Об утверждении Правил формирования и ведения Государственного реестра хозяйствующих субъектов, занимающих доминирующее положение на рынке

Приказ Агентства Республики Казахстан по регулированию естественных монополий и защите конкуренции от 30 апреля 1999 г. N 25-ОД Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 27.05.1999г. за N 773. Утратил силу - Приказом Председателя Агентства Республики Казахстан по регулированию естественных монополий, защите конкуренции и поддержке малого бизнеса от 25 апреля 2001 года N 86-ОД ~V011511

      Руководствуясь статьями 3, 11 и 12 Закона "О развитии конкуренции и ограничении монополистической деятельности" Z916000_ и в соответствии с постановлением Правительства Республики Казахстан N 326 P990326_ от 30 марта 1999 года "Вопросы Агентства Республики Казахстан по регулированию естественных монополий и защите конкуренции" приказываю:
      1. Утвердить прилагаемые Правила формирования и ведения Государственного реестра хозяйствующих субъектов, занимающих доминирующее положение на рынке.
      2. Департаменту развития конкуренции и защиты прав потребителей

(Есимовой Г.С.) обеспечить проведение государственной регистрации 
настоящих Правил в Министерстве юстиции Республики Казахстан в 
установленном порядке. 
     3. Отделу организационно-кадровой работы довести настоящие 
Правила до территориальных комитетов. 
     4. Контроль над исполнением настоящего приказа возложить на 
первого заместителя председателя Курмангалиева С.Ш.

     Председатель 

                           Правила
       формирования и ведения Государственного реестра
      хозяйствующих субъектов, занимающих доминирующее
                      положение на рынке

                     1.  Общие положения
     


      1. Государственный реестр хозяйствующих субъектов, занимающих доминирующее положение на рынке (далее - Реестр), ведется Агентством Республики Казахстан по регулированию естественных монополий и защите конкуренции (далее - центральный уполномоченный орган) и его территориальными органами (далее - территориальные уполномоченные органы) в соответствии с Законом "О развитии конкуренции и ограничении монополистической деятельности" и на основании постановления Правительства Республики Казахстан N 326 от 30 марта 1999 года "Вопросы Агентства Республики Казахстан по регулированию естественных монополий и защите конкуренции".
      2. Реестр - это поименный перечень хозяйствующих субъектов, осуществляющих предпринимательскую деятельность в конкурентной сфере и имеющих на товарных рынках долю свыше 35%.
      3. К конкурентной сфере относятся рынки, где объективно, в силу технологических, экономических и социальных причин наиболее целесообразной формой организации рыночного пространства являются отношения свободной конкуренции хозяйствующих субъектов.
      4. В настоящих Правилах применяются следующие понятия:
      рынок определенного товара (товарный рынок) - сфера обращения данного товара либо взаимозаменяемых товаров (работ, услуг) на территории, определяемой исходя из экономической возможности покупателя приобрести товар на этой территории и отсутствия такой возможности за ее пределами;
      товарные границы или товарная группа - товар или группа взаимозаменяемых товаров (работ, услуг);
      географические границы или географический рынок - территория, на которой покупатели приобретают или могут приобрести данный товар и не имеют возможности приобрести его за пределами данной территории по экономическим или другим причинам;
      доминирующее положение - исключительное положение хозяйствующего субъекта на товарном рынке, оказывающее отрицательное влияние на конкуренцию, затрудняющее доступ на рынок других хозяйствующих субъектов или иным образом ограничивающее свободу их экономической деятельности.

             2. Порядок формирования и ведения Реестра

      5. Формирование Реестра производится на основании анализа экономически и социально значимых товарных рынков и анализа товарных рынков, на которых наблюдаются антиконкурентные действия.
      К экономически и социально значимым товарным группам относится продукция, являющаяся мультипликатором цен по отношению к другим товарным группам, и услуги, оказывающие существенное влияние на уровень жизни населения (уголь, нефть и нефтепродукты, природный газ, зерно, хлеб, сахар, лекарственные препараты, сжиженный газ и услуги, приводящие к повышению его цены, вывоз и захоронение твердых бытовых отходов, пассажирские перевозки и др.).
      Перечень экономически и социально значимых товарных групп ежегодно утверждается приказом Агентства. Центральный уполномоченный орган, при необходимости, имеет право в течение года вводить в него дополнительные товарные группы. Перечень может дополняться уполномоченными территориальными органами в зависимости от региональных особенностей. <*>
      Сноска. Пункт 5 - с изменениями, внесенными приказом Агентства РК по регулированию естественных монополий, защите конкуренции и поддержке малого бизнеса от 21 июня 2000 года N 134-ОД V001167_ .
      6. В Реестр включаются все хозяйствующие субъекты, доля которых на рынках экономически и социально значимых товаров составляет более 35%.
      Подлежат включению в Реестр и хозяйствующие субъекты, занимающие доминирующее положение на тех товарных рынках, где наблюдаются антиконкурентные действия, а также на рынках услуг, ранее выполняемых монопольно государственными предприятиями и государственными органами, переданных в конкурентную среду.
      Не признается монопольным в течение двух лет доминирующее положение хозяйствующих субъектов, впервые вступивших на рынок определенного вида товара с реализацией новых, не имеющих аналогов и пользующихся спросом товаров (работ, услуг), производство которых связано с применением достижений научно-технического прогресса. <*>
      Сноска. Пункт 6 - с дополнениями, внесенными приказом Агентства РК по регулированию естественных монополий, защите конкуренции и поддержке малого бизнеса от 21 июня 2000 года N 134-ОД V001167_ .
      7. Предельная величина доли хозяйствующего субъекта на товарном рынке, при которой его положение может быть признано доминирующим, устанавливается центральным уполномоченным органом, но не может быть меньше 35%.
      8. Расчет доли доминирования производится на основании Временного Положения "О порядке определения границ рынка определенного вида товара и признании хозяйствующего субъекта монополистом", утвержденного Постановлением Кабинета Министров Республики Казахстан N 1275 от 20 декабря 1993 года.
      9. Доля доминирования хозяйствующего субъекта определяется соотношением объема поставки товаров (работ, услуг) на рынок хозяйствующим субъектом к общему объему рынка по соответствующей товарной группе.
      Общий объем рынка определяется, как сумма объемов товара, поставленного на данный рынок всеми продавцами. В случае отсутствия прямых данных об объемах поставляемой на данный географический рынок продукции, объем рынка определяется расчетным путем по формуле:
      Ym = Yp + Yim - Yех, где
      Ym - объем рынка,
      Yp - объем поставки товара хозяйствующими субъектами рассматриваемого рынка,
      Yim - объем ввоза аналогичного товара на рассматриваемый рынок,
      Yex - объем вывоза за пределы рассматриваемого рынка.
      10. Для формирования Реестра используются следующие данные:
      1) копии статистических форм, предоставляемых хозяйствующими субъектами;
      2) статистические данные об объемах экспорта и импорта в Республику Казахстан;
      3) результаты мониторинга товарных рынков республики;
      4) информация о поставках, ввозе, вывозе продукции хозяйствующими субъектами, осуществляющими свою деятельность на том или ином товарном рынке;
      5) рекомендации Экспертного совета центрального уполномоченного органа.
      11. Реестр формируется по итогам года и утверждается приказом центрального (территориального) уполномоченного органа (форма Реестра приведена в Приложении 1). <*>
      Сноска. Пункт 11 - с изменениями, внесенными приказом Агентства РК по регулированию естественных монополий, защите конкуренции и поддержке малого бизнеса от 21 июня 2000 года N 134-ОД V001167_ .
      12. Изменения в Реестр могут вноситься в течение года приказом центрального (территориального) уполномоченного органа на основании заключения соответствующего подразделения центрального уполномоченного органа в случаях:
      1) уточнения номенклатуры выпускаемых товаров (работ, услуг);
      2) слияния хозяйствующих субъектов, приведших к образованию новых монопольных структур;
      3) создания на базе ранее действовавших субъектов рынка новых хозяйствующих субъектов;
      4) выявления в ходе проведения анализа состояния конкурентной

среды на экономически и социально значимых товарных рынках новых 
субъектов рынка, имеющих долю свыше 35%; 
     5) выявления фактов, свидетельствующих о действиях хозяйствующих 
субъектов, приводящих к ограничению конкуренции; 
     6) изменения статуса хозяйствующего субъекта или снижения его 
доли на товарном рынке. 
<*>
 
     Сноска. Пункт 12 - с изменениями, внесенными приказом Агентства РК по 
регулированию естественных монополий, защите конкуренции и поддержке 
малого бизнеса от 21 июня 2000 года N 134-ОД  

V001167_

 .
     13. Хозяйствующие субъекты в 10-дневный срок со дня утверждения 
Реестра уведомляются об их включении в Реестр (форма Уведомления 
приведена в Приложении 2). 
     14. Утвержденный Реестр ежегодно публикуется в официальных 
средствах массовой информации. 

                  3. Меры, принимаемые по отношению 
           к хозяйствующим субъектам, включенным в Реестр



      15. Государственный реестр является средством предупреждения и пресечения монополистической деятельности. Уполномоченный орган после включения хозяйствующего субъекта в Реестр:
      1) систематически наблюдает за его поведением на товарном рынке;
      2) осуществляет контроль за слияниями, передачей и продажей его акций;
      3) осуществляет контроль за договорами, которые заключают хозяйствующие субъекты, включенные в Реестр, с потребителями;
      4) отслеживает участие руководителей хозяйствующих субъектов, включенных в Реестр, в совете директоров и иных органах Управления обществом у конкурирующих структур;
      5) осуществляет контроль за ценами на монопольную продукцию с целью недопущения ценового сговора, ценовой дискриминации и применения монопольно высоких цен для получения сверхприбыли.
      16. Центральным уполномоченным органом проводится мониторинг рынков, на которых осуществляют деятельность хозяйствующие субъекты, включенные в Реестр. По результатам проводимого анализа, рассматриваются возможности для развития конкуренции и готовятся предложения по пресечению монополистической деятельности и усилению конкуренции на монополизированных рынках.
      17. Государственное регулирование цен в конкурентной сфере экономики вводится в следующих случаях:
      1) при невозможности или нецелесообразности разукрупнения (разделения) хозяйствующего субъекта, являющегося монополистом на рынке определенного товара;
      2) при наличии решения Правительства Республики Казахстан о введении государственного регулирования цен;
      3) при оказании государственными предприятиями монопольных видов услуг (товаров, работ).
      При введении государственного регулирования цен в конкурентной сфере экономики Уполномоченный орган вправе применять особый порядок формирования затрат, распространяемый на субъектов естественных монополий. <*>
      Сноска. Пункт 17 - с изменениями и дополнениями, внесенными приказом Агентства РК по регулированию естественных монополий, защите конкуренции и поддержке малого бизнеса от 21 июня 2000 года N 134-ОД V001167_ .
      18. Хозяйствующие субъекты, включенные в Реестр, обязаны один раз в полугодие представлять в центральный (территориальный) уполномоченный орган отчет о результатах финансово-хозяйственной деятельности, сведения о продаже и передаче в управление акций предприятия и информацию по монопольным видам продукции: объемы производства, отпускные цены и доходность производства.
      19. Хозяйствующие субъекты, включенные в Реестр, обязаны не позже чем за две недели уведомить центральный (территориальный) уполномоченный орган о предстоящем повышении отпускной цены на монопольно производимые товары (работы, услуги) и о причинах их повышения. <*>
      Сноска. Пункт 19 - в новой редакции согласно приказу Агентства РК по регулированию естественных монополий, защите конкуренции и поддержке малого бизнеса от 21 июня 2000 года N 134-ОД V001167_ .

              4. Ответственность хозяйствующих субъектов,
                  включенных в Реестр, за нарушение
              антимонопольного законодательства и их права

      20. При установлении фактов нарушения хозяйствующими субъектами, включенными в Реестр, норм антимонопольного законодательства, центральным (территориальным) уполномоченным органом принимаются меры антимонопольного воздействия согласно ст.14 Закона "О развитии конкуренции и ограничении монополистической деятельности".
      21. При неисполнении хозяйствующими субъектами, включенными в Реестр, решений, предписаний об устранении нарушений антимонопольного законодательства центральный (территориальный) уполномоченный орган вправе:
      1) рассматривать дела на Административной комиссии по фактам нарушения антимонопольного законодательства;
      2) применять санкции на основании "Инструкции по применению к предприятиям-монополистам экономических санкций за нарушение государственной дисциплины цен", зарегистрированной Министерством юстиции Республики Казахстан за N 633 от 5.09.1998 года V980633_ .
      22. Хозяйствующие субъекты, включенные в Реестр, имеют право обратиться в центральный уполномоченный орган с заявлением о своем несогласии в недельный срок со дня получения уведомления о включении их в Реестр. Заявление должно содержать обосновывающие материалы для исключения их из Реестра (собственные объемы поставки, экспорта, информацию о конкурирующих структурах, их объемах поставки и др.). В 10-дневный срок центральный уполномоченный орган принимает решение об исключении или сохранении обратившегося хозяйствующего субъекта в Реестре.
      23. Решения территориального уполномоченного органа, носящие характер обязательных предписаний, а также решения о наложении штрафов на хозяйствующих субъектов, могут обжаловаться в центральном уполномоченном органе. Соответствующие решения центрального уполномоченного органа могут обжаловаться в судебных органах в установленном законодательством порядке.
                                 Приложение N 1

к Правилам формирования и ведения Государственного реестра хозяйствующих субъектов, занимающих доминирующее положение на рынке


            Государственный реестр хозяйствующих субъектов

          республики на 199__ год, занимающих доминирующее
                        положение на рынке
_______________________________________________________________________    
 N !Наименование!Местонахождение!Наименование!Доля хозяй-!N и дата пос-
п/п!хозяйствую- !хозяйствующего !товаров (ра-!ствующего  !тановления
   !щих субъек- !    субъекта   !бот, услуг),!субъекта на!Агентства, на 
   !    тов     !               !по которым  !соответству!основании ко-
   !            !               !Хозяйствую- !ющем рынке !торого хозяй-
   !            !               !щий субъект !товаров (ра!ствующий 
   !            !               !включается в!бот, услуг)!субъект вклю-
   !            !               !  Реестр    !           !чается в
   !            !               !            !           !Реестр
___!____________!_______________!____________!___________!______________   
  


                                      Приложение N 2

к Правилам формирования и ведения Государственного реестра хозяйствующих субъектов, занимающих доминирующее положение на рынке


                              Уведомление

       о включении (исключении) в (из) Реестр(а) хозяйствующих
        субъектов, занимающих доминирующее положение на рынке
     
_____________________________________________________________________     
                 наименование хозяйствующего субъекта
_____________________________________________________________________
    наименование товаров (работ, услуг), по которым хозяйствующий
_____________________________________________________________________
                      субъект включается в Реестр     
_____________________________________________________________________
 N и дата утверждения постановления Агентства, на основании которого     
   хозяйствующий субъект включается (исключается) в (из) Реестр(а)

     Кроме того, ставим Вас в известность, что включение в Реестр 
влечет за собой необходимость предоставления Агентству Республики 
Казахстан по регулированию естественных монополий и защите конкуренции 
(территориальным органам) раз в полугодие отчета о результатах 
финансово-хозяйственной деятельности предприятия, сведений о продаже и 
передаче в управление акций предприятия и информацию по монопольным 
видам продукции: объемы производства, отпускные цены и доходность 
предприятия.   
     
     Председатель Агентства
     "___"__________199_г.
     
(Специалисты:
 Цай Л.Г.
 Сельдемирова И.Г.)     
     
      
      


Қазақстан Республикасының шаруашылық жүргізуші субъектілерінің Мемлекеттік реестрін қалыптастыру мен жүргізу Ережесін бекіту туралы

Бұйрық Қазақстан Республикасының Табиғи монополияны реттеу және бәсекелестікті қорғау жөніндегі агенттігі 1999 жылғы 30 сәуір N 25-ОД Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 1999 жылғы 27 мамырда тіркелді. Тіркеу N 773. Күші жойылды - ҚР Табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестікті қорғау және шағын бизнесті қолдау жөніндегі агенттігінің 2001.04.25. N 86-ОД бұйрығымен. ~V011511

      "Бәсекелестікті дамыту және монополиялық қызметті шектеу туралы" Заңның 3,11 және 12 баптарын басшылыққа ала отырып және Қазақстан Республикасы Үкіметінің "Қазақстан Республикасының Табиғи монополияларды реттеу және бәсекелестікті қорғау жөніндегі агенттігінің мәселелері" 1999 жылғы 30 наурыздағы N 326  P990326_  қаулысына сәйкес бұйырамын: 
      1. Қосымша берілген, нарықта үстем жағдайға ие шаруашылық жүргізуші субъектілердің Мемлекеттік реестрін қалыптастыру мен жүргізу Ережелері бекітілсін.
      2. Бәсекелестікті дамыту және тұтынушылардың құқықтарын қорғау департаменті (Есімова Г.С.) осы Ережелер Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде белгіленген тәртіппен мемлекеттік тіркеуден өткізілуін қамтамасыз етсін.
      3. Ұйымдық-кадрлар жұмысы бөлімі осы Ережелерді аумақтық комитеттерге жіберсін.
      4. Осы бұйрықтың орындалуына бақылау жасау төрағаның бірінші орынбасарына С.Ш. Құрманғалиевке жүктелсін. 

    Төраға                                   

                                       Қазақстан Республикасының 
                                      Табиғи монополияларды реттеу 
                                      және бәсекелестікті қорғау 
                                    жөніндегі агенттігі Төрағасының                                       1999 жылғы 30 сәуір N 25-ОД
                                       бұйрығымен бекітілген

               Нарықта үстемдік жағдайға ие шаруашылық
                жүргізуші субъектілердің Мемлекеттік
                  реестрін қалыптастыру мен жүргізу
                             Ережесі

                       1. Жалпы ережелер     

      1. Нарықта үстем жағдайға ие шаруашылық жүргізуші субъектілердің Мемлекеттік реестрін (бұдан былай - Реестр) "Бәсекелестікті дамыту және монополиялық қызметті шектеу туралы" Заңға сәйкес және Қазақстан Республикасы Үкіметінің "Қазақстан Республикасының Табиғи монополияларды реттеу және бәсекелестікті қорғау жөніндегі агенттігінің мәселелері 1999 жылғы 30 наурыздағы N 326  P990326_  қаулысының негізінде Қазақстан Республикасының Табиғи монополияларды реттеу және бәсекелестікті қорғау жөніндегі агенттігі (бұдан былай - орталық өкілетті органмен оның аумақтық органдары (бұдан былай - аумақтық өкілетті органдар) жүргізеді. 
      2. Реестр - бәсекелестік саласында қызметін жүзеге асыратын және тауарлық нарықта 35%-тен астам үлеске ие шаруашылық жүргізуші субъектілердің аттары жеке аталған тізбесі. 
      3. Бәсекелестік салаға объективті, технологиялық, экономикалық және әлеуметтік себептерге байланысты нарықтық кеңістікті қалыптастырудың тиімді формасы болып табылатын шаруашылық жүргізуші субъектілердің еркін бәсекелестік қарым-қатынастарына негізделген нарықтар жатады. 
      4. Осы Ережеде қолданылатын негізгі ұғымдар: 
      белгілі бір тауар рыногі (тауарлы рынок) - осы тауардың немесе өзара алмасатын тауарлардың (жұмыстардың, қызметтердің) сатып алушының тауарды осы аумақта сатып алуға экономикалық мүмкіншілігінің болуымен және одан тыс жерде ондай мүмкіншілігінің болмауымен келіп шығып анықталатын айналым саласы; 
      тауар шекарасы немесе тауар тобы - тауар немесе өзара алмасылатын тауарлар (жұмыстар, қызметтер) тобы; 
      жағрапиялық шекаралар немесе жағрапиялық нарық - сатып алушылар белгілі бір тауарды сатып алатын немесе сатып ала алатын және одан тыс жерде экономикалық немесе басқа бір себептермен сатып алу мүмкіндігі болмайтын аумақ; 
      үстем жағдай - шаруашылық жүргізуші субъектінің бәсекелестікке теріс ықпал жасайтын, басқа тұлғалардың нарыққа келуіне қиындық келтіретін немесе олардың экономикалық қызмет бостандығын өзгеше түрде шектейтін айрықша жағдайы. 

                 2. Реестрді қалыптастыру мен жүргізу тәртібі 

      Реестр Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексіне  K941000_  және "Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу туралы"  U952198_  Қазақстан Республикасы Президентінің Заң күші бар Жарлығына сәйкес Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі (оның аумақтық органдары) жасайтын Қазақстан Республикасының заңды тұлғаларының бірыңғай Мемлекеттік регистрінің негізінде қалыптастырылады. 
      5. Реестрді қалыптастыру экономикалық және әлеуметтік маңызды тауар нарығын талдау және бәсекелестікке қарсы әрекеттер байқалатын тауар нарықтарын талдау негізінде жасалады. 
      Экономикалық және әлеуметтік маңызды тауарлар тобына басқа тауарлар тобына қарағанда бағаларға мультипликатор болып табылатын өнім және халықтың тұрмыс деңгейіне елеулі әсер ететін қызметтер (көмір, мұнай және мұнай өнімдері, табиғи газ, бидай, нан, қант, дәрілік препараттар, сұйытылған газ және оның бағаларының көтерілуіне алып келетін қызметтер, қатты күйдегі тұрмыстық шығындыларды шығару және көму, жолаушыларды тасымалдау және т.б) жатады. 
      Экономикалық және әлеуметтік маңызды тауарлар тобының тізімі әр жылы агенттіктің бұйрығымен бекітіледі. Орталық өкілетті орган жыл бойы, қажет болғанда, көрсетілген Реестрге қосымша тауар топтарын енгізуге құқылы. Тізімді аумақтық комитеттер аймақтық ерекшеліктерге байланысты толықтырып отыруы мүмкін.<*> 
      Ескерту: 5-тармақ өзгертілді - ҚР Табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестiктi қорғау және шағын бизнесті қолдау жөнiндегi 
               агенттiгiнiң 2000 жылғы 21 маусымдағы N 134-ОД 
               бұйрығымен.  V001167_  
      6. Реестрге экономикалық және әлеуметтік маңызды тауарлар рыногінде 35%-тен астам үлеске ие болған барлық шаруашылық жүргізуші субъектілер кіргізіледі. 
      Реестрге және де бәсекелестікке қарсы әрекеттер байқалатын тауарлы рыноктерде үстем жағдайға ие болған шаруашылық жүргізуші субъектілері, сондай-ақ нақты ортаға берiлген мемлекеттiк кәсiпорындар мен мемлекеттiк органдар бұрын монопольдi түрде орындаған рыноктағы қызмет көрсетулер енгізіледі.<*> 
      Нарыққа көпшілік сұранымына ие, жаңа технология мен ғылыми-техникалық жетістікті пайдалана отырып өндірген тауардың (жұмыстың, қызметтің) жаңа түрін ұсыну арқылы алғаш рет шыққан, үстем жағдайдағы шаруашылық субъектісі екі жыл көлемінде монополияшы деп танылмайды. 
      Ескерту: 6-тармақ өзгертілді - ҚР Табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестiктi қорғау және шағын бизнесті қолдау жөнiндегi 
               агенттiгiнiң 2000 жылғы 21 маусымдағы N 134-ОД 
               бұйрығымен.  V001167_  
      7. Тауарлы рынокте шаруашылық жүргізуші субъектінің жағдайы үстем деп есептелетін үлесінің шекті мөлшерін өкілетті орган белгілейді, әрі ол 35%-тен кем болмауға тиіс. 
      8. Үстемдік үлесті есептеу Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетінің 1993 жылғы 20 желтоқсандағы N 1275  P931275_  қаулысымен бекітілген "Белгілі бір тауар нарқының шекарасын анықтау және шаруашылық жүргізуші субъектіні монополияшы деп тану тәртібі туралы" Уақытша Ереже негізінде жүргізіледі. 
      9. Шаруашылық жүргізуші субъектінің үстемдік үлесі шаруашылық жүргізуші субъектінің нарыққа тауарлар жұмыстар, қызметтер жеткізуі көлемінің сәйкес тауар тобы бойынша нарықтың жалпы көлеміне ара-қатынасымен анықталады. 
      Нарықтың жалпы көлемі сол нарыққа барлық сатушылар жеткізген тауар көлемінің сомасы ретінде анықталады. Сол жағрапиялық нарыққа жеткізілетін өнім көлемі туралы тікелей деректер болмаған жағдайда нарық көлемі мынадай формуламен есептеу жолымен анықталады:

     Үм = Yp + Yim - Yех, мұнда 
 
     Yм-нарық көлемі,

     Yp - қаралып отырған нарықта шаруашылық жүргізуші субъектілердің тауарды жеткізу көлемі,
     Yim - қаралып отырған нарыққа ұқсас тауарды әкелу көлемі,
     Yex - қаралып отырған нарықтан тыс жерге тауар әкету көлемі.

     10. Реестрді қалыптастыру үшін төмендегідей деректер қолданылады:
     шаруашылық жүргізуші субъектілер табыс еткен статистикалық  нысандардың көшірмесі;
     Қазақстан Республикасына импорттау мен экспорттау көлемдері туралы статистикалық деректер;
     республиканың тауарлы нарықтарының мониторингі;
     белгілі бір тауар нарқында өз қызметін жүзеге асыратын шаруашылық жүргізуші субъектінің тауар жеткізуі, әкелуі, әкетуі туралы ақпарат;
     Орталық (аумақтық) өкілетті органның Сарапшылар кеңесінің ұсыныстары.
     11. Реестр жыл қорытындылары бойынша қалыптастырылып, орталық (аумақтық) өкілетті органның бұйрығымен бекітіледі (Реестрдің нысаны N 1 Қосымшада келтірілген).<*>
     Ескерту: 11-тармақ өзгертілді - ҚР Табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестiктi қорғау және шағын бизнесті қолдау жөнiндегi 
 агенттiгiнiң 2000 жылғы 21 маусымдағы N 134-ОД бұйрығымен.  V001167_  
      12. Реестрге өзгертулер жыл бойы орталық өкілетті органның сәйкес қызметінің тұжырымы негізінде орталық (аумақтық) өкілетті органның бұйрығымен мынадай жағдайларға енгізілуі мүмкін:<*> 
      1) шығарылатын тауарлардың (жұмыстардың, қызметтердің) номенклатурасы анықталғанда; 
      2) жаңа монополиялық құрылымдардың пайда болуына әкелетін шаруашылық жүргізуші субъектілері қосылғанда; 
      3) нарықта өз қызметін жүзеге асырған шаруашылық жүргізуші субъектілердің негізінде жаңа заңды тұлғалар пайда болғанда; 
      4) экономикалық және әлеуметтік маңызды тауар нарығындағы бәсекелестік ортаның жағдайын талдау барысында 35%-тен астам үлеске ие жаңа нарық субъектілері анықталғанда; 
      5) шаруашылық жүргізуші субъектілерінің бәсекелестікті шектеуге алып келетін әрекеттері туралы куәлік беретін деректер анықталғанда; 
      6) шаруашылық жүргізуші субъектінің статусы өзгергенде және оның тауар нарығындағы үлесі кемігенде. 
      Ескерту: 12-тармақ өзгертілді - ҚР Табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестiктi қорғау және шағын бизнесті қолдау жөнiндегi 
               агенттiгiнiң 2000 жылғы 21 маусымдағы N 134-ОД 
               бұйрығымен.  V001167_  
      13. Шаруашылық жүргізуші субъектілер Реестр бекітілген күннен бастап 10-күндік мерзім ішінде өздерінің тізілімге енгізілгені туралы хабардар етіледі (жазбаша құлақтандырудың үлгісі N 2 Қосымшада келтірілген). 
      14. Бекітілген Реестр жыл сайын ресми бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланады. 

             3. Тізілімге енгізілген шаруашылық жүргізуші 
              субъектілерге қатысты қабылданатын шаралар 

      15. Мемлекеттік реестр монополиялық қызметтің алдын алудың және болдырмаудың құралы болып табылады. Шаруашылық жүргізуші субъектіні Реестрге енгізген соң Өкілетті орган: 
      1) оның тауар нарығындағы қызметін жүйелі түрде бақылайды; 
      2) оның қосылуына, акцияларын беруі мен сатуына бақылау жасайды; 
      3) тізілімге енгізілген шаруашылық жүргізуші субъектілердің тұтынушылармен жасаған келісім - шарттарына бақылау жасайды; 
      4) тізілімге енгізілген шаруашылық жүргізуші субъектілер басшыларының бәсекелес құрылымдардың директорлар кеңесінде немесе олардың меншігін билеудің басқа түрлеріне қатысуын қадағалайды; 
      5) бағалық ымыраласуды, бағалық кемсітушілікті және шектен тыс пайда табу үшін монополиялық жоғары бағаларды қолдануды болдырмау мақсатында монополиялық өнімнің бағасына бақылау жасауды жүзеге асырады. 
      16. Орталық (аумақтық) өкілетті орган Реестрге енгізілген шаруашылық жүргізуші субъектілер қызмет көрсететін нарықтарда мониторинг өткізеді. Өткізілетін талдаудың нәтижелері бойынша бәсекелестікті дамытудың мүмкіншіліктері қаралады және монополиялық қызметті болдырмау және монополияланған нарықтарда бәсекелестікті күшейту жөніндегі ұсыныстар әзірлейді. 
      17. Бәсекелестік саладағы монополиялық өнімнің бағасын мемлекеттік реттеу мынадай жағдайларда жүзеге асырылады: 
      1) тауар нарығында үстем жағдайға ие шаруашылық жүргізуші субъект өзінің жағдайын теріс пайдаланса және оны ірілендіру мүмкін болмағанда; 
      2) Қазақстан Республикасы Үкіметінің бағаларды мемлекеттік реттеуді енгізу туралы шешімі болса; 
      3) мемлекеттiк кәсiпорындар монопольдi түрде қызмет көрсетулердiң (тауарлардың, жұмыстардың) түрлерiн көрсеткен кезде. 
      Экономиканың бәсекелес саласындағы бағаларға мемлекеттiк реттеу жүргiзген кезде Уәкілетті орган табиғи монополиялар субъектiлерiне қолданылатын шығындарды қалыптастырудың ерекше тәртібін қолдануға құқылы.<*> 
      Ескерту: 17-тармақ толықтырылды - ҚР Табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестiктi қорғау және шағын бизнесті қолдау жөнiндегi 
               агенттiгiнiң 2000 жылғы 21 маусымдағы N 134-ОД 
               бұйрығымен.  V001167_  
      18. Реестрге енгізілген шаруашылық жүргізуші субъектілер жарты жылда бір рет орталық (аумақтық) өкілетті органға қаржылық-шаруашылық қызметінің нәтижелері туралы есебін, кәсіпорынның акцияларын сатуы немесе басқаруға беруі жөніндегі мәліметтерін, монополиялық өнімдердің түрлерін өндіру көлемі, оларды сату бағасы мен өндірістің табысы жөніндегі деректерді беріп тұруға міндетті. 
      19. Тiзiлiмге енгiзiлген шаруашылық жүргiзушi субъектiлер екi аптадан кешiктiрмей орталық (аумақтық) уәкiлеттi органды алдағы уақытта монопольды түрде өндiрiлген тауарлардың (жұмыстардың, қызмет көрсетулердiң) босату бағасын көтеру туралы және оларды көтерудің себептерi туралы жазбаша түрде хабардар етуге мiндеттi.<*> 
      Ескерту: 19-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестiктi қорғау және шағын бизнесті қолдау жөнiндегi агенттiгiнiң 2000 жылғы 21 маусымдағы N 134-ОД 

     4. Тізілімге енгізілген шаруашылық жүргізуші субъектілердің 
       монополияға қарсы заңдарды бұзғаны үшін жауапкершілігі және 
         олардың құқықтары 

      20. Реестрге енгізілген шаруашылық жүргізуші субъектілердің монополияға қарсы заңдардың нормаларын бұзғандығы туралы деректер анықталғанда, орталық (аумақтық) өкілетті орган тарапынан "Бәсекелестікті дамыту және монополиялық қызметті шектеу туралы" Заңның 14 бабына сай монополияға қарсы жауапкершілік жүктеу шаралары қолданылады. 
      21. Реестрге енгізілген шаруашылық жүргізуші субъектілер монополияға қарсы заңдарды бұзуды жою жөніндегі шешімдерді, жазбаша ескертулерді орындамаған жағдайда, орталық (аумақтық) өкілетті орган: 
      1) Монополияға қарсы заңдарды бұзу деректері бойынша әкімшілік комиссияда істерді қарауға; 
      2) Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі 1998 жылғы 5 қыркүйекте 633 номермен тіркеген "Монополияшы кәсіпорындарға мемлекеттік баға тәртібін бұзғаны үшін экономикалық санкциялар қолдану жөніндегі Нұсқаулыққа" сәйкес санкциялар қолдануға құқылы. 
      22. Реестрге енгізілген шаруашылық жүргізуші субъектілер Реестрге енгізілуі туралы құлақтандыру алған күннен бастап бір апталық мерзімде орталық өкілетті органға өздерінің келіспейтіндігі жөнінде өтініш беруге құқылы. Өтініште өздерін Тізілімнен шығаруға негіз бола алатын (өнімдерін жеткізіп беру көлемі, экспорттау, бәсекелес құрылымдар жөніндегі мәлімет, олардың жеткізіп беретін өнімдерінің көлемі және т.б.) деректер болуға тиіс. 10-күндік мерзім ішінде өкілетті орган өтініш беруші субъектіні Реестрден шығару не қалдыру жөнінде шешім қабылдайды. 
      23. Аумақтық өкілетті органның міндетті түрде орындалуды талап ететін шешімдері, сондай-ақ шаруашылық жүргізуші субъектілеріне айыппұл төлету туралы шешімдері орталық өкілетті органда қаралуы мүмкін. Орталық органның сәйкес шешімдері заңда белгіленген тәртіппен сот органдарында шағымдалуы мүмкін. 

                                Нарықта үстем жағдайға ие шаруашылық
                                жүргізуші субъектілердің Мемлекеттік
                                      реестрін қалыптастыру мен 
                                         жүргізу Ережесіне
                                            N 1 Қосымша

                    Нарықта үстем жағдайға ие шаруашылық 

        жүргізуші субъектілердің 19____ жылға Мемлекеттік реестрі

N ! Шаруашылық ! Шаруашылық ! Шаруашылық ! Сәйкес тауарлар ! Шаруашылық
т/!жүргізуші   !жүргізуші   !жүргізуші   !(жұмыстар, қызмет!жүргізуші 
б !субъектінің !субъектінің !субъектінің !тер) нарқындағы  !субъектінің
  !атауы       !орналасқан  !Тізілімге    !шаруашылық жүргі-!Тізілімге 
  !            !жері        !енгізілуіне !зуші субъектінің !енгізілуіне
  !            !            !себеп болған!үлесі            !негіз болған
  !            !            !тауарларының!                 !Агенттік 
  !            !            !(жұмысының, !                 !қаулысының
  !            !            !қызметінің  !                 !N және күні
  !            !            !атауы)      !                 ! 

                                Нарықта үстем жағдайға ие шаруашылық
                                 жүргізуші субъектілердің Мемлекеттік
                                      реестрін қалыптастыру мен 
                                         жүргізу Ережесіне
                                            N 2 Қосымша     

                  Нарықта үстем жағдайға ие шаруашылық 
       жүргізуші субъектілерді Реестрге(ден) енгізу (шығару) туралы
                               Ескертпе ______________________________________________________________________
                   (шаруашылық жүргізуші субъектінің атауы)      ______________________________________________________________________
     (шаруашылық жүргізуші субъектінің Реестрге енгізілуіне себеп болған

______________________________________________________________________
             тауарлардың (жұмыстардың, қызметтердің) атауы

______________________________________________________________________
     (Шаруашылық жүргізуші субъектінің Реестрге енгізілуіне негіз болған                   Агенттік қаулысының N және бекітілген күні)        

     Сізге белгілі болсын деп айта кетейік, Реестрге енгізілу Табиғи монополияларды реттеу және бәсекелестікті қорғау жөніндегі агенттікке (аумақтық органдарға) кәсіпорынның қаржылық-шаруашылық қызметінің нәтижелері туралы есебін, кәсіпорынның акцияларын сату және басқаруға беру туралы деректерді және өндіріс көлемі, жіберу бағасы және өндірудің  пайдалылығы сияқты өнімнің монополиялық түрлері жөніндегі мәліметті беріп тұру қажеттігін талап етеді.     

     Агенттік Төрағасы

     199____ жылғы "__"______