ИПС "Әділет"

ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Внести в приказ Министра национальной экономики Республики Казахстан от 30 ноября 2015 года № 748 "Об утверждении Правил проведения и использования анализа регуляторного воздействия" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов Республики Казахстан за № 12517) следующие изменения:

в Правилах проведения и использования анализа регуляторного воздействия, утвержденных указанным приказом:

Параграф 3-1 изложить в следующей редакции:

"Параграф 3-1. Анализ действующих регуляторных актов

17-1. Анализ действующих регуляторных актов проводится регулирующими государственными органами/органами-разработчиками в сроки, установленные в реестре обязательных требований.

17-2. Предметом анализа действующих регуляторных актов является оценка их эффективности, в том числе достижения заявленных целей государственного регулирования и соответствия условиям формирования обязательных требований, предусмотренных статьей 81-1 Кодекса, и принципам взаимодействия субъектов предпринимательства и государства.

17-3. Анализ проводится регулирующими государственными органами/органами-разработчиками посредством выполнения следующих последовательных действий:

1) заполнение оценки соответствия условиям формирования регуляторных инструментов и (или) требований по форме согласно приложению 2 к настоящим Правилам;

2) заполнение аналитической формы анализа регуляторного акта согласно приложению 3-1 к настоящим Правилам;

3) проведение процедуры анализа регуляторного воздействия в соответствии с подпунктами 3) и 4) пункта 6 настоящих Правил.

17-4. В случае несоответствия действующего регуляторного акта условиям формирования регуляторных инструментов и (или) требований, обязательных для исполнения субъектами предпринимательства в соответствии с приложением 2 к Правилам, заполнение аналитической формы признается не целесообразным и применяются положения части первой пункта 6 статьи 83-1 Кодекса.

17-5. По результатам рассмотрения Уполномоченным органом в течение 10 (десяти) рабочих дней со дня поступления аналитической формы, формируется заключение о соблюдении процедур анализа регуляторного акта по форме согласно приложению 3-2 к настоящим Правилам.";

пункт 20 изложить в следующей редакции:

"20. Для проведения общественных обсуждений регулирующий государственный орган/орган-разработчик не менее чем за 10 (десять) рабочих дней, а по проектам законов Республики Казахстан, инициированных депутатами Парламента Республики Казахстан, или находящихся на рассмотрении в Парламенте Республики Казахстан, поступивших от Палат Парламента, а также по анализам регуляторного воздействия, проведенного по прямому поручению Президента о введении определенного регуляторного инструмента или требования, либо ужесточении определенного требования в отношении субъектов предпринимательства на ходатайство Премьер-Министра Республики Казахстан (далее – прямое поручение Президента) и в порядке альтернативы, не менее чем за 2 (два) рабочих дня, до даты их проведения, извещают о дате и времени начала и окончания их проведения:

заинтересованных лиц – посредством дачи объявления на своем официальном интернет-ресурсе;

уполномоченный орган, Национальную палату предпринимателей/региональную палату предпринимателей, членов общественных советов, экспертных советов при государственных органах; заинтересованные государственные органы – посредством письменного уведомления;

средства массовой информации – посредством пресс-релизов.";

пункт 22 изложить в следующей редакции:

"22. Уполномоченный орган в течение 10 (десяти) рабочих дней со дня поступления аналитической формы и проектов документов, предусмотренных пунктом 3 настоящих Правил, рассматривает их на предмет соблюдения процедур анализа регуляторного воздействия в соответствии с пунктом 6 настоящих Правил, и правильности их заполнения за исключением случаев, предусмотренных частью второй настоящего пункта.

Аналитическая форма на введение определенного регуляторного инструмента или требования, либо ужесточение определенного требования, разработанные по прямому поручению Президента, рассматривается уполномоченным органом в течение 5 (пяти) рабочих дней со дня их поступления, а по проектам законов Республики Казахстан, инициированных депутатами Парламента Республики Казахстан, или находящихся на рассмотрении в Парламенте Республики Казахстан – в течение 7 (семи) рабочих дней.

По результатам рассмотрения формируется заключение о соблюдении процедур анализа регуляторного воздействия (далее – заключение) по форме согласно приложению 7 к настоящим Правилам.";

пункты 24 и 25 изложить в следующей редакции:

"24. Уполномоченный орган одновременно с размещением положительного заключения, на портале "Открытые НПА", направляет регулирующему государственному органу и в Национальную палату предпринимателей уведомление о соответствующем размещении для сведения.

Управление предпринимательства размещает положительное заключение по актам регионального значения на официальном интернет-ресурсе органа-разработчика, а также разработанные органом-разработчиком проекты актов регионального значения, аналитическую форму органа-разработчика, и направляет уведомление о соответствующем размещении органу-разработчику и в Региональную палату предпринимателей.

Уполномоченным органом в положительном заключении устанавливается срок проведения анализа регуляторного воздействия, в порядке альтернативы 15 (пятнадцать) рабочих дней со дня опубликования на портале "Открытые НПА", а по анализу регуляторного воздействия на введение определенного регуляторного инструмента или требования, либо ужесточении определенного требования по прямому поручению Президента, срок проведения анализа регуляторного воздействия в порядке альтернативы устанавливается 5 (пять) рабочих дней со дня опубликования на портале "Открытые НПА".

Аналитическая форма по результатам анализа регуляторного воздействия, в порядке альтернативы и отчет общественных обсуждений уполномоченным органом доводятся до сведения регулирующего государственного органа, а по актам регионального значения доводятся до сведения органа-разработчика управлением предпринимательства.

Регулирующий государственный орган/ орган-разработчик в течение 3 (трех) рабочих дней направляет ответ в уполномоченный орган о согласии/несогласии с выводами анализа регуляторного воздействия в порядке альтернативы.

25. В случае отрицательного заключения, регулирующий государственный орган/орган-разработчик дорабатывает аналитическую форму и (или) проекты документов, предусмотренных пунктом 3 настоящих Правил в течение 15 (пятнадцати) рабочих дней.

В случае нарушения сроков, предусмотренных частью первой настоящего пункта, несоблюдение регулирующими государственными органами/органами-разработчиками сроков предоставления доработанных документов в уполномоченный орган является отказом регулирующего государственного органа/органа-разработчика от предлагаемого регулирования, и (или) при замене предложенного регулирования другим вариантом процедура АРВ проводится заново.

Доработанные документы повторно представляются в уполномоченный орган на казахском и русском языках и рассматриваются в соответствии с настоящим параграфом.";

приложение 3 к Правилам изложить в редакции согласно приложению к настоящему приказу.

2. Департаменту политики развития предпринимательства Министерства национальной экономики Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан и его размещение на интернет-ресурсе Министерства национальной экономики Республики Казахстан.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра национальной экономики Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Заместитель Премьер-Министра
– Министр национальной экономики
Республики Казахстан

Н. Байбазаров

	Приложение к приказу Заместитель Премьер-Министра – Министр национальной экономики Республики Казахстан от 10 октября 2024 года № 88
	Приложение 3 к Правилам проведения и использования анализа регуляторного воздействия

Аналитическая форма анализа регуляторного воздействия при введении новых регуляторных инструментов и (или) требований или ужесточения регулирования

ШАГ 1: Определение проблемы и цели регулирования
Определение проблемы и причины существования проблемы (текст в произвольной форме, необходимо указать целевую группу и причинно-следственную связь)
Существуют ли данные (в цифровом измерении), доказывающие факт существования проблемы и показывающие ее масштаб		Нет ___ Да ___ (опишите их и приведите их величины)
Какова цель вводимого регулирования
ШАГ 2: Определение регуляторных инструментов/требований
Предлагаемый к введению регуляторный инструмент/требование
Действующий регуляторный инструмент/требование
Предлагаемые к исключению действующие требования, в рамках действующих регуляторных инструментов, в той же области правового регулирования предпринимательской деятельности * 1. 2. * в соответствии с пунктом 10 параграфа 2 настоящих Правил
ШАГ 3: Механизмы реализации и возможные риски * при введении юридической ответственности дополнительно заполняется ШАГ 7:
		Возможные риски и непредвиденные последствия	Механизм реализации (описываются механизмы реализации, предусмотренные в рамках разрабатываемого проекта)
Предлагаемый регуляторный инструмент и (или) требования			1. Сроки и этапы внедрения _____. 2. Уполномоченный орган, ответственный за внедрение регулирования и осуществления оценки достижения поставленных индикаторов __________________.
ШАГ 4: Сравнительный анализ выгод и издержек
4.1. Воздействие на общество в целом и население Проведите в произвольной форме описание выгод и издержек каждого регуляторного инструмента и (или) требования при ее воздействии на экономическую систему в целом с учетом таких элементов экономической системы как: 1. Влияние на здоровье и безопасность (включая экономическую) населения (доходы и расходы населения, продолжительность жизни, уровень бедности и другое) 2. Влияния на экологию. 3. Изменения потребительского выбора. 4. Изменения розничных цен. 5. Другое Необходимо спрогнозировать последствия предполагаемого регулирования в произвольной форме. Монетизируйте и посчитайте издержки для бизнеса согласно рекомендациям в "Пояснении по заполнению аналитической формы анализа регуляторного воздействия регуляторных инструментов и (или) требований" и по форме 1а
		Выгоды	Издержки
Предлагаемый к введению регуляторный инструмент/требование
Действующий регуляторный инструмент/требование
Итого
4.2. Воздействие на бизнес Проведите в произвольной форме описание выгод и издержек каждого регуляторного инструмента и (или) требования при его воздействии на бизнес с обязательным учетом: Влияния на производительность и конкурентоспособность предприятий, влияния на прибыльность и устойчивость предприятий, в том числе на инновации и развитие, и другое. При этом, необходимо произвести расчеты по следующим показателям (прогнозно): объем производства продукции; затраты на ресурсы; численность работников предприятия; среднегодовой доход; налоговые отчисления; заработная плата работников предприятий; доля малого и среднего бизнеса в государственных закупках; экспорт; другое. Монетизируйте и посчитайте издержки для бизнеса согласно рекомендациям в "Пояснении по заполнению аналитической формы анализа регуляторного воздействия регуляторных инструментов и (или) требований" и по форме 1б
		Выгоды	Издержки
Предлагаемый к введению регуляторный инструмент/требование	Субъекты малого бизнеса
	Субъекты среднего бизнеса
	Субъекты крупного бизнеса
Издержки для бизнеса по форме 1а
Действующий регуляторный инструмент/требование	Субъекты малого бизнеса
	Субъекты среднего бизнеса
	Субъекты крупного бизнеса
Издержки для бизнеса по форме 1а
Итого
4.3 Воздействие на органы государственной власти и экономическую систему Проведите в произвольной форме описание выгод и издержек каждого регуляторного инструмента и (или) требования при его воздействии на органы государственной власти и общество в целом с обязательным учетом: 1. Влияние на бюджет страны (прирост налоговых поступлений) 2. Влияния на преступность включая экономическую, коррупционные риски. 3. Воздействие на свободное перемещение товаров, услуг, капитала и рабочей силы, а также международную торговлю и международные инвестиционные потоки. 4. Общие последствия для экономического роста 5. Влияние на занятость, рабочие места 6. Другое. Монетизируйте и посчитайте издержки на администрирование регулирования согласно рекомендациям в "Пояснении по заполнению аналитической формы анализа регуляторного воздействия регуляторных инструментов и (или) требований" и по форме 1а
		Выгоды	Издержки
Предлагаемый к введению регуляторный инструмент/требование
Издержки на администрирование по форме 1б
Действующий регуляторный инструмент/требование
Издержки на администрирование по форме 1б
Итого
ШАГ 5: Индикаторы оценки и мониторинга
Определите индикаторы с учетом данных, указанных в пункте 2 шага 1 "данные, доказывающие факт существования проблемы и показывающие ее масштаб"		Индикатор 1
		Индикатор 2
		Индикатор 3
		Индикатор 4
Укажите данные индикаторы в цифровом измерении		Индикатор 1
		Индикатор 2
		Индикатор 3
		Индикатор 4
Укажите Методы проведения мониторинга (статистический анализ на базе государственной статистики или ведомственных данных, соцопросы, экспертное интервью.)		Индикатор 1
		Индикатор 2
		Индикатор 3
		Индикатор 4
Рекомендуемый срок пересмотра регуляторного инструмента.
ШАГ 6: Введение саморегулирования * заполняется в случае введения саморегулирования, основанного на обязательном членстве (участии)
6.1 Выбор оптимальной структуры саморегулирования
Обоснование выбора сферы деятельности, где вводится обязательное саморегулирование организаций (далее – СРО), исходя из принципа общности деятельности, отрасли, видов экономической деятельности, рынка произведенных товаров (работ, услуг).
Количество существующих субъектов профессиональной или предпринимательской деятельности в сфере, где планируется введение саморегулирования с разбивкой по годам за последние 5 лет. Количество существующих субъектов профессиональной или предпринимательской деятельности в сфере, где планируется введение саморегулирования с разбивкой по годам за последние 5 лет.
Обоснование сопряженности сферы деятельности, где вводится обязательное СРО, сопряженностью с реализацией государственных функций либо необходимости делегирования определенных функций, выполняемых государственными органами.
Анализ готовности рынка к введению обязательного саморегулирования (заполняется в произвольной форме).
Перечень технических регламентов, стандартов и других нормативных правовых актов, содержащих требования к производимым товарам, (работам, услугам).
Перечень, место нахождения существующих некоммерческих организаций в форме ассоциации (союза), общественной организации или иной организационно-правовой форме, установленной законами Республики Казахстан, в том числе саморегулируемых организаций, в анализируемой сфере с разбивкой по годам за последние 5 лет
По каждой действующей некоммерческой организации или саморегулируемой организации, необходимо указать: количество субъектов входящих в состав такой некоммерческой организации на момент проведения анализа объем произведенных товаров, работ и услуг членами такой некоммерческой организации, саморегулируемой организации, от общего количества произведенных товаров (работ, услуг) на рынке в анализируемой сфере
6.2 Прогноз результативности предлагаемого регулирования посредством введения саморегулирования, основанного на обязательном членстве (участии)
5-ти бальная система оценки результативности регулирования 5 – обеспечивается охват всего спектра деятельности в рассматриваемой отрасли/сфере; наблюдается доверие со стороны общества к способности саморегулируемой организации самостоятельно обеспечить регулирование отрасли/сферы и контроль за соблюдением установленных стандартов и правил; существуют механизмы рассмотрения претензий и конфликтов; существует цепочка связи в регионах. В рассматриваемой отрасли/сфере существуют действующие некоммерческие организации, с обязательным членством. 4 – обеспечивается охват всего спектра деятельности в рассматриваемой отрасли/сфере; наблюдается доверие со стороны общества к способности саморегулируемой организации самостоятельно обеспечить регулирование отрасли/сферы и контроль за соблюдением установленных стандартов и правил; существуют механизмы рассмотрения претензий и конфликтов; связь в регионах частичная. В рассматриваемой отрасли/сфере существуют действующие некоммерческие организации, с обязательным членством. 3 – обеспечивается охват всего спектра деятельности в рассматриваемой отрасли/сфере; в стадии становления вопросы самостоятельного обеспечения саморегулируемой организацией регулирования отрасли/сферы и контроля за соблюдением установленных стандартов и правил; существуют механизмы рассмотрения претензий и конфликтов; связь в регионах отсутствует. В рассматриваемой отрасли/сфере существуют действующие некоммерческие организации, с обязательным членством. 2 – частичный охват всего спектра деятельности в рассматриваемой отрасли/сфере; в стадии становления вопросы самостоятельного обеспечения саморегулируемой организацией регулирования отрасли/сферы и контроля за соблюдением установленных стандартов и правил; существуют механизмы рассмотрения претензий и конфликтов; связь в регионах отсутствует. В рассматриваемой отрасли/сфере существуют действующие некоммерческие организации, с обязательным членством. 1 – частичный охват деятельности в рассматриваемой отрасли/сфере, в стадии становления вопросы самостоятельного обеспечения саморегулируемой организацией регулирования отрасли/сферы и контроля за соблюдением установленных стандартов и правил, нет механизмов рассмотрения претензий и конфликтов; связь в регионах отсутствует. В рассматриваемой отрасли/сфере существуют действующие некоммерческие организации, с обязательным членством.
6.3 Рейтинг по результативности		Бал результативности (5-ти бальная система)	Объяснение присвоения соответствующего балла
Альтернатива 1 Два и более, указывается конкретное количество _____ (на базе действующих)
Альтернатива 2 Иная саморегулируемая организация (например, создание одной путем консолидации нескольких действующих саморегулируемых организаций и другое).
6.4 Архитектура саморегулируемой организации, основанной на обязательном членстве (участии)
Членство в обязательном СРО: Юридические лица/физические лица
При выборе членства физических лиц, осуществляющих профессиональную деятельность, указывается нормативный правовой акт, в соответствии с которым предусмотрено данное право физического лица
ШАГ 7: Введение юридической ответственности
7.1. Недопустимость карательного характера мер юридической ответственности
7.1.1. Объем доходов в разрезе категорий: субъект малого предпринимательства – субъект среднего предпринимательства – субъект крупного предпринимательства –
7.1.2. Средняя заработная плата на предприятиях и (или) в разрезе профессий в отраслях, где вводится юридическая ответственность –
7.2. Разумное соотношение размеров юридической ответственности
Существующие виды юридической ответственности и мер государственного понуждения
7.3. Расчет административного штрафа и его обоснование
Предлагаемый размер штрафа: субъект малого предпринимательства - субъект среднего предпринимательства - субъект крупного предпринимательства – должностное лицо –
Обоснование предлагаемого размера штрафа

Подпись ____________ дата "___" ________ 20__ года

Форма 1а Расчет издержек на администрирование регулирования для государственных органов (монетизация)

Альтернатива 1- Сохранение текущего положения

Какие действия предполагает использование альтернативы?
Если альтернатива предполагает работу нескольких государственных органов,
Таблица 1 заполняется по каждому из них отдельно с указанием государственного органа

Таблица 1	Цена затраты рабочего времени (человек дни умножить на зарплату по квалификации) в год	Итого
Получение и анализ отчетности	х	х
Проведение проверок	х	х
Выдача разрешений	х	х
Иные формы контроля (определить)	х	х
Итого за 5 лет	х	х

Предполагает ли альтернатива создание нового государственного органа, либо нового структурного подразделения существующего органа
Да ____ Нет _Х__
Если да – определите полный планируемый годовой бюджет нового органа или структурного подразделения ____ х5 = _____

Форма 1б Расчет издержек для бизнеса (монетизация)

Какие регуляторные действия предполагает использование альтернативы?

	Да	Нет
Инвестиции в средства производства, изменения помещений, лаборатории, обучение персонала, иные необходимые неадминистративные издержки
Необходимость использования третьих лиц для независимых экспертиз, оценок, заключений
Периодическая отчетность государству (или увеличение отчетности)
Становление субъектом специализированных государственных проверок (или ужесточение существующего режима проверок или санкций)
Получение справок и разрешений от государственных органов		-
Иное (определить)

Расчет издержек на одно среднестатистическое предприятие субъект регулирования

Таблица 1	Разовые инвестиции	Расходы на тех обслуживание, поддержание (в год)	Итого
Инвестиции в средства производства, изменения помещений, лаборатории, обучение персонала		0	0
Расходы за 5 лет	0	0	0

Таблица 2	Расходы на экспертизы и заключения	Периодическое обслуживание третьими лицами (в год)	Итого
Необходимость использования третьих лиц для независимых экспертиз, оценок, заключений
Расходы за 5 лет
Таблица 3	Государственные пошлины	Цена затраты рабочего времени (человеко дни умножить на зарплату по квалификации) в год	Итого
Периодическая отчетность государству
Расходы за 5 лет
Таблица 4	Цена затраты рабочего времени на работу с проверяющими (человеко дни умножить на зарплату по квалификации) в год	Вероятностные штрафные санкции (цена штрафа умножается на вероятность его наложения) в год	Итого
Государственные проверки (специализированные по альтернативе)
Расходы за 5 лет
Таблица 5	Государственные пошлины, другие прямые выплаты за документы	Цена затраты рабочего времени на их получение (человеко дни умножить на зарплату по квалификации) в год	Итого
Получение разрешений, иных государственных документов
Расходы за 5 лет
Таблица 6	Затраты, связанные с созданием саморегулируемой организации	Цена затраты рабочего времени работников саморегулируемой организации (человека дни умножить на зарплату по квалификации) в год	Обеспечение имущественной ответственности	Итого
Издержки, связанные с введением саморегулирования основанного на обязательном членстве (участии)
Расходы за 5 лет
Таблица 7	Сумма взносов в год	Цена затраты рабочего времени на заключение договора со страховой компанией (человека дни умножить на зарплату по квалификации) в год	Итого
Издержки, связанные с введением страхования гражданско-правовой ответственности
Расходы за 5 лет

Данные Таблиц 1-5 (расходы за 5 лет в колонках "Итого") суммируются ___ тенге

Данная величина умножается на количество предприятий (субъектов предпринимательства), которые являются субъектами этой альтернативы _________ тенге

Пояснение по заполнению аналитической формы анализа регуляторного воздействия регуляторных инструментов

При проведении анализа регуляторного воздействия аналитическая форма заполняется по следующим шагам:

ШАГ 1: Определение проблемы и цели регулирования

Рационализация принятия решений является главной задачей анализа регуляторного воздействия. Дизайн регулирования начинается с определения проблемы, причинно-следственной связи и субъектов регулирования.

Особое внимание следует обратить на сбор данных, подтверждающих масштаб проблемы.

Сбор, анализ и оценка данных состоит из следующих этапов:

планирование сбора информации;

анализ достоверности данных;

активные методы получения информации: социологические опросы, экспертные интервью, публичные обсуждения.

При этом источниками информации могут быть:

данные ведомственной статистики;

результаты исследований (мониторингов), проводимых независимыми исследователями;

научные и аналитические материалы;

данные, получаемые в ходе публичных обсуждений;

мнения экспертов, опубликованные в открытых источниках;

обращения граждан и предпринимателей (прямые обращения в органы государственной власти, обращения в бизнес-ассоциации);

данные бизнес-ассоциаций;

результаты социологических опросов и выборочных обследований компаний (информация в открытом доступе, исследования по заказу органов власти), экспертные интервью;

аналитические и научные материалы зарубежных организаций и авторов.

При определении проблем и постановки целей необходимо понимать, что государственная интервенция – это продукт, а не результат. Продукт влияет на результат, но на результат могут влиять и иные факторы. Это те факторы, которые не контролируются и на которые невозможно влиять.

Проблема должна быть сформулирована максимально четко и кратко (не более 3 предложений) с указанием изменений текущей ситуации. При этом, необходимо учесть целевую группу, на которую окажет воздействие предлагаемое регулятором регулирование.

Чем шире постановка проблемы, тем шире цели, тем выше вероятность, что цель не будет достигнута. Поэтому при постановке проблемы необходимо сужать проблему через причинно-следственные связи.

При определении проблемы через причинно-следственные связи следует учитывать следующее:

наличие данных о случаях причинения вреда, проблемах компенсации вреда;

наличие данных о размерах наносимого вреда (в денежном выражении);

наличие о нарушениях прав и законных интересов граждан и организаций, действующего законодательства (количество нарушений, категории нарушений);

наличие данных о невозможности выполнения действий, функций, в том числе данные и оценки убытков, упущенной выгоды, недопроизводства определенных видов товаров и услуг;

сведения правового характера, в том числе оценки полноты и непротиворечивости действующей нормативной правовой базы;

информация, включающая мнения заинтересованных лиц и экспертов о причинах существования проблемы;

наличие данных, подтверждающие воздействие проблемы на определенные группы лиц.

Цели регулирования должны соответствовать поставленной проблеме и включать количественные показатели, достижение которых планируется путем введения регулирования.

Цели регулирования определяются с учетом принципов:

конкретными, измеримыми, достижимыми, реалистичными, гибкими и/или определенными во времени.

Правильно поставленная проблема позволит определить ясные цели и найти рациональные пути ее решения.

ШАГ 2: Определение регулирования

Выбираются регуляторные инструменты и (или) требования, предлагаемые к введению, посредством которых возможно решение возникшей проблемы. Они учитываются в процессе анализа регуляторного воздействия для обоснования выбора.

В случае введения требования, в соответствии с пунктом 9 параграфа 2 настоящих Правил, исключаемое требование необходимо описать с указанием цели регулирования и причин исключения в рамках установленных критериев неэффективности, с указанием реквизитов правового акта, в рамках которого отражены данные требования.

ШАГ 3: Механизмы реализации и возможные риски.

Разработчику анализа регуляторного воздействия необходимо определить возможные риски от применения регуляторного инструмента и (или) требования, учитывая как прямые, так и косвенные возможно непреднамеренные эффекты воздействия.

Также важно описать механизм реализации регуляторного инструмента и (или) требования с учетом сроков и этапов его внедрения.

ШАГ 4: Сравнительный анализ выгод и издержек.

Анализ выгод и издержек регуляторных инструментов и (или) требований играет существенную роль. Разработчикам анализа регуляторного воздействия необходимо определить выгоды и издержки от применения регуляторных инструментов и (или) требований, учитывая как прямые, так и косвенные воздействия.

Регуляторные инструменты и (или) требования могут влиять на предпринимателей, потребителей, работников, другие социальные группы, экономику в целом, общество в целом и государство.

Разработчику при расчете издержек важно в обязательном порядке просчитать следующие выгоды/издержки на основе статистических данных:

объемы (мощности) производства;

численность работников предприятия;

среднегодовой доход;

объемы налоговых поступлений;

заработная плата работников предприятий (малого, среднего и крупного бизнеса);

доля малого и среднего бизнеса в государственных закупках;

объемы экспорта в физическом и денежном выражении и другие.

Оценить масштаб издержек или другими словами, ответить на вопрос, какому количеству субъектов частного предпринимательства необходимо соблюдать данное регулирование и какие издержки они при этом понесут (инвестиции в средства производства, изменения помещений, лаборатории, обучение персонала, иные необходимые неадминистративные издержки).

К примеру, при расчете издержек по предоставлению периодической отчетности государству или увеличению отчетности, необходимо представить все предполагаемые затраты, в том числе затраты по приобретению необходимого программного обеспечения для подготовки отчетов в случае представления отчетности в электронном виде. В случае наличия затрат на проведение контрольных мероприятий важно указать – какая форма контроля будет внедрена и в зависимости от формы контроля должны рассчитываться затраты рабочего времени на работу с проверяющими, вероятностные штрафные санкции.

Также необходимо рассмотреть относительное влияние издержек с учетом пропорциональности воздействия на малый средний и крупный бизнес, ограничивает ли предлагаемый регуляторный инструмент и (или) требование коммерческую деятельность субъекта частного предпринимательства через запреты или такие меры как определение цен на отдельные товары и услуги, установление рабочих часов, размера помещения и прочее.

Примеры формул для расчета выгод и издержек бизнеса:

расход ресурсов на производственные цели:

Pm= S NmiKm (Qi + Qmi) где Pm – потребность в m-м виде ресурса; Nmi – норма расхода m-го вида ресурса на единицу i- го вида продукции;

Km – резерв снижения базовых норм расхода i-го вида ресурсов, выявленный в ходе анализа; Qi – плановый объем производства i-го вида продукции; Qmi – плановый прирост числа i-х изделий в незавершенном производстве.

экономия от снижения материальных затрат:

Эм = (Р0 – Р1) Ц К1

где Р0 и Р1 – расход ресурсов на производство единицы продукции (услуг) до и после введения регулирования; Ц – цена единицы ресурсов;

К1 – количество единиц продукции, выпускаемое с момента введения регулирования.

экономия расходов на оплату труда:

Эт = (Т0З0 – Т1З1К1 + В/100) + Кn Зm

где Т0 и Т1 – трудоемкость единицы продукции в нормочасах;

З0 и З1 - среднечасовая тарифная ставка работников; В – доля (в %) дополнительной заработной платы в общей сумме; К1 – количество единиц продукции; Кn – количество высвобождаемых работников; Зь – их заработная плата.

Полученная величина умножается на количество субъектов малого, среднего и крупного бизнеса, которые являются субъектами регулирования в сфере.

Также расчеты можно произвести согласно Правилам расчета среднегодовой численности работников и среднегодового дохода субъектов предпринимательства, утвержденным приказом Министра национальной экономики Республики Казахстан от 29 июня 2023 года № 125 (Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 30 июня 2023 года № 32985).

Выгоды определяются в виде улучшения благосостояния населения в результате применения регуляторного инструмента и (или) требования. Кроме того, издержки, которых удалось избежать в результате реализации государственной политики, также будут считаться выгодами.

Также в выгодах для государства и общества укажите объем налоговых поступлений в государственный бюджет до и после введения регуляторного инструмента и (или) требования.

Если регуляторный инструмент и (или) требование предполагает создание нового государственного органа, либо нового структурного подразделения существующего органа, необходимо определить полный планируемый годовой бюджет нового органа или структурного подразделения.

ШАГ 5: Индикаторы оценки и мониторинга.

Важный этап в проведении анализа регуляторного воздействия – определение индикаторов оценки. От того, насколько корректно определены индикаторы оценки, зависит процесс мониторинга достижения целей регулирования. При этом, следует обратить внимание на периодичность измерения достижения целей.

Индикаторы являются измеряемыми величинами. Индикаторы обычно базируются на данных, которые измеряют проблемы, задачи или издержки исполнения регулирования. Очень важно отбирать небольшое число индикаторов по задачам и издержкам по каждому предлагаемому регуляторному инструменту и (или) требованию. Данным индикаторам необходимо отражать ключевую сущность регуляторного инструмента и (или) требования и его наиболее значительные воздействия, быть доступными и периодически измеримыми.

Общие виды индикаторов оценки:

количественные индикаторы: они отображаются посредством прямых измерений в фиксированных цифровых значениях (например, количество летальных исходов в результате хронических респираторных заболеваний за год);

качественные индикаторы: они отображаются через косвенно измеримые аспекты, такие как точки зрения, предположения о чем-либо (например, данные социологических опросов);

прямые индикаторы: они напрямую измеряют переменные, относящиеся к задачам или издержкам;

косвенные индикаторы: они измеряют заменитель прямой переменной, когда слишком сложно измерить прямую переменную, если такое измерение требует значительных затрат, времени или сложных расчетов.

ШАГ 6: Введение саморегулирования.

Выбираются не менее 2-х альтернатив, посредством которых возможно решение возникшей проблемы. Они учитываются в процессе анализа регуляторного воздействия для обоснования выбора той альтернативы, являющейся наилучшей для разрешения проблемы.

Анализ степени самоорганизации сферы, в которой вводится саморегулирование, основанное на обязательном членстве (участии) проводится с обязательным учетом степени готовности рынка. Для чего необходимо прикладывать заключение Национальной палаты предпринимателей о готовности рынка к введению обязательного саморегулирования (в соответствии с законодательством Республики Казахстан).

ШАГ 7: Введение юридической ответственности.

Данный шаг заполняется в случаях, когда вводится юридическая ответственность или при ужесточении существующей юридической ответственности на уже действующие обязательные требования законодательства Республики Казахстан.

БҰЙЫРАМЫН:

1. "Реттеушілік әсерді талдауды жүргізу және пайдалану қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 30 қарашадағы № 748 бұйрығына (Қазақстан Республикасының Нормативтік құқықтық актілерін мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 12517 болып тіркелген) мынадай өзгерістер енгізілсін:

көрсетілген бұйрықпен бекітілген Реттеушілік құралдардың және (немесе) талаптардың реттеушілік әсеріне талдау жүргізу және пайдалану қағидаларында:

3-1-параграф мынадай редакцияда жазылсын:

"3-1-параграф. Қолданыстағы реттеуші актілерді талдау

17-1. Қолданыстағы реттеуші актілерді талдауды реттеуші мемлекеттік органдар/әзірлеуші органдар міндетті талаптар тізілімінде белгіленген мерзімдерде жүргізеді.

17-2. Қолданыстағы реттеуші актілердің тиімділігін, оның ішінде мемлекеттік реттеудің мәлімделген мақсаттарына қол жеткізуді және Кодекстің 81-1-бабында көзделген міндетті талаптарды қалыптастыру шарттарына және кәсіпкерлік субъектілері мен мемлекеттің өзара іс-қимыл қағидаттарына сәйкестігін бағалау олардың талдау нысанасы болып табылады.

17-3. Талдауды реттеуші мемлекеттік органдар/әзірлеуші органдар мынадай дәйекті іс-қимылдарды орындау арқылы жүргізеді:

1) осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша реттеуші құралдарды және (немесе) талаптарды қалыптастыру шарттарына сәйкестікті бағалауды толтыру;

2) осы Қағидаларға 3-1-қосымшаға сәйкес реттеуші актілерді талдаудың талдамалық нысанын толтыру;

3) осы Қағидалардың 6-тармағының 3) және 4) тармақшаларына сәйкес реттеушілік әсерді талдау рәсімін жүргізу.

17-4. Қолданыстағы реттеуші акт реттегіш құралдарды қалыптастыру шарттарына және (немесе) кәсіпкерлік субъектілерінің Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес орындауы үшін міндетті талаптарға сәйкес келмеген жағдайда,талдамалық нысанды толтыру орынсыз деп танылады және Кодекстің 83-1-бабы 6-тармағының бірінші бөлігінің ережелері қолданылады.

17-5. Уәкілетті орган қарауының нәтижелері бойынша талдамалық нысан келіп түскен күннен бастап 10 (он) жұмыс күні ішінде осы Қағидаларға 3-2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша реттеушілік актіні талдау рәсімдерін сақтау туралы қорытынды қалыптастырылады.";

20-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"20. Қоғамдық талқылаулар жүргізу үшін реттеуші мемлекеттік орган/әзірлеуші орган кемінде 10 (он) жұмыс күні бұрын, ал Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары бастамашылық жасаған немесе Қазақстан Республикасының Парламентінің қарауында жатқан Парламент Палаталарынан келіп түскен Қазақстан Республикасының заң жобалары бойынша, сондай-ақ Президенттің тікелей тапсырмасы бойынша және балама тәртіпте жүргізілген реттеушілік әсерді талдау бойынша, оларды өткізу күніне дейін кемінде 2 (екі) жұмыс күні бұрын олардың өткізілетін күні мен басталатын және аяқталатын уақыты туралы:

мүдделі тұлғаларды – өзінің ресми интернет-ресурсында хабарландыру беру арқылы;

уәкілетті органды, Ұлттық кәсіпкерлер палатасын/Өңірлік кәсіпкерлер палатасын, мемлекеттік органдардың жанындағы сараптамалық кеңестердің мүшелерін; мүдделі мемлекеттік органдарды – жазбаша хабарлама арқылы;

бұқаралық ақпарат құралдарын – баспасөз релизі арқылы хабардар етеді.";

22-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"22. Уәкілетті орган осы Қағидалардың 3-тармағында көзделген талдамалық нысан мен құжаттардың жобалары келіп түскен күннен бастап 10 (он) жұмыс күні ішінде оларды осы Қағидалардың 6-тармағына сәйкес реттеушілік әсерді талдау рәсімдерінің сақталуы және осы тармақтың екінші бөлігінде көзделген жағдайларды қоспағанда, оларды толтырудың дұрыстығы тұрғысынан қарайды.

Уәкілетті орган Президенттің тікелей тапсырмасы бойынша әзірленген белгілі бір реттеушілік құралды немесе талапты енгізуге не белгілі бір талапты қатаңдатуға арналған талдамалық нысанды олардың келіп түскен күнінен бастап 5 (бес) жұмыс күні ішінде, ал Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары бастамашылық жасаған немесе Қазақстан Республикасы Парламентінің қарауындағы Қазақстан Республикасы заңдарының жобалары бойынша – 7 (жеті) жұмыс күні ішінде қарайды.

Қараудың нәтижелері бойынша осы Қағидаларға 7-қосымшаға сәйкес нысан бойынша реттеушілік әсерді талдау рәсімдерінің сақталуы туралы қорытынды (бұдан әрі – қорытынды) қалыптастырылады.";

24 және 25-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:

"24. Уәкілетті орган "Ашық НҚА" порталында оң қорытындыны орналастырумен бір уақытта реттеуші мемлекеттік органға және Ұлттық кәсіпкерлер палатасына мәлімет үшін тиісті орналастыру туралы хабарлама жібереді.

Кәсіпкерлік басқармасы өңірлік маңызы бар актілер бойынша оң қорытындыны, сондай-ақ әзірлеуші орган әзірлеген өңірлік маңызы бар актілердің жобаларын, әзірлеуші органның талдамалық нысанын әзірлеуші органның ресми интернет-ресурсында орналастырады және әзірлеуші органға және Өңірлік кәсіпкерлер палатасына тиісті орналастыру туралы хабарлама жібереді.

Уәкілетті орган оң қорытындыда "Ашық НҚА" порталында жарияланған күннен бастап реттеушілік әсерді талдау мерзімін баламалы тәртіппен 15 (он бес) жұмыс күні, ал белгілі бір реттеуші құралды немесе талапты енгізуге реттеушілік әсерді талдау не Президенттің тікелей тапсырмасы бойынша белгілі бір талапты қатаңдату бойынша реттеушілік әсерге талдау жүргізу мерзімін, баламалы тәртіппен "Ашық НҚА" порталында жарияланған күннен бастап 5 (бес) жұмыс күні деп белгілейді.

Балама тәртібінде реттеушілік әсерге талдаудың нәтижелері бойынша талдамалық нысанды және қоғамдық талқылаулардың есебін уәкілетті орган реттеуші мемлекеттік органның назарына жеткізеді, ал өңірлік маңызы бар актілер бойынша әзірлеуші органның назарына кәсіпкерлік басқармасы жеткізеді.

Реттеуші мемлекеттік орган/әзірлеуші орган 3 (үш) жұмыс күні ішінде уәкілетті органға балама тәртібінде реттеушілік әсерге талдаудың қорытындысымен келісу/келіспеу туралы жауап жолдайды.

25. Теріс қорытынды болған жағдайда реттеуші мемлекеттік орган/әзірлеуші орган 15 (он бес) жұмыс күні ішінде осы Қағидалардың 3-тармағында көзделген құжаттардың талдамалық нысанын және (немесе) жобаларын пысықтайды.

Осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген мерзімдер бұзылған жағдайда реттеуші мемлекеттік органдар/әзірлеуші органдар пысықталған құжаттарды уәкілетті органға ұсыну мерзімдерін сақтамауы реттеуші мемлекеттік органның/әзірлеуші органның ұсынылатын реттеуден бас тартуы болып табылады және (немесе) ұсынылған реттеуді басқа нұсқамен ауыстырған кезде РӘТ рәсімі қайтадан жүргізіледі.

Пысықталған құжаттар уәкілетті органға қазақ және орыс тілдерінде қайталап ұсынылады және осы параграфқа сәйкес қаралады.";

Қағидаларға 3-қосымша осы бұйрыққа қосымшаға сәйкес жазылсын.

2. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Кәсіпкерлікті дамыту саясаты департаменті заңнамада белгіленген тәртіппен осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін және оны Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы
Премьер-Министрінің орынбасары –
Ұлттық экономика министрі

Н. Байбазаров

	Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары – Ұлттық экономика министрі 2024 жылғы 10 қазандағы № 88 бұйрығына қосымша
	Реттеушілік әсерді талдауды жүргізу және пайдалану қағидаларына 3-қосымша

Жаңа реттегіш құралдарды және (немесе) талаптарды енгізу және реттеуді қатаңдату кезінде реттеушілік әсерді талдаудың талдамалық нысаны

1-ҚАДАМ: Проблеманы анықтау және реттеу мақсаттары
Проблеманы анықтау және проблеманың болу себептері (3 сөйлемнен аспайтын, еркін нысандағы мәтін, мақсатты топты және себеп-салдарлық байланысты көрсету қажет)
Проблеманың болу фактісін дәлелдейтін және оның ауқымын көрсететін деректер бар ма (сандық өлшемде)		Жоқ ___ Иә ___ (оларды сипаттаңыз және олардың мәндерін келтіріңіз)
Енгізілетін реттеудің мақсаты қандай
2-ҚАДАМ: Реттегіш құралдарды/талаптарды анықтау
Енгізуге ұсынылатын реттегіш құрал/талап
Қолданыстағы реттегіш құрал/талап
Кәсіпкерлік қызметті құқықтық реттеудің сол саласында қолданыстағы реттегіш құралдар шеңберінде алып тастауға ұсынылатын қолданыстағы талаптар* 1. 2. * осы Қағидалардың 2-параграфының 10-тармағына сәйкес
3-ҚАДАМ: іске асыру тетіктері және ықтимал тәуекелдер * 7-ҚАДАМ заңды жауапкершілік енгізілген кезде қосымша толтырылады
		Ықтимал тәуекелдер және күтпеген салдар	Іске асыру тетігі (әзірленетін жоба аясында көзделген іске асыру тетіктері сипатталады)
Ұсынылатын реттегіш құрал және (немесе) талаптар			1. Енгізу мерзімдері мен кезеңдері_________. 2. Қойылған индикаторларға қолжетімділікті реттеуді енгізуге және бағалауды жүзеге асыруға жауапты уәкілетті орган______________________.
4-ҚАДАМ: Пайда мен шығысыларды салыстырмалы талдау
4.1. Жалпы қоғамға және халыққа әсері Экономикалық жүйенің мынадай: 1. Халықтың денсаулығы мен қауіпсіздігіне (экономикалықты қоса алғанда) әсері (халықтың табыстары мен шығыстары, өмір сүру ұзақтығы, кедейлік деңгейі және басқалары) 2. Экологияға әсері. 3. Тұтынушы таңдауының өзгеруі. 4. Бөлшек сауда бағаларының өзгеруі. 5. Басқасы сияқты элементтерін ескере отырып, жалпы экономикалық жүйеге әсер еткен кезде әр реттегіш құралдың және (немесе) талаптың пайдасы мен шығысыларының сипаттамасын еркін нысанда жүргізіңіз Болжанып отырған еркін нысанда реттеудің салдарын алдын алаболжау қажет. "Реттегіш құралдардың және (немесе) талаптардың реттеушілік әсерін талдаудың талдамалық нысанын толтыру жөніндегі түсіндірмедегі" ұсынымдарға сәйкес және 1а нысаны бойынша бизнес үшін шығасыларды монетизациялаңыз және есептеңіз.
		Пайда	Шығасылар
Енгізуге ұсынылатын реттегіш құрал/талап
Қолданыстағы реттегіш құрал/талап
Жиыны
4.2. Бизнеске әсері Мыналарды міндетті түрде: Кәсіпорындардың өнімділігі мен бәсекеге қабілеттілігіне ықпал етуін, кәсіпорындардың кірістілігі мен тұрақтылығына, оның ішінде инновациялар мен дамуына әсер етуін және басқаларды ескере отырып, еркін нысанда әр реттегіш құралдың пайдасы мен шығысыларының және (немесе) оның бизнеске әсер етуі кезінде қойылатын талаптардың сипаттамасын жүргізіңіз. Бұл ретте, мынадай көрсеткіштер бойынша (болжамды түрде) есеп жүргізу қажет: - өнім өндіру көлемі; - ресурстарға жұмсалған шығындар; - кәсіпорын қызметкерлерінің саны; - жылдық орташа табыс; - салықтық аударымдар; - кәсіпорын қызметкерлерінің жалақысы; - мемлекеттік сатып алудағы шағын және орта бизнестің үлесі; - экспорт; - басқа. "Реттегіш құралдардың және (немесе) талаптардың реттеушілік әсерін талдаудың талдамалық нысанын толтыру жөніндегі түсіндірмедегі" ұсынымдарға сәйкес және 1б нысаны бойынша бизнес үшін шығасыларды монетизациялаңыз және есептеңіз.
		Пайда	Шығасылар
Енгізуге ұсынылатын реттегіш құрал/талап	Шағын бизнес субъектілері
	Орта бизнес субъектілері
	Ірі бизнес субъектілері
Қолданыстағы реттегіш құрал/талап	Шағын бизнес субъектілері
	Орта бизнес субъектілері
	Ірі бизнес субъектілері
1а нысаны бойынша бизнеске арналған шығасылар
Жиыны
4.3 Мемлекеттік билік органдарына және экономикалық жүйеге әсері Міндетті түрде: 1. Елдің бюджетіне ықпалын (салық түсімдерінің өсуі). 2. Экономикалық, сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін қоса алғанда, қылмысқа ықпалын 3. Тауарларды, көрсетілетін қызметтерді, капиталды және жұмыс күшін еркін өткізуге, сондай-ақ халықаралық саудаға және халықаралық инвестициялық ағымдарға әсерін 4. Экономикалық өсу үшін жалпы салдарды 5. Жұмыспен қамтуға, жұмыс орындарына ықпалын 6. Басқасын ескере отырып, әр реттегіш құралдың және (немесе) оның мемлекеттік билік органдарына және жалпы қоғамға әсер етуі кезіндегі талаптардың пайдасы мен шығыстарының сипаттамасын еркін нысанда жазып алыңыз. "Реттегіш құралдардың және (немесе) талаптардың реттеушілік әсерін талдаудың талдамалық нысанын толтыру жөніндегі түсіндірмедегі" ұсынымдарға сәйкес және 1а нысаны бойынша бизнес үшін шығасыларды монетизациялаңыз және есептеңіз.
		Пайда	Шығасылар
Енгізуге ұсынылатын реттегіш құрал/талап
1б нысаны бойыншаәкімшілендіруге арналған шығасылар
Қолданыстағы реттегіш құрал/талап
1б нысаны бойынша әкімшілендіркге арналған шығасылары
Жиыны
5-ҚАДАМ: Бағалау және мониторинг индикаторлары
"Проблеманың болу фактісін дәлелдейтін және оның ауқымын көрсететін деректер" деген 1-қадамның 2-тармағында көрсетілген деректерді ескере отырып, индикаторларды анықтаңыз		1-индикатор
		2-индикатор
		3-индикатор
		4-индикатор
Цифрлық өлшемде осы индикаторларды көрсетіңіз		1-индикатор
		2-индикатор
		3-индикатор
		4-индикатор
Мониторинг жүргізу әдістерін көрсетіңіз (мемлекеттік статистика немесе ведомстволық деректер базасында статистикалық талдау, әлеуметтік сауалнамалар, сараптамалық сұхбат.)		1-индикатор
		2-индикатор
		3-индикатор
		4-индикатор
Реттегіш құралды қайта қараудың ұсынылатын мерзімі
6-ҚАДАМ: Өзін-өзі реттеуді енгізу * міндетті мүшелікке (қатысуға) негізделген өзін-өзі реттеу енгізілген жағдайда толтырылады
6.1 Өзін-өзі реттеудің оңтайлы құрылымын таңдау
Қызметтің, саланың, экономикалық қызмет түрлерінің, өндірілген тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) нарығының ортақ қағидатын негізге ала отырып, міндетті өзін-өзі реттеу ұйымы (бұдан әрі – ӨРҰ) енгізілетін қызмет саласын таңдаудың негіздемесі.
Өзін-өзі реттеуді жылдар бойынша соңғы 5 жылға бөле отырып, енгізу жоспарланған, жұмыс істеп тұрған кәсіби немесе кәсіпкерлік қызмет субъектілерінің саны.
Міндетті ӨРҰ енгізілетін қызмет саласының ұштасуын, мемлекеттік функцияларды іске асырумен ұштасуын не мемлекеттік органдар орындайтын белгілі бір функцияларды беру қажеттілігін негіздеу.
Нарықтың міндетті өзін-өзі реттеуді енгізуге дайындығын талдау (еркін нысанда толтырылады).
Өндірілетін тауарларға (жұмыстарға, көрсетілетін қызметтерге) қойылатын талаптарды қамтитын техникалық регламенттердің, стандарттардың және басқа да нормативтік құқықтық актілердің тізбесі.
Қауымдастық (одақ), қоғамдық ұйым нысанында немесе Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген өзге де ұйымдық-құқықтық нысандағы әрекеттегі коммерциялық емес ұйымдардың, оның ішінде соңғы 5 жылда жылдар бойынша бөле отырып, талданатын салада өзін-өзі реттейтін ұйымдардың тізбесі, орналасқан жері
Әр жұмыс істеп тұрған коммерциялық емес ұйым немесе өзін-өзі реттейтін ұйым бойынша: талдау жүргізу кезінде осындай коммерциялық емес ұйымның құрамына кіретін субъектілер санын, осындай коммерциялық емес ұйымның, өзін-өзі реттейтін ұйымның мүшелері талдау саласындағы нарықта өндірілген тауарлардың (жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің) жалпы санынан өндірілген тауарлардың, жұмыстардың және көрсетілетін қызметтердің көлемін көрсету қажет
6.2 Міндетті мүшелікке (қатысуға) негізделген өзін-өзі реттеуді енгізу арқылы ұсынылатын реттеудің нәтижелілігін болжау
Реттеу нәтижелігін бағалаудың 5 балдық жүйесі 5 – қаралатын саладағы / аядағы қызметтің барлық спектрін қамту қамтамасыз етіледі; қоғам тарапынан өзін-өзі реттейтін ұйымның саланы/аяны реттеуді және белгіленген стандарттар мен ережелердің сақталуын бақылауды дербес қамтамасыз ету қабілетіне сенім байқалады; шағымдар мен қақтығыстарды қарастырудың механизмдері бар; өңірлерде байланыс тізбегі бар. Қарастырылып отырған салада/аяда мүшелігі міндетті жұмыс істейтін коммерциялық емес ұйымдар бар. 4 – қаралатын саладағы/аядағы қызметтің барлық спектрін қамту қамтамасыз етіледі; қоғам тарапынан өзін-өзі реттейтін ұйымның саланы/аяны реттеуді және белгіленген стандарттар мен ережелердің сақталуын бақылауды дербес қамтамасыз ету қабілетіне сенім байқалады; шағымдар мен қақтығыстарды қарастыру тетіктері бар; өңірлердегі байланыс жартылай. Қарастырылып отырған салада/аяда мүшелілігі міндетті жұмыс істейтін коммерциялық емес ұйымдар бар. 3 – қаралатын саладағы/аядағы қызметтің барлық спектрін қамту қамтамасыз етіледі; өзін-өзі реттейтін ұйымның саланы/аяны реттеуді дербес қамтамасыз етуі және белгіленген стандарттар мен ережелердің сақталуын бақылау мәселелері қалыптасу сатысында; шағымдар мен қақтығыстарды қарастыру тетіктері бар; өңірлерде байланыс жоқ. Қарастырылып отырған салада/аяда мүшелілігі міндетті жұмыс істейтін коммерциялық емес ұйымдар бар. 2 – қаралатын саладағы/аядағы қызметтің барлық спектрін қамту жартылай; өзін-өзі реттейтін ұйымның саланы/аяны реттеуді дербес қамтамасыз етуі және белгіленген стандарттар мен ережелердің сақталуын бақылау мәселелері қалыптасу сатысында; шағымдар мен қақтығыстарды қарастырутетіктері бар; өңірлерде байланыс жоқ. Қарастырылып отырған салада/аяда мүшелілігі міндетті жұмыс істейтін коммерциялық емес ұйымдар бар. 1 – қаралатын саладағы/аядағы қызметтің қамту жартылай; өзін-өзі реттейтін ұйымның саланы/аяны реттеуді дербес қамтамасыз етуі және белгіленген стандарттар мен ережелердің сақталуын бақылау мәселелері қалыптасу сатысында, шағымдар мен қақтығыстарды қарастыру тетіктері жоқ; өңірлерде байланыс жоқ. Қарастырылып отырған салада/аяда мүшелілігі міндетті жұмыс істейтін коммерциялық емес ұйымдар бар.
6.3 Нәтижелілігі бойынша рейтинг			Нәтижелілік балы (5 балдық жүйе)	Тиісті балл беруді түсіндіру
1-балама Екі және одан көп, нақты саны көрсетіледі __________(қолданыстағылар базқасында)
2-балама Өзге өзін-өзі реттейтін ұйым (мысалы, бірнеше жұмыс істеп тұрған өзін-өзі реттейтін ұйымдарды біріктіре отырып біреуін құру және басқалары).
6.4 Міндетті мүшелікке (қатысуға) негізделген өзін-өзі реттейтін ұйымның архитектурасы
Міндетті ӨРҰ-ға мүшелілігі: Заңды тұлғалар/жеке тұлғалар
Кәсіби қызметті жүзеге асыратын жеке тұлғалардың мүшелілігін таңдау кезінде, оған сәйкес жеке тұлғаның осы құқығы көзделген нормативтік құқықтық актілер көрсетіледі
7-ҚАДАМ: Заңды жауапкершілікті енгізу
7.1. Құқықтық жауапкершілік шараларының жазалаушы сипатына жол бермеу
7.1.1. Санаттар бөлінісіндегі кірістер көлемі: шағын кәсіпкерлік субъектісі – орта кәсіпкерлік субъектісі – ірі кәсіпкерлік субъектісі –
7.1.2. Заңды жауапкершілік енгізілетін салалардағы кәсіпорындардағы және (немесе) кәсіптер бөлінісіндегі орташа жалақы –
7.2. Заңды жауапкершілік мөлшерінің ақылға қонымды қатынасы
Қолданыстағы заңды жауапкершілік пен мемлекеттік мәжбүрлеу шараларының түрлері
7.3. Әкімшілік айыппұлды есептеу және оның негіздемесі
Ұсынылатын айыппұл мөлшері: шағын кәсіпкерлік субъектісі- орта кәсіпкерлік субъектісі- ірі кәсіпкерлік субъектісі – лауазымды тұлға –
Ұсынылған айыппұл мөлшерінің негіздемесі

Қолы ____________ күні 20__ жылғы"___" ________

1а нысаны. Мемлекеттік органдар үшін реттеуді әкімшілендіруге арналған шығасыларды есептеу (монетизация)

1-балама – Ағымдағы жағдайды сақтау

Баламаны пайдалану қандай іс-әрекеттерді көздейді?

Егер балама бірнеше мемлекеттік органның жұмысын болжаса, 1-кесте мемлекеттік органды көрсете отырып, олардың әрқайсысы бойынша жеке толтырылады.

1-кесте	Жылына жұмыс уақыты шығындарының бағасы (адам күндерді біліктілігі бойынша жалақыға көбейту)	Жиыны
Есептілікті алу және талдау	х	х
Тексерулер жүргізу	х	х
Рұқсат беру	х	х
Бақылаудың өзге де нысандары (айқындау)	х	х
5 жыл үшін жиыны	х	х

Балама жаңа мемлекеттік органды немесе жұмыс істеп тұрған органның жаңа құрылымдық бөлімшесін құруды көздей ме жоқ па

Иә ____ Жоқ____ Х__

Егер иә болса - жаңа органның немесе құрылымдық бөлімшенің толық жоспарланған жылдық бюджетін анықтаңыз ____ х5 = _____

1б нысаны. Бизнес үшін шығасыларды есептеу (монетизация)

Баламаны пайдалану қандай реттеушілік әрекеттерді көздейді?

	Иә	Жоқ
Өндіріс құралдарына, үй-жайларды, зертханаларды өзгертуге, персоналды оқытуға инвестициялар, өзге де қажетті әкімшілік емес шығындар
Тәуелсіз сараптамалар, бағалау, қорытындылар үшін үшінші тұлғаларды пайдалану қажеттігі
Мемлекетке мерзімді есептілік (немесе есептілікті ұлғайту)
Мамандандырылған мемлекеттік тексерулер субъектісіне айналу (немесе қолданыстағы тексеру режимін немесе санкцияларды қатаңдату)
Мемлекеттік органдардан анықтамалар мен рұқсаттар алу		-
Өзгесі (айқындау)

Реттеу субъектісінің бір орташа статистикалық кәсіпорнына арналған шығасыларды есептеу

1-кесте	Бір жолғы инвестициялар	Техникалық қызмет көрсетуге, күтіп-ұстауға арналған шығыстар (бір жылда)		Жиыны
Өндіріс құралдарына инвестициялар, үй-жайларды, зертханаларды өзгерту, персоналды оқыту		0		0
5 жыл ішіндегі шығыстар	0	0		0
2-кесте	Сараптамалар мен қорытындыларға арналған шығыстар	Үшінші тұлғалардың мерзімді қызмет көрсетуі (жылына)		Жиыны
Тәуелсіз сараптамалар, бағалау, қорытындылар үшін үшінші тұлғаларды пайдалану қажеттігі
5 жыл ішіндегі шығыстар
3-кесте	Мемлекеттік баждар	Жылына жұмыс уақыты шығындарының бағасы (адам күндерін біліктілігі бойынша жалақыға көбейту)		Жиыны
Мемлекетке мерзімді есеп беру
5 жыл ішіндегі шығыстар
4-кесте	Баға тексерушілермен жұмыс істеуге арналған жұмыс уақытының шығындары (адам күндерін біліктілігі бойынша жалақыға көбейту)	Жылына ықтималды айыппұл санкциялары (айыппұл бағасы оны салу ықтималдығына көбейтіледі)		Жиыны
Мемлекеттік тексерулер (балама бойынша мамандандырылған)
5 жыл ішіндегі шығыстар
5-кесте	Мемлекеттік баждар, құжаттар үшін басқа да тікелей төлемдер	Оларды алуға арналған жұмыс уақыты шығындарының бағасы (адам күндерін біліктілігі бойынша жалақыға көбейту)		Жиыны
Рұқсаттарды, өзге де мемлекеттік құжаттарды алу
5 жыл ішіндегі шығыстар
6-кесте	Өзін-өзі реттейтін ұйымды құруға байланысты шығындар	Өзін-өзі реттейтін ұйым қызметкерлерінің жұмыс уақыты шығындарының бағасы (адамның күндерін біліктілігі бойынша жалақыға көбейту)	Мүліктік жауапкершілікті қамтамасыз ету	Жиыны
Міндетті мүшелікке (қатысуға) негізделген өзін-өзі реттеуді енгізуге байланысты шығындар
5 жыл ішіндегі шығыстар
7-кесте	Жылына жарналардың сомасы	Сақтандыру компаниясымен шарт жасасуға арналған жұмыс уақыты шығындарының бағасы (адам күндерді біліктілігі бойынша жалақыға көбейту)		Жиыны
Азаматтық-құқықтық жауапкершілікті сақтандыруды енгізуге байланысты шығасылар
5 жыл ішіндегі шығыстар

1-5-кестелердің деректері (5 жыл ішіндегі шығыстар "Жиыны" бағадарында) ___ теңге қосылады.

Осы шама осы баламаның субъектілері болып табылатын кәсіпорындардың (кәсіпкерлік субъектілерінің) санына көбейтіледі ________теңге.

Реттегіш құралдардың реттеушілік әсерін талдаудың талдамалық нысанын толтыру жөніндегі түсіндірме.

Реттеушілік әсерге талдау жүргізу кезінде талдамалық нысан мынадай қадамдар бойынша толтырылады:

1-ҚАДАМ: Проблеманы анықтау және реттеу мақсаттары

Шешім қабылдауды оңтайландыру реттеушілік әсерді талдаудың басты міндеті болып табылады. Реттеу дизайны проблеманы, себеп-салдар байланысын және реттеу субъектілерін анықтаудан басталады.

Мәселенің ауқымын растайтын мәліметтерді жинауға ерекше назар аударған жөн.

Деректерді жинау, талдау және бағалау келесі кезеңдерден тұрады:

ақпарат жинауды жоспарлау;

деректердің дұрыстығын талдау;

ақпарат алудың белсенді әдістері: әлеуметтік сауалнамалар, сараптамалық сұхбаттар, қоғамдық пікірталастар.

Бұл ретте ақпарат көздері мыналардан құралуы мүмкін:

ведомстволық статистика деректері;

тәуелсіз зерттеушілер жүргізетін зерттеулердің (мониторингтердің) нәтижелері;

ғылыми және талдамалық материалдар;

қоғамдық талқылау барысында алынатын деректер;

ашық дереккөздерде жарияланған сарапшылардың пікірлері;

азаматтар мен кәсіпкерлердің өтініштері (мемлекеттік билік органдарына тікелей өтініштер, бизнес-қауымдастықтарға өтініштер);

бизнес-қауымдастықтардың деректері;

компаниялардың әлеуметтік сауалнамалары мен іріктемелі зерттеулерінің нәтижелері (ашық қолжетімділіктегі ақпарат, билік органдарының тапсырысы бойынша зерттеулер), сараптамалық сұхбаттар;

шетелдік ұйымдар мен авторлардың талдамалық және ғылыми материалдары.

Проблемаларды анықтау және мақсат қою кезінде мемлекеттік интервенция нәтиже емес, өнім екенін түсіну керек. Өнім нәтижеге әсер етеді, алайда нәтижеге басқа да факторлардың әсер етуі мүмкін. Бұл – бақыланбайтын және әсер етуі мүмкін емес факторлар.

Проблема ағымдағы ахуалдың өзгерістерін көрсете отырып, барынша нақты және қысқа (3 сөйлемнен артық емес) тұжырымдалуы тиіс. Бұл ретте реттеуші ұсынған реттеу әсер ететін мақсатты топты ескеру қажет.

Проблеманы белгілеу неғұрлым кең болса, мақсат соғұрлым кең, мақсатқа қол жеткізбеу ықтималдығы да соғұрлым жоғары болады. Сондықтан проблеманы шешу кезінде проблеманы себеп-салдар байланысы арқылы тарылту қажет.

Проблеманы себеп-салдар байланысы арқылы анықтаған кезде мыналарды ескеру қажет:

зиян келтіру жағдайлары, зиянды өтеу проблемалары туралы деректердің болуы;

келтірілген зиянның мөлшері туралы деректердің болуы (ақшалай мәнде);

азаматтар мен ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерінің, қолданыстағы заңнаманың бұзылуының болуы (бұзушылықтардың саны, бұзушылықтардың санаттары);

іс-әрекеттерді, функцияларды орындаудың мүмкін еместігі туралы деректердің, оның ішінде шығындарды, жіберіп алған пайданы, тауарлар мен қызметтердің белгілі бір түрлерін өндірудің және т. б. деректері мен бағалауының болуы;

құқықтық сипаттағы мәліметтер, оның ішінде қолданыстағы нормативтік құқықтық базаның толықтығы мен сәйкестігін бағалау;

мүдделі тұлғалар мен сарапшылардың проблеманың болу себептері туралы пікірлерін қамтитын ақпарат;

проблеманың адамдардың белгілі бір топтарына әсерін растайтын деректердің болуы.

Реттеу мақсаттары қойылған проблемаға сәйкес келуі және реттеуді енгізу жолымен қол жеткізу жоспарланатын сандық көрсеткіштерді қамтуы тиіс.

Реттеу мақсаттары қағидаттарды ескере отырып айқындалады:

нақты, өлшенетін, қол жетімді, шыншыл, икемді және/немесе уақыт бойынша анықталған.

Дұрыс қойылған мәселе нақты мақсаттарды анықтауға және оны шешудің ұтымды жолдарын табуға мүмкіндік береді.

2-ҚАДАМ: Реттеуді анықтау

Туындаған проблеманы шешу мүмкін болатын реттегіш құралдар және (немесе) енгізуге ұсынылатын талаптар таңдалады. Олар таңдауды негіздеу үшін реттеушілік әсерді талдау процесінде ескеріледі.

Осы Қағидалардың 2-параграфының 9-тармағына сәйкес талап енгізілген жағдайда, алып тасталатын талапты осы талаптар шеңберінде көрсетілген құқықтық актінің деректемелерін көрсете отырып, тиімсіздіктің белгіленген өлшемшарттары шеңберінде реттеу мақсатын және алып тастау себептерін көрсете отырып сипаттау қажет.

3-ҚАДАМ: Іске асыру тетіктері және ықтимал тәуекелдер

Реттеушілік әсерді талдауды әзірлеуші әсер етудің тікелей де, жанама да болуы мүмкін абайсызда жасалған әсерлерін ескере отырып, реттегіш құралды және (немесе) талапты қолданудан болуы мүмкін тәуекелдерді айқындауы қажет.

Сондай-ақ реттегіш құралды және (немесе) талапты іске асырудың мерзімдері мен кезеңдерін ескере отырып, оны іске асыру тетігін сипаттау да маңызды.

4-ҚАДАМ: Пайда мен шығыстарды салыстырмалы талдау.

Реттегіш құралдардың және (немесе) талаптардың пайдасы мен шығасыларын талдау елеулі рөл атқарады. Реттеушілік әсерді талдауды әзірлеуші тікелей де, сол сияқты жанама да әсерді ескере отырып, реттегіш құралдарды және (немесе) талаптарды қолданудан түсетін пайдалар мен шығасыларды айқындауы қажет.

Реттегіш құралдар және (немесе) талаптар кәсіпкерлерге, тұтынушыларға, жұмыскерлерге, басқа да әлеуметтік топтарға, жалпы экономикаға, жалпы қоғамға және мемлекетке ықпал етуі мүмкін.

Шығасыларды есептеу кезінде әзірлеуші статистикалық деректердің негізінде мынадай пайданы/шығасыларды міндетті түрде есептеуі маңызды:

өндіріс көлемін (қуатын);

кәсіпорын қызметкерлерінің санын;

жылдық орташа табысты;

салықтық түсімдер көлемі;

кәсіпорындар (шағын, орта және ірі бизнес) қызметкерлерінің жалақысын;

мемлекеттік сатып алудағы шағын және орта бизнестің үлесін;

нақты және ақшалай мәндегі экспорт көлемін және тағы басқаларын.

Шығасылардың ауқымын бағалау немесе басқаша айтқанда, жеке кәсіпкерлік субъектілерінің қаншасы осы реттеуді сақтауы қажет және бұл ретте олар қандай шығасыларға (өндіріс құралдарына инвестициялар, үй-жайларды, зертханаларды өзгерту, персоналды оқыту, өзге де қажетті әкімшілік емес шығындар) ұшырайды деген сұраққа жауап беру.

Мысалы, мемлекетке мерзімді есептілікті ұсыну немесе есептілікті ұлғайту бойынша шығасыларды есептеу кезінде барлық болжамды шығындарды, оның ішінде есептілікті электрондық түрде ұсынған жағдайда есептерді дайындау үшін қажетті бағдарламалық жасақтаманы сатып алу бойынша шығындарды ұсыну қажет. Бақылау іс-шараларын жүргізуге шығындар болған жағдайда, бақылаудың қандай нысаны енгізілетінін және бақылау нысанына байланысты тексерушілермен жұмыс істеу үшін жұмыс уақытының шығындары, ықтимал айыппұлдар есептелуі керек екенін көрсету керек.

Сонымен қатар шағын, орта және ірі бизнеске әсерінің тепе-теңдігін ескере отырып, шығасылардың салыстырмалы әсерін, ұсынылып отырған реттегіш құрал және (немесе) талап тыйым салу немесе жекелеген тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге бағаларды айқындау, жұмыс сағаттарын, үй-жайдың мөлшерін және өзгелерін белгілеу сияқты шаралар арқылы жеке кәсіпкерлік субъектісінің коммерциялық қызметін шектей ме, жоқ па екенін қарау қажет.

Бизнестің пайдасы мен шығасыларын есептеуге арналған формулалардың мысалдары:

өндірістік мақсаттарға арналған ресурстар шығысы:

Pm= S NmiKm (Qi + Qmi) - мұндағы Pm – ресурстың m-ші түріне қажеттілік; Nmi – өнімнің i-ші түрінің бірлігіне ресурстың m-ші түрінің шығыс нормасы; Km – талдау барысында анықталған ресурстардың i-ші түрінің базалық шығыс нормаларын төмендету резерві; Qi – өнімнің і-ші түрін өндірудің жоспарлы көлемі; Qmi – аяқталмаған өндірістегі i-ші өнім санының жоспарлы өсімі.

Материалдық шығындарды төмендетуден үнемдеу:

Эм = (Р0 – Р1) Б К1

мұнда Р0 және Р1 – реттеу енгізілгенге дейін және енгізілгеннен кейін өнім (көрсетілетін қызмет) бірлігін өндіруге арналған ресурстар шығысы; Б – ресурстар бірлігінің бағасы; К1 – реттеу енгізілген кезден бастап шығарылатын өнім бірліктерінің саны.

Еңбекке ақы төлеу шығындарын үнемдеу:

Эт = (Т0З0 – Т1З1К1 + В/100) + Кn Зm

мұндағы Т0 және Т1 – қалыпты сағаттардағы өнім бірлігінің еңбек сыйымдылығы; З0 және З1 – қызметкерлердің орташа сағаттық тарифтік мөлшерлемесі; В – жалпы сомадағы қосымша жалақының үлесі (%-бен); К1 – өнім бірліктерінің саны; К n – босатылатын қызметкерлердің саны; Зь – олардың жалақысы.

Алынған шама саладағы реттеу субъектілері болып табылатын шағын, орта және ірі бизнес субъектілерінің санына көбейтіледі.

Сондай-ақ есептеулерді Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2023 жылғы 29 маусымдағы № 125 (Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2023 жылғыы 30 маусымда № 32985 болып тіркелген) бұйрығымен бекітілген Кәсіпкерлік субъектілері жұмыскерлерінің жылдық орташа санын және жылдық орташа табысын есептеу қағидаларына сәйкес жүргізуге болады.

Пайда реттегіш құралды және (немесе) талапты қолдану нәтижесінде халықтың әл-ауқатын жақсарту түрінде айқындалады. Бұдан басқа, мемлекеттік саясатты іске асыру нәтижесінде болдырмауға болатын шығасылар да пайда болып саналады.

Сондай-ақ мемлекет пен қоғам үшін пайдаларда да реттегіш құралды және (немесе) талапты енгізгенге дейін және одан кейін мемлекеттік бюджетке салық түсімдерінің көлемін көрсетіңіз.

Егер реттегіш құрал және (немесе) талап жаңа мемлекеттік органды не жұмыс істеп тұрған органның жаңа құрылымдық бөлімшесін құруды көздесе, жаңа органның немесе құрылымдық бөлімшенің толық жоспарланған жылдық бюджетін айқындау қажет.

5-ҚАДАМ: Бағалау және мониторинг индикаторлары

Реттеушілік әсерге талдау жүргізудегі маңызды кезең – бағалау индикаторларын айқындау. Реттеу мақсаттарына қол жеткізуді мониторингтеу процесі бағалау индикаторларының қаншалықты дұрыс анықталғанына байланысты болады. Бұл ретте мақсаттарға қол жеткізуді өлшеу мерзімділігіне назар аударған жөн.

Индикаторлар өлшенетін шамалар болып табылады. Индикаторлар, әдетте реттеуді орындаудағы проблемаларды, міндеттерді немесе шығасыларды өлшейтін деректерге негізделеді. Әрбір ұсынылатын реттегіш құрал және (немесе) талап бойынша міндеттер мен шығасылар бойынша индикаторлардың аз санын іріктеу өте маңызды. Осы индикаторлар реттегіш құралдың және (немесе) талаптың негізгі мәнін және оның неғұрлым елеулі әсерін көрсетуі, қолжетімді және кезең-кезеңімен өлшенетін болуы қажет.

Бағалау индикаторларының жалпы түрлері:

сандық индикаторлар: олар белгіленген сандық мәндерде тікелей өлшеу арқылы көрсетіледі (мысалы, бір жылдағы созылмалы респираторлық аурулардың салдарынан болатын өлім саны);

сапалық индикаторлар: олар жанама өлшенетін аспектілер арқылы көрсетіледі, мысалы, көзқарастар, бір нәрсе туралы болжамдар (мысалы, әлеуметтік сауалнама деректері);

тікелей индикаторлар: олар тапсырмалар мен шығындарға қатысты айнымалыларды тікелей өлшейді;

жанама индикаторлар: егер тікелей айнымалы мәнді өлшеу өте қиын болса, егер мұндай өлшеу айтарлықтай шығындарды, уақытты немесе күрделі есептеулерді қажет етсе, олар тікелей айнымалы алмастырғышты өлшейді.

6-ҚАДАМ: Өзін-өзі реттеуді енгізу.

Олар арқылы мәселені шешуге болатын кемінде 2 балама таңдалады. Олар проблеманы шешу үшін ең жақсы болып табылатын баламаны таңдауды негіздеу үшін реттеушілік әсерді талдау процесінде ескеріледі.

Міндетті мүшелікке (қатысуға) негізделген өзін-өзі реттеу енгізілетін саланың өзін-өзі ұйымдастыру дәрежесін талдау нарықтың дайындық дәрежесін міндетті түрде ескере отырып жүргізіледі. Ол үшін Ұлттық кәсіпкерлер палатасының нарықтың міндетті өзін-өзі реттеуді енгізуге дайындығы туралы қорытындысын (Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес) қоса беруі қажет.

7-ҚАДАМ: Заңды жауапкершілікті енгізу.

Бұл қадам заңдық жауапкершілік енгізілген немесе қолданыстағы заңдық жауапкершілік Қазақстан Республикасы заңнамасының қолданыстағы міндетті талаптарына қатаңдатылған жағдайларда толтырылады.".