Қазақстан Республикасында туризмдi дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы туралы

Қазақстан Республикасы Президентiнің 2006 жылғы 29 желтоқсандағы N 231 Жарлығы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 19 наурыздағы № 958 Жарлығымен

      Ескерту. Күші жойылды - ҚР Президентінің 2010.03.19 № 958 Жарлығымен.

Қазақстан Республикасы     
Президентi мен Yкiметi актiлерiнiң
жинағында және республикалық  
баспасөзде мазмұны жариялануға тиiс

      Қазақстан Республикасы Конституциясының 44-бабының 8)  тармақшасына сәйкес және Қазақстан Республикасында туризмдi дамыту мақсатында ҚАУЛЫ ЕТЕМIН :

      1. Қоса берiлiп отырған Қазақстан Республикасында туризмдi дамытудың 2007 - 2011 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы (бұдан әрi - Мемлекеттiк бағдарлама) бекiтiлсiн.

      2. Қазақстан Республикасының Үкіметі бiр ай мерзiмде Мемлекеттiк бағдарламаны iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспарын әзiрлесiн және бекiтсiн.

      3. Орталық және жергiлiктi атқарушы органдар, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Президентiне тiкелей бағынатын және есеп беретiн мемлекеттiк органдар Мемлекеттiк бағдарламаны iске асыру жөнiнде шаралар қабылдасын.

      4. Қазақстан Республикасы Туризм және спорт министрлiгi жарты жылда бiр рет, есептi кезеңнен кейiнгi айдың 25-күнiнен кешiктiрмей, Қазақстан Республикасы Президентiнiң Әкiмшiлiгiне және Қазақстан Республикасының Yкiметiне Мемлекеттiк бағдарламаның iске асырылу барысы туралы ақпарат ұсынсын.

      5. Осы Жарлықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Үкiметiне жүктелсiн.

      6. Осы Жарлық қол қойылған күнiнен бастап қолданысқа енгiзiледi.

      Қазақстан Республикасының
      Президентi

Қазақстан Республикасы  
Президентiнiң      
2006 жылғы 29 желтоқсандағы
N 231 Жарлығымен    
БЕКIТIЛГЕН       

Қазақстан Республикасында туризмдi дамытудың 2007-2011
жылдарға арналған
МЕМЛЕКЕТТIК БАҒДАРЛАМАСЫ

Астана - 2006 жыл

МАЗМҰНЫ

1. Мемлекеттiк бағдарламаның паспорты
2. Кiрiспе
3. Туризм дамуының қазiргi жай-күйiне талдау
3.1. Туристiк саланы дамытудың 2003-2005 жылдарға арналған бағдарламасын iске асырудың қорытындылары
3.2. Туристiк кластер құру және оны дамыту жөнiндегi шараларды iске асыру
3.3. Облыстар тұрғысынан туризм дамуының жай-күйi
3.4. Туризм инфрақұрылымы
4. Мемлекеттiк бағдарламаның мақсаты мен мiндеттерi
5. Мемлекеттiк бағдарламаны iске асырудың негiзгi бағыттары мен тетiгi
5.1. Туристiк қызметтi мемлекеттiк реттеу және қолдау жүйесiн дамыту
5.2. Қазақстандық туристiк өнiмнiң маркетингi және iлгерiлеуi
5.3. Экологиялық туризм - тұрақты даму факторы
5.4. Балалар мен жасөспiрiмдер туризмi - iшкi туризмдi дамытудың және туристiк мәдениеттi тәрбиелеудiң негiзiн қалаушы факторлардың бiрi
5.5. Кадрлар дайындау, туризм қызметкерлерiнiң бiлiктiлiгiн арттыру жүйесi және туризм саласын ғылыми-әдiстемелiк қамтамасыз ету
5.6. Туризмдi ақпараттық қамтамасыз ету
5.7. Туристер қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету
5.8. Туризм саласындағы халықаралық ынтымақтастық
5.9. Халықаралық маңызы бар "белсендi" жобаларды iске асыру
6. Қажеттi ресурстар мен оларды қаржыландыру көздерi
7. Мемлекеттiк бағдарламаны iске асырудан күтiлетiн нәтижелер және оның көрсеткiштерi
Қосымшалар

1. Мемлекеттiк бағдарламаның паспорты

Атауы                  Қазақстан Республикасында туризмдi дамытудың
                    2007-2011 жылдарға арналған мемлекеттiк
                    бағдарламасы (бұдан әрi - Мемлекеттiк
                    бағдарлама)                   

Әзiрлеу үшiн           Мемлекеттiк бағдарлама Қазақстан Республикасы
негiздеме            Президентiнiң 2006 жылғы 1 наурыздағы
                     "Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпiлiс жасау
                     қарсаңында" атты Қазақстан халқына Жолдауын
                     iске асыру жөнiндегi iс-шаралардың жалпыұлттық
                     жоспарына және Қазақстан Республикасы
                     Үкiметiнiң 2006 жылғы 31 наурыздағы N 222
                     қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасы
                     Үкiметiнiң 2006-2008 жылдарға арналған
                     бағдарламасына, Қазақстан Республикасы
                     Үкiметiнiң 2006 жылғы 25 тамыздағы N 822
                      қаулысымен бекiтiлген Қазақстан
                     Республикасының әлеуметтiк-экономикалық
                     дамуының 2007-2009 жылдарға арналған орта
                     мерзiмдi жоспарына (екiншi кезең) сәйкес
                     әзiрлендi

Негiзгi әзiрлеушi      Қазақстан Республикасы Туризм және спорт
                     министрлiгi

Бағдарламаның          Сырттан келушiлер туризмi және iшкi туризм
мақсаты              көлемiн арттыру есебiнен мемлекет пен халық
                     кiрiсiнiң тұрақты өсуiн, халықты жұмыспен
                     қамтуды қамтамасыз ету үшiн бәсекеге қабiлеттi
                     туристiк индустрия құру

Бағдарламаның          Қойылған мақсатқа сәйкес Бағдарламаның
мiндеттерi           бiрiншi кезектегi мiндеттерi мыналар болып
                     табылады:
                       туризм инфрақұрылымын дамыту;
                       туризмдi мемлекеттiк реттеу мен қолдаудың
                       тиiмдi тетiгiн жасау;
                       елдiң тартымды туристiк имиджiн қалыптастыру;
                       туристiк әлеуеттi арттыру;
                       рекреациялық шаруашылық мамандануы бар
                       аймақтар қалыптастыру

Iске асыру             2007-2011 жылдар
мерзiмдерi             Бiрiншi кезең: 2007-2009 жылдар
                       Екiншi кезең: 2010-2011 жылдар

Қажеттi ресурстар      Мемлекеттiк бағдарламаны iске асыру үшiн
және                 2007-2011 жылдарға көзделiп отырған шығыстар:
қаржыландыру           республикалық бюджеттен 59 318 221 мың
көздерi              теңгенi құрайды, оның iшiнде:
                       2007 жылға - 2 329 668 мың теңге; 2008 жылға
                      - 20 637 405 мың теңге; 2009 жылға -
                      30 635 357 мың теңге; 2010 жылға - 2 774 656
                      мың теңге; 2011 жылға - 2 941 135 мың теңге.
                        Сонымен қатар Қазақстан Республикасының
                      заңнамасымен тыйым салынбаған басқа да
                      көздерден қаражат пайдалану болжанады.
                        Бұл ретте Мемлекеттiк бағдарламаны iске
                      асыруға қажеттi бюджеттiк қаражаттың көлемi
                      тиiстi жылға республикалық бюджеттi бекiту
                      кезiнде нақтыланатын болады.

Бағдарламаны iске       Мемлекеттiк бағдарламаны iске асыру
асырудан күтiлетiн    барысында мынадай нәтижелерге қол
нәтижелер             жеткiзiледi:
                        туристер ағынының тұрақты өсiмi:
                        бiрiншi кезеңде (2007 - 2009 жылдар):
                        iшкi туризм бойынша 2007 жылғы 3,4 млн.
                      туристен 2009 жылы 4,0 млн. туристке дейiн;
                        сырттан келушiлер туризмi бойынша 2007
                      жылғы 4,5 млн. туристен 2009 жылы 6,0 млн.
                      туристке дейiн.
                        екiншi кезеңде (2010-2011 жылдар):
                        iшкi туризм бойынша 2010 жылғы 4,1 млн.
                      туристен 2011 жылы 4,5 млн. туристке дейiн;
                        сырттан келушiлер туризмi бойынша 2010
                      жылғы 7,0 млн. туристен 2011 жылы 9,5 млн.
                      туристке дейiн.
                        Шартты түрде орта есеппен бiр шетелдiк
                      турист өзiнiң болуы уақытында бюджетке
                      63500-гe жуық теңге әкелсе, 2007 жылдан 2011
                      жылды қоса алғанда сырттан келушiлер
                      туризмiнен бюджетке түсетiн түсiм 603,2 млрд.
                      теңгенi құрайды. 
                         Сырттан келушiлер туризмi есебiнен сонымен
                      қатар халықтың туризм саласында жұмыспен
                      қамтылуы 2007 жылғы 447,6 мың адамнан 2011
                      жылы 550,0 мың адамға дейiн қамтамасыз
                      етiледi.
                         Мемлекеттiк бағдарлама ұлттық туристiк
                      өнiмнiң тартымдылығын арттыруға және
                      Қазақстанның әлемдiк туристiк нарық жүйесiне
                      кiруiне, қызмет көрсетулердiң халықаралық
                      саудасы мен мемлекет экономикасының кiрiс
                      секторы шеңберiнде халықаралық кәсiпкерлiк
                      пен iскерлiк ынтымақтастықтың маңызды саласы
                      ретiнде бәсекеге қабiлеттi туристiк индустрия
                      құруға жәрдем ететiн болады

2. Кiрiспе

      Қазақстан Республикасында туризмдi дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы (бұдан әрi - Мемлекеттiк бағдарлама) Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2006 жылғы 1 наурыздағы "Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпiлiс жасау қарсаңында" атты Қазақстан халқына Жолдауын iске асыру жөнiндегi iс-шаралардың жалпыұлттық жоспарына және Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2006 жылғы 31 наурыздағы N 222 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2006-2008 жылдарға арналған бағдарламасына, Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2006 жылғы 25 тамыздағы N 822 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасының әлеуметтiк-экономикалық дамуының 2007-2009 жылдарға арналған орта мерзiмдi жоспарына (екiншi кезең) сәйкес әзiрлендi.
      Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2002 жылғы 29 желтоқсандағы N 1445 қаулысымен бекiтiлген Туризм саласын дамытудың 2003-2005 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру кезеңiнде халықаралық туристiк байланыстар бiршама кеңейдi, туристiк саланың заңнамалық және нормативтiк құқықтық базасы жетiлдiрiлдi. Бұл ретте туристiк саланы дамыту жөнiндегi шараларды Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2003 жылғы 17 шiлдедегi N 712-1 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасының индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған стратегиясын iске асыру жөнiндегi 2003-2005 жылдарға арналған iс-шаралар жоспарының негiзгi өлшемдерiн есепке ала отырып iске асыруға басты назар аударылды.
      Жетi кластерлiк бастаманың iшiнде туристiк индустрияның экономиканың басым секторларының бiрi ретiнде танылуы оны дамытуға жаңа серпiн бердi.
      Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң туризм саласындағы белгiлеген барынша маңызды мiндеттерiнiң бiрi - Қазақстанды орталық азиялық өңiрдегi туризм орталығына айналдыру.
      Мемлекеттiк бағдарлама республикада қазiргi заманғы тиiмдiлiгi жоғары және бәсекеге қабiлеттi туристiк индустрия құруға және экономиканың сабақтас секторларын дамытуды қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi. Ол туризмдi дамыту саласындағы мемлекеттiк саясаттың стратегиясын, негiзгi бағыттарын, басымдықтарын, мiндеттерi мен iске асыру тетiктерiн айқындайды және туризм инфрақұрылымын дамытуды, осы саланы мемлекеттiк реттеу мен қолдаудың тиiмдi тетiгiн құрудың, туристiк әлеуеттi арттырудың, елдiң тартымды туристiк имиджiн, рекреациялық шаруашылық мамандануы бар аймақтар қалыптастырудың негiзгi аспектiлерiн қамтиды.
      Қазақстан Республикасының теңдесi жоқ табиғи және мәдени әлеуетiне негiзделген қазiргi заманғы туристiк индустрия туризмнiң туристiк қызмет көрсетулердiң халықаралық саудасы жүйесiне оралымды кiрiгуiнiң табиғи жүйе жасаушы факторы, неғұрлым серпiндi дамушы және өзiнiң капитал сыйымдылығына қарамастан, салынған капиталға қайтарымы жөнiнен тиiмдi салалардың бiрi болып табылады.

3. Туризм дамуының қазiргi жай-күйiне талдау

3.1. Туристiк саланы дамытудың 2003-2005 жылдарға арналған
бағдарламасын iске асырудың қорытындылары

      Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2002 жылғы 29 желтоқсандағы N 1445 қаулысымен бекiтiлген Туристiк саланы дамытудың 2003-2005 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспарында Қазақстанның туристiк имиджiн қалыптастыру, халықаралық ынтымақтастықты дамыту, заңнамалық нормативтiк актiлер әзiрлеу, туризм инфрақұрылымын қалыптастыру, статистиканы, кадр, бiлiм беру және өңiрлiк саясатты жетiлдiру, туризм саласындағы қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегi бiрiншi кезектегi мiндеттер қойылды.
      Бағдарламаны iске асыру мақсатында "Қазақстан Республикасының аумағында апатқа ұшыраған туристерге қажеттi көмек көрсететiн мамандандырылған қызметтердiң тiзбесiн бекiту туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2003 жылғы 14 мамырдағы N 450 қаулысы, "Барлық санаттағы жерлерден ерекше қорғалатын табиғи аумақтар құру және кеңейту үшiн жер учаскелерiн алу (сатып алу), ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы бөгде үйлер, ғимараттар мен объектiлердi құлату, сыртқа шығару, ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы жер учаскелерiн, үйлер мен ғимараттарды ғылыми, туристiк және рекреациялық қызметтер үшiн жалға беру ережесiн бекiту туралы" Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2004 жылғы 27 ақпандағы N 240 қаулысы қабылданды.
      Қазақстан Республикасы Сыртқы iстер министрiнiң 2002 жылғы 24 желтоқсандағы N 08-1/77 және Қазақстан Республикасы Iшкi iстер министрiнiң 2002 жылғы 27 желтоқсандағы N 806 бiрлескен бұйрығымен бекiтiлген жаңа Қазақстан Республикасының визаларын беру тәртiбi туралы нұсқаулық қабылданды, онда елiмiздiң бұрынғы азаматтарын қоса есептегенде, 54 мемлекеттiң шетелдiк азаматтары үшiн визалық рәсiмдердi оңайлату көзделген, "Туристерге медициналық қызмет көрсету және шұғыл көмек көрсетудi ұйымдастыру жөнiндегi 2003-2005 жылдарға арналған iс-шаралар жоспарын бекiту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрiнiң 2003 жылғы 14 қазандағы N 746 бұйрығы шығарылды.
      Туристiк сала үшiн кадрлар даярлау жүйесiн жетiлдiру мақсатында Қазақстан Республикасы Туризм және спорт агенттiгiнiң 2004 жылғы 12 наурыздағы N 06-2-2/89 бұйрығымен Туристiк ұйымдар қызметкерлерiнiң бiлiктiлiгiн арттыру, оларды аттестаттау және қоғамдық туристiк кадрлардың әр түрлi санаттарын даярлау ережесi бекiтiлдi.
      Қазақстан Республикасы Статистика агенттiгi туризм саласындағы қызметтер мен қызмет көрсетулер түрлерiнiң статистикалық номенклатурасын (ТҚҚСН), одан әрi ұлттық шоттар жүйесiне Туризмнiң қосымша шотын (ТҚШ) енгiзу жобасын iске асыру үшiн қосымша талдамалы зерттеулер жүргiзiлетiн сауалнамалар мен кестелер әзiрледi.
      Туризмнiң қарышты және тұрақты дамуына сырттан келушiлер мен iшкi туризм көлемiнiң өсу қарқыны мен туристiк қызметтi мемлекеттiк реттеу жүйесiнiң құрылуы куә бола алады.
      Бұл ретте елдiң туристiк имиджiн қалыптастыруға және ұлттық туристiк өнiмдi туристiк қызмет көрсетулердiң әлемдiк нарығына шығаруға айрықша назар аударылды: 2001 жылдан бастап осы уақытқа дейiн Берлин (ГФР), Лондон (Ұлыбритания), Мадрид (Испания), Мәскеу (РФ) қалаларында, ал 2006 жылғы қаңтардан бастап Утрехт (Голландия) қаласында өткiзiлетiн iрi халықаралық көрмелер мен жәрмеңкелерге Қазақстанның жыл сайын қатысуы қамтамасыз етiлiп келедi.
      Жыл сайын көрме алаңдары ұлғаюда, республиканың туристiк ұйымдарының өкiлдiктерi кеңеюде, жарнамалық-ақпараттық өнiмнiң сапасы артуда. Ұлыбритания және Солтүстiк Ирландия Бiрiккен Корольдiгiнде (Лондон қ.) 2004 жылғы қарашада Қазақстанның бiрiншi туристiк өкiлдiгi ашылды.
      Бүкiләлемдiк туристiк ұйымның Іс-шаралар күнтiзбесiне енгiзiлген КIТF - Қазақстан халықаралық туристiк жәрмеңкесi Алматы қаласында, "Белуха" халықаралық туристiк фестивалi Шығыс Қазақстан облысында жыл сайын өткiзiледi. 2005 жылы KITF жәрмеңкесiне әлемнiң 23 елiнен 200-ден астам компания қатысты, ал 2006 жылы оның экспоненттерi 30 елден 450 компания болды. Сонымен қатар негiзгi мақсаты туристер ағынын елдiң орталық және солтүстiк өңiрлерiне тарту, ел ордасы - Астананың үшiншi мыңжылдық қаласы ретiнде имиджiн қалыптастыру болып табылатын "Астана-Демалыс" халықаралық қазақстандық туристiк көрме жыл сайын өткiзiлiп тұрады.
      Туристiк бизнес кәсiпкерлерi үшiн гранттар, техникалық көмек және инвестициялар тарта отырып бизнес-жоспарлар құру мен инвестициялық жобалар жасау бойынша оқытып үйрету семинарларын жыл сайын өткiзу қамтамасыз етiлген. Қазақстанның туристiк мүмкiндiктерiн шетелде көрсету үшiн инвестициялық жобалар каталогы, бағыттамалар, буклеттер мен қағаз және электрондық жеткiзушiлердегi басқа да жарнамалық-ақпараттық өнiм шығарылды.
      Қазақстанның оң туристiк имиджiн қалыптастыруға және туристiк индустрияға инвестициялар тартуға Қазақстан Республикасы Президентiнiң жанындағы Шетелдiк инвесторлар кеңесiнiң (ШИК) жұмыс тобы көп жәрдемiн тигiзедi, оның шеңберiнде 2005 жылы ШИК жұмыс тобының мүдделi мүшелерi қатарынан туризм жөнiндегi шағын топ құрылды. Сонымен қатар 2006 жылдан бастап ШИК веб-сайтында "Қазақстандағы туризм" Интернет-парағын ашу туралы шешiм қабылданды.
      Бүгiнде республика iс жүзiнде туризмнiң қолданыстағы барлық түрiн ұсынып отыр. Туристiк кластердi дамыту шеңберiнде республикада туризмдi дамытудың iскерлiк, экологиялық, мәдени-танымдық, сондай-ақ шұғыл түрлерi сияқты басым бағыттары айқындалды.
      Туристiк қызмет көрсетулердiң негiзгi жеткiзушiсi туристiк ұйымдар болып табылады, оларды туристiк қызметтi жүзеге асыру құқығына лицензиясы бар 846 туристiк ұйым мен 30 жеке кәсiпкер ұсынады. Әрекет етушi туристiк фирмалар мен қонақ үй шаруашылығы кәсiпорындарының басым көпшiлiгi Алматы қаласында (605), Шығыс Қазақстан (124), Қарағанды (122), Алматы (71) облыстарында және Астана қаласында (79) (1-қосымша) . Қазақстанның туристiк қызмет көрсетулер нарығында 3,2 мыңға жуық адам, 1,5 мың кәсiби гид пен экскурсияшы жұмыс iстейдi. Туристiк нарықтың барлық ұйымдарының 98,3 %-iн шағын кәсiпорындар (жұмыс iстейтiндердiң саны 50 адамға дейiн) бiлдiредi. 250 адамнан аспайтын персоналы бар орташа кәсiпорындар 1,3%-тi, ал iрiлер 0,4%-тi құрайды. Талдауға қарағанда, туристiк ұйымдардың көпшiлiгiн шағын және орта кәсiпорындар құрайды, олар әлем елдерiнiң көбiнде инновацияларға негiзделген экономикалық өсiмнiң тиiмдi генераторы болып табылады. Қазақстанның туристiк ұйымдары әлемнiң жетпiс елiмен ынтымақтаса жұмыс iстейдi.
      Қазақстан Республикасы Статистика агенттiгiнiң деректерiне қарағанда 2004 жылы Қазақстанда туризм саласында 379,3 мың адам еңбек еткен, бұл 2003 жылға қарағанда 17,8 процентке артық.
      Жоғарыда көрсетiлгендермен қатар, ұлттық туристiк нарықта шетелдер қатысатын 37 туристiк ұйым қызметiн жүзеге асырады.
      Тек қана туристiк ұйымдардың қызметiнен Қазақстан Республикасының кiрiсi 2005 жылы 5902,6 млн. теңгенi құрады.
      Тұтастай алғанда, 2005 жылы республика бойынша туристiк индустрия кәсiпорындарының кiрiсi 16,8 процентке көбейiп, 30553,4 млн. теңгенi құрады, сонымен қатар бюджетке 6526,5 млн. теңге аударылды, бұл былтырғымен салыстырғанда 37,6 процентке артық (2-қосымша) . Көрсетiлген қызметтердiң жалпы көлемi де 43,3 процентке артып, 24516,8 млн. теңгенi құрады.
      Қазақстан Республикасы Ұлттық Банктiң төлем теңгерiмiнiң деректерi ("Сапарлар" бабы) бойынша резидент еместерге Қазақстанның қызмет көрсетулер көлемi 2005 жылы 684,5 млн. АҚШ долларын құрады, Қазақстанның резидент еместерден алған қызмет көрсетулер көлемi 667,1 млн. АҚШ долларын құрады (3-қосымша) . 2005 жылы елдiң IЖӨ-ге туризмнiң салымы 1,3 проценттi құрады.
      Қазақстан Республикасы Ұлттық қауiпсiздiк комитетi Шекара қызметiнiң және Қазақстан Республикасы Статистика агенттiгiнiң деректерi бойынша сырттан келушiлер туризмi көлемiнiң 2004 жылғы 4291 мың туристен 2005 жылы 4365 мың туристке дейiн тұрақты арту үрдiсi байқалады. Iшкi туризм бойынша көрсеткiштер 2004 жылғы 2793,8 мың туристен 2005 жылғы 3280 мың туристке дейiн өсуде (4-қосымша) . Сонымен қатар Қазақстан Республикасы Статистика агенттiгiнiң 2000 жылдан бастап 2005 жылды қоса алғандағы деректерiн талдау сырттан келушiлер туризмi географиясының 2000 жылғы 60 елден 2005 жылы 161 елге дейiн кеңейгенiн көрсетедi.
      Сырттан келушiлер туризмiн талдау көрсеткендей, туристердiң 58,4 процентiнiң бiздiң елге iскерлiк және кәсiби мақсаттармен келгенiн көрсеттi. Елiмiзде демалу мақсатында 12017 турист (30,1 %), таныстары мен туыстарының шақыруы бойынша 10,2 процент коммерциялық мақсатпен - 1,2 процент турист келген.
      Жыл сайын сыртқа шығушылар туризмiнiң көлемi артуда. Егер 2000 жылы туристiк фирмалар шетелге 67360 туристi жiберсе, ал 2005 жылдың қорытындылары бойынша кеткен Қазақстан Республикасы азаматтарының саны 210692 туристi құрады. Алыс шетел мемлекеттерiнiң iшiнде Түркия - 63,1 мың адам (30%), Қытай - 48, 6 мың адам (23,1%), Бiрiккен Араб Әмiрлiктерi - 23,8 мың адам (1 1,3%) Қазақстан тұрғындары арасында барынша танымал болып табылады.
      Сыртқа шығушылар туризмiнде бос уақыт, рекреация және демалыс (44,7%) мақсатымен шығу басым болып келедi. Қалғандарының шығу мақсаты коммерциялық - шоп-турлар (29 %), iскерлiк және кәсiби (18,7%) болып табылады.
      Елде әр түрлi туристiк қызмет көрсетулерде қазақстандық және шетелдiк азаматтардың қажеттiлiктерiн қанағаттандыруға кең мүмкiндiктi қамтамасыз ететiн қазiргi заманғы тиiмдiлiгi жоғары және бәсекеге қабiлеттi туристiк кешеннiң жұмыс iстеуi үшiн жағдайлар жасалуда, ұлттық туристiк өнiмнiң сапасын қамтамасыз ету үшiн стандарттар әзiрленiп, қабылданды. Қазақстан Республикасында туризмнiң материалдық-техникалық базасын дамытуға инвестициялар тарту үшiн жағдайлар айқындалды.
      Туризмдi дамыту көлiк инфрақұрылымын дамытумен тiкелей байланысты. Елiмiзге туристер негiзiнен әуе көлiгiмен келедi. Iшкi туризм мақсатында көбiнесе автожол көлiгi пайдаланылады. Жыл сайын республикалық маңызы бар жолдар тiзбесi толықтырылып, олардың құрамында iрi туристiк объектiлерге апаратын жолдар бар.
      Сырттан келушiлер туризмi мен iшкi туризм көлемiн ұлғайтудың негiзгi факторлары тармақталған көлiк желiсiн дамыту және жолаушылар тасымалының барлық түрлерiнiң географиясын кеңейту болып табылады. Осыны ескере отырып, ұлттық тасымалдаушы - "Қазақстан темiр жолы" ұлттық компаниясы" акционерлiк қоғамы мен "Жолаушылар тасымалы" акционерлiк қоғамы туризм саласындағы уәкiлеттi органның қолдауымен 2002 жылдан бастап Алматы - Тараз - Шымкент - Ташкент - Самарқанд - Үргенiш - Бiшкек - Рыбачье - Алматы бағыты бойынша "Жiбек жолы меруертi" мамандандырылған пойызын ұйымдастыру жөнiндегi жобаның бiрiншi кезеңiн iске асырады.
      Болашақта Тегеранға дейiн екiншi кезеңдi, Қытайдың Шыңжаң-Ұйғыр автономиялық округы арқылы Пекинге дейiн үшiншi кезеңдi жүзеге асыру жоспарланып отыр.
      2003 жылдан бастап 2005 жылды қоса алғандағы кезеңде Қазақстан Республикасының шетелдермен туризм саласындағы халықаралық ынтымақтастығының нормативтiк құқықтық базасы кеңейдi. Қазiргi кезде туризм саласында 26 келiсiм қолданылуда. Жапониямен, Грекиямен, Франциямен, Катармен, Сауд Арабиясымен, Словениямен, Польшамен, Моңғолиямен, Малайзиямен туризм саласында ынтымақтастық туралы келiсiм жобалары контрагенттерге келiсу үшiн жiберiлдi. Қазiргi уақытта Бiрiккен Ұлттар Ұйымының мамандандырылған мекемесi болып табылатын Дүниежүзiлiк туристiк ұйыммен және Дүниежyзiлiк туристiк ұйымға мүше елдердiң ұлттық туристiк әкiмшiлiктерiмен ынтымақтастық нығайтылды.
      Резидент еместерден ел экономикасына шетелдiк валюта ағынының тұрақты артуы есебiнен елдiң төлем теңгерiмi жақсарып отырғанын айта кету керек, туризм саласын қаржыландыру мәселесi шешiлуде: 2001 жылдан бастап 26 млн. 111 мың теңге көлемiндегi қаржылық қаражат, халықаралық көрмелерге қатысу мен республикада халықаралық туристiк жәрмеңкелер өткiзудi қоса алғанда, туристiк қызмет жөнiнде ic-шаралар ұйымдастыруға бөлiндi. 2003 жылдан бастап туристiк iс-шараларды қаржыландыру көлемi Бағдарламаны қабылдауға байланысты 32 млн. теңгеге, 2004 жылы - 34 млн. теңгеге артты және 2005 жылы бөлiнген қаржы қаражат сомасы 39,5 млн. теңгенi құрады.

3.2. Туристiк кластер құру және оны дамыту жөнiндегi
шараларды iске асыру

      Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2004 жылғы 19 наурыздағы "Бәсекеге қабiлеттi Қазақстан үшiн, бәсекеге қабiлеттi экономика үшiн, бәсекеге қабiлеттi халық үшiн" атты Қазақстан халқына Жолдауын iске асыру шеңберiнде Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң бастамасы бойынша Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттiк жоспарлау министрлiгiнiң Маркетингтiк-талдамалы зерттеулер орталығы және "J.E. Austin Associates Inc." америкалық консалтингтiк компания "Қазақстан экономикасының қолданыстағы және әлеуеттi болашағы бар секторларының бәсекеге қабiлеттiлiгiн бағалау және оларды дамыту жөнiнде ұсынымдар тұжырымдау" жобасын жүзеге асырды. Жобаның мақсаты елдiң экономикалық өсiмi үшiн әлеуетi бар Қазақстан экономикасының шикiзаттық емес салаларының бәсекеге қабiлеттiгiн арттыру болып табылады. Қорытындысында экономиканың бәсекеге қабiлеттiлiгiн және әртараптылығын арттырудың индустриалдық негiзiн құру үшiн шикiзаттық емес жетi басым саланың iшiнде алғашқылардың бiрi болып туризм айқындалды.
      Сарапшылардың пiкiрiнше, Қазақстанның бәсекелiк артықшылығы бiрегей мәдениетiнде (мәдени-танымдық туризм), бай табиғи әлеуетiнде (экологиялық туризм), өсiп келе жатқан iскерлiк белсендiлiгiнде (iскерлiк туризм), сондай-ақ спорт және хикаялы (шұғыл) туризм сияқты демалыстың белсендi түрлерiмен шұғылдану мүмкiндiгiнде.
      Италия, АҚШ, Бiрiккен Араб Әмiрлiктерi мен Түркиядағы туристiк орталықтар дамуының тәжiрибесi айтарлықтай.
      Аталған елдердiң туризм индустриясын дамыту негiзiнде туристiк сала инфрақұрылымын, көлiктi және қызмет көрсетулер салаларын дамыту жатты.
      Туристiк орталықтардың белсендi дамуы Италияда (Рим, Венеция), Түркияда (Бодрум, Мармарис, Анталья), AҚШ-та (Лас-Вегас, Гавай аралдары), Египетте (Каир, Гиза, Александрия), Тайландта (Бангкок) байқалды.
      Осы әлемдiк туристiк орталықтар туризмi инфрақұрылымының негiзiн қазiргi заманғы үш, төрт және бес жұлдызды қонақ үйлер, театрлар, ойын-сауық орталықтары құрайды. Сонымен қатар аталған туристiк орталықтардың дамуында бай тарихи-мәдени мұра мен табиғи-климаттық жағдайлардың рөлi маңызды болды.
      Осы өңiрлердiң туризм индустриясының тиiмдi дамуына мемлекеттiң бизнестiң кәсiпкерлiк бастамаларына қолдау көрсетуi, сондай-ақ туризм инфрақұрылымын қалыптастыруда мемлекеттiк-жеке әрiптестiк ықпал еттi.
      Шетелдердiң мысалы көрсеткендей, ұлттық парктерге келетiн туристер (мысалы, Кенияда, Америкада, Қытайда) онда жыл сайын 1 млн.-ға дейiн АҚШ долларын қалдырып кетедi. Қорықтарға, ұлттық парктерге тауарларды сату және ақылы қызмет көрсетулер есебiнен өз бетiнше ақша табуға рұқсат берiлген. Ұлттық парктер табатын қаржылық қаражат оларды дамытуға, сондай-ақ қорғау мен қалпына келтiру ic-шараларын жүргiзуге жұмсалады.
      Осыдан шыға отырып, "Экономиканың басым секторларында пилоттық кластерлердi жасау мен дамыту жөнiндегi жоспарларды бекiту туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2005 жылғы 25 маусымдағы N 633 қаулысымен Алматы қаласы мен Алматы облысында "Туризм" пилоттық кластерiн жасау мен дамыту жөнiндегi жоспар (бұдан әрi - Жоспар) бекiтiлдi.
      Туристiк кластер жасаудың маңыздылығын ескере отырып, Қазақстан Республикасының Үкiметi туристiк индустрияны одан әрi дамыту стратегиясын айқындау мақсатында Қазақстан өңiрлерiнiң туристiк әлеуетiне маркетингтiк зерттеулер жүргiзу үшiн 65 млн. теңге көлемiнде қаржылай қаражат бөлдi. Аталған зерттеулердi жүргiзу үшiн стратегиялар әзiрлеуде және туристiк қызмет көрсетулердiң әлемдiк нарығына туристiк өнiмдi жылжытуда көшбасылық орынды иеленушi "International consulting group оn tourism "IРК"  (бұдан әрi - "IРК International") компаниясы тартылды.
      Жүргiзiлген зерттеулер қорытындысы бойынша, Қазақстанның бәсекелiк артықшылықтары мен ұзақ мерзiмге арналған кластерлiк бастамалар ескерiле отырып, елдiң туристiк индустриясын дамыту стратегиясы жөнiнде ұсынымдар тұжырымдалды, бiрқатар жобаларды iске асыру көзделдi, олардың бiрi осы Мемлекеттiк бағдарламаны әзiрлеу болып табылады.
      Жоғарыда аталған Жоспарды iске асыру шеңберiнде мынадай жұмыстар жүргiзiлдi:
      туристiк сала Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2005 жылғы 17 қыркүйектегi N 925 қаулысымен бекiтiлген экономикалық қызметтiң басым түрлерi тiзбесiне енгiзiлдi, бұл әлеуеттi инвесторларға Қазақстан Республикасының инвестициялар туралы заңнамасында көзделген жеңiлдiктер мен артықшылықтарды пайдалануға мүмкiндiк бередi;
      бұрын Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2003 жылғы 24 ақпандағы N 196 қаулысымен Қазақстан Республикасының резидент еместерi мен резиденттерiне арналып республикалық маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдаланғаны үшiн 0,1 - 0,2 ең төмен есептiк көрсеткiш көлемiнде бiрыңғай төлем ставкалары белгiленедi;
      Қазақстандық-ресейлiк үкiметаралық комиссиясының кезектi отырысында (2005 жылғы 18-19 қазан) хаттамалық шешiмге "Байқоңыр" ғарыш айлағында iшкi және сырттан келушiлер туризмiн дамыту жөнiндегi iс-шаралар енгiзiлдi;
      Қазақстан Республикасы Статистика агенттiгi 2004 жылдан бастап Туризмнiң қосалқы шотын құру жөнiндегi жұмыстарды жүргiзiп келедi, сондай-ақ экономикалық қызмет түрлерi бойынша (ЭҚТЖ) және экономикалық қызмет түрлерi бойынша өнiмдер жөнiндегi (ЭҚТӨЖ) қолданыстағы жiктегiштерге өзгерiстер енгiзу туралы мәселе де пысықталуда;
      Дүниежүзiлiк туристiк ұйымның және Еуропа үшiн Дүниежүзiлiк туристiк ұйым комиссиясына мүше-елдердiң ұлттық туристiк әкiмшiлiктерiнiң қолдауымен 2006 жылғы 25-27 сәуiрде Алматы қаласында Тұрақты туризмдi дамыту мәселелерi жөнiндегi Еурокомиссияның 45-отырысы өткiзiлдi;
      Дакар (Сенегал) қаласында 2005 жылы 25 қараша мен 2 желтоқсан аралығында өткен Дүниежүзiлiк туристiк ұйымның Бас ассамблеясының XVI отырысында 2007 жылы Қазақстанды Дүниежүзiлiк туристiк ұйымның Атқарушы Кеңесiнiң құрамына ұсыну туралы мәселе енгiзiлдi;
      Қазақстан Республикасы Индустрия және сауда министрiнiң 2005 жылғы 20 маусымдағы N 220 бұйрығымен туризм саласындағы уәкiлеттi органның жанындағы туризм жөнiндегi сараптама кеңесi бекiтiлдi.
      Қазақстан экономикасының орнықты дамуы, елдiң индустриялық-инновациялық дамуы жөнiндегi iс-шаралар кешенiн iске асыру шетелдiк капиталды белсендi түрде тартуға ықпал етедi. Сондықтан да туристiк индустрияны дамытуға шетелдiк және iшкi инвестицияларды тарту, орталық және өңiрлiк билiк деңгейлерiнiң iс-қимылын нақты үйлестiрудi қамтамасыз ету мақсатында жоғары деңгейлi туристiк менеджмент қалыптастыру, жеке бастамалардың дамуына жәрдем ету, саланың ақпараттық кеңiстiгiн құру, қазақстандық турөнiмнiң сыртқы және iшкi нарыққа жылжуының тиiмдi жүйесiн әзiрлеу, инвестициялау және салық салу мәселелерi бойынша нормативтiк құқықтық актiлер қабылдау үшiн барлық алғышарттар бар. Бұл әзiрлену үстiндегi өңiрлiк шебер-жоспарлар шеңберiнде iске асыру жоспарланып отырған туризмнiң кластерлiк дамуының негiзгi бағыттары.

3.3. Облыстар тұрғысынан туризм дамуының жай-күйi

      Астана, Алматы қалаларында, Атырау, Қарағанды және Ақтөбе облыстарында сырттан келушiлер туризмiнiң барынша кең көлемi байқалады, бұл ретте iскерлiк туризм басым. Көрсетiлген қалаларда, сондай-ақ Алматы, Қарағанды, Солтүстiк Қазақстан және Батыс Қазақстан облыстарында неғұрлым сыртқа шығушылар туризмi дамыған.
      Iшкi туризмнiң барынша дамуы Астана, Алматы қалаларында, Шығыс Қазақстан, Қарағанды, Алматы және Ақмола облыстарында байқалады.
      Тұтастай алғанда, республика бойынша туризмнiң барлық түрлерiнен барынша көп туристке Алматы, Астана қалаларында, Шығыс Қазақстан, Қарағанды, Алматы, Атырау және Ақтөбе облыстарында қызмет көрсетiлген (5-қосымша) . Бұл өңiрлердегi туристердiң сапар мақсаты негiзiнен iскерлiк және кәсiби мақсат, бос уақыт, рекреация және демалыс, сондай-ақ шоп-турлар болып табылады.
      2001 жылдан бастап, жергiлiктi атқарушы органдар саланы дамытуға қажеттi қаржылай қаражатты бөлiп келедi, алайда, талдау көрсеткенiндей, облыстардағы туристiк индустрияның дамуын тежеушi факторлардың бiрi жергiлiктi атқарушы органдардың экономикалық өсiмдi қамтамасыз ететiн басымдықтардың бiрi ретiнде аталған салаға жеткiлiксiз назар аударуы болып табылады. Айталық, туризмдi дамытудың 2003-2005 жылдарға арналған өңiрлiк және республикалық бағдарламасын iске асыруға Солтүстiк Қазақстан облысында жыл сайын орта есеппен 400 мың, ал 2006 жылға - 329 мың теңге, Павлодар облысында жыл сайын - 500 мың теңгеден және Қостанай облысында - 1,5 млн. теңге шегiнде бөлiндi.

3.4. Туризм инфрақұрылымы

      Қазақстан Республикасы Статистика агенттiгiнiң деректерi бойынша 2005 жылы Қазақстан Республикасының аумағында 515 туристiк объект болды, оның iшiнде: 273 мейманхана, 7 кемпинг, 36 санаторий, 15 санаторий-профилакторий, 12 профилакторий, 5 емдеу-профилакторий орталықтары, 4 пансионат, 29 демалыс аймағы, 27 демалыс үйi, 24 туристiк база, 35 сауықтыру лагерi, 4 тау шаңғысы базасы, 13 қонақ үй, 9 аңшылық үй, 1 балалар мен жасөспiрiмдер туризмi орталығы, 7 сауықтыру кешенi, 6 мұражай, 2 кесене, 1 туризм жөнiндегi мемлекеттiк кәсiпорын және басқалары (клубтар, қолөнершiлер қалашықтары) - 5.
      2005 жылғы қолданыстағы 385 қонақ үй мен басқа да орналастыру орнының 340-ы жеке меншiк нысанында, 22-сi мемлекет меншiгiнде және 23-i басқа мемлекеттердiң меншiгiнде болды.
      Елде үш, төрт және бес жұлдызды 78 қонақ үй жұмыс iстейдi, қалған қонақ үйлер басқа санаттарға жатады.
      Республика бойынша туристердi орналастыру объектiлерiн пайдаланудан түскен кiрiс 2005 жылы 21156 млн. теңгенi құрады, аталған кәсiпорындар көрсеткен қызмет көлемi 17737,5 млн. теңге, оның iшiнде - мейрамханалары бар қонақ үйлер - 15927,0 млн. теңге, мейрамханаларсыз қонақ үйлер - 1533,3 млн. теңге, жастар жатақханалары мен таудағы туристiк базалар - 57,7 млн. теңге; кемпингтер, мотельдер, автофургондар мен автотiркемелердi қоюға арналған тұрақтарда көрсетiлетiн қызметтi қоса алғанда - 0,7 млн. теңге, қалған орналастыру объектiлерi - 218,8 млн. теңгенi құраған (6-қосымша) .
      Мамандандырылған орналастыру орындарында: 106 санаторий, пансионат, санаторий-профилакторийде 2005 жылы емдеу-сауықтыру қызмет көрсетулерiн 257,4 мың адам пайдаланған, 13 демалыс базасы мен үйiнде, пансионаттарда 32686 адам демалған. Неғұрлым танымал емдеу орындарына "Сарыағаш" (ОҚО), Арасан-Қапал (Алматы облысы), "Мойылды", "Баянауыл" (Павлодар облысы), "Жаңақорған" (Қызылорда облысы), Щучье-Бурабай аймағы (Ақмола облысы), "Каспий" (Маңғыстау облысы) және басқалары жатады.
      Қазақстан Республикасы Статистика агенттiгiнiң деректерi бойынша 2003 жылы туризм объектiлерiнiң негiзгi жаңа құралдарына 29591,8 млн. теңге, 2004 жылы 37895,2 млн. теңге, 2005 жылы 33994,3 млн. теңге инвестиция бөлiнген. Бұл туризм саласына инвестиция тартудың оң үрдiстерiне куә болады, алайда қабылданып отырған шаралар инфрақұрылымды дамытуға және туристiк индустрияны инвестициялауды ынталандыруға анық жеткiлiксiз. Талдау көрсеткенiндей, елдiң инфрақұрылымын дамытуға салынған инвестициялардың жалпы сомасынан туристiк ұйымдардың қызметiн жүзеге асыруға 2003 жылы тек 139 млн. теңге, 2004 жылы 242 млн. теңге және 2005 жылы 48,3 млн. теңге тартылған.
      Туристiк қызметке жасалған талдау Астана және Алматы қалаларына шекараның арғы жағынан келген туристер сапары iскерлiк мақсатта болатынын (iскерлiк туризм) және олар сапалы әрi қызмет көрсетулердiң толық жиынтығын ұсынатын қонақ үйлерге тоқтағанды жөн санайтынын көрсеттi. Елдiң iскерлiк орталықтары - iрi қалалардағы халықаралық деңгейдегi қонақ үйлер желiсiнiң одан әрi дамуы дәл осы iскерлiк туризмге байланысты болады.
      Алайда, қонақ үйлердi, пансионаттарды, демалыс үйлерi мен базаларын қоса алғанда, орналастыру объектiлерiнiң материалдық базасы, сондай-ақ санаторийлiк-курорттық мекемелер моральдық және физикалық тұрғыдан тозудың жоғары шегiне жетуiмен сипатталады.

      Әуе көлiгi саласында

      Халықаралық туризмдi дамытуға ықпал етушi негiзгi факторлардың бiрi жолаушыларды авиатасымалдау болып табылады. Қазiргi уақытта республикаға алыс шетелдiң алты авиакомпаниясы ("КLМ", "Lufthansa", "British Airlinees", "Asiana Air Arabia", "Сhinа South Airlines", "Turkish Аirlinеs") тұрақты ұшып тұрады. Ұлттық авиатасымалдаушы "Эйр Астана" Түркия, Германия, Қытай, Оңтүстiк Корея, Тайланд, Ұлыбритания, Үндiстан, БАӘ, Нидерландыға тұрақты рейстер жасайды.
      Қазiргi уақытта Қазақстанның халықаралық авиатасымалдарға қол жеткiзе алатын әуежайлары: Астана, Алматы, Ақтөбе, Атырау, Қарағанды, Қостанай, Павлодар, Петропавл, Семей, Тараз, Орал, Өскемен, Шымкент қалаларында бар.
      Статистикалық деректерге сәйкес 2005 жылы әуе көлiгi қызмет көрсетулерiн 248578 турист (57,1 процент) пайдаланған.
      Сапарлардың басым көпшiлiгiнiң әуе көлiгiн пайдалану арқылы жүргiзiлетiнiн ескерсек, авиапарктi жаңарту, жолаушыларды әуе көлiгiмен тасымалдау географиясын кеңейту, туристiк ағынды көбейту мақсатында елеп-екшелген баға мен тариф саясатын айқындау, қызмет көрсету сапасын арттыру қажет.

      Темiр жол көлiгi саласында

      Соңғы жылдары темiр жол көлiгi билет құнының қолжетiмдiлiгiне байланысты республика халқының негiзгi жол жүру құралына айналды.
      Статистика деректерi бойынша, 2005 жылы темiр жол көлiгiн 87615 турист (10,27 процент) пайдаланған.
      Қазақстан аумағы бойынша өзiмiзде жасақталған 132 бағдар жолаушылар поезы жүрiп өтедi. Оның iшiнде қала маңындық қатынаста 69 бағдар бойынша; жергiлiктi қатынаста - 49, мемлекетаралық қатынаста - 11, халықаралық қатынаста - 3 поезд жүредi. Сонымен қатар Қазақстан Республикасы аумағы  арқылы ТМД елдерiнде жасақталған 17 жолаушылар поезы бағдары өтедi.
      Жолаушыларға темiр жол көлiгiнде сервистiк қызмет көрсету деңгейiн арттыру мақсатында бiрқатар iс-шаралар көзделген: Қазақстан Республикасы аумағында да, сондай-ақ Ресей Федерациясының аумағында да жолаушылар поезында жолаушылар үшiн ланч-бокстар құрудың технологиялық процесiнiң жобасы қарастырылуда, "ЖВ купе", "РИЦ купе" санатындағы вагондардың жолаушылары үшiн безендiрiлiп, мамандандырылған ақпараттық буклет шығару бағдарламасының жобасы әзiрлендi.
      Сонымен қатар "Жолаушылар тасымалы" акционерлiк қоғамының поездарындағы қызмет көрсету деңгейi халықаралық стандартқа сәйкес келмейдi. Вагон паркiнiң әбден тозуы және бiршама бөлiгiнiң ұзақ уақыт пайдаланылуы, оларды ауыстыру немесе қайта жаңғырту қажеттiлiгi жолаушылар тасымалының өзiн-өзi ақтамайтындығымен, оларды субсидиялаудың мемлекеттiк бюджет қаражаты есебiнен жүзеге асырылатындығымен түсiндiрiледi.

      Автокөлiк саласында

      Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2000 жылғы 5 желтоқсандағы N 1809 қаулысына сәйкес республикалық маңызы бар жалпы пайдаланудағы автомобиль жолдары тiзбесiне iрi туристiк oбъектiлерге апаратын және туризмдi одан әрi дамытуда барынша қызығушылық тудыратын мынадай жолдар енгiзiлуiне байланысты соңғы жылдары туристiк мақсатта автокөлiк белсендi түрде пайдаланылып жүр:
      1. Ташкент - Шымкент - Тараз - Алматы - Қорғас;
      2. Шымкент - Қызылорда - Ақтөбе - Орал - Самара;
      3. Алматы - Қарағанды - Астана - Петропавл;
      4. Астрахань - Атырау - Ақтау - Түркiменстан шекарасы;
      5. Омбы - Павлодар - Семей - Майқапшағай;
      6. Астана - Қостанай - Челябi - Екатеринбург.
      Статистика деректерi бойынша 2005 жылы қалааралық автобустардың қызмет көрсетулерiн 87615 (20,1 процент) турист, басқа да құрлықтағы жол құралдарын 53765 (12,36 процент) турист пайдаланған.
      2005 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша республикалық маңыздағы жалпы пайдаланымдағы автомобиль жолдары бойындағы бөлiнген жолақта мынадай объектiлер жұмыс iстейдi: 925 - АМС, 108-ТҚС, 62 - қонақ үй, 1124 - тамақтану және сауда орындары, 61 - автотұрақ.

      Су көлiгi саласында

      Каспий теңiзiндегi Ақтау порты Қазақстанды Ресей,  Түркiменстан, Әзiрбайжан және Иран порттарымен байланыстырады. Қазақстан Республикасында Ресей Федерациясымен және Қытай Халық Республикасымен iшкi су жолдары бойынша қатынастар бар.
      Шығыс Қазақстандық су жолдары республикалық мемлекеттiк қазыналық кәсiпорны жолаушылар тасымалдауға лицензиясы бар және туристiк қызметке кiрiктiрiлген кемелер yшiн Өскемен мен Бұқтырма шлюздерi арқылы шлюздеу құнының 25 процентi мөлшерiнде жеңiлдетiлген тариф белгiледi. Бұл ретте Өскемен және Бұқтырма шлюздерi арқылы aз мөлшерлi флотты шлюздеу ұзындығы 10 м. дейiнгi кеменi - шлюздеу құнының - 10%-iмен және 10 метрден ұзын кеменi - шлюздеу құнының 20%-iмен жеңiлдетiлген тариф бойынша белгiленген кестемен жүргiзiледi. Статдеректерге сәйкес 2005 жылы аталған кәсiпорын 276 туристке қызмет көрсеткен.
      Елдiң басқа да су артериялары туристiк мақсатта пайдаланылмайды. Сонымен қатар жүргiзiлген зерттеулер нәтижесiнде Еуропадан келген туристердiң Каспий теңiзi бассейнi аумағында үлкен қызығушылығы жағажай туризмiнде де және круиз ұйымдастыруда да байқалды.

4. Мемлекеттiк бағдарламаның мақсаты мен мiндеттерi

      Мемлекеттiк бағдарламаның мақсаты - сырттан келушiлер туризмi және iшкi туризм көлемiн арттыру есебiнен халықты жұмыспен қамтуды, мемлекет пен халық кiрiсiнiң тұрақты өсуiн қамтамасыз ету үшiн бәсекеге қабiлеттi туристiк индустрия құру.
      Қойылған мақсаттарға сәйкес бiрiншi кезектегi мiндеттер мыналар болып айқындалды:
      туризм инфрақұрылымын дамыту;
      туризмдi мемлекеттiк реттеу мен қолдаудың тиiмдi тетiгiн құру;
      елдiң тартымды туристiк имиджiн қалыптастыру;
      туристiк әлеуеттi арттыру;
      рекреациялық шаруашылық мамандануы бар аймақтар қалыптастыру.

5. Мемлекеттiк бағдарламаны iске асырудың негiзгi бағыттары
мен тетiгi

5.1. Туристiк қызметтi мемлекеттiк реттеу мен қолдау жүйесiн
дамыту

      Бұл бағытта мынадай шараларды iске асыру қажет:
      Қазақстан Республикасының алда тұрған Дүниежүзiлiк сауда ұйымына кiруiн ескере отырып, туристiк қызмет көрсетулердiң халықаралық саудасын мемлекеттiк реттеудi қамтамасыз ету мәселелерi жөнiнде нормативтiк құқықтық актiлер жобасын әзiрлеу;
      сырттан келушiлер туризмi мен iшкi туризмдi дамыту, көшi-қон, визалық және тiркеу рәсiмдерiн, кеден және шекара бақылауын оңайлату мәселелерi жөнiндегi ұлттық заңнаманы жетiлдiру;
      сырттан келушiлер және iшкi туризмдi дамыту үшiн инвестициялау және салық салу мәселелерi жөнiндегi қажеттi нормативтiк құқықтық актiлердi қабылдау;
      туризм саласындағы статистикалық есеп пен есептiлiк жүйесiн жетiлдiру, Туризмнiң қосымша шотын (ТҚШ) ұлттық шоттар жүйесiне енгiзу;
      туристiк саланың төлем теңгерiмiн қалыптастыру әдiстемесiн Дүниежүзiлiк туризм ұйымның ұсынымдарын және Бiрiккен Ұлттар Ұйымы Статистикалық комиссиясының шешiмдерiн ескере отырып жетiлдiру;
      шет елдермен туризм саласындағы ынтымақтастықты саланың халықаралық шарттық базасын кеңейту негiзiнде жандандыру;
      туристiк және қонақ үйлiк қызмет көрсетулердiң сапасын техникалық реттеу жүйесiнiң белгiленген талаптарына сәйкес арттыру;
      туризм саласындағы қызметтi мүдделi орталық атқарушы және басқа да мемлекеттiк органдар, сондай-ақ мемлекеттiк және жеке меншiк секторлар арасында үйлестiрудiң ең жоғары деңгейiн қамтамасыз ету;
      туристiк менеджменттiң тиiстi деңгейiн қамтамасыз ету;
      туристiк инфрақұрылымды дамытуды мемлекеттiк қолдауды және орталық пен жергiлiктi атқарушы органдардың осы бағыттағы iс-қимылдарын үйлестiрудi қамтамасыз ету;
      туристiк саладағы жеке бастамалардың дамуына жәрдем ету.
      Туризм инфрақұрылымын дамыту және инвестициялық ахуалды жақсарту мәселелерiн шешу үшiн мынадай шараларды жүзеге асыру қажет:
      электр беру желiсiн жүргiзу;
      сумен жабдықтау және су бұру жүйесiнiң құрылысын салу;
      телефон желiсiн төсеу немесе өткiзу және спутниктiк байланыспен қамтамасыз ету;
      көлiк жолдарын салу және қайта салу.
      Бiрiншi кезекте коммуникациялық жүйелердi Қапшағай су қоймасындағы, Алматы облысындағы Алакөл көлiнде, Маңғыстау облысындағы Каспий теңiзi жағалауындағы (Кендiрлi ауданы), жағажай туризмi және ойын-сауық индустриясы дамыған аудандарда, Жiбек жолының қазақстандық учаскесiнiң орталығы - Оңтүстiк Қазақстан облысының Түркiстан қаласында қамтамасыз ету қажет.
      Рекреациялық ресурстардың iрi шоғырланған базасында рекреациялық шаруашылық мамандануы бар аумақтық аймақтар қалыптастыру қажет.
      Қазақстан Республикасында санаторийлiк-курорттық iстi дамыту ерекше маңызға ие, ол мынадай шараларды iске асыруды талап етедi:
      санаторийлiк-курорттық объектiлерге сертификаттау және жiктеу жүргiзу;
      санаторийлiк-курорттық oбъектiлердiң қызметiн реттейтiн нормативтiк құқықтық актiлер әзiрлеу;
      санаторийлiк-курорттық мақсаттағы объектiлердiң қызметiн үйлестiрудi қамтамасыз ету.
      Туризм инфрақұрылымының жеткiлiксiз дамуын, сондай-ақ қаржылық қаражаттың шектеулiлiгiн ескере отырып, мынадай өңiрлерде үш, екi жұлдызды санаттағы қонақ үйлер желiсi мен туркластар құрылысына бағытталған өңiрлiк деңгейдегi "Еурокемпинг" жобасын iске асыру шеңберiнде мейманханалар, қонақ үйлер мен мәтелдер, сондай-ақ кемпингтер желiсiн салудың бiрiншi кезектегi құрылысының басымдықтарын айқындау қажет:
      Ақмола облысы - Көкшетау қ. Зерендi ауданының Зерендi к. және Щучинск қ.;
      Алматы облысы - Текелi қ., Жаркент қ.;
      Жамбыл облысы - Тараз қ. ("Тектұрмас") архитектуралық кешенiнiң аумағында), Байзақ ауданы ("Ақыртас") көне қалашығының аумағында), Жуалы ауданының Б. Момышұлы ауылында.
      Мынадай жерлерде туркласс санатындағы мейманханалар, қонақ үйлер мен кемпингтер желiсi құрылысын қамтамасыз еткен жөн:
      Шығыс Қазақстан облысында - Алакөл және Марқакөл көлдерiнде, Бұқтырма су қоймасында;
      Қызылорда облысында - Шымкент-Самарқан трассасы бойындағы Ұлы Жiбек Жолының учаскесiнде;
      Атырау облысында - Сарайшық қалашығында;
      Маңғыстау облысында - Маңғыстау ауданы Шетпе ауылында;
      Павлодар облысында - Баянауыл МҰТП аумағында.
      Болжамдарды ескерсек, 2011 жылдың соңына қарай елде 368300 орынға арналған қонақ үйлер салу қажет.
      Бұл ретте туризм саласының инвестициялық тартымдылығын арттыру мақсатында мынадай мәселелердi шешу қажет:
      халықаралық бизнес-қоғамдастықтың Қазақстанның туристiк мүмкiндiктерi туралы хабардарлығын арттыру және осы бағытта шетелдiк ұйымдармен, оның iшiнде Қазақстан Республикасы Президентi жанындағы Шетелдiк инвесторлар кеңесiнiң Қазақстан Республикасының инвестициялық имиджiн арттыру мәселелерi жөнiндегi жұмыс тобы арқылы ынтымақтастықты дамыту;
      туристiк-этнографиялық кешендер түрiндегi объектiлердiң құрылысы, бос уақытты өткiзу және ойын-сауық индустриясы желiсiн құру жөнiндегi жобаларды шетелдiк және отандық даму институттарының инвестициялауына жәрдемдесу;
      Шағын кәсiпкерлiктi қолдау қоры мен басқа да отандық даму институттарының мүмкiндiктерi мен ресурстарын тарту арқылы туристiк және жәдiгерлiк өнiм индустриясын құру және дамыту жөнiнде шаралар қабылдау;
      сырттан келушiлер туризмiн дамыту үшiн неғұрлым тартымды, әлемдiк стандарттарға сәйкес келетiн туристiк инфрақұрылым объектiлерi бар аудандар салудың өңiрлiк бас жоспарларын әзiрлеу;
      киiз үйлер дайындайтын кәсiпорындарды қалпына келтiру және жаңаларын салу, ұлттық қолөнердi қайта жаңғырту, жаңа жұмыс орындарын ашу.
      Инвестициялау институтын дамыту тиiмдiлiгi бұл бағытта жүйелi мемлекеттiк саясат жүргiзуге және туризм инфрақұрылымын дамыту жөнiндегi мемлекеттiк, жекеше және туристiк қоғамдық ұйымдардың күш-жiгерiн шоғырландыруға байланысты болады.
      2007-2008 жылдары әзiрленген шебер-жоспарлар негiзiнде Алматы, Ақмола, Шығыс Қазақстан, Маңғыстау және Оңтүстiк Қазақстан облыстарында туристiк кластерлер құру және оны дамыту жөнiнде iс-шаралар қабылдау қажет. Қазақстанның әлеуетi туристiк мақсатта iс жүзiнде елдiң барлық өңiрiн пайдалануға мүмкiндiк бере алатындықтан, экономикалық орындылығын ескере отырып, сонымен қатар басқа да әлеуеттi өңiрлерде шебер-жоспарлар жасаудың мүмкiндiгiн қарау қажет. Бұл ретте оларды iске асыру жөнiндегi iс-шараларды қажеттi деңгейде қаржыландыруды қамтамасыз етуге айрықша назар аударған жөн.

5.2. Қазақстандық туристiк өнiмнiң  маркетингi және
iлгерiлеуi

      Ұлттық турөнiмнiң маркетингiн және iлгерiлеуiн қамтамасыз ету үшiн Қазақстан белгiлi халықаралық туристiк көрмелерге белсендi қатысып келедi және осындай iс-шаралардың республикада жыл сайын өткiзiлуiн ұйымдастырады.
      Елдi әлемдiк туристiк нарыққа iлгерiлету мақсатында Қазақстан Республикасының тартымды туристiк имиджiн қалыптастыру жөнiндегi iс-шараларды одан әрi жүзеге асыру қажет.
      Қазақстанның әлемдегi бәсекеге барынша қабiлеттi елу елдiң қатарына кiру стратегиясын iске асыру және Қазақстанды туризм елi ретiнде алға жылжыту шеңберiнде мынадай шаралар қабылдау қажет:
      туризмнiң экономикалық көрсеткiштерi өсiмiн қамтамасыз етудiң жаңа бағыттарын қалыптастыру және оны кең ауқымды мемлекеттiк қолдауды жүзеге асыру;
      халықаралық маңызы бар "белсендi" туристiк жобалар әзiрлеу және оны iске асыру;
      көлiк инфрақұрылымын және туристiк қызмет көрсетулер нарығын дамыту;
      халықаралық экономикалық ұйымдар мен одақтарға қатысу арқылы елдiң туризм саласындағы жаһандық экономикаға енуi;
      елдiң еуразиялық тарихи даму факторын және қазақстандық қоғамның көпұлтты, көпконфессиялы және мультимәдени сипатын, оның құндылықтарын, дәстүрлерiн, асханасын, өнерiн, Қазақстан халықтары ассамблеясын, республиканың мәдени және ғылыми күштерiн тарта отырып, белсендi пайдалану;
      Дүниежүзiлiк туристiк ұйым, ЮНЕСКО (Бiлiм беру, ғылым және мәдениет мәселелерi жөнiндегi Бiрiккен Ұлттар Ұйымы), БҰҰДБ (Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Даму бағдарламасы), Дүниежүзiлiк Банк, Азия Даму Банкi, Ислам Даму Банкi сияқты халықаралық ұйымдарды және отандық даму институттарын тарта отырып, Қазақстанды әйгiлендiру және шетелдiк жұртшылық өкiлдерiн оның әкiмшiлiк және мәдени-тарихи орталықтарымен таныстырудың пәрмендi тетiгiн әзiрлеу;
      Қазақстан Республикасындағы туризмнiң мамандандырылған түрлерiн дамыту жоспарын әзiрлеу;
      "Атамекен" этномемориалдық кешенi секiлдi өңiрлiк деңгейде тақырыптық парктер салу мәселесiн пысықтау;
      туристiк қызмет көрсетулердiң iшкi және сыртқы нарығында қазақстандық турөнiмдi тиiмдi жарнамалық-ақпараттық қамтамасыз ету.

5.3. Экологиялық туризм - тұрақты даму факторы

      Қазақстан Республикасында экологиялық туризмдi дамыту қажеттiлiгi тек экономикалық фактормен - жаңа жұмыс орындарын ашу, шалғай өңiрлердегi жергiлiктi қоғамдастықтарды дамытумен ғана емес, сонымен бiрге әлеуметтiк тапсырыспен - халықтың денсаулық және бос уақытын пайдалану проблемасына тұтастай әрi жүйелi түрде мән берумен де түсiндiрiледi. Дүниежүзiлiк туристiк ұйым сарапшыларының деректерi бойынша соңғы он жылда экологиялық туризм неғұрлым танымал және кез келген мемлекеттiң тұрақты даму құралы болып табылады.
      Туристiк әлеуеттi зерттеу қорытындылары көрсеткендей, Қазақстанның экологиялық туризмдi дамыту үшiн үлкен мүмкiндiктерi бар. Оның негiзiн Еуразия орталығындағы бiрегей табиғи жағдайлар мен ландшафттар, көптеген табиғи, тарихи ескерткiштер, түрлi тарихи кезеңдерде Қазақстан аумағына орын тепкен халықтардың мәдени және этникалық мұрасы құрайды.
      Тұтастай алғанда, Қазақстандағы экологиялық туризмнiң жағдайы тұрақталып келедi. Қазақстан Республикасы Статистика агенттiгiнiң  деректерi бойынша, заңды тұлға мәртебесiндегi ұлттық ерекше қорғалатын аумақтар 2005 жылы 391,6 мың туристке қызмет көрсеткен, туристiк топтардың келуiнен түскен кiрiс 2005 жылы 9,1 млн. теңгенi құраған.
      Алайда экологиялық туризмнiң басқа туризм түрлерiне қарағанда табиғи ортаға әлсiз әсерiне және кең дамыған инфрақұрылымды қажет етпейтiнiне қарамастан, осы бағыттың дамуы күрделi қиындықтарға ұшырауда, ол рекреациялық-туристiк инфрақұрылымның көп бөлiгiнiң әлi қалыптасу кезеңiнде болуына байланысты.
      Қазақстандағы экологиялық туризмнiң экономикалық әлеуетi iс жүзiнде шектелмеген, алайда оны қалыптастыру мен дамыту елеулi капитал салымы мен шығындарды қажет етедi. Экологиялық туризмге қажеттi инфрақұрылым жасау туристер үшiн табиғаттың бiрегей жерлерiнiң тартымдылығын және қолжетiмдiлiгiн қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi. Шығыс Қазақстан облысындағы Мұзтау тауы маңындағы Рахманов бұлақтары туристiк кешенiнiң құрылысы, Алматы облысындағы тау шаңғысы курорттарының желiсiн құру және басқалары сияқты экологиялық туризм объектiлерi бойынша инвестициялық жобаларды iске асыру мақсатында инвестициялар мен жеке капитал тарту үшiн жағдайлар жасау қажет.
      Осы процестi жандандыруға бағытталған шаралар мыналар болып табылады:
      ерекше қорғалатын табиғат аумақтарында экологиялық туризмнiң инфрақұрылымын қалыптастыру мақсатында мемлекеттiк ұлттық табиғи парктердiң және мемлекеттiк табиғи резерваттардың техникалық-экономикалық негiздемесiн, инфрақұрылымды дамытудың бас жоспарларын әзiрлеу бөлiгiнде түзету;
      Қазақстанның халықаралық ынтымақтастығын экологиялық туризм бөлiгiнде дамыту;
      Қазақстан бекiткен конвенциялар бойынша биологиялық әркелкiлiктi сақтау және дүниежүзiлiк табиғи және мәдени мұраны қорғау бөлiгiндегi мiндеттемелердi орындау.
      Сонымен қатар Бүкiләлемдiк экологиялық саммитте 2002 жылғы мамырда қабылданған экологиялық туризмдi дамыту мәселелерi жөнiндегi Квебек декларациясының ұсынымдарын iске асыруды қамтамасыз ету қажет:
      табиғатты, жергiлiктi мәдениеттi қорғауды және жергiлiктi халықпен, жеке сектормен, үкiметтiк емес ұйымдармен серiктестiкте ұлттық дәстүрлер мен генетикалық ресурстарды сақтау жөнiндегi шараларды ескере отырып, экотуризмдi дамыту жөнiндегi ұлттық, өңiрлiк және жергiлiктi саясатты тұжырымдау;
      табиғи ортаға керi әсер етудiң алдын алу үшiн пәрмендi тетiктер әзiрлеу;
      шағын және орта бизнес өкiлдерi үшiн техникалық, қаржылық және адами ресурстарды дамытуға қолдау жасауды қамтамасыз ету;
      қоршаған ортаны қорғау саласында үкiметтiк және үкiметтiк емес ұйымдармен ынтымақтастықты жүзеге асыру.
      Аталған ұсынымдарды орындау мен қорғалатын табиғи аумақтардағы экологиялық туризм ерекше қажеттiлiктерiн қамтамасыз ету, халықтың өзiндiк мәдениетi және дәстүрлерiмен үйлесiмдiлiкте сирек кездесетiн жануарлар мен өсiмдiктердi сақтау, сондай-ақ турлардың географиясын үнемi кеңейтiп тұру Қазақстанда туризмнiң осы түрiнiң табысты дамуын батыл болжамдауға мүмкiндiк бередi.

5.4. Балалар мен жасөспiрiмдер туризмi - iшкi туризмдi
дамытудың және туристiк мәдениеттi тәрбиелеудiң негiзiн
қалаушы факторлардың бiрi

      Бала жастан туризмнiң әр түрiмен айналысу азаматтық сезiмге, туристiк мәдениетке және қонақжайлылыққа тәрбиелеуге мүмкiндiк бередi, iске асыру кезiнде туризм экономиканың пәрмендi секторы ретiнде табиғат пен қоғам үшiн ең төмен салдарлар әкеле отырып, мемлекеттiң тұрақты дамуын қамтамасыз етуге ықпал ететiн болады.
      Балалар мен жасөспiрiмдер туризмi туризмнiң белсендi түрi бола отырып:
      өскелең ұрпақты табиғатпен байланыстыру арқылы оны салауатты өмiр салтына баулуға, жiгер мен руханилыққа тәрбиелеуге;
      туған өлкенi iс-жүзiнде тануға, қоршаған ортамен, тарих және мәдениет ескерткiштерiмен танысуға ықпал етедi.
      Балалар мен жасөспiрiмдер (мектеп жасындағы) туризмiн дамытуды мектептiк бiлiм беру жүйесiндегi он жылдықта жойылған мектептен тыс балалар мен жасөспiрiмдер мекемелерiн қалпына келтiру, көптеген пәндер бойынша оқу бағдарламаларын уақыт талабына сәйкес жаңарту арқылы кешендi түрде жүргiзу қажет:
      оқу бағдарламаларының тақырыптық жоспарларына туристiк техника мен дайындық, Қазақстанның тарихи объектiлерiн, бiрегей табиғи ескерткiштерi бiлiмдерiн, жердi бағдарлау және карта бойынша бағдарлау дағдыларын қалыптастыру жөнiнде сабақтар енгiзу арқылы туристiк бiлiмнiң жалпы бiлiм беру деңгейiн жетiлдiру;
      балалар мен жасөспiрiмдердiң мектептен тыс туристiк мекемелерiнiң желiсiн: балалар мен жасөспiрiмдер туризмi станцияларын республикалық буыннан аудандық буынға дейiн, туристiк клубтарды, балаларға арналған туристiк базаларды қалыпқа келтiру және кеңейту.
      "Менiң Отаным - Қазақстан" жобасын iске асыруға, сондай-ақ туризмнiң белсендi түрлерiн ұйымдастыру кезiнде гидтер және экскурсияшылар ретiнде жастарды кеңiнен тартуды қамтамасыз ету.

5.5. Кадрлар дайындау, туризм қызметкерлерiнiң бiлiктiлiгiн
арттыру жүйесi және туризм саласын ғылыми-әдiстемелiк
қамтамасыз ету

      Туристiк кадрларды сапалы дайындауды қамтамасыз ету үшiн мыналарды орындау қажет:
      Халықаралық тәжiрибеге сәйкес Дүниежүзiлiк туристiк ұйым ұсынған туризм бойынша мамандықтарды "Қазақстан Республикасының бакалавриат және магистратура мамандықтарының жiктегiшi" ҚРМЖ08-2004 Мемлекеттiк жiктегiшке енгiзу;
      туристiк сала үшiн кадрлар дайындайтын жоғары оқу орындарына туристiк бiлiм беру сапасының "WTO - Теd Qual" сертификатын енгiзу;
      республикада ғылыми-практикалық конференциялар өткiзудi және кадр дайындау мен туристiк индустрияны дамытудың негiзгi мәселелерi жөнiндегi халықаралық туристiк iс-шараларға Қазақстанның қатысуын ұйымдастыру;
      туристiк кадрлар даярлауды жүзеге асыратын жоғары және орта оқу орындары үшiн оқу бағдарламаларын, оқу-әдiстемелiк құралдарды, оқулықтар мен көрнекi материалдарды әзiрлеуге қатысу;
      гидтар, экскурсияшылар, туризм нұсқаушыларын қоса алғанда, туристiк индустрия мамандарын, оның iшiнде айрықша қорғалатын аумақтар мен мемлекеттiк ұлттық парктер үшiн, оқытып-үйрету семинарлары мен бiлiктiлiгiн арттыру курстарын тұрақты негiзде жүргiзу;
      Еуропа бiлiм беру қорымен халықаралық ынтымақтастық шеңберiнде дайындалған "Туризм саласындағы ұлттық бiлiктiлiк құрылымы" (ҰБҚ) пилоттық жобасын iске асыруды және Алматы қаласында ҰБҚ әзiрлеу жөнiндегi Үйлестiру орталығын және орталықазиялық өңiр елдерi үшiн басқа да бiрлескен халықаралық жобалар құруды жүзеге асыру.
      Бұдан басқа, халықаралық сарапшылардың қорытындысы бойынша туристiк саланы дамыту жөнiндегi маңызды шаралардың бiрi оның ғылыми-әдiстемелiк қамтамасыз етiлуi болып табылады. Республикада саланың ғылыми-әдiстемелiк базасы жоқтың қасы, ал осы уақытта Германия, Ұлыбритания секiлдi әлемнiң дамыған елдерiнде мемлекеттiк бюджеттен қаржыландырылатын ұлттық туризмнiң даму болашағын зерттеу және болжамдау жөнiндегi орталықтар бар.

5.6. Туризмдi ақпараттық қамтамасыз ету

      "IРК International" компаниясының Қазақстанның туристiк әлеуетiн бағалау бойынша жүргiзген зерттеулерiнiң қорытындысы және оны ұзақ мерзiмдi кезеңге одан әрi дамыту жөнiндегi ұсынымдары туристiк саланы одан әрi дамыту мақсатында әлемдiк практикада пайдаланылатын жаңа технологияларды қолдана отырып, дамуды ақпараттық көрсетудiң жүйелi тұжырымдамасын жасауды көздейдi. Бүгiнгi таңда жаhандану, қазiргi заманғы ақпараттық технологияларды енгiзу ғасырында аталған мәселенi шешуге жаңа қағидат қажет.
      Жаңа ақпараттық технологияларды қолдану Қазақстанның туристiк мүмкiндiктерi туралы барлық қажеттi ақпаратты, оның iшiнде туризм объектiлерi, авиа билеттер мен қонақ үйлердегi орындарды брондау, клиенттiң тiлегi бойынша туристiк қызмет көрсетулер пакетiн қалыптастыру туралы барлық қажеттi ақпаратты тұрақты негiзде ұсынып отыруға мүмкiндiк бередi. Әлемдiк туризмде виртуалды туризм деп аталатын бағыт пайда болды. Толыққанды ақпарат алу мен оны әлемнiң кез келген нүктесiндегi әлеуеттi туристке дейiн жеткiзуде қазiргi заманғы технологиялар мүмкiндiгi бiрегей де теңдессiз. Бұл ретте ақпараттық орталықтардың мүмкiндiгi туристiк қызмет көрсетулер нарығын дамытуды мемлекеттiк қолдаудың тиiмдi шаралары ретiнде пайдаланылады.
      Мұндай орталықтар туризм жай-күйiнiң көрсеткiштерi мен оның дамуының әлеуеттi мүмкiндiктерiн жүйелеу, туристiк қызмет көрсетулердiң әлемдiк нарығындағы отандық туристiк өнiмнің тұтынылуы үшiн сұраныстарды зерделеу мен ұсыныстар қалыптастыру, туризм индустриясына жаңа технологиялар мен ғылыми әзiрлемелер енгiзу, мемлекеттiң тартымды туристiк имиджiн нығайту мақсатында iрi халықаралық iс-шаралар мен форумдар ұйымдастыру жөнiнде қарқынды жұмыс жүргiзуге мүмкiндiк бередi.
      Туристiк саланы ақпараттық және ғылыми-әдiстемелiк қамтамасыз ету үшiн мыналар қажет:
      "Ақпараттық туристiк орталық" акционерлiк қоғамын құру;
      қажеттi көлiк жолдарының, инженерлiк және инфрақұрылымдық объектiлердiң болуын ескере отырып, ел өңiрлерi бойынша туристiк индустрия мониторингiнiң тетiгiн әзiрлеу;
      ұқсас халықаралық желiлермен одан әрi оны кiрiктiру мақсатында Қазақстан аумағында бiртұтас туристiк-ақпараттық желi құру;
      Дүниежүзiлiк туристiк ұйымның ресми тiлдерiнде берiлетiн қажеттi ақпаратты орналастыра отырып, елдiң туристiк әлеуетi, Қазақстанның мәдениетi мен тарихы, туристiк ұйымдар мен қонақ үйлiк қызмет көрсетулер, көлiктiк коммуникациялар мен байланыс, виза алу тәртiбi, тiркеу және әкiмшiлiк рәсiмдерi туралы жаңартылып отыратын деректер банкi бар бiртұтас Интернет-портал ашу.
      Сонымен қатар Қазақстанның тартымды туристiк имиджiн қалыптастыру мақсатында шетелдiк, республикалық және өңiрлiк жетекшi бұқаралық ақпарат құралдарында кең ақпараттық-жарнамалық науқанды қамтамасыз ету қажет. Мiндеттiң маңыздылығын ескере отырып, тиiстi мемлекеттiк тапсырысты орналастыру арқылы Қазақстан Республикасында туризмдi дамытуды жүйелiк ақпараттық қамтамасыз ету практикасын пайдаланған жөн.
      Сонымен қатар, Германияда, Францияда, Жапонияда, Оңтүстiк Кореяда және АҚШ-та туристiк ақпараттық орталықтар ашу жоспарланып отыр.

5.7. Туристер қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету

      Туризмдi дамытудың негiзiн қалаушы шарттардың бiрi оны туристер үшiн қауiпсiздiкпен қамтамасыз ету болып табылады. Туристердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету Дүниежүзiлiк туристiк ұйым Бас ассамблеясының София қаласында (Болгария) 1985 жылы өткен VI сессиясында мақұлданған Туризм хартиясында, Сантьяго қаласында (Чили) 1999 жылғы 1 қазанда қабылданған Этикалық туристiк кодексте жарияланды.
      Туристiң қауiпсiздiгi мемлекеттiң саясатына, туроператорлар мен турагенттердiң турларды ұйымдастыру кезiнде қабылдайтын шараларына тiкелей байланысты. Террорлық актiлердiң, iндет пен техногендiк сипаттағы жағымсыз зардаптардың өсiп отырған жағдайында қауiпсiздiктi қамтамасыз ету мәселесi өткiр қойылып отыр.
      Туристердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету үшiн мыналар қажет:
      туристiк кадрларды арнайы даярлауды және туристерге қызмет көрсету жөнiндегi туроператорлар мен турагенттердiң қызметiнде қауiпсiздiк техникасы жөнiндегi нормалардың, ережелердiң сақталуын бақылауды жүзеге асыру мәселесiн пысықтау;
      туристiк ортаны қорғау және күзету;
      қорғану және қауiпсiздiк мәселелерi бойынша халықты және туристердi ақпараттандыруды қамтамасыз ету;
      ұйымдасқан қылмысқа, лаңкестiкке және адам саудасына, әйелдер мен балаларды жұмыспен және жыныстық қатынаспен қанауға қарсы күрес жүргiзу;
      Қазақстанға туристiк және өзге де көшi-қон ағындарының кiрiп кету, оның iшiнде туристiң атын жамылған экстремистердiң "ыстық нүктелерге" өтiп кету мүмкiндiгiнiң алдын-алу үшiн бақылауды күшейту;
      облыстар мен Астана және Алматы қалаларында туристерге көмек ретiнде "hot line" режимiндегi телефондық ақпараттық қызмет құру.

5.8. Туризм саласындағы халықаралық ынтымақтастық

      Халықаралық ынтымақтастықтың маңызды аспектiсi Дүниежүзiлiк туристiк ұйыммен (ЮНДТҰ) өзара iс-қимыл болып табылады. Қазақстан ЮНДТҰ өткiзетiн iс-шараларға белсендi түрде қатысады. Туризмдi дамытудағы және әлемдiк туристiк қоғамдастық елдерi арасында ынтымақтастық орнатуда бұл ұйымның рөлiне баға жетпейдi және оның үстiне ЮНДТҰ Бiрiккен Ұлттар Ұйымының арнаулы мекемесi болып аталған ұйымның өз кезегiнде әлемдегi туризмдi белсендi алға жылжыту мен тұрақты дамыту жөнiндегi позициясын күшейтiп отырған кезде оның барлық мүшелерi үшiн маңызды.
      Дүниежүзiлiк туристiк ұйыммен ынтымақтастық шеңберiнде Қазақстанға 1997 жылы елдiң туристiк әлеуетiн алдын-ала зерттеуде техникалық көмек көрсетiлдi, ол Туристiк саланы дамытудың 2003-2005 жылдарға арналған бағдарламасының негiзi болды. Республикада "Экологиялық туризм - ТМД, Қытай және Монғолия елдерiнiң өтпелi экономикасы үшiн тұрақты даму құралы", "Әлемдiк туризмнiң даму үрдiстерi мен әдiстемелерi" атты ЮНДТҰ-ның өңiрлiк семинарлары өткiзiлдi.
      Халықаралық туризмдi дамытудағы басты бағыттар халықаралық туристiк байланыстарды кеңейту және туризм саласындағы үкiметаралық келiсiмдердi iске асыру болып табылады.
      Бұл ретте:
      туризм саласындағы бұрын жасалған үкiметаралық келiсiмдердiң iске асырылуын қамтамасыз ету;
      республикаға келетiн негiзгi туристiк ағынға күш берiп отыратын елдердегi Қазақстан Республикасы елшiлiктерiнiң жанынан туристiк өкiлдiктер ашу жөнiндегi мәселенi пысықтау;
      Қазақстанда iрi халықаралық форумдар, саммиттер, конференциялар мен семинарлар өткiзуге бастамашылық ету және өтуiн қамтамасыз ету;
      Дүниежүзiлiк туристiк ұйым Бас ассамблеясының XVIII сессиясын 2009 жылы Астана қаласында өткiзу мәселесiн пысықтау;
      iргелес мемлекеттермен шекаралық ынтымақтастық шеңберiнде туристер үшiн бiрлескен туристiк бағдарлар ұйымдастыру және шекара, кеден бақылауының оңайлатылған рәсiмдерiн енгiзу жөнiнде жұмыс жүргiзу;
      трансшекаралық туристiк бағдарларды дамыту жөнiнде Орталық Азия мемлекеттерiмен, бiрiншi кезекте Қырғызстандағы Ыстықкөл өңiрiмен өңiрлiк ынтымақтастықты дамыту;
      Дүниежүзiлiк туристiк ұйымның Атқарушы Кеңесiне 2007 жылы Қазақстанды шығару жөнiндегi шараларды iске асыру қажет.

5.9. Халықаралық маңызы бар "белсенді" жобаларды іске асыру

      Туристік өнімнің және туризм индустриясының бәсекеге қабілеттілігін кластерлік дамыту арқылы арттыру кластерлік буындар құру, олардың өзара іс-қимылын жақсарту және іс-қимылдың республикалық шебер-жоспар түрінде ұсынылған басым жоспарын жүзеге асыру процесін жылдамдатуға көмектеседі. Қазақстанда туристік кластерлер құру мен оларды дамыту шеңберінде қазақстандық туристік өнімді әлемдік нарыққа жылжыту мақсатында белсенді де қатаң маркетингтік саясат жүргізу жоспарлануда.
      Түрлі еуропалық және азиялық нарықтардағы ахуалды зерделеу нәтижесінде мынадай қорытынды шығаруға болады:
      тұтастай алғанда Орталық Азияның және дәлірек айтқанда Қазақстанның әлі де болса жаңа халықаралық туристік бағыттар бөлігінде белгісіз болып қалып отыр;
      "Қазақстан" сөзі жиі танылады, бірақ әлі де арнаулы туристік имиджі жоқ;
      еуропалық та, азиялық та туристік нарықта салыстырмалы түрде Қазақстанға келуге деген үлкен қызығушылық байқалады, мұның өзі нақты болашақта шетелдік туристер ағынының ұлғаю мүмкіндігін көрсетті.
      Халықаралық нарық үшін Қазақстанның негізгі туристік өнімдері "Шексіз даладан қар басқан тау шыңдарына дейін" бағдары бойынша саяхатқа шығуды көздейтін құрама турлар мен джипті пайдалана отырып, киіз үйде немесе трейлерде тұратын далалық аңшылық екені айқындалды.
      Қазақстанның халықаралық туристік нарықта табысты айқындалуы үшін аталған Мемлекеттік бағдарлама шеңберінде 2007-2011 жылдары үш басымдықты туристік нарық айқындалды:
      1. Ресей, Германия, Ұлыбритания, Оңтүстік Корея, Түркия, Қытай.
      2. Франция, Жапония.
      3. АҚШ, Азия-Тынық мұхит өңірінің елдері.
      Сөйтіп, Қазақстанды Орталық Азия мен Еуразиядағы жаңа әрі тартымды туристік объект ретінде алға ілгерілету стратегиясын әзірлеу қажет.
      Экономиканың өсімін қамтамасыз етудің жаңа бағыттарын қалыптастыру мен туризмді дамытуды мемлекеттік кең ауқымды қолдау жөніндегі міндеттер шеңберінде маңызды мән мынадай "белсенді" жобаларды іске асыруға беріледі:

      1. Алматы қаласын және Алматы облысын дамыту:
      дамудың бас жоспарлары мен туристік кластер құру мен дамытудың шебер-жоспарлары шеңберінде Алматы қаласы мен Алматы облысында туризм мен спорт инфрақұрылымын дамыту үшін жағдайлар жасау;
      Қапшағай қаласында Диснейленд-парк және Лас-Вегас үлгісі бойынша туризм және ойын-сауық индустриясының құрылысын қамтамасыз ету үшін техникалық-экономикалық негіздеме (ТЭН) мен жобалық-сметалық құжаттама (ЖСҚ) әзірлеу;
      iлеспелi қызмет көрсетулер саласын қалыптастыру мақсатында "Қорғас" Халықаралық шекаралық ынтымақтастық орталығы" АҚ жанындағы инфрақұрылымды одан әрi дамыту үшiн жағдайлар жасау.

      2. Астана қаласын және Ақмола облысын дамыту:
      Щучинск-Бурабай курорттық аймағындағы ойын-сауық индустриясын қоса алғанда, iлеспелi қызмет көрсетулер саласын дамыту үшiн жағдайлар жасау;
      "Бурабай" ұлттық табиғи паркiнде экологиялық туризм инфрақұрылымын дамыту;
      Ақмола облысы Аршалы ауданының Мартыновка ауылында (Астана қаласынан 30 км қашықтықта) Перғауындар ауылы (Мысыр), "От-бос" кешенi (Квебек, Канада) тақылеттес сақтардың көшпелi тұрмысын, олардың өзiндiк мәдениетi мен дәстүрлерiн әйгiлеуге бағытталған "Шеберлер сарайы" деп аталатын көрме орталығы бар "Шебер ауылы" этнографиялық кешенiн салу.
      Ақмола облысының Щучье ауданында "Бурабай" арнайы экономикалық аймағының шекарасында туристік ойын-сауық кешенін салу.
       Ескерту. 2-кіші бөлімге өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасы Президентінің 2009.02.11. N 735 Жарлығымен.

      3. Жiбек жолы бойында туризмдi дамыту:
      Тек қана мәдени құндылықтары басымдық танытатын Өзбекстанмен салыстырғанда Қазақстанның бәсекелiк артықшылығы Жiбек жолының қазақстандық бөлiгiнiң бiрегей табиғат ландшафтарымен, эндемикалық флора және фаунамен және көшпелiлердiң тарихи-мәдени мұрасымен әрi көне қалалар халықтарының мәдениетiмен үйлесiм тапқан құрама турлар болып келуiнде.
      Аталған жобаны iске асыру үшiн мыналар жоспарланып отыр:
      "Жiбек жолы меруертi" халықаралық туристiк пойызын ұйымдастыру жөнiндегi жобаның бiрiншi кезеңiн Алматы - Тараз - Шымкент - Ташкент - Самарқанд - Үргенiш - Бiшкек - Рыбачье - Алматы бағдары бойынша 2007-2008 жылдары жүзеге асыру;
      "Жiбек жолы меруертi" халықаралық туристiк пойызын ұйымдастыру жөнiндегi жобаның екiншi кезеңiн Алматы-Тегеран бағдары бойынша жүзеге асыру жөнiнде мемлекетаралық келiссөздер жүргiзу және бағдарды Қытайдың Шыңжаң-Ұйғыр автономиялық округы арқылы 2008 жылдың аяғына қарай Пекин қаласына дейiн ұзартуды қамтитын үшiншi кезеңiн iске асыруға дайындау;
      "Қорғас" және "Достық" шекара пункттерiнен Оңтүстiк Қазақстан облысы Түркiстан қаласына дейiн жол бойы инфрақұрылымының объектiлерiн көрсете отырып жол картасын жасау;
      Түркiстан қаласында, оның iшiнде Бiрiккен Ұлттар Ұйымының, Дүниежүзiлiк туристiк ұйым мен ЮНЕСКО-ның (Бiлiм, ғылым және мәдениет мәселелерi жөнiндегi Бiрiккен Ұлттар Ұйымы) өңiрлiк бағдарламасының "Жiбек жолы: өңiрлiк ынтымақтастық және даму мақсатында әлеуеттi нығайту" халықаралық жобасын iске асыру шеңберiнде қонақ үйлер мен керуен-сарайлар желiсiн салу және оларды дамыту;
      Шанхай ынтымақтастық ұйымына, Еуразиялық экономикалық қауымдастыққа қатысушы мемлекеттер үшiн туристiк визаларды өзара тану және одан әрi бiрыңғай туристiк виза енгiзу мәселелерiн шешу жөнiндегi мемлекетаралық келiссөздер процесiн, оның iшiнде аталған ұйымдар қызметiнiң шеңберiнде жандандыру.

      4. Каспий теңiзiнде жағажай және круиз туризмiн дамыту:
      Жобаны iске асыру мақсатында мыналар жоспарланып отыр:
      Каспий теңiзi бойынша Ақтау - Астрахань (Ресей) - Махачкала (Дағыстан) - Баку (Әзiрбайжан) - Энзели (Иран) - Түркменбаши (Түрiкменстан) - Ақтау халықаралық круизiн дайындау және оны ұйымдастыру үшiн жағдайлар жасау;
      жағажай туризмiн дамыту және Ақтау қаласында туризм және ойын-сауық индустриясын құру жөнiндегi мәселенi пысықтау мақсатында Кендiрлi демалыс аймағын жайластыру.

      5. "Қазақстан - ғаламшардың бiрiншi ғарыш айлағы" жобасының шеңберiнде Байқоңыр қаласында ғарыш туризмiн дамыту үшiн жағдайлар жасау.
      Жобаны iске асыру 2008 жылдың соңына дейiн жаңа технологияларды (планетарийлер, мұражайлар, ұшуларды басқарудың шағын орталықтары, кәдесыйлар сататын сауда орталығы және т.б. құру) пайдалана отырып Байқоңыр қаласының маңында ойын-сауық индустриясы бар туристiк кешен құрылысын салу жөнiндегi мәселелердi пысықтауды көздейдi.

6. Қажеттi ресурстар және оларды қаржыландыру көздерi

      2007-2011 жылдары Мемлекеттiк бағдарламаны iске асыру үшiн республикалық бюджет қаражатынан қаржыландыру сомасы 59318221 мың.теңгенi құрайды, оның iшiнде:
      2007 жылы - 2329668 мың теңге; 2008 жылы - 20637405 мың теңге; 2009 жылы - 30635357 мың теңге; 2010 жылы - 2774656 мың теңге; 2011 жылы - 2941135 мың теңге.
      Мемлекеттiк бағдарламаны iске асыру жөнiндегi iс-шаралар республикалық бюджетте көзделген қаражат есебiнен және Қазақстан Республикасы заңнамасымен тыйым салынбаған басқа да көздерден жүзеге асырылатын болады.
      Бұл ретте Мемлекеттiк бағдарламаны iске асыру үшiн қажеттi бюджеттiк қаражат көлемi тиiстi жылға республикалық бюджеттi қалыптастыру кезiнде нақтыланатын болады.
      Жергiлiктi бюджеттер есебiнен өңiрлiк деңгейде өткiзiлетiн туризмдi дамыту жөнiндегi iс-шаралар қаржыландырылуы мүмкiн.

7. Мемлекеттiк бағдарламаны iске асырудан күтiлетiн нәтижелер
және оның көрсеткiштерi

      Мемлекеттiк бағдарламаны iске асыру барысында туристер ағынының тұрақты өсiмiн былайша қамтамасыз ету көзделедi:
      бiрiншi кезеңде (2007 - 2009 жылдар):
      iшкi туризм бойынша 2007 жылғы 3,4 млн. туристен 2009 жылы 4,0 млн. туристке дейiн;
      сырттан келушiлер туризмi бойынша 2007 жылғы 4,5 млн. туристен 2009 жылы 6,0 млн. туристке дейiн.
      екiншi кезеңде (2010-2011 жылдар):
      iшкi туризм бойынша 2010 жылғы 4,1 млн. туристен 2011 жылы 4,5 млн. туристке дейiн;
      сырттан келушiлер туризмi бойынша 2010 жылғы 7,0 млн. туристен 2011 жылы 9,5 млн. туристке дейiн (7-қосымша) .
      Шартты түрде орта есеппен бiр шетелдiк турист өзiнiң болуы уақытында бюджетке 63500-гe жуық теңге әкелсе, 2007 жылдан 2011 жылды қоса алғандағы дейiнгi кезеңде сырттан келушiлер туризмiнен бюджетке түсетiн түсiм 603250 млн. теңгенi құрайды.
      Сырттан келушiлер туризмi есебiнен сонымен қатар халықтың жұмыспен қамтылуы 2007 жылғы 447,6 мың адамнан 2011 жылы 550,0 мың адамға дейiн қамтамасыз етiледi.
      Мемлекеттiк бағдарламада көрсетiлген шаралар кешенiн iске асыру туристер ағынын ел азаматтарының да, шетелден келушiлердiң де есебiнен одан әрi көбейтуге жәрдем ететiн болады. Ақырғы қорытындысында бұл ұлттық турөнiмнiң тартымдылығын елеулi арттыруға әкеледi және Қазақстанның қызмет көрсетулердiң халықаралық саудасы шеңберiнде халықаралық кәсiпкерлiк пен әскери ынтымақтастықтың маңызды саласы ретiнде әлемдiк туристiк нарыққа кiруiне жәрдем ететiн болады. Мемлекет экономикасының шикiзаттық емес секторы iшiндегi бiршама кiрiстi саласына айналуға мүмкiндiгi бар, дамыған бәсекеге қабiлеттi туристiк индустрия құрылатын болады. Бұл ретте республикада Қазақстанның орталықазиялық өңiрдiң туризм орталығына айналуына нақты жағдайлар мен мүмкiндiктер жасалады.

                               Қазақстан Республикасы Президентiнiң
                                   2006 жылғы 29 желтоқсандағы
                                   N 231 Жарлығымен бекітілген
                                Қазақстан Республикасында туризмдi
                                   дамытудың 2007-2011 жылдарға
                                арналған мемлекеттiк бағдарламасына
                                         1-ҚОСЫМША

                       Туристік қызметтің
             НЕГІЗГІ КӨРСЕТКІШТЕРІ (2005 жыл)


Кәсіпорындар, бірліктер саны

барлығы

Оның ішінде

туристік фирмалар

туристік қызметпен айналысатын жеке кәсіпкерлер

орналастыру нысандары

келушілердіорналастырумен айналысатын жеке кәсіпкерлер

Қазақстан Республикасы

1424

846

30

385

163

Ақмола

44

16

5

15

8

Ақтөбе

52

20


23

9

Алматы

71

30

3

20

18

Атырау

63

22


38

3

Шығыс Қазақстан

124

34

2

55

33

Жамбыл

33

11


10

12

Батыс Қазақстан

19

6

5

8


Қарағанды

122

46

5

45

26

Қостанай

27

10


10

7

Қызылорда

28

3

1

12

12

Маңғыстау

28

15


12

1

Павлодар

55

23


31

1

Солтүстік Қазақстан

30

15


10

5

Оңтүстік Қазақстан

44

16

1

18

9

Астана

79

28

4

36

11

Алматы

605

551

4

42

8

кестенің жалғасы:

Көрсетілген қызмет жұмысының көлемі, мың теңге

барлығы

Оның ішінде


туристік фирмалар

туристік қызметпен айналысатын жеке кәсіпкерлер

орналастыру нысандары

келушілерді орналастырумен айналысатын жеке кәсіпкерлер

24516807,1

3208760,1

146330,2

20767394,1

394322,7

213882,9

9281,2

5504,4

192064,3

7033,0

698463,3

31296,7


659172,4

7994,2

425202,2

69062,7

9591,0

238230,0

108318,5

2502050,0

187782,0


2309704,0

4564,0

684646,8

19356,0

304,0

596028,1

68958,7

155354,4

7494,0


139371,4

8489,0

624549,6

73683,8

58463,8

492402,0


1161009,1

47226,9

52209,9

967875,8

93696,5

137316,8

8681,0


123577,4

5058,4

176425,8

6821,2

550,3

147641,5

21412,8

1442290,0

75772,0


1366413,0

105,0

360478,1

15322,7


344993,9

161,5

196155,6

40227,0


151286,3

4642,3

236310,2

14808,2

2065,8

215644,0

3792,2

4468011,3

1278246,7

15653,0

3129741,1

44370,5

11034661,0

1323698,0

1988,0

9693248,9

15726,1

                               Қазақстан Республикасы Президентiнiң
                                   2006 жылғы 29 желтоқсандағы
                                   N 231 Жарлығымен бекітілген
                                Қазақстан Республикасында туризмдi
                                   дамытудың 2007-2011 жылдарға
                                арналған мемлекеттiк бағдарламасына
                                         2-ҚОСЫМША

                      Туристік индустрияның
               НЕГІЗГІ КӨРСЕТКІШТЕРІ (2005 жыл)


Туризм түрлері бойынша қызмет көрсетілген келушілер саны, мың адам

барлығы

оның ішінде

кіріс

шығыс

ішкі

Барлығы:

10649,0

4365,0

3004,0

3280,0

оның ішінде:





туристік ұйымдар

456,1

40,4

218,0

197,7

орналастыру объектілері

1361,3

264,2


1097,1

санаторийлік-курорттық мекемелер

209,6

69,0


140,6

айрықша қорғалатын табиғи аумақтар

391,6

130,4


261,2

мәдениет мекемелері

2412,0

828,6


1583,4

кестенің жалғасы:


Туристік қызметтен түскен кіріс, млн. теңге

Бюджетке түскен қаржы, млн.теңге

Барлығы:

30553,4

6526,5

оның ішінде: 



туристік ұйымдар

5902,6

554,6

орналастыру объектілері

23153,5

5317,5

санаторийлік-курорттық мекемелер

256,0

532,6

айрықша қорғалатын табиғи аумақтар

9,1

2,2

мәдениет мекемелері

1232,2

119,6

                               Қазақстан Республикасы Президентiнiң
                                   2006 жылғы 29 желтоқсандағы
                                   N 231 Жарлығымен бекітілген
                                Қазақстан Республикасында туризмдi
                                   дамытудың 2007-2011 жылдарға
                                арналған мемлекеттiк бағдарламасына
                                         3-ҚОСЫМША

Қазақстандағы резидент еместердің және
шетелдердегі резиденттердің шығыстары көлемінің
КӨРСЕТКІШТЕРІ
(млн. АҚШ долл.)

          ҚР Ұлттық Банкінің "Сапарлар" бабы бойынша
                 төлем теңгерімінің деректері

3-қосымшаның диаграммасын қағаз мәтіннен қараңыз

                               Қазақстан Республикасы Президентiнiң
                                   2006 жылғы 29 желтоқсандағы
                                   N 231 Жарлығымен бекітілген
                                Қазақстан Республикасында туризмдi
                                   дамытудың 2007-2011 жылдарға
                                арналған мемлекеттiк бағдарламасына
                                         4-ҚОСЫМША

Қазақстан Республикасындағы туризм түрлері бойынша
туристік ағын көлемінің
ӨСУ СЕРПІНІ (мың. адам.)

             Туристік ағын көлемінің өсу серпіні

4-қосымшаның диаграммасын қағаз мәтіннен қараңыз

                               Қазақстан Республикасы Президентiнiң
                                   2006 жылғы 29 желтоқсандағы
                                   N 231 Жарлығымен бекітілген
                                Қазақстан Республикасында туризмдi
                                   дамытудың 2007-2011 жылдарға
                                арналған мемлекеттiк бағдарламасына
                                         5-ҚОСЫМША

      Облыстар тұрғысынан туризм түрлері бойынша қызмет
               көрсетілген келушілер саны


Туризм түрлері бойынша қызмет көрсетілген келушілер саны

барлығы

оның ішінде

сырттан келушілер

сыртқа шығушылар

ішкі

Қазақстан Республикасы

1817402

304664

217961

1294777

Ақмола

58529

1377

480

56672

Ақтөбе

63733

9222

4765

49746

Алматы

152593

971

32080

119542

Атырау

91883

30963

5122

55798

Шығыс Қазақстан

168320

8434

3200

156686

Жамбыл

40101

2204

4416

33481

Батыс Қазақстан

36498

6333

7905

22260

Қарағанды

161477

14387

14164

132926

Қостанай

39148

4482

2424

32242

Қызылорда

15141

2020

746

12375

Маңғыстау

59050

8203

2487

48360

Павлодар

60353

2626

2900

54827

Солтүстік Қазақстан

53843

6237

8911

38695

Оңтүстік Қазақстан

55020

4172

1217

49631

Астана

251432

31900

31783

187749

Алматы

510281

171133

95361

243787

                               Қазақстан Республикасы Президентiнiң
                                   2006 жылғы 29 желтоқсандағы
                                   N 231 Жарлығымен бекітілген
                                Қазақстан Республикасында туризмдi
                                   дамытудың 2007-2011 жылдарға
                                арналған мемлекеттiк бағдарламасына
                                         6-ҚОСЫМША

    Өндірілген өнім (жұмыстар мен қызмет көрсетулер)
                  КӨЛЕМІ (млн. теңгеде)


2003 ж. 2004 ж. 2005 ж.

БАРЛЫҒЫ
оның ішінде:

9055,0

22386,9

29944,0

Туристік фирмалар

2926,2

3204,2

5028,0

Қысқа мерзімде тұруға арналған қонақ үйлер және басқа да орындар, оның ішінде:

2181,4

14530,7

17737,5

мейрамханалары бар қонақ үйлер

1547,5

12886,4

15927,0

мейрамханалары жоқ қонақ үйлер

524,4

1297,5

1533,3

жастар туристік лагерлері және таулы туристік базалар

33,5

41,4

57,7

кемпингтер

-

148,9

0,7

басқа да тұрғылықты жерлер

76,0

156,5

218,8

                               Қазақстан Республикасы Президентiнiң
                                   2006 жылғы 29 желтоқсандағы
                                   N 231 Жарлығымен бекітілген
                                Қазақстан Республикасында туризмдi
                                   дамытудың 2007-2011 жылдарға
                                арналған мемлекеттiк бағдарламасына
                                         7-ҚОСЫМША

Туризмнің басым түрлері бойынша туристік ағынның арту
БОЛЖАМЫ

          Туризмнің басым түрлері бойынша туристік
              ағынның арту болжамы (мың адам)

7-қосымшаның диаграммасын қағаз мәтіннен қараңыз

О Государственной программе развития туризма в Республике Казахстан на 2007-2011 годы

Указ Президента Республики Казахстан от 29 декабря 2006 года N 231. Утратил силу Указом Президента Республики Казахстан от 19 марта 2010 года N 958

      Сноска. Утратил силу Указом Президента РК от 19.03.2010 N 958.

      Подлежит опубликованию    
в Собрании актов Президента и 
Правительства Республики Казахстан и
республиканской печати в изложении

      В соответствии с подпунктом 8) статьи 44 Конституции Республики Казахстан и в целях развития туризма в Республике Казахстан ПОСТАНОВЛЯЮ :

      1. Утвердить прилагаемую Государственную программу развития туризма в Республике Казахстан на 2007-2011 годы (далее - Государственная программа).

      2. Правительству Республики Казахстан в месячный срок разработать и утвердить план мероприятий по реализации Государственной программы.

      3. Центральным и местным исполнительным органам, а также государственным органам, непосредственно подчиненным и подотчетным Президенту Республики Казахстан, принять меры по реализации Государственной программы.

      4. Министерству туризма и спорта Республики Казахстан один раз в полугодие не позднее 25 числа месяца, следующего за отчетным периодом, предоставлять в Администрацию Президента Республики Казахстан и Правительство Республики Казахстан информацию о ходе реализации Государственной программы.

      5. Контроль за исполнением настоящего Указа возложить на Правительство Республики Казахстан.

      6. Настоящий Указ вводится в действие со дня подписания.

      Президент
Республики Казахстан

УТВЕРЖДЕНА        
Указом Президента    
Республики Казахстан   
от 29 декабря 2006 года N 231

  ГОСУДАРСТВЕННАЯ ПРОГРАММА
развития туризма в Республике Казахстан
на 2007-2011 годы

Астана, 2006 год

СОДЕРЖАНИЕ

1.  Паспорт Государственной программы
2.  Введение
3.  Анализ современного состояния развития туризма
3.1. Итоги реализации Программы развития туристской
     отрасли на 2003-2005 годы
3.2. Реализация мер по созданию и развитию туристского
     кластера
3.3. Состояние развития туризма в разрезе областей
3.4. Инфраструктура туризма
4.  Цель и задачи Государственной программы
5.  Основные направления и механизм реализации
     Государственной программы
5.1. Развитие системы государственного регулирования и
     поддержки туристской деятельности
5.2. Маркетинг и продвижение казахстанского туристского продукта
5.3. Экологический туризм - фактор устойчивого развития
5.4. Детско-юношеский туризм - один из
     основополагающих факторов развития внутреннего
     туризма и воспитания туристской культуры
5.5. Подготовка кадров, система повышения квалификации
     работников туризма и научно-методическое
     обеспечение сферы туризма
5.6. Информационное обеспечение туризма
5.7. Обеспечение безопасности туристов
5.8. Международное сотрудничество в области туризма
5.9. Реализация "прорывных" проектов международного значения
6.  Необходимые ресурсы и источники их финансирования
7.  Ожидаемые результаты от реализации и индикаторы
     Государственной программы
     Приложения

1. Паспорт Государственной программы

Наименование           Государственная программа развития туризма
                       в Республике Казахстан на 2007-2011 годы
                       (далее - Государственная программа)

Основание для          Государственная программа разработана в
разработки           соответствии с Общенациональным планом
                       мероприятий по реализации Послания
                       Президента Республики Казахстан народу
                       Казахстана от 1 марта 2006 года "Казахстан
                       на пороге нового рывка вперед в своем
                       развитии" и Программой Правительства
                       Республики Казахстан на 2006-2008 годы,
                       утвержденной постановлением Правительства
                       Республики Казахстан от 31 марта 2006 года
                       N 222, Среднесрочным планом
                       социально-экономического развития Республики
                       Казахстан на 2007-2009 годы (второй этап),
                       утвержденным постановлением Правительства
                       Республики Казахстан от 25 августа
                       2006 года N 822

Основной               Министерство туризма и спорта
разработчик          Республики Казахстан

Цель Программы         Создание конкурентоспособной туристской
                       индустрии для обеспечения занятости населения,
                       стабильного роста доходов государства и
                       населения за счет увеличения объемов
                       въездного и внутреннего туризма

     Задачи Программы       В соответствии с поставленной целью
                       первоочередными задачами Программы являются:
                         развитие инфраструктуры туризма;
                         создание эффективного механизма
                       государственного регулирования и поддержки
                       туризма;
                         формирование привлекательного туристского
                       имиджа страны;
                         повышение туристского потенциала;
                         формирование зон с рекреационной
                       хозяйственной специализацией

Сроки реализации       2007-2011 годы
                         Первый этап: 2007-2009 годы
                         Второй этап: 2010-2011 годы

    Необходимые            Для реализации Государственной программы
ресурсы и            в 2007-2011 годах предполагаемые
источники            расходы составят:
финансирования         из республиканского бюджета
                       59318221 тыс. тенге, в том числе:
                       в 2007 году - 2329668 тыс. тенге;
                       в 2008 году - 20637405 тыс. тенге;
                       в 2009 году - 30635357 тыс. тенге;
                       в 2010 году - 2774656 тыс. тенге;
                       в 2011 году - 2941135 тыс. тенге.
                         Предполагается также использование средств
                       из других источников, не запрещенных
                       законодательством Республики Казахстан.
                         При этом объемы бюджетных средств,
                       необходимых для реализации Государственной
                       программы, будут уточняться при утверждении
                       республиканского бюджета на
                       соответствующий год

Ожидаемые              В ходе реализации Государственной
результаты от        программы будут достигнуты следующие
реализации           результаты:
Программы                стабильный рост потока туристов:
                         на первом этапе (2007-2009 годы):
                         по внутреннему туризму с 3,4 млн. туристов
                       в 2007 году до 4,0 млн. туристов в 2009 году;
                         по въездному туризму с 4,5 млн. туристов
                       в 2007 году до 6,0 млн. туристов в 2009 году;
                         на втором этапе (2010-2011 годы):
                         по внутреннему туризму с 4,1 млн. туристов
                       в 2010 году до 4,5 млн. туристов в 2011 году;
                         по въездному туризму с 7,0 млн. туристов
                       в 2010 году до 9,5 млн. туристов в 2011 году.
                         При условии, что в среднем один иностранный
                       турист за время своего пребывания приносит в
                       бюджет около 63500 тенге, за период с 2007
                       по 2011 годы поступления в бюджет от
                       въездного туризма составят 603,2 млрд. тенге.
                         За счет въездного туризма будет также
                       обеспечена занятость населения в сфере
                       туризма с 447,6 тыс. человек в 2007 году до
                       550,0 тыс. человек в 2011 году.
                         Государственная программа будет
                       способствовать повышению привлекательности
                       национального турпродукта и вхождению
                       Казахстана в систему мирового туристского
                       рынка, созданию конкурентоспособной
                       туристской индустрии как важной сферы
                       международного предпринимательства и
                       делового сотрудничества в рамках
                       международной торговли услугами и доходного
                       сектора экономики государства

2. Введение

      Государственная программа развития туризма в Республике Казахстан на 2007-2011 годы (далее - Государственная программа) разработана в соответствии с Общенациональным планом мероприятий по реализации Послания Президента Республики Казахстан народу Казахстана от 1 марта 2006 года "Казахстан на пороге нового рывка вперед в своем развитии" и Программой Правительства Республики Казахстана на 2006-2008 годы, утвержденной постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 марта 2006 года N 222, Среднесрочным планом социально-экономического развития Республики Казахстан на 2007-2009 годы (второй этап), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 25 августа 2006 года N 822.
      За период реализации Программы развития туристской отрасли на 2003-2005 годы, утвержденной постановлением Правительства Республики Казахстан от 29 декабря 2002 года N  1445, значительно расширились международные туристские связи, была усовершенствована законодательная и нормативная правовая база туристской отрасли. При этом главное внимание уделялось реализации мер по развитию туристской отрасли с учетом основных параметров плана мероприятий на 2003-2005 годы по реализации Стратегии индустриально-инновационного развития Республики Казахстан на 2003-2015 годы, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 17 июля 2003 года N 712-1.
      Новый импульс развитию туристской индустрии придало признание отрасли в качестве одного из приоритетных секторов экономики в числе семи кластерных инициатив.
      Одна из наиболее важных задач, определенных Правительством Республики Казахстан в сфере туризма, - превращение Казахстана в центр туризма центральноазиатского региона.
      Государственная программа позволит создать в республике современную высокоэффективную и конкурентоспособную туристскую индустрию и обеспечить развитие смежных секторов экономики. Она определяет стратегию, основные направления, приоритеты, задачи и механизмы реализации государственной политики в области развития туризма и охватывает основные аспекты развития инфраструктуры туризма, создания эффективного механизма государственного регулирования и поддержки этой отрасли, повышения туристского потенциала, формирования привлекательного туристского имиджа страны, зон с рекреационной хозяйственной специализацией.
      Современная туристская индустрия, базирующаяся на уникальном природном и культурном потенциале Республики Казахстан, является естественным системообразующим фактором гибкой интеграции туризма с системой международной торговли туристскими услугами, одной из наиболее динамично развивающихся и эффективных по отдаче на вложенный капитал отраслью несмотря на ее капиталоемкость.

3. Анализ современного состояния развития туризма

3.1. Итоги реализации Программы развития
туристской отрасли на 2003-2005 годы

      В плане мероприятий по реализации Программы развития туристской отрасли на 2003-2005 годы, утвержденной постановлением Правительства Республики Казахстан от 29 декабря 2002 года N 1445, были заложены первоочередные задачи по формированию туристского имиджа Казахстана, развитию международного сотрудничества, разработке законодательных нормативных актов, формированию инфраструктуры туризма, совершенствованию статистики, кадровой, образовательной и региональной политики, обеспечению безопасности в сфере туризма.
      В целях реализации Программы были приняты постановления Правительства Республики Казахстан от 14 мая 2003 года N 450 "Об утверждении Перечня специализированных служб, оказывающих необходимую помощь туристам, терпящим бедствие на территории Республики Казахстан", от 27 февраля 2004 года N 240 "Об утверждении Правил изъятия (выкупа) земельных участков для создания и расширения особо охраняемых природных территорий из земель всех категорий, сноса, выноса посторонних зданий, сооружений и объектов на особо охраняемых природных территориях, предоставления в аренду земельных участков, зданий и сооружений на особо охраняемых природных территориях для научной, туристской и рекреационной деятельности".
      Принята новая Инструкция о порядке выдачи виз Республики Казахстан, утвержденная совместным приказом Министра иностранных дел Республики Казахстан от 24 декабря 2002 года N 08-1/77 и Министра внутренних дел Республики Казахстан от 27 декабря 2002 года N 806, где предусмотрено упрощение визовых процедур для иностранных граждан из 54 государств, включая экс-граждан нашей страны, издан приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 14 октября 2003 года N 746 "Об утверждении плана мероприятий по организации медицинского обслуживания и оказанию экстренной помощи туристам на 2003-2005 годы".
      В целях совершенствования системы подготовки кадров для туристской отрасли приказом Агентства по туризму и спорту Республики Казахстан от 12 марта 2004 года N 06-2-2/89 утверждены Правила повышения квалификации работников туристских организаций, их аттестации и подготовки различных категорий общественных туристских кадров.
      Агентством Республики Казахстан по статистике разработаны статистическая номенклатура видов деятельности и услуг в области туризма (СНДУТ), анкеты и таблицы, по которым проводятся дополнительные аналитические обследования для реализации в дальнейшем проекта по внедрению Вспомогательного счета туризма (ВСТ) в систему национальных счетов. Это позволит вести точный учет показателей туристской отрасли и определять экономические параметры воздействия туризма на другие секторы экономики.
      О поступательном и устойчивом развитии туризма свидетельствуют темпы роста объемов въездного и внутреннего туризма и создание системы государственного регулирования туристской деятельности.
      Особое внимание при этом уделялось формированию туристского имиджа страны и продвижению национального туристского продукта на мировой рынок туристских услуг: начиная с 2001 года по настоящее время обеспечивается ежегодное участие Казахстана в крупнейших международных выставках и ярмарках, проводимых в городах Берлине (ФРГ), Лондоне (Великобритания), Мадриде (Испания), Москве (РФ), а с января 2006 года и в городе Утрехте (Голландия).
      С каждым годом увеличиваются выставочные площади, расширяется представительство туристских организаций республики, повышается качество рекламно-информационной продукции. В Соединенном Королевстве Великобритании и Северной Ирландии в ноябре 2004 года было открыто первое туристское представительство Казахстана (г. Лондон).
      Ежегодно в городе Алматы проводится Казахстанская международная туристская ярмарка - KITF, международный туристский фестиваль "Белуха" в Восточно-Казахстанской области, которые включены в Календарь мероприятий Всемирной туристской организации. В 2005 году в ярмарке KITF приняли участие более 200 компаний из 23 стран мира, а в 2006 году ее экспонентами стали 450 компаний из 30 стран. Также проводится ежегодная международная казахстанская туристская выставка "Астана-Отдых", основными задачами которой являются привлечение туристского потока в центральные и северные регионы страны, формирование имиджа столицы - Астаны как города третьего тысячелетия.
      Обеспечено ежегодное проведение обучающих семинаров для предпринимателей туристского бизнеса по составлению бизнес-планов и созданию инвестиционных проектов с привлечением грантов, технической помощи и инвестиций. Для презентации туристских возможностей Казахстана за рубежом изданы каталог инвестиционных проектов, путеводители, буклеты и другая рекламно-информационная продукция на бумажных и электронных носителях.
      Большое содействие в формировании позитивного туристского имиджа Казахстана и привлечении инвестиций в туристскую индустрию оказывает рабочая группа Совета иностранных инвесторов (СИИ) при Президенте Республики Казахстан, в рамках которой в 2005 году создана подгруппа по туризму из числа заинтересованных членов рабочей группы СИИ. Также было принято решение об открытии с 2006 года Интернет-страницы "Туризм в Казахстане" на веб-сайте СИИ.
      Сегодня практически все существующие виды туризма представлены в Казахстане. В рамках развития туристского кластера в республике были выделены приоритетные направления развития туризма, такие, как деловой, экологический, культурно-познавательный, а также экстремальный виды туризма.
      Основными поставщиками туристских услуг являются туристские организации, которые представлены 846 туристскими организациями и 30 индивидуальными предпринимателями, имеющими лицензии на право осуществления туристской деятельности. Наибольшее количество действующих туристских фирм и предприятий гостиничного хозяйства находится в г. Алматы (605), Восточно-Казахстанской (124), Карагандинской (122), Алматинской (71) областях и г. Астане (79) ( приложение 1 ). На рынке туристских услуг Казахстана работает около 3,2 тыс. человек, 1,5 тыс. профессиональных гидов и экскурсоводов. 98,3 процента всех организаций туристского рынка представлены малыми предприятиями (численность работающих в них до 50 человек). Средние предприятия с численностью персонала до 250 человек составляют 1,3 процента, а крупные - 0,4 процента. Как видно из анализа, большинство туристских организаций составляют малые и средние предприятия, которые во многих странах мира являются эффективным генератором экономического роста, основанного на инновациях. Казахстанские туристские организации сотрудничают с семьюдесятью странами мира.
      Согласно данным Агентства Республики Казахстан по статистике в 2004 году в отраслях туризма в Казахстане трудились 379,3 тыс. человек, что на 17,8 процента больше, чем в 2003 году.
      Наряду с вышеуказанными на национальном туристском рынке осуществляют деятельность 37 туристских организаций с иностранным участием.
      Только от деятельности туристских организаций доход Республики Казахстан за 2005 год составил 5902,6 млн. тенге.
      В целом в 2005 году по республике доход предприятий туристской индустрии увеличился на 16,8 процента и составил 30553,4 млн. тенге. В республиканский бюджет было перечислено 6526,5 млн. тенге, что на 37,6 процента больше, чем в предыдущем году ( приложение 2 ). Общий объем оказанных услуг увеличился по сравнению с 2004 годом на 43,3 процента и составил 24516,8 млн. тенге.
      По данным платежного баланса Национального Банка Республики Казахстан (статья "Поездки"), объем услуг, предоставленных страной нерезидентам в 2005 году, составил 684,5 млн. долларов США, объем услуг, полученных Казахстаном от нерезидентов, составил 667,1 млн. долларов США ( приложение 3 ). Вклад туризма в ВВП страны в 2005 году составил 1,3 процента.
      По данным Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан и Агентства Республики Казахстан по статистике, наблюдается устойчивая тенденция увеличения объемов въездного туризма с 4291 тыс. туристов в 2004 году до 4365 тыс. туристов в 2005 году. Растут показатели по внутреннему туризму: с 2793,8 тыс. туристов в 2004 году до 3280 тыс. туристов в 2005 году ( приложение 4 ). Наряду с этим анализ данных Агентства Республики Казахстан по статистике с 2000 года по 2005 год указывает на расширение географии въездного туризма: 60 стран в 2000 году, 161 страна в 2005 году.
      Анализ въездного туризма показал, что 58,4 процента туристов посетили нашу страну с деловыми и профессиональными целями. С целью отдыха нашу страну посетили 12017 туристов (30,1 %), по приглашениям знакомых и родственников 10,2 процента, по коммерческим целям - 1,2 процента.
      Ежегодно растут объемы выездного туризма. Если в 2000 году было отправлено туристскими фирмами за рубеж 67360 туристов, то по итогам 2005 года количество выехавших граждан Республики Казахстан составило 210692 туриста. Из государств дальнего зарубежья наибольшей популярностью среди жителей Казахстана пользуются Турция - 63,1 тыс. человек (30 %), Китай - 48,6 тыс. человек (23,1 %), Объединенные Арабские Эмираты - 23,8 тыс. человек (11,3 %).
      В выездном туризме большей частью преобладает выезд с целью досуга, рекреации и отдыха (44,7 %). Остальные цели выезда являются коммерческими - шоп-туры (29 %), деловыми и профессиональными (18,7 %).
      Создаются условия для функционирования в стране современного высокоэффективного и конкурентоспособного туристского комплекса, обеспечивающего широкие возможности для удовлетворения потребностей казахстанских и иностранных граждан в разнообразных туристских услугах, разработаны и приняты стандарты для обеспечения качества национального туристского продукта. Определены условия для привлечения инвестиций в развитие материально-технической базы туризма в Республике Казахстан.
      Развитие туризма напрямую связано с развитием транспортной инфраструктуры. В нашу страну туристы прибывают в основном воздушным транспортом. В целях внутреннего туризма используется чаще автодорожный транспорт. Ежегодно пополняется перечень дорог республиканского значения, среди которых дороги, ведущие к крупным туристским объектам.
      Основными факторами увеличения объемов въездного и внутреннего туризма являются развитие разветвленной транспортной сети и расширение географии всех видов пассажирских перевозок. Учитывая это, национальным перевозчиком - акционерным обществом "Национальная компания "Қазақстан темір жолы" и акционерным обществом "Пассажирские перевозки" при поддержке уполномоченного органа в сфере туризма начиная с 2002 года реализуется первый этап проекта по организации специализированного поезда "Жемчужина Шелкового пути" по маршруту: Алматы - Тараз - Шымкент - Ташкент - Самарканд - Ургенч - Бишкек - Рыбачье - Алматы.
      В перспективе планируется осуществление второго этапа до Тегерана и третьего этапа - до Пекина через Синьцзян-Уйгурский автономный район Китая.
      В период с 2003 по 2005 годы расширилась нормативная правовая база международного сотрудничества в сфере туризма Республики Казахстан с зарубежными странами. В настоящее время действуют 26 соглашений в области туризма. На согласование контрагентам отправлены проекты соглашений о сотрудничестве в области туризма с Японией, Грецией, Францией, Катаром, Саудовской Аравией, Словенией, Польшей, Монголией, Малайзией. Укрепилось сотрудничество со Всемирной туристской организацией, являющейся в настоящее время специализированным учреждением Организации Объединенных Наций, и с национальными туристскими администрациями стран-членов Всемирной туристской организации.
      Следует отметить, что платежный баланс страны улучшается за счет постоянно растущего притока иностранной валюты от нерезидентов в экономику страны, решаются вопросы финансирования сферы туризма: начиная с 2001 года были выделены финансовые средства в объеме 26 млн. 111 тысяч тенге на организацию мероприятий по туристской деятельности, включая участие в международных выставках и проведение международных туристских ярмарок в республике. С 2003 года объем финансирования туристских мероприятий увеличился в связи с принятием Программы до 32 млн. тенге, в 2004 году до 34 млн. тенге и в 2005 году сумма выделенных финансовых средств составила 39,5 млн. тенге.

3.2. Реализация мер по созданию и развитию
туристского кластера

      В рамках реализации Послания Президента страны народу Казахстана от 19 марта 2004 года "К конкурентоспособному Казахстану, конкурентоспособной экономике, конкурентоспособной нации" по инициативе Правительства Республики Казахстан Центром маркетингово-аналитических исследований Министерства экономики и бюджетного планирования Республики Казахстан и американской консалтинговой компанией "J.E. Austin Associates Inc." был осуществлен проект "Оценка конкурентоспособности действующих и потенциально перспективных секторов казахстанской экономики и выработка рекомендаций по их развитию". Цель проекта состояла в повышении конкурентоспособности несырьевых отраслей экономики Казахстана, имеющих потенциал для экономического роста страны. В итоге среди семи приоритетных несырьевых отраслей для создания индустриальной основы повышения конкурентоспособности и диверсификации экономики в числе первых определен туризм.
      По мнению экспертов, конкурентное преимущество Казахстана заключается в уникальной культуре (культурно-познавательный туризм), богатом природном потенциале (экологический туризм), возросшей деловой активности (деловой туризм), а также возможности заниматься активными видами отдыха, такими, как спортивный и приключенческий (экстремальный) туризм.
      Показателен опыт развития туристских центров в Италии, США, Объединенных Арабских Эмиратах и Турции.
      В основе развития индустрии туризма данных стран было формирование инфраструктуры туристской отрасли, транспорта и сферы услуг.
      Активное развитие туристских центров отмечено в Италии (Рим, Венеция), Турции (Бодрум, Мармарис, Анталья), США (Лас-Вегас, Гавайские острова), Египте (Каир, Гиза, Александрия), Таиланде (Бангкок).
      Основу инфраструктуры туризма данных мировых туристских центров составляют современные трех-, четырех- и пятизвездочные отели, театры, центры развлечений. Также важную роль в развитии данных туристских центров сыграли богатое историко-культурное наследие и природно-климатические условия.
      Эффективному развитию индустрии туризма данных регионов способствовали поддержка государством предпринимательских инициатив бизнеса, а также государственно-частное партнерство в формировании инфраструктуры туризма.
      Пример зарубежных стран показывает, что туристы, посещающие национальные парки (например, в Кении, Америке, Китае), оставляют там до 1 млн. долларов США ежегодно. Заповедникам, национальным паркам разрешено зарабатывать деньги самостоятельно - за счет реализации товаров и платных услуг. Финансовые средства, получаемые национальными парками, используются на их развитие, а также на проведение защитных и восстановительных мероприятий.
      Исходя из этого постановлением Правительства Республики Казахстан от 25 июня 2005 года N 633 "Об утверждении планов по созданию и развитию пилотных кластеров в приоритетных секторах экономики" был утвержден план по созданию и развитию пилотного кластера "Туризм" в городе Алматы и Алматинской области (далее - План).
      Учитывая важность создания туристского кластера, Правительством Республики Казахстан были выделены финансовые средства в объеме 65 млн. тенге для проведения маркетинговых исследований туристского потенциала регионов Казахстана в целях определения дальнейшей стратегии развития туристской индустрии. Для осуществления данных исследований была привлечена компания "International consulting group on tourism "IPK" (далее -"IPK International"), занимающая лидирующие позиции в разработке стратегий и продвижении туристских продуктов на мировой рынок туристских услуг.
      По итогам проведенных исследований выработаны рекомендации по стратегии развития туристской индустрии страны с учетом конкурентных преимуществ Казахстана и кластерных инициатив на долгосрочный период, предусмотрена реализация ряда проектов, одним из которых является разработка данной Государственной программы.
      В рамках реализации вышеуказанного Плана проведена следующая работа:
      туристская отрасль внесена в перечень приоритетных видов экономической деятельности, утвержденный постановлением Правительства Республики Казахстан от 17 сентября 2005 года N 925, что предоставляет потенциальным инвесторам возможность использования льгот и преференций, предусмотренных законодательством Республики Казахстан об инвестициях;
      ранее постановлением Правительства Республики Казахстан от 24 февраля 2003 года N 196 были установлены единые ставки платы в размере 0,1-0,2 минимального расчетного показателя для нерезидентов и резидентов Республики Казахстан за использование особо охраняемых природных территорий республиканского значения;
      на заседании казахстанско-российской межправительственной комиссии (18-19 октября 2005 года) внесены в протокольное решение мероприятия по развитию внутреннего и въездного туризма на космодроме "Байконур";
      Агентством Республики Казахстан по статистике начиная с 2004 года ведутся работы по созданию Вспомогательного счета туризма, а также прорабатывается вопрос о внесении изменений в действующие классификаторы по видам экономической деятельности (ОКЭД) и продукции по видам экономической деятельности (КПВЭД);
      при поддержке Всемирной туристской организации и национальных туристских администраций стран-членов Комиссии Всемирной туристской организации для Европы 25-27 апреля 2006 года в городе Алматы проведено 45-ое заседание Всемирной туристской организации при Еврокомиссии по вопросам устойчивого развития туризма;
      на XVI заседании Генеральной ассамблеи Всемирной туристской организации, проходившем с 25 ноября по 2 декабря 2005 года в городе Дакар (Сенегал), внесен вопрос о выдвижении Казахстана в состав Исполнительного совета Всемирной туристской организации в 2007 году;
      приказом Министра индустрии и торговли Республики Казахстан от 20 июня 2005 года N 220 утвержден экспертный совет по туризму при уполномоченном органе в сфере туризма.
      Устойчивое развитие экономики Казахстана, реализация комплекса мер по индустриально-инновационному развитию страны способствуют активному привлечению иностранного капитала. Поэтому имеются все предпосылки для привлечения иностранных и внутренних инвестиций в развитие туристской индустрии, формирования высокого уровня туристского менеджмента в целях обеспечения четкой координации действий центральных и региональных уровней власти, содействия развитию частных инициатив; создания информационного пространства отрасли, разработки эффективной системы продвижения казахстанского турпродукта на внешний и внутренний рынки; принятия необходимых нормативных правовых актов по вопросам инвестирования и налогообложения. Это основные направления кластерного развития туризма, планируемые к реализации в рамках разрабатываемых региональных мастер-планов.

3.3. Состояние развития туризма в разрезе областей

      В городах Астане, Алматы, Атырауской, Карагандинской и Актюбинской областях наблюдаются наибольшие объемы въездного туризма, при этом превалирует деловой туризм. В указанных городах, а также Алматинской, Карагандинской, Северо-Казахстанской и Западно-Казахстанской областях наиболее развит выездной туризм.
      Наибольшее развитие внутреннего туризма отмечается в городах Астане, Алматы, Восточно-Казахстанской, Карагандинской, Алматинской и Акмолинской областях.
      В целом по республике наибольшее количество туристов по всем видам туризма обслужено в городах Алматы, Астане, Восточно-Казахстанской, Карагандинской, Алматинской, Атырауской и Актюбинской областях ( приложение 5 ). Целями поездок туристов этих регионов являются в основном деловые и профессиональные цели, досуг, рекреация и отдых, а также шоп-туры.
      Начиная с 2001 года местными исполнительными органами выделяются необходимые финансовые средства на развитие отрасли, однако, как показывает анализ, одним из сдерживающих факторов развития туристской индустрии в областях является недостаточное внимание местных исполнительных органов к данной отрасли как одной из приоритетных в плане обеспечения экономического роста. К примеру, на реализацию региональной и республиканской программ развития туризма на 2003-2005 годы в Северо-Казахстанской области выделялось в среднем по 400 тысяч тенге ежегодно, а на 2006 год - 329 тысяч тенге, Павлодарской области - по 500 тысяч тенге ежегодно и Костанайской области - в пределах 1,5 млн. тенге.

3.4. Инфраструктура туризма

      По данным Агентства Республики Казахстан по статистике, в 2005 году на территории Республики Казахстан было 515 туристских объектов, в том числе: гостиниц - 385, кемпингов - 7, санаториев - 36, санаториев-профилакториев - 15, профилакториев - 12, лечебно-профилактических центров - 5, пансионатов - 4, зон отдыха - 29, домов отдыха - 27, туристских баз - 24, оздоровительных лагерей - 35, горно-лыжных баз - 4 гостевых домов - 13, охотничьих домов - 9, центров детско-юношеского туризма - 1, оздоровительных комплексов - 7, музеев - 6, мавзолеев - 2, государственных предприятий по туризму - 1, прочих (клубы, городки ремесленников) - 5.
      Из действовавших в 2005 году 385 гостиниц и прочих мест размещения 340 имели частную форму собственности, 22 принадлежали государству и 23 находились в собственности других государств.
      В стране действуют 78 трех-, четырех- и пятизвездочных гостиниц, остальные гостиницы относятся к другим категориям.
      Доходы от эксплуатации объектов размещения туристов по республике составили в 2005 году 21156 млн. тенге, объем услуг, оказанных данными предприятиями, составил 17737,5 млн. тенге, в том числе гостиницами с ресторанами - 15927,0 млн. тенге, гостиницами без ресторанов - 1533,3 млн. тенге, молодежными общежитиями и горными турбазами - 57,7 млн. тенге, кемпингами, мотелями, включая услуги стоянок для автофургонов и автоприцепов, - 0,7 млн. тенге, остальными объектами размещения - 218,8 млн. тенге ( приложение 6 ).
      В специализированных объектах размещения: в 106 санаториях, пансионатах, санаториях-профилакториях - в 2005 году лечебно-оздоровительными услугами воспользовались 257,4 тыс. человек, в 13 домах и базах отдыха, пансионатах-отдохнули - 32686 человек. К наиболее популярным лечебницам относятся: "Сары-Агаш" (ЮКО), "Арасан - Капал" (Алматинская область), "Моялды", "Баянаул" (Павлодарская область), "Жанакорган" (Кызылординская область), Щучинско-Боровская зона (Акмолинская область), "Каспий" (Мангистауская область) и другие.
      По данным Агентства Республики Казахстан по статистике, в 2003 году выделено инвестиций в новые основные средства объектов туризма 29591,8 млн. тенге, в 2004 году 37895,2 млн. тенге, в 2005 году - 33994,3 млн. тенге. Это свидетельствует о положительных тенденциях привлечения инвестиций в сферу туризма, однако принимаемых мер явно недостаточно для развития инфраструктуры и стимулирования инвестиций в туристскую индустрию. Как показал анализ, из общей суммы вложенных инвестиций в развитие инфраструктуры страны, осуществление деятельности туристских организаций привлечено лишь 139 млн. тенге в 2003 году, 242 млн. тенге в 2004 году и 48,3 млн. тенге в 2005 году.
      Анализ туристской деятельности показал, что туристы, прибывающие из-за границы в города Астану и Алматы, имеют деловые цели визита (деловой туризм) и предпочитают останавливаться в гостиницах, предоставляющих качественный сервис и полный набор услуг. Именно от делового туризма будет зависеть дальнейшее развитие сети гостиниц международного уровня в крупных городах - деловых центрах страны.
      Однако материальная база объектов размещения, включая гостиницы, пансионаты, дома и базы отдыха, а также санаторно-курортные учреждения, характеризуется высокой степенью морального и физического износа.

      В сфере воздушного транспорта

      Одним из основных факторов, влияющих на развитие международного туризма, являются пассажирские авиаперевозки. В настоящее время в республику выполняют регулярные полеты шесть авиакомпаний дальнего зарубежья ("KLM", "Lufthansa", "British Airlines", "Asiana Air Arabia", "China South Airlines", "Turkish Airlines"). Национальным авиаперевозчиком "Эйр Астана" выполняются регулярные рейсы в Турцию, Германию, Китай, Южную Корею, Таиланд, Великобританию, Индию, ОАЭ, Нидерланды.
      В настоящее время Казахстан располагает аэропортами, имеющими допуск к международным авиаперевозкам, в городах: Астане, Алматы, Актобе, Атырау, Караганде, Костанае, Павлодаре, Петропавловске, Семипалатинске, Таразе, Уральске, Усть-Каменогорске, Шымкенте.
      Согласно статистическим данным в 2005 году услугами воздушного транспорта воспользовались 248578 (57,1 процента) туристов.
      Учитывая, что большинство поездок совершается с использованием авиатранспорта, необходимо обновить авиапарк, расширить географию пассажирских авиаперевозок, определить взвешенную ценовую и тарифную политику в целях увеличения туристского потока, повысить качество обслуживания.

      В сфере железнодорожного транспорта

      В последние годы железнодорожный транспорт является популярным средством передвижения у основной части населения республики из-за более доступных цен на билеты.
      По данным статистики, в 2005 году железнодорожным транспортом воспользовались 87615 (10,27 процента) туристов.
      По территории Казахстана проходят 132 маршрута пассажирских поездов собственного формирования. В том числе в пригородном сообщении курсируют поезда по 69 маршрутам; в местном сообщении - 49, в межгосударственном сообщении - 11, международном - 3. Также через территорию Республики Казахстан пролегают маршруты 17 пассажирских поездов формирования стран СНГ.
      В целях повышения уровня сервисного обслуживания пассажиров на железнодорожном транспорте предусмотрен ряд мероприятий: рассматривается проект технологического процесса создания в пассажирских поездах ланч-боксов для пассажиров как на территории Республики Казахстан, так и на территории Российской Федерации, разработан проект программы выпуска красочного специализированного информационного буклета для пассажиров вагонов категории "купе СВ", "купе РИЦ".
      Вместе с тем уровень обслуживания в поездах акционерного общества "Пассажирские перевозки" не соответствует международным стандартам. Высокий износ и большие сроки использования значительной доли вагонного парка, необходимость его замены или реконструкции обусловлены тем, что пассажирские перевозки являются убыточными, их субсидирование осуществляется за счет средств государственного бюджета.

      В сфере автотранспорта

      В последние годы в туристских целях активно используется автотранспорт, так как в соответствии с постановлением Правительства Республики Казахстан от 5 декабря 2000 года N 1809 в перечень автомобильных дорог общего пользования республиканского значения включены дороги, ведущие к крупным туристским объектам и представляющие наибольший интерес в плане дальнейшего развития туризма:
      1. Ташкент - Шымкент - Тараз - Алматы - Хоргос.
      2. Шымкент - Кызылорда - Актобе - Уральск - Самара.
      3. Алматы - Караганда - Астана - Петропавловск.
      4. Астрахань - Атырау - Актау - граница Туркменистана.
      5. Омск - Павлодар - Семипалатинск - Майкапчагай.
      6. Астана - Костанай - Челябинск - Екатеринбург.
      По данным статистики, в 2005 году услугами междугородних автобусов воспользовались 87615 (20,1 процента) туристов, прочими сухопутными средствами - 53765 (12,36 процента) туристов.
      По состоянию на 1 января 2005 года в придорожной полосе отвода автомобильных дорог общего пользования республиканского значения действуют следующие объекты: АЗС - 925, СТО - 108, гостиницы - 62, пункты питания и торговли - 1124, автостоянки - 61.

      В сфере водного транспорта

      Порт Актау на Каспийском море связывает Казахстан с портами России, Туркменистана, Азербайджана и Ирана. В Республике Казахстан имеются сообщения по внутренним водным путям с Российской Федерацией и Китайской Народной Республикой.
      Республиканским государственным казенным Восточно-Казахстанским предприятием водных путей установлен льготный тариф в размере 25 процентов от стоимости шлюзования через Усть-Каменогорский и Бухтарминский шлюзы для судов, имеющих лицензию на перевозку пассажиров и задействованных в туристской деятельности. При этом шлюзование маломерного флота через Усть-Каменогорский и Бухтарминский шлюзы проводится по установленному графику по льготному тарифу: 10 % от стоимости шлюзования при длине судна до 10 м и 20 % - при длине свыше 10 м. Согласно статданным в 2005 году данное предприятие обслужило 276 туристов. Другие водные артерии страны не используются в туристских целях. Вместе с тем в результате проведенных исследований выявлен большой интерес туристов из Европы к территории бассейна Каспийского моря как в плане пляжного туризма, так и организации круиза.

4. Цель и задачи Государственной программы

      Цель Государственной программы - создание конкурентоспособной туристской индустрии для обеспечения занятости населения, стабильного роста доходов государства и населения за счет увеличения объемов въездного и внутреннего туризма.
      Согласно поставленной цели первоочередными задачами определены:
      развитие инфраструктуры туризма;
      создание эффективного механизма государственного регулирования и поддержки туризма;
      формирование привлекательного туристского имиджа страны;
      повышение туристского потенциала;
      формирование зон с рекреационной хозяйственной специализацией.

5. Основные направления и механизм реализации
Государственной программы

5.1. Развитие системы государственного регулирования
и поддержки туристской деятельности

      В этом направлении необходимо реализовать следующие меры:
      разработать проекты нормативных правовых актов по вопросам обеспечения государственного регулирования международной торговли туристскими услугами с учетом предстоящего вступления Республики Казахстан во Всемирную торговую организацию;
      совершенствовать национальное законодательство по вопросам развития въездного и внутреннего туризма, миграции, упрощения визовых и регистрационных процедур, таможенного и пограничного контроля;
      принять необходимые нормативные правовые акты по вопросам инвестирования и налогообложения для развития въездного и внутреннего туризма;
      совершенствовать систему статистического учета и отчетности в сфере туризма, внедрить Вспомогательный счет туризма (ВСТ) в систему национальных счетов;
      совершенствовать методику формирования платежного баланса туристской отрасли с учетом рекомендаций Всемирной туристской организации и решений Статистической комиссии Организации Объединенных Наций;
      активизировать сотрудничество в области туризма с зарубежными странами на основе расширения международной договорной базы отрасли;
      повысить качество туристских и гостиничных услуг в соответствии с требованиями, установленными системой технического регулирования;
      обеспечить максимальный уровень координации деятельности в сфере туризма между заинтересованными центральными исполнительными и другими государственными органами, а также между государственным и частным секторами;
      обеспечить соответствующий уровень туристского менеджмента;
      обеспечить государственную поддержку развитию туристской инфраструктуры и координацию действий центральных и местных исполнительных органов в этом направлении;
      содействовать развитию частных инициатив в туристской отрасли.
      Для решения вопросов развития инфраструктуры туризма и улучшения инвестиционного климата необходимо осуществить следующие меры:
      подведение линии электропередачи;
      строительство систем водоснабжения и водоотведения;
      прокладку либо подведение телефонной линии и обеспечение спутниковой связью;
      строительство и реконструкцию транспортных путей.
      В первую очередь коммуникационные системы необходимо обеспечить в районах развития пляжного туризма и индустрии развлечений на Капчагайском водохранилище, у озера Алаколь в Алматинской области, на побережье Каспийского моря в Мангистауской области (район Кендерли), в центре казахстанского участка Шелкового пути - в г. Туркестане Южно-Казахстанской области.
      Необходимо формировать на базе крупных концентраций рекреационных ресурсов территориальные зоны с рекреационной хозяйственной специализацией.
      Особое значение имеет развитие санаторно-курортного дела в Республике Казахстан, что требует реализации следующих мер:
      проведения сертификации и классификации санаторно-курортных объектов;
      разработки нормативных правовых актов, регламентирующих деятельность санаторно-курортных объектов;
      обеспечения координации деятельности объектов санаторно-курортного назначения.
      Учитывая недостаточное развитие инфраструктуры туризма, а также ограниченность финансовых средств, необходимо определить приоритеты первоочередного строительства сети гостиниц, гостевых домов и мотелей, а также кемпингов в рамках реализации проекта "Еврокемпинг" на региональном уровне, направленного на строительство сети гостиниц категории трех-, двухзвездочные и туркласса в следующих регионах:
      Акмолинская область - г. Кокшетау, п. Зеренда Зерендинского р-на и г. Щучинск;
      Алматинская область - г. Текели, г. Жаркент;
      Жамбылская область - г. Тараз (на территории архитектурного комплекса "Тектурмас"), Байзакский р-н (на территории древнего городища "Акыртас"), с. Б. Момышулы Жуалынского р-на.
      Следует обеспечить создание сети гостиниц категории туркласса, гостевых домов и кемпингов:
      в Восточно-Казахстанской области - у озер Алаколь и Маркаколь, на водохранилище Бухтарма;
      в Кызылординской области - на участке Великого Шелкового пути вдоль трассы Шымкент-Самарканд;
      в Атырауской области - на городище Сарайчик;
      в Мангистауской области - в с. Шетпе Мангистауского района;
      в Павлодарской области - на территории Баянаульского ГНПП.
      Учитывая прогноз, к концу 2011 года в стране необходимо построить гостиницы на 368300 койко-мест.
      При этом в целях повышения инвестиционной привлекательности сферы туризма необходимо решить следующие вопросы:
      повышение информированности международного бизнес-сообщества о туристских возможностях Казахстана и развитие в этом направлении сотрудничества с зарубежными организациями, в том числе через рабочую группу по вопросам повышения инвестиционного имиджа Республики Казахстан Совета иностранных инвесторов при Президенте Республики Казахстан;
      содействие инвестированию зарубежными и отечественными институтами развития проектов по строительству объектов в виде туристско-этнографических комплексов, созданию сети индустрии досуга и развлечений;
      принятие мер по созданию и развитию индустрии туристской и сувенирной продукции с привлечением возможностей и ресурсов Фонда поддержки малого предпринимательства и других отечественных институтов развития;
      разработка региональных генеральных планов застройки районов, наиболее привлекательных для развития въездного туризма, объектами туристской инфраструктуры, соответствующими мировым стандартам;
      восстановление и строительство новых предприятий по изготовлению юрт, возрождение национальных ремесел, создание новых рабочих мест.
      Эффективность развития института инвестирования зависит от проведения последовательной государственной политики в этом направлении и консолидации усилий государственных, частных и туристских общественных организаций по развитию инфраструктуры туризма.
      В 2007-2008 годы необходимо принять меры по созданию и развитию туристских кластеров на основе разработанных мастер-планов в Алматинской, Акмолинской, Восточно-Казахстанской, Мангистауской и Южно-Казахстанской областях. Учитывая экономическую целесообразность, необходимо также рассмотреть возможность разработки мастер-планов в других регионах, поскольку потенциал Казахстана позволяет использовать в туристских целях практически все регионы страны. При этом особое внимание следует уделить обеспечению необходимого уровня финансирования мероприятий по их реализации.

5.2. Маркетинг и продвижение казахстанского
туристского продукта

      Для обеспечения маркетинга и продвижения национального турпродукта Казахстан активно участвует в известных международных туристских выставках и организует ежегодное проведение подобных мероприятий в республике.
      В целях продвижения страны на мировой туристский рынок необходимо дальнейшее осуществление мероприятий по формированию привлекательного туристского имиджа Республики Казахстан.
      В рамках реализации стратегии вхождения Казахстана в число пятидесяти наиболее конкурентоспособных стран мира и продвижения Казахстана как страны туризма следует принять меры по:
      формированию новых направлений обеспечения роста экономических показателей туризма и осуществлению его широкомасштабной государственной поддержки;
      разработке и реализации "прорывных" туристских проектов международного значения;
      развитию транспортной инфраструктуры и рынка туристских услуг;
      вхождению страны в глобальную экономику сферы туризма через участие в международных экономических организациях и союзах;
      активному использованию фактора евразийского исторического развития страны и многонационального, многоконфессионального и мультикультурного характера казахстанского общества, его ценностей, традиций, кухни, искусства с привлечением Ассамблеи народов Казахстана, культурных и научных сил республики;
      разработке действенных механизмов популяризации Казахстана и знакомства представителей зарубежной общественности с его административными и культурно-историческими центрами с привлечением таких международных организаций, как Всемирная туристская организация, ЮНЕСКО (Организация Объединенных Наций по вопросам образования, науки и культуры), ПРООН (Программа развития Организации Объединенных Наций), Всемирный Банк, Азиатский Банк Развития, Исламский Банк Развития, и отечественных институтов развития;
      разработке планов развития специализированных видов туризма в Республике Казахстан;
      проработке вопроса создания на региональном уровне тематических парков, таких, как этномемориальный комплекс "Атамекен";
      эффективному рекламно-информационному обеспечению казахстанских турпродуктов на внутреннем и внешнем рынках туристских услуг.

5.3. Экологический туризм - фактор устойчивого развития

      Необходимость развития экологического туризма в Республике Казахстан обусловлена не только экономическими факторами - созданием новых рабочих мест, развитием местных сообществ в отдаленных регионах, но и социальным заказом - потребностями населения в более целостном, системном подходе к проблемам охраны здоровья и использования свободного времени. По данным экспертов Всемирной туристской организации, экологический туризм за последние десять лет становится наиболее популярным и является одним из инструментов устойчивого развития любого государства.
      Как показали итоги исследований туристского потенциала, Казахстан имеет большие возможности для развития экологического туризма. Его основу составляют уникальные природные условия и ландшафты в центре Евразии, многочисленные природные, исторические памятники, культурное и этническое наследие народов, населявших территорию Казахстана в различные исторические периоды.
      В целом современное состояние экологического туризма в Казахстане стабилизируется. По данным Агентства Республики Казахстан по статистике, национальными особо охраняемыми природными территориями со статусом юридического лица в 2005 году обслужены 391,6 тыс. туристов, доход от посещения туристских групп в 2005 году составил 9,1 млн. тенге.
      Однако несмотря на то, что экологический туризм отличается от других видов туризма незначительным воздействием на природную среду и не нуждается в особо развитой инфраструктуре, деятельность в этом направлении сталкивается с серьезными трудностями в связи с тем, что большей частью рекреационно-туристская инфраструктура находится все еще на этапе становления.
      Экономический потенциал экологического туризма в Казахстане практически неограничен, однако для его становления и развития потребуются значительные капиталовложения и затраты. Создание необходимой инфраструктуры для экологического туризма позволит обеспечить доступность уникальных уголков природы для туристов. Необходимо создать условия для привлечения инвестиций и частного капитала с целью реализации инвестиционных проектов по объектам экологического туризма, таких, как строительство туристского комплекса на Рахмановских ключах в районе горы Белухи в Восточно-Казахстанской области, создание сети горнолыжных курортов в Алматинской области, и других.
      Мерами, направленными на активизацию этого процесса, являются:
      корректировка технико-экономических обоснований государственных национальных природных парков и государственных природных резерватов в части разработки генеральных планов развития инфраструктуры в целях формирования инфраструктуры экологического туризма на особо охраняемых природных территориях;
      развитие международного сотрудничества Казахстана в части экологического туризма;
      выполнение обязательств по ратифицированным Казахстаном конвенциям в части сохранения биологического разнообразия и охраны памятников всемирного природного и культурного наследия.
      Также необходимо обеспечить реализацию рекомендаций Квебекской декларации по вопросам развития экологического туризма, принятой на Всемирном экологическом саммите в мае 2002 года:
      выработать национальную, региональную и местную политику по развитию экотуризма с учетом мер по охране природы, местной культуры и сохранению национальных традиций и генетических ресурсов в партнерстве с местным населением, частным сектором, неправительственными организациями;
      разработать действенные механизмы для предотвращения негативного воздействия на природную среду;
      обеспечить поддержку развития технических, финансовых и человеческих ресурсов для представителей малого и среднего бизнеса;
      осуществлять сотрудничество с правительственными и неправительственными организациями в области охраны окружающей среды.
      Выполнение данных рекомендаций и обеспечение специфических потребностей экологического туризма на охраняемых природных территориях, сохранение редких видов животных и растений в сочетании с самобытной культурой и традициями населения, а также постоянное расширение географии туров позволят уверенно прогнозировать успешное развитие этого направления туризма в Казахстане.

5.4. Детско-юношеский туризм - один из основополагающих факторов
развития внутреннего туризма и воспитания туристской культуры

      Занятие различными видами туризма с детских лет позволит воспитать чувство гражданственности, туристскую культуру и правила гостеприимства, при реализации которых туризм как действенный сектор экономики будет способствовать обеспечению устойчивого развития государства с минимальными последствиями для природы и общества.
      Детско-юношеский туризм, являясь активным видом туризма, способствует:
      воспитанию воли и духовности у подрастающего поколения, приобщению его к здоровому образу жизни через общение с природой;
      практическому познанию родного края, знакомству с окружающей природой, памятниками истории и культуры.
      Развитие детско-юношеского (школьного) туризма необходимо проводить комплексно путем восстановления ликвидированных за десятилетие внешкольных детско-юношеских учреждений в системе школьного образования, обновления учебных программ по многим дисциплинам в соответствии с требованиями времени:
      совершенствовать общеобразовательный уровень туристских знаний путем включения в тематические планы учебных программ занятий по туристской технике и подготовке, знаний исторических объектов, уникальных природных памятников Казахстана, приобретения практических навыков по ориентированию на местности и по карте;
      восстановить и расширить сеть внешкольных детско-юношеских туристских учреждений: станций детско-юношеского туризма от республиканского до районного звена, туристских клубов, детских турбаз;
      обеспечить широкое привлечение молодежи к реализации проекта "Моя Родина - Казахстан", а также в качестве гидов и экскурсоводов при организации активных видов туризма.

5.5. Подготовка кадров, система повышения квалификации работников
туризма и научно-методическое обеспечение сферы туризма

      Для обеспечения качественной подготовки туристских кадров необходимо:
      внести в классификатор специальностей высшего образования специальности по туризму, рекомендованные Всемирной туристской организацией в соответствии с международной практикой;
      внедрить в высших учебных заведениях, готовящих кадры для туристской отрасли, сертификацию качества туристского образования "WTO -Ted Qual";
      организовать проведение в республике научно-практических конференций и участие Казахстана в международных туристских мероприятиях по подготовке кадров и ключевым проблемам развития туристской индустрии;
      участвовать в разработке учебных программ, учебно-методических пособий, учебников и наглядных материалов для высших и средних учебных заведений, осуществляющих подготовку туристских кадров;
      проводить на постоянной основе обучающие семинары и курсы повышения квалификации специалистов туристской индустрии, включая гидов, экскурсоводов, инструкторов туризма, в том числе для особо охраняемых территорий и государственных национальных природных парков;
      осуществить реализацию пилотного проекта "Национальная квалификационная структура в сфере туризма" (НКС), подготовленного в рамках международного сотрудничества с Европейским фондом образования, и создать в городе Алматы Координационный центр по разработке НКС и других совместных международных проектов для стран центральноазиатского региона.
      Кроме того, по заключению международных экспертов, одной из важных мер по развитию туристской отрасли является ее научно-методическое обеспечение. В республике практически отсутствует научно-методическая база отрасли, в то время как в развитых странах мира, таких, как Германия, Великобритания, существуют центры по исследованиям и прогнозированию перспектив развития национального туризма, финансируемые из государственного бюджета.

5.6. Информационное обеспечение туризма

      Итоги проведенных компанией "IPK International" исследований по оценке туристского потенциала Казахстана и рекомендации по его дальнейшему развитию на долгосрочный период предполагают создание системной концепции его информационного освещения с применением новейших технологий, используемых в мировой практике. Сегодня в век глобализации, внедрения современных информационных технологий необходим новый подход к решению данного вопроса.
      Применение новейших информационных технологий позволит на постоянной основе предоставлять всю необходимую информацию о туристских возможностях Казахстана, в том числе об объектах туризма, бронировании авиабилетов и мест проживания в гостиницах, формировании пакета туристских услуг по желанию клиента. В мировом туризме появилось такое новое направление, как виртуальный туризм. Возможности современных технологий уникальны и неоценимы в получении исчерпывающей информации и доведении ее до потенциального туриста в любой точке мира. При этом возможности информационных центров используются как эффективные меры государственной поддержки развития рынка туристских услуг.
      Такие центры позволяют проводить интенсивную работу по систематизации показателей состояния и потенциальных возможностей развития туризма, изучению спроса и формированию предложений для потребления отечественного туристского продукта на мировом рынке туристских услуг, внедрению новейших технологий и научных разработок в индустрию туризма, организации крупных международных мероприятий и форумов в целях укрепления привлекательного туристского имиджа государства.
      Для информационного и научно-методического обеспечения туристской отрасли необходимо:
      создать акционерное общество "Информационно-туристский центр";
      разработать механизм мониторинга туристской индустрии по регионам страны с учетом наличия необходимых транспортных путей, инженерных и инфраструктурных объектов;
      создать единую туристско-информационную сеть на территории Казахстана с целью дальнейшего ее интегрирования с аналогичными международными сетями;
      создать единый Интернет-портал с размещением необходимой информации на официальных языках Всемирной туристской организации с обновляемым банком данных о туристском потенциале страны, культуре и истории Казахстана, туристских организациях и гостиничных услугах, транспортных коммуникациях и связи, порядке получения виз, регистрационных и административных процедурах.
      Также в целях формирования привлекательного туристского имиджа Казахстана необходимо обеспечить широкую информационно-рекламную кампанию в ведущих зарубежных, республиканских и региональных СМИ. С учетом значимости задачи использовать практику систематического информационного обеспечения развития туризма в Республике Казахстан посредством размещения соответствующего государственного заказа.
      Наряду с этим планируется открытие туристских информационных центров в Германии, Франции, Японии, Южной Корее и США.

5.7. Обеспечение безопасности туристов

      Одним из основополагающих условий развития туризма является обеспечение его безопасности для туристов. Обеспечение безопасности туристов декларировано в Хартии туризма, одобренной в 1985 году на VI сессии Генеральной ассамблеи Всемирной туристской организации в г. Софии (Болгария), Этическом туристском кодексе, принятом 1 октября 1999 года в г. Сантьяго (Чили).
      Безопасность туриста напрямую зависит от политики государства, мер, принимаемых туроператорами и турагентами при организации туров. Особо остро ставится вопрос обеспечения безопасности в условиях роста числа террористических актов, эпидемий и негативных последствий техногенного характера.
      Для обеспечения безопасности туристов необходимо:
      проработать вопрос осуществления специальной подготовки туристских кадров и контроля за соблюдением норм, правил по технике безопасности в деятельности туроператоров и турагентов по обслуживанию туристов;
      защищать и охранять туристскую среду;
      обеспечить информирование населения и туристов по вопросам защиты и безопасности;
      вести борьбу с организованной преступностью, терроризмом и торговлей людьми, трудовой и сексуальной эксплуатацией женщин и детей;
      усилить контроль за туристскими и иными миграционными потоками для предотвращения возможности въезда в Казахстан, в том числе для транзита в "горячие точки", экстремистов под видом туристов;
      создать телефонную информационную службу помощи туристам в режиме "hot line" в областях и городах Астане и Алматы.

5.8. Международное сотрудничество в области туризма

      Важным аспектом международного сотрудничества является взаимодействие со Всемирной туристской организацией (ЮНВТО). Казахстан активно участвует в мероприятиях, проводимых ЮНВТО. Роль этой организации в развитии туризма и установлении сотрудничества между странами мирового туристского сообщества неоценима и важна для всех ее членов, тем более, когда ЮНВТО стала специальным учреждением Организации Объединенных Наций, что, в свою очередь, усиливает позиции данной организации по активному продвижению и устойчивому развитию туризма в мире.
      В рамках сотрудничества со Всемирной туристской организацией Казахстану была оказана техническая помощь в проведении предварительного исследования туристского потенциала страны в 1997 году, которое стало основой Программы развития туристской отрасли на 2003-2005 годы. В республике проведены региональные семинары ЮНВТО "Экологический туризм - инструмент устойчивого развития для переходной экономики стран СНГ, Китая и Монголии", "Тенденции и методики развития мирового туризма".
      Главными направлениями в развитии международного туризма являются расширение международных туристских связей и реализация межправительственных соглашений в сфере туризма.
      При этом необходимо:
      обеспечить реализацию ранее заключенных межправительственных соглашений в области туризма;
      проработать вопрос об открытии туристских представительств при посольствах Республики Казахстан в странах, генерирующих основные туристские потоки в республику;
      инициировать и обеспечить проведение в Казахстане крупных международных форумов, саммитов, конференций и семинаров;
      проработать вопрос проведения XVIII сессии Генеральной ассамблеи Всемирной туристской организации в г. Астане в 2009 году;
      проводить работу по организации совместных туристских маршрутов и введению упрощенных процедур приграничного и таможенного контроля для туристов в рамках приграничного сотрудничества с сопредельными государствами;
      развивать региональное сотрудничество с государствами Центральной Азии по развитию трансграничных туристских маршрутов и, в первую очередь, с Иссык-Кульским регионом Кыргызстана;
      реализовать меры по выдвижению Казахстана в Исполнительный совет Всемирной туристской организации в 2007 году.

5.9. Реализация "прорывных" проектов международного значения

       Сноска. Раздел 5.9. с изменениями, внесенными Указом Президента РK от 11.02.2009 № 735 .

      Повышение конкурентоспособности туристского продукта и индустрии туризма путем кластерного развития поможет ускорить процесс создания кластерных звеньев, улучшить их взаимодействие и осуществить приоритетный план действий, представленный в виде республиканского мастер-плана. В рамках создания и развития туристского кластера в Казахстане планируется осуществление активной и жесткой маркетинговой политики в целях продвижения казахстанских туристских продуктов на мировой рынок.
      В результате изучения ситуации на различных европейских и азиатских рынках можно сделать следующие выводы:
      Центральная Азия в целом и Казахстан в частности все еще остаются неизвестными в части новых международных туристских направлений;
      слово "Казахстан" часто узнаваемо, но все еще не имеет специального туристского имиджа;
      как на европейском, так и на азиатском туристском рынке проявляется относительно большой интерес посетить Казахстан, что свидетельствует о реальных перспективах увеличения потока иностранных туристов.
      Основными туристскими продуктами Казахстана для международных рынков определены комбинированные туры, предполагающие путешествие по маршруту "От бескрайних степей до заснеженных горных вершин", и степное сафари с использованием джипов и проживанием в юртах либо трейлерах.
      Для успешного позиционирования Казахстана на международном туристском рынке на 2007-2011 годы в рамках данной Государственной программы определены три приоритетных туристских рынка:
      1. Россия, Германия, Великобритания, Южная Корея, Турция, Китай.
      2. Франция, Япония.
      3. США, страны Азиатско-Тихоокеанского региона.
      Таким образом, необходимо разработать стратегию продвижения Казахстана как нового и привлекательного туристского объекта в Центральной Азии и Евразии.
      В рамках задач по формированию новых направлений обеспечения роста экономики и осуществлению широкомасштабной государственной поддержки развития туризма важное значение придается реализации следующих "прорывных" проектов:
      1. Развитие города Алматы и Алматинской области:
      создание условий для развития инфраструктуры туризма и спорта в городе Алматы и Алматинской области в рамках генеральных планов развития и мастер-планов создания и развития туристского кластера;
      разработка технико-экономического обоснования (ТЭО) и проектно-сметной документации (ПСД) для обеспечения строительства индустрии туризма и развлечений по типу Диснейленд-парков и Лас-Вегаса в городе Капчагае;
      создание условий для дальнейшего развития инфраструктуры при АО "Международный центр приграничного сотрудничества "Хоргос" в целях формирования сферы сопутствующих услуг.
      2. Развитие города Астаны и Акмолинской области:
      создание условий для развития сферы сопутствующих услуг, включая индустрию развлечений в Щучинско-Боровской курортной зоне;
      развитие инфраструктуры экологического туризма в национальном природном парке "Бурабай";
      строительство туристско-развлекательного комплекса в границах специальной экономической зоны "Бурабай" в Щучинском районе Акмолинской области;
      строительство в селе Мартыновка Аршалынского района Акмолинской области (в 30-ти км от города Астаны) этнографического комплекса "Шебер ауылы" с выставочным центром "Дворец мастеров", призванного демонстрировать кочевой быт саков, их самобытную культуру и традиции по аналогии с Деревней фараонов (Египет), комплексом "От-бос" (Квебек, Канада).
       3. Развитие туризма по Шелковому пути
      Конкурентное преимущество Казахстана по сравнению с Узбекистаном, в котором доминируют только культурные ценности, состоит в том, что казахстанская часть Шелкового пути представляется также комбинированными турами в сочетании с уникальными природными ландшафтами, эндемической флорой и фауной, памятниками историко-культурного наследия кочевников и культуры народов древних городов.
      Для реализации данного проекта планируются:
      осуществление первого этапа проекта по организации международного туристского поезда "Жемчужина Шелкового пути" по маршруту: Алматы - Тараз - Шымкент - Ташкент - Самарканд - Ургенч - Бишкек - Рыбачье - Алматы в 2007-2008 годы;
      проведение межгосударственных переговоров по осуществлению второго этапа проекта по организации международного туристского поезда "Жемчужина Шелкового пути" по маршруту Алматы - Тегеран и подготовке к реализации третьего этапа, включающего продление маршрута через Синьцзян-Уйгурский автономный район Китая до города Пекина к концу 2008 года;
      создание дорожной карты от пограничных пунктов "Хоргос" и "Дружба" до города Туркестана Южно-Казахстанской области с указанием объектов придорожной инфраструктуры;
      строительство и развитие сети гостиниц и караван-сараев в городе Туркестане, в том числе в рамках реализации международного проекта региональной программы Организации Объединенных Наций, Всемирной туристской организации и ЮНЕСКО (Организация Объединенных Наций по вопросам образования, науки и культуры) "Шелковый путь: Усиление потенциала в целях регионального сотрудничества и развития";
      активизация процесса межгосударственных переговоров, в том числе в рамках деятельности Шанхайской организации сотрудничества, Евразийского экономического сообщества и создания единого экономического пространства, по решению вопросов взаимного признания туристских виз и введения в дальнейшем единой туристской визы для стран-участниц данных организаций.
      4. Развитие пляжного и круизного туризма на Каспийском море
      В целях реализации проекта планируются:
      создание условий для подготовки и организации международного круиза по Каспийскому морю: Актау - Астрахань (Россия) - Махачкала (Дагестан) - Баку (Азербайджан) - Энзели (Иран) - Туркменбаши (Туркменистан) - Актау;
      обустройство зоны отдыха Кендерли в целях развития пляжного туризма и проработка вопроса по созданию индустрии туризма и развлечений в городе Актау.
      5. Создание условий для развития космического туризма в городе Байконыр в рамках проекта "Казахстан - первая космическая гавань планеты"
      Реализация проекта предполагает проработку вопросов по строительству туристского комплекса с индустрией развлечений возле города Байконыра с использованием новейших технологий (создание планетария, музея, мини-центра управления полетами, торгового центра по продаже сувениров и т.д.) до конца 2008 года.

6. Необходимые ресурсы и источники их финансирования

      Сумма финансирования из средств республиканского бюджета, необходимая для реализации Государственной программы в 2007-2011 годах, составляет 59318221 тыс. тенге, в том числе:
      в 2007 году - 2329668 тыс. тенге; в 2008 году - 20637405 тыс. тенге; в 2009 году - 30635357 тыс. тенге; в 2010 году - 2774656 тыс. тенге; в 2011 году - 2941135 тыс. тенге.
      Мероприятия по реализации Государственной программы будут осуществляться за счет средств, предусмотренных в республиканском бюджете, и других источников, не запрещенных законодательством Республики Казахстан.
      При этом объемы бюджетных средств, необходимых для реализации Государственной программы, будут уточняться при утверждении республиканского бюджета на соответствующий год.
      За счет местных бюджетов могут финансироваться мероприятия по развитию туризма, проводимые на региональном уровне.

7. Ожидаемые результаты от реализации и индикаторы
Государственной программы

      В ходе реализации Государственной программы предполагается обеспечить стабильный рост потока туристов:
      на первом этапе (2007-2009 годы):
      по внутреннему туризму с 3,4 млн. туристов в 2007 году до 4,0 млн. туристов в 2009 году;
      по въездному туризму с 4,5 млн. туристов в 2007 году до 6,0 млн. туристов в 2009 году;
      на втором этапе (2010-2011 годы):
      по внутреннему туризму с 4,1 млн. туристов в 2010 году до 4,5 млн. туристов в 2011 году;
      по въездному туризму с 7,0 млн. туристов в 2010 году до 9,5 млн. туристов в 2011 году ( приложение 7 ).
      При условии, что в среднем один иностранный турист за время своего пребывания приносит в бюджет около 63500 тенге, за период с 2007 по 2011 годы поступления в бюджет от въездного туризма составят 603250 млн. тенге ( приложение 8 ).
      За счет въездного туризма будет также обеспечена занятость населения в сфере туризма с 447,6 тыс. человек в 2007 году до 550,0 тыс. человек в 2011 году.
      Реализация представленного в Государственной программе комплекса мер будет способствовать дальнейшему увеличению потока туристов как за счет граждан страны, так и лиц, прибывающих из-за рубежа. В конечном итоге это приведет к значительному повышению привлекательности национального турпродукта и будет способствовать вхождению Казахстана в систему мирового туристского рынка как важной сферы международного предпринимательства и делового сотрудничества в рамках международной торговли услугами. Будет создана развитая конкурентоспособная туристская индустрия, которая может стать одним из значимых доходных секторов среди несырьевых отраслей экономики государства. При этом в республике будут созданы реальные условия и возможности для того, чтобы Казахстан стал центром туризма центральноазиатского региона.

ПРИЛОЖЕНИЕ 1
           к Государственной программе развития
туризма в Республике Казахстан 
на 2007-2011 годы,      
утвержденной Указом Президента 
Республики Казахстан     
от 29 декабря 2006 года N 231 

ОСНОВНЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ
туристской деятельности (2005 год)


Количество предприятий,
единиц

Объем предоставленных работ услуг, тыс. тенге

в
с
е
г
о

в том числе

всего

в том числе

т
у
р
и
с
т
с
к
и
х

ф
и
р
м

инди-
виду-
альных
предп-
рини-
мате-
лей,
зани-
маю-
щихся
турис-
тской
деяте-
льнос-
тью

о
б
ъ
е
к
т
о
в

р
а
з
м
е
щ
е
н
и
я

инди-
виду-
альных
предп-
рини-
мате-
лей,
зани-
маю-
щихся
разме-
щением
посе-
тите-
лей

турист-
скими
фирмами

индиви-
дуаль-
ными
предпри-
нимате-
лями,
занима-
ющимися
турист-
ской
деятель-
ностью

объектами
размещения

индиви-
дуаль-
ными
предпри-
нимате-
лями,
занима-
ющимися
разме-
щением
посети-
телей

Республика
Казахстан

1424

846

30

385

163

24516807,1

3208760,1

146330,2

20767394,1

394322,7

Акмолин-
ская

44

16

5

15

8

213882,9

9281,2

5504,4

192064,3

7033,0

Актюбин-
ская

52

20


23

9

698463,3

31296,7


659172,4

7994,2

Алматин-
ская

71

30

3

20

18

425202,2

69062,7

9591,0

238230,0

108318,5

Атырауская

63

22


38

3

2502050,0

187782,0


2309704,0

4564,0

Восточно-
Казахс-
танская

124

34

2

55

33

684646,8

19356,0

304,0

596028,1

68958,7

Жамбылская

33

11


10

12

155354,4

7494,0


139371,4

8489,0

Западно-
Казахс-
танская

19

6

5

8


624549,6

73683,8

58463,8

492402,0


Караган-
динская

122

46

5

45

26

1161009,1

47226,9

52209,9

967875,8

93696,5

Коста-
найская

27

10


10

7

137316,8

8681,0


123577,4

5058,4

Кызылор-
динская

28

3

1

12

12

176425,8

6821,2

550,3

147641,5

21412,8

Мангис-
тауская

28

15


12

1

1442290,0

75772,0


1366413,0

105,0

Павлодар-
ская

55

23


31

1

360478,1

15322,7


344993,9

161,5

Северо-
Казахс-
танская

30

15


10

5

196155,6

40227,0


151286,3

4642,3

Южно-
Казахс-
танская

44

16

1

18

9

236310,2

14808,2

2065,8

215644,0

3792,2

г. Астана

79

28

4

36

11

4468011,3

1278246,7

15653,0

3129741,1

44370,5

г. Алматы

605

551

4

42

8

11034661,0

1323698,0

1988,0

9693248,9

15726,1

  ПРИЛОЖЕНИЕ 2
           к Государственной программе развития
туризма в Республике Казахстан 
на 2007-2011 годы,      
утвержденной Указом Президента 
Республики Казахстан     
от 29 декабря 2006 года N 231 

ОСНОВНЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ
туристской индустрии (2005 год)


Количество обслуженных посетителей
по типам туризма, тыс. человек

Доход от
турист-
ской
деятель-
ности,
млн.
тенге

Поступ-
ления в
бюджет,
млн.
тенге

всего

в том числе

въездной

выездной

внутрен-
ний

Всего:

10649,0

4365,0

3004,0

3280,0

30553,4

6526,5

из них:







туристскими
организа-
циями

456,1

40,4

218,0

197,7

5902,6

554,6

объектами
размещения

1361,3

264,2


1097,1

23153,5

5317,5

санаторно-
курортными
учреждениями

209,6

69,0


140,6

256,0

532,6

особо
охраняемыми
природными
территориями

391,6

130,4


261,2

9,1

2,2

учреждениями
культуры

2412,0

828,6


1583,4

1232,2

119,6

  ПРИЛОЖЕНИЕ 3
           к Государственной программе развития
туризма в Республике Казахстан 
на 2007-2011 годы,      
утвержденной Указом Президента 
Республики Казахстан     
от 29 декабря 2006 года N 231 

ПОКАЗАТЕЛИ
объемов расходов нерезидентов в Казахстане
и резидентов в зарубежных странах (в млн. долл. США)

ПРИЛОЖЕНИЕ 4
           к Государственной программе развития
туризма в Республике Казахстан 
на 2007-2011 годы,      
утвержденной Указом Президента 
Республики Казахстан     
от 29 декабря 2006 года N 231 

ДИНАМИКА РОСТА
объемов туристских потоков в Республике Казахстан
по видам туризма (тыс. чел.)

    ПРИЛОЖЕНИЕ 5
           к Государственной программе развития
туризма в Республике Казахстан 
на 2007-2011 годы,      
утвержденной Указом Президента 
Республики Казахстан     
от 29 декабря 2006 года N 231 

Количество обслуженных посетителей
по видам туризма в разрезе областей


Количество обслуженных посетителей
по видам туризма

всего

в том числе

въездной

выездной

внутренний

Республика Казахстан

1817402

304664

217961

1294777

Акмолинская

58529

1377

480

56672

Актюбинская

63733

9222

4765

49746

Алматинская

152593

971

32080

119542

Атырауская

91883

30963

5122

55798

Восточно-Казахстанская

168320

8434

3200

156686

Жамбылская

40101

2204

4416

33481

Западно-Казахстанская

36498

6333

7905

22260

Карагандинская

161477

14387

14164

132926

Костанайская

39148

4482

2424

32242

Кызылординская

15141

2020

746

12375

Мангистауская

59050

8203

2487

48360

Павлодарская

60353

2626

2900

54827

Северо-Казахстанская

53843

6237

8911

38695

Южно-Казахстанская

55020

4172

1217

49631

г. Астана

251432

31900

31783

187749

г. Алматы

510281

171133

95361

243787

  ПРИЛОЖЕНИЕ 6
           к Государственной программе развития
туризма в Республике Казахстан 
на 2007-2011 годы,      
утвержденной Указом Президента 
Республики Казахстан     
от 29 декабря 2006 года N 231 

ОБЪЕМ
произведенной продукции (работ и услуг) (в млн. тенге)


2003 г. 2004 г. 2005 г.

ВСЕГО

в том числе:

9055,0

22386,9

29944,0

Туристские фирмы

2926,2

3204,2

5028,0

Гостиницы и прочие места
для краткосрочного
проживания, в том числе:

2181,4

14530,7

17737,5

гостиницы с ресторанами

1547,5

12886,4

15927,0

гостиницы без ресторанов

524,4

1297,5

1533,3

молодежные туристские лагеря
и горные туристские базы

33,5

41,4

57,7

кемпинги

-

148,9

0,7

прочие места проживания

76,0

156,5

218,8

ПРИЛОЖЕНИЕ 7
           к Государственной программе развития
туризма в Республике Казахстан 
на 2007-2011 годы,      
утвержденной Указом Президента 
Республики Казахстан     
от 29 декабря 2006 года N 231 

ПРОГНОЗ
увеличения туристского потока по приоритетным видам туризма


 

  ПРИЛОЖЕНИЕ 8
           к Государственной программе развития
туризма в Республике Казахстан 
на 2007-2011 годы,      
утвержденной Указом Президента 
Республики Казахстан     
от 29 декабря 2006 года N 231 

ПРОГНОЗ
поступлений в бюджет от въездного туризма (в млн. тенге)

Рост потока
туристов по
въездному туризму
(тыс. туристов)

2007

2008

2009

2010

2011

4500

273050





5400


342900




6000



381000



7000




444500


9500





603250