"Президент пен Үкімет актілерінің
жинағында" жариялануға тиіс
ҚАУЛЫ ЕТЕМIН:
1. Орталық Азиядағы ядролық қарудан азат аймақ туралы шарттың жобасы мақұлдансын.
2. Қазақстан Республикасының Сыртқы iстер министрi Қасымжомарт Кемелұлы Тоқаев Қазақстан Республикасының атынан Орталық Азиядағы ядролық қарудан азат аймақ туралы шартқа қол қойсын, оған қағидаттық сипаты жоқ өзгерiстер мен толықтырулар енгізуге рұқсат берiлсiн.
3. Осы Жарлық қол қойылған күнiнен бастап қолданысқа енгізiледi.
Қазақстан Республикасының
Президентi
ЖОБА
Қазақстан Республикасы
Президентiнiң
2006 жылғы 7 қыркүйектегi
N 176 Жарлығымен
МАҚҰЛДАНҒАН
Орталық Азиядағы ядролық қарудан азат аймақ туралы
ШАРТ
Кіріспе
Осы Шарттың Тараптары,
1997 жылғы 28 ақпанда қабылданған Орталық Азия мемлекеттерi басшыларының Алматы декларациясын, 1997 жылғы 15 қыркүйекте Ташкентте өңiрдiң бес мемлекетiнiң сыртқы iстер министрлерi қабылдаған мәлiмдеменi, Бiрiккен Ұлттар Ұйымы Бас Ассамблеясының "Орталық Азияда ядролық қарудан азат аймақ құру" деп аталған 1997 жылғы 9 желтоқсандағы 52/38S, 1998 жылғы 4 желтоқсандағы 53/77A және 2000 жылғы 20 желтоқсандағы 55/33W қарарларын және Орталық Азия елдерi сарапшыларының консультативтiк кеңесiнiң, ядролық қарулары бар мемлекеттердiң және Бiрiккен Ұлттар Ұйымының 1998 жылғы 9 шiлдеде Бiшкекте қабылданған коммюникесiн басшылыққа ала отырып,
осы қаруды жоюды түпкi мақсат етiп жаһандық деңгейде ядролық қаруды қысқарту жөнiндегі жүйелi және дәйектi күш-жiгер жұмсауды жалғастырудың, сондай-ақ халықаралық қатал да тиiмдi бақылаумен жаппай және толық қарусыздану қажеттiгiн атап өте отырып және барлық мемлекеттер осы мақсатқа қол жеткiзуге үлес қосуға мiндеттi екендiктерiне сенiмдi бола отырып,
Орталық Азиядағы ядролық қарудан азат аймақ - ядролық қаруды таратпау режимiн нығайту, ядролық энергияны бейбiт мақсаттарға пайдаланудағы ынтымақтастықты дамыту, радиоактивтi ластанудан зардап шеккен аумақтарды экологиялық оңалтудағы ынтымақтастықты дамыту мен өңiрлiк және халықаралық бейбiтшiлiк пен қауiпсiздiктi нығайту жолындағы маңызды қадам болып табылатынына көз жеткiзе
отырып,
Орталық Азиядағы ядролық қарудан азат аймақ, әсiресе, егер Ядролық қаруды таратпау туралы шартта танылған ядролық қаруы бар бес мемлекет тиiстi Қауiпсiздiк кепiлдiктерi туралы хаттамаға (бұдан әрi - Хаттама) қол қоятын болса, Орталық Азия мемлекеттерiнiң қауiпсiздiгiн нығайтуға жәрдемдеседi деп есептей отырып,
Латын Америкасы мен Кариб бассейнiн, Тынық мұхиттың оңтүстiк бөлiгiн, Оңтүстiк Шығыс Азия мен Африканы қоса алғанда, бiрнеше өңiрде ядролық қаруға иелiк етуге, оны өндiруге, әзiрлеуге, енгiзуге және өрiстетуге, сондай-ақ, қолдануға немесе оны қолдану қаупiне тыйым салынған ядролық қарудан азат аймақтар құрылғанын тани отырып және осындай режимдi бүкiл тiршiлiк иесiнiң игiлiгi үшiн барлық ғаламшарға таратуға ұмтыла отырып,
1995 жылы Ядролық қаруды таратпау туралы шартқа (бұдан әрi - ЯҚТШ) қатысушылардың конференциясында қабылданған ЯҚТШ-да, "Ядролық қаруды таратпау және қарусыздану қағидаттары мен мақсаттарында" және ЯҚТШ-ға қатысушылардың 2000 жылғы конференциясының қорытынды құжатында, сондай-ақ Ядролық сынақтарға жан-жақты тыйым салу туралы шартта айтылған қағидаттар мен мақсаттарда баяндалған мiндеттемелердi растай отырып,
Орталық Азияда ядролық қарудан азат аймақ құруды шештi және мыналар туралы келiстi:
1-бап
Терминдер анықтамасы және оларды қолдану
Осы Шарттың мақсаттары үшiн:
а) "Орталық Азиядағы ядролық қарудан азат аймақ" Тараптардың аумақтарын қамтиды;
b) "ядролық қару немесе басқа да ядролық жарылғыш құрылғы" осы құрылғы пайдаланылуы мүмкiн әскери немесе азаматтық мақсаттарға қарамастан, ядролық энергия бөлiп шығаруға қабiлеттi кез келген қаруды немесе басқа да жарылғыш құрылғыны бiлдiредi. Бұл термин құрастырылмаған немесе iшiнара құрастырылған түрдегі осындай қаруды немесе құрылғыны қамтиды, бiрақ егер одан ажыратуға болатын және оның ажырамас бөлiгi болып табылмайтын болса, мұндай қаруды немесе құрылғыны тасымалдау немесе жеткiзу құралдарын қамтымайды;
с) "орналастыру" әкелудi, орналастыруды, жинақтауды, сақтауды, орнатуды және өрiстетудi бiлдiредi;
d) "ядролық материал" ол Атом Энергиясы жөнiндегi халықаралық агенттiктiң (бұдан әрi - МАГАТЭ) уақыт өткен сайын енгiзетiн түзетулерiн есепке ала отырып, МАГАТЭ Жарғысының XX бабында белгiленгендей, кез келген бастапқы немесе арнаулы ыдыратқыш материалды бiлдiредi;
e) "радиоактивтi қалдықтар" кез келген радиоактивтi материалды, яғни, iс жүзiнде қолданудан шығарылатын немесе шығарылған және бұдан былай пайдаланылмайтын, белсендiлiгi және олардағы радионуклидтер белсендiлiгiнiң қоспасы - МАГАТЭ жариялаған халықаралық нормалар қолданысынан босату көзделетiн төменгi деңгейден асып түсетiн радионуклидтерi бар кез келген затты бiлдiредi;
f) "қондырғы" дегенiмiз:
I) реакторды, сындық құрастырманы, конверсия жөнiндегi зауытты, әзiрлеу жөнiндегi зауытты, қайта өңдеу қондырғысын изотоптарды бөлуге арналған қондырғыны немесе жеке қойманы; немесе
II) әдетте бiр тиiмдi килограмнан асатын мөлшердегi ядролық материал пайдаланылатын кез келген орынды бiлдiредi.
2-бап
Шарттың қолданылу аясы
1. Орталық Азиядағы ядролық қарудан азат аймақты қолдану аясы Тараптар өздерiнiң ұлттық заңнамаларына және өздерi қатысушылары болып табылатын халықаралық шарттарға сәйкес өздерiнiң егемендiк құқықтары мен заңи құзыретiн жүзеге асыратын Тараптардың мемлекеттiк аумақтары мен аймақтары ретiнде түгелдей осы Шарттың мақсаттары үшiн белгiленген.
2. Осы Шарттағы ештеңе де осы аймаққа енуi немесе енбеуi мүмкiн құрылықтық немесе су кеңiстiктерiнiң тиесiлiгiне немесе оған деген егемендiгiне қатысты кез келген дауда Тараптардың кез келгенiнiң құқықтарына нұқсан келтiрмеуге тиiс және осы құқықтарды қандай да бiр өзгеше түрде қозғамауға тиiс.
3-бап
Негiзгi мiндеттемелер
1. Тараптардың әрқайсысы:
а) қай жерде, қандай құралдармен болмасын кез келген ядролық қаруға немесе ядролық жарылғыш құрылғыға зерттеу жүргiзудi, оларды әзiрлеудi, шығаруды, олардың қорларын жинақтауды немесе өзгеше түрде сатып алуды, иеленудi немесе бақылау жасауды жүзеге асырмауға;
b) кез келген ядролық қаруды немесе ядролық жарылғыш құрылғыны зерттеуге, әзiрлеуге, шығаруға, жинақтауға, сатып алуға, иеленуге немесе оған бақылау жасауға ешқандай көмек iздемеуге және алмауға;
с) кез келген ядролық қаруды немесе басқа да ядролық жарылғыш құрылғыны зерттеуге, әзiрлеуге, шығаруға, жинақтауға, сатып алуға және иелiк етуге немесе бақылау жасауға көмек көрсету үшiн ешқандай iс-қимыл жасамауға және көтермелемеуге;
d) өз аумағында:
I) ядролық қаруды немесе басқа да ядролық жарылғыш құрылғыны сақтауға, орналастыруға, сатып алуға, қолдануға немесе шығаруға;
II) ядролық қаруды немесе басқа да ядролық жарылғыш құрылғыны алуға, сақтауға, жинақтауға, орнатуға, иеленуге және оларға бақылау жасауға;
III) кiмнiң болсын ядролық қаруды немесе ядролық жарылғыш құрылғыны әзiрлеуiне, шығаруына, оның қорын жинақтауына немесе сатып алуына және иеленуiне жәрдем көрсетуге немесе көтермелеуге жол бермеуге мiндеттенедi.
2. Тараптардың әрқайсысы өз аумағында басқа мемлекеттердiң радиоактивтi қалдықтарын көмуге жол бермеуге мiндеттенедi.
4-бап
Шетелдiк кемелер, ұшу аппараттары және жер үстi көлiгi
Осы Шарттың мақсаттары мен мiндеттерiне нұқсан келтiрместен Тараптардың әрқайсысы өзiнiң егемендiк құқықтарын жүзеге асыру тәртiбiмен шетелдiк кемелердiң өзiнiң айлақтарына енуiн және шетелдiк ұшу аппараттарының өзiнiң әуежайларына қонуын қоса алғанда, өз аумағы арқылы әуе, құрылық немесе су жолдары транзитiне байланысты мәселелердi шешуге ерiктi.
5-бап
Ядролық қару немесе басқа да ядролық жарылғыш
құрылғылар сынақтарына тыйым салу
Ядролық сынақтарға жан-жақты тыйым салу туралы шартқа сәйкес Тараптардың әрқайсысы:
а) ядролық қарудың кез келген сынақтық жарылысын немесе кез келген басқа да ядролық жарылысты жасамауға;
в) өзiнiң заңи құзыретi аясындағы немесе бақылауындағы кез келген жерде кез келген мұндай ядролық жарылысқа тыйым салуға және оны болдырмауға;
с) ядролық қарудың кез келген сынақтық жарылысына және кез келген басқа да ядролық жарылысты жасауға түрткi болудан, көтермелеуден немесе қандай да бiр қатысудан қалыс қалуға мiндеттенедi.
6-бап
Экологиялық қауiпсiздiк
Әрбiр Тарап ядролық қаруды немесе басқа да ядролық жарылғыш құрылғыларды әзiрлеуге, шығаруға немесе сақтауға байланысты, атап айтқанда, уран қалдықтарының көмбесi мен ядролық сынақ полигондарының бұрынғы қызметiнiң нәтижесiнде ластанған аумақтарды экологиялық оңалту жөнiндегi кез келген күш-жiгерге ықпал етуге мiндеттенедi.
7-бап
Ядролық энергияны бейбiт мақсаттарға пайдалану
Тараптардың ядролық энергияны бейбiт мақсаттарға пайдалану құқығына осы Шарттың ешқандай ережесi нұқсан келтiрмейдi.
8-бап
МАГАТЭ кепiлдiктерi
Тараптардың әрқайсысы:
а) өзiнiң аумағында орналасқан, өзiнiң заңи құзыретi аясындағы немесе қай жерде болмасын өзiнiң бақылауындағы ядролық материалдарды және құрылғыларды тек қана бейбiт мақсаттарға пайдалануға;
в) осы Шарт күшiне енгеннен кейiн он сегiз айдан кешiктiрмей ЯҚТШ-ға (INFCIRC/153 (Соrr.)) сәйкес, егер де ол әлi жасалмаған болса, МАГATЭ-мен кепiлдiктердi қолдану туралы келiсiмдi және Қосымша хаттаманы (INFCIRC/540 (Соrr.)) жасасуға және оны қолданысқа енгiзуге;
с) мыналарды: ядролық қаруға иелiк етпейтiн кез келген мемлекетке, егер бұл мемлекет МАГАТЭ-мен осы баптың b) тармағында аталған Жан-жақты кепiлдiктер туралы келiсiмдi және оған қосымша хаттаманы жасаспаған болса, (1) бастапқы немесе арнаулы ыдыратқыш материалды немесе (2) жабдықтарды немесе арнаулы ыдыратқыш материалды өңдеуге, пайдалануға немесе оны өндiруге арналған материалды бермеуге мiндеттенедi.
9-бап
Ядролық материалдар мен жабдықтарды iс
жүзiнде қорғау
Тараптардың әрқайсысы рұқсатсыз пайдаланудың, айналымға жiберудiң немесе ұрлаудың алдын алу үшiн ядролық материалдарды, қондырғылар мен жабдықтарды iс жүзiнде қорғаудың тиiмдi стандарттарын қолдауға мiндеттенедi. Әрбiр Тарап осы мақсатта iшкi тасымалдау процесiндегi және сақтаудағы, сондай-ақ халықаралық тасымалдау процесiндегi өз аумағында пайдаланылатын ядролық материалдарға қатысты және өз аумағындағы ядролық қондырғыларға қатысты Ядролық материалдарды iс жүзiнде қорғау туралы конвенцияда және iс жүзiнде қорғауға қатысты МАГATЭ-да әзiрленген ұсынымдарда және басшылық қағидаттарында көзделген шаралардан тиiмдiлiгi кем емес, iс жүзiнде қорғау шараларын қолдануға мiндеттенедi.
10-бап
Консультативтiк кездесулер
Тараптар өз өкiлдерiнiң жыл сайынғы кездесуiн кезектесiп өткiзуге, сондай-ақ, кез келген Тараптың өтiнiшi бойынша осы Шарттың сақталу мәселелерiн немесе орындалуына байланысты басқа да мәселелердi қарау үшiн төтенше кездесулер өткiзуге уағдаласады.
11-бап
Дауларды шешу
Осы Шартты түсiндiруге немесе қолдануға қатысты Тараптар арасындағы даулар келiссөздер жолымен немесе Тараптар қажет деп тапқан өзге де бейбiт құралдармен шешілуге тиіс.
12-бап
Басқа келiсiмдер
Осы Шарт Тараптардың осы Шарт күшiне енгенге дейiн жасасуы мүмкiн басқа да халықаралық шарттары бойынша олардың құқықтары мен мiндеттемелерiне әсер етпейдi.
Тараптар осы Шартта баяндалған негiзгi қағидаттарға сәйкес оның мақсаттарына тиiмдi қол жеткiзу және оның мiндеттерiн жүзеге асыру үшiн барлық қажеттi шараларды қабылдауға тиiс.
13-бап
Ескертулер
Осы Шарт ескертулердiң мәнi бола алмайды.
14-бап
Ратификациялау
Осы Шарт ратификациялануға тиiс.
15-бап
Күшiне енуi және қолданылу мерзiмi
1. Осы Шарт ратификациялау туралы бесiншi құжатты депозитарий алған күннен бастап отызыншы күнi күшiне енедi.
2. Осы Шарт мерзiмсiз болып табылады.
16-бап
Шарттан шығу
1. Әрбiр Тарап егер Шарттың мәнiне байланысты ерекше жағдайлар оның жоғары ұлттық мүдделерiне қауiп-қатер туғызады деп шешсе, осы Шарттан депозитарийдiң атына жазбаша хабарлама жолдау арқылы шыға алады. Мұндай хабарлама оның жоғары ұлттық мүдделерiне қауiп-қатер туғызады деп қарастыратын ерекше жағдайлар туралы мәлiмдеменi қамтуға тиiс.
2. Шарттан шығу депозитарий хабарламаны алған күннен кейiн он екi ай өткен соң күшiне енедi, депозитарий мұндай хабарламаны Шарттың барлық Тараптарына және Хаттамаға қол қойған мемлекеттерге жолдайды.
17-бап
Түзетулер
а) Тараптардың бiрi ұсынатын, Шартқа жасалатын кез келген түзету барлық Тараптарға жiберiледi және ол өткiзiлгенге дейiн кем дегенде тоқсан күн бұрын Консультативтiк кездесуге ұсынылады;
в) мұндай түзетудi қабылдау туралы шешiмдi Тараптар консенсус арқылы қабылдайды;
с) осындай жолмен қабылданған түзету депозитарий барлық Тараптардан осы түзетудi ратификациялау туралы құжаттарды алғаннан кейiн барлық Тараптар үшiн күшiне енедi.
18-бап
Депозитарий
а) Ағылшын және орыс тiлдерiндегi мәтiндерi сәйкес болып табылатын осы Шарт осы Шарттың депозитарийi болып табылатын Қырғыз Республикасына сақтауға тапсырылады;
в) Депозитарий, оның iшiнде:
I) осы Шартқа және Хаттамаға қол қою мүмкiндiгiн қамтамасыз етедi және осы Шартты және Хаттаманы ратификациялау туралы құжаттарды сақтауға алады;
II) осы Шартты және Хаттаманы Бiрiккен Ұлттар Ұйымы Жарғысының 102-бабына сәйкес тiркейдi;
III) осы Шарттың және Хаттаманың куәландырылған даналарын барлық Тараптарға және Хаттаманың барлық Тараптарына жiбередi және оларды осы Шартқа және Хаттамаға қол қойылғандығы және ратификацияланғандығы туралы хабардар етедi.
Осыны куәландыру үшiн тиiстi түрде өкiлеттiк берiлген төменде қол қоюшылар осы Шартқа қол қойды.
2006 жылғы__ ________________ Қазақстан Республикасы, Семей
қаласында жасалды.
Қазақстан Республикасы үшiн Тәжiкстан Республикасы үшiн
Қырғыз Республикасы үшiн Түрiкменстан үшiн
Өзбекстан Республикасы үшiн
