Об утверждении Правил составления проектов внутрихозяйственного и межхозяйственного землеустройства

Приказ Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 20 апреля 2022 года № 119. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 27 апреля 2022 года № 27790.

Примечание ИЗПИ!
Порядок введения в действие см. п. 5.

В соответствии с подпунктом 4-3) пункта 1 статьи 14 Земельного кодекса Республики Казахстан ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила составления проектов внутрихозяйственного и межхозяйственного землеустройства.

2. Признать утратившими силу некоторые приказы Агентства Республики Казахстан по управлению земельными ресурсами и Министра национальной экономики Республики Казахстан по перечню согласно приложению к настоящему приказу.

3. Комитету по управлению земельными ресурсами Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра сельского хозяйства Республики Казахстан.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр сельского хозяйства Республики Казахстан

Е. Карашукеев

"СОГЛАСОВАН"
Министерство национальной экономики
Республики Казахстан

Утверждены приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 20 апреля 2022 года № 119

Правила составления проектов внутрихозяйственного и межхозяйственного землеустройства

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила составления проектов внутрихозяйственного и межхозяйственного землеустройства (далее – Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 4-3) пункта 1 статьи 14 Земельного кодекса Республики Казахстан (далее – Кодекс) и определяют порядок составления проектов внутрихозяйственного и межхозяйственного землеустройства.

2. В настоящих Правилах используются следующие основные понятия:

1) разработчик – физическое или юридическое лицо, занимающееся проектными и изыскательскими работами, а также осуществляющее исполнение землеустроительных проектов;

2) пашня – земельный участок, систематически обрабатываемый и используемый под посевы сельскохозяйственных культур, включая посевы многолетних трав, а также чистые пары. К пашне не относятся земельные участки сенокосов и пастбищ, занятые посевами предварительных культур (в течение не более трех лет), распаханные с целью коренного улучшения, а также междурядья садов, используемые под посевы;

3) пастбища – земельные участки, предоставляемые и используемые для круглогодичного или сезонного выпаса сельскохозяйственных животных. При выпасе сельскохозяйственных животных на пастбищах допускается сенокошение в целях заготовки кормов в случаях, когда продуктивность пастбищ превышает потребность в кормах выпасаемых сельскохозяйственных животных при соблюдении предельно допустимых норм нагрузки на общую площадь пастбищ;

4) уполномоченный орган по земельным отношениям – структурное подразделение местных исполнительных органов области, города республиканского значения, столицы, района, города областного значения, осуществляющее функции в области земельных отношений (далее – уполномоченный орган);

5) земельный участок – выделенная в замкнутых границах часть земли, закрепляемая в установленном Кодексом порядке за субъектами земельных отношений;

6) многолетние насаждения – земельные участки, используемые под искусственно созданные древесные, кустарниковые многолетние насаждения, предназначенные для получения урожая плодово-ягодной, технической и лекарственной продукции, а также для декоративного оформления территории;

7) естественные сенокосы – земельные участки, систематически используемые под сенокошение;

8) третьи лица – собственники или землепользователи смежных земельных участков, права и законные интересы которых могут быть затронуты при проведении землеустройства;

9) отгонные пастбища – пастбища, которые используются для ведения отгонного животноводства на отдаленных от населенных пунктов территориях.

Глава 2. Порядок составления проектов внутрихозяйственного землеустройства

3. Разработка проектов внутрихозяйственного землеустройства (далее – ВХЗ) осуществляется в следующей последовательности:

1) возбуждение производства землеустроительного действия;

2) подготовительные работы;

3) разработка прогнозов, схем и проектов внутрихозяйственного землеустройства;

4) рассмотрение, согласование и утверждение землеустроительной документации;

5) исполнение проекта.

4. Возбуждение производства землеустроительного действия при разработке проекта ВХЗ осуществляется по ходатайству заинтересованных собственников земельных участков или землепользователей (далее – заказчики) на основании договора, заключаемого с разработчиком.

Проект ВХЗ осуществляются за счет средств заказчика.

Параграф 1. Подготовительные работы

5. В период выполнения подготовительных работ производится сбор и систематизация идентификационных характеристик земельного участка, планово-картографических, почвенно-геоботанических и обследовательских данных, данных по оценке земель, а также данных, характеризующих существующее состояние и перспективы развития обследуемых земель заказчика.

6. В составе подготовительных работ:

1) проводятся полевые обследования;

2) формируется задание на проектирование.

7. Полевые обследования проводятся с целью выявления резервов освоения новых земель, повышения эффективности использования сельскохозяйственных угодий. Обследуются и разрабатываются предложения по использованию земель заказчика и постореннего пользования, разрабатываются предложения по их использованию. При проведении полевых обследований разработчиком:

1) выявляются сельскохозяйственные угодья, нуждающиеся в проведении работ по их коренному улучшению, а также земель, не используемые непосредственно в сельскохозяйственном производстве, но пригодные для освоения в пашню, многолетние насаждения, естественные сенокосы, пастбища, сенокосы коренного улучшения и пастбища коренного улучшения;

2) уточняются участки земель с эродированными почвами, определяется динамика эрозионных процессов, а также степень эродированности почв;

3) выявляются нарушенные земли и очаги действующей линейной и овражной эрозии почв с целью дальнейшей их рекультивации;

4) обследуются существующие гидротехнические противоэрозионные сооружения, защитные лесные насаждения и определяется необходимость их ремонта или реконструкции;

5) обследуется внутрихозяйственная дорожная сеть, устанавливается целесообразность функционирования отдельных дорог, необходимость ремонта существующих и строительства новых дорог и дорожных сооружений;

6) выявляются источники водоснабжения, обводнения отгонных пастбищ;

7) составляется чертеж размещения сельскохозяйственных культур за два последних года.

8. По материалам полевого обследования составляется пояснительная записка к проекту внутрихозяйственного землеустройства по форме согласно приложению 1 к настоящим Правилам с указанием фактического состояния сельскохозяйственного производства, плодородия почв и использования сельскохозяйственных угодий заказчика.

9. Задание на проектирование обследуемых земель предусматривает:

1) показатели по специализации хозяйства заказчика;

2) объем производства валовой продукции растениеводства и (или) животноводства;

3) план реализации сельскохозяйственной продукции;

4) предложения по организационно-производственной структуре производства;

5) планируемые мероприятия по охране земель (защита почв от эрозии, рекультивация нарушенных земель, выделение охраняемых территорий);

6) предложения по размещению животноводческих комплексов и хозяйств на период реализации проекта;

7) рекомендации на среднюю урожайность сельскохозяйственных культур, естественных кормовых угодий, культурных пастбищ;

8) количество поголовья и среднюю продуктивность сельскохозяйственных животных (по видам);

9) работы по коренному и поверхностному улучшению, известкованию кислых почв, улучшению естественных кормовых угодий, гипсованию солонцов, залужению и противоэрозионные работы;

10) площадь сельскохозяйственных угодий, состав многолетних насаждений угодий (по видам);

11) площади земель, осваиваемых в пашню, многолетние насаждения, сенокосы коренного улучшения и пастбища коренного улучшения, намечаемых под орошение;

12) структуру посевных площадей по группам сельскохозяйственных культур на период реализации проекта с учетом почвенных условий и проявления эрозионных процессов;

13) рекомендации по внесению удобрений для сохранения плодородия почв.

При этом, задание на проектирование составляется в соответствии с целевым назначением земельного участка и статьей 65 Кодекса.

Параграф 2. Разработка прогнозов, схем и проектов внутрихозяйственного землеустройства

10. Разработка прогнозов, схем и проектов ВХЗ осуществляется на основании актуальных планово-картографических материалов с изображением рельефа местности, данных оценки состояния обследуемых земель, почвенных, почвенно-мелиоративных, геоботанических обследований. Прогнозы, схемы и проекты ВХЗ разрабатываются с учетом срока аренды земель.

Схемы планово-картографических материалов проекта ВХЗ составляются в масштабах 1:10000, 1:25000 и 1:150000, для графического отображения мероприятий по развитию и размещению сельского хозяйства в границах административного района и для разработки проектов ВХЗ в районах отгонного животноводства, пустынных и полупустынных зонах в более мелком масштабе.

11. Проектные предложения по мелиорации земель, освоению новых земель в пашню, многолетние насаждения, естественные сенокосы, пастбища, сенокосы коренного улучшения и пастбища коренного улучшения разрабатываются на период реализации проекта ВХЗ, а прогнозные проработки предоставляются с учетом эффективного использования земель в сельскохозяйственном производстве.

12. В проектах ВХЗ содержатся следующие показатели и мероприятия:

1) показатели развития хозяйства заказчика;

2) организация сельскохозяйственных угодий и севооборотов;

3) устройство территории севооборотов;

4) устройство территорий кормовых угодий для сельскохозяйственных товаропроизводителей животноводческой продукции;

5) комплекс мероприятий по охране земель.

При этом, разработка мероприятий по организации и устройстве территории, севооборотов, кормовых угодий и комплекс мер по охране земель осуществляется исходя от площади обследуемых земель и специализации хозяйства заказчика.

13. В показателях развития хозяйства заказчика предусматривается следующее:

1) объем работ на период реализации проекта по коренному и поверхностному улучшению сельскохозяйственных угодий, осушению и орошению, защите почв от ветровой и водной эрозии;

2) затраты труда по отраслям, баланс рабочей силы;

3) потребность в сельскохозяйственной противоэрозионной технике;

4) объемы производственного, дорожного и водохозяйственного строительства;

5) виды и объемы мелиоративных, культуртехнических и противоэрозионных работ;

6) учет поголовья сельскохозяйственных животных, расчет продуктивности животноводства, определение структуры стада, объем производства, распределение валовой и товарной продукции животноводства;

7) систему содержания скота, структуры кормовых рационов, потребность скота в кормах, объем их производства, баланс кормов и схемы зеленого конвейера;

8) структуру посевных площадей, севооборотов, урожайности сельскохозяйственных культур и продуктивности кормовых угодий, распределение валовой и товарной продукции растениеводства.

14. При организации сельскохозяйственных угодий и севооборотов предусматривается следующее:

1) установление состава и соотношения угодий, количества видов и типов севооборотов, их рациональное размещение, уточнение площадей и объемов работ по освоению и улучшению земель;

2) производство продукции растениеводства и животноводства в объемах, предусмотренных заданием на проектирование;

3) эффективную организацию труда, высокопроизводительное использование техники, снижение транспортных и прочих ежегодных издержек;

4) предотвращение процессов эрозии;

5) высокую эффективность капитальных затрат, связанных с осуществлением мелиоративных, противоэрозионных мероприятий;

6) повышение продуктивности существующих сельскохозяйственных угодий на основе научно-обоснованных рекомендаций;

7) высокопроизводительное использование пахотных земель, повышение плодородия почв и увеличение выхода продукции с единицы площади при эффективной защите почв от водной и ветровой эрозии и минимальных затратах труда и средств;

8) организацию севооборотов для сельскохозяйственных товаропроизводителей животноводческой продукции в целях обеспечения кормовой базы для развития животноводства, с учетом рационального использования естественных сенокосов и пастбищ;

9) организацию угодий для сельскохозяйственных товаропроизводителей растениеводческой продукции в целях обеспечения рационального использования сельскохозяйственных угодий и повышение их плодородия.

При этом, выбор участков под сады, виноградники и ягодники производится с учетом высоты склонов, глубины залегания грунтовых вод, химического и физического состава почв и грунтов.

15. При устройстве территорий севооборотов предусматривается следующее:

1) взаимоувязанное размещение полей севооборотов, рабочих участков, защитных лесных полос, полевых станов водохозяйственных сооружений;

2) устройство территории севооборотов на орошаемых и осушенных землях с размещением существующих или проектируемых ирригационных и осушительных сетей;

3) обеспечение агротехнических условий по защите почв от эрозии на участках со сложным рельефом;

4) проектирование противоэрозионных мероприятий в районах развитой ветровой и водной эрозии почв в зависимости от интенсивности эрозионных процессов в полевых и кормовых севооборотах;

5) удовлетворение потребности в воде для полевого водоснабжения в первоочередном порядке за счет использования имеющихся на территории хозяйства рек, прудов, колодцев и скважин. При недостатке воды планирование строительства новых водохозяйственных сооружений или подвоз воды на поле, а также проведение обследований на наличие грунтовых вод, пригодных для орошения.

16. При устройстве территорий кормовых угодий предусматривается следующее:

1) закрепление пастбищ за животноводческими хозяйствами с учетом обеспечения потребности каждого хозяйства в зеленых кормах, наличия и продуктивности пастбищ для сельскохозяйственных животных, системы их содержания, размещения севооборотов, водоисточников, возможности прогона скота к пастбищам, организации отгонных пастбищ на летний период;

2) закрепление отдельного гуртового (отарного) участка для рационального использования кормовых угодий за каждым гуртом (отарой), находящегося на пастбищном содержании, а в районах с сезонным использованием пастбищ – закрепление за одним гуртом несколько гуртовых участков;

3) размещение компактных и удобных гуртовых (отарных) участков для организации системного (загонного, порционного) выпаса скота;

4) проектирование пастбищеоборотов на каждом гуртовом (отарном) участке, а при небольших размерах гуртовых участков – проектирование групповых пастбищеоборотов для нескольких гуртов;

5) размещение гуртовых (отарных) и пастбищеоборотных участков в тесной увязке с размещением отгонных пастбищ на летний период, водопойных пунктов и участков для прогона скота;

6) организацию новых пунктов водоснабжения либо доставки воды на пастбища при отсутствии водохозяйственных сооружений для водопоя скота;

7) установление количества и типов водохозяйственных сооружений с учетом потребности в воде, размещения скота (в отгонных пастбищах на летний период или в хозяйстве) и стоимости сооружений;

8) строительство водопойных площадок и проходов к ним при использовании для водопоя открытых водоемов (озер, рек, прудов);

9) проектирование участков для прогона скота для связи с животноводческими хозяйствами или летними лагерями с гуртовыми (отарными) участками, а также для связи с кормовыми севооборотами, на полях которых предусматривается выпас скота. Установление ширины участков для прогона скота в зависимости от вида сельскохозяйственных животных и их количества в гурте (отаре), условий на местности и числа перегонов скота;

10) проектирование сенокосно-пастбищных севооборотов, сенокосооборотных участков и размещение дорожных сетей. Сенокосно-пастбищные севообороты проектируются в зависимости от типов сенокосов и их территориального расположения.

17. В комплексе мероприятий по охране земель предусматриваются мероприятия по:

1) защите земель от истощения и опустынивания, водной и ветровой эрозии, селей, подтопления, заболачивания, вторичного засоления, иссушения, уплотнения и загрязнения;

2) рекультивации нарушенных земель;

3) снятию, сохранению и использованию плодородного слоя почвы при проведении работ, связанных с нарушением земель.

18. В комплексе мероприятий по защите земель от истощения и опустынивания, водной и ветровой эрозии, селей, подтопления, заболачивания, вторичного засоления, иссушения, уплотнения и загрязнения в зависимости от распространения водной и ветровой эрозии предусматриваются:

1) агротехнические и противоэрозионные мероприятия в разрезе рабочих участков, полей севооборотов, сенокосных и гуртовых (отарных) участков;

2) установление агротехнических приемов и определение потребности в семенах многолетних трав для залужения, минеральных удобрений и специальных машин;

3) агролесомелиоративные противоэрозионные мероприятия, обеспечивающие снижения скорости суховейных, эрозионноопасных и метелевых ветров, регулирование поверхностного стока и повышение противоэрозионной устойчивости почв;

4) проектирование гидротехнических противоэрозионных сооружений для регулирования стока, закрепления интенсивно растущих оврагов, разрушающих сельскохозяйственные угодья или угрожающих строениям и объектам.

19. В комплексе мероприятий по рекультивации нарушенных земель в зависимости от природных условий и фактического состояния земель предусматривается:

1) восстановление плодородия и других полезных свойств земли и своевременное вовлечение ее в хозяйственный оборот;

2) предотвращение возможного загрязнения грунтовых и поверхностных вод.

20. Проект ВХЗ формируется из двух частей: текстовой и графической. Наиболее сложные части или элементы проекта ВХЗ, по которым возникают различные проектные решения, разрабатываются в нескольких вариантах, которые обосновываются по техническим и экономическим показателям.

21. Текстовая часть проекта ВХЗ содержит:

1) пояснительную записку к проекту внутрихоззяйственного землеустройства по форме согласно приложению 1 к настоящим Правилам;

2) экспликацию земель по сельскохозяйственным угодьям, характеристики качества сельскохозяйственных угодий;

3) акт уточнения экспликации земель по угодьям с балансом земель, подписанный разработчиком и заказчиком (при наличии расхождений с данными баланса земель, устанавливаются причины расхождений);

4) показатели полей севооборотов по почвенным разновидностям, оценочным группам, механическому составу и дефляции почв;

5) агроэкономические расчеты и обоснование проектных решений;

6) предложения по рациональному использованию земель в соответствии с Правилами рационального использования земель сельскохозяйственного назначения, утвержденными приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 17 января 2020 года № 7 "Об утверждении Правил рационального использования земель сельскохозяйственного назначения и внесении изменений и дополнения в некоторые приказы Министра сельского хозяйства Республики Казахстан" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 19893);

7) полевые обследования и задание на проектирование;

8) показатели развития хозяйства заказчика по использованию сельскохозяйственных угодий и развитию сельскохозяйственного производства;

9) организацию угодий и севооборотов;

10) устройство территории севооборотов;

11) устройство территорий кормовых угодий;

12) комплекс мероприятий по охране земель.

22. Графическая часть проекта ВХЗ содержит:

1) полевой журнал, акт и чертеж полевого обследования с предложениями и рекомендациями по использованию земель и организации территорий, подписанные разработчиком и заказчиком;

2) карта землепользования с указанием почвенно-геоботанических характеристик, топографии участка, географического расположения (координаты участка) уровня дефляции и потенциального проявления эрозионных процессов;

3) чертежи вариантов проекта ВХЗ, противоэрозионных и мелиоративных мероприятий;

4) чертеж размещения сельскохозяйственных культур на период реализации проекта ВХЗ;

5) чертеж перенесения проекта ВХЗ на местность.

Параграф 3. Рассмотрение, согласование и утверждение землеустроительной документации

23. Проекты ВХЗ утверждаются заказчиком по согласованию с уполномоченным органом по месту нахождения земельного участка согласно подпункту 2) пункта 4 статьи 150 Кодекса.

Рассмотрение и согласование уполномоченным органом проекта ВХЗ осуществляется в течение одного месяца со дня поступления проекта ВХЗ согласно подпункту 2) пункта 4 статьи 151 Кодекса.

Согласование землеустроительного проекта осуществляется в части соблюдения требований, предусмотренных статьями 65 и 140 Кодекса.

24. Проект ВХЗ изготавливается в двух экземплярах, прошивается и пронумеровывается разработчиком. Один экземпляр утвержденного проекта ВХЗ хранится у разработчика, второй – у заказчика, и копия передается в уполномоченный орган.

Параграф 4. Исполнение проекта

25. Исполнение проекта ВХЗ осуществляется заказчиком с перенесением проекта ВХЗ на местность с помощью геодезических приборов. Перенесению на местность подлежат:

1) вновь проектируемые или уточняемые границы полей севооборотов;

2) сенокосооборотные участки, гуртовые (отарные) участки, а также магистральные и полевые дороги, участки для прогона скота;

3) защитные лесные насаждения, гидротехнические противоэрозионные сооружения, загоны очередного стравливания на культурных пастбищах.

Границы полей севооборотов и хозяйственных участков устанавливаются без отклонения от запроектированных границ более чем на 0,5 (ноль целых пять десятых) миллиметров на плане, а для сенокосных и пастбищных участков – более чем на 1,0 (один) миллиметр.

На поворотных пунктах границ полей и хозяйственных участков, разрезающих массивы сельскохозяйственных угодий устанавливаются межевые знаки. Суходольные границы полей и хозяйственных участков, а также земель, осваиваемых в пашню, многолетние насаждения, естественные сенокосы, пастбища, сенокосы коренного улучшения и пастбища коренного улучшения пропахиваются в одну борозду. Дороги и участки для прогона скота пропахиваются с обеих сторон.

26. В случаях, когда поля заняты ценными культурами и пропашка границ может принести ущерб или создать препятствия для уборки урожая сельскохозяйственных культур, пропашка границ производится после уборки урожая.

Глава 2. Порядок составления проектов межхозяйственного землеустройства

27. Разработка проектов межхозяйственного землеустройства (далее –МХЗ) осуществляется при распределении земель между административно-территориальными единицами, при проектировании границ административно-территориальных единиц и формировании новых землепользований сельскохозяйственного и несельскохозяйственного назначения.

28. Разработку МХЗ проводят в границах административно-территориальных единиц с учетом состава сельскохозяйственных угодий, планирования водопользований в целях дальнейшего развития сельского хозяйства.

29. При разработке МХЗ руководствуются следующими принципами:

1) сохранения земли как природного ресурса, основы жизни и деятельности народа Республики Казахстан;

2) охраны и рационального использования земель;

3) обеспечения экологической безопасности;

4) целевого использования земель;

5) приоритета земель сельскохозяйственного назначения;

6) государственной поддержки мероприятий по использованию и охране земель в соответствии со статьей 149 и пунктом 1 статьи 150 Кодекса.

30. Разработка проекта МХЗ осуществляется в следующей последовательности:

1) возбуждение производства землеустроительного действия;

2) подготовительные работы;

3) разработка прогнозов, схем и проектов межхозяйственного землеустройства;

4) рассмотрение, согласование и утверждение землеустроительной документации;

5) исполнение проекта.

31. Возбуждение производства землеустроительного действия при разработке проекта МХЗ осуществляется по решению местных исполнительных органов областей, городов республиканского значения, столицы, районов, городов областного значения (далее – МИО) на основании договора, заключаемого с разработчиком.

Параграф 1. Подготовительные работы

32. Подготовительные работы выполняются разработчиком в следующей последовательности:

1) подготовительные работы;

2) полевые обследования;

3) камеральные работы.

33. Перечень и содержание материалов, планируемых при проведении подготовительных работ зависит от объема проводимых работ и площади обследуемых земель.

При этом, МИО обеспечивает предоставление разработчику следующих сведений:

1) о месторасположении обследуемых земель;

2) по балансу земель обследуемой территории;

3) по зарезервированным землям и планируемых к резервированию в соответствии со статьей 49-2 Кодекса;

4) по зонированию земель.

34. Подготовительные работы выполняются до выезда на обследуемые земли.

Для обследования территории потребуется следующее:

1) сбор планово-картографических (плановая основа), земельно-кадастровых, экономических, обследовательских, проектных материалов, а также материалов по оценочной стоимости земель;

2) уточнение границ, категорий обследуемых земель, сельскохозяйственных угодий, границ сельских населенных пунктов, их площади и нанесение указанных границ на плановую основу;

3) сбор и изучение материалов топографо-геодезических, картографических, почвенных, геоботанических обследований и изыскательских работ;

4) изучение данных баланса земель, оценки и инвентаризации земель;

5) изучение схем планировки и застройки населенных пунктов, а также данных по строительству дорог;

6) сбор сведений о водохозяйственных сооружениях, мелиоративном состоянии орошаемых земель, оросительных сетях и системе лиманного орошения;

7) сведения о размещении заповедников, заказников, памятников природы, культуры, историко-культурных объектов;

8) сведения об установлении границ водоохранных полос и зон, особо охраняемых природных территорий и земельных участков с особыми условиями пользования и охраны земель, а также режима использования земель в них;

9) сведения о наличии и размещении специального фонда земель;

10) сбор и изучение сведений об урожайности сельскохозяйственных культур и продуктивности животных за последние 3-5 лет.

35. Полевое обследование производится на всей проектируемой территории с участием заказчика и третьих лиц.

В процессе полевого обследования:

1) обследуются границы населенных пунктов, административно-территориальных единиц и соответствие их правовым актам;

2) обследуются границы категорий земель, сельскохозяйственных угодий и соответствие их балансу земель, а при наличии земельных участков постороннего пользования уточняются участки постороннего пользования;

3) уточняется характеристика почвы, рельефа, растительности, производственное использование, уровень плодородия почв и продуктивность сельскохозяйственных угодий на обследуемых землях;

4) выявляются земельные участки, нуждающиеся в улучшении и пригодные для освоения под сельскохозяйственные угодья;

5) обследуются мелиоративные сооружения, дорожная сеть, которая связывает обследуемые территории с автомобильными дорогами общего пользования, источники водоснабжения, их состояние, потребность в строительстве новых, обводняемых площадях;

6) определяется экологическое состояние земель, приближенность обследуемых земель к загрязненным территориям, автодорогам, заводам и производствам;

7) изучается состояния территории, земельного фонда, потребности производства, пути и способы рационального использования и охраны земель;

8) выявляются участки эродированных и подверженных к эрозии земель, деградированные земли;

9) устанавливается наличие и состояние противоэрозионных гидротехнических сооружений, защитных насаждений;

10) изучаются предложения заинтересованных собственников и землепользователей по дальнейшему использованию земель;

11) при проведении обследования в зонах орошаемого земледелия изучаются мелиоративное состояние орошаемых земель, техническое состояние оросительных сетей и системы лиманного орошения, гидротехнических и водохозяйственных сооружений, данные по инвентаризации орошаемых земель, степень обеспеченности водными ресурсами, возможность увеличения площади орошаемых земель, наличие земель, подвергшихся засолению;

12) обследуются населенные пункты, производственные предприятия, источники водоснабжения, основные дороги и сооружения;

13) изучаются данные о фактическом использовании существующих земельных участков собственников и землепользователей.

36. При проведении камеральных работ осуществляется обработка, описание, анализ и систематизация материалов собранных при подготовительных и полевых работах.

37. На основе проведенных полевых обследований, подготовительных и камеральных работ разработчиком совместно с МИО составляется задание на проектирование. Задание на проектирование составляется для решения следующих задач по:

1) упорядочению существующих землепользований, отвод и установление границ земельных участков на местности;

2) определения и установления на местности границ (черты) населенных пунктов, составление проектов их земельно-хозяйственного устройства;

3) установлению на местности границ административно-территориальных образований, особо охраняемых природных территорий и земельных участков с особыми условиями пользования и охраны земель.

38. В процессе составления задания на проектирование:

1) составляется научно-обоснованный анализ по рациональному, эффективному использованию земель;

2) с учетом выявленных резервов земель, пригодных для развития сельского хозяйства, состава сельскохозяйственных угодий и планирования водопользований в целях дальнейшего развития сельского хозяйства разрабатываются проектные решения по образованию новых и упорядочению существующих земельных участков, по выделению массивов земель для размещения крестьянских или фермерских хозяйств, сельскохозяйственного производства, личного подсобного хозяйства, садоводства и дачного строительства;

3) разрабатываются проектные решения по изменению границ административно-территориальных единиц, перераспределению земельного фонда и размещению объектов агропромышленного комплекса, его инфраструктуры с учетом состава сельскохозяйственных угодий, планированием водопользований в целях дальнейшего развития сельского хозяйства;

4) разрабатываются проектные решения по размещению и установлению границ территорий с особыми природоохранными, рекреационными и заповедными режимами;

5) формируются планово-картографические материалы;

6) устанавливаются зоны по специализации хозяйств;

7) рассматриваются предложения заинтересованных собственников и землепользователей;

8) разрабатываются проектные решения по установлению связи земельных участков с населенными пунктами, дорогами общего пользования, скотопрогонными трассами и водными источниками;

9) разрабатываются мероприятия, направленных на охрану земли как части окружающей среды, рациональное использование земель, предотвращение необоснованного изъятия земель из сельскохозяйственного и лесохозяйственного оборота, а также на восстановление и повышение плодородия почв;

10) устанавливаются сроки исполнения, сформированных в задании на проектирование проектных решений и мероприятий проекта МХЗ.

Параграф 2. Разработка прогнозов, схем и проектов межхозяйственного землеустройства

39. Проект МХЗ состоит из текстовой и графической частей.

Текстовая часть проекта МХЗ включает:

1) пояснительную записку к проекту межхозяйственного землеустройства по форме согласно приложению 2 к настоящим Правилам, в которой указываются результаты по сбору, изучению, уточнению результатов подготовительных работ и полевых обследований, а также выявленных недостатков при проведении полевых обследований;

2) задание на проектирование.

Графическая часть проекта МХЗ состоит из:

1) схемы (плана) МХЗ в масштабе не мельче 1:100 000, с отражением существующих и проектируемых объектов собственников и землепользований.

В схеме (плане) МХЗ черным цветом отмечаются границы существующих земельных участков красным цветом – проектные границы земельных участков, предоставляемых или подлежащих изъятию, коричневым цветом – границы участков постороннего пользования, а также условными знаками обозначаются районные центры, населенные пункты, сельскохозяйственные угодья, дорожная сеть, оросительная, осушительная, обводнительные и ирригационные системы и сооружения, источники водоснабжения, искусственные водоемы, линии связи и электропередач, зоны с особым режимом пользования;

2) экспликации земель;

3) выкопировки из почвенных и геоботанических карт.

40. При проектировании новых землепользований сельскохозяйственного назначения и несельскохозяйственного направления учитываются:

1) общегосударственные интересы и предложения заинтересованных сторон на обследуемых землях;

2) проектирование земельных участков рациональных размеров с составом и соотношением угодий, соответствующих специализации сельскохозяйственного производства;

3) проектирование земельных участков с учетом дорожной сети для обеспечения удобной связи с административными центрами;

4) проектирование компактных земельных участков и правильной конфигурации, удобных для внутрихозяйственной организации производства, обладающие качественными почвами и ровным рельефом, с гидрологическими условиями и пригодные и для производства сельскохозяйственной продукции.

41. При проектировании вновь организованных хозяйств и в случаях реорганизации существующих земельных участков, земельные участки формируются как единый компактный массив удобной конфигурации с наименьшей протяженностью и расчлененностью, минимальной удаленностью продуктивных угодий от хозяйственных центров и с учетом состояния инженерного оборудования территорий, размеров и расположения населенных пунктов, количества и качества сельскохозяйственных угодий, наличия дорожной и ирригационной сетей, водообеспеченности населенных пунктов и кормовых угодий.

42. При проектировании границ земельных участков сельскохозяйственного назначения учитываются:

1) установление границ с учетом источников водоснабжения в целях обеспечения рационального использования земель;

2) совмещение границ с естественными урочищами и искусственными сооружениями и с границами зон особого режима пользования;

3) размещение прямолинейных суходольных границ на пашне, без изломов;

4) совмещение границ зон орошаемого земледелия с границами зон командования каналов для обеспечения раздельного водопользования каждого хозяйства;

5) размещение границы на сложных агроландшафтах с выраженным рельефом по водоразделам, а также и не допущение расчленения водосборных площадей поперек стока;

6) степень устойчивости почв к дефляции, направление и скорость основных направлений ветров, с параллельным размещением вдоль границ лесных полос, в целях обеспечения эффективной защиты полей от пыльных бурь и суховеев на пахотных землях на равнинной территории в районах подверженных ветровой эрозии.

При проектировании границ, в случаях возникновения противоречий между условиями рельефа и направлениями ветров в целях предотвращения влияния действия ветровой и водной эрозии в первоочередном порядке учитываются условия рельефа.

43. При проектировании орошаемого земледелия учитываются:

1) взаимная увязка использования земельных участков с водными объектами;

2) формирование земельных участков с учетом исключения социальных конфликтов, связанных с их границами;

3) формирование земельных участков с учетом исключения социальных конфликтов, связанных с распределением водных ресурсов для полива;

4) размещение орошаемого земледелия в одной зоне командования каналов.

Ситуационный план орошаемого земледелия составляется в масштабах 1:10000, 1:25000 и 1:5000, а для крупного массива составляются сборные планы в масштабах 1:25000, 1:50000 и 1:100000.

При проектировании орошаемых земель учитываются сведения по инвентаризации орошаемых земель.

44. Проектирование массивов по новому освоению орошаемых земель проводится в следующей последовательности:

1) составление схем на весь массив освоения;

2) составление схем на группу хозяйств или на каждую очередь освоения.

Параграф 3. Рассмотрение, согласование и утверждение землеустроительной документации

45. Рассмотрение и согласование проекта МХЗ территориальными подразделениями уполномоченных органов в области охраны окружающей среды, сельского и лесного хозяйств, использования и охраны водного фонда, водоснабжения, водоотведения осуществляется в течение одного месяца со дня поступления проекта.

Согласование землеустроительного проекта осуществляется в части соблюдения требований, предусмотренных статьями 121, 139, 140 и 142 Кодекса.

Сноска. Пункт 45 - в редакции приказа и.о. Министра сельского хозяйства РК от 06.09.2023 № 326 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

46. Утверждение проекта МХЗ осуществляется уполномоченными органами согласно подпункту 3) пункта 4 статьи 150 Кодекса.

47. Проект МХЗ изготавливается в двух экземплярах, прошивается и пронумеровывается разработчиком. Один экземпляр утвержденного проекта МХЗ передается заказчику, второй хранится у разработчика.

Параграф 4. Исполнение проекта

48. Исполнение проекта МХЗ включает:

1) составление плана по исполнению проекта МХЗ в соответствии со сроками, указанными в задании на проектирование;

2) предоставление земельных участков в соответствии с проектом МХЗ;

3) выполнение предусмотренных в задании на проектирование мероприятий и проектных решений;

4) сохранение в натуре (на местности) сохранности границ проектируемых мероприятий;

5) предоставление в первоочередном порядке земельных массивов, пригодных для использования.

	Приложение 1 к Правилам составления проектов внутрихозяйственного и межхозяйственного землеустройства
	Форма

Пояснительная записка к проекту внутрихозяйственного землеустройства

Проект внутрихозяйственного землеустройства разработан на основании ходатайства
на разработку проекта внутрихозяйственного землеустройства
от ___ _______________ 20__года № _______.
Землепользователь/собственник:
__________________________________________________________________________
(фамилия, имя, отчество (при его наличии)
__________________________________________________________________________
физического лица или наименование юридического лица)
Месторасположение земельного участка: ______________________________________
Кадастровый номер: ________________________________________________________
Обоснования составления проекта внутрихозяйственного землеустройства:
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Вид прав на земельный участок: ______________________________________________
Площадь земельного участка, гектар: _________________________________________
Целевое назначение земельного участка: ______________________________________
Категория земель земельного участка (при упорядочении существующих земельных
участков): ________________________________________________________________
Ограничения, обременения и сервитуты (при их наличии): _______________________
_________________________________________________________________________
Сведения о фактическом состоянии сельскохозяйственного производства, плодородия
земель и использования сельскохозяйственных угодий заказчика:
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Состояние земельного участка (сведения о физическом состоянии земельного участка,
наличие объектов/строений/сооружений, инженерных коммуникаций, дорог, в том
числе автодорог, полевых, железнодорожных путей, мостов, ограждений):
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Дополнительное пояснение (изменение границ земельного участка, выявление
земельных участков постороннего пользования):
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Исполнитель:
__________________________________________________________________________
(фамилия, имя, отчество (при его наличии), подпись исполнителя
__________________________________________________________________________
проекта внутрихозяйственного землеустройства)
_____________ (дата, подпись)

	Приложение 2 к Правилам составления проектов внутрихозяйственного и межхозяйственного землеустройства
	Форма

Пояснительная записка к проекту межхозяйственного землеустройства

Проект межхозяйственного землеустройства разработан на основании решения
местных исполнительных органов областей, городов республиканского значения,
столицы, районов, городов областного значения (нужное подчеркнуть)
от ___ _______________ 20__года № ______.
Собственник: _____________________________________________________________
(местный исполнительный орган области, города областного
_________________________________________________________________________
значения, районный (кроме районов в городах) исполнительный орган,
_________________________________________________________________________
аким города районного значения, поселка, села, сельского округа)
Месторасположение земельного участка: _____________________________________
Учетный квартал: _________________________________________________________
Обоснования составления проекта межхозяйственного землеустройства: __________
_________________________________________________________________________
Площадь земельного участка, гектар: _________________________________________
Категория земель земельного участка: ________________________________________
Разрешенное использование в соответствии с зонированием земель: ______________
Ограничения, обременения и сервитуты (при их наличии): ______________________
_________________________________________________________________________
Сведения о результатах сбора, изучения, уточнения результатов подготовительных
работ и полевых обследований, а также выявленных недостатках при проведении
полевых обследований
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Состояние земельного участка (сведения о физическом состоянии земельного участка,
наличие объектов/строений/сооружений, инженерных коммуникаций, дорог, в том
числе автодорог, полевых, железнодорожных путей, мостов, ограждений):
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Описание границ (определения смежных землепользователей, описать прохождение
границы по каждому смежеству, по местным признакам и ориентирам):
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Описание объектов (коммуникаций), расположенных на земельном участке:
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Дополнительное пояснение (проектируемые земельные участки, выявление
земельных участков постороннего пользования):
__________________________________________________________________________
Исполнитель:
__________________________________________________________________________
(фамилия, имя, отчество (при его наличии),
__________________________________________________________________________
подпись исполнителя проекта межхозяйственного землеустройства)
_____________ (дата, подпись)

Приложение к приказу Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 20 апреля 2022 года № 119

Перечень некоторых приказов Агентства Республики Казахстан по управлению
земельными ресурсами и Министра национальной экономики Республики Казахстан

1. Приказ Председателя Агентства Республики Казахстан по управлению земельными ресурсами от 7 сентября 2004 года № 72-П-а "Об утверждении Правил выполнения землеустроительных работ в Республике Казахстан по составлению проектов межхозяйственного землеустройства по образованию и упорядочению существующих землепользований, отвода и установлению границ земельных участков на местности" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 3148).

2. Приказ Председателя Агентства Республики Казахстан по управлению земельными ресурсами от 24 июня 2005 года № 108-П "О внесении дополнений в приказ Председателя Агентства Республики Казахстан по управлению земельными ресурсами от 7 сентября 2004 года № 72-П-а "Об утверждении Правил выполнения землеустроительных работ в Республике Казахстан по составлению проектов межхозяйственного землеустройства по образованию и упорядочению существующих землепользований, отвода и установлению границ земельных участков на местности" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 3737).

3. Приказ Председателя Агентства Республики Казахстан по управлению земельными ресурсами от 24 декабря 2008 года № 268-П "О внесении изменений в Приказ Председателя Агентства Республики Казахстан по управлению земельными ресурсами от 7 сентября 2004 года № 72-П-а "Об утверждении Правил выполнения землеустроительных работ в Республике Казахстан по составлению проектов межхозяйственного землеустройства по образованию и упорядочению существующих землепользований, отвода и установлению границ земельных участков на местности" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 5435).

4. Пункт 1 приказа исполняющего обязанности Председателя Агентства Республики Казахстан по управлению земельными ресурсами от 20 января 2012 года № 12-ОД "О внесении изменения в некоторые приказы Председателя Агентства Республики Казахстан по управлению земельными ресурсами" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 7435).

5. Пункт 1 перечня приказов в сфере земельных отношений, в которые вносятся изменения, утвержденного приказом Министра национальной экономики Республики Казахстан от 22 декабря 2015 года № 782 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 13093).

Шаруашылықішілік және шаруашылықаралық жерге орналастыру жобаларын жасау қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2022 жылғы 20 сәуірдегі № 119 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2022 жылғы 27 сәуірде № 27790 болып тіркелді.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Бұйрықтың қолданысқа енгізілу тәртібін 5-т. қараңыз.

Қазақстан Республикасы Жер кодексінің 14-бабы 1-тармағының 4-3) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Шаруашылықішілік және шаруашылықаралық жерге орналастыру жобаларын жасау қағидалары бекітілсін.

2. Осы бұйрыққа қосымшаға сәйкес тізбе бойынша Қазақстан Республикасы Жер ресурстарын басқару агенттігі мен Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің кейбір бұйрықтарының күші жойылды деп танылсын.

3. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Жер ресурстарын басқару комитеті заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығы вице-министріне жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғаш рет ресми жарияланғаннан күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрі	Е. Карашукеев
"КЕЛІСІЛДІ" Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі

Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрі 2022 жылғы 20 сәуірдегі № 119 бұйрығымен бекітілген

Шаруашылықішілік және шаруашылықаралық жерге орналастыру жобаларын жасау қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Шаруашылықішілік және шаруашылықаралық жерге орналастыру жобаларын жасау қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасы Жер кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 14-бабы 1-тармағының 4-3) тармақшасына сәйкес әзірленді және шаруашылықішілік және шаруашылықаралық жерге орналастыру жобаларын жасау тәртібін айқындайды.

2. Осы Қағидаларда мынадай негізгі ұғымдар қолданылады:

1) әзiрлеушi – жобалау және iздестiру жұмыстарымен айналысатын, сондай-ақ жерге орналастыру жобаларын орындауды жүзеге асыратын жеке немесе заңды тұлға;

2) егiстiк – жүйелi түрде өңделетiн және көп жылдық шөптердiң егiстiгiн қоса алғанда, ауыл шаруашылығы дақылдарының егiстiгiне пайдаланылатын жер учаскесі, сондай-ақ таза сүрi жерлер. Алдын ала дақылдар өсірілетін (үш жылдан аспайтын уақыт аралығында), тамырын жақсарту мақсатында жыртылған шабындықтар мен жайылымдардың жер учаскелерi, сондай-ақ егiске пайдаланылатын бақтардың қатар аралығы егiстiкке жатпайды;

3) жайылым – ауыл шаруашылығы жануарларын жыл бойы немесе маусымдық жаю үшін берілетін және пайдаланылатын жер учаскелері. Ауыл шаруашылығы жануарларын жайылымдарда жаю кезінде жайылымдардың жалпы алаңына түсетін жүктеменің шекті рұқсат етілетін нормалары сақталса, жайылымдардың өнімділігі жайылатын ауыл шаруашылығы жануарларына азық қажеттілігінен асатын жағдайларда, азық дайындау мақсатында шөп шабуға рұқсат етіледі;

4) жер қатынастары жөніндегі уәкілетті орган – облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың, ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органдарының жер қатынастары саласындағы функцияларды жүзеге асыратын құрылымдық бөлімшесі (бұдан әрі – уәкілетті орган);

5) жер учаскесі – тұйық шекаралар ішінде бөлінген, осы Кодексте белгіленген тәртіппен жер қатынастары субъектілеріне бекітіліп берілетін жер бөлігі;

6) көп жылдық екпелер – жемiс-жидек, техникалық және дәрi-дәрмек өнiмдерiнiң түсiмiн алуға, сондай-ақ аумақты сәндеп безендiруге арналып қолдан отырғызылған көп жылдық ағаш, бұта екпелерiне пайдаланылатын жер учаскелері;

7) табиғи шабындықтар – шөп шабу үшін жүйелi түрде пайдаланылатын жер учаскелерi;

8) үшiншi тұлғалар – жерге орналастыруды жүргiзу кезiнде құқықтары мен заңды мүдделерi қозғалуы мүмкін іргелес жер учаскелерінің меншік иелері немесе жер пайдаланушылар;

9) шалғайдағы жайылымдар – елді мекендерден алыстағы аумақтарда шалғайдағы мал шаруашылығын жүргізу үшін пайдаланылатын жайылымдар.

2-тарау. Шаруашылықішілік жерге орналастыру жобаларын жасау тәртібі

3. Шаруашылықішілік жерге орналастыру жобаларын (бұдан әрі – ШІЖО) әзірлеу мынадай ретпен жүзеге асырылады:

1) жерге орналастыру iс-қимылдарын жүргiзудi бастау;

2) дайындық жұмыстары;

3) шаруашылықішілік жерге орналастыру болжамдарын, схемалары мен жобаларын әзiрлеу;

4) жерге орналастыру құжаттамасын қарау, келiсу және бекiту;

5) жобаны орындау.

4. ШІЖО жобасын әзірлегенде жерге орналастыру iсiн жүргiзудi бастау мүдделі жер учаскелері иелерінің немесе жер пайдаланушылардың (бұдан әрі – тапсырыс берушілер) өтінішхаты бойынша әзірленеді және әзірлеушімен жасалатын шарт негізінде жүзеге асырылады.

ШІЖО жобасы тапсырыс берушінің қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

1-параграф. Дайындық жұмыстары

5. Дайындық жұмыстарын орындау кезеңінде жер учаскесінің сәйкестендіру сипаттамаларын, жоспарлы-картографиялық, топырақтық-геоботаникалық және зерттеп-қарау деректерін, жерлерді бағалау деректерін, сондай-ақ тапсырыс берушінің зерттеп-қаралатын жерлерінің қазіргі жай-күйі мен даму перспективаларын сипаттайтын деректерді жинау және жүйелеу жүргізіледі.

6. Дайындық жұмыстарының құрамында:

1) далалық зерттеп-қараулар жүргізіледі;

2) жобалауға тапсырма қалыптастырылады.

7. Танаптық зерттеп-қараулар жаңа жерлерді игеру резервтерін анықтау, ауыл шаруашылығы алқаптарын пайдалану тиімділігін арттыру мақсатында жүргізіледі. Тапсырыс берушінің жерлері және бөгде пайдаланудағы жерлер зерттеп-қаралады және оларды пайдалану бойынша ұсыныстар әзірленеді. Әзірлеуші танаптық зерттеп-қарауларды жүргізген кезде:

1) түбегейлі жақсарту жұмыстарын жүргізуді қажет ететін ауыл шаруашылығы алқаптарын, сондай-ақ ауыл шаруашылығы өндірісінде тікелей пайдаланылмайтын, бірақ егістікке, көп жылдық екпелерге, табиғи шабындықтарға, жайылымдарға, түбегейлi жақсартылған шабындықтарға және түбегейлі жақсартылған жайылымдарға игеру үшін жарамды жерлерді айқындайды;

2) топырағы эрозияға ұшыраған жер учаскелерін нақтылайды, эрозиялық процестер серпінін, сондай-ақ топырақтың эрозияға ұшырау дәрежесін айқындайды;

3) бүлінген жерлерді рекультивациялау мақсатында оларды және топырақтың қолданыстағы сызықтық және жыралы эрозиясының ошақтарын анықтайды;

4) қолданыстағы гидротехникалық эрозияға қарсы құрылысжайларды, қорғаныштық орман екпелерін зерттеп-қарайды және оларды жөндеу немесе реконструкциялау қажеттігін айқындайды;

5) шаруашылық ішіндегі жол желісін зерттеп-қарайды, жекелеген жолдардың жұмыс істеу орындылығын, қолданыстағы жолдар мен жол құрылысжайларын жөндеу және жаңаларын салу қажеттігін белгілейді;

6) шалғайдағы жайылымдарды сумен жабдықтау, суландыру көздерін анықтайды;

7) соңғы екі жылдағы ауыл шаруашылығы дақылдарын орналастыру сызбасын жасайды.

8. Танаптық зерттеп-қарау материалдары бойынша ауыл шаруашылығы өндірісінің, топырақ құнарлығының және тапсырыс берушінің ауыл шаруашалығы алқаптарын пайдаланудың нақты жай-күйі көрсетілген осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша шаруашылықішілік жерге орналастыру жобасына түсіндірме жазба жасалады.

9. Зерттеп-қаралатын жерлерді жобалауға арналған тапсырма мыналарды көздейді:

1) тапсырыс беруші шаруашылығының мамандануы бойынша көрсеткіштер;

2) өсімдік шаруашылығы және (немесе) мал шаруашылығы жалпы өнімін өндіру көлемі;

3) ауыл шаруашылығы өнімдерін өткізу жоспары;

4) өндірістің ұйымдастыру-өндірістік құрылымы бойынша ұсыныстар;

5) жоспарланып отырған жерлерді қорғау жөніндегі іс-шаралар (топырақты эрозиядан қорғау, бүлінген жерлерді рекультивациялау, қорғалатын аумақтарды бөлу);

6) жобаны іске асыру кезеңіне мал шаруашылығы кешендері мен шаруашылықтарды орналастыру бойынша ұсыныстар;

7) ауыл шаруашылығы дақылдарының, табиғи азықтық алқаптардың, дақылдық жайылымдардың орташа түсімділігіне арналған ұсынымдар;

8) ауыл шаруашылығы жануарлары (түрлері бойынша) басының саны және орташа өнімділігі;

9) қышқыл топырақты түбегейлі және үстіртін жақсарту, әктеу, табиғи азықтық алқаптарды жақсарту, сортаң топырақтарды гипстеу, шалғындандыру жұмыстары және эрозияға қарсы жұмыстар;

10) ауыл шаруашылығы алқаптарының алаңы, алқаптардағы көпжылдық екпелердің құрамы (түрлері бойынша);

11) суаруға белгіленген, егістікке, көп жылдық екпелерге, түбегейлi жақсартылған шабындықтарға және түбегейлі жақсартылған жайылымдарға игерілетін жерлер алаңдары;

12) топырақ жағдайларын және эрозиялық процестердің байқалуын ескере отырып, жобаны іске асыру кезеңіне ауыл шаруашылығы дақылдарының топтары бойынша егіс алаңдарының құрылымы;

13) топырақ құнарлығын сақтау үшін тыңайтқыштар енгізу бойынша ұсыныстар.

Бұл ретте, жобалауға арналған тапсырма жер учаскесінің нысаналы мақсатына және Кодекстің 65-бабына сәйкес жасалады.

2-параграф. Шаруашылықішілік жерге орналастыру болжамдарын, схемалары мен жобаларын әзiрлеу

10. ШІЖО болжамдарын, схемалары мен жобаларын әзiрлеу жергілікті жердің бедері бейнеленген өзекті жоспарлы-картографиялық материалдар, зерттеп-қаралатын жерлерді бағалау деректері, топырақтық, топырақтық-мелиорациялық, геоботаникалық зерттеп-қараулар негізінде жүзеге асырылады. ШІЖО болжамдары, схемалары мен жобалары жерлерді жалдау мерзімі ескеріле отырып әзiрленеді.

ШІЖО жобасының жоспарлы-картографиялық материалдарындағы схемалар 1:10000, 1:25000 және 1:150000 масштабтарымен әкімшілік аудан шекараларында ауыл шаруашылығын дамыту және орналастыру жөніндегі іс-шараларды графикалық бейнелеу үшін және шалғайдағы мал шаруашылығы аудандарындағы, шөлді және жартылай шөлейт аймақтардағы жобаларды әзірлеу үшін неғұрлым ұсақ масштабта жасалынады.

11. Жерлерді мелиорациялау, егістікке, көп жылдық екпелерге, табиғи шабындықтарға, жайылымдарға, түбегейлi жақсартылған шабындықтарға және түбегейлі жақсартылған жайылымдарға жаңа жерлерді игеру бойынша жобалық ұсыныстар ШІЖО жобасын іске асыру кезеңінде әзірленеді, ал болжамды пысықтаулар жерлердің ауыл шаруашылығы өндірісінде тиімді пайдаланылуы ескеріле отырып ұсынылады.

12. ШІЖО жобаларында мынадай көрсеткіштер мен іс-шаралар қамтылады:

1) тапсырыс берушінің шаруашылығын дамыту көрсеткіштері;

2) ауыл шаруашылығы алқаптары мен ауыспалы егістерді ұйымдастыру;

3) ауыспалы егістер аумағын жайғастыру;

4) мал шаруашылығы өнімдерін өндіруші ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілер үшін азықтық алқаптар аумақтарын жайғастыру;

5) жерлерді қорғау жөніндегі іс-шаралар кешені.

Бұл ретте, аумақтарды, ауыспалы егістерді, азықтық алқаптарды ұйымдастыру және жайластыру жөніндегі іс-шараларды және жерлерді қорғау жөніндегі іс-шаралар кешенін әзірлеу зерттеп-қаралатын жерлердің алаңына және тапсырыс берушінің мамандануына қарай жүзеге асырылады.

13. Тапсырыс берушінің шаруашылығын дамыту көрсеткіштерінде мыналар көзделеді:

1) ауыл шаруашылығы алқаптарын түбегейлі және үстіртін жақсарту, құрғату мен суару, топырақты жел және су эрозиясынан қорғау бойынша жобаны іске асыру кезеңіне арналған жұмыстар көлемі;

2) салалар бойынша еңбек шығындары, жұмыс күшінің теңгерімі;

3) эрозияға қарсы ауыл шаруашылығы техникасына қажеттілік;

4) өндірістік, жол және су шаруашылығы құрылысының көлемі;

5) мелиоративтік, дақылды техникалық және эрозияға қарсы жұмыстардың түрлері мен көлемдері;

6) ауыл шаруашылығы жануарлары басын есепке алу, мал шаруашылығы өнімділігін есептеу, табынның құрылымын айқындау, өндіріс көлемі, мал шаруашылығының жалпы және тауарлық өнімін бөлу;

7) малды күтіп-бағу жүйесі, азық рациондардың құрылымы, азықтың малға қажеттілігі, оларды өндіру көлемі, азық теңгерімі және жасыл конвейер схемалар;

8) егіс алаңдарының, ауыспалы егістердің құрылымы, ауыл шаруашылығы дақылдарының түсілімділігі және азықтық алқаптардың өнімділігі, өсімдік шаруашылығының жалпы және тауарлық өнімін бөлу.

14. Ауыл шаруашылығы алқаптарын және ауыспалы егістерді ұйымдастырғанда мыналар көзделеді:

1) алқаптардың құрамын және арақатынасын, ауыспалы егістердің түрлері мен типтерінің санын белгілеу, оларды ұтымды орналастыру, жерлерді игеру және жақсарту жөніндегі жұмыстардың алаңдары мен көлемін нақтылау;

2) жобалауға арналған тапсырмада көзделген көлемде өсімдік шаруашылығы мен мал шаруашылығы өнімдерін өндіру;

3) еңбекті тиімді ұйымдастыру, техниканы жоғары өнімділікпен пайдалану, көлік және басқа да жыл сайынғы шығындарды төмендету;

4) эрозия процестерін болдырмау;

5) мелиоративтік, эрозияға қарсы іс-шараларды жүзеге асыруға байланысты күрделі шығындардың жоғары тиімділігі;

6) ғылыми негізделген ұсынымдар негізінде қолда бар ауыл шаруашылығы алқаптарының өнімділігін арттыру;

7) жыртылған жерлерді жоғары өнімділікпен пайдалану, топырақтың құнарлылығын арттыру және топырақты су және жел эрозиясынан тиімді қорғай отырып және еңбек пен қаражат шығындарын барынша аз жұмсай отырып, алаң бірлігінен алынатын өнімнің шығымын ұлғайту;

8) табиғи шабындықтар мен жайылымдарды ұтымды пайдалануды ескере отырып, мал шаруашылығын дамыту үшін азықтық базаны дамыту үшін мал шаруашылығы өнімін өндіретін ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілері үшін ауыспалы егістерді ұйымдастыру;

9) ауыл шаруашылығы алқаптарын тиімді пайдалануды және олардың құнарлылығын арттыруды қамтамасыз ету мақсатында өсімдік шаруашылығы өнімдерін өндіретін ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілер үшін алқаптар ұйымдастыру.

Бұл ретте бақтарға, жүзімдер мен жидектерге арналған учаскелерді таңдау тау баурайларының биіктігі, жерасты суларының орналасу тереңдігі, топырақ пен топырақтың химиялық және физикалық құрамы ескеріле отырып, жүргізіледі.

15. Ауыспалы егістер аумақтарын жайғастыру кезінде мыналар көзделеді:

1) ауыспалы егістер танаптарын, жұмыс учаскелерін, қорғаныштық орман жолақтарын, су шаруашылығы құрылысжайларының танаптық тұрақтарын өзара байланыстыра орналастыру;

2) суармалы және құрғатылған жерлерде ауыспалы егістер аумақтарын қолданыстағы немесе жобаланатын ирригациялық және құрғату желілерін орналастыра отырып, жайлғастыру;

3) жер бедері күрделі учаскелерде топырақты эрозиядан қорғау бойынша агротехникалық шарттарды қамтамасыз ету;

4) ауыспалы егістердегі танаптық және азықтық эрозиялық процестердің қарқындылығына байланысты топырақтың жел және су эрозиясы дамыған аудандарда эрозияға қарсы іс-шараларды жобалау;

5) танапты сумен жабдықтау үшін суға қажеттілікті бірінші кезекте шаруашылық аумағындағы өзендерді, тоғандарды, құдықтарды және ұңғымаларды пайдалану есебінен қанағаттандыру. Су жетіспеген жағдайда, жаңа су шаруашылығы құрылысжайларын салуды жоспарлау немесе танапқа су жеткізу, сондай-ақ суаруға жарамды ызасулардың бар-жоғына зерттеп-қарау жүргізу.

16. Азықтық алқаптардың аумақтарын жайғастыру кезінде мыналар көзделеді:

1) әр шаруашылықтың жасыл азықтарға қажеттілігін қамтамасыз етуді, ауыл шаруашылығы жануарлары үшін жайылымдардың бар-жоғын және өнімділігін, оларды күтіп-бағу жүйесін, ауыспалы егістердің, су көздерінің орналасуын, малды жайылымдарға айдау мүмкіндігін, жазғы кезеңге шалғайдағы жайылымдардың ұйымдастырылуын ескере отырып, мал өсіру шаруашылықтарына жайылымдарды бекітіп беру;

2) жайылымда тұрған әрбір табынға (отарға) азықтық алқаптарды ұтымды пайдалану үшін жеке табын (отар) учаскесін бекітіп беру, ал жайылымдық жерлерді маусымдық пайдаланатын жерлерде – бір табынға бірнеше табын учаскелерін бекітіп беру;

3) малдың жүйелі (айдау, порциялық) жайылуын ұйымдастыру үшін жинақы және ыңғайлы табын (отар) учаскелерін орналастыру;

4) әрбір табын (отар) учаскесінде жайылым айналымдарын жобалау, ал табын учаскелерінің мөлшері шағын болған кезде бірнеше табын үшін топтық жайылым айналымдарын жобалау;

5) жазғы кезеңге арналған шалғайдағы жайылымдарды, суаратын пункттер мен мал айдауға арналған учаскелерді орналастыра отырып, табындық (отарлық) және жайылымдық айналым учаскелерін тығыз байланыстырып орналастыру;

6) мал суаруға арналған су шаруашылығы құрылысжайлары болмаған кезде сумен жабдықтайтын жаңа пункттерді не жайылымдарға су жеткізуді ұйымдастыру;

7) суға қажеттілікті, малдың орналасуын (жазғы кезеңге арналған жайылымдарда немесе шаруашылықта) және құрылысжайлардың құнын ескере отырып, су шаруашылығы құрылысжайларының саны мен типтерін белгілеу;

8) суару үшін ашық су айдындарын (көлдер, өзендер, тоғандар) пайдаланған кезде суат алаңдары мен оларға өту жолдарын салу;

9) мал өсіру шаруашылықтары немесе табындық (отарлық) учаскелері бар жазғы лагерьлермен байланыс үшін, сондай-ақ танаптарында мал жаю көзделетін азықтық ауыспалы егістермен байланыс үшін мал айдауға арналған учаскелерді жобалау. Мал айдауға арналған учаскелердің енін ауыл шаруашылығы жануарларының түріне, олардың табындағы (отардағы) санына, жергілікті жердегі жағдайларға және мал айдау санына қарай белгілеу;

10) шабындық-жайылымдық ауыспалы егістерді, шабындық ауыспалы учаскелерді жобалау және жол желілерін орналастыру. Шабындық-жайылымдық ауыспалы егістер шабындықтардың түрлеріне және олардың аумақтық орналасуына қарай жобаланады.

17. Жерлерді қорғау жөніндегі іс-шаралар кешенінде мынадай іс-шаралар көзделеді:

1) жерлерді сарқылудан және шөлейттенуден, су және жел эрозиясынан, селден, су басудан, батпақтанудан, қайталама сортаңданудан, құрғап кетуден, тығыздалудан және ластанудан қорғау;

2) бүлінген жерлерді рекультивациялау;

3) жердің бүлінуіне байланысты жұмыстарды жүргізу кезінде топырақтың құнарлы қабатын сыдырып алу, сақтау және пайдалану.

18. Жерді сарқылудан және шөлейттенуден, су және жел эрозиясынан, селден, су басудан, батпақтанудан, қайталама сортаңданудан, құрғап кетуден, тығыздалудан және ластанудан қорғау жөніндегі іс-шаралар кешенінде су және жел эрозиясының таралуына қарай мыналар көзделеді:

1) жұмыс учаскелері, ауыспалы егіс алқаптары, шабындық және табындық (отарлық) учаскелер бөлінісінде агротехникалық және эрозияға қарсы іс-шаралар;

2) шалғындандыру, минералдық тыңайтқыштар мен арнайы машиналар үшін агротехникалық тәсілдерді белгілеу және көпжылдық шөптердің тұқымына қажеттілікті айқындау;

3) аңызақ, эрозия қауіпті және бұрқасын желдердің жылдамдығын төмендетуді, жерүсті ағысын реттеу және топырақтың эрозияға қарсы тұрақтылығын арттыруды қамтамасыз ететін агроорман-мелиорациялық эрозияға қарсы іс-шаралар;

4) ағынды реттеу, ауыл шаруашылығы алқаптарын бұзатын немесе құрылыстар мен объектілерге қауіп төндіретін қарқынды өсіп келе жатқан жыраларды бекіту үшін эрозияға қарсы гидротехникалық құрылысжайларды жобалау.

19. Табиғи жағдайларға және жерлердің нақты жай-күйіне қарай бүлінген жерлерді рекультивациялау жөніндегі іс-шаралар кешенінде мыналар көзделеді:

1) жердiң құнарлылығын және басқа да пайдалы қасиеттерiн қалпына келтiру және оны шаруашылық айналымға уақтылы тарту;

2) жерасты және жерүсті суларының ықтимал ластануын болдырмау.

20. ШІЖО жобасы екі бөліктен қалыптастырылады: мәтіндік және графикалық. Әр түрлі жобалық шешімдер туындайтын ШІЖО жобасының ең күрделі бөліктері немесе элементтері техникалық және экономикалық көрсеткіштерге негізделген бірнеше нұсқада жасалады.

21. ШІЖО жобасының мәтіндік бөлігі мыналарды қамтиды:

1) осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша шаруашылықішілік жерге орналастыру жобасына түсіндірме жазба;

2) ауыл шаруашылығы алқаптары бойынша жерлердің экспликациясы, ауыл шаруашылығы алқаптарының сапа сипаттамалары;

3) әзірлеуші мен тапсырыс беруші қол қойған, жерлердің теңгерімі бар жерлердің алқаптар бойынша жерлердің экспликациясын нақтылау актісі (жер теңгерімінің деректерімен алшақтықтар болса алшақтықтардың себептері анықталады);

4) ауыспалы егіс танаптарының топырақтық әртүрлігі, бағалау топтары, топырақтың механикалық құрамы және дефляциясы бойынша көрсеткіштері;

5) агроэкономикалық есептеулер мен жобалық шешімдердің негіздемесі;

6) "Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді ұтымды пайдалану қағидаларын бекіту және Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің кейбір бұйрықтарына өзгерістер мен толықтыру енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2020 жылғы 17 қаңтардағы № 7 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілердің мемлекеттік тізімінде № 19893 болып тіркелген) бекітілген Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді ұтымды пайдалану қағидаларына сәйкес жерлерді ұтымды пайдалану жөніндегі ұсыныстар;

7) танаптық зерттеп-қараулар және жобалауға тапсырма;

8) тапсырыс берушінің шаруашылығын дамытудың ауыл шаруашылығы алқаптарын пайдалану және ауыл шаруашылығы өндірісін дамыту бойынша көрсеткіштері;

9) алқаптарды және ауыспалы егістерді ұйымдастыру;

10) ауыспалы егіс аумағын орналастыру;

11) азықтық алқаптардың аумақтарын орналастыру;

12) жерлерді қорғау жөніндегі іс-шаралар кешені.

22. ШІЖО жобасының графикалық бөлігі мыналарды қамтиды:

1) әзірлеуші мен тапсырыс беруші қол қойған танаптық журнал, жерлерді пайдалану және аумақты ұйымдастыру жөніндегі ұсыныстары мен ұсынымдары бар танаптық зерттеу актісі мен сызбасы;

2) топырақтық-геоботаникалық сипаттамалары, учаске топографиясы, дефляция деңгейінің географиялық орналасуы (учаске координаттары) және эрозиялық процестердің ықтимал көрінісі көрсетілген жер пайдалану картасы;

3) ШІЖО жобасы нұсқаларының, эрозияға қарсы және мелиорациялық іс-шаралардың сызбалары;

4) ШІЖО жобасын іске асыру кезеңіне ауыл шаруашылығы дақылдарын орналастыру сызбасы;

5) ШІЖО жобасын жергілікті жерге көшіру сызбасы.

3-параграф. Жерге орналастыру құжаттамасын қарау, келiсу және бекiту

23. ШІЖО жобаларын Кодекстің 150-бабы 4-тармағының 2) тармақшасына сәйкес жер учаскесінің орналасқан жері бойынша уәкілетті органмен келісу бойынша тапсырыс беруші бекітеді.

Уәкiлеттi органның ШІЖО жобасын қарауы және келiсуi Кодекстiң 151-бабы 4-тармағының 2) тармақшасына сәйкес ШІЖО жобасын алған күннен бастап бiр ай iшiнде жүзеге асырылады.

Жерге орналастыру жобасын келісу Кодекстің 65 және 140-баптарында көзделген талаптарды сақтау бөлігінде жүзеге асырылады.

24. ШІЖО жобасын әзірлеуші екі данада әзірлейді, тігеді және нөмірлейді. Бекітілген ШІЖО жобасының бір данасы әзірлеушіде, екіншісі тапсырыс берушіде сақталады және де көшірмесі уәкілетті органға беріледі.

4-параграф. Жобаны орындау

25. Тапсырыс беруші ШІЖО жобасын геодезиялық аспаптардың көмегімен жергілікті жерге көшіре отырып, ШІЖО жобасын орындауды жүзеге асырады. Жергілікті жерге мыналар көшірілуі тиіс:

1) ауыспалы егіс танаптарының жаңадан жобаланатын немесе нақтыланатын шекаралары;

2) ауыспалы шабындық учаскелері, табындық (отарлық) учаскелер, сондай-ақ магистралдық және далалық жолдар, мал айдауға арналған учаскелер;

3) қорғаныштық орман екпелері, гидротехникалық эрозияға қарсы құрылысжайлар, дақылды жайылымдардағы кезекті отау қашалары.

Ауыспалы егіс алқаптарының және шаруашылық учаскелерінің шекаралары жоспарда жобаланған шекаралардан 0,5 (нөл бүтін оннан бес) миллиметрден артық ауытқымай, ал шабындық және жайылым учаскелері үшін 1,0 (бір) миллиметрден артық ауытқымай белгіленеді.

Ауыл шаруашылығы алқаптарының алаптарын кесіп өтетін танаптар мен басқа да шаруашылық учаскелері шекараларының бұрылыс пункттерінде межелік белгілер орнатылады. Танаптар мен шаруашылық учаскелерінің, сондай-ақ егістікке, көп жылдық екпелерге, табиғи шабындықтарға, жайылымдарға, түбегейлi жақсартылған шабындықтарға және түбегейлі жақсартылған жайылымдарға игерілетін жерлердің құрғақ алқап шекаралары бір атызбен жыртылады. Жолдар мен мал айдайтын учаскелер екі жағынан жыртылады.

26. Танаптарда құнды дақылдар болса және шекараларды жырту ауыл шаруашылығы дақылдарын жинауға зиян келтіруі немесе кедергі келтіруі мүмкін болған жағдайларда, шекараларды жырту егін жиналғаннан кейін жүргізіледі.

2-тарау. Шаруашылықаралық жерге орналастыру жобаларын жасау тәртібі

27. Шаруашылықаралық жерге орналастыру (бұдан әрі – ШАЖО) жобаларын әзірлеу әкімшілік-аумақтық бірліктер арасында жерлерді бөлу кезінде, әкімшілік-аумақтық бірліктердің шекараларын жобалау және ауыл шаруашылығы мақсатындағы және ауыл шаруашылығы мақсатындағы емес бағыттағы жаңа жер пайдалануды қалыптастыру кезінде жүзеге асырылады.

28. ШАЖО әзірлеу ауыл шаруашылығын одан әрі дамыту мақсатында ауыл шаруашылығы алқаптарының құрамы, су пайдалануды жоспарлау ескеріле отырып, әкімшілік-аумақтық бірліктер шекарасында жүргізіледі.

29. ШАЖО әзірлеу кезінде мынадай қағидаттар басшылыққа алынады:

1) жердi табиғи ресурс, Қазақстан Республикасы халқының өмiрi мен қызметiнiң негiзi ретiнде сақтау;

2) жерлердi қорғау және ұтымды пайдалану;

3) экологиялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету;

4) жерлердi нысаналы пайдалану;

5) ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлердiң басымдығы;

6) Кодекстің 149-бабына және 150-бабының 1-тармағына сәйкес жерлердi пайдалану мен қорғау жөнiндегi iс-шараларды мемлекеттiк қолдау;

30. ШАЖО жобасын әзірлеу мынадай ретпен жүзеге асырылады:

1) жерге орналастыру іс-қимылдарын жүргізуді бастау;

2) дайындық жұмыстары;

3) шаруашылықаралық жерге орналастырудың болжамдарын, схемалары мен жобаларын әзірлеу;

4) жерге орналастыру құжаттамасын қарау, келісу және бекіту;

5) жобаны орындау.

31. ШАЖО жобасын әзірлегенде жерге орналастыру iсiн жүргiзудi бастау ШАЖО жобасы әзірлеушімен жасалатын шарт негізінде облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың, аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың жергілікті атқарушы органдарының (бұдан әрі – ЖАО) шешімі бойынша жүзеге асырылады.

1-параграф. Дайындық жұмыстары

32. Дайындық жұмыстарын әзірлеуші мынадай ретпен орындайды:

1) дайындық жұмыстары;

2) танаптық зерттеп-қараулар;

3) камералдық жұмыстар.

33. Дайындық жұмыстарын жүргізу кезінде жоспарланған материалдардың тізбесі мен мазмұны жүргізілген жұмыс көлеміне және зерттеп-қаралатын жерлердің алаңына байланысты болады.

Бұл ретте, ЖАО әзірлеушіге мынадай мәліметтердің ұсынылуын қамтамасыз етеді:

1) зерттеп-қаралатын жерлердің орналасқан жері туралы;

2) зерттеп-қаралатын аумақтағы жерлердің теңгерімі бойынша;

3) Кодекстің 49-2-бабына сәйкес резервте қалдырылған және резервте қалдыру жоспарланған жерлер бойынша;

4) жерлерді аймақтарға бөлу бойынша.

34. Дайындық жұмыстары зерттелеп-қаралатын жерлерге шыққанға дейін орындалады және ШАЖО жобасына қатысушылардың құрамын анықтаудан басталады.

Аумақты зерттеп-қарау үшін мыналар талап етіледі:

1) жоспарлы-картографиялық (жоспарлы негіз), жер-кадастрлық, экономикалық, зерттеп-қарау, жобалау материалдарын, сондай-ақ жерлерді бағалау құны бойынша материалдарды жинақтау;

2) зерттеп-қаралатын жерлердің, ауыл шаруашылығы алқаптарының шекараларын, санаттарын, ауылдық елді мекендердің шекараларын, олардың алаңдарын нақтылау және көрсетілген шекараларды жоспарлы негізге енгізу;

3) топографиялық-геодезиялық, картографиялық, топырақтық, геоботаникалық зерттеп-қараулардың және іздестіру жұмыстарының материалдарын жинау және зерделеу;

4) жерлердің теңгерімінің, жерлерді бағалау және түгендеу деректерін зерделеу;

5) елді мекендерді жоспарлау және салу схемаларын, сондай-ақ жолдарды салу бойынша деректерді зерделеу;

6) су шаруашылығы құрылысжайлары, суармалы жерлердің мелиорациялық жай-күйі, суару желілері және көлтабанды суару жүйесі туралы мәліметтер жинау;

7) қорықтарды, қаумалдарды, табиғат, мәдениет ескерткіштерін, тарихи-мәдени объектілерді орналастыру туралы мәліметтер;

8) су қорғау белдеулерінің және аймақтарының, ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың және жердi пайдалану мен қорғаудың ерекше шарттары бар жер учаскелерiнiң шекараларын, сондай-ақ олардағы жерлерді пайдалану режимін белгілеу туралы мәліметтер;

9) арнайы жер қорының бар-жоғы және орналастырылуы туралы мәліметтер;

10) соңғы 3-5 жылдағы ауыл шаруашылығы дақылдарының түсімділігі және жануарлардың өнімділігі туралы мәліметтерді жинау және зерделеу.

35. Танаптық зерттеп-қарау тапсырыс берушінің және үшінші тұлғалардың қатысуымен жобаланатын барлық аумақта жүргізіледі.

Танаптық зерттеп-қарау процесінде:

1) елді мекендер, әкімшілік-аумақтық бірліктер шекараларының және олардың құқықтық актілерге сәйкестігі зерттеп-қаралады;

2) жерлер, ауыл шаруашылығы алқаптары санаттарының шекаралары, және олардың жерлердің теңгеріміне сәйкестігі зерттеп-қаралады, ал егер бөгде пайдаланудағы учаскелер болса, бөгде пайдаланудағы учаскелер нақтыланады;

3) зерттеп-қаралатын жерлердегі топырақтың, жер бедерінің, өсімдіктердің сипаттамасы, өндірістік пайдалану, топырақ құнарлылығының деңгейі және ауыл шаруашылығы алқаптарының өнімділігі нақтыланады;

4) жақсартуды қажет ететін және ауыл шаруашылығы алқаптарын игеруге жарамды жер учаскелері айқындалады;

5) мелиоративтік құрылысжайлар, зерттеп-қаралатын аумақтарды ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарымен байланыстыратын жол желісі, сумен жабдықтау көздері, олардың жай-күйі, жаңаларын салу қажеттілігі, суарылатын аумақтар зерттеп-қаралады;

6) жерлердің экологиялық жай-күйі, зерттеп-қаралатын жерлердің ластанған аумақтарға, автожолдарға, зауыттар мен өндірістерге жақындығы айқындалады;

7) аумақтың, жер қорының жай-күйі, өндіріс қажеттілігі, жерлерді ұтымды пайдалану мен қорғаудың жолдары мен тәсілдері зерттеп-қаралады;

8) эрозияға ұшыраған және эрозияға бейім жерлер, тозған жерлер анықталады;

9) эрозияға қарсы гидротехникалық құрылысжайлардың, қорғаныш екпелердің бар-жоғы және олардың жай-күйі белгіленеді;

10) мүдделі меншік иелері мен жер пайдаланушылардың жерлерді одан әрі пайдалану бойынша ұсыныстары зерделенеді;

11) суармалы егіншілік аймақтарында зерттеп-қарау жүргізу кезінде суармалы жерлердің мелиорациялық жай-күйі, суару желісінің және жайылма суару желісінің, көлтабандап суару жүйесінің гидротехникалық және су шаруашылығы құрылысжайларының техникалық жай-күйі, суарылатын жерлерді түгендеу бойынша деректер, су шаруашылығы ресурстарымен қамтамасыз етілу дәрежесі, суармалы жерлердің алаңын ұлғайту мүмкіндігі, сортаңдануға ұшыраған жерлердің бар-жоғы зерделенеді;

12) елді мекендер, өндірістік кәсіпорындар, сумен жабдықтау көздері, негізгі жолдар мен құрылысжайлар зерттеп-қаралады;

13) меншік иелері мен жер пайдаланушылардың қолданыстағы жер учаскелерінің іс жүзінде пайдаланылуы туралы деректер зерделенеді.

36. Камералдық жұмыстарды жүргізу кезінде дайындық және танаптық жұмыстар кезінде жиналған материалдарды өңдеу, сипаттау, талдау және жүйелеу жүзеге асырылады.

37. Жүргізілген танаптық зерттеп-қараулардың, дайындық және камералдық жұмыстардың негізінде әзірлеуші ЖАО-мен бірлесіп жобалауға тапсырма жасайды. Жобалауға тапсырма мынадай міндеттерді шешу үшін жасалады:

1) қолданыстағы жер пайдалануды ретке келтіру, жергілікті жерлерде жер учаскелерінің шекараларын бұру және белгілеу;

2) жергілікті жерлерде елдi мекендердiң шекарасын (шегiн) анықтау мен белгiлеу, олардың жер-шаруашылық орналастыру жобаларын жасау;

3) жергілікті жерлерде әкiмшiлiк-аумақтық құралымдардың, ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың және жерлердi пайдалану мен қорғаудың ерекше шарттары бар басқа да жер учаскелерiнiң шекараларын белгiлеу.

38. Жобалауға тапсырма жасау процесінде:

1) жерлерді ұтымды, тиімді пайдалану жөнінде ғылыми-негізделген талдау жасалады;

2) ауыл шаруашылығын дамытуға жарамды жерлердің анықталған резервтерін, ауыл шаруашылығы алқаптарының құрамын және су пайдалануды жоспарлауды ескере отырып, ауыл шаруашылығын одан әрі дамыту мақсатында жаңа жер учаскелерін құру және қолданыстағыларын ретке келтіру жөнінде, шаруа немесе фермер қожалықтарын, ауыл шаруашылығы өндірісін, жеке қосалқы шаруашылықты, бақ шаруашылығын орналастыру және саяжай құрылысы үшін жер алаптарын бөлу жөнінде жобалық шешімдер әзірленеді;

3) ауыл шаруашылығын одан әрі дамыту мақсатында ауыл шаруашылығы алқаптарының құрамын, су пайдалануды жоспарлауды ескере отырып, әкімшілік-аумақтық бірліктердің шекараларын өзгерту, жер қорын қайта бөлу және агроөнеркәсіптік кешен объектілерін, оның инфрақұрылымын орналастыру жөнінде жобалық шешімдер әзірленеді;

4) ерекше табиғат қорғау, рекреациялық және қорық режимдері бар аумақтардың шекараларын орналастыру және белгілеу жөнінде жобалық шешімдер әзірленеді;

5) жоспарлы-картографиялық материалдар қалыптастырылады;

6) шаруашылықтардың мамандануы бойынша аймақтар белгіленеді;

7) мүдделі меншік иелері мен жер пайдаланушылардың ұсыныстары қаралады;

8) жер учаскелерінің елді мекендермен, аудан орталықтарымен, ортақ пайдаланылатын жолдармен, мал айдайтын трассалармен және су көздерімен байланысын орнату бойынша жобалық шешімдер әзірленеді;

9) жерлерді қоршаған ортаның бір бөлігі ретінде қорғауға, жерді ұтымды пайдалануға, жерлерді ауыл шаруашылығы мен орман шаруашылығы айналымынан негізсіз алып қоюды болдырмауға, сондай-ақ топырақтың құнарлылығын қалпына келтіру мен арттыруға бағытталған іс-шаралар әзірленеді;

10) ШАЖО жобасының жобалық шешімдері мен іс-шараларын жобалауға арналған тапсырмада қалыптастырылған орындау мерзімдері белгіленеді.

2-параграф. Шаруашылықаралық жерге орналастырудың болжамдарын, схемалары мен жобаларын әзірлеу

39. ШАЖО жобасы мәтіндік және графикалық бөліктерден тұрады.

ШАЖО жобасының мәтіндік бөлігі мыналарды қамтиды:

1) дайындық жұмыстары мен зерттеп-қарау нәтижелерін, танаптық зерттеп-қарауды жүргізу кезінде анықталған кемшіліктерді жинау, зерделеу, нақтылау жөніндегі нәтижелер көрсетілген осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша шаруашылықаралық жерге орналастыру жобасына түсіндірме жазба;

2) жобалауға тапсырма;

ШАЖО жобасының графикалық бөлігі мыналардан тұрады:

1) меншік иелері мен жер пайдаланудың қолданыстағы және жобаланатын объектілерін көрсете отырып, 1:100 000-нан кем емес масштабтағы ШАЖО схемасы (жоспары).

ШАЖО схемасында (жоспарында) қолданыстағы жер учаскелерінің шекаралары қара түспен және алып қоюға берілетін немесе жататын жер учаскелерінің жобалық шекаралары – қызыл түспен белгіленеді, бөгде пайдаланудағы учаскелердің шекаралары қоңыр түспен белгіленеді, сондай-ақ аудан орталықтары, елді мекендер, ауыл шаруашылығы алқаптары, жол желісі, суару, құрғату, суландыру және ирригациялық жүйелер және құрылысжайлар, сумен жабдықтау көздері, жасанды су айдындары, байланыс және электр беру желілері, ерекше режимде пайдаланылатын аймақтар шартты белгілермен белгіленеді;

2) жерлердің экспликациясы;

3) топырақтық және геоботаникалық карталардың көшірмелері.

40. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы және ауыл шаруашылығы бағытындағы емес жаңа жер пайдалануды жобалау кезінде мыналар ескеріледі:

1) жалпы мемлекеттік мүдделер мен зерттеп-қаралатын жерлердегі мүдделі тараптардың ұсыныстары;

2) ауыл шаруашылығы өндірісінің мамандануына сәйкес келетін алқаптардың құрамы мен арақатынасы бар ұтымды өлшемдердегі жер учаскелерін жобалау;

3) әкімшілік орталықтармен ыңғайлы байланысты қамтамасыз ету үшін жол желісін ескере отырып, жер учаскелерін жобалау;

4) конфигурациясы дұрыс, шаруашылық ішінде өндірісті ұйымдастыруға ыңғайлы, топырағы сапалы, жер бедері тегіс, гидрографиялық жағдайлары бар және ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіруге жарамды ықшам жер учаскелерін жобалау.

41. Жаңадан ұйымдастырылған шаруашылықтарды жобалау кезінде және бұрыннан бар жер учаскелерін қайта ұйымдастыру жағдайларында жер учаскелері ұзаққа созылмаған және бытыраңқы емес, өнімді алқаптары шаруашылық орталықтарына барынша жақын және аумақтардың инженерлік жабдықтарының жай-күйін, елді мекендердің өлшемдері мен орналасуын, ауыл шаруашылығы алқаптарының саны мен сапасын, жол және ирригациялық желілердің болуын, елді мекендер мен азықтық алқаптардың сумен қамтамасыз етілуін ескере отырып, ыңғайлы конфигурациядағы бірыңғай жинақы алап ретінде қалыптастырылады.

42. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскелерінің шекараларын жобалау кезінде мыналар ескеріледі:

1) жерлердің ұтымды пайдаланылуын қамтамасыз ету мақсатында сумен жабдықтау көздерін ескере отырып, шекараларды белгілеу;

2) шекараларды табиғи шатқалдармен және жасанды құрылысжайлармен және ерекше режимде пайдаланылатын аймақтардың шекараларымен қиыстыру;

3) егістікте тік сызықты шекараларды бұрылыссыз орналастыру;

4) әр шаруашылықтың суды бөлек пайдалануын қамтамасыз ету үшін суармалы егіншілік аймақтарының шекараларын бағыттаушы каналдар аймақтарының шекараларымен қиыстыру;

5) жер бедері айқын көрінетін күрделі агроланшафттарда шекараларды суарықтар бойынша орналастыру, сондай-ақ су жинау алаңдарының ағысқа көлденең бөлінуіне жол бермеу;

6) жел эрозиясына бейім аудандардағы жазық аумақтағы егістік жерлерде танаптарды шаңды дауылдар мен құрғақ желден тиімді қорғауды қамтамасыз ету мақсатында орман белдеулерінің шекаралары бойымен қатар орналастыра отырып, топырақтың дефляцияға төзімділік дәрежесін және желдің негізгі бағыттарының бағыты мен жылдамдығы.

Шекараларды жобалау кезінде жер бедерінің шарттары мен жел бағыты арасында қарама-қайшылық туындаған жағдайда, жел және су эрозиясы әсерінің алдын алу мақсатында бірінші кезекте жер бедерінің шарттары ескеріледі.

43. Суармалы егіншілікті жобалау кезінде мыналар ескеріледі:

1) жер учаскелерін пайдалануды су объектілерімен өзара байланыстыру;

2) жер учаскелерін олардың шекараларына байланысты әлеуметтік жанжалдарды болдырмауды ескере отырып, қалыптастыру;

3) жер учаскелерін суару үшін су ресурстарын бөлуге байланысты әлеуметтік жанжалдарды болдырмауды ескере отырып, қалыптастыру;

4) суармалы егіншілікті бағыттаушы каналдармен бір аймақта орналастыру.

Суармалы егіншіліктің ахуалдық жоспары 1:10000, 1:25000 және 1:5000 масштабтарда жасалады, ал ірі алап үшін 1:25000, 1:50000 және 1:100000 масштабтарда құрама жоспарлар жасалады.

Суармалы жерлерді жобалау кезінде материалдар суармалы жерлерді түгендеу мәліметтері ескеріледі.

44. Суармалы жерлерді жаңаша игеру бойынша алаптарды жобалау мынадай ретпен жүргізіледі:

1) бүкіл игерілетін алапқа схема жасау;

2) шаруашылықтар тобына немесе игерудің әрбір кезегіне схема жасау.

3-параграф. Жерге орналастыру құжаттамасын қарау, келісу және бекіту

45. Қоршаған ортаны қорғау, ауыл және орман шаруашылығы, су қорын пайдалану және қорғау, сумен жабдықтау, су бұру саласындағы уәкілетті органдардың аумақтық бөлімшелері жоба келіп түскен күннен бастап бір ай ішінде ШАЖО жобасын қарауды және келісуді жүзеге асырады.

Жерге орналастыру жобасын келісу Кодекстің 121, 139, 140 және 142-баптарында көзделген талаптарды сақтау бөлігінде жүзеге асырылады.

Ескерту. 45-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің м.а. 06.09.2023 № 326 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

46. ШАЖО жобасын бекітуді уәкілетті органдар Кодекстің 150-бабы 4-тармағының 3) тармақшасына сәйкес жүзеге асырады.

47. ШАЖО жобасын әзірлеуші екі данада дайындайды, тігеді және нөмірлейді. Бекітілген ШАЖО жобасының бір данасы тапсырыс берушіге беріледі, екіншісі әзірлеушіде сақталады.

4-параграф. Жобаны орындау

48. ШАЖО жобаны орындау мыналарды қамтиды:

1) жобалауға арналған тапсырмада көрсетілген мерзімдерге сәйкес ШАЖО жобасын орындау бойынша жоспар жасау;

2) ШАЖО жобасына сәйкес жер учаскелерін беру;

3) жобалауға арналған тапсырмада көзделген іс-шаралар мен жобалық шешімдерді орындау;

4) жобаланатын іс-шаралар шекараларының сақталуын табиғатта (жергілікті жерде) сақтау;

5) бірінші кезекте пайдалануға жарамды жер алаптарын беру.

Шаруашылықішілік және шаруашылықаралық жерге орналастыру жобаларын жасау қағидаларына 1-қосымша Нысан

Шаруашылықішілік жерге орналастыру жобасына түсіндірме жазба

Шаруашылықішілік жерге орналастыру жобасы 20__ жылғы __ _______ № _________
шаруашылықішілік жерге орналастыру жобасын әзірлеуге арналған қолдаухат негізінде
әзірленді.
Жер пайдаланушы/меншік иесі: ___________________________________________________
(жеке тұлғаның аты, әкесінің аты (бар болса), тегі
________________________________________________________________________________
немесе заңды тұлғаның атауы) Жер учаскесінің орналасқан жері:
__________________________________________________
Кадастрлық нөмірі: _______________________________________________
Шаруашылықішілік жерге орналастыру жобасын жасау негіздемесі: _____________________
________________________________________________________________________________
Жер учаскесіне құқық түрі: ________________________________________________________
Жер учаскесінің алаңы, гектар: _____________________________________________________
Жер учаскесінің нысаналы мақсаты: ________________________________________________
Жер учаскесінің санаты (қолданыстағы жер учаскелерді ретке келтірген кезде) Шектеулер,
ауыртпалықтар мен сервитуттар (бар болса) _______________________________
________________________________________________________________________________
Ауыл шаруашылығы өндірісінің нақты жай-күйі, жерлердің құнарлылығы және тапсырыс
берушінің ауыл шаруашылығы алқаптарын пайдалануы туралы мәліметтер:
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Жер учаскесінің жай-күйі (жер учаскесінің физикалық жай-күйі, объектілер/құрылыстардың/
құрылысжайлардың, инженерлік коммуникацияның, жолдардың, оның ішінде автомобиль
жолдарының, далалық жолдардың, темір жолдардың, көпірлердің, қоршаулардың бар-жоғы
туралы мәліметтер): ________________________________________________
________________________________________________________________________________
Қосымша түсініктеме (жер учаскесі шекараларының өзгеруі, бөгде пайдаланудағы жер
учаскелерін анықтау): ____________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Орындаушы: ____________________________________________________________________
(шаруашылықішілік жерге орналастыру жобасын орындаушының
________________________________________________________________________________
аты, әкесінің аты (бар болса), тегі, қолы)
___________ (қолы, күні)

Шаруашылықішілік және шаруашылықаралық жерге орналастыру жобаларын жасау қағидаларына 2-қосымша Нысан

Шаруашылықаралық жерге орналастыру жобасына түсіндірме жазба

Шаруашылықаралық жерге орналастыру жобасы облыстардың, республикалық маңызы бар
қалалардың, астананың, аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың жергілікті
атқарушы органдарының (керегін сызу) 20__ жылғы __ _______ № _____шешімі негізінде
әзірленді.
Меншік иесі: _______________________________________________________________
(облыстың, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органы,
_____________________________________________________________________________
аудандық (қалалардағы аудандардан басқа) атқарушы орган, аудандық
_____________________________________________________________________________
маңызы бар қаланың, кенттің, ауылдың, ауылдық округттің әкімі)
Жер учаскесінің орналасқан жері: ________________________________________________
Есепке алу кварталы: ___________________________________________________________
Шаруашылықаралық жерге орналастыру жобасын жасау негіздемесі: _________________
_____________________________________________________________________________
Жер учаскесінің алаңы, гектар: __________________________________________________
Жер учаскесі жерлерінің санаты _________________________________________________
Жерлердің аймақтарға бөлінуіне сәйкес рұқсат етілген пайдалану ____________________
Шектеулер, ауыртпалықтар мен сервитуттар (бар болса) ____________________________
_______________________________________________________________________________
Дайындық жұмыстарының және далалық зерттеп-қараулардың нәтижелерін жинау,
зерделеу, нақтылау, сондай-ақ далалық зерттеп-қараулар жүргізу кезінде анықталған
кемшіліктер туралы мәліметтер: ___________________________________________________
Жер учаскесінің жай-күйі (жер учаскесінің физикалық жай-күйі, объектілер/құрылыстардың/
құрылысжайлардың, инженерлік коммуникацияның, жолдардың, оның ішінде автомобиль
жолдарының, далалық жолдардың, темір жолдардың, көпірлердің, қоршаулардың бар-жоғы
туралы мәліметтер): ____________________________________________________
_______________________________________________________________________________
Шекаралардың сипаттауы (іргелес жер пайдаланушыларды анықтау, әрбір аралық бойынша
шекараның өтуін жергілікті белгілер мен бағдарлар бойынша сипаттау керек):
________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
Жер учаскесінде орналасқан объектілердің (коммуникацияларды) сипаттауы: _______
_______________________________________________________________________________
Қосымша түсініктеме (жобаланатын жер учаскелері, бөгде пайдаланудағы жер учаскелерін
анықтау): ____________________________________________________________
Орындаушы: _______________________________________________________________
(шаруашылықаралық жерге орналастыру жобасын орындаушының
_______________________________________________________________________________
аты, әкесінің аты (бар болса), тегі, қолы)
___________ (қолы, күні)

Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрі 2022 жылғы 20 сәуірдегі № 119 бұйрығына қосымша

Қазақстан Республикасы Жер ресурстарын басқару агенттігі мен Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің кейбір бұйрықтарының тізбесі

1. "Жер пайдалануларды ұйымдастыру және реттеу, алқапта жер учаскесінің шекарасын бөлу және белгілеу бойынша шаруашылық аралық жерге орналастыру жобасын әзірлеу жөніндегі Қазақстан Республикасындағы жерге орналастыру жұмыстарын атқару қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Жер ресурстарын басқару агенттігі төрағасының 2004 жылғы 7 қыркүйектегі № 72-Ө-а бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 3148 тіркелген).

2. "Қазақстан Республикасының Жер ресурстарын басқару жөніндегі агенттігі төрағасының 2004 жылғы 7 қыркүйектегі № 72-Ө-а "Жер пайдалануларды ұйымдастыру және реттеу, алқапта жер учаскесінің шекарасын бөлу және белгілеу бойынша шаруашылық аралық жерге орналастыру жұмыстарын атқару ережелерін бекіту туралы" бұйрығына толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Жер ресурстарын басқару агенттігінің 2005 жылғы 24 маусымдағы № 108-Ө-а бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 3737 тіркелген).

3. "Қазақстан Республикасы Жер ресурстарын басқару агенттігі төрағасының "Жер пайдалануларды ұйымдастыру және реттеу, алқапта жер учаскесінің шекарасын бөлу және белгілеу бойынша шаруашылық аралық жерге орналастыру жобасын әзірлеу жөніндегі Қазақстан Республикасындағы жерге орналастыру жұмыстарын атқару ережелерін бекіту туралы" 2004 жылғы 7 қыркүйектегі № 72-Ө-а бұйрығына өзгерістер енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Жер ресурстарын басқару агенттігі төрағасының 2008 жылғы 24 желтоқсандағы № 268-П бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 5435 тіркелген).

4. "Қазақстан Республикасы Жер ресурстарын басқару агенттігі Төрағасының кейбір бұйрықтарына өзгеріс енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Жер ресурстарын басқару агенттігі төрағасының міндетін атқарушының 2012 жылғы 20 қаңтардағы № 12-ОД бұйрығының 1-тармағы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 7435 тіркелген).

5. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 22 желтоқсандағы № 782 бұйрығымен бекітілген өзгерістер енгізілетін жер қатынастары саласындағы бұйрықтар тізбесінің 1-тармағы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 13093 тіркелген).