ИПС "Әділет"

О внесении изменений и дополнений в некоторые нормативные правовые акты Республики Казахстан по вопросам регулирования банковской деятельности

Постановление Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и развитию финансового рынка от 16 мая 2025 года № 15. Зарегистрировано в Министерстве юстиции Республики Казахстан 20 мая 2025 года № 36127

Примечание ИЗПИ!
Порядок введения в действие см. п. 4.

Правление Агентства Республики Казахстан по регулированию и развитию финансового рынка ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Утвердить Перечень нормативных правовых актов Республики Казахстан по вопросам регулирования банковской деятельности, в которые вносятся изменения, согласно приложению к настоящему постановлению (далее - Перечень).

2. Департаменту методологии и пруденциального регулирования финансовых организаций в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) совместно с Юридическим департаментом государственную регистрацию настоящего постановления в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего постановления на официальном интернет-ресурсе Агентства Республики Казахстан по регулированию и развитию финансового рынка после его официального опубликования;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего постановления представление в Юридический департамент сведений об исполнении мероприятия, предусмотренного подпунктом 2) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на курирующего заместителя Председателя Агентства Республики Казахстан по регулированию и развитию финансового рынка.

4. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования, за исключением абзацев семидесятого, семьдесят первого, семьдесят второго, семьдесят третьего, семьдесят четвертого, семьдесят пятого, семьдесят шестого, семьдесят седьмого, семьдесят восьмого, семьдесят девятого, восьмидесятого, восемьдесят первого, восемьдесят второго, восемьдесят третьего, восемьдесят четвертого, восемьдесят пятого, восемьдесят шестого, восемьдесят седьмого, восемьдесят восьмого, восемьдесят девятого, девяностого, девяносто первого, девяносто второго, девяносто третьего и девяносто четвертого пункта 2 Перечня, которые вводятся в действие с 1 января 2026 года.

Председатель Агентства
Республики Казахстан
по регулированию и развитию
финансового рынка

М. Абылкасымова

"СОГЛАСОВАНО"
Бюро национальной статистики
Агентства по стратегическому
планированию и реформам
Республики Казахстан

Приложение к постановлению
Правления Агентства
Республики Казахстан
по регулированию и развитию
финансового рынка
от 16 мая 2025 года № 15

Перечень нормативных правовых актов Республики Казахстан по вопросам
регулирования банковской деятельности, в которые вносятся изменения и дополнения

1. Внести в постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 30 мая 2016 года № 144 "Об установлении пруденциальных нормативов и иных обязательных к соблюдению норм и лимитов для исламских банков, их нормативных значений и методики расчетов пруденциальных нормативов и иных обязательных к соблюдению норм и лимитов для исламских банков" (зарегистрировано в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 13939) следующие изменения и дополнения:

преамбулу изложить в следующей редакции:

"В соответствии с пунктом 1-1 статьи 42 Закона Республики Казахстан "О банках и банковской деятельности в Республике Казахстан" и Законом Республики Казахстан "О государственной статистике" Правление Национального Банка Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:";

в Нормативных значениях и методике расчетов пруденциальных нормативов и иных обязательных к соблюдению норм и лимитов для исламских банков, утвержденных указанным постановлением:

пункт 1 изложить в следующей редакции:

"1. Настоящие нормативные значения и методика расчетов пруденциальных нормативов и иных обязательных к соблюдению норм и лимитов для исламских банков (далее - Нормативы) разработаны в соответствии с пунктом 1-1 статьи 42 Закона Республики Казахстан "О банках и банковской деятельности в Республике Казахстан" (далее - Закон о банках) и устанавливают нормативные значения и методику расчетов пруденциальных нормативов и иных обязательных к соблюдению норм и лимитов для исламских банков (далее - банки).";

пункт 10 изложить в следующей редакции:

"10. Достаточность собственного капитала банка характеризуется следующими коэффициентами:

1) коэффициент достаточности основного капитала (k1):

отношением основного капитала к сумме:

активов, условных и возможных обязательств, взвешенных по степени кредитного риска;

активов, условных и возможных требований и обязательств, рассчитанных с учетом рыночного риска;

операционного риска;

2) коэффициент достаточности капитала первого уровня (k1-2):

отношением капитала первого уровня к сумме:

активов, условных и возможных обязательств, взвешенных по степени кредитного риска;

активов, условных и возможных требований и обязательств, рассчитанных с учетом рыночного риска;

операционного риска;

3) коэффициент достаточности собственного капитала (k2):

отношением собственного капитала к сумме:

активов, условных и возможных обязательств, взвешенных по степени кредитного риска;

активов, условных и возможных требований и обязательств, рассчитанных с учетом рыночного риска;

операционного риска.

Активы, условные и возможные обязательства, взвешенные по степени риска, принимаемые в расчет коэффициентов k1, k1-2 и k2 включаются за вычетом резервов, сформированных в соответствии с МСФО.

Значения коэффициентов достаточности собственного капитала и Значения коэффициентов достаточности капитала с учетом консервационного буфера и системного буфера установлены приложением 3 к Нормативам.

Минимальные значения коэффициентов достаточности собственного капитала определяются как сумма значений, установленных согласно Значениям коэффициентов достаточности капитала согласно приложению 3 к Нормативам, и надзорной надбавки по результатам SREP или по результатам SREP и регулярного AQR.

Надзорная надбавка по результатам SREP применяется в отношении банков, не вошедших в периметр регулярного AQR.

Диапазон размера надзорной надбавки по результатам SREP составляет от 0 (нуля) процента до 3 (трех) процентов от суммы активов, условных и возможных обязательств, взвешенных по степени кредитного риска, активов, условных и возможных требований и обязательств, рассчитанных с учетом рыночного риска, операционного риска.

Надзорная надбавка по результатам SREP и регулярного AQR применяется в отношении банков, вошедших в периметр регулярного AQR.

Диапазон размера надзорной надбавки по результатам SREP и регулярного AQR составляет от 0 (нуля) процентов до 6 (шести) процентов от суммы активов, условных и возможных обязательств, взвешенных по степени кредитного риска, активов, условных и возможных требований и обязательств, рассчитанных с учетом рыночного риска, операционного риска.

Надзорная надбавка по результатам SREP, надзорная надбавка по результатам SREP и регулярного AQR устанавливаются ежегодно. Надзорная надбавка по результатам SREP, надзорная надбавка по результатам SREP и регулярного AQR действует до установления нового размера соответствующей надбавки.

В дополнение к значениям коэффициентов достаточности собственного капитала устанавливаются следующие значения буферов собственного капитала:

требование к консервационному буферу выполняется на постоянной основе и составляет:

с 1 января 2015 года - 1 (один) процент;

с 1 января 2016 года - 1 (один) процент;

с 1 января 2017 года - 2 (два) процента;

с 1 июня 2020 года - 1 (один) процент;

с 1 июля 2021 года - 2 (два) процента;

с 1 января 2024 года – 2,5 (две целых пять десятых) процента;

для системно значимых банков:

с 1 января 2015 года - 2,5 (две целых пять десятых) процента;

с 1 января 2016 года - 2,5 (две целых пять десятых) процента;

с 1 января 2017 года - 3 (три) процента;

с 1 июня 2020 года - 2 (два) процента;

с 1 июля 2021 года - 3 (три) процента;

контрциклический буфер, размер и сроки введения которого устанавливаются в соответствии с требованиями главы 8 Нормативов;

секторальный контрциклический буфер капитала, размер и сроки введения которого устанавливаются в соответствии с требованиями главы 9 Нормативов;

системный буфер, требование к расчету которого распространяется на системно значимые банки, признанные системно значимыми в соответствии с постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 23 декабря 2019 года № 240 "Об утверждении Правил отнесения финансовых организаций к числу системно значимых", зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 19925. Требование к системному буферу выполняется с 1 января 2017 года на постоянной основе и составляет 1 (один) процент от суммы активов, условных и возможных обязательств, взвешенных с учетом рисков;

буфер по результатам надзорного стресс-тестирования, который включает риски финансовой устойчивости банков к гипотетическим (стрессовым) сценариям развития событий, выявленные уполномоченным органом по результатам надзорного стресс-тестирования. Диапазон размера буфера по результатам надзорного стресс-тестирования составляет от 0 (нуля) процентов до 3 (трех) процентов от суммы активов, условных и возможных обязательств, взвешенных по степени кредитного риска, активов, условных и возможных требований и обязательств, рассчитанных с учетом рыночного риска, операционного риска.

Буфер по результатам надзорного стресс-тестирования устанавливается ежегодно и действует до установления нового размера буфера.

Если фактические значения коэффициентов достаточности капитала банка k1, k1-2 и k2 не ниже значений коэффициентов достаточности капитала, указанных в части четвертой настоящего пункта, но при этом любой из указанных коэффициентов ниже, чем установленные значения коэффициентов достаточности капитала с учетом буферов собственного капитала, то на использование нераспределенного чистого дохода банка накладывается ограничение в соответствии с Минимальным размером ограничения нераспределенного чистого дохода согласно приложению 4 к Нормативам, в части прекращения выплаты дивидендов и обратного выкупа акций, за исключением случаев, предусмотренных Законом Республики Казахстан "Об акционерных обществах".

Значения коэффициентов достаточности собственного капитала с учетом буферов собственного капитала, достигаются за счет компонентов основного капитала в соответствии с пунктом 7 Нормативов.

Надзорная надбавка по результатам SREP и надзорная надбавка по результатам SREP и регулярного AQR устанавливаются на собственный капитал и покрываются не менее чем на 56,25 (пятьдесят шесть целых двадцать пять сотых) процентов за счет основного капитала (k1), не менее 75 (семьдесят пять) процентов за счет капитала первого уровня (k1-2), перечень которого установлен пунктом 7 Нормативов.

Буфер по результатам надзорного стресс-тестирования устанавливается на основной капитал.

Размер буферов собственного капитала, рассчитанный в соответствии с требованиями настоящего пункта Нормативов, не отражается в бухгалтерском учете.

Значения нормативов достаточности собственного капитала и буферов собственного капитала, за исключением надзорной надбавки по результатам SREP, а также надзорной надбавки по результатам SREP и регулярного AQR и буфера по результатам надзорного стресс-тестирования, пересматриваются уполномоченным органом не реже одного раза в 3 (три) года.

Для целей настоящих Нормативов под SREP понимается ежегодный надзорный процесс оценки рисков и недостатков в деятельности банков, осуществляемый в рамках риск-ориентированного надзора путем количественного и качественного анализа оценки бизнес модели, рисков капитала, риска ликвидности, системы корпоративного управления банка, под регулярным AQR понимается ежегодная оценка качества активов и условных (возможных) обязательств банков, осуществляемая в рамках риск-ориентированного надзора.";

дополнить главами 8 и 9 следующего содержания:

"Глава 8. Контрциклический буфер капитала

61. Контрциклический буфер капитала устанавливается в дополнение к значениям коэффициентов достаточности собственного капитала банков.

62. Диапазон нормативного значения контрциклического буфера капитала составляет для банков – от 0 (нуля) до 3 (трех) процентов от суммы активов, условных и возможных обязательств, взвешенных по степени кредитного риска, активов, условных и возможных требований и обязательств, рассчитанных с учетом рыночного риска, операционного риска.

63. Нормативное значение контрциклического буфера капитала устанавливается пунктом 65 Нормативов с учетом рекомендаций Совета по финансовой стабильности Республики Казахстан и по согласованию с Национальным Банком Республики Казахстан. В случае повышения данного нормативного значения выше требуемого уровня, контрциклический буфер капитала устанавливается через 12 (двенадцать) месяцев с даты предоставления рекомендации Совета по финансовой стабильности Республики Казахстан.

64. Банки рассчитывают размер контрциклического буфера капитала, как произведение суммы активов, условных и возможных обязательств, взвешенных по степени кредитного риска, активов, условных и возможных требований и обязательств, рассчитанных с учетом рыночного риска, операционного риска и нормативного значения контрциклического буфера капитала, установленного пунктом 65 Нормативов.

65. Нормативное значение контрциклического буфера капитала равно 0 (ноль) процентов.

Глава 9. Секторальный контрциклический буфер капитала

66. Секторальный контрциклический буфер капитала направлен на снижение рисков, формирующихся в отдельных сегментах кредитования, и устанавливается в отношении банков.

67. Секторальный контрциклический буфер капитала устанавливается в дополнение к значениям коэффициентов достаточности собственного капитала банков.

68. Диапазон нормативного значения секторального контрциклического буфера капитала составляет для банков - от 0 (нуля) до 6 (шести) процентов от суммы активов, условных и возможных обязательств соответствующего сегмента кредитования, взвешенных с учетом кредитного риска.

69. В целях предотвращения двойного учета рисков абсолютное значение секторального контрциклического буфера капитала банка не превышает произведение суммы активов, условных и возможных обязательств, взвешенных по степени кредитного риска, активов, условных и возможных требований и обязательств, рассчитанных с учетом рыночного риска, операционного риска и верхнего значения диапазона нормативного значения контрциклического буфера капитала.

70. Нормативное значение секторального контрциклического буфера капитала устанавливается пунктом 72 Нормативов с учетом рекомендаций Совета по финансовой стабильности Республики Казахстан и по согласованию с Национальным Банком Республики Казахстан. В случае повышения данного нормативного значения выше требуемого уровня, секторальный контрциклический буфер капитала устанавливается через 12 (двенадцать) месяцев с даты предоставления рекомендации Совета по финансовой стабильности Республики Казахстан.

71. Банки рассчитывают размер секторального контрциклического буфера капитала, как произведение суммы активов, условных и возможных обязательств соответствующего сегмента кредитования, взвешенных с учетом кредитного риска и нормативного значения секторального контрциклического буфера капитала, установленного пунктом 72 Нормативов.

72. Нормативное значение секторального контрциклического буфера капитала в сегменте кредитования физических лиц, за исключением индивидуальных предпринимателей, до 31 марта 2026 года равно 0 (ноль) процентов, с 1 апреля 2026 года равно 2 (два) процента.

Нормативное значение секторального контрциклического буфера капитала в сегменте кредитования юридических лиц, включая индивидуальных предпринимателей, равно 0 (ноль) процентов.".

2. Внести в постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 13 сентября 2017 года № 170 "Об установлении нормативных значений и методик расчетов пруденциальных нормативов и иных обязательных к соблюдению норм и лимитов, размера капитала банка и Правил расчета и лимитов открытой валютной позиции" (зарегистрировано в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 15886) следующие изменение и дополнения:

в Нормативных значениях и методиках расчетов пруденциальных нормативов и иных обязательных к соблюдению норм и лимитов, размере капитала банка, утвержденных указанным постановлением:

пункт 6 изложить в следующей редакции:

"6. Достаточность собственного капитала банка характеризуется следующими коэффициентами:

1) коэффициент достаточности основного капитала k1:

отношением основного капитала к сумме:

активов, условных и возможных обязательств, взвешенных по степени кредитного риска;

активов, условных и возможных требований и обязательств, рассчитанных с учетом рыночного риска;

операционного риска;

2) коэффициент достаточности капитала первого уровня k1-2:

отношением капитала первого уровня к сумме:

активов, условных и возможных обязательств, взвешенных по степени кредитного риска;

активов, условных и возможных требований и обязательств, рассчитанных с учетом рыночного риска;

операционного риска;

3) коэффициент достаточности собственного капитала k2:

отношением собственного капитала к сумме:

активов, условных и возможных обязательств, взвешенных по степени кредитного риска;

активов, условных и возможных требований и обязательств, рассчитанных с учетом рыночного риска;

операционного риска.

Значения коэффициентов достаточности капитала определяются как сумма значений, установленных согласно Значениям коэффициентов достаточности капитала согласно приложению 2 к Нормативам.

Минимальные значения коэффициентов достаточности собственного капитала k1, k1-2 и k2 определяются как сумма значений, установленных согласно Значениям коэффициентов достаточности капитала согласно приложению 2 к Нормативам, и надзорной надбавки по результатам SREP или по результатам SREP и регулярного AQR.

Надзорная надбавка по результатам SREP применяется в отношении банков, не вошедших в периметр регулярного AQR.

требование к консервационному буферу выполняется на постоянной основе и составляет:

для всех банков:

с 1 января 2015 года - 1 (один) процент;

с 1 января 2016 года - 1 (один) процент;

с 1 января 2017 года - 2 (два) процента;

с 1 июня 2020 года - 1 (один) процент;

с 1 июля 2021 года - 2 (два) процента;

с 1 января 2024 года – 2,5 (две целых пять десятых) процента;

для системно значимых банков:

с 1 января 2015 года - 2,5 (две целых пять десятых) процента;

с 1 января 2016 года - 2,5 (две целых пять десятых) процента;

с 1 января 2017 года - 3 (три) процента;

с 1 июня 2020 года - 2 (два) процента;

с 1 июля 2021 года - 3 (три) процента;

контрциклический буфер, размер и сроки введения которого устанавливаются в соответствии с требованиями главы 11 Нормативов;

секторальный контрциклический буфер, размер и сроки введения которого устанавливаются в соответствии с требованиями главы 12 Нормативов;

системный буфер, требование к расчету которого распространяется на системно значимые банки, признанные системно значимыми банками в соответствии с постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 23 декабря 2019 года № 240 "Об утверждении Правил отнесения финансовых организаций к числу системно значимых", зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 19925. Требование к системному буферу выполняется с 1 января 2017 года на постоянной основе и составляет 1 (один) процент от суммы активов, условных и возможных обязательств, взвешенных с учетом рисков;

Если фактические значения коэффициентов достаточности капитала банка k1, k1-2 и k2 не ниже значений коэффициентов достаточности капитала, указанных в части четвертой настоящего пункта, но при этом любой из указанных коэффициентов ниже, чем установленные значения коэффициентов достаточности капитала с учетом буферов собственного капитала, то на использование нераспределенного чистого дохода банка накладывается ограничение согласно Минимальному размеру ограничения нераспределенного чистого дохода согласно приложению 3 к Нормативам, в части прекращения выплаты дивидендов и обратного выкупа акций, за исключением случаев, предусмотренных Законом Республики Казахстан "Об акционерных обществах".

Значения коэффициентов достаточности собственного капитала с учетом буферов собственного капитала достигаются за счет компонентов основного капитала, перечень которых установлен пунктом 10 Нормативов.

Буфер по результатам надзорного стресс-тестирования устанавливается на основной капитал.

Размер буферов собственного капитала, рассчитанный в соответствии с требованиями Нормативов, не отражается в бухгалтерском учете.

Значения коэффициентов достаточности собственного капитала и буферов собственного капитала, за исключением надзорной надбавки по результатам SREP, а также надзорной надбавки по результатам SREP и регулярного AQR и буфера по результатам надзорного стресс-тестирования, контрциклического буфера капитала и секторального контрциклического буфера капитала, пересматриваются уполномоченным органом не реже 1 (одного) раза в 3 (три) года.";

дополнить главами 11, 12 и 13 следующего содержания:

"Глава 11. Контрциклический буфер капитала

102. Контрциклический буфер капитала устанавливается в дополнение к значениям коэффициентов достаточности собственного капитала банков.

103. Диапазон нормативного значения контрциклического буфера капитала составляет для банков – от 0 (нуля) до 3 (трех) процентов от суммы активов, условных и возможных обязательств, взвешенных по степени кредитного риска, активов, условных и возможных требований и обязательств, рассчитанных с учетом рыночного риска, операционного риска.

104. Нормативное значение контрциклического буфера капитала устанавливается пунктом 106 Нормативов с учетом рекомендаций Совета по финансовой стабильности Республики Казахстан и по согласованию с Национальным Банком Республики Казахстан. В случае повышения данного нормативного значения выше требуемого уровня, контрциклический буфер капитала устанавливается через 12 (двенадцать) месяцев с даты предоставления рекомендации Совета по финансовой стабильности Республики Казахстан.

105. Банки рассчитывают размер контрциклического буфера капитала, как произведение суммы активов, условных и возможных обязательств, взвешенных по степени кредитного риска, активов, условных и возможных требований и обязательств, рассчитанных с учетом рыночного риска, операционного риска и нормативного значения контрциклического буфера капитала, установленного пунктом 106 Нормативов.

106. Нормативное значение контрциклического буфера капитала равно 0 (ноль) процентов.

Глава 12. Секторальный контрциклический буфер капитала

107. Секторальный контрциклический буфер капитала направлен на снижение рисков, формирующихся в отдельных сегментах кредитования, и устанавливается в отношении банков.

108. Секторальный контрциклический буфер капитала устанавливается в дополнение к значениям коэффициентов достаточности собственного капитала банков.

109. Диапазон нормативного значения секторального контрциклического буфера капитала составляет для банков – от 0 (нуля) до 6 (шести) процентов от суммы активов, условных и возможных обязательств соответствующего сегмента кредитования, взвешенных с учетом кредитного риска.

110. В целях предотвращения двойного учета рисков абсолютное значение секторального контрциклического буфера капитала банка не превышает произведение суммы активов, условных и возможных обязательств, взвешенных по степени кредитного риска, активов, условных и возможных требований и обязательств, рассчитанных с учетом рыночного риска, операционного риска и верхнего значения диапазона нормативного значения контрциклического буфера капитала.

111. Нормативное значение секторального контрциклического буфера капитала устанавливается пунктом 113 Нормативов с учетом рекомендаций Совета по финансовой стабильности Республики Казахстан и по согласованию с Национальным Банком Республики Казахстан. В случае повышения данного нормативного значения выше требуемого уровня, секторальный контрциклический буфер капитала устанавливается через 12 (двенадцать) месяцев с даты предоставления рекомендации Совета по финансовой стабильности Республики Казахстан.

112. Банки рассчитывают размер секторального контрциклического буфера капитала, как произведение суммы активов, условных и возможных обязательств соответствующего сегмента кредитования, взвешенных с учетом кредитного риска и нормативного значения секторального контрциклического буфера капитала, установленного пунктом 113 Нормативов.

113. Нормативное значение секторального контрциклического буфера капитала в сегменте кредитования физических лиц, за исключением индивидуальных предпринимателей, до 31 марта 2026 года равно 0 (ноль) процентов, с 1 апреля 2026 года равно 2 (два) процента.

Глава 13. Коэффициент левериджа

114. Коэффициент левериджа банка рассчитывается как отношение капитала первого уровня к сумме:

балансовых активов, взвешенных по уровню кредитного риска 100 (сто) процентов;

условных и возможных обязательств, взвешенных по степени кредитного риска;

кредитного риска по операциям с производными финансовыми инструментами, рассчитанного в соответствии с приложением 18 к настоящим Нормативам;

кредитного риска по сделкам купли-продажи ценных бумаг без прекращения признания с обязательством обратной продажи (покупки) ценных бумаг и по операциям кредитования ценными бумагами:

Аб - активы банка, отраженные по балансовой стоимости (за минусом активов, принимаемых в качестве регуляторных корректировок, уменьшающих капитал первого уровня, а также резервов, сформированных в соответствии с МСФО) взвешенных по уровню риска 100 (сто) процентов;

УВо - условные и возможные обязательства, взвешенные по степени кредитного риска согласно Приложению 5 к Нормативам и с применением коэффициента кредитной конверсии согласно приложению 6 к Нормативам с минимальным порогом в 10 (десять) процентов. В случае, если значение коэффициента кредитной конверсии превышает 10 (десять) процентов, применяются коэффициенты, указанные в Приложении 6 к Нормативам;

КПФИ - кредитный риск по операциям с производными финансовыми инструментами;

КЦБ - кредитный риск по сделкам кредитования ценными бумагами.

115. Минимально значение коэффициента левериджа устанавливается в размере 3 (три) процентов.

116. КЦБ рассчитывается следующим образом:

Сумма требований по сделкам кредитования ценными бумагами (за вычетом сформированных провизий в соответствии с МСФО);

Величина кредитного риска на контрагента по сделкам кредитования ценными бумагами (Е*+Ei*), определенная без учета величины сформированных резервов следующим образом:

по сделкам, совершенным в рамках соглашения о неттинге по операциям кредитования ценными бумагами, - в разрезе каждого соглашения по формуле:

где:

∑Ei - сумма требований к контрагенту по возврату денежных средств и стоимости переданных контрагенту ценных бумаг (требований по возврату ценных бумаг);

∑Ci - сумма обязательств по возврату денежных средств контрагенту и стоимости полученных от контрагента ценных бумаг;

по сделкам, совершенным вне соглашения о неттинге по операциям кредитования ценными бумагами, - в разрезе каждой i-й сделки по формуле:

Ei*=max{0,[Ei-Сi]},

где:

Ei - требование к контрагенту по возврату денежных средств или стоимость переданных контрагенту ценных бумаг (требование по возврату ценных бумаг);

Ci - обязательство по возврату денежных средств контрагенту или стоимость полученных от контрагента ценных бумаг.";

дополнить приложением 18 в редакции согласно приложению к Перечню нормативных правовых актов Республики Казахстан по вопросам регулирования банковской деятельности, в которые вносятся изменения и дополнения.

3. Внести в постановление Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и развитию финансового рынка от 12 февраля 2021 года № 23 "Об установлении пруденциальных нормативов и иных обязательных к соблюдению норм и лимитов для филиалов банков-нерезидентов Республики Казахстан (в том числе филиалов исламских банков-нерезидентов Республики Казахстан), их нормативных значений и методики расчетов, включая порядок формирования активов филиалов банков-нерезидентов Республики Казахстан (в том числе филиалов исламских банков-нерезидентов Республики Казахстан), принимаемых в качестве резерва, и их минимальный размер" (зарегистрировано в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 22213) следующие изменение и дополнения:

в Методике расчетов пруденциальных нормативов и иных обязательных к соблюдению норм и лимитов для филиалов банков-нерезидентов Республики Казахстан (в том числе филиалов исламских банков-нерезидентов Республики Казахстан), утвержденной указанным постановлением:

пункт 25 изложить в следующей редакции:

"25. В дополнение к значению коэффициента достаточности активов, принимаемых в качестве резерва k1 филиала банка-нерезидента Республики Казахстан (за исключением филиала исламского банка-нерезидента Республики Казахстан), применяются следующие значения буферов коэффициента достаточности активов, принимаемых в качестве резерва:

требование к консервационному буферу выполняется на постоянной основе и составляет 2 (два) процента;

контрциклический буфер, размер и сроки введения которого определяются в соответствии с требованиями главы 9 Методики;

секторальный контрциклический буфер капитала, размер и сроки введения которого определяются в соответствии с требованиями главы 10 Методики;

регуляторный буфер рассчитывается как отношение положительной разницы между провизиями (резервами), рассчитанными в соответствии с пунктами 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43 и 44 Методики и провизиями (резервами), сформированными и отраженными в бухгалтерском учете филиала банка-нерезидента Республики Казахстан (в том числе филиала исламского банка-нерезидента Республики Казахстан) в соответствии с международными стандартами финансовой отчетности и требованиями законодательства Республики Казахстан о бухгалтерском учете и финансовой отчетности (далее – положительная разница) к сумме:

активов, условных и возможных обязательств, взвешенных по степени кредитного риска;

активов, условных и возможных требований и обязательств, рассчитанных с учетом рыночного риска;

операционного риска.

Для целей расчета положительной разницы провизии (резервы), рассчитанные в соответствии с пунктами 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43 и 44 Методики, ежемесячно уменьшаются на сумму провизий (резервов) по полностью погашенным и (или) списанным займам и дебиторской задолженности после последней даты расчета провизий (резервов) в соответствии с пунктами 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43 и 44Методики.

Положительная разница рассчитывается по займам и дебиторской задолженности, по которым провизии (резервы) в соответствии с пунктами 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43 и 44 Методики рассчитаны на последнюю дату их расчета.

При расчете положительной разницы сумма провизий (резервов), рассчитанная в соответствии с пунктами 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43 и 44 Методики, включается в размере, не превышающем задолженность по займу и (или) дебиторской задолженности без учета провизий (резервов).

Положительная разница, скорректированная по результатам проверки уполномоченного органа по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций (далее – уполномоченный орган), учитывается при расчете регуляторного буфера с отчетной даты, следующей за отчетным месяцем.";

дополнить главами 9 и 10 следующего содержания:

"Глава 9. Контрциклический буфер капитала

87. Контрциклический буфер капитала устанавливается в дополнение к значениям коэффициентов достаточности активов филиалов банков-нерезидентов Республики Казахстан.

88. Диапазон нормативного значения контрциклического буфера капитала составляет для филиалов банков-нерезидентов Республики Казахстан – от 0 (нуля) до 3 (трех) процентов от суммы активов, условных и возможных обязательств, рассчитанных по степени кредитного риска, активов, условных и возможных требований и обязательств, рассчитанных с учетом рыночного риска, операционного риска в соответствии с параграфом 1 главы 2 Методики.

89. Нормативное значение контрциклического буфера капитала устанавливается пунктом 91 Методики с учетом рекомендаций Совета по финансовой стабильности Республики Казахстан и по согласованию с Национальным Банком Республики Казахстан. В случае повышения данного нормативного значения выше требуемого уровня, контрциклический буфер капитала устанавливается через 12 (двенадцать) месяцев с даты предоставления рекомендации Совета по финансовой стабильности Республики Казахстан.

90. Филиалы банков-нерезидентов Республики Казахстан рассчитывают размер контрциклического буфера капитала, как произведение суммы активов, условных и возможных обязательств, рассчитанных по степени кредитного риска, активов, условных и возможных требований и обязательств, рассчитанных с учетом рыночного риска, операционного риска и нормативного значения контрциклического буфера капитала, установленного пунктом 91 Методики.

91. Нормативное значение контрциклического буфера капитала равно 0 (ноль) процентов.

Глава 10. Секторальный контрциклический буфер капитала

92. Секторальный контрциклический буфер капитала направлен на снижение рисков, формирующихся в отдельных сегментах кредитования, и устанавливается в отношении филиалов банков-нерезидентов Республики Казахстан.

93. Секторальный контрциклический буфер капитала устанавливается в дополнение к значениям коэффициентов достаточности активов филиалов банков-нерезидентов Республики Казахстан.

94. Диапазон нормативного значения секторального контрциклического буфера капитала составляет для филиалов банков-нерезидентов Республики Казахстан – от 0 (нуля) до 6 (шести) процентов от суммы активов, условных и возможных обязательств соответствующего сегмента кредитования, рассчитанных по степени кредитного риска в соответствии с Методикой.

95. В целях предотвращения двойного учета рисков абсолютное значение секторального контрциклического буфера капитала банка не превышает произведение суммы активов, условных и возможных обязательств, рассчитанных по степени кредитного риска, активов, условных и возможных требований и обязательств, рассчитанных с учетом рыночного риска, операционного риска и верхнего значения диапазона нормативного значения контрциклического буфера капитала.

96. Нормативное значение секторального контрциклического буфера капитала устанавливается пунктом 98 Методики с учетом рекомендаций Совета по финансовой стабильности Республики Казахстан и по согласованию с Национальным Банком Республики Казахстан. В случае повышения данного нормативного значения выше требуемого уровня, секторальный контрциклический буфер капитала устанавливается через 12 (двенадцать) месяцев с даты предоставления рекомендации Совета по финансовой стабильности Республики Казахстан.

97. Филиалы банков-нерезидентов Республики Казахстан рассчитывают размер секторального контрциклического буфера капитала, как произведение суммы активов, условных и возможных обязательств соответствующего сегмента кредитования, рассчитанных по степени кредитного риска и нормативного значения секторального контрциклического буфера капитала, установленного пунктом 98 Методики.

98. Нормативное значение секторального контрциклического буфера капитала в сегменте кредитования физических лиц, за исключением индивидуальных предпринимателей, до 31 марта 2026 года равно 0 (ноль) процентов, с 1 апреля 2026 года равно 2 (два) процента.

4. Внести в постановление Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и развитию финансового рынка от 27 декабря 2024 года № 93 "О внесении изменений и дополнений в постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 28 июля 2017 года № 136 "Об утверждении Правил предоставления банковских услуг и рассмотрения банками, организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций, обращений клиентов, возникающих в процессе предоставления банковских услуг" и постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 12 ноября 2019 года № 188 "Об утверждении Правил формирования системы управления рисками и внутреннего контроля для банков второго уровня, филиалов банков-нерезидентов Республики Казахстан" (зарегистрировано в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 35583) следующее изменение:

пункт 5 изложить в следующей редакции:

"5. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования, за исключением:

абзацев тридцать пятого, тридцать шестого, пятьдесят четвертого, пятьдесят пятого, шестьдесят третьего, шестьдесят четвертого, шестьдесят пятого, шестьдесят шестого, восемьдесят четвертого, восемьдесят девятого, сто шестого, сто седьмого, сто сорок первого, сто сорок восьмого, сто пятьдесят первого, сто шестьдесят второго, сто шестьдесят третьего, сто восемьдесят восьмого, сто восемьдесят девятого, сто девяностого, сто девяносто первого, сто девяносто второго, сто девяносто третьего, сто девяносто четвертого, сто девяносто пятого, двести третьего, двести четвертого, двести двадцать первого, двести двадцать второго, двести двадцать третьего, двести двадцать четвертого, двести двадцать пятого, двести двадцать шестого, двести двадцать седьмого, двести двадцать восьмого, двести сорок шестого, двести пятидесятого, двести пятьдесят шестого, двести пятьдесят седьмого, двести пятьдесят восьмого, двести шестидесятого, двести шестьдесят второго, двести шестьдесят третьего, двести шестьдесят четвертого, двести шестьдесят пятого, двести шестьдесят шестого, двести шестьдесят седьмого, двести шестьдесят восьмого, двести шестьдесят девятого, двести семьдесят девятого, двести восьмидесятого, двести восемьдесят первого, двести восемьдесят второго, двести девяносто четвертого, двести девяносто пятого, двести девяносто шестого, двести девяносто седьмого, двести девяносто восьмого, двести девяносто девятого, трехсотого, триста первого, триста второго, триста третьего, триста четвертого, триста семьдесят девятого, четыреста семьдесят третьего, шестьсот четырнадцатого, шестьсот сорок девятого, шестьсот пятидесятого, шестьсот пятьдесят четвертого, шестьсот пятьдесят пятого, шестьсот пятьдесят шестого, шестьсот пятьдесят седьмого, шестьсот пятьдесят восьмого, шестьсот пятьдесят девятого, шестьсот шестидесятого, шестьсот шестьдесят первого, шестьсот шестьдесят второго, шестьсот шестьдесят третьего, шестьсот шестьдесят четвертого, шестьсот шестьдесят пятого, шестьсот шестьдесят шестого, шестьсот шестьдесят седьмого, шестьсот шестьдесят восьмого, шестьсот шестьдесят девятого, шестьсот семидесятого, шестьсот семьдесят первого, шестьсот семьдесят второго, шестьсот семьдесят третьего, шестьсот семьдесят четвертого, шестьсот семьдесят пятого, шестьсот семьдесят шестого, шестьсот семьдесят седьмого, шестьсот семьдесят восьмого, шестьсот семьдесят девятого, шестьсот восьмидесятого пункта 2 настоящего постановления, которые вводятся в действие с 1 июля 2027 года;

абзацев семьсот шестьдесят первого, семьсот шестьдесят второго, семьсот шестьдесят третьего, семьсот шестьдесят четвертого, семьсот шестьдесят пятого, семьсот шестьдесят шестого, семьсот шестьдесят седьмого, семьсот шестьдесят восьмого, семьсот шестьдесят девятого, семьсот семидесятого, семьсот семьдесят первого, семьсот семьдесят второго, семьсот семьдесят третьего, семьсот семьдесят четвертого, семьсот семьдесят пятого, семьсот семьдесят шестого, семьсот семьдесят седьмого, семьсот семьдесят восьмого и семьсот восьмидесятого пункта 2 настоящего постановления, которые вводятся в действие с 1 июля 2025 года.".

5. Внести в постановление Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и развитию финансового рынка от 27 декабря 2024 года № 94 "Об утверждении Требований к системе управления рисками и внутреннего контроля банковского конгломерата" (зарегистрировано в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 35608) следующее изменение:

в Требованиях к системе управления рисками и внутреннего контроля банковского конгломерата, утвержденных указанным постановлением:

пункт 1 изложить в следующей редакции:

"1. Настоящие Требования к системе управления рисками и внутреннего контроля банковского конгломерата (далее – Требования) разработаны в соответствии с частью первой пункта 2 статьи 40-5 Закона Республики Казахстан "О банках и банковской деятельности в Республике Казахстан" (далее – Закон о банках) и устанавливают требования к системе управления рисками и внутреннего контроля банковского конгломерата, состоящего из банковского холдинга, банка, а также дочерних организаций банковского холдинга и (или) дочерних организаций банка, и (или) организаций, в которых банковский холдинг и (или) его дочерние организации, и (или) банк имеют значительное участие в капитале (далее – банковский конгломерат), за исключением банковского конгломерата, состоящего из банковского холдинга, банка и дочерних организаций банка, приобретающих сомнительные и безнадежные активы родительского банка.".

	Приложение к Перечню нормативных правовых актов Республики Казахстан по вопросам регулирования банковской деятельности, в которые вносятся изменения и дополнения
	Приложение 18 к Нормативным значениям и методикам расчетов пруденциальных нормативов и иных обязательных к соблюдению норм и лимитов, размеру капитала банка

Методика расчета кредитного риска по производным финансовым инструментам в целях расчета коэффициента левериджа

Кредитный риск по операциям с производными финансовыми инструментами (далее - ПФИ) рассчитывается по формуле:

КПФИ = ТКР + ПКР + КРб,

где:

ТКР - текущий кредитный риск (стоимость замещения финансового инструмента), отражающий на отчетную дату величину потерь в случае неисполнения контрагентом своих обязательств;

ПКР - потенциальный кредитный риск (риск неисполнения контрагентом своих обязательств в течение срока от отчетной даты до даты валютирования в связи с неблагоприятным изменением стоимости базисного актива);

КРб - кредитный риск в отношении базисного актива по выпущенным кредитным ПФИ.

Текущий кредитный риск по ПФИ, которые удовлетворяют требованиям соглашения о неттинге по ПФИ, равен превышению суммы справедливых стоимостей всех ПФИ, представляющих собой актив, над суммой справедливых стоимостей всех ПФИ, представляющих собой обязательство.

Текущий кредитный риск по ПФИ, не включенным в соглашение о неттинге по ПФИ, равен величине справедливой стоимости ПФИ, представляющих собой актив. По проданным опционам, не включенным в соглашение о неттинге, текущий кредитный риск не рассчитывается.

При расчете текущего кредитного риска по ПФИ не учитываются суммы обеспечения по ПФИ, а также суммы прочих безвозвратных платежей, связанных с ПФИ, и уплаченной вариационной маржи.

Полученная вариационная маржа принимается в уменьшение текущего кредитного риска по ПФИ, включенным в соглашение о неттинге по ПФИ, если одновременно выполняются следующие условия:

отсутствуют ограничения на использование полученной вариационной маржи по сделкам, не подлежащим клирингу лицом, осуществляющим функции клиринговой организации (центрального контрагента), а также лицом, признанным центральным контрагентом в соответствии с нормами иностранной юрисдикции;

в соответствии с соглашением (договором) между сторонами вариационная маржа рассчитывается и уплачивается ежедневно в полном объеме;

вариационная маржа уплачивается в одной из валют, установленных в соглашении (договоре) между сторонами в качестве валют расчетов.

Величина потенциального кредитного риска по ПФИ, не включенным в соглашение о неттинге по ПФИ, рассчитывается как произведение номинальной стоимости указанных финансовых инструментов на коэффициент кредитного риска, указанный в Таблице коэффициентов кредитного риска для производных финансовых инструментов согласно приложению 7 к Нормативам и определяемый видом базисного актива и сроком погашения указанных финансовых инструментов.

К валютно-процентным свопам применяются коэффициенты для золотовалютных сделок.

Для сделок, предусматривающих несколько обменов базисными активами, объем потенциальных потерь увеличивается кратно количеству оставшихся обменов базисными активами.

Величина потенциального риска не рассчитывается для проданных опционов, а также процентных свопов (за исключением валютно-процентных свопов), предусматривающих обязанность каждой из сторон выплачивать другой стороне суммы денежных средств в единой валюте, рассчитанных исходя из двух различных плавающих процентных ставок, начисляемых на сумму базисного актива.

По сделкам, условия которых пересматриваются на заранее определенные даты, за срок до даты валютирования принимается период, оставшийся до следующей даты пересмотра.

К кредитным ПФИ, под которыми понимаются ПФИ в соответствии с Законом Республики Казахстан "О рынке ценных бумаг" или ПФИ, признаваемые таковыми в соответствии законодательством иностранного государства или нормами международного договора предусматривающие обязанность сторон или стороны договора периодически или единовременно уплачивать денежные суммы в зависимости от наступления обстоятельства, свидетельствующего о неисполнении или ненадлежащем исполнении одним или несколькими юридическими лицами, государствами или муниципальными образованиями своих обязанностей (за исключением договора поручительства и договора страхования), применяется коэффициент 5 (пять) процентов, если базисный актив удовлетворяет одному из следующих критериев (далее - квалификационные критерии):

является долговой ценной бумагой, выпущенной международным банком развития или органом исполнительной власти любого уровня;

является долговой ценной бумагой, имеющей один из следующих рейтингов:

текущие рейтинги долгосрочной кредитоспособности по обязательствам в тенге или иностранной валюте, присвоенные как минимум двумя из иностранных кредитных рейтинговых агентств на уровне не ниже "ВВВ" по международной рейтинговой шкале "Эс-энд-Пи Глобал Рейтингс" (S&P Global Ratings) или "Фитч Рейтингс" (Fitch Ratings) либо на уровне не ниже "Ваа" по международной рейтинговой шкале "Мудис Инвесторс Сервис" (Moody's Investors Service);

текущий рейтинг долгосрочной кредитоспособности, присвоенный одним иностранным кредитным рейтинговым агентством на уровне, установленном настоящим пунктом.

К кредитным ПФИ, базисный актив которых не удовлетворяет квалификационным критериям, применяется коэффициент 10 (десять) процентов.

К кредитным ПФИ с несколькими базисными активами применяется коэффициент 5 (пять) процентов только в случае, когда все базисные активы удовлетворяют квалификационным критериям. В ином случае применяется коэффициент 10 (десять) процентов.

К сделкам с базисными активами, не указанными выше, применяются коэффициенты для прочих товарных сделок.

Под номинальной контрактной стоимостью ПФИ понимается стоимость ПФИ, по которой они отражены на соответствующих внебалансовых счетах на дату расчета норматива. При этом за номинальную контрактную стоимость бивалютных сделок принимается та валюта, по которой у банка формируются требования.

Под номинальной контрактной стоимостью расчетных валютных форвардов и расчетных ПФИ, в которых суммы требований и обязательств сторон сделки эквивалентны сумме денежных потоков, понимается нетто-величина денежных потоков в каждой валюте, подлежащая получению в каждую дату валютирования.

Номинальная контрактная стоимость прочих расчетных ПФИ определяется по аналогии с договором (сделкой), предусматривающим (предусматривающей) поставку базисного актива.

Величина потенциального риска по ПФИ, включенным в соглашение о неттинге по ПФИ, определяется по формуле:

ПКР = 0,4 х ПРб + 0,6 х k х ПРб,

где:

ПРб - величина потенциального риска по тем же самым инструментам, рассчитанная без учета соглашения о неттинге по ПФИ;

k - коэффициент, определяемый как отношение стоимости замещения по ПФИ, включенным в соглашение о неттинге по ПФИ, к стоимости замещения по ПФИ, включенным в соглашение о неттинге по ПФИ, без учета этого соглашения:

Полученная вариационная маржа не принимается в уменьшение потенциального риска и не включается в расчет величин, применяемых для расчета коэффициента к.

В случае если значение в числителе меньше нуля, коэффициент k признается равным нулю.

КРб - Кредитный риск в отношении базисного актива по выпущенным кредитным ПФИ рассчитывается как совокупная сумма денежных обязательств банка, выпустившего кредитные ПФИ, в отношении базисных активов данных кредитных ПФИ (далее - проданная кредитная защита) за вычетом отрицательной справедливой стоимости данных кредитных ПФИ, которая принимается в расчет основного капитала.

Сумма проданной кредитной защиты уменьшается на сумму купленной банком кредитной защиты в отношении долговых обязательств того же лица, что и базисные активы выпущенных кредитных ПФИ, при одновременном выполнении следующих условий:

очередность исполнения обязательства, являющегося базисным активом купленного банком кредитного ПФИ, ниже или равна очередности исполнения обязательства, являющегося базисным активом проданного банком кредитного ПФИ;

оставшийся срок до погашения купленной кредитной защиты равен оставшемуся сроку до погашения проданной кредитной защиты или больше него.

Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілеріне банк қызметін реттеу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 2025 жылғы 16 мамырдағы № 15 қаулысы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2025 жылғы 20 мамырда № 36127 болып тіркелді

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы қаулының қолданысқа енгізілу тәртібін 4 т. қараңыз

Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Осы қаулыға қосымшаға сәйкес Банк қызметін реттеу мәселелері бойынша өзгерістер енгізілетін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің тізбесі бекітілсін (бұдан әрі – Тізбе).

2. Қаржы ұйымдарының әдіснамасы және пруденциялық реттеу департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) Заң департаментімен бірлесіп осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы қаулыны ресми жарияланғаннан кейін Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің ресми интернет-ресурсына орналастыруды;

3) осы қаулы мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Заң департаментіне осы тармақтың 2) тармақшасында көзделген іс-шараның орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Төрағасының жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.

4. Осы қаулы 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілетін Тізбенің 2-тармағының жетпісінші, жетпіс бірінші, жетпіс екінші, жетпіс үшінші, жетпіс төртінші, жетпіс бесінші, жетпіс алтыншы, жетпіс жетінші, жетпіс сегізінші, жетпіс тоғызыншы, сексенінші, сексен бірінші, сексен екінші, сексен үшінші, сексен төртінші, сексен бесінші, сексен алтыншы, сексен жетінші, сексен сегізінші, сексен тоғызыншы, тоқсаныншы, тоқсан бірінші, тоқсан екінші, тоқсан үшінші және тоқсан төртінші абзацтарын қоспағанда, алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Қаржы нарығын реттеу және
дамыту Агенттігінің Төрағасы

М. Абылкасымова

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Стратегиялық жоспарлау

және реформалар агенттігінің

Ұлттық статистика бюросы

Қазақстан Республикасының
Қаржы нарығын
реттеу және дамыту
Агенттігінің Басқармасының
2025 жылғы 16 мамырдағы
№ 15 Қаулыға
қосымша

Өзгерістер мен толықтырулар енгізілетін банк қызметін реттеу мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің тізбесі

1. "Ислам банктері үшін пруденциалдық нормативтерді және өзге де сақтауға міндетті нормалар мен лимиттерді, олардың нормативтік мәнін және ислам банктері үшін пруденциялық нормативтерді және өзге де сақтауға міндетті нормалар мен лимиттерді есеп айырысу әдістемесін белгілеу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2016 жылғы 30 мамырдағы № 144 қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 13939 болып тіркелген) мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:

кіріспе мынадай редакцияда жазылсын:

"Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 42-бабы 1-1-тармағына және "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасы Заңына сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:";

көрсетілген қаулымен бекітілген Ислам банктері үшін пруденциялық нормативтердің нормативтік мәндері және өзге де сақтауға міндетті нормалар мен лимиттерді есеп айырысу әдістемесінде:

1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"1. Осы Ислам банктері үшін пруденциалдық нормативтердің және өзге де сақтауға міндетті нормалар мен лимиттердің нормативтік мәндері және есеп айырысу әдістемесі (бұдан әрі - Нормативтер) "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы" Қазақстан Республикасының Заңының (бұдан әрі - Банктер туралы заң) 42-бабы 1-1-тармағына сәйкес әзірленді және ислам банктері (бұдан әрі - банктер) үшін пруденциалдық нормативтерді және өзге де сақтауға міндетті нормалар мен лимиттерді есеп айырысу әдістемесін белгілейді.";

10-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"10. Банктің меншікті капиталының жеткіліктілігі мынадай коэффициенттермен:

1) негізгі капиталдың жеткіліктілігі коэффициенті (k1):

негізгі капиталдың:

кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша сараланған активтердің, шартты және ықтимал міндеттемелердің;

нарықтық тәуекелді ескере отырып есептелген активтердің, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелердің;

операциялық тәуекелдің сомасына қатынасымен;

2) бірінші деңгейдегі капитал жеткіліктілігі коэффициенті (k1-2):

бірінші деңгейдегі капиталдың:

кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша сараланған активтердің, шартты және ықтимал міндеттемелердің;

операциялық тәуекелдің сомасына қатынасымен;

3) k2 меншікті капитал жеткіліктілігі коэффициенті:

меншікті капиталдың:

кредит тәуекелі дәрежесі бойынша сараланған активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер;

нарықтық тәуекелі ескеріле отырып есептелген активтер, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелер;

операциялық тәуекел сомасына қатынасы.

K1, k1-2 және k2 коэффициенттерінің есебіне қабылданатын тәуекел дәрежесі бойынша сараланған активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер ХҚЕС-қа сәйкес қалыптастырылған резервтер шегеріле отырып қосылады.

Меншікті капитал жеткіліктілігі коэффициенттерінің мәндері және Капитал жеткіліктілігі коэффициенттерінің мәндері консервациялық буфер мен жүйелік буферді ескере отырып Нормативтерге 3-қосымшаға сәйкес белгіленген.

Меншікті капитал жеткіліктілігі коэффициенттерінің ең төменгі мәндері Нормативтерге 3-қосымшаға сәйкес Капитал жеткіліктілігі коэффициенттерінің мәндеріне сәйкес белгіленген мәндер мен SREP нәтижелері немесе SREP және тұрақты AQR нәтижелері бойынша қадағалау үстемеақысының сомасы ретінде айқындалады.

SREP нәтижелері бойынша қадағалау үстемеақысы тұрақты AQR аясына кірмеген банктерге қатысты қолданылады.

SREP нәтижелері бойынша қадағалау үстемеақысы мөлшерінің диапазоны кредит тәуекелі дәрежесі бойынша сараланған активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер, нарықтық тәуекел ескеріле отырып есептелген активтер, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелер, операциялық тәуекел сомасының 0 (нөл) пайызынан 3 (үш) пайызына дейінгі аралықты құрайды.

SREP және тұрақты AQR нәтижелері бойынша қадағалау үстемеақысы тұрақты AQR аясына кірген банктерге қатысты қолданылады.

SREP және тұрақты AQR нәтижелері бойынша қадағалау үстемеақысы мөлшерінің диапазоны кредит тәуекелі дәрежесі бойынша сараланған активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер, нарықтық тәуекел ескеріле отырып есептелген активтер, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелер, операциялық тәуекел сомасының 0 (нөл) пайызынан 6 (алты) пайызына дейін аралықты құрайды.

SREP нәтижелері бойынша қадағалау үстемеақысы, SREP пен тұрақты AQR нәтижелері бойынша қадағалау үстемеақысы жыл сайын белгіленеді. SREP нәтижелері бойынша қадағалау үстемеақысы, SREP және тұрақты AQR нәтижелері бойынша қадағалау үстемеақысы тиісті үстемеақының жаңа мөлшері белгіленгенге дейін қолданылады.

Меншікті капитал жеткіліктілігі коэффициенттерінің мәндеріне қосымша меншікті капитал буферлерінің мынадай мәндері белгіленеді:

консервациялық буферге қойылатын талап тұрақты негізде орындалады және мыналарды құрайды:

2015 жылғы 1 қаңтардан бастап - 1 (бір) пайыз;

2016 жылғы 1 қаңтардан бастап - 1 (бір) пайыз;

2017 жылғы 1 қаңтардан бастап - 2 (екі) пайыз;

2020 жылғы 1 маусымнан бастап - 1 (бір) пайыз;

2021 жылғы 1 шілдеден бастап - 2 (екі) пайыз;

2024 жылғы 1 қаңтардан бастап – 2,5 (екі бүтін оннан бес) пайыз;

жүйелік маңызы бар банктер үшін:

2015 жылғы 1 қаңтардан бастап - 2,5 (екі бүтін оннан бес) пайыз;

2016 жылғы 1 қаңтардан бастап - 2,5 (екі бүтін оннан бес) пайыз;

2017 жылғы 1 қаңтардан бастап - 3 (үш) пайыз;

2020 жылғы 1 маусымнан бастап - 2 (екі) пайыз;

2021 жылғы 1 шілдеден бастап - 3 (үш) пайыз;

контрциклдік буфердің мөлшері және енгізу мерзімі Нормативтердің 8-тарауының талаптарына сәйкес белгіленеді;

көлемі мен енгізу мерзімдері Нормативтердің 9-тарауының талаптарына сәйкес белгіленетін капиталдың секторлық контрциклдік буфері;

жүйелік буфер, оны есептеуге қойылатын талаптар жүйелік маңызы бар, Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 19925 болып тіркелген "Қаржы ұйымдарын жүйелік маңызы бар ұйымдар қатарына жатқызу қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2019 жылғы 23 желтоқсандағы № 240 қаулысына сәйкес жүйелік маңызы бар деп танылған, банктерге қолданылады. Жүйелік буферге қойылатын талап 2017 жылғы 1 қаңтардан бастап тұрақты негізде орындалады және тәуекелдер ескеріле отырып сараланған активтердің, шартты және ықтимал міндеттемелер сомасының 1 (бір) пайызын құрайды;

қадағалап стресс-тестілеу нәтижелері бойынша буфер, ол қадағалап стресс-тестілеу нәтижелері бойынша уәкілетті орган айқындаған оқиғалардың дамуының болжамды (стрестік) сценарийлеріне банктердің қаржылық орнықтылығы тәуекелдерін қамтиды. Қадағалап стресс-тестілеу нәтижелері бойынша буфер мөлшерінің диапазоны кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша сараланған активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер, нарықтық тәуекел ескеріле отырып есептелген активтер, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелер, операциялық тәуекел сомасының 0 (нөл) пайызынан 3 (үш) пайызына дейін аралықты құрайды.

Қадағалап стресс-тестілеу нәтижелері бойынша буфер жыл сайын белгіленеді және буфердің жаңа мөлшері белгіленгенге дейін қолданылады.

Егер k1, k1-2 және k2 коэффициенттерінің нақты мәндері осы тармақтың төртінші бөлігінде көрсетілген капитал жеткіліктілігі коэффициенттерінің мәндерінен төмен емес, бірақ бұл ретте көрсетілген коэффициенттердің кез келгені меншікті капитал буферлерін ескере отырып, коэффициенттердің белгіленген мәндерінен төмен болса, онда банктің бөлінбеген таза кірісін пайдалануға "Акционерлік қоғамдар туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген жағдайларды қоспағанда, дивидендтер төлеуді тоқтату және акцияларды кері сатып алу бөлігінде Нормативтерге 4-қосымшаға сәйкес Бөлінбеген таза кірісті шектеудің ең төменгі мөлшеріне сәйкес шектеу қойылады.

Меншікті капитал буферлерін ескере отырып, меншікті капитал жеткіліктілігі коэффициенттерінің мәндеріне Нормативтердің 7-тармағына сәйкес негізгі капитал құрауыштарының есебінен қол жеткізіледі.

SREP нәтижелері бойынша қадағалау үстемеақысы және SREP және тұрақты AQR нәтижелері бойынша қадағалау үстемеақысы меншікті капиталға белгіленеді және негізгі капитал (k1) есебінен кемінде 56,25 (елу алты бүтін жүзден жиырма бес) пайызға, бірінші деңгейдегі капитал (k1-2) есебінен кемінде 75 (жетпіс бес) пайызға өтеледі, оның тізбесі Нормативтердің 7-тармағында белгіленген.

Қадағалап стресс-тестілеу нәтижелері бойынша буфер негізгі капиталға белгіленеді.

Нормативтердің осы тармағының талаптарына сәйкес есептелген меншікті капитал буферлерінің мөлшері бухгалтерлік есепте көрсетілмейді.

SREP нәтижелері бойынша қадағалау үстемеақысын, сондай-ақ SREP және тұрақты AQR нәтижелері бойынша және қадағалап стресс-тестілеу нәтижелері бойынша қадағалау үстемеақысы мен буферді қоспағанда, меншікті капитал жеткіліктілігі нормативтерінің және меншікті капитал буферлерінің мәндерін уәкілетті орган кемінде 3 (үш) жылда бір рет қайта қарайды.

Осы Нормативтердің мақсаттары үшiн SREP деп банктің бизнес моделін, капитал тәуекелдерін, өтімділік тәуекелін, корпоративтік басқару жүйесін бағалауды сандық және сапалық талдау арқылы тәуекелге бағдарланған қадағалау шеңберінде жүзеге асырылатын банктер қызметіндегі тәуекелдер мен кемшіліктерді бағалаудың жыл сайынғы қадағалау процесі түсініледі, тұрақты AQR деп тәуекелге бағдарланған қадағалау шеңберінде жүзеге асырылатын банктердің активтері мен шартты (ықтимал) міндеттемелерінің сапасын жыл сайынғы бағалау түсініледі.";

Мынадай мазмұндағы 8 және 9-тараулармен толықтырылсын:

"8-тарау. Капиталдың контрциклдік буфері

61. Капиталдың контрциклдік буфері банктердің меншікті капиталының жеткіліктілік коэффициенттерінің мәндеріне қосымша белгіленеді.

62. Капиталдың контрциклдік буферінің нормативтік мәнінің диапазоны банктер үшін – кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша сараланған активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер, нарықтық тәуекел ескеріле отырып есептелген активтер, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелер, операциялық тәуекел сомасының 0 (нөл) пайызынан бастап 3 (үш) пайызына дейін аралықты құрайды.

63. Капиталдың контрциклдік буферінің нормативтік мәні Қазақстан Республикасының қаржылық тұрақтылығы жөніндегі кеңестің ұсынымдары ескеріле отырып және Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен келісім бойынша Нормативтердің 65-тармағында белгіленеді. Осы нормативтік мән талап етілетін деңгейден жоғары көтерілген жағдайда, капиталдың контрциклдік буфері Қазақстан Республикасының Қаржылық тұрақтылық жөніндегі кеңесінің ұсынымы берілген күннен бастап 12 (он екі) айдан кейін белгіленеді.

64. Банктер контрциклдік капитал буферінің мөлшерін кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша сараланған активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер, нарықтық тәуекелді, операциялық тәуекелді және Нормативтердің 65-тармағында белгіленген контрциклдік капитал буферінің нормативтік мәнін ескере отырып есептелген активтер, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелер сомасының көбейтіндісі ретінде есептейді.

65. Контрциклдік капитал буферінің нормативтік мәні 0 (нөл) пайызға тең.

9-тарау. Капиталдың секторлық контрциклдік буфері

66. Капиталдың секторлық контрциклдік буфері кредит берудің жекелеген сегменттерінде қалыптасатын тәуекелдерді төмендетуге бағытталған және банктерге қатысты белгіленеді.

67. Капиталдың секторлық контрциклдік буфері банктердің меншікті капиталының жеткіліктілік коэффициенттерінің мәндеріне қосымша белгіленеді.

68. Капиталдың секторлық контрциклдік буферінің нормативтік мәнінің диапазоны банктер үшін - тиісті кредит беру сегментінің кредит тәуекелі ескеріле отырып сараланған активтері, шартты және ықтимал міндеттемелері сомасының 0 (нөлден) 6 (алты) пайызына дейінгі аралықты құрайды.

69. Тәуекелдерді қосарланған есепке алуды болдырмау мақсатында банк капиталының секторлық контрциклдік буферінің абсолютті мәні тәуекел дәрежесі бойынша сараланған активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер, нарықтық тәуекел, операциялық тәуекел және капиталдың контрциклдік буферінің нормативтік мәні диапазонының жоғарғы мәні ескеріле отырып есептелген кредиттік активтер, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелер сомасының көбейтіндісінен аспайды.

70. Капиталдың секторлық контрциклдік буферінің нормативтік мәні Қазақстан Республикасының қаржылық тұрақтылығы жөніндегі кеңестің ұсынымдары ескеріле отырып және Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен келісім бойынша Нормативтердің 72-тармағында белгіленеді. Осы нормативтік мән талап етілетін деңгейден жоғары көтерілген жағдайда, капиталдың секторлық контрциклдік буфері Қазақстан Республикасының Қаржылық тұрақтылық жөніндегі кеңесінің ұсынымы берілген күннен бастап 12 (он екі) айдан кейін белгіленеді.

71. Банктер секторлық контрциклдік капитал буферінің мөлшерін кредит тәуекелі және Нормативтердің 72-тармағында белгіленген секторлық контрциклдік капитал буферінің нормативтік мәні ескеріле отырып сараланған тиісті кредит беру сегментінің активтері, шартты және ықтимал міндеттемелері сомасының көбейтіндісі ретінде есептейді.

72. Дара кәсіпкерлерді қоспағанда, жеке тұлғаларға кредит беру сегментіндегі капиталдың секторлық контрциклдық буферінің нормативтік мәні 2026 жылғы 31 наурызға дейін 0 (нөл) пайызға тең, 2026 жылғы 1 сәуірден кейін 2 (екі) пайызға тең.

Дара кәсіпкерлерді қоса алғанда, заңды тұлғаларға кредит беру сегментіндегі капиталдың секторлық контрциклдік буферінің нормативтік мәні 0 (нөл) пайызға тең.".

2. "Банктің пруденциялық нормативтерінің және сақталуы міндетті өзге де нормалары мен лимиттерінің нормативтік мәндері мен оларды есептеу әдістемелерін, капиталының мөлшерін және Ашық валюталық позицияны есептеу қағидалары мен оның лимиттерін белгілеу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2017 жылғы 13 қыркүйектегі № 170 қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15886 болып тіркелген) мынадай өзгеріс пен толықтырулар енгізілсін:

көрсетілген қаулымен бекітілген Банктің пруденциялық нормативтерінің және сақталуы міндетті өзге де нормалары мен лимиттерінің нормативтік мәндері мен оларды есептеу әдістемелерінде, капиталының мөлшерінде:

6-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"6. Банктің меншікті капитал жеткіліктілігі мынадай коэффициенттермен сипатталады:

1)k1 негізгі капитал жеткіліктілігі коэффициенті:

негізгі капиталдың:

кредит тәуекелі дәрежесі бойынша сараланған активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер;

нарықтық тәуекел ескеріле отырып есептелген активтер, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелер;

операциялық тәуекел сомасына қатынасы;

2) k1-2 бірінші деңгейдегі капитал жеткіліктілігі коэффициенті:

бірінші деңгейдегі капиталдың:

кредит тәуекелі дәрежесі бойынша сараланған активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер;

нарықтық тәуекел ескеріле отырып есептелген активтер, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелер;

операциялық тәуекел сомасына қатынасы;

3) k2 меншікті капитал жеткіліктілігі коэффициенті:

меншікті капиталдың:

кредит тәуекелі дәрежесі бойынша сараланған активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер;

нарықтық тәуекелі ескеріле отырып есептелген активтер, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелер;

операциялық тәуекел сомасына қатынасы.

K1, k1-2 және k2 коэффициенттерінің есебіне қабылданатын тәуекел дәрежесі бойынша сараланған активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына (бұдан әрі – ХҚЕС) сәйкес қалыптастырылған резервтер шегеріле отырып қосылады.

Капитал жеткіліктілігі коэффициенттерінің мәндері Нормативтерге 2-қосымшаға сәйкес Капитал жеткіліктілігі коэффициенттерінің мәндеріне сәйкес белгіленген мәндердің сомасы ретінде айқындалады.

K1, k1-2 және k2 меншікті капитал жеткіліктілігі коэффициенттерінің ең төменгі мәндері Нормативтерге 2-қосымшаға сәйкес Капитал жеткіліктілігі коэффициенттерінің мәндеріне сәйкес белгіленген мәндер мен SREP нәтижелері немесе SREP және тұрақты AQR нәтижелері бойынша қадағалау үстемеақысының сомасы ретінде айқындалады.

SREP нәтижелері бойынша қадағалау үстемеақысы тұрақты AQR аясына кірмеген банктерге қатысты қолданылады.

консервациялық буферге қойылатын талап тұрақты негізде орындалады және мыналарды құрайды:

барлық банк үшін:

2015 жылғы 1 қаңтардан бастап - 1 (бір) пайыз;

2016 жылғы 1 қаңтардан бастап - 1 (бір) пайыз;

2017 жылғы 1 қаңтардан бастап - 2 (екі) пайыз;

2020 жылғы 1 маусымнан бастап - 1 (бір) пайыз;

2021 жылғы 1 шілдеден бастап - 2 (екі) пайыз;

2024 жылғы 1 қаңтардан бастап – 2,5 (екі бүтін оннан бес) пайыз;

жүйелік маңызы бар банктер үшін:

2015 жылғы 1 қаңтардан бастап - 2,5 (екі бүтін оннан бес) пайыз;

2016 жылғы 1 қаңтардан бастап - 2,5 (екі бүтін оннан бес) пайыз;

2017 жылғы 1 қаңтардан бастап - 3 (үш) пайыз;

2020 жылғы 1 маусымнан бастап - 2 (екі) пайыз;

2021 жылғы 1 шілдеден бастап - 3 (үш) пайыз;

контрциклдік буфердің мөлшері және енгізу мерзімдері Нормативтердің 11-тарауының талаптарына сәйкес белгіленеді;

енгізу мөлшері мен мерзімі Нормативтердің 12-тарауының талаптарына сәйкес белгіленетін секторлық контрциклдік буфер;

жүйелік буфер, жүйелік маңызы бар деп танылған банктерге есептелуіне қойылатын талаптар Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 19925 болып тіркелген, "Қаржы ұйымдарын жүйелік маңызы бар ұйымдар қатарына жатқызу қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2019 жылғы 23 желтоқсандағы № 240 қаулысына сәйкес осындай деп танылған жүйелік маңызы бар банктерге қолданылатын жүйелік буфер. Жүйелік буферге қойылатын талап 2017 жылғы 1 қаңтардан бастап тұрақты негізде орындалады және тәуекелдер ескеріле отырып мөлшерленген активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер сомасының 1 (бір) пайызын құрайды;

қадағалап стресс-тестілеу нәтижелері бойынша уәкілетті орган айқындаған, банктердің оқиғалардың дамуының болжамды (стрестік) сценарийлеріне қаржылық орнықтылығы тәуекелдерін қамтитын қадағалап стресс-тестілеу нәтижелері бойынша буфер. Қадағалап стресс-тестілеу нәтижелері бойынша буфер мөлшерінің диапазоны кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша сараланған активтердің, шартты және ықтимал міндеттемелердің, нарықтық тәуекелді, операциялық тәуекелді ескере отырып есептелген активтердің, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелердің сомасының 0 (нөл) пайызынан 3 (үш) пайызына дейін құрайды.

Егер k1, k1-2 және k2 банк капиталы жеткіліктілігі коэффициенттерінің нақты мәндері осы тармақтың төртінші бөлігінде көрсетілген капитал жеткіліктілігі коэффициенттерінің мәндерінен төмен болмаса, бірақ бұл ретте көрсетілген коэффициенттердің кез келгені меншікті капиталдың буферлерін есепке ала отырып, капитал жеткіліктілігі коэффициенттерінің белгіленген мәндерінен төмен болса, онда банктің бөлінбеген таза кірісін пайдалануға "Акционерлік қоғамдар туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген жағдайларды қоспағанда, дивидендтер төлеуді және акцияларды кері сатып алуды тоқтату бөлігінде Нормативтерге 3-қосымшаға сәйкес Бөлінбеген таза кірісті шектеудің ең төмен мөлшеріне сәйкес шектеу қойылады.

Меншікті капиталдың буферлерін есепке ала отырып, меншікті капиталдың жеткіліктілік коэффициенттерінің мәндеріне тізбесі Нормативтердің 10-тармағында белгіленген негізгі капитал құрауыштарының есебінен қол жеткізіледі.

SREP нәтижелері бойынша қадағалау үстемеақысы және SREP және тұрақты AQR нәтижелері бойынша қадағалау үстемеақысы меншікті капиталға белгіленеді және (k1) негізгі капитал есебінен кемінде 56,25 (елу алты бүтін жүзден жиырма бес) пайызға, (k1-2) бірінші деңгейдегі капитал есебінен кемінде 75 (жетпіс бес) пайызға өтеледі, оның тізбесі Нормативтердің 10-тармағында белгіленген.

Қадағалап стресс-тестілеу нәтижелері бойынша буфер негізгі капиталға белгіленеді.

Нормативтердің талаптарына сәйкес есептелген меншікті капитал буферлерінің мөлшері бухгалтерлік есепте көрсетілмейді.

SREP нәтижелері бойынша қадағалау үстемеақысын, сондай-ақ SREP және тұрақты AQR нәтижелері бойынша қадағалау үстемеақысын және стресс-тестілеу нәтижелері бойынша буферді, капиталдың контрциклдік буферін және капиталдың секторлық контрциклдік буферін қоспағанда, меншікті капиталдың жеткіліктілік коэффициенттерінің және меншікті капитал буферлерінің мәндерін уәкілетті орган 3 (үш) жылда кемінде 1 (бір) реттен жиі емес қайта қарайды.".

мынадай мазмұндағы 11, 12 және 13-тараулармен толықтырылсын:

"11-тарау. Капиталдың контрциклдік буфері

102. Капиталдың контрциклдік буфері банктердің меншікті капиталының жеткіліктілік коэффициенттерінің мәндеріне қосымша белгіленеді.

103. Капиталдың контрциклдік буферінің нормативтік мәнінің диапазоны кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша сараланған активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер, нарықтық тәуекелді, операциялық тәуекелді ескере отырып есептелген активтер, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелер сомасының 0 (нөл) пайызынан 3 (үш) пайызына дейін құрайды.

104. Капиталдың контрциклдік буферінің нормативтік мәні Қазақстан Республикасының қаржылық тұрақтылығы жөніндегі кеңестің ұсынымдары ескеріле отырып және Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен келісім бойынша Нормативтердің 106-тармағында белгіленеді. Осы нормативтік мән талап етілетін деңгейден жоғары көтерілген жағдайда, капиталдың контрциклдік буфері Қазақстан Республикасының Қаржылық тұрақтылық жөніндегі кеңесінің ұсынымы берілген күннен бастап 12 (он екі) айдан кейін белгіленеді.

105. Банктер контрциклдік капитал буферінің мөлшерін кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша сараланған активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер, нарықтық тәуекелді, операциялық тәуекелді және Нормативтердің 106-тармағында белгіленген контрциклдік капитал буферінің нормативтік мәнін ескере отырып есептелген активтер, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелер сомасының көбейтіндісі ретінде есептейді.

106. Контрциклдік капитал буферінің нормативтік мәні 0 (нөл) пайызға тең.

12-тарау. Капиталдың секторлық контрциклдік буфері

107. Капиталдың секторлық контрциклдік буфері кредит берудің жекелеген сегменттерінде қалыптасатын тәуекелдерді төмендетуге бағытталған және банктерге қатысты белгіленеді.

108. Капиталдың секторлық контрциклдік буфері банктердің меншікті капиталының жеткіліктілік коэффициенттерінің мәндеріне қосымша белгіленеді.

109. Капиталдың секторлық контрциклдік буферінің нормативтік мәнінің диапазоны банктер үшін - тиісті кредит беру сегментінің кредит тәуекелі ескеріле отырып сараланған активтері, шартты және ықтимал міндеттемелері сомасының 0 (нөлден) 6 (алты) пайызына дейінгі аралықты құрайды.

110. Тәуекелдерді қосарланған есепке алуды болдырмау мақсатында банк капиталының секторлық контрциклдік буферінің абсолютті мәні тәуекел дәрежесі бойынша сараланған активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер, нарықтық тәуекел, операциялық тәуекел және капиталдың контрциклдік буферінің нормативтік мәні диапазонының жоғарғы мәні ескеріле отырып есептелген кредиттік активтер, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелер сомасының көбейтіндісінен аспайды.

111. Капиталдың секторлық контрциклдік буферінің нормативтік мәні Қазақстан Республикасының қаржылық тұрақтылығы жөніндегі кеңестің ұсынымдары ескеріле отырып және Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен келісім бойынша Нормативтердің 113-тармағында белгіленеді. Осы нормативтік мән талап етілетін деңгейден жоғары көтерілген жағдайда, капиталдың секторлық контрциклдік буфері Қазақстан Республикасының Қаржылық тұрақтылық жөніндегі кеңесінің ұсынымы берілген күннен бастап 12 (он екі) айдан кейін белгіленеді.

112. Банктер секторлық контрциклдік капитал буферінің мөлшерін кредит тәуекелі және Нормативтердің 113-тармағында белгіленген секторлық контрциклдік капитал буферінің нормативтік мәні ескеріле отырып сараланған тиісті кредит беру сегментінің активтері, шартты және ықтимал міндеттемелері сомасының көбейтіндісі ретінде есептейді.

113. Дара кәсіпкерлерді қоспағанда, жеке тұлғаларға кредит беру сегментіндегі капиталдың секторлық контрциклдық буферінің нормативтік мәні 2026 жылғы 31 наурызға дейін 0 (нөл) пайызға тең, 2026 жылғы 1 сәуірден кейін 2 (екі) пайызға тең.

Дара кәсіпкерлерді қоса алғанда, заңды тұлғаларға кредит беру сегментіндегі капиталдың секторлық контрциклдік буферінің нормативтік мәні 0 (нөл) пайызға тең.

13-тарау. Леверидж коэффициенті

114. Банктің леверидж коэффициенті бірінші деңгейдегі капиталдың: 100 пайыз кредиттік тәуекел деңгейі бойынша сараланған баланстық активтердің;

кредиттік тәуекел деңгейі бойынша сараланған шартты және ықтимал міндеттемелердің;

осы Нормативтерге № 18 қосымшаға сәйкес есептелген туынды қаржы құралдарымен операциялар бойынша кредиттік тәуекелдің;

бағалы қағаздарды кері сату (сатып алу) міндеттемесімен және бағалы қағаздармен кредиттеу операциялары бойынша тануды тоқтатпай бағалы қағаздарды сатып алу-сату мәмілелері бойынша кредиттік тәуекелдің сомасына қатынасы ретінде есептеледі.

Ба - 100 пайыз кредиттік тәуекел деңгейі бойынша сараланған баланстық құны бойынша көрсетілген банк активтері (бірінші деңгейдегі капиталды, сондай-ақ ХҚЕС-ке сәйкес қалыптастырылған резервтерді төмендететін реттеушілік түзетулер ретінде қабылданатын активтерді шегергенде);

ШЫм - нормативтерге 5-қосымшаға сәйкес және ең төменгі шегі 10% болатын нормативтерге 6-қосымшаға сәйкес кредиттік конверсия коэффициентін қолдана отырып, кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленген шартты және ықтимал міндеттемелер. Егер кредиттік конверсия коэффициентінің мәні 10%-дан асқан жағдайда, нормативтерге 6-қосымшада көрсетілген коэффициенттер қолданылады;

ТҚҚКТ – туынды қаржы құралдарымен операциялар бойынша кредиттік тәуекел; БКТ – бағалы қағаздармен кредиттеу мәмілелері бойынша кредиттік тәуекел.

115. Леверидж коэффициентінің ең төменгі мәні 3 пайыз мөлшерінде белгіленеді.

116. БҚК мынадай түрде есептеледі:

Бағалы қағаздармен кредит беру мәмілелері бойынша талаптардың сомасы (ХҚЕС-ға сәйкес қалыптастырылған провизияларды шегере отырып);

Мынадай түрде қалыптасқан резервтердің көлемін ескермей айқындалған бағалы қағаздармен кредит беру мәмілелері бойынша контрагентке кредит тәуекелінің көлемі (Е*+Ei*):

бағалы қағаздармен кредит беру операциялары бойынша неттинг туралы келісім шеңберінде жасалған мәмілелер бойынша, - формула бойынша әрбір келісім бойынша:

мұнда:

∑Ei - контрагентке ақша қаражатын қайтару жөніндегі талаптардың және контрагентке берілген бағалы қағаздардың құнының сомасы (бағалы қағаздарды қайтару жөніндегі талаптар);

∑Ci - контрагентке ақша қаражатын қайтару бойынша міндеттемелердің сомасы және контрагенттен алынған бағалы қағаздардың құны;

бағалы қағаздармен кредит беру операциялары бойынша неттинг туралы келісімнен тыс жасалған мәмілелер бойынша, - формула бойынша әрбір i мәмілесі бойынша:

Ei*=max{0,[Ei-Сi]},

мұнда:

Ei - контрагентке ақша қаражатын қайтару жөніндегі талап немесе контрагентке берілген бағалы қағаздардың құны (бағалы қағаздарды қайтару жөніндегі талап);

Ci - контрагентке ақша қаражатын қайтару жөніндегі міндеттеме немесе контрагенттен алынған бағалы қағаздардың құны.".

өзгерістер мен толықтырулар енгізілетін банк қызметін реттеу мәселелері жөніндегі Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің тізбесіне (бұдан әрі – Тізбе) 18-қосымшамен толықтырылсын.

3. "Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктері филиалдарының (оның ішінде Қазақстан Республикасы бейрезидент-ислам банктері филиалдарының) резерв ретінде қабылданатын активтерін қалыптастыру тәртібін және олардың ең төмен мөлшерін қоса алғанда, Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктерінің филиалдары (оның ішінде Қазақстан Республикасы бейрезидент-ислам банктерінің филиалдары) үшін пруденциалдық нормативтерді және сақталуы міндетті өзге де нормалар мен лимиттерді, олардың нормативтік мәндерін және есептеу әдістемесін белгілеу туралы" Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 2021 жылғы 12 ақпандағы № 23 қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 22213 болып тіркелген) мынадай өзгеріс пен толықтырулар енгізілсін:

Көрсетілген қаулымен бекітілген Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктерінің филиалдары (оның ішінде Қазақстан Республикасы бейрезидент-ислам банктерінің филиалдары) үшін пруденциалдық нормативтерді және сақталуы міндетті өзге де нормалар мен лимиттерді есептеу әдістемеге:

25-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"25. Қазақстан Республикасы бейрезидент-банкі филиалының (Қазақстан Республикасы бейрезидент-ислам банкінің филиалын қоспағанда) резерв ретінде қабылданатын активтердің k1 жеткіліктілік коэффициентінің мәніне қосымша ретінде резерв ретінде қабылданатын активтердің жеткіліктілік коэффициенті буферлерінің мынадай мәндері қолданылады:

консервациялық буферге қойылатын талап тұрақты негізде орындалады және 2 (екі) пайызды құрайды;

контрциклдік буфер, оның мөлшері мен енгізу мерзімі Әдістеменің 9-тарауының талаптарына сәйкес белгіленеді.

көлемі мен енгізу мерзімдері Әдістеменің 10-тарауының талаптарына сәйкес айқындалатын капиталдың секторлық контрциклдік буфері;

реттеуші буфер халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес Әдістеменің 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43 және 44-тармақтарына сәйкес есептелген провизиялар (резервтер) және Қазақстан Республикасы бейрезидент-банкі филиалының (оның ішінде Қазақстан Республикасы бейрезидент-ислам банкі филиалының) бухгалтерлік есебінде қалыптастырылған және көрсетілген провизиялардың (резервтердің) арасындағы оң айырманың (бұдан әрі – оң айырма):

активтердің, кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленген шартты және ықтимал міндеттемелердің;

операциялық тәуекелдің сомасына қатынасы ретінде есептеледі.

Оң айырманы есептеу мақсаты үшін Әдістеменің 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43 және 44-тармақтарына сәйкес есептелген провизиялардың (резервтердің) сомасы Әдістеменің 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43 және 44-тармақтарына сәйкес провизияларды (резервтерді) есептеудің соңғы күнінен кейін толық өтелген және (немесе) есептен шығарылған қарыздар және дебиторлық берешек бойынша провизиялар (резервтер) сомасына ай сайын азайтылады.

Оң айырма Әдістеменің 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43 және 44-тармақтарына сәйкес есептелген провизиялар (резервтер) оларды есептеудің соңғы күніне есептелген қарыздар және дебиторлық берешек бойынша есептеледі.

Оң айырманы есептеу кезінде Әдістеменің 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43 және 44-тармақтарына сәйкес есептелген провизиялар (резервтер) сомасы провизияларды (резервтерді) есепке алмағандағы қарыз бойынша берешектен және (немесе) дебиторлық берешектен аспайтын мөлшерде қосылады.

Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның (бұдан әрі – уәкілетті орган) тексеру нәтижелері бойынша түзетілген оң айырма реттегіш буферді есептеу кезінде есепті айдан кейінгі есепті күннен бастап ескеріледі.

мынадай мазмұндағы 9 және 10-тараулармен толықтырылсын:

9-тарау. Капиталдың контрциклдік буфері

87. Капиталдың контрциклдік буфері Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктерінің филиалдарының активтерінің жеткіліктілік коэффициенттерінің мәндеріне қосымша белгіленеді.

88. Нормативтерге сәйкес капиталдың контрциклдік буферінің нормативтік мәнінің диапазоны Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктерінің филиалдары үшін Әдістеменің 2-тарауының 1-параграфына сәйкес кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша сараланған активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер, нарықтық тәуекел ескеріле отырып есептелген активтер, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелер, операциялық тәуекел сомасының 0 (нөл) пайызынан бастап 3 (үш) пайызына дейін аралықты құрайды.

89. Капиталдың контрциклдік буферінің нормативтік мәні Қазақстан Республикасының қаржылық тұрақтылығы жөніндегі кеңестің ұсынымдары ескеріле отырып және Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен келісім бойынша Әдістеменің 91-тармағында белгіленеді. Осы нормативтік мән талап етілетін деңгейден жоғары көтерілген жағдайда, капиталдың контрциклдік буфері Қазақстан Республикасының Қаржылық тұрақтылық жөніндегі кеңесінің ұсынымы берілген күннен бастап 12 (он екі) айдан кейін белгіленеді.

90. Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктерінің филиалдарының контрциклдік капитал буферінің мөлшерін кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша сараланған активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер, нарықтық тәуекелді, операциялық тәуекелді және Әдістеменің 91-тармағында белгіленген контрциклдік капитал буферінің нормативтік мәнін ескере отырып есептелген активтер, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелер сомасының көбейтіндісі ретінде есептейді.

91. Контрциклдік капитал буферінің нормативтік мәні 0 (нөл) пайызға тең.

10-тарау. Капиталдың секторлық контрциклдік буфері

92. Капиталдың секторлық контрциклдік буфері кредит берудің жекелеген сегменттерінде қалыптасатын тәуекелдерді төмендетуге бағытталған және Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктерінің филиалдарына қатысты белгіленеді.

93. Капиталдың секторлық контрциклдік буфері Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктерінің филиалдарының меншікті капиталының жеткіліктілік коэффициенттерінің мәндеріне қосымша белгіленеді.

94. Капиталдың секторлық контрциклдік буферінің нормативтік мәнінің диапазоны Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктерінің филиалдары үшін - тиісті кредит беру сегментінің Әдістемеге сәйкес кредит тәуекелі ескеріле отырып сараланған активтері, шартты және ықтимал міндеттемелері сомасының 0 (нөлден) 6 (алты) пайызына дейінгі аралықты құрайды.

95. Тәуекелдерді қосарланған есепке алуды болдырмау мақсатында банк капиталының секторлық контрциклдік буферінің абсолютті мәні тәуекел дәрежесі бойынша сараланған активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер, нарықтық тәуекел, операциялық тәуекел және капиталдың контрциклдік буферінің нормативтік мәні диапазонының жоғарғы мәні ескеріле отырып есептелген кредиттік активтер, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелер сомасының көбейтіндісінен аспайды.

96. Капиталдың секторлық контрциклдік буферінің нормативтік мәні Қазақстан Республикасының қаржылық тұрақтылығы жөніндегі кеңестің ұсынымдары ескеріле отырып және Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен келісім бойынша Әдістеменің 98-тармағында белгіленеді. Осы нормативтік мән талап етілетін деңгейден жоғары көтерілген жағдайда, капиталдың секторлық контрциклдік буфері Қазақстан Республикасының Қаржылық тұрақтылық жөніндегі кеңесінің ұсынымы берілген күннен бастап 12 (он екі) айдан кейін белгіленеді.

97. Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктерінің филиалдары секторлық контрциклдік капитал буферінің мөлшерін кредит тәуекелі және Әдістеменің 98-тармағында белгіленген секторлық контрциклдік капитал буферінің нормативтік мәні ескеріле отырып сараланған тиісті кредит беру сегментінің активтері, шартты және ықтимал міндеттемелері сомасының көбейтіндісі ретінде есептейді.

98. Дара кәсіпкерлерді қоспағанда, жеке тұлғаларға кредит беру сегментіндегі капиталдың секторлық контрциклдық буферінің нормативтік мәні 2026 жылғы 31 наурызға дейін 0 (нөл) пайызға тең, 2026 жылғы 1 сәуірден кейін 2 (екі) пайызға тең.

4. "Банктік қызметтерді көрсету және банктердің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың банктік қызметтерді көрсету үдерісінде туындайтын клиенттердің өтініштерін қарау қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2017 жылғы 28 шілдедегі № 136 қаулысына және "Екінші деңгейдегі банктерге, Қазақстан Республикасының бейрезидент-банктерінің филиалдарына арналған тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесін қалыптастыру қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2019 жылғы 12 қарашадағы № 188 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 2024 жылғы 27 желтоқсандағы № 93 қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 35583 болып тіркелген) мынадай өзгеріс енгізілсін:

5-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"5. Осы қаулы:

2027 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізілетін осы қаулының 2-тармағының отыз бесінші, отыз алтыншы, елу төртінші, елу бесінші, алпыс үшінші, алпыс төртінші, алпыс бесінші, алпыс алтыншы, сексен төртінші, сексен тоғызыншы, жүз алтыншы, жүз жетінші, жүз қырық бірінші, жүз қырық сегізінші, жүз елу бірінші, жүз алпыс екінші, жүз алпыс үшінші, жүз сексен сегізінші, жүз сексен тоғызыншы, жүз тоқсаныншы, жүз тоқсан бірінші, жүз тоқсан екінші, жүз тоқсан үшінші, жүз тоқсан төртінші, жүз тоқсан бесінші, екі жүз үшінші, екі жүз төртінші, екі жүз жиырма бірінші, екі жүз жиырма екінші, екі жүз жиырма үшінші, екі жүз жиырма төртінші, екі жүз жиырма бесінші, екі жүз жиырма алтыншы, екі жүз жиырма жетінші, екі жүз жиырма сегізінші, екі жүз қырық алтыншы, екі жүз елуінші, екі жүз елу алтыншы, екі жүз елу жетінші, екі жүз елу сегізінші, екі жүз елу сегізінші, екі жүз алпысыншы, екі жүз алпыс екінші, екі жүз алпыс үшінші, екі жүз алпыс төртінші, екі жүз алпыс бесінші, екі жүз алпыс алтыншы, екі жүз алпыс жетінші, екі жүз алпыс сегізінші, екі жүз алпыс тоғызыншы, екі жүз жетпіс тоғызыншы, екі жүз сексенінші, екі жүз сексен бірінші, екі жүз сексен екінші, екі жүз тоқсан төртінші, екі жүз тоқсан бесінші, екі жүз тоқсан алтыншы, екі жүз тоқсан жетінші, екі жүз тоқсан сегізінші, екі жүз тоқсан тоғызыншы, үш жүз тоқсан тоғызыншы, үш жүз бірінші, үш жүз екінші, үш жүз үшінші, үш жүз төртінші, үш жүз жетпіс тоғызыншы, төрт жүз жетпіс үшінші, алты жүз он төртінші, алты жүз қырық тоғызыншы, алты жүз елу, алты жүз елу төртінші, алты жүз елу бесінші, алты жүз елу алтыншы, алты жүз елу жетінші, алты жүз елу сегізінші, алты жүз елу тоғызыншы, алты жүз алпысыншы, алты жүз алпыс бірінші, алты жүз алпыс екінші, алты жүз алпыс үшінші, алты жүз алпыс төртінші, алты жүз алпыс бесінші, алты жүз алпыс алтыншы, алты жүз алпыс жетінші, алты жүз алпыс сегізінші, алты жүз алпыс тоғызыншы, алты жүз жетпісінші, алты жүз жетпіс бірінші, алты жүз жетпіс екінші, алты жүз жетпіс үшінші, алты жүз жетпіс төртінші, алты жүз жетпіс жетпіс бесінші, алты жүз жетпіс алтыншы, алты жүз жетпіс жетінші, алты жүз жетпіс сегізінші, алты жүз жетпіс тоғызыншы, алты жүз сексенінші абзацтарын;

2025 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізілетін осы қаулының 2-тармағының жеті жүз алпыс бірінші, жеті жүз алпыс екінші, жеті жүз алпыс үшінші, жеті жүз алпыс төртінші, жеті жүз алпыс бесінші, жеті жүз алпыс алтыншы, жеті жүз алпыс жетінші, жеті жүз алпыс сегізінші, жеті жүз алпыс тоғызыншы, жеті жүз жетпісінші, жеті жүз жетпіс бірінші, жеті жүз жетпіс екінші, жеті жүз жетпіс үшінші, жеті жүз жетпіс төртінші, жеті жүз жетпіс бесінші, жеті жүз жетпіс алтыншы, жеті жүз жетпіс жетінші, жеті жүз жетпіс сегізінші және жеті жүз сексенінші абзацтарын қоспағанда, алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.".

5. "Банк конгломератының тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесіне қойылатын талаптарды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 2024 жылғы 27 желтоқсандағы № 94 қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 35608 болып тіркелген) мынадай өзгеріс енгізілсін:

көрсетілген қаулымен бекітілген Банк конгломератының тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесіне қойылатын талаптарда:

1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"1. Осы Банк конгломератының тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесіне қойылатын талаптар (бұдан әрі – Талаптар) "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Банктер туралы заң) 40-5-бабы 2-тармағының бірінші бөлігіне сәйкес әзірленді және банк холдингінен, банктен және банк холдингінен, банктен және бас банктің күмәнді және үмітсіз активтерін сатып алатын банктің еншілес ұйымдарынан тұратын банк конгломератын қоспағанда, банк холдингінің, банктен, сондай-ақ банк холдингінің еншілес ұйымдарынан және (немесе) банктің еншілес ұйымдарынан және (немесе) оларда банк холдингінің және (немесе) оның еншілес ұйымдарының және (немесе) банктің капиталға елеулі қатысуы бар ұйымдардан (бұдан әрі – банк конгломераты) тұратын банк конгломератының тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесіне қойылатын талаптарды белгілейді.".

	Банк қызметін реттеу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізілетін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің тізбесіне қосымша
	Банктің пруденциялық нормативтерінің және сақталуы міндетті өзге де нормалары мен лимиттерінің нормативтік мәндері мен оларды есептеу әдістемелеріне, капиталының мөлшеріне 18-қосымша

Леверидж коэффициентін есептеу мақсатында туынды қаржы құралдары бойынша кредиттік тәуекелді есептеу әдістемесі

ТҚҚ бойынша кредиттік тәуекел (ТҚҚКТ) мынадай формула бойынша есептеледі:

ТҚҚКТ = АКТ + ӘКТ + КТб,

мұндағы:

АКТ – контрагент өз міндеттемелерін орындамаған жағдайда есепті күні шығындардың шамасын көрсететін ағымдағы кредиттік тәуекел (қаржы құралын ауыстыру құны);

ӘКТ – әлеуетті кредиттік тәуекел (базистік актив құнының қолайсыз өзгеруіне байланысты контрагенттің есепті күннен бастап валюталау күніне дейінгі мерзім ішінде өз міндеттемелерін орындамау тәуекелі);

КТб - шығарылған кредиттік ТҚҚ бойынша базистік активке қатысты кредиттік тәуекел.

ТҚҚ бойынша неттинг туралы келісімнің талаптарын қанағаттандыратын ТҚҚ бойынша ағымдағы кредиттік тәуекел актив болып табылатын барлық ТҚҚ-ның әділ құны сомасының міндеттеме болып табылатын барлық ТҚҚ әділ құнының сомасынан асып түсуіне тең.

ТҚҚ бойынша неттинг туралы келісімне енгізілмеген ТҚҚ бойынша ағымдағы кредиттік тәуекел актив болып табылатын ТҚҚ-ның әділ құнының шамасыне тең. Неттинг туралы келісімге енгізілмеген сатылған опциондар бойынша ағымдағы кредиттік тәуекел есептелмейді.

ТҚҚ бойынша ағымдағы кредиттік тәуекелді есептеу кезінде ТҚҚ бойынша қамтамасыз ету сомалары, сондай-ақ ТҚҚ-мен байланысты басқа да қайтарымсыз төлемдердің және төленген вариациялық маржаның сомалары есепке алынбайды. Алынған вариациялық маржа, егер бір мезгілде мынадай талаптар орындалса, ТҚҚ бойынша неттинг туралы келісімге енгізілген ТҚҚ бойынша ағымдағы кредиттік тәуекелді төмендету үшін қабылданады:

клирингтік ұйымның (орталық контрагенттің) функцияларын жүзеге асыратын тұлғаның, сондай-ақ шетелдік юрисдикция нормаларына сәйкес орталық контрагент деп танылған тұлғаның клирингке жатпайтын мәмілелер бойынша алынған вариациялық маржаны пайдалануға шектеулер жоқ;

тараптар арасындағы келісімге (шартқа) сәйкес вариациялық маржа күн сайын толық көлемде есептеледі және төленеді;

ТҚҚ бойынша неттинг туралы келісімге қосылмаған ТҚҚ бойынша әлеуетті кредиттік тәуекелдің шамасы Нормативтерге 7-қосымшаға сәйкес Туынды қаржы құралдарына арналған кредиттік тәуекел коэффициенттерiнiң кестесінде көрсетілген және базистік активтің түрімен және көрсетілген қаржы құралдарын өтеу мерзімімен анықталатын қаржы құралдарының номиналды құнының кредиттік тәуекел коэффициентіне туындысы ретінде есептеледі. Валюталық-пайыздық своптарға алтын-валюта мәмілелерге арналған коэффициенттер қолданылады.

Базистік активтерді бірнеше рет айырбастауды көздейтін мәмілелер үшін әлеуетті шығындар көлемі базистік активтерді қалған айырбастау санының еселенген мөлшеріне ұлғаяды.

Әлеуетті тәуекелдің шамасы базистік актив сомасына есептелетін екі түрлі өзгермелі пайыздық мөлшерлеме негізінде есептелген, Тараптардың әрқайсысының екінші Тарапқа бірыңғай валютада ақша қаражатының сомасын төлеу міндетін көздейтін сатылған опциондар, сондай-ақ пайыздық своптар (валюталық-пайыздық своптарды қоспағанда) үшін есептелмейді.

Талаптары алдын ала белгіленген күндері қайта қаралатын мәмілелер бойынша валюталау күніне дейінгі мерзімде қайта қараудың келесі күніне дейін қалған кезең қабылданады.

"Бағалы қағаздар рыногы туралы" Қазақстан Республикасының заңына сәйкес ТҚҚ ретінде түсінілетін кредиттік ТҚҚ-ға немесе бір немесе бірнеше заңды тұлғалардың, мемлекеттердің немесе муниципалитеттердің өз міндеттерін орындамағанын немесе тиісінше орындамағанын куәландыратын мән-жайдың туындауына байланысты (кепілгерлік шарты мен сақтандыру шартын қоспағанда) шарт тараптарының немесе тарапының ақшалай сомаларды кезең-кезеңмен немесе біржолғы төлеу міндетін көздейтін шетел мемлекетінің заңнамасына немесе халықаралық шарт нормаларына сәйкес осындай деп танылатын ТҚҚ-ға, базистік актив мына өлшемшарттардың (бұдан әрі – біліктілік өлшемшарттары) біреуін қанағаттандыратын жағдайда 5 пайыздық коэффициент қолданылады:

халықаралық даму банкі немесе кез келген деңгейдегі атқарушы билік органы шығарған борыштық бағалы қағаз болып табылса;

мынадай рейтингтердің біріне ие борыштық бағалы қағаз болып табылса:

"Эс-энд-Пи Глобал Рейтингс" (S&P Global Ratings) немесе "Фитч Рейтингс" (Fitch Ratings) халықаралық рейтингтік шкаласы бойынша "ВВВ" - дан төмен емес деңгейден немесе "Мудис Инвесторс Сервис" (Moody 's Investors Service) халықаралық рейтингтік шкаласы бойынша "Ваа" - дан төмен емес деңгейде шетелдік кредиттік рейтингтік агенттіктердің кемінде екеуі тағайындаған теңгедегі немесе шетел валютасындағы міндеттемелер бойынша ұзақ мерзімді кредитке қабілеттілігінің ағымдағы рейтингтері;

осы тармақта белгіленген деңгейде бір шетелдік кредиттік рейтингтік агенттік тағайындаған ұзақ мерзімді кредитке қабілеттілігінің ағымдағы рейтингі.

Базистік активі біліктілік өлшемшарттарын қанағаттандырмайтын кредиттік ТҚҚ-ға 10 пайыз коэффициенті қолданылады.

Бірнеше базистік активтері бар кредиттік ТҚҚ-ға барлық базистік активтер біліктілік өлшемшарттарын қанағаттандырған жағдайда ғана 5 пайыз өлшемшарты қолданылады. Кері жағдайда, 10 пайыз өлшемшарты қолданылады.

Жоғарыда көрсетілмеген базистік активтермен жасалған мәмілелерге өзге тауар мәмілелеріне арналған коэффициенттер қолданылады.

ТҚҚ-ның номиналды келісімшарттық құны деп нормативті есептеу күніндегі сәйкес баланстан тыс шоттарда көрсетілетін ТҚҚ-ның құны түсініледі. Бұл ретте бивалюталық мәмілелердің номиналды келісімшарттық құны ретінде банкте талаптар қалыптастырылатын валюта қабылданады.

Мәміле тараптарының талаптары мен міндеттемелерінің сомалары ақша ағындарының сомасына баламалы болатын есеп айырысу валюталық форвардтары мен есеп айырысу ТҚҚ-ның номиналды келісімшарттық құны ретінде валютаның әрбір күнінде алуға жататын әрбір валютадағы ақша ағындарының нетто-шамасы түсініледі.

Өзге есеп айырысу ТҚҚ номиналды келісімшарттық құны базистік активті жеткізуді көздейтін шартқа (мәмілеге) ұқсастық бойынша айқындалады.

ТҚҚ бойынша неттинг туралы келісімге енгізілген ТҚҚ бойынша әлеуетті шамалар мына формула бойынша анықталады:

ӘКТ = 0,4 х ӘТе + 0,6 х k х ӘТе,

мұндағы:

ӘТе – ТҚҚ бойынша неттинг туралы келісімді есепке алмай есептелген сол құралдар бойынша әлеуетті тәуекел шамасы;

k – ТҚҚ бойынша неттинг туралы келісімге енгізілген ТҚҚ бойынша алмастыру құнының осы келісімді есепке алмағанда, ТҚҚ бойынша неттинг туралы келісімге енгізілген ТҚҚ бойынша алмастыру құнына қатынасы ретінде айқындалатын коэффициент:

Алынған вариациялық маржа әлеуетті тәуекелді азайтуға қабылданбайды және "k" коэффициентін есептеу үшін қолданылатын шамаларды есептеуге енгізілмейді.

Егер алымдағы мән нөлден аз болса, "k" коэффициенті нөлге тең деп танылады.

КТб – шығарылған кредиттік ТҚҚ бойынша базистік активке қатысты кредиттік тәуекел негізгі капитал есебіне қабылданатын кредиттік ТҚҚ деректерінің теріс әділ құнын шегергендегі кредиттік ТҚҚ деректерінің базистік активтеріне (бұдан әрі - сатылған кредиттік қорғау) қатысты кредиттік ТҚҚ шығарған банктің ақшалай міндеттемелерінің жиынтық сомасы ретінде есептеледі.

Сатылған кредиттік қорғау сомасы мына талаптар бір мезгілде орындалған жағдайда, шығарылған кредиттік ТҚҚ-ның базистік активтері сияқты бір тұлғаның борыштық міндеттемелеріне қатысты банк сатып алған кредиттік қорғау сомасына азаяды:

банк сатып алған кредиттік ТҚҚ-ның базистік активі болып табылатын міндеттемені орындау кезектілігі банк сатқан кредиттік ТҚҚ-ның базистік активі болып табылатын міндеттемені орындау кезектілігінен төмен немесе оған тең;

сатып алынған кредиттік қорғауды өтеуге дейінгі қалған мерзім сатылған кредиттік қорғауды өтеуге дейінгі қалған мерзімге тең немесе одан да көп.".

О внесении изменений и дополнений в некоторые нормативные правовые акты Республики Казахстан по вопросам регулирования банковской деятельности

Перечень нормативных правовых актов Республики Казахстан по вопросамрегулирования банковской деятельности, в которые вносятся изменения и дополнения

Методика расчета кредитного риска по производным финансовым инструментам в целях расчета коэффициента левериджа

Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілеріне банк қызметін реттеу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Өзгерістер мен толықтырулар енгізілетін банк қызметін реттеу мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің тізбесі

Леверидж коэффициентін есептеу мақсатында туынды қаржы құралдары бойынша кредиттік тәуекелді есептеу әдістемесі

Перечень нормативных правовых актов Республики Казахстан по вопросам
регулирования банковской деятельности, в которые вносятся изменения и дополнения