Қазақстан Республикасы Конституциясының 44-бабының 8) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасында шағын кәсiпкерлiктi одан әрi дамыту және мемлекеттiк қолдау мақсатында қаулы етемін:
1. Қоса берiлiп отырған Қазақстан Республикасында Шағын кәсiпкерлiктi дамытудың және қолдаудың 2004-2006 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) бекiтiлсiн.
2. Қазақстан Республикасының Yкiметi бiр ай мерзiмде Бағдарламаны iске асыру жөнiндегi Ic-шаралар жоспарын әзiрлеп, бекiтсiн.
3. Қазақстан Республикасының Индустрия және сауда министрлiгi жыл сайын жартыжылдық пен жылдың қорытындылары бойынша Қазақстан Республикасы Президентiнiң Әкiмшiлiгiне және Қазақстан Республикасының Үкiметiне Бағдарламаның iске асырылу барысы туралы жиынтық, талдау баяндаманы ұсынсын.
4. Бағдарламаның орындалуын қамтамасыз ету жөнiндегi бақылау мен үйлестiру Қазақстан Республикасының Индустрия және сауда министрлiгiне жүктелсiн.
5. Осы Жарлық қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді.
Қазақстан Республикасының
Президенті
Қазақстан Республикасы
Президентінің
2003 жылғы 29 желтоқсандағы
N 1268 Жарлығымен
Бекітілген
Қазақстан Республикасында шағын кәсіпкерлікті
дамытудың және қолданудың 2004-2006 жылдарға
арналған мемлекеттік бағдарламасы
Астана, 2003 жыл
1. Бағдарламаның паспорты
Атауы Қазақстан Республикасында Шағын кәсiпкерлiктi
дамытудың және қолдаудың 2004-2006 жылдарға арналған
мемлекеттiк бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама)
Әзiрлеу үшін Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстанның
негiздеме 2030 жылға дейiнгi Даму стратегиясын iске асыру
жөнiндегi одан арғы шаралар туралы" 2003 жылғы
15 тамыздағы N 1165 Жарлығы
Негiзгi Қазақстан Республикасының Индустрия және сауда
әзiрлеушi министрлiгi
Мақсаты Қосылған құны жоғары жаңа технологиялық өндiрiстердi
құруға бағдарланған шағын кәсiпкерлiктi дамыту арқылы
орташа топты қалыптастыруға бағытталған
институционалдық жағдайларды жетiлдiру
Мiндеттерi Шағын кәсiпкерлiкке салық әкiмшiлiгiн жүргiзу жүйесiн
жетiлдiру;
шағын кәсiпкерлiктiң кредит ресурстарын қол
жетiмдiлiгiн жеңiлдету;
шағын кәсiпкерлiктi қолдаудың мемлекеттiк және
мемлекеттiк емес институттарының тиiмдiлiгiн арттыру;
кәсіпкерлікті мемлекеттік реттеуді оңтайландыру;
шағын кәсіпкерлікті қолдауды бірыңғай білім беру және
тиімді ақпараттық-әдістемелік жүйесін құру;
кәсіпкерлік мәселелері жөніндегі нормативтік-құқықтық
базасын жетілдіру.
Қажетті 159,12 млн. теңге көлемінде жыл сайын бөлінетін
ресурстар республикалық бюджет қаражаты, жергілікті бюджеттер.
және оларды дің көрсетілген мақсаттарға көзделген қаржы бөлу
қаржыландыру шегіндегі қаражаты, бюджеттен тыс мақсатты қаражат,
көздері халықаралық және отандық қаржы ұйымдарының гранттары,
сондай-ақ кәсіпкерлердің өздерінің және олардың
қоғамдық ұйымдарының қаражаты
Күтілетін Ұлғайту:
нәтиже шағын кәсіпкерлік субъектілерінің санын 550 мыңға
дейін, оның ішінде: 2004 жылы - 510 мыңға дейін;
2005 жылға - 530 мыңға дейін; 2006 жылы - 550 мыңға
дейін;
шағын кәсіпкерлікте жұмыс істейтіндердің санын
1,6 млн. адамға дейін, оның ішінде: 2004 жылы - 1,4
млн. адамға дейін, 2005 жылы - 1,5 млн. адамға дейін,
2006 жылы - 1,6 млн. адамға дейін;
ЖІӨ құрылымындағы шағын кәсіпкерліктің үлесін
27%-ке дейін, оның ішінде: 2004 жылы - 23%-ке дейін,
2005 жылы - 25%-ке дейін, 2006 жылы - 27%-ке дейін
Бағдарламаны 2004-2006 жылдар
іске асыру
мерзімі
2. Кiрiспе
Қазақстан Республикасында Шағын кәсiпкерлiктi дамытудың және қолдаудың 2004-2006 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейiнгi кезеңге арналған Даму стратегиясын және "Шағын кәсiпкерлiктi мемлекеттiк қолдау туралы" Қазақстан Республикасының Заңын және Қазақстан Республикасының Индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2005 жылдарға арналған стратегиясын, Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2003 жылғы 31 қазандағы Қазақстан кәсiпкерлерiнiң 11-форумында берген тапсырмаларын iске асыру мақсатында әзiрлендi.
Кәсiпкерлiк табиғи жолмен қалыптасқан, ал оны мемлекеттiк қолдаудың нысандары мен әдiстерi әлеуметтiк-экономикалық ұзақ реформаларды жүргiзу барысында жетiлдiрiлген экономикасы дамыған елдерге қарағанда, республикадағы кәсiпкерлiктiң даму тарихы небары он жылдан астам мерзiмдi құрайды. Осы кезеңде кәсiпкерлiктi қолдаудың және дамытудың төрт мемлекеттiк бағдарламасы қабылданды және iске асырылды.
Қазақстанда осы сектордың қоғамның әлеуметтiк және экономикалық дамуына әсерi жалпы iшкi өнiмнiң жартысынан астамы оның үлесiне тиетiн Батыс Еуропаның, Американың және Оңтүстiк Шығыс Азияның өнеркәсiбi дамыған елдерiндегiдей аса елеулi болмағанымен, шағын кәсiпкерлiк бiздiң елiмiзде iскерлiк өмiрдiң бұқаралық, серпiндi дамушы бөлiгi болып отыр.
Мемлекет басшысы шағын кәсiпкерлiктi одан әрi дамыту мақсатында жеке секторды қосылған құны жоғары өндiрiстердi құруға ынталандыратын шағын бизнестi қолдаудың таяу перспективаға арналған, оның iшiнде кәсiпкерлiк ахуалды, бәсекелi ортаны қалыптастыруға, жоғары қосылған құны бар жеке секторды ынталандыратын қоғамдық институттар жүйесiн қалыптастыру жөнiндегi негiзгi бағыттарды айқындады.
Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2003-2006 жылдарға арналған бағдарламасы шағын бизнестi мемлекеттiк қолдаудың нысандары мен әдiстерiн жетiлдiру жөнiнде одан әрi белсендi жұмыс жүргiзудi көздейдi. Шағын кәсiпкерлiк саласын дамытуды бизнестiң тиiмдiлiгiне кедергiлердi жою үшiн атқарушы органдар қабылдайтын шешiмдердiң әсерiн бағалау және осы процеске кәсiпкерлер мен олардың қоғамдық ұйымдарын тарту жолымен қамтамасыз ету болжанып отыр.
Бағдарламаның жобасы оған қоғамдық сараптама жүргiзу мақсатында 2002 жылғы маусымнан бастап web-сайтқа енгiзiлдi. Бағдарламаның жобасы 2002 жылғы тамызда Алматыда кәсiпкерлердiң қоғамдық бiрлестiктерi, банк секторы, халықаралық ұйымдар және бұқаралық ақпарат құралдары өкiлдерiнiң қатысуымен өткен "дөңгелек үстел" отырысында талқыланды.
3. Шағын кәсiпкерлiктi дамытудың қазiргi уақыттағы
жай-күйiн талдау
Кәсiпкерлiктi қолдаудың және дамытудың бұрынғы мемлекеттiк бағдарламаларын (1992-1994 жж., 1994-1996 жж., 1999-2000 жж., 2001-2002 жж.) талдау оларды iске асыру республикада кәсiпкерлiк секторды қалыптастыруға және дамытуға оң әсер еткенiн көрсеттi. Тауарлар мен қызметтер көрсетудiң бәсекелi рыногы құрылды және шағын кәсiпкерлiктi қолдаудың және дамытудың институционалдық шаралары айқындалды.
Нарықтық реформалар жылдарында кәсiпкерлiк сектор қоғамда елеулi орынға ие болды. Басты стратегиялық мақсатқа: кәсiпкерлiкпен айналысу мүмкiндiгi республика азаматтарының конституциялық құқықтарының шынайы және ажырамас бөлiгiне айналуына қол жеткiзiлдi, ол үшiн мемлекет қажеттi жағдайларды жасады.
Ресми статистика деректерi бойынша республикада 2003 жылғы қаңтардағы жағдай бойынша 442,3 мың шағын кәсiпкерлiк субъектiлерi есепке алынды, оларда шамамен 1,2 млн. адам жұмыс iстейдi. Шағын кәсіпкерлікте жұмыс істейтіндердің үлес салмағы жұмыс істейтіндердің жалпы санының 17,6%-iн құрайды.
2002 жылы шағын кәсiпкерлiк субъектiлерi тауарлар сату мен қызметтер көрсетуден 621,4 млрд. теңгеге жуық сомада кiрiс алды. Елдiң жалпы iшкi өнiмiнiң құрылымындағы шағын кәсiпкерлiктiң үлесi осы жылдың алдын ала жасалған қорытындылары бойынша 2001 жылмен салыстырғанда 2,9%-кe өсуге және 19,5%-тi құрауға тиiс.
Шағын кәсiпкерлiктi реттеудiң нормативтiк құқықтық негiзi құрылды.
Қазақстан Республикасының Салық кодексiнде шағын кәсiпорындардың қызметiн салықтық реттеу жүйесiн жетiлдiруге бағытталған белгiлi бiр iлгерiлеу шаралары көзделген. Ұйымдық-құқықтық нысанына, кiрiс деңгейiне қарай шағын кәсiпкерлiк субъектiлерiне салық салудың жеңiлдетiлген режимiн беруге сараланған көзқарас, сондай-ақ ауыл шаруашылығы тауарларын өндiрушiлер үшiн айрықша режим енгiзу олардың iшiндегi маңыздысы болып табылады.
Осылайша, Қазақстан Республикасы Салық кодексiнiң жекелеген бөлiмiнде салық жүктемесiн айтарлықтай төмендететiн және салық салу жүйесiн, соның iшiнде шағын бизнес субъектiлерiне, шаруа фермер қожалықтарына, заңды тұлғалар - ауыл шаруашылығы өнiмдерiн өндiрушiлерге қатысты оңайлататын арнайы салық режимдерi көзделедi. Шағын бизнес субъектiлерi үшiн арнайы салық режимi бiр жолғы талондардың, патенттiң және оңайлатылған декларацияның негiзiнде айқындалады.
2002-2003 жылдардың iшiнде Қазақстан Республикасының Салық кодексiне шағын бизнес субъектiлерi үшiн салық ауыртпалығын одан әрi төмендетуге байланысты өзгерiстер мен толықтырулар енгiзiлдi.
Банк секторын тұрақты дамуы қаржылай қызметтер көрсету рыногын дамытуға және шағын кәсiпкерлiк кәсiпорындары активтерiнiң ұлғаюын ынталандыратын қаржы-кредиттiк қамтамасыз етудiң көп деңгейлi жүйесiн әзiрлеуге мүмкiндiк бередi.
Сонымен қатар, жүргiзiлген талдау шағын кәсiпкерлiктi дамытуға керi әсер ететiн бiрқатар факторларды көрсетiп бердi.
Шағын кәсiпкерлiктiң дамуына кедергi келтiрiп отырған неғұрлым күрделi проблемалардың бiрi көптеген субъектiлердiң өзiнiң инвестициялық және айналымдағы мұқтаждарын қамтамасыз ету үшiн жеткiлiктi қаржы ресурстарының жоқтығы болып табылады. Банктер шағын кәсiпкерлiк субъектiлерiнiң кепiл қабiлетiнiң төмендiгiне орай қарыздар бойынша проценттiк ставканы арттыру жолымен тәуекел құнын кредиттерге ауыстыруға мәжбүр.
Сонымен қатар шағын бизнес кәсiпорындарының қормен жарақтануының төмен деңгейi оның еңбек өнiмдiлiгiнiң төмендiгi салдарынан шағын кәсiпкерлiк секторының экономикалық тиiмдiлiгiн арттыруға әсерiн тигiзбейдi және негiзгi құралдарды кепiлге қойып шағын кәсiпкерлiкке кредит берiлуiн тежейдi.
Осы себептен де бiраз жылдар бойы сауда-делдалдық қызмет кәсiпкерлер үшiн өзiне қаржы құралдарын жинақтаудың бiрден-бiр қол жетерлiк әдiсi болып қалуда. Шағын кәсiпкерлiк субъектiлерiнiң сауда саласында тауарлар сатудан, қызметтер көрсетуден алатын кiрiсi олар алған кiрiстiң жалпы көлемiнiң 60 %-тен астамын құрайды.
Шағын кәсiпкерлiктiң дамуына керi әсер ететiн басқа да факторлар шағын кәсiпкерлiктiң қызметiн реттейтiн қолданыстағы заңнамадағы нормалардың жетiлдiрiлмеген және кей жағдайда нақты нормалардың болмауы болып табылады, бұл әкiмшiлiк кедергiлердi ұлғайтуға әкеледi.
Шағын кәсiпкерлiктi қолдаудың инфрақұрылымы үйлесiмнiң жеткiлiксiздiгi кәсiпкердiң нарыққа кiруi кезiнде сыртқы және iшкi ортадағы барлық шартқа қатысушы агенттермен қатынастарды ретке келтiру мен қолдау қажеттiгiне негiзделген қосымша шығындарға ұшырауына әкеледi. Сыртқы - бұл мемлекеттiк органдармен, қаржы-кредит ұйымдарымен, жеткiзушiлермен, тұтынушылармен және бәсекелестермен өзара қарым-қатынас; iшкi - қызметтiң түрiн және ұйымдық-құқықтық нысанды таңдау; жарғылық капиталды қажеттi мөлшерде қалыптастыру; кадрларды iрiктеу және қызметкерлердi басқару; әрiптестер командасын iздестiру және нарықты бiлу.
Көптеген өңiрлерде кәсiпкерлердiң бiлiктiлiгi мен оларды оқыту проблемасы шешiлмеген күйде қалуда. Шағын бизнес үшiн инженер-техник және жұмысшы мамандықтар саласындағы бiлiктi кадрлардың үлкен тапшылығы байқалады.
Жүргiзiлген талдау шағын кәсiпкерлiктi қолдау жұмыстары өткен жылдардың тәжiрибесi негiзiнде жүйелеу жолымен экономикалық, құқықтық және институционалдық-құрылымдық реформаларды тереңдету қажеттiгi туралы қорытынды жасауға мүмкiндiк бередi.
4. Бағдарламаның мақсаты мен мiндеттерi
Бағдарламаның мақсаты неғұрлым көп қосылған құны бар жоғары жаңа технологиялық өндiрiстердi құруға бағдарланған шағын кәсiпкерлiктi дамыту есебiнен орташа топты қалыптастыруға бағытталған институционалдық жағдайларды жетiлдiру болып табылады.
Алға қойылған мақсатқа жету үшiн мынадай мiндеттердi шешу қажет:
шағын кәсiпкерлiкке салық әкiмшiлiгiн жүргiзу жүйесiн жетiлдiру;
шағын кәсiпкерлiктiң кредит ресурстарына қол жетiмдiлiгiн жеңiлдету;
шағын кәсiпкерлiктi қолдаудың мемлекеттiк және мемлекеттiк емес институттарының тиiмдiлiгiн арттыру;
кәсiпкерлiктi мемлекеттiк реттеудi оңтайландыру;
шағын кәсiпкерлiктi қолдаудың бiрыңғай бiлiм беру және кәсiпкерлiктi тиiмдi ақпараттық-әдiстемелiк қолдау жүйесiн құру;
кәсiпкерлiк мәселелерi бойынша нормативтiк-құқықтық базаны жетiлдiру.
5. Бағдарламаның негiзгi бағыттары мен
оны iске асыру тетiгi
1. Шағын кәсiпкерлiкке салық әкiмшiлiгiн жүргiзу жүйесiн жетiлдiру.
2. Шағын кәсiпкерлiктi қаржы-кредиттiк және инвестициялық қолдау жүйесiн дамыту.
3. Шағын кәсiпкерлiктiң инфрақұрылымын дамыту.
4. Шағын кәсiпкерлiктi оқыту, ақпараттық, ғылыми-әдiстемелiк қамтамасыз ету және насихаттау.
5. Кәсiпкерлiк мәселелерi бойынша нормативтiк-құқықтық базаны жүйелеу және жетiлдiру.
5.1. Шағын кәсiпкерлiкке салық әкiмшiлiгiн жүргiзу
жүйесiн жетiлдiру
Шағын бизнес субъектiлерi қызметiнiң нәтижелерiне жыл сайын жүргiзiлетiн талдауды, елдегi нақты экономикалық ахуалды ескере отырып, шағын кәсiпкерлiкке салық әкiмшiлiгін жүргiзу жүйесiн жетiлдiру және салықтық есеп берудi оңтайландыру жөнiндегi жұмысты жалғастыру қажет.
Бұл мәселелердi шешу Қазақстан Республикасының заңнамасы бойынша шағын кәсiпкерлiкке салық салу жүйесiне зерттеулер жүргiзуге және оны одан әрi жетiлдiру жөнiнде ұсынымдар әзiрлеуге негiзделетiн болады.
Қолданыстағы салық жүйесiнiң осы кезеңде экономикалық реттеуiш ретiнде шағын кәсiпкерлiк субъектiлерi санының артуын ынталандыра отырып, жұмыс орындары санының, өндiрiлетiн жұмыстар мен көрсетiлетiн қызметтер көлемiнiң ұлғаюын қамтамасыз етуi өте маңызды.
5.2. Шағын кәсіпкерлiктi қаржы-кредиттiк және инвестициялық
қолдау жүйесiн дамыту
Шағын бизнестi қаржы-кредиттiк және инвестициялық қолдауды қамтамасыз ету мамандандырылған институттарды дамыту мен шағын кәсiпкерлiк субъектiлерi үшiн қолайлы кредит беру шарттары мен рәсiмдерiн белгiлей отырып, олардың мақсатты топтарын қаржы-кредиттiк қамтамасыз етудiң адымды (деңгейлiк) схемасын енгiзудi көздейдi.
Табысы аз азаматтардың және кәсiпкерлерлiктi жаңадан бастаушылардың, оның iшiнде коммерциялық және кредиттi ресiмдеудiң техникалық рәсiмдерi оңайлатылған грант негiзiнде жүзеге асырылатын ауылдағы кәсiпкерлердiң кәсiпкерлiк бастамаларына шағын кредит беру жүйесi көрсетiлген схеманың тұғыры болуы тиiс. Бұл жаңа жұмыс орындарын құруға және қосымша жұмыспен қамтуды қамтамасыз етуге, сондай-ақ өз бизнесiн одан әрi дамытуды мақсат тұтқан жаңадан бастаушы кәсiпкерлерде кредит тарихының пайда болуына ықпал ететiн болады.
Айналым қаражаты мен өтiмдi кепiлдiң жетiспеушiлiгiмен ұштасқан бизнестiң неғұрлым күрделi және жауапты кезеңiнде тұрған кәсiпкерлердi қолдау мақсатында шағын кәсiпкерлiкке кредит берудiң кепiлдi жүйесiн жасау үшiн жағдай жасалады. Осы жүйе кредиттi өтеу қабiлетсiздiгi жағдайында шығындардың орнын (бөлiгiн) толтыру жолымен кредиттiк мекемелермен тәуекелдердi бөлiсуге және өмiршең жобаларды жүзеге асыруға ниет бiлдiрген, бiрақ жеткiлiктi қамтамасыз етiлмеген немесе кредит берушi банктiң талаптарын қанағаттандыра алатын кредит тарихы жоқ кәсiпкерлердi қолдауға бағытталған. Бұл мәселе шағын кәсiпкерлiктiң салалық құрылымын жетiлдiру, бастапқы капиталды қаржыландыру арқылы перспективалы қайта өңдеушi өндiрiстердi дамыту қажеттiгiне байланысты ерекше өзектi.
Белгiлi бiр тәжiрибесi бар және қызметтiң жаңа бағыттарын игеру үшiн жоғары технологиялы жабдықтар мен қосымша капиталға мұқтаж кәсiпкерлер үшiн қаржылық қолдаудың жаңа құралдары (лизинг, венчурлiк қаржыландыру және басқалары) iске қосылады. Лизингтiк құрылымдарды дамыту мен венчурлiк құрылымдарды құру жаңа өндiрiстердiң пайда болуына және жұмыс iстеп тұрғандарын және дәстүрлi қаржыландыру көздерiн тарта алатын кезеңге дейiн өндiрiстердi қалпына келтiруге ықпал етедi.
Бұдан басқа, екiншi деңгейдегi банктердiң шағын кәсiпкерлiк субъектiлерiне кредиттер беру рәсiмдерiн және онымен байланысты шығыстарды:
шағын бизнес субъектiлерi үшiн кредиттерге қызметтер көрсету төлемдерiн азайту жөнiндегi тетiктердi әзiрлеу және енгiзу;
шағын бизнес кәсiпорындарын оларды жеңiлдетiлген нысан бойынша жобаның техника-экономикалық негiздемесiмен ауыстыра отырып, кредит берiлетiн iс-шара бойынша бизнес-жоспарларды мiндеттi түрде ұсынудан босату;
қарыз алушы - шағын бизнес кәсiпорындарының қаржы жағдайын бағалау өлшемдерiн, сондай-ақ кредиттердi қамтамасыз ету түрлерiне қойылатын талаптарды жеңiлдету жолымен оңтайландыру қажет болады.
Шағын кәсiпкерлiк субъектiлерiнiң кредит ресурстарына қол жетiмдiлiгiн кеңейтуге байланысты мәселелердiң шешiлуi, қарыз алушылардың тiзiлiмдерiн жасау мен жүргiзу оларға кредит тарихын қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi, бұл шағын кәсiпорындар саны мен өнiмдiлiгiнiң тұрақты өсуiне ықпал ететiн болады.
5.3. Шағын кәсiпкерлiктiң инфрақұрылымын дамыту
Бағдарламаны iске асыру шеңберiнде кәсiпкерлердiң қызметтi игеруге немесе кеңейтуге байланысты шығындарын жүйелi түрде сүйемелдеу және олардың уәждерi мен мақсаттарын есепке алу жолымен қысқарту үшiн жағдайлар жасалады. Осы мiндеттi орындау әкiмдердiң шағын кәсiпкерлiк инфрақұрылымын жергiлiктi жерлерде дамытуға жауапкершілiгiн және Шағын кәсiпкерлiк жөнiндегi республикалық ақпараттық-көрме орталығы мен оның филиалдық желiсi, кәсiпкерлердiң жұмыс iстеп тұрған қауымдастықтары, бизнес орталықтар, бизнес-инкубаторлар мен технопарктер, оқу және ақпараттық-талдау орталықтары қызметінiң тиiмдiлiгiн арттыру есебiнен мүмкiн болады.
Кәсiпкерлердiң қоғамдық бiрлестiктер нысанындағы қауымдастықтарды құруы кеңiнен таралуда. Олардың қызметiнiң тиiмдiлiгiн арттыру үшiн:
кәсiпкерлердiң мүдделерiн бiлдiруде және қорғауда, консультациялық қызметтер көрсетуде және кәсiпкерлермен оқыту семинарларын және түсiндiру жұмыстарын жүргiзуде кәсiпкерлердiң қоғамдық бiрлестiктерiнiң кәсiбилiгiн арттыру;
орталық және жергiлiктi атқарушы органдар жанынан құрылатын шағын және орта кәсiпкерлiктi қолдау мен дамыту мәселелерi бойынша сарапшы кеңестердiң жұмысына қатысуға кәсiпкерлердiң қоғамдық бiрлестiктерiн белсендi түрде тарту;
кәсiпкерлердiң кәсiби салалық қауымдастықтарын құруды ынталандыру;
кәсiпкерлердiң қоғамдық бiрлестiктерiн шоғырландыру жөнiнде шаралар қолданылады.
Шағын кәсiпкерлiктi дамыту үшiн iрi кәсiпорындармен шағын бизнестiң ықпалдасуы үлкен маңызға ие болады. Сондықтан мемлекет тарапынан шағын және iрi шаруашылық құрылымдардың ынтымақтастығын ұйымдастыру мен қолдау жөнiнде iс-шаралар жүргiзiледi. Бұл қолдау:
шағын бизнестi демеушiлiктi ынталандыру;
шағын бизнестiң iрi бизнеспен өзара iс-қимылын франчайзинг қағидаттарымен қамтамасыз ету;
жинақтаушы бұйымдар өндiрiсiне және қызметтер көрсетуге ipi кәсiпорындарының тапсырыстарының негiзгi үлесiн отандық шағын кәсiпорындар арасында орналастыру (кемiнде 70-90 %);
шағын кәсiпкерлiктiң мұнай-газ және тау-кен-металлургия, соның iшiнде шетел қатысатын компаниялармен байланыстарды нығайту;
тиiмдi жұмыс істеу және іpi компаниялардан тапсырыстар алу үшiн шағын кәсiпкерлiктiң кәсiби деңгейiн жетiлдiру;
жоғары технологияларды қолданатын өндiрiстiк процестерге (мұнай-газ кешенi, машина жасау, радиоэлектроника, аспап жасау және басқа салалар) шағын кәсiпкерлiктiң қатысуын қамтамасыз ету. Қажеттi тауарларды шығару мен сервистiк қызметтер көрсетудi қоса алғанда, мұнай-газ саласының тiршiлiк әрекетiн қамтамасыз ету бойынша инфрақұрылымның дамуы жөнiндегi мәселенiң маңыздылығын ескере отырып, қосылған құны жоғары тауарлар шығару, сондай-ақ жүйе қалыптастыратын кәсiпорындарға тауарлар жеткiзу және қызметтер көрсету мақсатында отандық кәсiпкерлердi тарту жөнiнде iс-шаралар әзiрленедi;
шағын кәсiпорындарды iрi кәсiпорындардың тиiстi бөлiмшелерi жұмысының орныққан жабдықтау-өткiзушi, маркетинг схемаларына қосуды қамтамасыз ету жолымен жүзеге асырылады.
Шағын бизнес субъектiлерiне беру мақсатында тоқтап тұрған кәсiпорындарды бөлшектеу және қайта құрылымдау жөнiндегi жұмысты жалғастыру қажет.
5.4. Шағын кәсiпкерлiкке оқыту, ақпараттық, ғылыми-әдiстемелiк қамтамасыз ету және насихаттау
Кәсiпкерлiкке оқыту қазiргi кезеңде шағын кәсiпкерлiктi қолдаудың бiрыңғай бiлiм беру және ақпараттық-әдiстемелiк қолдау жүйесiн құруды талап етедi. Ел халқының ауқымды бөлiгiн кәсiпкерлiк қызметке оқыту жүйесiн одан әрi жетiлдiру оларды кейiннен кәсiпкерлердiң өңiрлiк қауымдастықтары, Шағын кәсiпкерлiк жөнiндегi республикалық ақпараттық-көрме орталығы базасындағы оқу және ақпараттық-талдау орталықтарының желiсi арқылы енгiзетiн және сүйемелдейтiн бiрыңғай оқыту әдiстерi мен бағдарламаларын әзiрлеуге негiзделедi. Бұл шағын кәсiпкерлiк саласы үшiн қажеттi кадрларды даярлауды қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi.
Шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң ақпараттың жетiспеушiлiгiне, мамандар консультацияларының жеткiлiксiздiгiне, тиiстi iскерлiк қызметтер көрсетудiң болмауына байланысты шағын кәсiпкерлiктi дамыту проблемаларын шешу кәсiпкерлердiң қазiргi заманғы, соның iшiнде қашықтықтан ақпарат алмасу жүйесiне енуiне ықпал eтeтiн болады, бұл олардың жұмыс істеу жағдайлары мен тиімдiлiгін елеулi жақсартуға мүмкiндiк бередi.
Осы мiндеттi шешу жөнiндегi негiзгi күш-жiгер кәсiпкерлiк туралы дерекқорды, тауарлар мен қызметтер көрсетудiң өңiраралық алмасуын күшейтуге, шағын кәсiпкерлiк субъектiлерiнiң сыртқы нарыққа шығуына жәрдемдесу үшін, елдiң түрлі өңiрлерiндегi және шетелдегi тауарлар мен қызметтер көрсетудiң сұранысы, бағалары рыногының ерекшелiктерi туралы мәлiметтi қамтитын республикалық сайтқа орналастыруға арналған орындарда ақпаратты жинауды, өңдеу мен талдауды жүзеге асыратын ақпараттық-талдау орталықтары желiсiн құруға бағытталады.
Кәсiпкерлердi ақпаратпен қамтамасыз ету шағын бизнес мәселелерi жөнiндегi кешендi ақпаратты қамтитын кәсiпкерлiктi қолдаудың бiрыңғай ақпараттық желiсiнiң жұмыс iстеуi арқылы жүзеге асырылады.
Кәсiпкерлiктi қолдаудың түрлi құралдарын құру талдау әзiрлемелерiне негiзделедi. Экономиканың түрлi салаларындағы кәсiпкерлердiң әрбiр тобының ықтимал орнын анықтауға көмектесетiн кәсiпкерлiк қызметтi қолдау мен дамыту жөнiндегi шараларды әзiрлеу түрлi оқыту бағдарламалары мен нұсқаулықтарды дайындау үшiн қажеттi ғылыми негiзделген ұсынымдар алуға бағытталған зерттеулердiң кең өрiсiн жүргiзу болжанып отыр.
Шағын және орта бизнестi қолдау саласындағы халықаралық және шетелдiк мемлекеттiк ұйымдармен ынтымақтастықты дамыту шеңберiнде республикада шағын кәсiпкерлiктi дамытуға қаржылық және техникалық жәрдемдесудiң халықаралық жобаларын дайындау мен iске асыру жөнiндегi қызмет жалғастырылатын болады.
Шағын кәсiпкерлiктi дамыту жөнiндегi мемлекеттiк саясатты тиiмдi iске асыруға бұқараның қоғамдық санасында азаматтардың күнделiктi материалдық қажеттiлiктердi қанағаттандыру көзi ғана емес, сондай-ақ лайықты өмiр сүруді қамтамасыз ететiн кәсiпкерлiк бастамасына оңды көзқарас қалыптастыру үшiн насихат жұмысын ұйымдастыру ықпал ететiн болады. Осыған байланысты бұқаралық ақпарат құралдарын тарта отырып, ақпараттық-танымдық сипатқа ие семинарлар, конференциялар, "дөңгелек үстелдер" өткiзу жоспарлануда.
Бұдан басқа, осы бағыттың аясында әйелдер мен жастар кәсiпкерлiгiн дамытуды насихаттау жүргiзiледi. Кәсiпкерлердiң осы тобына кәсiпкерлiк негiздерiн үйретуге баса назар аударылады. Кәсiпкерлiк қызметпен дербес айналысу үшiн күш-жiгерi және ниетi бар азаматтарды қолдауды республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң қаражатынан қаржыландырылатын бизнес-инкубаторлардың шеңберiнде жүзеге асыру болжанып отыр.
5.5. Кәсiпкерлiк мәселелерi бойынша нормативтік құқықтық базаны жүйелеу және жетiлдiру
Соңғы он жыл iшiнде қалыптасқан кәсiпкерлiк ортада болған өзгерiстер оның нормативтiк құқықтық базасын және мемлекеттiк реттеудiң негiздерiн жетiлдiру қажеттiгiн бiрiншi орынға қойып отыр.
Осы мақсатта кәсiпкерлiк мәселелерiн реттейтiн қолданыстағы нормативтік құқықтық актiлерде орын алған қайшылықтарды жою және экономика дамуының қазiргi таңдағы жай-күйiнiң талаптарына сәйкес келтiру мәнiне тексеру жүргiзiледi.
Бәсекелi рынокқа берiлуге жататын мемлекеттiк функциялардың тiзбесiн айқындау жөнiнде ұсыныстар әзiрлеу, сондай-ақ мемлекеттiк органдардың бақылау және қадағалау функцияларын қысқарту мен жүйелендiру, шағын кәсiпкерлiк субъектiлерiн тексерудi реттеу, оңтайландыру мен оңайлату бөлiгiнде нормативтiк құқықтық актiлердi жетiлдiру жөнiнде шаралар қабылдау қажет.
Шағын кәсiпкерлiк субъектiлерiнiң таратылу тәртiбi ықшамдалады.
Қызметтiң түрлерiн лицензиялау және басқа рұқсат бepу жүйесi оңтайландырылады, сондай-ақ оларды беру рәсiмдерi мен тәртiбi жетiлдiрiледi.
Сонымен бiрге өндiрiс және сауда саласындағы техникалық нормаларды, ережелердi, стандарттарды жүйелеу жөнiндегi, сондай-ақ сертификаттау жүйесiн одан әрi жетiлдiру жөнiндегi, оның iшiнде қазақстандық сертификаттарды шетелде тану жөнiндегi жұмысты жүргiзу қажет. Өнiмдер мен жұмыстардың қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету қағидатын бұзбай, сынақ зертханаларын аккредиттеудi және олардың қызметiне бақылау жасауды мемлекетке қалдыру көзделiп отыр. Бұдан басқа, салауатты бәсекелi ортаны қалыптастыру мақсатында осы зертханалардың саны ұлғайтылады.
Шағын кәсiпкерлiк субъектiлерiне бұл ресурстарды экономикалық қызмет саласына қатыстыру үшiн жер учаскелерiн беру тәртiбi оңайлатылады.
Осы проблемаларды дәйектi түрде шешу артық әкiмшiлiк кедергiлердi жоюға, сол арқылы барлық шағын кәсiпкерлiк субъектiлерi үшiн нарыққа кiрудi жеңiлдетедi және барынша қарапайым етедi.
Сот практикасын зерделеу және жинақтау негiзiнде шығарылатын сот шешiмдерiнiң бiркелкiлiгiн және олардың уақтылы орындалуын қамтамасыз ету жөнiндегi шаралар қабылданады, олардың қазiргi кезде болмауы соттардың құзыретіне жатқызылған мәселелерді кез келген тәсiлдермен шешу үшiн кәсiпкерлердi барлық мемлекеттiк органдарға жүгiнуге мәжбүр етедi.
Кәсiпкерлiк қызметтiң еркiндiгi құқығына кепiлдiктердi iске асыру мемлекетке ғана емес, кәсiпкерлердiң өздерiне және олардың қоғамдық ұйымдарына да байланысты.
Кәсiпкерлердiң қоғамдық бiрлестiктерiнiң мемлекеттiк органдардың экономикалық және әлеуметтiк саясат саласында шешiмдердi әзiрлеуiне барынша қатысуы үшiн Үкiметтiң 2003-2006 жылдарға арналған бағдарламасына сәйкес шағын кәсiпкерлiктi қолдау мен дамыту мәселелерi жөнiндегi сарапшы кеңестердiң қызметi жанданатын болады. Осындай кеңестер жұмысының негiзiнде нормативтiк құқықтық актiлердi әзiрлеу мен ұсынымдар дайындау мемлекеттiң экономикалық саясатты барынша тиiмдi жүргiзуiне мүмкiндiк бередi.
6. Қажеттi ресурстар және оларды қаржыландыру көздерi
Шағын бизнестi мемлекеттiк қолдауды қаржылай қамтамасыз ету көрсетiлген мақсаттарға арнап жыл сайын көзделетiн қаржы бөлу шегiнде республикалық және жергiлiктi бюджеттер қаражатының, сондай-ақ Қазақстан Республикасы алатын мақсатты қарыздардың, мемлекеттiк заттай гранттардың және Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған басқа да көздердiң есебiнен жүзеге асырылатын болады.
Мемлекеттiк бағдарламада көзделген iс-шаралар жоспарын iске асыру үшiн жыл сайын республикалық бюджеттен 159,12 млн. теңге көлемiнде қаражат бөлiнедi.
7. Бағдарламаны iске асырудан күтiлетiн нәтиже және
оның индикаторлары
Бағдарламаның iс-шараларын орындау шеңберiнде шағын кәсiпкерлiктi әртараптандыруға, бейiмдiлiктi кеңейтуге көшiру, инвестициялық ағымдарды жаңа салаларға көшiру; шағын кәсiпкерлiк кәсiпорындарының активтерiн ұлғайту; ғылымды қажетсiнетiн экспортқа бағдарланған өндiрiстердi құру және шағын кәсiпкерлiк өнiмдерiнiң (жұмыстардың, қызметтер көрсетудiң) сыртқы рыноктарға шығуы үшін институционалдық жағдайларды қамтамасыз ету болжанып отыр.
Бағдарламаны iске асыру кезеңiнде кәсiпкерлiктi қолдаудың ақпараттық желiсiмен 400 мыңға дейiн шағын кәсiпкерлiк субъектiлерi қамтылуға тиiс. Бағдарламада көзделген шараларды нақтылы iске асыру нәтижесiнде: шағын кәсiпкерлiк субъектiлерiнiң саны 550 мыңға дейiн, оның iшiнде: 2004 жылы - 510 мыңға дейiн; 2005 жылы - 530 мыңға дейiн; 2006 жылы - 550 мыңға дейiн; шағын кәсiпкерлiкте жұмыс iстейтiндердiң саны 2004 жылы - 1,4 млн. адамға дейiн; 2005 жылы - 1,5 млн. адамға дейiн; 2006 - жылы 1,6 млн. адамға дейiн; ЖIӨ құрылымындағы шағын кәсiпкерлiктiң үлесi 27%-ке дейiн, оның iшiнде: 2004 жылы - 23%-ке дейiн; 2005 жылы - 25%-ке дейiн; 2006 жылы - 27 %-ке дейiн ұлғаяды деп күтiлуде.
