On Social and Medical Pedagogical Correctional Assistance for Children with Disabilities

The Law of the Republic of Kazakhstan dated 11 July 2002 No. 343.

Unofficial translation

This Law determines the forms and methods of social, medical and pedagogical correctional assistance for children with disabilities, is oriented to creation of effective help system for children with defects in development, solution of problems linked with their nurturing, teaching, labour and professional training, preventive treatment of children’s disability.

Chapter 1. General provisions

Article 1. Terms and definitions used in this Law

The following terms and definitions are used in this Law:

1) special conditions for receiving education – conditions, which include special educational and individually developing programs, teaching methods, technical, educational and other means, living environment, psychological and pedagogical support, medical, social and other services, without which it is impossible to master educational programs for children with disabilities;

2) child (children) with disabilities – a child (children) with physical and (or) mental defects under eighteen years having restriction of life activity conditioned by congenital, hereditary, acquired diseases or consequences of injuries confirmed in established manner;

3) “risk” group child – a child (children) under three years having high possibility of delay in physical and (or) mental development in the absence of early interruption and rendering of social and medical pedagogical correctional assistance;

4) physical defect – stable violation of development and (or) functioning of organ (organs) requiring long termed social, medical and correctional pedagogical assistance;

4-1) diagnostics – a set of medical services aimed at establishing the fact of the presence or absence of a disease in children;

5) mental defect – temporary or permanent defect in development and (or) functioning of the mentality of a human including: consequences of sensory defects; speech disorder; defect of emotional-volitional sphere; consequences of brain injury; defect of mental development including mental retardation; delay of mental development and specific difficulties in teaching linked with it;

6) complex defect – any combination of mental and physical defects;

7) grave defect – mental and (or) physical defect expressed in such a grade that education in accordance with the state (including special) educational standards is unavailable and possibilities of education are restricted by mastering the skills of self-service, rudimentary knowledge on environment and simple labour skills or particular professional training;

8) early intervention (early support) - social and medical pedagogical correctional support of children of the tender age (under three years) including screening of psychophysical defects, medical psychological-pedagogical diagnostics, treatment, developing training;

9) social adaptation – active adaptation of children with disabilities to conditions of social environment by acquisition and perception of values, rules and standards of behavior accepted in society, and labour training in the process of purposeful social and medical pedagogical correctional assistance;

10) social work – activity on rendering of assistance to separate persons, families in implementation of their social rights and guarantees by compensation of defected or lost functions impeding to their full social functioning;

11) screening – mass standardize examination for the purpose of detection of the “risk” group children;

12) Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.06.2021 No. 56-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication);

13) medical rehabilitating – complex of medical measures oriented to treatment, restoration of defected or lost functions of organism;

13-1) social and medical pedagogical correctional support of children with disabilities – the activities of organizations of education, social protection of the population, health care, providing special social, medical and educational services, providing children with disabilities with conditions for overcoming and compensating for disability and aimed at creating opportunities for them to participate in society on an equal footing with other citizens;

14) Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.06.2021 No. 56-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication);

15) special education – education provided to children with disabilities with creation of special conditions;

16) Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.06.2021 No. 56-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication);

17) special organizations of education - organizations established for diagnostics and counseling, psychological and pedagogical support, education and upbringing of children with disabilities: psychological, medical and pedagogical consultations, rehabilitation centers, psychological and pedagogical correction rooms, kindergartens, speech therapy centers at schools and other organizations;

18) Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.06.2021 No. 56-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication);

19) psychological examination – determination of special aspects of mental condition and potential possibilities of mental development of children with disabilities;

20) social survey – determination of the grade of social deficiency that may be conditioned by restriction of physical independence, mobility, ability to engage in ordinary activities, economic self-reliance and ability to integration in society considering age standards for children of the relevant age;

21) medical examination – determination of the type, gravity of defect (absence) of the function (functions) of separate organ or organism in general conditioning the restriction of life activity of children;

23) pedagogical examination – determination of special aspects of intellectual development of children and their potential possibilities to play activity, obtaining of education and communication considering the age standards for children of the relevant age;

23) professional diagnostics – determination of potential possibilities of children to mastering and performance of the skills of labour activity or profession considering existing mental and (or) physical defect;

24) individual program of rehabilitating of a child with disabilities – the list of medical, psychological, pedagogical and social measures oriented to restoration of ability of a child to communal, public, professional activity in accordance with the structure of his (her) needs, circle of interests, level of aspiration considering forecasting of the level of his (her) somatic condition, psychophysical endurance, social status of family and possibilities of social infrastructure;

25) authorized state body (hereinafter – authorized body) – central executive bodies carrying out management in the field of protection of health of citizens, education, social protection of population.

Footnote. Article 1 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.06.2021 No. 56-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 2. Legislation of the Republic of Kazakhstan on social and medical pedagogical correctional assistance of children with disabilities

1. The legislation of the Republic of Kazakhstan on social and medical pedagogical correctional assistance of children with disabilities is based on the Constitution of the Republic of Kazakhstan and consists of this Law and other regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan.

2. If international treaty ratified by the Republic of Kazakhstan establishes other rules than those contained in this Law, the rules of international treaty shall be applied.

3. Relations linked with state assistance of orphaned children, children with mental diseases, needy families and other categories of persons being in need of state assistance shall be regulated by this Law inasmuch as it is linked with social and medical pedagogical correctional assistance of children with disabilities.

Article 3. Social and medical pedagogical correctional assistance of children with disabilities, its purposes, tasks and principles

1. Social and medical pedagogical correctional assistance of children with disabilities shall begin from the birth of the child until his (her) attainment of majority age by conduct of mass complex medical, psychological, pedagogical and social examinations and professional diagnostics, development of individual program of rehabilitating, rendering of medical, pedagogical, psychological, social services and labour training.

2. The purposes of social and medical pedagogical assistance are:

1) early (from the birth) detection of congenital and hereditary diseases, deviations from normal development;

2) preventive treatment of delay and defects in development of children, prevention of the severe forms of disability;

3) recession of level of children’s disability;

4) compensation or restoration of physical, mental and other abilities of children with disabilities, realization of their social rights, assistance of the most fullest their social adaptation.

3. Tasks of social and medical pedagogical correctional assistance are:

1) creation of the unified state system of detection and recording of children with disabilities;

2) development of the network of organizations carrying out special educational and special social services;

3) social adaptation of children with disabilities;

4) social assistance of families having the children with disabilities;

5) staff, scientific and organizational methodical assistance of organizations carrying out social and medical pedagogical correctional assistance;

6) integration of the activity of organizations of social protection of population, health care service, education on the issues of social and medical pedagogical correctional assistance of children with disabilities.

4. Social and medical pedagogical correctional assistance is based on the following principles:

1) guarantee rendering of social assistance and rehabilitating assistance for children with disabilities and their families;

2) assistance of family having a child with disabilities, and specialists of organizations carrying out social and medical pedagogical correctional assistance;

3) availability and equal rights of children for early assistance and education independently from the grade of restriction of abilities, age, social status;

4) individuality of approach to each child and differentiation of rendering social and medical pedagogical correctional assistance.

Chapter 2. State regulation of the issues of social and
medical pedagogical correctional assistance for children
with disabilities

Article 4. Competence of the Government of the Republic of Kazakhstan

The Government of the Republic of Kazakhstan shall:

1) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2013 No. 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);
2) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

3) approve gratuitous guaranteed volume of medical aid in the scope of social and medical pedagogical correctional assistance for children with disabilities upon recommendation of the authorized body in the field of protection of health of citizens;

4) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.06.2021 No. 56-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication);
5) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).
Footnote. Article 4 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 27.07.2007 No. 320 (the order of enforcement see Article 2); dated 05.07.2011 No. 452-IV (shall be enforced from 13.10.2011); dated 10.07.2012 No. 31-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 03.07.2013 No. 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 26.06.2021 No. 56-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 5. Competence of the authorized body in the field of protection of health of citizens

Authorized body in the field of protection of health of citizens shall:

1) determine the procedure for organizing the screening for maximum early detection of the “risk” group children in the subjects (objects) of health care providing obstetric services, health care organizations providing primary health care and (or) consultative and diagnostic care, and sending the results of screening and children of the “risk” group to psychological, medical and pedagogical consultations;

2) determine procedure for organizing diagnostics, treatment of different types of pathology of children with physical and (or) mental defects;

3) ensure training of general practitioners, pediatrists and paramedical workers jointly with the authorized body in the field of education on the issues of early detection of the “risk” group children;

4) promote use of international experience on diagnostics and treatment of children with disabilities;

5) carry out other powers provided by this Law, other Laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 5 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2011 No. 452-IV (shall be enforced from 13.10.2011); dated 26.06.2021 No. 56-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 6. Competence of the authorized body in the field of education

Authorized body in the field of education shall:

1) Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.06.2021 No. 56-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

2) determine uniform principles and standards of special conditions for receiving education;

2-1) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2013 No. 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);
3) Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.06.2021 No. 56-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

4) establish the list of types and forms of special educational organizations; determine necessary quantity of places in educational organizations for persons being in need of special education;

5) establish compulsory minimum requirements to material and technical and educational-methodical equipment and ensuring of educational organization carrying out teaching of children with disabilities;

6) determine methods of attesting the educates;

7) develop and approve standard requirements for technical means of teaching the children with disabilities jointly with the authorized bodies in the field of protection of health of citizens, social protection;

7-1) together with the authorized bodies for citizens’ health protection, social welfare, determine the standards of social services and social security in social and medical-pedagogical correctional support for children with disabilities;

8) carry out coordination of activity on scientific methodical ensuring of educational organizations;

9) carry out state control of performance of the legislation of the Republic of Kazakhstan and regulatory legal acts in the field of special education;

10) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2013 No. 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);
11) (is excluded)

12) carry out other powers provided by this Law, other Laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 6 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 20.12.2004 No. 13 (shall be enforced from 01.01.2005); dated 27.07.2007 No. 320 (the order of enforcement see Article 2); dated 19.03.2010 No. 258-IV; dated 05.07.2011 No. 452-IV (shall be enforced from 13.10.2011); dated 03.07.2013 No. 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 26.06.2021 No. 56-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 7. Competence of the authorized body in the field of social protection of population

Authorized body in the field of social protection shall:

1) (is excluded);
2) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2013 No. 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

3) determine functions and character of activity of social employees, establish the list of specialties and qualification requirements to them, render methodical assistance to social employees;

4) develop social standards, types and forms of providing special social services;

5) (is excluded);
6) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.01.2014 No. 159-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication);

7) develop the standards of social service, procedure for gratuitous social service;

8) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.06.2013 No. 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

9) carry out other powers provided by this Law, other Laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 7 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 20.12.2004 No. 13 (shall be enforced from 01.01.2015); dated 05.07.2011 No. 452-IV (shall be enforced from 13.10.2011); dated 10.07.2012 No. 31-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 13.06.2013 No. 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 03.07.2013 No. 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 13.01.2014 No. 159-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 8. Competence of bodies of local government

1. Local representative bodies of oblast, city of republican significance, the capital shall carry out the powers on ensuring of rights and legal interests of citizens in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

2. Local executive bodies of oblast (city of republican significance, the capital) shall:

1) develop a regulation on the department of social assistance at home for children with disabilities from among individuals with disabilities, create departments of social assistance at home;

2) carry out material technical ensuring of state organizations engaged in the issues of social and medical pedagogical correctional assistance for children with disabilities;

3) organize screening in the subjects (objects) of health care providing obstetric services, health care organizations providing primary health care and (or) consultative and diagnostic care;

4) ensure with the consent of parents or other legal representatives the direction of screening results and of the “risk” group children to psychological medical pedagogical counseling;

5) organize teaching of children with disabilities in special educational organizations and create conditions for their teaching in other educational organizations;

6) (is excluded)

7) plan and organize retraining, raise of qualification and attestation of staff working in special educational organizations and in the scope of detection, recording and correction of mental and (or) physical defects;

8) coordinate activity on organization and rendering of social assistance on care of children with gross defects;

9) ensure realization of rights for guaranteed medical service and gratuitous education in compliance with general state standards, as well as receipt of social assistance and special social services;

10) ensure protection of rights and counselling assistance for families raising the children with disabilities;

11) assist in arrangement of labour of children with disabilities;

12) carry out other powers imposed on local executive bodies by the legislation of the Republic of Kazakhstan in the interests of local government.

3. By the decision of the akim of the region, the city of republican significance, the capital, psychological, medical and pedagogical consultations shall be created in the cities of republican and regional significance, the capital, as well as in regional centers for fifty thousand children; rehabilitation centers - in cities of republican and regional significance, the capital; offices of psychological and pedagogical correction - in cities of republican and regional significance, the capital, as well as in regional centers.

Footnote. Article 8 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 20.12.2004 No. 13 (shall be enforced from 01.01.2005); dated 05.07.2011 No. 452-IV (shall be enforced from 13.10.2011); dated 03.07.2013 No. 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 03.12.2015 № 433-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 26.06.2021 No. 56-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 27.06.2022 № 129-VII (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Chapter 3. Activity on rendering of social medical
pedagogical correctional assistance for children
with disabilities

Article 9. Organizations rendering medical, special educational and special social services for children with disabilities

1. Medical services shall be carried out by health care subjects focused on a preventive, diagnostic, therapeutic, rehabilitation and palliative care.

2. Medical services shall include:

1) mass standardize examination of children of the tender age for the purpose of detection of the “risk” group children (screening);

2) depth diagnostics of congenital, hereditary and acquired pathology;

3) medical correction and rehabilitating of children with deviations in psychophysical development;

4) other services rendered in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

3. Special educational services for children with disabilities shall be rendered by special organizations: psychological medical pedagogical counseling, offices of psychological pedagogical correction, rehabilitating centres, logopedic rooms, kindergartens and other educational organizations in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on education.

4. Special educational services shall include:

1) in-depth and comprehensive examination of children for the purpose of determination of special educational needs;

2) special psychological pedagogical support of children with disabilities;

3) training and education according to special education programs;

4) other services rendered in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

5. Organizations rendering special social services are the organizations of education, healthcare and social protection of the population.

6. Special social services shall include:

1) provision of social assistance in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on social protection;

2) provision of services on prosthesis and supply of prosthetic and orthopaedic appliances;

3) supply of special technical and compensational means;

4) rendering of counseling assistance to families raising the children with disabilities;

5) rendering of service of social employees.

Legal status of social employees shall be determined by the legislative acts of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 9 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27 July 2007 No. 320 (the order of enforcement see Article 2); dated 03.12.2015 № 433-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 26.06.2021 No. 56-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 27.06.2022 № 129-VII (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 20.04.2023 No. 226-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 10. Psychological medical pedagogical counseling

1. Psychological medical pedagogical counseling is an educational organization that carry out examination and counseling of children, determination of special educational needs and special conditions for receiving education, determination of an educational program, as well as a guide to special psychological and pedagogical support for children with disabilities.

Organization of activity of psychological medical pedagogical counseling shall be determined by the rules approved by the authorized body in the field of education in coordination with the authorized bodies in the field of protection of health of citizens and in the field of social protection of population.

2. Psychological medical pedagogical counseling shall direct children with disabilities to special organizations of education and other organizations to receive medical, special educational and special social services only with the consent of parents and other legal representatives.

Footnote. Article 10 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20 December 2004 No. 13 (shall be enforced from 1 January 2015); dated 26.06.2021 No. 56-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 11. Educational organization of the children with disabilities

1. Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.06.2021 No. 56-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

2. Children with disabilities shall have the right to obtain education in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on education.

The state shall assist of professional training of the children with disabilities.

3. Special education organizations shall create special conditions for the education of children who have disorders of the musculoskeletal system, vision and (or) hearing, and (or) speech, intelligence, emotional-volitional sphere, using sign language, Braille, other alternative fonts, communication methods and training.

Footnote. Article 11 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 27.07.2007 No. 320 (the order of enforcement see Article 2); dated 07.12.2009 No. 222-IV (the order of enforcement see Article 2); dated 03.12.2015 № 433-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 26.06.2021 No. 56-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 27.06.2022 № 129-VII (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 12. State statistical reporting

Footnote. Article 12 is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.03.2010 No. 258-IV

Article 13. Financing of social and medical pedagogical correctional assistance

Financing of social and medical pedagogical correctional assistance shall be carried out at the expense of budget funds, as well as other sources not prohibited by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 13 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20 December 2004 No. 13 (shall be enforced from 1 January 2005).

Article 14. Labour activity and professional education of the children with disabilities

1. Children with disabilities may obtain professional education in accordance with the legislative acts of the Republic of Kazakhstan on education.

2. Labour training of the children with disabilities shall be conducted in a family, in special educational organizations. For determination of possibilities and character of future profession activity of the children with disabilities, the professional diagnostics shall be conducted in professional counseling centres, special education organizations.

3. Technical and vocational education of children with disabilities shall be carried out in special educational organizations.

Footnote. Article 14 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20 December 2004 No. 13 (shall be enforced from 1 January 2005); Law of the Republic of Kazakhstan dated 27 July 2007 No. 320 (the order of enforcement see Article 2); dated 26.06.2021 No. 56-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Chapter 4. Rights of children with possibilities, rights and
obligations of their parents and other legal representatives

Article 15. Rights of children with disabilities

1. Children with disabilities shall have the right to:

1) guaranteed gratuitous obtainment of social and medical pedagogical correctional assistance;

2) free of charge examination in the subjects of health care, psychological, medical and pedagogical consultations or departments of medical and social expertise and free medical care in the manner prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

3) gratuitous medical psychological pedagogical correction of physical or mental deficiency from the date of detection, independently from the grade of its intensity in accordance with conclusion of psychological medical pedagogical counseling;

4) gratuitous ensuring on medical indications of prosthetic and orthopaedic appliances and footwear, printed publications with special font, loudspeaker equipment and signalling devices, compensational technical means in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

5) receiving free of charge pre-school and general secondary education in special educational organizations or state educational organizations in accordance with the conclusion of psychological, medical and pedagogical consultations;

6) free of charge, on a competitive basis, technical and vocational, post-secondary, higher education in state educational organizations within the framework of state educational programs;

7) arrangement of labour upon graduation in accordance with obtained education and (or) professional training in the manner determined by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

8) priority service in health care organizations.

2. When participating in the competition for free state education through budget financing, educational grants, in case of the same indicators, individuals with disabilities of the first and second groups, individuals with disabilities from childhood, who, according to the conclusion of the departments of medical and social expertise, shall not be contraindicated in the relevant educational organizations, have the preferential right.

3. Children with disabilities from among the orphaned children and those being left without parental custody being on full state security, after ending of staying in special educational organizations and attainment of the majority age shall be provided by dwelling place by local executive bodies in the manner established by the legislation.

Footnote. Article 15 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27 July 2007 No. 320 (the order of enforcement see Article 2); dated 26.06.2021 No. 56-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 27.06.2022 № 129-VII (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 16. Rights of parents and other legal representatives of children with disabilities

Parents and other legal representatives of children with disabilities shall have the right to:

1) attend upon certification of the child in psychological medical pedagogical counseling;

2) receive trustworthy information on results of examining the child, purposes and results of individual social and medical pedagogical correctional assistance, consult in bodies and organizations engaged in rendering of medical, special educational and special social services;

3) receipt of social medical pedagogical correctional assistance by their children established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

4) to reimburse the costs of home schooling for children with disabilities from among children with disabilities according to an individual curriculum in the manner and amount determined by the decision of local representative bodies.

Footnote. Article 16 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.06.2013 No. 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 27.06.2022 № 129-VII (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 17. Obligations of parents and other legal representatives of children with disabilities

1. Parents and other legal representatives of children with disabilities besides the obligations established by the legislation shall provide maintenance, nurturing, education, medical inspection, treatment to their children, care for them, protect their rights and interests, participate in development of individual rehabilitating program.

2. Parents and other legal representatives of the children with disabilities shall bear responsibility for avoidance from performance of obligations on care and nurturing of children, abusive treatment with them, infliction of harm to their health, established by the Laws of the Republic of Kazakhstan.

Chapter 5. Final provisions

Article 18. Responsibility for breach of the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of social and medical pedagogical correctional assistance of children with disabilities

Persons being guilty in the breach of the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of social and medical pedagogical correctional assistance of the children with disabilities shall bear responsibility established by the Laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 19. Order of enforcement of this Law

This Law enters into force from 1 January 2003.

The President
of the Republic of Kazakhstan

Кемтар балаларды әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау туралы

Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 11 шілдедегі N 343 Заңы.

МАЗМҰНЫ

Осы Заң кемтар балаларды әлеуметтiк, медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдаудың нысандары мен әдiстерiн айқындайды, дамуында кемiстiгi бар балаларға көмек көрсетудiң тиiмдi жүйесiн жасауға, оларды тәрбиелеу, оқыту, еңбекке және кәсiби даярлау iсiмен байланысты проблемаларды шешуге, балалар мүгедектiгiнiң алдын алуға бағытталған.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын терминдер мен анықтамалар

Осы Заңда мынадай негiзгi терминдер мен анықтамалар пайдаланылады:

1) білім алу үшін арнаулы жағдайлар – мүмкіндігі шектеулі балалардың оларсыз білім беру бағдарламаларын меңгеруі мүмкін болмайтын, арнаулы оқу және жеке дамыту бағдарламаларын, оқыту әдістерін, техникалық, оқу және өзге де құралдарды, тыныс-тіршілік ортасын, психологиялық-педагогикалық қолдап отыруды, медициналық, әлеуметтік және өзге де көрсетілетін қызметтерді қамтитын жағдайлар;

2) кемтар бала (балалар) - белгiленген тәртiппен расталған, туа бiткен, тұқым қуалаған, жүре пайда болған аурулардан немесе жарақаттардың салдарынан тiршiлiк етуi шектелген, дене және (немесе) психикалық кемiстiгi бар он сегiз жасқа дейiнгi бала (балалар);

3) "қатер" тобындағы бала (балалар) - ерте қолға алынбағандықтан, әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау көрсетiлмегендiктен, дене және (немесе) психикалық дамуында кенжелеп қалу ықтималдығы жоғары болатын үш жасқа дейiнгi бала (балалар);

4) дене кемiстiгi - ағзасы (ағзалары) дамуының және (немесе) жұмыс iстеуiнiң ұзақ уақыт бойы әлеуметтiк, медициналық және педагогикалық түзеу арқылы қолдауды қажет ететіндей созылмалы бұзылуы;

4-1) диагностика – балалардың ауруының болу немесе болмау фактісін анықтауға бағытталған медициналық көрсетілетін қызметтер кешені;

5) психикалық кемiстiк - адам психикасы дамуының және (немесе) жұмыс iстеуiнiң уақытша немесе тұрақты кемiстiгi, соның iшiнде: сенсорлық бұзылыстардың салдары; сөйлеу бұзылыстары; эмоциялық-еркi жағынан бұзылыстары; ми зақымдануының салдары; ақыл-ой дамуының бұзылыстары, соның iшiнде ақыл-ой жағынан кенжелеп қалу; психикалық дамуының тежелуi және осыған байланысты оқып-үйренудегі өзiндік қиындықтар;

6) күрделi кемiстiк - психикалық және дене кемiстiгiнiң кез келген ұштасуы;

7) ауыр кемiстiк - мемлекеттiк (оның iшiнде арнаулы) бiлiм беру стандарттарына сәйкес бiлiм беру қолжетiмдi болмайтын және оқыту мүмкiндiктерi өзiне-өзi қызмет көрсету дағдыларын, қоршаған дүние туралы қарапайым бiлiмдердi және қарапайым еңбек дағдыларын, немесе аясы тар кәсiби даярлықты меңгерумен шектелетiн дәрежедегi психикалық және (немесе) дене кемiстiгi;

8) ерте қолға алу (ерте қолдау) - психикалық-дене бұзылыстары скринингiн, диагностиканы, емдеудi, дамыта оқытуды қамтитын, сәби жастағы (үш жасқа дейiнгi) балаларды әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау;

9) әлеуметтiк бейiмдеу - нысаналы әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау процесiнде кемтар балалардың қоғамда қабылданған құндылықтарды, мiнез-құлық ережелерi мен нормаларын игеруi мен қабылдауы және еңбекке даярлануы жолымен әлеуметтiк орта жағдайларына белсендi түрде икемделуi;

10) әлеуметтiк жұмыс - жекелеген адамдарға, отбасыларына олардың толық мәнді әлеуметтiк жұмыс істеуіне кедергі келтiретiн бұзылған немесе жойылған функцияларының орнын толтыра отырып әлеуметтiк құқықтары мен кепiлдiктерiн iске асыруда көмек көрсету жөнiндегi қызмет;

11) скрининг - "қатер" тобындағы балаларды анықтау мақсатымен жаппай стандартталған тексеру;

12) алып тасталды – ҚР 26.06.2021 № 56-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

13) медициналық оңалту - организмнiң бұзылған немесе семiп қалған функцияларын емдеуге, қалпына келтiруге бағытталған медициналық iс-шаралар кешенi;

13-1) мүмкіндігі шектеулі балаларды әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау – мүмкіндігі шектеулі балаларға тұрмыс-тiршiлiгiндегi шектелудi еңсеру және оның орнын толтыру үшiн жағдай жасауды қамтамасыз ететiн және оларға басқа азаматтармен бiрдей қоғам өмiрiне қатысу мүмкiндiктерiн жасауға бағытталған арнаулы әлеуметтiк, медициналық және бiлiм беру қызметтерiн ұсынатын бiлiм беру, халықты әлеуметтiк қорғау, денсаулық сақтау ұйымдарының қызметi;

14) алып тасталды – ҚР 26.06.2021 № 56-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

15) арнаулы бiлiм беру - кемтар балаларға арнайы жағдайлар жасай отырып бiлiм беру;

16) алып тасталды – ҚР 26.06.2021 № 56-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

17) арнаулы бiлiм беру ұйымдары - мүмкіндігі шектеулі балалардың диагностикасы және консультациялар алуы, оларды психологиялық-педагогикалық қолдау, оқыту мен тәрбиелеу үшiн құрылған ұйымдар: психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялар, оңалту орталықтары, психологиялық-педагогикалық түзеу кабинеттерi, балалар бақшалары, мектептер жанындағы логопедтiк пункттер және басқа да ұйымдар;

18) алып тасталды – ҚР 26.06.2021 № 56-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

19) психологиялық тексеру - кемтар балалардың психикалық жағдайының ерекшелiктерi мен психикалық дамуындағы әлеуеттiк мүмкіндіктерін анықтау;

20) әлеуметтiк тексеру - тиiстi жастағы балаларға арналған жас нормативтерiн ескере отырып, дене кiрiптарлығына, жинақылығы, әдеттегi қызметпен айналысу қабiлетi, экономикалық дербестiгi мен қоғамға кiрiгу қабiлетi шектелуiне байланысты болуы мүмкiн әлеуметтiк кемiстiктер дәрежесiн анықтау;

21) медициналық тексеру - балалардың тiршiлiк-әрекетiнiң шектелуiне себеп болатын жекелеген ағза немесе организм функциясының (функцияларының) бұзылу (болмау) түрiн, ауырлығын анықтау;

22) педагогикалық тексеру - тиiстi жастағы балаларға арналған жас нормативтерiн ескере отырып, балалардың ақыл-ой жағынан даму ерекшелiктерiн және олардың ойын ойнауға, бiлiм алу мен қарым-қатынас жасауға әлеуеттiк мүмкiндiктерiн анықтау;

23) кәсiби диагностика - бойындағы психикалық және (немесе) дене кемiстiгiн ескере отырып балалардың еңбек қызметiнiң немесе кәсiптiң дағдыларын меңгеру мен орындауға әлеуеттiк мүмкiндiктерiн анықтау;

24) кемтар баланы оңалтудың жеке бағдарламасы - баланың соматикалық жай-күйi деңгейiнiң болжамын, психикалық-дене төзiмдiлiгiн, отбасының әлеуметтiк мәртебесi мен әлеуметтiк инфрақұрылым мүмкiндiктерiн ескере отырып, оның қажеттiлiктерiнiң құрылымына, ден қоятын мәселелерiнiң шеңберiне, құштарлықтарының деңгейiне сәйкес баланың тұрмыстық, қоғамдық, кәсiби қызметке қабiлетiн қалпына келтiруге бағытталған медициналық, психологиялық, педагогикалық және әлеуметтiк iс-шаралар тiзбесi;

25) уәкiлеттi мемлекеттiк орган (бұдан әрi - уәкiлеттi орган) - азаматтардың денсаулығын сақтау, бiлiм беру, халықты әлеуметтiк қорғау саласында басшылықты жүзеге асыратын орталық атқарушы органдар.

Ескерту. 1-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 26.06.2021 № 56-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2-бап. Қазақстан Республикасының кемтар балаларды әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық жағынан түзеу арқылы қолдау туралы заңдары

1. Қазақстан Республикасының кемтар балаларды әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.

2. Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгiленген болса, халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.

3. Жетiм балаларды, психикалық аурулары бар балаларды, күнкөрiсi төмен отбасыларын және мемлекеттiң қолдауын қажет ететiн адамдардың өзге де санаттарын мемлекеттiк қолдауға байланысты қатынастар кемтар балаларды әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдауға байланысты бөлiгiнде ғана осы Заңмен реттеледi.

3-бап. Кемтар балаларды әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау, оның мақсаттары, мiндеттерi мен принциптерi

1. Кемтар балаларды әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау баланың туғанынан басталып, ол кәмелеттiк жасқа толғанға дейiн, жаппай кешендi медициналық, психологиялық, педагогикалық және әлеуметтiк тексеру мен кәсiби диагностика жүргiзу, оңалтудың жеке бағдарламасын әзiрлеу, медициналық, педагогикалық, психологиялық, әлеуметтiк қызметтер көрсету және еңбекке баулу арқылы жүргiзiледi.

2. Әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдаудың мақсаттары:

1) туа бiткен және тұқым қуалайтын ауруларды, қалыпты дамудан ауытқушылықтарды ерте бастан (туған кезден) анықтау;

2) балалардың дамуындағы кенжелеп қалу мен бұзылыстардың алдын алу, мүгедектiктiң ауыр түрлерiнен сақтандыру;

3) балалар мүгедектiгiнiң деңгейiн төмендету;

4) кемтар балалардың дене, психика және өзге де қабiлеттерiнiң орнын толтыру немесе оларды қалпына келтiру, олардың әлеуметтiк құқықтарын iске асыру, неғұрлым толық әлеуметтiк бейiмделуiне жәрдемдесу болып табылады.

3. Әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдаудың мiндеттерi:

1) кемтар балаларды анықтау мен оларды есепке алудың бiрыңғай мемлекеттiк жүйесiн құру;

2) арнаулы бiлiм берудi және арнаулы әлеуметтiк қызмет көрсетудi жүзуге асыратын ұйымдар желiсiн дамыту;

3) кемтар балаларды әлеуметтiк бейiмдеу;

4) кемтар балалары бар отбасыларын әлеуметтiк қолдау;

5) әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдауды жүзеге асыратын ұйымдарды кадр, ғылыми және ұйымдастыру-әдiстемелiк жағынан қамтамасыз ету;

6) халықты әлеуметтiк қорғау, денсаулық сақтау, бiлiм беру ұйымдарының кемтар балаларды әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау мәселелерi жөнiндегi қызметiн сабақтастыру болып табылады.

4. Әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау мынадай принциптерге:

1) кемтар балалар мен олардың отбасыларына әлеуметтiк қолдау және оңалту көмегiн көрсету кепiлдiгiне;

2) кемтар баласы бар отбасы мен әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық қолдауды жүзеге асыратын ұйымдар мамандарының ынтымақтастығына;

3) балалардың қабiлеттерiнiң шектелу дәрежесiне, жасына, әлеуметтiк мәртебесiне қарамастан, ерте қолдау мен бiлiм алуға қол жеткiзуiне және тең құқықтылығына;

4) әрбiр балаға жеке тұрғыдан келiп, әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау көрсетудi саралауға негiзделедi.

2-тарау. КЕМТАР БАЛАЛАРДЫ ӘЛЕУМЕТТIК ЖӘНЕ МЕДИЦИНАЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТҮЗЕУ АРҚЫЛЫ ҚОЛДАУ МӘСЕЛЕЛЕРIН МЕМЛЕКЕТТIК РЕТТЕУ

4-бап. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң құзыретi

Қазақстан Республикасының Yкiметi:

1) алып тасталды - ҚР 03.07.2013 № 124-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
2) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

3) азаматтардың денсаулығын сақтау саласындағы уәкiлеттi органның ұсынуы бойынша кемтар балаларды әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау саласындағы медициналық көмектiң тегiн кепiлдiк берiлген көлемiн бекiтедi;

4) алып тасталды – ҚР 26.06.2021 № 56-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
5) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
Ескерту. 4-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.07.27 № 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі), 2012.07.10 № 31-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.06.2021 № 56-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

5-бап. Азаматтардың денсаулығын сақтау саласындағы уәкiлеттi органның құзыретi

Азаматтардың денсаулығын сақтау саласындағы уәкiлеттi орган:

1) босандыру қызметтерін көрсететін денсаулық сақтау субъектілерінде (объектілерінде), медициналық-санитариялық алғашқы көмек және (немесе) консультациялық-диагностикалық көмек көрсететін денсаулық сақтау ұйымдарында "қатер" тобындағы балаларды барынша ерте анықтау үшін скрининг ұйымдастыру және скрининг нәтижелері мен "қатер" тобындағы балаларды психологиялық-медициналық-педагогикалық консультацияларға жіберу тәртібін айқындайды;

2) дене және (немесе) психикалық кемiстiгi бар балалар патологияларының диагностикасын, әр алуан түрлерiн емдеудi ұйымдастыру тәртiбiн белгiлейдi;

3) бiлiм беру саласындағы уәкiлеттi органмен бiрлесiп, "қатер" тобындағы балаларды ерте анықтау мәселелерi бойынша жалпы практика дәрiгерлерiн, балалар дәрiгерлерiн және орта буындағы медицина қызметкерлерiн даярлауды қамтамасыз етедi;

4) кемтар балалардың диагностикасы және оларды емдеу жөнiндегi халықаралық тәжiрибенi пайдалануға жәрдемдеседi;

5) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 5-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі); 26.06.2021 № 56-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

6-бап. Бiлiм беру саласындағы уәкiлеттi органның құзыретi

Бiлiм беру саласындағы уәкiлеттi орган:

1) алып тасталды – ҚР 26.06.2021 № 56-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

2) бiлiм алу үшін арнаулы жағдайлардың бірыңғай қағидаттары мен нормативтерiн айқындайды;

2-1) алып тасталды - ҚР 03.07.2013 № 124-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
3) алып тасталды – ҚР 26.06.2021 № 56-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

4) арнаулы бiлiм беру ұйымдарының типтерi мен түрлерiнiң тiзбесiн белгiлейдi; арнаулы бiлiм алуға мұқтаж адамдар үшiн бiлiм беру ұйымдарында қажеттi орын санын айқындайды;

5) кемтар балаларды оқытуды жүзеге асыратын бiлiм беру ұйымдарының материалдық-техникалық және оқу-әдiстемелiк жарақтандырылуы мен қамтамасыз етiлуiне қойылатын ең төменгi мiндеттi талаптарды белгiлейдi;

6) оқушыларды аттестаттау әдiстемесiн айқындайды;

7) азаматтардың денсаулығын сақтау, оларды әлеуметтiк қорғау саласындағы уәкiлеттi органдармен бiрлесiп, кемтар балаларды оқытуға арналған техникалық құралдарға қойылатын нормативтiк талаптарды әзiрлейдi және бекiтедi;

7-1) азаматтардың денсаулығын қорғау, әлеуметтік қорғау саласындағы уәкілетті органдармен бірлесіп, мүмкіндігі шектеулі балаларды әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау саласындағы әлеуметтiк қызмет көрсету мен әлеуметтiк қамсыздандыру стандарттарын айқындайды;

8) бiлiм беру ұйымдарын ғылыми-әдiстемелiк қамтамасыз ету жөнiндегi қызметтiң үйлестiрiлуiн жүзеге асырады;

9) арнаулы бiлiм беру саласындағы Қазақстан Республикасының заңдары мен нормативтiк-құқықтық актiлердiң орындалуына мемлекеттiк бақылауды жүзеге асырады;

10) алып тасталды - ҚР 03.07.2013 № 124-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

11) <*>

12) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 6-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2004.12.20 № 13, (01.01.2005 бастап қолданысқа енгiзiледi), 2007.07.27 № 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2010.03.19 № 258-IV, 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі); 03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.06.2021 № 56-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

7-бап. Халықты әлеуметтiк қорғау саласындағы уәкiлеттi органның құзыретi

Әлеуметтiк қорғау саласындағы уәкiлеттi орган:

1) <*>

2) алып тасталды - ҚР 03.07.2013 № 124-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

3) әлеуметтiк қызметкерлер қызметiнiң функциялары мен сипатын айқындайды, мамандықтардың тiзбесi мен оларға қойылатын бiлiктiлiк талаптарын белгiлейдi, әлеуметтiк қызметкерлерге әдiстемелiк көмек көрсетедi;

4) арнаулы әлеуметтiк қызмет көрсетудiң әлеуметтiк нормативтерiн, түрлерi мен нысандарын әзiрлейдi;

5) <*>

6) алынып тасталды - ҚР 13.01.2014 N 159-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

7) әлеуметтiк қызмет көрсетудiң стандарттарын, тегiн әлеуметтiк қызмет көрсетудiң тәртiбiн әзiрлейдi;

8) алып тасталды - ҚР 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

9) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 7-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2004.12.20 № 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi), 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі), 2012.07.10 № 31-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.01.2014 N 159-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

8-бап. Жергiлiктi мемлекеттiк басқару органдарының құзыретi

1. Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергiлiктi өкiлдi органдары Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделерін қамтамасыз ету жөніндегі өкілеттіктерді жүзеге асырады.

2. Облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдары:

1) мүгедектігі бар адамдар қатарындағы кемтар балаларға үйде әлеуметтiк көмек көрсету бөлiмшесi туралы ережені әзiрлейдi, үйде әлеуметтiк көмек көрсету бөлiмшелерiн құрады;

2) кемтар балаларды әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау мәселелерiмен айналысатын мемлекеттiк ұйымдарды материалдық-техникалық қамтамасыз етудi жүзеге асырады;

3) босандыру қызметтерін көрсететін денсаулық сақтау субъектілерінде (объектілерінде), медициналық-санитариялық алғашқы көмек және (немесе) консультациялық-диагностикалық көмек көрсететін денсаулық сақтау ұйымдарында скрининг ұйымдастырады;

4) скрининг нәтижелерiн және "қатер" тобындағы балаларды ата-анасының немесе өзге заңды өкілдерінің келісуімен психологиялық-медициналық-педагогикалық консультацияларға жiберудi қамтамасыз етедi;

5) кемтар балаларды арнаулы бiлiм беру ұйымдарында оқытуды ұйымдастырады және оларды басқа бiлiм беру ұйымдарында оқыту үшiн жағдай жасайды;

6) <*>

7) арнаулы бiлiм беру ұйымдары мен психикалық және (немесе) дене кемiстiктерiн анықтау, есепке алу мен түзеу салаларында жұмыс iстейтiн кадрларды қайта даярлауды, бiлiктiлiгiн арттыруды және аттестаттауды жоспарлайды және ұйымдастырады;

8) ауыр кемiстiктерi бар балаларға күтiм жасау жөнiндегi әлеуметтiк көмектi ұйымдастыру мен көрсету жөнiндегi қызметтi үйлестiредi;

9) жалпы мемлекеттiк стандарттарды сақтай отырып, кепiлдiктi медициналық қызмет көрсетiлу және тегiн бiлiм алу құқықтарын iске асыруды, сондай-ақ әлеуметтiк көмек алуды және арнаулы әлеуметтiк қызмет көрсетiлудi қамтамасыз етедi;

10) кемтар балаларды тәрбиелеп отырған отбасыларының құқықтарын қорғауды және оларға консультациялық көмек берудi қамтамасыз етедi;

11) кемтар балалардың жұмысқа орналасуына жәрдемдеседi;

12) жергілікті мемлекеттік басқару мүддесінде Қазақстан Республикасының заңнамасымен жергілікті атқарушы органдарға жүктелетін өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

3. Облыс, республикалық маңызы бар қала, астана әкiмiнiң шешiмiмен: елу мың балаға арналған психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялар – республикалық және облыстық маңызы бар қалаларда, астанада, сондай-ақ аудан орталықтарында; оңалту орталықтары – республикалық және облыстық маңызы бар қалаларда, астанада; психологиялық-педагогикалық түзету кабинеттерi республикалық және облыстық маңызы бар қалаларда, астанада, сондай-ақ аудан орталықтарында құрылады.

Ескерту. 8-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2004.12.20 № 13 (01.01.2005 бастап қолданысқа енгiзiледi), 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі); 03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.12.2015 № 433-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 02.07.2018 № 165-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.06.2021 № 56-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

3-тарау. КЕМТАР БАЛАЛАРFА ӘЛЕУМЕТТIК ЖӘНЕ МЕДИЦИНАЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТҮЗЕУ АРҚЫЛЫ ҚОЛДАУ КӨРСЕТУ ЖӨНIНДЕГI ҚЫЗМЕТ

9-бап. Кемтар балаларға медициналық, арнаулы бiлiм беру және арнаулы әлеуметтiк қызметтердi көрсететiн ұйымдар

1. Медициналық қызметтерді профилактикалық, диагностикалық, емдеу, оңалту және паллиативтік бағыты бар денсаулық сақтау субъектілері көрсетеді.

2. Медициналық қызметтерге:

1) "қатер" (скрининг) тобындағы балаларды анықтау мақсатымен жас сәби балаларды жаппай стандартты тексеру;

2) туа бiткен, тұқым қуалаған және жүре пайда болған патологияның тереңдетiлген диагностикасы;

3) психика-дене дамуында ауытқулары бар балаларды медициналық түзеу және оңалту;

4) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес көрсетiлетiн өзге де қызметтер жатады.

3. Мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған арнаулы бiлiм беру қызметтерiн Қазақстан Республикасының бiлiм беру туралы заңнамасында белгiленген тәртiппен арнаулы ұйымдар: психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялар, психологиялық-педагогикалық түзеу кабинеттерi, оңалту орталықтары, логопедтiк пункттер, балалар бақшалары және басқа да білім беру ұйымдары көрсетедi.

4. Көрсетілетін арнаулы білім беру қызметтеріне:

1) ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау мақсатында балаларды тереңдетіп және кешенді зерттеп-қарау;

2) мүмкіндігі шектеулі балаларды арнаулы психологиялық-педагогикалық қолдау;

3) арнаулы оқу бағдарламалары бойынша оқыту және тәрбие беру;

4) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес көрсетілетін өзге де қызметтер жатады.

5. Білім беру, денсаулық сақтау және халықты әлеуметтік қорғау ұйымдары арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететiн ұйымдар болып табылады.

6. Арнаулы әлеуметтiк қызметтер көрсетуге:

1) Қазақстан Республикасының әлеуметтік қорғау туралы заңнамасында белгiленген тәртiппен әлеуметтiк көмек көрсету;

2) протездеу және протез-ортопедия бұйымдарымен қамтамасыз ету жөнiндегi қызметтердi көрсету;

3) арнаулы техникалық және компенсаторлық құралдармен қамтамасыз ету;

4) кемтар балаларды тәрбиелеп отырған отбасыларына консультациялық көмек көрсету;

5) әлеуметтiк қызметкерлердiң қызметтер көрсетуi жатады.

Әлеуметтiк қызметкерлердiң құқықтық мәртебесi Қазақстан Республикасының заң актiлерiмен белгiленедi.

Ескерту. 9-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.07.27 № 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 03.12.2015 № 433-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 26.06.2021 № 56-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 20.04.2023 № 226-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

10-бап. Психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялар

1. Психологиялық-медициналық-педагогикалық консультация балаларды зерттеп-қарауды және оларға консультация беруді, ерекше білім беру қажеттіліктерін және білім алу үшін арнаулы жағдайларды бағалауды, білім беру бағдарламасын айқындауды жүзеге асыратын, сондай-ақ мүмкіндігі шектеулі балаларды арнаулы психологиялық-педагогикалық қолдауға жіберетін білім беру ұйымы болып табылады.

Психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялардың қызметiн ұйымдастыру азаматтардың денсаулығын сақтау саласындағы және халықты әлеуметтiк қорғау саласындағы уәкiлеттi органдармен келiсе отырып бiлiм беру саласындағы уәкiлеттi орган бекiтетiн ережелермен айқындалады.

2. Психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялар мүмкіндігі шектеулі балаларды арнаулы білім беру ұйымдары мен басқа да ұйымдарға медициналық, арнаулы бiлiм және арнаулы әлеуметтiк қызметтердi алуы үшiн ата-аналарының және өзге де заңды өкiлдерiнiң келiсiмiмен ғана жiбередi.

Ескерту. 10-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2004.12.20 № 13 (01.01.2005 бастап қолданысқа енгiзiледi); 26.06.2021 № 56-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

11-бап. Кемтар балаларға бiлiм берудi ұйымдастыру

1. Алып тасталды – ҚР 26.06.2021 № 56-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2. Кемтар балалардың Қазақстан Республикасының бiлiм туралы заңдарында белгiленген тәртiппен бiлiм алуға құқығы бар.

Мемлекет кемтар балаларды кәсiби даярлауға жәрдемдеседi.

3. Арнаулы білім беру ұйымдары тірек-қимыл аппараты, көру және (немесе) есту және (немесе) сөйлеу қабілеті бұзылған, интеллектісі, эмоциялық-сана жағынан ауытқушылығы бар балалардың білім алуы үшін ымдау тілін, Брайль әліпбиін, басқа да баламалы қаріптерді, қарым-қатынас жасау және оқыту әдістерін пайдалана отырып арнаулы жағдайлар жасайды.

Ескерту. 11-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.07.27 № 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2009.12.07 № 222-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 03.12.2015 № 433-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 27.12.2019 № 294-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.06.2021 № 56-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

12-бап. Мемлекеттiк статистикалық есептiлiк

Ескерту. 12-бап алынып тасталды - ҚР 2010.03.19 № 258-IV Заңымен.

13-бап. Әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау iсiн қаржыландыру

Әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау iсiн қаржыландыру бюджет қаражаты есебiнен, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынбаған өзге де көздерден жүзеге асырылады.

Ескерту. 13-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2004.12.20 № 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.

14-бап. Кемтар балаларды еңбекке даярлау және оларға кәсiби бiлiм беру

1. Кемтар балалар Қазақстан Республикасының бiлiм беру туралы заң актiлерiне сәйкес кәсiби бiлiм ала алады.

2. Кемтар балаларды еңбекке даярлау отбасында, арнаулы бiлiм беру ұйымдарында жүргiзiледi. Кемтар балалардың болашақ кәсiби қызметiнiң мүмкiндiктерi мен сипатын айқындау үшiн кәсiби-консультациялық орталықтарда, арнаулы бiлiм беру ұйымдарында кәсiби диагностика жүргiзiледi.

3. Мүмкіндігі шектеулі балаларға техникалық және кәсіптік білім беру арнаулы білім беру ұйымдарында жүзеге асырылады.

Ескерту. 14-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2004.12.20 № 13, 2007.07.27 № 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 26.06.2021 № 56-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

4-тарау. КЕМТАР БАЛАЛАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ, ОЛАРДЫҢ АТА-АНАЛАРЫНЫҢ ЖӘНЕ ӨЗГЕ ДЕ ЗАҢДЫ ӨКIЛДЕРIНIҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН МIНДЕТТЕРI

15-бап. Кемтар балалардың құқықтары

1. Кемтар балалардың:

1) әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдауды кепiлдiктi түрде тегiн алуға;

2) денсаулық сақтау субъектілерінде, психологиялық-медициналық-педагогикалық консультацияларда немесе медициналық-әлеуметтiк сараптама бөлiмдерiнде Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен тегiн зерттеп-қаралуға және тегін медициналық көмек алуға;

3) дене немесе психикалық кемiстiктерi байқалған сәттен бастап, оның көрiну дәрежесiне қарамастан, психологиялық-медициналық-педагогикалық консультация қорытындысына сәйкес тегiн медициналық-психологиялық-педагогикалық түзеуге;

4) медициналық айғақтамалары бойынша Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен протез-ортопедия бұйымдарымен және аяқ киiммен, арнайы қарпi бар баспа басылымдарымен, дыбыс күшейткiш аппаратурамен және сигнал бергiш құралдармен, компенсаторлық техникалық құралдармен тегiн қамтамасыз етiлуге;

5) психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялардың қорытындысына сәйкес арнаулы бiлiм беру ұйымдарында немесе мемлекеттiк білім беру ұйымдарында тегiн мектепалды және жалпы орта бiлiм алуға;

6) мемлекеттiк білім беру ұйымдарында мемлекеттiк бiлiм беру бағдарламалары шегiнде конкурстық негiзде тегiн техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары бiлiм алуға;

7) оқу бiтiргеннен кейiн алған бiлiмiне және (немесе) кәсiби даярлығына сәйкес Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалатын тәртіппен жұмысқа орналасуға;

8) денсаулық сақтау ұйымдарында бірінші кезекте қызмет көрсетілуіне құқығы бар.

2. Бюджеттен қаржыландыру арқылы мемлекеттiк тегiн бiлiм алу, бiлiм беру гранттарын алу конкурсына қатысқан кезде көрсеткiштерi басқалармен бiрдей болған жағдайда, медициналық-әлеуметтiк сараптау бөлiмдерiнiң қорытындысына сәйкес тиiстi бiлiм беру ұйымдарында бiлiм алуына болатын бірінші және екінші топтардағы мүгедектігі бар адамдар, бала кезінен мүгедектігі бар адамдар басым құқыққа ие болады.

3. Жетiмдер қатарындағы және ата-анасының қамқорлығынсыз қалып, толықтай мемлекет қамтамасыз ететiн кемтар балалар арнаулы бiлiм беру ұйымдарында болуын аяқтағаннан кейiн және кәмелеттiк жасқа жеткен соң, жергiлiктi атқарушы органдар оларды заңдарда белгiленген тәртiппен тұрғын үймен қамтамасыз етедi.

Ескерту. 15-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2007.07.27 № 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 26.06.2021 № 56-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

16-бап. Кемтар балалардың ата-аналары мен өзге де заңды өкілдерiнiң құқықтары

Кемтар балалардың ата-аналарының және өзге де заңды өкілдерiнiң:

1) баланы психологиялық-медициналық-педагогикалық консультацияларда куәландыру кезiнде қатысуға;

2) баланы тексерудiң нәтижелерi, жеке әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдаудың мақсаттары мен нәтижелерi туралы дұрыс ақпарат алуға, медициналық, арнаулы бiлiм берумен және арнаулы әлеуметтiк қызметтер көрсетумен айналысатын органдар мен ұйымдардан консультациялар алуға;

3) өз балаларының Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау алуына;

4) мүгедектігі бар балалар қатарындағы кемтар балаларды жеке оқыту жоспары бойынша үйде оқытуға жұмсаған шығындарын жергілікті өкілді органдардың шешімімен айқындалатын тәртiппен және мөлшерлерде өндіріп алуға құқығы бар.

Ескерту. 16-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

17-бап. Кемтар балалардың ата-аналары мен өзге де заңды өкілдерiнiң мiндеттерi

1. Кемтар балалардың ата-аналары мен өзге де заңды өкілдерi, заңдарда белгiленген мiндеттерден басқа, өздерiнiң балаларын асырауды, тәрбиелеудi, бiлiм берудi, медициналық байқаудан өткiзудi, емдетудi қамтамасыз етуге, оларға күтiм жасауға, олардың құқықтары мен мүдделерiн қорғауға оңалтудың жеке бағдарламасын iске асыруға қатысуға тиіс.

2. Кемтар балалардың ата-аналары мен өзге де заңды өкілдерi балаларына күтiм жасау мен оларды тәрбиелеу жөнiндегi мiндеттерiн орындаудан жалтарғаны, оларға қатыгездiк көрсеткенi, олардың денсаулығына зақым келтiргенi үшiн Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген жауаптылықта болады.

5-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

18-бап. Қазақстан Республикасының кемтар балаларды әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау саласындағы заңдарын бұзғаны үшiн жауаптылық

Қазақстан Республикасының кемтар балаларды әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау саласындағы заңдарының бұзылуына кiнәлi тұлғалар Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген жауаптылықта болады.

19-бап. Осы Заңды қолданысқа енгiзу тәртiбi

Осы Заң 2003 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi.

Қазақстан Республикасының Президентi