"Қазақстан Республикасында атом энергетикасын дамытудың" 2004-2008 жылдарға арналған ғылыми-техникалық бағдарламасын бекiту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 12 сәуірдегі N 405 қаулысы

Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2003 жылғы 5 қыркүйектегi N 903 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2003-2006 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспарының 2.6.4-тармағын iске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Үкiметi қаулы етеді:

1. Қоса берiлiп отырған "Қазақстан Республикасында атом энергетикасын дамытудың" 2004-2008 жылдарға арналған ғылыми-техникалық бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) бекiтiлсiн.

2. Қазақстан Республикасының Энергетика және минералдық ресурстар министрлiгi жыл сайын жарты жылдық және жыл қорытындылары бойынша Қазақстан Республикасының Үкiметiне Бағдарламаның iске асырылу барысы туралы ақпаратты ұсынсын.

3. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Премьер-Министрiнiң орынбасары С.М. Мыңбаевқа жүктелсiн.

4. Осы қаулы қол қойылған күнiнен бастап күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасы
Үкiметiнiң
2004 жылғы 12 сәуiрдегi
N 405 қаулысымен
бекітілген

2004-2008 жылдарға арналған "Қазақстан Республикасында атом энергетикасын дамыту" ғылыми-техникалық бағдарламасы

1. Бағдарламаның паспорты

Атауы Қазақстан Республикасында атом энергетикасын дамыту

Әзiрлеу үшiн Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2002 жылғы
негiздеме: 20 тамыздағы N 926 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан
Республикасының уран өнеркәсiбiн және атом
энергетикасын дамытудың 2002-2030 жылдарға арналған
тұжырымдамасы.
Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2003 жылғы 5
қыркүйектегi N 903 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан
Республикасы Үкiметiнiң 2003-2006 жылдарға арналған
бағдарламасын iске асыру жөнiндегi iс-шаралар
жоспары (2.6.4-тармақ).

Бағдарламаның Ғылымды қажетсiнетiн ядролық технологияларды, атом
мақсаты: ғылымын, техникасын дамытуға және атом
энергетикасының қауiпсiздiгi мен тиiмдiлiгiн
арттыруға бағытталған әдiстер мен жүйелердi
әзiрлеу.

Негiзгi Ядролық жарылыстар өткiзiлген және ядролық
мiндеттерi: қондырғылар орналастырылған жерлердегi радиациялық
жағдайды сипаттайтын сандық ақпараттар алу.
Бiрыңғай мемлекеттiк мониторинг жүйесi шеңберiнде
қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингiнiң
жүйесiн ұйымдастыру. Қазақстан Республикасының
радиациялық қауiптi объектiлерiнiң және аумақтары.
ның әсерiнен болатын қатердi азайту жөнiндегi
iс-шараларды әзiрлеу және жүзеге асыру.
Радиоактивтi қалдықтармен (бұдан әрi - РАҚ) жұмыс
iстеу және оларды сенiмдi оқшаулау жөнiндегi
ұсынымдар мен технологияларды әзiрлеу.
Қазақстанда атом станцияларын салуды негiздеу
жөнiнде техникалық ұсыныстарды әзiрлеу.
БН-350 реакторын iстен шығару жөнiндегi
жұмыстарды ғылыми-техникалық сүйемелдеу.
Атом энергетикасы мен өнеркәсiбi объектiлерiнде
қазiргi заманғы экологиялық қауiпсiз
технологияларды әзiрлеу.
Ядролық және термоядролық энергетика мен
өнеркәсiбiнiң қауiпсiздiгiн және тиiмдiлiгiн
арттыру жөнiндегi мiндеттердi шешуге бағытталған
ғылыми зерттеулердi дамыту. Реакторлар физикасының
перспективалы бағыттары бойынша жұмыстар жүргiзу.
Қазақстанның медициналық және өнеркәсiптiк
мақсаттағы изотопты өнiмдерге қажеттiлiгiн
қамтамасыз ету.
Қазақстанның атом өнеркәсiбi үшiн перспективалы
материалдар өндiрiсiнiң технологиясын зерттеу және
әзiрлеу.
Халық шаруашылығының әртүрлi салаларына
ядролық-физикалық әдiстер мен ғылымды қажетсiнетiн
технологияларды әзiрлеу және енгiзу.
Ядролық сынақтардың геофизикалық мониторингi
жүйесiн дамыту.
Жерасты ядролық жарылыстар өткiзiлетiн жерлердегi
жер қойнауының жай-күйiн зерделеу және бағалау
әдiстерiн дамыту, РАҚ-ты оқшаулау, ядролық
қондырғыларды салу және пайдалану.
Сақтау мерзiмi өтiп кеткен оқ-дәрiлердi кәдеге
жарату және конверсиялау технологияларын әзiрлеу.
Атом ғылымы, техникасы, энергетикасы мен
өнеркәсiбi үшiн кадрлар даярлауда бiлiм беру
технологияларын дамыту және жетiлдiру.

Iске асыру 2004-2008 жылдар (I кезең - 2004-2006 жылдар)
мерзiмдерi: (ІІ кезең - 2007-2008 жылдар)

Күтiлетiн Бағдарламаны iске асыру нәтижесiнде мынадай негiзгi
нәтижелер: нәтижелер алынатын болады:
ядролық және термоядролық энергетика мен
өнеркәсiптiң қауiпсiздiгi мен тиімділiгiн арттыру
жөнiндегi әдiстер мен технологиялар әзiрленедi;
реакторлар физикасының перспективалы бағыттары
бойынша жаңа деректер алынады;
ауыр авариялар кезiнде энергетикалық реакторлар
жұмысын сипаттайтын есептiк кодтардың
верификациясына арналған жаңа экспериментальдық
деректер алынады;
Қазақстанда атом станцияларының құрылысын
негiздеу жөнiндегi техникалық ұсыныстар әзiрленедi;
БН-350 реакторын пайдаланудан шығару жөнiндегi
жұмыстарды ғылыми-техникалық сүйемелдеу қамтамасыз
етiледi;
энергетикалық реакторлар элементтерi мен
қауiпсiздiк жүйелерiн жобалау үшiн қажеттi
ақпараттық база құрылады;
радиоактивтiк қалдықтармен, соның iшiнде
пайдаланылған ядролық отынмен жұмыс iстеу жүйесi
құрылады;
ядролық қондырғылардың жұмыс iстеу циклының
барлық кезеңдерiнде қазiргi заманғы экологиялық
қауiпсiз технологиялар енгiзiледi;
Бiрыңғай мемлекеттiк мониторинг жүйесi шеңберiнде
радиациялық-қауiптi жерлерде қоршаған орта және
табиғи ресурстар мониторингi жүйесi құрылады;
Қазақстан аумағында радиациялық қауiптi
объектiлердi жою жөнiнде жұмыстар жүргiзiледi;
ядролық физика және радиациялық материалтану
жөнiнде жаңа деректер алынады;
медициналық және өнеркәсiптiк мақсаттағы
радиоизотопты өнiмдер өндiру жолға қойылады;
Қазақстан өнеркәсiбiне ядролық және радиациялық
технологиялар мен әдiстер әзiрленедi және
енгiзiледi;
әлемдiк жүйе құрамындағы ядролық сынақ
мониторингiнiң ұлттық жүйесi құрылады;
ядролық жарылыстар жүргiзiлетiн жерлердегi жер
қойнауының жай-күйi туралы жаңа деректер алынады;
Қазақстанның атом саласы үшiн кадрлар даярлайтын
ұлттық жүйе ұйымдастырылады. Атом энергетикасы мен
өнеркәсiбiнiң басым бағыттары бойынша мамандар
даярлау және оларды қайта даярлау жөнiнде оқу-
әдiстемелiк сыныптар ұйымдастырылады;
атом энергиясын бейбiт мақсатта пайдалану
мәселелерi жөнiнде халыққа ақпарат беру және
ағарту жүйесi ұйымдастырылады.

Қаржыландырудың Бағдарламаны қаржыландыру республикалық бюджетте
көлемi мен технологиялық сипаттағы қолданбалы ғылыми
көздерi: зерттеулерге көзделген қаражат есебiнен және
шегiнде жүзеге асырылады. Республикалық бюджеттен
Бағдарламаны қаржыландырудың қажеттi көлемi
2004-2008 жылдары 2870,3 миллион (бұдан әрi - млн.)
теңге, соның iшiнде жылдар бойынша: 2004 жылы -
498 млн. теңге; 2005 жылы - 522,9 млн. теңге; 2006
жылы - 580,9 млн. теңге; 2007 жылы - 615,8 млн.
теңге; 2008 жылы - 652,7 млн. теңгенi құрайды. Жыл
сайынғы көлем тиiстi бюджеттiк бағдарлама бойынша
республикалық бюджетте көзделетiн көлемге сәйкес
нақтыланады. Бағдарламаны iске асыру үшiн қосымша
тартылатын бюджеттен тыс қаражаттың жоспарланған
көлемi оны iске асыру кезеңiне шамамен 1000 млн.
теңгенi құрайды.

Бағдарламаның Қазақстан Республикасының Энергетика және
әкiмшiсi: минералдық ресурстар министрлiгi
Ескерту. 1-бөлімге өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2006.06.08. N 531 қаулысымен.

2. Кіріспе

Қазақстан Республикасы Президентiнiң 1992 жылғы 15 мамырдағы N 779 Жарлығына және Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетiнің 1993 жылғы 21 қаңтардағы N 55 қаулысына сәйкес құрылған "Қазақстан Республикасының ұлттық ядролық орталығы" республикалық мемлекеттiк кәсiпорнының (бұдан әрі - ҚР ҰЯО) негiзгi мiндеттерi Семей сынақ полигонын конверсиялау (оның ғылыми-техникалық әлеуетін Қазақстан Республикасы экономикасының мүдделерiне пайдалану); атом энергетикасы, радиациялық экология, ядролық және радиациялық технологиялар, Қазақстан аумағындағы ядролық қаруды сынау зардаптарын жою, проблемаларын шешу үшiн атом ғылымы мен техникасы саласында жұмыс iстейтiн ғалымдар мен мамандардың күш-жiгерiн бiрiктiру болып белгiленген.
Осы мiндеттердi шешу 1999-2003 жылдарға арналған негiзгi тапсырмалар мен көрсеткiштер Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 1999 жылғы 12 наурыздағы N 235 қаулысымен бекiтiлген "Қазақстанда атом энергетикасын дамыту" республикалық мақсатты ғылыми-техникалық бағдарламасының шеңберiнде жүзеге асырылды.
Қазіргі уақытта жоғарыда аталған бағдарламаның негiзгi тапсырмалары iске асырылды:
Семей сынақ полигонында (бұдан әрі - ССП) ядролық қаруды сынау инфрақұрылымын жою жөніндегі жұмыстар табысты жүргiзiлдi;
Қазақстанда атом энергетикасының дамуы үшін ғылыми-техникалық және технологиялық база құрылды;
Қазақстан аумағының кейбір учаскелерiнде радиациялық-ластанған жерлердiң картасы әзiрлендi;
радиофармацевтикалық препараттар өндiру ұйымдастырылды;
халық шаруашылығының әртүрлi салалары үшiн бiрқатар ядролық-физикалық зерттеу әдістері әзiрлендi;
қазақстандық мониторинг жүйесiнiң негiзi қаланды (бiрқатар стационарлық сейсмикалық және инфрадыбыстық қадағалау станциялары жаңғыртылды және салынды, Қазақстанда тұңғыш рет нақты уақыт режимiнде дepeктep жинаудың телекоммуникациялық жүйесi жасалды, Ұлттық деректер орталығы функцияларымен Деректер орталығы құрылды);
жерасты ядролық жарылыстары өткiзiлетiн жерлердiң геофизикалық үлгiлерi бағаланды және жарылыстан кейiнгi процестер мониторингiн өткiзу әдiстерi негiзделдi;
ССП геологиялық формацияларын және оларға iргелес аумақтарды олардың РАҚ көму үшiн әлеуетті жарамдылығы бойынша аудандарға бөлу орындалды, перспективалы учаскелердiң бiрiне зерттеу орындалды.
Осы салалардағы жұмыстардың одан әрi дамуы жетекшi атомдық державалардың тәжiрибесiн ескере отырып, алдыңғы қатарлы технологиялар негiзiнде Қазақстандағы атом саласын ғылыми-техникалық қолдау, радиоэкологиялық зерттеулердiң аппаратуралық және әдiстемелiк базасын дамыту, халықаралық қазiргi заманғы талаптар деңгейiнде РАҚ-пен және пайдаланылған ядролық отынмен жұмыс iстеудiң тиiмдi жүйесiн құру, радиофармпрепараттар өндiрудiң ұлттық саласын құру, iрi халықаралық жүйе құрамындағы геофизикалық мониторинг желiсiн одан әрi дамыту болады.
Елдiң табысты дамуының басты қағидаттарының бiрi оның энергетикалық тәуелсiздiгi болып табылады. Органикалық отынның табиғи қорының шектеулiлiгiне, оның салыстырмалы қымбаттығына байланысты, экономикасы дамыған бiрқатар елдерде энергетика негiзiнен атом электр станцияларын салу есебiнен дами бастады. Қазiргi уақытта Қазақстан Республикасында өндiрiстiң энергияны қажетсiнетiн өндiрiс салалары қарқынды дамуда, бұл Қазақстан үшiн халық шаруашылығының ғылымды қажетсiнетiн және жоғары технологиялық саласы ретiнде атом энергетикасын сақтауды және одан әрi жедел дамытуды өте маңызды етедi. Қазақстан үшiн сондай-ақ атом энергиясын бейбiт мақсатқа қолдану саласында өңiрлiк жетекшiлiктi нығайту мен сақтау да аса маңызды. Дамыған атом энергетикасының болуы Қазақстанға ғылымды қажетсiнетiн, жоғары технологиялар иеленетiн ел мәртебесiн бере алады.
Қазақстанның оңтүстiк және батыс өңiрлерi үшiн аса өзектi болып табылатын ұлттық атом энергетикасын жасау және дамыту қазiргi заманғы жоғары технологиялар негiзiнде электр энергиясы мен энергия тасымалдаушылардың импортын алмастыру мәселелерiн шешуге мүмкiндiк бередi.
Республикада бұл үшiн қажеттi барлық объективтi алғышарттар бар. Бiрiншi кезекте бұл - атом электр станциялары (бұдан әрi - АЭС) үшiн уран кенiн өндiруден бастап отын таблеткаларын өндiруге дейiнгi қолда бар отындық цикл. Тәуелсiздiк жылдары Қазақстан бұрынғы КСРО шеңберiнде қалыптасқан уран мен реакторлық отын өндiрiсi кооперациясындағы өз орнын сақтады. Екiншiден, атом энергиясын бейбiт мақсатта қолдану жөнiндегi қызметтiң барлық аспектiлерiн реттейтiн, қолда бар заңнамалық және нормативтiк база. Үшiншiден, республиканың ғылыми-техникалық және кадр әлеуетi.
Атом энергиясын пайдалану объектiлерiнiң тиiмдi және қауiпсiз жұмыс iстеуiн қамтамасыз ететiн жоғары технологиялық деңгейiн дамыту үшiн отандық атом энергетикасы мен өнеркәсiбiн дамыту жөнiнде жұмыстарды ғылыми-техникалық сүйемелдеу қажет.
2004-2008 жылдарға арналған "Қазақстан Республикасында атом энергетикасын дамыту" ғылыми-техникалық бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) осы мiндеттердi шешуге бағытталған.

3. Проблемалық қазіргі заманғы жай-күйін талдау

Қазақстанның 2030 жылға дейiнгi даму стратегиясының басты мақсаты нарық жағдайында ел экономикасының тұрақты дамуының негiзiнде халықтың әл-ауқатын арттыру болып табылады. Отын-энергетикалық кешен экономиканың маңызды, құрылымдық құрамдас бөлiгi, қоғамның және халықтың өндiргiш күштерiнiң жұмыс iстеуiн қамтамасыз етушi өзектi факторлардың бiрi болғандықтан, бұл энергетиканың тұрақты, озық дамуы жағдайында болуы мүмкiн.
Қазақстан Республикасының уран өнеркәсiбiн және атом энергетикасын дамытудың 2002-2030 жылдарға арналған тұжырымдамасы Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2002 жылғы 20 тамыздағы N 926 қаулысымен мақұлданған болатын. Тұжырымдамада көрсетiлген мақсаттар Қазақстан Республикасы атом энергетикасы мен өнеркәсiбiн Қазақстан Президентiнiң саланың алдына қойған Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейiнгi даму стратегиясында қойған мiндеттердi шешуге бағдарлайды. Тұжырымдамада қойылған мiндеттер Қазақстан энергетикасын жоғары технологиялы, ғылымды қажетсiнетiн, серпiндi дамушы салаға айналдыруға бағытталған, ол ел экономикасын жылдам және тұрақты дамыту мен халықтың әл-ауқатын арттыруға сенiмдi негiз болар едi. Атом энергетикасы ғылымның соңғы жетiстiктерiн: изотоптардың центрифугалы және лазерлi бөлiнуiн, жаңа композициялы, отындық және құрастырмалы материалдарды, қазiргi заманғы жоғары өнiмдi процессорлар мен компьютерлердiң автоматты басқару жүйелерiн және т.б. күрделi өндiрiс пен жаңа технологиялардың үлкен кешенiн өзiне қамтиды. Атом саласы жетекшi ұйымдарының ғалымдары, мысалы, актинидтер трансмутациясы мен көп жасайтын радионуклидтер сияқты радиоактивтi қалдықтармен жұмыс iстеудiң қағидатты жаңа технологиясын әзiрледi және жақын болашақта қолданысқа енгiзетiн болады.
Бағдарлама Қазақстанда атом энергетикасы саласындағы ғылыми-зерттеу жұмыстарының, радиоэкология, таратпау, қолданбалы ядролық физика проблемаларының жалғасы болып табылады. 1993-2003 жылдарға арналған "Қазақстанда атом энергетикасын дамыту" республикалық мақсатты ғылыми-техникалық бағдарламасының негiзгі тапсырмаларын орындау кезiнде алынған нәтижелер көптеген шетелдiк ұйымдардың қызығушылығын туғызды және Америка, Жапония және Европалық Одағымен халықаралық ұйымдары гранттары, келiсiм-шарттары нысанындағы қосымша қаржы инвестицияларын тартуға мүмкiндiк бердi. Ғылыми-зерттеу жұмыстарының бюджеттен тыс қаржыландырылу сомасы 50%-ға жуық болды. Бюджеттен тыс қаражатты тарту аппараттық базаны жетiлдiруге, қолда бар бiрегей стендтердi жаңғыртуға және жаңасын тұрғызуға, геофизикалық станциялар желiсiн кеңейтуге, ҚР ҰЯО қолда бар реакторлы жылдамдатқыш қондырғылардағы радиофармпрепараттар өндiрiсiнiң технологиясын әзiрлеуге мүмкiндiк бердi.
Компьютерлiк парк толығымен қайта жарақтандырылды, зертханалар радиоэкологиялық зерттеулер жүргiзу үшiн қазiргi заманғы жаңа аппаратурамен, (Canberra спектрометрлерi, ORTEC GMX 13180-S германий детекторлары, жылжымалы радиологиялық зертханалар), атомдық қондырғылардың қауiпсiздiгi бойынша зерттеулер жүргiзу үшiн EAGLE, COTELS бiрегей стендтерiмен жарақтандырылды, реакторларды табиғи қорғау жүйелерiн жаңғырту жүргiзiлдi, Қаратау, Ақтөбе, Мақаншы қалаларында ядролық сынақтарды жүргiзудi бақылау жөнiндегi инфрадыбысты және сейсмикалық станциялары пайдалануға енгiзiлдi және жұмыс iстейдi. Семей сынақ алаңының 40%-ға жуық аумағы iрi ауқымды кесте бойынша тексерiлдi. Технеций, таллий, йод үш радиофармпрепараттарының технологиялары жетiлдiрiлдi және өндiрiсi реттелдi.
Қазақстан мен Ресейдiң жоғарғы оқу орындарында ғылыми байланыстың дамуы Шәкәрiм атындағы Семей мемлекеттiк университетiнде "Ядролық реакторлар және энергетикалық қондырғылар" мамандығы бойынша отандық мамандардың (2001 жылы - 14 адам, 2002 жылы - 12 адам) алғашқы түлектерiнiң бiтiрiп шығуына мүмкiндік бердi.
Проблеманың әлсiз жақтары: осы проблема бойынша шешiмдер қабылдауды кешеуiлдету реакторлық қондырғылар мен үдемелi техника жұмысының тоқтап қалуына әкеп соғады және Қазақстанның атом саласының ғылыми-техникалық және кадр потенциалының дамуына келеңсiз әсер етедi, радиофармпрепараттар өндiрiсiнiң қалыпқа түскен технологиясы бұзылатын болады, сондай-ақ, Қазақстанның халық шаруашылығына арналған ядролық технологиялар әзiрленiмдерi аяқталмай қалады.
Проблеманың мықты жақтары: Қазақстанның атом саласының ғылымды қажетсiнетiн технологияларын, кадр әлеуетiн, ғылыми-техникалық базасын сақтау және одан әрi дамыту.

Бағдарламаның ғылымы және қолданбалы маңызы

Қазақстан Республикасының 2002-2030 жылдарға арналған уран өнеркәсiбiн және атом энергетикасын дамытудың тұжырымдамасына сәйкес орындалуы Бағдарламада жоспарланған жұмыстардың бағыты, халық шаруашылығының әр түрлi саласына арналған бұзуға келмейтiн бақылау әдiстерiн қоса алғанда, Қазақстандағы отандық атом энергетикасы мен өнеркәсiбiнiң дамуына ғылыми-техникалық қолдау көрсетудi, ядролық ғылымды қажетсiнетiн технологиялар мен диагностика әдiстерiн дамытуды қамтамасыз ететiн болады. Бағдарламаның орындалуы Қазақстанға атом саласының ғылыми және өндiрiстiк кадрларын тек сақтауға ғана емес, сонымен бiрге атом ғылымы, энергетикасы мен өнеркәсiбi үшiн мамандар даярлаудың ұлттық жүйесiн құруға да мүмкiндiк бередi.

Бағдарламаның ұйымдық және материалдық-техникалық
қамтамасыз етiлуi

Қазiргi уақытта Қазақстанда бiрқатар атомдық энергия өнеркәсiптiк кешендi құрайтын: уран кен орындарына геологиялық барлау және iздестiру жүргiзетiн ұйымдар, уран өндiрушi кәсiпорындар, уран концентратын, уранның қос тотығы мен отын таблеткаларын өндiру жөнiндегi кәсiпорындар бар. Республикада ядролық физика, ядролық реакторлардың физикасы мен технологиясы, ядролық энергетикалық қондырғылардың қауiпсiздiк саласында зерттеулер жүргiзетiн зерттеу реакторларымен және бiрегей реакторлық емес қондырғылармен және стендтермен жарақталған жоғары бiлiктi мамандар мен ғылыми орталықтардың болуы Қазақстандағы атом саласының жоғары ғылыми-техникалық және технологиялық базасын дамыту жөнiндегi бағдарламаның негiзгi мiндеттерiн табысты орындауға мүмкiндiк тудырады. ҚР ҰЯО ғылыми және конструкторлық-жобалау кәсiпорындарының ғалымдары мен мамандары атом станцияларының жобалары материалдарын әзiрлеуге, халықаралық термоядролық реакторының жобасы бойынша және ТОКАМАК Қазақстандық термоядролық реакторының материалтану жобасы бойынша жұмыстарға тiкелей қатысады.

4. Бағдарламаның мақсаты мен міндеттері

Бағдарламаның мақсаты - ғылымды қажетсiнетiн ядролық технологияларды, атом ғылымын, техникасын дамытуға және атом энергетикасының қауiпсiздiгi мен тиiмдiлiгiн арттыруға бағытталған әдiстер мен жүйелерді әзiрлеу.
Бағдарламаның мiндеттерi:
ядролық жарылыстар өткiзiлген және ядролық қондырғылар орналастырылған жерлердегi радиациялық жағдайды сипаттайтын сандық ақпарат алу. Бiрыңғай мемлекеттiк мониторинг жүйесi шеңберiнде қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингiнiң жүйесiн ұйымдастыру. Қазақстан Республикасының радиациялық қауiптi объектiлерiнiң және аумақтарының әсерiнен болатын қатердi азайту жөнiндегi iс-шараларды әзiрлеу және жүзеге асыру. РАҚ-пен жұмыс iстеу және оларды сенiмдi оқшаулау жөнiнде ұсынымдар мен технологияларды әзiрлеу.
Қазақстанда атом станцияларын салуды негiздеу жөнiнде техникалық ұсыныстар әзiрлеу.
БН-350 реакторын пайдаланудан шығару жөнiндегi жұмыстарды ғылыми-техникалық сүйемелдеу.
Атом энергетикасы мен өнеркәсiбi объектiлерiнде қазiргi заманғы экологиялық қауiпсiз технологияларды әзiрлеу.
Ядролық және термоядролық энергетика мен өнеркәсiптiң қауiпсiздiгiн және тиiмдiлiгiн арттыру жөнiндегi мiндеттердi шешуге бағытталған ғылыми зерттеулердi дамыту.
Реакторлар физикасының перспективалы бағыттары бойынша жұмыстар жүргiзу.
Ядролық және термоядролық энергетиканың және өнеркәсiптiң қауiпсiздiгi мен тиiмдiлiгiн арттыру жөнiндегi әдiстер мен технологияларды әзiрлеу.
Ауыр авариялар кезiнде энергетикалық реакторлардың жұмысын сипаттайтын есептiк кодтарды верификациялау үшiн реактордан тыс және реакторлық эксперименттердi жүргiзу.
Энергетикалық реакторлардың элементтерi мен қауiпсiздiгi жүйелерiн жобалау үшiн қажеттi ақпараттық базаны құру.
Радиоактивтi қалдықтармен, соның iшiнде пайдаланылған ядролық отынмен жұмыс iстеу жүйесiн құру.
Ядролық қондырғылардың барлық жұмыс iстеу циклының кезеңдерiне қазiргi заманғы экологиялық қауiпсiз технологияларын енгiзу.
Қазақстанның медициналық және өнеркәсiптiк мақсаттағы изотоп өнiмдерiне қажеттiлiгін қамтамасыз ету.
Қазақстанның атом өнеркәсiбi үшiн перспективалы материалдар өндiрiсiнiң технологияларын зерттеу және әзiрлеу.
Халық шаруашылығының әртүрлi салаларында ядролық-физикалық әдiстердi және ғылымды қажетсiнетiн технологияларды әзiрлеу және енгiзу.
Ядролық сынақтардың геофизикалық мониторингi жүйесiн дамыту.
Жерасты ядролық жарылыстар өткiзiлген жерлерде жер қойнауының жай-күйiн, РАҚ-ты оқшаулауды, ядролық қондырғыларды салу мен пайдалануды зерделеу және бағалау әдiстерiн дамыту.
Сақталу мерзiмi өтiп кеткен оқ-дәрiлердi кәдеге жарату және конверсиялау технологияларын әзiрлеу.
Атом ғылымы, техникасы, энергетикасы мен өнеркәсiбi үшiн кадрлар даярлауда бiлiм беру технологияларын дамыту.

5. Бағдарламаны іске асырудың негізгі бағыттары мен тетігі

Бағдарламаны iске асырудың негiзгi бағыттары мыналар болып табылады:
1. Қазақстандағы радиоэкология және қоршаған ортаны қорғау:
Республикадағы радиоэкологиялық жағдай туралы кешендi ақпарат алу.
Шаралар мен индикативтiк көрсеткiштер: Қазақстанның бұрынғы полигондарындағы радиациялық жағдайға спектрометрлiк және радиохимиялық зерттеулер жүргiзу, негiзгi дозақұраушы радионуклидтер бойынша радиациялық ластану карталарын жасау.
Ядролық сынақтар өткiзiлген, ядролық қондырғылар орналастырылған жерлерде және РАҚ пен пайдаланылған ядролық отын (ПЯO) сақталатын жерлерде қоршаған ортаның мониторингі жүйесiн әзiрлеу және енгізу.
Шаралар мен индикативтiк көрсеткiштер: қоршаған ортаның сынамаларын iрiктеу торын анықтау, әуе сүзгiсi жүйесiн жасау, сынамаларды iрiктеу мен дайындау технологияларын полигондардың табиғи-климаттық жағдайларына және алаңдардың техникалық сипаттамаларына бейiмдеу.
БH-350 реакторын пайдаланудан шығаруды ескере отырып, РАҚ-ты және ПЯО-ны жинақтауға, өңдеу мен ұзақ мерзiмге сақтауға арналған инфрақұрылым мен технологияларды құру.
Шаралар мен индикативтiк көрсеткiштер: ПЯО-ны ұзақ мерзiмдi сақтау ұялары конструкторлық құжаттамасын нейтронды-табиғи есептер негiзiнде әзiрлеу, PAҚ жинақтау мен қайта өңдеу жүйесiнiң техникалық құралдары мен автоматтандырылған жүйесiн әзiрлеу, РАҚ-пен (актинидтер мен ұзақ сақталатын pадионуклидтер трансмутациясы) жұмыс істеудiң жаңа технологияларын әзiрлеу.
РАҚ-ты сенiмдi оқшаулау әдiстерiн, жаңа органикалық емес сорбенттердi әзiрлеу.
Шаралар мен индикативтiк көрсеткiштер: тазарту құрылғыларының конструкторлық құжаттамасын әзiрлеу, топырақтың табиғи-химиялық сипаттамаларына бейiмделген органикалық емес сорбенттер өндiру технологияларын әзiрлеу.
Қазақстан аумағындағы радиациялық қауiптi факторларды жою.
Шаралар мен индикативтiк көрсеткiштер: Қазақстан Республикасының аумағында ядролық материалдар мен РАҚ дерекқорын жасау, радиациялық қауiптi объектiлердi жою технологияларын әзiрлеу.
2. Қазақстанда атом энергетикасын дамыту жөнiндегi жұмыстарға ғылыми-техникалық қолдау көрсетудi қамтамасыз ету:
Энергетиканың жай-күйiне баға беру, Қазақстан Республикасының өңiрлерiндегi iрi өнеркәсiптiк орталықтар мен қалалардағы отын және энергия тұтыну теңгерiмдерi мен болжамдарын әзiрлеу.
Шаралар мен индикативтiк көрсеткiштер: республиканың аумағындағы энергетиканың жай-күйiн талдау, Қазақстанның жекелеген өңiрлерiнде энергетиканы дамытудың экономикалық моделi.
Атом станцияларын орналастыру үшiн мейлiнше қолайлы өңiрлер мен пункттердi анықтау.
Шаралар мен индикативтiк көрсеткiштер: атом станцияларын орналастыру болжанатын орындардың геотабиғи жағдайын зерделеу, АЭС салудың өңiрдiң әлеуметтiк-экономикалық көрсеткiштерiне ықпалын бағалау.
Қазақстанның ядролық және термоядролық энергетикасының қауiпсiздiгi мен тиiмдiлiгiн арттыру жөнiндегi мiндеттердi шешуге бағытталған ғылыми зерттеулер жүргiзу.
Шаралар мен индикативтiк көрсеткiштер: шапшаң және жылу нейтрондарындағы реакторлардың авариялық жұмыс режимдерiн пысықтау үшiн стендтер мен қондырғылар жасау, термоядролық реакторлар конструкциялық материалдарының табиғи сипаттамаларын зерттеуге арналған өлшегiш аспаптар жасау.
Қазақстан Республикасының атом энергетикасы объектiлерiнiң ядролық және радиациялық қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн техникалық әдiстердi әзiрлеу.
Шаралар мен индикативтiк көрсеткiштер: қолда бар ядролық объектiлердi табиғи қорғау жүйесiн талдау, ядролық объектiлердi автоматтандырылған табиғи қорғау жүйелерiн әзiрлеу.
3. Ядролық және радиациялық технологиялар:
Халық шаруашылығы үшiн радиоактивтi изотоптар өндiрудiң технологияларын әзiрлеу.
Шаралар мен индикативтiк көрсеткiштер: реакторлық және жеделдеткiш қондырғылардағы радиофармпрепараттар өндiру технологияларына бейiмдеу үшiн қосымша сәулелендiру қондырғыларын жасау.
Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау ұйымдарында радиофармацевтикалық препараттар өндiру және жеткiзу.
Шаралар мен индикативтiк көрсеткiштер: маркетингтiк зерттеулер, препараттардың құнын арзандату мақсатында радиофармпрепараттар өндiру технологияларын жетiлдiру, радиофармпрепараттарды жеткiзу технологияларын жолға қою және пысықтау.
Халық шаруашылығының өндiрушi және қайта өңдеушi салаларына ядролық-физикалық және радиациялық технологияларды әзiрлеу мен енгiзу.
Шаралар мен индикативтiк көрсеткiштер: радиациялық ластанған мұнай-газ құбыр өткiзгiштерiн тазалау технологияларын әзiрлеу, мұнай-газ және отын-энергетикалық салаларда бұзылмайтын бақылау әдiстерiн дамыту, биодозиметрия әдiстерiн әзiрлеу, диагностика мен емдеудiң ядролық әдiстерiн дамыту, сақтау мерзiмi өтiп кеткен оқ-дәрiлердi кәдеге жаратудың технологияларын әзiрлеу, берiлген қасиеттер бар материалдарды өндiрудiң технологияларын әзiрлеу.
4. Таратпау режимiнiң геофизикалық аспектiлерi:
Мониторингтiң әлемдiк жүйесiнiң құрамында бақылаудың ұлттық жүйесiнiң ядролық сынақтар мониторингі.
Шаралар мен индикативтiк көрсеткiштер: сейсмикалық және инфрадыбыстық станциялар мониторингiнiң желiсiн дамыту, нақты уақытта тәулiк бойына жазба, Ядролық сынақтарға жан-жақты тыйым салу туралы шартты Деректер ұйымы орталығына деректердi жинау және беру.
Ядролық жарылыстар өткiзiлген жерлерде жарылыстан кейiнгi геологиялық процестер мониторингi.
Шаралар мен индикативтiк көрсеткiштер: жерасты ядролық жарылыстары өткiзiлген жерлердегi жер қойнауларының геоэкологиялық жай-күйiн зерттеу мен мониторингi, геологиялық формацияларды зерттеудiң жылдам әдiстерi мен аспаптарын әзiрлеу.
Қазақстан аумағында радиациялық қауiптi объектiлердiң (АЭС, РАҚ қоймалары және басқалары) құрылысын геологиялық-геофизикалық сүйемелдеу.
Шаралар мен индикативтiк көрсеткіштер: жер учаскелерiнiң геологиялық және сейсмикалық жай-күйiн зерттеу, болжамдық бағалаулар.
5. Қазақстанның атом саласы үшiн кадрлар даярлаудың бiлiм беру технологиялары. Қазақстанда атом энергетикасы мен өнеркәсiбiн дамытуды ақпараттық қамтамасыз ету.
Атом энергетикасы мен ғылымы үшiн кадрлар даярлайтын ұйымдардың материалдық-техникалық базасын нығайту.
Шаралар мен индикативтiк көрсеткiштер: атом саласындағы ғылыми-зерттеу институттары мен кәсiпорындарында бар жабдықтар базасында оқу зертханалары мен орталықтарын құру.
Республиканың ғылыми және өнеркәсiптiк ұйымдарында, атом энергиясын қолдану саласында жұмыс істейтін жетекші ғалымдар мен мамандарды кадрлар даярлауға тарту.
Шаралар мен индикативтiк көрсеткiштер: атом энергетикасы саласында инженерлiк және физика мамандықтарының студенттерi үшiн зертханалық әдiстемелiк және оқу құралдарын әзiрлеу, ғылыми-зерттеу институттары базасында мамандандырылған кафедралар филиалдарын құру.
Өнеркәсiптiк дамыған елдердiң жетекшi ядролық орталықтарында қазақстандық мамандар мен студенттердi тағылымдамадан өткiзу жүйесiн дамыту, мамандар, оқытушылар және студенттер алмасуды кеңейту.
Шаралар мен индикативтiк көрсеткiштер: жеке дайындық жоспарлары бойынша таяу және алыс шетелдерде студенттер мен жас мамандарды оқыту және тағылымдамадан өткiзу.
Қоғамдық пiкiр мониторингiнiң жүйесiн ұйымдастыру, атом энергиясын бейбiт мақсатта қолдану мәселелерi бойынша халықты ақпараттандыру және ағарту жөнiнде жұмыстар жүргiзу.
Шаралар мен индикативтiк көрсеткiштер: қоғамдық пiкiр мониторингі бойынша кешендi, жоспарлы жұмысты ұйымдастыру, республикалық, халықаралық журналдар мен газеттерде мақалалар шығару, теле және радио хабарларды дайындау, дөңгелек үстелдер, конференциялар, семинарлар өткiзу.
Бағдарламаны iске асыру Бағдарламаның мiндеттерi мен мақсаттарына сәйкес және конкурстық iрiктеуден өткен жобалардың орындалуына, сондай-ақ ғылыми-техникалық және өнеркәсiптiк өнiмдердi түпкiлiктi тұтынушылардың тапсырмалары бойынша келiсiм-шарттың орындалуына мемлекеттiк тапсырыс негiзiнде жүзеге асырылады. Бағдарламаны iске асыруға ғылыми-техникалық ұйымдар және мүдделi министрлiктер мен ведомстволардың жоғары оқу орындары конкурстық негiзде тартылатын болады.

6. Қажетті ресурстар және оларды қаржыландыру көздері

Ескерту. 6-бөлімге өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2006.06.08. N 531 қаулысымен.

Бағдарламаны қаржыландыру республикалық бюджетте технологиялық сипаттағы қолданбалы ғылыми зерттеулерге Қазақстан Республикасының Энергетика және минералдық ресурстар министрлiгiне көзделетiн бюджет қаражаты есебiнен және шегінде жүзеге асырылады. 2004-2008 жылдарға арналған республикалық бюджеттен Бағдарламаны қаржыландырудың қажеттi көлемi 2870,3 млн. теңгенi құрайды, оның iшiнде жылдар бойынша: 2004 жылы - 498 млн. теңге; 2005 жылы - 522,9 млн. теңге; 2006 жылы - 580,9 млн. теңге. 2007 жылы - 615,8 млн. теңге; 2008 жылы - 652,7 млн. теңге. Бағдарламаны кейiнгi жылдары қаржыландыру көлемi мемлекеттiк бюджеттiң болжамды көрсеткiштерiне сәйкес анықталатын болады. Жыл сайынғы көлемi тиiстi бюджеттiк бағдарлама бойынша республикалық бюджетте көзделетiн көлемге сәйкес нақтыланады.
Бағдарламаны iске асыру үшiн тапсырыс берушiлермен тiкелей шарттарды орындаудан түсетiн қаражатты, сондай-ақ отандық және шетелдiк инвестициялық және инновациялық қорлардан қаражатты тарту қосымша болжанады. Бюджеттен тыс қаражат есебiнен реактордан тыс және реакторлық эксперименттердi жүргiзу үшiн стендтер мен қондырғыларды жаңғырту, iргелi ғылыми зерттеулер мен радиофармпрепараттар өндiрудiң технологияларының жұмысын, бұзылмайтын бақылау технологияларының жұмысын және т.б. жүргiзу үшiн жеделдеткiш және реакторлық техниканың жекелеген тораптарын жаңғырту, өлшеу техникасы үшiн жекелеген тораптарды сатып алу, сейсмикалық станцияларды салу, бұрыннан бар сейсмикалық станциялардың жабдықтарын жаңғырту, радиоэкологиялық зерттеулер, химиялық препараттар және басқалар үшiн аппаратуралар сатып алу жүргізiлетiн болады. 2004 жылы бюджеттен тыс қаражат есебiнен мынадай жұмыстар орындалатын болады: атом энергетикасының қауiпсiздiгi жөнiндегi зерттеулер, атап айтқанда, жылу және шапшаң нейтрондардағы (бiрегей стендтердi салу және жаңғырту) атом станцияларында авариялық жағдайларды зерттеу, Семей сынақ полигонының жекелеген алаңдарында радиациялық жағдайды зерделеу (спектометрикалық талдау үшiн жабдықтарды, әуе ұстағыш қондырғыларды, алып жүретiн радиологиялық жабдықты сатып алу), ядролық физика саласында зерттеу (сцинтилляциялық есептегiштердi сатып алу), бұзылмайтын бақылау саласында әзiрленiмдер (дефектоскопиялық зертханалық жабдықты сатып алу), рұқсат етiлмеген ядролық қаруды сынауды бақылау саласындағы жұмыстар (Деректер орталығын аппаратуралық және әдiстемелiк қамтамасыз ету, жаңаларын салу және бұрыннан бар сейсмостанцияларды жаңғырту).
Бағдарлама мiндеттерiн кезең-кезеңмен орындау барысында коммерциялық және шаруашылық қызметке байланысты үлестiң өсуi есебiнен бюджет қаражатының қатысты үлесiн бiртiндеп азайту болжанады.

7. Бағдарламаны іске асырудан күтілетін нәтиже

Бағдарламаны iске асыру нәтижесiнде мынадай негiзгi нәтижелер алынады:
ядролық және термоядролық энергетиканың және өнеркәсiптiң қауiпсiздiгi мен тиiмдiлiгiн арттыру жөнiндегі әдiстер мен технологиялар әзiрленедi;
реакторлар физикасының перспективалы бағыттары бойынша жаңа деректер алынады;
ауыр авариялар кезiнде энергетикалық реакторлардың жұмысын сипаттайтын есептiк кодтардың верификациясына арналған жаңа эксперименталдық деректер алынады;
Қазақстанда атом станцияларын салуды негiздеу жөнiнде техникалық ұсыныстар әзiрленедi;
БН-350 реакторын пайдаланудан шығару жөнiндегі жұмыстарды ғылыми-техникалық сүйемелдеу қамтамасыз етiледi;
энергетикалық реакторлардың элементтерi мен қауiпсiздiк жүйелерiн жобалау үшiн қажеттi ақпараттық база құрылады;
радиоактивтiк қалдықтармен, соның iшiнде пайдаланған ядролық отынмен жұмыс iстеу жүйесi құрылады;
ядролық қондырғылардың барлық жұмыс iстеу циклының кезеңдерiне қазiргі заманғы экологиялық қауiпсiз технологиялар енгiзiледі;
Бiрыңғай мемлекеттiк мониторинг жүйесi шеңберiнде радиациялық-қауiптi жерлерде қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингi жүйесi (СПП техникалық алаңдарында 4 жүйе, Батыс Қазақстанның техникалық алаңдарында 2 жүйе) құрылады;
Қазақстан аумағында 2 радиациялық қауiптi объектiлердi жою жөнiнде жұмыстар жүргiзiледi;
ядролық физика және радиациялық материалтану бойынша жаңа деректер алынады;
медицина мен өнеркәсiптiк мақсаттағы радиоизотоптық өнiмдердiң 3 түрiн өндiру жолға қойылады;
Қазақстан өнеркәсiбiне кемiнде 3 ядролық және радиациялық технологиялар мен 4 әдiс әзiрленедi және енгізiледi;
әлемдiк жүйе құрамындағы ядролық сынақтардың ұлттық жүйесі мониторингi құрылады;
ядролық жарылыстар өткiзiлген жерлердегi жер қойнауларының жай-күйі туралы жаңа деректep алынады;
Қазақстанның атом саласы үшiн кадрлар даярлайтын ұлттық жүйе ұйымдастырылады, атом энергетикасы мен өнеркәсiбiнiң басым бағыттары бойынша мамандарды даярлау және қайта даярлау бойынша 3 оқу-әдiстемелiк сыныптар ұйымдастырылады;
атом энергиясын бейбiт мақсатта қолдану мәселелерi жөнiнде халықты ақпараттандыру және ағарту жүйесi ұйымдастырылады.

8. Бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары

Ескерту. 8-бөлімге өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2006.06.08. N 531 қаулысымен.

____________________________________________________________________
Р/с | Iс-шаралар | Аяқталу | Орын. |Орындау| Болжа. | Қаржылан.
N | | нысаны | дауға | (iске | натын | дыру көзі
| | | (iске | асыру)| шығыс. |
| | |асыруға)|мерзімі| тар, |
| | | жауап. | | млн. |
| | | тылар | | теңге |
____________________________________________________________________
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7
____________________________________________________________________
Ұйымдастыру іс-шаралары
____________________________________________________________________
1 Бағдарламаның Министр. ЭМРМ 2004 Болжан. Болжан.
негiзгі тапсырма. дің жылғы ған ған
лары бойынша бұйрығы І жоқ жоқ
жобаларды iрiк. тоқсан
теу жөнiнде
конкурс ұйымдас.
тыру және өткiзу

2 Конкурс нәтижелерi Министр. ЭМРМ 2004 Болжан. Болжан.
бойынша Бағдарла. дің жылғы ған ған
маның 2004-2008 бұйрығы І жоқ жоқ
жылдарға арналған тоқсан
кең көлемдi
нұсқасын жасау

3 Жылдық есептердi Министр. ЭМРМ 2004 Болжан. Болжан.
қарау және бекіту. дiң жылғы ған ған
Алдағы жылға бұйрығы ІV жоқ жоқ
арналған Бағдарла. тоқсан
маның кең көлемдi
нұсқасын жасау
және бекiту
____________________________________________________________________
Негiзгi ғылыми-техникалық тапсырмалар
____________________________________________________________________
4 Радиоэкология және Министр. ЭМРМ 2004- 2004 ж. - Респуб.
қоршаған ортаны дің 2008 - 55,326 ликалық
қорғау (қоршаған бұйрығы жылдар 2005 ж. - бюджет
ортаның мониторинг 49,0
жүйесi, РАҚ және 2006 ж. -
ПЯО сақтау және 53,5
қайта өңдеу 2007 ж.
инфрақұрылымын 56,6*
құру, радиациялық 2008 ж.
қауіптi факторлар. 60,05*
ды жою)

5 Қазақстанда атом Министр. ЭМРМ 2004- 2004 ж. - Респуб.
энергетикасын дің 2008 - 297,16 ликалық
дамыту жөнiндегi бұйрығы жылдар 2005 ж. - бюджет
жұмыстарды 336,06
ғылыми-техникалық 2006 ж. -
қолдауды қамтама. 373,5
сыз ету (энерге. 2007 ж.
тиканың жай-күйін 396,0*
бағалау, ел өңір. 2008 ж.
лерінің отын-энер. 419,7*
гетикалық теңгері.
мін әзірлеу, рес.
публиканың атом
энергетикасы объек.
тілерінің ядролық
және радиациялық
қауіпсіздігін қам.
тамасыз ететін
техникалық әдіс.
терді әзірлеу)

6 Халық шаруашылы. Министр. ЭМРМ 2004- 2004 ж. - Респуб.
ғының мұқтаждары дің 2008 - 64,272 ликалық
үшiн ядролық және бұйрығы жылдар 2005 ж. - бюджет
радиация техноло. 72,46
гияларды әзiрлеу 2006 ж. -
(радиоактивтiк 80,8
изотоптарды өндiру 2007 ж.
технологияларын 85,5*
әзiрлеу, радио. 2008 ж.
фармпрепараттар 90,71*
өндіру)

7 Таратпау режимi. Министр. ЭМРМ 2004- 2004 ж. - Респуб.
нiң геофизикалық дің 2008 - 72,031 ликалық
аспектiлерi бұйрығы жылдар 2005 ж. - бюджет
(бақылаудың 55,66
ұлттық жүйесiнде 2006 ж. -
болатын ядролық 62,1
сынақтар монито. 2007 ж.
рингi, жарылыстан 65,9*
кейiнгi геология. 2008 ж.
лық процестер 69,84*
мониторингi)

8 Қазақстанның атом Министр. ЭМРМ 2004- 2004 ж. - Респуб.
саласы үшiн кадр. дің 2008 - 9,21 ликалық
лар даярлаудың бұйрығы жылдар 2005 ж. - бюджет
бiлiм беру 9,72
технологияларын 2006 ж. -
әзiрлеу. 11,0
Қазақстанда атом 2007 ж.
энергетикасы мен 11,8*
өнеркәсiбiн дамы. 2008 ж.
туды ақпараттық 12,40*
қамтамасыз ету
____________________________________________________________________

* - Бағдарламаны қаржыландыру көлемi 2007-2008 жылдары тиiстi жылға арналған республикалық бюджеттi қалыптастыру кезiнде нақтыланатын болады.

Об утверждении научно-технической программы "Развитие атомной энергетики в Республике Казахстан" на 2004-2008 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 12 апреля 2004 года N 405

В целях реализации пункта 2.6.4. Плана мероприятий по реализации Программы Правительства Республики Казахстан на 2003-2006 годы, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 5 сентября 2003 года N 903, Правительство Республики Казахстан постановляет:

1. Утвердить прилагаемую научно-техническую программу "Развитие атомной энергетики в Республике Казахстан" на 2004-2008 годы (далее - Программа).

2. Министерству энергетики и минеральных ресурсов Республики Казахстан ежегодно по итогам полугодия и года представлять в Правительство Республики Казахстан информацию о ходе реализации Программы.

3. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на Заместителя Премьер-Министра Республики Казахстан Мынбаева С.М.

4. Настоящее постановление вступает в силу со дня подписания.

Премьер-Министр
Республики Казахстан

Утверждена
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 12 апреля 2004 года N 405

Научно-техническая программа "Развитие атомной энергетики
в Республике Казахстан" на 2004-2008 годы

1. Паспорт Программы

Сноска. В раздел 1 внесены изменения постановлением Правительства РК от 8 июня 2006 года N 531 .

Наименование Развитие атомной энергетики в Республике Казахстан

Основание для Концепция развития урановой промышленности и
разработки: атомной энергетики Республики Казахстан на
2002-2030 годы, утвержденная постановлением
Правительства Республики Казахстан от 20 августа
2002 года N 926.
План мероприятий по реализации Программы
Правительства Республики Казахстан на 2003-2006
годы (пункт 2.6.4), утвержденный постановлением
Правительства Республики Казахстан от 5 сентября
2003 года N 903.

Цель Программы: Разработка наукоемких ядерных технологий, методов
и систем, направленных на развитие атомной науки,
техники и повышение безопасности и эффективности
атомной энергетики.

Основные Получение количественной информации, характери-
задачи: зующей радиационную обстановку в местах проведения
ядерных взрывов и размещения ядерных установок.
Организация систем мониторинга окружающей среды и
природных ресурсов в рамках Единой государственной
системы мониторинга. Разработка и осуществление
мероприятий по снижению риска от воздействия
радиационно-опасных объектов и территорий
Республики Казахстан. Разработка рекомендаций и
технологий по обращению с радиоактивными отходами
(далее - РАО) и их надежной изоляции.
Разработка технических предложений по обоснованию
строительства атомных станций в Казахстане.
Научно-техническое сопровождение работ по выводу
из эксплуатации реактора БН-350.
Разработка современных экологически безопасных
технологий на объектах атомной энергетики и
промышленности.
Развитие научных исследований, направленных на
решение задач по повышению безопасности и
эффективности ядерной и термоядерной энергетики и
промышленности. Проведение работ по перспективным
направлениям физики реакторов.
Обеспечение потребности Казахстана в изотопной
продукции медицинского и промышленного назначения.
Исследование и разработка технологий производства
перспективных материалов для атомной
промышленности Казахстана.
Разработка и внедрение ядерно-физических методов
и наукоемких технологий в различных отраслях
народного хозяйства.
Развитие системы геофизического мониторинга
ядерных испытаний.
Развитие методов изучения и оценки состояния недр
в местах проведения подземных ядерных взрывов,
изоляции РАО, строительства и эксплуатации ядерных
установок.
Разработка технологий утилизации и конверсии
боеприпасов с истекшими сроками хранения.
Развитие и совершенствование образовательных
технологий подготовки кадров для атомной науки,
техники, энергетики и промышленности.

Сроки 2004-2008 годы (I этап - 2004-2006 годы)
реализации (II этап - 2007-2008 годы)

Ожидаемые В результате реализации Программы будут получены
результаты следующие основные результаты:
разработаны методы и технологии по повышению
безопасности и эффективности ядерной и
термоядерной энергетики и промышленности;
получены новые данные по перспективным
направлениям физики реакторов;
получены новые экспериментальные данные для
верификации расчетных кодов, описывающих поведение
энергетических реакторов при тяжелых авариях;
разработаны технические предложения по
обоснованию строительства атомных станций в
Казахстане;
обеспечено научно-техническое сопровождение
работ по выводу из эксплуатации реактора БН-350;
создана информационная база, необходимая для
проектирования элементов и систем безопасности
энергетических реакторов;
создана система обращения с радиоактивными
отходами, в том числе с отработанным ядерным
топливом;
внедрены современные экологически безопасные
технологии на всех этапах жизненного цикла ядерных
установок;
созданы системы мониторинга окружающей среды и
природных ресурсов в радиационно-опасных местах в
рамках Единой государственной системы мониторинга;
проведены работы по ликвидации
радиационно-опасных объектов на территории
Казахстана;
получены новые данные по ядерной физике и
радиационному материаловедению;
налажено производство радиоизотопной продукции
медицинского и промышленного назначения;
разработаны и внедрены ядерные и радиационные
технологии и методы в промышленность Казахстана;
создана национальная система мониторинга ядерных
испытаний в составе мировой системы;
получены новые данные о состоянии недр в местах
проведения ядерных взрывов;
организована национальная система подготовки
кадров для атомной отрасли Казахстана.
Организованы учебно-методические классы по
подготовке и переподготовке специалистов по
приоритетным направлениям атомной энергетики и
промышленности;
организована система информирования и
просвещения населения по вопросам мирного
использования атомной энергии.

Объем и Финансирование Программы осуществляется за счет и
источники в пределах средств, предусматриваемых в
финансирования: республиканском бюджете на прикладные научные
исследования технологического характера.
Необходимый объем финансирования Программы из
республиканского бюджета на 2004-2008 годы
составляет 2870,3 миллионов (далее - млн.) тенге,
в том числе по годам: 2004 год - 498 млн. тенге;
2005 год - 522,9 млн. тенге; 2006 год - 580,9 млн.
тенге; 2007 год - 615,8 млн. тенге;
2008 год - 652,7 млн. тенге. Ежегодные объемы
будут уточняться в соответствии с объемами,
предусматриваемыми в республиканском бюджете
по соответствующей бюджетной программе.
Планируемые объемы дополнительно привлекаемых
внебюджетных средств для реализации Программы
составят около 1000 млн. тенге на период ее
реализации.

Администратор Министерство энергетики и минеральных ресурсов
Программы: Республики Казахстан

2. Введение

Основными задачами республиканского государственного предприятия "Национальный ядерный центр Республики Казахстан" (далее - НЯЦ РК), созданного в соответствии с Указом Президента Республики Казахстан от 15 мая 1992 года N 779 и постановлением Кабинета Министров Республики Казахстан от 21 января 1993 года N 55, были определены конверсия Семипалатинского испытательного полигона (использование его научно-технического потенциала в интересах экономики Республики Казахстан), объединение усилий ученых и специалистов, работающих в области атомной науки и техники для решения проблем атомной энергетики, радиационной экологии, ядерных и радиационных технологий, ликвидации последствий испытаний на территории Казахстана ядерного оружия.
Решение этих задач осуществлялось в рамках республиканской целевой научно-технической программы "Развитие атомной энергетики в Казахстане", основные задания и показатели которой на 1999-2003 годы были утверждены постановлением Правительства Республики Казахстан от 12 марта 1999 года N 235.
В настоящее время основные задания вышеназванной программы реализованы:
успешно проведены работы по ликвидации инфраструктуры испытания ядерного оружия на Семипалатинском испытательном полигоне (далее - СИП);
создана научно-техническая и технологическая база для развития атомной энергетики в Казахстане;
разработаны карты радиационно-загрязненных мест на некоторых участках территории Казахстана;
организовано производство радиофармацевтических препаратов;
разработан ряд ядерно-физических методов исследований для различных отраслей народного хозяйства;
заложены основы казахстанской системы мониторинга (модернизирован и построен ряд стационарных сейсмических и инфразвуковых станций наблюдения, впервые в Казахстане создана телекоммуникационная система сбора данных в режиме реального времени, создан Центр данных с функциями национального Центра данных);
оценены геофизические модели в местах проведения подземных ядерных взрывов и обоснованы методы проведения мониторинга поствзрывных процессов;
выполнено районирование геологических формаций СИП и прилегающих территорий по их потенциальной пригодности для захоронения РАО, выполнено обследование одного из перспективных участков.
Дальнейшим развитием работ в этих областях станет научно-техническая поддержка атомной отрасли в Казахстане на основе передовых технологий с учетом опыта ведущих атомных держав, развития аппаратурной и методической базы радиоэкологических исследований, создания эффективной системы обращения с РАО и отработанным ядерным топливом на уровне современных международных требований, создание национальной отрасли производства радиофармпрепаратов, дальнейшее развитие сети геофизического мониторинга в составе глобальной международной системы.
Одним из главных принципов успешного развития страны является ее энергетическая независимость. В связи с ограниченностью природных запасов органического топлива, его относительной дороговизной энергетика в ряде экономически развитых стран стала развиваться, в основном, за счет строительства атомных электростанций. В настоящее время в Республике Казахстан интенсивно развиваются энергоемкие отрасли производства, что делает чрезвычайно важным для Казахстана сохранение и дальнейшее ускоренное развитие атомной энергетики как наукоемкой и высокотехнологичной отрасли народного хозяйства. Для Казахстана также очень важно сохранение и закрепление регионального лидерства в области мирного использования атомной энергии. Наличие развитой атомной энергетики придаст Казахстану статус страны, обладающей наукоемкими, высокими технологиями.
Создание и развитие национальной атомной энергетики позволят на основе современных, высоких технологий решить задачу замещения импорта электроэнергии и энергоносителей, что чрезвычайно актуально для южных и западных регионов Казахстана.
В республике имеются все необходимые для этого объективные предпосылки. В первую очередь, это имеющийся топливный цикл от добычи урановой руды до производства топливных таблеток для атомных энергетических станций (далее - АЭС). За годы независимости Казахстан сохранил свое место в кооперации производителей урана и реакторного топлива, сложившейся еще в рамках бывшего СССР. Во-вторых, имеющаяся законодательная и нормативная база, регулирующая все аспекты деятельности по мирному использованию атомной энергии. В третьих, имеющийся научно-технический и кадровый потенциал республики.
Для развития высокого технологического уровня, обеспечивающего эффективное и безопасное функционирование объектов использования атомной энергии, необходимо научно-техническое сопровождение работ по развитию отечественной атомной энергетики и промышленности.
На решение этих задач направлена научно-техническая программа "Развитие атомной энергетики в Республике Казахстан" на 2004-2008 годы (далее - Программа).

3. Анализ современного состояния проблемы

Главной целью Стратегии развития Казахстана до 2030 года является повышение благосостояния населения на основе устойчивого развития экономики страны в рыночных условиях. Это возможно при условии устойчивого, опережающего развития энергетики, поскольку топливно-энергетический комплекс является важнейшей, структурной компонентой экономики, одним из ключевых факторов обеспечения жизнедеятельности производительных сил общества и населения.
Постановлением Правительства Республики Казахстан от 20 августа 2002 года N 926 была одобрена Концепция развития урановой промышленности и атомной энергетики Республики Казахстан на 2002-2030 годы. Цели, сформулированные в Концепции, ориентируют атомную энергетику и промышленность Республики Казахстан на решение задач, поставленных перед отраслью Президентом Казахстана в Стратегии развития Республики Казахстан до 2030 года. Задачи, поставленные в Концепции, направлены на преобразование энергетики Казахстана в высокотехнологичную, наукоемкую, динамично развивающую отрасль, которая стала бы надежной основой для форсированного и устойчивого развития экономики и повышения благосостояния населения страны. Атомная энергетика включает в себя большой комплекс сложных производств и новейших технологий, использующих последние достижения науки: центрифужное и лазерное разделение изотопов, новые композиционные, топливные и конструкционные материалы, автоматизированные системы управления на базе современных высокопроизводительных процессоров и компьютеров и т.п. Учеными ведущих организаций атомной отрасли разработаны и в ближайшем будущем будут внедрены принципиально новые технологии обращения с радиоактивными отходами, например, таких, как трансмутация актинидов и долгоживущих радионуклидов.
Программа является продолжением научно-исследовательских работ в области атомной энергетики в Казахстане, радиоэкологии, проблем нераспространения, прикладной ядерной физики. Результаты, полученные при выполнении основных заданий республиканской целевой научно-технической программы "Развитие атомной энергетики в Казахстане" на 1993-2003 годы, вызвали интерес у многих зарубежных организаций и позволили привлечь дополнительные финансовые инвестиции в форме грантов международных организаций, контрактов Японии, Америки и Европейского Союза. Сумма внебюджетного финансирования научно-исследовательских работ составила около 50 %. Привлечение внебюджетных средств позволило усовершенствовать аппаратурную базу, провести модернизацию имевшихся и построить уникальные стенды, расширить сеть геофизических станций, разработать технологии производства радиофармпрепаратов на имеющихся реакторном и ускорительном установках НЯЦ РК.
Был полностью переоснащен компьютерный парк, лаборатории оснащены новой современной аппаратурой (спектрометры Canberra, германиевые детекторы ORTEC GMX 13180-S, передвижные радиологические лаборатории) для радиоэкологических исследований, уникальные стенды EAGLE, COTELS для проведения исследований по безопасности атомных установок, проведена модернизация систем физической защиты реакторов, введены в эксплуатацию и функционируют инфразвуковые и сейсмические станции по контролю за проведением ядерных испытаний в городах Каратау, Актюбинск, Маканчи. Обследовано около 40% территории Семипалатинского испытательного полигона по крупномасштабной сетке. Разработаны технологии налажено производство трех радиофармпрепаратов: технеция, таллия, йода.
Развитие научных связей с высшими учебными заведениями Казахстана и России позволило организовать первый выпуск отечественных специалистов (14 человек - в 2001 году, 12 человек - в 2002 году) по специальности "Ядерные реакторы и энергетические установки" в Семипалатинском государственном университете имени Шакарима.
Слабые стороны проблемы: затягивание принятия решений по данной проблеме приведет к приостановлению работы реакторных установок и ускорительной техники и негативно отразится на развитии научно-технического и кадрового потенциала атомной отрасли Казахстана, будет нарушена отлаженная технология производства радиофармпрепаратов, а также не будут завершены разработки ядерных технологий для народного хозяйства Казахстана.
Сильные стороны проблемы: сохранение и дальнейшее развитие наукоемких технологий, кадрового потенциала, научно-технической базы атомной отрасли Казахстана.

Научная и прикладная значимость программы

В соответствии с Концепцией развития урановой промышленности и атомной энергетики Республики Казахстан на 2002-2030 годы направления работ, выполнение которых планируется в Программе, будут обеспечивать научно-техническую поддержку развития отечественной атомной энергетики и промышленности в Казахстане, развитие ядерных наукоемких технологий и методов диагностик, включая методы неразрушающего контроля, для различных отраслей народного хозяйства. Выполнение Программы позволит Казахстану не только сохранить научные и производственные кадры атомной отрасли, но и создать национальную систему подготовки специалистов для атомной науки, энергетики и промышленности.

Организационная и материально-техническая
обеспеченность программы

В Казахстане в настоящее время имеется ряд составляющих атомного энергопромышленного комплекса: организации, ведущие поиск и геологическую разведку месторождений урана, уранодобывающие предприятия, предприятия по производству уранового концентрата, двуокиси урана и топливных таблеток. Наличие в республике высококвалифицированных специалистов и научных центров, оснащенных исследовательскими реакторами и уникальными нереакторными установками и стендами, ведущими исследования в области ядерной физики, физики и технологии ядерных реакторов, безопасности ядерных энергетических установок, позволит успешно выполнить основные задачи программы по развитию высокой научно-технической и технологической базы атомной отрасли Казахстана. Ученые и специалисты научных и проектно-конструкторских предприятий НЯЦ РК непосредственно участвуют в разработке материалов проектов атомных станций, в работах по проекту международного термоядерного реактора и по проекту Казахстанского материаловедческого термоядерного реактора токамак.

4. Цель и задачи Программы

Цель Программы - разработка наукоемких ядерных технологий, методов и систем, направленных на развитие атомной науки, техники и повышение безопасности и эффективности атомной энергетики.
Задачи Программы.
Получение количественной информации, характеризующей радиационную обстановку в местах проведения ядерных взрывов и размещения ядерных установок. Организация систем мониторинга окружающей среды и природных ресурсов в рамках Единой государственной системы мониторинга. Разработка и осуществление мероприятий по снижению риска от воздействия радиационно-опасных объектов и территорий Республики Казахстан. Разработка рекомендаций и технологий по обращению с РАО и их надежной изоляции.
Разработка технических предложений по обоснованию строительства атомных станций в Казахстане.
Научно-техническое сопровождение работ по выводу из эксплуатации реактора БН-350.
Разработка современных экологически безопасных технологий на объектах атомной энергетики и промышленности.
Развитие научных исследований, направленных на решение задач по повышению безопасности и эффективности ядерной и термоядерной энергетики и промышленности.
Проведение работ по перспективным направлениям физики реакторов.
Разработка методов и технологий по повышению безопасности и эффективности ядерной и термоядерной энергетики и промышленности.
Проведение внереакторных и реакторных экспериментов для верификации расчетных кодов, описывающих поведение энергетических реакторов при тяжелых авариях.
Создание информационной базы, необходимой для проектирования элементов и систем безопасности энергетических реакторов.
Создание системы обращения радиоактивными отходами, в том числе с отработанным ядерным топливом.
Внедрение современных экологических безопасных технологий на всех этапах жизненного цикла ядерных установок.
Обеспечение потребности Казахстана в изотопной продукции медицинского и промышленного назначения.
Исследование и разработка технологий производства перспективных материалов для атомной промышленности Казахстана.
Разработка и внедрение ядерно-физических методов и наукоемких технологий в различных отраслях народного хозяйства.
Развитие системы геофизического мониторинга ядерных испытаний.
Развитие методов изучения и оценки состояния недр в местах проведения подземных ядерных взрывов, изоляции РАО, строительства и эксплуатации ядерных установок.
Разработка технологий утилизации и конверсии боеприпасов с истекшими сроками хранения.
Развитие образовательных технологий подготовки кадров для атомной науки, техники, энергетики и промышленности.

5. Основные направления и механизм реализации Программы

Основными направлениями реализации Программы являются:
1. Радиоэкология и охрана окружающей среды в Казахстане.
Получение комплексной информации о радиоэкологической обстановке в республике.
Меры и индикативные показатели: проведение спектрометрических и радиохимических исследований радиационной обстановки на бывших полигонах Казахстана, создание карт радиационного загрязнения по основным дозообразующим радионуклидам.
Разработка и внедрение системы мониторинга окружающей среды в местах проведения ядерных испытаний, размещения ядерных установок и мест хранения РАО и отработанного ядерного топлива (ОЯТ).
Меры и индикативные показатели: определение сетки отбора проб окружающей среды, создание системы воздушной фильтрации, адаптация технологий отбора и подготовки проб к природно-климатическим условиям полигонов и техническим характеристикам площадок.
Создание инфрастуктуры и технологий для сбора, переработки и долговременного хранения РАО и ОЯТ с учетом вывода из эксплуатации реактора БН-350.
Меры и индикативные показатели: разработка конструкторской документации ячеек долговременного хранения ОЯТ на основе нейтронно-физических расчетов, разработка технических средств и автоматизированной системы сбора и переработки РАО, разработка новых технологий обращения с РАО (трансмутация актинидов и долгоживущих радионуклидов).
Разработка методов надежной изоляции РАО, новых неорганических сорбентов.
Меры и индикативные показатели: разработка конструкторской документации очистительных сооружений, разработка технологий производства неорганических сорбентов, адаптированных к физико-химическим характеристикам почвы.
Ликвидация радиационно-опасных факторов на территории Казахстана.
Меры и индикативные показатели: создание базы данных ядерных материалов и РАО на территории Республики Казахстан, разработка технологий ликвидации радиационно-опасных объектов.
2. Обеспечение научно-технической поддержки работ по развитию атомной энергетики в Казахстане.
Оценка состояния энергетики, разработка балансов и прогнозов топливо- и энергопотребления в крупных промышленных центрах и городах, в регионах Республики Казахстан.
Меры и индикативные показатели: анализ состояния энергетики на территории республики, экономическая модель развития энергетики в отдельных регионах Казахстана.
Определение регионов и пунктов, наиболее подходящих для размещения атомных станций.
Меры и индикативные показатели: изучение геофизического состояния предполагаемых мест размещения атомных станций, оценка влияния строительства АЭС на социально-экономические показатели региона.
Проведение научных исследований, направленных на решение задач по повышению безопасности и эффективности ядерной и термоядерной энергетики Казахстана.
Меры и индикативные показатели: создание стендов и установок для проработки аварийных режимов работы реакторов на быстрых и тепловых нейтронах, создание измерительных приборов для исследований физических характеристик конструкционных материалов термоядерных реакторов.
Разработка технических методов, обеспечивающих ядерную и радиационную безопасность объектов атомной энергетики Республики Казахстан.
Меры и индикативные показатели: анализ системы физической защиты имеющихся ядерных объектов, разработка автоматизированных систем физической защиты ядерных объектов.
3. Ядерные и радиационные технологии:
Разработка технологий производства радиоактивных изотопов для народного хозяйства.
Меры и индикативные показатели: создание дополнительных облучательных установок для адаптации технологий производства радиофармпрепаратов на реакторных и ускорительных установках.
Производство и поставка радиофармацевтических препаратов в организации здравоохранения Республики Казахстан.
Меры и индикативные показатели: маркетинговые исследования, усовершенствование технологий производства радиофармпрепаратов в целях удешевления стоимости препаратов, налаживание и отработка технологии доставки радиофармпрепаратов.
Разработка и внедрение ядерно-физических и радиационных технологий в добывающие и перерабатывающие отрасли народного хозяйства.
Меры и индикативные показатели: разработка технологий очистки радиационно-загрязненных нефтегазовых трубопроводов, развитие неразрушающих методов контроля в нефтегазовой и топливно-энергетических отраслях, разработка методов биодозиметрии, развитие ядерных методов диагностики и лечения, разработка технологий утилизации боеприпасов с истекшими сроками хранения, разработка технологий производства материалов с заданными свойствами.
4. Геофизические аспекты режима нераспространения:
Мониторинг ядерных испытаний национальной системой контроля в составе мировой системы мониторинга.
Меры и индикативные показатели: развитие сети сейсмических и инфразвуковых станций мониторинга, круглосуточная запись в реальном времени, сбор и передача данных в Центр данных организации Договора о всеобъемлющем запрещении ядерных испытаний.
Мониторинг поствзрывных геологических процессов в местах проведения ядерных взрывов.
Меры и индикативные показатели: изучение и мониторинг геоэкологического состояния недр в местах проведения подземных ядерных взрывов, разработка экспресс методов и приборов изучения геологических формаций.
Геолого-геофизическое сопровождение строительства радиационно-опасных объектов (АЭС, хранилищ РАО и др.) на территории Казахстана.
Меры и индикативные показатели: изучение геологического и сейсмического состояния участков земли, прогностические оценки.
5. Образовательные технологии подготовки кадров для атомной отрасли Казахстана. Информационное обеспечение развития атомной энергетики и промышленности в Казахстане.
Укрепление материально-технической базы организаций, готовящих кадры для атомной энергетики и науки.
Меры и индикативные показатели: создание учебных лабораторий и центров на базе имеющегося оборудования в научно-исследовательских институтах и предприятиях атомной отрасли.
Привлечение ведущих ученых и специалистов научных и промышленных организаций республики, работающих в области использования атомной энергии, к подготовке кадров.
Меры и индикативные показатели: разработка лабораторных методических и учебных пособий для студентов инженерных и физических специальностей в области атомной энергетики, создание филиалов специализированных кафедр на базе научно-исследовательских институтов.
Развитие системы стажировок казахстанских специалистов и студентов в ведущих ядерных центрах промышленно развитых стран, расширение обмена специалистами, преподавателями и студентами.
Меры и индикативные показатели: обучение и стажировка студентов и молодых специалистов в ближнем и дальнем зарубежье по индивидуальным планам подготовки.
Организация системы мониторинга общественного мнения, проведение работ по информированию и просвещению населения по вопросам мирного использования атомной энергии.
Меры и индикативные показатели: организация комплексной, плановой работы по мониторингу общественного мнения, выпуск статей в республиканских, международных журналах и газетах, подготовка теле- и радиопередач, проведение круглых столов, конференций, семинаров.
Реализация Программы осуществляется на основе государственного заказа на выполнение проектов, соответствующих целям и задачам Программы и прошедших конкурсный отбор, а также выполнения контрактов по заданиям конечных потребителей научно-технической и промышленной продукции. К реализации Программы будут привлечены на конкурсной основе научно-технические организации и высшие учебные заведения заинтересованных министерств и ведомств.

6. Необходимые ресурсы и источники их финансирования

Сноска. В раздел 6 внесены изменения постановлением Правительства РК от 8 июня 2006 года N 531 .

Финансирование Программы осуществляется за счет и в пределах бюджетных средств, предусматриваемых в республиканском бюджете на прикладные научные исследования технологического характера Министерству энергетики и минеральных ресурсов Республики Казахстан. Необходимый объем финансирования Программы из республиканского бюджета на 2004-2008 годы составляет 2870,3 млн. тенге, в том числе по годам: 2004 год - 498 млн. тенге; 2005 год - 522,9 млн. тенге; 2006 год - 580,9 млн. тенге; 2007 год - 615,8 млн. тенге; 2008 год - 652,7 млн. тенге. Объемы финансирования Программы в последующие годы будут определяться в соответствии с прогнозными показателями государственного бюджета. Ежегодные объемы уточняются в соответствии с объемами, предусматриваемыми в республиканском бюджете по соответствующей бюджетной программе.
Дополнительно для реализации Программы предполагается привлечение средств, поступающих от выполнения прямых договоров с заказчиками, а также средств из отечественных и зарубежных инвестиционных и инновационных фондов. За счет внебюджетных средств будут проведены модернизация стендов и установок для проведения внереакторных и реакторных экспериментов, модернизация отдельных узлов ускорительной и реакторной техники для проведения фундаментальных научных исследований и отработки технологий производства радиофармпрепаратов, отработки технологий неразрушающего контроля и т.д., приобретение отдельных узлов для измерительной техники, строительство сейсмических станций, модернизация оборудования на имеющихся сейсмических станциях, приобретение аппаратуры для радиоэкологических исследований, химических препаратов и др. В 2004 году планируется за счет внебюджетных средств выполнение следующих работ: исследования по безопасности атомной энергетики, а именно исследования аварийных ситуаций на атомных станциях на тепловых и быстрых нейтронах (строительство и модернизация уникальных стендов), изучение радиационной обстановки на отдельных площадках Семипалатинского испытательного полигона (приобретение оборудования для спектрометрического анализа, установки воздушных ловушек, переносное радиологическое оборудование), исследования в области ядерной физики (приобретение сцинтилляционных счетчиков), разработки в области неразрушающего контроля (приобретение дефектоскопического лабораторного оборудования), работы в области контроля за несанкционированным испытанием ядерного оружия (аппаратурное и методическое обеспечение Центра данных, строительство новых и модернизация имеющихся сейсмостанций).
В ходе поэтапного выполнения задач Программы предполагается постепенное уменьшение относительной доли бюджетных средств за счет возрастания доли, связанной с коммерческой и хозяйственной деятельностью.

7. Ожидаемый результат от реализации Программы

В результате реализации Программы будут получены следующие основные результаты:
разработаны методы и технологии по повышению безопасности и эффективности ядерной и термоядерной энергетики и промышленности;
получены новые данные по перспективным направлениям физики реакторов;
получены новые экспериментальные данные для верификации расчетных кодов, описывающих поведение энергетических реакторов при тяжелых авариях;
разработаны технические предложения по обоснованию строительства атомных станций в Казахстане;
обеспечено научно-техническое сопровождение работ по выводу из эксплуатации реактора БН-350;
создана информационная база, необходимая для проектирования элементов и систем безопасности энергетических реакторов;
создана система обращения с радиоактивными отходами, в том числе с отработанным ядерным топливом;
внедрены современные экологически безопасные технологии на всех этапах жизненного цикла ядерных установок;
созданы системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов в радиационно-опасных местах в рамках Единой государственной системы мониторинга (4 системы на технических площадках СИП, 2 системы на технических площадках Западного Казахстана);
проведены работы по ликвидации 2 радиационно-опасных объектов на территории Казахстана;
получены новые данные по ядерной физике и радиационному материаловедению;
налажено производство 3 видов радиоизотопной продукции медицинского и промышленного назначения;
разработаны и внедрены не менее 3-х ядерных и радиационных технологий и 4 метода в промышленность Казахстана;
создана национальная система мониторинга ядерных испытаний в составе мировой системы;
получены новые данные о состоянии недр в местах проведения ядерных взрывов;
организована национальная система подготовки кадров для атомной отрасли Казахстана, организованы 3 учебно-методических класса по подготовке и переподготовке специалистов по приоритетным направлениям атомной энергетики и промышленности;
организована система информирования и просвещения населения по вопросам мирного использования атомной энергии.

8. План мероприятий по реализации Программы

Сноска. В раздел 8 внесены изменения постановлением Правительства РК от 8 июня 2006 года N 531 .

-------------------------------------------------------------------
N ! Мероприятия ! Форма !Ответст-!Срок ис-!Предпо- !Источ-
п/п! !завершения!венный !полнения!лагае- !ник
! ! !за ис- !(реали- !мые !финан-
! ! !полнение!зации) !расхо- !сирова-
! ! !(реали- ! !ды, млн.!ния
! ! !зацию) ! !тенге !
-------------------------------------------------------------------
1 ! 2 ! 3 ! 4 ! 5 ! 6 ! 7
-------------------------------------------------------------------
Организационные мероприятия
-------------------------------------------------------------------
1 Организовать и Приказ МЭМР I квар- Не пред- Не
провести конкурс Министра тал 2004 пола- предпо-
по отбору проек- года гаются лагают-
тов по основным ся
заданиям Прог-
раммы.

2 Сформировать по Приказ МЭМР I квар- Не пред- Не
результатам кон- Министра тал 2004 пола- предпо-
курса разверну- года гаются лагают-
тый вариант ся
Программы на
2004-2008 годы.

3 Рассмотреть и Приказ МЭМР IY квар- Не пред- Не
утвердить годовые Министра тал еже- пола- предпо-
отчеты. годно гаются лагают-
Сформировать и ся
утвердить
развернутый ва-
риант Программы
на предстоящий
год.
-------------------------------------------------------------------
Основные научно-технические задания
-------------------------------------------------------------------
4 Радиоэкология и Приказ МЭМР 2004- 2004 г.- Респуб-
охрана окружающей Министра 2008 55,326 ликан-
среды (система годы 2005 г.- ский
мониторинга окру- 49,0 бюджет
жающей среды, 2006 г.-
создание инфра- 53,5
структуры хране- 2007 г. -
ния и переработки 56,6*
РАО и ОЯТ, ликви- 2008 г. -
дация радиацион- 60,05*
но-опасных факто-
ров).

5 Обеспечение Приказ МЭМР 2004- 2004 г.- Респуб-
научно-техничес- Министра 2008 297,16 ликан-
кой поддержки годы 2005 г.- ский
работ по развитию 336,06 бюджет
атомной энергети- 2006 г.-
ки в Казахстане 373,5
(оценка состояния 2007 г. -
энергетики, раз- 396,0*
работка топливно- 2008 г. -
энергетического 419,7*
баланса регионов
страны, разработ-
ка технических
методов, обеспе-
чивающих ядерную
и радиационную
безопасность
объектов атомной
энергетики рес-
публики).

6 Разработка ядер- Приказ МЭМР 2004- 2004 г.- Респуб-
ных и радиацион- Министра 2008 64,272 ликан-
ных технологий годы 2005 г.- ский
для нужд народно- 72,46 бюджет
го хозяйства 2006 г.-
(разработка тех- 80,8
нологий производ- 2007 г. -
ства радиоактив- 85,5*
ных изотопов, 2008 г. -
производство ра- 90,71*
диофармпрепара-
тов).

7 Геофизические Приказ МЭМР 2004- 2004 г.- Респуб-
аспекты режима Министра 2008 72,031 ликан-
нераспространения годы 2005 г.- ский
(мониторинг ядер- 55,66 бюджет
ных испытаний на- 2006 г.-
циональной систе- 62,1
мой контроля, мо- 2007 г. -
ниторинг пост- 65,9*
взрывных геологи- 2008 г. -
ческих процессов). 69,84*

8 Разработка обра- Приказ МЭМР 2004- 2004 г.- Респуб-
зовательных тех- Министра 2008 9,21 ликан-
нологий подготов- годы 2005 г.- ский
ки кадров для 9,72 бюджет
атомной отрасли 2006 г.-
Казахстана. Ин- 11,0
формационное 2007 г. -
обеспечение раз- 11,8*
вития атомной 2008 г. -
энергетики и про- 12,40*
мышленности в
Казахстане.
-------------------------------------------------------------------

Сноска. В примечание внесены изменения постановлением Правительства РК от 8 июня 2006 года N 531 .

* - объемы финансирования Программы в 2007-2008 годы будут уточняться при формировании республиканского бюджета на соответствующий год.