Текелі қалалық мәслихатының 2022 жылғы 26 желтоқсандағы "Текелі қаласының 2023-2025 жылдарға арналған бюджеті туралы" № 23-122 шешіміне өзгерістер енгізу туралы

Жаңа

Жетісу облысы Текелі қалалық мәслихатының 2023 жылғы 25 сәуірдегі № 3-11 шешімі

      ШЕШТІ:

      1. Текелі қалалық мәслихатының "Текелі қаласының 2023-2025 жылдарға арналған бюджеті туралы" 2022 жылғы 26 желтоқсандағы № 23-122 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 177359 болып тіркелген) шешіміне келесі өзгерістер енгізілсін:

      1-тармақ жаңа редакцияда жазылсын:

      "1. 2023-2025 жылдарға арналған қала бюджеті тиісінше осы шешімнің 1, 2 және 3-қосымшаларына сәйкес, оның ішінде 2023 жылға келесі көлемдерде бекітілсін:

      1)кірістер 6 762 311 мың теңге:

      салықтық түсімдер 1 030 521 мың теңге;

      салықтық емес түсімдер 20 894 мың теңге;

      негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер 42 300 мың теңге;

      трансферттер түсімі 5 668 596 мың теңге;

      2)шығындар 7 202 613 мың теңге;

      3)таза бюджеттік кредиттеу 576 149 мың теңге:

      бюджеттік кредиттер 577 615 мың теңге;

      бюджеттік кредиттерді өтеу 1 466 мың теңге;

      4)қаржы активтерімен операциялар бойынша сальдо 0 теңге:

      қаржы активтерін сатып алу 0 теңге;

      мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер 0 теңге;

      5)бюджет тапшылығы (профицитi) (-) 1 016 451 мың теңге;

      6)бюджет тапшылығын қаржыландыру (профицитiн пайдалану) 1 016 451 мың теңге:

      қарыздар түсімі 577 615 мың теңге;

      қарыздарды өтеу 32 034 мың теңге;

      бюджет қаражатының пайдаланылатын қалдықтары 470 870 мың теңге.".

      2. Көрсетілген шешімнің 1-қосымшасы осы шешімнің қосымшасына сәйкес жаңа редакцияда жазылсын.

      3. Осы шешім 2023 жылдың 1 қаңтарынан бастап қолданысқа енгізіледі.

      Текелі қалалық мәслихатының төрағасы Б. Тугулбаев

  Текелі қалалық мәслихатының 2023 жылғы 25 сәуірдегі № 3-11 шешіміне қосымша
  Текелі қалалық мәслихатының 2022 жылғы 26 желтоқсандағы № 23-122 шешіміне 1-қосымша

2023 жылға арналған қала бюджеті

Санаты 

Сомасы
(мың теңге)

Сыныбы

Ішкі сыныбы Атауы




1. Кірістер

6 762 311

1



Салықтық түсімдер

1 030 521


01


Табыс салығы

671 702



1

Корпоративтік табыс салығы

603 402



2

Жеке табыс салығы

68 300


04


Меншікке салынатын салықтар

292 528



1

Мүлікке салынатын салықтар

164 470



3

Жер салығы

9 140



4

Көлік құралдарына салынатын салық

118 918


05


Тауарларға, жұмыстарға және қызметтерге салынатын iшкi салықтар

43 306



2

Акциздер

3 587



3

Табиғи және басқа да ресурстарды пайдаланғаны үшiн түсетiн түсiмдер

20 443



4

Кәсiпкерлiк және кәсiби қызметтi жүргiзгенi үшiн алынатын алымдар

19 276


08


Заңдық маңызы бар әрекеттерді жасағаны және (немесе) оған уәкілеттігі бар мемлекеттік органдар немесе лауазымды адамдар құжаттар бергені үшін алынатын міндетті төлемдер

22 985



1

Мемлекеттік баж

22 985

2



Салықтық емес түсімдер

20 894


01


Мемлекеттік меншіктен түсетін кірістер

5 894



5

Мемлекет меншігіндегі мүлікті жалға беруден түсетін кірістер

5 892



7

Мемлекеттік бюджеттен берілген кредиттер бойынша сыйақылар

2


06


Басқа да салықтық емес түсiмдер

15 000



1

Басқа да салықтық емес түсiмдер

15 000

3



Негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер

42 300


03


Жердi және материалдық емес активтердi сату

42 300



1

Жерді сату

40 300



2

Материалдық емес активтерді сату

2 000

4



Трансферттердің түсімдері

5 668 596


01


Төмен тұрған мемлекеттiк басқару органдарынан трансферттер

30



3

Аудандық маңызы бар қалалардың, ауылдардың, кенттердің, ауылдық округтардың бюджеттерінен трансферттер

30


02


Мемлекеттiк басқарудың жоғары тұрған органдарынан түсетiн трансферттер

5 668 566



2

Облыстық бюджеттен түсетiн трансферттер

5 668 566


Функционалдық топ

Сомасы (мың теңге)


Кіші функция



Бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі




Бағдарлама





Атауы





2. Шығындар

7 202 613

01




Жалпы сипаттағы мемлекеттiк қызметтер

492 780


1



Мемлекеттiк басқарудың жалпы функцияларын орындайтын өкiлдi, атқарушы және басқа органдар

322 313



112


Аудан (облыстық маңызы бар қала) мәслихатының аппараты

41 418




001

Аудан (облыстық маңызы бар қала) мәслихатының қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер

41 418



122


Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің аппараты

280 895




001

Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер

212 895




003

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

60 000




113

Төменгі тұрған бюджеттерге берілетін нысаналы ағымдағы трансферттер

8 000


2



Қаржылық қызмет

3 643



459


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі

3 643




003

Салық салу мақсатында мүлікті бағалауды жүргізу

1 672




010

Жекешелендіру, коммуналдық меншікті басқару, жекешелендіруден кейінгі қызмет және осыған байланысты дауларды реттеу

1 971


9



Жалпы сипаттағы өзге де мемлекеттiк қызметтер

166 824



459


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі

67 614




001

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономикалық саясаттын қалыптастыру мен дамыту, мемлекеттік жоспарлау, бюджеттік атқару және коммуналдық меншігін басқару саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

53 564




015

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

14 050



492


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі

99 210




001

Жергілікті деңгейде тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

79 110




013

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

18 400




113

Төменгі тұрған бюджеттерге берілетін нысаналы ағымдағы трансферттер

1 700

02




Қорғаныс

143 903


1



Әскери мұқтаждар

19 222



122


Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің аппараты

19 222




005

Жалпыға бірдей әскери міндетті атқару шеңберіндегі іс-шаралар

19 222


2



Төтенше жағдайлар жөнiндегi жұмыстарды ұйымдастыру

124 681



122


Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің аппараты

124 681




006

Аудан (облыстық маңызы бар қала) ауқымындағы төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою

122 981




007

Аудандық (қалалық) ауқымдағы дала өрттерінің, сондай-ақ мемлекеттік өртке қарсы қызмет органдары құрылмаған елдi мекендерде өрттердің алдын алу және оларды сөндіру жөніндегі іс-шаралар

1 700

03




Қоғамдық тәртіп, қауіпсіздік, құқықтық, сот, қылмыстық-атқару қызметі

59 050


9



Қоғамдық тәртіп және қауіпсіздік саласындағы басқа да қызметтер

59 050



492


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі

59 050




021

Елдi мекендерде жол қозғалысы қауiпсiздiгін қамтамасыз ету

59 050

06




Әлеуметтiк көмек және әлеуметтiк қамсыздандыру

1 106 667


1



Әлеуметтiк қамсыздандыру

195 701



451


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі

195 701




005

Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек

195 701


2



Әлеуметтік көмек

773 182



451


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі

758 782




002

Жұмыспен қамту бағдарламасы

446 769




004

Ауылдық жерлерде тұратын денсаулық сақтау, білім беру, әлеуметтік қамтамасыз ету, мәдениет, спорт және ветеринар мамандарына отын сатып алуға Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес әлеуметтік көмек көрсету

639




006

Тұрғын үйге көмек көрсету

7 789




007

Жергілікті өкілетті органдардың шешімі бойынша мұқтаж азаматтардың жекелеген топтарына әлеуметтік көмек

39 729




010

Үйден тәрбиеленіп оқытылатын мүгедектігі бар балаларды материалдық қамтамасыз ету

994




014

Мұқтаж азаматтарға үйде әлеуметтiк көмек көрсету

91 754




017

Оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес мұқтаж мүгедектігі бар адамдарды протездік-ортопедиялық көмек, сурдотехникалық құралдар, тифлотехникалық құралдар, санаторий-курорттық емделу, мiндеттi гигиеналық құралдармен қамтамасыз ету, арнаулы жүрiп-тұру құралдары, жеке көмекшінің және есту бойынша мүгедектігі бар адамдарға қолмен көрсететiн тіл маманының қызметтері мен қамтамасыз ету

127 029




023

Жұмыспен қамту орталықтарының қызметін қамтамасыз ету

44 079



492


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі

14 400




007

Жергілікті өкілетті органдардың шешімі бойынша азаматтардың жекелеген санаттарын қалалық қоғамдық көлікте (таксиден басқа) жеңілдікпен, тегін жол жүру түрінде әлеуметтік қолдау

14 400


9



Әлеуметтiк көмек және әлеуметтiк қамтамасыз ету салаларындағы өзге де қызметтер

137 784



451


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі

132 784




001

Жергілікті деңгейде халық үшін әлеуметтік бағдарламаларды жұмыспен қамтуды қамтамасыз етуді іске асыру саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

37 063




011

Жәрдемақыларды және басқа да әлеуметтік төлемдерді есептеу, төлеу мен жеткізу бойынша қызметтерге ақы төлеу

4 172




050

Қазақстан Республикасында мүгедектігі бар адамдардың құқықтарын қамтамасыз етуге және өмір сүру сапасын жақсарту

16 798




054

Үкіметтік емес ұйымдарда мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты орналастыру

74 751



492


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі

5 000




094

Әлеуметтік көмек ретінде тұрғын үй сертификаттарын беру

5 000

07




Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық

3 595 539


1



Тұрғын үй шаруашылығы

1 636 229



472


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрылыс, сәулет және қала құрылысы бөлімі

752 199




003

Коммуналдық тұрғын үй қорының тұрғын үйін жобалау және (немесе) салу, реконструкциялау

719 723




004

Инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды жобалау, дамыту және (немесе) жайластыру

32 476



492


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі

884 030




004

Азаматтардың жекелеген санаттарын тұрғын үймен қамтамасыз ету

882 530




005

Авариялық және ескiрген тұрғын үйлердi бұзу

1 500


2



Коммуналдық шаруашылық

1 236 531



492


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі

1 236 531




012

Сумен жабдықтау және су бұру жүйесінің жұмыс істеуі

251 105




026

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) коммуналдық меншігіндегі жылу желілерін пайдалануды ұйымдастыру

1 500




028

Коммуналдық шаруашылықты дамыту

2 500




029

Сумен жабдықтау және су бұру жүйелерін дамыту

981 426


3



Елді-мекендерді көркейту

722 779



492


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі

722 779




015

Елдi мекендердегі көшелердi жарықтандыру

105 517




016

Елдi мекендердiң санитариясын қамтамасыз ету

93 036




017

Жерлеу орындарын ұстау және туыстары жоқ адамдарды жерлеу

4 601




018

Елдi мекендердi абаттандыру және көгалдандыру

519 625

08




Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістiк

231 317


1



Мәдениет саласындағы қызмет

73 053



457


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт бөлімі

73 053




003

Мәдени-демалыс жұмысын қолдау

73 053


2



Спорт

7 604



457


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт бөлімі

7 604




009

Аудандық (облыстық маңызы бар қалалық) деңгейде спорттық жарыстар өткiзу

1 534




010

Әртүрлi спорт түрлерi бойынша аудан (облыстық маңызы бар қала) құрама командаларының мүшелерiн дайындау және олардың облыстық спорт жарыстарына қатысуы

6 070


3



Ақпараттық кеңiстiк

47 363



456


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) ішкі саясат бөлімі

14 823




002

Мемлекеттік ақпараттық саясат жүргізу жөніндегі қызметтер

14 823



457


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт бөлімі

32 540




006

Аудандық (қалалық) кiтапханалардың жұмыс iстеуi

31 313




007

Мемлекеттiк тiлдi және Қазақстан халқының басқа да тiлдерін дамыту

1 227


9



Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңiстiктi ұйымдастыру жөнiндегi өзге де қызметтер

103 297



456


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) ішкі саясат бөлімі

36 289




001

Жергілікті деңгейде ақпарат, мемлекеттілікті нығайту және азаматтардың әлеуметтік сенімділігін қалыптастыру саласында мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

36 289



457


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт бөлімі

67 008




001

Жергілікті деңгейде мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт саласында мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

23 094




032

Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелер мен ұйымдардың күрделі шығыстары

43 914

09




Отын-энергетика кешенi және жер қойнауын пайдалану

844 005


1



Отын және энергетика

844 005



492


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі

844 005




019

Жылу-энергетикалық жүйені дамыту

844 005

10




Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, қоршаған ортаны және жануарлар дүниесін қорғау, жер қатынастары

30 714


1



Ауыл шаруашылығы

29 136



477


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) ауыл шаруашылығы мен жер қатынастары бөлімі

29 136




001

Жергілікті деңгейде ауыл шаруашылығы және жер қатынастары саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

29 086




003

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

50


9



Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, қоршаған ортаны қорғау және жер қатынастары саласындағы басқа да қызметтер

1 578



459


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі

1 578




099

Мамандарға әлеуметтік қолдау көрсету жөніндегі шараларды іске асыру

1 578

11




Өнеркәсіп, сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі

24 342


2



Сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі

24 342



472


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрылыс, сәулет және қала құрылысы бөлімі

24 342




001

Жергілікті деңгейде құрылыс, сәулет және қала құрылысы саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

24 342

12




Көлiк және коммуникация

386 207


1



Автомобиль көлігі

375 619



492


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі

375 619




023

Автомобиль жолдарының жұмыс істеуін қамтамасыз ету

226 900




045

Аудандық маңызы бар автомобиль жолдарын және елді-мекендердің көшелерін күрделі және орташа жөндеу

148 719


9



Көлiк және коммуникациялар саласындағы өзге де қызметтер

10 588



492


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі

10 588




024

Кентiшiлiк (қалаiшiлiк), қала маңындағы ауданiшiлiк қоғамдық жолаушылар тасымалдарын ұйымдастыру

10 588

13




Басқалар

40 908


3



Кәсiпкерлiк қызметтi қолдау және бәсекелестікті қорғау

18 948



469


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) кәсіпкерлік бөлімі

18 948




001

Жергілікті деңгейде кәсіпкерлікті дамыту саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

18 892




004

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

56


9



Басқалар

21 960



459


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі

21 960




012

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органының резерві

21 960

14




Борышқа қызмет көрсету

71 532


1



Борышқа қызмет көрсету

71 532



459


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі

71 532




021

Жергілікті атқарушы органдардың облыстық бюджеттен қарыздар бойынша сыйақылар мен өзге де төлемдерді төлеу бойынша борышына қызмет көрсету

71 532

15




Трансферттер

175 649


1



Трансферттер

175 649



459


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі

175 649




006

Пайдаланылмаған (толық пайдаланылмаған) нысаналы трансферттерді қайтару

3 175




038

Субвенциялар

64 659




054

Қазақстан Республикасының Ұлттық қорынан берілетін нысаналы трансферт есебінен республикалық бюджеттен бөлінген пайдаланылмаған (түгел пайдаланылмаған) нысаналы трансферттердің сомасын қайтару

107 815


Функционалдық топ

Сомасы (мың теңге)


Кіші функция



Бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі




Бағдарлама





Атауы





3. Таза бюджеттік кредиттеу

576 149





Бюджеттік кредиттер

577 615

07




Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық

567 265


1



Тұрғын үй шаруашылығы

567 265



472


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрылыс, сәулет және қала құрылысы бөлімі

567 265




003

Коммуналдық тұрғын үй қорының тұрғын үйін жобалау және (немесе) салу, реконструкциялау

567 265

10




Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, қоршаған ортаны және жануарлар дүниесін қорғау, жер қатынастары

10 350


9



Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, қоршаған ортаны қорғау және жер қатынастары саласындағы басқа да қызметтер

10 350



459


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі

10 350




018

Мамандарды әлеуметтік қолдау шараларын іске асыру үшін бюджеттік кредиттер

10 350


Санаты 


Сомасы
(мың теңге) 


Сыныбы




Ішкі сыныбы




Атауы




Бюджеттік кредиттерді өтеу

1466

5



Бюджеттік кредиттерді өтеу

1466


01


Бюджеттік кредиттерді өтеу

1466



1

Мемлекеттік бюджеттен берілген бюджеттік кредиттерді өтеу

1466


Функционалдық топ 

Сомасы (мың теңге)


Кіші функция 



Бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі




Бағдарлама





Атауы





4. Қаржы активтерімен операциялар бойынша сальдо

0


Санаты 


Сомасы
(мың теңге)


Сыныбы




Ішкі сыныбы




Атауы




Мемлекеттік қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер

0


Санаты

Сомасы мың теңге


Сыныбы



Ішкі сыныбы Атауы




5. Бюджет тапшылығы (профициті)

-1 016 451




6. Бюджет тапшылығын қаржыландыру (профицитін пайдалану)

1 016 451

7



Қарыздар түсімі

577 615


01


Мемлекеттік ішкі қарыздар

577 615



2

Қарыз алу келісім-шарттары

577 615

8



Бюджет қаражаттарының пайдаланылатын қалдықтары

470 870


01


Бюджет қаражаты қалдықтары

470 870



1

Бюджет қаражатының бос қалдықтары

470 870


Функционалдық топ

Сомасы (мың теңге)


Кіші функция 



Бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі




Бағдарлама





Атауы





Қарыздарды өтеу

32 034

16




Қарыздарды өтеу

32 034


1



Қарыздарды өтеу

32 034



459


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі

32 034




005

Жергілікті атқарушы органның жоғары тұрған бюджет алдындағы борышын өтеу

32 034


Егер Сіз беттен қате тапсаңыз, тінтуірмен сөзді немесе фразаны белгілеңіз және Ctrl+Enter пернелер тіркесін басыңыз

 

бет бойынша іздеу

Іздеу үшін жолды енгізіңіз

Кеңес: браузерде бет бойынша енгізілген іздеу бар, ол жылдамырақ жұмыс істейді. Көбінесе, ctrl-F пернелері қолданылады