Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының жалпыәскери жарғыларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Президентінің 2007 жылғы 5 шілдедегі N 364 Жарлығы.

      "Қазақстан Республикасының қорғанысы және Қарулы Күштері туралы" Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 7 қаңтардағы Заңына сәйкес ҚАУЛЫ ЕТЕМІН:

      1. Қоса беріліп отырған жалпы әскери жарғылар бекітілсін:

      1) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының ішкі қызметінің жарғысы;

      2) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының гарнизондық және қарауылдық қызметтер жарғысы;

      3) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының саптық жарғысы;

      4) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының тәртіптік жарғысы.

      2. Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі, Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі, Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар министрлігі, Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитеті, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік күзет қызметі, Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы бағынысындағы әскерлер мен әскери құралымдардың күнделікті қызметін жоспарлау және ұйымдастыру кезінде Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының жалпыәскери жарғыларын басшылыққа алсын.

      Ескерту. 2-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      3. "Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің жарғыларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 1998 жылғы 27 қарашадағы № 4156 Жарлығының күші жойылды деп танылсын.

      4. Осы Жарлық алғаш ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
Президенті

  Қазақстан Республикасы
Президентінің
2007 жылғы 5 шілдедегі
№ 364 Жарлығымен
БЕКІТІЛГЕН

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының
ІШКІ ҚЫЗМЕТ ЖАРҒЫСЫ

      Ескерту. Жарғы жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 02.02.2016 № 187 Жарлығымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      Осы Жарғы ішкі тәртіптің негізгі ережелерін, әскери қызметшілердің жалпы құқықтарын, міндеттерін және олардың арасындағы өзара қарым-қатынастарды, негізгі лауазымды адамдардың және тәуліктік наряд адамдарының міндеттерін айқындайды.

      Осы Жарғыда көрсетілмеген лауазымды адамдардың міндеттері тиісті нұсқаулықтармен, қағидалармен, ережелермен және басқа да нормативтік құқықтық актілермен айқындалады.

      Жарғы Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының (бұдан әрі - Қарулы Күштер) әскери қызметшілеріне, сондай-ақ әскери жиындарға шақырылған әскери міндеттілерге, азаматтарға, олар әскери даярлықтан өту кезеңінде, әскери киім нысанын киюге құқығы бар әскери қызметтен шығарылған азаматтарға оны киген кезде қолданылады.

Жалпы ережелер

      1. Қазақстан Республикасын қорғау оның әрбір азаматының қасиетті борышы және міндеті болып табылады.

      Қазақстан Республикасының азаматтары заңда белгіленген тәртіппен және түрлерде әскери қызмет өткереді.

      Әскери қызмет өткеру қоғам мен мемлекет тарапынан ерекше сенім білдіру болып табылады, әскери қызметшілердің адамгершілігі мен моральдық-этикалық келбетіне жоғары талаптар қояды.

      Қазақстан Республикасының азаматтары заңнамада белгіленген ерекшеліктерді ескере отырып, Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында әскери қызмет өткеру қағидаларына сәйкес әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткереді немесе әскери қызмет өткеру туралы келісімшарт бойынша ерікті түрде әскери қызметке кіреді.

      Қарулы Күштерде "Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы" 2012 жылғы 16 ақпандағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес 1-қосымшада көрсетілген әскери атақтар белгіленген.

      2. Әскери қызметшінің мәртебесі заңдарда белгіленген алып тастауларымен және шектеулерімен Қазақстан Республикасының азаматы ретінде әскери қызметшінің жалпы құқықтарын, бостандықтары мен міндеттерін, сондай-ақ әскери қызмет ерекшеліктерімен негізделген оның құқықтарын, міндеттері мен жауаптылығын қамтиды.

      Әскери қызметшілерге мәртебесін куәландыру үшін уәкілетті орган белгілеген тәртіппен жеке нөмірі бар жетон, әскери қызметшінің жеке куәлігі (әскери билеті) және (немесе) қызметтік куәлік беріледі.

      Ескерту. 2-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      3. Заңнамаға сәйкес әскери қызметшілер құқықтарының, міндеттері мен жауапкершілігінің мазмұны мен көлемі олардың әскери қызмет міндеттерін (қызметтік міндеттерін) орындауда болуына немесе болмауына байланысты болады.

      Әскери қызметші, сондай-ақ запаста болатын азамат әскери жиындардан өту уақытында, олар әскери даярлықтан өту кезеңінде:

      1) лауазымдық міндеттерін орындаған;

      2) жауынгерлік іс-қимылдарға қатысқан, төтенше жағдайларда немесе соғыс жағдайында, сондай-ақ қарулы жанжалдар жағдайларында міндеттерді орындаған;

      3) бейбітшілік пен қауіпсіздікті қолдау жөніндегі бітімгершілік операцияларға қатысқан;

      4) терроризмге қарсы операцияларға қатысқан;

      5) төтенше ахуалдарды жоюға қатысқан;

      6) далалық жорыққа (теңізге шығуға), корабльдердің оқу-жаттығуларына немесе жорықтарына қатысқан;

      7) күн тәртібінде белгіленген қызмет уақыты ішінде немесе бұл қызметтік қажеттіліктен туындаған болса, басқа да уақытта әскери бөлімнің аумағында болған;

      8) қызметтік іссапарда болған;

      9) қызмет орнына барған және кері қайтқан;

      10) емделуде болған, емделу орнына барған және кері қайтқан;

      11) әскери жиындардан өткен;

      12) тұтқында, кепілде немесе еркінен айырылу жағдайында болған;

      13) адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қорғау, құқық тәртібін күзету және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша құқық қорғау органдарына көмек көрсеткен;

      14) әрекеттегі резервте болған;

      15) біліктілікті арттыруда, қайта даярлауда, қайта мамандануда, оқуда, әскери тағылымдамада болған;

      16) зерттеу жүргізген, әскери және басқа да сынақтарда болған жағдайда әскери қызмет міндеттерін орындауда болады.

      Офицерлер құрамының әскерге шақыру бойынша әскери қызметшілерінің мәртебесі келісімшарт бойынша әскери қызметшілердің мәртебесімен айқындалады.

      Мерзімді қызмет әскери қызметшісі мерзімді қызмет өткерудің барлық уақыты ішінде, ал әскери міндетті - әскери жиындардан өтудің барлық уақыты ішінде әскери қызмет міндеттерін орындайды.

      Әскери қызметшілер әскери қызмет міндеттерін (қызметтік міндеттерін) орындау кезінде мемлекеттік қызмет өкілдері болып табылады және мемлекеттің қорғауында болады.

      Ескерту. 3-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      4. Әскерлер қызметі - бұл гарнизондарда, әскери бөлімдер мен бөлімшелерде заңдармен, Қарулы Күштердің жалпыәскери жарғыларымен (бұдан әрі - жалпыәскери жарғылар), бейбіт және соғыс уақытында әскерлердің тіршілік әрекетін, тұрмысын, қызметін, сондай-ақ тәуліктік нарядтың қызмет өткеруін ұйымдастыруды регламенттейтін бұйрықтармен, нұсқаулықтармен белгіленген жоғары жауынгерлік әзірлікті, жарғылық әскери реттілікті, тәртіп пен қағидаларды сақтауды қамтамасыз етуге бағытталған іс-шаралар кешені.

      Бұл кешен:

      1) әскери бөлімдердегі, бөлімшелердегі, парктердегі, оқу-жаттығу орталықтарындағы, полигондар мен лагерьлердегі, корабльдердегі, мекемелердегі күнделікті қызметтік істерді айқындайтын, жауынгерлік әзірлікті, ішкі тәртіпті сақтауды, әскери қызметшілердің тіршілік әрекеті жағдайларын, тұрмысы мен оқуын, қару мен оқ-дәрілерді дұрыс сақтау мен беруді қамтамасыз ететін ішкі қызметті;

      2) әскери бөлімнің (бөлімшенің) ішкі тәртібін сақтау, жеке құрамын, қару-жарағы мен әскери техникасын, зымырандары мен оқ-дәрілерін, үй-жайларын, мүлкін және басқа да материалдық құралдарын күзету, бөлімшелердегі істердің жай-күйіне және әскери тәртіпті, күн тәртібі мен қызмет уақытының регламентін бұзудан сақтандыру және оған жол бермеу жөніндегі шаралардың уақтылы қабылдануын бақылауды жүзеге асыру үшін, сондай-ақ басқа да міндеттерді орындау үшін тағайындалған тәуліктік наряд қызметін;

      3) мақсаты гарнизон жеке құрамының жауынгерлік әзірлігін, жоғары әскери тәртібін ұстауды, әскерлердің күнделікті қызметі мен даярлығы үшін қажетті жағдайларды және гарнизондық іс-шараларды жүргізуді қамтамасыз ету болатын гарнизондық қызметті қамтиды.

      5. Әскери бөлімде ішкі қызметке басшылық жасауды әскери бөлімнің командирі, ал бөлімшеде - бөлімше командирі жүзеге асырады. Командирлерінің жалпы тікелей бастығы жоқ бірнеше бөлімшені бір үй-жайға орналастырған кезде әскери бөлім командирінің (гарнизон бастығының) бұйрығымен ішкі қызметке басшылық жасау осы бөлімшелердің біреуінің командиріне жүктеледі. Әскери бөлімде ішкі қызметтің тікелей ұйымдастырушысы бөлімнің штаб бастығы, ал бөлімше орналасқан жерде - бөлімше командирі (штаб бастығы) болып табылады.

      Әскери бөлімдердің командирлері деп бригадалардың, базалардың, жасақтардың, полктердің, орталықтардың, 1, 2 және 3-дәрежелі корабльдердің, жеке батальондардың, дивизиондардың, комендатуралардың, эскадрильялардың, жеке роталардың командирлері (бастықтары), Қарулы Күштердің ұйымдық-дербес бірліктері болып табылатын республикалық мемлекеттік мекемелердің, әскери оқу орындарының және басқа да әскери бөлімдердің басшылары түсініледі.

      Бөлімшелер командирлері деп бөлімше - желілік батальон буынындағы және оларға теңестірілген командирлер түсініледі.

      Бағынысты әскерлердегі ішкі қызметтің жай-күйіне жауапкершілік барлық тікелей бастықтарға жүктеледі. Олар ішкі қызмет талаптарын орындауды ұйымдастыруда және қамтамасыз етуде бағынысты әскери бөлімдер мен бөлімшелерге көмек көрсетуге және оның жай-күйін жүйелі түрде тексеруге міндетті.

      Əскери бөлім (мекеме) (бұдан әрі – əскери бөлім) деп Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да əскерлері мен əскери құралымдарының ұйымдық-дербес бірлігі болып табылатын, шартты жəне (немесе) нақты атау берілетін республикалық мемлекеттік мекеме түсініледі.

      Ескерту. 5-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

1-тарау. Әскери қызметшілер және олардың арасындағы өзара қарым-қатынастар
1. Әскери қызметшілердің жалпы құқықтары, міндеттері мен жауапкершілігі
Әскери қызметшілердің құқықтары

      6. Әскери қызметшілер Қазақстан Республикасының заңдарында айқындалған шектеулерді ескере отырып, Қазақстан Республикасының Конституциясында және заңнамасында көзделген барлық құқықтар мен бостандықтарды пайдаланады.

      7. Әскери қызметшілердің өз құқықтарын пайдалануы қоғамның, мемлекеттің құқықтары мен заңды мүдделеріне, әскери қызметке, басқа да әскери қызметшілер мен азаматтардың құқықтарына залал келтірмеуге тиіс.

      8. Мемлекет әскери қызметшілер құқықтарының, бостандықтарының іске асырылуына, сондай-ақ әлеуметтік және құқықтық қорғалуына, қызметі мен тұрмыс жағдайларын жақсартуға кепілдік береді.

      Әскери қызметшілердің құқықтарын қамтамасыз ету және қорғау командирлерге (бастықтарға) және әскери басқару органдарына жүктеледі.

      Әскери ант қабылдағанға дейін әскери қызметші жауынгерлік міндеттерді орындауға (жауынгерлік іс-қимылдарға қатысуға, жауынгерлік кезекшілікті атқаруға, жауынгерлік және қарауылдық қызметтер өткеруге) тартылмайды; әскери қызметшіге қару-жарақ пен әскери техника бекітіліп берілмейді, оған тәртіптік жаза қолданылмайды.

      Әскери қызметшілердің құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін іске асыру жөніндегі міндеттердің орындалмауына кінәлі командирлер (бастықтар) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылықта болады.

      9. Әскери қызметшілердің:

      1) Қазақстан Республикасының Президентімен келісу бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін мемлекеттік бюджет есебінен қамтылатын Қазақстан Республикасы органдары қызметкерлерінің еңбегіне ақы төлеудің бірыңғай жүйесі негізінде уәкілетті органдардың бірінші басшылары көздеген тәртіппен мемлекет есебінен ақшалай ризықпен қамтамасыз етілуге;

      2) бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органмен келісу бойынша уәкілетті мемлекеттік органдардың бірінші басшылары бекіткен нормалар бойынша мемлекет есебінен заттай және басқа да мүлік түрімен қамтамасыз етілуге;

      3) біліктілігін, қабілетін, өз лауазымдық міндеттерін адал орындауын ескеріп, қызметі бойынша жоғарылатылуға;

      4) өзiне қатысты қабылданған шешiмдер мен әрекетке (әрекетсіздікке) жоғары тұрған лауазымды адамдарға, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен сотқа шағым жасауға;

      5) уәкілетті лауазымды адаммен келісу бойынша әскери оқу орындарына оқуға түсуге, курстық даярлықтан, кәсіби даярлықтан, қайта даярлаудан және біліктілікті арттырудан өтуге, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білімнің оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарына әскери емес мамандықтар бойынша (мерзімді қызметтің әскери қызметшілерінен, курсанттар мен кадеттерден басқа) оқуға түсуге;

      6) денсаулығын сақтауға және қауіпсіздік техникасы мен гигиена талаптарына сәйкес келетін қызмет жағдайына;

      7) Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған тәртіппен әскери қызмет міндеттерін орындаған кезде өмірі мен денсаулығына немесе жеке мүлкіне келтірілген зиянның өтелуіне;

      8) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес әскери қызмет өткеру кезеңінде тұрғын үймен қамтамасыз етілуге;

      9) әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде арнаулы құралдарды, қаруды сақтауға, алып жүруге және қолдануға;

      10) өзінің құқықтарын, лауазымдық және арнаулы міндеттерін айқындайтын құжаттармен танысуға;

      11) жеке ісіне енгізілгенге дейін өзінің қызметтік жұмысы туралы пікірлермен және басқа да құжаттармен, жеке іс материалдарымен (мемлекеттік құпияны құрайтын мәліметтерді қамтитын арнаулы тексеру материалдарын қоспағанда) танысуға, сондай-ақ жеке іске өзінің жазбаша түсініктемесін, басқа да құжаттар мен материалдарды қосуға;

      12) өзінің және өз отбасы мүшелерінің дербес деректерінің қорғалуына;

      13) медициналық қамтамасыз етілуге және санаторийлік-курорттық емделуге;

      14) зейнетақымен қамсыздандырылуға және әлеуметтік қорғалуға;

      15) әскери қызмет ерекшеліктері ескеріле отырып, тиісті ұйымдастырушы-лық-техникалық және санитариялық жағдайларға;

      16) демалысқа;

      17) оқытушылық, ғылыми немесе өзге де шығармашылық қызметті жүзеге асыруға құқығы бар.

      Әскери қызметшілердің өзге де құқықтары Қазақстан Республикасының заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде белгіленуі мүмкін.

      Ескерту. 9-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      10. Әскери қызметшілердің қаруды алып жүру қағидалары жалпыәскери жарғыларда айқындалады. Әскери қызметшілер жеке немесе бөлімше құрамында соңғы шара ретінде:

      1) күзетілетін әскери және азаматтық объектілерге, қарауылдарға, әскери бөлімдердің үй-жайлары мен құрылыстарына қарулы шабуыл жасауға тойтарыс берген;

      2) қаруды және әскери техниканы күшпен тартып алу әрекетінің жолын кескен;

      3) әскери қызметшілер мен азаматтық адамдарды, егер өзге тәсілдермен және құралдармен оларды қорғау мүмкін болмаса, олардың өміріне немесе денсаулығына қатер төндіретін шабуыл жасаудан, оның ішінде жануарлардың шабуыл жасауынан қорғаған;

      4) егер өзге тәсілдермен және құралдармен қылмыскердің қарсылығын еңсеру, ұстау немесе қаруын алу мүмкін болмаса, қылмыстық құқық бұзушылық жасаған, қарулы қарсылық көрсеткен не ауыр, аса ауыр қылмыс жасау кезінде қолға түскен адамды, сондай-ақ қаруды тапсыру туралы заңды талапты орындаудан бас тартқан қаруланған адамды ұстап алған;

      5) кепілге алынғандарды, басып алынған күзетілетін объектілерді, құрылыстар мен арнайы (әскери) жүктерді босатқан;

      6) өздеріне қатысты күзетте ұстау түрінде бұлтартпау шарасы таңдалған, бас бостандығынан айыруға сотталған адамдардың күзетуден қашып шығуының жолын кескен, сондай-ақ оларды күшпен босату әрекеттерінің жолын кескен;

      7) дабыл сигналын берген немесе көмекке шақырған;

      8) қажетті қорғаныс және аса қажет жағдайларда қару қолдануға құқылы.

      Қарауыл құрамына кіретін әскери қызметшілер Қарулы Күштердің гарнизондық және қарауылдық қызметтер жарғысында (бұдан әрі - Гарнизондық және қарауылдық қызметтер жарғысы) баяндалған жағдайларда және тәртіппен қару қолдануға құқылы.

      Қаруды алып жүруге құқық әскери қызметшілердің жеке куәлігіне тиісті белгі жасаумен расталады. Сапта қару саптық жарғыда айқындалған қағидалар бойынша алып жүріледі.

      Саптан тыс қаруды алып жүру кезінде оның сақталуы және қоғамдық қауіпсіздік қамтамасыз етілуге тиіс.

      Әскери қызметші қаруды қолданған кезде қажетті қорғану мен аса қажеттілік шектерінен шығуға жол бермеуге міндетті.

      Төтенше жағдай енгізілген және тиісті міндеттерді орындауға Қарулы Күштерді қолдану кезінде Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің әскери қызметшілеріне күш, арнайы құралдарды, қызметтік иттерді, қаруды қолдану, әскери техниканы пайдалану шарттарына, тәртібі мен шегіне қатысты бөлігінде "Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланы туралы" 2015 жылғы 10 қаңтардағы Қазақстан Республикасы Заңының ережелері қолданылады.

      Терроризмге қарсы операциялар шеңберіндегі міндеттерді орындауға Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін қолдану кезінде Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің әскери қызметшілеріне күш, арнайы құралдарды, қызметтік иттерді, қаруды қолдану, әскери техниканы пайдалану шарттарына, тәртібі мен шегіне қатысты бөлігінде "Ұлттық қауіпсіздік органдары туралы" 1995 жылғы 21 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Заңының ережелері қолданылады.

      Ескерту. 10-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      11. Қару қолдану, кенеттен қарулы шабуыл жасауды, жауынгерлік техниканы, көлік құралдарын, теңіз және өзен кемелерін пайдаланумен шабуыл жасауды, сондай-ақ қамаудан қарумен қашып шыққанды қоспағанда, оны қолдану ниеті туралы ескерту жасауды көздеуге тиіс.

      Әскери қызметші қаруды қолдану және пайдалану кезінде маңындағы азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін барлық ықтимал шараларды қабылдауға, ал қажет болған жағдайда зардап шеккендерге алғашқы медициналық көмек көрсетуге міндетті.

      Әйелдер мен кәмелетке толмағандар әскери қызметшінің немесе басқа да адамдардың өміріне қатер төндіретін терроризм актісін, қарулы шабуыл жасаған, қарулы қарсылық көрсеткен не олар топтасып шабуыл жасаған, егер ондай шабуыл жасауға өзге де тәсілдермен және құралдармен тойтарыс беру мүмкін болмаған жағдайларды қоспағанда, оларға қатысты қару қолдануға жол берілмейді.

      Әскери қызметші қару қолданудың немесе пайдаланудың әрбір жағдайы туралы командирге (бастыққа) баяндайды.

Әскери қызметшілердің жалпы міндеттері

      12. Әскери қызметші:

      1) Қазақстан Республикасының Конституциясын және басқа да нормативтік құқықтық актілерін, сондай-ақ жалпыәскери жарғылардың талаптарын сақтауға;

      2) белгіленген тәртіппен әскери ант қабылдауға, оған адал болуға, өз халқына шексіз қызмет етуге, Қазақстан Республикасын батыл, шебер қорғауға, әскери борышын өткеруге, әскери қызметтің қиындықтарын табандылықпен көтеруге;

      3) өз Отанының патриоты болуға, өзінің іс-қимылымен мемлекеттік биліктің беделін нығайтуға, мемлекеттің мүдделерін қорғауға, әскери қызметшілер арасындағы достықты нығайтуға;

      3-1) Əскери қызмет өткеру қағидаларында айқындалатын тəртіппен жəне мерзімдерде өзін ротациялау туралы уəкілетті орган басшысының шешімін орындауға;

      4) адал, тәртіпті, ержүрек болуға, әскери борышын өткеру кезінде дұрыс бастама танытуға;

      5) командирлердің (бастықтардың) бұйрықтарын дәлме-дәл және мерзімінде орындауға, оларға мүлтіксіз бағынуға және оларды ұрыста қорғауға, әскери бөлімнің Жауынгерлік Туын сақтауға;

      6) әскери кәсіби білімін ұдайы меңгеруге, өз машығы мен әскери шеберлігін жетілдіруге;

      7) өзіне сеніп тапсырылған қаруды, қару-жарақ пен әскери техниканы қолдана білуге, олардың сақталуын және дұрыс пайдаланылуын қамтамасыз етуге;

      7-1) әскери мүлiктiң сақталуын қамтамасыз етуге;

      8) жауынгерлік жолдастықты бағалай білуге, әскери қызметшілерді қауіптен құтқаруға, оларға сөзбен және ісімен көмектесуге, әрқайсысының ар-намысы мен қадір-қасиетін құрметтеуге, өзіне және басқаларға қатысты дөрекілік пен қорлауға жол бермеуге, олардың лайықсыз қылықтар жасауынан сақтандыруға;

      9) әскери әдептілік, мінез-құлық және әскери сәлемдесу қағидаларын, әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде оны киіп жүру қағидаларын сақтай отырып, әскери киім нысанын киіп жүруге, әрдайым және барлық жерде өзін лайықты және абыроймен ұстауға;

      10) қырағы болуға және мемлекеттік құпиялардың жария болуына жол бермеуге;

      11) әскери қызмет өткеру туралы келісімшарттың талаптарын сақтауға;

      12) Қарулы Күштердің әскери бөлімдері мен бөлімшелері, халықаралық шарттарға сәйкес бірлескен (коалициялық) қарулы күштер құрамында қарулы жанжалдарға қатысуға;

      13) уәкілетті органдардың басшылары бекітетін дене даярлығы жөніндегі нормативтердің талаптарын сақтауға және орындауға;

      14) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген қызметтік әдеп нормаларын сақтауға;

      15) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген шектеулерді қабылдауға;

      16) әскери қызметшінің жеке мүдделері өзінің лауазымдық өкілеттігімен ұштасатын немесе оларға қайшы келетін жағдайларда жазбаша нысанда баянат беруге және командирге (бастыққа) дереу хабарлауға;

      17) әскери қызмет мүдделерiне зиян келтiретiн жария сөйлеуге жол бермеуге;

      18) командирге (бастыққа):

      шет мемлекеттің азаматтығын қабылдау ниеті;

      Қазақстан Республикасының азаматтығынан шығу туралы өтініш бергені;

      егер өзіне белгілі болса, зайыбының (жұбайының) немесе өзінің жақын туыстарының шет мемлекеттің азаматтығын қабылдау ниеті жəне (немесе) олардың Қазақстан Республикасының азаматтығынан шығу туралы өтініш бергені туралы жазбаша нысанда дереу хабарлауға;

      19) теріс себептер, аттестаттау қорытындысы бойынша анықталған қызметіне сай келмеуі бойынша, Қазақстан Республикасының азаматтығы тоқтатылуына байланысты әскери қызметтен шығарылған кезде уәкілетті мемлекеттік органның бірінші басшысы айқындаған тәртіппен мемлекетке:

      оны әскери, арнаулы оқу орнында, оның ішінде шет мемлекетте оқытуға, біліктілігін арттыруға, курстық даярлауға, әскери-техникалық және өзге де мамандықтар бойынша қайта даярлауға жұмсалған ақшаны;

      Қазақстан Республикасы мен оқытатын ел арасында жасалған шарт сомасына балама ақшаны өтеуге міндетті.

      Келісімшарт бойынша әскери қызметші әскери қызметке кіргеннен кейін бір ай ішінде әскери қызмет өткеру кезеңіне әскери қызметшінің меншігіндегі оған заңды түрде тиесілі ақшаны, облигацияларды, пайлық инвестициялық қорлардың ашық және аралық пайларын, сондай-ақ оған мүліктік жалға берілген өзге де мүлікті қоспағанда, оларды пайдаланудан кіріс алынатын коммерциялық ұйымдардың акцияларын (жарғылық капиталдағы қатысу үлестерін) және өзге де мүлікті сенімгерлік басқаруға беруге міндетті. Мүлікті сенімгерлік басқару шарты нотариаттық куәландырылуға тиіс.

      Қазақстан Республикасының заңдарымен әскери қызметшілерге өзге де міндеттер жүктелуі мүмкін.

      Ескерту. 12-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      12-1. Қызметтік міндеттерін орындауға байланысты жағдайларды қоспағанда, әскери қызметші ойын мекемесіне барудан тартынуға тиіс.

      Ескерту. 12-1-тармақпаен толықтырылды – ҚР Президентінің 02.11.2023 № 396 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      13. Әскери қызметші Қазақстан Республикасының қорғаушысы деген жоғары атаққа лайық болуға, Қарулы Күштердің және өз әскери бөлімінің жауынгерлік даңқын, өзінің әскери атағын құрметтеуге тиіс.

      14. Әскери қызметші мемлекеттік рәміздерді құрметтеуге, халықтар достығын қастерлеуге міндетті.

      Әскери қызметшілердің өзара қарым-қатынастарында олардың ұлттық сана-сезім, әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері құрметтелуге тиіс.

      Қарулы Күштердегі жұмыс және іс жүргізу тілі мемлекеттік тіл болып табылады, орыс тілі ресми түрде қазақ тілімен тең қолданылады.

      Әрбір әскери қызметшінің борышы - Қазақстан халқы бірлігінің маңызды факторы болып табылатын мемлекеттік тілді меңгеру.

      Командирлер (бастықтар) мемлекеттік тілді жан-жақты дамытуға, барлық әскери қызметшілердің мемлекеттік тілді еркін және тегін меңгеруі үшін барлық қажетті ұйымдастыру, материалдық-техникалық жағдайларды жасауға міндетті.

      Ескерту. 14-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      15. Әскери қызметшілер бір-бірінің құқықтарын, бостандықтарын, ар-намысы мен қадір-қасиетін құрметтеуге, командирлер (бастықтар) мен үлкендерге реттілік пен тәртіпті ұстауда жәрдемдесуге міндетті.

      Қызметтестері арасындағы жалпыәскери жарғылармен айқындалған өзара қарым-қатынас қағидалары бұзылған жағдайда әскери қызметші дереу өзіне берілген құқықтар мен міндеттер ауқымында жарғылық реттілікті орнатуға шаралар қабылдауға, өзінің тікелей бастығына, ал ерекше қажет болған жағдайда үлкен бастыққа баяндауға тиіс.

      Әскери қызметшімен болған, оның міндеттерін орындауына ықпал ететін барлық жағдайлар мен оған жасалған ескертулер туралы ол өзінің тікелей бастығына баяндауға міндетті.

      16. Әскери қызметші салауатты өмір салтын ұстануға, өз денсаулығын сақтауға және нығайтуға, әскери қызмет қауіпсіздігінің талаптарын, сырқаттанудан, улану мен жарақаттанудан сақтандыру шараларын сақтауға, дене дайындығы мен жаттығуды күнделікті арттыруға, ағзасын шынықтыруды жүзеге асыруға тиіс. Әскери қызметшінің әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде алкогольдік, есірткілік немесе өзге де масаң күйге ұшырататын заттарды тұтынуына жол берілмейді. Темекі шегуге тек үй-жайлардан тыс арнайы бөлінген және өртке қарсы және санитариялық-гигиеналық тұрғыдан жабдықталған орындарда жол беріледі.

      17. Әскери қызметші қызметтік және жеке мәселелер бойынша өзінің тікелей бастығына және оның рұқсатымен команда бойынша келесі бастыққа өтініш жасауға тиіс, ал ерекше жағдайларда ол үлкен бастыққа өтініш жасай алады.

      18. Әскери қызметшілер әскери мүліктің ұрланғанын немесе бүлінгенін, ақшалай қаражаттың заңсыз жұмсалғанын, әскерлерді жабдықтауда асыра пайдалану, қару-жарақ пен әскери техниканы ұстауда кемшіліктер болғанын немесе мемлекетке залал келтіретін басқа да фактілерді анықтаған кезде ол туралы тікелей немесе үлкен бастыққа жазбаша түрде баяндауға міндетті.

      Әскери қызметші лауазымды адамдардың, мемлекеттік органдар мен қоғамдық бірлестіктердің заңсыз әрекетіне мемлекеттік басқару органдарына, құқық қорғау органдары мен соттарға жүгіне алады.

      19. Әскери қызметші халықаралық ізгілік құқық ережесін, оның ішінде әскери іс-қимылдар жүргізу, жауынгерлік іс-қимылдар ауданындағы жараланғандармен, сырқаттанғандармен, қарсыластың қарулы күштері құрамынан корабль апатына ұшыраған адамдармен және азаматтық тұрғындармен, сондай-ақ әскери тұтқындармен қарым-қатынас жасаудың халықаралық қағидаларын білуге және оларды мүлтіксіз сақтауға міндетті.

      20. Әскери қызметші жауынгерлік іс-қимылдар барысында, тіпті өз әскери бөлімінен (бөлімшесінен) қол үзіп қалғанда және толық қоршауда қалғанда да тұтқынға түсіп қалмай, қарсыласқа батыл қарсылық көрсетуге міндетті. Ол ұрыста өзінің жауынгерлік борышын соңына дейін орындауға міндетті.

      Егер әскери қызметші өз әскерлерінен қол үзіп қалғанда және қарсылық көрсетудің барлық құралдары мен тәсілдері қолданып таусылғанда немесе жарақаттану немесе контузия алу салдарынан дәрменсіз жағдайда болғанда қарсыластың тұтқынына түскен болса, ол өзін және басқа да әскери тұтқындарды тұтқыннан босату және өз әскерлеріне қайтып оралу үшін кез келген мүмкіндікті қарауға және пайдалануға тиіс. Қарсылас тұтқынға алған әскери қызметші жауап алу кезінде тек өз тегін, атын, әкесінің атын, әскери атағын, туған күнін және жеке нөмірін айтады. Ол жауынгер абыройына лайық болуға, мемлекеттік құпияларды қастерлеп сақтауға, табандылық пен батылдық танытуға, тұтқындағы басқа әскери қызметшілерге көмек көрсетуге, оларды жауға жәрдемдесуден сақтандыруға, қарсыластың әскери тұтқынды Қазақстан Республикасына залал келтіру үшін пайдалану әрекеттерін тойтаруға міндетті.

      Тұтқынға алынған, бейтарап елдерде еркінен айырылған әскери қызметшілердің әскери қызметші мәртебесі сақталады. Әскери қолбасшылық және оған уәкілетті басқа да мемлекеттік басқару органдары көрсетілген әскери қызметшілердің құқықтарын қорғау және оларды Отанына қайтып оралту жөнінде халықаралық құқық нормаларына сәйкес шаралар қабылдауға міндетті.

Әскери қызметшілердің лауазымдық және арнайы міндеттері

      21. Әрбір әскери қызметшінің лауазымдық міндеттері болады, олар атқаратын лауазымына сәйкес оған жүктелген функциялар мен міндеттердің ауқымы мен іс жүзінде орындалу шектерін айқындайды. Лауазымдық міндеттер тек қызмет мүдделерінде орындалады.

      Бұл міндеттер жалпыәскери жарғылармен, тиісті басшылықтармен, ережелермен, нұсқаулықтармен немесе тікелей бастықтардың жазбаша бұйрықтарымен айқындалады.

      22. Жауынгерлік кезекшілікте, жауынгерлік қызметте, тәуліктік және гарнизондық нарядтарда болған кезде, сондай-ақ табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды және олардың салдарын жою, терроризмге қарсы операциялар үшін тартылатын әскери қызметшілер арнайы міндеттерді орындайды. Бұл міндеттер және оларды орындау тәртібі заңнамада белгіленеді.

      Арнайы міндеттерді орындау үшін әскери қызметшілерге заңнамалық актілерде және жалпыәскери жарғыларда айқындалатын қосымша құқықтар берілуі мүмкін.

Әскери қызмет қауіпсіздігі

      23. Әскери қызмет қауіпсіздігі әскери қызмет өткеру процесінде әскери қызметшілерге зиянды және қауіпті ықпал етуді болдырмайтын іс-шаралар кешенімен қамтамасыз етілген әскери қызметшінің қорғалу жай-күйі болып табылады.

      24. Командирлер (бастықтар) әскери қызмет қауіпсіздігінің қамтамасыз етілуін бақылауды жүзеге асырады және оған жауап береді.

      25. Әскери қызмет қауіпсіздігін қамтамасыз етудің негізгі бағыттарына:

      1) әскери қызмет қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы нормативтік құқықтық актілерді, қағидаларды, нормаларды әзірлеу және қабылдау;

      2) қайғылы оқиғалар мен кәсіби сырқаттануларды есепке алудың бірыңғай тәртібін белгілеу;

      3) әскери қызмет қауіпсіздігі саласындағы нормативтік құқықтық актілердің, бұйрықтардың талаптарын сақтауды бақылау жатады.

      26. Әскери қызмет қауіпсіздігі саласындағы негізгі қағидаттар:

      1) қызметтік істер нәтижелеріне қатысты әскери қызметшінің өмірі мен денсаулығына басымдық беру;

      2) нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу және қабылдау арқылы әскери қызмет қауіпсіздігі саласындағы бірыңғай талаптарды белгілеу;

      3) әскери қызмет қауіпсіздігінің жай-күйі туралы ақпараттың жариялылығы, толықтығы мен нақтылығы болып табылады.

      27. Әскери қызмет қауіпсіздігі жөніндегі талаптар барлық әскери қызметшілердің, олардың әскери қызмет өткеру кезеңінде орындауы үшін міндетті.

      28. Әскери қызмет қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында әскери қызметші:

      1) әскери қызмет қауіпсіздігі жөніндегі нормалардың, қағидалар мен нұсқаулықтардың, бұйрықтардың талаптарын, сондай-ақ командирлердің (бастықтардың) қызметтік міндеттерін орындау кезінде қауіпсіздік шараларын сақтау жөніндегі талаптарын сақтауға;

      2) адамдардың өмірі мен денсаулығына қатер төндіретін жағдай туралы өзінің тікелей бастығына дереу хабарлауға;

      3) Қазақстан Республикасының әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы заңнамасына сәйкес медициналық қарап-тексеруден және медициналық куәландырудан өтуге;

      4) арнайы киімді, жеке және ұжымдық қорғаныс құралдарын арналуы бойынша пайдалануға міндетті.

      Ескерту. 28-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      29. Әскери қызмет қауіпсіздігін қамтамасыз ету кезінде командир (бастық):

      1) өз өкілеттіктері шегінде әскери қызмет қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелері бойынша бұйрықтар, нұсқаулықтар, қағидалар шығарады;

      2) қару-жарақ пен әскери техниканы пайдалану кезінде әскери қызметшілерден қауіпсіздік шараларын сақтауды талап етеді;

      3) қызметтің қауіпсіз жағдайларын жасау жөніндегі рационализаторлық ұсыныстары үшін әскери қызметшілерді көтермелейді;

      4) әскери қызмет қауіпсіздігі талаптарын бұзған әскери қызметшілерге шаралар қолданады.

      Ескерту. 29-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      30. Әскери қызмет қауіпсіздігіне қол жеткізу үшін командир (бастық):

      1) әскери қызметтің қауіпсіз жағдайларын қамтамасыз етуге;

      2) қойылған міндеттерді орындау кезеңінде болжамды зиянды факторлар туралы ақпараттық-түсіндіру жұмысын ұйымдастыруға және жүргізуге;

      3) қағидалар мен нормалар талаптарына сәйкес әскери қызметшілерді әскери қызмет өткеру кезінде қауіпсіздік шараларын сақтау бойынша оқытып-үйретуді және даярлауды жүргізуге;

      4) бағынысты әскери қызметшілерді қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылдауға және оларды киюдің белгіленген мерзімдерінде арнайы киімді, аяқкиімді және зиянды (қауіпті) өндіріс факторларының әсер етуінен жеке (ұжымдық) қорғаныс құралдарын мақсаты бойынша пайдалануға, жөндеуге бақылауды жүзеге асыруға;

      5) қойылған міндеттерді орындау кезінде қауіпсіздік талаптарын қамтамасыз етуге жауапты әскери қызметшілермен және мамандармен әскери қызмет қауіпсіздігі мәселелер бойынша нұсқаулар беруді, сабақтарды, оның ішінде көрнекі сабақтарды және білімдерін тексеруді ұйымдастыруға және жүргізуге;

      6) әскери қызметшілерді міндетті кезеңдік медициналық қарап тексеру мен медициналық куәландырудан өткізуді қамтамасыз етуге;

      7) белгіленген нормаларға сәйкес әскери қызметшілерге қажетті санитариялық-гигиеналық жағдайлар жасауға, алдын ала өңдеу құралдарымен, жуу және залалсыздандыру құралдарымен, медициналық қобдишалармен, сүтпен, емдәмдік-алдын алу тағамымен қамтамасыз етуге;

      8) жоғары тұрған әскери басқару органына әскери қызмет қауіпсіздігінің жай-күйі туралы қажетті ақпаратты ұсынуға;

      9) қайғылы оқиғалар мен кәсіби сырқаттануларды тіркеуді, есепке алуды және талдауды жүзеге асыруға, олардан сақтандыру жөнінде шаралар қабылдауға;

      10) қайғылы оқиғаларға қызметтік тексеру тағайындауға және жүргізуге;

      11) егер бұл басқа адамдардың өмірі мен денсаулығына қатер төндірмесе және авариялық жағдай тудыруға әкеп соқтырмаса, тергеу басталғанға дейін қайғылы оқиғаның орнын, жағдайды оқиға болған сәттегі күйде сақтау жөнінде шаралар, ал оны сақтау мүмкін болмаған жағдайда қалыптасқан жағдайды тіркеу жөнінде шаралар қабылдауға (сұлбалар жасауға, бұл ретте фото және бейне түсірілімдерін пайдалануға);

      12) жоғары тұрған әскери басқару органына бағынысты жеке құраммен болған қайғылы оқиғалар фактілері туралы дереу баяндауға міндетті.

      Ескерту. 30-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Әскери қызметшілердің жауаптылығы

      31. Әскери қызметшілер әскери атағы мен лауазымына қарамастан, заң алдында тең және өзінің құқықтық жағдайының ерекшеліктерін ескере отырып, Қазақстан Республикасының азаматтары үшін белгіленген жауаптылықта болады.

      32. Әскери қызметшілер тәртіптік теріс қылықтар жасағаны үшін Тәртіптік жарғыда белгіленген реттілікпен тәртіптік жауаптылыққа тартылады.

      33. Әскери қызметшілер қылмыстық, әкімшіліктік және өзге де құқық бұзушылықтар жасағаны үшін Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес қылмыстық, әкімшіліктік, азаматтық-құқықтық және тәртіптік жауаптылықта болады.

      34. Теріс қылық жасағанына байланысты тәртіптік жаза қолданылған әскери қызметші Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылықтың басқа да түрлерінен босатылмайды.

      Материалдық залал келтіруге байланысты құқық бұзушылық жасалған жағдайда әскери қызметші жауаптылықтың өзге де түрлеріне тартылуына немесе қоғамдық ықпал ету шараларын қолдануға қарамастан, ерікті түрде немесе сот шешімі негізінде залалды өтейді.

      Әскери қызметшіні жауаптылыққа тарту кезінде оның ар-намысы мен қадір-қасиетіне қысым жасауға жол берілмейді.

2. Әскери бөлім командирлерінің (бастықтарының) және негізгі
лауазымды адамдарының міндеттері
Командирлердің (бастықтардың) жалпы міндеттері

      35. Әскери бөлімнің (бөлімшенің) командирі дара басшы болып табылады және мемлекет алдында оған бағынысты әскери бөлімнің (бөлімшенің) жауынгерлік, жұмылдыру әзірлігіне және жауынгерлік қабілетіне жеке өзі жауапты болады. Ол:

      1) әскери бөлімнің жауынгерлік әзірлігіне және жауынгерлік қабілетіне;

      2) жеке құрамның жауынгерлік және жұмылдыру даярлығына, әскери тәрбиесіне, тәртібіне, моральдық-психологиялық жай-күйі мен әскери қызмет қауіпсіздігіне;

      3) қару-жарақ пен әскери техниканың, зымырандардың, оқ-дәрілердің, жанармай, жағармай материалдары мен басқа да материалдық құралдардың жай-күйіне, пайдаланылуы мен сақталуына;

      4) әскери объектілердің, ғимараттар мен құрылыстардың жай-күйіне;

      5) шарттық және талап-арыз жұмысына;

      6) әскери бөлімнің (мекеменің) қызметі нысанасына жататын лицензияланатын қызмет түрлеріне лицензия алуды ұйымдастыруға;

      7) әскери бөлімнің (бөлімшенің) жауынгерлік міндеттерді табысты орындауына;

      8) мемлекеттік құпияларды қорғауды қамтамасыз етуге;

      9) сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралар қабылдауға;

      10) жарғылық ішкі тәртіпке;

      11) жауынгерлік, материалдық-техникалық қамтамасыз етудің барлық түрлеріне жауап береді.

      Командир бөлімдегі (бөлімшедегі) істердің нақты жай-күйін жан-жақты білуге, оның жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігін және жауынгерлік қабілетін арттыруға барлық шараларды қабылдауға тиіс.

      36. Командир (бастық) мемлекет саясатын өмірде нақты және жүйелі түрде жүргізуге:

      1) бөлімнің (бөлімшенің) жауынгерлік, жұмылдыру әзірлігін және жауынгерлік қабілетін қойылған міндеттерді орындауды қамтамасыз ететін жай-күйде ұстауға;

      2) жеке кәсіби даярлығын және әскери бөлімді (бөлімшені) басқару әдістерін жетілдіруге, қызметтік міндеттерін орындауда бағыныстылар үшін үлгі болуға, осы үшін өзінің қызмет уақытын тиімді пайдалануға, өзінің іске деген көзқарасымен және өзінің мінез-құлқымен әскери ұжымда тұрақты және оң моральдық-психологиялық жағдай жасауға ықпал етуге;

      3) далалық машықтануды арттыруға, бөлімшелерді жауынгерлік әзірліктің әртүрлі дәрежесіне келтіру бойынша сабақтар мен әрекеттерде жаттықтыруларды жүргізуге; жеке құрамның өз міндеттерін білуіне және орындауына қол жеткізуге; жауынгерлік, жұмылдыру әзірлігін және жауынгерлік қабілетін қолдау және жетілдіру жөніндегі іс-шараларды жоспарлауға, оларды орындауға қол жеткізуге;

      4) жоспарларға қажетті өзгерістер мен нақтылауларды уақтылы енгізуге;

      5) қару-жарақ пен әскери техниканың, басқа да материалдық құралдардың тізімдік және қолда бар құрамы туралы, бар болуы мен жай-күйі туралы ұдайы нақты мәліметтері болуға, олармен толық қамтамасыз етілуге қол жеткізуге;

      6) мемлекеттік құпияларды қорғау жөнінде шаралар қабылдауға;

      7) қызметтік ақпаратты пайдакүнемдік және өзге де жеке мақсаттарда пайдалануға жол бермеуге;

      8) кадрлармен жұмысты білікті жүргізуге;

      9) өз өкілеттіктері шегінде Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заңнамасы және басқа да заңнамалық актілері талаптарының орындалуын қамтамасыз етуге міндетті.

      37. Командир (бастық) бағыныстыларды жауынгерлік даярлауға тікелей басшылық жасауға:

      1) жауынгерлік даярлықты ұйымдастыру жөніндегі міндеттерді жоспарлауға және оларды уақтылы қоюға;

      2) бағынысты командирлердің кәсіби білімін, әдістемелік шеберлігін және педагогтік мәдениетін ұдайы жетілдіруге;

      3) жеке құрамды жауынгерлік оқу-жаттығумен толық қамтуға қол жеткізе отырып, оқу-жаттығулар мен сабақтарды жеке өзі өткізуге;

      4) сыныптық мамандарды даярлауды ұйымдастыруға және бақылауға;

      5) жауынгерлік даярлық барысында бағыныстыларға бақылауды жүзеге асыруға және қажетті көмек көрсетуге;

      6) жауынгерлік оқу-жаттығуға сайысқа түсушілікті, бағыныстыларды оқытып-үйрету мен тәрбиелеудің тиімділігін арттыруға ықпал ететін барлық жаңалықты, жетістіктерді енгізуге;

      7) жауынгерлікке барынша жақындатылған оқытып-үйрету жағдайларын жасау жөніндегі іс-шараларды жүргізуге;

      8) оқу материалдық-техникалық базаны жетілдіруге міндетті.

      38. Командир (бастық) бағыныстыларды ұдайы тәрбиелеуге:

      1) оларда Қазақстан Республикасын қорғауға моральдық және психологиялық әзірлікті, Қарулы Күштерге тиесілігі үшін мақтан тұтуды және жауаптылықты қалыптастыруға және ұстауға;

      2) әскери қызметшілердің бойында әскери борышты орындау үшін қажетті қасиеттерді, әскери анттың қасиеттілігі мен мызғымастығы түсінігін, ержүректілікті, ұстамдылықты, тапқырлықты, қырағылықты, жауынгерлік жолдастық пен өзара қол ұшын беруді, заңдарға деген құрметті дамытуға, осы мақсаттарда тәрбиелігінің, қызметіне адал болудың жеке үлгісін, сондай-ақ әскери жоралғыларды (2-7-қосымшалар) белсенді пайдалануға;

      3) қарым-қатынас мәдениетін жетілдіруге;

      4) әскери ұжымды шоғырландыру және әскери қызметшілер арасындағы достықты нығайту туралы қамқорлық жасауға, шыққан тегіне, әлеуметтік және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, қызмет мерзіміне, тұрғылықты жеріне және өзге де жағдайларына қарамастан, олардың ұлттық сезімін, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарын ескеруге және құрметтеуге, жауынгерлік әзірлікке және жауынгерлік қабілетіне залал келтіруші ретінде көрсетілген белгілер бойынша кемсіту әрекеттеріне төзбеушілік танытуға;

      5) бағыныстыларға кішіпейілділік пен ілтипаттылық танытуға, өзара қарым-қатынастарда әдепсіздік пен дөрекілікке жол бермеуге, олардың жеке басының қадір-қасиетін құрметтеумен жоғары талап қоюды және принциптілікті үйлестіруге;

      6) әскери қызметшілер мен олардың отбасы мүшелерінің тұрмыстық мәселелерін шешу мен құқықтық және әлеуметтік қорғауды қамтамасыз етуге шаралар қабылдауға;

      7) шығармашылықты дамыту, мәдени тұрғыдан даму және демалу, денсаулығы мен дене шынықтыруды нығайту үшін жағдайлар жасауға, қажет болған кезде үлкен бастықтар алдында бағыныстыларды қолдауға міндетті.

      39. Командир (бастық) жеке құрамның мықты әскери тәртібін және жоғары моральдық-психологиялық жай-күйін ұдайы сақтауға міндетті.

      Командир (бастық) өзіне берілген құқықтар шегінде жеке өзі әрекет етуге; өзі үлгі көрсетуге және бағыныстылардан сергектік пен төзімділікті, мінсіз мінез-құлықты талап етуге, заңнаманы, әскери антты, жалпыәскери жарғыларды, өзінің қызметтік міндеттері мен бұйрықтарды нақты орындауға; танытқан дұрыс бастамасы, ынта-жігері, ерлігі және қызметте ерекшеленгені үшін бағыныстыларды көтермелеуге, әділетті болуға және әскери тәртіпті бұзушыларды қатаң жазалауға тиіс.

      40. Командир (бастық) жеке құрамның қаза табуы мен жарақаттануын болдырмау жөнінде шаралар қабылдауға, жауынгерлік кезекшілікте, жауынгерлік қызметте, тәуліктік нарядта, қару-жарақпен және әскери техникамен, қызметтік жануарлармен жұмыс кезінде, марш жасау, оқу-жаттығуларды, жауынгерлік оқ атуларды (іске қосуларды) жүргізу, ұшуларды жасау, корабльдер жорықтары, арнайы сабақтар немесе жұмыстар кезінде, қарауылдық және ішкі (кезекшілік және вахталық) қызметтерді өткеру кезінде қажетті қауіпсіздік талаптарын сақтауға және белгілеуге, бағыныстыларға қауіпсіздік талаптарын уақтылы жеткізуге және олардың орындалуына қол жеткізуге міндетті.

      Сабақтар, жұмыстар немесе қызметтік істердің басқа да іс-шаралары басталар алдында командир ол үшін қауіпсіздік жағдайларының жасалғанына және қамтамасыз етілгеніне, оларға жеткізілген қауіпсіздік талаптарын бағыныстылардың меңгергеніне және оларды орындауда жеткілікті практикалық машықтанғанына өзі көз жеткізуге міндетті.

      Командирдің (бастықтың) жеке құрамның қаза табуы мен жарақаттануын болдырмау жөнінде қабылдаған шаралары жауынгерлік міндеттерді орындауды бұзуға әкеп соқтырмауға тиіс.

      41. Командир (бастық) бағынысты бөлімде (бөлімшеде) жарғылық ішкі тәртіпті қамтамасыз етуге:

      1) штабтың және бағынысты командирлердің (бастықтардың) қызметін барлық әскери қызметшілердің жалпыәскери жарғылардың талаптарын зерделеуін және орындауын ұйымдастыруға бағыттауға;

      2) әскери қалашықтағы бөлімшелердің және үй-жайлардағы әскери қызметшілердің дұрыс орналасуын ұйымдастыруға;

      3) әскери бөлімнің күнделікті қызметінде уақыттың мақсатты бөлінуін көздеуге;

      4) жеке құрамды тәуліктік нарядта қызмет өткеруге жан-жақты даярлауды жүргізуге;

      5) ішкі қызметті өткеруге бақылауды ұйымдастыруға;

      6) қарауылдарды тексеруге жеке өзі қатысуға;

      7) тәуліктік наряд қызметінің жай-күйін жақсарту жөнінде ұсынымдар әзірлеуге;

      8) әскери қызметшілерге келу, мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерінің әскери бөлім орналасқан жерден сейілдемеге шығу тәртібі мен өткізу режимін белгілеуге және оның сақталуын талап етуге;

      9) паркте, полигонда және бөлімше уақытша болатын басқа да орындарда жарғылық ішкі тәртіпті ұйымдастыруға және сақтауға міндетті.

      42. Командир (бастық) қару-жарақ пен әскери техниканы, басқа да материалдық құралдарды ақаусыз жай-күйде ұстауға және олардың сақталуына, техникалық, материалдық, әскери-медициналық (медициналық), қаржылық, әлеуметтік-құқықтық және тұрмыстық қамтамасыз етуді ұйымдастыруға:

      1) әскери бөлімге (бөлімшеге) келіп түскен қару-жарақ пен әскери техниканы қабылдауды және іске қосуды ұйымдастыруға, жеке құрамның оларды қабылдауға және пайдалануға әзірлігін жеке өзі тексеругe;

      2) қару-жарақ пен әскери техниканы пайдалануды жоспарлауға, олардың техникалық жай-күйі мен пайдаланылуына бақылауды ұйымдастыруға және жүзеге асыруға, бұзылулардан, оқиғалардан, апаттар мен авариялардан сақтандыру жөніндегі іс-шараларды жүргізуге, машиналардың (командалардың, лектердің) жетекшілеріне гарнизондар шегінен тыс рейстерге шығар алдында жеке өзі нұсқаулар беруге;

      3) қару-жарақ пен әскери техниканы есепке алуды және сақталуын ұйымдастыруға, материалдық құралдарды алуды, сақтауды және есепке алуды, оларды жеткізуді және бағыныстыларға беруді уақтылы талап етуге және ұйымдастыруға;

      4) әскери мүлікті жоғалтуды, жетіспеушілігін, бүлдіруді және ұрлауды болдырмауға, кінәлі адамдарды жауаптылыққа тартуға;

      5) жеке құрамға тиесілі ақшалай және басқа да жабдықталым түрлерін толық жеткізуді қамтамасыз етуге;

      6) материалдық және ақшалай қаражатты үнемді және мақсатты жұмсауға, қаржылық тәртіпті (барлық әскери бөлімдер (корабльдер), мекемелер мен лауазымды адамдар үшін міндетті қаржылық қызметті жүзеге асыру тәртібін) сақтауға;

      7) штаттық тәртіпті (әскери бөлімнің (корабльдің), мекеменің жеке құрамын орналастыру, штат бойынша лауазымға тағайындау және лауазымдық міндеттерін орындау тәртібін) сақтауға;

      8) әскери қызметшілердің денсаулығын сақтау және нығайту, жеке құрамды әскери-медициналық (медициналық) қамтамасыз етуді жетілдіру бойынша шаралар қабылдауға;

      9) бағыныстыларға сауда-тұрмыстық қызмет көрсетуді жақсарту туралы ұдайы қамқорлық жасауға;

      10) әскери шаруашылықты ұйымдастыруға және штаб, өзінің орынбасарлары, әскер тектері мен қызметтер бастықтары арқылы оған жеке өзі басшылық жасауға;

      11) әскери бөлімнің (бөлімшенің) әрекет етуі ауданында қоршаған ортаны және экологияны қорғау, бекітіліп берілген жер учаскелерін мақсатты және ұтымды пайдалану жөнінде шаралар қабылдауға міндетті.

      Ескерту. 42-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      43. Командир (бастық) өзінің кәсіби даярлығын және әскери бөлімді (бөлімшені) басқару әдістерін жетілдіруге:

      1) өзінің әскери, педагогикалық және құқықтық білімін арттыруға;

      2) өзінің қызметтік істеріне қатысты нормативтік құқықтық актілерді, жалпыәскери жарғылардың ережелерін білуге, оларға сәйкес әрекет етуге және бағыныстылардан олардың сақталуын талап етуге;

      3) қару-жарақ пен әскери техниканы, оларды жауынгерлік қолдану, пайдалану, жөндеу және эвакуациялау тәртібін білуге;

      4) өзінің және бағыныстылардың бойында мақсаткерлікті, жеке жауаптылықты, іскерлікті, алдын ала болжау және сақтық сезімін қалыптастыруға, өз жұмысының нәтижелеріне сын көзбен қарауға;

      5) жеке құраммен үздіксіз байланысты орнатуға, жұмыста бағыныстылардың ұсыныстарын ескеруге, олардың арасында жұмысты және міндеттерді білікті бөлуге, бұйрықтардың орындалуына бақылауды жүзеге асыруға;

      6) берілген құқықтар шегінде жеке өзі, мемлекеттік басқару органдарымен, қоғамдық бірлестіктермен, кәсіпорындардың, ұйымдардың ұжымдарымен, соғыс және Қарулы Күштер ардагерлерімен өзара іс-қимыл жасай, әскери бөлімнің (бөлімшенің) дәстүрлерін сақтай және арттыра отырып әрекет етуге. Осы мақсатта оларға ардагерлерді, халықты, оның ішінде жастарды, қоғамдық өкілдерді және әскери қызметшілердің отбасы мүшелерін шақырумен жиналыстар, кездесулер, әскери жоралғылар, спорттық, мәдени және басқа да іс-шараларды өткізуге;

      7) дара басшылықты барынша нығайтуға, офицерлер мен сержанттар құрамдарына жүгінуге, олармен бірлесіп, жеке құрамның барлық күш-жігерін қойылған міндеттерді орындауға бағыттауға;

      8) жеке құрам мен бағынысты бөлімшелер арасында сайыстар ұйымдастыруға, әскери қызметшілерді әскери бөлім (бөлімше) шешетін міндеттерді орындауға жұмылдыру мақсатында оларға басшылық жасауға; бағыныстылармен жауынгерлік даярлықтың, әскери тәртіп пен құқық тәртібінің жай-күйін, ішкі тәртіпті ұстауды жүйелі түрде қорытындылауға және оларды жақсарту жөніндегі шараларды айқындауға;

      9) әскери қызметшілердің жалпы жиналыстарында тіршілік әрекетінің және тұрмыс мәселелерін ұдайы қарауға, оларда пысықталған ұсыныстарды әскери бөлімнің (бөлімшенің) тиісті міндеттерін шешу кезінде ескеруге міндетті.

      44. Командир (бастық) кадрлармен білікті жұмыс істеуге:

      1) жеке құрамды олармен жеке өзі қарым-қатынас жасау жолымен және мінездеме беретін құжаттар бойынша жан-жақты зерделеуге;

      2) бағыныстылардың іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін білуге, оларды тәрбиелеумен күнделікті айналысуға;

      3) оған өз орынбасарларын, әскер тектері мен қызметтер бастықтарын тарта отырып, тұрақты әрекеттегі аттестаттау комиссиясының ұсыныстарын ескере отырып, әскерге шақыру бойынша офицерлер мен келісімшарт бойынша әскери қызметшілерді (бұдан әрі - келісімшарт бойынша әскери қызметшілер) іріктеуді, орналастыруды және аттестаттауды жүзеге асыруға;

      4) келісімшарт бойынша әскери қызметке қабылдау, жоғары әскери лауазымдарға жоғарылату, әскери оқу орындарына түсу, курстық даярлыққа жіберу үшін кандидаттарды іріктеуге басшылық жасауға;

      5) әскери қызметшілерді белгіленген ауыстырулардың жариялылығын қамтамасыз етуге, кадрлар резерві мен тәжірибелі және жас кадрларды үйлестіру жолымен басшылық жасауды сабақтастыру үшін жағдайлар жасауға;

      6) өз бағыныстыларымен жеке өзі әңгімелесулер жүргізуге;

      7) жетістіктері мен танытқан дұрыс бастамасы, ынта-жігері мен қызметте ерекшеленгені үшін бағыныстыларды көтермелеуге;

      8) әскери қызметші жаңа қызмет орнына кеткен кезде әскери қызметшінің кеткені туралы және оның келу мерзімдері туралы тағайындау орнына уақтылы хабарлауға. Уақтылы келмеген жағдайларда әскери полиция органдарына хабарлауға міндетті.

      Одан басқа, әскери бөлімнің командирі айына бір реттен жиі емес күн тәртібінде белгіленген уақытта әскери қызметшілер мен олардың отбасы мүшелерін жеке мәселелері бойынша, ерекше жағдайларда және басқа да уақытта азаматтарды, ал бөлімше командирі - өз бағыныстыларын жауынгерлік кезекшіліктен, жауынгерлік қызметтен, тәуліктік нарядтағы міндеттерін орындаудан және сабақтардан бос уақытында қабылдауға, әскери қызметшілердің отбасылармен жұмысты ұйымдастыруға тиіс.

      45. Командир (бастық) өнертапқыштық, рационализаторлық және спорттық жұмыстарға басшылық жасауға:

      1) міндеттерді айқындауға, ғылыми, өнертапқыштық, рационализаторлық және спорттық жұмыстардың жоспарларын орындауды ұйымдастыруға және бақылауға, олардың материалдық-техникалық тұрғыдан орындалуын қамтамасыз етуге; әскери қызметшілердің шығармашылығын әскери бөлім (бөлімше) алдында тұрған міндеттерді шешуге бағыттауға;

      2) ғылыми, өнертапқыштық, рационализаторлық және спорттық жұмыстарға жеке өзі қатысуға;

      3) озық тәжірибені зерделеуге, жинақтауға және таратуға;

      4) конференциялар, кеңестер, байқаулар, көрмелер мен спорттық сайыстар, ойындар өткізуді ұйымдастыруға және оларға қатысуға;

      5) үздік шығармашылық және спорттық нәтижелерге қол жеткізген әскери қызметшілерді көтермелеуге міндетті.

      46. Командир (бастық) азаматтық персоналдың еңбек әрекетімен байланысты мәселелерді шешу кезінде еңбек туралы заңнаманы және басқа да нормативтік құқықтық актілерді басшылыққа алуға, азаматтық персоналдың жұмысын ұйымдастыруға, еңбек өнімділігінің артуы, еңбек және өндіріс тәртібін қамтамасыз ету, еңбекті қорғау қағидаларын сақтау, еңбек және тұрмыс жағдайларын жақсарту үшін жағдайлар жасауға міндетті.

      47. Әскери бөлімнің командирі (мемлекеттік мекеменің бастығы) өзі уақытша болмаған жағдайда міндеттерді уақытша атқаруды орынбасарларының біреуіне, олар болмаған кезде басқа лауазымды адамға жүктейді.

      Ескерту. 47-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Лауазымға кірісу тәртібі

      48. Жаңадан тағайындалған әскери бөлімнің командирі нұсқама немесе үлкен командирдің (бастықтың) бұйрығы негізінде қолбасшылыққа кіріседі. Қолбасшылыққа кірісу туралы әскери бөлімнің командирі бұйрықта жариялайды және үлкен командирге (бастыққа) баяндайды.

      Жаңадан тағайындалған әскери бөлімнің (бөлімшенің) командирін үлкен командир (бастық) әскери бөлімнің (бөлімшенің) жеке құрамына таныстырады.

      49. Жаңадан тағайындалған рота (4-дәрежелі корабль) командирінен бастап және одан жоғары әскери бөлімдердің (бөлімшелердің) командирлері лауазымды қабылдау кезінде кейіннен оларды шешу үшін олардың ұсыныстарын, шағымдарын, өтініштерін анықтау мақсатында әскери бөлімнің (бөлімшенің) әскери қызметшілеріне сауалнама жүргізеді.

      50. Командирлер (бастықтар) қызметі бойынша ауысқан, бір ай уақыттан астам мерзімге уакытша кеткен кезде істері мен лауазымын акт жасаумен тапсыруға және қабылдауға міндетті: бригада командирінің істері мен лауазымын қабылдау, тапсыру мерзімі он күнге дейін, полк және жеке батальон (1 және 2-дәрежелі корабль) - жеті күнге дейін, бригада (полк) командирінің қару-жарақ жөніндегі және тыл (материалдық-техникалық қамтамасыз ету) жөніндегі орынбасарлары - он бес күннен аспайтын, батальондар мен роталар (3 және 4-дәрежелі корабль) командирлері - бес күннен аспайтын, взвод командирі - үш күннен аспайтын, әскер тектері мен қызметтер бастықтары - он күннен аспайтын болып белгіленеді. Арсенал, база командирінің (бастығының), сондай-ақ басқа да лауазымды адамдардың істері мен лауазымын қабылдау, тапсыру мерзімін үлкен командир (бастық) айқындайды, бірақ бір айдан аспайды.

      Үлкен командирдің (бастықтың) тиісті актіні бекітуі істері мен лауазымын қабылдау (тапсыру) аяқталды деп саналады. Актіні белгіленген тәртіппен уақтылы бекітпегені үшін үлкен командир (бастық) жауаптылықта болады.

      51. әскери бөлімнің командирі істері мен лауазымын қабылдауды, тапсыруды үлкен командир (бастық) өкілінің қатысуымен жеке өзі жүргізеді.

      Одан басқа, істері мен лауазымын қабылдау және тапсыру үшін үлкен командирдің (бастықтың) бұйрығымен комиссия тағайындалады, ол әскери бөлімнің жалпы жай-күйін, жеке Жауынгерлік Тудың, қару-жарақ пен әскери техниканың, оқ-дәрілердің бар болуы мен жай-күйін, оларды есепке алуды, сондай-ақ жеке әскери бөлімнің әскери және қаржы шаруашылығын тексереді және актілер жасайды.

      Істері мен лауазымын қабылдау, тапсыру туралы актіде: әскери бөлімнің тізімдік және бар құрамы; жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігінің, жауынгерлік және жұмылдыру даярлығының, оқу материалдық-техникалық базаның жай-күйі; жеке құрамның моральдық-психологиялық жай-күйі және әскери тәртіптің жай-күйі; құпия құжаттардың бар болуы көрсетіледі.

      Қаруды, қару-жарақ пен әскери техниканы, оқ-дәрілер мен басқа да материалдық құралдарды қабылдау, тапсыру туралы актіде: штат бойынша тиесілі, құжаттар бойынша есептегі саны, нақты бар болуы, сапалық және техникалық жай-күйі, күтіп-ұстау және сақтау жағдайлары көрсетіледі.

      Әскери және қаржы шаруашылығын қабылдау, тапсыру туралы актіде: ғимараттардың, құрылыстардың пәтер-тұрмыстық жағдайлары, мүкәммал мен жабдықтың бар болуы мен жай-күйі; жанармай және жағармай материалдарының, азық-түліктің, заттай, техникалық мүлік пен ағымдағы жабдықталымдағы және жұмсалмайтын қордағы материалдық құралдардың, ақшалай қаражаттың бар болуы, жай-күйі, жұмсау заңдылығы, есепке алу мен сақтау тәртібі көрсетіледі.

      Актілерге қабылдайтын және тапсыратын командирлер, комиссия мүшелері қол қояды және үлкен командирге (бастыққа) бекітуге ұсынылады.

      52. Бөлімше командирі істері мен лауазымын қабылдауды, тапсыруды әскери бөлім бойынша бұйрық негізінде жеке өзі жүргізеді.

      Бөлімше командирінің істері мен лауазымын қабылдауы үшін бөлімде комиссия тағайындалады.

      Істері мен лауазымын қабылдағаны, тапсырғаны туралы бөлімше командирі команда бойынша әскери бөлім командиріне жазбаша баяндайды.

      Лауазымды қабылдайтын адам баянатпен бірге бөлімшені қабылдағаны туралы актіні қоса ұсынады, онда: бөлімшенің тізімдік және бар саны; жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігінің, жауынгерлік және жұмылдыру даярлығының жай-күйі; жеке құрамның моральдық-психологиялық жай-күйі және әскери тәртіптің жай-күйі; қару-жарақ пен әскери техниканың, басқа да материалдық құралдардың бар болуы мен жай-күйі; әскери қызметшілердің тұрғын үй және тұрмыстық жағдайларының жай-күйі көрсетіледі.

      Актіні комиссия мүшелері, лауазымды қабылдайтын және тапсыратын адамдар жасайды және оған қол қояды, белгіленген мерзімнен кешіктірмей бөлім командирі бекітеді.

Офицерлер құрамындағы негізгі лауазымды адамдардың міндеттері
әскери база бастығы

      53. Әскери база бастығы бағынысты мемлекеттік мекемеге қатысты әскери бөлім командирінің құқықтарын пайдаланады және міндеттерін орындайды, ал гарнизонның әскери бөлімдеріне қатысты гарнизон бастығының құқықтарын пайдаланады және міндеттерін орындайды.

Бригада (l-дәрежелі корабль) командирі

      54. Бригада (полк, шекара жасағы, авиациялық база және оларға теңестірілгендер, бұдан әрі - бригада (корабль) командирі бейбіт уақытта:

      1) жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігіне, жауынгерлік қабілетке, жауынгерлік және жұмылдыру даярлығына, автоматтандырылған басқару жүйелерін пайдалана отырып, әскерлер мен ресурстарды басқаруға, жеке құрамды әскери тәрбиелеуге, тәртібіне, моральдық-психологиялық жай-күйіне және әскери қызмет қауіпсіздігіне, бригаданың диверсияға қарсы қауіпсіздігіне, экстремизм мен терроризмге қарсы әрекет етуге;

      2) Жауынгерлік Тудың, қару-жарақ пен әскери техниканың, оқ-дәрілердің, жанармай, жағармай материалдарының және басқа да материалдық құралдардың жай-күйіне және сақталуына; бригаданың (корабльдің) жауынгерлік міндеттерді табысты орындауына;

      3) жарғылық ішкі тәртіп пен әскерлер қызметінің жай-күйіне;

      4) әскери объектілердің, ғимараттар мен құрылыстардың жай-күйі мен сақталуына; жауынгерлік, материалдық-техникалық және қаржылық қамтамасыз етудің барлық түрлеріне;

      5) шарттық және талап-арыз жұмысына;

      6) әскери қызметшілер мен олардың отбасы мүшелерін әлеуметтік-құқықтық қорғауға жауап береді.

      Бригада (корабль) командирі бригаданың (корабльдің) барлық жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      55. Бригада (корабль) командирі:

      1) бригаданың (корабльдің) жауынгерлік, жұмылдыру әзірлігін және жауынгерлік қабілетін қойылған міндеттердің орындалуын қамтамасыз ететін жай-күйде ұстауға;

      2) жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігі іс-шараларын жоспарлауға, ұйымдастыру мен жүргізуге, жауынгерлік және жұмылдыру даярлығы жоспарларын әзірлеуге басшылық жасауға және олардың орындалуын бақылауға; бригаданың (корабльдің) тағайындалуын білуге және оны кез келген жағдайда шебер басқаруға, жауынгерлік қажеттілік жағдайларында шешімдер қабылдауға;

      3) әскерлер мен ресурстарды автоматтандырылған басқару жүйелерін енгізуді және пайдалануды бақылауға;

      4) бөлімдермен (бөлімшелермен) оқу-жаттығулар өткізуге, бригада штабын даярлауды жүргізуге, бөлімдер (бөлімшелер) командирлерімен, олардың орынбасарларымен және әскер тектері мен бригада қызметтерінің бастықтарымен (корабльде - орынбасарлармен (көмекшілермен), жауынгерлік бөлімдер командирлерімен және қызметтер бастықтарымен) сабақтар, сондай-ақ бригада (корабль) бөлімдерімен (бөлімшелерімен) сабақтар өткізуге;

      5) күн тәртібі мен қызмет уақытының регламентін белгілеуге, ішкі тәртіпті сақтауды талап етуге, орындалатын міндеттер мен сабақтар кестелерін ескере отырып, жеке құрамның киім нысанын айқындауға;

      6) бөлімнің, ротадан және одан жоғары бөлімшенің әрбір офицері мен сержантының (старшинасының) іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін, сондай-ақ әскери атағын, тегін, атын, әкесінің атын, атқаратын лауазымын, мамандығын, отбасы жағдайын білуге; офицерлермен және сержанттармен құқықтық, әскери тәрбие, педагогикалық дағдыларын, кәсіби даярлығын жетілдіру жөніндегі жұмыстарды ұдайы жүргізуге;

      7) бригададағы (корабльдегі) мемлекеттік құпияларды қорғауды қамтамасыз ету жөніндегі істердің нақты жай-күйін білуге, бөлімде құпия ақпараттың жария болуы мүмкін арналарды анықтау және жабу жөніндегі ұдайы жұмысты ұйымдастыруға, ақпарат қауіпсіздігін қамтамасыз етуге;

      8) жаңадан келген буынды даярлауға және оларды бөлімшелер (командалар, жауынгерлік бөлімдер) бойынша бөлуге басшылық жасауға және оған әскери ант қабылдатуға;

      9) кадрларды іріктеуге және орналастыруға басшылық жасауға;

      10) бригаданы келісімшарт бойынша әскери қызметшілермен жасақтауды және азаматтық персоналды қабылдауды ұйымдастыруға және жүргізуге;

      11) әскери оқу орындарына түсу, курстық даярлыққа жіберу, жоғары лауазымдарға жоғарылату үшін кандидаттарды айқындауға, бұл ретте әскери ұжымның пікірін, тұрақты әрекеттегі аттестаттау комиссиясының ұсыныстарын ескеруге;

      12) әскери қызметшілердің тұрмысын жақсарту, олардың денсаулығын сақтау және нығайту жөнінде шаралар қабылдауға, бір аптаға азық-түлікті тарату мәзірін қарауға және бекітуге, тағам тарату сапасына және толықтығына күн сайынғы бақылауды ұйымдастыруға, апта сайын тамақ дайындау сапасын жеке өзі тексеруге;

      13) белгіленген қорларды ұстау, қару-жарақ пен әскери техниканы, басқа да материалдық құралдарды сақтау, ақаусыз жай-күйде ұстау және дұрыс пайдалану жөнінде шаралар қабылдауға, олардың бар болуын, жай-күйі мен жауынгерлік әзірлігін кезең-кезеңімен тексеруге; жылына екі реттен жиі емес барлық қару-жарақ пен әскери техникаға қарап тексеруді жүргізуге, қарап тексеру нәтижелерін бригада бойынша бұйрықта жариялауға, апта сайын бригада әскери қалашығын аралап шығуға (корабль командирі екі айда бір реттен жиі емес корабльді қарап тексеруді, айына бір реттен жиі емес - оның қару-жарағын, оқ-дәрілері мен техникалық құралдарын қарап тексеруді, күн сайын корабльді аралап шығуды жүргізуге);

      14) құқық бұзушылықтардан сақтандыру жөнінде шаралар қабылдауға, ал олар жасалған жағдайда үлкен командирге (бастыққа) баяндауға, әскери полицияны және құқық қорғау органдарын жасалған қылмыстық құқық бұзушылықтар туралы хабардар етуге, қызметтік тексеру тағайындауға;

      15) адамдардың қаза табуы мен мертігуіне байланысты немесе өзге де ауыр салдарға әкеп соқтырған аварияларды, апаттарды және басқа да оқиғаларды тексеруге, сондай-ақ жалпыәскери жарғылармен айқындалған әскери қызметшілер арасындағы өзара қарым-қатынастар қағидаларын бұзу жағдайларын тексеруге жеке өзі қатысуға;

      16) бағыныстыларға уақтылы жеткізуге, ал қажет болған жағдайларда қару-жарақпен және әскери техникамен, оқ-дәрілермен, қызметтік жануарлармен жұмыс кезінде, сабақтар, оқ атулар, оқу-жаттығулар мен жұмыстар жүргізу кезінде қауіпсіздік талаптарының орындалуына бақылауды белгілеуге және жүзеге асыруға (корабль командирі, одан басқа, корабльдің төзімділігі мен оның жүзу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылдауға);

      17) аумақтық және азаматтық қорғаныс ерекшеліктерін ескере отырып, бригаданың (корабльдің) жеке құрамын, қару-жарағы мен әскери техникасын, басқа да материалдық құралдарын жаппай қырып-жою қаруының зақымдау факторларынан және табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар салдарынан қорғау жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыруға және жүзеге асыруға;

      18) бригаданың (корабльдің) қажеттіліктерін, қаржы, шарттық, талап-арыз жұмыстарын, шаруашылық қызметті қамтамасыз ету үшін ақшалай қаражатты жоспарлауға басшылық жасауға; материалдық және ақшалай қаражатты уақтылы игеру, заңды, мақсатты, тиімді және үнемді жұмсау жөнінде шаралар қабылдауға;

      19) бригаданың қызметтік-тұрғын үй қорын, коммуналдық ғимараттары мен жер учаскелерін ұстауға және дұрыс пайдалануға (корабльде - тұрғын және қызметтік үй-жайларды қарап тексеруге, корабль корпусының ақаусыз жай-күйін ұдайы қадағалауға), сондай-ақ өртке қарсы қорғаныс жай-күйіне бақылауды жүзеге асыруға. Жылына екі реттен жиі емес әскери объектілерге, ғимараттарға, құрылыстарға және жер учаскелеріне қарап тексеруді жүргізуге, қарап тексеру нәтижелерін актілерде көрсетуге және бригада (корабль) бойынша бұйрықта жариялауға;

      20) бөлімнің диверсияға қарсы қауіпсіздігін және бригада (корабль) орналасқан жердің күзетін ұйымдастыруға;

      21) қарауылдық және ішкі (корабльде - кезекшілік және вахталық) қызметтерге бақылауды жүзеге асыруға, олардың өткерілуін жеке өзі тексеруге және ұйымдастыруға;

      22) машиналардың (командалардың, лектердің) жетекшілеріне гарнизоннан тыс рейстерге кетер алдында нұсқаулар беруге;

      23) лауазымды адамдарды және комиссияларды тарта отырып, қызметтер бойынша әскери мүліктің, сондай-ақ ақшалай сома мен құндылықтардың бар болуына жоспарлы және кенеттен тексерулерді жеке өзі жүргізуге, мемлекетке келтірілген материалдық залал анықталған кезде қызметтік тексеру тағайындауға және кінәлі адамдарды жауаптылыққа тарту туралы шешімді уақтылы қабылдауға;

      24) әскери ұжымдарда жариялылық, әлеуметтік әділдік орнатуға, әскери қызметшілер арасында өзара сенім орнатуға, бөлімшелерде кемшіліктерге, немқұрайлылық пен енжарлыққа төзбеу жағдайын қалыптастыруға;

      25) келісімшарт бойынша әскери қызметшілердің жыл сайынғы негізгі демалыстары кестелерін бекітуге және олардың орындалуына бақылауды жүзеге асыруға;

      26) жауынгерлік және жұмылдыру даярлығының, әскери тәртіп пен ішкі реттіліктің жай-күйін, сондай-ақ тәуліктік нарядтың қызмет өткеруін талдауға, айына бір реттен жиі емес қорытындылауға және оларды жақсарту жөніндегі шараларды айқындауға;

      27) осы Жарғыда айқындалған тәртіппен Қазақстан Республикасының Президентін, тікелей бастықтарды, армия генералдарын, генерал-полковниктерді, адмиралдарды және инспекциялау (тексеру) жүргізуге басшылық жасау үшін тағайындалған адамдарды қарсы алуға, баяндауға және бригада орналасқан жер бойынша (корабльді қарап тексеру кезінде) ілесіп жүруге;

      28) теміржол (әуе, теңіз, өзен) көлігімен келген материалдық құралдарды уақтылы түсіруді және әкетуді ұйымдастыруға;

      29) бригаданың (корабльдің) жауынгерлік даярлық іс-шараларын жүргізу және күнделікті қызметі кезінде қоршаған ортаны қорғау және табиғат ресурстарын ұтымды пайдалану жөнінде шаралар қабылдауға;

      30) айына бір реттен жиі емес әскери қызметшілерді, олардың отбасы мүшелері мен азаматтық персонал адамдарын жеке мәселелері бойынша қабылдауға;

      31) жоғары тұрған штабтарға және жабдықталым органдарына белгіленген жеткізілімдер мен есеп берулерді ұсынуды, келісімшарт бойынша әскери қызметшілердің, әскерге шақыру бойынша офицерлердің істері мен лауазымын уақтылы қабылдауына (тапсыруына) бақылауды жүзеге асыруға;

      32) мемлекеттік органның бірінші басшысы айқындаған тәртіппен ішкі тексеру комиссияларының жұмысын ұйымдастыруға;

      33) әскери қызметшілердің отбасыларымен жұмысты ұйымдастыруға міндетті.

      56. Бригада (корабль) командирі әрбір оқыту кезеңі басталар алдында жалпыәскери жарғылардың оған регламенттеу құқығы берілген ережелерін орындау тәртібін айқындаумен жазбаша бұйрықтар (8-қосымша) береді.

      Одан басқа, бригада (корабль) командирі саптық бөлім бойынша белгіленген мерзімдерде, сондай-ақ қажеттілігіне қарай - жауынгерлік даярлық бойынша, жеке материалдық-техникалық қамтамасыз ету (тыл, техникалық бөлім) және басқа да мәселелер бойынша жазбаша бұйрықтар береді.

      Ескерту. 56-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Бригаданың штаб бастығы

      57. Бригаданың штаб бастығы бейбіт және соғыс уақытында: бригаданың жауынгерлік, жұмылдыру әзірлігіне және жауынгерлік қабілетіне; бөлімдерді (бөлімшелерді) басқаруды ұйымдастыруға және қолдауға, әскерлерді автоматтандырылған басқару жүйесін енгізуге және пайдалануға; жауынгерлік және жұмылдыру даярлығын жоспарлауға; бригаданы басқаруды және жауынгерлік қамтамасыз етуді қамтамасыз ететін штабты және бөлімдерді (бөлімшелерді) даярлауға; штабтың және оған тікелей бағынысты бөлімдердің (бөлімшелердің) жеке құрамын әскери тәрбиелеуге, тәртібі мен моральдық-психологиялық жай-күйіне, оларды қару-жарақпен және әскери техникамен қамтамасыз етуге; бригаданы жеке құраммен жасақтауға, қару-жарақпен және әскери техникамен, зымырандармен, оқ-дәрілермен, аспаптармен, жанармай, жағармай материалдарымен және басқа да материалдық құралдармен жабдықтауға және оларды есепке алу жай-күйіне; бригаданың жауынгерлік міндеттерді табысты орындауына; бригадада әскерлер қызметін ұйымдастыруға; бригаданың лауазымды адамдары мен бөлімдерінің (бөлімшелерінің) мемлекеттік құпияларды қорғау жөніндегі жұмысын ұйымдастыруға және бақылауға; заңнаманың, берілген және алынған бұйрықтардың орындалуын бақылауға жауап береді.

      Бригаданың штаб бастығы әскери шаруашылықтың жай-күйін білуге және оны жүргізу мәселелері жөніндегі командир бұйрықтарының орындалуын бақылауға тиіс.

      Бригаданың штаб бастығы бригада командиріне бағынады, оның бірінші орынбасары және бригаданың барлық жеке құрамы үшін тікелей бастық болып табылады.

      Бригада командирінің шешімдерін іс жүзінде іске асыру кезінде штаб бастығы қажет болған жағдайларда бригада командиріне бағынысты адамдарға оның атынан бұйрықтар (өкімдер, бұйырымдар) береді. Берілген барлық анағұрлым маңызды бұйрықтар (өкімдер, бұйырымдар) туралы штаб бастығы бригада командиріне баяндайды.

      58. Бригаданың штаб бастығы:

      1) жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігі құжаттарын әзірлеуге және оларға рұқсат етілген лауазымды адамдардың жұмысына басшылық жасауға, олардың орындалуын бақылауға;

      2) штабтың жұмысын ұйымдастыруға және оған күнделікті басшылық жасауға, бригада командирі орынбасарларының, әскер тектері мен қызметтер бастықтарының жұмысын ұйымдастыруға және келісуге;

      3) бригада бөлімдерінің (бөлімшелерінің) нақты жағдайы мен жай-күйін ұдайы білуге, оларға қойылған міндеттердің орындалу барысын бақылауға;

      4) бригада командирінің нұсқауы бойынша жауынгерлік даярлық жоспарын әзірлеуді ұйымдастыруға және оның орындалуын бақылауға;

      5) бригада командиріне тікелей бағынысты лауазымды адамдар мен штаб офицерлерінің бөлімшелер мен қызметтердің жай-күйін тексеру жоспарын, келісімшарт бойынша әскери қызметшілердің жыл сайынғы негізгі демалыстары мен қызметке ай сайынғы нарядтар кестелерін әзірлеуге, олардың орындалуын бақылауға;

      6) барлық жауынгерлік қамтамасыз ету түрлерін ұйымдастыруға (байланыс, барлау, инженерлік-саперлік қамтамасыз ету, радиациялық, химиялық және биологиялық қорғауды қамтамасыз ету және басқа);

      7) бригадада бөлімдерді (бөлімшелерді) басқаруды және олармен байланысты ұйымдастыруға, әскерлерді автоматтандырылған басқару жүйесін енгізуге және пайдалануға;

      8) бригада командирінің және үлкен командирлердің (бастықтардың) барлық бұйрықтарын (өкімдерін, бұйырымдарын) бөлімдер (бөлімшелер) мен қызметтерге уақтылы және дұрыс жеткізуді, сондай-ақ олардың орындалуына бақылауды ұйымдастыруға; маңызды бұйрықтарды (өкімдерді, бұйырымдарды) жеке өзі беруге және олардың орындалуын тексеруге;

      9) бригада штабының офицерлерімен сабақтар өткізуге, батальондар штабтарын және штабқа тікелей бағынысты бөлімдерді (бөлімшелерді) даярлауға басшылық жасауға;

      10) штабтың және оған тікелей бағынысты бөлімдер (бөлімшелер) әрбір офицерінің, сержанттарының іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін, сондай-ақ әскери атағын, тегін, атын, әкесінің атын, атқаратын лауазымын, мамандығын, отбасы жағдайын білуге, олармен құқықтық, әскери тәрбие, педагогикалық дағдылары мен кәсіби даярлығын жетілдіру жөніндегі жұмыстарды ұдайы жүргізуге;

      11) бригаданы келісімшарт бойынша әскери қызметшілермен жасақтау жөніндегі жұмысты жүргізуге, бригадаға келетін толықтыруды бөлімдер (бөлімшелер) бойынша бөлуге;

      12) әскери қызметшілерді іріктеуге, орналастыруға және аттестаттауға; жоғары лауазымдарға жоғарылату, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіру және әскери оқу орындарына түсу, мамандықтар бойынша курстық даярлыққа жіберу үшін кандидаттарды іріктеуге қатысуға;

      13) бригада штабына тиісті бригада командирінің орынбасарлары, әскер тектері мен қызметтерінің бастықтары ұсынатын жеке құрамның, қару-жарақ пен әскери техниканың, басқа да әскери мүліктің бар болуы, жауынгерлік және жұмылдыру даярлығының нәтижелері, қылмыстық және әкімшілік құқық бұзушылықтар, оқиғалар мен тәртіптік теріс қылықтар туралы мәліметтердің есебін жүргізуді ұйымдастыруға;

      14) бригаданың Жауынгерлік Туын, ордендерін, вымпелдары мен оларға құжаттарды дұрыс сақтауды және күтіп-ұстауды ұйымдастыруға;

      15) бригададағы қарауылдық және ішкі қызметтердің даярлығы мен өткерілуін ұйымдастыруға және аптасына бір реттен жиі емес жеке өзі тексеруге;

      16) бригадада жеке құрамның бар болуын, қару-жарақ пен әскери техниканың, басқа да материалдық құралдардың бар болуы мен жай-күйін ұдайы білуге, оларды есепке алуды жүргізуге басшылық жасауға;

      17) нарядқа түсер алдында жедел кезекшіге, бригада бойынша кезекшіге, оның көмекшісіне, қарауыл бастығына, кезекші бөлімше командиріне, бақылау-өткізу пункті бойынша кезекшіге және штаб бойынша кезекшіге, сондай-ақ гарнизон шегіндегі рейстерге кетер алдында машиналар жетекшілеріне, іссапарға кететін бөлімдер (бөлімшелер) командирлеріне, командалар бастықтарына, іссапарға кететіндерге нұсқаулар беруге және осы бөлімдердің (бөлімшелердің), командалардың барлық қажеттіліктермен қамтамасыз етілуін тексеруге;

      18) жоғары тұрған штабтарға және жабдықталым органдарына белгіленген жеткізілімдер мен есеп берулердің уақтылы ұсынылуын, келісімшарт бойынша әскери қызметшілер мен әскерге шақыру бойынша офицерлердің істері мен лауазымын қабылдауын, тапсыруын бақылауға;

      19) бригаданың тарихи формулярын (тарихи анықтамасын) жүргізуге;

      20) оған тікелей бағынысты бөлімдерде (бөлімшелерде) барлық қару-жарақ пен әскери техниканың, басқа да материалдық құралдардың қолда бары мен жай-күйіне, оларды сақтау тәртібін ұйымдастыруға және жылына екі реттен жиі емес тексеру жүргізуге;

      21) материалдық құралдарды есепке алуға, қозғалысы мен сақталуына бақылауды жүзеге асыруға, сондай-ақ тексеру актісін ресімдеумен олардың бар болуы мен жай-күйіне кенеттен тексерулерді ұйымдастыруға;

      22) іс-шараларды әзірлеуге және бригада жеке құрамының әскерлерді жасырын басқару жөніндегі талаптарды орындауына бақылауды жүзеге асыруға;

      23) мемлекеттік құпияларды қорғау және ақпарат қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі жұмыстарды жеке өзі басқаруға, шешілетін міндеттер мен жағдай шарттарын ескере отырып, құпия ақпараттың жария болуы мүмкін арналарды жабу жөнінде шаралар қабылдауға;

      24) бригаданы жаппай қырып-жою қаруының зақымдау факторларынан және табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар салдарынан қорғау жөніндегі іс-шараларды пысықтауға;

      25) бригаданың диверсияға қарсы қауіпсіздігі жоспарын әзірлеуге және оның орындалуын бақылауға;

      26) терроризмге қарсы операцияны жоспарлау мен қамтамасыз етуді ұйымдастыру кезінде басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың терроризмге қарсы құрылымдарымен өзара іс-қимылды ұйымдастыруға міндетті.

Бригада командирінің жауынгерлік даярлық жөніндегі орынбасары

      59. Бригада командирінің жауынгерлік даярлық жөніндегі орынбасары бейбіт және соғыс уақытында: жауынгерлік даярлық бойынша сабақтарды ұйымдастыруға және сапалы өткізуге, жауынгерлік даярлықты есепке алу жай-күйіне; оқу материалдық-техникалық базаны жасауға, жабдықтауға, оны ұдайы жетілдіруге және ақаусыз жай-күйде ұстауға; сыныптық мамандарды даярлауға; спорттық, өнертапқыштық және рационализаторлық жұмыстарға; ішкі тәртіп пен жеке құрамның әскери тәртібін ұстауға жауап береді.

      Ол бригада командиріне бағынады, оның орынбасары және бригада командирінің орынбасарларын қоспағанда, бригада барлық жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      Штатында бригада командирінің жауынгерлік даярлық жөніндегі орынбасарының лауазымы көзделмеген бригадаларда оның міндеттерін штаб бастығы орындайды.

      60. Бригада командирінің жауынгерлік даярлық жөніндегі орынбасары жауынгерлік даярлықтың тікелей ұйымдастырушысы болып табылады. Ол:

      1) жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігі іс-шараларын жоспарлауға және жүргізуге қатысуға;

      2) бригаданың жауынгерлік даярлық жоспарын әзірлеуге;

      3) офицерлер және сержанттар құрамымен сабақтар, бригаданың бөлімдерімен (бөлімшелерімен) оқу-жаттығу және бақылау сабақтарын өткізуге, жауынгерлік және дене дайындығы бойынша белгіленген есепке алуды және есептілікті жүргізуді, бригада штабына, жоғары тұрған штабтарға және жабдықталым органдарына жеткізілімдер мен есептіліктерді уақтылы ұсынуды ұйымдастыруға және бақылауға;

      4) бөлімнің, ротадан және одан жоғары бөлімшелер әрбір офицерінің, сержантының (старшинасының) іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін, сондай-ақ әскери атағын, тегін, атын, әкесінің атын, атқаратын лауазымын, мамандығын, отбасы жағдайын білуге, офицерлермен құқықтық, әскери тәрбие және педагогикалық дағдылары мен кәсіби даярлығын жетілдіру жөніндегі жұмыстарды ұдайы жүргізуге;

      5) дене дайындығы мен спорттық жұмыстарға басшылық жасауға;

      6) бригада бөлімдерінде (бөлімшелерінде) жауынгерлік даярлықты ұйымдастыруды және жай-күйін тексеруге, сабақтарды ұйымдастыру мен өткізуде анықталған кемшіліктерді жоюда бөлімдер (бөлімшелер) командирлеріне көмек көрсетуге;

      7) сыныптық мамандарды даярлау жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыруға және жеке өзі өткізуге;

      8) бригадада сыныптық біліктілік беру жөніндегі комиссияға басшылық жасауға;

      9) озық тәжірибені зерделеу, жинақтау және жауынгерлік оқытуға енгізу жөніндегі жұмысқа басшылық жасауға;

      10) сабақтар мен жұмыстардағы қауіпсіздік талаптарын сақтау бойынша әскери қызметшілермен сабақтар өткізу сапасына бақылауды ұйымдастыруға;

      11) сабақтар, оқ атулар мен оқу-жаттығулар өткізу кезінде қауіпсіздік талаптарын, қоршаған ортаны қорғау нормалары мен қағидаларының орындалуын тексеруге, бригада жеке құрамының қаза табуы мен жарақаттануынан сақтандыру жөніндегі комиссия жұмысына басшылық жасауға;

      12) оқу материалдық-техникалық базаның объектілерін жабдықтау және жетілдіру жөніндегі жұмыстарға, осы мақсаттар үшін талап етілетін ақшалай қаражат есептерін әзірлеуге, бригада бөлімшелерін жауынгерлік даярлық үшін арналған материалдық құралдармен, оқу және көрнекі құралдарымен уақтылы қамтамасыз етуді, оларды есепке алуды және күтіп-ұстауды бақылауға, оқу материалдық-техникалық базаның объектілерінде экономикалық жұмыстар жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге және олардың орындалуын қамтамасыз етуге;

      13) оқу-материалдық техникалық базаның, оқу-жаттығу жауынгерлік топтың техникасы мен қару-жарағының жай-күйін бақылауға;

      14) келісімшарт бойынша әскери қызметке қабылдау, әскери оқу орындарына түсу, жоғары лауазымдарға жоғарылату және курстық даярлыққа жіберу үшін кандидаттарды іріктеуге қатысуға;

      15) бригададағы әдістемелік жұмысқа, сондай-ақ өнертапқыштық және рационализаторлық жөніндегі комиссияға басшылық жасауға;

      16) әскери шаруашылық жай-күйін білуге;

      17) аптасына бір реттен сиретпей тәуліктік нарядтың даярлығын және олардың қызмет өткеруін, сондай-ақ бригадада және оның бөлімдеріндегі (бөлімшелеріндегі) ішкі жарғылық тәртіпті сақтауды жеке өзі тексеруге;

      18) полигондар мен атыс алаңдарын жарылмаған оқ-дәрілерден тазарту жөніндегі жұмысты ұйымдастыруға;

      19) соғыс уақытында жаңа буынның жеке құрамын даярлауды ұйымдастыруға міндетті.

Бригада (1-дәрежелі корабль) командирінің тәрбие және әлеуметтік-құқықтық (тәрбие және идеологиялық) жұмыстар жөніндегі орынбасары

      61. Бригада (1-дәрежелі корабль) командирінің тәрбие және әлеуметтік-құқықтық (тәрбие және идеологиялық) жұмыстар жөніндегі орынбасары бейбіт және соғыс уақытында:

      1) тәрбие, идеологиялық, әскери-әлеуметтік және психологиялық жұмысты, сондай-ақ экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимыл жөніндегі арнайы насихаттау іс-шараларын, жеке құрамды құрылымды бұзатын идеологияның ықпал етуінен қорғауды ұйымдастыруға және оның жай-күйіне;

      2) мемлекеттік идеология және әскери қызмет негіздерін насихаттау бойынша өткізілетін іс-шаралардың тиімділігіне, жеке құрамның әскери тәртібі мен моральдық-психологиялық жай-күйін нығайту жөніндегі, сондай-ақ жауынгерлік міндеттерді шешудегі ұсыныстарды және шараларды пысықтауға;

      3) жеке құрамды конституциялық және әскери борышын үлгілі орындауға жұмылдыруға жауап береді.

      Ол бригада командиріне бағынады және бригада командирінің орынбасарларын қоспағанда, бригада барлық жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      62. Бригада (1-дәрежелі корабль) командирінің тәрбие және әлеуметтік-құқықтық (тәрбие және идеологиялық) жұмыстар жөніндегі орынбасары:

      1) бригаданың (корабльдің) жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігі іс-шараларын, жауынгерлік және жұмылдыру даярлығы жоспарларын жоспарлауға және орындалуын қамтамасыз етуге қатысуға;

      2) бригада (1-дәржелі корабль) бөлімшелерінің бағынысты тәрбие және әлеуметтік-құқықтық (тәрбие және идеологиялық) жұмыстар органдары офицерлерінің жұмысын ұйымдастыруға және оған басшылық жасауға, оларды орналастыру жөнінде ұсыныстар әзірлеуге;

      3) бригаданың (корабльдің) ұдайы жауынгерлік әзірлігін ұстауға, жауынгерлік міндеттерді, жауынгерлік және жұмылдыру даярлығы міндеттерін табысты орындауға, жеке құрамның әскери тәртібі мен моральдық-психологиялық жай-күйін нығайтуға, экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимыл жасауға, құрылымды бұзатын идеологияның ықпал етуінен әскерлерді қорғауға, құқықтық негізде дара басшылық қағидатын сақтауға бағыттай отырып, тәрбие және идеологиялық жұмысты ұйымдастыруға және жүргізуге;

      4) әскери қызметшілердің ұлттық, психологиялық, діни ерекшеліктерін және білім деңгейін ескере отырып, жеке құрамның оқу-жаттығу және жауынгерлік міндеттерін орындауын моральдық-психологиялық қамтамасыз етуді ұйымдастыруға, оларда жоғары жауынгерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерді қалыптастыруға;

      5) әскери қызметшілерде қару-жарақ пен әскери техниканы игеруге және қолдануға ұдайы әзірлікте ұстау үшін, әскери мүлікті сақтау және күтіп-ұстау үшін жеке жауаптылық сезімін тәрбиелеуге;

      6) бригададағы (корабльдегі) жауынгерлік сайысты ұйымдастыру және жеке құрамды оқыту мен тәрбиелеудің озық тәжірибесін насихаттау жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыруға, бастама танытуды және белсенділікті дамытуға;

      7) бригаданың жеке құрамын Қазақстан халқына және Президентіне адал болу, ұлтаралық келісім, қазақстандық патриотизм, заңдарды сақтау, әскери борыш пен әскери антқа адал болу, жалпыәскери жарғылар мен командирлер (бастықтар) бұйрықтарының талаптарын мүлтіксіз орындау рухында тәрбиелеу жөніндегі жұмысты жүргізуге;

      8) әскери дәстүрлерді, қазақстандық патриотизмді қалыптастыру, жауынгерлік достық пен жолдастықты нығайту жөнінде шаралар қабылдауға;

      9) мемлекеттік-құқықтық даярлықты ұйымдастыруға және жүргізуге, әскери қызметшілер мен азаматтық персоналды әлемде және Қазақстан Республикасында болып жатқан оқиғалар туралы ақпараттандыруды жүргізуге, мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатын, әскери-саяси ахуалды және олардан туындайтын жеке құрамның міндеттерін түсіндіруге;

      10) бөлімшелерді оқу және әдістемелік әдебиетпен, газеттермен және журналдармен, техникалық оқытып-үйрету құралдарымен қамтамасыз етуге, мемлекеттік-құқықтық даярлық топтарының басшыларын теориялық және әдістемелік даярлауды, азаматтық персоналды экономикалық оқытуды жүзеге асыруға, оларға өз лауазымдық міндеттерін орындау үшін жағдайлар жасауға;

      11) бригада орналасқан өңірдегі қоғамдық-саяси ахуалды білуге, жастарды және жеке құрамды патриоттық және адамгершілік тәрбиелеу, әскери қызмет имиджін және әскери қызметші мамандығының абыройын арттыру, азаматтарды әскери қызметке даярлау және оны халық арасында насихаттау мақсатында жергілікті мемлекеттік басқару органдарымен, заңнамаға сәйкес әрекет ететін қоғамдық және ардагерлер ұйымдарымен байланысты орнатуға және оны ұдайы ұстауға;

      12) әскери тәртіп пен құқық тәртібін нығайту, құқық бұзушылықтардың алдын алу, әскери ұжымдарды шоғырландыру, әскери қызметтің қауіпсіз жағдайларын қамтамасыз ету жөніндегі жұмысты ұйымдастыруға және жүргізуге;

      13) Офицерлермен және сержанттармен тәрбие жұмысын жеке өзі жүргізуге, ротадан бастап және одан жоғары әрбір офицердің және сержанттардың (старшиналардың) әскери атағын, тегін, атын, әкесінің атын, атқаратын лауазымын, отбасы жағдайын, олардың іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін білуге, әскери қызметшілерді іріктеуге, орналастыруға және аттестаттауға, жоғары лауазымдарға жоғарылату, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіру үшін, әскери оқу орындарына түсу және курстық даярлыққа жіберу үшін кандидаттарды іріктеуге қатысуға;

      14) офицерлерді, сержанттарды тәрбие жұмысын жүргізу практикасына оқытып-үйретуге, оларға жеке тәрбие жұмысын ұйымдастыруда және жүргізуде әдістемелік көмек көрсетуге;

      15) жауынгерлік міндетті орындайтын, ішкі нарядтарда қызмет өткеретін бөлімшелердің жеке құрамын іріктеуге, орналастыруға қатысуға. Аптасына бір реттен жиі емес қарауылдық және ішкі қызметтерді даярлауды және өткеруді жеке өзі тексеруге;

      16) бригада психологының жұмысын ұйымдастыруға және бақылауға;

      17) мәдени-бос уақыт орталықтары мен кітапханалардың жұмысын ұйымдастыруға, әскери қызметшілер мен олардың отбасы мүшелерінің мәдени және рухани дамуы үшін жағдайлар жасауға;

      18) әскери қызметшілерге, олардың отбасы мүшелеріне, азаматтық персоналға қатысты әлеуметтік әділдікті қамтамасыз ету жөніндегі жұмысты жүргізуге, олардың мұқтаждықтары мен сұраныстарын білуге, негізделген ұсыныстар мен өтініштерді уақтылы шешуге, сондай-ақ бұзылған құқықтарды қалпына келтіруге шаралар қабылдауға;

      19) жеке құрамның денсаулығы, тамақтануы, әлеуметтік және материалдық-тұрмыстық жағдайларды жақсарту туралы қамқорлық жасауға;

      20) өз мамандығы бойынша бригаданың қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін ақшалай қаражатты жоспарлауға және оларды уақтылы игеруге қатысуға;

      21) техникалық тәрбие құралдарымен (тұрақты орналасу пункттеріндегі бөлімдер мен корабльдерде және далалық жағдайларда жеке құраммен тәрбие, психологиялық, құқықтық және мәдени-ағарту жұмысын жүргізу үшін арналған автоклубтармен, дауыстап хабарлайтын құралдармен, фотоаппараттармен, кино- және телекамералармен, далалық баспаханалармен, пернелі және басқа да музыкалық аспаптармен, кинопроекциялық және басқа да аппаратурамен) және мәдени-ағарту мүлкімен уақтылы қамтамасыз ету, ақпараттық-тәрбие жұмысы, психологиялық тұрғыдан жеңілдеу және көрнекі үгіт-насихат бөлмелерін безендіру жөнінде шаралар қабылдауға;

      22) әскери қызметшілерді, олардың отбасы мүшелері мен азаматтық персонал адамдарын жеке мәселелері бойынша қабылдауға;

      23) бригада жеке құрамының әскери тәртібі, құқық тәртібі мен моральдық-психологиялық жай-күйі мәселелері бойынша есеп және есептілік жүргізуге, бригада штабына, жоғары тұрған штабтар мен жабдықталым органдарына белгіленген жеткізілімдер мен есеп берулерді уақтылы ұсынуға;

      24) бригада командиріне және жоғары тұрған әскери басқару органына жеке құрамның моральдық-психологиялық жай-күйі, жүргізілген тәрбие және мәдени-бос уақыт іс-шаралары, әлеуметтік-құқықтық (идеологиялық) жұмыстар мен әскери тәртіптің және құқық тәртібінің жай-күйі туралы күн сайын баяндауға міндетті.

Бригада командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету
жөніндегі орынбасары

      63. Бригада командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету жөніндегі орынбасары бейбіт және соғыс уақытында:

      1) тікелей бағынысты бөлімдер (бөлімшелер) мен қызметтердің жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігіне;

      2) оған тікелей бағынысты бөлімшелер жеке құрамының жауынгерлік және жұмылдыру даярлығына, әскери тәртібіне, реттілігі мен моральдық-психологиялық жай-күйіне;

      3) материалдық-техникалық қамтамасыз ету ресурстарын автоматтандырылған басқару жүйесін енгізуді және пайдалануды ұйымдастыруға;

      4) өртке қарсы қорғануға және құтқару жұмыстарын ұйымдастыруға;

      5) бағынысты қызметтер бойынша бөлімдерді (бөлімшелерді) материалдық және техникалық қамтамасыз етуге;

      6) қару-жарақ пен әскери техниканың, бақылау-өлшеу аспаптарының техникалық жай-күйіне және бағынысты қызметтер бойынша жабдықтауға және олардың жауынгерлік қолдануға әзірлігіне, дұрыс пайдалануға, эвакуациялауға және жөндеуге;

      7) алып тасталды – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен;

      8) метрологиялық қамтамасыз етуге;

      9) қарудың, оқ-дәрілердің, әскери-техникалық мүліктің сақталуына;

      10) материалдық, техникалық құралдардың, зымырандардың, оқ-дәрілердің барлық түрлерін және суды әкелуге;

      11) бағынысты қоймалардың жай-күйіне; сауда-тұрмыстық қызмет көрсетуге, жеке құрамды материалдық-техникалық қамтамасыз етудің барлық түрлерімен қамтамасыз етуге; әскерлерді орналастыруға және қызметтік-тұрғын үй қорын ұстауға;

      12) бағынысты қызметтер бойынша техникалық бекіністердегі құрылыстардың, қоймалардың, парктердің (ұшақтар, тікұшақтар тұрақтарының) жай-күйіне, оларда ішкі қызметті ұйымдастыруға және жай-күйіне;

      13) қару-жарақпен және әскери техникамен, техникалық күзет, өрт сөндіру құралдарымен және басқа да аспаптармен, оқ-дәрілермен, әскери-техникалық мүлікпен жабдықтауға (авиациялық бөлімдерден басқа);

      14) бағынысты қызметтер бойынша есепке алу мен есептілік жай-күйіне;

      15) жеке құрамды техникалық даярлауға, сондай-ақ бригаданың техникалық және тылдық мамандықтарының мамандарын даярлауға;

      16) бригада объектілерін диверсияға қарсы жабдықтауға; қоршаған ортаны қорғау қағидаларын сақтауға, тыл және қару-жарақ объектілерінде ішкі қызметті ұйымдастыруға және оның жай-күйіне жауап береді.

      Ол бригада командиріне бағынады және бригада командирінің орынбасарларын қоспағанда, бригада жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      Ескерту. 63-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      64. Бригада командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету жөніндегі орынбасары:

      1) өз мамандығы бойынша жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігі іс-шараларын жоспарлауға және жүргізуге қатысуға, жауынгерлік және жұмылдыру даярлығы жоспарларының тиісті бөлімдерін әзірлеуге және олардың орындалуын ұйымдастыруға;

      2) оған бағынысты бөлімдер (бөлімшелер) мен қызметтерді жауынгерлік және жұмылдыра даярлауға және қызметіне басшылық жасауға;

      3) бригада командирі орынбасарларының, әскер тектері мен қызметтері бастықтарының қатысуымен жылдық шаруашылық жоспарды, экономикалық жұмыс жоспарын, материалдық, техникалық құралдарды, зымырандар мен оқ-дәрілерді әкелу жоспарларын, басқа да жұмыс жоспарларын; техниканы пайдалану және жөндеу жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге, осы жоспарлардың орындалуына бақылауды жүзеге асыруға;

      4) материалдық-техникалық қамтамасыз ету ресурстарын автоматтандырылған басқару жүйесін енгізуді және пайдалануды ұйымдастыруға;

      5) бригаданы техникалық қамтамасыз етуді ұйымдастыруға және оған басшылық жасауға; жетіспейтін қару-жарақ пен әскери техниканы, қосалқы бөлшектерді, парктік жабдықты, аспаптарды, техникалық күзет және өрт сөндіру құралдарын, қызмет көрсету құралдарын, басқа да әскери-техникалық мүлікті және ақшалай қаражатты уақтылы талап етуге; оларды алуды, сақтауды, бригада бөліміне (бөлімшесіне) беруді, объектілерді жарақтандыруды, оларды мақсатты, тиімді және дұрыс пайдалануды ұйымдастыруға; материалдық құралдарды жоғалтуды, жетіспеуін, бүлдіру мен ұрлауды болдырмау жөнінде шаралар қабылдауға;

      6) бригаданы метеорологиялық қамтамасыз ету іс-шараларын уақтылы жүргізуді ұйымдастыруға;

      7) бағынысты қызметтер бойынша бригада қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін ақшалай қаражатты және оларды уақтылы игеруді жоспарлауға қатысуға;

      8) оған тікелей бағынысты бөлімдер (бөлімшелер) мен қызметтер келісімшарт бойынша әскери қызметшілерінің іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін, сондай-ақ әскери атағын, тегін, атын, әкесінің атын, атқаратын лауазымын, мамандығын, отбасы жағдайын білуге, олармен әскери тәрбие және кәсіби даярлауды жетілдіру жөніндегі жұмысты ұдайы жүргізуге;

      9) қару-жарақ пен әскери техниканың ұдайы ақаусыздығын қамтамасыз ете отырып, оларды пайдалануды, эвакуациялау мен жөндеуді ұйымдастыруға; бөлімдерде (бөлімшелерде) қару-жарақ пен әскери техникаға, зымырандар мен оқ-дәрілерге регламенттік жұмыстар жүргізу және техникалық қызмет көрсету жоспарларын сапалы орындауды, сондай-ақ оларды жөндеуге уақтылы жөнелтуді бақылауға;

      10) бағынысты қызметтер бойынша бөлімдерді (бөлімшелерді) материалдық құралдармен уақтылы қамтамасыз етуді, жабдықталым органдарынан мүліктің, материалдық құралдардың қажетті мөлшерін талап етуді және өтінімдерге сәйкес оларды алуды, сақтауды, бригада бөліміне (бөлімшесіне) беруді қамтамасыз етуді ұйымдастыруға;

      11) меншік нысанына қарамастан, сауда-тұрмыстық қызмет көрсету кәсіпорны арқылы бригадаға сауда-тұрмыстық қызмет көрсетуді ұйымдастыруға және бақылауға, қызмет көрсететін кәсіпорындарда конкурстық өтінімдер мен шарттарға сәйкес тауарлардың тиісті түрлерінің бар болуына бақылауды жүзеге асыруға;

      12) бригада асханаларында жеке құрамның сапалы тамақтануын, әрбір әскери қызметшіге және қызметтік жануарларға тиесілі жабдықталым нормаларын жеткізуді, сондай-ақ жауынгерлік кезекшілікте, жауынгерлік қызметте, тәуліктік нарядта және оқу-жаттығуларда болатын әскери қызметшілердің тамақтануын ұйымдастыруға және бақылауға;

      13) тағамды дайындау үшін азық-түліктің тарату мәзірін жасауға басшылық жасауға және бригада командиріне оны бекітуге ұсынуға, айына бір реттен жиі емес аспаздарға бақылау-көрсету тамақ пісірулерін өткізуге;

      14) картопты, көкөністерді, отынды дайындауды уақтылы жүргізуді ұйымдастыруға және бақылауға және оларды қоймаларға салып қоюды ұйымдастыруға, оларды сақтауды қамтамасыз етуге, әкелінетін азық-түлік сапасына бақылауды жүзеге асыруға;

      15) бөлімдерге (бөлімшелерге) материалдық құралдардың барлық түрлерін жеткізуді, сумен жабдықтауды, сондай-ақ тиеу-түсіру жұмыстарын механикаландыруды ұйымдастыруға;

      16) жеке құрамның қару-жарақ пен әскери техниканы пайдалану, эвакуациялау және жөндеу қағидаларын білуін жүйелі түрде тексеруге;

      17) техникалық және тылдық қамтамасыз етуді, әскери шаруашылық жүргізуді ұйымдастыру бойынша офицерлермен, сержанттармен сабақтар өткізуге;

      18) мамандығы бойынша әскери қызметшілерді іріктеуге, орналастыру мен аттестаттауға қатысуға; жоғары лауазымдарға жоғарылату, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіру және әскери оқу орындарына түсу, курстық даярлыққа жіберу үшін кандидаттарды іріктеуге;

      19) жылына екі реттен жиі емес бригада қоймаларындағы және бөлімдеріндегі (бөлімшелеріндегі) барлық қару-жарақ пен әскери техниканың, басқа да материалдық құралдардың техникалық жай-күйін тексеруге және жылына екі рет атыс қаруына тексеруді ұйымдастыруға, бұл ретте тексеру нәтижелерін бригада бойынша актілерде және бұйрықтарда сипаттауға;

      20) жыл сайын бағынысты қызметтер бойынша барлық мүлік пен техникаға түгендеу жүргізуді ұйымдастыруға;

      21) бағынысты қызметтерді тексеру жөніндегі комиссия жұмысын уақтылы ұйымдастыруға және бақылауға, жұмыс басталар алдында олардың мүшелерімен нұсқаулар беру сабақтарын өткізуге;

      22) комиссиялардың жұмысын және жыл сайын қару-жараққа, әскери техника мен басқа да материалдық құралдарға түгендеу жүргізуді бақылауға;

      23) өз мамандығы бойынша бригададағы наразылық шағымдану жұмысына басшылық жасауға;

      24) белгіленген есепке алу мен есептілікті жүргізуді, жоғары тұрған штабтарға және жабдықталым органдарына жеткізілімдер мен есеп берулерді ұсынуды ұйымдастыруға және бақылауға;

      25) бөлімдерде (бөлімшелерде) жанармай, жағармай материалдарын және арнайы сұйықтықтарды (мұнай және синтетикалық негізде қоспа қосумен өңделетін, агрессивтік өрісті бөлу, қозғалтқыштарды және жанасатын бөлшектерді суыту, сыртқы қабатына мұз қатудан және отында мұз кристалдарының түзілуінен сақтандыру үшін әскери техниканың гидравликалық берілісінде, гидрокүшейткіштерінде, амортизаторларында қолданылатын сұйықтықтардың) дұрыс қолдануға және үнемді жұмсауға бақылауды жүзеге асыруға; паспорттардың тиісті бөлімдерінде алдын ала жазба жасай отырып, бөлімдерде (бөлімшелерде) жанармай, жағармай материалдарын және арнайы сұйықтықтарды пайдалануға рұқсат етуге;

      26) ай сайын бригада командиріне оқ-дәрілер мен моторесурстар, жанармай және жағармай материалдары шығысының лимитін пайдалану нәтижелері туралы баяндауға;

      27) бригада командиріне бөлімдер (бөлімшелер) арасында қызметтік-тұрғын үй қорын бөлу жөнінде ұсыныстар беруге;

      28) бригададағы барлық тұрғын және тұрғын емес ғимараттарды, су құбыры-кәріз, жылу желілерін және құрылыстарды, казармалық мүкәммал мен жиһазды, кіреберіс автомобиль жолдарын, техникалық күзет құралдарын және өртке қарсы қорғанысты дұрыс пайдалануды және уақтылы жөндеуді ұйымдастыруға; қызметтік тұрғын үй қорын қысқа алдын ала дайындауға, сондай-ақ пәтерлерге орналастыру үшін бөлінген аумақты көгалдандыруға және күтіп-ұстауға;

      29) бригада объектілерін өрт сөндіру және күзет дабылдамасы құралдарымен жарақтандыруға, айында бір реттен жиі емес бригаданың өртке қарсы қорғанысын ұйымдастыруды және жай-күйін тексеруге және оқу-жаттығу өрт сөндіру жаттықтыруларын өткізуге;

      30) қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге және орындалуын тексеруге, бригаданың барлық жеке құрамының қоршаған орта экологиясын күзету және қорғау қағидаларын орындауын бақылауға;

      31) жеке құрамның сыртқы келбеті туралы ұдайы қамқорлық жасауға, киім-кешекті уақтылы беруді, оны шақтап пішуді және жөндеуді ұйымдастыруға, әскери киім нысанын кию қағидаларын сақтауды талап етуге;

      32) бөлімдерді (бөлімшелерді) монша-кір жуу қызметін көрсетуді ұйымдастыруға;

      33) белгіленген мерзімдерде бағынысты қызметтер бойынша материалдық құралдарды тексеруді және түгендеу жүргізуді ұйымдастыруға;

      34) бригада жеке құрамын қару-жарақ пен әскери техниканы, оқ-дәрілерді зерделеу, техникалық қамтамасыз етуді, сондай-ақ техникалық мамандықтардың сыныптық мамандарын даярлау жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыру және жүзеге асыру бойынша техникалық даярлауды ұйымдастыруға;

      35) механик-жүргізушілерді (жүргізушілерді) даярлауды бақылауды ұйымдастыруға;

      36) техникалық бекіністердегі арнайы құрылыстарды, парктердің, қоймалардың элементтерін жабдықтау, оларды табиғатты қорғау құрылыстарымен жарақтандыру, өртке қарсы және құтқару іс-шараларын орындау жөніндегі жұмыстар ұйымдастыруға;

      37) парктерде ішкі қызметті өткеруді ұйымдастыруға және бақылауға, бақылау-техникалық пункт бастығының жұмысына басшылық жасауға;

      38) нарядқа түсер алдында парк бойынша кезекшіге, рейске шығар алдында механик-жүргізушілерге (жүргізушілерге), асхана, қойма аймағы бойынша кезекшілерге нұсқаулар беруге немесе ол үшін тиісті лауазымды адамдарды тағайындауға;

      39) аптасына бір реттен жиі емес тәуліктік нарядты даярлауды және олардың қызмет өткеруін, сондай-ақ бағынысты бөлімдерде (бөлімшелерде) жарғылық ішкі тәртіптің сақталуын жеке өзі тексеруге;

      40) жеткізетін автомобиль көлігінің жұмысын жоспарлауды ұйымдастыруға және оны дұрыс және тиімді пайдалануға бақылауды жүзеге асыруға;

      41) теміржол (әуе, теңіз, өзен) көлігімен келген материалдық құралдарды уақтылы түсіруді және әкетуді ұйымдастыруға;

      42) бригаданың техникалық даярлық және тыл жөніндегі, бағынысты қоймалардың, асханалардың оқу-жаттығу жаттықтыру құралдарын жабдықтау, жөндеу және қызмет көрсету, сондай-ақ оқу материалдық-техникалық базаны жетілдіру және күтіп-ұстау жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыруға;

      43) бригада бөлімшелерінің жөндеу жұмыстарын ұйымдастыруға, бір айға арналған өндірістік жоспар-тапсырманы бекітуге;

      44) қару-жарақ пен әскери техниканы, зымырандарды, оқ-дәрілер мен аспаптарды дайындау және пайдалану кезінде қауіпсіздік талаптарын қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге және жүргізуге;

      45) қару-жарақ пен әскери техника, аспаптар, техникалық күзет және өрт сөндіру құралдары апаттарының, аварияларының, бұзылуларының, ақаулықтары мен зақымдануларының себептерін талдауға, олардан сақтандыру және жою жөнінде пәрменді шаралар қабылдауға;

      46) бригада қару-жарағы мен әскери техникасының құрылымын және дұрыс пайдалануды, олардың бар болуын және техникалық жай-күйін білуге;

      47) бір жылға арналған күрделі жөндеу және күрделі құрылыс жүргізуге бекітілген титулға және сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі саласындағы заңнамаға сәйкес меншік нысанына қарамастан, кәсіпорындар орындайтын жөндеу-құрылыс жұмыстарын жасау сапасына бақылауды ұйымдастыруға;

      48) бригада асханаларын жабдықтау, ағымдағы жөндеу, көркейту (меншік нысанына қарамастан), бағынысты қызметтер бойынша қоймалар мен басқа да объектілерді жетілдіру жөніндегі іс-шараларды әзірлеуді және жүзеге асыруды ұйымдастыруға;

      49) жөндеу-құрылыс және шаруашылық жұмыстарды орындау кезінде және бағынысты қызметтер бойынша техниканы пайдалану кезінде қауіпсіздік талаптарын қамтамасыз етуді ұйымдастыруға;

      50) белгіленген есепке алу мен есептілікті уақтылы жүргізуді, жоғары тұрған штабтарға және жабдықталым органдарына жеткізілімдер мен есеп берулерді ұсынуды ұйымдастыруға және бақылауға;

      51) бригада инфрақұрылымына қызмет көрсетумен айналысатын азаматтық персоналдың жұмысын бақылауды ұйымдастыруға;

      52) алып тасталды – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен;

      53) өз өкілеттіктері шегінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заңнаманы және басқа да заңнамалық актілердің орындалуын қамтамасыз етуге міндетті.

      Командирдің материалдық-техникалық қамтамасыз ету жөніндегі орынбасары штатпен көзделмеген бригадада оның міндеттерін техникалық немесе тылдық қызметтер бастықтарының бірі орындайды.

      Бригада командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету жөніндегі орынбасары әскери шаруашылықты негізгі ұйымдастырушы болып табылады. Оның жалпы шаруашылық қызметті жоспарлау, материалдық құралдарды жеткізу, сауда-тұрмыстық қызмет көрсету, пәтер-пайдалануды қамтамасыз ету мәселелері (әскерлерді (күштерді) орналастырудың қалыпты жағдайын жасау және оларды пәтер мүлкінің барлық түрлерімен қамтамасыз ету үшін ұйымдастырылатын және жүргізілетін іс-шаралар) жөніндегі нұсқаулары олардың құзыреті шегінде барлық әскер тектерінің, қызметтердің бастықтары және бөлімдердің (бөлімшелердің) командирлері үшін міндетті.

      Бригада командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету жөніндегі орынбасарының өртке қарсы қорғаныс мәселелері жөніндегі нұсқаулары бригаданың барлық жеке құрамы үшін міндетті.

      Ескерту. 64-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Бригада командирінің қару-жарақ (инженерлік-авиациялық қызмет) жөніндегі орынбасары

      65. Бригада командирінің қару-жарақ (инженерлік-авиациялық қызмет) жөніндегі орынбасары бейбіт және соғыс уақытында: тікелей бағынысты бөлімдер (бөлімшелер) мен қызметтердің жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігіне; олардың жеке құрамының жауынгерлік және жұмылдыру даярлығына, әскери тәрбиесіне, тәртібі мен моральдық-психологиялық жай-күйіне; техникалық қамтамасыз ету ресурстарын автоматтандырылған басқару жүйесін енгізуді және пайдалануды ұйымдастыруға; бағыныстағы қызметтер бойынша қару-жарақ пен әскери техниканың, бақылау-өлшеу аспаптарының техникалық жай-күйі мен жабдықталуына және олардың жауынгерлік қолдануға әзірлігіне, дұрыс пайдалануға, эвакуациялау мен жөндеуге; қарудың, оқ-дәрілердің, әскери-техникалық мүліктің сақталуына; техникалық бекіністердегі құрылыстардың, бағынысты қызметтер бойынша қоймалардың, парктердің (ұшақтар, тікұшақтар тұрақтарының) жай-күйіне, оларда ішкі қызметті ұйымдастыруға және жай-күйіне; қару-жарақпен және әскери техникамен, аспаптармен, оқ-дәрілермен, әскери-техникалық мүлікпен жабдықтауға (авиациялық бөлімдерден басқа); метрологиялық қамтамасыз етуге; бағынысты қызметтер бойынша есепке алу мен есептіліктің жай-күйіне; бригаданың жеке құрамын техникалық даярлауға, сондай-ақ техникалық мамандықтар мамандарын даярлауға жауап береді.

      Ол бригада командиріне бағынады және бригада командирінің орынбасарларын қоспағанда, бригада барлық жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      66. Бригада командирінің қару-жарақ (инженерлік-авиациялық қызмет) жөніндегі орынбасары:

      1) өз мамандығы бойынша жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігі іс-шараларын жоспарлауға және жүргізуге қатысуға, жауынгерлік және жұмылдыру даярлығы жоспарларының тиісті бөлімдерін әзірлеуге және олардың орындалуын ұйымдастыруға;

      2) оған бағынысты бөлімдер (бөлімшелер) мен қызметтердің жауынгерлік және жұмылдыру даярлығына және қызметіне басшылық жасауға;

      3) техникалық қамтамасыз ету ресурстарын автоматтандырылған басқару жүйесін енгізуді және пайдалануды ұйымдастыруға;

      4) бригаданы техникалық қамтамасыз етуді ұйымдастыруға және басшылық жасауға; жетіспейтін қару-жарақ пен әскери техниканы, қосалқы бөлшектерді, парктік жабдықты, аспаптарды, қызмет көрсету құралдарын, басқа да әскери-техникалық мүлік пен ақшалай қаражатты уақтылы талап етуге; оларды алуды, сақтауды, бригада бөлімдеріне (бөлімшелеріне) беруді, оларды мақсатты, тиімді және дұрыс пайдалануды ұйымдастыруға; материалдық құралдарды жоғалтуды, жетіспеуін, бүлінуін және ұрлануын болдырмау жөнінде шаралар қабылдауға;

      5) оған тікелей бағынысты бөлімдер (бөлімшелер) мен қызметтер офицерлерінің, келісімшарт бойынша әскери қызметшілерінің іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін, сондай-ақ әскери атағын, тегін, атын, әкесінің атын, атқаратын лауазымын, мамандығын, отбасы жағдайын білуге, олармен әскери тәрбиелеу және кәсіптік даярлығын жетілдіру жөніндегі жұмыстарды ұдайы жүргізуге;

      6) қару-жарақ пен әскери техниканың ақаусыздығын ұдайы қамтамасыз ете отырып, оларды пайдалануды, эвакуациялауды және жөндеуді ұйымдастыруға;

      7) бөлімдерде (бөлімшелерде) регламенттеу жұмыстарын жүргізу және қару-жарақ пен әскери техникаға, зымырандар мен оқ-дәрілерге техникалық қызмет көрсету жоспарларының сапалы орындалуын, сондай-ақ олардың жөндеуге уақтылы жөнелтілуін бақылауға;

      8) жеке құрамның қару-жарақ пен әскери техниканы пайдалану, эвакуациялау және жөндеу қағидаларын білуін жүйелі түрде тексеруге;

      9) мамандығы бойынша әскери қызметшілерді іріктеуге, орналастыруға және аттестаттауға, жоғары лауазымдарға жоғарылату, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіру және әскери оқу орындарына түсу; курстық даярлыққа жіберу үшін кандидаттарды іріктеуге қатысуға;

      10) жылына екі реттен жиі емес барлық қару-жарақ пен әскери техниканың, басқа да материалдық құралдардың техникалық жай-күйін тексеруге және жылына екі рет атыс қаруын тексеруге, бұл ретте тексеру нәтижелерін актілерде және бригада бойынша бұйрықтарда сипаттауға;

      11) өз мамандығы бойынша бригадада наразылық шағымдану жұмысына басшылық жасауға;

      12) белгіленген есепке алу мен есептілікті жүргізуді, бригада штабына, жоғары тұрған штабтар мен жабдықталым органдарына жеткізілімдер мен есептерді уақтылы ұсынуды ұйымдастыруға және бақылауға;

      13) қару-жарақ пен әскери техниканы пайдалану және жөндеуге шығару жоспарларына енгізу үшін қызметтер бойынша іс-шаралар жоспарларын әзірлеуге; олардың орындалуын ұйымдастыруға және бақылауға;

      14) бөлімдерде (бөлімшелерде) жанармай, жағармай материалдарын және арнайы сұйықтықтарды (мұнай және синтетикалық негізде қоспа қосумен өңделетін, агрессивті өрісті бөлу, қозғалтқыштарды және жанасатын бөлшектерді суыту, сыртқы қабатына мұз қатудан және отында мұз кристалдарының түзілуінен сақтандыру үшін әскери техниканың гидравликалық берілісінде, гидрокүшейткіштерінде, амортизаторларында қолданылатын сұйықтықтардың) дұрыс қолдануға және үнемді жұмсауға бақылауды жүзеге асыруға;

      15) паспорттардың тиісті бөлімдерінде алдын ала жазба жасай отырып, бөлімдерде (бөлімшелерде) жанармай, жағармай материалдарын және арнайы сұйықтықтарды пайдалануға рұқсат етуге;

      16) ай сайын бригада командиріне оқ-дәрілер мен моторесурстар шығысының лимитін пайдалану нәтижелері туралы баяндауға;

      17) белгіленген мерзімдерде бағынысты қызметтер бойынша материалдық құралдарды тексеруді және түгендеуді жүргізуді ұйымдастыруға;

      18) бригаданың жеке құрамын техникалық даярлауға басшылық жасауға; қару-жарақ пен әскери техниканы, оқ-дәрілерді зерделеу, техникалық қамтамасыз етуді ұйымдастыру және жүзеге асыру бойынша, сондай-ақ техникалық мамандықтардың сыныптық мамандарын даярлау бойынша сабақтар өткізуге;

      19) механик-жүргізушілерді (жүргізушілерді) даярлауды бақылауға;

      20) өртке қарсы іс-шараларды және қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыруға;

      21) бағынысты қызметтер бойынша техникалық бекіністердегі арнайы құрылыстарды, парктер, қоймалар элементтерін жабдықтау, оларды табиғатты қорғау құрылыстарымен және техникалық күзет құралдарымен жарақтандыру, өртке қарсы іс-шараларды орындау жөніндегі жұмыстарға басшылық жасауға;

      22) парктердегі ішкі қызметті өткеруді ұйымдастыруға және бақылауға, бақылау-техникалық пункт бастығының жұмысына басшылық жасауға;

      23) нарядқа түсер алдында парк бойынша кезекшіге, рейске шығар алдында механик-жүргізушілерге (жүргізушілерге) нұсқаулар беруге;

      24) оқу-жаттығу жаттықтыру құралдарын жөндеу және қызмет көрсету, сондай-ақ техникалық даярлық бойынша оқу материалдық-техникалық базасын жетілдіру және күтіп-ұстау жөніндегі жұмыстарға басшылық жасауға;

      25) бригада жөндеу бөлімшелерінің жұмысын жоспарлауға, жөндеу ротасына бір айға арналған өндірістік жоспар-тапсырманы жеке өзі жасауға;

      26) қару-жарақ пен әскери техниканы, зымырандарды, оқ-дәрілер мен аспаптарды дайындау және пайдалану кезінде қауіпсіздік талаптарын қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге және жүргізуге;

      27) қару-жарақ пен әскери техника, аспаптар апаттарының, аварияларының, бұзылуларының, ақаулықтары мен зақымдануларының себептерін талдауға, олардан сақтандыру және жою жөнінде пәрменді шаралар қабылдауға;

      28) бригада қару-жарағы мен әскери техникасының құрылымын және пайдалану қағидаларын, олардың бар болуы мен техникалық жай-күйін білуге;

      29) бригаданы метрологиялық қамтамасыз ету іс-шараларын уақтылы жүргізуді ұйымдастыруға;

      30) өз мамандығы бойынша бригаданың қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін ақшалай қаражатты жоспарлауға және оны уақтылы игеруге қатысуға міндетті.

      Командирдің қару-жарақ жөніндегі орынбасары штатпен көзделмеген бригадада оның міндеттерін техникалық қызметтердің біреуінің бастығы орындайды. Ол бригада командиріне бағынады және оған тікелей бағынысты бөлімдер (бөлімшелер) мен қызметтер жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады.

Бригада командирінің тыл жөніндегі орынбасары

      67. Бригада командирінің тыл жөніндегі орынбасары бейбіт және соғыс уақытында: оған тікелей бағынысты бөлімдер (бөлімшелер) мен қызметтердің жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігіне, қару-жарақпен және әскери техникамен жабдықтауға; тылдық қамтамасыз ету ресурстарын автоматтандырылған басқару жүйесін енгізуді және пайдалануды ұйымдастыруға; бөлімдерді (бөлімшелерді) бағынысты қызметтер бойынша материалдық және техникалық қамтамасыз етуге; материалдық, техникалық құралдардың, зымырандардың, оқ-дәрілердің барлық түрлерін және суды жеткізуге; бағынысты қоймалардың жай-күйіне; жеке құрамға сауда-тұрмыстық қызмет көрсетуге, қамтамасыз етуге; әскерлерді орналастыруға және қызметтік-тұрғын үй қорын ұстауға; бағынысты бөлімдер (бөлімшелер) мен қызметтер жеке құрамының жауынгерлік және жұмылдыру даярлығына, әскери тәрбиесіне, тәртібі мен моральдық-психологиялық жай-күйіне; өртке қарсы қорғауға; қоршаған ортаны қорғау қағидаларын сақтауға, тыл объектілерінде ішкі қызметті ұйымдастыруға және жай-күйіне жауап береді.

      Ол бригада командиріне бағынады және бригада командирінің орынбасарларын қоспағанда, бригаданың барлық жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      68. Бригада командирінің тыл жөніндегі орынбасары:

      1) өз мамандығы бойынша жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігі іс-шараларын жоспарлауға және жүргізуге қатысуға, жауынгерлік және жұмылдыру даярлығы жоспарларының тиісті бөлімдерін әзірлеуге және олардың орындалуын ұйымдастыруға;

      2) командир орынбасарларының, әскер тектері мен бригада қызметтері бастықтарының қатысуымен жылдық шаруашылық жоспарын, экономикалық жұмыс жоспарын, материалдық, техникалық құралдарды, зымырандар мен оқ-дәрілерді жеткізу жоспарын, басқа да жұмыс жоспарларын; автомобиль техникасын пайдалану және жөндеуге шығару жоспарларына енгізу үшін тыл техникасын пайдалану және жөндеу жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге және осы жоспарларды орындауға бақылауды жүзеге асыруға;

      3) бригаданың бағынысты қызметтері бойынша қажеттіліктерді қамтамасыз ету үшін ақшалай қаражатты жоспарлауға және оларды уақтылы игеруге қатысуға;

      4) оған тікелей бағынысты бөлімдер (бөлімшелер) мен қызметтер офицерлерінің, келісімшарт бойынша әскери қызметшілерінің іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін, сондай-ақ әскери атағын, тегін, атын, әкесінің атын, атқаратын лауазымын, мамандығын, отбасы жағдайын білуге, олармен әскери тәрбие және кәсіби даярлықты жетілдіру жөніндегі жұмыстарды ұдайы жүргізуге;

      5) мамандығы бойынша әскери қызметшілерді іріктеуге, орналастыруға және аттестаттауға, жоғары лауазымдарға жоғарылатуға, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіру үшін және әскери оқу орындарына түсу, курстық даярлыққа жіберу үшін кандидаттарды іріктеуге қатысуға;

      6) офицерлермен, сержанттармен тылдық қамтамасыз етуді ұйымдастыру және әскери шаруашылықты жүргізу бойынша сабақтар өткізуге;

      7) тылдық қамтамасыз ету ресурстарын автоматтандырылған басқару жүйесін енгізуді және пайдалануды ұйымдастыруға;

      8) бөлімдерді (бөлімшелерді) бағынысты қызметтер бойынша материалдық құралдармен уақтылы қамтамасыз етуді, жабдықталым органдарынан мүліктің, материалдық құралдардың қажетті санын талап етуді ұйымдастыруға және өтінімдерге сәйкес оларды алуды, сақтауды, бригада бөлімдеріне (бөлімшелеріне) беруді қамтамасыз етуге;

      9) меншік нысанына қарамастан, сауда-тұрмыстық қызмет көрсету кәсіпорындары арқылы бригадаға сауда-тұрмыстық қызмет көрсетуді ұйымдастыруға және бақылауға, конкурстық өтінімдер мен шарттарға сәйкес қызмет көрсету кәсіпорындарында тауарлардың тиісті түрінің бар болуына бақылауды жүзеге асыруға;

      10) бригада асханаларында жеке құрамның сапалы тамақтануын, әрбір әскери қызметшіге және қызметтік жануарларға жабдықталым мен материалдық құралдардың тиісті нормаларын жеткізуді, сондай-ақ жауынгерлік кезекшілікте, тәуліктік нарядта болған және заңнамада көзделген басқа да жағдайларда әскери қызметшілерді тамақтандыруды ұйымдастыруға және бақылауға;

      11) тамақ дайындау үшін азық-түлікті тарату мәзірін жасауға басшылық жасауға және оны бригада командиріне бекітуге ұсынуға, айына бір реттен жиі емес аспаздардың бақылау-көрсету тамақ пісірулерін өткізуге;

      12) картопты, көкөністерді, отынды дайындауды уақтылы жүргізуді ұйымдастыруға және бақылауға және оларды қоймаларға салып қоюды ұйымдастыруға, сақталуын қамтамасыз етуге, жеткізілетін азық-түлік сапасына бақылауды жүзеге асыруға;

      13) жылына екі реттен жиі емес тексеру актілерін ресімдей отырып, бригада қоймаларындағы және бөлімдеріндегі (бөлімшелеріндегі) барлық материалдық құралдардың бар болуын және жай-күйін тексеруге; жыл сайын бағынысты қызметтер бойынша барлық мүлік пен техникаға түгендеу жүргізуді ұйымдастыруға;

      14) комиссияның бағынысты қызметтерді тексеру жөніндегі жұмысын уақтылы ұйымдастыруға және бақылауға, жұмыс басталар алдында олардың мүшелерімен нұсқау беру сабақтарын өткізуге;

      15) жанармай, жағармай материалдарының және арнайы сұйықтықтардың сапасына, дұрыс пайдалануға және үнемді жұмсауға және олармен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік талаптарының орындалуына бақылауды жүзеге асыруға, сондай-ақ ай сайын бригада командиріне олардың шығыс лимиттерін пайдалану нәтижелерін баяндауға;

      16) бағынысты бөлімдер (бөлімшелер) мен қызметтердегі қару-жарақ пен әскери техниканың бар болуы мен жай-күйін білуге, оны дұрыс пайдалануды, уақтылы қызмет көрсетуді, эвакуациялау мен жөндеуді қамтамасыз етуге;

      17) нарядқа түсер алдында асханалар, қойма аймағы бойынша кезекшілерге жеке өзі нұсқаулар беруге немесе ол үшін тиісті лауазымды адамдарды тағайындауға;

      18) аптасына бір реттен жиі емес тәуліктік нарядты даярлау мен олардың қызмет өткеруін, сондай-ақ бағынысты бөлімдердегі (бөлімшелердегі) жарғылық ішкі тәртіптің сақталуын жеке өзі тексеруге;

      19) бөлімдерге (бөлімшелерге) материалдық құралдардың барлық түрлерін әкелуді, сумен жабдықтауды, сондай-ақ тиеу-түсіру жұмыстарын механикаландыруды ұйымдастыруға;

      20) жеткізетін автомобиль көлігінің жұмысын жоспарлауға және оны дұрыс және тиімді пайдалануға бақылауды жүзеге асыруға;

      21) теміржол (әуе, теңіз, өзен) көлігімен әкелінген материалдық құралдарды уақтылы түсіруді және әкетуді қамтамасыз етуге;

      22) бригада тылының оқу материалдық-техникалық базасын, бағынысты қоймаларды, асханаларды жабдықтау және жетілдіру және оларды техникалық күзет құралдарымен жарақтандыру жөніндегі жұмыстарға басшылық жасауға;

      23) бригада командиріне бөлімдер (бөлімшелер) арасында қызметтік-тұрғын үй қорын бөлу жөніндегі ұсыныстарды ұсынуға;

      24) барлық тұрғын және тұрғын емес ғимараттарды, су құбыры-кәріз, жылу желілері мен құрылыстарды, казармалық мүкәммал мен жиһазды дұрыс пайдалануды және уақтылы жөндеуді; қызметтік-тұрғын үй қорын қысқа алдын ала дайындауды ұйымдастыруға; пәтерлерге орналастыруға бөлінген аумақты көгалдандыруды және кіреберіс автомобиль жолдарын, сондай-ақ бригададағы өртке қарсы қорғанысты реттеп ұстауды ұйымдастыруға;

      25) объектілерді өрт және күзет дабылдамасы құралдарымен жарақтандыруға; үш айда бір реттен жиі емес бригаданың өртке қарсы қорғанысын ұйымдастыруды және жай-күйін тексеруге және оқу-жаттығу өрт жаттықтыруларын өткізуге;

      26) қоршаған ортаны қорғау және табиғат ресурстарын ұтымды пайдалану жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге және орындалуын тексеруге, барлық бригада жеке құрамының қоршаған орта экологиясын күзету және қорғау қағидаларын сақтауын бақылауға;

      27) жеке құрамның сыртқы келбеті туралы ұдайы қамқорлық жасауға, киім-кешекті уақтылы беруді, оны шақтап пішу мен жөндеуді ұйымдастыруға, әскери киім нысанын кию қағидаларын сақтауды талап етуге;

      28) бригада бөлімдеріне (бөлімшелеріне) монша-кір жуу қызметін көрсетуді ұйымдастыруға;

      29) бір жылға арналған күрделі жөндеу және күрделі құрылыс жүргізуге бекітілген титулға сәйкес және сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі саласындағы заңнамаға сәйкес меншік нысанына қарамастан, кәсіпорындар орындайтын жөндеу-құрылыс жұмыстарын жүргізу сапасына бақылауды жүзеге асыруға;

      30) бригада асханаларын жабдықтау, ағымдағы жөндеу, көркейту (меншік нысанына қарамастан), бағынысты қызметтер бойынша қоймалар мен басқа да объектілерді жетілдіру жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге және жүзеге асыруға;

      31) бағынысты қызметтер бойынша жөндеу-құрылыс және шаруашылық жұмыстарын орындау кезінде және техниканы пайдалану кезінде қауіпсіздік талаптарын қамтамасыз етуге;

      32) белгіленген есепке алу мен есептілікті жүргізуді, бригада штабына, жоғарғы тұрған штабтарға және жабдықталым органдарына жеткізілімдер мен есеп берулерді уақтылы ұсынуды ұйымдастыруға және бақылауға;

      33) бригада инфрақұрылымына қызмет көрсетумен айналысатын азаматтық персоналдың жұмысын бақылауға міндетті.

      69. Бригада командирінің тыл жөніндегі орынбасары әскери шаруашылықты негізгі ұйымдастырушы болып табылады. Оның жалпы шаруашылық қызметті жоспарлау, материалдық құралдарды әкелу, сауда-тұрмыстық қызмет көрсету, пәтер-пайдаланумен қамтамасыз ету мәселелері (әскерлерді (күштерді) орналастырудың қалыпты жағдайын жасау және оларды пәтер мүлкінің барлық түрлерімен қамтамасыз ету үшін ұйымдастырылатын және жүргізілетін іс-шаралар) жөніндегі нұсқаулары өз құзыреті шегінде барлық әскер тектерінің, қызметтердің бастықтары және бөлімдердің (бөлімшелердің) командирлері үшін міндетті.

      Бригада командирінің тыл жөніндегі орынбасарының өртке қарсы қорғаныс мәселелері жөніндегі нұсқаулары бригаданың барлық жеке құрамы үшін міндетті.

Бригада командирінің қаржы жұмыстары жөніндегі көмекшісі (қаржы қызметінің бастығы)

      70. Бригада командирінің қаржы жұмыстары жөніндегі көмекшісі (қаржы қызметінің бастығы) бригада командиріне бағынады және қаржы қызметі жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады. Осы Жарғының 78-80-тармақтарында мазмұндалғанға қосымша бейбіт және соғыс уақытында: бригаданы қаржылық қамтамасыз етуге; қаржы шаруашылығының жай-күйіне; төлем бөлігінде шарттық міндеттемелерді орындауға; бригада кассаларында ақшалай қаражат пен материалдық құндылықтардың сақталуын қамтамасыз етуге; бухгалтерлік есеп пен есептілікті дұрыс ұйымдастыру мен нақтылығына; бригаданың ақшалай қаражатын мақсатты, тиімді, үнемді жұмсауға жауап береді және:

      1) бригаданың жауынгерлік және жұмылдыру даярлығын, бригаданың жылдық шаруашылық жоспарымен және басқа да жоспарларымен көзделген іс-шараларды қаржылық қамтамасыз ету жөнінде ұсыныстар әзірлеуге, міндеттемелер мен төлемдер бойынша жеке қаржыландыру жоспарларын әзірлеуге;

      2) қаржы шаруашылығын ұйымдастыруға және жүргізуге, ақшалай қаражатты жоспарлауды, талап етуді, қаржылық есепке алу мен есептіліктің нақтылығын қамтамасыз етуге;

      3) бригадада құжаттардың уақтылы және дұрыс ресімделуіне және жасалатын шаруашылық операциялардың заңдылығына бақылауды жүзеге асыруға;

      4) бригада қызметтерінен кіріс және шығыс жөніндегі растау құжаттарын, әскери мүлік қозғалысы туралы есеп берулерді уақтылы талап етуге;

      5) жарты жылда бір реттен жиі емес қызметтердің есепке алу деректерін бухгалтерлік есеп деректерімен салыстырып тексеруді жүргізуге;

      6) жоғары тұрған штабқа есептілікті уақтылы ұсынуға;

      7) бюджет заңнамасына сәйкес ақшалай қаражатты жұмсауды қамтамасыз етуге;

      8) бригада жеке құрамын еңбек заңнамасында және әскери қызмет өткеру туралы заңнамада белгіленген ақшалай жабдықталыммен, еңбекақымен және басқа да төлемдермен уақтылы қамтамасыз етуге, оларға аударымдар мен төлемдер туралы мәліметтер беруге;

      9) ақша құжаттарының, ақшалай қаражаттың және құндылықтардың сақталуын, қатаң есептегі бланкілердің сақталуын және есепке алуды қамтамасыз етуге;

      10) бригаданың қаржыландыру жоспары бойынша сатып алынған материалдық құндылықтарды тиімді пайдалануға бақылауды жүзеге асыруға;

      11) материалдық және ақшалай қаражатты жоғалтумен, жетіспеушілікпен, ұрлаумен, заңсыз жұмсаумен мемлекетке келтірілген залалды уақтылы және толық өтеуге мониторингті жүзеге асыруға;

      12) есеп беретін адамдарды тексеруге;

      13) күн сайын бригада командиріне есепке алу деректерімен қолма-қол ақша сомасын және құндылықтарды салыстырып тексеру нәтижелері туралы, сондай-ақ Қазақстан Республикасының бюджеті шығыстары экономикалық жіктелімі ерекшеліктерінің құрылымына сәйкес қазынашылықтағы шоттарды төлеу туралы баяндауға;

      14) бригаданың экономикалық және қаржы-шаруашылық қызметін талдауға, командирге ақшалай қаражат пен материалдық құндылықтардың сақталуын, мақсатты және үнемді жұмсалуын қамтамасыз ету, ұрлауды анықтау және болдырмау жөнінде ұсыныстар әзірлеуге және беруге;

      15) аптасына бір реттен жиі емес бригада командиріне қаржы-шаруашылық қызметінің жай-күйі және анықталған бұзушылықтар туралы баянатпен баяндауға;

      16) ақшалай қаражатпен қамтамасыз етуге қатысты бригаданың уәкілетті лауазымды адамдары жасасатын шарттар мен келісімдердің жобаларын жеке өзі қарауға;

      17) бригада сатып алған (алған) материалдық құндылықтарды уақтылы және толық кіріске алуды, ал қажет болған жағдайларда осы құндылықтардың қоймаларда нақты бар болуын тексеруге және тексеру нәтижелері туралы командирге баяндауға;

      18) қаржы мәселелері бойынша бригаданың комиссия мүшелерімен, әскери мүлікті есепке алу мәселелері бойынша материалдық жауапты адамдармен нұсқаулар беруді өткізуге;

      19) тауар-материалдық құндылықтардың, қару-жарақ пен әскери техниканың, басқа да материалдық құралдардың қозғалысын, сондай-ақ бригаданың материалдық есепке алу кітаптары бойынша оларды дұрыс есептен шығаруды бақылауға міндетті.

Бригада командирінің құқықтық жұмыс жөніндегі көмекшісі - заң қызметінің бастығы

      71. Бригада командирінің құқықтық жұмыс жөніндегі көмекшісі - заң қызметінің бастығы бригада командирінің және басқа да лауазымды адамдарының қызметіндегі заңдылықты қамтамасыз етуге жауап береді.

      Ол бригада командиріне бағынады.

      Бригада командирінің құқықтық жұмыс жөніндегі көмекшісі:

      1) бригадада жүргізілетін барлық іс-шаралардың заңдылығын қамтамасыз етуге;

      2) белгіленген тәртіппен сотта, сондай-ақ басқа да ұйымдарда құқықтық мәселелерді қараған кезде бригаданың мүддесін мемлекеттік мекеме ретінде білдіруге;

      3) талап-арыз жұмысын жүргізуге;

      4) мемлекетке келтірілген материалдық залалды өтеу мәселелері бойынша бригада тиісті қызметтерінің бастықтары ұсынған құжаттар негізінде құқық қорғау органдарымен, заңды және жеке тұлғалармен хат-хабар алмасуды жүзеге асыруға;

      5) бұйрықтардың және құқықтық сипаттағы басқа да құжаттардың жобаларын дайындауға, оның ішінде оларды бригаданың басқа лауазымды адамдары әзірлеген жағдайда оларды келісу жолымен қатысуға;

      6) бригадада Қазақстан Республикасының заңнамасын, құқықтық жалпыға міндетті оқытуды ұйымдастыруды насихаттау жөніндегі жыл сайынғы іс-шараларды әзірлеуге және іске асыруға;

      7) бригада командирінің құзыретіне жататын құқықтық мәселелер бойынша түсініктемелер мен қорытындылар әзірлеуге, анықтамалар мен консультациялар беруге;

      8) кезең-кезеңімен жаңартылатын электрондық нормативтік құқықтық актілер базасын пайдалана отырып, іс жүргізуге келіп түсетін нормативтік құқықтық актілерді жүйелі түрде есепке алуды және сақтауды ұйымдастыруға;

      9) құқық мәселелері бойынша бригаданың әскери қызметшілері мен олардың отбасы мүшелеріне, сондай-ақ азаматтық персоналына консультация беруге міндетті.

Бригаданың артиллерия бастығы

      72. Бригаданың артиллерия бастығы бейбіт және соғыс уақытында: бригада артиллериялық бөлімдерінің (бөлімшелерінің) жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігіне, жауынгерлік қабілетіне; олардың жеке құрамының жауынгерлік және жұмылдыру даярлығына, әскери тәрбиесіне, тәртібі мен моральдық-психологиялық жай-күйіне; сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралар қабылдауға; бригаданың жеке құрамын өз мамандығы бойынша даярлауға; штаттық және бригадаға қоса берілген артиллериялық бөлімдерді (бөлімшелерді) жауынгерлік қолдануға; оған тікелей бағынысты бөлімдерді (бөлімшелерді) қару-жарақпен және әскери техникамен жабдықтауға, олардың жай-күйіне, оларды дұрыс пайдалану мен жөндеуге; өз мамандығы бойынша оқу материалдық-техникалық базаның жай-күйіне жауап береді.

      Ол бригада командиріне бағынады және бригада артиллериялық бөлімдері (бөлімшелері) жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      73. Бригаданың артиллерия бастығы:

      1) өз мамандығы бойынша жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігі іс-шараларын жоспарлауға және өткізуге қатысуға, жауынгерлік және жұмылдыру даярлығы жоспарларының тиісті бөлімдерін әзірлеуге және олардың орындалуын ұйымдастыруға;

      2) артиллерияны жауынгерлік қолдануды жоспарлауға және оны шебер басқаруға;

      3) өз мамандығы бойынша бригадалық артиллериялық бөлімдердің (бөлімшелердің) жауынгерлік және жұмылдыру даярлығына, сондай-ақ батальондық артиллериялық бөлімшелерді даярлауға басшылық жасауға;

      4) өз мамандығы бойынша артиллерияны жауынгерлік қолдану бойынша офицерлер мен сержанттарды даярлауды жүргізуге, артиллериялық бөлімдермен (бөлімшелермен) оқу-жаттығулар және сабақтар өткізуге;

      5) ай сайын бригаданың артиллериялық бөлімдерімен (бөлімшелерімен) бақылау сабақтарын өткізуге;

      6) артиллериялық бөлімдердің (бөлімшелердің) зеңбірек (есептоп, бөлімше) командирінен бастап және одан жоғары әрбір офицері мен сержантының іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін, сондай-ақ әскери атағын, тегін, атын, әкесінің атын, атқаратын лауазымын, мамандығын, отбасы жағдайын білуге, олармен әскери тәрбие жөніндегі жеке жұмысты ұдайы жүргізуге;

      7) өз өкілеттіктері шегінде Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заңнамасы және басқа да заңнамалық актілері талаптарының орындалуын қамтамасыз етуге;

      8) бригаданың артиллериялық бөлімдерінде (бөлімшелерінде) сыныптық мамандардың есебін, өсу перспективасын жүргізуге, сыныптық біліктілігін арттыруға (растауға) сынақтар өткізуге жеке өзі қатысуға;

      9) мамандығы бойынша әскери қызметшілерді іріктеуге, орналастыруға және аттестаттауға; жоғары лауазымдарға жоғарылату, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіру және әскери оқу орындарына түсу, курстық даярлыққа жіберу үшін кандидаттарды іріктеуге қатысуға;

      10) барлық бригада артиллериялық бөлімдерінің (бөлімшелерінің) жай-күйін, жауынгерлік және оқ ату мүмкіндіктерін білуге; олардың жауынгерлік әзірлігін, жауынгерлік және жұмылдыру даярлығын жетілдіру жөнінде шаралар қабылдауға;

      11) бригаданың артиллериялық бөлімдері (бөлімшелері) қару-жарағы мен әскери техникасының бар болуын, жай-күйін білуге және жабдықтау жөнінде шаралар қабылдауға;

      12) қару-жарақ пен әскери техниканың ұдайы ақаусыздығын қамтамасыз ете отырып, оларды пайдалануды және жөндеуді ұйымдастыруға; қару-жарақ пен әскери техникаға, зымырандар мен оқ-дәрілерге регламенттеу жұмыстарын жүргізу және техникалық қызмет көрсету жоспарын жасауға, сондай-ақ бригаданың артиллериялық бөлімдерінде (бөлімшелерінде) оның уақтылы және сапалы орындалуын қамтамасыз етуге;

      13) бағыныстыларға оқ атулар, оқу-жаттығулар, сабақтар өткізу және қару-жарақпен және әскери техникамен, аспаптармен және оқ-дәрілермен жұмыс кезіндегі қауіпсіздік талаптарын уақтылы жеткізуге, олардың орындалуына қол жеткізуге;

      14) өз мамандығы бойынша оқу материалдық-техникалық базаны жабдықтауға басшылық жасауға;

      15) бригаданың артиллериялық бөлімдерінде (бөлімшелерінде) қару-жарақ пен әскери техниканы, зымырандар мен оқ-дәрілерді пайдалану, сақтау және қызмет көрсету кезінде өрт қауіпсіздігі талаптарының орындалуына бақылауды жүзеге асыруға;

      16) жылына екі реттен жиі емес бригаданың артиллериялық бөлімдерінде (бөлімшелерінде) барлық қару-жарақ пен әскери техниканың, зымырандардың, оқ-дәрілердің техникалық жай-күйін, жабдықталуы мен есепке алуды және оларды сақтау тәртібін тексеруге;

      17) формулярлардың (паспорттардың), техникалық құжаттаманың бар болуына және уақтылы жүргізілуіне, сондай-ақ олардың сақталуына бақылауды жүзеге асыруға;

      18) бағынысты артиллериялық бөлімдерде (бөлімшелерде) жауынгерлік әзірліктің жай-күйіне жоспарлы және кенеттен тексерулер жүргізуге;

      19) жоғары тұрған штабтарға белгіленген жеткізілімдер мен есеп берулерді уақтылы ұсынуға міндетті.

Бригаданың әуе шабуылына қарсы қорғаныс бастығы

      74. Бригаданың әуе шабуылына қарсы қорғаныс бастығы бейбіт және соғыс уақытында:

      1) әуе шабуылына қарсы қорғаныс бригадалық бөлімдерінің (бөлімшелерінің) жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігіне; олардың жеке құрамының жауынгерлік және жұмылдыру даярлығына, әскери тәрбиесіне, тәртібі мен моральдық-психологиялық жай-күйіне; сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралар қабылдауға;

      2) өз мамандығы бойынша бригаданың жеке құрамын даярлауға; штаттық және бригадаға қоса берілген әуе шабуылына қарсы қорғаныс бөлімдерін (бөлімшелерін) жауынгерлік қолдануға; оған тікелей бағынысты бөлімдерді (бөлімшелерді) қару-жарақпен және әскери техникамен жабдықтауға, олардың жай-күйіне, дұрыс пайдалану мен жөндеуге; өз мамандығы бойынша оқу материалдық-техникалық базаның жай-күйіне жауап береді.

      Ол бригада командиріне бағынады және бригаданың әуе шабуылына қарсы қорғаныс бөлімдерінің (бөлімшелерінің) тікелей бастығы болып табылады.

      75. Бригаданың әуе шабуылына қарсы қорғаныс бастығы:

      1) өз мамандығы бойынша жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігі іс-шараларын жоспарлауға және жүргізуге қатысуға, жауынгерлік және жұмылдыру даярлығы жоспарларының тиісті бөлімдерін әзірлеуге және олардың орындалуын ұйымдастыруға;

      2) әуе шабуылына қарсы қорғаныс құралдарын жауынгерлік қолдануды жоспарлауға және оларды шебер басқаруға;

      3) бағынысты бөлімдердің (бөлімшелердің), сондай-ақ өз мамандығы бойынша батальондық әуе шабуылына қарсы қорғаныс бөлімшелерінің жауынгерлік және жұмылдыру даярлығына басшылық жасауға;

      4) әуе шабуылына қарсы қорғаныс мәселелері бойынша офицерлер мен сержанттарды даярлауды жүргізуге, сондай-ақ бригаданың әуе шабуылына қарсы қорғаныс бөлімдерімен (бөлімшелерімен) оқу-жаттығулар мен бақылау сабақтарын өткізуге;

      5) ай сайын бригаданың әуе шабуылына қарсы қорғаныс бөлімдерімен (бөлімшелерімен) бақылау сабақтарын өткізуге;

      6) әуе шабуылына қарсы қорғаныс бөлімдерінің (бөлімшелерінің) зеңбірек (есептоп, бөлімше) командирінен бастап және одан жоғары әрбір офицері мен сержантының іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін, сондай-ақ әскери атағы, тегін, атын, әкесінің атын, атқаратын лауазымын, мамандығын, отбасы жағдайын білуге, олармен әскери тәрбие жөніндегі жеке жұмысты ұдайы жүргізуге;

      7) өз өкілеттіктері шегінде Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заңнамасы және басқа да заңнамалық актілер талаптарының орындалуын қамтамасыз етуге;

      8) бригаданың әуе шабуылына қарсы қорғаныс бөлімдерінде (бөлімшелерінде) сыныптық мамандардың есебін жүргізуге, сыныптық біліктілігін арттыруға (растауға) сынақтар жүргізуге жеке өзі қатысуға;

      9) мамандығы бойынша әскери қызметшілерді іріктеуге, орналастыруға және аттестаттауға; жоғары лауазымдарға жоғарылату, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіру және әскери оқу орындарына түсу, курстық даярлыққа жіберу үшін кандидаттарды іріктеуге қатысуға;

      10) бригаданың әуе шабуылына қарсы қорғаныс бөлімдерінің (бөлімшелерінің) жай-күйін, жауынгерлік және оқ ату мүмкіндіктерін білуге; олардың жауынгерлік әзірлігін, жауынгерлік және жұмылдыру даярлығын жетілдіру жөнінде шаралар қабылдауға;

      11) әуе шабуылына қарсы қорғаныс бөлімдеріндегі (бөлімшелеріндегі) қару-жарақ пен әскери техниканың бар болуын, жай-күйін білуге және жабдықтау жөнінде шаралар қабылдауға;

      12) қару-жарақ пен әскери техниканың ақаусыздығын ұдайы қамтамасыз ете отырып, оларды пайдалануды, эвакуациялауды және жөндеуді ұйымдастыруға; қару-жарақ пен әскери техникаға, зымырандар мен оқ-дәрілерге регламенттеу жұмыстарын жүргізу және техникалық қызмет көрсету жоспарларын жасауға, сондай-ақ бригаданың әуе шабуылына қарсы қорғаныс бөлімдерінде (бөлімшелерінде) оның уақтылы және сапалы орындалуын қамтамасыз етуге;

      13) бағыныстыларға оқ атулар, оқу-жаттығулар, сабақтар өткізу және қару-жарақпен және әскери техникамен, аспаптармен және оқ-дәрілермен жұмыс жүргізу кезіндегі қауіпсіздік талаптарын уақтылы жеткізуге, олардың орындалуына қол жеткізуге;

      14) өз мамандығы бойынша оқу материалдық-техникалық базаны жабдықтауға басшылық жасауға;

      15) бригаданың әуе шабуылына қарсы қорғаныс бөлімдерінде (бөлімшелерінде) қару-жарақты, зымырандар мен оқ-дәрілерді пайдалану, сақтау және қызмет көрсету кезінде өрт қауіпсіздігі талаптарын орындауға бақылауды жүзеге асыруға;

      16) жылына екі реттен жиі емес әуе шабуылына қарсы қорғаныс бөлімдерінде (бөлімшелерінде) барлық қару-жарақ пен әскери техниканы, зымырандарды, оқ-дәрілерді есепке алуды, бар болуын, жиынтықталуын, техникалық жай-күйін және оларды сақтау тәртібін тексеруге;

      17) формулярлардың (паспорттардың), техникалық құжаттаманың бар болуына және уақтылы жүргізілуіне, сондай-ақ олардың сақталуына бақылауды жүзеге асыруға;

      18) бригаданың әуе шабуылына қарсы қорғаныс бөлімдерінің (бөлімшелері) жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігінің жай-күйіне жоспарлы және кенеттен тексерулер жүргізуге;

      19) жоғары тұрған штабтарға белгіленген жеткізілімдер мен есеп берулерді уақтылы ұсынуға міндетті.

Бригаданың барлау бастығы

      76. Бригаданың барлау бастығы бейбіт және соғыс уақытында: бригадада барлауды жоспарлауға және ұйымдастыруға; бригада командирін және штабты қарсылас және жергілікті жер туралы барлау деректерімен қамтамасыз етуге; басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың барлау бөлімшелерімен өзара іс-қимылды ұйымдастыруға; терроризмге қарсы операцияны қамтамасыз ету үшін бригаданың барлау және басқа да инфрақұрылымын қолдану бойынша басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың терроризмге қарсы органдарымен өзара іс-қимылды ұйымдастыруға; өз мамандығы бойынша бригада жеке құрамын даярлауға, ал жауынгерлік міндеттерді орындау кезінде бригада командирін қарсылас және жергілікті жер туралы барлау деректерімен қамтамасыз етуге; өз мамандығы бойынша оқу материалдық-техникалық базаның жай-күйіне жауап береді.

      Ол бригада штабының бастығына бағынады.

      77. Бригаданың барлау бастығы осы Жарғының 78-80-тармақтарында мазмұндалғанға қосымша:

      1) өз мамандығы бойынша жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігі іс-шараларын жоспарлауға және жүргізуге қатысуға, жауынгерлік және жұмылдыру даярлығы жоспарларының тиісті бөлімдерін әзірлеуге және олардың орындалуын ұйымдастыруға;

      2) жауынгерлік міндеттерді орындау кезінде қарсылас, жергілікті жер туралы мәліметтерді жинауды, талдауды және қорытындылауды жүзеге асыруға және оларды бригада командиріне уақтылы баяндауға;

      3) барлау жоспарын әзірлеуге;

      4) үш айда бір реттен жиі емес өз мамандығы бойынша бөлімшедегі және қоймалардағы барлау қару-жарағы мен әскери техникасының, сондай-ақ әскери-техникалық мүліктің бар болуы мен техникалық жай-күйін тексеруге;

      5) өз мамандығы бойынша барлау бөлімшесінің жауынгерлік даярлығын бақылауға, сондай-ақ бригаданың жеке құрамын даярлауды жүргізуге;

      6) жоғары тұрған қолбасшылық бұйрықтарының талаптарын барлау бөлімшелеріне уақтылы жеткізуге және олардың орындалуын бақылауға;

      7) өз мамандығы бойынша бригада офицерлерімен және сержанттарымен, сондай-ақ барлау бөлімшесімен сабақтар және бригаданың бөлімдерімен (бөлімшелерімен) бақылау сабақтарын өткізуге;

      8) тікелей бағынысты бөлімше әскери қызметшілерінің іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін, сондай-ақ әскери атағын, тегін, атын, әкесінің атын, атқаратын лауазымын, мамандығын, отбасы жағдайын білуге, олармен әскери тәрбие және кәсіби даярлықты жетілдіру жөніндегі жеке жұмысты жүргізуге;

      9) бригаданың барлау бөлімшесіндегі қару-жарақ пен әскери техниканың бар болуы мен техникалық жай-күйін білуге және оларды дұрыс пайдалану мен қызмет көрсетуді жүйелі түрде бақылауға; үш айда бір реттен жиі емес өз мамандығы бойынша бөлімдердегі (бөлімшелердегі) және қоймалардағы барлау қару-жарағы мен әскери техникасының, сондай-ақ әскери-техникалық мүліктің жай-күйі мен жиынтықталуын, оларды дұрыс сақтауды, күтіп-ұстау мен есепке алуды тексеруге;

      10) мамандығы бойынша әскери қызметшілерді іріктеуге, орналастыруға және аттестаттауға; жоғары лауазымдарға жоғарылату, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіру және әскери оқу орындарына түсу, курстық даярлыққа жіберу үшін кандидаттарды іріктеуге қатысуға;

      11) барлау даярлығы бойынша оқу материалдық-техникалық базаны құру және жетілдіру жөніндегі жұмыстарға басшылық жасауға;

      12) штаб бастығына және бригада командиріне барлау бөлімшесін қолдануға шешім қабылдау үшін ұсыныстар әзірлеуге міндетті.

Бригаданың қызмет бастығы

      78. Бригаданың қызмет бастықтарына жауынгерлік, материалдық-техникалық (тыл, қару-жарақ), медициналық, қаржылық және коммуналдық-тұрғын үймен қамтамасыз ету қызметтерінің бастықтары жатады.

      Бригаданың қызмет бастығы бейбіт және соғыс уақытында: қызметтің жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігіне; бағынысты бөлімшелер жеке құрамының жауынгерлік және жұмылдыру даярлығына, әскери тәрбиесіне және тәртібіне, моральдық-психологиялық жай-күйіне; сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралар қабылдауға; жауынгерлік (техникалық, тылдық) қамтамасыз етудің тиісті түріне; өз мамандығы бойынша жеке құрамды даярлауға; өз қызметі бойынша бригаданы қару-жарақпен және әскери техникамен, басқа да материалдық құралдармен қамтамасыз етуге, оларды дұрыс пайдалану мен реттілікте және ақаусыз ұстауға; өз қызметі бойынша бригаданың қару-жарағы мен әскери техникасын есепке алуға, бар болуына, техникалық жай-күйіне және жауынгерлік қолдануға әзірлігіне; өз мамандығы бойынша оқу материалдық-техникалық базаның жай-күйіне; бағынысты бөлімшелердің қызмет объектілерінде қоршаған ортаны қорғау қағидаларын сақтауға және олардың өртке қарсы және санитариялық жай-күйіне жауап береді.

      79. Бригаданың қызмет бастығы:

      1) өз мамандығы бойынша жауынгерлік және жұмылдыру даярлығы жоспарларының тиісті бөлімдерін әзірлеуге, олардың орындалуын ұйымдастыруға;

      2) қызметтік іске басшылық жасауға, бригаданы тиісті қамтамасыз етуді жоспарлауға және ұйымдастыруға, тиісті бөлімшелердің жауынгерлік және жұмылдыру даярлығын бақылауға, қоймалар жұмысын бақылауға;

      3) айына бір реттен жиі емес өз мамандығы бойынша сабақтарды жеке өзі өткізуге, тиісті сыныптық мамандарды даярлау жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыруға;

      4) қару-жарақ пен әскери техникаға, қосалқы бөлшектерге, парктік жабдықтарға, аспаптарға, қызмет көрсету құралдарына, басқа да әскери-техникалық мүлікке және ақшалай қаражатқа өтінімдерді уақтылы тапсыруға, жетіспейтіндерін талап етуге; жауынгерлік даярлық жоспарына, табельдерге және нормаларға сәйкес алуды, сақтауды, бөлуді, бөлімге (бөлімшеге) беруді, сондай-ақ оларды мақсатты, тиімді және дұрыс пайдалануды ұйымдастыруға; материалдық құралдарды жоғалтуды, жетіспеушілігін, бүлінуі мен ұрлауды болдырмау жөнінде шаралар қабылдауға; жұмсалмайтын қорды уақтылы жаңартуға (жаңалауға);

      5) өз өкілеттіктері шегінде Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заңнамасы және басқа да заңнамалық актілер талаптарының орындалуын қамтамасыз етуге;

      6) қызметтің жасақталуын, қызмет әскери қызметшілерінің іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін, сондай-ақ әскери атағын, тегін, атын, әкесінің атын, атқаратын лауазымын, мамандығын, отбасы жағдайын білуге, олармен әскери тәрбие және кәсіби даярлықты жетілдіру жөніндегі жеке жұмыстарды жүргізуге;

      7) мамандығы бойынша әскери қызметшілерді іріктеуге, орналастыруға және аттестаттауға; жоғары лауазымдарға жоғарылату, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіру және әскери оқу орындарына түсу, курстық даярлыққа жіберу үшін кандидаттарды іріктеуге қатысуға;

      8) өз қызметі бойынша қару-жарақ пен әскери техниканың және басқа да материалдық құралдардың бар болуын, жай-күйін, құрылымын және пайдалану (қолдану), жөндеу мен эвакуациялау қағидаларын білуге;

      9) өз қызметі бойынша бөлімшелердегі және қоймадағы қару-жарақ пен әскери техниканың, басқа да материалдық құралдардың ақаусыз жай-күйін бақылауға, оларды дұрыс пайдалануды (қолдануды) ұйымдастыруға және бұл ретте қауіпсіздік талаптарын орындауды қамтамасыз етуге; қызметтің қару-жарағы мен әскери техникасына жанармай және жағармай материалдарын үнемді жұмсауға және дұрыс қолдануға бақылауды жүзеге асыруға;

      10) өз қызметі бойынша қару-жарақ пен әскери техниканы (мүлікті) жөндеуді ұйымдастыруға, оны жүргізу сапасы мен мерзімдерін бақылауға, бригадада жөндеуге келмейтін қару-жарақ пен әскери техниканы (мүлікті) жөндеуге уақтылы тапсыруға;

      11) өз қызметі бойынша бригадаға келіп түсетін және бригададан жөнелтілетін қару-жарақ пен әскери техникаға қарап тексеруді жүргізуге, оларды қабылдауды, есепке алуды, сақтауды, күтіп-ұстауды, бөлімшелерге беруді және басқа бөлімдерге беруді ұйымдастыруға;

      12) өз мамандығы бойынша бригададағы наразылық шағымдану жұмысын ұйымдастыруға және оған басшылық жасауға;

      13) формулярлардың (паспорттардың), техникалық құжаттаманың бар болуына және уақтылы жүргізілуіне, сондай-ақ олардың сақталуына бақылауды жүзеге асыруға;

      14) жұмсалмайтын қордағы қару-жарақ пен әскери техниканы, басқа да материалдық құралдарды сақтаудан алуды және пайдалануды тек Қорғаныс министрінің, Қарулы Күштер Бас штабы бастығының, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар басшыларының бұйрықтары бойынша жүзеге асыруға;

      15) қызметтік ісінің мәніне жататын лицензияланатын қызмет түрлеріне лицензия алуды жүзеге асыруға;

      16) бригаданың бағынысты қоймалары мен бөлімшелеріндегі қару-жарақ пен әскери техникаға, оқ-дәрілер мен басқа да материалдық құралдарға бақылауды жүзеге асыруға және жабдықтау мен сенімді күзету, өртке қарсы қорғаныс пен найзағайдан қорғауды ұйымдастыру жөнінде шаралар қабылдауға;

      17) өз мамандығы бойынша оқу материалдық-техникалық базаны құру және жетілдіру жөніндегі жұмыстарға басшылық жасауға;

      18) бағыныстыларға оқ атулар, оқу-жаттығулар, сабақтар өткізу және қару-жарақпен және әскери техникамен, аспаптармен жұмыс жүргізу, зымырандармен, оқ-дәрілермен, улы техникалық сұйықтықтармен, уытты және жарылғыш заттармен, жару құралдарымен жұмыс жүргізу кезінде қауіпсіздік талаптарын уақтылы жеткізуге, сондай-ақ олардың орындалуын қатаң талап етуге;

      19) өз мамандығы бойынша бригаданың қажеттілігін қамтамасыз ету үшін ақшалай қаражатты жоспарлауға және уақтылы игеруге қатысуға;

      20) есептік, техникалық құжаттама негізінде қару-жарақ пен әскери техника үлгілерінде, жабдықтар тораптары мен бөлшектерінде, аспаптар мен өзге де бұйымдарда бар құнды металдар мен асыл тастарды түгендеу тізімдемесін жасауға, өз қызметі бойынша оларды есепке алуды және есептілікті жүргізуге;

      21) есепке алу мен есептілікті жүргізуге, белгіленген мерзімдерде бригада бөлімдерімен (бөлімшелерімен) және қоймасымен, сондай-ақ жабдықталым органымен есептік деректерді салыстырып тексеруді жүргізуге;

      22) өз қызметі бойынша қару-жарақпен және әскери техникамен, басқа да материалдық құралдармен болатын оқиғалардан сақтандыру жөніндегі іс-шараларды жүргізуге, олардың себептерін анықтауға және осы оқиғаларды жою жөніндегі іс-шараларды жүргізуге; бригада бөлімшелерінде және қызметте өрт қауіпсіздігі талаптарын орындауға бақылауды жүзеге асыруға, оларда қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларға басшылық жасауға;

      23) бағынысты бөлімшелер мен қызметтің қару-жарағы мен әскери техникасын, жабдығы мен мүлкін метрологиялық қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды уақтылы жүргізуге;

      24) рационализаторлық және өнертапқыштық жұмыстарға қатысуға, оларды бағынысты қызмет пен бөлімшелерде ұйымдастыруға;

      25) бригада командирі бекіткен кестеге сәйкес тәуліктік нарядтың жауынгерлік кезекшілікті атқаруын және қызмет өткеруін тексеруге;

      26) жоғары тұрған штаб пен жабдықталым органдарына қызметі бойынша есеп берулер мен жеткізілімдерді уақтылы ұсынуға;

      27) жоғары тұрған қолбасшылықтың барлық бұйрықтарын бағынысты бөлімшелер мен қызметтерге уақтылы және дұрыс жеткізуді ұйымдастыруға, олардың орындалуын бақылауға;

      28) комиссияның бағынысты қызмет бойынша материалдық құралдарды тексеру және түгендеу жөніндегі жұмысын барлық қажеттіліктермен қамтамасыз етуге, жұмыс басталар алдында олардың мүшелерімен нұсқау беру сабақтарын өткізуге;

      29) бригаданың жылдық шаруашылық жоспарының, экономикалық жұмыс, материалдық, техникалық құралдарды, зымырандар мен оқ-дәрілерді жеткізу жоспарларының, сондай-ақ қару-жарақты, әскери техниканы пайдалану мен жөндеуге шығару және басқа да жұмыстар жоспарларының тиісті бөлімдерін әзірлеуге, осы жоспарлардың орындалуына бақылауды жүзеге асыруға;

      30) келісімшарт бойынша әскери қызметшілердің, әскерге шақыру бойынша офицерлер мен азаматтық персоналдың (жұмыскерлердің) істері мен лауазымын қабылдауды, тапсыруды бақылауға, ал мемлекетке келтірілген материалдық залал анықталған кезде кінәлі адамдарды жауаптылыққа тарту бойынша шаралар қабылдауға;

      31) салыстырып тексеру аппаратураларын, аспаптарды, ыдыстарды, жоғары қысымды қазандықтарды және жүк көтеру құралдарын уақтылы тексеруді, қару-жарақ пен әскери техниканы толық өңдеуді, техникалық құжаттамаға өзгерістер енгізуді ұйымдастыруға, оларды пайдалану қағидаларының сақталуын бақылауға міндетті.

      Ескерту. 79-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      80. Бригаданың қызмет бастығы өз мамандығы бойынша:

      1) өз мамандығы жеке құрамды жауынгерлік даярлау жөнінде және бойынша қару-жарақ пен әскери техниканы, басқа да материалдық құралдарды пайдалану (қолдану) және қызмет көрсету жөнінде бөлімдердің командирлеріне ұсынымдар (тиісті бөлімшелердің командирлеріне нұсқаулар) береді;

      2) қару-жарақ пен әскери техниканың, басқа да материалдық құралдардың бар болуы мен жай-күйіне кенеттен тексерулер жүргізеді;

      3) оқиғаларға немесе олардың істен шығуына әкеп соқтыруы мүмкін кемшіліктер анықталған кезде, сондай-ақ қауіпсіздік талаптары орындалмаған кезде техниканы пайдалануды тоқтатады.

      Бригаданың қызмет бастығы барлық анықталған кемшіліктер және оларды жою жөнінде қабылданған шаралар туралы дереу өзінің тікелей бастығына баяндауға міндетті.

Бригаданың байланыс бастығы

      81. Бригаданың байланыс бастығы штаб бастығына бағынады және бригаданың байланыс қызметі және бөлімшелері жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады. Осы Жарғының 78-80-тармақтарында мазмұндалғанға қосымша ол байланысты уақтылы ұйымдастыруға, қамтамасыз етуге, оның қауіпсіздігі жөніндегі талаптардың орындалуына жауап береді және:

      1) бригадада байланысты және автоматтандырылған басқару жүйесін жоспарлауды және ұйымдастыруды жүзеге асыруға;

      2) өз мамандығы бойынша бригаданың жеке құрамымен сабақтарды ұйымдастыруға және өткізуге;

      3) бригадада үздіксіз байланысты және автоматтандырылған басқару жүйесін ұйымдастыруды және ұстауды қамтамасыз етуге;

      4) байланыс жөніндегі құжаттарды және оның қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге, бригада жеке құрамының олардың орындалуын бақылауға;

      5) бригада жеке құрамының әскерлерді жасырын басқару жөніндегі талаптарды орындауын бақылауға;

      6) пошта жөнелтілімдерін бригададан жіберуді және бригада мен бөлімдерге (бөлімшелерге) жеткізілуін ұйымдастыруға;

      7) үш айда бір реттен жиі емес бригада бөлімшелеріндегі және қоймасындағы байланыс құралдарының, автоматтандырылған басқару және хабардар ету жүйелерінің бар болуы мен техникалық жай-күйін тексеруге;

      8) бригададағы апта сайынғы радиожаттығуларды, байланыс құралдарымен жұмысты ұйымдастыруға және бақылауға міндетті.

Бригаданың инженерлік қызмет бастығы

      82. Бригаданың инженерлік қызмет бастығы бригаданың штаб бастығына бағынады. Осы Жарғының 78-80-тармақтарында мазмұндалғанға қосымша ол:

      1) бригадада инженерлік қамтамасыз етуді жоспарлауды ұйымдастыруға;

      2) өз мамандығы бойынша бригада жеке құрамымен сабақтарды ұйымдастыруға және өткізуге;

      3) аумақтық және азаматтық қорғаныс ерекшеліктерін ескере отырып, бригаданың жеке құрамын, қару-жарағы мен әскери техникасын, басқа да материалдық құралдарын жаппай қырып-жою қаруының зақымдау факторларынан және табиғи және техногендік сипаттағы салдардан қорғау жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге қатысуға;

      4) үш айда бір реттен жиі емес бригада бөлімдеріндегі (бөлімшелеріндегі) және қоймадағы инженерлік қару-жарақ құралдарының бар болуы мен техникалық жай-күйіне тексеру жүргізуге; жыл сайын оларға түгендеу жүргізуге;

      5) зымыран-артиллериялық қару-жарақ қызметінің бастығымен бірлесіп, полигондар мен атыс алаңдарын жарылмаған және ақаулы зымырандар мен оқ-дәрілерден тазарту жөніндегі жұмысты ұйымдастыруға, оларды жару мен жоюды жүзеге асыруға;

      6) әскери бөлімнің инженерлік техникасы мен электр-техникалық құралдарын пайдалану мен жөндеудің жылдық және айлық жоспарларын әзірлеуге, олардың орындалуын ұйымдастыруға;

      7) айына бір реттен жиі емес әскери бөлімнің инженерлік техникасы мен электр-техникалық құралдары моторесурстарының шығысына бақылауды жүзеге асыруға;

      8) жылына бір реттен жиі емес әскери бөлім электр-техникалық құралдарының техникалық жай-күйін және пайдалану қауіпсіздігіне тексеру жүргізуге, сондай-ақ бөлімнің барлық электр шаруашылығын ұйымдастыруға міндетті.

Бригаданың радиациялық, химиялық және биологиялық (экологияны) қорғау қызметінің бастығы

      83. Бригаданың радиациялық, химиялық, биологиялық (экологияны) қорғау қызметінің бастығы бригаданың штаб бастығына бағынады.

      Басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда экологтың міндеттерін орындау әскери бөлім командирінің бұйрығымен айқындалады.

      Осы Жарғының 78-80-тармақтарында мазмұндалғанға қосымша ол:

      1) бригаданы радиациялық, химиялық және биологиялық қорғауды жоспарлауды және қамтамасыз етуді ұйымдастыруға;

      2) өз мамандығы бойынша бригада жеке құрамымен сабақтарды ұйымдастыруға және өткізуге;

      3) радиациялық, химиялық және биологиялық барлау және қадағалау жүргізу үшін арналған химиялық нұсқаушылар мен бөлімшелерді (бөлімшелерді, есептоптарды) даярлауды ұйымдастыруға;

      4) бригаданың жеке құрамын, қару-жарағы мен әскери техникасын, басқа да материалдық құралдарын ядролық, химиялық және биологиялық қарудан, сондай-ақ радиациялық, химиялық қауіпті объектілердің авариялары мен қираулары салдарынан қорғау жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге, өз қызметі бойынша олардың орындалуын ұйымдастыруға, орналасу және жауынгерлік іс-қимылдар ауданындағы жер қабатындағы метеорологиялық жағдайды білуге;

      5) үш айда бір реттен жиі емес бригада бөлімдеріндегі (бөлімшелеріндегі) және қоймадағы барлық қару-жарақ пен әскери техниканың, радиациялық, химиялық және биологиялық қорғау құралдарының бар болуы мен техникалық жай-күйіне тексеру жүргізуге;

      6) бригада орналасқан аймақтағы радиациялық, химиялық жағдайды ұдайы білуге және ол өзгерген кезде шаралар қабылдауға;

      7) есептілікті ұсынумен бригада орналасқан аудандардағы қоршаған ортаның және экологиялық қауіпсіздіктің жай-күйіне және жауынгерлік даярлыққа бақылауды жүзеге асыруға;

      8) радиациялық, химиялық және биологиялық қорғау нұсқаушыларын және радиациялық, химиялық және биологиялық барлау мен қадағалауды жүргізу үшін арналған бөлімшелерді (бөлімшелерді, есептоптарды) даярлауды ұйымдастыруға міндетті.

Бригаданың зымыран-артиллериялық қару-жарақ қызметінің бастығы

      84. Бригаданың зымыран-артиллериялық қару-жарақ қызметінің бастығы бригада командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету (қару-жарақ) жөніндегі орынбасарына бағынады және бригаданың зымыран-артиллериялық қару-жарақ қызметі жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады. Осы Жарғының 78-80-тармақтарында мазмұндалғанға қосымша ол қарудың, зымырандар мен оқ-дәрілердің сақталуын ұйымдастыруға, оларды сақтау орындарын жабдықтау тәртібіне жауап береді және:

      1) бригаданың зымыран-артиллериялық қару-жарағын, зымырандары мен оқ-дәрілерін жөндеу, регламенттік-техникалық қызмет көрсету және қарап тексеру жөніндегі жұмысты ұйымдастыруға, орындаушыларды материалдармен, арнайы керек-жарақпен және жабдықпен қамтамасыз етуге;

      2) өз қызметі бойынша жөндеу бөлімшелерінің жұмысын бақылауға;

      3) бір айға арналған зымыран-артиллериялық қару-жарақты жөндеу жоспарын әзірлеуге;

      4) зымыран-артиллериялық қару-жарақ пен оқ-дәрілер қоймаларының бастықтарын іріктеуді, олардың уақтылы тексеру және рұқсаттамаларды ресімдеу үшін құжаттарды ұсынуына бақылауды жүзеге асыруға;

      5) зымыран-артиллериялық қару-жарақты, зымырандар мен оқ-дәрілерді пайдалану және жөндеу кезінде қауіпсіздік талаптарын қамтамасыз етуге, белгіленген мерзімдерде бөлімдерде (бөлімшелерде) акті жасаумен оларды оқ атуға дайындауды тексеруге; қажет болған кезде бөлімшелер командирлеріне көмек көрсетуге, оқ атуларда зымырандар мен оқ-дәрілер шығысының және істен шығу, ақаулы болу жағдайларының есебін жүргізуге;

      6) жауынгерлік қоректендіру пункттерінің бастықтарымен сабақтар өткізуге, оқ атудан кейін бөлімдерден (бөлімшелерден) атылған гильзаларды, ақаулы зымырандар мен оқ-дәрілерді қабылдауды ұйымдастыруға, инженерлік қызмет бастығымен бірлесіп, жарылмаған және ақаулы зымырандар мен оқ-дәрілерді жаруды ұйымдастыруға;

      7) бригаданың бөлімдерінде (бөлімшелерінде) табельдік емес қару-жарақты, зымырандарды, оқ-дәрілер мен әскери-техникалық мүлікті ұстауға жол бермеуге;

      8) зымыран-артиллериялық қару-жарақтың, зымырандар мен оқ-дәрілердің авариялары мен бұзылулары себептерін анықтауға, олардан сақтандыру жөнінде шаралар қабылдауға;

      9) зымыран-артиллериялық қару-жарақ қоймаларында зымыран-артиллериялық қару-жарақты, зымырандарды, оқ-дәрілер мен әскери-техникалық мүлікті дұрыс сақтауды ұйымдастыруға, бригада бөлімдерінде (бөлімшелерінде) олардың бар болуы мен сақталуына бақылауды жүзеге асыруға, үш айда бір реттен жиі емес олардың техникалық жай-күйін тексеруге және қаруды тексеруді жүргізуге, бұл ретте ағымдағы жабдықталымдағы қару үшін нөмір бойынша тексеру жүргізуге, тексеру нәтижелерін актімен ресімдеуге;

      10) ай сайын қызметтің есептік деректерін бригада бөлімшелерінің деректерімен салыстырып тексеруге;

      11) ай сайын бригада командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету (қару-жарақ) жөніндегі орынбасарына бригаданың барлық зымыран-артиллериялық қару-жарағын жөндеу және техникалық қызмет көрсету жоспарларын орындау және зымырандар, оқ-дәрілер шығысының лимиті туралы баяндауға;

      12) зымыран-артиллериялық қару-жарақ қоймалары бойынша кезекшіге жеке өзі нұсқаулар беруге;

      13) зымыран-артиллериялық қару-жарақ қоймаларының жұмысын бақылауға, оларды ашу, жабу және қарап тексеру кезінде жеке өзі қатысуға;

      14) күн сайын бригада командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету (қару-жарақ) жөніндегі орынбасарына бекітуге зымыран-артиллериялық қару-жарақ қоймаларындағы жұмыстарды орындауға наряд ұсынуға;

      15) бөлімдерде (бөлімшелерде) қару сақтауға арналған бағынысты қоймалар мен бөлмелердің қосалқы кілттерінің бар болуын және дұрыс сақталуын, сондай-ақ өрт және күзет дабылдамасы құралдарының ақаусыздығын тексеруге міндетті.

Бригаданың броньды танк қызметінің бастығы

      85. Бригаданың броньды танк қызметінің бастығы бригада командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету (қару-жарақ) жөніндегі орынбасарына бағынады және бригаданың броньды танк қызметі жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады. Осы Жарғының 78-80-тармақтарында мазмұндалғанға қосымша бригаданың броньды танк техникасының жауынгерлік әзірлігіне жауап береді және ол:

      1) броньды танк қару-жарағы мен техникасын жауынгерлік қолдануға әзірлікке келтіру және белгіленген мерзімдерде оны парктерден шығару жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге және жүзеге асыруға;

      2) броньды танк қару-жарағы мен техникасын пайдалануды жоспарлауға және үш айда бір реттен жиі емес оның бар болуы мен техникалық жай-күйін (оқу-жаттығу жауынгерлік пайдалану тобының машиналарын - ай сайын) тексеруге;

      3) парк элементтері мен жабдығын жетілдіру жөніндегі жұмысты жүргізуге;

      4) өз қызметі бойынша жөндеу бөлімшелерінің жұмысын бақылауға, бір айға арналған броньды танк қару-жарағы мен техникасын жөндеу жоспарын әзірлеуге;

      5) моторесурстарды дұрыс және үнемді жұмсау және броньды танк қару-жарағы мен техникасының қызмет мерзімін ұзарту жөнінде шаралар қабылдауға;

      6) механик-жүргізушілерді (жүргізушілерді) мамандығы бойынша техникалық даярлауды жүргізуге міндетті.

Бригаданың автомобиль қызметінің бастығы

      86. Бригаданың автомобиль қызметінің бастығы бригада командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету (қару-жарақ) жөніндегі орынбасарына бағынады және бригаданың автомобиль қызметі жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады. Осы Жарғының 78-80-тармақтарында мазмұндалғанға қосымша бригаданың автомобиль техникасының жауынгерлік әзірлігіне жауап береді және ол:

      1) автомобиль техникасын жауынгерлік қолдануға әзірлікке келтіру және белгіленген мерзімдерде оларды парктерден шығару жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге және жүзеге асыруға;

      2) автомобиль техникасын пайдалануды жоспарлауға, оны күнделікті пайдалануға нарядтар әзірлеуге, машиналардың рейстерге ақаусыз жай-күйде уақтылы шығуына және олардың паркке қайтып оралуына бақылауды жүзеге асыруға; үш айда бір реттен жиі емес автомобиль техникасының бар болуы мен техникалық жай-күйін (көлік пайдалану тобының машиналарын - ай сайын) тексеруге;

      3) парктік жабдықты жетілдіру жөніндегі жұмыстарға басшылық жасауға;

      4) өз қызметі бойынша жөндеу бөлімшелерінің жұмысын бақылауға, бір айға арналған автомобиль техникасын жөндеу жоспарын әзірлеуге;

      5) моторесурстарды дұрыс және үнемді жұмсау және автомобиль техникасының қызмет мерзімдерін ұзарту жөнінде шаралар қабылдауға;

      6) механик-жүргізушілерді (жүргізушілерді) мамандығы бойынша техникалық даярлауды жүргізуге міндетті.

Бригаданың метрологиялық қызмет бастығы

      87. Бригаданың метрологиялық қызмет бастығы бригада командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету (қару-жарақ) жөніндегі орынбасарына бағынады және қызмет жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады. Осы Жарғының 78-80-тармақтарында мазмұндалғанға қосымша ол:

      1) бригада басқа да қызметтерінің бастықтарымен бірлесіп, метрологиялық қамтамасыз етуді ұйымдастыруға, анағұрлым күрделі және жауапты өлшеулерді жүргізуге тікелей басшылық жасауға және кемшіліктерді уақтылы жоюды бақылауға;

      2) бригада комиссиясының қару-жарақ пен әскери техниканы қабылдау және пайдалануға енгізу жөніндегі жұмысына қатысуға;

      3) үш айда бір реттен жиі емес өлшеу құралдарының жай-күйін, дұрыс қолдануды және сақтауды, қару-жарақ пен әскери техникаға метрологиялық қызмет көрсетуді жүргізу ауқымын және толықтығын тексеруге;

      4) қару-жарақ пен әскери техниканы метрологиялық қамтамасыз етудің жай-күйін талдауға, өлшеу құралдарының дұрыс көрсетпеуінен қару-жарақ пен әскери техниканың жұмыс істемеуі немесе тиімділігінің төмендеуі себептерінен сақтандыру жөніндегі алдын алу іс-шараларын ұйымдастыруға және команда бойынша олардың құрылымдық және пайдалану кемшіліктерін жою жөнінде ұсыныстар беруге;

      5) өлшеу құралдарының техникалық жай-күйін, тексеру мен жөндеуді есепке алуды жүргізуге;

      6) бригаданы өлшеу құралдарымен қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылдауға;

      7) бригаданың бақылау-салыстырып тексеру пунктіне (өлшеу техникасы пунктіне) әдістемелік басшылық жасауды және бөлімшелердің метрологиялық қамтамасыз ету мәселелері жөніндегі штаттан тыс метрологтарының жұмысына бақылауды жүзеге асыруға;

      8) жылдық және айлық жұмыс жоспарларын, өлшеу құралдарын салыстырып тексеруді және реттеуді қамтамасыз ету жоспарын, бригадада қолданылатын өлшеу құралдарын салыстырып тексеруге және реттеуге беру кестесін әзірлеуге және бригада командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету (қару-жарақ) жөніндегі орынбасарына бекітуге ұсынуға және олардың орындалуын бақылауға;

      9) бөлімдердегі (бөлімшелердегі) метрологиялық қамтамасыз етуді тексеру және оның жай-күйін талдау нәтижелері негізінде бригада командирі бұйрықтарының жобаларын әзірлеуге міндетті.

Бригаданың жанармай және жағармай материалдары қызметінің бастығы

      88. Жанармай және жағармай материалдары қызметінің бастығы бригада командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету (тыл) жөніндегі орынбасарына бағынады және жанармай мен жағармай материалдары қызметі жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады. Осы Жарғының 78-80-тармақтарында мазмұндалғанға қосымша ол жанар-жағармай материалдарымен қамтамасыз ету, жанармай, жағармай материалдарын және арнайы сұйықтықтарды мақсатты және үнемді жұмсау, олармен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік талаптарын орындау мәселелерінде бригаданың техникасы мен қару-жарағының жауынгерлік әзірлігіне жауап береді және:

      1) белгіленген жанармай шығысының лимитіне сүйене отырып, оны тиісті қызметтердің бастықтары мен бөлімдер (бөлімшелер) командирлеріне жеткізумен жанармайды бөлу жоспарын, сондай-ақ жауынгерлік және жұмылдыру даярлығы және шаруашылық қызметі жоспарларымен көзделген іс-шараларды ескере отырып, жанармай шығысының лимитін пайдаланудың тоқсандық жоспарларын әзірлеуге;

      2) бұл ретте жеке құрам қауіпсіздігінің уыттық нормаларын, аумақтың экологиялық қауіпсіздігін және өрт қауіпсіздігін сақтауды қамтамасыз ете отырып, май құю пункттерінің жұмысын ұйымдастыруға;

      3) жанармай, жағармай материалдары мен арнайы сұйықтықтардың шығысын бақылауға, бөлімшелерде оларды үнемді жұмсау жөніндегі іс-шараларды жүргізуге, оларды артық жұмсаудың себептерін анықтауға және оны жоюға шаралар қабылдауға;

      4) екі айда бір реттен жиі емес бригаданың бөлімдері (бөлімшелер) мен қоймасындағы жанармайдың, арнайы сұйықтықтардың бар болуын тексеруге, қалдықтарды алу актісін жасаумен олардың сапасын, сондай-ақ техникалық қызмет құралдарының бар болуы мен жай-күйін тексеруді ұйымдастыруға;

      5) техникалық қызмет көрсетудің нөмірлік түрлерін жүргізу (маусымдық қызмет көрсету) сапасын, техникалық құжаттама талаптарына (майлау сұлбаларына) сәйкес негізгі қару-жарақ пен әскери техника түрлерінің жүйелеріне, тораптарына, агрегаттарына жанармай, жағармай материалдары мен арнайы сұйықтықтарды толық және дұрыс құюды (толық құюды) тексеруге;

      6) пайдаланылған майларды жинауды және тапсыруды ұйымдастыруға міндетті.

Бригаданың азық-түлік қызметі бастығы

      89. Бригаданың азық-түлік қызметі бастығы бригада командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету (тыл) жөніндегі орынбасарына бағынады және азық-түлік қызметі жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады. Осы Жарғының 78-80-тармақтарында мазмұндалғанға қосымша ол жеке құрам мен қызметтік жануарларды дұрыс сапалы, уақтылы тамақтандыруды ұйымдастыруға, қызмет объектілерінің санитариялық жай-күйіне жауап береді және:

      1) асханалардың, азық-түлік қоймалары мен асүй жанындағы шаруашылықтардың жұмысын бақылауға, сондай-ақ далалық жағдайларда тамақ дайындау және тасымалдау үшін арналған техникалық құралдардың, технологиялық және тоңазытқыш жабдығының, асхана-асүй ыдысының және қызметтің басқа да мүлкінің ақаусыз жай-күйіне және дұрыс пайдалануына бақылауды жүзеге асыруға; бригада командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету (тыл) жөніндегі орынбасары болмағанда асханалар және қойма аймағы бойынша кезекшілерге нұсқаулар беруді өткізуге;

      2) қызметтің азық-түлігі мен мүлкі қорларын алуды және сақтауды уақтылы талап етуге және ұйымдастыруға, қоймадағы азық-түлікті уақтылы жаңалау және азық-түлік мүлкін бригаданың бөлімдеріне (бөлімшелеріне) беру үшін бақылауды жүзеге асыруға;

      3) дұрыс сапалы тамақтануды қамтамасыз етуге және әрбір әскери қызметші мен қызметтік жануарға тиісті жабдықталым нормаларын толық жеткізуге, сондай-ақ жауынгерлік кезекшілікте, тәуліктік нарядта болатын және еңбек заңнамасы мен әскери қызмет өткеру туралы заңнамада көзделген басқа да жағдайларда әскери қызметшілердің тамақтануына бақылауды жүзеге асыруға;

      4) оқу-жаттығуларда, оқу-жаттығу орталықтарында және лагерьлерде әскери қызметшілердің, азаматтық персоналдың және қызметтік жануарлардың тамақтануын, сондай-ақ бригаданың медицина қызметінің бастығымен бірлесіп, жеке құрамның емдәмдік қосымша тамақтануын және дайын тағамды алдын ала дәрумендендіруді ұйымдастыруға;

      5) айына бір реттен жиі емес аспаздардың бақылау-көрсету тамақ пісірулерін өткізуге;

      6) бригаданың медицина қызметінің бастығымен, асханалар бастықтарымен және нұсқаушы-аспаздармен бірлесіп, апталық азық-түлікті тарату мәзірін жасауға;

      7) екі айда бір реттен жиі емес бригаданың бөлімдеріндегі (бөлімшелеріндегі), қоймаларындағы және басқа да қызмет объектілеріндегі азық-түліктің, техника мен қызмет мүлкінің бар болуын және сапалық жай-күйін тексеруге;

      8) қызметтің техникалық құралдарын уақтылы жөндеуді және қызметтің салмақ өлшеу құралдарын таңбалауды қамтамасыз етуге;

      9) картоп пен көкөністерді маусымдық дайындауды, оларды өңдеуге және қоймаларға салып қоюды, сондай-ақ бригаданың мұқтажы үшін шөп пен сабан дайындауды жүргізуге;

      10) азық-түлікті сақтау және өңдеу, тағамды дайындау және тамақтану кезінде, азық-түлік қоймасын, асхана үй-жайларын және асханалық-асүй ыдысын, сондай-ақ технологиялық, тоңазытқыш, механикалық емес жабдықты ұстауда және шаруашылық жүргізу субъектісінің меншік нысанына қарамастан, оларды пайдалану кезінде қауіпсіздік талаптарын орындауда санитариялық-гигиеналық талаптарды сақтауын бақылауға;

      11) тағам қалдықтарын жинау және кәдеге жарату үшін құрылыстар салу жөніндегі жұмысты ұйымдастыруға, бригада асханаларындағы қалдықтарды уақтылы жинау және оларды әкету жөнінде шаралар қабылдауға міндетті.

Бригаданың киім-кешек қызметі бастығы

      90. Бригаданың киім-кешек қызметі бастығы бригада командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету (тыл) жөніндегі орынбасарына бағынады және киім-кешек қызметі жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады. Осы Жарғының 78-80-тармақтарында мазмұндалғанға қосымша ол: жабдықтау нормалары бойынша бригаданы киім-кешекпен және санитариялық-шаруашылық мүлікпен қамтамасыз етуге, монша-кір жуу қызметін көрсетуге және бригаданың жеке құрамына киім-кешекті, аяқкиімді жеке шақтап пішуге жауап береді және:

      1) киім-кешек қоймасы мен шеберхананың жұмысын бақылауға, мүлікті ағымдағы жөндеуді ұйымдастыруға және оны сапалы және уақтылы орындауды бақылауға;

      2) киім-кешек және санитариялық-шаруашылық мүлікті алуды, сақтауды және бригада бөлімдеріне (бөлімшелеріне) беруді, сондай-ақ табельдік мәдени-бос уақыт, спорттық мүлік пен мүкәммалды сақтауды және бөлімдерге (бөлімшелерге) беруді уақтылы талап етуге және ұйымдастыруға, оларды бөлімдерге (бөлімшелерге) беру кезінде киім-кешек пен аяқкиімді жеке шақтап пішуді ұйымдастыруға;

      3) әскери қызметшілердің барлық санаттарына киім-кешекті уақтылы беруді (тігуді) қамтамасыз етуге, сондай-ақ киім-кешек заттарын тігу сапасын бақылауға;

      4) бригаданың киім-кешек мүлкін таңбалауды уақтылы ұйымдастыруға;

      5) екі айда бір реттен жиі емес есептік деректерге сәйкес бригада бөлімдерінде (бөлімшелерінде) және қоймаларында киім-кешек пен шаруашылық мүлкінің бар болуын және жай-күйін, сондай-ақ тексеру актісін жасаумен оны сақтау және күтіп-ұстау жағдайын тексеруге;

      6) қысқы маусым аяқталғаннан кейін қысқы киім-кешек заттары мен спорттық мүлікті бригада қоймасына тапсыруды бақылауға, оларға химиялық тазалауды, жөндеуді және бояуды жүргізуге;

      7) жылына екі реттен жиі емес киім-кешек мүлкін іріктеуді жүргізуге;

      8) бөлімшелер старшиналарымен рота шаруашылығын жүргізуді ұйымдастыру, киім-кешек мүлкін сақтауды, күтіп-ұстауды, жөндеуді және оны есепке алуды жүргізу бойынша сабақтар өткізуге;

      9) жаңа буынды қабылдау жөніндегі іс-шараны ұйымдастыруға және өткізуге қатысуға, медицина қызметінің бастығымен бірлесіп, оны санитариялық өңдеуді ұйымдастыруға;

      10) таңертеңгі тексерулерді жүргізуге кезең-кезеңімен қатысуға;

      11) әскери қызметшілерді киім-кешек мүлкімен қамтамасыз етуді тексеруге;

      12) бригаданың қару-жарағы мен әскери техникасына қызмет көрсету үшін бөлімшені ескі заттармен қамтамасыз етуге;

      13) белгіленген мөлшерде жұмыс киімі мен ауыстыру қорын жинақтауды ұйымдастыруға;

      14) бригада бөлімдерінің (бөлімшелерінің) тұрмыстық қызмет көрсету бөлмелерін шаш қию және киім-кешек пен аяқкиімді жөндеуге арналған қажетті мүкәммалмен және аспаптармен қамтамасыз етуге;

      15) бөлімдер (бөлімшелер) жеке құрамының апта сайын моншада жуынуын ұйымдастыруға, жуынатын күндері оны жуыну құралдарымен, сүртінетін орамалдармен, ауыстыратын іш киіммен және төсек-орынмен, орамалдармен, ұйықтармен және шұлғаулармен қамтамасыз етуге, монша бойынша кезекшіге нұсқаулар беруге;

      16) іш киімді, төсек-орынды, орамалдарды, киім-кешек пен шұлғауларды уақтылы жууды ұйымдастыруға, жеке құрамға монша-кір жуу қызметін көрсету және кір жуу сапасын бақылауға;

      17) техникалық құралдарды пайдалану кезінде қауіпсіздік талаптарын орындауды және киім-кешек қызметінің объектілерінде санитариялық талаптарды орындауды қамтамасыз етуге міндетті.

Өртке қарсы қорғаныс, құтқару жұмыстары және коммуналдық-пайдаланумен қамтамасыз ету қызметінің бастығы

      91. Өртке қарсы қорғаныс, құтқару жұмыстары және коммуналдық-пайдаланумен қамтамасыз ету қызметінің бастығы бригада командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету (тыл) жөніндегі орынбасарына бағынады. Осы Жарғының 78-80-тармақтарында мазмұндалғанға қосымша ол: бригадада өртке қарсы қорғанысты және құтқару жұмыстарын, коммуналдық-пайдаланумен қамтамасыз етуді жоспарлауға және ұйымдастыруға; өрт сөндіру командасының, өрт сөндіру құралдарының ұдайы әзірлігіне және әскери бөлімнің жеке құрамын өрт қауіпсіздігі талаптарына оқытып-үйретуге жауап береді және:

      1) әскери бөлім объектілерінің өрт қаупі ерекшеліктерін білуге, өртке қарсы қорғаныс жоспарын және өрт қауіпсіздігі талаптарын әзірлеуге қатысуға;

      2) әскери бөлім бөлімшелерінің офицерлерімен, сержанттарымен және старшиналарымен өртке қарсы даярлау, өрт сөндіру құралдарын пайдалану бойынша сабақтарды жеке өзі өткізуге, жеке құраммен өрт қауіпсіздігі талаптарын орындау бойынша түсіндіру жұмысын жүргізуге, сондай-ақ өрт сөндіру командаларын арнайы даярлауға, нұсқаулар беруге және өрт сөндіру нарядына түсетін жеке құрамның білімін тексеруге;

      3) барлық объектілердің өртке қарсы жай-күйіне тексеру жүргізуге және жеке құрамның белгіленген өрт қауіпсіздігі талаптарын орындауына және өрт сөндіру нарядының қызмет өткеруіне күнделікті бақылауды жүзеге асыруға;

      4) барлық өрт сөндіру құралдарының, өрт дабылдамасының, өрт сөндіруді сумен жабдықтау көздерінің бар болуына, уақтылы талап етуге, ақаусыздығы мен дұрыс пайдалануға бақылауды жүзеге асыруға және оларды іске қосуға ұдайы әзірлікте ұстау жөнінде шаралар қабылдауға, өрт сөндіру құралдарын тексеруді және куәландыруды ұйымдастыруға;

      5) өрт сөндіру құралдарының бар болуын және техникалық жай-күйін есепке алуды жүргізуге, сондай-ақ олардың формулярларын (паспорттарын) және техникалық құжаттамасын уақтылы жүргізуге;

      6) өртке қатысты ақаулы және қауіпті жылыту және жарық түсіру қондырғыларын, аспаптарын пайдалануға жол бермеуге;

      7) бригада командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету (тыл) жөніндегі орынбасарына олар анықталған кезде объектілердің өртке қарсы жай-күйіндегі кемшіліктер, ал тұтанудың, өрт шығудың барлық жағдайлары туралы және қабылданған шаралар туралы дереу баяндауға;

      8) өрт сөндіруге басшылық жасауға;

      9) бригада қызметтік-тұрғын үй қорының есебін жүргізуге және жай-күйін бақылауға;

      10) инфрақұрылымды жөндеуді ұйымдастыруды жоспарлауға, гарнизон аудандық пайдалану бөліміне қызметтік-тұрғын үй қорын жөндеуге және қамтамасыз етуге өтінімдер беруге;

      11) жоғары тұрған штабқа және жабдықталым органына белгіленген есеп берулерді уақтылы ұсынуға міндетті.

Бригада медицина қызметінің бастығы

      92. Бригаданың медицина қызметінің бастығы бригада командиріне бағынады және медицина қызметі жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      Осы Жарғының 78-80-тармақтарында мазмұндалғанға қосымша ол:

      1) бригадада медицина қызметін қамтамасыз етуді жоспарлауды ұйымдастыруға;

      2) өз мамандығы бойынша бригада жеке құрамымен сабақтарды ұйымдастыруға және өткізуге;

      3) жаппай қырып-жою қаруынан қорғау жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге, сондай-ақ бригада орналасқан ауданда орналасқан болжамды қауіпті объектілерде авариялар болған жағдайдағы іс-шараларға қатысуға;

      4) медициналық қызметке жүктелген емдеу-алдын алу және індетке қарсы іс-шараларды жүргізуге;

      5) жоспарлы медициналық бақылау жүргізуге және жеке құрамның оқу-жаттығу жауынгерлік қызметінің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін жағдайлардың жай-күйін жақсарту, тіршілік ету ортасы, әскери еңбегі мен тұрмысы жағдайларын сақтау, орналасудың, тамақтанудың, сумен жабдықтаудың, монша-кір жуу қызметін көрсетудің іс жүзіндегі жағдайларын гигиеналық бағалау кезінде санитариялық қағидалар мен нормаларды сақтау жөнінде жазбаша нұсқаулар беруге;

      6) жеке құрамды медициналық тексеруді ұйымдастыруға, амбулаторлық қабылдауға қатысуға, медициналық пунктте, медициналық ротада (бұдан әрі - медициналық пункт) және емдеу мекемелеріне жіберілген сырқаттанған адамдарды қарауға;

      7) бригаданың медициналық пунктіне және басқа да емдеу мекемелеріне орналастырылған сырқаттанған адамдардың жай-күйін білуге және олардың емделуін бақылауға, сондай-ақ оларға кезең-кезеңімен барып тұруға;

      8) жеке құрамды ұрыс жағдайында, оқу-жаттығуларда, сабақтарда, сондай-ақ спорттық және басқа да іс-шараларды өткізу кезінде әскери-медициналық (медициналық) қамтамасыз етуді ұйымдастыруға;

      9) жеке құрамның дене дайындығына медициналық бақылауды жүзеге асыруға және дене дайындығы және спорт бастығымен бірлесіп, жеке құрамның денсаулығын нығайту және дене шынықтыруды дамыту жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге;

      10) жеке құрамды әскери-медициналық даярлауды ұйымдастыруға;

      11) бригада командирінің тәрбие және әлеуметтік-құқықтық жұмыстар жөніндегі орынбасарымен өзара іс-қимылда әскери қызметшілер мен олардың отбасы мүшелері арасында гигиеналық біліктілік пен салауатты өмір салтын насихаттауды жүзеге асыруға;

      12) тамақтану режимін әзірлеуге және азық-түлікті тарату мәзірін жасауға қатысуға;

      13) жеке құрамды тамақтандыру сапасына және судың дұрыс сапасына жүйелі түрде медициналық бақылауды жүзеге асыруға; бөлімге әкелінетін тамақ өнімдерінің сапасы мен қауіпсіздігін растайтын тиісті құжаттардың бар болуын тексеруге;

      14) созылмалы аурулары бар адамдарға ұдайы медициналық қадағалауды, олардың денсаулығын нығайту жөніндегі нұсқаулар беруді жүргізуге, бөлімдер (бөлімшелер) командирлеріне хабарлауға және олардың орындалуын бақылауға;

      15) бригада командиріне мерзімді әскери қызметтің емдәмдік және қосымша тамақтануды қажет ететін әскери қызметшілеріне медициналық қорытынды ұсынуға;

      16) бригада бөлімдерінің (бөлімшелерінің) командирлерімен және олардың тәрбие және әлеуметтік-құқықтық жұмыстар жөніндегі орынбасарларымен, психологпен бірлесіп, сырқаттанған, сондай-ақ алкогольдік, уыттық, есірткілік және психотроптық заттарды тұтынуға бейім әскери қызметшілерді анықтауға, оларды емдеу жөнінде шаралар қабылдауға;

      17) бригада, асханалар, тұрғын үйлер, шаруашылық қызметтер үй-жайлары және басқа да эпидемиологиялық маңызды объектілер орналасқан ауданның санитариялық жай-күйін бақылауға;

      18) жеке құрамның моншада жуынуына, іш киімі мен төсек-орнын уақтылы ауыстыруына бақылауды жүзеге асыруға;

      19) ай сайын жеке құрамның сырқаттануын талдауға, сырқаттанудан сақтандыру және санитариялық жай-күйді жақсарту жөніндегі ұсыныстармен талдау деректерін бригада командиріне және үлкен медицина бастығына баяндауға;

      20) дәрі-дәрмектерді есепке алу, улы және есірткі заттардан, психотроптық заттар мен прекурсорлардан бөлек сақтауды ұйымдастыруға, медициналық мүлік пен техниканы мақсатсыз пайдалануға жол бермеуге;

      21) бригада әскери қызметшілерін диспансерлеуді ұйымдастыруға және оны жүргізуге жеке өзі қатысуға, әскери қызметшілерге сырқаты бойынша әскери қызмет міндеттерін орындаудан уақытша босату туралы анықтамалар (9-қосымша) беруге;

      22) объектілерді салуға және күрделі жөндеуге санитариялық сақтандыру қадағалауын жүргізуге қатысуға;

      23) бағынысты медициналық персоналдың біліктілігін ұдайы арттыруға;

      24) Қазақстан Республикасы дәрігері антының талаптары мен дәрігерлік құпияны мүлтіксіз сақтауға;

      25) бригада командиріне эпидемиялық, санитариялық-гигиеналық жағдайға әсер етуі мүмкін жіті улану, инфекциялық және басқа да аурулар және әскери қызметшілерді жарақаттанудың салдарынан госпитальға жатқызудың әрбір жағдайы туралы баянатпен дереу баяндауға міндетті.

      Ескерту. 92-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Бригаданың мемлекеттік құпияларды қорғау қызметінің (бөлімшесінің) бастығы

      93. Бригаданың мемлекеттік құпияларды қорғау қызметінің (бөлімшесінің) бастығы бригада штабының бастығына бағынады және мемлекеттік құпияларды қорғау бөлімшелерінің жеке құрамына тікелей бастық болып табылады. Осы Жарғының 78-80-тармақтарында мазмұндалғанға қосымша ол:

      1) бригадада үздіксіз, нақты, жедел арнайы байланысты ұйымдастыруды қамтамасыз етуге;

      2) есептеу техникасы құралдары объектілерінде құпиялылық режимін және құпия жұмысты қамтамасыз ету, құпия іс жүргізу жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыруға;

      3) бригада жеке құрамының мемлекеттік құпияларды қорғау мәселелері жөніндегі нормативтік құқықтық актілерінің талаптарын сақтауына бақылауды жүзеге асыруға міндетті.

Бригаданың дене дайындығы және спорт бастығы

      94. Бригаданың дене дайындығы және спорт бастығы бригада командирінің жауынгерлік даярлық жөніндегі орынбасарына бағынады. Осы Жарғының 78-80-тармақтарында мазмұндалғанға қосымша ол дене дайындығын және спортты ұйымдастыруға жауап береді және:

      1) бөлімдердегі (бөлімшелердегі) дене дайындығы және спорттық іс-шараларды және бригада жеке құрамының дене шынықтыруы жай-күйін кезең-кезеңімен бақылауға;

      2) айына бір реттен жиі емес бригаданың жеке құрамымен дене дайындығы бойынша бақылау сабақтарын өткізуге;

      3) бөлімдер (бөлімшелер) командирлеріне таңертеңгі дене жаттығуын, дене дайындығы және спорт бойынша сабақтарды ұйымдастыруда және өткізу әдістемесінде көмек көрсетуге;

      4) бөлімдердің (бөлімшелердің) спорттық ұйымдастырушылары - роталар сержанттарын, жауынгерлік даярлығы және дене дайындығы жөніндегі взводтар нұсқаушыларын даярлауды жүзеге асыруға, олардың жұмысын бағыттауға және бақылауға;

      5) спорттық жұмыс жоспарын әзірлеуге, спорттық іс-шараларды ұйымдастыруға және өткізуге, бригаданың спорттық командаларына кандидаттарды іріктеуге және оларды жаттықтыруларға басшылық жасауға;

      6) бригада медициналық қызметінің бастығымен бірлесіп, жеке құрамның дене дамуын және денсаулық жағдайын жақсарту, дене дайындығы және спорт бойынша сабақтарда жарақаттанудан сақтандыру жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге және оларды өткізуге қатысуға;

      7) бригадада спорттық құрылғыларды салуға басшылық жасауға және бөлімшелерді спорттық мүлікпен қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылдауға, олардың дұрыс пайдаланылуын, сақталуы мен уақтылы жөнделуін бақылауға;

      8) әскери қызметшілерге спорттық атақтар, разрядтар, төрешілер санаттарын беру және оларды спорттық төсбелгілермен наградтау үшін құжаттама ресімдеуге;

      9) бригадада дене дайындығы және спорт нәтижелерінің есебін жүргізуге міндетті.

Бригаданың мәдени-бос уақыт орталығының (клубының) бастығы

      95. Бригаданың мәдени-бос уақыт орталығының (клубының) бастығы: мәдени-бос уақыт орталығы (клубы) мен кітапхананы ұстауға және жұмысын ұйымдастыруға; техникалық тәрбие құралдарын, мәдени-ағарту мүлкі мен кітап қорын дұрыс пайдалану мен күтіп-ұстауға; мәдени-бос уақыт орталығы (клубы) мен кітапхана үй-жайын, жабдығын сақтауға; оларда пайдалану қағидалары мен өрт қауіпсіздігі талаптарын сақтауға жауап береді.

      Ол бригада командирінің тәрбие және әлеуметтік-құқықтық (тәрбие және идеологиялық) жұмыстар жөніндегі орынбасарына бағынады.

      96. Мәдени-бос уақыт орталығының (клубының) бастығы:

      1) бригаданың жауынгерлік даярлық міндеттеріне сәйкес мәдени-бос уақыт орталығының (клубының) және кітапхананың мәдени-ағарту жұмысын ұйымдастыруға;

      2) бөлімшелерде мәдени-бос уақыт жұмысын жүргізуге қатысуға, техникалық тәрбие құралдары мен мәдени-ағарту мүлкін тиімді қолдануды және пайдалануды қамтамасыз етуге;

      3) мәдени-бос уақыт іс-шараларының жоспарларын және өткізу жоспар-сценарийлерін әзірлеуге;

      4) әскери қызметшілер мен олардың отбасы мүшелерінің көркемөнерпаздар шығармашылығы үшін қажетті жағдайларды қамтамасыз етуге, олардың жоғары эстетикалық талғамдарын қалыптастыруға;

      5) кітапхананың жұмысына басшылық жасауға, кітап қорын дұрыс жабдықтауды және пайдалануды қадалауға;

      6) газеттер мен журналдарға жазылуды жүзеге асыруға;

      7) бригада аумағындағы, сондай-ақ бөлімшелердегі оған бекітіліп берілген оқу-материалдық база объектілерінде көрнекі үгіт-насихатпен ресімдеуге қатысуға;

      8) тоқсанына бір реттен жиі емес бөлімшелерге бөлінген техникалық тәрбие құралдары мен мәдени-бос уақыт мүлкінің жай-күйін тексеруге, оларды сапалы сақтауды, пайдалануды және уақтылы жөндеуді қамтамасыз етуге;

      9) мәдени-бос уақыт орталығында (клубында) мүлікті техникалық пайдалану қағидаларын және өрт қауіпсіздігі талаптарын сақтауды қамтамасыз етуге;

      10) бригаданың бөлімшелері мен мәдени-бос уақыт орталығын (клубын) техникалық тәрбие құралдарымен және мәдени-ағарту мүлкімен қамтамасыз ету жөніндегі ұсыныстарды әзірлеуге;

      11) бригада қаржы органының бастығымен бірлесіп, шығыстар тізбесіне сәйкес мәдени-бос уақыт орталығының сметасын жасауға;

      12) бригада мәдени-бос уақыт орталығының (клубының) техникалық тәрбие құралдары мен мәдени-ағарту мүлкі бойынша есепке алуды және есептілігін жүргізуге міндетті.

Жеке батальон (2-дәрежелі корабль) командирі

      97. Жеке батальон (2-дәрежелі корабль) командирі бейбіт және соғыс уақытында: жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігіне; жеке құрамның жауынгерлік және жұмылдыру даярлығына, әскери тәрбиесіне, тәртібіне, моральдық-психологиялық жай-күйіне және әскери қызмет қауіпсіздігіне; батальонның диверсияға қарсы қауіпсіздігіне, экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимылға; Жауынгерлік Тудың, қару-жарақ пен әскери техниканың, зымырандардың, оқ-дәрілердің, жанармай, жағармай материалдары мен басқа да материалдық құралдардың жай-күйі мен сақталуына; батальонның (корабльдің) жауынгерлік міндеттерді табысты орындауына; ішкі жарғылық тәртіп пен әскерлер қызметінің жай-күйіне; батальон (корабль) әскери объектілерінің, ғимараттары мен құрылыстарының жай-күйі мен сақталуына; жауынгерлік, тылдық және техникалық қамтамасыз етудің барлық түрлеріне; шарттық және талап-арыз жұмысына; әскери қызметшілер мен олардың отбасы мүшелерін әлеуметтік-құқықтық қорғауға жауап береді.

      Жеке батальон (2-дәрежелі корабль) командирі батальонның (корабльдің) барлық жеке құрамына тікелей бастық болып табылады.

      98. Жеке батальон (2-дәрежелі корабль) командирі:

      1) жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігін қойылған міндеттерді орындауды қамтамасыз ететін жай-күйде ұстауға және жауынгерлік қажеттілік жағдайларында шешімдер қабылдауға;

      2) жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігі іс-шараларын жоспарлауға және жүргізуге, жауынгерлік және жұмылдыру даярлығы жоспарларын әзірлеуге басшылық жасауға және оларды орындауды бақылауға; батальонның (корабльдің) тағайындалуын білуге және кез келген жағдайда оны шебер басқаруға;

      3) штабпен, бөлімшелер командирлерімен, олардың орынбасарларымен және батальон қызметтерінің бастықтарымен (корабльде - көмекшілермен, орынбасарлармен, жауынгерлік бөлімдер командирлерімен және қызметтер бастықтарымен) сабақтар, сондай-ақ батальон (корабль) бөлімшелерімен оқу-жаттығулар мен бақылау сабақтарын өткізуге;

      4) күн тәртібі мен қызмет уақытының регламентін белгілеуге, ішкі тәртіпті ұстауды талап етуге, орындалатын міндеттер мен сабақтар кестесін ескере отырып, жеке құрамның киім нысанын айқындауға;

      5) взводтан бастап және одан жоғары бөлімшенің әрбір офицері мен сержантының (старшинасының) іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін, сондай-ақ әскери атағын, тегін, атын, әкесінің атын, атқаратын лауазымын, мамандығын, отбасы жағдайын білуге; офицерлермен құқықтық, әскери тәрбие, педагогикалық дағдыларын, кәсіби даярлығын жетілдіру жөніндегі жұмысты ұдайы жүргізуге;

      6) мемлекеттік құпияларды қорғауды қамтамасыз етумен батальондағы (корабльдегі) істің нақты жай-күйін білуге, құпия ақпараттың жария болуы мүмкін арналарды анықтау және жабу жөніндегі тұрақты жұмысты ұйымдастыруға;

      7) жаңадан келген буынды бөлімшелер (командалар, жауынгерлік бөлімдер) бойынша бөлуге басшылық жасауға және оған әскери ант қабылдатуға;

      8) кадрларды іріктеуге және орналастыруға басшылық жасауға; батальонды сарбаздар, сержанттар лауазымдарында келісімшарт бойынша әскери қызметшілермен жасақтауды және азаматтық персоналды қабылдауды ұйымдастыруға және жүргізуге; әскери оқу орындарына түсу, курстық даярлыққа жіберу, жоғары лауазымдарға жоғарылату үшін кандидаттарды айқындауға, бұл ретте әскери ұжымның пікірін, тұрақты әрекеттегі аттестаттау комиссиясының ұсыныстарын ескеруге;

      9) әскери қызметшілердің тұрмысын жақсарту, олардың денсаулығын сақтау және нығайту жөнінде шаралар қабылдауға, бір аптаға азық-түлікті тарату мәзірін қарауға және бекітуге, тамақ беру сапасына және толықтығына күн сайынғы бақылауды ұйымдастыруға, апта сайын тамақ дайындау сапасын жеке өзі тексеруге;

      10) белгіленген қорларды ұстау, қару-жарақ пен әскери техниканы, басқа да материалдық құралдарды сақтау, ақаусыз жай-күйде ұстау және дұрыс пайдалану жөнінде шаралар қабылдауға, олардың бар болуын, жай-күйі мен жауынгерлік әзірлігін кезең-кезеңімен тексеруге; жылына үш реттен жиі емес барлық қару-жарақ пен әскери техниканы қарап тексеруді жүргізуге, қарап тексеру нәтижелерін батальон бойынша бұйрықта жариялауға (корабль командиріне екі айда бір реттен жиі емес корабльді қарап тексеруді, айына бір реттен жиі емес оның қару-жарағын, оқ-дәрілері мен техникалық құралдарын қарап тексеруді жүргізуге, күн сайын корабльді қарап тексеруге);

      11) құқық бұзушылықтардан сақтау жөнінде шаралар қабылдауға, ал олар жасалған жағдайда үлкен командирге (бастыққа) баяндауға, құқық қорғау органдарын жасалған қылмыстық құқық бұзушылықтар туралы хабардар етуге, қызметтік тексеру тағайындауға;

      12) адамдардың қаза табуымен және мертігуімен байланысты немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соқтырған аварияларды, апаттарды және басқа да оқиғаларды тексеруге, сондай-ақ жалпыәскери жарғылармен айқындалған әскери қызметшілер арасындағы өзара қарым-қатынас қағидаларын бұзу жағдайларын тексеруге жеке өзі қатысуға;

      13) бағыныстыларға қару-жарақпен және әскери техникамен, оқ-дәрілермен, қызметтік жануарлармен жұмыс кезінде, сабақтар, оқ атулар, оқу-жаттығулар мен жұмыстар жүргізу кезінде қауіпсіздік талаптарын уақтылы жеткізуге, ал қажет болған жағдайларда оның орындалуына бақылауды белгілеуге және жүзеге асыруға (корабль командирі, одан басқа корабльдің төзімділігі мен оның жүзу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылдауға);

      14) аумақтық және азаматтық қорғаныс ерекшеліктерін ескере отырып, батальонның жеке құрамын, қару-жарағы мен әскери техникасын, басқа да материалдық құралдарын жаппай қырып-жою қаруының зақымдау факторларынан және табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар салдарынан қорғау жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыруға және жүзеге асыруға;

      15) батальонның қажеттіліктерін, қаржылық, шарттық, талап-арыз жұмыстарын, шаруашылық қызметті қамтамасыз ету үшін ақшалай қаражатты жоспарлауға басшылық жасауға; материалдық және ақшалай қаражатты уақтылы игеру, заңды, мақсатты, тиімді және үнемді жұмсау жөнінде шаралар қабылдауға;

      16) батальонның қызметтік-тұрғын үй қорын, коммуналдық ғимараттары мен жер учаскелерін ұстауға және дұрыс пайдалануға (корабльде - тұрғын және қызметтік үй-жайларды тексеруге, корабль корпусының ақаусыз жай-күйін ұдайы қадағалауға), сондай-ақ өрттен қорғану жай-күйіне бақылауды жүзеге асыруға. Жылына үш реттен жиі емес әскери объектілерді, ғимараттарды, құрылыстарды және жер учаскелерін қарап тексеруге, қарап тексеру нәтижелерін актілерде көрсетуге және батальон (корабль) бойынша бұйрықта жариялауға;

      17) батальон (корабль) орналасқан жерді күзетуді ұйымдастыруға; қарауылдық және ішкі (корабльде - кезекшілік және вахталық) қызметтерге бақылауды жүзеге асыруға, оларды өткеруді жеке өзі тексеруге және тексеруді ұйымдастыруға, сондай-ақ гарнизон шегінен тыс рейстерге шығар алдында машиналардың (командалардың, лектердің) жетекшілеріне нұсқаулар беруге;

      18) жеке өзі және лауазымды адамдарды, батальон комиссияларын тартумен қызметтер бойынша әскери мүліктің, сондай-ақ ақшалай сома мен құндылықтардың бар болуына жоспарлы және кенеттен тексерулер жүргізуге; мемлекетке келтірілген материалдық залал анықталған кезде қызметтік тексеру тағайындауға және кінәлі адамдарды жауаптылыққа тарту туралы шешімді уақтылы қабылдауға;

      19) әскери ұжымдарда жариялылықты, әлеуметтік әділдікті, әскери қызметшілер арасындағы өзара сенімділікті орнатуға, бөлімшелерде кемшіліктерге, немқұрайлылық пен енжарлыққа төзбеу ахуалын қалыптастыруға;

      20) жыл сайын келісімшарт бойынша әскери қызметшілердің негізгі демалыстар кестесін, ай сайын қызметке нарядтар кестесін бекітуге және оларды орындауға бақылауды жүзеге асыруға;

      21) жауынгерлік және жұмылдыру даярлығының, әскери тәртіп пен ішкі тәртіптің жай-күйін, сондай-ақ тәуліктік нарядтың қызмет өткеруін талдауға, айына бір реттен жиі емес қорытынды шығаруға және оларды жақсарту жөніндегі шараларды айқындауға;

      22) Қазақстан Республикасының Президентін, тікелей бастықтарды, армия генералдарын, генерал-полковниктерді, адмиралдар мен инспекциялау (тексеру) жүргізуге басшылық жасау үшін тағайындалған адамдарды осы Жарғымен айқындалған тәртіппен қарсы алуға, баяндауға және батальон орналасқан жер бойынша (корабльді қарап тексерген кезде) ілесіп жүруге;

      23) теміржол (әуе, теңіз, өзен) көлігімен әкелінген материалдық құралдарды уақтылы түсіруді және әкетуді ұйымдастыруға;

      24) батальонның (корабльдің) жауынгерлік даярлық іс-шараларын жүргізу кезінде және бөлімнің күнделікті қызметінде қоршаған ортаны қорғау және табиғат ресурстарын ұтымды пайдалану жөнінде шаралар қабылдауға;

      25) жоғары тұрған штабтарға және жабдықталым органдарына белгіленген жеткізілімдер мен есеп берулерді ұсынуға, келісімшарт бойынша әскери қызметшілер мен әскерге шақыру бойынша офицерлердің істері мен лауазымын уақтылы қабылдауына, тапсыруына бақылауды жүзеге асыруға;

      26) осы Жарғы 56-тармағының талаптарына сәйкес батальон (корабль) бойынша бұйрықтар беруге міндетті.

      99. Жеке батальон (2-дәрежелі корабль) командирінің орынбасарлары, сондай-ақ қызметтер бастықтары өз практикалық жұмысында бригаданың (корабльдің) тиісті лауазымды адамдары үшін көрсетілгендерге сәйкес міндеттерді басшылыққа алады.

      100. Республикалық мемлекеттік мекеме болып табылмайтын жеке батальон (2-дәрежелі корабль) командирі және басқа да лауазымды адамдары бригада (корабль) штатында бар батальон (3-дәрежелі корабль) тиісті лауазымды адамдарының құқықтары мен міндеттеріне сәйкес құқықтар мен міндеттерді басшылыққа алады.

Батальон (3-дәрежелі корабль) командирі

      101. Батальон (дивизион, эскадрилья, жеке рота, жеке батарея, 4-дәрежелі корабльдер дивизионы (бұдан әрі - батальон) командирі бейбіт және соғыс уақытында: батальонның жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігіне (корабльдің жауынгерлік әзірлігіне) және олардың жауынгерлік міндеттерді табысты орындауына; жеке құрамның жауынгерлік даярлығына, әскери тәрбиесіне, тәртібі мен моральдық-психологиялық жай-күйіне; батальондағы (корабльдегі) ішкі тәртіпті ұстауға; батальондағы (корабльдегі) қару-жарақ пен әскери техниканы, зымырандарды, оқ-дәрілерді, жанармай, жағармай материалдарын және басқа да материалдық құралдарды сақтау мен жай-күйіне жауап береді.

      102. Батальон (3-дәрежелі корабль) командирі:

      1) батальонның (корабльдің) жеке құрамын жауынгерлік даярлауға және әскери тәрбиесіне басшылық жасауға, ал жауынгерлік міндеттерді орындау кезінде батальонды (корабльді) шебер басқаруға;

      2) батальонның (корабльдің) жауынгерлік даярлық жоспарын әзірлеуге және оны орындауға басшылық жасауға;

      3) батальон (корабль) штабымен және офицерлерімен сабақтар, батальон (корабль) бөлімшелерімен оқу-жаттығулар мен бақылау сабақтарын өткізуге;

      4) батальонның (корабльдің) әрбір офицері мен сержантының (старшинасының) іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін, сондай-ақ әскери атағын, тегін, атын, әкесінің атын, атқаратын лауазымын, отбасы жағдайын білуге, олармен құқықтық, әскери тәрбие, педагогикалық дағдыларын және кәсіби даярлығын жетілдіру жөніндегі жұмысты ұдайы жүргізуге;

      5) әскери ұжымдарда әлеуметтік әділдікті, әскери қызметшілер арасындағы өзара сенімділікті орнатуға, бөлімшелерде кемшіліктерге, немқұрайлылық пен енжарлыққа төзбеу ахуалын қалыптастыруға;

      6) келісімшарт бойынша әскери қызметке қабылдау үшін, сондай-ақ әскери оқу орындарына түсу, курстық даярлыққа жіберу үшін кандидаттарды іріктеуді жүзеге асыруға;

      7) лауазымдарға тағайындау, жоғары лауазымдарға жоғарылату кезінде әскери қызметшілерді дұрыс іріктеуді тексеруге;

      8) жарғылық ішкі тәртіпті ұстауға, батальон (корабль) орналасқан жерді күзетуді ұйымдастыруға және батальон (корабль) жеке құрамының қарауылдық және ішкі (корабльде - кезекшілік және вахталық) қызметтерді өткеруін тексеруге;

      9) ай сайын жауынгерлік даярлық, әскери тәртіп, ішкі және қарауылдық қызметтердің жай-күйін қорытындылауға;

      10) батальон (корабль) бөлімшелерінде бар қару-жарақ пен әскери техниканы, зымырандарды, оқ-дәрілерді және басқа да материалдық құралдарды білуге;

      11) қару-жарақ пен әскери техниканы, зымырандарды, оқ-дәрілерді, басқа да материалдық құралдарды дұрыс пайдалануды, эвакуациялауды, жөндеуді, сақтауды және қызмет көрсетуді ұйымдастыруға және екі айда бір реттен жиі емес олардың бар болуын, жай-күйі мен есепке алуды жеке өзі тексеруге (корабль командирі - екі айда бір реттен жиі емес корабльді қарап тексеруді, айына бір реттен жиі емес оның қару-жарағын, оқ-дәрілері мен техникалық құралдарын, күн сайын корабльді қарап тексеруді жүргізуге), тексеру нәтижелерін қарап тексеру кітабында көрсетуге және олардың нәтижелері туралы бригада (корабль) командиріне жазбаша баяндауға;

      12) әскери техниканың апаттарынан, аварияларынан, бұзылуларынан сақтандыру (корабльдің төзімділігі мен оның жүзу қауіпсіздігін қамтамасыз ету) жөніндегі іс-шараларды жүргізуге, қару-жарақпен және әскери техникамен, зымырандармен, оқ-дәрілермен, қызметтік жануарлармен жұмыс кезінде, сабақтар, оқ атулар, оқу-жаттығулар мен жұмыстар жүргізу кезінде қауіпсіздік талаптарын орындауға бақылауды жүзеге асыруға;

      13) батальон үшін бөлінген барлық ғимараттар мен үй-жайларды ұстауға және дұрыс пайдалануға, батальонға бекітіліп берілген аумақ учаскесін, объектілерді, оның ішінде парктік аумақ учаскесін, парктік үй-жайларды тазалықта ұстауды (корабльде - тұрғын және қызметтік үй-жайларды тексеруге, корабль корпусының ақаусыз жай-күйіне ұдайы бақылауды жүзеге асыруға), батальондағы (корабльдегі) өртке қарсы іс-шараларды жүргізуге бақылауды жүзеге асыруға;

      14) батальон (корабль) шаруашылығына басшылық жасауға;

      15) батальон (корабль) бөлімшелерінде есепке алу мен есептілікті ұйымдастыруға және бақылауға міндетті.

Батальонның штаб бастығы

      103. Батальонның штаб бастығы бейбіт және соғыс уақытында: батальонның жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігіне және батальонның жауынгерлік міндеттерді табысты орындауына; батальон бөлімшелерін басқаруды ұйымдастыруға және ұстауға; жауынгерлік даярлықты жоспарлау мен есепке алуға; оған тікелей бағынысты жеке құрамның даярлығына, әскери тәрбиесіне, тәртібі мен моральдық-психологиялық жай-күйіне; батальонның жеке құрамын, қару-жарағы мен әскери техникасын, зымырандарын, оқ-дәрілері мен басқа да материалдық құралдарын есепке алу жай-күйіне жауап береді.

      Ол батальон командиріне бағынады, оның бірінші орынбасары және батальонның барлық жеке құрамы үшін тікелей бастық болып табылады.

      Батальон командирінің шешімдерін іске асыру кезінде штаб бастығы қажет болған жағдайларда батальон командиріне бағыныстыларға оның атынан өкімдер беру құқығын пайдаланады. Штаб бастығы берілген барлық анағұрлым маңызды өкімдер туралы батальон командиріне баяндайды.

      104. Батальонның штаб бастығы:

      1) бригаданың жоспары және батальон командирінің нұсқаулары негізінде батальонды жауынгерлік даярлау жоспарын әзірлеуді ұйымдастыруға және оны орындауды бақылауға;

      2) жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігі құжаттарын әзірлеуге, оларда көзделген іс-шараларды орындауды бақылауға;

      3) батальон штабына тиісті қызметтер бастықтары және батальон командирінің орынбасарлары жеке құрамның, қару-жарақ пен әскери техниканың, басқа да әскери мүліктің бар болуы, жауынгерлік даярлық нәтижелері туралы, сондай-ақ қылмыстық және әкімшілік құқық бұзушылықтардың, оқиғалар мен тәртіптік теріс қылықтардың бар болуы туралы ұсынылатын мәліметтердің есебін жүргізуге;

      4) батальонның жеке құрамымен сабақтар өткізуге және оған тікелей бағынысты бөлімшелерді даярлауға басшылық жасауға;

      5) батальон штабының әрбір офицері мен сержантының, сондай-ақ оған тікелей бағынысты бөлімшелер жеке құрамының іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін, сондай-ақ әскери атағын, тегін, атын, әкесінің атын, атқаратын лауазымын, отбасы жағдайын білуге, олармен құқықтық, әскери тәрбие және педагогтік дағдылары мен кәсіптік даярлығын жетілдіру жөніндегі жұмыстарды ұдайы жүргізуге;

      6) мамандықтары бойынша әскери қызметшілерді іріктеуге, орналастыруға және аттестаттауға; жоғары лауазымдарға жоғарылату, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіру және әскери оқу орындарына түсу; курстық даярлыққа жіберу үшін кандидаттарды іріктеуге қатысуға;

      7) батальонды келісімшарт бойынша әскери қызметшілермен жасақтау және келген буынды бөлімшелер бойынша болу жөніндегі жұмысты жүргізуге;

      8) батальон бөлімшелерінің нақты жағдайы мен жай-күйін, сондай-ақ оларға қойылған міндеттерді орындау барысын ұдайы білуге;

      9) батальон командирінің және үлкен бастықтардың барлық бұйрықтарын уақтылы және дұрыс жеткізуді қамтамасыз етуге, олардың орындалуын тексеруге;

      10) батальонда байланысты уақтылы ұйымдастыруға және қамтамасыз етуге, байланыс құралдарының жай-күйі мен жауынгерлік қолдануға әзірлігін тексеруге, жасырын басқару жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге және оларды орындауға бақылауды жүзеге асыруға;

      11) батальонда ішкі қызметті өткеруді ұйымдастыруға, жауынгерлік кезекшілікке, жауынгерлік қызметке, тәуліктік нарядқа тағайындалған адамдарды даярлауды, олардың қызмет өткеруін тексеруге;

      12) батальон бөлімшелеріндегі жеке құрамның бар болуын, офицерлердің, келісімшарт бойынша әскери қызметшілердің қызмет уақытының, оларды апталық қызмет уақытының белгіленген ұзақтығынан астам әскери қызмет міндеттерін атқаруға тарту уақытының есебін жүргізуге, сондай-ақ оларға қосымша демалыс күндерін (демалыс уақытын) беруге;

      13) айына бір реттен жиі емес бөлімшелерде қару-жарақтың, әскери техниканың, зымырандардың, оқ-дәрілердің, жанармай, жағармай материалдарының, керек-жарақтардың, жалпыәскери жарғылардың, нұсқаулықтардың, оқу құралдарының, әдебиеттің және басқа да мүліктің жай-күйін және есепке алуды, ал апта сайын жеке құрамды есепке алуды тексеруге;

      14) әскери қызметшілермен қауіпсіздік талаптары бойынша сабақтардың сапасын және сабақтарда, жұмыстарда және тәуліктік нарядта, жауынгерлік кезекшілікте және жауынгерлік қызметте қызмет өткеру кезінде оларды сақтауды бақылауға;

      15) бригада штабына жауынгерлік даярлықтың, әскери тәртіптің жай-күйі туралы және келісімшарт бойынша әскери қызметшілерді белгіленген апталық қызмет уақытының ұзақтығынан астам әскери қызмет міндеттерін орындауға тарту уақыты туралы, сондай-ақ басқа да қажетті жеткізілімдерді әзірлеуге және уақтылы жолдауға міндетті.

Батальон командирінің орынбасары

      105. Батальон командирінің орынбасары бейбіт және соғыс уақытында: батальонды жауынгерлік даярлауды ұйымдастыруға және сабақтарды сапалы өткізуге; әскери тәртіп пен жарғылық ішкі тәртіпті ұстауға; оқу материалдық-техникалық базаны ақаусыз жай-күйде ұстауға, оны жетілдіруге және оқыту кезінде дұрыс пайдалануға; батальонда сыныптық мамандарды даярлауға; спорттық жұмысқа жауап береді.

      Ол батальон командиріне бағынады және батальон командирінің орынбасарларын қоспағанда, батальонның барлық жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      Батальон командирі орынбасарының лауазымы штатта көзделмеген батальондарда оның міндеттерін батальонның штаб бастығы орындайды.

      106. Батальон командирінің орынбасары:

      1) батальонды жауынгерлік даярлау жоспарын әзірлеуге және оны орындауды ұйымдастыруға;

      2) офицерлермен жауынгерлік және кәсіби даярлық бойынша көрнекі нұсқау беру-әдістемелік, бақылау сабақтарын, сондай-ақ кезең-кезеңімен - батальон бөлімшелерімен тактикалық және оқ ату даярлығы бойынша сабақтарды, бақылау сабақтары мен оқу-жаттығуларды өткізуге;

      3) белгіленген тәртіппен жауынгерлік даярлық бойынша есепке алу мен есептілікті жүргізуді, батальон штабына және бригада командирінің орынбасарына жеткізілімдерді, есеп берулерді уақтылы ұсынуды ұйымдастыруға және бақылауға;

      4) сабақтарды, оқ атуларды, оқу-жаттығуларды жүргізу, қару-жарақ пен әскери техниканы, зымырандарды пайдалану, оқ-дәрілермен, жарылғыш заттармен және улы техникалық сұйықтықтармен жұмыс кезінде, сондай-ақ өртке қарсы іс-шараларды орындауда қауіпсіздік талаптарын ұйымдастыруға және орындауға қол жеткізуге;

      5) батальондағы дене дайындығына басшылық жасауға және спорттық іс-шараларды өткізуге;

      6) батальон бөлімшелерінде жауынгерлік даярлықты ұйымдастыруды және оның барысын тексеруге, анықталған кемшіліктерді жоюға шаралар қабылдауға және бөлімшелер командирлеріне сабақтарды ұйымдастыруда және өткізуде көмек көрсетуге;

      7) батальонның әрбір офицері мен сержантының (старшинасының) іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін, сондай-ақ әскери атағын, тегін, атын, әкесінің атын, атқаратын лауазымын, отбасы жағдайын білуге, олармен құқықтық, әскери тәрбие және педагогикалық дағдылары мен кәсіби даярлығын жетілдіру жөніндегі жұмыстарды ұдайы жүргізуге;

      8) мамандықтары бойынша әскери қызметшілерді іріктеуге, орналастыруға және аттестаттауға, жоғары лауазымдарға жоғарылату, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіру және әскери оқу орындарына түсу, курстық даярлыққа жіберу үшін кандидаттарды іріктеуге қатысуға;

      9) батальонда сыныптық мамандарды даярлау жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыруға және жеке өзі жүргізуге;

      10) батальонның оқу материалдық-техникалық базасын ақаусыз жай-күйде ұстауға және жетілдіру жөнінде шаралар қабылдауға және оны оқытуда дұрыс пайдалануға бақылауды жүзеге асыруға;

      11) батальон бөлімшелерінде қару-жарақ пен әскери техниканы, оқ-дәрілерді, жабдықтарды және мүлікті ұстауды және күтіп-ұстауды бақылауға, айына бір реттен жиі емес олардың бар болуын, жабдықталуын және жай-күйін, ал оқу-жаттығу және оқу-жаттығу жауынгерлік пайдалану топтарының барлық машиналарына - апта сайын ішінара тексеру жүргізуге;

      12) батальонның бөлімшелерінде ішкі тәртіптің, әскери тәртіптің сақталуын тексеруге, тәуліктік нарядты даярлауға және қызмет өткеруді бақылауға;

      13) батальондағы өнертапқыштық және рационализаторлық жұмысқа басшылық жасауға міндетті.

Батальон командирінің тәрбие және әлеуметтік-құқықтық (тәрбие және идеологиялық) жұмыстар жөніндегі орынбасары

      107. Батальон (3-дәрежелі корабль) командирінің тәрбие және әлеуметтік-құқықтық (тәрбие және идеологиялық) жұмыстар жөніндегі орынбасары бейбіт және соғыс уақытында:

      1) батальондағы (корабльдегі) тәрбие және әлеуметтік-құқықтық (тәрбие және идеологиялық) жұмыстарды ұйымдастыруға және жай-күйіне, жеке құрамның моральдық-психологиялық жай-күйін және әскери тәртіпті нығайту бойынша өткізілетін іс-шаралардың тиімділігіне;

      2) жауынгерлік даярлық міндеттерін шешуде, батальонды ұдайы жауынгерлік әзірлікте ұстауда және жауынгерлік міндеттерді орындау кезінде тәрбие жұмысының пәрменділігіне жауап береді.

      Ол батальон командиріне бағынады және батальон командирінің орынбасарларын қоспағанда, батальонның (3-дәрежелі корабльдің) барлық жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      108. Батальон (3-дәрежелі корабль) командирінің тәрбие және әлеуметтік-құқықтық (тәрбие және идеологиялық) жұмыстар жөніндегі орынбасары:

      1) батальонды жауынгерлік даярлау жоспарын әзірлеуге және оны орындауды қамтамасыз етуге, сондай-ақ жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігі іс-шараларын орындауға қатысуға;

      2) батальонның (корабльдің) жауынгерлік даярлық міндеттерін табысты шешуге, ұдайы жауынгерлік әзірлікте ұстауға, жауынгерлік міндеттерді орындауға, дара басшылықты құқықтық негізде нығайтуға бағыттай отырып, тәрбие және әлеуметтік жұмысты жоспарлауға, ұйымдастыруға және жүргізуге;

      3) жауынгерлік кезекшілік, жауынгерлік, қарауылдық және ішкі (корабльде — кезекшілік және вахталық) қызметтер міндеттерін орындау жөніндегі тәрбие жұмысын ұйымдастыруға және жүргізуге;

      4) бөлімшелердің белсенділерін іріктеуді, орналастыруды, тәрбиелеуді және оқытуды ұйымдастыруға, ақпараттық-тәрбие жұмыстары бөлмелерінің, қабырға баспасөзі редакциясы алқасының жұмысын бақылауға;

      5) әскери қызметшілерде жоғары қырағылық, мемлекеттік құпияларды қатаң сақтау ұғымын, қару-жарақ пен әскери техниканы меңгеруге және ұдайы жауынгерлік әзірлікте ұстауға, әскери мүлікті сақтауға және күтіп-ұстауға жеке жауаптылық сезімін тәрбиелеуге;

      6) батальон (корабль) бөлімшелерінде сайыстар ұйымдастыру және жеке құрамды оқыту мен тәрбиелеудің озық тәжірибесін насихаттау жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыруға, олардың бастамашылығы мен белсенділігін дамытуға;

      7) батальонның (корабльдің) жеке құрамын Қазақстан Республикасының халқына және Президентіне адалдық, ұлтаралық келісім, қазақстандық патриотизм, заңдарды сақтау, әскери борышқа және әскери антқа адал болу, жалпыәскери жарғылар мен командирлер (бастықтар) бұйрықтарының талаптарын мүлтіксіз орындау, экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимыл, жеке құрамды құрылымды бұзатын идеологияның ықпал етуінен қорғау рухында тәрбиелеу жөніндегі жұмысты жүргізуге;

      8) әскери ұжымдарды шоғырландыру, әскери дәстүрлерді, достық пен жауынгерлік жолдастықты ұстау және дамыту жөнінде белсенді жұмыс жүргізуге;

      9) әскери қызметшілерге мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатын, әскери-саяси ахуалды түсіндіруге және оларды Қазақстан Республикасының мемлекеттік мүдделерін қорғауға ұдайы әзірлікке тәрбиелеуге;

      10) жеке құрамды ақпараттандыруды, мемлекеттік-құқықтық даярлық жоспарлары бойынша әскери қызметшілермен сабақтар өткізуді ұйымдастыруға және өткізуге;

      11) офицерлердің іскерлік қасиеттерін зерделеуге және қалыптастыруға, батальонның (корабльдің) әрбір офицері мен сержантының (старшинасының) іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін, сондай-ақ әскери атағын, тегін, атын, әкесінің атын, қызмет мерзімін, атқаратын лауазымын, отбасы жағдайын білуге, олармен құқықтық, әскери, адамгершілік тәрбие және педагогикалық дағдыларын жетілдіру жөніндегі жұмысты ұдайы жүргізуге;

      12) бөлімшелер офицерлері мен сержанттарын оқытып-үйретуге және бағыныстылармен жеке тәрбие жұмысын ұйымдастыруда әдістемелік көмек көрсетуге;

      13) әскери қызметшілерді іріктеуге, орналастыруға және аттестаттауға, жоғары лауазымдарға жоғарылату, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіру және әскери оқу орындарына түсу, курстық даярлыққа жіберу үшін кандидаттарды іріктеуге қатысуға;

      14) әскери тәртіп пен құқық тәртібін нығайту, жеке құрам арасындағы құқық бұзушылықтардың алдын алу, әскери ұжымдарды шоғырландыру, әскери қызмет қауіпсіздігі жағдайларын қамтамасыз ету жөніндегі жұмысты ұйымдастыруға және жүргізуге;

      15) батальондағы қылмыстық және әкімшілік құқық бұзушылықтардың, әскери тәртіп жай-күйінің есебін жүргізуге;

      16) әскери қызметшілерге, олардың отбасы мүшелеріне қатысты әлеуметтік әділдік қағидаттарын сақтауды қамтамасыз етуге, олардың мұқтаждықтары мен сұраныстарын білуге, олардың ұсыныстары мен өтініштерін шешу жөнінде шаралар қабылдауға;

      17) батальон жеке құрамының денсаулығы, тамақтануы, материалдық-тұрмыстық жағдайларын жақсарту туралы қамқорлық жасауға;

      18) жеке құрамның мәдени бос уақытын ұйымдастыруға, батальонды мерзімдік басылымдармен қамтамасыз етуге шаралар қабылдауға;

      19) техникалық тәрбие құралдарын және тәрбие жұмысының мүлкін дұрыс пайдалануды және күтіп-ұстауды ұйымдастыруға;

      20) күн сайын батальон (корабль) командиріне және бригада командирінің тәрбие және әлеуметтік-құқықтық (тәрбие және идеологиялық) жұмыстар жөніндегі орынбасарына жеке құрамның моральдық-психологиялық жай-күйі, өткізілген тәрбие іс-шаралары, батальондағы әлеуметтік-құқықтық жұмыстар мен әскери тәртіптің жай-күйі туралы баяндауға міндетті.

Батальон командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету жөніндегі орынбасары

      109. Батальон командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету жөніндегі орынбасары бейбіт және соғыс уақытында:

      1) тікелей бағынысты бөлімшелер мен қызметтердің жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігіне;

      2) жеке құрамды жауынгерлік және жұмылдыра даярлауға, әскери тәрбиесіне, тәртібі мен моральдық-психологиялық жай-күйіне;

      3) өртке қарсы қорғанысқа және құтқару жұмыстарын ұйымдастыруға;

      4) бағынысты қызметтер бойынша бөлімшелерді материалдық және техникалық қамтамасыз етуге;

      5) бағынысты қызметтер бойынша қару-жарақ пен әскери техниканың, бақылау-өлшеу аспаптарының техникалық жай-күйіне және онымен жабдықтауға және жауынгерлік қолдануға олардың әзірлігіне, дұрыс пайдалануға, эвакуациялауға және жөндеуге;

      6) қарудың, оқ-дәрілердің, әскери-техникалық мүліктің сақталуына;

      7) материалдық, техникалық құралдардың, зымырандардың, оқ-дәрілердің барлық түрлерін және суды әкелуге;

      8) бағынысты қоймалардың жай-күйіне; жеке құрамға сауда-тұрмыстық қызмет көрсетуге, материалдық-техникалық қамтамасыз етудің барлық түрлерімен қамтамасыз етуге; әскерлерді орналастыруға және қызметтік-тұрғын үй қорын ұстауға;

      9) бағынысты қызметтер бойынша техникалық бекіністердегі құрылыстардың, қоймалардың, парктердің (ұшақтар, тікұшақтар тұрақтарының) жай-күйіне, оларда ішкі қызметті ұйымдастыруға және жай-күйіне;

      10) қару-жарақпен және әскери техникамен, техникалық күзет құралдарымен, өрт сөндіру және басқа да аспаптармен, оқ-дәрілермен, әскери-техникалық мүлікпен (авиациялық бөлімдерден басқа) жабдықтауға;

      11) метрологиялық қамтамасыз етуге;

      12) батальонның бағынысты қызметтері мен бөлімшелері бойынша есепке алудың және есептіліктің жай-күйіне;

      13) батальонның жеке құрамын техникалық даярлауға, сондай-ақ техникалық және тылдық мамандықтар мамандарын даярлауға;

      14) батальон объектілерін диверсияға қарсы жабдықтауға; қоршаған ортаны қорғау қағидаларын сақтауға, тыл және қару-жарақ объектілерінде ішкі қызметті ұйымдастыруға және жай-күйіне жауап береді.

      Ол батальон командиріне бағынады және батальон командирінің орынбасарларын қоспағанда, батальон жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      110. Батальон командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету жөніндегі орынбасары:

      1) өз мамандығы бойынша жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігі іс-шараларын жоспарлауға және жүргізуге қатысуға, жауынгерлік және жұмылдыру даярлығы жоспарларының тиісті бөлімдерін әзірлеуге және олардың орындалуын ұйымдастыруға;

      2) оған бағынысты бөлімшелер мен қызметтерді жауынгерлік және жұмылдыра даярлауға және олардың қызметіне басшылық жасауға;

      3) батальон командирі орынбасарларының, қызметтері бастықтарының қатысуымен жылдық шаруашылық жоспарын, экономикалық жұмыс жоспарын, материалдық, техникалық құралдарды, зымырандар мен оқ-дәрілерді әкелу жоспарларын, басқа да жұмыс жоспарларын әзірлеуге; техниканы пайдалану және жөндеу жөніндегі іс-шараларға, осы жоспарлардың орындалуына бақылауды жүзеге асыруға;

      4) батальонды техникалық қамтамасыз етуді ұйымдастыруға және оған басшылық жасауға; жетіспейтін қару-жарақ пен әскери техниканы, қосалқы бөлшектерді, парктік жабдықты, аспаптарды, техникалық күзет және өрт сөндіру құралдарын, қызмет көрсету құралдарын, басқа да әскери-техникалық мүлікті және ақшалай қаражатты уақтылы талап етуге; оларды батальон бөлімшесіне қабылдауды, сақтауды, беруді, объектілерді жарақтандыруды, оларды мақсатты, тиімді және дұрыс пайдалануды ұйымдастыруға; материалдық құралдарды жоғалтуды, жетіспеуін, бүлдіру мен ұрлауды болдырмау жөнінде шаралар қабылдауға;

      5) батальонды метрологиялық қамтамасыз ету іс-шараларын уақтылы жүргізуді ұйымдастыруға;

      6) бағынысты қызметтер бойынша батальон қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін ақшалай қаражатты және оларды уақтылы игеруді жоспарлауға қатысуға;

      7) оған тікелей бағынысты бөлімшелер мен қызметтер келісімшарт бойынша әскери қызметшілерінің іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін, сондай-ақ әскери атағын, тегін, атын, әкесінің атын, атқаратын лауазымын, мамандығын, отбасы жағдайын білуге, олармен әскери тәрбиелеуді және кәсіби даярлауды жетілдіру жөніндегі жұмысты ұдайы жүргізуге;

      8) қару-жарақ пен әскери техниканың ұдайы ақаусыздығын қамтамасыз ете отырып, оларды пайдалануды, эвакуациялау мен жөндеуді ұйымдастыруға; бөлімшелерде қару-жарақ пен әскери техникаға, зымырандар мен оқ-дәрілерге регламенттік жұмыстар жүргізуді және техникалық қызмет көрсету жоспарларын сапалы орындауды, сондай-ақ оларды жөндеуге уақтылы жөнелтуді бақылауға;

      9) бағынысты қызметтер бойынша бөлімшелерді материалдық құралдармен уақтылы қамтамасыз етуді, жабдықталым органдарынан мүліктің, материалдық құралдардың қажетті мөлшерін талап етуді және өтінімдер бойынша оларды алуды, сақтауды, батальон бөлімшелеріне беруді қамтамасыз етуді ұйымдастыруға;

      10) меншік нысанына қарамастан, сауда-тұрмыстық қызмет көрсету кәсіпорындары арқылы батальонға сауда-тұрмыстық қызмет көрсетуді ұйымдастыруға және бақылауға, қызмет көрсететін кәсіпорындарда конкурстық өтінімдер мен шарттарға сәйкес тауарлардың тиісті түрлерінің бар болуына бақылауды жүзеге асыруға;

      11) батальон асханаларында жеке құрамның сапалы тамақтануын, әрбір әскери қызметшіге және қызметтік жануарларға тиесілі жабдықталым нормаларын жеткізуді, сондай-ақ жауынгерлік кезекшілікте, жауынгерлік қызметте, тәуліктік нарядта және оқу-жаттығуларда болатын әскери қызметшілердің тамақтануын ұйымдастыруға және бақылауға;

      12) тағамды дайындау үшін азық-түліктің тарату мәзірін жасауға басшылық жасауға және оны бригада командиріне бекітуге ұсынуға, айына бір реттен жиі емес аспаздарға бақылау-көрсету тамақ пісірулерін өткізуге;

      13) картопты, көкөністерді, отынды дайындауды уақтылы жүргізуді ұйымдастыруға және бақылауға және оларды қоймаларға салып қоюды ұйымдастыруға, оларды сақтауды қамтамасыз етуге, әкелінетін азық-түліктің сапасына бақылауды жүзеге асыруға;

      14) бөлімшелерге материалдық құралдардың барлық түрлерін әкелуді, сумен жабдықтауды, сондай-ақ тиеу-түсіру жұмыстарын механикаландыруды ұйымдастыруға;

      15) жеке құрамның қару-жарақ пен әскери техниканы пайдалану, эвакуациялау және жөндеу қағидаларын білуін жүйелі түрде тексеруге;

      16) техникалық және тылдық қамтамасыз етуді, әскери шаруашылық жүргізуді ұйымдастыру бойынша офицерлермен, сержанттармен сабақтар өткізуге;

      17) мамандығы бойынша әскери қызметшілерді іріктеуге, орналастыру мен аттестаттауға қатысуға; жоғары лауазымдарға жоғарылату, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіру және әскери оқу орындарына түсу, курстық даярлыққа жіберу үшін кандидаттарды іріктеуге;

      18) жылына үш реттен жиі емес қоймалардағы және батальон бөлімшелеріндегі барлық қару-жарақ пен әскери техниканың, басқа да материалдық құралдардың техникалық жай-күйін тексеруге және жылына екі рет атыс қаруына тексеруді ұйымдастыруға, бұл ретте тексерулер нәтижелерін бригада бойынша актілерде және бұйрықтарда сипаттауға;

      19) жыл сайын бағынысты қызметтер бойынша барлық мүлік пен техникаға түгендеу жүргізуді ұйымдастыруға;

      20) бағынысты қызметтерді тексеру жөніндегі комиссия жұмысын уақтылы ұйымдастыруға және бақылауға, жұмыс басталар алдында олардың мүшелеріне нұсқау беру сабақтарын өткізуге;

      21) өз мамандығы бойынша батальондағы наразылық шағымдану жұмысына басшылық жасауға;

      22) белгіленген есепке алу мен есептілікті жүргізуді, жоғары тұрған штабтарға және жабдықталым органдарына жеткізілімдер мен есеп берулерді ұсынуды ұйымдастыруға және бақылауға;

      23) роталар старшиналарының міндеттерді орындауын ұйымдастыруға және бақылауға;

      24) бөлімшелерде жанармай, жағармай материалдарын және арнайы сұйықтықтарды (мұнай және синтетикалық негізде қоспа қосумен өңделетін, агрессивтік өрісті бөлу, қозғалтқыштарды және жанасатын бөлшектерді суыту, сыртқы қабатына мұз қатудан және отында мұз кристалдарының түзілуінен сақтандыру үшін әскери техниканың гидравликалық берілісінде, гидрокүшейткіштерінде, амортизаторларында қолданылатын сұйықтықтардың) дұрыс қолдануға және үнемді жұмсауға бақылауды жүзеге асыруға; паспорттардың тиісті бөлімдерінде алдын ала жазба жасай отырып, бөлімшелерде жанармай, жағармай материалдарын және арнайы сұйықтықтарды пайдалануға рұқсат етуге;

      25) ай сайын батальон командиріне оқ-дәрілер мен моторесурстар шығысының лимитін пайдалану нәтижелері туралы баяндауға;

      26) батальон командиріне бөлімшелер арасында қызметтік тұрғын үй қорын бөлу жөнінде ұсыныстар беруге;

      27) батальондағы барлық тұрғын және тұрғын емес ғимараттарды, су құбыры-кәріз, жылу желілерін және құрылыстарды, казармалық мүкәммал мен жиһазды, кіреберіс автомобиль жолдарын, техникалық күзет құралдарын және өртке қарсы қорғанысты дұрыс пайдалануды және уақтылы жөндеуді ұйымдастыруға; қызметтік тұрғын үй қорын қысқа алдын ала дайындауға, сондай-ақ пәтерлерге орналастыру үшін бөлінген аумақты көгалдандыруға және күтіп-ұстауға;

      28) батальон объектілерін өрт сөндіру және күзет дабылдамасы құралдарымен жарақтандыруға; үш айда бір реттен жиі емес батальонның өртке қарсы қорғанысын ұйымдастыруды және жай-күйін тексеруге және оқу-жаттығу өрт сөндіру жаттықтыруларын өткізуге;

      29) қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге және орындалуын тексеруге, батальон барлық жеке құрамының қоршаған ортаны күзету және қорғау қағидаларын орындауын бақылауға;

      30) жеке құрамның сыртқы келбеті туралы ұдайы қамқорлық жасауға, киім-кешекті уақтылы беруді, оны шақтап пішуді және жөндеуді ұйымдастыруға, әскери киім нысанын кию қағидаларын сақтауды талап етуге;

      31) батальон бөлімшелеріне монша-кір жуу қызметін көрсетуді ұйымдастыруға;

      32) алып тасталды – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен;

      33) белгіленген мерзімдерде бағынысты қызметтер бойынша материалдық құралдарды тексеруді және түгендеу жүргізуді ұйымдастыруға;

      34) батальон жеке құрамын техникалық даярлауға басшылық жасауға; қару-жарақ пен әскери техниканы, оқ-дәрілерді зерделеу бойынша сабақтар өткізуге, техникалық қамтамасыз етуді, сондай-ақ техникалық мамандықтардың сыныптық мамандарын даярлау жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыруға және жүзеге асыруға;

      35) роталар (батареялар) техниктерінің міндеттерді орындауын ұйымдастыруға және бақылауға;

      36) механик-жүргізушілерді (жүргізушілерді) даярлауды бақылауға;

      37) техникалық бекіністердегі арнайы құрылыстарды, парктердің элементтерін жабдықтау, оларды табиғатты қорғау құрылыстарымен жарақтандыру, өртке қарсы және құтқару іс-шараларын орындау жөніндегі жұмыстарға басшылық жасауға;

      38) парктерде ішкі қызметті өткеруді ұйымдастыруға және бақылауға, бақылау-техникалық пункт бастығының жұмысына басшылық жасауға;

      39) нарядқа түсер алдында парк бойынша кезекшіге, рейске шығар алдында механик-жүргізушілерге (жүргізушілерге), асханалар, қойма аймағы бойынша кезекшілерге нұсқаулар беруге немесе осы үшін тиісті лауазымды адамдарды тағайындауға;

      40) аптасына бір реттен жиі емес тәуліктік нарядты даярлауды және олардың қызмет өткеруін, сондай-ақ бағынысты бөлімшелер мен қызметтерде жарғылық ішкі тәртіптің сақталуын жеке өзі тексеруге;

      41) жеткізетін автомобиль көлігінің жұмысын жоспарлауға және оны дұрыс және тиімді пайдалануға бақылауды жүзеге асыруға;

      42) теміржол (әуе, теңіз, өзен) көлігімен келген материалдық құралдарды уақтылы түсіруді және әкетуді қамтамасыз етуге;

      43) батальонның техникалық даярлық және тыл жөніндегі, бағынысты қоймалардың, асханалардың оқу-жаттығу жаттықтыру құралдарын жабдықтау, жөндеу және қызмет көрсету, сондай-ақ оқу материалдық-техникалық базаны жетілдіру және күтіп-ұстау жөніндегі жұмыстарға басшылық жасауға;

      44) батальон бөлімшелерінің жөндеу жұмыстарын жоспарлауға, бір айға арналған өндірістік жоспар-тапсырманы жеке өзі жасауға;

      45) қару-жарақ пен әскери техниканы, зымырандарды, оқ-дәрілер мен аспаптарды дайындау және пайдалану кезінде қауіпсіздік талаптарын қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге және жүргізуге;

      46) қару-жарақ пен әскери техника, аспаптар, техникалық күзет мен өрт сөндіру құралдары апаттарының, аварияларының, сынып қалуының, ақаулықтары мен зақымдануларының себептерін талдауға, олардан сақтандыру және жою жөнінде пәрменді шаралар қабылдауға;

      47) батальон қару-жарағы мен әскери техникасының құрылымын және дұрыс пайдалануды, олардың бар болуын және техникалық жай-күйін білуге;

      48) бір жылға арналған күрделі жөндеу және күрделі құрылыс жүргізуге бекітілген титулға және сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы заңнамаға сәйкес меншік нысанына қарамастан, кәсіпорындар орындайтын жөндеу-құрылыс жұмыстарын жасау сапасына бақылауды жүзеге асыруға;

      49) батальон асханаларын жабдықтау, ағымдағы жөндеу, көркейту (меншік нысанына қарамастан), бағынысты қызметтер бойынша қоймалар мен басқа да объектілерді жетілдіру жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге және жүзеге асыруға;

      50) жөндеу-құрылыс және шаруашылық жұмыстарын орындау кезінде және бағынысты қызметтер бойынша техниканы пайдалану кезінде қауіпсіздік талаптарын қамтамасыз етуге;

      51) белгіленген есепке алу мен есептілікті уақтылы жүргізуді, жоғары тұрған штабтарға және жабдықталым органдарына жеткізілімдер мен есеп берулерді ұсынуды ұйымдастыруға және бақылауға;

      52) батальон инфрақұрылымына қызмет көрсетумен айналысатын азаматтық персоналдың жұмысын бақылауға міндетті.

      Батальон командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету жөніндегі орынбасары әскери шаруашылықты негізгі ұйымдастырушы болып табылады. Оның жалпы шаруашылық қызметті жоспарлау, материалдық құралдарды жеткізу, сауда-тұрмыстық қызмет көрсету, пәтер-пайдалану қамтамасыз ету мәселелері (әскерлерді (күштерді) орналастырудың қалыпты жағдайын жасау және оларды пәтер мүлкінің барлық түрлерімен қамтамасыз ету үшін ұйымдастырылатын және жүргізілетін іс-шаралар) жөніндегі нұсқаулары өз құзыреті шегінде барлық әскер тектерінің, қызметтердің бастықтары және батальон бөлімшелерінің командирлері үшін міндетті.

      Батальон командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету жөніндегі орынбасарының өртке қарсы қорғаныс мәселелері жөніндегі нұсқаулары бригаданың барлық жеке құрамы үшін міндетті.

      Ескерту. 110-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Батальон (желілік) командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету жөніндегі орынбасары

      111. Батальон командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету жөніндегі орынбасары бейбіт және соғыс уақытында:

      1) тікелей бағынысты бөлімшелердің жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігіне;

      2) жеке құрамды жауынгерлік және жұмылдыра даярлауға, әскери тәрбиесіне, тәртібі мен моральдық-психологиялық жай-күйіне;

      3) өртке қарсы қорғанысқа және құтқару жұмыстарын ұйымдастыруға;

      4) бөлімшелерді материалдық және техникалық қамтамасыз етуге;

      5) қару-жарақ пен әскери техниканың, бақылау-өлшеу аспаптарының техникалық жай-күйіне және жабдықталуына және олардың жауынгерлік қолдануға әзірлігін, дұрыс пайдалануға, эвакуациялауға және жөндеуге;

      6) қарудың, оқ-дәрілердің, әскери-техникалық мүліктің сақталуына;

      7) материалдық, техникалық құралдардың, зымырандардың, оқ-дәрілердің барлық түрлерін және суды әкелуге;

      8) жеке құрамды материалдық-техникалық қамтамасыз етудің барлық түрлерімен қамтамасыз етуге;

      9) әскерлерді орналастыруға және қызметтік-тұрғын үй қорын ұстауға;

      10) есепке алу мен есептіліктің жай-күйіне;

      11) батальонның жеке құрамын техникалық даярлауға, сондай-ақ техникалық және тылдық мамандықтар мамандарын даярлауға;

      12) бөлімшелерде қоршаған ортаны қорғау, ішкі қызметті ұйымдастыру және жай-күйі қағидаларын сақтауға жауап береді.

      Ол батальон командиріне бағынады және батальонның барлық жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      112. Батальон командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету жөніндегі орынбасары:

      1) жылдық шаруашылық жоспарының, экономикалық жұмыс жоспарының, материалдық, техникалық құралдарды, зымырандар мен оқ-дәрілерді жеткізу жоспарының, басқа жұмыстар жоспарларының; техниканы пайдалану және жөндеу жөніндегі іс-шаралардың орындалуына бақылауды жүзеге асыруға;

      2) батальонды техникалық қамтамасыз етуді ұйымдастыруға және басшылық жасауға; жетіспейтін қару-жарақ пен әскери техниканы, қосалқы бөлшектерді, парктік жабдықты, аспаптарды, техникалық күзет және өрт сөндіру құралдарын, қызмет көрсету құралдарын, басқа да әскери-техникалық мүлікті уақтылы талап етуге;

      3) оларды алуды, сақтауды, батальон бөлімшелеріне беруді, объектілерді жарақтандыруды, оларды мақсатты, тиімді және дұрыс пайдалануды ұйымдастыруға; материалдық құралдарды жоғалтуды, жетіспеуін, бүлдіруді және ұрлауды болдырмау жөнінде шаралар қабылдауға;

      4) олардың ақаусыздығын қамтамасыз ете отырып, қару-жарақ пен әскери техниканы пайдалануды, эвакуациялауды және жөндеуді ұйымдастыруға;

      5) бөлімшелерде қару-жарақ пен әскери техникаға, зымырандар мен оқ-дәрілерге регламенттік жұмыстарды жүргізу және техникалық қызмет көрсету жоспарларын сапалы орындауды, сондай-ақ оларды жөндеуге уақтылы жөнелтуді бақылауға;

      6) материалдық құралдарды, мүліктің қажетті санын уақтылы алуды және өтінімдерге сәйкес оларды алуды, сақтауды, батальон бөлімшелеріне беруді қамтамасыз етуге;

      7) батальон асханаларында жеке құрамды тамақтандыру сапасын, әрбір әскери қызметшіге және қызметтік жануарларға тиесілі жабдықталым нормаларын және материалдық құралдарды жеткізуді, сондай-ақ жауынгерлік кезекшілікте, жауынгерлік қызметте, тәуліктік нарядта және оқу-жаттығуларда болатын әскери қызметшілерді тамақтандыруды бақылауға;

      8) жеке құрамның қару-жарақ пен әскери техниканы пайдалану, эвакуациялау және жөндеу қағидаларын білуін жүйелі түрде тексеруге;

      9) офицерлермен, сержанттармен техникалық және тылдық қамтамасыз етуді ұйымдастыру, әскери шаруашылықты жүргізу бойынша сабақтар өткізуге;

      10) мамандығы бойынша жоғары лауазымдарға жоғарылату, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіру және әскери оқу орындарына түсу, курстық даярлыққа жіберу үшін кандидаттарды іріктеуді жүзеге асыруға;

      11) жылына үш реттен жиі емес батальон бөлімшелеріндегі барлық қару-жарақ пен әскери техниканың, басқа да материалдық құралдардың техникалық жай-күйін тексеруге және жылына үш рет атыс қаруына тексеруді ұйымдастыруға, бұл ретте тексерулер нәтижелерін бригада бойынша актілерде сипаттауға;

      12) жыл сайын барлық мүлік пен техникаға түгендеу жүргізуді ұйымдастыруға;

      13) белгіленген есепке алу мен есептілікті жүргізуді ұйымдастыруға және бақылауға;

      14) роталар старшиналарының міндеттерді орындауын ұйымдастыруға және бақылауға;

      15) бөлімшелерде жанармай, жағармай материалдарын және арнайы сұйықтықтарды дұрыс қолдануға және үнемді жұмсауға бақылауды жүзеге асыруға;

      16) паспорттардың тиісті бөлімдерінде алдын ала жазба жасай отырып, бөлімшелерде жанармай, жағармай материалдарын және арнайы сұйықтықтарды пайдалануға рұқсат етуге;

      17) ай сайын батальон командиріне оқ-дәрілер мен моторесурстар шығысының лимитін пайдалану нәтижелері туралы баяндауға;

      18) жеке құрамның сыртқы келбеті туралы ұдайы қамқорлық жасауға, киім-кешекті уақтылы беруді, оны шақтап пішуді және жөндеуді ұйымдастыруға, әскери киім нысанын кию қағидаларын сақтауды талап етуге;

      19) батальон бөлімшелеріне монша-кір жуу қызметін көрсетуді ұйымдастыруға;

      20) алып тасталды – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен;

      21) қару-жарақ пен әскери техниканы, оқ-дәрілерді зерделеу бойынша сабақтар өткізуге, техникалық қамтамасыз етуді, сондай-ақ техникалық мамандықтар сыныптық мамандарын даярлау жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыруға және жүзеге асыруға;

      22) роталар (батареялар) техниктерінің міндеттерді орындауын ұйымдастыруға және бақылауға;

      23) аптасына бір реттен жиі емес тәуліктік нарядты даярлауды, сондай-ақ бағынысты бөлімшелерде жарғылық ішкі тәртіптің сақталуын жеке өзі тексеруге;

      24) оқу-жаттығу жаттықтыру құралдарымен жабдықтау, жөндеу және қызмет көрсету, сондай-ақ батальонның техникалық даярлық және тыл бойынша оқу материалдық-техникалық базасын жетілдіру және күтіп-ұстау жөніндегі жұмысқа басшылық жасауға;

      25) батальон бөлімшелерінің жөндеу жұмыстарын жоспарлауға, бір айға арналған өндірістік жоспар-тапсырманы жеке өзі жасауға;

      26) қару-жарақ пен әскери техниканы, зымырандарды, оқ-дәрілер мен аспаптарды дайындау және пайдалану кезінде қауіпсіздік талаптарын қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге және жүргізуге;

      27) қару-жарақ пен әскери техника, аспаптар, техникалық күзет мен өрт сөндіру құралдары апаттарының, аварияларының, сынып қалуының, ақаулықтары мен зақымдануларының себептерін талдауға, олардан сақтандыру және жою жөнінде пәрменді шаралар қабылдауға;

      28) батальон қару-жарағы мен әскери техникасының құрылымын және дұрыс пайдалануды, олардың бар болуын және техникалық жай-күйін білуге;

      29) жөндеу-құрылыс және шаруашылық жұмыстарын орындау кезінде техниканы пайдалану кезінде қауіпсіздік талаптарын қамтамасыз етуге міндетті.

      Батальон командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету жөніндегі орынбасары әскери шаруашылықты негізгі ұйымдастырушы болып табылады. Оның жалпы шаруашылық қызметті жоспарлау, материалдық құралдарды жеткізу жөніндегі нұсқаулары өз құзыреті шегінде барлық батальон бөлімшелерінің командирлері үшін міндетті.

      Батальон командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету жөніндегі орынбасарының өртке қарсы қорғаныс мәселелері жөніндегі нұсқаулары бригаданың барлық жеке құрамы үшін міндетті.

      Ескерту. 112-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Батальон командирінің қару-жарақ (техникалық бөлім) жөніндегі орынбасары

      113. Батальон командирінің қару-жарақ (техникалық бөлім) жөніндегі орынбасары бейбіт және соғыс уақытында: бағынысты бөлімшенің жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігіне, қару-жарақпен және әскери техникамен, материалдық құралдармен жабдықталуына, техникалық жай-күйіне және жауынгерлік қолдануға әзірлігіне; оларды дұрыс пайдалануға, қызмет көрсетуге, сақтауға, эвакуациялауға және жөндеуге; өз мамандығы бойынша батальонның жеке құрамын техникалық даярлауға, механик-жүргізушілерді (жүргізушілерді) даярлауға; бағынысты жеке құрамды жауынгерлік даярлауға, әскери тәрбиесіне, тәртібі мен моральдық-психологиялық жай-күйіне жауап береді.

      Ол батальон командиріне бағынады және батальон командирінің орынбасарларын қоспағанда, батальон барлық жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      114. Батальон командирінің қару-жарақ (техникалық бөлім) жөніндегі орынбасары:

      1) өз мамандығы бойынша батальонды жауынгерлік даярлау жоспарының тиісті бөлімдерін әзірлеуге және оларды орындауды ұйымдастыруға;

      2) батальон қару-жарағы мен әскери техникасының, зымырандарының, оқ-дәрілері мен басқа да материалдық құралдарының құрылымын, пайдалану тәртібі мен қағидаларын, эвакуациялауды, сақтауды, қызмет көрсетуді және жөндеуді, олардың бар болуын, техникалық жай-күйі мен тұрған орнын білуге;

      3) батальонды техникалық қамтамасыз етуді ұйымдастыруға және басшылық жасауға;

      4) батальонның жеке құрамын техникалық даярлауға басшылық жасауға; батальонның офицерлерімен, сержанттарымен және механик-жүргізушілерімен (жүргізушілерімен) техникалық даярлау, жүргізу бойынша сабақтар өткізуге; техникалық мамандықтардың жеке құрамын даярлау және олардың сыныптық біліктілігін арттыру жөніндегі іс-шараларды жүргізуге;

      5) оған тікелей бағынысты бөлімшелер әскери қызметшілерінің іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін, сондай-ақ әскери атағын, тегін, атын, әкесінің атын, атқаратын лауазымын, отбасы жағдайын білуге; олармен әскери тәрбие және кәсіби даярлығын жетілдіру жөніндегі жұмыстарды ұдайы жүргізуге;

      6) айына бір реттен жиі емес батальонның қару-жарағы мен әскери техникасының, зымырандарының, оқ-дәрілерінің және басқа да материалдық құралдарының бар болуын, сақталуы мен техникалық жай-күйін (көлік және оқу-жаттығу жауынгерлік пайдалану тобының машиналарын – апта сайын) тексеруге және жылына екі реттен жиі емес бөлімшелердегі қаруды нөмірлер бойынша тексеруді жүргізуге;

      7) емделуге, қызметтік іссапарларға және демалысқа кететін батальон әскери қызметшілерінің қаруы мен оқ-дәрілерін бригаданың зымыран-артиллериялық қару-жарақ қоймасына уақтылы тапсыруын бақылауға;

      8) жөндеуге тапсыру және басқа да бөлімшелерге беру үшін қару-жарақ пен әскери техниканы дайындауды ұйымдастыруға;

      9) қару мен оқ-дәрілердің есебін жүргізуге, айына бір рет бригаданың бөлімшелерімен және зымыран-артиллериялық қару-жарақ қызметімен салыстырып тексеруді жүргізуге;

      10) оған бағынысты бөлімшені даярлау мен қызметіне басшылық жасауға;

      11) батальонның қару-жарағы мен әскери техникасын, зымырандарын, оқ-дәрілерін және басқа да материалдық құралдарын, сондай-ақ оқу-жаттығу құралдарын дұрыс пайдалануды, эвакуациялауды, қызмет көрсетуді және жөндеуді ұйымдастыруға, техникалық қызмет көрсету және жөндеу жөніндегі жұмыстарға басшылық жасауға; техникалық даярлық бойынша оқу материалдық-техникалық базаны жетілдіру жөнінде шаралар қабылдауға;

      12) батальонға бекітіліп берілген парктік үй-жайлар аумағы мен учаскелерін көркейту және жабдықтау жөніндегі жұмыстарға басшылық жасауға, сондай-ақ оларда ішкі тәртіпті ұстауды қамтамасыз етуге;

      13) қару-жарақ пен әскери техниканы, зымырандарды, оқ-дәрілерді далалық жағдайларда (сабақтарда, оқу-жаттығуларда) қолдануға және пайдалануға дайындауды бақылауға, өтімділігін арттыру және эвакуациялау үшін оларды жабдықпен және құралдармен қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылдауға; оқ атулар өткізілгеннен кейін негізгі қару-жарақты тексеруді жүргізуге;

      14) оқ атулар өткізілгеннен кейін гильзаларды, ыдыстарды (сауыттарды), жұмсалмаған зымырандар мен оқ-дәрілерді бригаданың зымыран-артиллериялық қару-жарақ қоймасына уақтылы тапсыруды бақылауға; бригада командирінің қару-жарақ (материалдық-техникалық қамтамасыз ету) жөніндегі орынбасарына және зымыран-артиллериялық қару-жарақ қызметінің бастығына зымырандарды ұшырудың іске аспағаны, сондай-ақ оқ-дәрілердің ақаулығы туралы баяндауға;

      15) қару-жарақ пен әскери техника апаттарынан, аварияларынан, бұзылуларынан, оқиғаларынан сақтандыру жөнінде шаралар қабылдауға, олардың себептерін талдауға, олар туралы және қабылданған шаралар туралы батальон командиріне жедел баяндауға;

      16) қару-жарақ пен әскери техниканы, зымырандарды пайдалану, қызмет көрсету, эвакуациялау және жөндеу, оқ-дәрілермен және улы техникалық сұйықтықтармен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік талаптарын сақтауды орындауды, сондай-ақ парктегі және машиналардағы өртке қарсы іс-шараларды орындауды қамтамасыз етуге;

      17) бөлімшелердегі жанармай, жағармай материалдары мен арнайы сұйықтықтарды дұрыс пайдалануға және үнемді жұмсауға бақылауды жүзеге асыруға;

      18) машиналар жұмысының (моторесурстар шығысының) есебін жүргізуді бақылауға және апта сайын батальонның қару-жарағы мен әскери техникасын пайдалануды талдауды жүргізуге;

      19) формулярларды (паспорттарды), техникалық және жол құжаттамасын дұрыс жүргізуді бақылауға;

      20) белгіленген есепке алу мен есептілікті жүргізуге;

      21) батальон бөлімшелерінде қару-жарақ қызметтері бойынша белгіленген есепке алу мен есептілікті жүргізуді ұйымдастыруға және бақылауға, батальон штабына және бригада командирінің қару-жарақ (материалдық-техникалық қамтамасыз ету) жөніндегі орынбасарына қажетті мәліметтерді уақтылы ұсынуға міндетті.

Батальон командирінің тыл жөніндегі орынбасары

      115. Батальон командирінің тыл жөніндегі орынбасары бейбіт және соғыс уақытында: оған тікелей бағынысты бөлімшелердің жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігіне; батальонды тыл қызметтері бойынша материалдық және техникалық қамтамасыз етуге; жеке құрамды орналастыруға және батальонға бекітіліп берілген қызметтік-тұрғын үй қорын ұстауға; бағыныстылардың жауынгерлік даярлығына, әскери тәрбиесіне, тәртібі мен моральдық-психологиялық жай-күйіне жауап береді.

      Ол батальон командиріне бағынады, батальон командирінің орынбасарларын қоспағанда, батальонның барлық жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      116. Бригада командирінің тыл жөніндегі орынбасары:

      1) өз мамандығы бойынша батальонды жауынгерлік даярлау жоспарының тиісті бөлімін әзірлеуге және олардың орындалуын ұйымдастыруға;

      2) бағынысты бөлімшенің қызметіне және жауынгерлік даярлығына басшылық жасауға;

      3) оған тікелей бағынысты бөлімшелердің әрбір әскери қызметшісінің іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін, сондай-ақ әскери атағын, тегін, атын, әкесінің атын, атқаратын лауазымын, отбасы жағдайын білуге, олармен әскери тәрбие және кәсіби даярлығын жетілдіру жөніндегі жұмысты ұдайы жүргізуге;

      4) әскери қызметшілерді іріктеуге, орналастыруға және аттестаттауға; жоғары лауазымдарға жоғарылату, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіру және әскери оқу орындарына түсу; курстық даярлыққа жіберу үшін кандидаттарды іріктеуге қатысуға;

      5) батальон тылының жеке құрамымен тылдық қамтамасыз етуді ұйымдастыру және роталар командирлерімен және старшиналарымен рота шаруашылығын жүргізу бойынша сабақтар өткізуге;

      6) батальон бөлімшелерін материалдық құралдармен, ал жеке құрамды дұрыс сапалы тамақпен уақтылы қамтамасыз етуді ұйымдастыруға; тиісті жабдықталым нормалары мен материалдық құралдарды әрбір әскери қызметшіге және қызметтік жануарларға жеткізуді, сондай-ақ жауынгерлік кезекшілікте, тәуліктік нарядта болатын және еңбек заңнамасында және әскери қызмет өткеру туралы заңнамада көзделген басқа да жағдайларда әскери қызметшілерді тамақтандыруды бақылауға;

      7) батальон бөлімшелеріндегі тыл қызметтері техникасының бар болуы мен жай-күйін білуге, оны дұрыс пайдалануды, қызмет көрсетуді, эвакуациялау мен жөндеуді қамтамасыз етуге;

      8) айына бір реттен жиі емес бөлімшелердегі тыл техникасының, материалдық құралдар қорларының бар болуы мен техникалық жай-күйін тексеруге, батальон бөлімшелеріндегі тыл қызметтерінің барлық техникасы мен мүлкін түгендеуге қатысуға;

      9) жанармай, жағармай материалдарын және арнайы, улы, техникалық сұйықтықтарды дұрыс пайдалануға, үнемді жұмсауға және оларды қолданған кезде қауіпсіздік талаптарын орындауға бақылауды жүзеге асыруға;

      10) батальон бөлімшелеріне материалдық құралдардың барлық түрлерін, суды жеткізуді, тиеу-түсіру жұмыстарын механикаландыруды, сондай-ақ жеткізетін автомобиль көлігінің жұмысын жоспарлауды ұйымдастыруға;

      11) барлық тұрғын және тұрғын емес ғимараттар мен құрылыстарды, коммуникациялық желілерді, казармалық мүкәммал мен жиһазды дұрыс пайдалануды және уақтылы жөндеуді ұйымдастыруға, айына бір реттен жиі емес оларды қарап тексеруді жүргізуге; батальонға бекітіліп берілген аумақта тәртіпті сақтауға бақылауды жүзеге асыруға; өртке қарсы қауіпсіздік талаптарының және қоршаған ортаны қорғау мен табиғат ресурстарын ұтымды пайдалану жөніндегі іс-шаралардың орындалуын тексеруге;

      12) батальон жеке құрамының сыртқы келбеті туралы ұдайы қамқорлық жасауға, киім-кешекті уақтылы алуды, оны дұрыс пайдалануды, шақтап пішу мен жөндеуді ұйымдастыруға, әскери киім нысанын киіп жүру қағидалары сақтауды талап етуге;

      13) батальон бөлімшелерінің жеке құрамына монша-кір жуу қызметін көрсетуді ұйымдастыруға;

      14) батальон бөлімшелерінде экономикалық жұмыс жөніндегі іс-шараларды өткізуге;

      15) жөндеу және шаруашылық жұмыстарын жүргізу, тыл техникасына қызмет көрсету мен пайдалану, сондай-ақ өртке қарсы іс-шараларды орындау кезінде қауіпсіздік талаптарын сақтауды қамтамасыз етуге;

      16) батальон бөлімшелерінде тыл қызметтері бойынша белгіленген есепке алу мен есептілікті жүргізуді ұйымдастыруға және бақылауға, батальон штабына және бригада командирінің орынбасарына (тыл жөніндегі) қажетті мәліметтерді уақтылы ұсынуға міндетті.

      Батальон командирінің тыл жөніндегі орынбасарының өртке қарсы қорғаныс мәселелері жөніндегі нұсқаулары батальонның барлық жеке құрамы үшін міндетті.

Рота (4-дәрежелі корабль) командирі

      117. Рота (батарея, авиациялық буын, жеке взвод (бұдан әрі – рота) командирі бейбіт және соғыс уақытында: ротаның (корабльдің) жауынгерлік әзірлігіне; жеке құрамды жауынгерлік даярлауды, әскери тәрбиесіне, тәртібі мен моральдық-психологиялық жай-күйіне; ротада (корабльде) жарғылық ішкі тәртіпті ұстауға; рота (корабль) қару-жарағы мен әскери техникасын, басқа да мүлкін сақтауды және оның жай-күйіне; ротаның (корабльдің) жауынгерлік міндеттерді табысты орындауына; рота (корабль) шаруашылығын жүргізуге жауап береді.

      Рота (4-дәрежелі корабль) командирі батальон (корабльдер дивизионы) командиріне бағынады және ротаның (корабльдің) барлық жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      118. Рота (4-дәрежелі корабль) командирі:

      1) ротада (корабльде) жауынгерлік даярлықты ұйымдастыруға, бір аптаға сабақтар кестесін жеке өзі жасауға, рота (корабль) офицерлерімен және сержанттарымен (старшиналарымен), сондай-ақ рота (корабль) бөлімшелерімен сабақтар өткізуге;

      2) ротаның (корабльдің) әрбір әскери қызметшісінің әскери атағын, тегін, қызмет мерзімін, атқаратын лауазымы мен мамандығын, отбасы жағдайын, іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін білуге, олармен құқықтық, әскери тәрбие жөніндегі жеке жұмысты ұдайы жүргізуге;

      3) ротаның (корабльдің) материалдық бөлігін, қару-жарағы мен әскери техникасын пайдалану, қызмет көрсету, сақтау, жөндеу қағидаларын білуге; аптасына бір реттен жиі емес олардың бар болуын, жай-күйі мен есепке алуды жеке өзі тексеруге (корабль командирі – айына екі реттен жиі емес корабльді қарап тексеруге, оның қару-жарағын, оқ-дәрілерін, техникалық құралдарын қарап тексеруге және күн сайын корабльді қарап тексеруді жүргізуге), қару-жарақты, әскери техника мен оқ-дәрілерді қарап тексеру (тексеру) нәтижелерін қару-жарақты, әскери техника мен оқ-дәрілерді қарап тексеру кітабына (10-қосымша) жазуға;

      4) жауынгерлік міндеттерді орындау кезінде ротаның (корабльдің) ұрысын ұйымдастыруға және оларды шебер басқаруға;

      5) рота (корабль) сарбаздарының (матростарының), сержанттары (старшиналары) мен офицерлерінің білімі мен практикалық дағдыларын тексеруге;

      6) жеке құрамды дұрыс орналастыруды ұйымдастыруға, ротада (корабльде) ішкі жарғылық тәртіпті ұстауға, әскери тәртіпті сақтауға;

      7) рота үшін бөлінген барлық үй-жайларды ұстауға және дұрыс пайдалануға, ротаға бекітіліп берілген аумақ учаскесін тазалықта ұстауға (корабльде – тұрғын және қызметтік үй-жайларды қарап тексеруге, корабль корпусының ақаусыз жай-күйіне бақылауды жүзеге асыруға), сондай-ақ ротада (корабльде) өртке қарсы іс-шараларды жүргізуге бақылауды жүзеге асыруға;

      8) ротадан (корабльден) тағайындалатын тәуліктік (корабльдік) нарядтың жеке құрамын даярлауды ұйымдастыруға және олардың қызмет өткеруін тексеруге;

      9) қару мен оқ-дәрілерді сақтауға арналған бөлмелерді ашу кезінде жеке өзі қатысуға, күн сайын күзет дабылдамасы құралдарының ақаусыздығын тексеруді бақылауға;

      10) ротада (корабльде) ұйқыдан тұрғызуға және кешкі тексерулерге кезең-кезеңімен қатысуға;

      11) ротаның (корабльдің) жеке құрамын есепке алуды жүргізуге, оның штат, тізім, шығыс бойынша санын және түрін, ротаға тіркелген қару-жарақ пен әскери техниканың, оқ-дәрілердің, жанармай және басқа да материалдық құралдарының бар болуы мен жай-күйін үнемі нақты білуге;

      12) келісімшарт бойынша әскери қызметке, сондай-ақ әскери оқу орындарына түсу үшін кандидаттарды іріктеуді жүзеге асыруға;

      13) сарбаздар (матростар) мен сержанттарды (старшиналарды) кезекті әскери атақтар беруге ұсынуға, лайықты адамдарды бос лауазымдарға орналастыру үшін ұсынуға;

      14) егер осы мәселелерді шешу үлкен командирлерге (бастықтарға) байланысты болған жағдайларда, оған бағыныстылардан келіп түскен өтініштер мен ұсынымдарды команда бойынша ұсынуға;

      15) ротаның (корабльдің) әскери қызметшілерін тиісті жабдықталыммен уақтылы қамтамасыз етуге, өз бағыныстыларының тұрмысы туралы қамқорлық жасауға және олардың мұқтаждықтарын жете түсінуге, олардың жеке гигиенаны сақтауын бақылауға;

      16) оған бағынысты әскери қызметшілердің сыртқы келбетіне және жинақылығына, олардың әскери киім нысанын киіп жүру қағидаларын орындауына, керек-жарақтарды, киім-кешек пен аяқкиімді шақтап пішуге бақылауды жүзеге асыруға;

      17) жеке құрамның сабақтар, оқ атулар, оқу-жаттығулар және қару-жарақпен және әскери техникамен жұмыс, қызметтік жануарлармен жұмыс кезінде қауіпсіздік талаптарын орындауды қамтамасыз етуге;

      18) ротаның (корабльдің) қару-жарағы мен әскери техникасын, казармалық қорын, мүкәммалын, киім-кешек заттарын, техникалық мүлкін және басқа да материалдық құралдарын уақтылы алуды, дұрыс пайдалануды, сақтауды, техникалық қызмет көрсетуді және жөндеуді ұйымдастыруға;

      19) әрбір оқу-жаттығуға немесе сабақтарға шығар алдында ротаның (корабльдің) қару-жарағы мен әскери техникасын, басқа да материалдық құралдарын дайындауды, сондай-ақ оқу-жаттығулардан немесе сабақтардан қайтып оралған кезде олардың бар болуын тексеруге;

      20) оқ атулар өткізілгеннен кейін гильзаларды, ыдыстарды (сауыттарды), жұмсалмаған зымырандар мен оқ-дәрілерді бригаданың зымыран-артиллериялық қару-жарақ қоймасына уақтылы тапсыруды ұйымдастыруға; батальон командирінің қару-жарақ (материалдық-техникалық қамтамасыз ету) жөніндегі орынбасарына зымырандарды ұшырудың іске аспағаны, сондай-ақ оқ-дәрілердің ақаулығы туралы баяндауға;

      21) ротаның қару-жарағы мен әскери техникасының апаттарынан, авариялары мен бұзылуларынан сақтандыру жөнінде шаралар қабылдауға (корабль командирі одан басқа, корабльдің төзімділігі мен оның жүзу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге);

      22) айына бір рет рота (корабль) жеке құрамын, қару-жарағы мен әскери техникасын, оқ-дәрілерін, жанармай және басқа да материалдық құралдарын есепке алу деректерін бригаданың есепке алу деректерімен салыстырып тексеруге;

      23) роталық (корабльдік) шаруашылыққа басшылық жасауға;

      24) машиналар жұмысының есебін (моторесурстар шығысын) жүргізуді және формулярларды (паспорттарды), техникалық және жол құжаттарын дұрыс жүргізуді бақылауға;

      25) апта сайын жауынгерлік даярлық, әскери тәртіп пен ішкі тәртіп қорытындыларын шығаруға;

      26) белгіленген есепке алу мен есептілікті жүргізуге;

      27) батальон командиріне бағыныстылардың мұқтаждықтары туралы, сондай-ақ ротадағы тәртіптік практика туралы баяндауға, анағұрлым қатаң жазалау шараларын қолдану туралы ұсынуға міндетті.

Рота командирінің орынбасары

      119. Рота командирінің орынбасары бейбіт және соғыс уақытында: жауынгерлік даярлау бойынша сабақтарды ұйымдастыруға және сапалы өткізуге; оқу материалдық-техникалық база объектілерін, оқу-жаттығу аспаптары мен жабдығын ақаусыз ұстауға; ротадағы спорт жұмысына; әскери тәртіп пен жарғылық ішкі тәртіпті ұстауға; сыныптық мамандарды даярлауға жауап береді.

      Ол рота командиріне бағынады және ротаның барлық жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      120. Рота командирінің орынбасары:

      1) бір аптаға сабақтар кестесін жасауға қатысуға және ротаны жауынгерлік даярлауды есепке алуды жүргізуге;

      2) ротаның жеке құрамын жан-жақты білуге, бағыныстыларды құқықтық және әскери тәрбиелеу жөніндегі жеке жұмысты ұдайы жүргізуге, рота сержанттарымен және взводтарымен сабақтар өткізуге;

      3) взводтар командирлеріне жауынгерлік даярлық бойынша сабақтарды ұйымдастыруда және өткізуде және анықталған кемшіліктерді жоюда көмек көрсетуге;

      4) ротаның материалдық бөлігін, қару-жарағы мен әскери техникасын пайдалану, сақтау және жинақтау қағидаларын білуге және аптасына бір реттен жиі емес олардың бар болуы мен жауынгерлік қолдануға әзірлігін тексеруге;

      5) ротада спорттық жұмыстарды өткізуге, өнертапқыштық және рационализаторлық жұмыстарды ұйымдастыруға;

      6) ротада әскери тәртіп пен жарғылық ішкі тәртіпті ұстауға, тәуліктік нарядты даярлауға қатысуға және олардың қызмет өткеруін тексеруге;

      7) ротаға бекітіліп берілген аумақты тазалықта ұстауды, рота жеке құрамының өрт қауіпсіздігі талаптарын орындауын бақылауды жүзеге асыруға;

      8) ротада ұйқыдан тұрғызуға және кешкі тексерулерге кезең-кезеңімен қатысуға;

      9) қару-жарақты, әскери техника мен басқа да материалдық құралдарды сабақтарға және оқу-жаттығуларға дайындауға қатысуға, апаттардан, авариялар мен бұзылулардан сақтандыру жөнінде шаралар қабылдауға;

      10) ротаның жеке құрамынан әскери киім нысанын киіп жүру қағидаларын сақтауды талап етуге;

      11) ротада бар немесе оған бекітіліп берілген оқу құралдарын, аспаптарды, жабдық пен оқу материалдық-техникалық базаны дұрыс пайдалануды және сақтауды ұйымдастыруға;

      12) ротада сыныптық мамандарды даярлау жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыруға және жеке өзі жүргізуге міндетті.

Рота командирінің тәрбие және әлеуметтік-құқықтық (тәрбие және
идеологиялық) жұмыстар жөніндегі орынбасары

      121. Рота командирінің тәрбие және әлеуметтік-құқықтық (тәрбие және идеологиялық) жұмыстар жөніндегі орынбасары бейбіт және соғыс уақытында:

      1) ротада тәрбие және идеологиялық жұмысты ұйымдастыруға және жүргізуге, жеке құрамның моральдық-психологиялық жай-күйін және әскери тәртібін нығайту жөніндегі іс-шаралардың жай-күйі мен тиімділігіне;

      2) ротаның жауынгерлік даярлық міндеттерін шешуде, ұдайы жауынгерлік әзірлікте ұстауда және жауынгерлік міндеттерді орындау кезінде тәрбие жұмысының пәрменділігіне жауап береді.

      Ол рота командиріне бағынады және рота командирінің орынбасарларын қоспағанда, ротаның барлық жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      122. Рота командирінің тәрбие және әлеуметтік-құқықтық (тәрбие және идеологиялық) жұмыстар жөніндегі орынбасары:

      1) жауынгерлік даярлық міндеттерін табысты орындауға, ұдайы жауынгерлік әзірлікті ұстауға, жауынгерлік міндеттерді орындауға, құқықтық негізде дара басшылықты нығайтуға бағыттай отырып, рота жеке құрамымен тәрбие жұмысын жоспарлауға және жүргізуге, рота сабақтарының кестесін жасауға қатысуға;

      2) жауынгерлік кезекшілік, жауынгерлік, қарауылдық және ішкі (корабльде – кезекшілік және вахталық) қызметтерді өткеру бойынша тәрбие жұмысын ұйымдастыруға және жүргізуге;

      3) әскери қызметшілердің қару-жарақ пен әскери техниканы, әскери мүлікті меңгеруге және ұдайы әзірлікте ұстауға жеке жауаптылық сезімін тәрбиелеуге;

      4) ротада жауынгерлік сайысты ұйымдастыруға және өткізуге тікелей қатысуға, озық тәжірибені насихаттауға және таратуға, рота жеке құрамының бастамасы мен белсенділігін дамытуға;

      5) рота жеке құрамын Қазақстан Республикасының халқына және Президентіне адал болу, қазақстандық патриотизм, заңдарды сақтау, әскери борышына және әскери антқа адал болу, жалпыәскери жарғылардың және бұйрықтардың талаптарын мүлтіксіз орындау, командирлерге (бастықтарға) саналы түрде бағыну және оларға құрметпен қарау, экстремизм мен терроризмге, жеке құрамға құрылымды бұзатын идеологияның ықпал етуіне қарсы іс-қимыл рухында тәрбиелеу жөніндегі жұмысты жүргізуге;

      6) күн сайын рота офицерлеріне, сержанттарына бағыныстыларды тәрбиелеуде көмек көрсетуге, әскери ұжымды шоғырландыру жөнінде шаралар қабылдауға;

      7) жеке құрамды достық пен жауынгерлік жолдастық, жауынгерлік дәстүрлер, Қазақстан Республикасының мемлекеттік мүдделерін қорғауға ұдайы әзірлік рухында тәрбиелеуге;

      8) жеке құрамды ақпараттандыруды, мемлекеттік-құқықтық даярлық бойынша сабақтарды ұйымдастыруға және өткізуге;

      9) мемлекеттік-құқықтық даярлық топтарының жетекшілері мен олардың көмекшілерін теориялық және әдістемелік даярлауды жүзеге асыруға, оларды даярлау және сабақтар өткізу үшін қажетті жағдайлар жасауға;

      10) әскери тәртіпті нығайту және құқық бұзушылықтардан сақтандыру, әскери қызмет қауіпсіздігі жағдайларын қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды жүргізуге, ротадағы қылмыстық және әкімшілік құқық бұзушылықтардың, әскери тәртіп жай-күйінің есебін жүргізуге;

      11) ротаның әрбір әскери қызметшісінің іскерлік, моральдық-психологиялық қасиеттерін, сондай-ақ әскери атағын, тегін, атын, әкесінің атын, қызмет мерзімін, атқаратын лауазымын, отбасы жағдайын, әскери қызметке дейінгі айналысқан қызмет түрін білуге, жеке құраммен құқықтық, әскери, адамгершілік тәрбиелеу жөніндегі жұмысты жүргізуге;

      12) жеке құрамның денсаулығы, тамақтануы, материалдық-тұрмыстық жағдайын жақсарту туралы қамқорлық жасауға, мұқтаждықтары мен сұраныстарын білуге, әскери қызметшілердің шағымдары мен арыздарын шешу жөнінде шаралар қабылдауға, олардың туыстарымен және жақындарымен байланыста болуға;

      13) жеке құраммен мәдени-бос уақыт және спорттық жұмыстарды ұйымдастыруға және өткізуге, роталық көркемөнерпаздарға басшылық жасауға;

      14) рота белсенділерінің, ақпараттық-тәрбие жұмысы бөлмесінің жұмысын, техникалық тәрбие құралдары мен тәрбие жұмыстарының мүлкін дұрыс пайдалануды және сақтауды ұйымдастыруға;

      15) жеке құрамды мерзімдік басылымдармен қамтамасыз етуге шаралар қабылдауға;

      16) рота командиріне және батальон командирінің тәрбие және әлеуметтік-құқықтық (тәрбие және идеологиялық) жұмыстар жөніндегі орынбасарына жеке құрамның моральдық-психологиялық жай-күйі, жүргізілген тәрбие іс-шаралары, әлеуметтік-құқықтық жұмыстар мен әскери тәртіптің жай-күйі туралы уақтылы баяндауға міндетті.

Рота командирінің техникалық бөлім жөніндегі орынбасары

      123. Рота командирінің техникалық бөлім жөніндегі орынбасары бейбіт және соғыс уақытында: қару-жарақ пен әскери техниканың техникалық ақаусыздығына, оларды сақтауға және дұрыс пайдалануға, уақтылы техникалық қызмет көрсетуге, сақтауға, эвакуациялау мен жөндеуге, өз мамандығы бойынша ротаның жеке құрамын техникалық даярлауға жауап береді.

      Рота командирінің техникалық бөлім жөніндегі орынбасары рота командиріне бағынады және рота командирінің орынбасарларын қоспағанда, ротаның барлық жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      124. Рота командирінің техникалық бөлім жөніндегі орынбасары:

      1) бір аптаға сабақтар кестесін жасауға қатысуға;

      2) ротаның қару-жарағы мен әскери техникасын техникалық дұрыс пайдалануды, техникалық қызмет көрсетуді, сақтауды, эвакуациялауды және жөндеуді ұйымдастыруға, оларды реттілікте және ақаусыз ұстау жөнінде шаралар қабылдауға;

      3) рота механик-жүргізушілерінің (жүргізушілерінің) әскери атағын, тегін, атын, әкесінің атын, қызмет мерзімін, атқаратын лауазымы мен мамандығын, отбасы жағдайын, іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін білуге және олардың біліктілігін арттыру жөніндегі жұмысты жүргізуге;

      4) рота қару-жарағы мен әскери техникасының құрылымын, пайдалану тәртібін, қағидаларын, техникалық қызмет көрсетуді, сақтауды, эвакуациялауды және жөндеуді, олардың бар болуы мен техникалық жай-күйін білуге; экипаждар (жүргізушілер) күштерімен жүргізілетін қару-жарақ пен әскери техникаға техникалық қызмет көрсетуге және оларды жөндеуге жеке өзі басшылық жасауға;

      5) ротаның жеке құрамымен техникалық даярлау, машиналарды жүргізу негіздері мен қағидалары бойынша сабақтар өткізуге; техникалық мамандықтардың сыныптық мамандарын даярлауды жүргізуге;

      6) жанармай, жағармай материалдарын, қосалқы бөлшектерді және басқа техникалық мүлікті үнемді жұмсауға бақылауды жүзеге асыруға;

      7) парктен шығарылатын машиналардың жай-күйін тексеруге және ол туралы жол парағында белгі жасай отырып, пайдалануға тек техникалық ақаусыз машиналарды жіберуге;

      8) ротаның қару-жарағы мен әскери техникасының апаттарынан, аварияларынан, бұзылуларынан, оқиғаларынан және зақымдануларынан сақтандыру жөнінде шаралар қабылдауға, олардың себептері және қабылданған шаралар туралы рота командиріне дереу баяндауға;

      9) машиналарды ротаның әрбір оқу-жаттығуларға немесе сабаққа шығуына әзірлеуге және қайтып оралғаннан кейін олардың жай-күйін тексеруге;

      10) оқ атулар жүргізілгеннен кейін гильзаларды, ыдыстарды (сауыттарды), жұмсалмаған зымырандар мен оқ-дәрілерді бригаданың зымыран-артиллериялық қару-жарақ қоймасына уақтылы тапсыруды бақылауға; рота командиріне зымырандарды ұшырудың іске аспағаны, сондай-ақ оқ-дәрілердің ақаулығы туралы баяндауға;

      11) сабақтарды, жұмыстарды, қару-жарақ пен әскери техниканы пайдалануды, эвакуациялауды, қызмет көрсетуді және жөндеуді ұйымдастыру кезінде жеке құрамға қауіпсіздік талаптарын жеткізуге және оларды орындауға қол жеткізуге;

      12) рота паркінде және машиналарында өртке қарсы іс-шараларды жүзеге асыруға;

      13) аптасына бір реттен жиі емес рота қару-жарағы мен әскери техникасының техникалық жай-күйін тексеруге, қаруды нөмір бойынша тексеруді жүргізуге;

      14) қажетті техникалық мүлікке өтінімдерді уақтылы ұсынуға, оны дұрыс пайдалануды, сақтауды және күтіп-ұстауды ұйымдастыруға;

      15) ротаның қару-жарағы мен әскери техникасының есебін жүргізуге, айына бір рет бригаданың техникалық қызметтерімен салыстырып тексеруді жүргізуге;

      16) формулярларды (паспорттарды), техникалық және жол құжаттарын дұрыс толтыруды жүргізуге;

      17) машиналар жұмысының (моторесурстар шығысының) белгіленген есебін және техникалық мүлік бойынша есептілікті жүргізуге міндетті.

Взвод командирі (топ, есептоп бастығы)

      125. Взвод командирі (топ, есептоп бастығы) бейбіт және соғыс уақытында: взводтың (топтың, есептоптың) жауынгерлік әзірлігіне, жеке құрамды жауынгерлік даярлауға, әскери тәрбиесіне, тәртібі мен моральдық-психологиялық жай-күйіне; взводтың (топтың, есептоптың) қару-жарағы мен әскери техникасын, басқа да мүлкін сақтауға және оның техникалық жай-күйіне, взводтың жауынгерлік міндеттерді табысты орындауына; взводтағы (топтағы, есептоптағы) жарғылық ішкі тәртіпті ұстауға жауап береді.

      Ол рота (жауынгерлік бөлім) командиріне бағынады және взводтың (топтың, есептоптың) барлық жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      126. Взвод командирі (топ, есептоп бастығы) бағыныстыларды жеке өзі оқытып-үйретеді және тәрбиелейді. Ол:

      1) взводтың (топтың, есептоптың) жеке құрамымен взводты тактикалық даярлау және жауынгерлік қолдану пәндері бойынша сабақтарды жеке өзі өткізуге және взвод сержантының және бөлімшелер командирлерінің сарбаздарды (матростарды) дұрыс оқытып-үйретуіне, ал жауынгерлік міндеттерді орындау кезінде взводты (топты, есептопты) шебер басқаруға бақылауды жүзеге асыруға;

      2) жеке құрамның дене даярлығын ұдайы жетілдіруге, взводтың жеке құрамының дене шынықтыру дайындығын жеке өзі бақылауға;

      3) взводты (топты, есептопты) жауынгерлік даярлаудың, құқық бұзушылықтар мен тәртіптік теріс қылықтардың есебін жүргізуге;

      4) әрбір әскери қызметшінің тегін, аты, әкесінің атын, туған жылын, әскери қызметке дейін айналысқан қызмет түрін, отбасы жағдайын, жауынгерлік даярлықтағы жетістіктері мен кемшіліктерін, олардың іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін білуге, олармен құқықтық және әскери тәрбие жөніндегі жеке жұмысты ұдайы жүргізуге;

      5) взвод (топ, есептоп) жеке құрамының атаулы тізімін жүргізуге;

      6) взводтағы (топтағы, есептоптағы) қару-жарақ пен әскери техниканың материалдық бөлігін, пайдалану қағидаларын, эвакуациялауды, жөндеуді білуге және олардың жауынгерлік қолдануға әзірлігін жеке өзі тексеруге;

      7) бағыныстылардың тұрмысы туралы қамқорлық жасауға және олардың мұқтаждықтарын жете түсінуге;

      8) взвод (топ, есептоп) жеке құрамының әскери тәртіпті сақтауын талап етуге, оның сыртқы келбетіне, әскери киім нысанын киіп жүру қағидаларын орындауына, керек-жарақтарды, киім-кешектерді, аяқкиімді дұрыс шақтап пішуге және жеке гигиенаны сақтауына бақылауды жүзеге асыруға;

      9) рота (жауынгерлік бөлім) командиріне бағыныстылардың мұқтаждықтары туралы, сондай-ақ оларды көтермелеулер мен қолданылған жазалары туралы баяндауға, жеке құрамға анағұрлым қатаң жазалау шараларын қолдану туралы ұсынуға;

      10) аптасына бір реттен жиі емес кезең-кезеңімен взводтағы (топтағы, есептоптағы) ұйқыдан тұрғызуға және кешкі тексерулерге қатысуға;

      11) қару-жарақ пен әскери техниканы, жабдықтарды, киім-кешек пен басқа да мүлікті дұрыс пайдалануға, қызмет көрсетуге, сақтауға, эвакуациялауға және жөндеуге бақылауды жүзеге асыруға және аптасына бір реттен жиі емес оларды қарап тексеруді және бар болуын тексеруді жеке өзі жүргізуге;

      12) қару-жарақ пен әскери техниканы, зымырандарды, оқ-дәрілерді әрбір оқу-жаттығуға немесе сабаққа шығаруға (алып шығуға) дайындауды, сондай-ақ оқу-жаттығулардан немесе сабақтан қайтып оралғаннан кейін олардың бар болуы мен жай-күйін тексеруге, оқ атулар жүргізілгеннен кейін негізгі қару-жарақты тексеруді жүргізуге;

      13) оқ атулар жүргізілгеннен кейін гильзаларды, ыдысты (сауытты), жұмсалмаған зымырандар мен оқ-дәрілерді ротаны жауынгерлік қамтамасыз ету пунктіне уақтылы тапсыруға; рота командиріне зымырандарды ұшырудың іске аспағаны, сондай-ақ оқ-дәрілердің ақаулығы туралы баяндауға;

      14) сабақтарда, оқ атуларда, оқу-жаттығуларда және қару-жарақпен және әскери техникамен жұмыстар, зымырандармен, оқ-дәрілермен, арнайы улы техникалық сұйықтықтармен, уытты және жарылғыш заттармен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік талаптарын орындауды қамтамасыз етуге;

      15) формулярларды (паспорттарды), техникалық және жол құжаттарын дұрыс толтыруды жүргізуге;

      16) машиналар жұмысының белгіленген есебін және взводтың (топтың, есептоптың) техникалық мүлкі бойынша есептілікті жүргізуге міндетті.

Сержанттар құрамындағы негізгі лауазымды адамдардың жалпы міндеттері
Бригада (полк) сержанты

      127. Бригада, полк, жасақ, авиациялық база сержанты және оларға теңестірілгендер (бұдан әрі – бригада) бригада командирінің қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамымен жұмыс жөніндегі бірінші көмекшісі болып табылады, бейбіт және соғыс уақытында: бригада сарбаздары мен сержанттарын оқытып-үйретуге, әскери тәрбиесіне және тәртібіне, моральдық-психологиялық жай-күйіне; олармен жауынгерлік даярлық бойынша сабақтарды ұйымдастыруға және өткізу сапасына, олардың кәсіби даярлық деңгейіне; бригаданың қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамына кезекті әскери атақтар, сыныптық біліктіліктер беру жөніндегі жұмысты ұйымдастыруға, оларды жоғары лауазымдарға жоғарылатуға, әскери оқу орындарына және курстық даярлыққа жіберуге, сондай-ақ қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамының лауазымдарына келісімшарт бойынша әскери қызметке кандидаттарды сапалы іріктеуге; сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралар қабылдауға жауап береді.

      Ол бригада командиріне бағынады және бригаданың барлық қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      Полктер (жеке батальондар) сержанттары бригада сержантының міндеттеріне сәйкес міндеттерді орындайды.

      128. Бригада сержанты:

      1) жауынгерлік даярлық жөніндегі басшылық құжаттарды білуге, бағыныстылардан оларды орындауды талап етуге, жауынгерлік даярлық жоспарын әзірлеуге қатысуға және бригаданың сержанттар құрамын кәсіби даярлау есебін жүргізуге;

      2) ай сайын бригада сержанттар құрамының қызметтік істерін қорытындылауға, бригада командиріне және жоғары тұрған әскери басқару органының сержантына есеп берулерді және қажетті мәліметтерді ұсынуға;

      3) бригада сержанттар құрамының белгіленген құжаттаманы уақтылы және сапалы жүргізуін бақылауға;

      4) батальондар сержанттары кеңестерінің отырыстарына қатысуға және тоқсанына бір реттен жиі емес бригада сержанттары кеңесінің отырыстарын өткізуге;

      5) бағыныстылармен жеке әңгімелесулер жүргізуге, жеке кәсіби қасиеттерін дамыту мәселелері бойынша консультациялар беруге және тәрбиелеуге;

      6) өз өкілеттіктері шегінде Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заңнамасы және басқа да заңнамалық актілерінің талаптарын орындауды қамтамасыз етуге;

      7) роталар мен батальондар (жеке бөлімшелер) сержанттарымен көрсету, нұсқау беру-әдістемелік, практикалық және бақылау сабақтарын өткізуге;

      8) бағынысты бөлімшелер сержанттарының лауазымдарын жасақтау жөнінде шаралар қабылдауға, взводтан және одан жоғары әрбір сержанттың тегін, атқаратын лауазымын, іскерлік, моральдық-психологиялық жеке қасиеттерін, әскери қызметке дейін айналысқан қызмет түрін, отбасы жағдайын білуге, олармен әскери тәрбие және кәсіби даярлықты жетілдіру бойынша жеке жұмысты жүргізуге;

      9) бригада әскери бөлімдерінің (бөлімшелерінің) сержанттарына жауынгерлік даярлық бойынша сабақтар өткізуде көмек көрсетуге және оларды өткізуді бақылауға;

      10) жаңадан келген сержанттарды қабылдау, бөлу және барлық жабдықталым түрлерімен қамтамасыз ету жөнінде шараларды уақтылы қабылдауға, олардың қалыптасуына көмек көрсетуге;

      11) бригаданың негізгі қару-жарағы мен әскери техникасының материалдық бөлігін, пайдалану қағидаларын білуге; бригаданың әскери техникасына техникалық қызмет көрсетуді кезең-кезеңімен бақылауға;

      12) бригаданың оқу материалдық-техникалық базасын жетілдіруге шаралар қабылдауға; бөлімдерде (бөлімшелерде) жауынгерлік даярлық бойынша сабақтарды барлық қажеттіліктермен қамтамасыз етуге бақылауды жүзеге асыруға;

      13) бригаданың қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамынан әскери тәртіпті, күн тәртібін, қызмет уақытының регламентін сақтауды талап етуге, бригада командиріне әскери тәртіпті бұзулар туралы, сондай-ақ бригаданың қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамына қолданылған көтермелеулер мен қолданылған тәртіптік жазалар туралы дереу баяндауға;

      14) бригада қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамының сабақтар, оқ атулар, оқу-жаттығулар мен жұмыстар жүргізу кезінде қауіпсіздік шараларын сақтауын бақылауға;

      15) бригада әскери бөлімдерінде (бөлімшелерінде) таңертеңгі дене жаттығуына, таңертеңгі тексерулер мен кешкі тексерулерге кезең-кезеңімен қатысуға және өткізілуін бақылауға;

      16) аптасына бір реттен жиі емес бригада әскери бөлімдерінде (бөлімшелерінде) қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамының жауынгерлік кезекшілікте, жауынгерлік қызметте, тәуліктік нарядта қызмет өткеруін тексеруге;

      17) бригадада қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамымен спорттық жұмысты өткізуді ұйымдастыруға міндетті.

Бригада (бөлім, бөлімше) қызметінің сержанты

      129. Бригада қызметінің сержанты бейбіт және соғыс уақытында: қызметтің және бағынысты бөлімшелердің материалдық-техникалық құралдарын, қару-жарағы мен әскери техникасын, жеке құрамын есепке алуға, қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамын оқытып-үйретуге, әскери тәрбиесіне және тәртібіне, моральдық-психологиялық жай-күйіне; олармен жауынгерлік даярлық бойынша сабақтарды ұйымдастыруға және өткізу сапасына, олардың кәсіби даярлығы деңгейіне; өз мамандығы бойынша жеке құрамды даярлауға; өз қызметі бойынша қару-жарақ пен әскери техниканы, басқа да материалдық құралдарды дұрыс пайдалануға және реттілікте және ақаусыз ұстауға; өз мамандығы бойынша оқу материалдық-техникалық базаның жай-күйіне; қызмет объектілерінде бағынысты бөлімшелердің қоршаған ортаны қорғау қағидаларын сақтауына және олардың өртке қарсы және санитариялық жай-күйіне; сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралар қабылдауға жауап береді.

      Ол қызмет бастығына, ал сержанттармен жұмыс мәселелері бойынша – бригада сержантына бағынады және қызметтің бағынысты бөлімшелерінің барлық қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      130. Бригада сержанты:

      1) өз мамандығы бойынша жауынгерлік және жұмылдыру даярлығы жоспарларының тиісті бөлімдерін әзірлеуге қатысуға, олардың орындалуын ұйымдастыруға;

      2) іс жүргізуге (іс жүргізушінің штаттық лауазымы болмаған кезде);

      3) материалдық-техникалық құралдардың, қару-жарақ пен әскери техниканың, жеке құрамның есебін жүргізуге;

      4) қызмет бастығына оларға бағынысты бөлімшелер мен қызметтердің қызметтік істеріне, жауынгерлік және жұмылдыру даярлығына басшылық жасауда; сондай-ақ қоймалар жұмысында көмек көрсетуге; оларда жарғылық ішкі тәртіпті ұсатуға;

      5) өз мамандығы бойынша сабақтар өткізуге, тиісті сыныптық мамандарды даярлау жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыруға;

      6) бағынысты бөлімшелер мен қызметтердің сержанттар құрамымен көрсету, нұсқау беру-әдістемелік, практикалық және бақылау сабақтарын өткізуге;

      7) қызмет және бағынысты бөлімшелердің қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамының лауазымдарын жасақтау жөнінде шаралар қабылдауға, қызметтегі және бағынысты бөлімшелердегі әрбір сержанттың тегін, атқаратын лауазымын, іскерлік, моральдық-психологиялық және жеке қасиеттерін, әскери қызметке дейін айналысқан қызмет түрін, отбасы жағдайын білуге, олармен әскери тәрбие және кәсіби даярлықты жетілдіру бойынша жеке жұмысты жүргізуге;

      8) бағынысты бөлімдер мен қызмет қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамына кезекті әскери атақтар, сыныптық біліктілік беру, оларды жоғары лауазымдарға жоғарылату, әскери оқу орындарына және курстық даярлауға жіберу жөніндегі, сондай-ақ кандидаттарды қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамының лауазымдарына келісімшарт бойынша әскери қызметке сапалы іріктеу жөніндегі жұмысты жүргізуге;

      9) өз қызметі бойынша қару-жарақ пен әскери техниканың және басқа да материалдық құралдардың бар болуын, жай-күйін, құрылымы мен пайдалану (қолдану) қағидаларын білуге;

      10) өз мамандығы бойынша оқу материалдық-техникалық базаны құру және жетілдіру жөніндегі жұмысты жүргізуге;

      11) қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамының істері мен лауазымын қабылдауды, тапсыруды бақылауға; мемлекетке келтірілген материалдық залал анықталған кезде кінәлі лауазымды адамдарды жауаптылыққа тарту жөнінде шаралар қабылдауға;

      12) өз өкілеттіктері шегінде Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заңнамасы және басқа да заңнамалық актілерінің талаптарын орындауды қамтамасыз етуге;

      13) бағынысты бөлімшелер мен қызметке жоғары тұрған қолбасшылықтың барлық бұйрықтарын уақтылы және дұрыс жеткізуге, оларды орындауды бақылауға;

      14) аптасына бір реттен жиі емес қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамының жауынгерлік кезекшілікте, жауынгерлік қызметте, тәуліктік нарядта қызмет өткеруін тексеруге;

      15) ай сайын бағыныстылардың қызметтік істерін қорытындылауға міндетті.

      Бригаданың қызмет сержанты өз мамандығы бойынша:

      1) әскери бөлімдердің (бөлімшелердің) сержанттарына өз мамандығы бойынша жеке құрамды жауынгерлік даярлау жөнінде және қару-жарақ пен әскери техниканы, басқа да материалдық құралдарды пайдалану (қолдану) және қызмет көрсету жөнінде нұсқаулар және ұсынымдар береді;

      2) қару-жарақ пен әскери техниканың, басқа да материалдық құралдардың бар болуына кенеттен тексерулер жүргізеді;

      3) оқиғаларға немесе олардың істен шығуына әкеп соқтыруы мүмкін, сондай-ақ қауіпсіздік талаптарын орындамау кезінде кемшіліктер анықталған кезде қару-жарақ пен әскери техниканы пайдалануды тоқтатады.

      Анықталған барлық кемшіліктер, оларды жою жөнінде қабылданған шаралар туралы бригаданың қызмет сержанты өзінің тікелей бастығына және бригада сержантына дереу баяндайды.

Батальон сержанты – жауынгерлік даярлық және дене дайындығы
жөніндегі нұсқаушы

      131. Батальон сержанты – жауынгерлік даярлық және дене дайындығы жөніндегі нұсқаушы батальон командирінің қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамымен жұмыс жөніндегі бірінші көмекшісі болып табылады, ол бейбіт және соғыс уақытында: батальонның қатардағы жауынгерлері мен сержанттары құрамының жауынгерлік даярлығы жай-күйіне, жауынгерлік және дене дайындығына; батальон сержанттарының басшылық құжаттардың талаптарын білуіне және қолдануына; батальон сарбаздары мен сержанттарының әскери тәрбиесіне, тәртібіне, моральдық-психологиялық жай-күйіне; батальон сержанттарының жауынгерлік және дене дайындығы, жалпыәскери жарғылар бойынша сабақтарды өткізу сапасына; батальонның қатардағы жауынгерлері мен сержанттары құрамына кезекті әскери атақтар, сыныптық біліктілік беру, оларды жоғары лауазымдарға жоғарылату, әскери оқу орындарына және курстық даярлауға жіберу жөніндегі, сондай-ақ қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамының лауазымдарына келісімшарт бойынша әскери қызметке кандидаттарды сапалы іріктеу жөніндегі жұмысты жүргізуге; батальонның қатардағы жауынгерлері мен сержанттары құрамының сыртқы келбетіне; сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралар қабылдауға жауап береді.

      Ол батальон командиріне бағынады, батальонның қатардағы жауынгерлері, сержанттары құрамының тікелей бастығы және батальонда жауынгерлік даярлық, дене дайындығы және жалпыәскери жарғылар бойынша аға нұсқаушы болып табылады.

      132. Батальон сержанты – жауынгерлік және дене дайындығы жөніндегі нұсқаушы:

      1) батальонда жауынгерлік және дене дайындығын ұйымдастыруға және есебін жүргізуге;

      2) батальонды жауынгерлік даярлауды жоспарлауға қатысуға;

      3) батальонның сержанттарымен көрсету, нұсқау беру-әдістемелік, практикалық және бақылау сабақтарын өткізуге;

      4) бағынысты бөлімшелердің сержанттар лауазымдарын жасақтау жөнінде шаралар қабылдауға, батальонда әрбір сержанттың тегін, атқаратын лауазымын, іскерлік, моральдық-психологиялық және жеке қасиеттерін, әскери қызметке дейін айналысқан қызмет түрін, отбасы жағдайын білуге, олармен әскери тәрбиелеу және кәсіби даярлықты жетілдіру бойынша жеке жұмысты жүргізуге;

      5) батальонның қару-жарағы мен әскери техникасының материалдық бөлігін, пайдалану қағидаларын білуге; айына екі реттен жиі емес роталардағы әскери техникаға техникалық қызмет көрсетуді бақылауға;

      6) қару-жарақ пен әскери техниканы оқу-жаттығулар мен сабақтарға дайындауға қатысуға;

      7) батальонның сержанттарына жауынгерлік, дене дайындығы және жалпыәскери жарғылар бойынша сабақтарды өткізуді ұйымдастыруда көмек көрсетуге және оларды өткізуді бақылауға;

      8) жаңадан келген сержанттарды қабылдау, бөлу және барлық жабдықталым түрлерімен қамтамасыз ету жөніндегі шараларды уақтылы қабылдауға, олардың қалыптасуына көмек көрсетуге;

      9) батальонның оқу материалдық-техникалық базасын жетілдіруге шаралар қабылдауға; роталардағы жауынгерлік даярлық бойынша сабақтарды барлық қажеттіліктермен қамтамасыз етуге бақылауды жүзеге асыруға;

      10) батальонның қатардағы жауынгерлері мен сержанттары құрамынан әскери тәртіпті, күн тәртібін, қызмет уақытының регламентін сақтауды талап етуге, әскери тәртіпті бұзу туралы, сондай-ақ батальонның қатардағы жауынгерлері мен сержанттары құрамына қолданылған көтермелеулер мен тәртіптік жазалар туралы батальон командиріне және бригада сержантына дереу баяндауға;

      11) өз өкілеттіктері шегінде Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заңнамасы және басқа да заңнамалық актілерінің талаптарын орындауды қамтамасыз етуге;

      12) батальонның қатардағы жауынгерлері мен сержанттары құрамынан сабақтар, оқ атулар, оқу-жаттығулар мен жұмыстар жүргізу кезінде қауіпсіздік шараларын орындауды талап етуге;

      13) ай сайын батальон сержанттары құрамының жауынгерлік даярлық, әскери тәртіп пен әскерлер қызметі жөніндегі қызметтік істерін қорытындылауға, олардың нәтижелері туралы батальон командиріне және бригада сержантына баяндауға;

      14) батальон сержанттары құрамының белгіленген құжаттаманы уақтылы және сапалы жүргізуін бақылауға;

      15) роталар сержанттары кеңесінің отырыстарына қатысуға, айына бір реттен жиі емес батальон сержанттары кеңесінің отырыстарын өткізуге;

      16) бағыныстылармен жеке әңгімелесулер өткізуге, оларға жеке кәсіби қасиеттерін дамыту және тәрбиелеу мәселелері бойынша консультациялар беруге;

      17) батальонда қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамымен спорттық жұмысты ұйымдастыруға және өткізуге;

      18) бригаданың әскери бөлімдерінде (бөлімшелерінде) таңертеңгі дене жаттығуын өткізуге, таңертеңгі тексеру мен кешкі тексеруді өткізу кезінде кезең-кезеңімен қатысуға;

      19) батальонның қатардағы жауынгерлері мен сержанттары құрамын жауынгерлік кезекшіліктегі, жауынгерлік қызметтегі, тәуліктік нарядтағы қызметті өткеруге даярлауға бақылауды жүзеге асыруға және аптасына бір реттен жиі емес олардың қызмет өткеруін тексеруге міндетті.

Рота сержанты – жауынгерлік және дене дайындығы жөніндегі нұсқаушы

      133. Рота сержанты – жауынгерлік және дене дайындығы жөніндегі нұсқаушы рота командирінің қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамымен жұмыс жөніндегі бірінші көмекшісі болып табылады, бейбіт және соғыс уақытында: ротаның қатардағы жауынгерлері мен сержанттары құрамының жауынгерлік әзірлігіне, жауынгерлік және дене дайындығына; ротаның қатардағы жауынгерлері мен сержанттары құрамының әскери тәрбиесіне, тәртібіне, моральдық-психологиялық жай-күйіне; рота сержанттары құрамының жауынгерлік, дене дайындығы және жалпыәскери жарғылар бойынша сабақтарды өткізу сапасына; рота сержанттары құрамының кәсіби даярлық деңгейіне, ротаның қатардағы жауынгерлері мен сержанттары құрамының дене дайындығына; оқу материалдық-техникалық базаны, оқу-жаттығу аспаптары мен жабдықты ұстауға және жетілдіруге; ротаның қатардағы жауынгерлері мен сержанттары құрамын жауынгерлік кезекшіліктегі, жауынгерлік, гарнизондық, қарауылдық және ішкі қызметтегі қызметті өткеруге даярлауға; ротаның қатардағы жауынгерлері мен сержанттары құрамына кезекті әскери атақтар, сыныптық біліктілік беру, оларды жоғары лауазымдарға жоғарылату, әскери оқу орындарына және курстық даярлауға жіберу жөніндегі жұмысты ұйымдастыруға; ротаның қатардағы жауынгерлері мен сержанттары құрамының сыртқы келбетіне; сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралар қабылдауға жауап береді.

      Рота старшинасы лауазымы көзделмеген бөлімшелерде рота сержанты – жауынгерлік және дене дайындығы жөніндегі нұсқаушыға роталық шаруашылықты жүргізуге, ротада ішкі тәртіпті ұстауға, рота бойынша тәуліктік нарядта сарбаздар мен сержанттардың қызмет өткеруін ұйымдастыруға және бақылауға, ротадан тағайындалатын командаларды даярлауға және жөнелтуге қосымша жауапкершілік жүктеледі.

      Ол рота командиріне бағынады, ротаның барлық қатардағы жауынгерлері мен сержанттары құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      134. Рота сержанты – жауынгерлік және дене дайындығы жөніндегі нұсқаушы:

      1) ротадағы сабақтар кестесін жасауға қатысуға;

      2) ротаның жауынгерлік және дене дайындығының есебін жүргізуге;

      3) ротаның сержанттар құрамымен нұсқау беру-әдістемелік, практикалық сабақтар және ротаның қатардағы жауынгерлерімен және сержанттарымен жауынгерлік, дене дайындығы және жалпыәскери жарғылар бойынша сабақтар өткізуге;

      4) взводтар сержанттарына жауынгерлік, дене дайындығы және жалпыәскери жарғылар бойынша сабақтарды ұйымдастыруда көмек көрсетуге және оларды өткізуді бақылауға;

      5) әрбір бағыныстының тегін, атын, әкесінің атын, іскерлік, моральдық-психологиялық және жеке қасиеттерін, әскери қызметке дейін айналысқан қызмет түрін, отбасы жағдайын, жауынгерлік, дене дайындығындағы жетістіктері мен кемшіліктерін; ротаның сержанттары құрамының кәсіби шеберлігі деңгейін білуге;

      6) рота сержанттары құрамының белгіленген құжаттаманы уақтылы және сапалы жүргізуін бақылауға;

      7) айына бір реттен жиі емес рота сержанттары кеңесінің отырыстарын өткізуге;

      8) бағыныстылармен жеке әңгімелесулер өткізуге, оларға жеке кәсіби қасиеттерін дамыту және тәрбиелеу мәселелері бойынша консультациялар беруге;

      9) ротаның қару-жарағы мен әскери техникасының материалдық бөлігін, пайдалану қағидаларын білуге, апта сайын олардың жауынгерлік әзірлігін бақылауға, взводтарда оларға техникалық қызмет көрсетуді жүргізуді, сондай-ақ сақтау тәртібі мен жағдайларын бақылауға;

      10) қару-жарақ пен әскери техниканың, оқу материалдық-техникалық базаның оқу-жаттығулар мен сабақтарға әзірлігін, сондай-ақ оқу-жаттығулардан немесе сабақтардан қайтып оралғаннан кейін олардың бар болуы мен жиынтықталуын тексеруге;

      11) ротаның оқу материалдық-техникалық базасын жетілдіруге шаралар қабылдауға; жауынгерлік және дене дайындығы бойынша сабақтарды барлық қажеттіліктермен қамтамасыз етуге;

      12) алынатын жалпыәскери жарғылардың, тәлімдемелердің, оқу әдебиеттері мен құралдарының сақтауды және есепке алуды, сондай-ақ оларды уақытша пайдалануға беруді ұйымдастыруға және взводтарда олардың сақталуын бақылауға;

      13) ротаның қатардағы жауынгерлері мен сержанттары құрамынан әскери тәртіпті, күн тәртібін, қызмет уақытының регламентін сақтауды талап етуге, әскери тәртіпті бұзу туралы, сондай-ақ ротаның қатардағы жауынгерлері мен сержанттары құрамына қолданылған көтермелеулер мен тәртіптік жазалар туралы рота командиріне дереу баяндауға;

      14) өз өкілеттіктері шегінде Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заңнамасы және басқа да заңнамалық актілерінің талаптарын орындауды қамтамасыз етуге;

      15) ротаның қатардағы жауынгерлері мен сержанттары құрамының сабақтарды, оқ атуларды, оқу-жаттығулар мен жұмыстарды жүргізу кезінде қауіпсіздік шараларын сақтауын талап етуге;

      16) апта сайын ротаның сержанттар құрамымен қызметтік істер, әскери тәртіп бойынша қорытындылауға, нәтижелері туралы рота командиріне және батальон сержантына баяндауға;

      17) таңертеңгі дене жаттығуын жүргізуге, таңертеңгі тексеру мен кешкі тексеруді жүргізу кезінде кезең-кезеңімен қатысуға;

      18) ротаның қатардағы жауынгерлері мен сержанттары құрамын жауынгерлік кезекшілікте және жауынгерлік, гарнизондық, қарауылдық және ішкі қызметте қызмет өткеруге даярлауды ұйымдастыруға және бақылауға;

      19) ротада қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамымен спорттық жұмысты ұйымдастыруға және жүргізуге міндетті.

      Рота старшинасы лауазымы көзделмеген бөлімшелерде рота сержанты – жауынгерлік даярлық және дене дайындығы жөніндегі нұсқаушыға мынадай қосымша міндеттер:

      1) ротаға келіп түсетін керек-жарақтарды, мүлікті және басқа да материалдық құралдарды уақтылы қабылдауды және қарап тексеруді ұйымдастыру, олардың бар болуына, дұрыс пайдалануға, сақтауға, қызмет көрсетуге және күтіп-ұстауға бақылауды жүзеге асыру, роталық шаруашылықты жүргізу;

      2) ротадан тәуліктік нарядқа тағайындалатын сарбаздар мен сержанттарды даярлауға бақылауды жүзеге асыру, оған нұсқаулар беруді ұйымдастыру және тәуліктік наряд адамдарының міндеттерді нақты орындауын бақылау;

      3) рота бойынша кезекші арқылы асхана бойынша кезекшіге жауынгерлік кезекшілікте, жауынгерлік қызметте, нарядта болатын немесе қызметтік істер бойынша орнында болмайтын адамдарға тамақ қалдыру туралы өтінім беру; қызмет өткеру және сабақтар өткізу орындарына тамақты жеткізуді ұйымдастыру;

      4) ротадан тағайындалатын командаларды даярлау және жөнелту, оларды азық-түлікпен, заттай және басқа да мүлікпен қамтамасыз етуді ұйымдастыру;

      5) взводтар арасында қызметке және жұмысқа нарядтарды бөлу, сержанттарға нарядтардың кезектілігін жүргізу, барлық взводтарда нарядтарды жүргізу тәртібін тексеру;

      6) рота бойынша кезекші арқылы әскери бөлім бойынша кезекшіге: жеке құрамның шығысы; іссапарларға кеткен әскери қызметшілер мен командалар; сабақтарда қолданылатын қару, оқ-дәрілер туралы; қызметте жоқ әскери қызметшілер, ал өз еркімен тастап кеткендер бар болған кезде – олардың атағы, тегі, аты мен әкесінің аты туралы мәліметтерді ұсыну;

      7) ротаның барлық үй-жайларын, сондай-ақ ротаға бекітіліп берілген аумақ учаскесін тазалықта және реттілікте ұстауды ұйымдастыру жүктеледі.

Ротаның аға технигі (технигі) (қару-жарақ, әскери техника мен оқ-дәрілер жөніндегі нұсқаушы)

      135. Ротаның (шекаралық бөлімнің, бөлімшенің (заставаның)) аға технигі (технигі) бейбіт және соғыс уақытында: қару-жарақ пен әскери техниканың, оқ-дәрілер мен аспаптардың техникалық ақаусыз болуына, олардың сақталуына және дұрыс пайдаланылуына, уақтылы техникалық қызмет көрсетілуіне, сақталуына, эвакуациялануына және жөнделуіне, өз мамандығы бойынша ротаның жеке құрамын техникалық даярлауға, сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралар қабылдауға жауап береді.

      Ротаның (шекаралық бөлімнің, бөлімшенің (заставаның)) аға технигі (технигі) ротаның (шекаралық бөлімнің, бөлімшенің (заставаның)) сержанты мен старшинасынан басқа, ротаның сержанттары мен сарбаздарына тікелей бастық болып табылады.

      Ескерту. 135-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      136. Ротаның (шекаралық бөлімнің, бөлімшенің (заставаның)) аға технигі (технигі):

      1) бір аптаға сабақтар кестесін жасауға қатысуға;

      2) ротаның қару-жарағы мен әскери техникасын, оқ-дәрілері мен аспаптарын техникалық дұрыс пайдалануды, техникалық қызмет көрсетуді, сақтауды, эвакуациялауды және жөндеуді ұйымдастыруға, оларды реттілікте және ақаусыздықта ұстау жөнінде шаралар қабылдауға;

      3) рота механик-жүргізушілерінің (жүргізушілерінің) әскери атағын, тегін, атын, әкесінің атын, қызмет мерзімін, атқаратын лауазымын және мамандығын, отбасы жағдайын, іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін білуге, олардың біліктілігін арттыру жөніндегі жұмысты жүргізуге;

      4) өз өкілеттіктері шегінде Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заңнамасы және басқа да заңнамалық актілерінің талаптарын орындауды қамтамасыз етуге;

      5) ротаның қару-жарағы мен әскери техникасының құрылымын, пайдалану, техникалық қызмет көрсету, сақтау, эвакуациялау және жөндеу тәртібін, қағидаларын, олардың бар болуын және техникалық жай-күйін білуге; экипаждар (жүргізушілер) күшімен жүргізілетін қару-жарақ пен әскери техникаға техникалық қызмет көрсету және оларды жөндеу жөніндегі жұмыстарға жеке өзі басшылық жасауға;

      6) ротаның жеке құрамымен техникалық даярлық, машиналарды жүргізу негіздері мен қағидалары бойынша сабақтар өткізуге; техникалық мамандықтардың сыныптық мамандарын даярлауды жүргізуге;

      7) жанармай, жағармай материалдары мен оқ-дәрілерді, қосалқы бөлшектерді және басқа да техникалық мүлікті үнемді жұмсауға бақылауды жүзеге асыруға;

      8) парктен шығарылатын машиналардың жай-күйін тексеруге және ол туралы жол парағында белгі жасай отырып, тек техникалық ақаусыз машиналарды пайдалануға жол беруге;

      9) ротаның қару-жарағы мен әскери техникасының апаттарынан, аварияларынан, сынуларынан, оқиғалары мен зақымдануларынан сақтандыру жөнінде шаралар қабылдауға, олардың себептері және рота командирі қабылдаған шаралар туралы дереу баяндауға;

      10) ротаның әрбір оқу-жаттығуға немесе сабаққа шығуына машиналарды дайындауға және қайтып оралғаннан кейін олардың жай-күйін тексеруге;

      11) оқ атулар жүргізілгеннен кейін гильзаларды, ыдыстарды (сауыттарды), жұмсалмаған зымырандар мен оқ-дәрілерді бригаданың зымыран-артиллериялық қару-жарақ қоймасына уақтылы тапсыруды бақылауға; рота командиріне зымырандарды ұшырудың іске аспағаны, сондай-ақ оқ-дәрілердің ақаулығы туралы баяндауға;

      12) қару-жарақпен және әскери техникамен сабақтарды, жұмыстарды, оларды пайдалануды, қызмет көрсету мен жөндеуді ұйымдастырған кезде жеке құрамға қауіпсіздік талаптарын жеткізуге және оларды орындауға қол жеткізуге;

      13) рота паркінде және машиналарында өртке қарсы іс-шараларды жүзеге асыруға;

      14) аптасына бір реттен жиі емес ротаның қару-жарағы мен әскери техникасының жай-күйін тексеруге, қаруды нөмірлері бойынша тексеруді жүргізуге;

      15) қажетті техникалық мүлікке өтінімді уақтылы ұсынуға, оны дұрыс пайдалануды, сақтау мен күтіп-ұстауды ұйымдастыруға;

      16) ротаның қару-жарағы мен әскери техникасының, оқ-дәрілері мен аспаптарының есебін жүргізуге, айына бір рет бригаданың техникалық қызметтерімен салыстырып тексеру жүргізуге;

      17) формулярларды (паспорттарды), техникалық және жол құжаттамасын дұрыс толтыруды жүргізуге;

      18) белгіленген машиналар жұмысының (моторесурстар шығысының) есебін және техникалық мүлік бойынша есептілікті жүргізуге міндетті.

      Ротаның (шекаралық бөлімнің, бөлімшенің (заставаның)) старшинасы әскери лауазымы көзделмеген бөлімшелерде ротаның (шекаралық бөлімнің, бөлімшенің (заставаның)) аға технигіне (технигіне) қосымша міндеттер жүктеледі:

      1) бөлімшеге келіп түсетін қаруды уақтылы алу және қарап тексеру, олардың бар болуына, дұрыс пайдалануға, сақтауға, қызмет көрсетуге және жинақтауға бақылауды жүзеге асыру, олардың есебін жүргізу және жөндеуге уақтылы жіберу;

      2) пешті дұрыс жағу, өрт сөндіру құралдарын ұстау және рота сарбаздары мен сержанттарының өрт қауіпсіздігі талаптарын сақтауын ұйымдастыру және бақылау;

      3) ротаны жауынгерлік даярлау бойынша сабақтарға оқ-дәрілерді алуды және беруді ұйымдастыру жүктеледі.

      Ескерту. 136-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Ротаның (шекаралық бөлімнің, бөлімшенің (заставаның)) старшинасы

      Ескерту. Кіші бөлімнің тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      137. Ротаның (шекаралық бөлімнің, бөлімшенің (заставаның)) старшинасы бейбіт және соғыс уақытында: ротада сарбаздардың, сержанттардың әскери тәртіп пен ішкі жарғылық тәртіпті сақтауына; сарбаздар мен сержанттардың рота бойынша тәуліктік нарядтағы қызметті өткеру қағидаларын сақтауына; ротаның қаруын, оқ-дәрілері мен басқа да мүлкін, сондай-ақ әскери қызметшілердің қоймада болатын жеке заттарының есепке алынуына, сақталуына; рота сарбаздары мен сержанттарының сыртқы келбетіне; сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралар қабылдауға жауап береді.

      Штат бойынша ротаның сержанты – жауынгерлік және дене даярлығы жөніндегі нұсқаушы лауазымы көзделмеген бөлімшелерде ротаның (шекаралық бөлімнің, бөлімшенің (заставаның)) старшинасы оқу материалдық-техникалық базасын ұстауға және жетілдіруге жауап береді.

      Ол ротаның командиріне (шекаралық бөлімнің, бөлімшенің (заставаның) бастығына) бағынады, рота орналасқан жердегі ішкі тәртіптің тікелей ұйымдастырушысы және ротаның сержанты мен ротаның (шекаралық бөлімнің, бөлімшенің (заставаның)) аға технигінен (технигінен) басқа, ротаның сержанттары мен сарбаздарының тікелей бастығы болып табылады.

      Ескерту. 137-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      138. Ротаның (шекаралық бөлімнің, бөлімшенің (заставаның)) старшинасы:

      1) ротаның әрбір сарбазы мен сержантының тегін, атын, әкесінің атын, қызмет мерзімін, атқаратын лауазымын, жеке қасиеттерін, отбасы жағдайын білуге және оларға қамқорлық жасауға;

      2) рота сарбаздары мен сержанттарының сыртқы келбетіне бақылауды жүзеге асыруға, мерзімді әскери қызметтің әскери қызметшілеріне киім-кешек пен аяқкиімді жеке шақтап пішуді жүргізуге;

      3) ротаға келіп түсетін қаруды, керек-жарақты, мүлікті және басқа да материалдық құралдарды уақтылы алуға және қарап тексеруге, олардың бар болуын, дұрыс пайдалануға, сақтауға, қызмет көрсетуге және күтіп-ұстауға бақылауды жүзеге асыруға, олардың есебін жүргізуге және жөндеуге уақтылы жөнелтуге; ай сайын ротаның мүлкін есепке алу кітабын бригада қызметтерінің есепке алу кітаптарымен салыстырып тексеруге және белгіленген есептілік құжаттарын ұсынуға;

      4) рота жеке құрамының заттай мүлкін жөндеуі үшін материалдардың бар болуына қамдануға;

      5) ротадан тәуліктік нарядқа тағайындалатын сарбаздар мен сержанттарды даярлауды жүзеге асыруға, оны таралым алдында қарап тексеруге және таралымға уақтылы жіберуге, рота бойынша кезекшінің және тәуліктік кезекшінің міндеттерін нақты орындауына бақылауды жүзеге асыруға;

      6) ротадан тағайындалатын командаларды әзірлеуге және жіберуге, оларды азық-түлік, киім-кешек және басқа да мүлікпен қамтамасыз етуге;

      7) рота жеке құрамының моншада жуынуын ұйымдастыруға және жүзеге асыруға, ротаны моншаға жеке өзі апаруға және оны медициналық қаратуға;

      8) әскери қызметшілердің тамақтануы туралы қамқорлық жасауға, рота бойынша кезекші арқылы асхана бойынша кезекшіге жауынгерлік кезекшілікте, жауынгерлік қызметте, нарядта болатын немесе қызметтік істер бойынша орнында болмайтын адамдарға тамақ қалдыру туралы өтінім беруге; тамақты қызмет өткеру және сабақтар өткізу орнына жеткізуді ұйымдастыруға;

      9) ротаны асханаға апаруға және тамақтануын бақылауға;

      10) пештерді дұрыс жағуды, өрт сөндіру құралдарын ұстауды және рота сарбаздары мен сержанттарының рота орналасқан жерде өрт қауіпсіздігі қағидаларының талаптарын сақтауын ұйымдастыруға және бақылауға;

      11) ротаның әскери қызметшілерін азық-түлікпен, киім-кешекпен және басқа да мүлікпен қамтамасыз етудегі кемшіліктер туралы рота командиріне дереу баяндауға, оларды жоюға шаралар қабылдауға;

      12) рота әскери қызметшілерінің қоймадағы жеке заттарының сақталуын ұйымдастыруға және есебін жүргізуге;

      13) ротаны жауынгерлік даярлау бойынша сабақтарға оқ-дәрілер мен басқа да материалдық құралдарды алуды және беруді ұйымдастыруға;

      14) әскери бөлім орналасқан жерден сейілдемеге шыққан кезде мерзімді әскери қызмет өткеретін сарбаздар мен сержанттарға сейілдеме қағаздарын (11-қосымша) беруге, олардың киім нысанын кигенін және өздерін қоғамдық орындарда ұстау қағидаларын білуін тексеруге;

      15) рота сарбаздары мен сержанттарынан әскери тәртіпті, күн тәртібін (қызмет уақытының регламентін) сақтауды талап етуге, әскери тәртіпті бұзу туралы, сондай-ақ рота сарбаздары мен сержанттарына қолданылған көтермелеулер мен тәртіптік жазалар туралы рота командиріне дереу баяндауға;

      16) өз өкілеттіктері шегінде Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заңнамасы және басқа да заңнамалық актілерінің талаптарын орындауды қамтамасыз етуге;

      17) взводтар арасында қызметке нарядтарды бөлуге, сержанттарға нарядтар кезектілігін жеке өзі жүргізуге және взводтардағы нарядтарды дұрыс жүргізуді тексеруге;

      18) рота командирінің рұқсатымен қарауылдарға қаруды, оқ-дәрілерді және әскери қызметшілерге, ал бөлімше кезекшісіне – әскери бөлім бойынша кезекшінің бұйрығымен пистолеттерді беруге, тапсырғаннан кейін оларды жеке өзі қабылдауға және қарап тексеруге;

      19) таңертеңгі тексеру мен кешкі тексеруді жүргізуге басшылық жасауға;

      20) рота бойынша кезекші арқылы әскери бөлім бойынша кезекшіге: жеке құрамның шығысы; іссапарларға кеткен әскери қызметшілер мен командалар; сабақтарда қолданылатын қару, оқ-дәрілер туралы; кешкі тексеруде болмағандар, ал өз еркімен тастап кеткендер бар болған кезде – олардың атағы, тегі, аты мен әкесінің аты туралы мәліметтерді ұсынуға;

      21) ротаның барлық үй-жайын, сондай-ақ ротаға бекітіліп берілген аумақ учаскесін таза және реттілікте ұстауды ұйымдастыруға және оларды жалпы жинауға басшылық жасауға міндетті.

      Ескерту. 138-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Взвод сержанты – жауынгерлік және дене дайындығы жөніндегі нұсқаушы (взвод командирінің орынбасары)

      139. Взвод сержанты – жауынгерлік және дене дайындығы жөніндегі нұсқаушы (взвод командирінің орынбасары) бейбіт және соғыс уақытында: взводтың қатардағы жауынгерлері мен сержанттары құрамының жауынгерлік әзірлігі, жауынгерлік және дене дайындығы жай-күйіне; қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамының әскери тәрбиесіне және тәртібіне; взводтағы жарғылық ішкі тәртіпке; бағыныстылардың дұрыс қызмет өткеруіне; взводтың қатардағы жауынгерлері мен сержанттары құрамының сыртқы келбетіне; сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралар қабылдуға жауап береді.

      Ол взвод командиріне бағынады. Взвод командирі болмаған кезде оның міндеттерін орындайды және взводтың қатардағы жауынгерлері мен сержанттарының тікелей бастығы болып табылады.

      140. Взвод сержанты – жауынгерлік және дене дайындығы жөніндегі нұсқаушы (взвод командирінің орынбасары):

      1) взводтың қатардағы жауынгерлері мен сержанттары құрамын оқытып-үйретуге, тәрбиелеуге, олармен сабақтар өткізуге;

      2) қатардағы жауынгерлер құрамын жеке даярлауды жүзеге асыруға;

      3) бөлімшелер командирлерінің қатардағы жауынгерлер құрамын дұрыс оқытып-үйретуін, белгіленген құжаттаманы уақтылы және сапалы жүргізуін бақылауға, бөлімшелер командирлеріне қатардағы жауынгерлер құрамының жеке кәсіби қасиеттерін дамыту және тәрбиелеу мәселелері бойынша консультациялар беруге; взвод жеке құрамымен жеке әңгімелесулер өткізуге;

      4) взводтың жеке құрамымен сабақтарды және оқ ату, саптық, дене дайындығы, жалпыәскери жарғылар, радиациялық, химиялық және биологиялық қорғау және әскери топография бойынша тренажерларды жеке өзі өткізуге;

      5) взводтағы жауынгерлік даярлықтың есебін жүргізуге;

      6) взводтың қатардағы жауынгерлері мен сержанттары құрамымен спорттық жұмысты ұйымдастыруға және жүргізуге;

      7) әрбір бағыныстының тегін, атын, әкесінің атын, туған жылын, жеке қасиеттерін, әскери қызметке дейін айналысқан қызмет түрін, отбасы жағдайын, жауынгерлік даярлықтағы жетістіктері мен кемшіліктерін білуге;

      8) өз өкілеттіктері шегінде Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заңнамасы және басқа да заңнамалық актілерінің талаптарын орындауды қамтамасыз етуге;

      9) бағыныстыларға қамқорлық жасауға және олардың мұқтаждықтары мен сұраныстарын жете түсінуге, оларға барлық тиесілі жабдықталым нормаларын жеткізуге қол жеткізуге;

      10) бөлімшелер командирлері мен взвод қатардағы жауынгерлері құрамының әскери тәртіпті сақтауына және қызмет өткеруіне бақылауды жүзеге асыруға;

      11) үй-жайдың тазалығы туралы қамдануға, бөлімшелер арасында оны жинаудың кезектілігін белгілеуге; взводтағы жеке және қоғамдық гигиенаның сақталуына бақылауды жүзеге асыруға;

      12) взводта бар қару-жарақ пен әскери техниканың материалдық бөлігін, пайдалану қағидаларын білуге; оларды ақаусыз ұстауға, олардың бар болуы мен дұрыс пайдаланылуына бақылауды жүзеге асыруға;

      13) әрбір сабаққа (оқу-жаттығуға) шығар алдында қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамының бар болуын, олардың сыртқы келбетін, керек-жарақты шақтап пішуді тексеруге, сондай-ақ қаруды, оқ-дәрілер мен арнайы құралдарды қарап тексеруді жүргізуге;

      14) сабақтар (оқу-жаттығулар) барысында жеке құрамның қауіпсіздік талаптарын сақтауын, қару-жарақ пен әскери техниканы, оқу материалдық-техникалық базаны сақтауға және дұрыс пайдалануға, оқ-дәрілер мен басқа да шығыс құралдарын дұрыс пайдалануға бақылауды жүзеге асыруға;

      15) сабақтар мен оқу-жаттығулар аяқталғаннан кейін барлық қару-жарақ пен әскери техниканың бар болуы мен жиынтығын, сондай-ақ атыс қаруының, оқ-дәрілердің, оқу-жаттығу аспаптарының, арнайы, оқу-жаттығу жаттықтыру және елестету құралдарының бар болуын жеке өзі тексеруге. Бұл ретте қару (қару-жарақ) ұңғыларының арналарында патрондардың (оқ-дәрілердің) бар болуына (болмауына) ерекше назар аударуға және оларды алуға (атуға) шаралар қабылдауға; қару мен шанецтік құрал-сайманды тазалауды, қару-жарақ пен әскери техникаға техникалық қызмет көрсетуді, сондай-ақ сабақ өткізетін орындарды жинауды ұйымдастыруға;

      16) күн сайын взводтың сержанттар құрамымен қызметтік істер, әскери тәртіп пен ішкі тәртіп бойынша қорытынды жасауға, взвод командиріне және рота сержантына нәтижелері туралы баяндауға;

      17) аптасына үш реттен жиі емес таңертеңгі жаттығу өткізуге, таңертеңгі тексеру және кешкі тексеру өткізу кезінде кезең-кезеңімен қатысуға;

      18) бағыныстылардан төсек-орын керек-жарақтарын, киім-кешегі мен аяқкиімін жинақы және ұқыпты ұстауды талап етуге, взвод қатардағы жауынгерлері мен сержанттары құрамының заттай мүлкін ағымдағы жөндеуді уақтылы жүргізуге бақылауды жүзеге асыруға;

      19) взвод командиріне бағыныстылардың барлық өтініштері, көтермелеулері, теріс қылықтары мен қолданылған тәртіптік жазалары туралы баяндауға;

      20) бағыныстыларға қамқорлық жасауға және олардың мұқтаждықтарын жете түсінуге;

      21) қатардағы жауынгерлер құрамының әскери қызметшілерін қызметтегі нарядтарға тағайындауға, взводтың нарядтар парақтарын, взвод жеке құрамының, қару-жарағы мен әскери техникасының, басқа да материалдық құралдарының есебін жүргізуге;

      22) бағыныстылардың қайда және немен айналысып жатқанын ұдайы білуге;

      23) взвод командирінің орнына қала отырып, оның міндеттерін орындауға міндетті.

      Старшина лауазымы көзделмеген бөлімшелерде взвод сержанты – жауынгерлік және дене дайындығы жөніндегі нұсқаушыға (взвод командирінің орынбасары) тәуліктік нарядқа взводтан тағайындалатын сарбаздар мен сержанттарды даярлау, тәуліктік наряд адамдарының міндеттерді нақты орындауын бақылау жөніндегі қосымша міндет жүктеледі.

Бөлімше (есептоп, танк, жауынгерлік машина, қондырғы) командирі

      141. Бөлімше (есептоп, танк, жауынгерлік машина, қондырғы) командирі бейбіт және соғыс уақытында: бөлімшенің жауынгерлік әзірлігіне; бағыныстыларды оқытып-үйретуге, әскери тәрбиесіне, тәртібі мен моральдық-психологиялық жай-күйіне, саптық жинақылығы мен сыртқы келбетіне; қару-жарақ пен әскери техниканы, керек-жарақты, киім-кешекті, аяқкиімді дұрыс пайдалану мен күтіп-ұстауға және оларды реттілікте және ақаусыз ұстауға; бөлімшенің (экипаждың, есептоптың) жауынгерлік міндеттерді табысты орындауына, сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралар қабылдауға жауап береді.

      Ол взвод командиріне, взвод сержантына (взвод командирінің орынбасарына) бағынады және бөлімше (есептоп, танк, жауынгерлік машина, қондырғы) жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      142. Бөлімше (есептоп, танк, жауынгерлік машина, қондырғы) командирі:

      1) бөлімшенің (есептоптың, танкінің, жауынгерлік машинаның, қондырғының) жеке құрамын жеке өзі оқытып-үйретуге және тәрбиелеуге, ал жауынгерлік міндеттерді орындау кезінде оларды шебер басқаруға;

      2) әрбір бағыныстының тегін, атын, әкесінің атын, туған жылын, жеке қасиеттерін, әскери қызметке дейін айналысқан қызмет түрін, отбасы жағдайын, жауынгерлік даярлықтағы жетістіктері мен кемшіліктерін білуге;

      3) бөлімше (есептоп, танк, жауынгерлік машина, қондырғы) қару-жарағының (әскери техникасының), басқа да мүлкінің материалдық бөлігін, пайдалану қағидаларын білуге, олардың бар болуына бақылауды жүзеге асыруға, күн сайын қарап тексеруге және реттілікте және ақаусыз ұстауға;

      4) бөлімшенің (есептоптың, танкінің, жауынгерлік машинаның, қондырғының) жеке құрамын қызметке деген құрметті, өз қару-жарағы мен әскери техникаға ұқыпты қарауды дарытуға;

      5) бөлімшенің (есептоптың, танкінің, жауынгерлік машинаның, қондырғының) жеке құрамында саптық жинақылық пен төзімділікті қалыптастыруға;

      6) бағыныстыларға қамқорлық жасауға және олардың мұқтаждықтарын жете түсінуге, олармен жеке әңгімелесулер жүргізуге және жеке кәсіби қасиеттерін дамыту және әскери тәртіпті жақсарту мәселелері бойынша консультациялар беруге;

      7) взвод сержантына (взвод командирінің орынбасарына) барлық сырқаттанғандар, бағыныстылардың ұсыныстары, арыздары мен өтініштері туралы, олардың теріс қылықтары мен олардан сақтандыру жөнінде қабылданған шаралар туралы, оларға қолданылған көтермелеулер мен жазалар туралы, қаруды, керек-жарақты және басқа да мүлікті жоғалту немесе ақаулы жағдайлары туралы баяндауға;

      8) өз өкілеттіктері шегінде Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заңнамасы және басқа да заңнамалық актілерінің талаптарын орындауды қамтамасыз етуге;

      9) бөлімшедегі күн тәртібінің (қызмет уақыты регламентінің), тазалық пен ішкі тәртіптің сақталуына бақылауды жүзеге асыруға, бағыныстылардың әскери тәртіпті сақтауын талап етуге;

      10) рота сержантының шешімі бойынша ротада ұйқыдан тұрғызуға, таңертеңгі тексеруге, кешкі тексеруге кезең-кезеңімен қатысуға;

      11) бағыныстылардан киім-кешек пен аяқкиімін таза, ұқыпты ұстауды, керек-жарақты шақтап пішуді, олардың жеке және қоғамдық гигиенаны, әскери киім нысанын кию қағидаларын сақтауын талап етуге;

      12) күн сайын аяқкиімнің, киім-кешектің тазалығын және шұлғауларды, ұйықтарды кептіруге, керек-жарақтың металл бөліктерін тазалауға, сондай-ақ аяқкиім мен киім-кешекті уақтылы жөндеуге бақылауды жүзеге асыруға;

      13) оқ атулар, оқу-жаттығулар мен сабақтар аяқталғаннан кейін бөлімшенің барлық жеке құрамының оқ-дәрілер мен гильзаларды тапсыруын, бағыныстыларда жауынгерлік және бос патрондардың, гранаталардың, тұтандырғыштар мен жарылғыш заттардың қалмауын тексеруге;

      14) бағыныстылардың қай жерде жүргенін және немен айналысатынын ұдайы білуге міндетті.

Сарбаздардың (матростардың) және мамандардың жалпы міндеттері

      143. Сарбаз (матрос), маман бейбіт және соғыс уақытында оған жүктелген міндеттер мен оған қойылған міндеттердің нақты және уақтылы орындалуына, өз қаруының, оған сеніп тапсырылған әскери техниканың ақаусыз жай-күйіне және оған берілген керек-жарақ пен мүліктің сақталуына жауап береді.

      Ол бөлімше (экипаж, есептоп) командиріне бағынады.

      144. Сарбаз (матрос), маман:

      1) өзінің Қарулы Күштер жауынгері конституциялық борышын жете түсінуге, әскери қызмет міндеттерін үлгілі орындауға;

      2) әскери істі сапалы оқып-үйренуге, оған командирлер (бастықтар) оқытып-үйрететіннің бәрін ұқыпты және нақты меңгеруге; өзінің қызметтік міндеттерін үлгілі орындауға; жалпыәскери жарғылардың талаптарын нақты білуге және адал ниетпен орындауға;

      3) командирлердің (бастықтардың) бұйрықтарын мүлтіксіз, нақты және мерзімінде орындауға;

      4) батыл және тәртіпті болуға; өзін абыроймен және қадір-қасиетпен ұстауға, қоғамдық тәртіптің бұзылуына, лайықсыз теріс қылықтарға жол бермеуге және жолдастарын олардан сақтандыруға;

      5) мемлекеттік құпияларды қатаң сақтауға;

      6) командирлер (бастықтар) мен үлкендерге құрмет көрсетуге, басқа да әскери қызметшілердің ар-намысы мен қадір-қасиетін құрметтеуге, әскери әдептілік, мінез-құлық және әскери сәлемдесу қағидаларын сақтауға:

      7) қаруды (қару-жарақ пен әскери техниканы) білуге және ол әрқашанда ақаусыз, тазаланған, ұрысқа әзір болуға;

      8) бригада командирін қоса алғанда, өзінің тікелей бастықтарының лауазымын, әскери атағы мен тегін білуге;

      9) мемлекеттік мүлікті күтіп-ұстауға, киім мен аяқкиімді ұқыпты киюге, оларды уақтылы және ұқыпты жөндеуге, күн сайын оларды тазалауға және көрсетілген жерде сақтауға;

      10) өзін күн сайын шынықтыруға, өзінің дене дайындығын жетілдіруге, жеке және қоғамдық гигиена қағидаларын сақтауға;

      11) қаруды қолданған, қару-жарақпен және әскери техникамен жұмыс істеген кезде, басқа да жағдайларда қауіпсіздік талаптарын, сондай-ақ өрт қауіпсіздігі талаптарын орындауға;

      12) ротаның орналасу шегінен тыс шығу қажет болған кезде ол үшін бөлімше командирінен рұқсат сұрауға, ал келгеннен кейін оған келгендігі туралы баяндауға;

      13) әскери киім нысанын киіп жүру қағидаларын сақтауға міндетті.

      Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін сарбаз (матрос), маман одан басқа, взвод командирінің (взвод сержантының) шешімі бойынша ротадағы таңертеңгі тексеру мен кешкі тексеруде кезең-кезеңімен болуға міндетті.

      145. Сарбаз (матрос), маман қызметтік міндеттерін үлгілі орындағаны, жауынгерлік даярлықтағы жетістіктері мен үлгілі әскери тәртібі үшін аға сарбаз (матрос), аға маман лауазымына тағайындалуы және оған ефрейтор әскери атағы, ал матросқа – аға матрос атағы берілуі мүмкін.

      Ефрейтор (аға матрос), маман бөлімше командиріне сарбаздарды (матростарды) оқытып-үйрету мен тәрбиелеуде көмектесуге және әскери қызмет міндеттерін орындаудың үлгісі болуға міндетті.

3. Әскери қызметшілер арасындағы өзара қарым-қатынастар
Дара басшылық. Командирлер (бастықтар) мен бағыныстылар. Үлкендер және кішілер

      146. Дара басшылық Қарулы Күштер құрылымының, оларға басшылық жасаудың және әскери қызметшілер арасындағы өзара қарым-қатынастардың негізгі қағидаты болып табылады. Ол командирге (бастыққа) бағыныстыларға қатысты белгілі бір құқықтар беруді және оған әскери бөлімнің, бөлімшенің және әрбір әскери қызметшінің өмірі мен қызметінің барлық жақтары үшін мемлекет алдында дербес жауапкершіліктің жүктелуін қамтиды.

      Дара басшылық командирдің (бастықтың) жағдайды жан-жақты бағалауына сүйене отырып, жеке дара шешім қабылдау, заңнаманың, жалпыәскери жарғылардың талаптарына қатаң сәйкестікте тиісті бұйрықтар беру мен олардың орындалуын қамтамасыз ету құқығынан көрінеді.

      Бұйрықты талқылауға жол берілмейді, ал бұйрыққа бағынбау немесе басқадай орындамау Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауапкершілікке әкеп соқтырады.

      147. Өзінің қызметтік жағдайы бойынша Қазақстан Республикасының Президенті (Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жоғарғы Бас қолбасшысы), азаматтық персонал қатарынан Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың басшылары, атқарып отырған штаттық лауазымы бойынша қызметтік міндеттеріне сәйкес бағыныстыларға басшылық жасауды жүзеге асыратын әскери қызметшілер бастықтар болып табылады.

      Командир бағыныстылары үшін бастық болып табылады.

      148. Оларға қызметі бойынша әскери қызметшілер уақытша болса да бағынатын бастықтар тура бастықтар болып табылады.

      Бағыныстыға жақын тура бастық тікелей бастық болып табылады.

      149. Өзінің қызметтік жағдайы бойынша басқа әскери қызметшілерге қатысты олардың бастықтары немесе бағыныстылары болып табылмайтын әскери қызметшілер үлкендер немесе кішілер болуы мүмкін.

      Үлкендік әскери қызметшілердің атағымен айқындалады. Әскери атағы бойынша үлкендер кішілер әскери тәртіпті, қоғамдық тәртіпті, мінез-құлық, әскери киім нысанын кию қағидаларын және әскери сәлемдесуді орындауды бұзған жағдайда олардан осы бұзушылықтарды жоюды талап етуге тиіс. Атағы бойынша кішілер үлкендердің осы талаптарын мүлтіксіз орындауға міндетті.

      150. Бір-біріне бағынысты емес әскери қызметшілер міндеттерін бірлесіп орындаған кезде командир (бастық) олардың қызметтік өзара қарым-қатынастарын айқындамаған болса, олардың лауазымы бойынша үлкені, ал тең лауазымдарда әскери атағы бойынша үлкені бастық болып табылады.

      151. Қарулы Күштерде бағыныстылық қызметтік жағдаймен айқындалады.

      Бастық бағыныстыға бұйрық береді және олардың орындалуына бақылауды жүзеге асыруға міндетті. Командир (бастық) бағынысындағы үшін әдептілік пен ұстамдылықтың үлгісі болуға тиіс. Бағыныстының адамның қадір-қасиетін қорлайтын іс-қимылы үшін бастық жауапты болады.

      Бағынысты бастықтың бұйрықтарын мүлтіксіз орындауға міндетті.

Бұйрық, өкім, бұйырым.
Оларды беру, орындау және бақылау тәртібі.
Әскери қызметшілердің бастамасы

      152. Бұйрық – бұл командирдің (бастықтың) қызмет бойынша қандай да бір іс-қимылды орындау немесе тоқтату туралы талабы.

      Бұйрық әскери қызметшілердің біреуіне, тобына немесе әскери бөлімге жазбаша, ауызша немесе техникалық байланыс құралдары арқылы берілуі мүмкін.

      Жазбаша бұйрық әскери бөлімдер командирлерінің дара басшылық құқықтарында шығарылатын әскери басқарудың негізгі қызметтік басқару құжаты (құқықтық актісі) болып табылады. Жазбаша бұйрықтар беру құқығын әскери бөлім командирі және одан жоғары командирлер (бастықтар) пайдаланады.

      Ауызша бұйрықтарды барлық командирлер (бастықтар) береді.

      Директива – операцияларды (жауынгерлік іс-қимылдарды) дайындау және жүргізу бойынша, жедел және жауынгерлік даярлық, ұйымдық-штаттық іс-шаралар, жұмылдыру міндеттері бойынша, әскерлерді материалдық-техникалық қамтамасыз ету бойынша басшылық нұсқаулардан тұратын әскерлерді (күштерді) басқару жөніндегі стратегиялық әскери басқару органдарының жедел (жауынгерлік) немесе қызметтік құжаты.

      153. Өкім – бағыныстыларға міндеттерді жеткізу нысаны.

      Бұйырым – жеке мәселелер бойынша бағыныстыларға міндеттерді жеткізу нысаны.

      Өкім мен бұйырымды әскери бөлім командирі атынан бөлімнің штаб бастығы немесе гарнизон бастығы атынан гарнизонның штаб бастығы ауызша жеткізеді, сондай-ақ жазбаша құжаттарда болуы мүмкін.

      Нұсқау – бұйрықтар (бұйырымдар) мен өкімдерді орындау кезінде іс-қимылдар тәртібін түсіндіру нысаны.

      154. Командир (бастық) бұйрық беру алдында жағдайды жан-жақты бағалауға және оның орындалуын қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылдауға міндетті. Кейіннен командир (бастық) бұйрықтың орындалуына бақылауды жүзеге асыруға міндетті. Бұйрық қысқа және түсінікті тұжырымдалуы, екіұдай түсінуге жол бермеуге және бағыныстының күмәнін тудырмауға тиіс. Командир берілген бұйрыққа және оның салдарына, сондай-ақ беретін бұйрығында билікті теріс пайдаланғаны және билігін немесе қызметтік өкілеттіктерін асыра пайдаланғаны үшін және оны орындау бойынша шаралар қабылдамағаны үшін жауапты болады.

      Әскери қызмет міндеттерін орындауға қатысы жоқ немесе Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзуға бағытталған бұйрықтар (бұйырымдар) мен өкімдер беруге жол берілмейді.

      155. Бұйрықтар бағыныстылық тәртібімен беріледі. Қажет болған кезде үлкен бастық оның тікелей бастығын ескертпей, бағыныстыға бұйрық бере алады. Мұндай жағдайда бағынысты ол туралы өзінің тікелей бастығына баяндайды, ол үлкен бастықтың талаптарын орындау тәртібін бақылауға, қажет болған кезде бағыныстыға бұйрықты орындауда көмек көрсетуге міндетті.

      156. Командирдің (бастықтың) бұйрығы мүлтіксіз, тура және мерзімінде орындалуға тиіс. Әскери қызметші бұйрықты алып "Құп болады" деп жауап береді, одан кейін оны орындайды.

      Қажет болған кезде командир (бастық) өзінің берген бұйрығын дұрыс түсінгеніне көз жеткізу үшін оны қысқаша қайталауды талап етуі, ал бұйрықты алған әскери қызметші командирден (бастықтан) оны қайталап айтуын өтінуі мүмкін.

      Алынған бұйрықтың орындалуы туралы әскери қызметші бұйрық берген бастыққа және өзінің тікелей бастығына баяндауға міндетті.

      157. Егер бұйрықты орындайтын әскери қызметші қызмет жағдайы бойынша басқа үлкен бастықтан оны орындауға бірінші бұйрық кедергі жасайтын жаңа бұйрық алса, ол туралы екінші бұйрық берген бастыққа баяндайды және ол растаған жағдайда соңғысын орындайды.

      Жаңа бұйрық берген адам бірінші бұйрықты берген бастыққа ол туралы хабарлауға міндетті.

      Командирдің (бастықтың) көрінеу заңсыз бұйрығын алған бағынысты, егер ол заңнамаға нақты қайшы келсе, заңсыз бұйрық берген командирдің (бастықтың) жоғары тұрған командиріне (бастығына) баяндауға және нақтыланған бұйрықты орындауға міндетті.

      Көрінеу заңсыз бұйрықты немесе өкімді орындау үшін қасақана қылмыстық құқық бұзушылық жасаған әскери қызметші жалпы негіздерде қылмыстық жауапкершілікте болады. Көрінеу заңсыз бұйрықты немесе өкімді орындамау қылмыстық жауапкершілікті болдырмайды.

      158. Әскери қызметші оған қойылған міндеттерді табысты орындау мақсатында дұрыс бастама танытуға міндетті. Бастама танытуға алынған міндетті орындау мүддесінде әскери қызметшінің шұғыл іс-әрекет жасауын талап ететін жағдайларда жол беріледі.

Әскери қызметшілердің әскери әдептілігі мен мінез-құлқы туралы

      159. Әскери қызметшілер әрдайым жоғары мәдениеттің, қарапайымдылық пен ұстамдылықтың үлгісі ретінде қызмет етуге, өзінің қадір-қасиетін қорғауға және басқалардың қадір-қасиетін құрметтеуге тиіс.

      Олардың мінез-құлқына қарап, тек олар туралы ғана емес, жалпы Қарулы Күштердің абыройы туралы пікір туындайтынын олар есте сақтауға тиіс.

      Әскери қызметшілер арасындағы өзара қарым-қатынас өзара сыйластық негізінде қалыптасады. Қызмет мәселелері бойынша олар бір-біріне "сіз" деп тіл қатуға тиіс.

      Офицерлер бір-біріне әскери атағы мен тегі бойынша немесе атағына "мырза (ханым)" деген сөзді қоса отырып тіл қатады.

      Бастықтар мен дәрежесі үлкендер қызмет бойынша бағыныстылармен және дәрежесі кішілермен сөйлескен кезде оларды әскери атағы мен тегі немесе тек әскери атағы бойынша атайды.

      Мысалы: "Полковник Әлиев", "Полковник", "подполковник Ыбыраева", "подполковник", "Штаб-сержант Бажиев", "Штаб-сержант", "Капитан Сыдықов", "Капитан", "Сержант Қалиева", "Сержант", "Қатардағы жауынгер Омаров", "Қатардағы жауынгер".

      Бағыныстылар мен кішілер қызметі бойынша бастықтар мен үлкендерге тіл қату кезінде оларды әскери атағы бойынша "мырза, ханым" деген сөздерді қоса отырып атайды. Мысалы: "Бірінші сыныпты сержант мырза".

      Әскери қызметшілер әскери оқу орындарының әскери атағы жоқ сержанттар құрамының курсанттарымен (оқушыларымен), сондай-ақ әскери оқу бөлімдерінің (бөлімшелерінің) курсанттарымен сөйлескен кезде оларды "Курсант" деп немесе "Курсант" деген сөзге оның тегін қосып, "Сіз" деп сөйлеседі. Мысалы: "Курсант Қалиев".

      Оларға бастық немесе үлкен тіл қатқан кезде сырқаттанған адамдарды қоспағанда, әскери қызметшілер саптық қалыпты қабылдайды және өзін таныстырады: өзінің лауазымын, әскери атағы мен тегін атайды. Қол алысу кезінде үлкені қолын бірінші береді. Егер үлкені қолғапсыз болса, кішісі қол алысар алдында оң қолының қолғабын шешеді. Баскиімсіз әскери қызметшілер қол алысумен қоса басын жеңіл иеді.

      Әскери қызметшілер саптан тыс бір-біріне тек әскери атағы бойынша ғана емес, аты мен әкесінің аты бойынша да тіл қатыса алады.

      Әскери атақтарды бұрмалау, әдепсіз сөздерді, лақап және мазақ аттарды қолдану, дөрекі және тек тегі бойынша тіл қату әскери қызметшілердің ар-намысы мен қадір-қасиеті ұғымымен сәйкес келмейді және оған жол берілмейді.

      Ескерту. 159-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      160. Саптан тыс, бұйрықтар берген немесе алған кезде әскери қызметшілер саптық қалыпты қабылдауға міндетті, ал баскиімі бар кезде бұйрық беруші оған қолын апарады.

      Әскери қызметші баяндаған немесе баяндауды қабылдаған кезде баяндау аяқталысымен қолын баскиімінен түсіреді. Егер баяндаудың алдында "Тік тұр" командасы берілсе, онда баяндаушы бастықтың "Еркін тұр" командасы бойынша оны қайталайды және қолын баскиімінен түсіреді.

      161. Командирдің (бастықтың) немесе үлкенінің алдында басқа әскери қызметшіге тіл қатқан кезде одан рұқсат сұрау қажет.

      Мысалы "Полковник мырза. Подполковник Ниязовпен сөйлесуге рұқсат етіңіз".

      162. Қоғамдық орындарда және көлікте бос орын болмаған кезде әскери қызметші өз орнын әскери атағы бойынша үлкенге беруге міндетті.

      Егер кездескен кезде бастықтың (үлкеннің) еркін өтіп кетуі мүмкін болмаса, бағынысты (кіші) жол беруге және сәлемдесіп, оны өткізіп жіберуге міндетті.

      Әскери қызметшілер азаматтық тұрғындарға қатысты әдептілік сақтауы, егде адамдарға, әйелдерге және балаларға ерекше көңіл бөлуі, азаматтардың ар-намысы мен қадір-қасиетін қорғауға ықпал етуі, сондай-ақ оларға қайғылы оқиғалар, өрт және табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар кезінде көмек көрсетуге тиіс.

      163. Әскери қызметшілерге бастық (үлкен) болған кезде қолын киімінің қалтасында ұстауға, оның рұқсатынсыз отыруға рұқсат етілмейді.

      164. Әскери киім нысаны – Қазақстан Республикасының Президенті бекіткен әскери қызметшілердің Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріне, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарына тиесілігін айқындайтын ерекшелік және айырым белгілері бар нысанды киім (киім-кешек) пен жарақ.

      Әскери қызметшілер салтанатты, күнделікті, далалық, арнайы киім нысанымен және арнайы киім-кешек заттарымен қамтамасыз етіледі.

      Қарулы Күштердің әскери киім нысанын кию және айырым белгілерін тағу қағидаларын Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрі, ал әскери киім нысанының жекелеген заттарын кию және айырым белгілерін тағу ерекшеліктерін басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың бірінші басшылары белгілейді.

      Әскери киім нысанын киіп жүру құқығына барлық әскери қызметшілер, сондай-ақ әскери жиындарға шақырылған әскери міндеттілер мен запастағы немесе отставкадағы және әскери киім нысанын киіп жүру құқығымен әскери қызметтен шығарылған және әскери даярлықтан өтетін азаматтар ие болады.

      Жазғы немесе қысқы киім нысанына көшу гарнизон бастығының бұйрығымен белгіленеді.

      Айырым белгілері және (немесе) әскери киім нысанының нышаны бар киімді, сондай-ақ нысанды киім мен арнайы киім-кешекті заңсыз кию (пайдалану) заңда белгіленген жауапкершілікке әкеп соқтырады.

      Әскери қызметшілерге (мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерінен басқа) әскери бөлімнен тыс жерде, демалуда немесе демалыста, сондай-ақ арнайы қызметтік міндеттерді орындау кезінде әскери киім нысанын кимеуге рұқсат етіледі.

      Ескерту. 164-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      165. Әскери әдептілік, мінез-құлық және әскери сәлемдесуді орындау қағидалары, сондай-ақ запастағы немесе отставкадағы азаматтар үшін міндетті. Олар әскери киім нысанын киіп жүрудің белгіленген қағидаларын сақтауға тиіс.

Әскери сәлемдесу

      166. Әскери сәлемдесу әскери қызметшілердің ұйымшылдығының, өзара сыйластығының белгісі және жалпы мәдениетінің көрінісі болып табылады.

      Барлық әскери қызметшілер кездескен (озып өткен) кезде Қарулы Күштердің Саптық жарғысында (бұдан әрі – Саптық жарғы) белгіленген қағидаларды қатаң сақтай отырып, бір-бірімен сәлемдесуге міндетті.

      Бағыныстылар мен әскери атағы бойынша кішілер бірінші болып, ал олардың жағдайлары тең болған кезде бірінші көрген сәлемдеседі.

      167. Әскери қызметшілер одан басқа:

      1) Отанның бостандығы мен тәуелсіздігі үшін болған ұрыстарда, әскери борышын орындау кезінде қаза тапқан жауынгерлердің ескерткіштері мен қабірлеріне тағзым етуге;

      2) әскери бөлімнің Жауынгерлік Туын, сондай-ақ әскери корабльге келгенде және одан кеткен кезде Әскери-теңіз жалауын;

      3) әскери бөлімшелер ілесіп жүретін қаралы топты қарсы алуға міндетті.

      168. Әскери бөлімдер мен бөлімшелер сапта тұрған кезде команда бойынша:

      1) Қазақстан Республикасының Президентін;

      2) барлық тікелей бастықтарға, армия генералдарын, генерал-полковниктерді, адмиралдарды, сондай-ақ әскери бөлімде (бөлімшеде) инспекциялау (тексеру) жүргізуге басшылық жасау үшін тағайындалған адамдарды қарсы алады;

      3) Отанның бостандығы мен тәуелсіздігі үшін болған ұрыстарда, әскери борышын орындау кезінде қаза тапқан жауынгерлердің ескерткіштері мен қабірлеріне тағзым етеді;

      4) әскери бөлімнің Жауынгерлік Туын, ал әскери корабльде Әскери-теңіз жалауын, ол көтерілген және түсірілген кезде;

      5) әскери бөлімшелер ілесіп жүретін қаралы топты қарсы алады;

      6) кездескен кезде бір-біріне сәлемдеседі.

      169. Саптан тыс болған кезде сабақтар уақытында және сабақтан бос уақытында әскери қызметшілер бастықтарды "Тік тұр" немесе "Тұр. Тік тұр" командасы бойынша қарсы алады.

      Саптан тыс сабақтарда, сондай-ақ тек офицерлер қатысып отырған кеңестер уақытында командирлерге (бастықтарға) әскери сәлемдесу үшін "Офицер мырзалар" командасы беріледі.

      "Тік тұр", "Тұр. Тік тұр" немесе "Офицер мырзалар" командасын қатысушы командирлердің (бастықтардың) үлкені немесе келген командирді (бастықты) бірінші көрген әскери қызметші береді.

      Осы команда бойынша барлық қатысушылар орындарынан тұрады, келген командир (бастық) жаққа бұрылады және саптық қалыпты қабылдайды.

      Қатысушы командирлердің (бастықтардың) үлкені келушіге жақындап, оған баяндайды. Мысалы: "Полковник мырза. Бөлімнің офицерлер құрамы кеңеске жиналды. Бөлім штабының бастығы майор Артықов".

      Келген командир (бастық) баянатты қабылдап, "Еркін тұр" немесе "Офицер мырзалар" командасын береді, ал баяндаушы осы команданы қайталайды, одан кейін барлық қатысушылар "еркін тұр" қалпын қабылдайды.

      170. "Тік тұр" немесе "Тұр. Тік тұр" командасын беру және командирге (бастыққа) баяндау ол әскери бөлімге немесе бөлімшеге осы күні алғаш келген кезде жүзеге асырылады. Корабль командиріне "Тік тұр" командасы ол корабльге әрбір келген (корабльден түскен) кезде беріледі.

      Үлкен командир (бастық) болған кезде кішіге әскери сәлемдесу үшін команда берілмейді және баяндау жүзеге асырылмайды.

      Сыныптық сабақтар өткізу кезінде "Тік тұр", "Тұр. Тік тұр" немесе "Офицер мырзалар" командасы әрбір сабақ алдында және ол аяқталған кезде беріледі.

      "Тік тұр", "Тұр. Тік тұр" немесе "Офицер мырзалар" командасы командирге (бастыққа) баяндау алдында, егер бұл ретте басқа да әскери қызметшілер қатысып отырған жағдайда беріледі, ал олар болмаған кезде тек командирге (бастыққа) баяндалады.

      171. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Гимні (бұдан әрі – Мемлекеттік Гимн) орындалған кезде әскери сәлемдесу Саптық жарғының 28-тармағының талаптарына сәйкес орындалады.

      172. Әскери бөлімдер мен бөлімшелерге әскери сәлемдесуді орындау үшін:

      1) әскери бөлімді немесе бөлімшені жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру кезінде, маршта, сондай-ақ тактикалық сабақтар мен оқу-жаттығуларда;

      2) басқару пункттерінде, байланыс тораптарында, жауынгерлік кезекшілік пен жауынгерлік қызмет өткеру орындарында;

      3) оқ ату (ұшыру) уақытында атыс шебі мен атыс (бастапқы) бекінісінде;

      4) әуеайлақтарда ұшуларды жасау уақытында;

      5) құрылыс, шаруашылық жұмыстарын орындау уақытында, қару-жарақ пен әскери техникаға қызмет көрсету (қаруды тазалау) кезінде, сондай-ақ шеберханаларда, парктерде, ангарларда, зертханаларда;

      6) спорттық жарыстар мен ойындар барысында;

      7) тамақ ішу кезінде, "Ұйқыға" сигналынан кейін және "Тұрыңдар" сигналына дейін;

      8) душтарда, моншаларда, дәретханаларда, жуыну бөлмелерінде және сырқаттанған адамдарға арналған үй-жайларда команда берілмейді.

      Аталған жағдайларда бастық немесе үлкені келген бастыққа тек баяндайды.

      Мысалы: "Майор мырза, төртінші танк ротасы оқу-жаттығу оқ атуларының екінші жаттығуын орындауда. Рота командирі капитан Жотабаев".

      Жерлеу рәсіміне қатысатын бөлімшелер әскери сәлемдесуді орындамайды.

      173. Әскери бөлімде өткізілетін салтанатты жиналыстарда, конференцияларда, сондай-ақ спектакльдерде, концерттер мен кинода әскери сәлемдесу үшін команда берілмейді және командирге (бастыққа) баяндалмайды.

      Жеке құрамның жалпы жиналыстарында әскери сәлемдесу үшін "Тік тұр" немесе "Тұр. Тік тұр" командасы беріледі және командирге (бастыққа) баяндалады.

      Мысалы: "Подполковник мырза. Батальонның жеке құрамы жалпы жиналысқа келді. Батальон штабының бастығы майор Манабаев".

      174. Бастықтың немесе үлкеннің "Армысыздар, сарбаздар (жауынгерлер)!", "Армысыздар, офицер мырзалар!" деген сәлемдесуіне сапта немесе саптан тыс тұрған барлық әскери қызметшілер "Саулығыңызды тілейміз (тілеймін)" деп жауап береді; егер бастық немесе үлкені "Сау болыңдар, жауынгерлер (мырзалар)" деп қоштасса, онда әскери қызметшілер: "Сау болыңыз" деп жауап береді. Жауаптың соңына "мырза (ханым)" сөзі және әскер тегі немесе қызметі көрсетілмей, әскери атағы қосылады.

      Мысалы: "Саулығыңызды тілейміз (тілеймін), кіші сержант мырза", "Сау болыңыз, бас старшина мырза", "Сау болыңыз, лейтенант мырза".

      175. Егер командир (бастық) қызмет тәртібімен әскери қызметшіні құттықтаса немесе оған алғыс айтса, онда әскери қызметші командирге (бастыққа): "Қазақстан Республикасына қызмет етемін" деп жауап береді.

      Егер командир (бастық) әскери бөлімді (бөлімшені) құттықтаса, онда әскери бөлімнің жеке құрамы созылыңқы түрде үш дүркін "Урамен" жауап береді, ал егер командир (бастық) алғыс айтса, жеке құрам "Қазақстан Республикасына қызмет етеміз" деп жауап береді.

Командирлерге (бастықтарға) және инспекциялау (тексеру) үшін келген адамдарға таныстыру тәртібі

      176. Әскери бөлімге келген үлкен командирге (бастыққа) тек бөлімнің командирі ғана таныстырылады. Басқа адамдар үлкен командир (бастық) тек оларға тікелей тіл қатқан кезде әскери лауазымын, әскери атағы мен тегін айта отырып, өзін таныстырады.

      177. Әскери қызметшілер өздерінің тікелей бастықтарына:

      1) әскери лауазымға тағайындалған кезде;

      2) әскери лауазымды тапсырған кезде;

      3) әскери атақ берген кезде;

      4) орденмен немесе медальмен наградтаған кезде;

      5) іссапарға, емделуге немесе демалысқа кеткенде және қайтып келгенде таныстырады.

      Өзін тікелей бастығына таныстыра отырып, әскери қызметшілер өзінің әскери лауазымын, әскери атағын, тегін және таныстыру себебін айтады.

      Мысалы: "Майор мырза. Бірінші мотоатқыштар ротасының командирі капитан Мананбаев. Маған капитан әскери атағы берілу жағдайына байланысты өзімді таныстырамын".

      178. Бөлімге жаңадан тағайындалған келісімшарт бойынша әскери қызметшілер бөлім командиріне және оның орынбасарларына, ал батальонға, ротаға немесе оған тең бөлімшеге тағайындау алған кезде көрсетілген бөлімшелердің командиріне (бастығына) және оның орынбасарларына өзін таныстырады.

      Бөлім командирі жаңадан келген офицерлерді бөлімнің офицерлер құрамына офицерлердің жақында өтетін кеңесінде немесе бөлім сапқа тұрғызылғанда, ал бөлім мен батальон сержантын бөлім сапқа тұрғызылғанда таныстырады.

      Әскери бөлімді инспекциялау (тексеру) кезінде оның командирі инспекциялауды (тексеруді) жүргізуге басшылық жасау үшін тағайындалып келген адамға, егер ол бөлім командирімен тең әскери атақта тұрса немесе атағы бойынша одан жоғары болса өзін таныстырады; егер инспекциялаушы (тексеруші) атағы бойынша бөлім командирінен кіші болса, онда ол әскери бөлім командиріне өзін таныстырады.

      Инспекциялау (тексеру) басталар алдында әскери бөлімнің командирі инспекциялаушыға (тексерушіге) инспекцияланатын (тексерілетін) бөлімшелердің командирлерін таныстырады.

      179. Инспекциялаушы (тексеруші) бөлімшелерге келген кезде осы бөлімшелердің командирлері оны қарсы алады және оған баяндайды.

      Егер инспекциялаушы (тексеруші) бөлімшеге әскери бөлім командирімен бірге келсе, онда бөлімше командирі инспекциялаушыға (тексерушіге) егер соңғысы әскери бөлімнің командирімен әскери атағы тең болған немесе атағы бойынша одан жоғары болған жағдайда баяндайды.

      Егер инспекциялау (тексеру) уақытында үлкен командир (бастық) келсе, онда оған әскери бөлімнің (бөлімшенің) командирі баяндайды, ал инспекциялаушы (тексеруші) өзін таныстырады.

      180. Әскери бөлімге (корабльге) Қазақстан Республикасының Президенті және тікелей бастықтар келген кезде әскери бөлім (корабль) командирі осы адамдарды қарсы алады, баяндайды және әскери бөлімнің (корабльдің) орналасқан жері бойынша ілесіп жүреді.

      Қорғаныс министрлігі, Қарулы Күштер Бас штабы департаменттерінің, бас басқармаларының (басқармаларының), басқа да әскерлер мен әскери құралымдар орталық басқару органдарының бастықтарын олардың әскери атақтарына қарамастан, сондай-ақ әскери бөлімге шақырылған құрметті келушілерді әскери бөлім (корабль) командирі қарсы алады, өзін таныстырады және оларға әскери бөлімнің (корабльдің) орналасқан жері бойынша ілесіп жүреді.

      181. Әскери қызметшілер үлкен командирлердің (бастықтардың) жекелеген қызметтік тапсырмаларын орындау үшін әскери бөлімге (бөлімшеге) келген кезде әскери бөлім (бөлімше) командирі өзін тек әскери атағы бойынша үлкеніне таныстырады. Қалған жағдайларда келушілер әскери бөлім (бөлімше) командиріне өзін таныстырады және өзінің келу мақсаты туралы баяндайды.

      Инспекциялаушылардың (тексерушілердің) немесе үлкен командирлердің (бастықтардың) жекелеген қызметтік тапсырмаларын орындайтын әскери қызметшілердің барлық нұсқаулары әскери бөлім командирі арқылы беріледі. Аталған адамдар әскери бөлімнің (бөлімшенің) командиріне инспекциялау (тексеру) немесе оларға жүктелген қызметтік тапсырмалардың орындалу нәтижелері туралы хабарлауға міндетті.

      Әскери бөлімнің (бөлімшенің) әскери қызметшілеріне сұрауды жүргізу кезінде инспекциялаушылар (тексерушілер) осы Жарғының талаптарын (13-қосымша) басшылыққа алады.

2-тарау. Ішкі тәртіп
Жалпы ережелер

      182. Ішкі тәртіп – бұл заңдармен, жалпыәскери жарғылармен, бұйрықтармен және нұсқаулықтармен айқындалған әскери қызметшілерді әскери бөлімде (бөлімшеде) орналастыру, күнделікті қызметі мен тұрмысы және тәуліктік нарядтың қызмет өткеру қағидаларын қатаң сақтау.

      Ішкі тәртіпке:

      1) барлық әскери қызметшілердің заңдармен, әскери жарғылармен, бұйрықтармен және нұсқаулықтармен айқындалған міндеттерін терең түсінуімен, ұғына және нақты орындауымен;

      2) әскерлер қызметін нақты ұйымдастырумен және тәуліктік нарядтың қызметін үлгілі өткерумен;

      3) күн тәртібі мен қызмет уақытының регламентін нақты орындаумен;

      4) мақсатты бағытталған тәрбие жұмысымен, командирлердің (бастықтардың) жоғары талап қоюшылығын бағыныстылар мен олардың денсаулығын сақтау туралы ұдайы қамқорлық көрсетуімен үйлестірумен;

      5) жауынгерлік даярлықты анық ұйымдастырумен;

      6) қару-жарақты және әскери техниканы, басқа да материалдық құралдарды пайдалану (қолдану) қағидаларын орындаумен; әскери қызметшілер орналасқан жерлерде әскери жарғылардың талаптарына жауап беретін олардың күнделікті қызметі, өмірі мен тұрмысы үшін жағдайлар жасаумен;

      7) әскери бөлім орналасқан ауданда өрт қауіпсіздігі талаптарын сақтаумен, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі шараларды қабылдаумен қол жеткізіледі.

1. Әскери қызметшілерді орналастыру
Жалпы ережелер

      183. Әскери бөлімдер әскери қалашықтарда орналастырылады.

      Әскери қалашық деп бір жер учаскесінде орналасқан және әскери бөлімдерді пәтерлерге орналастыру үшін, сондай-ақ Қарулы Күштердің әскери қызметшілерін, азаматтық персоналын орналастыру үшін айқындалған мақсатына арналған ғимараттар мен құрылыстар кешені түсініледі.

      Әскери қалашықтар жабық, оқшауланған және ашық болып бөлінеді.

      Жабық әскери қалашықтарға өткізу жүйесі белгіленген әскери қалашықтар жатады.

      Елді мекендерден тыс орналасқан әскери қалашықтар оқшауланған болып табылады.

      Оқшауланған және жабық әскери қалашықтарға жатпайтын әскери қалашықтар ашық деп аталады.

      Қарулы Күштерде бейбіт және соғыс уақытында пайдаланылатын қызметтік-тұрғын үй қоры, коммуналдық құрылыстар мен жер учаскелері мемлекеттік меншік болып табылады. Олар міндетті есепке алынуға, дұрыс пайдалануға және ұқыпты ұсталуға тиіс.

      Әскери қалашықтардың жылжымайтын мүлкін және бөлімдер мен бөлімшелерді орналастыру ерекшеліктерін Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының бірінші басшылары айқындайды.

      Ескерту. 183-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      184. Қарулы Күштерді орналастыру және оның тұрақты іс-қимылы үшін берілген жер учаскелері олардың иелігінде және пайдалануында болады.

      185. Қарулы Күштерге қорғаныс мұқтажы үшін ғимараттар, құрылыстар, объектілер мен басқа да мүлік беріледі, сондай-ақ заңнамада белгіленген тәртіппен оларды кері қайтарып алу жүргізілуі мүмкін.

      186. Бөлімнің барлық үй-жайлары мен аумағын бөлімшелер арасында әскери бөлім командирі бөледі.

      187. Корабльдердегі матростар мен старшиналардан басқа, мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілері казармаларда орналастырылады.

      188. Әрбір ротаны орналастыру үшін мынадай үй-жайлар көзделуге тиіс:

      1) жеке құрам үшін ұйықтайтын үй-жай (казарма, кубриктер);

      2) ақпараттық-тәрбие жұмысы және психологиялық оңалту бөлмесі;

      3) рота кеңсесі;

      4) взводтар командирлері мен сержанттарының бөлмесі;

      5) қару сақтауға арналған бөлме;

      6) қару тазалауға арналған орын;

      7) спорт сабақтарына арналған орын;

      8) тұрмыстық қызмет көрсету бөлмесі (орны) (шеберхана);

      9) рота мүлкі мен әскери қызметшілердің жеке заттарын сақтауға арналған қойма;

      10) киім-кешек пен аяқкиімді кептіруге арналған бөлме;

      11) душы бар жуынатын бөлме;

      12) аяқкиім тазалауға арналған орын;

      13) дәретхана.

      Әрбір батальон орналасқан жерде:

      1) батальон командирі;

      2) батальон басқармасы;

      3) батальон штабы үшін бөлмелер бөлінеді.

      Әскери бөлімде сабақ өткізу үшін қажетті сыныптар жабдықталады. Әрбір бөлімде жауынгерлік даңқ (тарих) бөлмесі (орны) жабдықталады және әскери бөлімнің (корабльдің) құрмет кітабы мен құрметті келушілер кітабы жүргізіледі. Жеке құрамды, сондай-ақ қарудың, оқ-дәрілер мен басқа да әскери мүліктің сақталуына бақылауды жүзеге асыру үшін жеке құрам орналасқан орындарда, тәуліктік наряд қызмет өткеретін орындарда, қару сақтауға арналған бөлмеге кіреберісте және оның ішінде бөлім бойынша кезекшіге шығарумен бейнеқадағалау жүйесі орнатылады.

      Орындалатын міндеттердің ерекшеліктеріне сүйене отырып, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері, басқа да әскерлері мен әскери құралымдары бірінші басшыларының шешімімен үй-жайлар құрамы мен оларды жабдықтау тәртібі өзгертілуі мүмкін.

      189. "Тұрғын үй қатынастары туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 13-1-тарауына сәйкес айқындалған тұрғынжайға мұқтаж әскери қызметшілер мен олардың отбасы мүшелері әскери қызмет өткеру кезеңінде мемлекет есебінен тұрғынжаймен қамтамасыз етіледі. Әскери қызметшілер мен олардың отбасы мүшелерін тұрғынжаймен қамтамасыз ету "Тұрғын үй қатынастары туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген тәртіппен жүргізіледі.

      Отбасылы әскери қызметшілер әскери бөлім орналасқан жерден тыс орналастырылады. Бойдақ әскери қызметшілер әскери бөлім орналасқан жерде мерзімді қызмет сарбаздарынан бөлек орналастырылуы мүмкін.

      Бұл ретте әскери бөлім орналасқан жерде уақытша орналастырылған әскери қызметші әйелдер үшін ер адамдардан бөлек жеке ұйықтайтын үй-жайлар, сабақтарға дайындалуға, кеңестер өткізуге және демалуға арналған бөлмелер, душ және дәретханалар, сондай-ақ тұрмыстық қызмет көрсету мен жуынуға арналған бөлмелер жабдықталады.

      Ескерту. 189-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      190. Мерзімді қызмет өткеру және әскери оқу орнында оқу уақытында әскери қызметшілер казармаларда орналастырылады. Курсанттарға сонымен қатар әскери оқу орнында (әскери факультетте) оқу уақытында жатақханалар берілуі мүмкін.

      Әскери оқу орындарының офицерлер қатарынан тыңдаушылары оқу кезеңіне қызметтік тұрғын жайлармен қамтамасыз етіледі.

      191. Кімге болса да, казармалар мен жатақханалардың ұйықтайтын үй-жайларын қоспағанда, әскери бөлімдердің ғимараттары мен құрылыстарында тұруға жол берілмейді.

      192. Мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерін ұйықтайтын үй-жайларға орналастыру бір адамға кемінде он екі текше метр ауа көлемі есебінен жүргізіледі.

      Ұйықтайтын үй-жайлардағы кереуеттер ротаның штаттық-лауазымдық тізіміне сәйкес жүйелілікпен орналастырылады және олардың әрқайсысының жанында немесе бірге қосылған екеуінің жанында кереует жанына қойылатын тумбочкаларға, табуреттерге (орындықтарға) орын қалатындай, ал кереуеттер қатарының арасында жеке құрамды сапқа тұрғызуға қажетті бос орын болатындай етіп орналастырылады; кереуеттер түзулігін сақтаумен сыртқы қабырғалардан елу сантиметрдей алыс орналастырылуы керек. Кереуеттер бірдей (стандартты) болуға тиіс.

      Ұйықтайтын үй-жайлардағы кереуеттер бір немесе екі қабатты болып орналастырылуы мүмкін.

      Әскери қызметші әйелдер кереуеттері бір қабатты болып орналастырылған ұйықтайтын үй-жайларда бөлек орналастырылады.

      193. Жасаған ерліктері үшін немесе құрметті сарбаздар (матростар) ретінде рота, корабль, атаулы шекара бөлімшесі (атаулы шекара заставасы) тізіміне мәңгі енгізілген әскери қызметшілер үшін ұйықтайтын үй-жайда көрнекті жерде ұдайы үлгілі жағдайда ұсталатын кереует қойылады. Кереуеттің тұсына батырдың портреті және оның ерлігінің сипаттамасы ілінеді.

      Ескерту. 193-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 17.05.2022 № 893 Жарлығымен.

      194. Кереует жанындағы тумбочкада жуынатын және ұстара аспаптары, қол орамалдар, киім мен аяқкиім тазалауға арналған керек-жарақтар, жеке пайдаланатын басқа да ұсақ-түйек заттар, сондай-ақ кітаптар, жалпыәскери жарғылар, фотоальбомдар, дәптерлер мен басқа да жазу құралдары сақталады.

      Мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерінің фотоаппараттарды, аудио-, бейне-, радиоэлектрондық техника мен ұялы телефондарды сақтау және пайдалану тәртібі мемлекеттік құпияларды қорғау жөніндегі заңнама талаптарымен айқындалады. Көрсетілген заттар ротаның қоймасында сақталады. Оларды сақтау тәртібіне, сақталуына, қабылдау мен беруге рота старшинасы (рота сержанты) немесе оны ауыстыратын адамдар жеке жауап береді.

      195. Казармада орналасқан әскери қызметшінің төсек-орны көрпеден, екі жаймадан, тысы бар жастықтан, матрацтан, матрац астына төселетін көрпеден тұрады. Төсектер бірдей жиналуға және күні бойы жинақы ұсталуға тиіс. Төсекке киім-кешекпен (демалу кезінде рота бойынша кезекшіден басқа) және аяқкиіммен жатуға рұқсат етілмейді. Одан басқа әрбір әскери қызметші кереует жанына төселетін кілемшемен, бір жұп тапочкамен, сондай-ақ бет және аяқ сүртетін орамалдармен жабдықталады.

      196. Зат қапшығына салынған пальто (шинель), астары жылы далалық күртеше мен шалбар, баскиімдер казарма үй-жайларында орналастырылған арнайы шкафтарда, ал газтұмшалардан басқа жеке қорғаныс құралдары сөрелерде; салтанатты киім-кешек, спорт киімі мен жұмыс киімі ротаның мүлкін және әскери қызметшілердің жеке заттарын сақтауға арналған қойманың шкафтарында сақталады. Арнайы киім ұйықтайтын үй-жайлардан тыс шкафтарда сақталады. Тиісті жағдайлар болған кезде әскери қызметшілердің киім-кешегі, спорт киімі мен жеке заттары жеке шкафтарда (ұяшықтарда) сақталуы мүмкін.

      Киім-кешектің барлық түрлерін сақтауға арналған орындар әскери қызметшілерге бекітіліп беріледі және оларда әскери қызметшінің әскери атағы, тегі мен аты-жөні көрсетілген жапсырмалармен белгіленеді. Мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерінің барлық киім-кешек мүлкі заттарында олардың әскери билетінің нөмірін көрсете отырып тиісті таңба қойылады.

      Киім-кешек пен белдік белбеулер ұйқыға жатар алдында мұқият және бірдей күйде табуретке (орындыққа) қойылады, аяқкиім кереуеттің аяқ жағына қойылады. Киім, іш киім және аяқкиім қажет кезде киім-кешек пен аяқкиімді кептіруге арналған бөлмелерде кептіріледі.

      197. Қару мен оқ-дәрілер, оның ішінде оқу-жаттығу, бөлімшелерде тәуліктік наряд адамдары ұдайы күзететін, терезелерінде темір торлары бар жеке бөлмеде сақталады. Бөлменің есігі жарық және электр дыбысты дабылдамамен жабдықталуға тиіс. Дабылдаманың құрылымы сақтау орындарын ашу, сондай-ақ сымның зақымдалуы кезінде оның іске қосылуын қамтамасыз етуге тиіс. Бөлмеде тәулік бойы толық жарық болуға тиіс. Қару сақтауға арналған бөлменің бөлім бойынша кезекшіге шығарылған сигнал беру құрылғысы болуға тиіс. Дабылдама авариялық қоректендірілген болуы қажет.

      Техникалық дабылдама құралдарының жай-күйі үшін бөлімше командирі жауапты болады. Оны орнату және ақаусыз жай-күйде ұстау үшін бөлім бойынша бұйрықпен мамандар қатарынан пайдалану тобы тағайындалады.

      Қаруды сақтауға арналған бөлме есігінің қарайтын көзшесі болуға және үй-жайдың ішіне қарай ашылуға (бір жаққа қарай жылжуға) тиіс. Темір торлы есік немесе жылжымалы темір торлы қабырға орнатуға рұқсат етіледі.

      Оқшашарлар (оқшашарларға қосалқы ұңғылар), автоматтар, карабиндер, винтовкалар мен қол гранатаатқыштары, сондай-ақ сүңгі-пышақтар пирамидада, ал пистолеттер мен оқ-дәрілер құлыпқа жабылатын темір шкафтарда немесе жәшіктерде сақталады. Пирамидада жаяу әскердің шағын күректері, газтұмшалар, ал болат дулығалар пирамиданың үстінде сақталады. Қару сақтауға арналған бөлмеде штаттық қарумен бірге оптикалық көздеу және байқау аспаптары да сақталады және орналастырылады.

      Оқу-жаттығу қаруы мен оқу-жаттығу оқ-дәрілері жауынгерліктен бөлек сақталуға тиіс. Жеке пирамида болмаған кезде оқу-жаттығу қаруын жауынгерлікпен бірге сақтауға рұқсат етіледі, бұл ретте оны сақтау орны "Оқу-жаттығу қаруы" деген жазумен белгіленеді және қоршаумен бөлінеді. Оқу-жаттығу пистолеттері бөлімше әскери қызметшілерінің жауынгерлік пистолеттерімен бірге сақталады. Оқу-жаттығу патрондары қару сақтауға арналған бөлмеде құлыпқа жабылатын және мөрленген жеке жәшікте сақталады.

      Спорттық қару жауынгерлікпен бірге сақталады. Оны сақтау орны "Спорттық қару" деген жазумен белгіленеді. Спорттық қаруға патрондар жауынгерлік патрондармен бірге сақталады. Оқу-жаттығу, спорттық қаруды, оқу-жаттығу және спорттық патрондарды беру жауынгерлікті бергендей жүргізіледі. Оқ-дәрілерді оларды ұстау үшін жабдықталмаған шкафтар мен жәшіктерде сақтауға жол берілмейді.

      Қырағылықты күшейту, жауынгерлік әзірлікті арттыру, шабуылдау қатері туындаған кезде және жедел жағдай өзгерген басқа да жағдайларда, сондай-ақ Мемлекеттік шекараны қорғауды (күзетуді) жүзеге асыратын және қамтамасыз ететін жеке орналасқан бөлімшелерде, айдауылдау және түзету мекемелері мен мемлекеттік объектілерді күзету бөлімшелерінде қару мен оқ-дәрілерді сақтау, беру тәртібі уәкілетті орган басшысының бұйрығымен айқындалады.

      Ескерту. 197-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      198. Қаруы бар пирамидалар, пистолеттер мен оқ-дәрілері бар шкафтар мен жәшіктер, сондай-ақ бөлімшенің қару сақтауға арналған бөлмелері сенімді тиектермен жабдықталуға, құлыпқа жабылуға және нөмірлі мөрлермен: пирамидалар – рота (бөлімше) бойынша кезекшінің мөрімен, ал қару сақтауға арналған бөлме – рота (бөлімше) бойынша кезекшінің және әскери бөлім бойынша кезекшінің (бригада бөлімшелері орталықтандырылмай орналастырылған жағдайда – бөлімше командирінің мөрімен); пистолеттер, жауынгерлік және оқу-жаттығу оқ-дәрілері бар шкафтар мен жәшіктер – бөлімше командирінің (рота старшинасының) мөрімен мөрленуге тиіс.

      Кезекші бөлімше тағайындалған қару мен пирамидаларды сақтауға арналған бөлменің кілттері осы бөлімшенің рота бойынша кезекшісінде болуға тиіс.

      Әскери бөлімнің басқа да бөлімшелерінің қаруы мен пирамидаларын сақтауға арналған бөлменің кілттері әскери бөлім бойынша кезекшіде мөрленген пеналда сақталады. Осы кілттерді қажет кезде рота бойынша кезекшілер әскери бөлім командирінің немесе штаб бастығының нұсқауы бойынша, ал әскери бөлімді жауынгерлік әзірліктің әртүрлі дәрежелеріне келтірген кезде әскери бөлім бойынша кезекшінің рұқсатымен береді.

      Қосалқы кілттер рота (бөлімше) командирінде мөрленген пеналда, құлыпқа жабылатын сейфте сақталады.

      Қару сақтауға арналған бөлмеде материалдық құралдардың тізімдемесі ілінеді, оған осы бөлмеде бар пирамидалардың, шкафтардың, жәшіктердің, стенділердің, плакаттар мен басқа да мүліктердің саны енгізіледі. Тізімдемеде жәшіктердің, шкафтардың мүкәммалдық нөмірі мен олардың қандай мөрмен мөрленгені көрсетіледі.

      Әрбір пирамидаға (шкафқа, жәшікке) жауапты адамның бөлімшесі, әскери атағы, тегі мен аты-жөні, пирамиданың (шкафтың, жәшіктің) нөмірі және ол мөрленетін мөрдің нөмірі көрсетілген жапсырма бекітіледі.

      Пирамидада (шкафта, жәшікте) онда сақталатын қару мен мүліктің түрін және санын көрсете отырып тізімдеме ілінеді. Пирамиданың (шкафтың) әрбір ұясының қасына қарудың түрі мен нөмірі және газтұмшаның нөмірі, сондай-ақ олар бекітіліп берілген адамдардың әскери атағы, тегі мен аты-жөні көрсетілген жапсырма жапсырылуға (бекітілуге) тиіс.

      Қару сақтауға арналған бөлмеде, пирамидаларда, шкафтарда, жәшіктерде бар барлық тізімдемелерге рота (бөлімше) командирі қол қояды.

      Бір әскери бөлімнің бірнеше бөлімшесінің қаруы мен оқ-дәрілері бір бөлмеде сақталған жағдайда бөлім командирінің бұйрығымен қару мен оқ-дәрілерді орналастыру, сақтау және сақталуын қамтамасыз ету тәртібі үшін жауапты тағайындалады, ол бөлме мүлкінің тізімдемесіне де қол қояды.

      Қару мен оқ-дәрілер сақтауға арналған бөлмелерді ашу тек бөлімше командирінің, әскери бөлім бойынша кезекшінің және бөлімше бойынша кезекшінің қатысуымен жүргізіледі. Көрсетілген адамдардың біреуі болмаған жағдайда ашу әскери бөлім командирінің жеке рұқсатымен жүргізіледі.

      Бөлімді (бөлімшені) жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру кезінде рота (бөлімше) бойынша кезекші қару сақтауға арналған бөлмені, қару мен оқ-дәрілерді беруді жеке өзі жүргізеді.

      Қару сақтауға арналған бөлмеде басқа да мүлікті сақтауға жол берілмейді.

      199. Батальон (әскери бөлім басқармасы мен қызметтері) келісімшарт бойынша әскери қызметшілерінің (жеке табельдік қаруға құқығы бар) жеке қаруы, оларға патрондар және радиоактивті сәулелену мөлшерін өлшеуіштер роталардың біреуіндегі (әскери бөлім штабындағы) құлыпқа жабылатын темір шкафта сақталады. Бұл ретте патрондар оның сақталуына жауап беретін адам мөрлеген құлыпқа жабылатын темір жәшікте болуға тиіс. Тәуліктік нарядта қызмет өткеру үшін келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге берілетін патрондар жәшіктен тыс шкафта сақталуға тиіс. Шкафты рота (бөлімше) командирі немесе рота старшинасы (әскери бөлім бойынша кезекші, рота сержанты) мөрлейді. Әскери бөлім бойынша кезекшіде болатын келісімшарт бойынша әскери қызметшілердің жеке қаруы, патрондары мен радиоактивті сәулелену мөлшерін өлшеуіштері бар шкафта одан басқа, қарауыл бастығына жасырын түрде шығарылған электр дыбыстық дабылдамасы болуға тиіс.

      Батальонның келісімшарт бойынша әскери қызметшілерінің жеке қаруы бар шкафтың және патрондары бар жәшіктердің кілттері бөлімше командирінде, ол болмаған кезде – рота старшинасында (рота сержантында) сақталады, ол қызметтен кеткен кезде бөлім бойынша кезекшіге мөрленген пеналда тапсырылады, ал әскери бөлім басқармасы мен қызметтерінің әскери қызметшілерінің әскери бөлім бойынша кезекшісінде сақталады. Олардың қосалқы кілттері әскери бөлім штабының бастығында металл сейфте сақталады. Пистолеттер мен оларға патрондарды беру және қабылдау тәртібін әскери бөлім командирі белгілейді.

      200. Бөлімшенің қарауылдары мен кезекшісі үшін патрондар құлыпқа жабылатын және мөрленген, кілттері мен мөрі рота (бөлімше) командирінде (рота старшинасында) сақталатын темір жәшіктерде болуға тиіс. Әрбір жәшікте оқ-дәрілердің қолда барының тізімдемесі болуға тиіс. Патрондары бар жәшіктер қаруы бар пирамидаларға жақын жерде орналастырылады.

      Қарауылдары бірнеше бөлімшелерден тағайындалатын әскери бөлімдерде қарауылдар үшін патрондарды әскери бөлім бойынша кезекшінің бөлмесінде сақтауға рұқсат етіледі.

      Штаттан тыс қарумен қызмет атқаратын бөлімшелер оқ-дәрілерді қарумен бір уақытта әскери бөлім командирінің (штаб бастығының) шешімі бойынша басқа бөлімшеден алады.

      201. Спорт сабақтарына арналған бөлме (орын) спорттық тренажерлармен, гимнастикалық снарядтармен жабдықталады, кір тастарымен, гантельдермен және басқа да спорттық мүкәммалмен, сондай-ақ қауіпсіздік шаралары жөніндегі плакаттармен қамтамасыз етіледі.

      202. Ротада он бес-жиырма адамға бір шүмек (душ себезгісі) есебінен душ бөлмесі жабдықталады, бір шүмекке бес-жеті адамнан қол жуғыштар және кемінде екі ағынды сулы аяқ ванналары орнатылады, сондай-ақ әскери қызметшілердің киім-кешегін жууға арналған орын жабдықталады.

      Шеберханалар, парктер, наубайханалар, нан зауыттары, асханалар мен қазандықтар жанында, одан басқа жылы душ жабдықталуға тиіс, ал қол жуғыштар жанында сабын мен орамал болуға тиіс.

      Жылытылатын үй-жайларда су құбыры болмаған кезде су құятын қол жуғыштар орнатылады, оларда су тәулік бойы болуға тиіс. Қол жуғыштарға таза су құяр алдында қалған суы төгіледі, қол жуғыштар тазартылады, кір су шығарылады және осыған арнайы бөлінген орынға төгіледі.

      Киім-кешек пен аяқкиімді тазалау үшін жеке арнайы жабдықталған үй-жайлар немесе орындар бөлінеді. Ұйықтайтын үй-жайда аяқкиім тазалауға рұқсат етілмейді.

      203. Тұрмыстық қызмет көрсету (шеберхана) бөлмесі (орны) киім-кешек үтіктеуге арналған үстелдермен, әскери қызметшілердің әскери киім нысанын киіп жүру қағидалары және киім-кешек мүлкімен жабдықтау, киім мен аяқкиімді жөндеу нормалары бар плакаттармен, айналармен жабдықталады және орындықтармен (табуреттермен), үтіктердің қажетті санымен, сондай-ақ шаш қиюға, киім-кешек пен аяқкиімге ағымдағы жөндеу жүргізуге арналған аспаппен, мүкәммалмен, фурнитурамен және басқа да жөндеу материалдарымен жабдықталады.

      Жеке құрамның киім-кешегін шақтап тігу, киімі мен аяқкиімін жөндеу үшін әскери бөлім жанында арнайы шеберхана жабдықталады.

      204. Әскери бөлімді толықтыруға келген жеке құрам әскери ант қабылдағанға және бөлімшелерге бөлгенге дейін жеке үй-жайда орналастырылады. Бұл кезеңде оған тиісті уәкілетті органның бірінші басшысы айқындаған тәртіппен тереңдетілген зерделеу және зерттеп-қарау арқылы медициналық тексеріп-қарау жүргізіледі, егу жасалады, белгіленген нормалар бойынша киім-кешек, аяқкиім беріледі, оларды шақтап пішу мен таңбалау жүргізіледі, толықтырушы жеке құраммен мерзімді әскери қызметке әскерге шақырылғанға дейін алынған әскери даярлығын жетілдіру бойынша сабақ өткізіледі, олардың іскерлік және моральдық-психологиялық қасиеттерін зерделеу, мақсатқа бағытталған тәрбиелік және идеологиялық жұмыс ұйымдастырылады.

      Ескерту. 204-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      205. Әскери бөлім бойынша бұйрықпен толықтыруға келген жеке құрамнан жеке бөлімше құрылады, бөлімше командирі, оның тәрбие және әлеуметтік-құқықтық (тәрбие және идеологиялық) жұмыстар жөніндегі орынбасары тағайындалады, командирлер мен нұсқаушылар ретінде офицерлердің, сержанттардың (старшиналардың) қажетті саны бөлінеді.

      206. Келген буынды әскери бөлімнің бөлімшелері бойынша бөлу олар жауынгерлік даярлықты жетілдіру жөніндегі бағдарламалардан өткеннен, әскери ант қабылдағаннан, әрбір әскери қызметшінің іскерлік және моральдық қасиеттерін зерделегеннен кейін және оның денсаулық жағдайы, шақырылған (тұрғылықты) жері, сондай-ақ мамандығы мен мерзімді әскери қызметке шақырылғанға дейін алған әскери-есептік мамандығы ескеріле отырып, әскери бөлім командирі бұйрығының негізінде жүргізіледі.

      Келген буынның жеке заттары (киімі, аяқкиімі мен басқа да заттары) ретке келтіріледі, буылады және әскери бөлім оларды сәлемдемемен әскери қызметшілер көрсеткен мекенжайларға жолдайды.

      207. Бөлім орналасқан жерден тыс тұратын ротаның барлық әскери қызметшілерінің мекенжайлары, телефондары мен әрқайсысын шақыру тәсілі көрсетілген атаулы тізімдер болуға тиіс. Бұл тізімдер рота кеңсесінде және рота бойынша кезекшіде болады. Бөлім басқармасының әскери қызметшілеріне осындай тізімдер бөлім бойынша (бөлім штабы бойынша) кезекшіде болуға тиіс.

Үй-жайларды ұстау

      208. Әскери бөлімнің барлық ғимараттары мен үй-жайлары, сондай-ақ аумағы әрдайым тазалықта және реттілікте ұсталуға тиіс. Әрбір командир (бастық) ғимараттар мен үй-жайларды дұрыс пайдалану, жиһаздың, мүкәммал мен жабдықтың сақталуы үшін жауап береді.

      209. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туы және Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Елтаңбасының бейнесі, сондай-ақ әскери бөлімнің атауы бар маңдайшалар әскери бөлімдер штабтарының ғимараттарында тұрақты негізде орналастырылуы және оларға түнгі уақытта жарық түсірілуге тиіс.

      Барлық бөлмелер нөмірленген болуға тиіс. Үй-жайлардың есіктеріндегі, үй-жайларға, ғимараттарға кіреберістердегі үлгі жазбаларының тізбесі және оларды ресімдеу 14-қосымшаға сәйкес белгіленеді.

      Әрбір бөлменің кіретін есігінің сыртқы жағына (есіктің оң жағында немесе сол жағында) оның нөмірі (арналуы) көрсетілген тақтайша ілінеді, ал әрбір бөлменің ішкі жағына онда бар мүліктің (жиһаздың, мүкәммал мен жабдықтың) тізімдемесі (15-қосымша) ілінеді.

      210. Жиһаз, мүкәммал және барлық жабдық үй-жайдың заты болып табылады және әскери бөлім командирінің рұқсатынсыз бір бөлімшеден екіншісіне көшірілмейді.

      211. Казармада көрінетін жерде арнайы стендтерде күн тәртібі, сабақ кестесі, нарядтар парақтары, жеке құрамның орналасу сұлбасы (16-қосымша), ұйықтайтын үй-жайдағы температуралық режимді бақылау кестесі (17-қосымша), мүліктің тізімдемесі мен қажетті нұсқаулықтар ілінеді.

      212. Бөлмелерде (үй-жайларда) ілінетін портреттер мен картиналар рамкада болуға тиіс. Барлық үй-жайларда гүлдердің болуына, ал терезелерге ұқыпты бір түсті перделер, шымылдықтар, жалюздер ілуге рұқсат етіледі.

      Қала көшелеріне шығатын төменгі қабаттардың терезелеріндегі шынылар қажетті биіктікте күңгірт (күңгірттенуі) болуға немесе ақ бояумен сырлануға тиіс.

      Қажет болған кезде казармаға кіретін есіктер қарайтын көзшемен, сенімді ішкі бекітпемен және бөлімше бойынша тәуліктік кезекшіге шығарылған дыбыстық дабылдамамен жабдықталуы мүмкін. Осы жағдайда төменгі қабаттардың терезелеріне ішкі бекітпелері бар торлар орнатылады.

      213. Су құбыры бар барлық үй-жайлар су ішуге арналған шағын субұрқақтармен жабдықталады, ал су құбырлары жоқ үй-жайларға ішетін суы бар құлыпқа жабылған шағын бөшкелер орнатылады, олар да шағын субұрқақтармен жабдықталуы мүмкін. Шағын бөшкелер күн сайын рота бойынша кезекшінің бақылауымен шайылады және ішетін таза сумен толтырылады, аптасына бір рет оларды залалсыздандыру жүргізіледі. Шағын бөшкелердің кілттері рота бойынша кезекшіде сақталады.

      214. Барлық үй-жайлар қоқыс салуға арналған урналардың жеткілікті санымен қамтамасыз етіледі.

      Ғимараттың сыртқы есіктерінің алдында аяқкиімді тазалау үшін

      керек-жарақтар және қоқысқа арналған урналар болуға тиіс.

      215. Үй-жайларды күн сайын жинауды рота бойынша кезекшінің тікелей басшылық жасауымен тәуліктік наряд жүргізеді.

      Жинаушылар: кереуеттер мен кереует жанындағы тумбочкалардың астындағы қоқысты сыпырып шығаруға, кереуеттер қатарының арасындағы өтпелерді сыпыруға, едендерді сулы шүберекпен сүртуге (еденге суды төгіп жууға рұқсат етілмейді), қоқысты белгіленген орынға шығаруға, терезелердің, есіктердің, шкафтардың, жәшіктер мен басқа да заттардың шаңын сүртуге, кештен бастап қолжуғыштарды сумен толтыруға, урналарды тазалауға, ал темекі шегуге арналған орындарда, одан басқа оларға су (залалсыздандыратын сұйықтық) құюға міндетті.

      Сабақ уақытында үй-жайларда тазалықты ұстау тәуліктік кезекшілерге жүктеледі.

      216. Күнделікті жинаудан басқа, аптасына бір рет рота старшинасының басшылығымен барлық үй-жайларды жалпы жинау жүргізіледі. Жалпы жинау кезінде барлық төсек-орын заттары (матрацтар, жастықтар, көрпелер) үй-жайдан (казармалардан) шығарылады, мұқият қағылады және желдетіледі.

      217. Асханалардағы, наубайханалардағы және нан зауыттарындағы барлық жабдық пен мүкәммал таңбаланады, таза күйде және реттілікте ұсталады; тамақ ішкеннен кейін ыдыс тазалануға, жуылуға, ыстық сумен булануға және кептірілуге тиіс. Ыдыс сөрелерде немесе арнайы шкафтарда сақталады.

      218. Қыста ғимараттар шатырларының терезелері жабылуға, ал жазда ашылуға, бірақ арнайы тормен қорғалуға тиіс.

      Шатырлар, жертөлелер жабылады және мөрленеді, олардың кілттері осы үй-жайларды ұстауға жауапкершілік жүктелген бөлімшенің кезекшісінде сақталады. Үй-жайлардың шатырлары мен жертөлелерінде қандай да бір мүлікті сақтауға жол берілмейді.

      219. Дәретханалар унитазы бар кабиналармен (саңылаулармен) және зәрағармен он-он екі адамға бір унитаз (саңылау), зәрағар есебінен жабдықталады. Дәретханада әрбір кабинада урналар мен дәретхана қағазы болуға тиіс. Дәретханалар таза күйде ұсталуға, күн сайын залалсыздандырылуға, жақсы желдетілуге және жарық болуға тиіс. Оларды жинауға арналған мүкәммал осыған арнайы бөлінген орында (шкафта) ұсталады. Дәретханаларды ұстауды бақылау старшиналарға (сержанттарға), санитариялық нұсқаушыларға және бөлімшелер бойынша кезекшілерге жүктеледі.

      Сыртқы дәретханалар су өтпейтін қазылған шұңқырларға, тұрғын үй-жайлардан, асханалар мен наубайханалардан (нан зауыттарынан) сексен метр арақашықтықта орнатылады. Сыртқы дәретханаларға жолдар қараңғы уақытта жарық беріледі. Қажет болған кезде (түнде) жылдың суық уақытында арнайы бөлінген үй-жайларда зәрағарлар жабдықталады.

      Дәретханалардың қазылған шұңқырлары уақтылы тазаланады және залалсыздандырылады.

      220. Аудандық пайдалану бөлімдері мен өрт сөндіру органдарының рұқсатынсыз үй-жайларды қайта жобалауға, бар және тұрғызылған жаңа құрылыстарды көшіруге және бөлшектеуге, ішкі электр желілерін салуға, сондай-ақ уақытша және жаңа пештерді, дербес жылыту жүйелерін салуға жол берілмейді.

      Энергиямен жабдықтау, газбен жабдықтау және орталықтандырылған жылыту жабдықтарын және желілерін жөндеуді аудандық пайдалану бөлімдерінің күштері немесе арнайы даярлығы мен оны орындауға рұқсаты бар адамдар жүргізеді.

      Казармалық үй-жайда саппен жүруге жол берілмейді.

      221. Әскери бөлім орналасқан аудан, әскери қалашық аумағы және оған іргелес көшелер учаскелері көгалдандырылуға және тазалық пен реттілікте ұсталуға, ал қараңғы уақытта жарық берілуге тиіс. Әскери қалашық аумағы қоршалады.

      Әскери бөлім орналасқан аудан жинау үшін бөлімшелер арасында учаскелерге бөлінеді. Қоқыс күн сайын қақпағы жабылатын контейнерлерге жиналады және шығарылады. Контейнерлер төсемі қатты алаңда орналастырылады. Кемінде аптасына бір рет контейнерлер тазаланады және залалсыздандырылады.

      Әскери қалашықтың (әскери бөлімнің) аумағын жинау тәуліктік наряд күштері және түскі тамақтан кейінгі уақытта осы мақсат үшін арнайы бөлінген командалар жүргізеді. Парктік-шаруашылық күні әскери бөлім орналасқан ауданды жинау үшін командалар немесе бөлімшелер бөлінеді.

Үй-жайларды жылыту

      222. Жылыту кезеңінің басталуы мен аяқталуы гарнизон бастығының немесе әскери бөлім командирінің бұйрығымен жарияланады. Пешпен жылыту кезінде үй-жайларды жылыту, отынды қабылдау және беру тәртібі мен уақытын әскери бөлім командирі немесе гарнизон бастығы белгілейді.

      Барлық қазандықтарды, орталық және автономды жылыту жүйелерін, пештер мен мұржаларды, сондай-ақ үш айға арналған қатты және сұйық отын қорын жылыту маусымы басталғанға дейін бір ай бұрын актілер жасай отырып, гарнизон бастығының (бөлім командирінің) комиссиясы тексеруге, ал ақаулы жүйелер жөнделуге тиіс. Жылыту жүйелерін тексеру бақылау от жағуды жүргізумен жүзеге асырылуға тиіс. Мұржаларды тазалау белгіленген мерзімде жүргізіледі.

      Жылыту маусымы аяқталғаннан кейін гарнизон бастығының (бөлім командирінің) комиссиясы аудандық пайдалану бөлімімен бірлесіп акт жасай отырып, орталық және дербес жылыту жүйелерін түгендеуді жүргізеді. Түгендеу актісі негізінде жаңа жылыту маусымына дайындау жоспары және аудандық пайдалану бөлімдері мен жоғары тұрған штабтарға өтінімдер жасалады.

      223. Қыста тұрғынжайда Цельсий бойынша плюс он сегіз градустан төмен емес, ал әскери-медициналық (медициналық) бөлімшелерде Цельсий бойынша плюс жиырма градустан төмен емес, қалған үй-жайда белгіленген нормаларға сәйкес ауа температурасы ұсталады. Термометрлер үй-жайларда ішкі қабырғаларда, пештен және жылыту аспабынан алыс жерде, еденнен бір жарым метр биіктікте ілінеді.

      Ескерту. 223-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      224. Пештерді жағу жиырма сағаттан кешіктірілмей аяқталуға тиіс. Оқу және қызметтік үй-жайларда пештерді жағу таңертең жүргізіледі және сабақ (жұмыс) басталғанға дейін бір сағат бұрын аяқталуға тиіс. Үй-жайларда осы Жарғының 223-тармағында белгіленген нормалардан төмен температура кезінде пештерді жағу әскери бөлім командирінің рұқсатымен жалғастырылуы мүмкін.

      225. Жылыту кезеңі уақытында пештерді жағу үшін әскери бөлім бойынша бұйрықпен сарбаздар (матростар) қатарынан от жағушылар тағайындалады, олар алдын ала пештерді жағу қағидаларын оқуға және өрт қауіпсіздігі талаптарымен таныстырылуға тиіс. От жағушылар сабақтардан босатылмайды. Жылыту кезеңінде олар барлық нарядтардан босатылады.

      Бөлімшелерде пештерді жағуды қадағалау рота старшинасына (рота сержантына) және рота бойынша кезекшіге жүктеледі, ал әскери бөлім штабында әскери бөлім штабы бойынша кезекшіге жүктеледі.

      Тәуліктік наряд адамдарына нұсқау беру кезінде олардың тұрғын және қызметтік үй-жайларда пештерді жағу қағидаларын сақтауын бақылау қажеттілігіне ерекше назар аударылады.

      226. Ақаулы пештерді пайдалануға, оларды жағу үшін жанармай сұйықтықтарын қолдануға, от жанып жатқан пешті қараусыз қалдыруға, отынды пеште немесе пештің жанында кептіруге және оларды тұрғын үй-жайларда сақтауға, сондай-ақ үй-жайларда, дәліздер мен баспалдақтарда ағаш жаруға және аралауға жол берілмейді.

      227. Жылыту кезеңі аяқталғаннан кейін барлық пештер мен мұржалар тазалануға және рота старшинасы пәтер-пайдалану қызметінің (бөлімнің пәтер-пайдалану қамтамасыз етуді, сондай-ақ табиғатты қорғау іс-шараларын жоспарлауды және бақылауды, бөлім мұқтажы үшін бөлінген жер учаскелерін бөлуді және пайдалануға беруді, әскери қызметшілерді, жұмысшылар мен қызметкерлерді тұрғын алаңымен қамтамасыз етуді жүзеге асыратын орган) бастығымен бірлесіп қарауға тиіс, одан кейін пештердің есіктері пломбаланады немесе мөрленеді.

Үй-жайларды желдету

      228. Казармаларда үй-жайларды желдетуді рота бойынша кезекшінің қадағалауымен тәуліктік кезекші: ұйықтайтын үй-жайларды (бөлмелерді) ұйықтар алдында және ұйқыдан тұрғаннан кейін, ал сыныптарды сабақ алдында және олардың арасындағы үзілістерде жүргізеді.

      229. Жеке құрам үй-жайлардан тысқары болғанда суық уақытта терезе желкөздері (фрамугтері), ал жазғы уақытта терезелер ашылады. Егер жеке құрам үй-жайдан шықпаса, желкөздер (фрамугтер) немесе терезелер тек үй-жайдың бір жағынан, ал суық уақытта үй-жайларды желдету үшін қажетті кезеңде ашылады. Ашық желкөздер мен терезе рамалары міндетті түрде ілгектерге (бекітпелерге) бекітіледі.

      Жазғы уақытта ұйықтайтын үй-жайлардың, оқу сыныптарының, асханалардың, медициналық пункттердің, дәретханалардың терезелері жәндіктерден қорғану үшін торлармен жабдықталады.

      Бар желдету қондырғылары ақаусыз жай-күйде ұсталуға тиіс. Ағынды-сору желдеткіші әскери бөлімнің командирі белгілеген уақытта іске қосылады.

Үй-жайларға жарық беру

      230. Жарық беру тәртібін әскери бөлім командирі айқындайды. Жарық беру толық және кезекшілік (ашық емес қара көк түс) болып бөлінеді.

      Ұйықтайтын үй-жайларда ұйықтаған уақытта кезекші жарық қалдырылады. Керосинмен жарық беру кезінде кезекші шамдар толық жарықпен жағылады. Казармаларға кіреберістерде, қару сақтауға арналған бөлмелерде, дәліздерде, баспалдақтар мен дәретханаларда қараңғы түсісімен және таң атқанға дейін толық жарық ұсталады. Жарық беру режимін қадағалау кезекшілер мен тәуліктік кезекшілерге жүктеледі.

      231. Түнгі уақытта әскери бөлім орналасқан ауданның электр жарығы сөндірілмейді.

      Авария немесе басқа да себептер бойынша электр жарығын уақытша сөндірген жағдайда рота және басқа да бөлімшелер бойынша кезекшілерде резервтік (дербес) жарық беру көздері (қосалқы шамдар, қол шамдар) болуға тиіс, оларды сақтау орындарын әскери бөлім командирі айқындайды.

Елді мекендерде орналастыру

      232. Әскери бөлімдер, бөлімшелер жекелеген жағдайларда жергілікті мемлекеттік басқару органдарымен келісім бойынша елді мекендердің әкімшілік ғимараттарында, ал ғимараттар болмаған кезде тұруға жарамды үй-жайларда уақытша орналасуы мүмкін.

      233. Әскери бөлімдерді (бөлімшелерді) уақытша орналастыруға арналатын елді мекендер әскери бөлім командирінің бұйрығы бойынша санитариялық-эпидемиялық және экологиялық жағынан алдын ала тексеріледі. Санитариялық-эпидемиялық және экологиялық жағынан қолайсыз елді мекендерде орналастыруға жол берілмейді.

      234. Үй-жайларға, қалқалар мен алаңдарға орналасу алдында бөлімше командирі оларды қарап шығады, одан кейін жеке құрамды, қару-жарақ пен әскери техниканы орналастырады.

      Бөлімшелер мүмкіндігінше шоғырланып орналастырылады.

      Офицерлер, сондай-ақ әскери қызметші әйелдер бір-бірінен бөлек, өз бөлімшелері орналасқан жердің маңындағы жеке үй-жайларда орналасады.

      Қару-жарақ пен әскери техника бөлімшелер бойынша, құрылыстардан тыс, жабық (бүркемеленген) алаңдарда орналастырылады.

      235. Әрбір рота үшін оның орналасу шекарасы көрсетіледі, оның шегінде сабақ өткізу үшін оған үй-жайлар және жергілікті жер учаскелері бөлінеді, сондай-ақ жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру кезінде бөлімшелердің жиын пункті (орны) тағайындалады.

      236. Қоймаларды орналастыру үшін өрт қауіпсіздігі талаптарына жауап беретін жеке үй-жайлар бөлінеді.

      Асүйлер, наубайханалар мен моншалар, егер олар үшін жеке үй-жайлар бөлінбесе, санитариялық қағидалар талаптарын ескере отырып, өртке қатысты қауіпсіз арақашықтықта орналастырылады.

      237. Бөлімдерді (бөлімшелерді) елді мекенде уақытша орналастырған кезде бөлім (бөлімше) орналасқан жер шекарасының шегінде дәретханалар жабдықталады.

      238. Ішуге және тамақ дайындауға арналған су тек медицина қызметі тексерген және көрсеткен сумен жабдықтау пункттерінен (көздерінен) алынады; олардың ластануының алдын алу шаралары қабылданады, қажет болған кезде оларды тәулік бойы күзету ұйымдастырылады.

      239. Әрбір үй-жайда жетекші тағайындалады, ол ішкі тәртіп пен үй-жайда тұрған мүліктің сақталуы, үй-жайға іргелес аумақтың тазалығы, сондай-ақ өрт қауіпсіздігі талаптарының сақталуы үшін жауап береді.

      Әскери қызметшілерге үй-жайлар иесінің мүлкін олардың рұқсатынсыз пайдалануға жол берілмейді.

      240. Елді мекенде уақытша орналасқан кезде қару мен оқ-дәрілер құрғақ, есіктерден, пештерден, жылыту аспаптарынан алыс жерде сақталады және тәуліктік наряд ұдайы күзетеді, киім-кешек пен жабдық осы үшін арналған орындарда орналастырылады. Жеке заттар мен іш киім зат қапшықтарында сақталады.

      241. Ішкі тәртіп пен мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерін әскери бөлім орналасқан жерден сейілдемеге босату мәселелерінде казармалық орналасу үшін белгіленген қағидалар сақталуға тиіс.

Өртке қарсы қорғаныс

      242. Әскери қызметшілер өрт қауіпсіздігі талаптарын білуге, орындауға (18-қосымша) және өрт сөндіру құралдарымен жұмыс істей білуге міндетті.

      Өрт шыққан жағдайда әрбір әскери қызметші өртке қарсы қорғаныс және құтқару жұмыстарының әскери командасын (штаттық өрт сөндіру есептобын) немесе штаттан тыс өрт сөндіру командасын (өрт сөндіру нарядын) шақыруға және барлық қолда бар құралдармен өрт сөндіруге, сондай-ақ адамдарды, қару-жарақ пен әскери техниканы, мүлік пен басқа да материалдық құралдарды құтқаруға дереу шаралар қабылдауға міндетті.

      243. Әскери бөлімде өртке қарсы қорғаныс жоспары әзірленеді, оны командир бекітеді және барлық жеке құрамға жеткізеді. Әскери бөлімде өрт қауіпсіздігінің талаптарын қамтитын жоспардан үзінді-көшірме, өрт сөндіруге тартылатын күштер мен құралдардың есебі, жеке құрамды, қару-жарақ пен әскери техниканы, мүлік пен басқа да материалдық құралдарды эвакуациялау тәртібі әскери бөлім бойынша кезекшіде болуға тиіс.

      244. Әскери бөлімде өртке қарсы қорғанысты ұйымдастыруға және жай-күйіне әскери бөлім командирінің тыл (материалдық-техникалық қамтамасыз ету) жөніндегі орынбасары жауап береді. Ол:

      1) жеке құрамның өрт қауіпсіздігі талаптарын зерделеуін және оны өрт сөндіру кезіндегі іс-қимылға оқытып-үйретуді ұйымдастыруға;

      2) барлық объектілерде судың нормативтік қорларының, найзағайдан қорғау құрылғылары мен өрт сөндіру құралдарының болуын қамтамасыз етуге;

      3) кемінде үш айда бір рет әскери бөлімнің өртке қарсы қорғанысының ұйымдастырылуы мен жай-күйін тексеруге және апта сайын оқу-жаттығу өрт сөндіру жаттықтыруларын жүргізуге;

      4) өрт қауіпсіздігі талаптарының уақтылы орындалуын қамтамасыз етуге;

      5) азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті органның жақын маңдағы аумақтық бөлімшелерімен өзара іс-қимылды ұйымдастыруға міндетті.

      Ескерту. 244-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      245. Әскери бөлім командирі немесе оқу-жаттығу полигонының (оқу-жаттығу орталығының) бастығы әскери бөлімге, полигонға бекітіліп берілген аумақтарда, сондай-ақ сабақтар, оқ атулар, оқу-жаттығулар мен жауынгерлік және жұмылдыру даярлығының басқа да іс-шараларын өткізу кезінде барлық орындарда өрт қауіпсіздігі талаптарының орындалуына жауап береді.

      246. Бөлімше командирлері, қызметтер, шеберханалар, цехтар, мәдени-бос уақыт орталықтарының, зертханалардың және басқа да объектілердің бастықтары оларға бағынысты бөлімшелерде, қызметтерде, объектілерде өрт қауіпсіздігі талаптарының орындалуы және өрт сөндіру құралдарының ақаусыз жай-күйде ұсталуы үшін жауап береді.

      247. Әскери бөлімде тікелей өртке қарсы қорғанысқа өртке қарсы қорғаныс және құтқару жұмыстары қызметінің бастығы басшылық жасайды, ал ол штатпен көзделмеген жерлерде оның міндеттері келісімшарт бойынша әскери қызметшілердің біріне қоса атқару бойынша жүктеледі.

      248. Штаттық өрт сөндіру командасы жоқ әскери бөлімде бес-он бес адам санында штаттан тыс өрт сөндіру командасы құрылады.

      Штаттан тыс өрт сөндіру командасының құрамына әскери қызметшілер, әдетте, бір бөлімшеден тағайындалады.

      Командадан өрт сөндіру наряды бөлінеді, ол әскери бөлім командирі бекіткен бекеттер табеліне сәйкес өрт бекеттерінде тәулік бойы немесе белгілі бір уақыт аралығында кезекшілік атқарады.

      Өрт сөндіру командасының жеке құрамы басқа нарядтарды өткеруден босатылады.

      249. Өрт сөндіру командасының бастығы болып өртке қарсы қорғаныс және құтқару жұмыстары қызметінің бастығы тағайындалады. Бөлім штатында өртке қарсы қорғаныс және құтқару жұмыстары қызметінің бастығы болмаған кезде өрт командасының бастығы болып тыл қызметтері (материалдық-қамтамасыз ету жөніндегі) бастықтарының бірі тағайындалады.

      Ол өрт сөндіру командасының, өрт сөндіру құралдарының ұдайы әзірлігіне және әскери бөлімнің барлық жеке құрамын өрт қауіпсіздігінің талаптарын оқытып-үйретуге жауап береді.

      250. Өртке қарсы қорғаныс және құтқару жұмыстары қызметінің бастығы:

      1) әскери бөлім объектілерінің өрт қаупі ерекшеліктерін білуге, өртке қарсы қорғаныс жоспарын және өрт қауіпсіздігі талаптарын әзірлеуге қатысуға;

      2) әскери бөлім бөлімшелерінің офицерлерімен, сержанттарымен және старшиналарымен өртке қарсы даярлық, өрт сөндіру құралдарын пайдалану бойынша сабақтарды жеке өзі өткізуге, жеке құраммен өрт қауіпсіздігі талаптарын орындау жөнінде түсіндіру жұмыстарын, сондай-ақ өрт сөндіру командасының арнайы даярлығын жүргізуге, өрт сөндіру нарядына түсетін жеке құрамға нұсқау беруге және білімін тексеруге;

      3) барлық объектілердің өртке қарсы жай-күйіне тексеру жүргізуге және жеке құрамның өрт қауіпсіздігінің белгіленген талаптарын орындауына және өрт сөндіру нарядының қызмет өткеруіне күн сайын бақылауды жүзеге асыруға;

      4) барлық өрт сөндіру құралдарының, өрт дабылдамасының, өрт сөндіруді сумен жабдықтау көздерінің бар болуына, уақтылы талап етуге, ақаусыздығы мен дұрыс пайдаланылуына бақылауды жүзеге асыруға және оларды іс-қимылға ұдайы әзірлікте ұстау жөнінде шаралар қабылдауға, өрт сөндіру құралдарын тексеруді және куәландыруды ұйымдастыруға;

      5) өрт сөндіру құралдарының бар болуы мен техникалық жай-күйінің есебін жүргізуге, сондай-ақ олардың формулярлары (паспорттары) мен техникалық құжаттамасын уақтылы жүргізуге;

      6) өртке қатысты ақаулы және қауіпті қондырғыларды, жылыту және жарық беру аспаптарын пайдалануға жол бермеуге;

      7) әскери бөлім командирінің тыл (материалдық-қамтамасыз ету) жөніндегі орынбасарына олар анықталған кезде объектілердің өртке қарсы жай-күйіндегі кемшіліктер туралы баяндауға, ал тұтанудың, өрттің барлық жағдайлары туралы және қабылданған шаралар туралы дереу баяндауға;

      8) өрт сөндіруге басшылық жасауға;

      9) белгіленген есеп берулерді жоғары тұрған штабқа және жабдықталым органына уақтылы ұсынуға міндетті.

Қоршаған ортаны қорғау

      251. Әскери қызметші табиғатты сақтауға және өзінің күнделікті қызметі барысында оның байлығын қорғауға міндетті. Бұл үшін ол әскери бөлімде (бөлімшеде) болатын негізгі ластау көздерін білуге және су ресурстарының, ауаның, жердің ластануын болдырмау, жануарлар мен өсімдіктер әлемін сақтау жөніндегі қағидалармен және нұсқаулықтармен көзделген іс-шараларды қатаң орындауға тиіс.

      Өзінің іс-қимылы немесе әрекетсіздігі нәтижесінде қоршаған ортаны ластауға жол беретін әскери қызметшілер заңдарға сәйкес жауапты болады.

      252. Әскери бөлімде қоршаған ортаға теріс әсер етуді болдырмау үшін тұрақты әрекеттегі комиссия тағайындалады және барлық жеке құрамға жеткізілетін қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспары әзірленеді.

      253. Қызмет ауданында қоршаған ортаны қорғауды ұйымдастыру кезінде әскери бөлім командирі (бастық):

      1) бекітіліп берілген жер учаскелерінің мақсатты және ұтымды пайдаланылуын ұйымдастыруға;

      2) жеке құрамның қоршаған ортаны қорғау қағидаларын зерделеуін және орындауын ұйымдастыруға;

      3) қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарының уақтылы орындалуын қамтамасыз етуге міндетті.

      Әскери бөлімде қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралардың тікелей орындалуына бөлім командирінің тыл (материалдық-техникалық қамтамасыз ету) жөніндегі орынбасары басшылық жасайды.

      254. Әскери бөлім командирі және полигон бастығы полигонда оқу-жаттығулар мен жауынгерлік даярлықтың басқа да іс-шараларын дайындау және өткізу кезінде қоршаған ортаға теріс әсер етуді болдырмау жөніндегі қажетті шаралардың жүзеге асырылуына жауап береді.

2. Уақытты бөлу және күнделікті тәртіп
Жалпы ережелер

      255. Әскери бөлімде уақытты бөлу оның ұдайы жауынгерлік әзірлігі қамтамасыз етілетіндей және жеке құрамның ұйымдасқан жауынгерлік оқу-жаттығуын жүргізу, жарғылық тәртіпті, әскери тәртіпті ұстау және әскери қызметшілерді тәрбиелеу, олардың мәдени деңгейін, жан-жақты тұрмыстық қызмет көрсетуді арттыру, уақтылы демалу мен тамақ ішу үшін жағдайлар жасалатындай етіп жүзеге асырылады.

      Келісімшарт бойынша әскери қызметшілердің апта сайынғы қызмет уақытының жалпы ұзақтығы бөлімді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіруді қоспағанда, еңбек заңнамасымен белгіленген жұмыс уақытының ұзақтығынан аспауға тиіс, ал мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілері қызмет уақытының ұзақтығы әскери бөлімнің күн тәртібімен айқындалады.

      Әскери қызметшілерге (мерзімді әскери қызметтің әскери қызметшілерінен, әскери оқу орындарының курсанттарынан басқа) апта сайын кемінде бір тәулік, бірақ айына кемінде алты тәулік демалыс беріледі.

      Жауынгерлік кезекшілік, жауынгерлік қызмет, тәуліктік нарядтағы қызмет, корабльдердің оқу-жаттығулары, жорықтары, жауынгерлік әзірлік және жауынгерлік даярлық жөніндегі сабақтар апта сайынғы қызмет уақытының жалпы ұзақтығын шектеусіз өткізіледі.

      Әскери бөлімнің жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігімен тікелей байланысты жедел іс-шаралар оның командирінің (үлкен бастықтың) жазбаша бұйрығы бойынша тәуліктің кез келген уақытында аға командирге (бастыққа) дереу баяндаумен орындалады.

      Апта сайынғы қызмет уақытының белгіленген ұзақтығынан артық, демалыс және мереке күндері әскери қызмет міндеттерін орындауға тартылған келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге бөлім (бөлімше) командирінің шешімімен, қызметі мүдделерін және әскери қызметшілердің тілектерін ескере отырып, демалыс аптаның басқа күндері беріледі. Демалыс ұзақтығы демалыс және мереке күндері қызметте өткізілген уақыттан немесе қызмет уақытының белгіленген ұзақтығынан артық болмауға тиіс.

      Әскери қызметшілерді белгіленген уақыттан артық, демалыс және мереке күндері әскери қызмет міндеттерін орындауға тарту, сондай-ақ оларға аптаның басқа күндері демалыс беру бөлім бойынша бұйрықпен ресімделеді.

Күн тәртібі, қызмет уақытының регламенті

      256. Әскери бөлімде тәулік ішінде, ал кейбір ережелер бойынша апта ішінде де уақытты бөлу күн тәртібімен және қызмет уақытының регламентімен жүзеге асырылады.

      Әскери бөлімнің күн тәртібі әскери бөлімнің бөлімшелері мен штабы жеке құрамының күнделікті қызметінің, оқу-жаттығуы мен тұрмысының негізгі іс-шараларын орындау уақыты бойынша айқындалады.

      Келісімшарт бойынша әскери қызметшілердің қызмет уақытының регламенті күн тәртібіне қосымша осы әскери қызметшілердің әскери қызмет міндеттерінен туындайтын негізгі іс-шараларды орындау мерзімі мен ұзақтығын белгілейді.

      Күн тәртібі мен қызмет уақытының регламенті әскери бөлім командирінің немесе жоғары тұрған штабтың бұйрығымен әскери бөлімнің алдында тұрған міндеттерді, жыл мезгілі мен жергілікті жердің климаттық жағдайларын ескере отырып белгіленеді.

      Олар оқу-жаттығу кезеңіне әзірленеді және әскери бөлім командирі немесе жоғары тұрған штаб жауынгерлік кезекшілікті, жауынгерлік қызметті, тәуліктік нарядта, қарауылда қызмет өткеру және басқа да іс-шаралар уақытына оларды орындау ерекшеліктерін ескере отырып нақтылайды.

      Жауынгерлік оқ атулар, далалық шығулар, корабльдердің оқу-жаттығуларын, маневрлерін, жорықтарын өткізу кезеңіне күн тәртібі жауынгерлік жағдайға қатысты жасалады.

      Әскери бөлімнің күн тәртібі тәуліктік нарядтың құжаттамасында, ал келісімшарт бойынша әскери қызметшілердің қызмет уақытының регламенті – әскери бөлімнің штабында және кеңселерде, бөлімше орналасқан жерлерде, жатақханаларда болады.

      257. Мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерінің және әскери оқу орындары курсанттарының (тыңдаушыларының) күн тәртібінде жеке құрамды ұйқыдан тұрғызуды жүзеге асыру, таңертеңгі дене жаттығуын өткізу, таңертеңгі және кешкі жуыну, таңертеңгі қарап-тексеру, сабақтар өткізуге арналған уақыт, оларға жеке өзі дайындалу, арнайы (жұмыс) киімді ауыстыру, аяқкиімді тазалау және тамақтану алдында қол жуу, тамақтану үшін уақыт, оқу орындары үшін – ғылыми үйірмелердің жұмысы, қосымша факультативтік сабақтар, қару-жарақ пен әскери техниканы күту, тәрбие, мәдени-бос уақыт және спорттық жұмыстар, жеке құрамды ақпараттандыру, жаттықтыру, радио тыңдау және телебағдарламаларды көру, медициналық пунктте сырқаттанған адамдарды қабылдау, әскери қызметшілердің жеке қажеттіліктері (кемінде екі сағат), кешкі серуендеулер, тексерулер және ұйықтау үшін сегіз сағат уақыт көзделуге тиіс.

      Тамақтану арасындағы уақыт аралығы жеті сағаттан аспауға тиіс.

      Түскі астан кейін кемінде отыз минут уақыт ішінде сабақтар немесе жұмыс жүргізілмеуге тиіс.

      258. Келісімшарт бойынша әскери қызметшілердің қызмет уақытының регламенті олардың қызметке келу және одан кету уақыты, тамақтануға арналған үзіліске (түскі асқа), жеке өзі дайындыққа (аптасына кемінде төрт сағат), күн сайын сабақ өткізуге дайындалуға және дене дайындығына (жалпы ұзақтығы аптасына кемінде үш сағат) уақыт көздеуге тиіс.

      Қызмет уақытының регламентін айқындау кезінде әскери қызметшілердің күн тәртібіне сәйкес лауазымдық міндеттерін, сондай-ақ әскери бөлімді (бөлімшені) ұдайы жауынгерлік әзірлікте ұстауға бағытталған іс-шараларды орындау қажеттілігі ескеріледі.

      Жауынгерлік кезекшілік, жауынгерлік қызмет өткеру және тәуліктік нарядта қызмет өткеру кезінде қызмет уақытының регламенті жалпыәскери жарғылармен және тиісті нұсқаулықтармен айқындалады.

      Қызмет уақытының регламентімен Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сәйкес жұмыс уақытының ұзақтығы белгіленеді, әскери қызметшілерге апта сайын кемінде бір тәулік демалыс беріледі, бірақ демалыс айына кемінде алты сағат болуға тиіс (мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерінен және әскери оқу орындарының курсанттарынан (оқушыларынан) басқа).

      Тәуліктік наряд құрамына кірмейтін келісімшарт бойынша әскери қызметшілердің әскери бөлімдегі және бөлімшедегі тәулік бойы кезекшілігіне, сондай-ақ қызметтік-жауынгерлік міндеттерді орындауын қоспағанда, оларды әртүрлі жауапты адамдардың тағайындалуына жол берілмейді.

      Келісімшарт бойынша әскери қызметшілерді казармалық жағдайға көшіру бөлім мен бөлімше үшін тек жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру жағдайларында немесе әскери бөлім (бөлімше) жауынгерлік (оқу-жаттығу жауынгерлік) міндеттерді орындаған кезде және бөлімнің (бөлімшенің) жауынгерлік әзірлігін арттыру үшін жүзеге асырылады.

      259. Келісімшарт бойынша әскери қызметшілер қызмет уақыты регламентімен айқындалған кезеңде өзінің әскери қызмет міндеттерін (қызметтік міндеттерін) орындайды.

      260. Әскери бөлімде апта сайын жауынгерлік әзірлікті тексеру және жауынгерлік, оқу-жаттығу, оқу-жаттығу жауынгерлік, оқу-жаттығу саптық, көлік пайдалану топтарының қару-жарағына және әскери техникасына қызмет көрсету, парктерді, қоймаларды, оқу материалдық-техникалық базасының объектілерін жабдықтау және көркейту, әскери қалашықтарды реттілікке келтіру, басқа да жұмыстарды жүргізу мақсатында парктік-шаруашылық күні өткізіледі. Осы күні барлық үй-жайларды жалпы жинау, сондай-ақ жеке құрамның моншада жуынуы жүргізіледі.

      Парктік-шаруашылық күндері бөлім командирінің қару-жарақ және тыл (материалдық-техникалық қамтамасыз ету) жөніндегі орынбасарларымен бірлесіп әскери бөлімнің штабы әзірлейтін және әскери бөлім командирі бекітетін жоспарлар бойынша жүргізіледі. Жоспарлардан үзінді-көшірмелер бөлімшелерге жеткізіледі.

      Парктік-шаруашылық күнін өткізу жоспарында: жұмыстар (іс-шаралар) атауы және оларды орындау уақыты; жұмыстардың қандай бөлімшелерде жүргізілетіні (объектілер, жұмыс орындары); тартылатын күштер мен құралдар (жұмыстарға бөлінетін жеке құрамның саны және өткізілетін іс-шараларды материалдық-техникалық қамтамасыз ету); жұмыстардың орындалуына және жұмыстарға бақылау жасауға жауапты лауазымды адамдар; орындалуы туралы белгі көрсетіледі. Жоспарда сондай-ақ техникалық қызмет көрсету және жөндеу бөлімшелерінен бөлінетін және паркте жұмыстардың сапалы орындалуын қамтамасыз етуге арналған арнайы бекеттер мен мамандандырылған бригадаларды ұйымдастыру көрсетіледі.

      Парктік-шаруашылық күнін өткізу жоспарында мынадай негізгі іс-шараларды орындау көзделеді:

      1) лауазымды адамдардың қару-жарақтың, әскери техника мен мүліктің барлық түрлерінің жай-күйін қарап тексеруі;

      2) экипаждардың, есептоптардың, жүргізушілер мен мамандардың қару-жарақ пен техникаға қызмет көрсету жөніндегі жоспарлы жұмыстарды орындауы, сондай-ақ оларда анықталған ақаулықтарды жоюы;

      3) электр энергиясы көздерінің және тұтынушыларының (аккумулятор батареяларының, генераторлардың, стартерлердің, электр аспаптарының, радиостанциялардың, бақылау-өлшеу аспаптарының, электр станциялары мен қоректендіру агрегаттарының, диэлектрлік қорғау құралдарының) жай-күйін тексеру және оларға қызмет көрсету;

      4) жұмысты тексеру және қару-жараққа, тұрақтандырғыштарға, оқ-дәрілерге, байланыс құралдарына, қорғаныс құралдарына, өртке қарсы жабдыққа, түнде көру аспабына қызмет көрсету және жоғары қысымды баллондарды куәландыру;

      5) эвакуациялау құралдарына, жылжымалы жөндеу құралдарына, станоктік, қуатты және басқа да жабдыққа қызмет көрсету;

      6) қосалқы құралдар мен керек-жарақтардың бар болуын тексеру, толық жабдықтау және оларға қызмет көрсету;

      7) тиеу-түсіру тетіктеріне, жарық беру және дабылдама құралдарына қызмет көрсету;

      8) кіреберіс жолдарды, парк ішіндегі жолдарды, қоршауларды, парк элементтерін жөндеу және жабдықтау, парк аумағын және парк үй-жайларын жинау;

      9) оқу-материалдық базаны (сыныптар, полигондар, ату алаңдары, автоайлақтар, танк айлақтары және басқа да объектілер) қарап тексеру және толық жабдықтау;

      10) машина бактарында және қоймаларда жанармайдың бар болуын және оның сапасын, жанармайды сақтау және ағызу құралдарының ақаусыздығын тексеру;

      11) жиһазды, казармалық жабдық пен мүкәммалды, мерзімді қызмет әскери қызметшілерінің киім-кешегі мен аяқкиімін жөндеу;

      12) әскери қалашық аумағын, казармалық үй-жайларды, оқу-материалдық базаның объектілерін, асханаларды, қоймаларды, шеберханаларды, моншаларды жинау және көркейту, бөлім аумағын қардан тазарту және басқа да жұмыстар.

      Бөлімнің парктік-шаруашылық күнін өткізу жоспарынан үзінді-көшірмелер негізінде батальондар (дивизиондар) мен роталар (батареялар) командирлері өз бөлімшелерінде парктік-шаруашылық күнін өткізу жоспарларын жасайды.

      Экипаждарға, есептоптар мен жүргізушілерге нақты міндеттерді олардың тікелей командирлері парктік-шаруашылық күнін өткізу қарсаңына қояды.

      Парктік-шаруашылық күн аяқталғаннан кейін взвод командирінен батальон командирлеріне дейін бөлімшелер командирлері команда бойынша баянатпен (жазбаша) қару-жарақ пен әскери техниканың, материалдық құралдар қорларының және бөлімше жауынгерлік әзірлігінің жай-күйі туралы баяндайды.

      Бригадалар командирлері өңірлік қолбасшылықтар, әскер тектерінің қолбасшыларына бригада жауынгерлік әзірлігінің жай-күйі туралы баянатпен жазбаша баяндайды. Өңірлік қолбасшылықтар, әскер тектерінің қолбасшылары бағынысындағы әскерлердің жауынгерлік әзірлігі туралы Қарулы Күштер түрлерінің тиісті бас қолбасшыларына баяндайды.

      261. Демалыс және мереке күндері тәуліктік наряд пен жауынгерлік кезекшілікте, жауынгерлік қызметте болатын адамдардан басқа, барлық жеке құрам үшін демалыс күндері болып табылады. Бұл күндері, сондай-ақ сабақтан бос уақытта жеке құраммен мәдени-бос уақыт, спорттық және басқа да іс-шаралар өткізіледі.

      Демалыс күндері қарсаңында өткізілетін кинофильмдер көру және басқа да қоғамдық іс-шараларды әдеттегіден бір сағатқа кеш аяқтауға, демалыс күндері ұйқыдан тұрғызуды әдеттегіден бір сағатқа кешіктіріп жүргізуге рұқсат етіледі.

Ұйқыдан тұрғызу, таңертеңгі тексеру мен кешкі тексеру

      262. Ротаның (бөлімшенің) командирі бекіткен кестеге сәйкес офицер, ротаның (бөлімшенің) сержанты немесе взвод сержанттарының (взвод командирі орынбасарларының) бірі ұйқыдан тұрғызғанға дейін он бес минут бұрын рота (бөлімше) орналасқан жерге келеді және казармада орналасқан жеке құрамның таңертеңгі ұйқыдан тұруын бақылайды. Взводтарда бақылауды бөлімше командирлері кезекпен жүзеге асыруы мүмкін.

      Бөлімшелерді мерзімді әскери қызметтің сержанттарымен (старшиналарымен) жасақтау, сондай-ақ бөлімшелерді оқу-жаттығу орталықтарында, полигондарда және лагерьлерде орналастырған кезде "Ұйқыдан тұр" сигналына дейін он минут бұрын рота (бөлімшелер) бойынша кезекші взводтар сержанттары (взводтар командирлерінің орынбасарлары) мен рота, батальон сержантын (рота старшинасын) ұйқыдан тұрғызуды жүргізеді.

      Белгіленген уақытта "Ұйқыдан тұр" сигналы бойынша ротаны (бөлімшені) жалпы ұйқыдан тұрғызу жүргізіледі.

      Ескерту. 262-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      263. Ұйқыдан тұрғаннан кейін жеке құрамға дәретханаға баруға уақыт беріледі, таңертеңгілік дене жаттығуы, төсек-орындарды реттеу жүргізіледі, әскери қызметшілердің жеке гигиена қағидаларын орындауы және таңертеңгі қарап тексеру ұйымдастырылады.

      264. Таңертеңгі қарап тексеру үшін рота (бөлімшелер) бойынша кезекшінің: "Рота (батальон), таңертеңгі тексеру үшін – сапқа тұр" командасы бойынша әскери қызметшілер көрсетілген орынға сапқа тұрады, іссапарға келгендер сол қапталға тұрады. Рота (бөлімшелер) бойынша кезекші ротаны (бөлімшені) сапқа тұрғызып, рота старшинасына (сержантына, технигіне) ротаның (бөлімшенің) қарап тексеруге әзірлігі туралы баяндайды және оның нұсқауы бойынша таңертеңгі қарап тексеру жүргізіледі.

      Келісімшарт бойынша әскери қызметшілер бөлім (бөлімше) командирінің шешімі бойынша таңертеңгі қарап тексеруге кезең-кезеңімен қатысады.

      265. Таңертеңгі қарап тексерулерде әскери қызметшілердің бар болуы мен сыртқы пішіні, олардың жеке гигиенаны сақтауы тексеріледі.

      Таңертеңгі тексеру барысында анықталған кемшіліктерді жою ұйымдастырылады. Взводтарда таңертеңгі қарап тексерулерді жүргізген сержанттар рота старшинасына (сержантына, технигіне) қарап тексеру нәтижелері туралы баяндайды.

      Рота (бөлімшелер) бойынша кезекші медициналық көмекке мұқтаж адамдарды сырқаттанған адамдарды жазу кітабына (19-қосымша) жазады, оны рота старшинасына ұсынады және ол қол қойғаннан кейін оны бөлімнің медициналық пунктіне жолдайды. Белгіленген уақытта рота (бөлімшелер) бойынша кезекші көрсетілген әскери қызметшілерді ротаның санитариялық нұсқаушысының (фельдшерінің) командасымен бөлімнің медициналық пунктіне жібереді. Санитариялық нұсқаушы (фельдшер) ол жерде медициналық қарап тексеру аяқталғанға (медициналық көмек көрсетілгенге) және сырқаттанған адамдарды емдеу туралы шешім қабылданғанға дейін болады.

      Мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерінің аяқтарының, ұйықтарының, шұлғауларының және іш киімдерінің жай-күйі кезең-кезеңімен, әдетте ұйықтар алдында тексеріледі.

      266. Кешкі серуендеу және кешкі тексеру рота командирі бекіткен кесте бойынша күн тәртібімен көзделген уақытта рота сержантының немесе рота старшинасының (взвод сержанттарының бірінің) басшылығымен жүргізіледі.

      Кешкі серуендеу уақытында жеке құрам бөлімшелер құрамында саптық әндерді орындайды. Серуендеуден кейін рота (бөлімшелер) бойынша кезекшінің: "Рота (батальон) кешкі тексеруге – сапқа тұр" командасы бойынша әскери қызметшілер тексеру үшін сапқа тұрады. Рота (бөлімшелер) бойынша кезекші ротаны (бөлімшені) сапқа тұрғызып, тиісті лауазымды адамға ротаның (бөлімшенің) кешкі тексеруге сапқа тұрғызылғандығы туралы баяндайды.

      Лауазымды адам "Тік тұр" командасын беріп, тексеруге кіріседі. Ол тексеру басталар алдында олардың жасаған ерліктері үшін немесе құрметті сарбаз ретінде ротаның (бөлімшенің) тізіміне мәңгі енгізілген әскери қызметшілердің әскери атағын, тегін атайды. Көрсетілген әскери қызметшілердің тегін атаған кезде бірінші взводтың оң қапталдағысы: "Мынадай (әскери атағы мен тегі) әскери міндетін орындау кезінде Отанның бостандығы мен тәуелсіздігі үшін ұрыста ерлікпен қаза тапты" немесе "Ротаның құрметті сарбазы (әскери атағы мен тегі) запаста (отставкада)" деп баяндайды.

      Одан кейін лауазымды адам ротаның (бөлімшенің) жеке құрамын атаулы тізім бойынша тексереді. Өз тегін естіген әрбір әскери қызметші: "Мен" деп жауап береді. Жоқ адамдар үшін бөлімше командирі жауап береді.

      Мысалы: "Қарауылда", "Демалыста".

      Тексеру аяқталғаннан кейін лауазымды адам "Еркін тұр" командасын береді, барлық әскери қызметшілерге белгілі болуға тиіс бұйрықтарды, келесі күнге наряд құрамын жариялайды және жауынгерлік әзірлік бойынша және өрт жағдайына жауынгерлік есеп жүргізеді (нақтылайды). Содан соң жеке құрамға жеке гигиена үшін уақыт беріледі. Белгіленген уақытта рота (бөлімше) бойынша кезекші "Ұйқыға жат" командасын береді және кезекші жарық жағылады. Әскери қызметшілер ұйықтауға жатады.

      Әскери қызметшілерді түнгі сабақтар мен жаттықтыруларға, оқу-жаттығуларға, марштарға, корабльдер жорықтары мен жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігінің басқа да іс-шараларына тарту жағдайларын қоспағанда, ұйықтау үшін күн тәртібімен белгіленген уақытты қысқартуға жол берілмейді. Осындай іс-шараларды жүргізу әскери бөлім командирінің бұйрығы негізінде жүзеге асырылады.

      267. Ротада (бөлімшеде) таңертеңгі тексеру мен кешкі тексеру уақытында рота (бөлімше) командирі немесе ротаның (бөлімшенің) бір офицері болған кезде рота старшинасы оған қарау (тексеру) нәтижелері туралы баяндайды.

      Таңертеңгі тексеру мен кешкі тексеруден кейін роталар (бөлімшелер) бойынша кезекшілер бөлім бойынша кезекшіге баяндаумен келеді және жеке құрамның бар болуы және жоқ болғандар туралы, ал өз еркімен кетіп қалғандар болса, олардың тегі туралы мәліметтерді ұсынады.

      268. Әскери бөлім штабының жоспары бойынша жалпы батальондық немесе бригадалық (полктік) кешкі тексерулер кезең-кезеңімен жүргізіледі. Кешкі тексеруді жүргізу үшін бөлім командирі белгілеген орын жарық болуға және батальонның (бригаданың, полктің) барлық бөлімшелеріне уақтылы жеткізілуге тиіс.

      Жалпы батальондық (бригадалық, полктік) тексерулерде батальонның (бригаданың, полктің) барлық жеке құрамы қатысуға тиіс.

      Барлық жеке құрамды атаулы тізім бойынша тексеруді роталар (бөлімшелер) командирлері жүргізеді және нәтижелері туралы батальон командиріне баяндайды.

      Жалпы бригадалық (полктік) тексерулерде батальондар мен жеке бөлімшелер командирлері тексеру нәтижелері туралы бригада (полк) командиріне баяндайды. Бригаданың (полктің) штаб бастығы немесе оның нұсқауы бойынша штаб бастығының орынбасары әскери бөлім басқармасының (штабының) жеке құрамын тексереді және олардың нәтижелері туралы бригада (полк) командиріне баяндайды.

      Жалпы батальондық (бригадалық, полктік) тексеру аяқталғаннан кейін батальон (бригада, полк) командирі "Тік тұр" командасын береді және оркестрге "Арайды" ойнауды бұйырады. Жалпы бригадалық (полктік) кешкі тексерулерді жүргізу кезінде "Арайды" ойнап біткеннен кейін оркестр ойнайды, ал әскери қызметшілер жеке өзі саптық қалыпты қабылдайды және Мемлекеттік Гимнды орындайды. Одан кейін бөлімшелер оркестрдің салтанатты маршымен әскери бөлім командирінің жанынан әскери сәлемдесуді орындаумен өтеді және өздерінің орындарына тарайды. Батальонда (бригадада, полкте) оркестр болмаған кезде техникалық дыбыс жазбасын ойнату құралдары пайдаланылады. "Арайды" ойнау басталысымен взвод және одан жоғары бөлімшелер командирлері қолын баскиіміне апарады және оркестр оны ойнауды аяқтағаннан кейін батальон (бригада, полк) командирі беретін "Еркін тұр" командасы бойынша түсіреді.

      Жалпы батальондық, бригадалық (полктік) кешкі тексерулер нәтижелері туралы командир (бастық) техникалық байланыс құралдары арқылы тікелей командирге (бастыққа) дереу баяндайды.

Оқу-жаттығу сабақтары

      269. Жауынгерлік даярлық бейбіт уақытта әскери қызметшілердің күнделікті қызметінің негізгі мазмұны болып табылады. Қазіргі заманғы ұрыста әскери қызметшілердің іс-қимыл тәсілдерін меңгеру мақсатындағы сабақтар мен оқу-жаттығулар жеңіл және қарапайым өткізілмеуге тиіс.

      Оқу сабақтары мен оқу-жаттығуларда бөлімнің барлық жеке құрамы қатысуға тиіс. Сабақтан жауынгерлік кезекшіліктегі, жауынгерлік қызметтегі, тәуліктік нарядтағы, сырқаттанған адамдар, сондай-ақ демалыс және мереке күндері белгіленген қызмет уақытынан артық әскери қызмет міндеттерін орындауға тартылғаны үшін демалыс берілген әскери қызметшілер босатылады.

      Денсаулығы бойынша сабақтан босатылған, медициналық мекемелерде емделуде болмайтын әскери қызметшілер сыныптардағы сабақтарға тартылуы мүмкін.

      Жеке құрамның сабақтан қол үзуіне кінәлі командирлер (бастықтар) тәртіптік жауапкершілікке тартылады.

      270. Сабақтар күн тәртібімен белгіленген сағатта сигнал (команда) бойынша басталады және аяқталады.

      Сабақтарды дайындау мен өткізудің тікелей ұйымдастырушылары бөлім (бөлімше) командирлері, сондай-ақ сабақтар жетекшілері болып тағайындалған офицерлер мен сержанттар болып табылады.

      Сабақтарға (оқу-жаттығуларға) шығар алдында бөлімшелер командирлері мен взводтар сержанттары (взводтар командирлерінің орынбасарлары) жеке құрамның бар болуы мен оның сыртқы пішінін, жабдықтарды шақтап тігудің дұрыстығын тексереді, сондай-ақ қару мен оқ-дәрілерді қарап тексеруді жүргізеді.

      Сабақтарды бастау үшін белгіленген уақытта бөлімшелер командирлері (сержанттар) жеке құрамды сабақ жетекшісіне тапсырады.

      Сабақтарға (оқу-жаттығуларға) бару тек бөлімше құрамында жүргізіледі.

      Сабақтар (оқу-жаттығулар) барысында бөлімшелер командирлері мен сержанттары жеке құрамның қауіпсіздік талаптарын сақтауына, қару-жарақ пен әскери техниканы, оқу материалдық-техникалық базаның сақталуына және дұрыс пайдаланылуына, құпия және басқа да қызметтік құжаттардың бар болуына, оқ-дәрілер мен басқа да материалдық құралдарды дұрыс жұмсауға бақылауды жүзеге асыруға міндетті.

      Сабақтар мен оқу-жаттығулар аяқталғаннан кейін бөлімшелер командирлері (сержанттары) барлық қару-жарақ пен әскери техниканың бар болуын, жабдықталуын, сондай-ақ қарудың, оқ-дәрілердің, оқу-жаттығу аспаптарының, оқу-жаттығу және елестету құралдарының бар болуын жеке өзі тексеруге тиіс. Бұл ретте қарудың (қару-жарақтың) ұңғылары каналдарындағы патрондардың (оқ-дәрілердің) бар болуына (жоқтығына) ерекше назар аударылады және оларды алып тастауға (атуға) шаралар қолданылады.

      Қару мен оқжатарларға арналған сөмкелерді, сондай-ақ жабдық пен басқа да мүлікті бөлімше командирлері тексереді. Жұмсалмаған оқ-дәрілер мен гильзалар белгіленген тәртіппен тапсырылады. Құпия құжаттың бар болуын бөлім командирі және әрбір офицер жеке өзі тексереді. Тексеру нәтижелері команда бойынша баяндалады.

      Сабақтар, оқ атулар мен оқу-жаттығулар аяқталғаннан кейін қару мен шанецтік аспапты тазалау, қару-жарақ пен әскери техникаға техникалық қызмет көрсету, сондай-ақ сабақтарды өткізу орнын жинау жүргізіледі.

Таңғы ас, түскі ас және кешкі ас

      271. Әскери бөлім командирі азық-түлікті алу, қазанға салу және тамақ дайындау үдерісін бақылауды ұйымдастырады. Ол үшін бөлім командирінің орынбасарлары және бөлім қызметтерінің (бөлімінің, бөлімшесінің) бастықтары қатарынан лауазымды адамдар тағайындалады.

      Тексеру үшін тағайындалған офицер бөлім бойынша кезекшімен, дәрігермен (фельдшермен) бірлесіп, асханаға азық-түлікті қазандарға салу уақытына келеді және асхана бойынша кезекшінің, бас аспаздың қатысуымен азық-түліктің тарату мәзіріне сәйкестігін және олардың тамақ дайындау кезінде толық пайдаланылуын тексереді. Тексеру нәтижелері азық-түлікті салудың толықтығын бақылау кітабына енгізіледі және бөлім командиріне (бөлім командирінің тыл, материалдық-техникалық қамтамасыз ету жөніндегі орынбасарына) баяндалады.

      Күн тәртібімен белгіленген уақытқа тамақ, сусындарды дайындау және үстел жасау аяқталуға тиіс.

      Бөлім бойынша кезекші асханаға келгенге дейін дәрігер (фельдшер) асхана үй-жайының, асханалық-асүй ыдысының және мүлкінің санитариялық-гигиеналық жай-күйін тексереді.

      Тамақ тарату басталғанға дейін дәрігер (фельдшер) бөлім бойынша кезекшімен бірлесіп, дайындалған тамақтың тарату мәзіріне сәйкестігін, оның сапасын тексеруі, үлестерді бақылап өлшеуді жүргізуге тиіс. Дәрігердің (фельдшердің) қорытындысынан кейін бөлім командирі немесе оның нұсқауы бойынша бөлім командирі орынбасарларының біреуі тамақтың дәмін көреді.

      Тексеру нәтижелері дайындалған тамақтың сапасын бақылауды есепке алу кітабына жазылады.

      Белгіленген уақытта бөлім бойынша кезекші тамақты беруге рұқсат береді. Жеке құрамның тамақ ішуі кезінде дайындалған тағамдардың температурасы санитариялық қағидалардың талаптарына сәйкес болуға тиіс.

      272. Әскери қызметшілер асханаға белгіленген уақытта, таза (тазартылған) киімде және аяқкиімде, саппен рота старшинасының (рота сержантының) командасымен келуге тиіс.

      Асханада тамақ ішу уақытында белгіленген тәртіп сақталуға тиіс. Әскери қызметшілерге баскиімде, пальтода (шинельде), астары жылы күртешеде және арнайы (жұмыс) киім нысанында тамақ ішуге тыйым салынады.

      273. Жауынгерлік кезекшіліктегі, тәуліктік нарядтағы адамдар, сондай-ақ еңбек заңнамасында және әскери қызмет өткеру туралы заңнамада көзделген басқа да жағдайларда мемлекет есебінен қазандық жабдықталымға қойылады және олар үшін бөлім командирі белгілеген уақытта тамақ ішеді (қабылдайды).

      Бөлімнің медициналық пунктіндегі науқастарға тамақ госпитальдық үлес нормалары бойынша дайындалады және бөлек жеткізіледі.

      Дайын тамақты тасымалдау қажет болған кезде ол дәрігер (фельдшер) мөрлеген, қақпақтары тығыз жабылатын, арнайы бөлінген таңбаланған ыдыста, термостарда жеткізілуге тиіс. Ыстық тағамдарды термостарда сақтау мерзімі екі сағаттан (оларды тасымалдау уақытын қоса алғанда) аспауға тиіс.

Демалыстар және әскери бөлімнің орналасқан жерінен сейілдемеге босату

      274. Келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге әскери бөлім командирі бекіткен кестеге сәйкес "Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы" 2012 жылғы 16 ақпандағы Қазақстан Республикасының Заңымен және Қазақстан Республикасы Президентінің 2006 жылғы 25 мамырдағы № 124 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында әскери қызмет өткеру қағидаларында көзделген демалыстар беріледі.

      Демалысқа кетер алдында әскери қызметшіге әскери бөлімнің командирі қол қойған және елтаңбалы мөрмен расталған белгіленген үлгідегі демалыс билеті беріледі.

      Демалыста болатын әскери қызметші жергілікті әскери басқару органында әскери есепке тұруға (есептен шығуға) міндетті, ал ол жоқ жерлерде әскери есепке алуды жергілікті атқарушы органдар (ауылдар, кенттер, ауылдық округтер әкімдері) қамтамасыз етеді (20-қосымша).

      Әскери қызмет өткеру орны бойынша демалыста болған әскери қызметші тиісті әскери бөлімде (мекемеде) есепке алуға жатады.

      Демалыстарда болу кезеңінде әскери қызметшілердің ақшалай қаражаты және әскери қызмет өткеру туралы заңнамада көзделген жағдайларды қоспағанда, өзге де қосымша төлемдері сақталады.

      275. Мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілері әскери бөлім орналасқан жерде және әскери бөлім орналасқан жерден сейілдемеге шыққан кезде гарнизон шегінде еркін жүріп-тұруға құқылы. Келісімшарт бойынша әскери қызметшілердің олар аумағында әскери қызмет өткеріп жатқан гарнизон шегінен шығуы әскери бөлім командирінің (гарнизон бастығының) рұқсатымен жүзеге асырылады. Мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерінің гарнизон шегінен шығуына (демалысқа, емделуге және іссапарға бару жағдайларын қоспағанда) жол берілмейді.

      276. Мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерін сейілдемеге жіберу әскери бөлімнің жауынгерлік әзірлігі, жауынгерлік кезекшілік, жауынгерлік қызмет және тәуліктік нарядтың қызмет өткеру сапасы төмендемейтіндей есеппен реттелуге тиіс.

      Рота (жеке бөлімше) командирі мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерін әскери бөлім орналасқан жерден бөлім командирі белгілеген күндері және уақытта, ол белгілеген тәртіппен сейілдемеге жібереді. Бөлімшеден бір уақытта отыз пайыздан аспайтын әскери қызметші сейілдемеге жіберілуі мүмкін.

      Сейілдемеге жіберуге демалыс алдындағы, демалыс, мереке алдындағы және мереке күндері кешкі тексеруге дейін рұқсат етіледі. Әскери қызметшілер әскери бөлім орналасқан жерден әскери ант қабылдағаннан кейін сейілдемеге жіберіледі.

      Бөлім командирінің рұқсатымен әскери қызметшіге аптаның басқа күндері оқу сабақтарынан кейін кешкі тексеруге дейін сейілдеме берілуі мүмкін.

      Сейілдемеге жіберу кезектілік тәртібімен жүргізіледі, сейілдемеге жіберу кезектілігін взводтар сержанттары (взводтар командирлерінің орынбасарлары) белгілейді.

      277. Әскери қызметшілер сейілдемеге жіберуге рұқсат алу үшін өзінің тікелей бастығына өтініш жасайды.

      Взводтар сержанттары (взводтар командирлерінің орынбасарлары) взводтар командирлері қол қойған сейілдемеге жіберілетін әскери қызметшілердің тізімдерін рота (бөлімше) командиріне баяндау үшін рота старшинасына ұсынады.

      278. Белгіленген уақытта рота (бөлімше) бойынша кезекші сейілдемеге жіберілетін адамдарды сапқа тұрғызады және рота старшинасына (рота сержантына) баяндайды.

      Рота старшинасы (рота сержанты) сейілдемеге жіберілетін адамдарды қарап тексереді, олардың сыртқы пішінін, олардың әскери сәлемдесу, қоғамдық орындардағы мінез-құлық қағидаларын білуін тексереді. Рота (бөлімше) бойынша кезекші сейілдемеге жіберілетін адамдарды сейілдемеге босату кітабына (21-қосымша) жазады, сейілдемеге босатылатын адамдардың тізімін жасайды және оларды бөлім бойынша кезекшіге тапсырады.

      Бөлім орналасқан жерден сейілдемеге жіберілетін мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерінің өзімен бірге әскери билеті және сейілдеме қағазы болуға тиіс.

      Сейілдеме қағазы тек сейілдемеге жіберілетін әскери қызметші әскери қызмет өткеріп жатқан гарнизон шекарасында ғана жарамды.

      279. Сейілдемеден қайтып келгеннен кейін әскери қызметші бөлім бойынша кезекшіге келеді және келгені туралы баяндайды. Бөлім бойынша кезекші сейілдеме қағаздарында және сейілдемеге босатылғандар тізімдеріне келген уақыты туралы жазба жасайды. Содан соң олар рота (бөлімше) орналасқан жерге барады, сейілдеме қағаздарын тапсырады және рота (бөлімше) бойынша кезекшіге баяндайды.

      Мысалы: "Сержант мырза. Қатардағы жауынгер Онбаев сейілдемеден келді. Сейілдеме уақытында ескерту болған жоқ (немесе патрульден ұқыпсыз сыртқы пішінім үшін ескерту алдым).

      Рота (бөлімше) бойынша кезекші сейілдемеге жіберілетін адамдар кітабына сейілдемеден қайтып келген адамдардың келген уақытын белгілейді және сейілдеме қағаздарын рота старшинасына ол қызметке келісімен тапсырады.

      280. Бөлімшеден бір уақытта елу пайыздан аспайтын курсанттар сейілдемеге жіберілуі мүмкін.

      Әскери оқу орындарының төртінші және кейінгі курстарының курсанттарын сейілдемеге жіберу оқу сабақтарынан және өздік жұмыстың міндетті сағаттарынан кейін кешкі тексеруге дейін, ал отбасы бар курсанттарды келесі күнгі сағат сегізге дейін олардың әскери тәртібі мен үлгерімін ескере отырып, оқу орнының бастығы белгілеген тәртіппен жүзеге асырылады.

      281. Жергілікті жердің елді мекендерінен алыс орналасқан әскери бөлімде (жеке бөлімшеде) және оның орналасқан жерінен көрсетілген тәртіппен сейілдемеге жіберу орынсыз болған басқа да жағдайларда әскери бөлім (жеке бөлімше) командирінің шешімі бойынша демалатын күндері мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерінің бос уақытын ұйымдастыру үшін жақын жатқан ірі елді мекен пункттеріне (қалаларға) топтық шығулар жүргізіледі.

Бөлімшелердің (командалардың) орнын ауыстыру

      282. Бөлімшелердің (командалардың) орнын ауыстыру әскери бөлім командирінің немесе үлкен командирдің (бастықтың) бұйрығы негізінде жүргізіледі. Бөлімшелердің (командалардың) орнын ауыстыру өз командирлерінің немесе команда бастығының (жетекшісінің) басшылығымен штаттық бөлімше немесе құрама команда құрамында жүзеге асырылуы мүмкін. Әр түрлі бөлімшелердің әскери қызметшілерін іссапарға жіберген кезде олардан команда құрылады және сержанттар (старшиналар) немесе офицерлерден команда басшысы тағайындалады. Бөлімше командиріне (команда бастығына) әскери бөлімде іссапар куәлігі және әскери бөлім командирі (штаб бастығы) қол қойған және елтаңбалы мөрмен куәландырылған қарудың түрі мен нөмірін, берілген оқ-дәрілердің санын, азық-түлік аттестаттарын көрсетумен бөлімшенің (команданың) жеке құрамының тізімі, іш киім және төсек-орын (жеті тәулікке бір жиынтық есебінен), жеке гигиена заттары және басқа да әскери мүлік беріледі. Бөлімше командиріне (команда бастығына) одан басқа, жол жүру және жолда тамақтану тәртібі, бөлімше (команда) қанша уақытқа, қайда және кімнің қарамағына жіберіледі, қауіпсіздік талаптары, қаруды сақтау және қолдану қағидалары көрсетіледі, сондай-ақ бөлімшенің (команданың) міндеттерді орындауымен байланысты басқа да нұсқаулар беріледі.

      283. Қызметтік іссапарға бару үшін бөлімшені (команданы) даярлауға ол бөлінген бөлімше командирі басшылық жасайды.

      Белгіленген уақытта бөлімше (команда) тағайындалған бөлімше командирінің (команда бастығының) басшылығымен әскери бөлім бойынша кезекшіге келеді. Әскери бөлім бойынша кезекші бөлімшенің (команданың) құрамын және қамтамасыз етілуін тексереді және оның әзірлігі туралы әскери бөлім командиріне немесе штаб бастығына баяндайды.

      Әскери бөлім командирі немесе штаб бастығы бөлімшені (команданы) қарап тексереді, оның әзірлігін тексереді, бөлімше командиріне (команда бастығына), ал қажет болған кезде барлық жеке құрамға нұсқау береді, қажет жағдайларда көлік құралдарын бөле отырып, бөлімшені (команданы) уақтылы жіберуді қамтамасыз етеді.

      284. Бөлімше командирі (команда бастығы) жеке құрамның әскери тәртіпті сақтауы мен реттілікті ұстауы, міндетті уақтылы орындауы үшін, сондай-ақ бөлімшенің (команданың) қарамағына бөлінген қарудың, оқ-дәрілер мен басқа да әскери мүліктің сақталуы үшін жауап береді.

      Белгіленген орынға келгеннен кейін бөлімше командирі (команда бастығы) қарамағына бөлімше (команда) жіберілген адамға, ал қайтып келісімен әскери бөлім командиріне (штаб бастығына) баяндайды.

      285. Машиналарда жол жүрген кезде бөлімшелер командирлері (командалар бастықтары) лек жетекшісінің (машина жетекшісінің) міндеттерін орындайды.

      Жеке құрамды жабдықталмаған, ал қысқы уақытта ашық машиналарда тасымалдауға жол берілмейді.

      Теміржол, су және әуе көлігімен жол жүру кезінде бөлімшелердің (командалардың) жеке құрамы осы көлік түрлерін пайдаланушылар үшін белгіленген қағидаларды сақтауға тиіс.

      286. Гарнизон шегінде экскурсияға, театрға, киноға және басқа да қоғамдық мекемелерге жіберілген мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілері офицерлер немесе сержанттар (старшиналар) қатарынан рота (бөлімше) командирі тағайындаған үлкеннің басшылығымен команда құрамында жүреді.

      Команданың жетекшісі жеке құрамды сапқа тұрғызады және бөлімше командирі қол қойған команданың тізіміне сәйкес болуын тексереді, қарап шығуды жүргізеді және команданың әзірлігі туралы бөлімше командиріне баяндайды. Рұқсат алысымен ол команданы белгіленген орнына алып келеді.

      Гарнизон шегінде қызметтік міндеттерін орындау үшін әскери қызметшілер офицерлер немесе сержанттар (старшиналар) қатарынан әскери бөлім штабының бастығы тағайындаған үлкеннің басшылығымен команда құрамында жүреді.

      Осы жағдайда команданың жетекшісі жеке құрамды сапқа тұрғызады және әскери бөлім штабының бастығы қол қойған команданың тізіміне сәйкес болуын тексереді, қарап тексеруді жүргізеді және команданың әзірлігі туралы штаб бастығына немесе оның орнындағы адамға баяндайды. Рұқсат алысымен ол команданы белгіленген орнына алып келеді.

      287. Бөлімшеден екі және одан артық әскери қызметші кеткен кезде олардың қатарынан жетекші тағайындалады. Саны үш және одан артық адам болатын командалар белгіленген орынға саппен жетекшінің басшылығымен (демалуға арналған қоғамдық мекемелерге барудан басқа) барады.

      Жаяу тәртіппен саппен келе жатқан командалардың түнгі уақытта лектің басында және соңында сигнал беретін қол шамдары, ал күндізгі уақытта – сигнал беретін жалаушалары болуға тиіс.

Әскери қызметшілерге келу

      288. Әскери қызметшілерге келуге рота командирі бөлім командирі белгілеген уақытта, әскери бөлімде осы үшін арнайы бөлінген келушілер бөлмесінде (орнында) рұқсат береді.

      289. Әскери бөлім бойынша бұйрықпен әскери қызметшілерге келу уақытында келушілер бөлмесі бойынша кезекші тағайындалады. Оның міндеттері әскери бөлім командирі бекіткен нұсқаулықта айқындалады.

      Әскери қызметшілерге келуге ниет білдірген адамдар келушілер бөлмесіне әскери бөлім бойынша кезекшінің, ал әскери оқу орындарында бақылау-өткізу пункті бойынша кезекшінің рұқсатымен жіберіледі.

      290. Әскери қызметшілердің отбасы мүшелері және басқа да адамдар әскери бөлім жеке құрамының өмірімен және тұрмысымен танысу үшін әскери бөлім командирінің рұқсатымен казармаға, асханаға, бөлімнің жауынгерлік даңқ (тарихы) бөлмесіне және басқа да үй-жайларға кіре алады.

      Оларға ілесіп жүру және қажетті түсініктемелер беру үшін осы үшін даярланған әскери қызметшілер тағайындалады.

      291. Спирттік ішімдіктері, есірткі заттары бар, сондай-ақ алкогольдік, есірткілік немесе өзге де мас күйдегі келушілер әскери қызметшілерге баруға жіберілмейді. Бөгде адамдарға әскери бөлімнің казармаларында және басқа да үй-жайларында түнеуге рұқсат етілмейді.

3. Әскери бөлімді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру

      292. Әскери бөлімді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіруді Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрі, Қарулы Күштері Бас штабының бастығы, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының басшылары осы құқықты берген командирлер (бастықтар) жүргізеді.

      293. Әскери бөлімді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру оны белгіленген мерзімде жауынгерлік міндеттерді орындауға даярлау мақсатында жүргізіледі. Міндеттерді орындауға әзірлік мерзімі жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіруге сигнал алынған сәттен бастап саналады. Әскери бөлімді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру кезінде әскери бөлімнің жеке құрамы оған тиесілі қару-жарақпен және әскери техникамен, басқа да материалдық құралдармен тұрақты орналасу пунктінен белгіленген (көрсетілген) аудандарға шығарылады.

      294. Әскери бөлімді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру тәртібі әскери бөлім командирінің тікелей басшылық жасауымен штаб әзірлейтін және үлкен командир (бастық) бекітетін жоспармен айқындалады. Онда:

      1) жеке құрам мен бөлімшелерді хабарландыру тәртібі;

      2) әскери бөлім бойынша кезекшінің (жедел кезекшінің) және тәуліктік нарядтың басқа да адамдарының іс-әрекеттері;

      3) кезекші күштер мен құралдардың іс-қимылы;

      4) әскери бөлімнің жиын ауданы, бөлімшелердің жиын пункттері және оларға жеке құрамды шығару, қару-жарақ пен әскери техниканы, басқа да материалдық құралдарды әкелу (әкету) тәртібі;

      5) әскери бөлімді шоғырландыру аудандары және олардағы бөлімшелердің орналасу орындары, сондай-ақ әскери бөлімнің бастапқы шебі (пункті), бағыттары мен қозғалу тәртібі;

      6) әскери бөлімді жан-жақты қамтамасыз ету жөніндегі іс-шара;

      7) басқаруды және байланысты ұйымдастыру;

      8) әскери бөлімнің Жауынгерлік Туын алып шығу (әкету) тәртібі;

      9) қаруды, оқ-дәрілер мен басқа да материалдық құралдарды беру тәртібі;

      10) жиын және шоғырландыру аудандарына шығу кезінде коменданттық қызметті ұйымдастыру;

      11) бөлімді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру құқығын пайдаланатын лауазымды адамдар;

      12) басқа да қажетті іс-шаралар көзделуге тиіс.

      295. Барлық әскери қызметшілер жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру кезінде өздерінің іс-қимыл тәртібін, оларға қатысты бөлігінде бөлімшенің, әскери бөлімнің іс-қимыл тәртібін қатаң білуге тиіс.

      Істер мен лауазымды қабылдау кезінде әскери бөлімнің барлық лауазымды адамдары жергілікті жерде міндеттерді нақтылаумен жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру кезіндегі іс-қимыл тәртібін оларға қатысты бөлігінде зерделеуге міндетті.

      Әскери бөлімді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру жөніндегі іс-шараларды орындау барысында жеке құрам белгіленген мерзімде барлық бүркемелеу түрлерін, қауіпсіздік талаптарын және қару-жарақ пен әскери техниканы пайдалану қағидаларын сақтай отырып, тез және ұйымдасқан түрде әрекет етуге міндетті.

      296. Әскери бөлімдердің (бөлімшелердің) жауынгерлік әзірлігін тексеру бөлімнің (бөлімшенің) тағайындалуына сәйкес белгіленген мерзімде міндеттерін орындау қабілеттерін айқындау мақсатында жүргізіледі.

      Тексерулерді Қорғаныс министрі, Қарулы Күштер Бас штабының бастығы, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың тиісті басшылары, әскер түрлерінің бас қолбасшылары, тектерінің, өңірлік қолбасшылықтар әскерлерінің қолбасшылары, әскери бөлім командирі немесе олардың тапсырмасы бойынша адамдар кенеттен және белгіленген шектеулермен жүзеге асырады.

      Тексерулерді жүргізудің кезеңділігі мен мерзімдерін Қорғаныс министрі, Бас штаб бастығы және басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың бірінші басшылары айқындайды. Осы мақсаттарда тиісті лауазымды адамдар жауынгерлік әзірлікті кенеттен тексеру жоспарын әзірлейді.

      Жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру барысында әскери бөлім командирінің, штабының, бөлімшелер (қызметтер) командирлерінің (бастықтарының), жеке құрамның қойылған міндеттерді орындауға даярлық деңгейі, бөлімді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру кезіндегі бөлімнің басқару органдарының іс-шаралардың орындалуын қамтамасыз ете білуі, қару-жарақ пен әскери техниканың, зымырандардың, оқ-дәрілер мен материалдық құралдар қорларының жай-күйі тексеріледі.

4. Әскери қызметшілердің денсаулығын сақтау мен нығайту
Жалпы ережелер

      297. Әскери қызметшілердің денсаулығын сақтау мен нығайту, дене бітімін дамыту – оларды өзінің әскери борышын орындауға даярлаудың маңызды және ажырамас бөлігі. Командирдің (бастықтың) бағыныстылардың денсаулығы туралы қамқорлығы оның әскери бөлімнің (бөлімшенің) ұдайы жауынгерлік әзірлігін қамтамасыз ету жөніндегі негізгі міндеттерінің бірі болып табылады.

      298. Әскери қызметшілердің денсаулығын сақтау мен нығайтуға:

      1) командирлердің (бастықтардың) қызметі мен тұрмыс жағдайларын сауықтыру жөніндегі іс-шараларды жүргізуімен;

      2) оларды жүйелі шынықтырумен, дене дайындығымен және спортпен жиі шұғылдануымен;

      3) санитариялық-гигиеналық, эпидемияға қарсы және емдеу-алдын алу іс-шараларын жүзеге асырумен қол жеткізіледі.

Әскери қызметшілердің қызмет және тұрмыс жағдайларын сауықтыру

      299. Әскери қызметшілердің күнделікті қызметі жалпыәскери жарғылардың және басқа да басшылық құжаттардың олардың қызметі мен тұрмысы жағдайларын сауықтыру туралы талаптарын сақтай отырып жүзеге асырылуға тиіс. Бұл ретте орындалатын міндеттердің ерекшелігі, әскери бөлім орналасқан аудандағы климат жағдайы, экологиялық жағдай, материалдық қамтамасыз ету және қызметтік-тұрғын үй қорының жай-күйі ескеріледі.

      300. Командирлердің (бастықтардың) әскери қызметшілердің қызметі мен тұрмысы жағдайларын сауықтыру жөніндегі қызметінің негізгі бағыттары:

      1) қажетті қауіпсіздік талаптарын белгілеу және әскери қызметшілерге уақтылы жеткізу, олардың орындалуын қамтамасыз ету;

      2) санитариялық қағидаларды, жалпыәскери жарғылардың әскери қызметшілерді орналастыру, олардың тамақтануын ұйымдастыру, сумен жабдықтау, жылумен және материалдық және тұрмыстық қамтамасыз етудің басқа да түрлерімен қамтамасыз ету жөніндегі талаптарын қатаң орындау;

      3) күн тәртібі мен қызмет уақытының регламентін нақты орындауды ұйымдастыру;

      4) әрбір әскери қызметшіге тиісті жабдықталым нормаларын уақтылы және толық жеткізу;

      5) әскери қызметшілердің денсаулығына зиянды факторлардың әсерлерін жою немесе белгіленген шектерге дейін төмендету, әскери бөлім (бөлімше) орналасқан аудандағы санитариялық-эпидемиялық және экологиялық жағдайды сауықтыру жөніндегі іс-шараларды жүргізу болып табылады.

Әскери қызметшілердің шынығуы, дене дайындығымен және спортпен айналысуы

      301. Әскери қызметшілердің шынығуы, дене дайындығымен және спортпен айналысуы олардың ағзасының қоршаған ортаның физикалық факторларының әртүрлі кенеттен өзгеруіне, әскери қызмет ерекшеліктерімен және жауынгерлік міндеттерді орындаумен байланысты жағдайларға төзімділігін арттыру мақсатында жүргізіледі.

      302. Әскери қызметшілерді шынықтыру жөніндегі іс-шараларды олардың командирлері (бастықтары) медицина қызметі бастығының және дене дайындығы мен спорт бастығының, сондай-ақ командир (бастық) тағайындаған басқа да адамдардың жүйелі бақылау жасауымен жүргізеді. Осы шараларды жоспарлау кезінде әскери қызметшілердің денсаулық жағдайы, олардың жасы және жергілікті жердің климат жағдайы ескеріледі. Жылдың суық уақытында әскери қызметшілердің тоңуы мен үсуінің алдын алу жөніндегі іс-шараларға, ыстық уақытта – ағза қызуының, күнге күю мен ыстық өтудің алдын алу жөніндегі іс-шараларға ерекше назар аударылады.

      303. Әскери қызметшілерді шынықтыру су, күн және ауа факторларын дене дайындығы және спорт сабақтарымен үйлесімділікте кешенді пайдалану жолымен жүйелі және үздіксіз жүргізілуге тиіс.

      Әскери қызметшілерді шынықтырудың негізгі тәсілдері:

      1) күн сайын таза ауада таңертеңгі дене жаттығуын орындау;

      2) беліне дейін суық сумен жуыну немесе аздап салқын душ қабылдау;

      3) күн сайын ұйқыға жатар алдында аяқты суық сумен жуу;

      4) қысқы кезеңде шаңғы жаттығулары мен сабақтарын өткізу;

      5) кейбір жұмыстарды жеңіл киіммен орындау;

      6) жазғы уақытта сабақтар мен спорттық іс-шараларды жеңіл киіммен өткізу, күн ванналарын қабылдау және сабақ пен жұмыстан бос уақытта, демалыс күндері ашық су тоғандарында шомылу және душ қабылдау болып табылады.

      304. Ағзаның әр түрлі жүктеме түрлеріне төзімділігін арттыру жөніндегі іс-шаралар дене дайындығы бойынша сабақтар уақытында, таңертеңгі дене жаттығуларында, оқу-жаттығу жауынгерлік қызмет үдерісінде, әскери қызметшілермен спорттық жұмыстар уақытында, сондай-ақ әскери қызметшілердің Қарулы Күштердің түрі мен әскер тегіне тиістілігін, жасы мен денсаулық жағдайын ескере отырып, жаттығудың әртүрлі тәсілдерін пайдаланумен дербес жаттықтырулар және дене жүктемесін мөлшерлеу барысында жүргізіледі.

Санитариялық-гигиеналық және эпидемияға қарсы іс-шаралар

      305. Әрбір әскери қызметші өзінің денсаулығы мен айналасындағы адамдардың денсаулығы туралы қамқорлық көрсетуге, медицина қызметкерлерінен сырқатын жасырмауға, жеке және қоғамдық гигиена қағидаларын қатаң сақтауға, зиянды әдеттерден аулақ болуға тиіс.

      306. Жеке гигиена қағидалары:

      1) таңертеңгілік жуынуды, тіс тазалауды және беліне дейін салқын сумен шайынуды;

      2) тамақ ішер алдында қолын жууды;

      3) ұйқыға жатар алдында жуынуды, тіс тазалау мен аяғын жууды;

      4) уақтылы қырынуды, шашын және тырнағын алуды;

      5) іш киімі мен төсек-орнын, шұлғауы мен ұйықтарын ауыстырумен апта сайын моншада жуынуды;

      6) бөлімшеде душ қабылдауды;

      7) киім-кешегін, аяқкиімі мен төсек-орнын таза ұстауды, жаға астарларын уақтылы ауыстыруды қамтиды.

      Әскери қызметшілердің шаш үлгісі, мұрты (егер бар болса) ұқыпты болуға, гигиена талаптарына жауап беруге және жеке қорғаныс құралдарын пайдалануға және керек-жарақтарды алып жүруге бөгет жасамауға тиіс.

      307. Қоғамдық гигиена қағидалары:

      1) ұйықтайтын үй-жайларда, дәретханаларда және басқа да жалпы пайдаланылатын бөлмелерде тазалық сақтауды;

      2) үй-жайларды жиі желдетуді;

      3) көпшілік орындарда, сондай-ақ әскери бөлім (бөлімше) орналасқан аумақта тазалық сақтауды қамтиды.

      308. Әскери қызметшілердің жұқпалы ауруларды жұқтырмауын қамтамасыз ету үшін алдын ала егу жұмыстары жүргізіледі. Егулер жоспарлы және эпидемиялық көрсеткіштер бойынша болуы мүмкін.

      Жоспарлы сақтандыру егулері әскери бөлімнің (бөлімшенің) барлық жеке құрамын алдын ала егулердің күнтізбелік жоспарына сәйкес, ал эпидемиялық көрсеткіштер бойынша үлкен командирдің (бастықтың) бұйрығымен жүргізіледі.

      Эпидемиялық көрсеткіштер бойынша егулерден әскери қызметшілер тек дәрігердің қорытындысы бойынша босатылады.

      Егулер туралы белгілер медициналық кітапшаларға енгізіледі.

      309. Әскери қызметші өзінде немесе онымен бірге бір пәтерде (жатақхана бөлмесінде), сондай-ақ казармада тұратын адамдар арасында жұқпалы аурудың туындағаны туралы медицина қызметкеріне баяндауға және медицина қызметі бастығының қорытындысы бойынша өзінің тікелей командирінің (бастығының) рұқсатымен қызметтік міндеттерін орындауға тиіс.

      310. Әскери бөлімде жұқпалы аурумен сырқаттанған адам анықталған кезде медицина қызметінің бастығы ол туралы дереу командирге (бастыққа) және үлкен медицина бастығына баяндайды, сырқаттанған адамдарды белсенді анықтауды, оқшаулауды және госпитальға жатқызуды, бөлімшелерді залалсыздандыруды, сырқаттанған адаммен қарым-қатынаста болған адамдарды қадағалауды жүргізеді және санитариялық-гигиеналық бақылауды күшейтеді.

      Қажет болған кезде әскери бөлімде қадағалау режимі немесе карантин енгізіледі, азаматтық тұрғындармен қарым-қатынас тоқтатылады немесе шектеледі, әскери бөлімнің ішінде жеке құрамның жиналысына және жаппай мәдени іс-шараларға жол берілмейді, қосымша оқшаулағыштар өрістетіледі.

      311. Негізгі емдеу-алдын алу іс-шаралары әскери қызметшілерді амбулаториялық, стационарлық, санаториялық-курорттық емдеу және диспансерлеу болып табылады.

      Жұқпалы аурулардың таралуының алдын алу мақсатында жүргізілетін емдеу-алдын алу іс-шаралары барлық әскери қызметшілер үшін міндетті.

      Әскери қызметшілер медициналық көмекті Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде және (немесе) міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінде өзге де денсаулық сақтау субъектілерінде алуға құқылы.

      Ескерту. 311-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      312. Диспансерлеу процесінде:

      1) әскери қызметшілердің денсаулық жағдайын медициналық бақылау;

      2) ауруларды белсенді түрде ерте анықтау;

      3) әскери қызметшілердің қызмет жағдайы мен тұрмысын зерделеу, олардың денсаулығына теріс әсер ететін факторларды анықтау;

      4) алдын алу және емдеу-сауықтыру іс-шараларын жүргізу;

      5) әскери қызметшілер арасында салауатты өмір салтын насихаттауды жүргізу іс-шаралары жүргізіледі.

      313. Әскери қызметшілердің денсаулық жағдайын медициналық бақылау:

      1) алдын ала міндетті медициналық қарап-тексеру;

      2) ауысым алдындағы міндетті медициналық қарап-тексеру;

      3) кезең-кезеңімен міндетті және профилактикалық медициналық қарап-тексеру;

      4) әскери қызметшілердің денсаулық жағдайын динамикалық байқау жүргізу арқылы жүзеге асырылады.

      Ескерту. 313-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      314. Медициналық тексеруге:

      1) әскери бөлімнің (бөлімшенің) барлық жеке құрамы – алдын алу егулер жүргізу алдында;

      2) барлық мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілері – моншада жуынар алдында;

      3) қарауылдың, кезекші күштердің (ауысымның) жеке құрамы – қарауылға және жауынгерлік кезекшілікке, жауынгерлік қызметке түсер алдында;

      4) жұмысы қолайсыз факторлардың мүмкін болатын әсерімен байланысты әскери қызметшілер, сондай-ақ диспансерлік қарқынды қадағалаудағы адамдар – олар үшін белгіленген мерзімдерде;

      5) күн сайын қызметке (жұмысқа) түсер алдында бөлімнің медицина қызметкері асхана қызметкерлері денесінің ашық жерлерін іріңді аурулар мен шағын жарақаттардың болуына қарап тексереді. Терінің іріңді аурулары, іріңдеген кесілген, күйген жаралары, сызаттарды, сондай-ақ аурулары және жұқпалы ауруларға күдігі бар адамдар қызметке (жұмысқа) жіберілмейді;

      6) асхана бойынша нарядқа тағайындалатын жеке құрам – тәуліктік нарядты таратқанға дейін;

      7) әскери бөлімге жаңадан келген, сондай-ақ демалыстардан, іссапарлардан және сауықтыру бойынша емдеу мекемелерінен келген, басқа әскери бөлімдерге кеткен барлық әскери қызметшілер – әскери бөлімге келген күні, бірақ оларды бөлімшеге жібергенге дейін;

      8) жүргізушілер – рейске шығар алдында;

      9) спорттық жарыстарға қатысушылар – жарыстар алдында алынады.

      Бұдан басқа, аптасына бір рет әскери бөлім командирі белгілеген уақытта бөлімшенің мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерінің денесін қарап тексеруді жүргізеді.

      315. Кезең-кезеңімен міндетті және профилактикалық медициналық қарап-тексеру:

      1) мерзімді әскери қызметтің әскери қызметшілеріне – жылына екі рет;

      2) офицерлер құрамының шақыру бойынша әскери қызметшілерін және келісімшарт бойынша әскери қызметшілерді – жылына бір рет жүргізіледі.

      Әскери қызметшілерді медициналық қарап-тексеруге медициналық мекемелерден дәрігер-мамандар тартылады.

      Ескерту. 315-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      316. Әскери бөлімнің (бөлімшенің) әскери қызметшілеріне медициналық қарап-тексеру жүргізу уақыты, тәртібі және орны бөлім бойынша бұйрықта жарияланады. Медициналық қарап-тексеруді демалыс күніне белгілеуге жол берілмейді.

      Ескерту. 316-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      317. Бөлімшенің жеке құрамын медициналық қарап-тексеруге барлық әскери қызметші қатысуға міндетті.

      Мерзімді әскери қызметтің әскери қызметшілерін медициналық қарап-тексеруге бөлімше командирі немесе ротаның старшинасы апарады. Олар дәрігерге бағыныстылардың денсаулық жағдайы бойынша өзінің байқағаны туралы хабарлауға тиіс.

      Бөлімшенің жеке құрамын медициналық қарап-тексеру нәтижесін дәрігер медициналық кітапшаға енгізеді. Денсаулық жағдайы бойынша диспансерлік динамикалық байқауды қажет ететін әскери қызметшілер есепке алынады және кезең-кезеңімен бақылау тұрғысынан медициналық қарап-тексеруге тартылады. Бөлімшенің (ротаның) командирі жеке құрамның медициналық қарап-тексерумен толық қамтылуына жауапты болады.

      Ескерту. 317-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      318. Қандай да бір себеппен медициналық қарап-тексеруде болмаған әскери қызметшілерді бөлімше командирі бірінші рет мүмкіндік туған кезде осы үшін әскери бөлімнің медициналық пунктіне жібереді.

      Ескерту. 318-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      319. Әскери бөлімнің жеке құрамын медициналық қарап-тексеру нәтижесін, сондай-ақ қажетті емдеу-сауықтыру іс-шараларын жүргізу жөніндегі ұсыныстарды әскери бөлімнің медицина қызметінің бастығы әскери бөлімнің командиріне баяндайды.

      Ескерту. 319-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      320. Әскери қызметшілер мен олардың отбасы мүшелерін амбулаториялық қабылдау әскери бөлімнің медициналық пунктінде және гарнизонның әскери-медициналық мекемелерінде әскери бөлім командирі мен гарнизон бастығы белгілеген сағатта жүргізіледі.

      Кенеттен сырқаттанған немесе жарақат алған әскери қызметшілер әскери бөлімнің медициналық пунктіне немесе гарнизонның әскери-емдеу мекемесіне тәуліктің кез келген уақытында дереу жіберіледі.

      321. Мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілері әскери бөлімнің медициналық пунктіне рота бойынша кезекшімен рота санитариялық нұсқаушысының немесе бөлімше командирі тағайындаған үлкеннің командасымен жіберіледі. Рота старшинасының қолы қойылған сырқаттанған адамдарды жазу кітабы бөлімнің медициналық пункті бойынша кезекшісіне амбулаториялық қабылдау басталғанға дейін екі сағаттан кешіктірілмей ұсынылады.

      Дәрігер ротаның сырқаттанған адамдарды жазу кітабына енгізілген барлық әскери қызметшілердің медициналық пунктке келуін бақылайды.

      Медициналық пункттен тыс жерге дәрігерді (фельдшерді) шақыру және сырқатты қарап тексеру жағдайында сырқаттанған адамдар сырқатының сипатына байланысты емделу үшін әскери бөлімнің медициналық пунктіне, бөлімнен тыс емдеу мекемесіне (госпитальға, ауруханаға) жіберіледі немесе оларға амбулаториялық емдеу тағайындалады.

      Дәрігердің қорытындысы бойынша келісімшарт бойынша әскери қызметшілер үй жағдайында емделу үшін қалдырылуы мүмкін.

      Дәрігер сырқаттанған адамдарды қарап тексеру нәтижелері, көрсетілген медициналық көмектің сипаты және тағайындаулар туралы медициналық кітапшаларға тиісті белгілер жасайды, ал қорытындыны әскери қызметші медициналық қамтамасыз етілуде тұрған әскери бөлімнің медицина қызметі бастығының қорытындысын бекітумен сырқаттанған адамдарды жазу кітабына тіркейді.

      Мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілері медициналық көмек алғаннан кейін ротаға санитариялық нұсқаушының немесе үлкеннің командасымен қайтып келеді. Команданың жетекшісі сырқаттанған адамдарды жазу кітабын рота бойынша кезекшіге береді, ол оны рота командиріне береді. Рота старшинасы сырқаттанған адамдарды жазу кітабындағы дәрігердің қорытындысы бойынша рота командирінің шешіміне сәйкес қажетті нұсқаулар береді.

      322. Сырқаты бойынша әскери қызмет міндеттерін орындаудан уақытша босату, сабақтар мен жұмыстардан ішінара немесе толық босату туралы қорытындыны анықтама түрінде дәрігер, ал штатында дәрігер көзделмеген әскери бөлімдерде фельдшер кемінде үш күнге береді (денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органның бұйрығымен белгіленген тұмаумен жаппай ауыру кезеңінде – алты күнге).

      Берілген мерзім өткеннен кейін әскери қызметшілер, қажет болған кезде қайта медициналық қарап тексеруге жіберілуге тиіс және қайта босатылуы мүмкін.

      Алты тәулік өткеннен кейін, емдеуді жалғастыру қажет болған жағдайда сырқат емдеу мекемесіне тексерілуге жіберіледі.

      Дәрігердің (фельдшердің) әскери қызмет міндеттерін (қызметтік міндеттерін) орындаудан ішінара немесе толық босату туралы ұсынымдары лауазымды адамдардың міндетті түрде орындауына жатады.

      Босату туралы құжаттарды ресімдеу дәрігер (фельдшер) емдеу үшін айқындаған уақытты қысқартпауға тиіс.

      Әскери қызметші қызметке келе алмаған жағдайда өзінің ауырғаны туралы командирге (бастыққа) кез келген мүмкін болатын тәсілмен хабарлауға міндетті.

      Келісімшарт бойынша әскери қызметшілерді әскери қызмет міндеттерін (қызметтік міндеттерін) атқарудан босату туралы және олардың сауыққаннан кейін қызметке шығуы әскери бөлім бойынша бұйрықта жарияланады.

      Амбулаториялық емдеу тағайындалған сырқаттанған адамдар дәрілер қабылдау және басқа да емдеу процедураларын жүргізу үшін, сондай-ақ медицина мамандарының кеңесін қажет ететін адамдар әскери бөлімнің медициналық пунктіне дәрігер сырқаттанған адамдарды жазу кітабында (медициналық кітапшасында) көрсеткен күндері және сағатта жіберіледі.

      323. Емдәмдік тамақтануды қажет ететін мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерін және әскери оқу орындарының курсанттарын тіркеу әскери бөлім командирінің бұйрығымен бөлімнің медицина қызметі бастығының қорытындысы негізінде үш ай мерзімге жүзеге асырылады.

      324. Әскери бөлім медициналық пунктінің лазаретінде диагностикалаудың, емдеу мен медициналық оңалтудың мамандандырылған әдістерін талап етпейтін аурулар кезінде білікті медициналық көмек көрсетіледі.

      Лазаретке түскен кезде сырқаттанған адамдар санитариялық өңдеуден өтеді.

      325. Әскери қызметшілерді әскери бөлімнен тыс орналасқан стационарлық емделуге дәрігердің қорытындысы бойынша бөлім командирі, ал дәрігер болмағанда жедел көмек көрсету үшін медициналық пункт бойынша кезекші фельдшер (санитариялық нұсқаушы) бір уақытта әскери бөлімнің медицина қызметінің бастығына және бөлім бойынша кезекшіге баяндаумен жібереді.

      Сырқаттанған адамдарды емдеу мекемесіне жеткізу фельдшердің (санитариялық нұсқаушының) ілесіп жүруімен әскери бөлімнің санитариялық немесе өзге де көлігімен жүзеге асырылады.

      Әскери қызметшілер әскери бөлім орналасқан жерден тыс емделуге жіберілген кезде жыл мезгіліне сәйкес нысанда киінуі және өзімен бірге емделуге жіберу туралы бөлім бойынша бұйрықтан үзінді-көшірме, бөлім командирі қол қойған жолдама, медициналық кітапшасы, жеке басын куәландыратын құжаты, жеке гигиена заттары, қажетті жеке заттары мен азық-түлікке аттестат, қажет болған кезде жарақаты туралы анықтама мен медициналық сипаттамасы, ал гарнизон шегінен тыс емделуге кеткен кезде, одан басқа, медициналық мекеме орналасқан жерге дейін және кері қайтуға жолда жүру құжаттары болуға тиіс.

      Әскери қызметшіні госпитальға шұғыл жатқызу кезінде медициналық мекемеге құжаттарды ұсыну жөніндегі міндет әскери бөлімнің командиріне жүктеледі.

      Командир (бастық) стационарлық емделудегі әскери қызметшілерге баруды ұйымдастыруға, сондай-ақ олардың емдеу мекемелерінде болуын бақылауға міндетті.

      326. Әскери бөлім орналасқан жерден тыс стационарлық емделуге түскен барлық әскери қызметшілер туралы, сондай-ақ оларды сауығуы бойынша шығару туралы әскери-медициналық мекеме (бөлім) бастығы (командирі) сол күні осы әскери қызметшілер келген бөлімнің командиріне хабарлауға міндетті.

      Келіп түскен сырқаттанған адамнан жұқпалы ауру табылғаны туралы және уланумен, жарақаттармен келіп түскен сырқаттанған адамдар туралы әскери-медициналық мекеме (бөлім) бастығы (командирі) сырқаттанған адам келіп түскен әскери бөлімнің командирін, ал жұқпалы ауру туралы, одан басқа жақын маңдағы санитариялық-эпидемиологиялық мекемені дереу хабардар етуге міндетті.

      Демалыс немесе іссапар кезеңінде ауырған әскери қызметшілер шұғыл медициналық көрсеткіштер болған кезде олар қызмет өткеретін әскери бөлімнің командирлерін әскери полиция органдары немесе жергілікті әскери басқару органдары (жергілікті атқарушы органдар) арқылы дереу хабардар ете отырып медициналық мекемелерге госпитальға жатуы мүмкін.

      Сауығып шыққаннан кейін әскери қызметшілер әскери госпитальдан немесе ауруханадан команда бойынша берілетін тиісті құжаттарымен әскери бөлімге жіберіледі, мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілері әскери бөлімге сержанттар немесе офицерлер құрамы әскери қызметшілерінің (бөлімнің медицина қызметкерінің) ілесіп жүруімен жіберіледі.

Монша-кір жуу қызметін көрсету

      327. Мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілері мен әскери оқу орындарының курсанттары (білім алушылар) кемінде аптасына бір рет моншада жуынуға, ал аспазшылар, наубайшылар және от жағушылар, одан басқа, күн сайын душ қабылдауға тиіс. Механик-жүргізушілер (жүргізушілер), қару-жарақ пен әскери техниканы пайдаланумен және қызмет көрсетумен байланысты басқа да әскери қызметшілер қажеттілігіне қарай душ қабылдайды.

      Моншада жуыну (душ қабылдау) кезінде мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілері мен әскери оқу орындарының курсанттары (білім алушылар) сабынмен (22-қосымша), орамалдармен, залалсыздандырылған жөкелермен қамтамасыз етіледі. Моншада жуыну уақыты алдын ала айқындалады, ал бір әскери қызметшінің жуыну ұзақтығы кемінде отыз минут болуға тиіс.

      Жазғы уақытта ауа температурасы жиырма бес градус және одан жоғары болған кезде әскери бөлім командирлері әскери қызметшілердің осы үшін арнайы жабдықталған орындарда душ қабылдауын ұйымдастырады.

      328. Рота моншаға рота старшинасының (үлкеннің) командасымен жіберіледі. Жауынгерлік кезекшіліктегі, жауынгерлік қызметтегі, тәуліктік нарядтағы мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілері немесе қандай да бір себептермен болмаған адамдар, сондай-ақ іссапарлар мен демалыстардан келген адамдар моншаға рота старшинасымен, басқа уақытта үлкеннің командасымен жіберіледі.

      Бөлімшелердің моншаға келуі мен моншадағы тәртіпті қадағалау үшін сержанттардан монша бойынша кезекші және мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерінен кемінде екі тәуліктік кезекші тағайындалады. Одан басқа, медициналық және денесін қарап тексеруді жүргізу, жеке құрамның жуынуы кезінде медициналық көмек көрсету үшін дәрігер (фельдшер) тағайындалады. Мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерінің моншада жуынуын есепке алуды жеке құрамның моншада жуынуын, іш киімдері мен ұйықтарын (шұлғауларын) ауыстыруды есепке алу кітабында (23-қосымша) рота старшинасы монша бойынша кезекшімен бірлесіп жүргізеді.

      Жуынушы адамдардың әрбір ауысымынан кейін моншаның үй-жайын жинау және оларды залалсыздандыру үшін монша бойынша кезекшінің қарамағына әскери қызметшілердің қажетті саны тағайындалады.

      Жуынудан кейін монша бойынша кезекші киім-кешек қызметінің бастығына (бөлім командирінің тыл, материалдық-техникалық қамтамасыз ету жөніндегі орынбасарына) моншада жуыну кезінде болмаған әскери бөлім бөлімшелерінің әскери қызметшілері саны мен тегі туралы мәлімет береді.

      329. Кір жуу кір жуатын орындарда жүргізіледі. Кір жуу тәртібін бөлім командирінің тыл (материалдық-техникалық қамтамасыз ету) жөніндегі орынбасары белгілейді.

      Кір жуатын орындарда киім-кешек пен ұйықтарды жуу мүмкін болмаған жерлерде мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерінің өздеріне оларды жууға осы үшін арнайы бөлінген жабдықталған үй-жайларда (орындарда) рұқсат етіледі. Киім-кешекті кептіру киім-кешек пен аяқкиімді кептіруге арналған бөлмелерде немесе осы үшін бөлінген орындарда жүргізіледі.

      Іш киім мен төсек-орын, орамалдар, шұлғаулар мен ұйықтар аптасына бір рет, жуынатын күні моншада ауыстырылуға тиіс, аспазшылар мен наубайшылардың іш киімі кемінде аптасына екі рет ауыстырылады. Кір киім тікелей моншада тапсырылады.

      Қажет болған жағдайда іш киімді, орамалдарды, шұлғауларды, ұйықтарды ауыстыру жиі жүргізіледі.

      330. Киім-кешекті, іш киімді, төсек-орын керек-жарақтарын арнайы өңдеу эпидемиялық көрсеткіштер бойынша әскери бөлім командирінің ерекше бұйрығымен жүргізіледі.

3-тарау. Жауынгерлік кезекшілік пен жауынгерлік қызмет.
Парктердегі, әскерлер полигондарда (лагерьлерде) орналасқан
кездегі және тасымалдау кезіндегі ішкі қызметтің ерекшеліктері
1. Жауынгерлік кезекшілік пен жауынгерлік қызмет

      331. Жауынгерлік кезекшілік – арнайы бөлінген күштер мен құралдарды жауынгерлік іс-қимылдарды жүргізуге (қамтамасыз етуге) немесе кенеттен туындаған міндеттерді орындауға белгіленген әзірлік дәрежелеріне келтіруді көздейтін кезекшіліктің ерекше түрі. Бейбіт және соғыс уақытында жүзеге асырылады.

      Жауынгерлік кезекшілік жауынгерлік міндетті орындау болып табылады.

      Кезекші күштер мен құралдардың құрамына:

      1) командалық пункттердің, басқару пункттерінің, байланыс тораптарының кезекші жауынгерлік есептоптары (ауысымдары);

      2) кезекші бөлімшелер (жауынгерлік есептоптар, кезекші ауысымдар), бекеттер, пункттер, корабльдер мен ұшу аппараттарының экипаждары;

      3) кезекші күштердің жеке құрамы мен күшейту бөлімшелері;

      4) шекара нарядтары;

      5) төтенше ахуалдар кезінде міндеттерді орындау үшін тағайындалатын Ұлттық ұлан әскери бөлімдерінің және азаматтық қорғаныс әскери бөлімдерінің құрама жасақтары, кезекші бөлімшелері;

      6) жауынгерлік кезекшілікті атқаруға (қамтамасыз етуге) тағайындалған қару-жарақ пен әскери техника, сондай-ақ бөлінетін зымырандар мен оқ-дәрілер;

      7) жауынгерлік қамтамасыз ету және қызмет көрсету күштері мен құралдары кіруі мүмкін.

      Ескерту. 331-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      332. Жауынгерлік кезекшілікті әскери бөлім командирі ұйымдастырады. Ол кезекші күштер мен құралдардың міндеттерін орындауына жауап береді.

      Әскери бөлім (кезекші бөлімшелер) командирінің орынбасарлары, әскер тектері мен қызметтер бастықтары кезекші күштер мен құралдардың жауынгерлік әзірлігіне, қамтамасыз етілуі мен даярлығына, оларға қатысты бөлігінде жауап береді.

      333. Кезекші күштер мен құралдардың құрамы, олардың міндеттері мен жауынгерлік әзірлік дәрежесі, жауынгерлік кезекшілікті атқару ұзақтығы, тәртібі, жеке құрамды, қару-жарақ пен әскери техниканы жауынгерлік кезекшілікке түсуге даярлау тәртібі және оларды ауыстыру осы Жарғының, Қорғаныс министрі, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың тиісті басшылары, Қарулы Күштер Бас штабының бастығы, әскер түрлерінің бас қолбасшылары, тектерінің, өңірлік қолбасшылықтар әскерлерінің қолбасшылары және арнайы әскерлер бастықтары бұйрықтарының талаптарына сәйкес әскери бөлім командирінің бұйрығымен айқындалады.

      Әскери бөлімнің кезекші күштері мен құралдары әскери бөлім командирі мен штаб бастығына бағынады.

      334. Жауынгерлік кезекшілікке:

      1) әскери ант қабылдамаған, тиісті даярлық бағдарламаларын белгіленген көлемде меңгермеген және жауынгерлік кезекшілікті атқаруға жіберілуге сынақ тапсырмаған, Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексімен көзделген іс-әрекеттердің белгілері бар теріс қылықтар жасаған, олар бойынша тергеу жүргізіліп жатқан және сырқаттанған әскери қызметшілерді;

      2) қару-жарақтың негізгі түрлерінен жауынгерлік оқ атулар жүргізумен жауынгерлік үйлестіруден өтпеген негізгі бөлімшелерді тағайындауға жол берілмейді.

      335. Жеке құрамды жауынгерлік кезекшілік атқаруға даярлау әскери бөлім командирі бекіткен жоспар негізінде жауынгерлік кезекшілікке әрбір түсер алдында бөлімшелер, жауынгерлік есептоптар (ауысымдар, экипаждар) құрамында жүргізіледі.

      Ол міндеттердің сипаты мен көлемін, әскери бөлімнің, бөлімшенің ерекшелігін, жауынгерлік кезекшілікті атқару уақыты мен орнын ескере отырып, әскери бөлім (бөлімше) командирінің басшылығымен жүргізіледі.

      Жауынгерлік кезекшілікке түсуге және атқаруға қару-жарақ пен әскери техниканы, зымырандарды, оқ-дәрілерді дайындау алдын ала жүргізіледі, ал рұқсат ету техникалық қызмет көрсету (жоспарлы регламенттеу жұмыстары) жүргізілгеннен кейін жүзеге асырылады.

      Кезекші күштер мен құралдарды даярлау жөніндегі барлық іс-шаралар олардың жауынгерлік кезекшілікке түсуге және атқаруға әзірлігін тексерумен аяқталады. Әзірлікті тексерудің нәтижелері бойынша жеке құрам, қару-жарақ пен әскери техника зымырандардың, оқ-дәрілер мен басқа да материалдық құралдардың белгіленген қорларымен жауынгерлік кезекшілікті атқаруға әскери бөлім командирінің бұйрығымен жіберіледі.

      336. Жауынгерлік кезекшілікке түсу тәртібі Қорғаныс министрінің, Қарулы Күштер Бас штабы бастығының, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың тиісті басшыларының, әскер түрлері бас қолбасшыларының, әскер тектері, өңірлік қолбасшылықтар әскерлері қолбасшыларының және арнайы әскерлер бастықтарының бұйрықтарымен айқындалады.

      337. Жауынгерлік кезекшілікке түсу туралы жедел кезекші, басқару пункті бойынша кезекші, кезекші жауынгерлік есептоптардың (ауысымдардың, пункттердің, бекеттердің) бастықтары (үлкендері), кезекші бөлімшелердің командирлері команда бойынша әскери бөлім командиріне және жоғары тұрған командалық пунктке (басқару пунктіне) баяндайды.

      Жедел кезекші, басқару пункті бойынша кезекші, кезекші жауынгерлік есептоптардың (ауысымдардың, пункттердің, бекеттердің) бастықтары (жетекшілері), кезекші бөлімшелердің командирлері жағдайды егжей-тегжейлі білуге, батыл және табанды әрекет жасауға, қабылданған шешімдер үшін жауаптылықты өзіне алуға және жауынгерлік міндетті орындауды қамтамасыз етуге міндетті.

      338. Жаттықтыруларды өткізудің бекітілген жоспарына сәйкес жауынгерлік кезекшілікті атқару барысында жедел кезекші, басқару пункті бойынша кезекші, кезекші жауынгерлік есептоптардың (ауысымдардың, пункттердің, бекеттердің) бастықтары (жетекшілері), кезекші бөлімшелердің командирлері кезекші жауынгерлік есептоппен (ауысыммен, экипажбен, бөлімшемен) бөлек және кешенді жаттықтырулар (олардың бір бөлігі – бақылау) жүргізеді.

      Кезекші бөлімшелердің (экипаждардың) жеке құрамымен жауынгерлік кезекшілік міндеттерін орындауға әзірліктің белгіленген дәрежесін төмендетпей, әскери бөлім командирі бекіткен кестеге сәйкес жауынгерлік даярлық бойынша сабақтар өткізіледі. Осы жағдайда сабақтар жауынгерлік кезекшілікті атқару орындарына тікелей жақын жерде өткізіледі.

      339. Жедел кезекшіге, басқару пункті бойынша кезекшіге, кезекші жауынгерлік есептоптардың (ауысымдардың, пункттердің, бекеттердің) бастықтарына (жетекшілеріне), кезекші бөлімшелердің командирлеріне жеке құрамға оны жауынгерлік кезекшілік атқару бойынша міндеттерді орындаудан алаңдататын және жауынгерлік міндеттерді орындаудың бұзылуына әкеп соқтыруы мүмкін бұйрықтар беруге рұқсат етілмейді.

      Жауынгерлік кезекшілік атқару кезінде кезекші ауысымның (есептоптың) жеке құрамына:

      1) жедел кезекшінің, басқару пункті бойынша кезекшінің, кезекші жауынгерлік есептоптар (ауысымдар, пункттер, бекеттер) бастықтарының (жетекшілерінің), кезекші бөлімшелер командирлерінің рұқсатынсыз жауынгерлік кезекшілік атқару бойынша міндеттерді орындауды кез келген адамға, уақытша болса да тапсыруға;

      2) алаңдауға, жауынгерлік кезекшілік атқару жөніндегі міндеттерді орындаумен байланысты емес істермен айналысуға;

      3) жауынгерлік бекетті немесе жауынгерлік кезекшілік атқарудың басқа да орнын өз еркімен тастап кетуге;

      4) қару-жарақ пен әскери техникада олардың белгіленген әзірлігін төмендететін жұмыстарды жүргізуге рұқсат етілмейді.

      340. Лауазымды адамдардың жауынгерлік кезекшілікті тексеру өкілеттіктерін, кезеңділігі мен тәртібін Қорғаныс министрі, Қарулы Күштер Бас штабының бастығы, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың тиісті басшылары айқындайды.

      Жауынгерлік кезекшіліктің атқарылуын тексеруді Қорғаныс министрі, Қарулы Күштер Бас штабының бастығы, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың тиісті басшылары, әскер түрлерінің бас қолбасшылары, әскер тектерінің, өңірлік қолбасшылықтар әскерлерінің қолбасшылары, арнайы әскерлердің бастықтары, әскери бөлімдердің командирлері немесе олардың тапсырмасы бойынша адамдар жүзеге асырады, ол үшін жауынгерлік кезекшіліктің атқарылуын тексеру жоспары әзірленеді.

      Жеке құрам жауынгерлік кезекшіліктен ауысқаннан кейін қызмет өткеруді талдау жүргізіледі. Әскери бөлімде жауынгерлік кезекшілікті талдау және қорытынды жасау ай сайын жүргізіледі, оның жай-күйі әскери бөлім командирінің бұйрығында көрсетіледі.

      341. Жауынгерлік қызмет – бұл әскери қызметшілердің қарауыл, әскери наряд құрамында, сондай-ақ заңнамаға сәйкес Қарулы Күштерге жүктелген міндеттерді орындау үшін тартылған әскери бөлімдер мен бөлімшелер құрамында әскери қызмет міндеттерін орындауы.

      Жауынгерлік қызмет өткеру жауынгерлік міндетті орындау болып табылады.

      342. Күзет жүйесінің негізгі элементі қарауылдар, әскери нарядтар болып табылады.

      Әскери наряд – бұл объектілерді күзету және қорғау жөніндегі, төтенше жағдайлар кезіндегі, қоғамдық тәртіпті күзету жөніндегі, сондай-ақ арнайы операциялар жүргізу кезіндегі жауынгерлік міндеттерді орындау үшін тағайындалған әскери қызметшілердің немесе бөлімшелердің топтары.

      Әскери нарядқа іздеу топтары, іздестіру топтары, тосқауылдаушылар, торуылдаушылар, арнайы жүктерге ілесіп жүру жөніндегі әскери нарядтар, шолғыншылар, қадағалау бекеттері, жасырын топтар, бақылау-өткізу пункттері, орталықтандырылған күзет пункттері, өткізу бюролары, ішкі күзет бекеттері, маневрлік және ұтқыр топтар, лектерге ілесіп жүру топтары, айдауылдар, патрульдер, тәртіп сақтау бекеттері, із кесу топтары, іздестіру бекеттері және басқалар тағайындалуы мүмкін.

      343. Командир (бастық) жауынгерлік қызмет міндеттерін орындау үшін бөлінген күштер мен құралдардың жауынгерлік әзірлігіне, уақтылы даярлауға және дұрыс қолдануға жауапты болады.

      Жауынгерлік қызмет міндеттерін табысты орындау мақсатында оларды іс-қимылдарға алдын ала және тікелей даярлау жүргізіледі.

      Алдын ала даярлау күнделікті қызметтік істер үдерісінде ұдайы және үздіксіз жүзеге асырылады.

      Тікелей даярлық нақты міндетті алумен басталады.

2. Парктердегі ішкі қызметтің ерекшелігі

      344. Қару-жарақ пен әскери техниканы сақтау (қою), техникалық қызмет көрсету, жөндеу және жауынгерлік қолдануға әзірлікке келтіру үшін жабдықталған аумақ парк деп аталады.

      Орналасу жағдайына байланысты парктер тұрақты және далалық болуы мүмкін.

      Тұрақты парктер әскери бөлімдер тұрақты орналасқан орындарда және оқу-жаттығу орталықтарында (полигондарда, лагерьлерде) жабдықталады. Бұл ретте қару-жарақ пен әскери техника жабылатын сақтау орындарында немесе қалқалардың астында, сондай-ақ сенімді қоршалған алаңдарда орналастырылады. Паркте парк бойынша кезекшіге, бақылау-техникалық пункті бастығына арналған үй-жайлары бар бақылау-техникалық пункті, қозғалыс қауіпсіздігі, жүргізушілерге, машина жетекшілеріне және парк бойынша нарядқа нұсқау беру сыныбы; май құю пункті, тазалау және жуу пункттері, күнделікті техникалық қызмет көрсету пункті (алаңы), техникалық қызмет көрсету және жөндеу пункті; қару-жарақ пен әскери техниканы сақтау орындары, олардың жауынгерлік қолдануға әзірлігін қамтамасыз ету объектілері, көлік құралдарының кезекшілері үшін жылытылатын үй-жайлар, техникаға қызмет көрсетуге арналған басқа да объектілер (орындар) мен қажетті тұрмыстық үй-жайлар жабдықталады.

      Далалық парктер әскери бөлімнің (бөлімшенің) далалық жағдайларда уақытша орналасуы кезінде ұйымдастырылады.

      Парктің орналасуы мен жабдықталуы машиналардың тез және ыңғайлы шығуын қамтамасыз етуге тиіс.

      345. Парк аумағы бөлімшелерге бекітіліп берілген учаскелерге бөлінеді. Учаскелер шекаралары көрсеткіштермен белгіленеді. Тұрақты парк аумағы қоршалады, техникалық күзет құралдарымен, қоршаған ортаны қорғау нормалары мен қағидаларын қамтамасыз ететін құрылғылармен жабдықталады, көгалдандырылады және жарықтандырылады.

      Парктің барлық ғимараттары, ғимараттардың қақпалары мен парктің қақпалары нөмірленеді.

      346. Паркке, сондай-ақ парктің ішіндегі үй-жайларға және арнайы құрылыстарға жолдар салынуға тиіс және қозғалыс үшін жарамды жай-күйде ұдайы ұсталатын нақты кіреберістер белгіленеді. Жазда құрғақ ауа райы кезінде жолдарға су себіледі, ал қыста қардан тазартылады.

      Парк аумағы бойынша жолдан шығып жүруге жол берілмейді.

      Парктегі барлық жолдарға бағыт және машина қозғалысының жылдамдығын көрсеткіштер, сондай-ақ басқа да жол белгілері орнатылады.

      347. Парктегі ішкі қызметті ұйымдастыру және оның жай-күйі, қару-жарақ пен әскери техниканы дұрыс ұстау және сақтау, арнайы құрылыстарды, қоймаларды ұстау, тазалықты ұстау және өртке қарсы және табиғатты қорғау іс-шараларын орындау үшін әскери бөлім командирінің материалдық-техникалық қамтамасыз ету (қару-жарақ) жөніндегі орынбасары, тиісті бөлімшелердің командирлері және бекітіліп берілген объектілерге жауапты бөлім қызметтерінің бастықтары жауап береді.

      Қару-жарақ пен әскери техниканы дұрыс ұстау және сақтау, бөлімшелерге бекітілген парк үй-жайлары мен аумағы учаскелерін таза ұстау және оларда өртке қарсы, табиғатты қорғау іс-шараларын орындау үшін бөлімшелер командирлері жауап береді.

      348. Машиналарға техникалық қызмет көрсету олар әр рейстен қайтып келгеннен кейін, сондай-ақ белгіленген жүру (жұмыс істеу) және сақтау нормативтерінен кейін жүргізіледі. Одан басқа, машиналарға маусымдық техникалық қызмет көрсету жүргізіледі.

      Қару-жарақ пен әскери техниканы қарап тексеру және қызмет көрсету, сондай-ақ паркті толық жабдықтау және көркейту парктік-шаруашылық күндері және қару-жарақ пен әскери техниканы күтіп ұстау үшін бөлінген уақытта жүргізіледі.

      Әскери бөлім командирі қару-жарақ пен әскери техниканы қарап тексеруді жүргізу кезінде сонымен бірге парктердің жай-күйін тексеруді жүргізеді.

      Қызмет көрсетілген қару-жарақ пен әскери техника сақтау орындарына (тұраққа) қойылады. Жылдың суық мезгілінде ауа температурасы Цельсий бойынша плюс бес градустан төмен кезде парктің жылытылмайтын сақтау орындарында және ашық алаңдарында қозғалтқыштарды суыту жүйелерінен суы ағызылады, ал ауа температурасы Цельсий бойынша минус жиырма градустан төмен кезде қару-жарақ пен әскери техникадан аккумулятор батареялары алынады. Бұл ретте оларға "Суы ағызылған", "Аккумулятор батареялары алынған" деген жазу ілінеді.

      Қызмет көрсетілмеген және барлық жанармай және жағармай материалдарының барлық түрлері құйылмаған қару-жарақ пен әскери техниканы сақтау орындарына (тұраққа) қоюға жол берілмейді.

      Оқ-дәрілер мен басқа да материалдық құралдар тиелген және қоймалар аумағында қарауыл күзетіндегі машиналарды қоспағанда, машиналарды парктен тыс сақтауға тыйым салынады.

      349. Машиналар парктен лауазымды адамдар жасаған өтінімдер бойынша әскери бөлім командирі алдын ала бекіткен машиналарды пайдалану наряды бойынша, техникалық жағынан ақаусыз және қызмет көрсетілген, оларға бекітіліп берілген жүргізушілердің жеке басын және машинаны жүргізуге құқығын куәландыратын құжаттары бар, рейс алдындағы медициналық қарап тексеруден өткен және рейске бөлім командирінің қару-жарақ (материалдық-техникалық қамтамасыз ету) жөніндегі орынбасары (қару-жарақ пен әскери техниканы пайдалануға жауапты лауазымды адам) қол қойған және бақылау-техникалық пункт бастығының машинаның ақаусыз жай-күйі туралы белгісі, сондай-ақ парк бойынша кезекшінің спидометрдің көрсеткіштері мен парктен шығарылған уақыты туралы белгісі бар ресімделген жол парақтарымен шығарылады. Машиналарды пайдалану жүргізушілерге машиналарға тиісті қызмет көрсету, оларды рейске дайындау және демалу үшін қажетті уақыт беруді ескере отырып жоспарланады.

      Нарядта көзделмеген машиналарды шығару ерекше жағдайларда және тек әскери бөлім командирінің бұйрығымен ғана жүзеге асырылады.

      Машиналарды қолайсыз ауа райында (тұман, көктайғақ, қалың қар және басқа да) шығару шектеледі.

      Демалыс және мереке күндері машиналарды парктен шығару ең аз мөлшерге дейін қысқартылады.

      350. Рейске екі және одан да көп машиналар жіберілетін кезде лек бастығы тағайындалады.

      Лек құрамында да, жеке машиналармен де жеке құрамды және жарылу қаупі бар жүктерді тасымалдау кезінде әрбір машинаға машина жетекшісі тағайындалады. Басқа жағдайларда қажет болған кезде машиналар жетекшілері әскери бөлім командирінің шешімі бойынша тағайындалады.

      Лек бастығы (машина жетекшісі) жол жүрісі қағидаларын білуі бойынша сынақтар тапсырған келісімшарт бойынша әскери қызметшілерден тағайындалады. Ол қойылған міндеттерді белгіленген мерзімде орындау, машинаны (машиналарды) дұрыс пайдалану, жүргізушінің (жүргізушілердің) жол жүрісі қағидаларын, машиналардағы (машинадағы) жеке құрамның тәртіп сақтауы және олардың қауіпсіздік талаптарын сақтауы үшін жауап береді.

      Лек бастығы (машина жетекшісі):

      машиналар (машина) қозғалар алдында адамдарды отырғызу және жүктерді тиеу нормаларының сақталуын тексеруге; жеке құрамды (жүкті) машиналарға (машинаға) отырғызу (тиеу), түсіру және орналастыру кезінде тәртіпті бақылауға;

      машиналардың (машинаның) қозғалысы барысында бағытты, белгіленген қозғалыс жылдамдығын сақтауды, жүргізушінің (жүргізушілердің) жол жүрісі қағидаларын, ал машиналардағы (машинадағы) жеке құрамның әскери тәртіп пен қауіпсіздік талаптарын орындауын бақылауды жүзеге асыруға міндетті.

      Лек бастығына (машина жетекшісіне) машинаны өзі жүргізуге немесе жүргізушіні машинаны басқа біреуге жүргізуге беруге мәжбүрлеуге; жүргізушінің (жүргізушілердің) жол жүрісі қағидаларын бұзуына және белгіленген қозғалыс жылдамдығын арттыруына мәжбүрлейтін команда беруге жол берілмейді.

      Осы тасымалдауды ұйымдастырушы лауазымды адамдар немесе олардың тікелей бастықтары лек бастықтары (машиналардың жетекшілері) мен жүргізушілерге тапсырмалардың мақсаты, орындалу тәртібі, мерзімдері туралы немесе қозғалыс қауіпсіздігі талаптарын орындау жөнінде нұсқау береді. Машиналардың жүргізушілеріне, одан басқа бөлімше командирлері машиналарды пайдалану қағидаларын, жол жүрісі қағидаларын сақтау туралы және рейстегі тәртібі туралы нұсқау береді.

      Жүргізушілерге машинаны жүргізуді кез келген адамға беруге үзілді-кесілді рұқсат етілмейді.

      351. Машиналарды шығаруға дайындау бөлімшелер командирлерінің немесе олардың қару-жарақ (материалдық-техникалық қамтамасыз ету) жөніндегі орынбасарларының (техникалық бөлім бастығының, автомобиль қызметтері бастықтарының, батальондар техниктерінің, аға техниктер немесе рота техниктерінің) басшылық жасауымен жүргізіледі.

      Парктен шығарылатын және паркке қайтып келген машиналардың техникалық жай-күйіне бақылауды бақылау-техникалық пункттің бастығы жүзеге асырады.

      352. Парктегі ішкі тәртіп пен жұмыс тәртібі әскери бөлім бойынша оқыту кезеңіне арналған бұйрықта жарияланады.

      Бұйрықпен белгіленбеген уақытта паркке жіберу және онда жұмыс істеу тек әскери бөлім командирінің рұқсатымен жүргізіледі.

      353. Паркте жұмыс істеу және сабақ өткізу үшін белгіленген уақытта жеке құрам паркке саппен офицерлердің немесе сержанттардың (старшиналардың) командасымен жіберіледі.

      Өз әскери бөлімінің келісімшарт бойынша әскери қызметшілері паркке жұмыс істеу үшін белгіленген уақытта жеке куәліктері бойынша жіберіледі. Қызмет мәселелері бойынша жеке тәртіппен паркке келген мерзімді әскери қызмет сержанттары (старшиналары) мен сарбаздары (матростары) паркке әскери билеттері бойынша бөлім командирінің қару-жарақ (материалдық-техникалық қамтамасыз ету) жөніндегі орынбасарының рұқсатымен жіберіледі, ол туралы соңғысы парк бойынша кезекшіні хабардар етеді.

      Машиналарды алып шығуға келген экипаждар (жүргізушілер) паркке жол парақтарын көрсетуі бойынша жіберіледі.

      Өз әскери бөлімінің емес адамдары паркке тек бөлім командирінің рұқсатымен, бөлім командирінің қару-жарақ (материалдық-техникалық қамтамасыз ету) жөніндегі орынбасары қол қойған біржолғы рұқсаттамалар (24-қосымша) бойынша және арнайы тағайындалған әскери қызметшінің ілесіп жүруімен жіберіледі.

      Паркте тұрған әскери техникаға тек ол бекітіліп берілген әскери қызметшілер (қызметшілер) сақтау орындары мен парктер үй-жайларын ашуға рұқсат етілген адамдардың рұқсатымен жіберіледі.

      Әскери бөлімді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру жағдайында әскери техникаға жіберу тәртібін бөлім командирі белгілейді және тиісті нұсқаулықтарда айқындалады.

      354. Машиналар люктерінің, кабиналарының, парк үй-жайлары мен парк қақпаларының кілттерін сақтау және беру тәртібі машиналардың парктен уақтылы шығуын қамтамасыз етуге, сондай-ақ жеке құрамның оларды өз еркімен пайдалану жағдайын болдырмауға тиіс.

      Кілттер:

      1) машина люктері мен кабиналарының кілттері: бір жиынтығы – парк бойынша кезекшіде; екіншісі – рота (батальон, бөлімшелер) бойынша кезекшіде мөрленген жәшікте әскери бөлімді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру жағдайына арналған жол парақтарымен бірге;

      2) парк үй-жайлары мен парк қақпаларының кілттері: бір жиынтығы – парк бойынша кезекшіде; екіншісі – әскери бөлім бойынша кезекшіде мөрленген жәшікте сақталады.

      355. Паркте ішкі қызметті өткеру және ішкі тәртіпті ұстау үшін парк бойынша кезекші, тәуліктік кезекші және кезекші тартқыштардың механик-жүргізушілері (жүргізушілер) тағайындалады. Тәуліктік кезекшілер паркке кіретін есіктердің алдына, ал жұмыс жүргізу уақытында парк аумағында да парк бойынша кезекші болып қойылады.

      Алынбалы-салынбалы қару-жарағы, зымырандары, оқ-дәрілері және мемлекеттік құпияларды құрайтын мәліметтерден тұратын бұйымдары бар әскери техника сақталатын парктерді сақшыларды қоюмен қарауылдар тәулік бойы күзетеді.

      Парк сенімді жұмыс істейтін техникалық күзет құралдарымен жабдықталған кезде оны сақшыларды (патрульдерді) қоймай-ақ күзетуге болады.

      Қарауылмен күзету көзделмеген парктерде әскери техника мен басқа да әскери мүліктің сақталуын патрульдеу тәсілімен парк бойынша наряд қамтамасыз етеді.

      Қажет болған кезде Қарулы Күштер Бас штабы бастығының, сондай-ақ басқа да әскерлер мен әскери құралымдар бірінші басшыларының шешімдерімен парктерді күзетудің өзге тәртібі айқындалуы мүмкін.

      356. Әскери бөлімдер парктерінде, сондай-ақ оқ-дәрілер арсеналдарының, базаларының қоймалар аймағында (техникалық аумағында) кезекші тартқыштың, өрт сөндіру машинасының, санитариялық көлік құралының тұрағы үшін бақылау-техникалық (бақылау-өткізу) пунктіне жақын жерде жеке жылытылатын үй-жай жабдықталады.

      357. Қару-жарағы мен әскери техникасы бар барлық сақтау орындарын, алаңдарды мөрлеу (пломбалау) тәртібін, сондай-ақ паркке келген қару-жарақ пен әскери техниканы қарауыл күзетіне тапсырғаннан кейін күзету тәртібін әскери бөлім командирі белгілейді.

3. Әскерлер оқу-жаттығу орталықтарында және полигондарда
(лагерьлерде) орналасқан кездегі ішкі қызмет ерекшеліктері
Жалпы ережелер

      358. Әскерлер оқу-жаттығу орталықтарына, полигондарға (лагерьлерге) жеке құрамның далалық дағдысы деңгейін арттыру, жеке құрамның моральдық-психологиялық және жауынгерлік қасиеттерін, бөлімдердің (бөлімшелердің) әр түрлі жағдайда жауынгерлік іс-қимылдарды жүргізу және тағайындалуына сәйкес міндеттерді орындау қабілеттерін нығайту мақсатында шығады. Көрсетілген іс-шаралар жауынгерлік жағдайға барынша жақындатылған, күштердің анағұрлым жоғары шоғырлануын, әскери қызметшілердің білімдері мен дағдыларын іс жүзінде қолдануын талап ететін жағдайларда пысықталады.

      Әскерлердің оқу-жаттығу орталықтарына, полигондарға (лагерьлерге) шығу тәртібі жауынгерлік даярлық жоспарымен немесе үлкен командирдің (бастықтың) бұйрығымен айқындалады.

      359. Әскерлер оқу-жаттығу орталықтарында, полигондарда үй-жайларда немесе лагерь болып (шатырларда) орналастырылады.

      Штабтар, медициналық пункттер, шеберханалар, қоймалар, тыл қызметтері (объектілері) көбінесе үй-жайларда орналастырылады. Қару-жарақ пен әскери техника далалық парктерде орналастырылады.

      360. Оқу-жаттығу орталығында, полигонда (лагерьде) болған кезде әскери бөлімдегі және оның бөлімшелеріндегі ішкі қызмет осы Жарғыда жазылған талаптарға сәйкес ұйымдастырылады.

      Әскери бөлім командирі күн тәртібін, әскери қызметшілердің қызмет уақытының регламентін, сарбаздар (матростар) мен сержанттарды (старшиналарды) мерзімді әскери қызметтен полигоннан (лагерьден) сейілдемеге жіберу тәртібін және басқа да ішкі тәртіп қағидаларын айқындай отырып, бөлімшелердің далалық дағдысын арттыру, олардың орналасу ерекшеліктері жөніндегі міндеттерді, сондай-ақ оқу-жаттығу орталығында, полигонда (лагерьде) үлкен командир (бастық) белгілеген жалпы қағидаларды ескеруге тиіс.

      361. Оқу-жаттығу орталығында, полигонда (лагерьде) әртүрлі құрамалардың (әскери бөлімдердің) әскери бөлімдерінің (бөлімшелерінің) жиынын өткізу кезінде ішкі қызметке басшылық жасау үшін үлкен командир (бастық) лагерьлік жиын бастығын тағайындайды, ал қажет кезде басқа да лауазымды адамдар тағайындалады.

      Әскери бөлім (бөлімше) оқу-жаттығу орталығында, полигонда үй-жайларда немесе лагерь болып (шатырларда) орналастырылады. Әртүрлі құрамалардың (әскери бөлімдердің) бірнеше әскери бөлімдері немесе бөлімшелері бірлесіп орналасқан кезде олардың арасындағы аумақ пен үй-жайларды үлкен командир (бастық) немесе лагерьлік жиынның бастығы бөледі.

      Лагерьлік жиынның бастығы: жауынгерлік даярлықты ұйымдастыру және оның барысы; әскери тәрбие мен тәртіп, жеке құрамның моральдық-психологиялық жай-күйі; жиынға тартылған әскери бөлімдердегі ішкі тәртіп және олардың қоршаған ортаны қорғау талаптарын сақтауы үшін жауап береді.

      Ол жиынның барлық бөлімдерінің (бөлімшелерінің) жеке құрамы үшін тікелей бастық болып табылады. Лагерьлік жиынның бастығы өз міндеттерін осы тарауға қатысты бригада командирінің міндеттеріне сәйкес орындайды.

      362. Тәуліктік нарядқа лагерьлік жиын бастығының бұйрығымен лагерьлік жиын бойынша кезекші тағайындалады, ол әскери бөлім бойынша кезекшінің міндеттеріне сәйкес міндеттерді орындайды.

Оқу-жаттығу орталығындағы, полигондағы (лагерьдегі) ішкі тәртіп

      363. Ішкі тәртіп, күн тәртібі және жеке құрамды оқу-жаттығу орталығынан, полигоннан (лагерьден) сейілдемеге жіберу тәртібін әскери бөлім командирі айқындайды.

      364. Бөгде адамдар оқу-жаттығу орталығында, полигонда (лагерьде) осы Жарғының 288-291-тармақтарының талаптарына қатысты бөлім командирі белгілеген қағидаларға сәйкес бола алады./

      365. Жеке құрамға шығу жол берілмейтін оқу-жаттығу орталығының, полигонның (лагерьдің) шекаралары бұйрықта жарияланады және әскери бөлімнің жеке құрамына жеткізіледі.

      366. Оқу-жаттығу орталығы, полигон (лагерь) аумағындағы жолдар қозғалыс бағытының көрсеткіштерімен, сондай-ақ жауынгерлік және басқа да машиналардың рұқсат етілген қозғалыс жылдамдығын білдіретін жол белгілерімен жабдықталады.

      Шынжыр табанды техника үшін дөңгелекті техникадан бөлек қозғалыс бағыттары белгіленеді.

      367. Оқу-жаттығу орталығының, полигонның (лагерьдің) аумағы өрт қауіпсіздігі мен қоршаған ортаны қорғау талаптарын орындаумен тазалықта ұсталуға тиіс. Қоқыс жиналады және санитариялық қадағалау органдарымен келісілген, оқу-жаттығу орталығында, полигонда (лагерьде) әскери бөлім орналасқан шекарадан кемінде үш шақырым алыс орындарға, соғатын қатты желдің бағытын ескере отырып күн сайын шығарылады.

      368. Жеке құрамның оқу-жаттығу орталығындағы, полигондардағы (лагерьлердегі) ашық су тоғандарында шомылу тәртібін әскери бөлім командирі (лагерьлік жиынның бастығы) белгілейді.

      Шомылу арнайы бөлінген және тиісті жабдықталған орындарда жүргізіледі.

      Сарбаздар (матростар) мен сержанттар (старшиналар) шомылуға сапқа тұрғызылып, жетекшінің командасымен барады.

      Шомылу уақытында тәртіпті қадағалау, суда қайғылы оқиғаларды болдырмау және медициналық көмек көрсету үшін офицерлерден немесе сержанттардан жүзгіштердің кезекші командасы мен кезекші фельдшер (санитариялық нұсқаушы) тағайындалады.

      Шомылу уақытында бөлімше командирлері (командалардың жетекшілері) жағадан шомылушыларды қадағалауға міндетті.

Әскери бөлімнің лагерь болып (шатырларда) орналасуы

      369. Әскери бөлім лагерь болып (шатырларда) орналасқан кезде лагерьді орнату 25-қосымшада жазылған талаптарға сәйкес жүргізіледі.

      Тәуліктік нарядтың қызметі осы Жарғының талаптарына сәйкес ұйымдастырылады. Тәуліктік нарядты тарату бөлім командирімен белгіленген уақытта алдыңғы сызықтың алдына, далаға қарап, бөлім лагерінің ортасына қарама-қарсы сапқа тұрғызылады.

      370. Ротада (бөлімшеде) тәуліктік кезекшілердің үш ауысымы тағайындалады: кезекті ауысым бекеттік саңырауқұлақтың жанында алдыңғы сызықта тұрады, екінші ауысым рота орналасқан сызықта күзетеді, ал үшіншісі демалады. Рота бойынша тәуліктік кезекшілер осы Жарғыда жазылған рота бойынша тәуліктік кезекшінің міндеттеріне сәйкес міндеттерін орындайды. Одан басқа, тәуліктік кезекшілер шатырлардағы әскери қызметшілерге және көрші тәуліктік кезекшілерге дауыстап бұйырымдар беруге; әскери қызметшілердің табиғи қажеттіліктерін өтеуге осы үшін арнайы бөлінген орынға баруын бақылауды жүзеге асыруға міндетті.

      371. Таңертеңгі тексеру мен кешкі тексеру үшін роталар өздерінің алдыңғы немесе қапталындағы сызықтықтарға сапқа тұрғызылады. Бұлыңғыр ауа райында бөлім командирінің (лагерьлік жиын бастығының) шешімі бойынша кешкі тексеруді палаткалар бойынша жүргізуге рұқсат етіледі.

      372. Кешкі тексеруге әскери бөлімнің барлық жеке құрамы тартылады. Кешкі тексеру бөлім командирінің (лагерьлік жиын бастығының) "Тексеруге кіріс" командасы бойынша жүргізіледі.

      Кешкі тексеру үшін кезекшілер мен тәуліктік кезекшілер сызыққа шығады және 376-тармаққа сәйкес сапқа тұрады, ал бөлімшелер роталар (бөлімшелер) командирлерімен өздерінің алдыңғы немесе қапталындағы сызықтарға сапқа тұрғызылады.

      373. Ашық ауа райында күндіз және жылы түндері бөлім бойынша кезекшінің командасы бойынша тәуліктік кезекшілер шатырлардың етектерін көтереді. Құрғақ ауа райында лагерь сызықтарына, шатырлар арасындағы жолдар мен соқпақтарға су себіледі.

Кезекшілерді сызыққа шақыру

      374. Кезекшілер сызыққа:

      Қазақтан Республикасының Президенті;

      бөлім командирі мен одан жоғары барлық тікелей бастықтар, армия генералдары, генерал-полковниктер, адмиралдар және әскери бөлімді (бөлімшені) инспекциялау (тексеру) жүргізуге басшылық жасау үшін тағайындалған адамдар келгенде сызыққа шақыртылады.

      375. Кезекшілер, сондай-ақ лагерьлік жиын бойынша кезекшінің командасы бойынша сызыққа шақыртылады.

      Кезекшілерді сызыққа шақырту "Кезекшілер сызыққа" немесе "Бірінші ротаның кезекшісі, сызыққа" командасын беретін сызықтағы тәуліктік кезекшілер арқылы жүргізіледі.

      "Ұйқыға" сигналынан (командасынан) кейін "Ұйқыдан тұр" командасына дейін кезекшілерді сызыққа шақыру үшін команда берілмейді.

      376. Кезекшілерді сызыққа шақырған кезде, олар далаға қарап, өз орындарына:

      1) роталар бойынша кезекшілер (сол қапталдағыдан басқа) – өз роталарының оң қапталдарына кезекті тәуліктік кезекшінің алдында бір адымда; батальон ротасының сол қапталындағы кезекші – сол қапталда;

      2) лагерьлік жиын бойынша кезекші – ту тіреуішіне қарама-қарсы оның алдында үш адымда; оның көмекшісі – кезекшінің артқы жағында бір адымда;

      3) кезекші сигнал беруші-дағырашы – лагерьлік жиын бойынша кезекшінің көмекшісінің артқы жағында роталар бойынша кезекшілердің сызығында тұрады.

      377. 374-тармақта көрсетілген адамдарды лагерьге келгенде қарсы алу үшін лагерьлік жиын бойынша кезекші бөлімнің келетін адамдар күтілетін қапталына шығады; көрсетілген адамдар келісімен ол оларға баяндайды және оларға ілесіп жүреді.

      Келген командирді (бастықты) бөлім командирі қарсы алған және оған баяндаған жағдайда лагерьлік жиын бойынша кезекші тек өзін таныстырады.

4. Әскерлерді тасымалдау кезіндегі ішкі қызмет ерекшеліктері
Жалпы ережелер

      378. Саны көп әскери бөлімдер, бөлімшелер мен командалар теміржол және су көлігімен тасымалдау үшін әскери эшелондарға құрылады.

      Әрбір әскери эшелонға (командаға) нөмір беріледі.

      Әуе көлігімен тасымалдау кезінде әрбір әуе кемесі үшін әскери командалар жасақталады.

      379. Әскери эшелонның (команданың) жеке құрамы белгіленген мінез-құлық қағидаларын, әскерлерді тасымалдау кезіндегі қауіпсіздік талаптарын білуге және сақтауға, қырағы болуға, мемлекеттік құпияларды сақтауға және әскери мүлікті ұқыпты ұстауға тиіс.

      380. Әрбір әскери эшелонда әскери бөлім командирінің бұйрығымен әскери эшелон бастығы, әскери эшелон бастығының тәрбие және әлеуметтік-құқықтық (тәрбие және идеологиялық) жұмыстар жөніндегі орынбасары, жауынгерлік қамтамасыз ету жөніндегі көмекшісі, жабдықтау жөніндегі көмекшісі, байланыс бастығы, дәрігер (фельдшер) тағайындалады.

      Әскери командада команда бастығы тағайындалады.

      Вагондар (адамдарға арналған кеме үй-жайлары) бойынша жетекшілерді оларда бөлімшелерін тасымалдайтын командирлер немесе әскери эшелон бастығы, ал әуе кемелерінің салондары бойынша тәуліктік кезекшілерді әскери команда бастығы тағайындайды.

      Әскери эшелон (команда) бастығының әскери атағы мен тегі, әскери эшелонның (команданың) нөмірі барлық жеке құрамға жарияланады.

      Өз құзыреті шегінде әскери қатынастар мен көлік органдарының лауазымды адамдарынан басқа кез келгенге әскери эшелон (команда) бастығының іс-қимылына араласуға жол берілмейді.

      Үлкен командирлердің (бастықтардың) барлық бұйрықтары (командалары) әскери эшелон бастығы арқылы беріледі.

      381. Әскери эшелондағы тәуліктік нарядтың қызметі осы Жарғының талаптарына сәйкес ұйымдастырылады.

      Әскери эшелонда ішкі және қарауылдық қызметтерді өткеру үшін:

      1) әскери эшелон бойынша кезекші мен оның көмекшісі;

      2) роталар (оларға тиісті бөлімшелер) бойынша кезекшілер;

      3) вагондар (адамдарға арналған кеме үй-жайлары, әуе кемесінің салоны) бойынша тәуліктік кезекшілер;

      4) қарауыл;

      5) кезекші бөлімше;

      6) кезекші байланысшы;

      7) кезекші сигнал беруші тағайындалады;

      8) тәуліктік нарядтың басқа да адамдары тағайындалуы мүмкін.

      382. Әскери эшелонның (команданың) жеке құрамына:

      1) әскери қатынастар мен көлік органдары лауазымды адамдарының жұмысына араласуға;

      2) пойызды (кемені, әуе кемесін) аялдауға тиісті уақытынан артық ұстауға;

      3) белгіленген команда немесе сигнал берілгенше отырғызуды және түсіруді (әуе кемесіндегі өз орнын тастап кетуге) жүргізуге, вагондарға (кеменің палубасына) секіруге немесе олардан пойыз (кеме) жүріп бара жатқанда секіруге;

      4) пойыз қозғалысының қауіпсіздігі мен адамдардың өміріне қауіп төндіретін жағдайларды қоспағанда, пойызды тоқтату тұтқасымен тоқтатуға;

      5) вагондарда (кемелерде) жазулар жазуға, плакаттарды, ұрандарды, жалаушаларды жапсыруға және ілуге;

      6) хаттар мен жеделхаттарда әскери бөлім атауын көрсетуге және тасымалдау туралы ескертуге, бөгде адамдармен ол туралы әңгімелер жүргізуге; тиеу-түсіру орындарында және вагондарда (кеме үй-жайларында, әуе кемелерінде) хаттар, газеттер, қағаз бен басқаларды қалдыруға;

      7) вагондардың төбелерінде, платформаларда, тежеу алаңдарында, машиналардың кабиналары мен шынақтарында, танкілер мұнараларында, ал теміржолдардың электрлендірілген учаскелерінде болуға, одан басқа байланыс желілерінің темір тіректері мен жерге берілетін құрылғыларына жанасуға, байланыс сымдарына екі метрден таяу жақындауға;

      8) кеменің қызметтік үй-жайларында, кеме командасының жұмыс орындарында, құтқару қайықтарында болуға; шлюздердің қабырғаларына өрмелеуге;

      9) вагон есіктерінің аралығында отыруға немесе тұруға, вагондардың есік жақтауларына (кемелердің леерлік қоршауларына, планширлеріне) сүйенуге;

      10) вагондарда (кемелерде) жарық беру мен жылытудың белгіленбеген түрлерін қолдануға;

      11) тиегеннен кейін техникаға жанармай құюды (толық құюды) жүргізуге;

      12) теміржолдармен (порт, әуежай аумағында) орынсыз жүруге, аумақты бүлдіруге және станция (порттар, әуежайлар) шегінде от жағуға; эшелонға (командаға) тиесілі емес көлік құралын рұқсатсыз алуға;

      13) тоқтау және қозғалыс кезінде вагондардан (кемелерден) қандай да бір затты лақтыруға жол берілмейді.

      383. Әскери эшелонмен бөгде адамдарды және әскери эшелонға қатысты емес жүктерді тасымалдауға жол берілмейді. Көліктің, жолшыбай әскери командалар лауазымды адамдарының әскери эшелонмен жол жүруіне қатынас жолдарындағы әскери комендант рұқсат береді.

      Қауіпті жүктер эшелонның, әскери қатынастар мен көлік органдары лауазымды адамдарының ұдайы бақылауымен көлік түрлеріне қолданылатын нормативтік құжаттар талаптарына қатаң сәйкестікте тасымалданады.

      384. Әскери эшелоннан (командадан) қалып қойған әскери қызметші қатынас жолдарындағы әскери комендантқа, ал ол болмаған кезде станция (порт, әуежай) бастығына келуге, қалып қою себебін баяндауға (хабарлауға), әскери эшелонның (команданың) нөмірін айтуға және әскери коменданттың немесе станция (порт, әуежай) бастығының нұсқауы бойынша іс-қимыл жасауға міндетті.

Әскери эшелон (команда) бастығы

      385. Әскери эшелон (команда) бастығы: ұдайы жауынгерлік әзірлік, әскери эшелонды (команданы) уақтылы тиеу, қайта тиеу және түсіру; қару-жарақ пен әскери техниканы дұрыс орналастыру мен бекіту; әскери эшелон (команда) жеке құрамының тәртібі мен белгіленген тасымалдау қағидаларын және қауіпсіздік талаптарын сақтауы; жан-жақты қамтамасыз етуді және өртке қарсы іс-шараларды ұйымдастыру, тасымалданатын қару-жарақ пен әскери техниканың, басқа да материалдық құралдардың, жылжымалы құрам мен оның жабдықтарының сақталуы; эшелонның санитариялық-гигиеналық жай-күйі үшін жауап береді.

      Әскери эшелон (команда) бастығы әскери бөлім командиріне немесе әскери эшелонды (команданы) құрған адамға және қатынас жолдарындағы әскери коменданттарға бағынады. Ол әскери эшелонның (команданың) барлық жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      386. Әскери эшелон (команда) бастығы:

      1) әскери эшелонды (көлікті, команданы) тиеу басталар алдында тиеу-түсіру жұмыстарын жүргізу кезінде, қатынас жолдарында, әсіресе электрлендірілген теміржол учаскелерімен жол жүру кезіндегі қауіпсіздік талаптары, өрт қауіпсіздігі және өрт шыққан кездегі іс-қимылдар бойынша жеке құрамға нұсқау беру жүргізуге, вагондарда (адамдарға арналған кеме үй-жайларында) асүйлерді, пештерді (жылыту-желдету контейнерлерін) және басқа да өртке қауіпті жабдықтарды орнату кезінде өртке қарсы іс-шараларды орындауға;

      2) эшелонда байланысты ұйымдастыруға және тиеу-түсіру және басқа да командалардың бастықтарын тағайындауға;

      3) әскери эшелонды (команданы) ұйымдасқан түрде және белгіленген мерзімде тиеуді, қайта тиеуді және түсіруді жүргізуге, қару-жарақ пен әскери техниканы, басқа да материалдық құралдарды орналастыру мен бекітудің дұрыстығын, тиеу-түсіру орнында белгіленген тәртіпті қамтамасыз етуге;

      4) вагондар (адамдарға арналған кеме үй-жайлары) бойынша жетекшілердің алынбалы-салынбалы әскери жабдықты қабылдауын, түсіру орындарында оны түсіруді бақылауды жүзеге асыруға және жүру жолында оның сақталуын қамтамасыз етуге;

      5) жеке құрамның тасымалдау қағидаларын сақтауын және қауіпсіздік талаптарын орындауын, пойыздардың (кемелердің) аялдауы уақытында тәртіп сақтауын қамтамасыз етуге;

      6) жан-жақты қамтамасыз етуді, ішкі және қарауылдық қызметтерді, әскери эшелондағы өртке қарсы қорғанысты ұйымдастыруға, қару-жарақ пен әскери техниканың жай-күйін, олардың бекітілу жай-күйін және сақшылар мен қадағалаушылар үшін қоршаулардың сенімділігін бақылауға;

      7) әскери эшелонның (команданың) кенеттен түсірулерге және жауынгерлік міндеттерді орындау үшін немесе бұзылған көлік объектілерін кейіннен тиеу үшін айналып өтіп, тағайындау ауданына маршпен баруға әзірлігін қамтамасыз етуге;

      8) әскери эшелонға (командаға) көлік құжаттарын уақтылы ресімдеуді қамтамасыз етуге;

      9) тәуліктік нарядтың ауысым уақытын белгілеуге, жеке құрамның тамақтану тәртібін айқындауға және азық-түлікті тарату мәзірін бекітуге;

      10) жүру жолында қатынас жолдарындағы әскери коменданттарға әскери эшелонның (команданың) жай-күйі туралы баяндауға және оларға бағыт қағазын көрсетуге;

      11) эшелондағы санитариялық-гигиеналық қағидалардың сақталуын қамтамасыз етуге;

      12) қалып қойған әскери қызметшілер туралы қатынас жолдарындағы әскери комендантқа, ал ол болмаған жерде – олар қалып қойған станция (порт, әуежай) бастығына хабарлауға;

      13) қозғалысты қарсыластың ықпалынан, өрттен, қар басудан, су шаюдан туындаған мәжбүрлі тоқтату кезінде, апаттар мен басқа да оқиғалар кезінде бұзылған қозғалысты қайта қалпына келтіруде көлік органдарына көмек көрсетуге;

      14) сырқат адамдарды (жаралы адамдарды) әскери эшелонның вагон (купе, каюта) – оқшаулағышына орналастыруға, ал одан әрі жүре алмайтын адамдарды жақын маңдағы әскери немесе азаматтық емдеу мекемелеріне орналастыруға; әскери эшелонның (команданың) құрамынан әлдекім қайтыс болған жағдайда оның мәйітін заттарымен, құжаттарымен, хаттарымен және ақшасымен жақын маңдағы госпитальға немесе ауруханаға беруге міндетті; теңізде ұзақ жүзу кезінде мәйітті теңіз дәстүрі бойынша жерлейді.

      Әскери эшелонның (команданың) бастығы әскери эшелонды (команданы) тасымалдау және қамтамасыз ету мәселелері бойынша келіссөздер жүргізу үшін көліктің байланыс құралдарын (телеграфты, телефонды, радионы) пайдаланады.

      387. Тасымалдауға қатысты мәселелерді әскери эшелонның (команданың) бастығы қатынас жолдарындағы әскери комендантпен, ал ол болмаған жерде станция (порт, әуежай) бастығымен шешеді.

      388. Бір пойызда (кемеде, әуе кемесінде) бірнеше әскери эшелон (команда) жол жүрген кезде әскери бөлім командирі немесе қатынас жолдарындағы әскери комендант басқа әскери эшелондардың (командалардың) бастықтарына қатысты әскери эшелондардың (командалардың) біреуінің бастығын үлкен етіп тағайындайды, ол туралы бағыт қағаздарына тиісті жазба жасалады.

      389. Вагондар техникалық ақаулығынан әскери эшелоннан ағытылған жағдайда әскери эшелон бастығы оларды ауыстыруды талап етеді. Оларды ауыстыру мүмкін болмаған жағдайда жеке құрам пойыздың басқа вагондарына уақытша орналастырылады. Қару-жарағы мен әскери техникасы бар вагондар ағытылған кезде олармен экипаждар (жүргізушілер, есептоптар), ал басқа әскери мүлікпен қарауыл қалдырылады. Оларды тағайындау пункттеріне тез жеткізуге шаралар қолданылады.

Әскери эшелон бастығының тәрбие және әлеуметтік-құқықтық
(тәрбие және идеологиялық) жұмыстар жөніндегі орынбасары

      390. Әскери эшелон бастығының тәрбие және әлеуметтік-құқықтық (тәрбие және идеологиялық) жұмыстар жөніндегі орынбасары:

      1) тәрбие және әлеуметтік-құқықтық (тәрбие және идеологиялық) жұмыстардың ұйымдастырылуы мен жай-күйіне;

      2) эшелон жеке құрамының моральдық-психологиялық жай-күйі мен әскери тәртіпті нығайту жөнінде өткізілетін іс-шаралардың тиімділігіне жауап береді.

      Ол әскери эшелон бастығына бағынады және барлық жеке құрамның тікелей бастығы болып табылады.

      391. Әскери эшелон бастығының тәрбие және әлеуметтік-құқықтық (тәрбие және идеологиялық) жұмыстар жөніндегі орынбасары:

      1) эшелонның жеке құрамымен жоғары қырағылық және тасымалдау туралы мәліметтерді құпия ұстау, қару-жарақ пен әскери техникаға, көлік мүлкіне ұқыпты қарау рухында тәрбие жұмысын жүргізуге;

      2) әскери тәртіпті нығайту мен құқық бұзушылықтардың алдын алу жөніндегі, тасымалдау қауіпсіздігі жағдайларын қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды жүргізуге;

      3) жүру жолында жеке құрамды ақпараттандыруды, мемлекеттік-құқықтық даярлық бойынша сабақтарды ұйымдастыруға және жүргізуге;

      4) жеке құрамның денсаулығы, тамақтануы, тұрмысы туралы қамқорлық көрсетуге, оның бос уақытын өткізуді ұйымдастыруға;

      5) жүру жолында жеке құрамды мерзімді басылымдармен және пошта жөнелтілімдерімен қамтамасыз етуге шаралар қабылдауға;

      6) тәрбие жұмыстарын жүргізу үшін қажетті техникалық тәрбиелеу құралдары мен мүлкін дұрыс және ұқыпты қолдануға;

      7) әскери эшелонның жеке құрамын табиғи зілзала немесе басқа да табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар нәтижесінде бұзылған теміржолдағы қозғалысты қалпына келтіру жөніндегі жұмысқа жұмылдыруға;

      8) әскери эшелон бастығына әскери эшелон жеке құрамының әскери тәртібі мен моральдық-психологиялық жай-күйі туралы уақтылы баяндауға міндетті.

Әскери эшелон бастығының жауынгерлік қамтамасыз ету жөніндегі көмекшісі

      392. Әскери эшелон бастығының жауынгерлік қамтамасыз ету жөніндегі көмекшісі әскери эшелонның күзеті мен қорғанысының жай-күйіне жауап береді.

      Ол әскери эшелон бастығына бағынады және жауынгерлік қамтамасыз ету үшін бөлінген әскери эшелон бөлімшелері жеке құрамының тікелей бастығы болып табылады.

      393. Әскери эшелон бастығының жауынгерлік қамтамасыз ету жөніндегі көмекшісі:

      1) тасымалдау кезеңіне жауынгерлік қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге және әскери эшелон бастығына баяндауға және олардың орындалуын қамтамасыз етуге;

      2) күту ауданында, тиеу және түсіру станцияларында, тиеу-түсіру орындары мен жиын ауданында жеке құрамға, қару-жарақ пен әскери техникаға арналған тасаларды жабдықтау және пайдалану тәртібін белгілеуге;

      3) радиациялық, химиялық және биологиялық (бактериологиялық) барлауды, ал қажет болған жағдайда қару-жарақ пен әскери техниканы, жеке құрам орналасқан вагондарды немесе кеме үй-жайларын ішінара қатерсіздендіруді және газсыздандыруды ұйымдастыруға;

      4) әскери эшелонның жеке құрамын жеке қорғану құралдарымен қамтамасыз етуді бақылауды жүзеге асыруға;

      5) тиеу және түсіру аудандарында қару-жарақ пен әскери техниканың қозғалысы мен бүркемеленуін реттеуді ұйымдастыруға;

      6) әскери эшелонда қарауыл қызметінің өткерілуін және әуе шабуылына қарсы қорғаныс күштері мен құралдарының жауынгерлік кезекшілігін ұйымдастыруға және бақылауға;

      7) марш жасауға көшу жағдайында жауынгерлік қамтамасыз ету іс-шараларын көздеуге міндетті.

Әскери эшелон бастығының жабдықтау жөніндегі көмекшісі

      394. Әскери эшелон бастығының жабдықтау жөніндегі көмекшісі: әскери эшелонды материалдық құралдармен уақтылы және толық қамтамасыз етуге; жүру жолында сумен жабдықтауды, тамақтануды және монша-кір жуу қызметін көрсетуді ұйымдастыруға жауап береді.

      Ол әскери эшелон бастығына бағынады және оған жеке өзі бағынысты жеке құрамның тікелей бастығы болып табылады.

      395. Әскери эшелон бастығының жабдықтау жөніндегі көмекшісі:

      1) әскери бөлім штабында әскери эшелонның жеке құрамын азық-түлікпен, заттай мүлікпен қамтамасыз етуге арналған барлық қажетті құжаттарды алуға және оларды тасымалдау уақытында есепке алуға;

      2) жөнелту пунктінде нормалар бойынша тиісті азық-түлікті алуды және оны әскери эшелонмен тасымалдауды, жүру жолында қорларды толықтыруды қамтамасыз етуге;

      3) сапалы тамақтандыруды және тиісті жабдықталым нормаларын әрбір әскери қызметшіге жеткізуді қамтамасыз етуге, эшелонда асүйлер болмаған кезде жылжымалы әскери азық-түлік пункттерінен ыстық тамақ алуды ұйымдастыруға;

      4) асүйлер мен адамдарды тасымалдауға арналған вагондарды отынмен, сумен, мүкәммалмен, ыдыспен, жарық беру және өрт сөндіру құралдарымен қамтамасыз етуге;

      5) эшелон дәрігерімен бірлесіп, эшелонның асүйлерінде ыстық тамақ дайындау үшін азық-түлікті тарату мәзірін жасауға және оны эшелон бастығына бекітуге ұсынуға;

      6) өртке қарсы іс-шаралардың орындалуын қамтамасыз етуге;

      7) адамдарды тасымалдауға арналған вагондар жабдықтарын дұрыс пайдалануды ұйымдастыруға, вагондардағы (адамдарға арналған кеме үй-жайларындағы) өрт сөндіру құралдары мен жылыту құрылғыларының ақаусыздығын бақылауды жүзеге асыруға;

      8) эшелонның жеке құрамына монша-кір жуу қызметін көрсетуді ұйымдастыруға міндетті.

Рота командирі

      396. Рота командирі өзінің тікелей бастықтарына және әскери эшелон (команда) бастығына бағынады.

      Осы Жарғыда жазылған өзінің тікелей міндеттерін орындаудан басқа, рота командирі:

      1) жеке құрамды, қару-жарақ пен әскери техниканы, мүлікті тасымалдауға дайындауға және тиеу жоспарына сәйкес оларды жылжымалы құрам (кеме үй-жайлары) бойынша бөлуге;

      2) жеке құрамға тасымалдау қағидалары мен қауіпсіздік талаптары туралы нұсқау беруге, әскери эшелонның (команданың) нөмірін, әскери эшелон (команда) бастығының әскери атағы мен тегін жариялауға;

      3) жеке құрамды тәуліктік нарядқа және эшелон бастығының нұсқауы бойынша тиеу-түсіру немесе басқа да командаларға бөлуге және қажет кезде от жағушыларды тағайындауға;

      4) ротаны тиеуге, қайта тиеуге және түсіруге жеке өзі басшылық жасауға, қару-жарақ пен әскери техниканың, басқа да материалдық құралдардың дұрыс орналастырылуын, бекітілуін, бүркемеленуін қамтамасыз етуге, жүру жолында олардың жай-күйін бақылауға;

      5) жүру жолында бөлімшенің жеке құрамымен сабақ ұйымдастыруға;

      6) жеке құрамның әскери тәртіпті, тасымалдаудың белгіленген қағидаларын сақтауына және вагондар (кеме үй-жайлары) жабдықтарының сақталуына бақылауды жүзеге асыруға, құқық бұзушылықтарға жол бермеу жөнінде шаралар қабылдауға міндетті.

Вагон (адамдарға арналған кеме үй-жайы) бойынша жетекші

      397. Вагон (адамдарға арналған кеме үй-жайы) бойынша жетекші өз бөлімшесінің командиріне және әскери эшелон бойынша кезекшіге бағынады. Ол вагонда (адамдарға арналған кеме үй-жайында) орналасқан жеке құрамның тікелей бастығы болып табылады.

      398. Вагон (адамдарға арналған кеме үй-жайы) бойынша жетекші:

      1) жеке құрамның тізімін алуға, вагонда (адамдарға арналған кеме үй-жайында) орналастырылған қару-жарақтың (қару мен оқ-дәрілердің), басқа да материалдық құралдардың санын білуге және жөнелту алдында олардың бар болуын тексеруге;

      2) тиер алдында вагонның (адамдарға арналған кеме үй-жайының) жабдығын тексеруге және қабылдауға, ал түсіргеннен кейін оны бүтін және ақаусыз күйде тапсыруға;

      3) жеке құрамды отырғызуға, орналастыруға және түсіруге басшылық жасауға;

      4) вагон (адамдарға арналған кеме үй-жайы) бойынша тәуліктік кезекшілерді тағайындауға, олардың қызмет өткеруін тексеруді бақылауды жүзеге асыруға, тамақ, су, отын алу үшін және әр түрлі жұмыстарға әскери қызметшілерді бөлуге;

      5) мемлекеттік құпияларды сақтауға және жеке құрамның тәртіпті, ішкі тәртіпті, әскери киім нысанын киіп жүру қағидаларын және қауіпсіздік талаптарын сақтауына бақылауды жүзеге асыруға;

      6) вагоннан (адамдарға арналған үй-жайдан) эшелон бастығының рұқсатынсыз немесе команда (сигнал) берілгенге дейін жеке құрамның шығуына, қарудың, оқ-дәрілердің немесе басқа да материалдық құралдардың шығарылуына жол бермеуге;

      7) вагонда (адамдарға арналған үй-жайда) адамдардың рұқсатсыз жүруіне, сондай-ақ әскери эшелонға тиесілі емес жүктерді тасымалдауға;

      8) вагонда (адамдарға арналған үй-жайда) қалыпты температураның ұсталуын және өрт қауіпсіздігі талаптарының орындалуын бақылауды жүзеге асыруға, вагонда өрт шыққан кезде оны сөндіруге барлық шараны қолдануға және пойызды тоқтату сигналын беруге, техникалық байланыс құралдары бойынша әскери эшелон бойынша кезекшіге баяндауға, кемеде өртті сөндірумен бір уақытта әскери эшелон бойынша кезекшіге баяндауға;

      9) түсіруге дайындық туралы нұсқаулар алған кезде жеке құрамға киінуді, қаруын, оқ-дәрілері мен жеке заттарын алуын, пештерді жағуды тоқтатуды немесе ондағы отты сөндіруді бұйыруға;

      10) түсірілгеннен кейін барлық қару (оқ-дәрілер) мен мүліктің алынғандығын және пештердің сөндірілгенін тексеруге;

      11) вагондағы (адамдарға арналған кеме үй-жайында) байланыстың техникалық құралдарының ақаусыздығын кезең-кезеңімен тексеруге;

      12) бөлімше командиріне және әскери эшелон бойынша кезекшіге сырқаттанған, қалып қойған әскери қызметшілер туралы, сондай-ақ қарудың, оқ-дәрілер мен басқа да әскери мүліктің, вагон (адамдарға арналған кеме үй-жайы) жабдығының бүлінуі мен жоғалуы туралы және басқа да оқиғалар туралы баяндауға міндетті.

Әскери эшелон бойынша кезекші

      399. Әскери эшелон бойынша кезекші офицерлерден тағайындалады, әскери эшелон бастығы мен тасымалданатын бөлімнің командиріне бағынады. Оған тәуліктік наряд пен вагондар (адамдарға арналған кеме үй-жайлары) бойынша үлкендер бағынады.

      400. Әскери эшелон бойынша кезекші қызмет өткеру кезінде бөлім бойынша кезекшінің осы Жарғыда жазылған міндеттерін басшылыққа алады. Одан басқа, ол:

      1) бөлімшелер командирлерінің қару-жарақ пен әскери техниканы, өзге де материалдық құралдарды қарауылдың күзетіне тапсыруын бақылауды жүзеге асыруға;

      2) жеке құрамның бар болуын, тәуліктік нарядтың қызмет өткеруін, кезекші бөлімшенің әзірлігін, сондай-ақ жеке құрамның өрт қауіпсіздігі талаптарын сақтауын бақылауды жүзеге асыруға;

      3) әскери эшелондағы ішкі тәртіп пен реттілікке, тасымалдау қағидаларын сақтауға, әскери және көлік мүлкінің сақталуына бақылауды жүзеге асыруға;

      4) әскери эшелон бастығының нұсқауы бойынша бөлімшелер командирлеріне, вагондар (адамдарға арналған кеме үй-жайлары) бойынша жетекшілерге жеке құрам шығуға рұқсат етілген аялдамаларды жариялауға;

      5) жүру жолында ыстық тамақты, суды, отынды және жарық беру құралдарын ұйымдасқан түрде алуды және таратуды қамтамасыз етуге;

      6) пойыздарға (кемелерге) қызмет көрсетумен байланысты көлік жұмысшыларынан басқа бөгде адамдарды әскери эшелонға жібермеуге міндетті.

Рота бойынша кезекші

      401. Рота бойынша кезекші әскери эшелон бойынша кезекшіге және оның көмекшісіне, ал ротадағы ішкі қызмет тәртібінде – рота командиріне және старшинасына бағынады. Оған ротаның жеке құрамы келе жатқан вагондар (адамдарға арналған кеме үй-жайлары) бойынша тәуліктік кезекшілер бағынады.

      402. Рота бойынша кезекші осы Жарғының 488-492-тармақтарында көзделген міндеттерді орындайды. Одан басқа, рота командирінің нұсқауы бойынша және эшелон бойынша кезекшінің рұқсатымен рота бойынша кезекші аялдамаларда қару-жарақ пен әскери техниканың, өзге де материалдық құралдардың бекітілу және бүркемелену жай-күйін тексеруге, ақауларды жоюы және ол туралы рота командиріне және әскери эшелон бойынша кезекшіге баяндауға тиіс.

Вагон (адамдарға арналған кеме үй-жайы, әуе кемесінің
салоны, кабинасы) бойынша тәуліктік кезекші

      403. Вагон (адамдарға арналған кеме үй-жайы, әуе кемесінің салоны, кабинасы) бойынша тәуліктік кезекші рота бойынша кезекшіге, вагон (адамдарға арналған кеме үй-жайы) бойынша жетекшіге, ал соңғылар тағайындалмаған жерде – әскери команда бастығына бағынады.

      404. Вагон (адамдарға арналған кеме үй-жайы, әуе кемесінің салоны, кабинасы) бойынша тәуліктік кезекші осы Жарғының 493-495-тармақтарына қатысты міндеттерді орындайды. Одан басқа, ол:

      1) жеке құрамды адамдарға арналған вагонға отырғызу немесе одан түсіру алдында саты (жылжымалы баспалдақ) қоюға және есік жақтауын алып тастауға, ал отырғызу аяқталған соң сатыны (жылжымалы баспалдақты) алып тастауға және есік жақтауын орнына орнатуға;

      2) отырғызғаннан кейін жеке құрамның бар болуын тексеруге және вагон (адамдарға арналған кеме үй-жайы) бойынша жетекшіге немесе әскери команда бастығына баяндауға;

      3) вагоннан (адамдарға арналған үй-жайлардан) белгіленген команда немесе сигнал берілгенге дейін жеке құрамның шығуына рұқсат етпеуге;

      4) пештерді жағуға, өрт қауіпсіздігі талаптарын сақтауға және шағын бөшкелер мен шелектерде судың бар болуына бақылауды жүзеге асыруға; түсірер алдында пештерді жағуды тоқтатуға және олардың отын сөндіруге;

      5) вагонды (адамдарға арналған кеме үй-жайын) жинауды жүргізуге;

      6) жабдық пен мүкәммалдың сақталуын, әскери эшелон (команда) бастығының және әскери эшелон бойынша кезекшінің сигналдары мен командаларын бақылауды жүзеге асыруға;

      7) вагоннан басын шығаруға, есік жақтауына сүйенуге және оның сыртқы жағындағы есік аралығында тұруға, вагон есігінің аралығында отыруға немесе тұруға рұқсат етпеуге;

      8) вагонда тек әскери эшелон бастығы көрсеткен есіктердің ашылуына бақылауды жүзеге асыруға;

      9) вагоннан (адамдарға арналған кеме үй-жайынан) белгіленбеген орындарда қоқыстың, тамақ қалдықтарының және басқа да заттардың лақтырылуына жол бермеуге міндетті.

4-тарау. Тәуліктік наряд. Тәуліктік наряд адамдарының
құқықтары мен міндеттері
1. Тәуліктік наряд
Жалпы ережелер

      405. Тәуліктік наряд жауынгерлік әзірлік пен ішкі тәртіпті ұстау, жеке құрамды, қару-жарақ пен әскери техниканы, зымырандар мен оқ-дәрілерді, материалдық құралдар қорларын, әскери бөлімнің (бөлімшенің) үй-жайлары мен мүлкін қорғау, бөлімшелердегі істердің жай-күйін және құқық бұзушылықтардың алдын алу жөніндегі шараларды уақтылы қабылдауды бақылау, тәуліктік нарядтың жалпыәскери жарғылармен айқындалған қызметі бойынша басқа да міндеттерін орындау үшін тағайындалады.

      406. Тәуліктік нарядтың құрамы оқу кезеңіне бөлім бойынша бұйрықпен жарияланады.

      Бөлімнің тәуліктік нарядының мынадай құрамы көзделеді:

      1) бөлім (шекаралық басқарма, басқарма (бөлім), жағалау күзеті дивизионы) бойынша кезекші;

      2) бөлім (шекаралық басқарма, басқарма (бөлім), жағалау күзеті дивизионы) бойынша кезекшінің көмекшісі;

      3) қарауыл;

      4) кезекші бөлімше;

      5) парк бойынша кезекші мен тәуліктік кезекшілер, кезекші тартқыштардың (машиналардың) механик-жүргізушілері (жүргізушілері);

      6) медициналық пункт бойынша кезекші фельдшер (санитариялық нұсқаушы) мен тәуліктік кезекшілер;

      7) бақылау-өткізу пункті бойынша кезекші мен кезекшінің көмекшілері;

      8) қоймалар аймағы (техникалық аумақ) бойынша кезекші мен тәуліктік кезекшілер;

      9) асхана бойынша кезекші мен жұмысшылар;

      10) бөлім штабы бойынша кезекші мен шабармандар;

      11) патруль;

      12) кезекші сигнал беруші-дағырашы;

      13) өрт сөндіру наряды;

      14) рота (бөлімше, объект) бойынша наряд.

      Күн сайын бөлім бойынша бұйрықпен: бөлім бойынша кезекші, бөлім бойынша кезекшінің көмекшісі, қарауыл бастығы, парк бойынша кезекші, қоймалар аймағы (техникалық аумақ) бойынша кезекші, кезекші бөлімше, өрт сөндіру наряды, сондай-ақ тәуліктік наряд бөлінетін бөлімше тағайындалады. Қажет кезде бөлім командирі тәуліктік наряд құрамын өзгертеді.

      Ескерту. 406-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      407. Әскери бөлім командирі қызмет өткеру орындарында қажетті санитариялық-гигиеналық және тұрмыстық жағдайлар жасауға тиіс.

      408. Ротаның тәуліктік нарядына:

      1) рота бойынша кезекші;

      2) рота бойынша тәуліктік кезекшілер тағайындалады.

      Роталардағы тәуліктік кезекшілердің ауысым санын бөлім командирі айқындайды. Жатақхана бойынша тәуліктік нарядтың құрамы, сондай-ақ оның міндеттері ротаның тәуліктік нарядына қатысты айқындалады.

      409. Кейбір батальондарда олардың саны мен орналасу жағдайларына байланысты роталар бойынша кезекшілер орнына бөлім командирінің шешімі бойынша батальон бойынша кезекші, ал бірнеше бөлімшелер бірге орналасқан кезде осы бөлімшелер бойынша кезекші тағайындалады. Көрсетілген жағдайларда тәуліктік кезекшілердің саны бөлімшелердің орналасуы, күзетті қамтамасыз ету және ішкі тәртіпті ұстау жағдайларына сүйене отырып айқындалады.

      410. Барлық кезекшілер мен олардың көмекшілерінің кеудесінің сол жағында тиісті жазуы бар төсбелгі (бейдж) (26-қосымша) болуға тиіс. Төсбелгіні (бейджді) бұрынғы кезекші жаңа кезекшіге кезекшілікті тапсыру және қабылдау туралы баяндағаннан кейін береді.

      411. Жарақталған екі оқжатары бар пистолетпен офицерлер мен сержанттар құрамының келісімшарт бойынша әскери қызметшілерінен (пистолетпен қарулану көзделетін штаттық лауазымдар) тағайындалған бөлім бойынша кезекші, бөлім бойынша кезекшінің көмекшісі, қарауыл бастығы, парк бойынша, қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша кезекші қаруланады.

      Сержанттардан тағайындалған қарауыл бастығы жарақталған екі оқжатары бар автоматтармен қаруланады.

      Сержанттардан тағайындалған бақылау-өткізу пункті бойынша кезекші, бөлім штабы бойынша кезекші, бақылау-өткізу пункті бойынша кезекшінің көмекшілері, бөлімшелер бойынша кезекшілер мен тәуліктік кезекшілер, сондай-ақ парк бойынша тәуліктік кезекшілер мен штаб бойынша шабармандар қаруланбайды. Ерекше жағдайларда көрсетілген адамдар бөлім командирінің шешімі бойынша сүңгі-пышақтармен қаруланады. Сүңгі-пышақ белдік белбеудің сол жағында тоғадан алақан еніндей аралықта болуға тиіс.

      Қажет болған кезде Қорғаныс министрінің, Қарулы Күштер Бас штабы бастығының, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар басшыларының бұйрығы бойынша тәуліктік наряд адамдарын қаруландыру тәртібі мен түрі өзгеруі мүмкін. Бұл ретте тәуліктік наряд адамдары зақымдамайтын қарумен қосымша қарулануы мүмкін.

      Ескерту. 411-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Кезекші бөлімше

      412. Кезекші бөлімше қарауылдарды күшейту немесе өрт, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар және өзге де оқиғалар кезінде жедел шақыру жағдайына тағайындалады.

      Кезекші бөлімшені бөлім орналасқан жерден тыс шаруашылық жұмыстарын орындау үшін пайдалануға жол берілмейді.

      Кезекші бөлімше бөлім бойынша кезекшіге бағынады.

      413. Бөлім бойынша кезекшінің командасы бойынша кезекші бөлімше оған тағайындалған орынға келіп, сапқа тұрғызылады және оның нұсқауы бойынша әрекет етеді.

      Кезекші бөлімшеге қару мен оқ-дәрілер бөлім командирінің (бөлім бойынша кезекшінің) бұйрығы бойынша беріледі.

      Қажет болған кезде кенеттен туындайтын міндеттерді жедел шешу үшін кезекші бөлімшеге автокөлік бөлінеді.

      414. Кезекші бөлімшемен сабақ бөлім орналасқан жерге жақын маңда өткізіледі. Кезекші бөлімшенің орналасқан жері және оны шақыру тәртібі бөлім бойынша кезекшіге белгілі болуға тиіс.

      Кезекші бөлімшенің түнгі уақытта демалу тәртібін бөлім командирі айқындайды.

Қызмет бойынша нарядтарды тағайындау тәртібі және олар бойынша есептілік

      415. Басқарманың әскери қызметшілері мен бөлім офицерлерінің, сондай-ақ бөлімшелер арасындағы нарядтардың кезектілігін бөлім штабының бастығы белгілейді.

      Ротадағы взводтар арасындағы нарядтардың кезектілігін рота старшинасы, ал взводта – взвод сержанты (взвод командирінің орынбасары) белгілейді.

      Әскери қызметшілер арасындағы кезекті нарядтардың саны бірдей және әділ бөлінуге тиіс.

      416. Нарядтар парағын (27-қосымша):

      1) сарбаздарға – взводтар сержанттары (взводтар командирлерінің орынбасарлары) арқылы;

      2) сержанттарға – рота старшинасы арқылы;

      3) бөлім басқармасы мен жекелеген бөлімшелерінің офицерлеріне, батальон командирлері мен олардың орынбасарларына – бөлім штабында, ал қалған офицерлерге – батальон штабтарында әр айға бөлек жүргізіледі.

      Нарядтар парағы (кезекшіліктер кестесі) бөлім штабы мен бөлімшелер орналасқан жерлердегі белгіленген орындарда ілінеді.

      Нарядтар парағы жыл бойы сақталады, одан кейін жойылады.

Тәуліктік нарядты дайындау

      417. Әскери бөлім штабы жаңа ай басталғанға дейін бес-алты тәулік бұрын бөлімше командирлеріне әскери қызметшілердің тәуліктік наряд құрамына түсетін күндерін хабарлайды.

      418. Тәуліктік наряд тағайындалатын бөлімше командирлері жеке құрамды қызмет өткеруге іріктеу, орналастыру және даярлау, тәуліктік нарядтың бөлімнің тиісті лауазымды адамына сабақтарға (нұсқау беруге) және таратуға уақтылы келуі үшін жауап береді.

      419. Наряд алдындағы түні тәуліктік нарядқа тағайындалған адамдар барлық сабақтар мен жұмыстардан босатылуға тиіс.

      420. Нарядқа түсетін күні күн тәртібінде көрсетілген уақытта жеке құрамға қызмет өткеруге дайындалу үшін, оның ішінде практикалық сабақтар өткізу үшін кемінде үш сағат және демалу (ұйықтау) үшін кемінде бір сағат берілуге тиіс.

      Таңғы уақытта тәуліктік нарядты таратуды жүргізу кезінде осы іс-шараларды түсер алдындағы күні өткізу.

      421. Қарауылдан басқа, ротадан тағайындалған тәуліктік нарядтың жеке құрамын даярлауды рота старшинасы жүргізеді. Батальоннан немесе әскери бөлімнен тағайындалған тәуліктік нарядты даярлауды тиісті командирлер ұйымдастырады және олардың орынбасарлары жүргізеді.

      Қарауылды даярлау Гарнизондық және қарауылдық қызметтер жарғысына сәйкес жүзеге асырылады.

      422. Бөлім бойынша жаңа кезекші белгіленген уақытта штаб бастығына нұсқау алуға келеді, одан пароль, ал саптық бөлімнен (кадрлар органынан) жеке құрамның шығысы туралы мәліметтерді алады.

      Бөлім бойынша бұйрықпен айқындалған тәуліктік нарядтың адамдары қызметі бойынша тағайындалуына сәйкес белгіленген уақытта бөлім командирінің орынбасарларына немесе бөлім командирі осы үшін тағайындаған басқа да лауазымды адамдарға сабақтарға (нұсқа беруге) келеді.

      Сабақта (нұсқау беруде) жалпыәскери жарғылардың ережелері, нұсқаулықтар мен қауіпсіздік талаптары зерделенеді, сондай-ақ наряд жеке құрамының олардың арнайы міндеттерін білуі тексеріледі.

      Практикалық сабақтар нарядқа түсетін күні күн тәртібінде көрсетілген сағатта тәуліктік нарядтың қызмет өткеруі үшін жабдықталған үй-жайларда (орындарда), бөлімше орналасқан жерлерде немесе қызмет өткеру орнында (28-қосымша) жүргізіледі.

      423. Қажет жағдайларда тәуліктік нарядтың кейбір адамдарын автоматтармен (карабиндермен) қаруландыру кезінде қару қолданумен іс-қимыл жасау бойынша сабақтар өткізіледі.

      424. Тәуліктік нарядты тарату орны мен уақытын әскери бөлім командирі белгілейді. Барлық тәуліктік нарядты таратуды әскери бөлім бойынша жаңа кезекші жүргізеді.

      Таратуға шыққанға дейін он бес минут бұрын тәуліктік наряд қызмет өткеруге әзір болуға және өз кезекшілері мен бөлім қарауылдары бастықтарының бағынысына қабылдануға тиіс. Тәуліктік нарядтың жеке құрамы бөлім бойынша кезекшінің бағынысына оны қарсы алу үшін команданы тарату уақытында "Тік тұр" командасы берілген сәттен бастап көшеді.

Тәуліктік нарядты тарату

      425. Тәуліктік нарядты тарату оның қызмет өткеруге әзірлігін тексеруден, оның тиісті лауазымды адамдардың бағынысына өтуінен, сондай-ақ қарауылдарға бұрынғы қарауылды ауыстыру құқығын беруден тұрады. Тарату кемінде қырық минуттан аспауға тиіс.

      426. Тәуліктік нарядты тарату орны мен уақытын әскери бөлім командирі нарядты тарату орнына, сондай-ақ тарату орнынан қызмет өткеру орындарына баруға қажетті уақытқа сүйене отырып айқындайды, ол бір сағаттан аспауға тиіс.

      Бұл ретте тарату орнына немесе тарату орнынан қызмет өткеру орындарына отыз минуттан артық қажет болса, әскери бөлім командирінің бұйрығымен көлік құралы беріледі.

      427. Таратуға нарядтың барлық жеке құрамы мен оркестр шығарылады, олар тарату орнына ол басталғанға дейін он минуттан кешікпей келеді.

      Оркестрлері жоқ әскери бөлімдерді, сондай-ақ Цельсий бойынша минус он бес градус және одан төмен ауа температурасында таратуға бір-екі сигнал беруші-дағырашы шығарылады немесе техникалық музыка ойнату құралдары қолданылады.

      428. Таратуға дейін он минут бұрын офицерлер қатарынан әскери бөлім бойынша кезекшінің көмекшісі бөлімше кезекшісінен басқа тәуліктік нарядтың жеке құрамын тарату үшін белгіленген орынға сапқа тұрғызады, оның бар болуын тексереді және әскери бөлім бойынша кезекші келісімен оған баяндайды.

      Егер әскери бөлім бойынша кезекшінің көмекшісі сержант болса, онда тәуліктік нарядты сапқа тұрғызуды және бөлім бойынша кезекшіге баяндауды тәуліктік наряд қатарынан офицер жүргізеді.

      429. Тарату үшін тәуліктік наряд: оң қапталда – қарауыл, одан кейін оңнан солға қарай – парк бойынша кезекші, қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша кезекші, кезекші фельдшер (санитариялық нұсқаушы), бақылау-өткізу пункті бойынша кезекші, бөлім штабы бойынша кезекші, бөлімшелер тәртібімен барлық роталар бойынша кезекшілер, шабармандар, асхана бойынша кезекші, асханаға жұмысшылар, өрт сөндіру нарядының бастығы мен кезекші сигнал беруші-дағырашы сапқа тұрғызылады. Бақылау-өткізу пункті бойынша кезекшінің көмекшілері, тәуліктік кезекшілер мен кезекші тартқыштардың механик-жүргізушілері (жүргізушілері) өз кезекшілерінің ту сыртына сапқа тұрғызылады, бөлім бойынша кезекшінің көмекшісі қарауылдардың оң қапталына тұрады.

      430. Қарауылдың оң қапталына қарауыл бастығы, ал сол қапталына оның көмекшілері тұрады, таратушылар өз қарауылдарының оң жағына қарай бірінші қатарда тұрады. Қарауылдар бекеттер нөмірінің ретімен солдан оңға қарай, бір-бірінің ту сыртына ауысым тәртібімен тұрады. Қарауылдың көлік құралы, өрт сөндіру машиналары жүргізушілерімен олар үшін бөлінген орынға орналасады.

      431. Бөлім бойынша кезекшіні қарсы алу үшін оның көмекшісі кезекші сапқа қырық-елу адым жақындағанда: "Наряд, ТҮЗЕЛ, ТІК ТҰР. Назар оң-ҒА (сол-ҒА, орта-ҒА)" командасын береді. "ТҮЗЕЛ" командасы бойынша әскери дирижер саптық адыммен оркестрдің ортасына шығады және бірінші қатардан екі-үш адымда маңдайшепке қарап тұрады. Бірінші команда бойынша офицерлер мен сержанттар қолын баскиіміне апарады; барлығы басын бөлім бойынша кезекші жаққа бұрады және оның соңынан басын бұра отырып, оны көз қарасымен шығарып салады. Оркестр "Қарсы алу" маршын орындайды (сигнал беруші-дағырашылар "Жорықтық марш" соғады). Бөлім бойынша кезекшінің көмекшісі қолын баскиіміне апарып, саптық адыммен бөлім бойынша кезекшіге жақындайды, одан екі-үш адым жерде тоқтайды және баяндайды.

      Мысалы: "Майор мырза. Наряд тарату үшін сапқа тұрғызылды. Бөлім бойынша кезекшінің көмекшісі лейтенант Омаров". Бөлім бойынша кезекшінің көмекшісі баяндауын аяқтап, баскиімінен қолын түсірмей, бір уақытта оңға (солға) бұрыла сол (оң) аяғымен жанына бір адым жасайды және бөлім бойынша кезекшіні алға өткізіп жіберіп, оның артынан бір-екі адым жерде және саптың сыртқы жағынан жүреді.

      Бөлім бойынша кезекшінің көмекшісі баяндау үшін тоқтаған кезде оркестр (сигнал беруші-дағырашылар) ойнауын (соғуын) тоқтатады, ал әскери дирижер қолын баскиіміне апарады.

      432. Бөлім бойынша кезекші баяндауды қабылдап, сап ортасының алдына тұрады және нарядтың жеке құрамымен: "Армысыздар, жауынгерлер" деп амандасады; сәлемдесуге жауап алғаннан кейін "ЕРКІН ТҰР" командасын береді және баскиімінен қолын түсіреді. Бөлім бойынша кезекшінің көмекшісі "ЕРКІН ТҰР" командасын береді және баскиімінен қолын түсіреді. Офицерлер, сержанттар мен әскери дирижер баскиімінен қолын түсіреді.

      433. Бөлім бойынша кезекшінің көмекшісі тағайындалмаса, таратудағы оның міндеттерін қарауыл бастығы орындайды. "ЕРКІН ТҰР" командасын беріп, ол өз орнына тұрады.

      Нарядты тексеру үшін бөлім бойынша кезекші қатарларды біреуін екіншісінен бір адымға таратады және өз көмекшісімен бірге наряд құрамын, жеке құрамның сыртқы пішінін, олардың өз міндеттерін білуін, сондай-ақ қаруын тексереді және анықталған кемшіліктерді жою жөнінде нұсқау береді.

      Бөлім бойынша кезекші қарауылға жақындаған кезде қарауыл бастығы саптан шығып, оған өзін таныстырады, қарауылдың жеке құрамын тексеру уақытында бөлім бойынша кезекшіні алып жүреді және одан кейін рұқсат алып, саптағы өз орнына барып тұрады.

      434. Егер қандай да бір наряд қызмет өткеруге даяр болмаса, бөлім бойынша кезекші оны наряд тағайындалған бөлімшеге қосымша даярлық немесе ауыстыру үшін қайтарады және бөлім командиріне ол туралы дереу баяндайды. Осы нарядты таратуды бөлім бойынша кезекші немесе оның көмекшісі бөлек жүргізеді.

      435. Тексеру аяқталғаннан кейін бөлім бойынша кезекші саптың ортасына шығады және нарядтың алдында оған қарап тұрады; кезекшінің көмекшісі бөлім бойынша кезекшінің артқы жағына оңға қарай немесе солға қарай бір адымда тұрады. Бөлім бойынша кезекші:

      "Наряд, ТҮЗЕЛ", "ТІК ТҰР", "Оркестр, жиынды ойна" ("Сигнал беруші-дағырашылар, жиынды соқ") деп команда береді. "ТІК ТҰР" командасы бойынша офицерлер мен сержанттар қолын баскиіміне апарады.

      436. "Жиынды" ойнау аяқталғаннан кейін офицерлер мен сержанттар қолын баскиімінен түсіреді. Бөлім бойынша кезекші: "Қарауыл бастығы, маған кел" деп команда береді. Қарауыл бастығы саптық адыммен бөлім бойынша кезекшіге келеді, одан екі-үш адымда тұрады және өзін таныстырады. Мысалы: "Қарауыл бастығы аға лейтенант Ботабеков".

      Бөлім бойынша кезекші қарауыл бастығына оның қызметінің ерекшеліктері туралы ескертеді және парольдар жазылған жазбаны тапсырады.

      437. Парольдар жазылған жазбаны беріп және парольдарды дұрыс түсінгеніне көз жеткізе отырып, бөлім бойынша кезекші: "Қарауыл бастығы, сапқа тұр" деп команда береді. Осы команда бойынша қарауыл бастығы саптағы өз орнына тұрады; оркестр (сигнал беруші-дағырашылар) он-он бес адымға алға шығады және оң иықпен ене отырып нарядқа сырт жағын беріп тұрады. Бөлім бойынша кезекші: "ТҮЗЕЛ, ТІК ТҰР" деп команда береді және: "Бөлімнің Жауынгерлік Туының, әскери объектілердің сенімді күзеті мен қорғанысын қамтамасыз ету, бөлімдегі жауынгерлік әзірлік пен ішкі тәртіпті ұстау міндетімен қызметке кірісуге бұйырамын. Қызмет жалпыәскери жарғылардың талаптарына сәйкес атқарылсын" деп бұйрық береді.

      Бұйрық бергеннен кейін бөлім бойынша кезекші: "Оркестр, таратуды ойна" деп команда береді. Бұйрық беру және оркестрдің ойнауы уақытында бөлім бойынша кезекші, оның көмекшісі мен пистолетпен қаруланған қарауыл бастығы қолын баскиіміне апарады.

      "Таратуды" ойнап біткеннен кейін, оркестр Мемлекеттік Гимнді ойнайды. Оркестр жоқ бөлімдерде Мемлекеттік Гимн техникалық дыбыс жазбасын ойнату құралдарымен ойналады.

      Мемлекеттік Гимн аяқталған соң кезекші: "Наряд, оңға, қызмет өткеру орнына адым-БАС" деп команда береді. "Бас" командасы бойынша наряд саптық адыммен әскери сәлемдесуді орындай отырып, бөлім бойынша кезекшінің жанынан саптық адыммен өтеді және қызмет өткеру орындарына қарай жүреді. Оркестр (сигнал беруші-дағырашылар) орнында қала отырып, маршты орындайды.

      Оркестрдің ойыны (сигнал беруші-дағырашылардың соғуы) бөлім бойынша кезекшінің командасы (сигналы) бойынша тоқтатылады.

      438. Егер тарату уақытында әскери бөлім командирі немесе оның тікелей бастықтары, сондай-ақ әскери бөлімді инспекциялауға немесе тексеруге басшылық жасайтын адам келсе, онда әскери бөлім бойынша кезекші оларды қарсы алу үшін: "Наряд, ТҮЗЕЛ", "ТІК ТҰР", "Назар, оң-ҒА (сол-ҒА, орта-ҒА), ("Оң жақтан (сол жақтан, маңдайшептен) қарсы алу үшін, Қарауыл-ҒА") деп команда береді. Оркестр "Қарсы алу" маршын (сигнал беруші-дағырашылар "Жорықтық маршты" соғады) орындайды, бөлім бойынша кезекші қолын баскиіміне апарып, саптық адыммен бастыққа жақындайды, одан екі-үш адым жерде тоқтайды және баяндайды.

      Мысалы: "Полковник мырза. Тәуліктік нарядты тарату жүргізілуде. Бөлім бойынша кезекші майор Сұлтанғазин".

      Бөлім бойынша кезекші баяндау үшін тоқтаған кезде оркестр (сигнал беруші-дағырашылар) ойнауын (соғуын) тоқтатады. Бөлім бойынша кезекші бастықтың рұқсатын алып: "ЕРКІН ТҰР" командасын береді және өз міндеттерін орындауды жалғастырады.

2. Тәуліктік наряд адамдарының құқықтары мен міндеттері
Жалпы ережелер

      439. Тәуліктік наряд адамдары күн тәртібінің (қызмет уақыты регламентінің) орындалуына және ішкі тәртіптің басқа да қағидаларының сақталуына табандылықпен қол жеткізе отырып, өз міндеттерін білуге және адал орындауға тиіс.

      Бөлім бойынша кезекшінің рұқсатынсыз тәуліктік наряд адамдарының өз міндеттерін тоқтатуға немесе басқа біреуге орындауға беруге құқығы жоқ.

      440. Бөлімшелерге бөлім командирі және одан жоғары бастықтар келген кезде бөлімшелер бойынша кезекшілер ол туралы бөлім бойынша кезекшіге дереу баяндауға міндетті.

      Роталар (бөлімшелер) бойынша кезекшілер және бөлім бойынша кезекшінің көмекшісіне бағынысты басқа да кезекшілер ол келген кезде "Тік тұр" командасын бермейді және баяндамайды, тек өзін таныстырады.

      441. Бөлім бойынша кезекшіге және оның көмекшісіне кезекшілік уақытында әрқайсысына бөлім командирі белгілеген уақытта төрт сағаттан артық емес, аяқкиімсіз, керек-жарағын шешпей және шешінбеген күйде кезекпен жатып демалуға (ұйықтауға) рұқсат етіледі.

      Штаб, парк, қойма аймағы (техникалық аумақ), бақылау-өткізу пункті мен асхана бойынша кезекшілерге, кезекші фельдшерге (санитариялық нұсқаушыға), рота бойынша кезекшіге және сигнал беруші-дағырашыға кезекшілік уақытында бөлім командирі белгілеген уақытта төрт сағаттан артық емес, аяқкиімсіз, керек-жарағын шешпей және шешінбей, жатып демалуға (ұйықтауға) рұқсат етіледі.

      Кезекті тәуліктік кезекшіге, шабарманға, бақылау-өткізу пункті бойынша кезекшінің көмекшісіне керек-жарағын шешуге және киімінің түймелерін ағытуға болмайды.

      Тәуліктік кезекшілердің бос ауысымына, шабарманға, бақылау-өткізу пункті бойынша кезекшінің көмекшісіне тек ұйқыға жатқаннан кейін және одан тұрғанға дейін шешінуге және жатып демалуға (ұйықтауға) кезекпен рұқсат етіледі.

      Бөлім бойынша кезекшінің, оның көмекшісінің, парк, бақылау-өткізу пункті, қойма аймағы (техникалық аумақ), оқ-дәрілер арсеналдары, базалары бойынша кезекшілердің демалуы үшін арнайы орындар жабдықталады. Көрсетілген адамдарға басқа орындарда демалуға болмайды.

      Қарауыл құрамы Гарнизондық және қарауылдық қызметтер жарғысының ережелеріне сәйкес демалады.

      442. Тәуліктік нарядтан ауысқан әскери қызметшілер ауысым күні сабақтан және жұмыстан босатылады.

      Демалыс, мереке және жұмыс істемейтін күндері тәуліктік наряд құрамына кіретін келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге командир (бастық) аптаның басқа күндері демалыс беруге міндетті.

Бөлім бойынша кезекші

      443. Бөлім бойынша кезекшілер болып бөлім штабы әскерлер қызметі бөлімшесінің бөлім бойынша штаттық кезекшісі, сондай-ақ бөлім, батальондар басқармасы офицерлерінің, роталар командирлері мен оларға теңестірілген адамдардың қатарынан тағайындалады. Ол: жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіруге сигнал алынған кезде бөлімшелер мен бөлім басқармасын уақтылы хабардар ету, бөлімдегі ішкі тәртіп пен күн тәртібін (қызмет уақытының регламентін) сақтау, тәуліктік нарядтың қызмет өткеруі, құқық бұзушылықтардың алдын алу жөніндегі шараларды уақтылы қабылдау, сондай-ақ Жауынгерлік Тудың, бөлім штабы мен қызметтері офицерлерінің, келісімшарт бойынша әскери қызметшілерінің пистолеттері мен патрондарының сақталуы үшін жауап береді. Бөлім бойынша кезекші бөлім командиріне бағынады. Оған бөлімнің барлық тәуліктік наряды бағынады.

      Полк, жеке батальондар және оларға теңестірілген әскери бөлімдер бойынша кезекші ретінде взводтар командирлерін, сондай-ақ бөлім штабы мен қызметтерінің келісімшарт бойынша әскери қызметшілерін тағайындауға рұқсат етіледі.

      Бөлімнің ішкі қарауылына қатысты бөлім бойынша кезекші Гарнизондық және қарауылдық қызметтер жарғысының ережелерін басшылыққа алады.

      444. Таратудан кейін жаңа кезекші бөлім командирі тағайындаған лауазымды адамның қатысуымен бұрынғы кезекшіден тізімдеме бойынша құжаттарды, сондай-ақ бөлім штабы мен қызметтерінің келісімшарт бойынша әскери қызметшілерінің қаруы мен оқ-дәрілерін қабылдайды. Қару данасы, нөмірі бойынша және жиынтықта қабылданады. Содан соң ол бөлім бойынша бұрынғы кезекшімен бірлесіп, құлағдар ету мен күзеттің техникалық құралдарының, радиациялық және химиялық барлау аспаптарының ақаусыз болуын тексереді.

      Ескерту. 444-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      445. Барлық тәуліктік наряд адамдары кезекшілікті тапсырғаннан және қабылдағаннан, қарауылдар бастықтарының және тәуліктік нарядтың басқа да адамдарының ауысымы туралы баяндағаннан кейін бұрынғы және жаңа кезекшілер бөлім командиріне немесе оның орнындағы адамға баяндаумен келеді.

      Мысалы: "Полковник мырза. Аға лейтенант Жаппасбаев бөлім бойынша кезекшілікті тапсырды". "Полковник мырза. Капитан Жилов бөлім бойынша кезекшілікті қабылдады".

      Одан кейін бөлім бойынша жаңа кезекші кезекшілікті қабылдау кезінде анықталған, ауысқан тәуліктік наряд жоя алмаған барлық кемшіліктер туралы, сондай-ақ қарауыл күзететін объектілерді ашу және жабу туралы баяндайды.

      446. Бөлім бойынша кезекші:

      1) бөлімшелердің күн тәртібін (қызмет уақыты регламентін) орындауына бақылауды жүзеге асыруға және белгіленген сигналдарды беруге басшылық жасауға;

      2) тәулігіне кемінде екі рет (оның біреуі түнде) тәуліктік нарядтың қызмет өткеруін және бөлімшелердегі ішкі тәртіпті сақтауды жеке өзі тексеруге, қылмыстық және әкімшілік құқық бұзушылықтардың, оқиғалардың, теріс қылықтардың алдын алу, қауіпсіздік талаптарын бұзуға жол бермеу жөніндегі, сондай-ақ анықталған кемшіліктерді жою жөніндегі шараларды қабылдауға;

      3) командирге бөлімде болған барлық оқиғалар туралы, өз еркімен кетіп қалған мерзімді әскери қызметтің әскери қызметшілері және оларды іздестіру жөнінде қабылданған шаралар туралы дереу баяндауға; бөлім командирінің және штаб бастығының болатын орнын ұдайы білуге;

      4) кезекшінің бөлмесінде болуға; қызметтік істермен кеткенде өз орнына көмекшісін қалдыруға және оған қайда, қанша уақытқа кеткенін хабарлауға;

      5) оқу-жаттығу далаларының аудандарын, сондай-ақ қандай бөлімшелер қайда және қандай сабақтар өткізіп жатқанын білуге; полигондарда, оқу-жаттығу орталықтарында (лагерьлерде) бар қару-жарақ пен әскери техника, зымырандар, оқ-дәрілер, өзге де материалдық құралдар, сондай-ақ гарнизон шегінен тыс іссапарға кеткен командалар туралы мәліметтері болуға;

      6) жеке құрамның, оқу-жаттығу жауынгерлік және көлік пайдалану топтары машиналарының шығысы, сондай-ақ алыс рейстердегі автомобиль техникасы туралы мәліметтері болуға; парк бойынша кезекші арқылы кезекші тартқыштардың, санитариялық көлік құралдарының, өрт сөндіру және кезекші машиналардың әзірлігін, олардың паркке қайтып оралуын бақылауға, бөлім командиріне олардың рейсте бөгелу жағдайлары туралы баяндауға, машиналарды іздестіруге және паркке қайтып оралуына шаралар қабылдауға;

      7) бөлімнен тағайындалған бөлімшелерді (командаларды), қарауылдарды тексеруге және уақтылы жіберуге және ол туралы штаб бастығына немесе бөлім командиріне баяндауға;

      8) бөлім орналасқан жерден сейілдемеге жіберілген мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерінің сыртқы пішінін қарап тексеруге және сейілдеме қағаздарына олардың қайтып оралу уақыты туралы жазба жасауға; шабармандарға елтаңбалы мөрмен расталған хабардар ету карточкалары бойынша бөлім орналасқан жерден тыс шығуға рұқсат етуге;

      9) бөлім орналасқан жерде немесе оған жақын маңда өрт, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдай кезінде Жауынгерлік Туды, жеке құрамды, қару-жарақ пен әскери техниканы, зымырандарды, оқ-дәрілер мен басқа да материалдық құралдарды құтқаруға дереу шаралар қабылдауға, құтқару жұмыстарын ұйымдастыруға, ал өрт кезінде, одан басқа өрт сөндіру командасын шақыруға және ол келгенге дейін өрт сөндіруді ұйымдастыруға;

      10) бөлімді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру туралы сигнал алған кезде дереу сигналды бөлімшелерге жеткізуге, бөлім командирі мен штаб бастығына баяндауға, командирлердің орынбасарлары мен бөлімнің басқа да лауазымды адамдарын хабардар етуге, олар келгенге дейін бөлімшелердің іс-қимылына басшылық жасауға; бөлімшелердің өз жиын пункттеріне ұйымдасқан түрде шығуына бақылауды жүзеге асыруға;

      11) жұмылдыру туралы хабарлама алған кезде ол туралы дереу командирге және бөлімнің штаб бастығына баяндауға және нұсқаулықтары мен олардың нұсқау берулеріне сәйкес әрекет етуге;

      12) қару мен оқ-дәрілерді бөлім басқармасының әскери қызметшілеріне қару мен оқ-дәрілерді беру кітабына (29-қосымша) қол қоюмен, ал жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру кезінде ауыстырушы карточкалар бойынша жеке қару мен оған оқ-дәрілерді, жеке радиоактивтік сәулелену мөлшерін өлшеуіштерді беруге; оларды уақтылы тапсыруды бақылауға;

      13) қарсылас жаппай қырып-жою қаруын қолданған немесе радиациялық химиялық қауіпті объектілердегі апат нәтижесінде радиациялық және химиялық қауіп туындаған жағдайларда, сондай-ақ табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдай туралы ескерту сигналын алған кезде қолда бар нұсқаулыққа сәйкес әрекет етуге;

      14) дәрігермен (фельдшермен) бірлесе отырып, тамақты таратар алдында тамақ дайындау сапасын бақылауды есепке алу кітабына тиісті жазбалар жасай отырып, оның сапасын тексеруге және оны беруге рұқсат етуге; тамақтың дұрыс сапалылығына күмәнді болған жағдайда оны беруге рұқсат етпеуге, дереу бөлім командиріне ол туралы баяндауға; тамақ беру және ішу уақытында асханада жеке өзі болуға және тағамдардың температуралық режимін, оның нормаларының жеке құрамға толық жеткізілуін бақылауға;

      15) казармаларда және бөлім орналасқан жерде тазалық пен тәртіпті бақылауды жүзеге асыруға;

      16) роталардағы (бөлімшелердегі) қару сақтауға арналған бөлмелерді ашқан (жапқан) кезде жеке өзі қатысуға және оларды бөлім бойынша кезекшінің нөмірлі мөрімен мөрлеуге; бірнеше бөлімшеде қаруды, оқ-дәрілерді бір уақытта беру қажеттілігі кезінде қару сақтауға арналған бөлмелерді байланыс құралдары арқылы ашуға рұқсат етуге; роталар бойынша кезекшілерден кешкі тексерулерді жүргізгеннен кейін бөлімшелердің қару сақтауға арналған бөлмелерінің, қаруы бар пирамидалардың кілттерін, сондай-ақ қызметтен кеткен кезде роталар командирлерінен (роталар старшиналарынан) оқ-дәрілері бар жәшіктердің, пистолеттері бар шкафтардың кілттерін күзетуге қабылдауға;

      17) бөлімшелердегі қару сақтауға арналған бөлмелердің күзет дабылдамасы өздігінен іске қосылған кезде дабылдаманың өздігінен іске қосылу себептерін анықтауға және оның күзетуге қойылуына бақылауды жүзеге асыруға;

      18) қарауыл күзететін объектілерді ашуға наряд негізінде қарауыл бастығына осы объектілерді ашуға рұқсат беруге;

      19) ерекше жағдайларда бөлімшелер бойынша кезекшілерге казармаға кіретін есіктердің бекітпесін жабуға команда беруге;

      20) бөлім командирі келген кезде оны қарсы алуға, "Тік тұр" командасын беруге және оған баяндауға міндетті.

      Мысалы: "Полковник мырза. Менің кезекшілігім уақытында оқиғалар болған жоқ (немесе мынадай болды). Бөлім бойынша кезекші капитан Егізбаев".

      Бөлім бойынша кезекші басқа әскери қызметшілер болмаған кезде "Тік тұр" командасын бермейді, тек баяндайды.

      Бөлім бойынша кезекші бөлім командирінің орынбасарларына тек өзін таныстырады.

      447. Кешкі тексеруден және таңертеңгі тексеруден кейін бөлім бойынша кезекші бөлімшелер бойынша кезекшілерден баяндауларды қабылдайды және жеке құрамның шығысы; бөлімшелерде (командаларда) іссапарға кеткен адамдар; алыс рейстердегі машиналар; полигондардағы, оқу-жаттығу орталықтарындағы (лагерьлердегі) қару-жарақ пен әскери техника, зымырандар, оқ-дәрілер, өзге де материалдық құралдар туралы; кешкі тексеруде болмаған адамдар туралы мәліметтерді, ал өз еркімен кетіп қалған адамдар болған кезде олардың тізімін жасайды. Көрсетілген мәліметтерді ол таңертеңгі баяндау кезінде бөлім командиріне ұсынады.

      Тәуліктік нарядтың қызмет өткеруінде анықталған барлық кемшіліктер туралы және кезекшілікті тапсырғанға дейін жою мүмкін болмаған кезекшілік уақытында бөлімдегі ішкі тәртіпті бұзушылықтар туралы бөлім бойынша кезекші кезекшілікті қабылдау және тапсыру кітабына (30-қосымша) жазба жасайды.

      Кезекшілікті қабылдау және тапсыру кітабын күн сайын бөлім бойынша кезекші бөлім командирінің қарап шығуы және ауысымға рұқсат етуі үшін ұсынады.

      448. Бөлім бойынша кезекші бөлімнің командирі және штаб бастығы болмаған кезде:

      1) Қазақстан Республикасының Президентін және бөлім командирінің тура бастықтарын;

      2) армия генералдарын, адмиралдарды, генерал-полковниктерді, сондай-ақ инспекциялау (тексеру) жүргізуге басшылық жасау үшін тағайындалған адамдарды қарсы алады және бөлімнің орналасқан жері бойынша оларға ілесіп жүреді.

      Осы адамдарды қарсы алған кезде бөлім бойынша кезекші "Тік тұр" командасын береді және оларға баяндайды.

      Мысалы: "Армия генералы мырза. Екінші мотоатқыштар бригадасы (мынадай ауданда) даладағы тактикалық сабақтарда. Бөлім бойынша кезекші капитан Шилов".

      Бөлім бойынша кезекші аты аталған адамдардың келгені туралы дереу бөлім командиріне немесе оның орнындағы адамға баяндайды. Келген командирді (бастықты) бөлім командирі қарсы алған және оған баяндаған жағдайда бөлім бойынша кезекші тек өзін таныстырады.

      Бөлімге жоғарыда көрсетілмеген генералдар мен адмиралдар, сондай-ақ өз бөлімінен емес аға офицерлер келген жағдайда бөлім бойынша кезекші оларға өзін таныстырады.

      Мысалы: "Генерал-майор мырза. Бөлім бойынша кезекші капитан Көбенов". Одан кейін ол оларды бөлім командиріне немесе оның орнындағы адамға ертіп келеді. Өз бөлімінен емес қалған әскери қызметшілер келген адамның жеке басын және қажет кезде оның келу мақсатын анықтағаннан кейін бөлімге біржолғы рұқсаттамалар бойынша жіберіледі.

      449. Бөлім бойынша кезекшіде: бөлім бойынша кезекшіге және оның көмекшісіне нұсқаулықтар; бөлімді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіруге және жұмылдыру кезіндегі нұсқаулықтармен пакеттер (жедел кезекші болмаған жағдайда); бөлімді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру жағдайына қарауылдың ауысымы үшін паролі бар пакет; бөлімнің күн тәртібі (қызмет уақытының регламенті); таңертеңгі дене жаттығуын өткізу жоспары мен киім нысанының нұсқалары; өрт қауіпсіздігі шаралары жөніндегі нұсқаулықтар; аумақты бөлімнің бөлімшелеріне бекітіп беру сұлбасы; қарсыластың жаппай қырып-жою қаруын қолдану жағдайына нұсқаулық; лауазымды адамдардың және байланыс тораптарының шақыру белгілері кестесі; қару мен оқ-дәрілерді беру кітабы; кезекшілікті қабылдау және тапсыру кітабы; қарауылды тексеру құқығы берілген біржолғы куәліктердің үлгілері; жалпыәскери жарғылар; оқу материалдық-техникалық база объектілері орналасуының сұлба-картасы; бөлім бөлімшелерінің бір аптаға арналған сабақтарының жиынтық кестесі; радиациялық, химиялық және биологиялық қадағалау журналы; бөлімшелер мен жеке құрамды хабардар ету құжаттары; оқиғалар мен құқық бұзушылықтар жағдайындағы іс-қимылдар тәртібі жөніндегі нұсқаулық; жұмыс дәптері мен басқа да құжаттар болуға тиіс.

Бөлім бойынша кезекшінің көмекшісі

      450. Бөлім бойынша кезекшінің көмекшісі кіші офицерлерден немесе сержанттар құрамының келісімшарт бойынша әскери қызметшілерінен тағайындалады және бөлім бойынша кезекшіге бағынады. Ол: бөлім бойынша кезекшінің міндеттерін, нұсқаулығын білуге, бөлім бойынша кезекшіде бар күзет құралдарымен және байланыс құралдарымен, радиациялық, химиялық және биологиялық барлау құралдарымен жұмыс істей білуге, кезекшінің орнына қала отырып, оның міндеттерін орындауға міндетті.

      451. Офицерлерден тағайындалған бөлім бойынша кезекшінің көмекшісіне бөлімнің тәуліктік нарядының барлық адамдары бағынады. Ішкі қарауылдарға қатысты ол Гарнизондық және қарауылдық қызметтер жарғысының талаптарын басшылыққа алады.

      Сержанттар құрамының келісімшарт бойынша әскери қызметшілерінен тағайындалған бөлім бойынша кезекшінің көмекшісіне офицерлерден басқа, тәуліктік нарядтың барлық адамдары бағынады.

Парк бойынша кезекші

      452. Парк бойынша кезекші офицерлерден немесе сержанттар құрамының келісімшарт бойынша әскери қызметшілерінен тағайындалады. Ол парктегі ішкі тәртіпке, күзетке қабылданған мүліктің сақталуына және парк бойынша нарядтың қызмет өткеруіне жауап береді. Парк бойынша кезекші бөлім бойынша кезекшіге, паркте ішкі қызмет тәртібінде бөлім командирінің қару-жарақ (материалдық-техникалық қамтамасыз ету) жөніндегі орынбасарына немесе бөлімнің техникалық қызметтерінің біреуінің бастығына бағынады.

      453. Парк бойынша жаңа кезекші белгіленген уақытта бөлім командирінің қару-жарақ (материалдық-техникалық қамтамасыз ету) жөніндегі орынбасарына нұсқау алуға келеді.

      Таратудан кейін парк бойынша жаңа кезекші тізімдеме бойынша бұрынғы кезекшіден құжаттар мен мүлікті қабылдайды, онымен бірге парк аумағын және барлық парк үй-жайларын аралап шығады және тізімдеме бойынша мөрленген үй-жайларды, сақтау орындарын, сондай-ақ ашық алаңдар мен қалқа астында тұрған қару-жарақ пен әскери техниканы, жабдықты қабылдайды.

      Кезекшілікті қабылдау және тапсыру кітабына ол кезекшілікті қабылдау кезінде жою мүмкін болмаған кемшіліктерді жазады.

      Кезекшілікті тапсыру және қабылдау туралы бұрынғы және жаңа кезекші бөлім командирінің қару-жарақ (материалдық-техникалық қамтамасыз ету) жөніндегі орынбасарына, одан кейін бөлім бойынша кезекшіге баяндайды.

      454. Парк бойынша кезекші:

      1) оған бөлінген үй-жайда болуға; бөлім бойынша кезекшінің рұқсатымен қызметтік істер бойынша кеткенде өз орнына бос ауысымның тәуліктік кезекшісін қалдыруға және оған қайда және қанша уақытқа кететінін хабарлауға;

      2) паркке келген барлық адамдардың рұқсат қағаздары мен жеке басын куәландыратын құжаттарын мұқият тексеруге, біржолғы рұқсаттамаларға паркке келген және кеткен уақыты туралы белгі қоюға; ауысымнан кейін рұқсаттамаларды техникалық бөлімге тапсыруға;

      3) парк үй-жайлары мен сақтау орындарын ашуға бөлім бойынша бұйрық берілген адамдарды, ол туралы тиісті кітаптарда жазба жасай отырып жіберуге, оларды ашу (жабу) кезінде болуға және есіктерді (қақпаларды) парк бойынша кезекшінің нөмірлі мөрімен мөрлеуге;

      4) машиналардың парктен шығуына және парктің ішіндегі қозғалысына жеке өзі рұқсат етуге;

      5) машиналардың шығуы мен қайтып оралуының белгіленген үлгідегі журналын жүргізуге;

      6) машиналардың рейстерден паркке уақтылы қайтып оралуына бақылауды жүзеге асыруға, ал олар бөгелген жағдайда бөлім командирінің қару-жарақ (материалдық-техникалық қамтамасыз ету) жөніндегі орынбасарына және бөлім бойынша кезекшіге баяндауға;

      7) парктен (паркке) жол қағазындағы, материалдық рұқсаттамадағы және тәртіптемедегі жазбаға сәйкес мүлікті әкетуді (әкелуді) бақылауға, сондай-ақ парк аумағына бөгде адамдардың жіберілуін болдырмауға шаралар қабылдауға;

      8) парктегі күн тәртібінің орындалуына бақылауды жүзеге асыруға және парктегі жеке құрамның санын, қандай бөлімшелердің қандай жұмыспен айналысатынын білуге; паркте қару-жарақ пен әскери техникаға техникалық қызмет көрсетумен және қару-жарақ пен әскери техниканы жөндеумен немесе паркті жабдықтаумен байланысты емес жұмыстарға жол бермеуге;

      9) парктің кіреберісіне кезекті тәуліктік кезекшілерді уақтылы қоюға және ауыстыруға;

      10) ақаулы және ақаусыз қару-жарақ пен әскери техниканың бар болуын, шығысын, санын ұдайы білуге;

      11) парк үй-жайларындағы және аумағындағы тазалық пен тәртіпке, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау қағидаларын сақтауға бақылауды жүзеге асыруға;

      12) жылдың суық мезгілінде парк үй-жайлары мен су-май жылытқышта пештерді уақтылы және дұрыс жағуды және парктің барлық үй-жайларында, от жағылмайтын сақтау орындары мен ашық алаңдарда белгіленген температураны ұстауға бақылауды жүзеге асыруға; қозғалтқыштарды суыту жүйелерінен судың ағызылғанын суды ағызуды бақылау кітабына жазба жасаумен, ал қатты аяздарда одан басқа, машиналардан аккумулятор батареяларының алынғанын және тиісті тақтайшалардың ілінгенін тексеруге;

      13) өрт қауіпсіздігі талаптарының орындалуына бақылауды жүзеге асыруға, өрт сөндіру құралдарының, өрт дабылдамасының бар болуын және оның жай-күйін тексеруге;

      14) нарядқа түсер алдында кезекші көлік құралдарының әзірлігін тексеруге және ол туралы бөлім бойынша кезекшіге баяндауға;

      15) парк үй-жайлары мен аумағында, осы үшін арнайы бөлінген және жабдықталған орындарды қоспағанда, от жақпауға бақылауды жүзеге асыруға;

      16) парк үй-жайлары мен аумағында темекі шешуге жол бермеуге;

      17) паркке қайтып оралған әскери техникаға уақтылы техникалық қызмет көрсетуге шаралар қабылдауға;

      18) машиналарға қауіпсіздік талаптарын сақтай отырып, тек жанармай құю пункттерінде жанармай құйылуын бақылауға;

      19) тұрақтарға жанармай құйылмаған машиналарды қоюға рұқсат етпеуге;

      20) кешке, барлық жұмыс аяқталғаннан кейін паркте барлық үй-жайларда жарықтың өшірілуін және тек кезекші жарықтың қалдырылуын, ал парктің сыртқы жарық беру нүктелерінің барлығы қосылғанын бақылауды жүзеге асыруға;

      21) арнайы, улы техникалық сұйықтықтарды сақтауға арналған үй-жайлардың (қоршалған алаңдардың) есіктерінде құлыптар мен пломбалардың бар болуын және ақаусыздығын, сондай-ақ су-май жылытқыштарда сақталатын, төмен температурада қататын суытатын сұйықтықтар бар ыдыстардағы пломбаларды тексеруге;

      22) паркке бөлім командирінің орынбасарлары және одан жоғары тура бастықтар, сондай-ақ бөлім бойынша кезекші келгенде оларды қарсы алуға және оларға баяндауға міндетті.

      Мысалы: "Майор мырза. Менің кезекшілігім уақытында оқиғалар болған жоқ (немесе мынадай болды). Парк бойынша кезекші лейтенант Орманов".

      Баяндаудан кейін кезекші келген командирге (бастыққа) парк аумағы бойынша ілесіп жүреді.

      Келген командирді (бастықты) бөлім командирі немесе оның қару-жарақ (материалдық-техникалық қамтамасыз ету) жөніндегі орынбасары қарсы алған және оған баяндаған жағдайда парк бойынша кезекші баяндамайды, тек өзін таныстырады.

      455. Парк бойынша кезекші парктен машиналарды белгіленген тәртіппен шығарады.

      Машиналар паркке келісімен және оларды бақылау-техникалық пункті бастығы тексергеннен кейін парк бойынша кезекші жол қағазына және машиналардың шығуы мен қайтып оралуы журналына қайтып оралған уақыты, спидометрдің көрсеткіштері туралы жазба жасайды, ал машинаға толық қызмет көрсетілгенде және май құйылғанда оны тұраққа жібереді немесе белгіленген тәртіппен оны күзетуді ұйымдастырады, одан кейін экипажға (жүргізушіге) парктен кетуге рұқсат етеді.

      456. Паркте өрт шыққан кезде парк бойынша кезекші дереу өрт сөндіру командасын шақырады, өртті сөндіруге, машиналарды шығаруға және қару- жарақ пен әскери техниканы, басқа да материалдық құралдарды құтқаруға шаралар қолданады, болған оқиға туралы бөлім бойынша кезекшіге, бөлім командиріне және оның қару-жарақ (материалдық-техникалық қамтамасыз ету) жөніндегі орынбасарына баяндайды.

      457. Парк бойынша кезекшіде: парк сұлбасы; бөлімді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру кезінде техниканы шығару жоспары; қару-жарақ пен әскери техниканың үлгілерін мөрлеу және күзетуге қабылдау тәртібі туралы нұсқаулық; өрт қауіпсіздігі шаралары жөніндегі нұсқаулық; парк үй-жайларын, сақтау орындарын және ашық алаңдар мен қалқалардың астында тұрған техниканы ашуға (жабуға) рұқсат етілген лауазымды адамдардың тізімі; рұқсаттамалар мен пломбалардың (мөрлер бедерлерінің) үлгілері; парк бойынша кезекші мен тәуліктік кезекшіге, кезекші тартқыштың механик-жүргізушісіне (жүргізушісіне) нұсқаулықтар; ашық алаңдар мен қалқалардың астында тұрған қару-жарақ пен әскери техниканың тізімдемесі; парк мүлкі мен жабдығының тізімдемесі; кезекшілікті қабылдау және тапсыру кітабы; машиналардың шығуы мен қайтып оралуы журналы; парктегі жұмыс күн тәртібі; жол құжаттамасының үлгілері; машиналарды пайдалануға наряд; парк үй-жайларын, қару-жарақ пен әскери техниканы ашу кітабы; машиналардың кабиналары мен люктерінің, парк үй-жайлары мен қақпаларының кілттерін беру кітабы; жұмыс дәптері; кілттерге арналған шкафтар (жәшіктер); жалпыәскери жарғылар; машиналарды парктен шығаруға құқығы бар лауазымды адамдардың қолдарының үлгілері; парк үй-жайларының, сақтау орындарының қосалқы кілттерінің жиынтығы; суды ағызуды есепке алу кітабы; бөлім командирінің парктегі ішкі қызметті ұйымдастыру жөніндегі бұйрығынан үзінді-көшірмелер және басқа құжаттар болуға тиіс.

      458. Парктегі жұмыс аяқталысымен парк бойынша кезекші парктің барлық үй-жайларында және аумағында өрт қауіпсіздігі мен қоршаған ортаны қорғау талаптарының орындалғанын, тәртіпке келтірілгенін тексереді; бөлімшелер командирлерінен парк үй-жайларын, сақтау орындарын, ашық алаңдар мен қалқа астында сақтауда тұрған қару-жарақ пен әскери техниканы қабылдайды, оларды мөрлеуге рұқсат етеді және оларды парк бойынша кезекшінің мөрімен қосымша мөрлейді. Улы техникалық сұйықтықтарды сақтауда және пайдалануда, өрт қауіпсіздігінің талаптарында бұзушылықтар анықталған кезде бөлім бойынша кезекші мен бөлім командирінің қару-жарақ (материалдық-техникалық қамтамасыз ету) жөніндегі орынбасарына дереу баяндайды, анықталған кемшіліктерді жою жөнінде шаралар қабылдайды. Өрт сөндіру наряды адамдарымен бірлесіп паркті тексергеннен және өрт сөндіру жетонын алғаннан кейін ол паркті қарауылға күзетуге тапсырады.

      Қарауыл күзеті көзделмеген парктерде парк бойынша кезекші патрульдеу тәсілімен күзетуді ұйымдастырады.

Парк бойынша тәуліктік кезекші

      459. Парк бойынша тәуліктік кезекші сарбаздардан (матростардан) тағайындалады.

      Ол паркте белгіленген тәртіптің сақталуына және машиналарды парктен шығару мен олардың паркке қайтып оралуының дұрыстығына жауап береді. Парк бойынша тәуліктік кезекші парк бойынша кезекшіге бағынады.

      460. Парк бойынша кезекті тәуліктік кезекші:

      1) тек парк бойынша кезекшінің рұқсатымен әскери қызметшілерді паркке жіберуге, сондай-ақ әскери техниканы парктен шығаруға және паркке кіргізуге;

      2) парк аумағында тазалықты сақтауға және парк бойынша кезекшіге паркте анықталған ішкі тәртіп бұзушылықтар туралы баяндауға;

      3) парк үй-жайлары мен аумағында, осы үшін арнайы бөлінген және жабдықталған орындарды қоспағанда, от жағуға жол бермеуге;

      4) парк үй-жайлары мен аумағында темекі шегуге жол бермеуге;

      5) машиналардың тұрақтағы орындарынан (орнына) тек парк бойынша кезекшінің рұқсатымен шығарылуын (қойылуын) бақылауды жүзеге асыруға;

      6) суық мезгілде парктің от жағылатын үй-жайларында ауа температурасын қадағалауға; от жағылмайтын және далалық парктерде қозғалтқыштардың суыту жүйелерінен судың ағызылуын және "Суы ағызылды" деген жазуы бар тақтайшаның ілінуін; қатты аяздарда машиналардан аккумулятор батареяларының алынғанын және "Аккумулятор батареялары алынды" деген жазуы бар тақтайшаның ілінуіне бақылауды жүзеге асыруға;

      7) өрт шыққан кезде дереу оны сөндіруге шаралар қабылдауға және ол туралы парк бойынша кезекшіге баяндауға міндетті.

      461. Кезекті тәуліктік кезекші паркке кіреберіске қойылады, ал бос ауысымның тәуліктік кезекшісі парктегі жұмыс уақытында парк аумағында болады және ішкі тәртіпті, өрт қауіпсіздігі талаптарының орындалуын қадағалайды және парк бойынша кезекшінің рұқсатынсыз ешқайда кетпейді.

Кезекші тартқыштың механик-жүргізушісі (жүргізушісі)

      462. Кезекші тартқыштың механик-жүргізушісі (жүргізушісі) бөлімшелердің механик-жүргізушілерінен (жүргізушілерінен) тағайындалады және кезекші тартқыштың қару-жарақ пен әскери техниканы, басқа да материалдық құралдарды дереу эвакуациялауға ұдайы әзірлігі үшін жауап береді. Ол парк бойынша кезекшіге бағынады.

      463. Кезекші тартқыштың механик-жүргізушісі (жүргізушісі):

      1) парк бойынша тәуліктік наряд адамдары үшін бөлінген үй-жайда ұдайы болуға;

      2) парк үй-жайлары мен сақтау орындарынан қару-жарақ пен әскери техниканы, басқа да материалдық құралдарды эвакуациялау үшін кезекші тартқышты пайдалану қағидалары мен тәртібін білуге;

      3) кезекші тартқышта бар қозғалтқышты сырттан от алдыру, қару-жарақ пен әскери техниканы сүйреу мен эвакуациялау құралдарының бар болуына және ақаусыз жай-күйде ұстауға;

      4) кезекші тартқыштың төмен температурада тез және кедергісіз от алуын қамтамасыз ететін кезекші тартқыш қозғалтқышының белгіленген температуралық режимін ұстауға;

      5) паркте өрт шыққан кезде тартқышты дереу жұмыс істейтін жай-күйге келтіруге және парк бойынша кезекшінің нұсқауы бойынша қару-жарақ пен әскери техниканы, басқа да материалдық құралдарды эвакуациялауға кірісуге міндетті.

Медициналық пункт, медициналық рота бойынша кезекші фельдшер (санитариялық нұсқаушы)

      464. Медициналық пункт бойынша кезекші фельдшер (санитариялық нұсқаушы) медициналық пункттегі ішкі тәртіпке, ал дәрігер болмағанда дәрігерге дейінгі медициналық көмек көрсетуге жауап береді. Ол бөлім бойынша кезекшіге, оның көмекшісіне және бөлімнің медициналық пунктінің бастығына бағынады. Оған медициналық пункт бойынша тәуліктік кезекшілер бағынады.

      465. Медициналық пункт бойынша кезекші фельдшер (санитариялық нұсқаушы):

      1) медициналық пунктте болуға; қызметтік істер бойынша кеткен кезде өз орнына медициналық пункт бойынша тәуліктік кезекшіні қалдыруға және оған қайда және қанша уақытқа кететінін хабарлауға;

      2) медициналық пунктте стационарлық емделудегі науқастардың санын, сырқаттану сипатын, әрбір науқасқа тағайындалған ем мен тамақтануды білуге, дәрігердің тағайындауларын орындауға;

      3) белгіленген уақытта асханаға берілетін азық-түліктің дұрыс сапасын айқындау және оларды ас тарату мәзіріне сәйкес қазандарға салу үшін келуге;

      4) тамақты таратар алдында оның сапасын, тағамдардың температуралық режимін, тамақтануды ұйымдастыруға, сондай-ақ асхананың санитариялық-гигиеналық жай-күйін тексеруге, ол туралы тамақ дайындау сапасын бақылауды есепке алу кітабына жазба жасауға;

      5) амбулаторлық қабылдау басталғанға дейін рота бойынша кезекшілерден сырқаттанған адамдарды тіркеу кітаптарын қабылдап алуға, қабылдауға жазылған әскери қызметшілердің медициналық кітапшаларын жинап алуға және науқастардың температурасын өлшеуге;

      6) медициналық пунктке кенеттен сырқаттанған әскери қызметшілер келіп түскен кезде оларға дәрігерге дейінгі медициналық көмек көрсетуге, жұқпалы сырқаттарды оқшаулау жөнінде шаралар қабылдауға және медициналық пункт бастығына баяндауға;

      7) рота (бөлімше) бойынша кезекшінің немесе бөлім бойынша кезекшінің шақыруы бойынша сырқаттанған адамға медициналық көмек көрсету үшін дереу келуге, ал шұғыл дәрігерлік көмек көрсетуді талап ететін жағдайларда сырқаттанған адамды медициналық пунктке дереу жіберуге және ол туралы кезекші дәрігерге баяндауға;

      8) демалыстардан, іссапарлардан келген, қарауыл және асхана бойынша нарядқа тағайындалатын жеке құрамды, сондай-ақ рейске шығар (парктен шығар) алдында механик-жүргізушілерді (жүргізушілерді) медициналық тексеруді жүргізуге;

      9) медициналық пункт бойынша тәуліктік кезекшілерден сырқаттанған адамдарды мұқият бақылауды және қарауды талап етуге;

      10) тамақтардың сапасын, температуралық режимін, сырқаттанған адамдар үшін тамақ тасымалдау қағидаларын сақтауға және оны уақтылы таратуға, медициналық пункт үй-жайларын жинауға және залалсыздандыруға, ондағы температураны және оларды уақтылы желдетуге бақылауды жүзеге асыруға;

      11) кезекшілікті қабылдау (тапсыру) кезінде улы және есірткі заттарын, психотроптық заттар мен прекурсорларды, сондай-ақ олар сақталатын сейфтердің кілттерін қол қоюмен қабылдауға (тапсыруға) және күзет дабылдамасының ақаусыздығын тексеруге;

      12) кезекшілікті қабылдаған кезде санитариялық техникалық көлік құралының әзірлігі мен оның шұғыл медициналық көмек көрсетудің медициналық жабдықтармен жабдықталуын тексеруге; оны бөлімнің медицина қызметі (медициналық пункт) бастығының және бөлім бойынша кезекшінің рұқсатымен тура арналуы бойынша қолдануға;

      13) кезекшілікті қабылдағаннан кейін бөлім бойынша кезекшіге медициналық пунктте стационарлық емделудегі сырқат адамдардың саны туралы мәліметтерді ұсынуға;

      14) медициналық пунктке медициналық пункт бастығы және одан жоғары тікелей бастықтар, сондай-ақ бөлім бойынша кезекші мен оның көмекшісі келген кезде оларға өзін таныстыруға міндетті.

      Мысалы: "Майор мырза. Кезекші фельдшер сержант Қамбарова".

      Өзін таныстырғаннан кейін кезекші фельдшер келген адамға медициналық пунктте сырқат адамдардың бар болуы және олардың жай-күйі туралы баяндайды.

Медициналық пункт бойынша тәуліктік кезекші

      466. Медициналық пункт бойынша тәуліктік кезекші санитарлардан тағайындалады және кезекші фельдшерге (санитариялық нұсқаушыға) бағынады. Егер медициналық қызмет штатында санитар лауазымы жоқ болса, онда медициналық пункт бойынша тәуліктік кезекші медициналық пункт бойынша тәуліктік кезекшінің міндеттерін орындау қарсы көрсетілмеген, сауығып келе жатқан мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерінен тағайындалады.

      Ол:

      1) кезекші фельдшердің (санитариялық нұсқаушының) нұсқауы бойынша және оның бақылауымен келіп түскен сырқат адамдарды санитариялық өңдеуді жүргізуге;

      2) сырқат адамдардың жеке заттарын қабылдауға және залалсыздандыруға әзірлеуге;

      3) сырқат адамдарға қызмет көрсетуге, оларға тамақ және сусын беруге;

      4) медициналық пункттің үй-жайын жинауға;

      5) медициналық пункттегі ішкі тәртіптің сақталуын бақылауды жүзеге асыруға міндетті.

Бақылау-өткізу пункті бойынша кезекші

      467. Бақылау-өткізу пункті бойынша кезекші сержанттардан (старшиналардан) тағайындалады. Ол бөлімге келген (кеткен) адамдарды өткізудің (шығарудың) дұрыстығы, мүлікті алып шығудың (кіргізудің) немесе әкетудің (әкелудің) дұрыстығы (31-қосымша) үшін жауап береді. Бақылау-өткізу пункті бойынша кезекші бөлім бойынша кезекші мен оның көмекшісіне бағынады. Оған бақылау-өткізу пункті бойынша кезекшінің көмекшілері бағынады.

      Кезекшілікті тапсыру және қабылдау туралы бұрынғы және жаңа кезекшілер бөлім бойынша кезекшіге баяндайды.

      468. Бақылау-өткізу пункті бойынша кезекші:

      1) таратудан кейін тізімдеме бойынша құжаттаманы, жабдық пен мүкәммалды қабылдауға;

      2) бөлімге келген адамдардың рұқсаттамалар мен жеке басын куәландыратын құжаттарын тексеруге, тізімін бөлім командирі бекіткен лауазымды адамдардың рұқсатымен және бөлім бойынша кезекшінің, оның көмекшісінің нұсқаулары бойынша біржолғы рұқсаттамаларды беруге;

      3) қандай да бір мүлікті алып шығудың (кіргізудің) немесе әкетудің (әкелудің) дұрыстығын тексеруге;

      4) бөлім бойынша кезекшіге оның құжаттарының дұрыстығына күмән келтіретін адамдар туралы баяндауға;

      5) бөлім орналасқан жерден мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілеріне шығу құқығына құжаттарынсыз, әскери киім нысанын кию қағидаларын бұзулармен, ал жаяу тәртіппен саппен келе жатқан командаларға сигнал беретін жалаушаларсыз (сигнал беретін қол шамдарсыз) шығуға рұқсат етпеуге;

      6) бақылау-өткізу пунктінде болуға; бөлім бойынша кезекшінің рұқсатымен қызметтік істер бойынша кеткен кезде өз орнына көмекшісін қалдыруға;

      7) өз көмекшілерінің қызмет өткеруінің дұрыстығын тексеруге;

      8) бөлім командирі мен оның орынбасарлары келгенде, оларды қарсы алуға және оларға өзін таныстыруға міндетті.

      469. Бақылау-өткізу пункті бойынша кезекші өз әскери бөлімінен емес офицерлерді қарсы алады және оларға өзін таныстырады.

      Мысалы: "Генерал-майор мырза. Бақылау-өткізу пункті бойынша кезекші сержант Оразбеков". Одан кейін ол дереу келген адамдар туралы бөлім бойынша кезекшіге баяндайды.

      470. Бақылау-өткізу пункті бойынша кезекшіде: бақылау-өткізу пункті бойынша кезекшіге және оның көмекшісіне нұсқаулықтар; бөлімді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру жағдайына және өрт қауіпсіздігі талаптары жөніндегі нұсқаулықтар; күн тәртібі мен қызмет уақытының регламенті; бөлім аумағына кіруге, мүлікті әкелуге, алып шығуға және әкетуге рұқсат етуге құқығы бар адамдардың тізімі, олардың қолдарының үлгілері; біржолғы рұқсаттамалардың бланкілері; біржолғы рұқсаттамаларды беруді есепке алу кітабы; демалыс билетінің, іссапар куәлігінің (нұсқамасының), шабармандар үшін хабардар ету карточкаларының, сейілдеме қағазының, тұрақты, біржолғы және материалдық рұқсаттамалар мен жол қағаздарының үлгілері; жалпыәскери жарғылар; келушілерді есепке алу журналы (оған кім, кімге келді, келу мақсаты, келу және кету уақыты жазылады) және басқа да құжаттар болуға тиіс.

Бақылау-өткізу пункті бойынша кезекшінің көмекшісі

      471. Бақылау-өткізу пункті бойынша кезекшінің көмекшісі сарбаздардан (матростардан) тағайындалады. Ол бақылау-өткізу пункті бойынша кезекшіге бағынады.

      Кезекшінің кезекті көмекшісі бақылау-өткізу пунктінен шықпайды және келген адамдарды бөлім аумағына өткізудің дұрыстығы, сондай-ақ мүлікті алып шығу (кіргізу) немесе әкету (әкелу) дұрыстығы үшін жауап береді.

      472. Бақылау-өткізу пункті бойынша кезекшінің көмекшісі:

      1) өз бөлімінің әскери қызметшілерін – рұқсаттамалар (жеке куәлігі, қызметтік куәлігі, əскери билеті) бойынша, мерзімді әскери қызметтің әскери қызметшілерін – əскери билеттер және сейілдеме қағаздары (демалыс билеті, іссапар куәлігі, нұсқамасы, құлағдар ету карточкасы) бойынша, басқа адамдарды – рұқсаттамалар, нұсқамалар және жеке басын куәландыратын құжаттар бойынша өткізуге;

      2) тұрақты немесе біржолғы рұқсаттамалар тексеру кезінде оларды бақылау-өткізу пунктінде бар үлгілерімен салыстырып тексеруге, мөрдің бар болуын, сондай-ақ фотосуреттің оны көрсетушіге сәйкес келетінін тексеруге, олардың мерзімі өтіп кетпегенін, ал біржолғы рұқсаттамада келуші шыққан кезде оған баруға рұқсаттама берілген адам белгісінің бар болуына бақылауды жүзеге асыруға;

      3) материалдық рұқсаттама (жол қағазы) бойынша қандай да бір мүлікті алып шығу (кіргізу) немесе әкету (әкелу) кезінде, атап айтқанда нені және қанша санда (орындар саны) алып кіру немесе өткізу рұқсат етілгенін тексеруге; бақылау-өткізу пункті бойынша кезекшінің рұқсатымен тек жол қағаздары бар машиналарды өткізуге;

      4) бақылау-өткізу пункті бойынша кезекшіге мерзімі өтіп кеткен құжаттары бар және ол құжаттарының дұрыстығына күмәнданатын адамдар туралы баяндауға;

      5) бақылау-өткізу пункті бойынша кезекшіге бөлім командирінің, оның орынбасарларының, сондай-ақ өз бөлімінен емес офицерлердің келгені туралы дереу баяндауға міндетті.

      Ескерту. 472-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Асхана бойынша кезекші

      473. Асхана бойынша кезекші сержанттардан (старшиналардан) тағайындалады. Ол қоймадан азық-түліктің алынуының, олардың қазандарға толық салынуының дұрыстығына, белгіленген нормалар бойынша тамақты уақтылы беруге, асүй мүкәммалы мен ыдысының сақталуына, сондай-ақ асханадағы санитариялық-гигиеналық жай-күйге және онда тәртіп сақтауға жауап береді. Асхана бойынша кезекші бөлім бойынша кезекшіге, бөлім командирінің тыл (материалдық-техникалық қамтамасыз ету) жөніндегі орынбасарына бағынады. Оған асханада жұмыс істеу үшін тағайындалған тәуліктік наряд пен аспаздар бағынады.

      474. Асхана бойынша жаңа кезекші белгіленген уақытта бөлім командирінің тыл (материалдық-техникалық қамтамасыз ету) жөніндегі орынбасарына, ал ол болмағанда азық-түлік қызметінің бастығына нұсқау алуға келеді.

      Тарату алдында асхана бойынша жаңа кезекші наряд құрамын тексереді, оны медициналық қарауға ұсынады және асхана бойынша тәуліктік нарядтың ведомосын толтырады. Таратудан кейін ол тізімдеме бойынша құжаттарды, асүй мүкәммалы мен ыдысын қабылдайды, технологиялық жабдықтардың дұрыстығын тексереді, асхана бойынша нарядтың жеке құрамы арасында жұмысты бөледі, асханада жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік, жеке және қоғамдық гигиена талаптары бойынша нұсқау беруді жүргізеді.

      Кезекшілікті тапсыру және қабылдау туралы асхана бойынша бұрынғы және жаңа кезекшілер бөлімдер командирінің тыл (материалдық-техникалық қамтамасыз ету) жөніндегі орынбасарына және бөлім бойынша кезекшіге баяндайды.

      475. Асхана бойынша кезекші:

      1) жабдықталымда тұрған жеке құрамның санын және ас тарату мәзірін білуге;

      2) нұсқаушы-аспаздың (бас аспаздың) қоймадан азық-түлікті алуын, олардың нақты салмағын және дәрігермен (кезекші фельдшермен) бірлесіп, азық-түліктің сапасын жеке өзі бақылауға; қоймадан алынатын азық-түлік ас тарату мәзіріне сәйкес келмегенде ол туралы бөлім бойынша кезекшіге, медицина қызметінің бастығына және командирдің тыл (материалдық-техникалық қамтамасыз ету) жөніндегі орынбасарына дереу баяндауға;

      3) азық-түлікті өңдеуге, сондай-ақ ет пен балықты өңдеуді, әзір тамақты беруді тек аспаздардың жүргізуін бақылауды жүзеге асыруға;

      4) ет пен балықты үлестерге бөлу кезінде болуға, олардың салмағын, сондай-ақ нұсқаушы-аспаздың (бас аспаздың) тамақ дайындау сапасын бақылауды есепке алу кітабындағы жазудың дұрыстығын тексеруге;

      5) азық-түлікті қазанға салу кезінде қатысуға және бөліп салу бойынша барлық тиесілінің қазанға салмағы бойынша нақты салынуын бақылауға;

      6) асханадағы жұмысқа медициналық қарап тексеруден өтпеген әскери қызметшілерді жібермеуге, жұмыс уақытында гигиена қағидаларының сақталуын қадағалауға;

      7) асханада жұмыс істеу үшін тағайындалған әскери қызметшілер арасында жұмысты бөлуге;

      8) асханада тазалық пен тәртіп сақтауға, асханада жеке құрамның баскиімде, пальтода (шинельде), жылы астары бар күртешеде және жұмыс (арнайы) киімінде, сондай-ақ кір (тазаланбаған) киім нысанында және аяқкиімде тамақ ішуіне жол бермеуге;

      9) үстелдерді уақтылы жасау мен жинауға бақылауды жүзеге асыруға, асхана-асүй ыдысының берілуін, оны бөлімшелерден қабылдауды, сондай-ақ ыдысты сапалы жууды ұйымдастыруға; оны асханадан әкетуге рұқсат етпеуге;

      10) дәрігер (фельдшер) сапасын тексермей және бөлім бойынша кезекшінің оны таратуға рұқсатынсыз тамақты беруге жол бермеуге, тамақты уақтылы және дұрыс беруді және оны бөлімшелерге беруде кезектіліктің нақты сақталуын бақылауды жүзеге асыруға;

      11) азық-түлік қорларының тазалықта және реттілікте сақталуының, олардың сенімді сақталуының қамтамасыз етілуін талап етуге;

      12) рота старшиналарының немесе роталар (бөлімшелер) бойынша кезекшілердің өтінімдері бойынша оның белгіленген мерзімнен артық сақталуына жол бермей, тамақ шығысын қалдыруға;

      13) азық-түлікті өңдегеннен кейін қалдықтарды уақтылы жинап алуды ұйымдастыруға және асханаға іргелес аумақтың тазалығын қадағалауға;

      14) асханаға бөгде адамдарды жібермеуге;

      15) өрт қауіпсіздігі және технологиялық жабдықты пайдалану кезіндегі қауіпсіздік талаптарының орындалуын қамтамасыз етуге;

      16) барлық кемшіліктер туралы бөлім бойынша кезекшіге немесе оның көмекшісіне баяндауға;

      17) асханаға бөлім командирлерінің орынбасарлары және одан жоғары тура бастықтар, сондай-ақ бөлім бойынша кезекші мен оның көмекшісі келген кезде оларға өзін таныстыруға міндетті.

      Мысалы: "Полковник мырза. Асхана бойынша кезекші сержант Оразғалиева".

      476. Асхана бойынша кезекшіде асхана бойынша кезекшіге, бас аспазға (аспазға), нан кесушіге, асхана бойынша жұмысшыларға нұсқаулықтар; бөлімді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру жағдайына және өрт қауіпсіздігі шаралары жөніндегі нұсқаулықтар; технологиялық жабдықтарда жұмыс істеу кезінде техника және қауіпсіздік талаптары бойынша нұсқаулықтар; күн тәртібі, бөлімшелердің, тәуліктік нарядтың тамақ ішу кезектілігінің сұлбасы; кезекшілікті қабылдау және тапсыру кітабы; асханада бар мүлік пен жабдықтың тізімдемесі; дайындалған тамақтың сапасын бақылау кітабы; әзір тамақтың және азық-түлікті өңдеу кезіндегі қалдықтардың шығыс нормалары; азық-түліктерді пісіру ұзақтығының кестесі; нан, май мен қант беру нормалары және басқа да құжаттар болуға тиіс.

Бөлімнің штаб бойынша кезекшісі

      477. Бөлімнің штаб бойынша кезекшісі бөлім штабы мен қызметтерінің қатардағы жауынгерлер және сержанттар құрамының келісімшарт бойынша әскери қызметшілерінен тағайындалады. Ол штабтың қызмет бөлмелерінің күзетіне, штаб үй-жайының тазалығына, шабармандардың дұрыс қызмет өткеруіне және хат-хабарлар мен телефонограммаларды уақтылы қабылдауға және жеткізуге жауап береді.

      Бөлімнің штаб бойынша кезекшісі бөлім бойынша кезекшіге, оның көмекшісіне және бөлім штабының бастығына бағынады.

      Кезекшілікті тапсыру және қабылдау туралы бұрынғы және жаңа кезекшілер бөлім штабының бастығына және бөлім бойынша кезекшіге баяндайды.

      478. Бөлімнің штаб бойынша кезекшісі:

      1) таратудан кейін тізімдеме бойынша құжаттаманы, жабдық пен мүкәммалды қабылдауға;

      2) жұмыстан тыс уақытта келген поштаны қабылдауға;

      3) қызметтік телефонограммаларды қабылдауға және беруге;

      4) шабармандарға басшылық жасауға;

      5) штаб үй-жайында болуға, онда тазалық пен тәртіпті ұстауға, штаб үй-жайына бөгде адамдарды бөлім командирі белгілеген тәртіппен жіберуге;

      6) әскери бөлімді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтірген кезде бөлім штабы мен қызметтерінің барлық әскери қызметшілерін дереу хабардар етуге, түнгі уақытта жарықпен бүркемелеуді қадағалауға;

      7) қызметтік үй-жайларды күзетуге қабылдауға және олардың кілттерін сақтауға;

      8) пештерді жағу қағидаларының орындалуын бақылауды жүзеге асыруға, ал жұмыс күні аяқталған соң штаб үй-жайларының өртке қарсы қауіпсіздігін тексеруге;

      9) өрт шыққан жағдайда өрт сөндіру командасын шақыруға, оны сөндіруге және құжаттар мен штаб мүлкін құтқаруға шаралар қабылдауға, ол туралы бөлім бойынша кезекшіге және бөлімнің штаб бастығына дереу баяндауға;

      10) штабқа бөлімнің штаб бастығы мен бөлім командирінің басқа да орынбасарлары және олардың үлкен бастықтары, сондай-ақ өз әскери бөлімінен емес офицерлер келгенде, оларға өзін таныстыруға міндетті.

      Мысалы: "Майор мырза. Бөлімнің штаб бойынша кезекшісі сержант Құсайынова".

      479. Бөлімнің штаб бойынша кезекшісінде кіріс хат-хабарларын, кіріс және шығыс телефонограммаларды есепке алу журналы, сондай-ақ әскери бөлім шегінен тыс тұратын бөлім басқармасы әскери қызметшілерінің, олардың мекенжайлары, телефондары мен оларды шақыру тәсілі көрсетілген тізімі болуға тиіс.

Кезекші сигнал беруші-дағырашы

      480. Кезекші сигнал беруші-дағырашы бөлімшелердің даярланған сарбаздарынан тағайындалады және бөлім бойынша кезекші мен оның көмекшісіне бағынады. Ол бөлім бойынша кезекшінің бөлмесіне жақын үй-жайда болуға және бөлім бойынша кезекшінің немесе оның көмекшісінің бұйрығы бойынша сигналдар беруге міндетті.

      Сигнал беруші-дағырашы жоқ кезде сигналдар беру үшін техникалық музыка ойнату құралдары қолданылуы мүмкін.

Өрт сөндіру наряды

      481. Өрт сөндіру наряды бөлімнің штаттық (штаттан тыс) өрт сөндіру командасынан мынадай құрамда тағайындалады: наряд бастығы, жүргізушілер (моторшылар) және берілген өрт сөндіру машиналарының немесе басқа да автомобильдердің (мотопомпалардың) саны бойынша өрт сөндіру есептоптарының нөмірлері, өрт сөндіру бекеттерінің саны бойынша сақшылар.

      Өрт сөндіру наряды бөлім бойынша кезекшіге және өрт сөндіру командасының бастығына бағынады.

      482. Өрт сөндіру наряды:

      1) барлық бөлімшелердің үй-жайларында және бөлім аумағында өрт қауіпсіздігі талаптарының орындалуына бақылауды жүзеге асыруға;

      2) бекет табельдеріне сәйкес өрт сөндіру-бекеттік қызмет өткеруге;

      3) объектілердегі өрт сөндіру құралдарының бар болуына және олардың ақаусыздығына бақылауды жүзеге асыруға;

      4) сақтау орындарының, қоймалардың бастықтарымен және парк, қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша кезекшілермен бірлесіп, объектілерді жабу алдында өрт қауіпсіздігі талаптарының орындалуын және электр желілерінің сөндірілуін тексеруге, осы қағидалар сақталған кезде оларға өрт сөндіру жетонын беруге;

      5) бөлім бойынша кезекшіге белгіленген уақытта бөлімдегі өрт қауіпсіздігі талаптарының орындалуы туралы баяндауға;

      6) өрт шыққан кезде оны сөндіруге қатысуға міндетті.

      Өрт сөндіру наряды өз міндеттерін бөлім командирі белгілеген уақытта орындайды.

      Кезекшілікті тапсыру және қабылдау туралы бұрынғы және жаңа өрт сөндіру нарядының бастықтары бөлімнің штаттан тыс өрт сөндіру командасының бастығына және бөлім бойынша кезекшіге баяндайды.

      Өрт сөндіру наряды өрт сөндірудің қажетті құралдарымен, ал өрт сөндіру есептоптарының құрамында өрт сөндіру автомобильдерінде (мотопомпаларда) қызмет өткеретін әскери қызметшілер ауа-беруші газтұмшалармен, су өткізбейтін арнайы матадан тігілген күртешемен, шалбармен, белбеумен және болат дулығамен қамтамасыз етіледі.

Қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша кезекші

      483. Қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша кезекші қойма аймағындағы зымырандардың, оқ-дәрілер мен басқа да материалдық құралдардың сақталуына жауапты офицерлерден немесе келісімшарт бойынша әскери қызметшілер – сержанттардан тағайындалады.

      Ол қойма аймағындағы (техникалық аумақтағы) өткізу режимінің, өрт қауіпсіздігі талаптарының, ішкі тәртіптің сақталуына және қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша нарядтың қызмет өткеруіне жауап береді.

      Қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша кезекші бөлім бойынша кезекші мен оның көмекшісіне, ал ішкі қызмет тәртібімен – бөлім командирінің қару-жарақ жөніндегі (материалдық-техникалық қамтамасыз ету, тыл жөніндегі, бас инженерге, сақтау орнының бастығына) орынбасарына бағынады. Оған қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша тәуліктік кезекшілер бағынады.

      Қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша жаңа кезекші белгіленген уақытта бөлім командирінің қару-жарақ жөніндегі (материалдық-техникалық қамтамасыз ету, тыл жөніндегі, бас инженерге, сақтау орны бастығына) орынбасарына нұсқау алуға келеді.

      Тәуліктік нарядты таратудан кейін қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша жаңа кезекші бөлім бойынша кезекшіден қойма аймағын (техникалық аумақты) ашуға нарядтан үзінді-көшірме алады және бұрынғы кезекшіден тізімдемеге сәйкес құжаттар мен мүлікті қабылдап алады, онымен бірге қойма аймағын аралап шығады және ол туралы кезекшілікті қабылдау және тапсыру кітабына жазба жасай отырып, мөрленген сақтау орындарын (қоймаларды) тізімдеме бойынша қабылдайды.

      Кезекшілікті тапсырғаны және қабылдағаны туралы бұрынғы және жаңа кезекшілер бөлім командирінің қару-жарақ жөніндегі (материалдық-техникалық қамтамасыз ету, тыл жөніндегі, бас инженерге, сақтау орнының бастығына) орынбасарына баяндайды.

      484. Қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша кезекші:

      1) оған бөлінген үй-жайда болуға; қызметтік істер бойынша кеткен кезде өз орнына бос ауысымның тәуліктік кезекшісін қалдыруға және оған қайда және қанша уақытқа кеткенін хабарлауға;

      2) бөлімді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіруге сигнал алғаннан кейін қойма аймағындағы (техникалық аумақтағы) жеке құрамды уақтылы хабардар етуге, қойма аймағын (техникалық аумақты) ашуға және келген тиеу командаларының есебін жүргізуге және ол туралы бөлім бойынша кезекшіге баяндауға;

      3) кезекшілікті қабылдау кезінде өрт сөндіру машинасының ақаусыздығын және қолдануға әзірлігін тексеруге;

      4) қойма аймағына (техникалық аумаққа) келген барлық адамдардың рұқсаттамалары мен олардың жеке басын куәландыратын құжаттарын мұқият тексеруге, біржолғы рұқсаттамаларға қойма аймағына (техникалық аумаққа) келген және кеткен уақыты туралы жазба жасауға, ауысқаннан кейін рұқсаттамаларын (32-қосымша) бөлімнің техникалық бөліміне (тыл штабына) тапсыруға;

      5) ол туралы тиісті кітаптарда жазба жасай отырып, бөлім бойынша бұйрықпен берілген, рұқсаты мен мөрі бар адамдарды сақтау орындарын (қоймаларды) ашуға жіберуге, олар ашқан кезде жеке өзі қатысуға;

      6) тәртіптемелерге, нарядтарға, материалдық рұқсаттамаларға және жол қағазындағы жазбаға сәйкес қойма аймағынан (техникалық аумақтан) мүлікті әкетуді (әкелуді) бақылауға, сондай-ақ қойма аймағының аумағына (техникалық аумаққа) бөгде адамдардың кіргізілмеуін бақылауға;

      7) қойма аймағында (техникалық аумақта) күн тәртібінің орындалуын бақылауды жүзеге асыруға және қандай сақтау орындарында (қоймаларда) қандай жұмыстар орындалып жатқанын білуге; қойма аймағында (техникалық аумақта) сақталатын мүлікке (зымырандарға, оқ-дәрілерге, әскери-техникалық мүлікке) қызмет көрсетумен немесе қойма аймағын (техникалық аумақты) жабдықтаумен байланысты емес жұмыстарға жол бермеуге;

      8) қойма аймағында (техникалық аумақта) жеке құрамның бар болуын ұдайы білуге;

      9) үй-жайлар мен қойма аймағының аумағындағы (техникалық аумақтағы) тазалыққа және реттілікке, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау қағидаларының сақталуын бақылауды жүзеге асыруға;

      10) өрт қауіпсіздігі талаптарының орындалуын бақылауды жүзеге асыруға және өрт сөндіру құралдарының және өрт дабылдамасының бар болуын және жай-күйін тексеруге; қойма аймағының аумағына (техникалық аумаққа) жұмыс істеу үшін келген жеке құрамнан темекі шегетін және тұтандыратын керек-жарақты алуға; жарылу қаупі бар заттарды тасымалдау үшін техникалық аумаққа тек жабдықталған және ақаусыз техникалық құралдарды жіберуді жүзеге асыруға;

      11) кешке қойма аймағындағы (техникалық аумақтағы) барлық жұмыс аяқталғаннан кейін сақтау орындарында (қоймаларда) жарықтың сөндірілуіне, ал сақтау орындары (қоймалар) мен қойма аймағының (техникалық аумақтың) сыртқы жарығының қосылуын бақылауды жүзеге асыруға;

      12) қойма аймағындағы (техникалық аумақтағы) барлық тәртіп бұзушылықтар туралы бөлім бойынша кезекшіге дереу баяндауға;

      13) қойма аймағына (техникалық аумаққа) бөлім командирінің орынбасарлары және одан жоғары тікелей бастықтар келгенде оларды қарсы алуға және баяндауға міндетті.

      Мысалы: "Полковник мырза. Менің кезекшілігім уақытында оқиға болған жоқ (немесе мынадай оқиға болды). Қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша кезекші лейтенант Сапарбек".

      Баяндағаннан кейін кезекші келген бастыққа қойма аймағының аумағы (техникалық аумақ) бойынша ілесіп жүреді.

      Қойма аймағында (техникалық аумақта) өрт шыққан кезде қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша кезекші өрт сөндіру командасын дереу шақырады, өрт сөндіруге және материалдық құралдарды құтқаруға шаралар қабылдайды және болған оқиға туралы бөлім командиріне және оның қару-жарақ (материалдық-техникалық қамтамасыз ету, тыл жөніндегі, бас инженерге, сақтау орнының бастығына) жөніндегі орынбасарына баяндайды.

      Қойма аймағында (техникалық аумақта) жұмыс аяқталғаннан кейін қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша кезекші барлық сақтау орындарында (қоймаларда) және қойма аймағының аумағында (техникалық аумақта) өрт қауіпсіздігінің және қоршаған ортаны қорғау талаптарының орындалғанын, тәртіпке келтірілгенін тексереді, өрт сөндіру нарядымен бірлесіп, сақтау орындарының (қоймалардың) өртке қарсы қауіпсіздігін тексереді және сақтау орындарының (қоймалардың) бастықтарынан әскери-техникалық мүлікті, зымырандарды, оқ-дәрілерді сақтау орындарын (қоймаларды), алаңдарды қабылдап алады, сондай-ақ оларды мөрлеуге рұқсат етеді және оларды қосымша өз мөрімен мөрлейді. Өрт сөндіру нарядының адамдарымен бірлесіп, қойма аймағын (техникалық аумақты) тексергеннен және өрт сөндіру жетонын алғаннан кейін ол қарауыл бастығымен бірге барлық сақтау орындарын (қоймаларды, алаңдарды) қарап шығады, қабырғалардың, терезелердің, есіктердің жай-күйін, мөрлердің, құлыптар мен пломбалардың бар болуын тексереді, одан кейін қойма аймағын (техникалық аумақты) қарауылға күзетуге тапсырады.

      Қойма аймағында (техникалық аумақта) жұмыс басталар алдында қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша кезекші қарауыл бастығымен бірлесіп, барлық сақтау орындарын (қоймаларды, алаңдарды) қарап шығады, қабырғалардың, терезелердің, есіктердің жай-күйін, мөрлер мен пломбалардың бар болуын тексереді, одан кейін қойма аймағын қарауыл күзетінен алады және тиісті лауазымды адамдар сақтау орындарын (қоймаларды, алаңдарды) ашқан кезде қатысады.

      485. Қару мен оқ-дәрілер арсеналдарында, базаларында, оқшауландырылған сақтау бөлімдерінде әскери бөлімдердің командирлері бекітетін осы объектілердегі қызмет ерекшеліктерін ескере отырып, қоймалар мен сақтау орындарын ашу және қарауылға күзетуге тапсыру тәртібін айқындайтын қосымша нұсқаулықтар әзірленуі мүмкін. Осы объектілерде техникалық аумақ бойынша кезекші қарауыл бастығымен бірлесіп, оқ ату қаруы, қол гранаталары мен оқ ату қаруына оқ-дәрілер бар сақтау орындарын қарап шығады; басқа оқ-дәрілер сақтау орындарын бөлімдер бастықтары (сақтау бөлімдері бастықтарының көмекшілері), сақтау орындарының бастықтары өрт сөндіру наряды адамдарымен бірлесіп қарап шығады, одан кейін бар байланыс құралдары арқылы қарауылға күзетуге тапсырады, осы сақтау орнының техникалық күзет дабылдамасы құралдарын қосуды сұрайды және олардың іске қосылғанына көз жеткізеді. Сақтау бөлімдері бастықтарының қоймалар бойынша кезекшіге сақтау орындарына жүргізілген тексерулер мен мөрлеу туралы жазбаша баяндауынан кейін қоймалар бойынша кезекші техникалық аумақты қарауылға күзетуге тапсырады.

      Жұмыс басталар алдында техникалық аумақ бойынша кезекші қарауыл бастығымен бірлесіп, тек атыс қаруы, қол гранаталары мен атыс қаруына оқ-дәрілер бар сақтау орындарын (қоймаларды) қарап шығады, қабырғалардың, терезелердің, есіктердің жай-күйін, мөрлер мен пломбалардың бар болуын тексереді. Басқа оқ-дәрілерді сақтау орындарын бөлімдер бастықтары (сақтау бөлімдері бастықтарының көмекшілері) сақтау орындарының бастықтарымен бірлесіп тексереді, одан кейін техникалық аумақты қарауыл күзетінен алады және тиісті лауазымды адамдар сақтау орындарын (қоймаларды) ашқан кезде қатысады.

Қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша тәуліктік кезекші

      486. Қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша тәуліктік кезекші сарбаздардан тағайындалады. Ол қойма аймағындағы (техникалық аумақтағы) белгіленген тәртіптің сақталуына жауап береді.

      Қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша тәуліктік кезекші қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша кезекшіге бағынады.

      487. Қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша тәуліктік кезекші:

      1) қойма аймағына (техникалық аумаққа) әскери қызметшілерді жіберуге, сондай-ақ әскери техниканы тек қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша кезекшінің рұқсатымен қойма аймағына (техникалық аумаққа) кіргізуге және қойма аймағынан (техникалық аумақтан) шығаруға;

      2) қойма аймағындағы (техникалық аумақтағы) тазалық пен тәртіпті бақылауды жүзеге асыруға;

      3) қойма аймағының (техникалық аумақтың) үй-жайларында және аумағында темекі шегуге және от жағуға жол бермеуге;

      4) өрт шыққан кезде қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша кезекшіге дереу баяндауға және оны сөндіруге шаралар қабылдауға;

      5) қойма аймағындағы (техникалық аумақтағы) барлық тәртіп бұзушылықтар туралы қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша кезекшіге дереу баяндауға;

      6) қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша кезекшінің орнына қала отырып, оның міндеттерін орындауға міндетті.

      Кезекті тәуліктік кезекші қойма аймағындағы (техникалық аумаққа) кіреберісте тұрады, ал бос ауысымның тәуліктік кезекшісі қойма аймағындағы (техникалық аумақтағы) жұмыс уақытында қойма аймағының аумағында (техникалық аумақта) болады және ішкі тәртіпті, өрт қауіпсіздігі талаптарының орындалуын қадағалайды және қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша кезекшінің рұқсатынсыз ешқайда кетпейді.

Рота бойынша кезекші

      488. Рота бойынша кезекші бөлімшелер командирлерінен және взводтар сержанттарынан тағайындалады. Ол рота әскери қызметшілерінің алынған сигналдар мен өкімдер туралы уақтылы хабардар етілуі, күн тәртібінің нақты орындалуы және ротадағы ішкі тәртіпті сақтау жөніндегі басқа да қағидалардың сақталуы, қарудың, оқ-дәрілері бар жәшіктердің, рота мүлкінің, сарбаздар мен сержанттар жеке заттарының сақталуы және тәуліктік кезекшілердің қызметті дұрыс өткеруі үшін жауап береді. Рота бойынша кезекші бөлім бойынша кезекшіге және оның көмекшісіне, ал ротадағы ішкі қызмет тәртібімен рота командиріне және рота старшинасына (рота старшинасы лауазымы көзделмеген бөлімшелерде рота сержанты – жауынгерлік даярлығы және дене дайындығы жөніндегі нұсқаушыға) бағынады. Оған рота бойынша тәуліктік кезекшілер бағынады.

      Ротаның барлық сержанттары мен сарбаздары рота бойынша кезекшінің оның қызметтік міндеттерімен айқындалған талаптарын мүлтіксіз орындауға тиіс.

      489. Таратудан кейін жаңа кезекші бұрынғы кезекшімен бірге рота старшинасының (сержантының) қатысуымен және бақылауымен қаруды данасы, нөмірі бойынша және жиынтықта, оқ-дәрілер бар жәшіктерді және олардағы мөрлерді, тізімдеме бойынша мүлікті тексереді және қабылдайды, өрт сөндіру, дабылдама және құлағдар ету құралдарының бар-жоғын және ақаусыз болуын тексереді, содан соң кезекшілер кезекшілікті қабылдау және тапсыру кітабына қол қояды.

      Ескерту. 489-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      490. Рота бойынша кезекші:

      1) бөлімді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру кезінде жеке құрамды ұйқыдан тұрғызуға, рота орналасқан жерден тыс тұратын ротаның әскери қызметшілерін хабардар етуге, ротаның келісімшарт бойынша әскери қызметшілері келгенге дейін бөлім бойынша кезекшінің нұсқауларын орындауға;

      2) ротаның жауынгерлік есебін білуге;

      3) ротада күн тәртібінің нақты орындалуын бақылауды жүзеге асыруға, белгіленген уақытта жеке құрамды жаппай ұйқыдан тұрғызуға;

      4) ротаның орналасқан жерін және оны шақыру тәртібін, ротадағы жеке құрамның бар болуын, жауынгерлік кезекшіліктегілердің, жауынгерлік қызметтегілердің, нарядтағылардың, сырқаттанғандардың, бөлім орналасқан жерден сейілдемеге босатылғандардың немесе командалар құрамында жіберілгендердің санын, сондай-ақ қарудың бар болуын және нақты шығысын білуге;

      5) қаруды рота командирінің, бөлім бойынша кезекшінің қатысуымен, ал көрсетілген лауазымды адамдардың біреуі болмаған кезде ол туралы қару мен оқ-дәрілерді беру кітабына жаза отырып, бөлім командирінің жеке рұқсатымен беруге, қаруды қабылдау кезінде оның нөмірлері мен жиынтығын тексеруге;

      6) ротада қандай да бір оқиғалар және ротаның сарбаздары мен сержанттары арасындағы жарғылармен белгіленген өзара қарым-қатынас ережелерін бұзушылықтар жағдайында тәртіпке келтіруге шұғыл шаралар қабылдауға, ол туралы бөлім бойынша кезекші мен рота командиріне немесе оның орынбасарына, ал соңғылар болмағанда рота сержантына (старшинасына) дереу баяндауға;

      7) ротаның өрт сөндіру құралдарының және қару сақтауға арналған бөлмелерінің күзет дабылдамасының бар болуын және ақаусыздығын, ротадағы өрт қауіпсіздігі талаптарының орындалуын бақылауды жүзеге асыруға (киім-кешекті кептіруге тек киім-кешекті және аяқкиімді кептіруге арналған бөлмелерде рұқсат етуге, пештерді жағу және шамдарды пайдалану қағидаларының орындалуын бақылауға);

      8) өрт шыққан кезде өрт сөндіру командасын шақыруға, оны сөндіруге шаралар қабылдауға және бөлім бойынша кезекші мен рота командиріне дереу баяндауға, сондай-ақ қауіп төніп тұрған үй-жайлардан жеке құрамды әкету, қару мен мүлікті шығару жөнінде шаралар қабылдауға;

      9) бөлім бойынша кезекшінің командасы бойынша кіру есіктерін тиектерге жабуға, ал әскери қызметшілерді жіберуді келушінің жеке басымен алдын ала танысқаннан кейін дабылдама қоңырауы бойынша жүзеге асыруға;

      10) тәуліктік кезекшілерді уақтылы ауыстыруға; рота старшинасының (сержантының) бұйрығы бойынша жұмысқа тағайындалған бөлімшелер мен әртүрлі командаларды жөнелтуге, сондай-ақ барлық сырқаттанғандар мен дәрігердің қарап тексеруіне жататындарды медициналық пунктке жөнелтуге;

      11) белгіленген сағатта әскери бөлім орналасқан жерден сейілдемеге шығарылатындарды сапқа тұрғызуға, ол туралы рота старшинасына (сержантына) баяндауға және оның бұйрығы бойынша оларды бөлім бойынша кезекшіге таныстыруға;

      12) қызметтік істер бойынша рота үй-жайынан кеткенде, сондай-ақ демалу уақытында өзінің міндеттерін атқаруды бос ауысымының бір тәуліктік кезекшісіне беруге;

      13) кешкі тексеруді жүргізген лауазымды адамнан жеке құрамның шығысы; іссапарларға кеткен командалар; сабақтардағы қару мен оқ-дәрілер туралы; болмағандар, ал өз еркімен кетіп қалғандар болған кезде, олардың тегі мен аты туралы мәлімет алуға, ол туралы бөлім бойынша кезекшіге баяндауға.

      Мысалы: "Капитан мырза. Бірінші танк ротасында кешкі тексеру жүргізілді, демалыстағы екі адамды, нарядтағы үш адамды қоспағанда, барлық адамдар түгел. Рота бойынша кезекші сержант Тоқышев";

      14) таңертеңгі қарап тексеруден кейін бөлім бойынша кезекшіге техникалық байланыс құралдары арқылы рота жеке құрамының бар болуы мен шығысы, түнде болған оқиғалар туралы баяндауға, ал сейілдемеден кешіккендер мен өз еркімен кетіп қалғандар болған кезде, олардың тізімін беруге; белгіленген уақытта сырқаттанған адамдарды жазу кітабын бөлімнің медициналық пунктіне ұсынуға;

      15) тағайындалған жинаушыларға басшылық жасауға; рота үй-жайларын мұқият жинауды және ұстауды, оларда белгіленген ауа температурасын ұстауды, үй-жайларға жарық беру, жылыту, желдету тәртібін сақтауды, шағын бөшкелерде ауызсудың және қолжуғыштарда судың бар болуын, сондай-ақ ротаға бекітіліп берілген аумақ учаскесін жинауды бақылауды жүзеге асыруға;

      16) рота старшинасының (сержантының) нұсқауы бойынша асхана бойынша кезекшіге жауынгерлік кезекшіліктегі, жауынгерлік қызметтегі, тәуліктік нарядтағы немесе басқа да қызметтік істер бойынша жоқ адамдарға тамақ қалдыруға өтінімдерді уақтылы беруге;

      17) ротаға рота командирі және одан жоғары тура бастықтар, бөлім бойынша кезекші, сондай-ақ инспекциялаушы (тексеруші) адамдар келген кезде "Тік тұр" командасын беруге, оларға баяндауға және рота орналасқан жер бойынша ілесіп жүруге міндетті.

      Мысалы: "Майор мырза. Менің кезекшілігім уақытында оқиғалар болған жоқ (немесе мынадай болды). Рота жауынгерлік оқ ату алаңында айналысуда. Рота бойынша кезекші сержант Тоқышев".

      Ротада басқа әскери қызметшілер болмаған кезде "Тік тұр" командасы берілмейді, тек баяндалады.

      Басқа офицерлерге, сержанттарға келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге баяндамайды, тек өзін таныстырады.

      Мысалы: "Лейтенант мырза. Рота бойынша кезекші сержант Тоқышев".

      Өз ротасының емес офицерлер келген кезде рота бойынша кезекші оларға да өзін таныстырады және оларды рота командиріне алып келеді.

      Басқа адамдар келген кезде олардың келу мақсатын нақтылайды және рота командиріне немесе оның орнында болатын адамға баяндайды.

      Келген командирді (бастықты) рота командирі қарсы алған және оған баяндаған жағдайда бұл ретте қатысып тұрған рота бойынша кезекші баяндамайды, тек өзін таныстырады және рота командирінің нұсқауы бойынша әрекет етеді.

      491. Рота бойынша кезекшіде: рота бойынша кезекшіге және тәуліктік кезекшіге нұсқаулықтар, бөлімді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру жағдайына және өрт қауіпсіздігі талаптары жөніндегі нұсқаулықтар, күн тәртібі; казармадан тыс тұратын әскери қызметшілердің мекенжайы, телефондары мен шақыру тәсілдері, шабармандар көрсетілген тізімі; жинау үшін ротаға бекітіліп берілген аумақ учаскесінің сұлбасы; рота қарамағындағы мүліктің тізімдемесі; таңертеңгі дене жаттығуын өткізу нұсқалары; таңертеңгі дене жаттығуы үшін киім нысандарының үлгілері; кезекшілікті қабылдау және тапсыру, қару мен оқ-дәрілерді беру (қару мен оқ-дәрілерді сақтауға арналған бөлмеде болады), сырқаттанғандарды, сейілдемеге шығатындарды жазу кітаптары; жалпыәскери жарғылар; өрт сөндіру командасы мен бөлім бойынша кезекшінің телефондарының нөмірлері; кезекшілерге (тәуліктік кезекшілерге) берілетін типтік командалар мен сигналдардың тізбесі және басқа да құжаттар болуға тиіс.

      492. Елді мекенде орналасқан кезде рота бойынша кезекші одан басқа, мерзімді қызмет әскери қызметшілерінің рота орналасқан жерден жеке өзі шықпауына бақылауды жүзеге асырады.

Рота бойынша тәуліктік кезекші

      493. Рота бойынша тәуліктік кезекші сарбаздардан тағайындалады. Ол өзінің күзетуіндегі қарудың, пистолеттері бар шкафтардың (жәшіктердің), оқ-дәрілері бар жәшіктердің, рота мүлкінің және сарбаздар мен сержанттардың жеке заттарының сақталуы үшін жауап береді. Рота бойынша тәуліктік кезекші рота бойынша кезекшіге бағынады.

      494. Кезекті рота бойынша тәуліктік кезекші казарма үй-жайының ішінде кіретін есіктің алдында, қару сақтауға арналған бөлмеге жақын жерде қызмет өткереді.

      Ол:

      1) рота бойынша кезекшінің рұқсатынсыз рота үй-жайынан ешқайда шықпауға;

      2) қару сақтауға арналған бөлмені ұдайы бақылауға;

      3) үй-жайға бөгде адамдарды өткізбеуге, сондай-ақ казармадан рота бойынша кезекшінің рұқсатынсыз қаруды, оқ-дәрілерді, мүлік пен заттарды шығаруға жол бермеуге;

      4) рота бойынша кезекшіге ротада болған барлық оқиғалар туралы, рота әскери қызметшілері арасында жалпыәскери жарғылармен белгіленген өзара қарым-қатынас қағидаларының бұзылулары туралы, байқалған ақаулар мен өрт қауіпсіздігі талаптарының бұзылулары туралы дереу баяндауға, оларды жоюға шаралар қабылдауға;

      5) жалпы ұйқыдан тұрғызу кезінде, сондай-ақ түнде бөлімді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру немесе өрт жағдайында жеке құрамды оятуға, күн тәртібіне сәйкес уақтылы команда беруге;

      6) үй-жайлардағы тазалық пен тәртіпке бақылауды жүзеге асыруға және әскери қызметшілерден оларды сақтауды талап етуге;

      7) суық уақытта, әсіресе түнде әскери қызметшілердің үй-жайдан киінбей шығуына жол бермеуге;

      8) әскери қызметшілерді олар түнгі уақытта дәретханаға және жуынатын бөлмеге шыққан кезде бақылауды жүзеге асыруға;

      9) әскери қызметшілердің үй-жайларда темекі шекпеуіне, тек осы үшін арнайы бөлінген орындарда аяқкиімі мен киімін тазалауына бақылауды жүзеге асыруға;

      10) ротаға рота командирі және одан жоғары тура бастықтар мен бөлім бойынша кезекші келген кезде "Тік тұр" командасын беруге; ротаға ротаның басқа офицерлері, сондай-ақ рота сержанты (старшинасы) және басқа адамдар келгенде кезекшіні шақыртуға. Мысалы: "Рота бойынша кезекші, шығыңыз";

      11) кезекші жарықты беру тәртібі мен қағидаларын сақтауға міндетті.

      Кезекті тәуліктік кезекшіге жабдығын шешуге және киімінің түймесін ағытуға рұқсат етілмейді.

      Бос ауысымның тәуліктік кезекшісі рота үй-жайларында тазалықты және тәртіпті орнатуға және ұстауға және рота бойынша кезекшінің рұқсатынсыз ешқайда кетпеуге, рота сарбаздары немесе сержанттары арасында жалпыәскери жарғылармен белгіленген өзара қарым-қатынас қағидалары бұзылған жағдайда оған тәртіпке келтіруде көмек көрсетуге; әскери қызметшілердің үй-жайларда темекі шекпеуіне, тек осы үшін бөлінген орындарда аяқкиімін және киімін тазалауына бақылауды жүзеге асыруға; рота бойынша кезекшінің орнына қала отырып, оның міндеттерін орындауға міндетті.

      495. Ротаны елді мекенде пәтерлерге орналастырған кезде тәуліктік кезекшілердің бірі көшеде, рота командирі белгілеген және қалқамен жабдықталған орында ешқайда кетпей тұруға тиіс.

      Тәуліктік кезекші рота бойынша кезекшінің қайда екенін әр уақытта білуге тиіс және әскери қызметшілердің қоғамдық тәртіп пен әскери киім нысанын киіп жүру қағидаларын сақтауын қадағалауға міндетті. Байқалған барлық бұзушылықтар туралы ол рота бойынша кезекшіге баяндайды.

Батальон (бөлімшелер) бойынша кезекші

      496. Батальон (бөлімшелер) бойынша кезекші сержанттар құрамының келісімшарт бойынша әскери қызметшілерінен тағайындалады және бөлім бойынша кезекші мен оның көмекшісіне бағынады. Батальон бойынша кезекші батальондағы ішкі қызмет тәртібімен батальон командиріне, ал бөлімшелер бойынша кезекші бөлім бойынша бұйрықпен осы бөлімшелер бойынша үлкен болып тағайындалған бөлімшелердің бірінің командиріне бағынады.

      Батальон (бөлімшелер) бойынша кезекші рота бойынша кезекшінің міндеттеріне қатысты жауапты болады және міндеттерін орындайды. Бұл ретте бөлімшелер бойынша кезекші орналасқан жерге бөлім бойынша кезекші, инспекциялаушы (тексеруші) адамдар, ішкі тәртіп бойынша ол бағынатын адамдар келгенде "Тік тұр" командасын беруге және баяндауға міндетті, бөлімшелердің қалған командирлеріне ол тек баяндайды.

      497. Бөлімнің қалған бөлімшелерінен жеке орналасқан батальонда (бөлімшеде) батальон (бөлімше) бойынша офицерлерден немесе сержанттар құрамының келісімшарт бойынша әскери қызметшілерінен тағайындалады және бөлім бойынша кезекшінің міндеттеріне қатысты міндеттерді орындайды.

  Ішкі қызмет жарғысына
1-ҚОСЫМША

Әскери қызметшілердің әскери атақтарының
ТІЗБЕСІ

      Ескерту. 1-қосымшаға өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Әскери

Корабльдік

1) қатардағы жауынгерлер құрамы

қатардағы жауынгер

матрос

ефрейтор

аға матрос

2) сержанттар құрамы

кіші сержанттар құрамы

кiшi сержант

екiншi сатылы старшина

сержант

бiрiншi сатылы старшина

аға сержант

бас старшина

аға сержанттар құрамы

үшiншi сыныпты сержант

үшiншi сыныпты старшина

екiншi сыныпты сержант

екiнші сыныпты старшина

бiрiншi сыныпты сержант

бiрiншi сыныпты старшина

жоғары сержанттар құрамы

штаб-сержант

штаб-старшина

шебер-сержант

шебер-старшина

3) офицерлер құрамы

кiшi офицерлер құрамы

лейтенант

лейтенант

аға лейтенант

аға лейтенант

капитан

капитан-лейтенант

аға офицерлер құрамы

майор

үшiншi дәрежелi капитан

подполковник

екiншi дәрежелi капитан

полковник

бiрiншi дәрежелi капитан

жоғары офицерлер құрамы

генерал-майор

контр-адмирал

генерал-лейтенант

вице-адмирал

генерал-полковник

адмирал

армия генералы

      Ескертпе:

      Медициналық немесе заңгер мамандығы бар офицерлер үшiн әскери атақтарының алдына тиiсiнше "медицина қызметiнiң", "әдiлет" деген сөздер қосылады.

      Авиацияның жоғары офицерлер құрамы үшiн (инженерлiк-авиациялық даярлығы бар ұшқыштар-инженерлiк) әскери атақтарының алдына тиісінше "авиация" деген сөз қосылады.

      Запаста тұратын азаматтардың әскери атақтарының алдына тиісінше "запастағы" деген сөз, ал отставкадағыларға – "отставкадағы" деген сөз қосылады.

      Мысалы: медицина қызметінің лейтенанты, медицина қызметінің генерал-майоры, әділет генерал-полковнигі, авиация генерал-майоры, запастағы капитан, отставкадағы полковник.

  Ішкі қызмет жарғысына
2-ҚОСЫМША

Әскери ант қабылдау рәсімі

      1. Әрбір әскери қызметші Қарулы Күштер қатарына қабылданған кезде жеке тәртіппен әскери ант қабылдайды және оны өз қолын қойып бекітеді.

      Әскери қызметші әскери антты Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туы мен әскери бөлімнің Жауынгерлік Туы (ол болған кезде) алдында қабылдайды.

      2. Әскери антты:

      1) мерзімді әскери қызметке әскерге шақырылған сарбаздар мен матростар, бұрын ант қабылдамаған әскери қызмет өткеру туралы келісімшарт жасасқан азаматтар – арнайы бағдарламаны өткеннен және олар Конституция мен Қазақстан Республикасын қорғау мәселелері жөніндегі заңнама талаптарын, сарбаздың (матростың) негізгі міндеттерін, әскери анттың, әскери бөлім Жауынгерлік Туының және әскери тәртіптің мәнін меңгергеннен кейін әскери бөлімге келген күннен бастап бір айдан кейін, бірақ екі айдан кешіктірілмей;

      2) бұрын әскери ант қабылдамаған курсанттар (офицерлер құрамының әскери атағы жоқ, оқу-жаттығу орталықтарында, орта техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі және жоғары білім беретін оқу бағдарламаларын іске асыратын оқу орындарының әскери факультеттерінде, әскери оқу орындарында оқитын әскери қызметшілер) – оқу орнына қабылданған сәттен бастап осы мерзім өткеннен кейін;

      3) бұрын әскери ант қабылдамаған әскери міндеттілер (азаматтар) – оқу-жаттығу жиындары басталғаннан кейін бес күннен кешіктірілмей;

      4) жұмылдыру бойынша әскерге шақырылған, бұрын әскери ант қабылдамаған әскери міндеттілер – әскери бөлімге келгеннен кейін қабылдайды.

      3. Бұрын әскери ант қабылдамаған әскери жиындардағы әскери қызметшілер мен әскери міндеттілер әскери бөлім командирінің, әскери (арнаулы) оқу орны, мекеме бастығының басшылығымен оны қабылдайды.

      4. Әскери ант қабылдау уақыты, орны мен тәртібі әскери бөлім командирінің бұйрығында жарияланады. Әскери антты қабылдау күні осы әскери бөлім үшін мереке күні болып табылады.

      5. Белгіленген уақытта әскери бөлім оркестрмен жаяу сапқа салтанатты, ал соғыс уақытында далалық киім нысанында қарумен роталық (взводтық) лектер сызығына тұрғызылады.

      Жауынгерлік Ту белгіленген тәртіппен сапқа тұрғызу орнына алып шығарылады.

      Әскери ант қабылдар алдында бөлім командирінің командасы бойынша әскери қызметшілер сабының алдында Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туы салтанатты көтеріледі, жеке құрам Мемлекеттік Гимнді орындайды. Мемлекеттік гимн орындалғаннан кейін бөлім командирі қысқаша сөзінде Конституцияның талаптарын, әскери анттың және Отанға адал болуға әскери ант қабылдаған әскери қызметшілерге жүктелетін құрметті міндеттің мәнін естеріне салады.

      Түсіндірме сөзінен кейін әскери бөлім командирі ту ұстаушы мен оның ассистенттеріне саптың ортасына шығу үшін команда береді, содан кейін "ЕРКІН ТҰР" командасын береді және бөлімше командирлеріне жеке құрамға әскери ант қабылдатуға кірісуге бұйырады.

      Бөлімшелер командирлері әскери ант қабылдайтын әскери қызметшілерді саптан кезекпен шақырады. Әрбір әскери ант қабылдаушы бөлімше сабының алдында мемлекеттік не орыс тілінде әскери анттың мәтінін дауыстап оқиды, одан кейін арнайы тізімдегі өз тегінің тұсындағы бағанға өзі қол қояды және саптағы өз орнына барып тұрады.

      Әскери ант қабылдайтын адамдарға тізімдер бланкілері Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі белгілеген үлгі бойынша алдын ала дайындалады. Бірінші парағында Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасының суреті мен әскери анттың мәтіні болуға тиіс.

      Ант қабылдау аяқталғаннан кейін әскери ант қабылдағандардың жеке қолдары қойылған тізімдерді бөлімшелердің командирлері әскери бөлім омандиріне тапсырады.

      Бөлім командирі әскери ант қабылдаған әскери қызметшілерді, ал барлық бөлімді – толық құқылы жаңа буынмен құттықтайды. Әскери бөлім құттықтауға созылыңқы үш дүркін "Урамен" жауап береді. Оркестр Мемлекеттік Гимнді орындайды. Содан кейін қолбасшылық өкілдері мен шақырылғандар сөз сөйлейді. Әскери бөлім командирі: "Ту ұстаушы, САПҚА ТҰР" деген команда береді.

      Әскери ант қабылдау рәсімі салтанатты маршпен өтумен және әскери бөлімнің Жауынгерлік Туын әкетумен аяқталады.

      Әскери бөлімнің Жауынгерлік Туын шығару мен әкету Саптық жарғыда белгіленген тәртіппен жүргізіледі.

      Төмен температурада және қолайсыз ауа райында әскери ант қабылдау үй-жайда өткізілуі мүмкін. Бөлім командирі сөз сөйлегеннен кейін бөлімшелер үй-жайларға тарайды. Әскери ант қабылдау аяқталғаннан кейін бөлімшелер команда бойынша салтанатты маршпен өту үшін көрсетілген орынға қайтадан сапқа тұрғызылады.

      Белгіленген күні әскери ант қабылдамаған әскери қызметшілер оны келесі күндері Жауынгерлік Тудың жанында бөлім командирінің басшылығымен қабылдайды.

      6. Әскери ант қабылдау жауынгерлік және еңбек даңқы орындарында, сондай-ақ Отанның бостандығы мен тәуелсіздігі үшін болған ұрыстарда, әскери борышын орындау кезінде қаза тапқан жауынгерлердің бауырластар зираттары басында қабылдануы мүмкін.

      7. Әскери бөлім командирі әскери ант қабылдаған әскери қызметшілердің тізімін бұйрықта жариялайды.

      Әскери ант қабылдағандардың тізімі әскери бөлім штабында нөмірленген, тігілген және сүргілі мөрмен мөрленген жеке папкада бес жыл бойы сақталады, кейіннен мұрағатқа тапсырылады, онда елу жыл бойы сақталады.

      Әскери қызметшінің әскери билетінде, есептік-қызметтік карточкасында (жеке ісінде) "Әскери ант қабылдады (күні, айы, жылы, әскери бөлімнің атауы)" деген жазба жасалады, ол штаб бастығының қолымен және әскери бөлімнің елтаңбалы мөрімен куәландырылады.

      8. Рәсімді уақтылы, нақты орындау және әскери ант қабылдаған әскери қызметшілерді есепке алу үшін командир, ал әскери ант қабылдаған әскери қызметшілер тізімінің сақталуы үшін әскери бөлім штабының бастығы жауап береді.

  Ішкі қызмет жарғысына
3-ҚОСЫМША

Әскери бөлімнің Жауынгерлік Туын тапсыру рәсімі

      1. Жауынгерлік Туды әскери бөлімге ол құрылғанда Қазақстан Республикасының Президенті атынан Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының өкілдері тапсырады.

      Жауынгерлік Туды тапсыру кезінде әскери бөлімге Қазақстан Республикасы Президентінің Грамотасы беріледі.

      2. Жауынгерлік Туды тапсыру үшін әскери бөлім сапқа салтанатты, ал далалық жағдайларда және соғыс уақытында – далалық киім нысанында қарумен Саптық жарғыда белгіленген тәртіппен тұрғызылады.

      Жауынгерлік жағдайларда Жауынгерлік Туды тапсыру кезінде әскери бөлімді сапқа тұрғызу тәртібі жауынгерлік жағдайды ескере отырып айқындалады.

      3. Жауынгерлік Туды сапқа тұрғызу орнына шығару үшін Жауынгерлік Туды тапсыру үшін келген бастықтың қарамағына әскери бөлім командирі негізінен ордендермен және медальдармен наградталған офицерлерден немесе сержанттардан (старшиналардан) ту ұстаушы мен екі ассистентін және ту ұстаушы взводты тағайындайды. Ассистенттер қылышпен қаруланады.

      4. Белгіленген уақытта ту ұстаушы Жауынгерлік Туды қабында алып шығады және Жауынгерлік Туды тапсыратын бастықтың соңынан үш адым жерде әскери бөлім сапқа тұрғызылған орынға жүреді. Бұл ретте ту ұстаушы Жауынгерлік Туды сол жақ иығына Саптық жарғыда көрсетілген күйде ұстайды; ту ұстаушының оң және сол жағында онымен қатар ассистенттер жүреді.

      Жауынгерлік Туды тапсыру үшін келген адам сапқа қырық-елу адымға жақындағанда әскери бөлім командирі команда береді.

      Мысалы: "Бригада, ТІК ТҰР, назар оң-ҒА (сол-ҒА, орта-ҒА)". Егер бригада карабиндермен қаруланған болса, онда: "Бригада, ТІК ТҰР. Оң жақтан (сол жақтан, маңдайшептен) қарсы алу үшін қарауыл-ҒА" деген команда береді.

      Оркестр "Қарсы алу маршын" ойнайды. Оркестр ойнауды бастасымен ту ұстаушы ассистенттермен және ту ұстаушы взводпен тоқтайды. Ту ұстаушы Жауынгерлік Туды Саптық жарғының талаптарына сәйкес оны аяғының жанында еркін түсірілген оң қолымен ұстап, оң аяғына тура қояды.

      5. Әскери бөлім командирі команда бере отырып, қолын бас киіміне апарады, Жауынгерлік Туды тапсыру үшін келген адамға жақындап, оның алдына екі-үш адым жерге тоқтайды және баяндайды.

      Мысалы: "Армия генералы мырза. 41-ші механикаландырылған Суворов орденді бригадасы Жауынгерлік Туды тапсыру жағдайына байланысты сапқа тұрғызылды. Бригада командирі гвардия полковнигі Сұлтанғазин".

      Жауынгерлік Туды тапсыру үшін келген адамға баяндау үшін бөлім командирі тоқтаған сәтте оркестр ойнауын тоқтатады.

      6. Жауынгерлік Туды тапсыру үшін келген адам баянатты қабылдап, сап ортасының алдына тұрады, әскери бөліммен сәлемдеседі және "ЕРКІН ТҰР" командасын береді. Әскери бөлім командирінің "ЕРКІН ТҰР" командасы бойынша ту ұстаушы взвод саптың сол қапталындағы өз орнына барып тұрады, ал ту ұстаушы ассистенттерімен Жауынгерлік Туды тапсырушы адамға жақындайды және оның соңынан екі-үш адым жерде сол (оң) жаққа қарай сапқа қарсы тұрады. Жауынгерлік Туды тапсыру үшін келген адам ту ұстаушыға жақындайды. Ту ұстаушы оған Жауынгерлік Туды тапсырушы жақындасымен Жауынгерлік Туды еңкейтеді және оны екі қолымен көлденең ұстайды. Жауынгерлік Туды тапсырушы Жауынгерлік Тудың қабын шешеді және Жауынгерлік Туды жазады. Содан кейін ту ұстаушы Жауынгерлік Туды тік қойып және оны оң қолымен ұстап, сапқа қарсы тұрады.

      Жауынгерлік Туды тапсырушы адам "ТІК ТҰР" командасын береді және Қазақстан Республикасы Президентінің Грамотасын (бұдан әрі – Грамота) оқиды, одан кейін оны әскери бөлім командиріне тапсырады. Әскери бөлім командирі Грамотаны қабылдап, оны ассистентке береді. Жауынгерлік Ту бөлім командиріне тапсырылады. Оркестр Мемлекеттік Гимнді орындайды.

      7. Әскери бөлім командирі оркестр Мемлекеттік Гимнді орындауды аяқталғаннан кейін Жауынгерлік Туды ту ұстаушыға береді және Грамотаны алады. Содан кейін әскери бөлім командирі: "Ту ұстаушы, менің соңымнан, АДЫМ – БАС" командасын береді. Ту ұстаушы "Адым" командасы бойынша Жауынгерлік Туды сол иығына алады.

      8. Әскери бөлім командирі, оның соңында үш адым жерде ту ұстаушы Жауынгерлік Тумен және ассистенттер бөлім сабының сол қапталына жүреді, одан кейін саптың маңдайшебі бойымен (саптан он-он бес адым жерде) саптың оң қапталына өтеді. Оң қапталға шыға отырып, әскери бөлім командирі ту ұстаушыны ассистенттерімен сапта оларға белгіленген орынға тұрғызады. Оркестр қозғалыс басталысымен және ту ұстаушы сапта тоқтағанға дейін "Қарсы алу маршын" орындайды. Әскери бөлім Жауынгерлік Туды созылыңқы "Урамен" қарсы алады.

      Ту ұстаушы орнына тұрғаннан кейін әскери бөлім командирі оркестрге ойнауды тоқтату үшін сигнал береді, саптың ортасына шығады және Жауынгерлік Туды тапсырған адамның қасына тұрады, содан кейін оның нұсқауы бойынша "Еркін тұр" командасын береді, ал егер бөлімнің "қарауылға" күйінде карабиндері болса, онда алдын ала "Аяқ-ҚА" командасын береді.

      9. Жауынгерлік Туды тапсырған адам әскери бөлімді Жауынгерлік Туды алуымен құттықтайды, жеке құрам құттықтауға үш дүркін созылыңқы "Урамен" жауап береді. Одан кейін әскери бөлім командирі жауап сөз сөйлейді.

      10. Рәсім аяқталғанда әскери бөлім Жауынгерлік Туды тапсырған адамның алдынан салтанатты шерумен өтеді. Салтанатты шерумен өткенде әскери бөлім сапқа қайта тұрғызылады және Жауынгерлік Ту оны сақтау орнына Саптық жарғыда белгіленген тәртіппен апарылады.

      11. Жауынгерлік Туды алғаны туралы әскери бөлім бойынша бұйрық беріледі, онда Жауынгерлік Туды сақтау үшін орын, ту ұстаушы мен ассистенттер айқындалады.

      12. Жауынгерлік Тудың саптағы күйі, оны шығару және әкету тәртібі Саптық жарғымен, ал оны күзету тәртібі – Гарнизондық және қарауылдық қызметтер жарғысымен айқындалады.

Әскери бөлімге орден тапсыру тәртібі

      13. Әскери бөлімге орден тапсыруды Қазақстан Республикасы Президентінің нұсқауы бойынша адамдар жүргізеді.

      14. Әскери бөлім оған орден тапсыру үшін Саптық жарғыда белгіленген тәртіппен қарумен сапқа тұрғызылады.

      Жауынгерлік жағдайларда орден тапсыру кезінде әскери бөлімді сапқа тұрғызу тәртібі жауынгерлік жағдайды ескере отырып айқындалады.

      15. Орден тапсыратын адам бөлім командирінің баяндауын қабылдап және жеке құраммен амандасып, сап ортасының алдына тұрады.

      Бөлім командирі "Ту ұстаушы, МАҒАН КЕЛ" командасын береді. Осы команда бойынша штаб бастығының көмекшісі (орынбасары) Жауынгерлік Тудың алдына екі адым жерде тұрып: "Менің соңымнан, АДЫМ – БАС" деп команда береді және орден тапсыратын адамға жақындап, ту ұстаушы мен ассистенттерді сапқа қарсы қояды, ал өзі олардың оң жағына қарай тұрады.

      Одан кейін орден тапсыратын адам саптың алдында Бөлімді орденмен наградтау туралы Жарлықтың және Грамотаны оқиды, содан кейін Грамотаны бөлім командиріне береді, ал орденді бөлімнің Жауынгерлік Туына қадайды. Оркестр Мемлекеттік Гимнді орындайды. Оркестр ойнауды аяқтағаннан кейін орден тапсырған адам бөлімді мемлекеттік наградасымен құттықтайды. Жеке құрам құттықтауға үш дүркін созылыңқы "Урамен" жауап береді.

      Бөлім командирі жауап сөз сөйлейді.

      16. Жауап сөз сөйлегеннен кейін бөлім командирі: "Ту ұстаушы, менің соңымнан, АДЫМ – БАС" командасын береді. Бөлім командирі команда беріп, оның соңынан үш адым жерде штаб бастығының көмекшісі (орынбасары), одан әрі екі адым жерде ту ұстаушы Жауынгерлік Тумен және ассистенттер саптың сол қапталына қарай жүреді, ал содан кейін саптың маңдайшебі бойымен (саптан он-он бес адым жерде) бөлімнің оң қапталына қарай жүреді, онда штаб бастығының көмекшісі (орынбасары), ту ұстаушы мен ассистенттер саптағы өз орындарына тұрады.

      Оркестр ту ұстаушының қозғалысы басталысымен және сапта тоқтағанға дейін "Қарсы алу маршын" орындайды. Жеке құрам Жауынгерлік Туды созылыңқы "Урамен" қарсы алады. Қорытындысында әскери бөлім орден тапсырған адамның алдынан салтанатты шерумен өтеді.

      17. Әскери бөлім наградталған Қазақстан Республикасының ордендері Жауынгерлік Туға матаның бет жағына ордендердің үлкендік тәртібімен тағылады.

      Бірінші орден матаның жоғарғы жиегінен он бес сантиметр және ағаш сабынан он сантиметр, қалған ордендер ағаш саптың бойымен жоғарыдан төмен қарай бір-бірінен бес-он сантиметр аралықта тағылады.

      Ордендерді Жауынгерлік Туға тағу үшін матада қажет болған кезде тесіктер жасалады, олар жібекпен оралады.

Жауынгерлік Туды сақтау және ұстау тәртібі

      18. Жауынгерлік Ту бейбіт және соғыс уақытының барлық шарттары мен жағдайларында өз әскери бөлімімен бірге болады. Оны әрқашан қарауыл күзетуіге, ал оны әскери бөлімге шығару кезінде – ту ұстаушы взвод күзетуге тиіс. Әскери бөлімнің Жауынгерлік Туы:

      1) әскери бөлім казармаларда орналасқан кезде және ол елді мекендерде орналасқан кезде – бөлім штабының үй-жайында;

      2) полигонда (лагерьде), оқу-жаттығуда, жауынгерлік жағдайда – әскери бөлім командирі көрсеткен жерде болуға тиіс.

      Бейбіт уақытта ерекше жағдайларда бірнеше әскери бөлімдердің жауынгерлік туларын бірге сақтауға рұқсат етіледі.

      19. Әскери бөлім казармаларда орналасқан кезде Жауынгерлік Ту сабына жиналған күйде ордендермен, орден және ту ленталарымен бірге әскери бөлімнің елтаңбалы сүргілі мөрімен мөрленген шынылы шкафта бекетте сақталады. Ол тік күйде ту тұғырына (ағаш сапты бекітуге арналған ойықты тұғыр) орнатылуға тиіс.

      Қажет болған кезде Қарулы Күштер Бас штабы бастығының, сондай-ақ басқа да әскерлер мен әскери құралымдар бірінші басшыларының шешімдерімен Жауынгерлік Туларды сақтау мен күзетудің өзге де тәртібі айқындалуы мүмкін.

      Бекетте Жауынгерлік Тумен ерлігі мен жауынгерлік айбыны үшін Қорғаныс министрінің вымпелі (басқа да әскерлер мен әскери құралымдар бірінші басшыларының вымпелдері) күзетуде болуы мүмкін.

      20. Әскери бөлімді автомобиль, темір жол, су, әуе көлігімен тасымалдаған кезде және басқа да жағдайларда Жауынгерлік Ту оралған күйінде және әскери бөлімнің елтаңбалы сүргілі мөрімен мөрленген қабында сақталады. Жауынгерлік Ту үшін жеке автомобиль, купе (вагон), каюта, ұшақ (кабина) бөлінеді. Жауынгерлік Тумен бірге ту ұстаушы, ассистенттер мен қарауыл жүреді, сондай-ақ құпия құжаттарымен жәшік тасымалдануы мүмкін.

      21. Жауынгерлік Туды дұрыс сақтау және ұстау үшін әскери бөлім штабының бастығы тікелей жауап береді. Ол:

      1) жеке өзі немесе өзінің орынбасары мен көмекшілері арқылы сақшылардың бекетте Жауынгерлік Тудың жанында кезекшілік атқаруын жүйелі тексеруге;

      2) Жауынгерлік Туды айына бір реттен сирек емес, бұл ретте ордендердің санын, жай-күйі мен нөмірлерін, ордендер ленталары мен матаның жай-күйін, қабының, бауларының, шашақтарының, сабының және ұштығының дұрыстығын тексере отырып, қарауды жүргізуге;

      3) Жауынгерлік Туды қарау кезінде анықталған кемшіліктерді, ол туралы әскери бөлім командиріне баяндай отырып, жоюға шаралар қабылдауға;

      4) бұл туралы әскери бөлім командиріне баяндай отырып, онда қарау уақытын, Жауынгерлік Туды қарау кезінде анықталған кемшіліктерді және оларды жоюға қабылданған шараларды белгілей отырып, арнайы журнал жүргізуге міндетті.

      22. Жауынгерлік Туды қарауды штаб бастығы ту ұстаушының, ассистенттер мен қарауыл бастығының қатысуымен жүргізеді. Жауынгерлік Ту қапта болған жағдайда штаб бастығы оны қарау үшін жазуды бұйырады. Осы бұйрық бойынша ту ұстаушы Жауынгерлік Туды көлденең күйге түсіреді, ассистенттердің біреуі қабын алады, ал ту ұстаушы сабын жайлап айналдыра отырып, Жауынгерлік Туды жазады. Ассистенттер ту ұстаушыға көмектеседі және бауларының, шашақтарының шатыспауын, матаның жерге (еденге) тимеуін қадағалайды. Бұл ретте ордендердің саны мен жай-күйі, ордендер, ту ленталары мен матаның жай-күйі, қабының, бауларының, шашақтарының, сабының және ұштығының дұрыстығы тексеріледі.

      Штаб бастығының Жауынгерлік Туды орау туралы бұйрығы бойынша ту ұстаушы Жауынгерлік Туды оның матасы жерге (еденге) тимейтіндей етіп көлденең күйге түсіреді. Одан кейін бір ассистент матаны ұштарынан ұстайды және оны жайлап тартады, ал ту ұстаушы мен екінші ассистент сабын жайлап айналдыра отырып, бет жағын ішке қаратып, бұл ретте қыртыстар болмауын және ордендік ленталардың, шашақтар мен баулардың шатаспауын қадағалай отырып, матаны орайды. Шашақтар оралған матаның бойымен тартылған бауларға жиналады.

      Мата оралып болған соң, ассистенттер Жауынгерлік Туға қабын кигізеді, штаб бастығы оны елтаңбалы сүргілі мөрмен мөрлейді және одан кейін Жауынгерлік Туды қарауылға күзетуге тапсырады.

      23. Жауынгерлік Туды әскери бөлімге шығару және оны қарауылға күзетуге тапсыру кезінде оны жазуды және орауды ту ұстаушы мен ассистенттері штаб бастығының немесе оның көмекшісінің (орынбасарының) тікелей бақылауымен осы қосымшаның 22-тармағында көрсетілгендей жүргізеді.

      24. Егер Жауынгерлік Ту қапталған күйінде сақталса, оның матасын кептіру үй-жайдан тыс көлеңкеде немесе үй-жайда жүргізіледі. Жауынгерлік Туды кептіру уақытында оны ту ұстаушы мен ассистенттер күзетеді.

      25. Әскери бөлімнің күштерімен және құралдарымен Жауынгерлік Тудың матасын жөндеуге тыйым салынады. Тек сабына, ұштығы мен бауларына аса қажетті жөндеу жүргізуге рұқсат етіледі.

      Жауынгерлік Тудың матасын жөндеу қажет болған жағдайда әскери бөлім командирі команда бойынша Жауынгерлік Тудың матасын арнайы шеберханаға жіберу туралы өтініш жасауға міндетті. Рұқсат алған кезде Жауынгерлік Тудың матасы фельдбайланыс арқылы шеберханаға жіберіледі.

      Жауынгерлік Тудың матасын жөндеуге тапсыру актімен ресімделеді.

Әскери бөлімдерді қайта құру (тарату) кезінде жауынгерлік туларды, ордендер мен құрметті атауларды тапсыру тәртібі

      26. Жауынгерлік Ту әскери бөлімде бөлімнің атауы мен нөмірінің өзгеруіне қарамастан, әрдайым сақталады.

      Бөлімнің атауын немесе нөмірін өзгертуге әкеп соқтыратын әскери бөлімді қайта ұйымдастыру кезінде бұл өзгерістерді жоғары тұрған командир (бастық) Қазақстан Республикасы Президентінің Грамотасына енгізеді және елтаңбалы мөрімен куәландырады.

      27. Әскери бөлімдердің жауынгерлік дәстүрлерін және олардың сіңірген жауынгерлік еңбектері туралы естеліктерді сақтау үшін жауынгерлік тулар, ордендер мен құрметті атаулар басқа әскери бөлімдерге тапсырылуы мүмкін. Бұл ретте Жауынгерлік Туды, ордендер мен құрметті атауларды тапсыру тек бөлімдердің арасында тікелей сабақтастық болған кезде, атап айтқанда, бір немесе бірнеше бөлімдерді жаңа бөлімге (бөлімдерге) қайта құру кезінде жүргізіледі.

      Бір әскери бөлімді екіншісіне қайта құрған кезде бөлімнің Жауынгерлік Туы, оның Грамотасы, қайта құрылатын бөлімнің ордендері мен құрметті атаулары жаңа әскери бөлімде толық сақталады.

      Бір әскери бөлімді екі немесе одан көп әскери бөлімдерге қайта құрған кезде Жауынгерлік Ту, оның Грамотасы, қайта құрылатын бөлімнің ордендері мен құрметті атаулары әскери бөлімдердің біреуінде толық сақталады.

      Екі және одан көп әскери бөлімдерді біреуіне қайта құрған кезде осы бөлімде Жауынгерлік Ту, оның Грамотасы, сондай-ақ қайта құрылатын бөлімдердің біреуінің барлық ордендері мен құрметті атаулары сақталады. Басқа бөлімдердің жауынгерлік тулары, олардың грамоталары, ордендері белгіленген тәртіппен тапсырылады.

      Техникалық жай-күйі бойынша Қарулы Күштер құрамынан шығарылуға жататын корабльдердің ордендері, құрметті атаулары, Әскери-теңіз туларын жаңадан қатарға қосылатын корабльдерге шығарылатын корабльдер жеке құрамының бөлігін жаңа корабльдердің экипаждарын жасақтауға берген жағдайда берілуі мүмкін. Бұл жағдайда жаңа корабльге ордендерді, құрметті атаулар мен Әскери-теңіз туын іс жүзінде беру тек оған ордендер, құрметті атаулар тиесілі болатын корабльді Қарулы Күштер құрамынан шығарғаннан кейін жүзеге асырылуға тиіс.

      Жаңа бөлімге Жауынгерлік Туды, ордендер мен құрметті атауларды, ал жаңадан салынған корабльге ордендерді, құрметті атауларды беру туралы мәселені Қорғаныс министрі мен басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың бірінші басшылары бөлімді қайта құру туралы мәселені шешумен бір уақытта немесе жаңадан салынған корабльдің экипажын құру кезінде қарайды және белгіленген тәртіппен ресімдейді.

      Әскери бөлімді тарату кезінде Жауынгерлік Ту мен Грамота қысқаша тарихи анықтамасымен бірге құпия тәртіппен Қарулы Күштердің Бас штабы мен басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың уәкілетті органдары арқылы фельдбайланыспен экспонаттау және сақтау үшін мұражайға жөнелтіледі. Ордендер мен олардың құжаттары белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасының Президентіне қайтарылады.

      28. Қорғаныс министрінің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың бірінші басшыларының бұйрығымен олардың жасаған ерліктері үшін бөлімдердің тізімдеріне мәңгіге немесе құрметті сарбаздар ретінде жазылған әскери қызметшілер туралы есте сақтау мақсатында, олардың аттары бөлімді таратқан жағдайда сабақтастығы бойынша басқа әскери бөлімдердің тізімдеріне жазылуы мүмкін. Бұл жағдайда әскери қызметшілердің аттарын әскери бөлімдердің тізімдеріне мәңгіге немесе құрметті сарбаздар ретінде енгізу Қорғаныс министрінің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар бірінші басшыларының бұйрығымен жүргізіледі.

  Ішкі қызмет жарғысына
4-ҚОСЫМША

Әскери бөлімнің (корабльдің) жылдық мерекесі

      1. Әскери бөлімнің (корабльдің) жылдық мерекесі әскери қызметшілерді Қазақстан Республикасына адалдық, әскери борышына, жауынгерлік дәстүрлерге адалдық рухында тәрбиелеу және жауынгерлік жолдастықты нығайту мақсатында өткізіледі. Жылдық мереке күні болып әскери бөлімді құру (корабльді жасау) туралы уәкілетті органның акті шығару күні саналады.

      Жылдық мереке күні туралы әскери бөлімнің (корабльдің) тарихи формулярында (тарихи анықтамасында) тиісті жазба жазылады.

      2. Бұл күні әскери бөлім Жауынгерлік Тумен және оркестрмен сапқа тұрғызылады. Оның сабы алдында қысқаша сөз сөйлеуінде әскери бөлім командирі, басқа да әскери қызметшілер мен ардагерлер бөлімнің жауынгерлік тарихы, бейбіт уақытта қол жеткізген жетістіктері туралы айтады. Содан кейін әскери бөлім салтанатты шерумен өтеді. Әскери бөлімді сапқа тұрғызудың орнына жылдық мереке қарсаңында салтанатты жиналыс өткізуге рұқсат етіледі.

      Бұл күні корабльде Әскери-теңіз туын салтанатты көтеру өткізіледі.

      Жылдық мереке күні басқа да салтанатты мәдени және спорттық іс-шаралар өткізіледі. Әскери бөлімнің жылдық мерекесін мерекелеу күні демалыс күні болып жарияланады. Әскери бөлім командирі бұл күнге бөлімнің жеке құрамын көтермелеу туралы бұйрық шығарады.

      Мерекеге басқа әскери бөлімдер мен қоғам өкілдері, әскери қызметшілердің отбасы мүшелері және бөлімнің ардагерлері қатыса алады.

  Ішкі қызмет жарғысына
5-ҚОСЫМША

Келген буынды бөлімшелер бойынша бөлу тәртібі

      1. Келген буын бөлімшелер бойынша әрбір әскери қызметшінің іскерлік қасиеттерін зерделегеннен кейін және оның денсаулық жағдайын, шақырылған (тұрғылықты) орнын, шақыру бойынша әскери қызметке қабылданғанға дейінгі алған мамандығын, әскерге шақыру бойынша әскери қызметке кіргенге дейін алған әскери-есептік мамандығын, мінездемесін және қорғаныс істері жөніндегі басқармада (бөлімде) (оқу-жаттығу орталығында) берілген кәсіби жарамдылығы туралы қорытындыны ескере отырып бөлінеді. Буынды бөлу туралы әскери бөлім бойынша бұйрық шығарылады.

      2. Белгіленген уақытта әскери бөлім оркестрмен бірге жаяу сапқа тұрғызылады.

      Жаңадан келген буын бөлімше старшиналарымен бірге сап ортасының алдына жиырма-қырық адым жерде сапқа қарама-қарсы екі қатарлы сапқа тұрғызылады.

      Сапқа тұрғызу және әскери бөлім командирін қарсы алу Саптық жарғыда көрсетілгендей жүргізіледі.

      3. Сәлемдесуге жауап алғаннан кейін әскери бөлім командирі қысқаша сөзінде бөлімнің жауынгерлік жолы, оның батырлары мен наградалары туралы, бөлімшенің жауынгерлік даярлықтағы жетістіктері туралы, әскери қызметшілерге жүктелетін құрметті және жауапты міндеттер туралы айтады. Содан кейін мерзімді әскери қызметті аяқтаудағы бір-екі әскери қызметшіге және жаңадан келген бір-екі әскери қызметшіге сөз береді.

      4. Әскери бөлім штабының бастығы келген буынның бөлімшелер штаттарына қабылданғаны туралы бұйрықты жариялайды.

      Әскери бөлім командирі жеке құрамды жаңа буынмен құттықтайды, одан кейін оркестр Мемлекеттік гимнді орындайды.

      5. Әскери бөлім командирінің "Сапқа тұр" командасы бойынша бөлімше старшиналары жаңадан келген буынмен өз бөлімшелерінің сабына тұрады.

      6. Келген буынды бөлімшелер бойынша бөлу рәсімі әскери бөлімнің салтанатты шерумен өтуімен аяқталады.

  Ішкі қызмет жарғысына
6-ҚОСЫМША

Жеке құрамға қару-жарақ пен әскери техниканы беру тәртібі

      1. Әскери қызметшілер әскери ант қабылдағаннан кейін оларға қару-жарақ пен әскери техниканы бекітіп беру жүзеге асырылады. Оған дейін олармен қару-жарақ пен әскери техниканың жойғыш (техникалық) мүмкіндігін, қазіргі заманғы ұрыстағы мәнін, сондай-ақ оларды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік талаптарын зерделеу бойынша сабақ өткізіледі. Әскери ант қабылдау рәсімін өткізуге дайындалу кезінде әскери қызметшілерге осы әскери бөлімнің басқа әскери қызметшілеріне бекітіп берілген қаруды қару мен оқ-дәрілерді беру кітабына қол қойғызып беруге жол беріледі.

      Бөлімшелердің командирлері тапсырылатын қару-жарақ пен әскери техниканың ақаусыз болуын тексереді, команда бойынша тапсыруға дайын болуы туралы баяндайды.

      Әскери бөлімнің командирі қару-жарақ пен әскери техниканы экипаждарға (есептоптарға), механик-жүргізушілерге (жүргізушілерге) және басқа да адамдарға бекітіп беру туралы бұйрық береді, жеке құрамға қару-жарақ пен әскери техниканы салтанатты түрде тапсыру уақыты мен тәртібін белгілейді. Бұйрықтың нөмірі мен қару-жарақ пен әскери техника бекітіп берілетін адамдардың тегі формулярға (паспортқа) енгізіледі. Қарудың атауы, оның сериясы мен нөмірі, берілген күні қатардағы жауынгерлер мен сержанттар құрамы әскери қызметшілерінің әскери билетіне, сондай-ақ жеке құрамға қаруды бекітіп беру ведомосына жазылады.

      Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      2. Белгіленген уақытта әскери бөлім Жауынгерлік Ту жанына қарумен және оркестрмен жаяу сапқа тұрғызылады.

      Тапсыруға жататын қару сапқа тұрғызылатын жерге шығарылады және саптан он-он бес адым жерде столдарға қойылады. Басқа қару-жарақ пен әскери техника оларды сақтау орындарында тапсырылады.

      3. Әскери бөлім командирі қысқаша сөзінде жалпыәскери жарғылардың сеніп тапсырылған қару-жарақ пен әскери техниканы ұстау, оларды Қазақстан Республикасын қорғау үшін жауынгерлік қолдануға ұдайы әзірлікте ұстау туралы талаптарын әскери қызметшілердің естеріне салады. Содан кейін әскери бөлімнің жеке құрамына қару-жарақ пен әскери техниканы бекітіп беру туралы бұйрық жарияланады.

      Бұйрық жарияланғаннан кейін әскери бөлім командирі: "ЕРКІН ТҰР" командасын береді, бөлімшелер командирлеріне қаруды тапсыруға кірісуге бұйырады.

      Роталар (бөлімшелер) командирлері әскери қызметшілерді саптан кезекпен шақырады және оларға қару тапсырады.

      4. Қаруды тапсырғаннан кейін командирдің командасы бойынша әскери бөлім салтанатты маршпен өтеді, одан кейін бөлімшелер қару-жарақ пен әскери техниканы сақтау орындарына кетеді. Қару-жарақ пен әскери техниканы қабылдау үшін үш жұмыс күніне дейін бөлінеді.

      Жеке құрам қару-жарақ пен әскери техниканы қабылдау үшін экипаж (есептоп) бойынша сапқа тұрғызылады және рота (бөлімше) командирінің командасы бойынша олардың жай-күйі мен жиынтықталуын тексереді. Қару-жарақ пен әскери техниканы тексеру нәтижелері техникалық жай-күй актілерінде көрсетіледі. Актілер үш данада жасалады, қабылдап алатын әскери қызметші және бөлімше командирі қолдарын қояды. Актілердің бірінші даналары рота (бөлімше) командирлерінің бағынысындағылардың қару-жарақ пен әскери техниканы қабылдап алғаны туралы баянаттарымен бірге саптық бөлімге тапсырылады және әскери бөлім бойынша бұйрықта жарияланады. Актілердің екінші (үшінші) даналары қару-жарақ пен әскери техниканы қабылдап алған (тапсырған) әскери қызметшілерге тапсырылады.

      Қару-жарақ пен әскери техниканы ұзақ сақтауда ұстау, оның ішінде корпустарын (объектілерін) герметизациялау жағдайында оларды ішінара герметизациялаудан алуға жол беріледі.

      Экипаждардың (есептоптардың) командирлері (бастықтары), механик-жүргізушілер (жүргізушілер) немесе қару-жарақ пен әскери техника бекітіліп берілетін басқа да адамдар команда бойынша жазбаша роталар (бөлімшелер) командирлеріне қабылдау актілерін қоса берумен баяндайды, оларға формулярлар (паспорттар) тапсырылады, оған олар қолдарын қояды және осы сәттен бастап қару-жарақ пен әскери техниканы қабылдап алған жеке құрам оған жауап береді.

      Қару-жарақ пен әскери техниканы бекітіп бергеннен кейін әскери бөлім командирінің шешімі бойынша олардың жауынгерлік (техникалық) мүмкіндіктері және оларды шеберлікпен игеру үлгілері іс жүзінде көрсетілуі мүмкін.

      Қару-жарақ пен әскери техниканы герметизациялауды қалпына келтіру жөніндегі жұмыстар оларды тапсырғаннан кейін сол күні орындалуға тиіс.

      5. Қару-жарақ пен әскери техниканы тапсырғаннан кейін белгіленген уақытта әскери бөлім Жауынгерлік Тудың жанына қарумен және оркестрмен жаяу сапқа тұрғызылады, батальондар (бөлімшелер) командирлері әскери бөлім командирінің қару-жарақ жөніндегі (материалдық-техникалық қамтамасыз ету жөніндегі) орынбасары арқылы бағынысты жеке құрамға қару-жарақ пен әскери техниканы тапсырғаны туралы әскери бөлім командиріне баяндайды.

      Әскери бөлім командирі жеке құрамды қару-жарақ пен әскери техниканы тапсырумен құттықтайды.

      6. Қару-жарақ пен әскери техниканы тапсыру рәсімі әскери бөлімнің салтанатты шерумен өтуімен аяқталады.

  Ішкі қызмет жарғысына
7-ҚОСЫМША

Әскери қызметшілерді шығарып салу тәртібі

      1. Теріс себептер бойынша босатылғандардан басқа, әскери қызметшілерді шығарып салу салтанатты жағдайда өтеді. Оған әскери бөлімнің ардагерлері, басқа әскери бөлімдердің (бөлімшелердің) әскери қызметшілері, қоғам өкілдері мен әскери қызметшілердің отбасы мүшелері шақырылуы мүмкін.

      Әскери қызметшілерді шығарып салу:

      1) әскери бөлімдер командирлерін – Жауынгерлік Ту жанында әскери бөлім сапының алдында (бөлім жиналысында);

      2) бөлімшелер командирлерін – келісімшарт бойынша әскери қызметшілерді бөлімшенің сапы алдында немесе офицерлердің, сержанттардың жиналысында;

      3) департаменттерде, бас басқармаларда, сондай-ақ әскерлер түрлерінің, тектерінің, өңірлік қолбасшылықтардың, әскери бөлімдердің, бөлімшелердің басқармалары мен штабтарында қызмет өткерген келісімшарт бойынша әскери қызметшілерді – саптың алдында немесе осы департаменттердің, бас басқармалардың, басқармалардың, штабтардың, бөлімшелердің жеке құрамы жиналысында;

      4) мерзімді әскери қызмет сарбаздарын (матростарын) және сержанттарын (старшиналарын) – бір уақытта запасқа шығарылған әскери қызметшілердің санына байланысты әскери бөлімнің немесе бөлімшенің сапы алдында жүзеге асырылады.

      Әскери бөлім командирін шығарып салуды ұйымдастыру оның тікелей бастығына, ал қалған әскери қызметшілерді – әскери қызметші әскери қызмет өткерген әскери бөлімнің немесе бөлімшенің командиріне (департамент, бас басқарма, басқарма, штаб бастығына) жүктеледі.

      2. Командирді шығарып салу үшін әскери бөлім салтанатты немесе күнделікті киім нысанында қарусыз саптық байқау үшін Саптық жарғыда белгіленген тәртіппен жаяу сапқа тұрғызылады. Әскери бөлімді сапқа тұрғызуға тағайындалған командир басшылық жасайды, ал әскери бөлімнің кететін командирі шығарып салуды ұйымдастырушы командирдің (бастықтың) қасында тұрады.

      Шығарып салуды ұйымдастырушы командир (бастық) баянатты қабылдап және жеке құраммен амандасып, әскери бөлім командирін жаңа қызмет орнына ауыстыру туралы немесе запасқа (отставкаға) шығару туралы бұйрықты жариялайды, қысқаша сөз сөйлейді, онда оның сіңірген еңбегін атап өтеді, сондай-ақ көтермелеулер туралы жариялайды, егер ол наградталған болса, грамота тапсырады.

      Жеке құрам сапының алдында басқа да әскери қызметшілер, әскери бөлімнің ардагерлері, әскери қызметшілердің отбасы мүшелері сөз сөйлеуі мүмкін, одан кейін әскери бөлімнің кететін командиріне оның өтініші бойынша жауап сөз сөйлеу құқығы беріледі.

      Сөз сөйлегеннен кейін кететін командир әскери бөлімнің Жауынгерлік Туымен қоштасады. Бұл үшін әскери бөлімнің тағайындалған командирі сап ортасының алдына тұрады және: "Ту ұстаушы, МАҒАН КЕЛ" командасын береді. Осы команда бойынша штаб бастығының көмекшісі (орынбасары) Жауынгерлік Тудың алдына екі адым жерде тұрып: "Менің соңымнан, АДЫМ – БАС" командасын береді. Әскери бөлім командиріне жақын келіп, ту ұстаушы мен ассистенттерді оған қарама-қарсы қояды, ал өзі олардың оң жағына қарай тұрады. Кететін командир әскери бөлімнің Жауынгерлік Туына келеді, бас киімін шешеді, бір тізесімен тұрады, бас киімін сол қолында ұстап, оң қолымен Жауынгерлік Ту матасының шетінен көтереді және басын иеді. Одан кейін орнынан тұрып, бас киімін киеді, оған қолын апарады, қозғалыс жағына бұрылады және бірінші адыммен қолын түсіріп, өз орнына барып тұрады.

      Жауынгерлік Тумен қоштасқаннан кейін ол тағайындалған командирдің командасы бойынша оны әскери бөлім сапында белгіленген орынға әкетіледі.

      Жауынгерлік Тумен қозғалыс уақытында оркестр "Қарсы алу" маршын ойнайды.

      Шығарып салу әскери бөлімнің салтанатты шерумен өтуімен аяқталады.

      3. Департаменттерде, бас басқармаларда, басқармаларда және әскер түрлерінің, тектерінің, өңірлік қолбасшылықтардың, әскери бөлімдердің, бөлімшелердің штабтарында қызмет өткерген әскери қызметшілерді шығарып салу 2-тармақта көрсетілген тәртіппен жүзеге асырылады. Бұл ретте жеке құрам күнделікті киім нысанында сапқа тұрғызылады. Әскери бөлімнің Жауынгерлік Туы шығарылмайды.

      Әскери қызметшілерді жиналыстарда шығарып салу уақытында әскери бөлім (бөлімше) командирі жаңа қызмет орнына ауыстыру туралы немесе шығару туралы бұйрықты жариялайды, сөз сөйлейді, онда олардың сіңірген еңбектерін атап өтеді, сондай-ақ егер олар көтермелеу тәртібімен наградталған болса грамоталар мен бағалы сыйлықтарды тапсырады. Әскери қызметшілерге кейіннен құрмет көрсету әскери бөлім командирі белгілеген тәртіппен жүргізіледі.

      4. Запасқа шығарылған мерзімді әскери қызметтің сарбаздарын (матростарын) және сержанттарын (старшиналарын) шығарып салу үшін әскери бөлім (бөлімше) күнделікті киім нысанында жаяу сапқа тұрғызылады. Әскери бөлімді сапқа тұрғызған кезде Жауынгерлік Ту командирдің шешімі бойынша (шығарылатындардың санына және басқа да жағдайларға байланысты) шығарылады. Осы әскери қызметшілерді шығарып салу үшін бөлімше сапының алдына әскери бөлімнің Жауынгерлік Туы шығарылмайды.

      Әскери бөлімнің командирі бөлімнің сапқа тұрғызылғаны туралы баяндауды қабылдайды, жауынгерлермен сәлемдеседі. Белгіленген тәртіппен Жауынгерлік Ту шығарылады. Әскери бөлім командирінің командасы бойынша запасқа шығарылған әскери қызметшілер көрсетілген адым санына саптан шығады және ортаға жиналады.

      Әскери бөлім штабының бастығы әскери қызметшілерді запасқа шығару туралы және анағұрлым көзге түскендерді көтермелеу туралы бұйрықты жариялайды. Наградтауды әскери бөлім командирі жүргізеді.

      Одан кейін запасқа шығарылған бірнеше әскери қызметшілерге және басқа да әскери қызметшілерге сөз беріледі.

      Әскери бөлімнің командирі запасқа шығарылған әскери қызметшілерге қызметі үшін алғыс айтып сөз сөйлейді, одан кейін оркестр Мемлекеттік Гимнді орындайды.

      Шығарып салу запасқа шығарылған әскери қызметшілері сапының алдынан әскери бөлімнің салтанатты маршпен жүріп өтуімен аяқталады.

  Ішкі қызмет жарғысына
8-ҚОСЫМША

Оқытып-үйрету кезеңіне әскери бөлім командирінің бұйрығында
жазылатын жауынгерлік даярлықты, ішкі және қарауылдық
қызметтерді ұйымдастыру жөніндегі негізгі мәселелер тізбесі

      1. Жауынгерлік даярлық пен әскерлер қызметін ұйымдастыру жөніндегі міндеттер.

      2. Жауынгерлік даярлықты ұйымдастыру тәртібі.

      3. Әскери бөлімнің күн тәртібі және бөлімшелердің полигонға (лагерьге) шығу кезеңіне оны нақтылау, сондай-ақ офицерлердің, келісімшарт бойынша әскери қызметшілер мен азаматтық персоналдың қызмет уақытының регламенті.

      4. Тәуліктік наряд құрамы, оны даярлау, демалу және тарау тәртібі.

      5. Қарауылды қызмет өткеруге даярлау тәртібі.

      6. Қарауылдарды тексеру құқығы берілген біржолғы рұқсаттамалар мен куәліктерді, қарауылдарды ауыстыру үшін парольдерді есепке алу және беру тәртібі.

      7. Кезекші бөлімшенің құрамы, іс-қимылдары мен демалу тәртібі.

      8. Бөлімнің Жауынгерлік Туын орналастыру және оны күзету тәртібі. Жауынгерлік Туға ту ұстаушылар, ассистенттер мен ту ұстаушы взвод.

      9. Қару мен оқ-дәрілерді сақтау, беру, қабылдау тәртібі.

      10. Рұқсаттама режімін ұйымдастыру тәртібі.

      11. Қызметтік үй-жайларды күзетке тапсыру тәртібі.

      12. Жалпыбригадалық (полктік) және жалпыбатальондық кешкі тексерулерді жүргізу уақыты мен орны.

      13. Бөлімшелердің тамақтану кезектілігі.

      14. Бөлімнің Құрмет кітабы мен Құрметті келушілер кітабын сақтау тәртібі.

      15. Бөлімнің бөлімшелері арасында аумақты, оқу материалдық-техникалық базасының объектілері мен үй-жайларын бөлу.

      16. Қару-жарақ пен әскери техниканың, материалдық құралдардың болуы мен жай-күйін тексеру тәртібі.

      17. Парктегі ішкі тәртіп пен жұмыс тәртібі.

      18. Бөлім қоймаларының жұмыс тәртібі.

      19. Қызметтік үй-жайларға жарық беру, жылыту, сондай-ақ әскери бөлім мен әскери қалашық аумағына жарық беру тәртібі.

      20. Бөлімде өртке қарсы қорғанысты және қоршаған ортаны қорғауды ұйымдастыру.

      21. Әскери қызметшілерді, олардың отбасы мүшелерін, азаматтық персоналды жеке мәселелері бойынша қабылдау тәртібі.

      22. Әскери қызметшілердің, олардың отбасы мүшелері мен азаматтардың өтініштері бойынша іс жүргізу.

      23. Әскери қызметшілерге келу тәртібі.

      24. Жеке құрамның жуынуы мен киім-кешек мүлкін арнайы өңдеуді жүргізу тәртібі.

      25. Әскери бөлімнің жеке құрамын медициналық тексеру тәртібі.

      26. Тәрбие, бос уақытты мәдени өткізу жұмыстарын жүргізу тәртібі, бөлімшелер үшін кинофильмдерді көрсету уақыты мен кезектілігі.

      27. Әскери бөлімдегі жауынгерлік даярлық, әскери тәртіп пен ішкі тәртіп жай-күйінің қорытындыларын шығару тәртібі.

      28. Бұйрықтардың орындалуына бақылауды ұйымдастыру тәртібі.

      29. Әскери бөлім командирінің шешімі бойынша басқа да мәселелер.

      Бұйрыққа:

      1) тәуліктік нарядта қызмет өткеруге жіберілген келісімшарт бойынша әскери қызметшілердің тізімі;

      2) қарауылдың анағұрлым маңызды бекеттерінде қызмет өткеруге жіберілген жеке құрамның тізімі;

      3) сақтау орындарын (қоймаларды, парктерді) ашуға құқығы бар немесе қарауылдан қару-жарақты және тұрақтарда тұрған әскери техниканы қабылдауға жіберілуі мүмкін әскери қызметшілердің тізімі;

      4) зымыран-артиллериялық қару-жарақ қоймаларында жұмыстарды орындауға жіберілген жеке құрамның тізімі;

      5) бөлім қызметтері бойынша комиссияларының тізімі;

      6) әскери қызметшілер мен азаматтардың өтініштерін қарау бойынша және олар бойынша шешімдер қабылдау жөніндегі жұмыстың жай-күйін тексеру жөніндегі комиссияның тізімі;

      7) бөлімшелерге әскери қалашық аумағын бекітіп беру сұлбасы;

      8) ғимараттар мен құрылыстардың өрт қауіпсіздігіне жауапты адамдардың тізімі;

      9) таңертеңгі дене жаттығуын өткізу нұсқалары және киім нысанының үлгілері;

      10) от жағушылардың тізімі (қажеттілігі бойынша);

      11) әскери бөлім командирінің шешімі бойынша басқа да қосымшалар қоса беріледі.

      Ескертпе: осы мәселелер тізбесі әскери бөлімнің (мекеменің) мақсатына және ұйымдық-штаттық құрылымына байланысты өзгеруі мүмкін.

  Ішкі қызмет жарғысына
9-ҚОСЫМША

Сырқаттануы бойынша әскери қызмет міндеттерін атқарудан
уақытша босату туралы
АНЫҚТАМА

      (бастапқы; №___анықтаманың жалғасы) №____

      20___ ж. "___"__________ берілді.

      Тегі, аты, әкесінің аты _____________________________________________

      _____________________________________________________________________

      Жасы _________

      Әскери атағы ________________________________________________________

      Лауазымы ____________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      Қызмет орны _________________________________________________________

      Диагнозы ____________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      әскери қызмет міндеттерін атқарудан босатылуға жатады

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      (толық; ішінара – жұмыс, нарядтар түрін көрсету және т.б.)

      20___ ж. "____" _________ бастап 20 ___ ж. "____" ________ дейін;

      Қызметке кіріссін 20 ___ ж. "____" ________

      Емдеуші дәрігердің қолы: ____________________________________________

      (әскери атағы, қолы, тегі мен аты-жөні)

      Медицина қызметі бастығының қолы: ___________________________________

      (әскери атағы, қолы, тегі мен аты-жөні)

      Мөр орны

  Ішкі қызмет жарғысына
10-ҚОСЫМША

Қару-жарақты, әскери техника мен оқ-дәрілерді қарап-тексеру (тексеру) кітабы

      ____________________________________________

      рота (бөлімше)

Р/с №

Күні

Тексерушінің лауазымы, әскери атағы мен тегі

Не тексерілді

Қарап-тексеру (тексеру) нәтижелері, негізгі кемшіліктер мен ескертулер

Қарап-тексеруді (тексеруді) жүргізген адамның ұсынымдары және оларды орындау мерзімдері

Кемшіліктерді жою туралы белгі, күні және рота (бөлімше) командирінің қолы

1

2

3

4

5

6

7

1.

2013 ж. 3.07.

Броньды танк қызметінің бастығы майор А.Сұлтанғазин

Т-72 – 2 бірл.: № 150,159

№ 159 – АКБ-дағы электролит тығыздығы нормадан төмен

АКБ-ның жай-күйі тексерілсін, көрсетілген кемшіліктер 2013 ж. 7.07. дейін жойылсын. Майор А. Сұлтанғазин

Кемшіліктер жойылды. 2013 ж. 6.07. Рота командирі капитан Н. Алтаев


      Ескертпе:

      1. Кітап рота (бөлімше) командирінің кеңсесінде сақталады.

      2. Қарап-тексеру (тексеру) нәтижелері туралы жазбаны рота (бөлімше) командирінен және одан жоғары командирлер (бастықтар) жазады

  Ішкі қызмет жарғысына
11-ҚОСЫМША

__________________________________________________________________ (гарнизонның атауы)

Сейілдеме қағазы

______________________________________________________________

(әскери атағы, тегі, аты мен әкесінің аты)

______________________________________________ әскери бөлімінің

________________________________________________ ротасы (бөлімшесі)

20___ж. "_____" ____________ __________ сағатқа дейін босатылды

Онымен бірге_____________________________________ адам жүреді

Рота (бөлімше) командирі _____________________________

(әскери атағы, қолы, тегі)

әскери бөлімінің

м.о.

20___ ж. "_____" ________________


      Ескертпе:

      1. Егер сейілдемеге шығушымен басқа мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілері бірге жүрсе, онда сейілдеме қағазында "Онымен бірге _______ адам жүреді" деген жолда адам саны жазумен жазылып көрсетіледі. Сейілдеме қағазының сыртқы бетінде сейілдемеге шыққан әскери қызметшілердің әскери атақтарын, тектерін, аты-жөндерін көрсете отырып, олардың тізімі жасалады, ол рота (бөлімше) командирінің қолымен куәландырылады.

      2. Сейілдеме қағазы бланкісінің өлшемі – 10х8 см

  Ішкі қызмет жарғысына
12-ҚОСЫМША

Құрметті келушілер кітабы

      1. Құрметті келушілер кітабы (бұдан әрі – Кітап) барлық әскери бөлімдерде (корабльдерде) жүргізіледі.

      2. Кітапта құрметті келушілер өздерінің әскери бөлімге (корабльге) келгені туралы естелік жазба қалдырады.

      Жазба жасау үшін Кітапты әскери бөлім (корабль) командирі құрметті келушіге ұсынады.

      3. Кітапты сақтау орнын әскери бөлім (корабль) командирі оның мәніне сәйкес келетіндей және онымен барлық жеке құрамның танысу мүмкіндігін қамтамасыз ететіндей айқындайды.

  Ішкі қызмет жарғысына
13-ҚОСЫМША

Әскери қызметшілерден сұрау жүргізу тәртібі

      1. Сапқа тұрғызу және сұрау жүргізу орнын, уақытын, тәртібін, киім нысанын әскери бөлім командирі немесе инспекциялау (тексеру) жүргізуге басшылық жасау үшін тағайындалған адам сұрау басталғанға дейін бір-екі күн бұрын айқындайды.

      Сұрауды жүргізетін адамдар ол басталғанға дейін әскери бөлімнің өтініштерді тіркеу кітабымен және олар бойынша қабылданған шешімдермен танысуға міндетті.

      2. Сұрауды жүргізетін бастықтарды қарсы алу Саптық жарғының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

      3. Сұрау әскери қызметшілердің санаттары бойынша – сарбаздарға (матростарға), сержанттарға (старшиналарға), офицерлерге бөлек, бұл ретте мерзімді қызмет әскери қызметшілерінен сұрау бөлек жүргізіледі.

      Офицерлерге сұрау атқаратын лауазымдары бойынша – взводтар командирлеріне, роталар командирлеріне, батальондар командирлеріне және оларға теңестірілгендерге бөлек жүргізіледі. Роталар мен батальондар командирлерінің орынбасарлары және оларға теңестірілгендерге өз командирлерінен (бастықтарынан) жеке сұралады.

      Сұрау үшін бөлімше командирлері және одан жоғары әскери қызметшілер бөлім командирінің командасы бойынша саптан шығады және Саптық жарғыда белгіленген тәртіппен сапқа тұрғызылады.

      4. Сарбаздардан (матростардан) сұрау роталар бойынша (бөлімшелер бойынша) жүргізіледі.

      5. Сұрауды жүргізу кезінде әскери бөлім (бөлімше) командирі немесе инспекциялаушы (тексеруші) адам әскери қызметшілердің қайсысында ұсыныстар, өтініштер, шағымдар, сұраныстар бар екенін сұрайды.

      Ұсынысы, өтініші, шағымы, сұранысы бар әскери қызметші лауазымын, әскери атағы мен тегін атайды, ұсынысын, өтінішін, шағымын, сұранысын ауызша баяндайды немесе жазбаша түрде ұсынады.

      6. Әскери бөлімнің командирі жүргізген сұрау уақытында берілген барлық ұсыныстар, өтініштер, шағымдар, сұрау салулар, ал бөлімше командирі жүргізген сұрауда – тек олар бойынша әскери бөлім командирінен және одан жоғары бастық шешім қабылдауға тиістілері әскери бөлімнің өтініштерді тіркеу кітабына жазылады.

      7. Инспекциялау (тексеру) уақытында әскери қызметшілерден сұрау кезінде анықталған ұсыныстар, өтініштер, шағымдар, сұраныстар әскери бөлімнің өтініштерді тіркеу кітабына енгізілмейді.

  Ішкі қызмет жарғысына
14-ҚОСЫМША

Үй-жайлардың есіктеріндегі, үй-жайлардың, ғимараттардың
кіреберістеріндегі үлгі жазулардың тізбесі және оларды ресімдеу

      1. Үй-жайлардың есіктеріндегі және кіреберістеріндегі үлгі жазулардың тізбесі:

      1) батальонда:

      батальон командирі;

      батальон командирінің орынбасары;

      батальон штабы;

      батальон басқармасы;

      2) ротада:

      ұйықтайтын үй-жай;

      ақпараттық-тәрбие жұмыстары және психологиялық жеңілдеу бөлмесі;

      рота кеңсесі;

      взвод командирлері мен сержанттары бөлмесі;

      қару сақтауға арналған бөлме;

      қаруды тазалауға арналған орын;

      тұрмыстық қызмет көрсету бөлмесі (шеберхана);

      рота мүлкі мен әскери қызметшілердің жеке заттарын сақтауға арналған қойма;

      спорттық сабақтарға арналған орын;

      аяқ киім тазалауға арналған орын;

      киім-кешек пен аяқ киімді кептіруге арналған бөлме;

      душ;

      жуынуға арналған бөлме, душ;

      дәретхана.

      Қажет болған кезде үй-жай атауының алдында ротаның нөмірі көрсетілуі мүмкін. Мысалы: "1-ші мар қоймасы".

      Әскери бөлімдер мен одан жоғары штабтарда, басқармаларда, мекемелер мен әскери (арнаулы) оқу орындарында маңдайшада бөлменің реттік нөмірі, лауазымды адамның (бірнеше адамның) әскери атағы, тегі мен аты-жөндері көрсетіледі.

      Ротада, сондай-ақ 1) және 2) тармақшаларда көрсетілген бөлмелердің бір қабатта бірге орналасқан кезінде оларды нөмірлеу кіреберістен бастап жалпы жүйелілікпен жүргізіледі.

      2. Үй-жайлар есіктері мен кіреберістеріндегі маңдайшалар мен жазулардың мысал ретіндегі үлгілері:

ПОЛКОВНИК

А.Л.

СКОРНЯКОВ



1-ШІ МАР

КЕҢСЕСІ



ҰЙЫҚТАЙТЫН

ҮЙ-ЖАЙ



      Үй-жайлардың атаулары, сондай-ақ лауазымды адамдардың әскери атақтары, тектері мен аты-жөндері жазылған маңдайшалар есіктің оң (сол) жағында еденнен олардың төменгі шетіне дейін 170 см биіктікте орналастырылады.



      Рет нөмірлері бар маңдайшалар үй-жай есігінің ортасында еденнен олардың төменгі шетіне дейін 170 см биіктікте орналастырылады.

      Маңдайшалардағы жазу қисайтылмай, ақ негізде қара бояумен тік қаріппен жүргізіледі.

      3. Үй-жайлардың атаулары, сондай-ақ лауазымды адамдардың әскери атақтары, тектері мен аты-жөндері жазылған маңдайшалардың өлшемі: 30х15 см; сандардың биіктігі 6 см дейін, негізгі жазудағы әріптердің биіктігі – 3 см дейін, басқа жазулар – 1 см дейін. Бөлмелердің нөмірі жазылған маңдайшалардың өлшемі: 10х7 см; сандардың биіктігі 3 см дейін.

      4. Ғимараттың кіреберісіндегі маңдайшалардың үлгілік жазуларының ретіндегі тізбесі:

      1) 00000 әскери бөлімінің штабы;

      2) № ____________ казарма;

      3) 00000 әскери бөлімінің бақылау-өткізу пункті;

      4) 00000 әскери бөлімінің бақылау-техникалық пункті;

      5) асхана;

      6) дәмхана;

      7) 00000 әскери бөлімінің медициналық пункті;

      8) спорт залы;

      9) 00000 әскери бөлімінің моншасы (монша-кір жуу комбинаты);

      10) 00000 әскери бөлімінің оқу корпусы;

      11) 00000 әскери бөлімінің қарауыл үй-жайы;

      12) офицерлер жатақханасы;

      13) әйелдер жатақханасы;

      14) мәдени-бос уақыт орталығы;

      15) 00000 әскери бөлімінің азық-түлік қоймасы.

      Қажет болған кезде ғимараттың атауының алдында нөмірі көрсетілуі мүмкін.

      Мысалы: № 1 оқу корпусы; № 2 офицерлер жатақханасы және басқалар.

      Қажет болған кезде: техникалық қызмет көрсету және жөндеу пункті; май құю пункті; тазалау және жуу пункті; зарядтау станциясы және басқалар көрсетілуі мүмкін.

      Басқа да қоймалардың тиісті жазулары бар.

      5. Ғимаратқа кіреберістердің маңдайшаларындағы жазуларды ресімдеу үлгісі:



      Қазақстан Республикасы Мемлекеттік елтаңбасының суреті әскери бөлімдер штабтарының ғимараттарында орналастырылады.

      Маңдайша жазулар ғимараттың қабырғасында (алдында) негізгі кіретін есіктің жанында көрінетін жерге еденнен олардың төменгі шетіне дейін 170 см биіктікте орналастырылады. Маңдайша жазулардағы жазу қисайтылмай, тік қаріппен, көгілдір негізде алтын түстес бояумен жүргізіледі. Маңдайша жазулардың жиектері алтын түстес жіңішке таспамен жиектеледі.

      Маңдайша жазулардың өлшемі: 60х40 см; негізгі жазудың әріптері мен сандарының биіктігі – 10 см дейін, басқа жазулар – 5 см дейін.

  Ішкі қызмет жарғысына
15-ҚОСЫМША

      _____________________ болатын мүлік

      (үй-жай атауы)

ТІЗІМДЕМЕСІ

Р/с №

Атауы

Мүкәммалдық нөмірі

Саны

1

2

3

4

1.

Үстел

0000032

1 дана

2.

Орындықтар

0000158

3 дана

3.

Люстра

0000243

1 дана

4.

Киім ілетін шкаф

0000189

2 дана

5.

Құжаттамасы бар металл шкаф

0000244

2 дана, 00000 ә/б № 33 мөрімен мөрленген

6.

Құжаттамасы бар сейф

0000342

2 дана, 00000 ә/б № 33 мөрімен мөрленген


      20 ж. "____" _____________

      Сақталуына жауапты: сержант Б. Айдархан

      Ескертпе:

      1. Тізімдеменің өлшемі: ені – он бес (жиырма бір) сантиметр, биіктігі – жиырма бір (отыз) сантиметр.

      2. Үй-жайдағы мүліктің тізімдемесі үй-жайдың ішінде кіреберіс есіктің жанына еденнен оның төменгі жиегіне дейін жүз жетпіс сантиметр биіктікте ілінеді

  Ішкі қызмет жарғысына
16-ҚОСЫМША

Жеке құрамды орналастыру
СҰЛБАСЫ



      2-ші мотоатқыштар ротасының командирі

      капитан Ж. Тәшенов

  Ішкі қызмет жарғысына
17-ҚОСЫМША

Температуралық режимді бақылау кестесі


1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31


25

































24

































23

































22

































21

































20

































19

































18

































17

































16

































15

































14

































13

































12

































11

































10

































9

































8

































7

































6

































5

































4

































3

































2

































1

































0


































































      Жауапты: рота бойынша кезекші

      Ескертпе:

      1. Термометрлер үй-жайлардың ішкі қабырғаларына, пештер мен жылыту аспаптарынан қашық жерде, еденнен бір жарым метр биіктікте ілінеді.

      2. Термометр көрсеткіштері температуралық режімді бақылау кестесіне күн сайын сағат 6-да және ұйықтар алдында сағат 21-де енгізіледі

  Ішкі қызмет жарғысына
18-ҚОСЫМША

Өрт қауіпсіздігінің талаптары.
Әскери бөлімдер мен бөлімшелердегі жалпы өртке қарсы іс-шаралар

      1. Әскери бөлімнің аумағы және оның сыртқы периметрінен елу метр қашықтықтағы аумақ қоқыстан және құрғақ шөптен ұдайы тазартылуға тиіс.

      Оқ-дәрілері бар барлық сақтау орындары, қалқалар, алаңдар, негізгі және қосалқы өндіріс цехтары, зертханалар, жоғары қуат желілері, электр станциялары және трансформаторлық шағын станциялар, қазандық мұржалары, су айдайтын мұнаралар, қоймалар қолданыстағы нормалардың талаптарына және сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы заңнамаға сәйкес найзағайдан қорғайтын құрылғылармен және олардың өрт-жарылу қауіпсіздігін қамтамасыз ететін басқа да инженерлік жүйелермен жабдықталуға тиіс.

      Өрт сөндіруді сумен жабдықтау көздеріне, ғимараттарға кіреберістер мен аумақ бойынша барлық жолдар өрт сөндіру машиналарының қозғалысы үшін әрқашан бос болуға тиіс.

      Ескерту. 1-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      2. Өрт қауіпсіздігі мақсатында:

      1) мүлкі, әскери техникасы бар құрылыстардан, алаңдарға елу метр жақын жерде от жағуға, сондай-ақ парктерде, сақтау орындарында, ангарларда және осыған ұқсас үй-жайларда темекі шегуге және ашық отпен аспаптарды пайдалануға, үй-жайдан шығар кезде жарықты жағып қалдыруға;

      2) электр энергиясы, газбен жабдықтау және орталық (дербес) жылыту жабдықтары мен желілерін жөндеу жөніндегі жұмыстарды, сондай-ақ газ-электрмен дәнекерлеу және басқа да от қаупі бар жұмыстарды арнайы даярлығы және осы жұмыстарды орындауға рұқсаты жоқ адамдардың жүргізуіне;

      3) ақаулы пештерді пайдалануға, от жағу үшін жанатын сұйықтықтарды қолдануға; жанармай материалдары мен мүлікті пештің жанында, ал жанып жатқан пешті қараусыз қалдыруға; киімді пеште, түтін мұржаларында, сондай-ақ пешке қарсы кептіруге; жеке құрам демалатын (ұйықтайтын) уақытта пеш жағуға. Егер пеш жағылса, түтін мұржалары күйеден кемінде екі айда бір рет тазалануға тиіс;

      4) керосин шамдарға жарық беретін керосиннен бөлек басқа да жанатын сұйықтықтарды құюға; едендерді жанармай сұйықтықтарымен жууға және сүртуге; сүргішті ашық отпен немесе осы мақсат үшін жабдықталмаған электр плиткасында қыздыруға;

      5) ғимараттағы қатып қалған су құбырлары мен басқа да құбырларды ашық отпен (шырақтармен, дәнекерлейтін лампалармен), электр тогымен жылытуға; ғимараттың құбырлары мен құрылыстарын жылыту тек бумен, ыстық сумен және басқа да қауіпсіз құралдармен жүргізіледі;

      6) ғимараттардың жертөле үй-жайларында жеңіл тұтанатын жанармай сұйықтықтары мен жанатын материалдарды өңдеумен немесе сақтаумен байланысты шеберханалар мен қоймалар жасауға;

      7) өрт сөндіру құралдарына, электр қалқандарына және электр ажыратқышқа жолды бөгеуге; шатырларда, баспалдақ торларында және дәліздерде жанармай материалдары мен мүлікті сақтауға; қоршаулар жасауға, қосалқы шеберханалар мен зертханаларды орналастыруға, сондай-ақ осы үй-жайларда тұрғын үй жасауға;

      8) өрт сөндіру құралдарын басқа мақсатта пайдалануға;

      9) ақаулы электр сымы мен жабдығын пайдалануға;

      10) жанбайтын тұғырларынсыз тұрмыстық электр жылыту аспаптарын қолдануға, оларды үй-жайды жылыту үшін пайдалануға, сондай-ақ тарату қалқандарында жанып кеткен сақтандырғыштарды (тығындарды) сыммен және басқа да заттармен ауыстыруға;

      11) электр шамдарын қағазбен және матамен орауға; сымдарды тұсқағаздармен, плакаттармен және басқа да жанатын қаптайтын материалдармен жапсыруға немесе жабуға; жарық беретін электр желісінің құрылғысы үшін телефон сымдарын пайдалануға;

      12) өрт қауіпсіздігіне қатысты тексерілмеген үй-жайларды (қоймаларды) күзетуге тапсыруға;

      13) электр шаруашылықты ұстауға қойылатын талаптарды бұза отырып пайдаланылатын жинақ-қалқан ғимараттарында әскери қызметшілерді орналастыруға рұқсат етілмейді.

      3. Киім-кешекті залалсыздандыру және кептіру ұдайы қадағалаумен жабдықталған үлгілік залалсыздандыру камераларында (кептіретін жерлерде) жүргізіледі. Камераларға салар алдында киім-кешек қалталары сыртқа айналдырылуға тиіс.

      Киім-кешекті залалсыздандыру және кептіру кезінде камералардың ішіндегі температураны белгіленген нормалардан арттыруға; камералар мен кептіргіштерге киім-кешекті артық салуға; май және жанармай сұйықтықтары сіңген киімді камераға салуға; киім-кешекті камералардың сақтандырғыш торларына жайып қоюға тыйым салынады.

      4. Үй-жайларда темекі шегуге рұқсат етілмейді.

      5. Штабтардағы, казармалардағы, бос уақытты мәдени өткізу орталықтарындағы, өндірістік және басқа да үй-жайлардағы дәліздер, өтпелер, негізгі және қосалқы шығатын есіктер, баспалдақ торлары ұдайы бос болуы және үйілмеуге тиіс.

      Штабтардың, казармалардың, шеберханалардың, бос уақытты мәдени өткізу орталықтарының және басқа да үй-жайлардың кіретін есіктері сыртқа ашылуға тиіс. Қосалқы шығатын есіктерді бітеп тастауға және баспалдақ торлары мен дәліздердің қабырғалары мен төбелерін жанатын материалдармен қаптауға тыйым салынады.

      6. Өрт сөндіру құралдары, су тоғандары, сорғылар, мотопомпалар, өрт сөндіру гидранттары мен шүмектері ақаусыз болуға тиіс, ал олардың орналасқан орны стандартты көрсеткіштермен белгіленуге тиіс.

      Ғимараттар мен объектілердегі өрт сөндіру құралдарының саны арнаулы нормаларда және сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы заңнамада айқындалады. Қоймалардың, парктердің аумағында, ангарларда және өндірістік үй-жайларда өрт сөндіру құралдары қалқанда сақталуға тиіс.

      Ескерту. 6-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      7. Телефон аппараттарының жанында жақын жердегі өрт сөндіру командасының телефон нөмірі көрсетілген жазу болуға тиіс, ал әскери бөлім аумағында өрт дабылы сигналын беру үшін дыбыстық дабылдама құралдары болуға тиіс.

      8. Күн сайын бөлім командирі белгілеген уақытта барлық шеберханалар, сақтау орындары, қоймалар, парктер, ангарлар және басқа да өртке қатысты қауіпті өндірістік үй-жайларды жабар алдында қоймалар, сақтау орындары, цехтар бастықтары, парк, қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша кезекшілер және бөлім бойынша өрт сөндіру нарядының адамдары тексереді; барлық байқалған кемшіліктер үй-жайларды (сақтау орындарын) жапқанға дейін жойылады, ал электр желілері сыртқы ажыратқыштардың көмегімен сөндіріледі.

      Бұл жағдайларда өрт қауіпсіздігі талаптарын орындаудың дәлелі өрт сөндіру наряды объектіні жабатын адамға тапсыратын өрт жетоны болып табылады. Сақтау орындары, қоймалар бастықтары мен парк, қойма аймағы (техникалық аумақ) бойынша кезекші объектіні күзетуге тапсыру кезінде жетондарды қарауыл бастығына береді. Бөлім командирі белгілеген уақытта өрт сөндіру нарядының бастығы қарауыл бастығынан өрт жетондарын алады.

      9. Әскери бөлімдердегі өртке қарсы қосымша іс-шаралар арнайы ережелерге, басшылықтар мен нұсқаулықтарға сәйкес жүргізіледі.

Парктер мен ангарлардағы, әуе кемелері тұрақтарындағы өрт
қауіпсіздігінің талаптары

      10. Қару-жарақ пен әскери техника (әуе кемелері) өрт жағдайында оларды тез алып шығу үшін олардың арасында қажетті өтпелер қалатындай орналастырылады.

      11. Парктер мен ангарларда өрт шығудың алдын алу үшін:

      1) машиналарға тұрақтарда жанармай құюға және тесік отын бактары, отын құбыры тесік машиналарды (әуе кемелерін) сақтауға;

      2) орналастыру нормаларын асыра және тұрақ қағидаларын бұза отырып, автомобиль техникасы мен жауынгерлік машиналарды орналастыруға;

      3) машиналар тұрақтарының орындарында жанармайды штаттық отын бактарынан тыс жанармай материалдарын және бос ыдысты сақтауға;

      4) қаптарды, капоттарды және киімді керосинмен, бензинмен және басқа да жанармай сұйықтықтарымен жууға және тазалауға;

      5) машиналарда бөгде заттарды, әсіресе, майланған шүберектерді, қаптарды, арнайы киімді сақтауға;

      6) парктердің сақтау орындарында және ангарларда жанармайы бар цистерналарды әскери техникамен бірге сақтауға;

      7) өртке қатысты қауіпті қыздырғыштарды қолдануға;/

      8) оларға жанармай құю кезінде ашық отты және "жарқанат" қол шамдарын қолдануға;

      9) машиналар тұрақтарына арналған үй-жайларда дәнекерлеу және жанармай және тез тұтанатын сұйықтықтарды пайдаланумен басқа да жұмыстар жүргізуге;

      10) жерге тұйықталмаған әуе кемелеріне отын құюға;

      11) әуе кемелерінің қозғалтқыштарын қыздыруға және іске қосуға;

      12) әуеайлаққа өрт сөндіру құралдары жоқ техниканы жіберуге;

      13) машиналар тұрағы мен сақтауға арналған үй-жайлардағы қақпаларға бөгет жасауға, осы үй-жайларда қоймалар, шеберханалар және тұрғын үй жайластыруға;

      14) машиналар (әуе кемелері) тұрағына және сақтауға арналған үй-жайлардың қақпаларын ішкі бекітпеге жабуға рұқсат етілмейді.

      12. Өрт кезінде машиналарды (әуе кемелерін) дереу шығаруды қамтамасыз ету үшін күн сайын арнайы тарту құрылғылары (аспаптары) бар кезекші тартқыштар және әскери қызметшілердің қажетті санын бөлінуге тиіс.

Жанармай құю пункттерінде

      13. Жанармай құю пункттерінде өрт шығудың алдын алу үшін:

      1) машиналардың сағатына бес шақырымнан артық жылдамдықпен қозғалуына;

      2) жанармай құйылатын машиналарды май құю колонкасынан екі метрге жақын жерге орнатуға;

      3) қозғалтқыштары жұмыс істеп тұрған, сондай-ақ шанағында жеке құрамы бар әскери техникаға май құюға;

      4) ұдайы жұмыстар жүргізуге, машиналарды жөндеуге, дыбыс және жарық сигналдарын беруге;

      5) темекі шегуге, ашық отты, жарылыстан қорғалмаған қол шамдар мен шырақтарды қолдануға;

      6) жанармайды резервуарға еркін ағызып құюға;

      7) автоцистерналардан жанармайды төгуге, оларды жерге тұйықталусыз резервуарларды, май құю колонкалары мен құбыр желілерін пайдалануға;

      8) найзағайдан қорғайтын құралдармен жабдықталмаған май құю пункттерін пайдалануға;

      9) олардың үстіне төгілген жанармайды кетірмей машиналардың қозғалтқыштарын іске қосуға;

      10) май құю пунктінде майланған ескі шүберекті сақтауға рұқсат етілмейді.

Шеберханаларда

      14. Тез тұтанатын сұйықтықтарды (керосинді, бензинді, ацетонды, нитролакты және басқаларды) қолданумен жұмыстар және аккумулятор батареяларын зарядтау жүргізілетін үй-жайлар арнайы желдеткішпен жабдықталады. Электр қозғалтқыштары, шырақтар, электр тарату құрылғылары жарылыстан қорғалған күйде орнатылады. Газбен дәнекерлеу аппараттарының зарядтау агрегаттары мен генераторлары жеке үй-жайларда орнатылады. Осы үй-жайларға пештерді орнатуға тыйым салынады.

      15. Тез тұтанатын сұйықтықтар жақсы тығындалған металл сауыттарда, бір күндік қажеттіліктен артық емес мөлшерде болуға тиіс және жұмыс аяқталған соң арнайы жабдықталған қойма үй-жайына шығарылады.

      Сыйымдылығы бір текше метрден артық сұйық отынмен жұмыс істейтін өндірістік пештер мен агрегаттардың шығын бактары оқшауланған үй-жайларда, ал сыйымдылығы бір текше метрге дейінгілер – жанбайтын қабырғаларда агрегаттардан кемінде бес метр арақашықтықта орнатылуға тиіс.

      16. Сүртетін материалдарды, майланған шүберектер мен ескі заттарды салу үшін барлық өндірістік үй-жайларда жұмыс аяқталған соң міндетті түрде босатылатын қақпақтары бар металл жәшіктер орнатылады.

      Май болған арнайы киім өндірістік үй-жайлардан (цехтардан) тыс ілінген күйінде арнайы шкафтарда сақталуға тиіс. Арнайы киімнің қалталарында май болған сүртетін материалдарды қалдыруға рұқсат етілмейді.

      17. Пештерді жағу шеберханаларды жабардан екі сағат бұрын тоқтатылады. Жұмыс аяқталғаннан кейін күні бойы жиналған өндірістік қалдықтар мен қоқыс шеберханалар үй-жайларынан шығарылуға тиіс.

Қоймалар мен сақтау орындарында

      18. Қоймалардың (сақтау орындарының) техникалық аумағына сіріңкемен және басқа да тұтандырғыш керек-жарақтармен жіберуге тыйым салынады.

      Қоймалар (сақтау орындары) аумағындағы шөп уақтылы орылуға және жиналуға тиіс. Қоймалар (сақтау орындары) аумағында шөпті кептіруге және құрғақ шөпті жағуға жол берілмейді.

      19. Қоймаларда (сақтау орындарында) тек оларға арналған мүлік түрлерін сақтауға рұқсат етіледі.

      Қоймаларда (сақтау орындарында) өтпелер мен шығатын есіктерге бөгет жасауға, сондай-ақ қағазбен, қатырма қағазбен, полимерлі материалдардан жасалған үлдірмен және өрт қорғанысы құрамымен өңделмеген маталармен сөрелерді қаптауға және терезелерді қараңғылауға тыйым салынады.

      20. Мүлікті қатарлап жинау өтпелер мен шығатын есіктер бос болатындай етіп жүргізіледі. Мүлікті пешке, жылыту радиаторларына, электр сымдар мен шамдарға тікелей жақын жинауға, сондай-ақ сақтау орындарында мүлікті тасымалдаумен және жинаумен байланысты емес жұмыстарды жүргізуге тыйым салынады.

      21. Қоймалар (сақтау орындары) жанында құрылыс материалдарын, отын қорларын немесе қандай да бір мүлікті, сондай-ақ босаған ыдыс пен тығынды жинауға, жалпы сақтау орындарында тез тұтанатын сұйықтықтарды сақтауға тыйым салынады.

      22. Пеш жағатын орындар және мұржа тесіктері қоймалардан (сақтау орындарынан) тыс орнатылады, ал мұржалары ұшқын ұстағыштармен жабдықталады. Қойманы жапқанға дейін екі сағат бұрын пештерді жағу толық тоқтатылады, барлық пештер тексеріледі және жабылады.

      23. Электржарық орнатылған кезде барлық қоймалар (сақтау орындары) сыртқы ажыратқыштармен жабдықталады. Сыртқы сөндіргіштер мен сақтандырғыштары бар топтасқан қалқандар металл жәшіктерге орналастырылуға тиіс. Қоймалардағы (сақтау орындарындағы) шырақтар жабық типті (шыны қалпақтарымен) болуға тиіс және негізгі және тексеретін өтпелердің бойында орналастырылуға тиіс. Электр розеткасын орнатуға және сақтау орындарының ішінде қызметтік үй-жайлар орнатуға тыйым салынады.

      24. Оқ-дәрілер мен жарылғыш заттарды сақтау орындарында және олармен жұмыс істеу орындарында терезелердегі әйнек күңгірт немесе ақ бояумен сырланған болуға тиіс.

      Жарылғыш заттар мен оқ-дәрілер қысқа уақытқа болса да, күн сәулесінің тікелей әсер етуімен қалдырылуға тиіс емес.

      25. От қаупі бар (жарылу қаупі бар) сақтау орындарына атыс және суық қарумен, тұтандырғыш керек-жарақпен және аккумулятор батареяларынан басқа, жарық беретін аспаптармен, сондай-ақ тиісті нұсқаулықтармен белгіленбеген аяқ киіммен кіруге тыйым салынады.

      26. Тез тұтанатын сұйықтықтар бар қоймаларда (сақтау орындарында) тек жарылыстан қорғалып жасалған электр жарықтарына рұқсат етіледі.

      27. Сақтау орнының аумағына төгілген жанармай үстінен бірден құм төгіліп, дереу аумақтан әкетіледі.

      28. Металл ыдыстың тығынын ұшқын шығаруы мүмкін шапқымен немесе балғамен ашуға тыйым салынады. Тығындарды бұрап алу үшін тек арнайы кілттерді пайдалану қажет.

      29. Жұмыс аяқталғаннан кейін сақтау орындарындағы техникалық күзет құралдарынан басқа, барлық электр желісі сыртқы ажыратқышпен сөндірілуге тиіс.

  Ішкі қызмет жарғысына
19-ҚОСЫМША

Сырқаттарды жазу кітабы

      ______________________________________________

      рота (бөлімше)

Р/с №

Күні

Әскери атағы, тегі мен аты-жөні

Дәрігердің қорытындысы

Командирдің шешімі

1

2

3

4

5


      Рота (бөлімше) старшинасы __________________________________

      (әскери атағы, қолы, тегі)

  Ішкі қызмет жарғысына
20-ҚОСЫМША

Демалыстағы әскери қызметшілерді есепке алу тәртібі

      1. Демалыс орнына келгеннен кейін әскери қызметші осы Жарғының 274-тармағына сәйкес тиісті басқару органында есепке тұруға, ал қызмет орнына кетер алдында – есептен шығуға тиіс.

      Есепке қою және есептен шығару кезінде демалыс билетінде тиісті жазба жасалады. Келгені туралы жазба келгеннен кейін келесі күннен кешіктірілмей, ал кеткені туралы – кететін күннің алдында немесе сол күні жасалуға тиіс.

      2. Генералдар (адмиралдар) мен полковниктер (1-дәрежелі капитандар) өздерінің келгені және кеткені туралы телефон арқылы немесе жазбаша хабарлауы, ал демалыс билетін келген және кеткен күнін белгілеу үшін оған шабарман арқылы жіберуі мүмкін. Демалыста болатын келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге жергілікті әскери басқару органына азаматтық киімде келуге рұқсат етіледі.

      3. Барлық әскери қызметшілер демалыста болған уақытында өздерімен бірге демалыс билеті болуға және оны бастықтар мен үлкендердің талап етуі бойынша көрсетуге міндетті. Сырқаттанған жағдайда немесе уақтылы кетуін бөгейтін басқа да себептер бойынша әскери қызметшілер бұл туралы әскери бөлім командиріне, сондай-ақ әскери есепке қою орны бойынша дереу хабарлауға және демалысты ұзартуға рұқсат алуға тиіс.

      4. Демалысқа келетін әскери қызметшілерді есепке алу үшін қорғаныс істері жөніндегі басқармада (бөлімде), ал олар болмаған жерлерде жергілікті мемлекеттік басқару органында демалыста жүрген әскери қызметшілерді есепке алу кітабы мынадай үлгі бойынша жүргізіледі:

Демалыстағы әскери қызметшілерді есепке алу кітабы

Р/с №

Әскери атағы

Тегі, аты, әкесінің аты

Әскери бөлімнің нөмірі

Демалыс билетінің нөмірі мен күні

Демалыста болу орнының мекенжайы (телефон нөмірі)

Өз әскери бөліміне қашан кетуге тиіс

Бөгелу себебі және қандай мерзімге бөгелетіні туралы белгі

Есептен шығару туралы белгі

1

2

3

4

5

6

7

8

9


      5. Жыл сайынғы негізгі демалыс жұмылдыру, соғыс немесе төтенше жағдай жарияланған жағдайда, соғыс уақытында және қызметтік қажеттілік жағдайында уәкілетті органның бірінші басшысы айқындайтын тәртіппен тоқтатылады. Бұл ретте демалыстың пайдаланылмаған бөлігі ағымдағы жылы немесе келесі жылы беріледі.

      Жұмылдыру, соғыс немесе төтенше жағдай жарияланған жағдайда, соғыс уақытында және қызметтік қажеттілік жағдайында демалыста жүрген барлық әскери қызметшілер (сырқаттануы бойынша демалыста жүргендерді қоспағанда) есептен шығуға және қызмет орнына дереу келуге міндетті.

      Сырқаттануы бойынша демалыста жүрген, сондай-ақ демалыста сырқаттанған әскери қызметшілер қайта куәландырудан өту үшін әскери есепке қою орны бойынша, ал денсаулық жағдайы бойынша келу мүмкін болмаған кезде осы Жарғының 274-тармағына сәйкес емдеу мекемесінің анықтамасын қоса бере отырып, тиісті басқару органының бастығына бұл туралы дереу жазбаша хабарлауға міндетті.

  Ішкі қызмет жарғысына
21-ҚОСЫМША

Сейілдемеге босатылатындар кітабы

      _____________________________________

      рота (бөлімше)

Р/с №

Күні

Әскери атағы, тегі мен аты-жөні

Қанша уақытқа дейін босатылды

Қай уақытта қайтып келді

1

2

3

4

5


      Рота (бөлімше) бойынша кезекші ________________________________

      (әскери атағы, қолы, тегі)

  Ішкі қызмет жарғысына
22-ҚОСЫМША

Жеке құрамға сабын және тіс пастасын беруді есепке алу кітабы

      ___________________________________________

      рота (бөлімше)

Р/с №

Әскери атағы

Тегі, аты-жөні

20__ж.____________________ айы

Тіс пастасы (г)

Иіс сабын (г) 1-15 күн

Алғаны туралы қолы

Иіс сабын (г) 15-30 күн

Алғаны туралы қолы

1

2

3

4

5

6

7

8

















Адам саны:






ЖИЫНЫ:







      Рота (бөлімше) командирі _________________________________

      Рота (бөлімше) старшинасы _________________________________

      Ескертпе:

      1. Кітап рота (бөлімше) жеке құрамының гигиеналық мұқтаждары үшін сабын және тіс пастасын беруді есепке алуға арналған.

      2. Кітап ротада (бөлімшеде) жүргізіледі.

      3. Кітапты жүргізуге рота (бөлімше) старшинасы жауапты болады.

      4. Рота (бөлімше) жеке құрамына тіс пастасын беру ағымдағы айдың 1 күні жүргізіледі.

      5. Рота (бөлімше) жеке құрамына сабын беру айына екі рет жүргізіледі

  Ішкі қызмет жарғысына
23-ҚОСЫМША

Жеке құрамның моншада жуынуын, іш киімдері мен ұйықтарын
(шұлғауларын) ауыстыруын есепке алу
КІТАБЫ

      _________________________________________

      рота (бөлімше)

Р/с №

Әскери атағы

Тегі, аты-жөні

Жуынатын күні














































Жеке құрамның саны:






Кезекші дәрігердің (фельдшердің) қолы







      Рота (бөлімше) командирі _____________________________

      Рота (бөлімше) старшинасы ___________________________

      Ескертпе:

      1. Кітап рота (бөлімше) жеке құрамының моншада жуынуын, іш киімдері мен ұйықтарын (шұлғаулары) ауыстыруын есепке алуға арналған.

      2. Кітап ротада (бөлімшеде) жүргізіледі.

      3. Журналды жүргізуге рота (бөлімше) старшинасы жауапты болады

  Ішкі қызмет жарғысына
24-ҚОСЫМША

Біржолғы рұқсаттама

№_____ рұқсаттама түбіртегі

________________________________

(әскери атағы,

_________________________________

Т.А.Ә.)

Кімге ________________________

______________________________

(әскери атағы, Т.А.Ә.)

Қайда __________________________

(құрылымдық бөлімшенің атауы)

Қолданылу уақыты _________________

Қабат ________________

Кабинет № _____________________

Берілген күні 20__ ж._____________

Рұқсаттаманы алған адам

______________________________

(қол қою орны)

№_____ рұқсаттама түбіртегі

________________________________

(әскери атағы,

_________________________________

Т.А.Ә.)

Кімге ________________________

______________________________

(әскери атағы, Т.А.Ә.)

Қайда __________________________

(құрылымдық бөлімшенің атауы)

Қолданылу уақыты_________________

Қабат ________________

Кабинет № _____________________

Берілген күні 20__ ж.____________

Рұқсаттаманы алған адам

______________________________

(қол қою орны)


      Ескертпе:

      1. Біржолғы рұқсаттамалар кітапша сияқты жасалған бланк түрінде әзірленеді. Рұқсаттамада рет нөмірін, рұқсаттама берілетін адамның тегін, аты мен әкесінің атын, кімге келгенін, рұқсаттаманы ресімдеу күні мен қолданылу уақытын көрсету, сондай-ақ рұқсаттаманы берген адамның қолын қоюы үшін орын көзделуге тиіс. Осы рұқсаттаманың қорғаныс дәрежесін арттыру үшін шартты белгілерді, рұқсаттама бюросы лауазымды адамының қолын растайтын мөртаңбаларды, сондай-ақ "№ __ рұқсаттамалар үшін" сүргілі мөрінің бедерін қолдану қажет.

      2. Оған келуші келген адам біржолғы рұқсаттаманың сыртқы бетіне келушінің шыққан уақыты туралы жазба жазады және жазбаны өз қолымен куәландырады

  Ішкі қызмет жарғысына
25-ҚОСЫМША

Әскери бөлімнің (бөлімшенің) лагерін орналастыру қағидалары

      1. Лагерьді орналастыруға арналған орынды жергілікті мемлекеттік басқару органдарының келісімі бойынша үлкен бастық айқындайды. Ол мүмкіндігінше оқу объектілерінің (далаларының) маңында болуға тиіс.

      2. Лагерьдің маңдайшебін айқындау кезінде қатты желдің бағытын ескеру қажет.

      Лагерьдің маңдайшебін жалпы пайдаланылатын жүретін жолдармен қиылысуына жол берілмейді. Лагерьдің қапталдары жүретін жолдардан елу метрге жақын болмауға тиіс.

      3. Лагерь бір уақытта жолдар ретінде пайдаланылатын тік және көлденең сызықтармен тікбұрышты орамдарға бөлінеді.

      4. Лагерь тереңдігі бойынша лагерьдің маңдайшебіне үш параллель: алдыңғы, ортаңғы және артқы сызықтарға бөлінеді. Тереңдігіне қарай сызықтардың арасындағы арақашықтық шатырлардың, қажетті құрылыстар мен жабдықтардың орналасу жүйесімен айқындалады. Алдыңғы сызықтың ені кемінде он метрді, ортаңғы және артқы сызықтар – кемінде бес метрді құрайды. Тереңдігіне қарай шатырлар қатарының арасында ені үш метрге дейін жолдар жабдықталады.

      Лагерьдің орналасқан жерінің бойымен оның тылында техниканың қозғалуы үшін дөңгелекті және шынжыр табанды машиналар үшін жеке жолдар салынады.

      5. Лагерь маңдайшепке тік көлденең сызықтармен бөлінеді. Көлденең сызықтар батальондар, бөлімнің жеке бөлімшелері арасында салынады. Алдыңғы сызықтан техникаға арналған жолдарға дейінгі көлденең сызықтар арасындағы лагерь учаскесі учаскенің бірінші сызығында орналасқан батальонның (бөлімшенің) атауын алады. Көлденең сызықтың ені кемінде үш метрді құрайды.

      6. Бірінші сызықта (алдыңғы және ортаңғы сызықтар арасында) шатырларда оларды нөмірлеу тәртібімен бөлімшелер орналасады.

      Екінші сызықта (ортаңғы және артқы сызықтар арасында) әскери бөлім штабы, асханалар, суға арналған жертөлелер және қолжуғыштар орнатылады. Медициналық пункт негізгі бөлімшелерден алшақ орналасады.

      Үшінші сызықта (артқы сызық пен техникаға арналған жолдардың арасында) дәретханалар, қоймалар, шеберханалар және басқа да шаруашылық құрылыстары орналасады.

      Оқ-дәрілер мен жарылғыш заттар қоймалары лагерь шегінен тыс орналасады.

      7. Шатырлар ұяшықтары ротаның маңдайшебі бойынша екі немесе үш ұя бойынша орналасады. Шатыр ұяшықтарының өлшемі – 5х5 м (немесе шатыр көлеміне байланысты). Маңдайшеп бойынша іргелес ұяшықтардың негізгі борттарының арасындағы арақашықтық – 2,5 м, ал тереңдігі – 5 м. Шатырлар ұяшықтарының сызықтың жақын шекарасынан алыстығы кемінде – 1,5 м.

      Шатырға кіреберіс жердің оң жағында маңдайшада оның нөмірі мен үлкені (әскери атағы, тегі мен аты-жөні) көрсетіледі. Маңдайшалардың өлшемі: 20х15 см. Маңдайшадағы жазулар тік әріптермен сары түсті негізге қара бояумен жазылады. Маңдайшалар жерден төменгі жиегіне дейін 50 см биіктікте орналасады.

      Сержанттар өз бөлімшелерімен орналасады. Рота старшинасы үшін жеке шатыр бөлінеді, онда рота мүлкі орналасады.

      Офицерлер, сондай-ақ әскери қызметші әйелдер жеке шатырларда немесе үй-жайларда орналасады. Батальонда батальон штабы үшін шатыр бөлінеді.

      8. Ақпараттық-тәрбие және бос уақытты мәдени өткізу жұмыстарын өткізуге арналған шатырлар рота шатырлары артқы қатарларының сызығында орнатылады; олардың қасында роталар үшін алаңдар (сыныптар) орнатылады.

      9. Әскери бөлім орналасқан жердің ортасында шатырлардың алдыңғы қатарының сызығында ту тұғыры орнатылады. Ту тұғырынан кейін шатырлардың екінші қатарының сызығында бөлім бойынша кезекші мен оның көмекшісі үшін шатыр орнатылады. Қарауыл үшін шатыр екінші сызықта орнатылады.

      10. Бөлім бойынша кезекшінің шатырынан кейін батальонның қаруын және атыс қаруына оқ-дәрілерді сақтауға арналған шатырлар қойылады, оларға жақын қару тазалауға арналған орын, ал екінші сызықта – қолжуғыштар орнатылады.

      Қару мен оқ-дәрілер штаттық тығында, пирамидаларда немесе жәшіктерде сақталады, олар осы Жарғының талаптарына сәйкес құлыпқа жабылады.

      Қару мен оқ-дәрілерді сақтауға арналған шатыр (орын) мөрленеді және қарауылға (тәуліктік нарядқа) күзетке тапсырылады.

      Қару мен оқ-дәрілерді сақтауға арналған орындардың сыртқы және ішкі сыммен қоршауы болуға тиіс. Қараңғы түскенге және таң атқанға дейін сыртқы қоршаудың маңайы жарық болуға тиіс.

      11. Тәуліктік кезекшілерге арналған бекеттік саңырауқұлақтар алдыңғы сызықта әрбір батальонның оң және сол қапталдарында бір-бірден орнатылады.

      12. Екінші сызықтан кейін шаруашылық жабдықталым пункттері мен асханалар үшін шатырлар орнатылады.

      13. Парктер артқы сызық пен техникаға арналған жолдардың арасында, лагерьдің қапталдарында немесе маңдайшебі алдында жабдықталады. Парктерге арналған учаскелерді бөлім командирі айқындайды.

      14. Гимнастикалық алаңшалар (қалашықтар) және спорттық ойындарға арналған алаңшалар, әдетте, алдыңғы сызықтың алдына орнатылады.

      15. Бос уақытты мәдени өткізу орталығы ашық сахнаны, көрермендерге арналған орындарды және клуб павильондарын ыңғайлы орналастыруға мүмкіндік беретін жергілікті жер учаскесінде орналасады.

      16. Жергілікті жер жағдайларына байланысты лагерьді орналастыру кезінде мынадай шегіністерге жол берілуі мүмкін:

      1) лагерьдің маңдайшебі тік сызық бойынша емес, жергілікті жердегі заттардың орналасуына сәйкес орнатылуы мүмкін;

      2) бөлімшелер арасындағы аралық үлкейтілуі немесе кішірейтілуі мүмкін;

      3) парктер лагерьден тыс орналастырылуы мүмкін.

      Лагерь аумағы найзағайдан қорғайтын құрылғылармен, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау жөніндегі қағидаларды сақтауды қамтамасыз ететін құрылғылармен жабдықталады.

  Ішкі қызмет жарғысына
26-ҚОСЫМША

Кезекшілердің төсбелгісінің сипаттамасы

      Төсбелгі (бейдж) сары түсті жазуы бар көгілдір түсті қатты қағаздан жасалады.

      Төсбелгі (бейдж) кеуденің сол жағына:

      1) ашық бір жаққа қаусырмалы кительде – қайырманың бұрышынан солға қарай, белгінің жоғарғы шеті қайырманың төменгі шетінің деңгейінде болатындай;

      2) жабық кительде және бір жаққа қаусырмалы шинельде – жоғарғы екінші түйме деңгейінде, астары жылы күртешеде – тігіс (жоғарғы екінші түйме) деңгейінде;

      3) екі жаққа қаусырмалы шинельде – жоғарғы екінші және үшінші түйменің арасындағы ортада;

      4) нысанды және фланельден тігілген жейделерде – жаға ойығының төменгі бұрышының деңгейінде орналасады.

      Қапталдардағы ордендер мен медальдарды таққан кезінде "Кезекші" төсбелгісі осы қапталдардан 1 см төмен орналастырылады.



      Төсбелгідегі (бейдждегі) логотип Қарулы Күштерге, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарға тиесілігі бойынша бейнеленеді.

  Ішкі қызмет жарғысына
27-ҚОСЫМША

Нарядтар парағы

      ____________________________________________________________

      (бөлімше)

      ________________________________________

      (айы, жылы)

Әскери атағы, тегі, аты-жөні

Ауыстыру

Қызмет атқару күні

Қатардағы жауынгер Б.К. Шаяхметов

2

1

12

23

30











Қатардағы жауынгер Б.Б. Мақашев

3

3

14













Қатардағы жауынгер М.А. Батырханов

2

4

15

24












Қатардағы жауынгер Т.Ж. Қалиев

2

6

17

26












Қатардағы жауынгер Б.К. Маханов

3

7

19













Қатардағы жауынгер А.У. Шоқпаров

2

9

20

27












Қатардағы жауынгер Ф.А. Баймұратов

1

11

22

28













      ___ ротасы ___ взводының сержанты (командирдің орынбасары)

      _________________________________________

      (әскери атағы, қолы, тегі)

      Ескертпе:

      1. Цифрлар ("Ауыстыру" бағанын қоспағанда) ай күндерін білдіреді.

      2. "Ауыстыру" бағанындағы цифрлар өткен ай ішіндегі нарядтар жиынын білдіреді

  Ішкі қызмет жарғысына
28-ҚОСЫМША

Тәуліктік нарядта қызмет өткеруге арналған үй-жайларды (орындарды) жабдықтау

      1. Бөлім, парк, бақылау-өткізу пункті, асхана, штаб бойынша кезекшілердің қызмет өткеруіне арналған үй-жайлар (орындар), сондай-ақ рота бойынша кезекші мен тәуліктік кезекшіге арналған орындар тәуліктік наряд адамдарының қызметтік міндеттерін ыңғайлы орындауы қамтамасыз етілетіндей орналастырылады және жабдықталады. Қызмет өткеруге арналған үй-жайларда (орындарда):

      1) бөлімшенің техникалық сигналдар мен хабарларды қабылдауының құралдары;

      2) байланыс құралдары;

      3) тәуліктік наряд құжаттамалары бар стенд;

      4) сағат;

      5) резервтегі жарық беру көздері;

      6) жарық бүркемелеу;

      7) жинау мүкәммалы мен урналар;

      8) медициналық қобдиша;

      9) өрт сөндіру құралдары болуға тиіс.

      Бұдан басқа бөлім бойынша кезекшіде:

      1) бөлімшелерден сигналдар мен хабарларды қабылдау, олардың жиын пунктіне шығуын, сондай-ақ бөлім офицерлерінің жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру кезінде келуін және бөлімшелердегі қару сақтауға арналған бөлмелерді ашуды басқару және бақылау үшін құрылғылармен жабдықталған бөлім бойынша кезекші мен оның көмекшісінің жұмыс орындарымен басқару пульті;

      2) құпия және құпия емес құжаттарды сақтауға арналған (қажет болған кезде) төрт ұяшықты сейф (жедел кезекшілердің, бөлім бойынша кезекшілердің бөлмелерінде);

      3) бөлім басқармасы әскери қызметшілерінің жеке қаруын, оған патрондарды және радиоактивті сәулелену мөлшерін өлшеуіштерді сақтауға арналған, қарауыл үй-жайына шығарылған дабылдамасы бар металл шкаф (жәшік);

      4) радиациялық және химиялық барлау аспаптары;

      5) хабардар ету жүйелерін авариялық қоректендіру;

      6) парк қақпалары мен үй-жайлары кілттерінің жиынтығы;

      7) сыртқы, ішкі термометрлер.

      Парк бойынша кезекшіде:

      1) техниканың жай-күйі мен орналасқан орнын бақылау және көрсету құрылғысы бар басқару пульті;

      2) құлыпқа жабылатын жәшігі бар үстел, орындықтар;

      3) металл сейф;

      4) жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру кезінде бөлімшелердің паркке келуін бақылау таблосы;

      5) сыртқы, ішкі термометрлер;

      6) өрт дабылы туралы дабылдар кестесімен дабыл құрылғылары;

      7) жарық таблосы (тұманда, қар жауғанда, көктайғақта).

      Бақылау-өткізу пункті бойынша кезекшіде:

      1) құлыпқа жабылатын жәшігі бар үстел, орындықтар;

      2) сыртқы, ішкі термометрлер.

      Штаб бойынша кезекшіде:

      1) құлыпқа жабылатын жәшігі бар үстел, орындықтар;

      2) күзетуге тапсырылатын штаб қызметтік үй-жайларының дабыл беру құралдары;

      3) кіріс хат-хабарларын және күзетуге тапсырылатын штаб қызметтік үй-жайларының кілттерін сақтауға арналған шкаф (сейф).

      2. Бөлім бойынша кезекші, оның көмекшісі, парк, бақылау-өткізу пункті мен асхана бойынша кезекші, ал қажет болған кезде бөлімнің тәуліктік нарядының басқа да адамдары демалуы үшін жеке үй-жайлар немесе кезекшілер бөлмесінде орындар жабдықталады.

      Демалатын үй-жайларда (орындарда):

      1) үстел және орындықтар;

      2) жартылай жұмсақ кушетка;

      3) суға арналған графин мен стақандар;

      4) киімді күту және аяқ киімді тазалау үшін керек-жарақтар;

      5) сыртқы киім үшін шкаф немесе киім ілгіш;

      6) электр плитасы (қысқа толқынды пеш), су жылыту үшін шәйнек болуға тиіс.

      3. Әскери бөлімдердің (мекемелердің) қызмет өткеру орындары мен басқа да объектілерін диверсияға қарсы тұрғыдан жабдықтау тәртібін уәкілетті органның бірінші басшысы айқындайды.

      Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

  Ішкі қызмет жарғысына
29-ҚОСЫМША

Қару мен оқ-дәрілерді беру кітабы

      ____________________________________________

      рота (бөлімше)

Р/с №

Берілді

Қайтарылды

Күні

Қарудың (оқ-дәрілердің) атауы

Саны

Қару (оқ-дәрілер) берілген адамның әскери атағы мен тегі

Алғаны туралы қолы

Күні

Саны

Қабылдағаны туралы қолы

1

2

3

4

5

6

7

8

9


      Ескертпе:

      1. Жеке құрамға пистолеттерден басқа, қаруды рота бойынша кезекші тек рота командирінің немесе рота старшинасының рұқсатымен, ал сарбаздар мен сержанттарға пистолеттерді тек рота командирінің рұқсатымен рота старшинасы қару мен оқ-дәрілерді беру кітабына қолын қойғызып береді.

      2. Қарауыл үшін оқ-дәрілер рота командирінің рұқсатымен, ал кезекші бөлімшеге бөлім бойынша кезекшінің рұқсатымен береді.

      3. Бөлімшені жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтірген кезде атыс қаруы мен оқ-дәрілерді беру уақытын қысқарту мақсатында қару мен оқ-дәрілерді беру кітабының арнайы бөлімінде әскери қызметшілерге бекітіліп берілген атыс қаруын көрсетумен тізім алдын ала жасалады және күн сайын кешкі тексеру нәтижелері бойынша нақтыланады. Атыс қаруын алынғаны туралы күні мен қолын әрбір әскери қызметші оны алған уақытта қояды.

      Әскери бөлімді (бөлімшені) жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру кезінде пистолеттер мен оларға оқ-дәрілер әскери қызметшілерге ауыстыру карточкасы бойынша беруге рұқсат етіледі, бұл ретте қару мен оқ-дәрілерді беру кітабына жазба жасалмайды.

      Бөлімше оқу-жаттығуларға немесе сабақтарға шыққан кезде, сондай-ақ тазалау үшін қаруды алған кезде әскери қызметшілер қаруды алғаны туралы қару мен оқ-дәрілерді беру кітабына жеке өзі, ал қарауылға түскен кезде қарауыл бастығы қол қояды.

  Ішкі қызмет жарғысына
30-ҚОСЫМША

      _____________________________________________

      (рота, бөлімше)

      _________________________ әскери бөлімі (ротасы, бөлімшесі) бойынша

кезекшілікті қабылдау және тапсыру кітабы

Күні

Кезекшілікті қабылдау және тапсыру туралы, қабылданған қарудың, оқ-дәрілері бар жәшіктердің саны және кезекшілік уақытында қызмет атқаруда анықталған кемшіліктер туралы

Командирдің шешімі

1

2

3


      Ескертпе:

      Кезекшілікті тапсыру және қабылдау кітабының бірінші бетінде жазбаның үлгісі орналастырылады

  Ішкі қызмет жарғысына
31-ҚОСЫМША

Әскери бөлімге (әскери бөлімнен) материалдық құралдарды
әкелу (әкету), кіргізу (шығару) үшін
материалдық рұқсаттама

№_______ РҰҚСАТТАМА ТҮБІРТЕГІ

_________________________________

(әскери атағы, тегі мен аты-жөні)

Рұқсат етіледі ___________________

(кіргізу, шығару, әкелу, әкету)

Қайдан (қайда)____________________

(құрылымдық

__________________________________

бөлімшенің атауы)

Қандай мүлік _____________________

(мүліктің атауы)

__________________________________

Орын саны ________________________

(саны көрсетіледі)

Күні _____________ уақыты_________

Рұқсаттаманы алған лауазымды адам

________________________________

(қол қою орны)

№_______ МАТЕРИАЛДЫҚ РҰҚСАТТАМА

_________________________________

(әскери атағы, тегі мен аты-жөні)

Рұқсат етіледі ___________________

(кіргізу, шығару, әкелу, әкету)

Қайдан (қайда)____________________

(құрылымдық

__________________________________

бөлімшенің атауы)

Қандай мүлік ____________________

(мүліктің атауы)

__________________________________

Орын саны ________________________

(саны көрсетіледі)

Күні ____________ уақыты _________

Рұқсаттаманы алған лауазымды адам

________________________________

(қол қою орны)


      Ескертпе:

      Әскери бөлімге (әскери бөлімнен) материалдық құралдарды кіргізуге (шығаруға), әкелуге (әкетуге) материалдық рұқсаттамаға штаб бастығы және бағынысты қызметтер бойынша бөлім командирінің тиісті орынбасары қолдарын қояды

  Ішкі қызмет жарғысына
32-ҚОСЫМША

Қойма аймағына (техникалық аумаққа) материалдық құралдарды
әкелу (әкету), кіргізу (шығару) үшін
материалдық рұқсаттама

________________әскери бөлімі

20____ ж. "_____" ______________

Материалдық құралдарды әкелуге (әкетуге), кіргізуге (шығаруға) арналған

№_____ рұқсаттама түбіртегі

_______________________сақтау бөліміне (қоймаға)

әкелуге (әкетуге), кіргізуге (шығаруға) рұқсат етіледі _______

_________________________________

(кімге)

_________________________________

(автомобильдер немесе вагондар №№)

мынадай материалдық құралдар:

Р/с №

Материалдық құралдар

Орама түрі

Орындар саны (жазумен)






Негізі___________________________

(есептік құжаттың атауы, № және күні)

_____________________________

_____________________________

_____________________________

(лауазымы, әскери атағы, қолы, тегі)

Рұқсаттаманы алды________________

(қолы, тегі)

20___ ж. "____"________________

________________әскери бөлімі

20____ ж. "_____" ______________

Материалдық құралдарды әкелуге (әкетуге), кіргізуге (шығаруға) арналған

№_____ рұқсаттама

_______________________сақтау бөліміне (қоймаға)

әкелуге (әкетуге), кіргізуге (шығаруға) рұқсат етіледі ________ __________________________________

(кімге)

__________________________________

(автомобильдер немесе вагондар №№)

мынадай материалдық құралдар:

Р/с №

Материалдық құралдар

Орама түрі

Орындар саны (жазумен)






Негізі____________________________

(есептік құжаттың атауы, № және күні)

м.о. _____________________________

_____________________________

_____________________________

(лауазымы, әскери атағы, қолы, тегі)

Рұқсаттамада көрсетілген материалдық құралдар әкелінді (әкетілді), кіргізілді (шығарылды)

20___ж. "___"____ ____сағ.___ мин.

БӨП бойынша кезекші_______________

(қолы, тегі)


      Ескертпе:

      1. Материалдық рұқсаттамалар кітапша сияқты жасалған бланк түрінде жасалады. Рұқсаттаманың осы түрінде реттік нөмірін, рұқсаттама берілетін адамның тегін, аты мен әкесінің атын, әкелінетін (әкетілетін), кіргізілетін (шығарылатын) мүліктің қысқаша атауы мен санын, әкелу (әкету), кіргізу (шығару) қайда және қашан жүргізілетінін, рұқсаттаманы ресімдеу күні мен оның қолданылу уақытын көрсету, сондай-ақ рұқсаттаманы берген адамның қолын қоюы үшін орын көзделуге тиіс. Осы рұқсаттаманың қорғаныс дәрежесін арттыру үшін шартты белгілерді, рұқсаттама бюросы лауазымды адамының қолын растайтын мөртаңбаларды, сондай-ақ "№ __ рұқсаттамалар үшін" сүргілі мөрінің бедерін қолдану көзделеді.

      2. Рұқсаттама материалдық құралдарды аумаққа әкелуге (кіргізуге), оларды қойма аумағынан әкетуге (шығаруға) рұқсат беретін құжат болып табылады. Ол бойынша сондай-ақ материалдық құралдарды сақтау бөлімдеріне (олардан) әкелуді (әкетуді), кіргізуді (шығаруды) бақылау жүзеге асырылады.

      3. Материалдық рұқсаттаманың сыртқы бетіне мүлікті берген (қабылдаған) адам жазба жасалады.

      4. Материалдық рұқсаттамаға штаб бастығы және бағынысты қызметтер бойынша бөлім командирінің тиісті орынбасары қолдарын қояды.

  Қазақстан Республикасы
Президентінің
2007 жылғы 5 шілдедегі
№ 364 Жарлығымен
БЕКІТІЛГЕН

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да
әскерлері мен әскери құралымдарының
ГАРНИЗОНДЫҚ ЖӘНЕ ҚАРАУЫЛДЫҚ ҚЫЗМЕТТЕР ЖАРҒЫСЫ

      Ескерту. Жарғы жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 02.02.2016 № 187 Жарлығымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      Осы Жарғы гарнизондық және қарауылдық қызметтерді ұйымдастыру және өткеру, әскерлердің қатысуымен болатын гарнизондық іс-шаралар өткізу тәртібін айқындайды.

      Жарғы Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың әскери қызметшілеріне, сондай-ақ әскери жиындар өткізілген кезеңде оларға шақырылған әскери міндеттілерге, әскери киім нысанын киюге құқығы бар әскери қызметтен босатылған азаматтарға оны киген кезде қолданылады.

1. Гарнизондық қызметті ұйымдастыру
Жалпы ережелер

      1. Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметі Айрықша мақсаттағы күштерінің әскери бөлімдерін қоспағанда, елді мекенде немесе шекаралары белгіленген ауданда орналасқан Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының әскери бөлімдері, мекемелері (бұдан әрі – әскери бөлімдер) гарнизонды құрайды.

      Ескерту. 1-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 13.06.2019 № 13 Жарлығымен.

      2. Гарнизонның шекаралары Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы бастығының бұйрығымен айқындалады. Анағұрлым үлкен гарнизонның құрамына оған жақын жатқан елді мекендерде орналасқан барлық әскери бөлімдер енгізіледі. Осы шекараларға жақын жатқан басқа да елді мекендер енгізілуі мүмкін.

      Гарнизон шекаралары гарнизонның барлық жеке құрамына дейін жеткізілуге тиіс.

      3. Гарнизондық қызмет жеке құрам арасында жоғары әскери тәртіпті сақтау, әскерлердің күнделікті өмірі мен даярлығына қажетті жағдайлар жасау, сондай-ақ әскерлердің қатысуымен болатын гарнизондық іс-шараларды өткізу үшін арналған.

      4. Гарнизон шегінде гарнизондық қызметке басшылық жасауды гарнизон бастығы жүзеге асырады. Оның Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының тәртіптік жарғысына сәйкес тәртіптік құқықтары бар.

      Ақмола және Алматы гарнизондарының бастықтарын қоспағанда, өңірлік қолбасшылықтың жауапкершілік аймағында орналасқан гарнизондардың бастықтары өңірлік қолбасшылық әскерлерінің қолбасшысына бағынады. Ақмола және Алматы гарнизондарының бастықтары Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабының бастығына тікелей бағынады.

      5. Әскерлер оқу-жаттығу орталықтарында және лагерьлерде орналасқан кезде әскерлердің күнделікті тіршілік әрекетін ұйымдастыру жөніндегі іс-шаралар Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының ішкі қызмет жарғысына (бұдан әрі – Ішкі қызмет жарғысы) сәйкес жүзеге асырылады.

      6. Гарнизондық қызметті өткеруге гарнизон құрамына кіретін әскери бөлімдер тартылады.

      Әскери бөлімдердің гарнизонда гарнизондық қызметті өткеру кезектілігін гарнизон бастығы белгілейді.

      Жауынгерлік кезекшілікті және жауынгерлік қызметті өткеретін бөлімшелер гарнизондық қызметті өткеруге тартылмайды.

      7. Әрбір гарнизонда Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы бастығының бұйрығымен Қорғаныс министрлігі әскери бөлімдерінің командирлері қатарынан гарнизон бастығы тағайындалады. Гарнизон әкімшілігі гарнизон бастығының бұйрығымен осы Жарғының 1-қосымшасында мазмұндалған талаптарды ескере отырып тағайындалады, ал қажет болған кезде гарнизон әкімшілігінің басқа да адамдары тағайындалуы және олардың міндеттері айқындалуы мүмкін.

      8. Лауазымға кіріскені туралы гарнизон бастығы бұйрықта жариялайды, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабының бастығына, өңірлік қолбасшылық әскерлерінің қолбасшысына және өзінің тікелей бастығына баяндайды, сондай-ақ ол туралы мемлекеттік жергілікті басқару органдарына жазбаша түрде хабарлайды.

      9. Әскери қалашықта екі немесе одан көп әскери бөлімдер орналасқан кезде гарнизон бастығының бұйрығымен әскери қалашықтың жетекшісі тағайындалады.

      10. Гарнизондардағы құқық тәртібін қамтамасыз етуді Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес әскери полиция органдары жүзеге асырады.

      Тікелей бастықтардан басқа, әскери қызметшінің ешқайсысының әскери полиция органының бастығына оның қызметтік істеріне қатысты қандай да бір өкім беруіне жол берілмейді.

      Гарнизондық қызметті ұйымдастыру және өткеру мәселелері бойынша гарнизон бастығы және гарнизонның әскери полиция органы бастығы өзара іс-қимылды ұйымдастырады.

Гарнизон бастығы

      11. Гарнизон бастығы: гарнизонда әскери тәртіпті сақауға; гарнизондық және қарауылдық қызметтерді ұйымдастыруға және өткеруге; азаматтық қорғаныстың басқару органдарымен және бөлімдерімен өзара іс-қимылға; гарнизонның аумақтық қорғаныс міндеттерін және жұмылдыру іс-шараларын орындауға қатысатын гарнизонның күштері мен құралдарының іс-қимылына; әскерлердің күнделікті өмірі мен даярлығы үшін қажетті жағдайларды қамтамасыз етуге; гарнизонның диверсияға қарсы қауіпсіздігінің, өртке қарсы қорғанысының және инфрақұрылымының жай-күйіне; әскерлерді тартумен гарнизондық іс-шараларды өткізуге жауап береді.

      Гарнизон бастығы:

      1) гарнизон әкімшілігінің қызметіне басшылық жасауға;

      2) ай сайын әскери тәртіптің, гарнизондық және қарауылдық қызметтердің жай-күйін талдауға, гарнизон әскери бөлімдерінің командирлерімен, олардың орынбасарларымен жұмысты қорытындылауға және тиісті бұйрықтар шығаруға;

      3) қылмыстық құқық бұзушылықтар мен оқиғалардың алдын алу, қырағылық пен мемлекеттік құпиялардың сақталуын арттыру жөніндегі шараларды айқындауға;

      4) гарнизон аумағында орналасқан мемлекеттік жергілікті басқару органдарымен, басқа да әскерлермен және әскери құралымдармен байланыс орнатуға, олармен гарнизондық қызметті, азаматтық, аумақтық қорғанысты ұйымдастыруға, бірлескен іс-шараларды өткізуге байланысты барлық қажетті мәселелерді, сондай-ақ әскери қызметшілер мен олардың отбасы мүшелерінің тұрғын үй жағдайларын жақсарту, басқа да мұқтаждары мен сұраныстарын қанағаттандыру мәселелерін шешуге;

      5) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы бастығының бірінші орынбасарына гарнизондық қарауылдар кестесін (2-қосымша), сондай-ақ төтенше жағдай жарияланған кезде аумақтық қорғаныс бөлімдерімен (бөлімшелерімен), гарнизонның басқа да әскерлерімен және әскери құралымдарымен өзара іс-қимылдар, гарнизонды өртке қарсы қорғау жоспарларын бекітуге ұсынуға, гарнизонның шекаралары туралы ұсыныстар енгізуге;

      6) жұмылдыру жарияланған және әскерлерді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтірген кезде гарнизонның іс-шаралар жоспарын әзірлеуге, оның орындалуын қамтамасыз етуге;

      7) әскерлердің, гарнизондық объектілер мен әскери қалашықтардың күзетін, қорғанысы мен жаппай қырып-жою қаруынан және табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардан (бұдан әрі – төтенше жағдайлар) және олардың салдарларынан қорғауды, сондай-ақ гарнизонда өртке қарсы қорғанысты ұйымдастыруға және олардың жай-күйін бақылауға;

      8) гарнизон әскери бөлімдерінің, әскери оқу орындары мен мекемелерінің күзеті мен қорғанысы, диверсияға қарсы қауіпсіздігі жоспарларын келісуге;

      9) Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің бұйрығымен бекітілген тәртіпке сәйкес гарнизонның күзет және қорғаныс, диверсияға қарсы қауіпсіздік жоспарларын әзірлеуге және бекітуге;

      10) төтенше жағдайлар мен олардың салдарларын жою үшін, осы жағдайларда зардап шеккен халыққа көмек көрсету үшін бөлімшелер (әскери бөлімдер) тағайындауға;

      11) гарнизондық қарауылдардың күзетінде тұрған объектілерге кіру тәртібін белгілеуге;

      12) аптасына бір реттен жиі емес гарнизондық нарядқа тағайындалған әскери қызметшілердің даярлығын; гарнизондық қарауылдардың таралымын өткізуді және олардың қызмет өткеруін, бекеттер мен қарауылдық үй-жайлардың жай-күйін, гарнизон кезекші бөлімшесінің әзірлігін жеке өзі тексеруге;

      13) жарты жылда бір реттен жиі емес жауынгерлік патрондар қорларын есепке алу кітабына жазба жасай отырып, гарнизондық қарауылдардағы оқ-дәрілер қорларының болуын және оның жай-күйін тексеруге;

      14) гарнизонның әскери бөлімдері үшін оқу материалдық-техникалық базалардың объектілерін пайдалану тәртібін, ашық су тоғандарында шомылу орнын, уақыты мен тәртібін белгілеуге, сондай-ақ олардағы қауіпсіздік талаптарының орындалуын бақылауға;

      15) жалпыгарнизондық мәдени-бос уақыт және спорттық іс-шараларды өткізу жоспарларын қарауға және бекітуге;

      16) азаматтарды қабылдау уақытын, орны мен тәртібін айқындауға және гарнизонның жеке құрамына жеткізуге;

      17) әскерлерді пәтерлерге орналастыру жөніндегі жұмысқа, сондай-ақ гарнизон тұрғын үй комиссиясының қызметіне басшылық жасауға, тұрғын үй қатынастары туралы заңнамаға сәйкес гарнизондағы тұрғын үй бөлуді қарауға және бекітуге;

      18) қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану жөніндегі іс-шаралардың орындалуына бақылауды жүзеге асыруға, әскери бөлімдердің жалпыгарнизондық пайдаланудағы ғимараттарды, әскери қалашықтардың аумақтары мен құрылыстарды күтіп-ұстауын тексеруге;

      19) полигондарға кеткен немесе гарнизон құрамынан шыққан әскери бөлімдердің әскери қалашықтары мен объектілері қалдырылған кезде олардың күзетін ұйымдастыруға және бақылауға;

      20) әскери қызметшілердің гарнизонда қысқы немесе жазғы киім нысанына көшуіне уақыт белгілеуге;

      21) гарнизондағы жылу беру кезеңінің басталғанын және аяқталғанын хабарлауға;

      22) әскерлердің қатысуымен гарнизондық іс-шараларды өткізуге, қажет болған жағдайларда құрметті қарауылдар тағайындауға, әскери молаларды, зираттар мен әскери ескерткіштерді тиісті реттілікпен ұстау туралы қамқорлық көрсетуге;

      23) аттестаттарға сәйкес оларды жабдықталыммен қамтамасыз ете отырып, гарнизонда уақытша болатын әскери бөлімдерді, бөлімшелер (командалар) мен жеке әскери қызметшілерді, сондай-ақ әскери жүктері бар көліктерге ілесіп жүретін қарауылдарды орналастыруға;

      24) гарнизонда қызмет өткермейтін сырқаттанған әскери қызметшілерге медициналық қызмет көрсету жөнінде шаралар қабылдауға;

      25) стационарлық емделуге мұқтаж сотталған әскери қызметшілерді күзетуді ұйымдастыруға;

      26) гарнизонның әскери бөлімдерінде қызмет өткермейтін әскери қызметшілер қылмыстық құқық бұзушылық жасаған жағдайда гарнизонның әскери полиция органының бастығын және әскери прокурорын жедел хабардар етуге;

      27) гарнизонда қызмет өткермейтін әскери қызметшілер сотталған кезде, әскери полиция органдары болмаған кезде оларды жазаны өтеу орнына жөнелтуді ұйымдастыруға міндетті.

      Ескерту. 11-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      12. Гарнизон бастығы гарнизон орналасқан жерге келген: Қазақстан Республикасының Президентін, Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрін және оның орынбасарларын және Қарулы Күштері Бас штабы бастығының орынбасарларын, әскер түрлерінің бас қолбасшыларын, гарнизон орналасқан аумақтағы өңірлік қолбасшылық әскерлерінің қолбасшысын қарсы алады, баяндайды және оған ілесіп жүреді.

      Ақмола және Алматы гарнизондарының бастықтары көрсетілген адамдарды Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы бастығының ерекше нұсқауы бойынша қарсы алады.

      Гарнизонға орталық әскери басқару органдары департаменттерінің (бас басқармаларының) бастықтары, әскер тектерінің қолбасшылары келген жағдайда гарнизон бастығы оларды қарсы алады және өзін таныстырады.

      Өңірлік қолбасшылық әскерлерінің қолбасшысы оның жауапкершілігі аймағының аумағына келген: Қазақстан Республикасының Президентін, Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрін, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабының бастығын қарсы алады және баяндайды.

      13. Гарнизон бастығы гарнизоннан уақытша (демалысқа, ұзақ іссапарға) кеткен кезде өз міндеттерін атқаруды гарнизон бастығы орынбасарларының біреуіне тапсырады, ол туралы гарнизон бойынша бұйрықта жариялайды және Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабының бастығына, өңірлік қолбасшылық әскерлерінің қолбасшысына және өзінің тікелей бастығына баяндайды.

      Ақмола және Алматы гарнизондарында гарнизон бастығының міндеттерін уақытша атқару көрсетілген жағдайларда Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабының бастығы тағайындаған адамға жүктеледі.

      14. Гарнизонның әскери бөлімдерін, іссапарға келген жекелеген бөлімшелерді (командаларды) есепке алу, олардың қызмет орындарына уақтылы кетуін бақылау гарнизон әкімшілігіне жүктеледі.

      Әскери бөлімдерді (бөлімшелерді, командаларды) басқа гарнизонның шегіне жіберетін командирлер (бастықтар) осы гарнизонның бастығына олардың келетіні туралы хабарлауға міндетті.

      Әскери бөлімдер (бөлімшелер, командалар) көрсетілген пунктке келгеннен кейін әскери бөлімнің (бөлімшенің) командирі (команданың бастығы) ол туралы гарнизон бастығына келген күні баяндауға және гарнизон бастығына бағынысты штабта оны есепке қоюға міндетті.

Аудандық пайдалану бөлімінің бастығы

      15. Аудандық пайдалану бөлімінің бастығы қызметтік-тұрғын үй және жер қорларын пайдалануды, есепке алуды, уақтылы жөндеу жүргізуді ұйымдастыруға, сондай-ақ аудандық пайдалану бөліміне тіркелген әскери бөлімдерді пәтерлік жабдықталыммен қамтамасыз етуге жауап береді.

      Ол Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің әскерлерді пәтерлерге орналастыру жөніндегі уәкілетті органына және гарнизон бастығына бағынады. Казармалық қорды пайдалану, тұрғын үй-жайларды бөлу, әскерлерді орналастыру мәселелері бойынша ол аудандық пайдалану бөлімі қызмет көрсететін гарнизондар бастықтарының нұсқауларын орындайды.

      Аудандық пайдалану бөлімінің бастығы:

      1) жұмылдыру жариялау және әскерлерді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру жағдайына гарнизондарда пәтер-пайдалану қызметі жөніндегі іс-шаралар жоспарларын әзірлеуге;

      2) қызмет көрсетілетін гарнизондардың бастықтарына және гарнизондар тұрғын үй комиссияларының төрағаларына гарнизондардың жер учаскелерін, қызметтік-тұрғын үй қорын пайдалану жөніндегі ұсыныстар мен есептерді, мемлекеттік жергілікті басқару органдарына жетіспейтін қорды бөлуге өтінімдер ұсынуға;

      3) гарнизондар бастықтарына гарнизондарда әскери бөлімдерге тұрғын үйлерді бөлу жоспарларын бекітуге ұсынуға;

      4) кемінде жарты жылда бір рет әскери бөлімдердің жер учаскелерін, ғимараттар мен құрылыстарды, инженерлік желілерді, жиһаз бен казармалық мүкәммалды дұрыс пайдалануын тексеруге;

      5) әскери қалашықтардың аумақтарын көркейту, көгалдандыру мен жинау жөніндегі жоспарларды әзірлеуге және гарнизондар бастықтарына бекітуге ұсынуға және әскери бөлімдердің оларды орындауын бақылауға;

      6) қызметтік-тұрғын үй қорын қысқа даярлауды, қазандықтар үшін отынның әр түрлерін (белгіленген қорлардан аз емес) уақтылы әкелуді ұйымдастыруға және бақылауға;

      7) әскери қалашықтардың аумағынан қатты-тұрмыстық қалдықтарды шығару жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыруға;

      8) жылына кемінде екі рет барлық тұрғын және тұрғын емес ғимараттарды, инженерлік-техникалық, коммуналдық құрылыстарды, инженерлік желілерді тексеруді ұйымдастыруға, олардың негізінде ағымдағы және күрделі жөндеу жөніндегі іс-шаралар жоспарын жасауға;

      9) бекітілген жоспарларға сәйкес жұмыстарды ұйымдастыруға және қызметтік-тұрғын үй қорына, коммуналдық объектілер мен инженерлік желілерге жөндеу жүргізуге бақылауды жүзеге асыруға;

      10) әскери бөлімдерді пәтерлік жабдықталымның барлық түрлерімен қамтамасыз етуге және оның дұрыс пайдаланылуын бақылауға;

      11) әскери бөлімдерді электр энергиясымен, сумен, жылумен және газбен жабдықтауды қамтамасыз етуді ұйымдастыруға және олардың дұрыс тұтынылуын бақылауға;

      12) үйлерді, ғимараттар мен инженерлік желілерді пайдалану мәселелері бойынша басшылық жасауды жүзеге асыруға;

      13) гарнизондарда объектілердің аумақтық қорғанысы, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі жоспарларды әзірлеуге және іс-шаралар өткізуге қатысуға;

      14) әскери бөлімдердің пәтер-пайдалану қызметі бойынша материалдық құралдарға қажеттілігін тексеруге, жиынтық өтінімдерді жасауға және оларды уәкілетті органға ұсынуға;

      15) гарнизоннан тыс жаңа қызмет орнына кететін әскери қызметшілердің қызметтік тұрғын алаңын тапсыруына бақылауды жүзеге асыруға;

      16) гарнизонның әскери бөлімдеріне бекітіліп берілген жер учаскелерінің, әскери қалашықтардың, ғимараттардың, құрылыстардың, коммуналдық объектілердің, тұрғын үй алаңының, инженерлік желілердің, сондай-ақ пәтер-пайдалану жабдықталымының барлық түрлерінің есебін жүргізуге міндетті.

Теміржол (теңіз, өзен) учаскесінің және станциясының
(портының), әуежайдың әскери коменданты

      16. Теміржол (теңіз, өзен) учаскесінің және станциясының (портының), әуежайдың әскери коменданты өз учаскесі және станциясы (порты), әуежайы аумағы шегінде әскери тасымалдауларды ұйымдастыру және әскери қызметшілер арасында жоғары әскери тәртіпті ұстау жөніндегі міндеттерді орындайды. Әскери қызметшілер арасында жоғары әскери тәртіпті ұстау жөніндегі міндеттерді орындау кезінде теміржол (теңіз, өзен) учаскесінің және станциясының (портының), әуежайдың әскери коменданты тікелей бастықтарға және гарнизон бастығына бағынады. Әскери коменданттың әскери тасымалдауларды орындау, әскери реттілік пен жарғылық тәртіпті сақтау мәселелері жөніндегі барлық талаптары теміржол (теңіз, өзен) учаскесі бойынша жүріп бара жатқан сол сияқты теміржол станцияларында (порттарында), әуежайларда болатын барлық әскери қызметшілердің дәл орындауға тиіс. Оған әскери жүктері бар көліктерге ілесіп жүретін қарауылдар бағынады.

      Тікелей бастықтардан және гарнизон бастығынан басқа, әскери комендантқа әскери қызметшілердің ешқайсысының да оның қызметтік істеріне қатысты қандай да бір өкім беруіне жол берілмейді.

      Теміржол (теңіз, өзен) учаскесінің және станциясының (портының), әуежайдың әскери коменданты:

      1) теміржол (теңіз, өзен) учаскесі және станциясы (порты), әуежай аумағында болатын әскери қызметшілердің әскери тәртіпті сақтауын және белгіленген киім нысанын кию ережелерін сақтауын бақылауға;

      2) учаскеге және станцияға (портқа), әуежайға келген жолаушылар пойыздарын (кемелерді, әуе кемелерін), әскери эшелондар мен қарауылдар ілесіп жүретін әскери жүктер бар көліктерді қарсы алуға немесе осы мақсаттар үшін өзінің көмекшілерін жіберуге;

      3) әскери тәртіптің жай-күйін, өрт қауіпсіздігі қағидаларының орындалуын, әскери қызметшілердің материалдық-тұрмыстық қамтамасыз етілуін және әскери эшелондар мен көліктердегі материалдық бөліктердің және жүктердің бекітілуін тексеруге;

      4) қылмыстық құқық бұзушылықтар жасаған әскери қызметшілерді ұстауға шаралар қабылдауға, ал қажет болған кезде пойыздардан, теңіз (өзен) және әуе кемелерінен түсіріп алуға;

      5) әскери залдарда және әскери кассалар жанында тәртіп орнатуға және оны ұстауға, қарауылдардың, командалардың, жеке жүрген әскери қызметшілер мен олардың отбасыларының бронь және жол жүру билеттерін алу кезектілігін айқындауға;

      6) жүктерді алу және оларды жүру жолында күзету үшін бара жатқан немесе өз әскери бөліміне қайтып келе жатқан қарауылдарды кідіріссіз жөнелтуді жүргізуге;

      7) оның қарамағына бөлінген патрульдерге нұсқаулар беруге және олардың қызмет өткеруіне бақылауды жүзеге асыруға;

      8) жеке немесе командалар құрамында жол жүріп келе жатқан, ауысу пункттерінде болатын әскери қызметшілерге мәдени-тұрмыстық қызмет көрсетуді және олардың демалуын ұйымдастыруға;

      9) әскери жүктер бар көліктерге ілесіп жүретін қарауылдардың, сондай-ақ темір жол (теңіз, өзен) учаскесінің және станциясының (портының), әуежайдың аумағында орналасқан гарнизондық қарауылдардың қызмет өткеруін тексеруге;

      10) жол жүргенде сырқаттанған немесе зардап шеккен әскери қызметшілерге медициналық көмек көрсету жөнінде шаралар қабылдауға;

      11) әскери қызметшілердің әскери тәртіпті бұзушылықтары туралы және қабылданған шаралар туралы гарнизон бастығына баяндауға;

      12) қылмыстық құқық бұзушылықтар мен оқиғалар туралы гарнизон әскери полиция бастығын және прокурорын хабардар етуге міндетті.

2. Әскерлердің парадтарға және қоғамдық іс-шараларға қатысуы
Жалпы ережелер

      17. Гарнизонның әскерлер парадтары ерекше нұсқау бойынша мемлекеттік мерекелерді, сондай-ақ мемлекеттік және әскери мақсаттағы маңызды оқиғаларды атап өту үшін өткізіледі.

      18. Парадқа қатысатын әскерлердің құрамы, бөлімдердің (бөлімшелердің) жүріп өту бағдарлары, парадтың уақыты мен орны, киім нысаны, оларды сапқа тұрғызу және жүріп өту тәртібі әрбір жеке жағдайда гарнизон бастығының бұйрығымен айқындалады. Бұйрықпен, егер ол көзделген болса, артиллериялық салютті (отшашуды) өткізу тәртібі айқындалады.

      Парадқа қатысатын әскерлерге басшылық жасау үшін парад қолбасшысы тағайындалады.

      19. Парадқа қатысатын әскери қызметшілердің, бөлімшелер мен әскери бөлімдердің іс-қимылдары Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың саптық жарғысында (бұдан әрі – Саптық жарғы) мазмұндалған командалар мен қағидалар бойынша орындалады.

      20. Парад үшін сапқа тұрғызу орнына жақындаған кезде әскерлерге ілесіп жүретін оркестрлер ойнауын тоқтатады. Әскери бөлімдер сапқа тұрғызу сұлбасына сәйкес орындарға тұрады. Әскери бөлімдердің командирлері мен олардың орынбасарлары өз әскери бөлімдерінің оң жақ қапталдарына бір қатарға тұрады, орынбасарлардан екі адым солға қарай әскери бөлімнің Жауынгерлік Туы бар ту ұстаушы топ тұрады.

      Ордендермен наградталған әскери бөлімдердің жауынгерлік тулары ордендермен және орден ленталарымен болуға тиіс.

      Әскери бөлімдердің оркестрлері гарнизон әскери дирижерінің командасымен парадты қабылдаушыға қарама-қарсы және әскерлердің бастапқы орнына біршама жақын құрама оркестрге, фанфаршылар – құрама оркестрдің алдына сапқа тұрғызылады. Дағырашылар бас жақтағы бөлімшеден кейін бір немесе бірнеше қатарға тұрады.

      21. Автоматтармен қаруланған әскери бөлімдер (бөлімшелер) парад үшін сапқа тұрғызылады, бұл ретте автоматтар "кеудеге", ал карабиндер – "аяққа" күйінде болады.

      Әскери бөлімдердің командирлері өз бөлімдерінің келгені және сапқа тұрғызылғаны туралы парадқа қатысатын әскери бөлімдер командирлерінің үлкеніне баяндайды.

      22. Әскери бөлімдерді сапқа тұрғызу орнын, олардың қапталдарын, сап тереңдігі мен әскерлердің салтанатты шерумен жүріп өту сызығын белгілеу үшін сызықтық білдірушілер тағайындалады.

      Әскерлерді сапқа тұрғызу орнына сызықтық білдірушілерді сапқа тұрғызу әскерлер келетін уақытқа дейін аяқталуға тиіс. Әскери бөлімдер сапқа тұру үшін орындарына тұрғаннан кейін сызықтық білдірушілер бастапқы орнына тұрады.

      23. Парадты қабылдаушы келгенге дейін парад сапқа тұрғызылған орында тек әскерлер сапқа тұрғызылған бөлімдердің маңдайшебі және парад қолбасшысы алдынан өтетін әскери бөлімдер сәлемдеседі.

Әскерлердің парад қолбасшысы мен парадты қабылдаушыны қарсы алуы

      24. Парад қолбасшысын қарсы алу үшін парадқа қатысатын командирлердің үлкені: "ТҮЗЕЛ", "ТІК ТҰР", "Назар оң-ҒА (сол-ҒА, орта-ҒА)", ал егер карабиндермен қаруланған әскери бөлімдер бар болса – "ТҮЗЕЛ", "ТІК ТҰР", "Оңнан (солдан, маңдайшептен) қарсы алу үшін, қарауыл-ҒА" командаларын береді және әскерлердің сапқа тұрғызылғаны туралы баяндайды. Парад қолбасшысы баяндауды қабылдап: "ЕРКІН ТҰР" командасын береді. Әскери бөлімдердің (бөлімшелердің) командирлері: "ЕРКІН ТҰР" командасын қайталайды, ал карабиндермен қаруланған бөлімшелердің командирлері: "Аяқ-ҚА" және одан кейін "ЕРКІН ТҰР" командаларын береді. Парад қолбасшысын қарсы алған кезде құрама оркестр ойнамайды.

      25. Парадты қабылдаушыны қарсы алу үшін парад қолбасшысы: "Парад, ТҮЗЕЛ", "ТІК ТҰР", "Назар оң-ҒА (сол-ҒА, орта-ҒА)", ал егер карабиндермен қаруланған әскери бөлімдер бар болса – "Парад, ТҮЗЕЛ", "ТІК ТҰР", "Оңнан (солдан, маңдайшептен) қарсы алу үшін, қарауыл-ҒА" командаларын береді.

      Взвод командирінен және одан жоғары барлық командирлер қолын баскиіміне апарады. Құрама оркестр "Қарсы алу маршын" орындайды.

      26. Парад қолбасшысы қолын баскиіміне апара отырып, парадты қабылдаушыға автомобильмен жүріп келеді және баяндайды, мысалы: "Генерал-полковник мырза, Ақмола өңірлік гарнизонының әскерлері Қазақстан Республикасы Конституциясы күнін мерекелеуге арналған парадқа сапқа тұрғызылды. Парад қолбасшысы генерал-майор Майкеев".

      Парад қолбасшысы баяндау үшін тоқтаған кезде құрама оркестр ойнауын тоқтатады. Баяндау аяқталғаннан кейін парад қолбасшысы қолын баскиімінен түсірмей, саптың маңдайшебі алдынан (саптың сыртқы жағынан) және одан біршама кейін парадты қабылдаушыға ілесіп жүреді.

      27. Парадты қабылдаушы баяндауды қабылдап, сап маңдайшебінің алдыңғы жағынан әскерлерді көлікпен айналып өтеді, әскерлермен "Армысыздар, айбынды сарбаздар!" деп сәлемдеседі және оларды құттықтайды. Құрама оркестр парадты қабылдаушы сәлемдесу және құттықтау үшін тоқтаған уақытта ойнауын тоқтата отырып, "Қарсы алу маршын" орындайды.

      Сәлемдесуге әскерлер "Саулығыңызды тілейміз, қолбасшы мырза!" деп жауап береді, бұл ретте құттықтауға үш рет созылыңқы "ура" деп жауап береді.

      28. Парадты қабылдаушы әскерлерді көлікпен айналып өткеннен кейін парадты қабылдау орнына келген кезде әскерлер қайтадан (созылыңқы, дауыс сарынымен) "уралайды". Құрама оркестр салтанатты сипаттағы шығарманы орындайды.

      Парадты қабылдаушының нұсқауы бойынша парад қолбасшысы: "ЕРКІН ТҰР" командасын береді. Әскери бөлімдердің (бөлімшелердің) командирлері: "ЕРКІН ТҰР" командасын қайталайды, ал карабиндермен қаруланған бөлімшелердің командирлері: "Аяқ-ҚА" және одан кейін "ЕРКІН ТҰР" командасын береді.

      Құрама оркестрдің фанфаршылары (корнетшілері мен кернейшілері) "Барлығың тыңдаңдар" сигналын орындайды.

      29. "Барлығың тыңдаңдар" сигналы орындалғаннан кейін парадты қабылдаушы сөз сөйлейді (бұйрық оқиды). Сөз сөйлеу аяқталғаннан (бұйрық оқылғаннан) кейін әскерлер үш мәрте "уралайды", құрама оркестр Мемлекеттік Гимнді орындайды, онымен бір уақытта, егер ол көзделген болса, артиллериялық салют (от шашу) жасалады. Взвод командирінен бастап және одан жоғары барлық командирлер қолын баскиіміне апарады, ал әскерлер командасыз саптық қалыпты қабылдайды және Мемлекеттік Гимнді орындайды.

      Мемлекеттік Гимн орындалғаннан кейін фанфаршылар (корнетшілер мен кернейшілер) "Тоқтат" сигналын орындайды, взвод командирінен бастап және одан жоғары барлық командирлер қолын баскиімінен түсіреді, әскерлер "еркін тұр" күйін қабылдайды.

Әскерлердің салтанатты шерумен жүріп өту тәртібі

      30. Әскерлер салтанатты шерумен гарнизон бастығының бұйрығында көрсетілген тәртіппен жүріп өтеді.

      Салтанатты шерумен жүріп өту үшін парад қолбасшысы: "Парад, ТІК ТҰР", "Салтанатты ШЕРУГЕ", "РОТА (БАТАЛЬОН) БОЙЫНША", "Бір сызықтық (екі сызықтық) арақашықтықпен, бірінші рота (батальон) тура, қалғандары оң-ҒА", "Иық-ҚА", "Назар оңға, адым – БАС" командаларын береді.

      31. "Салтанатты ШЕРУГЕ" командасы бойынша бөлімшелердің командирлері саптан шығады және өз бөлімшелері маңдайшебінің алдына, ал әскери бөлімдердің командирлері мен олардың орынбасарлары – бас жағындағы бөлімшелер (әскери бөлімдер) командирлерінің алдында белгіленген арақашықтықта тұрады. Ту ұстаушылар мен ассистенттер алға шығады және белгіленген арақашықтықта, ал дағырашылар – бас жақтағы әскери бөлім (бөлімше) командирінің алдында 15-20 адымда тұрады.

      Әскерлердің салтанатты шерумен жүріп өту сызығын белгілеу үшін тағайындалған сызықтық білдірушілер саптық адыммен осы сызық бойымен бір-бірінен 15-20 адым қашықтықта өз орындарына тұрады.

      "РОТА (БАТАЛЬОН) БОЙЫНША" командасы бойынша әскери бөлімдер мен бөлімшелердің командирлері оңға бұрылады.

      Парад қолбасшысының "Иық-ҚА" командасы бойынша карабиндермен қаруланған әскери қызметшілер оларды "иыққа" күйіне алады (автоматтардың "кеудеге" күйі өзгермейді); ту ұстаушылар жауынгерлік туларды көтереді, Жауынгерлік Ту сабының төменгі ұшын тұғыр ұясына салады және қолдарымен сүйеп ұстап тұрады. Оркестр мен дағырашылар ойнауға дайындалады.

      "Кеудеге" күйіндегі автоматтармен қаруланған әскери қызметшілер "адым" алдын ала командасы бойынша оларды сол қолмен сағақ пен ұңғы бастырмасынан алады.

      32. Парад қолбасшысының "БАС" командасы бойынша дағырашылар мен бас жақтағы бөлімше қолбасшының соңынан қозғалысты шағын дағыраларды соғумен саптық адыммен бастайды.

      Қалған бөлімшелер қозғалысты белгіленген арақашықтықтарды сақтай отырып жүзеге асырады, бас жақтағы бөлімше тұрған жерге дейін жетеді, өз командирлерінің командасы бойынша солға бұрылады (оң иықпен алға енеді), түзеледі, белгіленген аралықты, арақашықтықты орнатады және "ТУРА" командасы бойынша алда келе жатқан бөлімшенің соңынан жүреді.

      Бөлімшелердегі оң жақ қапталдағылар сызықтық білдірушілер белгілеген сызық бойымен олардан бір адым артта жүреді.

      33. Парад қолбасшысы салтанатты шерумен жүріп өту үшін команда бере отырып, дағырашылардың (бас жақтағы әскери бөлімнің, бөлімшенің) алдында екі сызықтық арақашықтықта қозғалады. Парадты қабылдаушыға екі сызықтық жақын келгенде, ол қолын баскиіміне апарады және басын ол жаққа қарай бұрады, парадты қабылдаушының жанынан өткеннен кейін ол машинадан шығады және парадты қабылдаушыдан оңға қарай және біршама артта тұрады.

      34. Әскери бөлімдер салтанатты шерумен жүріп өткен кезде бас жағындағы әскери бөлімнің алдында келе жатқан бөлімше маңдайшебінің орта тұсы алдында бөлім командирі жүреді, одан кейін екі адымда – оның орынбасарлары (бір қатарда), орынбасарлардан кейін екі адымда – бөлімнің Жауынгерлік Туымен ту ұстаушы мен ассистенттер, бөлімнің Жауынгерлік Туынан кейін төрт адымда әскери бөлімдер (бөлімшелер) белгіленген арақашықтықтарда бірінен кейін бірі жүреді.

      35. Бас жақтағы бөлімше парадты қабылдаушыға төрт-бес сызықтық қашықтыққа жақындағанда, құрама оркестр маршты ойнай бастайды. Егер әскерлер парадына дағырашылар қатысатын болса, олар шағын дағыраларды соға отырып, бас жақтағы бөлімшенің алдында салтанатты шерумен өтеді. Оркестр марш орындауды бастағанда шағын дағыраларды соғу тоқтатылады.

      36. Парадты қабылдаушыға екі сызықтық қалғанда, әскери бөлімдер мен бөлімшелердің командирлері: "Назар оң-ҒА" командасын (сигналын) береді, қолын баскиіміне апарады және басын парадты қабылдаушы жаққа қарай бұрады. Оң жақ қапталдағылардан басқа, сапта тұрғанның барлығы бір уақытта басын сол жаққа қарай бұрады. Өтіп бара жатқан бөлімшенің командирі парадты қабылдаушыдан кейін үшінші сызықтықтан өткенде командирлер қолын баскиімінен түсіреді және басын тік қаратады. Сапта тұрғандардың барлығы бір уақытта басын тік қаратады.

      Ту ұстаушылар мен ассистенттер салтанатты шерумен жүріп өткен кезде басын парадты қабылдаушы жаққа бұрмайды.

      Әскери бөлімдердің (бөлімшелердің) командирлері парадты қабылдаушының жанына өткеннен кейін саптан шығады және парад қолбасшысынан оңға қарай бес адымда тұрады.

      37. Машиналарда салтанатты шерумен өтетін әскери бөлімдердің (бөлімшелердің) командирлері өз әскери бөлімдерінің (бөлімшелерінің) алдында автомобильдерде (мұнарада тұрып, жоғарғы люктері ашық броньды танк техникасында) жүреді және парадты қабылдаушыға үш сызықтық қалғанда, парадты қабылдаушы жаққа басын бұрумен бір уақытта қолын баскиіміне апарып, оған сәлемдеседі.

      Қалған танктердің (өздігінен жүретін зеңбіректердің) жоғарғы люктері жабық болуға тиіс.

      Автомобильдердің (тартқыштардың) кабиналарында болатын әскери қызметшілер салтанатты шерумен жүріп өту кезінде әскери сәлемдесуді орындамайды.

      Машиналардың ашық қораптарында болатын әскери қызметшілер парадты қабылдаушыға үш сызықтық қалғанда оған басын бұрумен сәлемдеседі.

      38. Әрбір әскери бөлім (бөлімше) парадты қабылдаушының жанынан өткеннен кейін, сол саппен белгіленген орынға дейін жүреді, ол жерден қажетті қайта сапқа тұрғызылғаннан кейін өз орналасқан жеріне жіберіледі.

      Соңғы әскери бөлім парадты қабылдаушыдан кейін бірінші сызықтықтан өткеннен кейін құрама оркестр ойнауын тоқтатады, оңға бұрылады және жүру кезінде маршты орындай отырып, сол жерден салтанатты шерумен бастапқы орнына жүріп өтеді. Әскери оркестр өткеннен кейін сызықтық білдірушілер кезекпен оркестр сабының соңына сапқа тұрып жүреді.

Әскерлердің қоғамдық іс-шараларға қатысуы

      39. Әскери бөлімдердің бөлімшелері тек гарнизон шекараларында қоғамдық іс-шараларға тартылуы мүмкін.

      Гарнизондық жиналыстар мен өзге де қоғамдық іс-шаралар өткізілген кезде әскерлердің оған қатысуы әрбір жекелеген жағдайда гарнизон бастығының (әскери бөлім командирінің) бұйрығымен айқындалады.

      40. Бұйрықта: іс-шараның мақсаты, мазмұны мен бағдарламасы, оған қатысу үшін тартылатын әскерлердің құрамы, киім нысаны, әскерлердің жиналу уақыты мен орны, әскери бөлімдердің (бөлімшелердің) жүру бағыттары, оларды сапқа тұрғызу және жүріп өту тәртібі, іс-шараны өткізу уақытындағы тәртіп пен қауіпсіздікті қамтамасыз ету мәселелері көрсетіледі.

3. Әскери құрметтер көрсету
Жалпы ережелер

      41. Құрметті қарауыл – салтанатты іс-шараларға, оның ішінде мемлекеттік ескерткіштердің ашылуына шығарылатын әскери нышандарға (Жауынгерлік Туға, Әскери-теңіз жалауына) әскери құрметтер көрсету үшін, халықаралық ұйымдар мен шетел мемлекеттерінің өкілдерін қарсы алу (шығарып салу) үшін, сондай-ақ осы Жарғының 48-тармағында көрсетілген адамдарды жерлеу кезінде тағайындалған бөлімше (команда).

      Жерлеуге тағайындалған құрметті қарауыл жекелеген жағдайларда құрметті эскорт болып қайта құрылуы мүмкін.

      42. Құрметті қарауыл құрамына бөлімшеден бастап ротаға дейінгі жаяу саптағы бөлімшелер (немесе оларға сәйкес бөлімшелер) және әскери оркестр тағайындалады.

      Құрметті қарауыл бастығы болып офицер тағайындалады.

      Қажет болған кезде құрметті қарауыл құрамынан жұпты сақшылар мен ту ұстаушылар қойылуы мүмкін.

      43. Құрметті қарауыл гарнизон бастығының, әскери бөлім командирінің бұйрығымен тағайындалады. Бұйрықта құрметті қарауылдың құрамы, киім нысаны мен қару-жарағы көрсетіледі. Құрметті қарауылға оқ-дәрілер берілмейді, ал салют ату үшін бос патрондар беріледі.

      Құрметті қарауыл гарнизон бастығына және оны тағайындаған әскери бөлімнің командиріне бағынады.

      44. Құрметті қарауыл сақшылары мен ту ұстаушылар ауысымы кемінде 15 минуттан кейін жүргізіледі. Ауыстыру үшін командалар берілмейді және бекетті өткізу жүргізілмейді.

      Құрметті қарауылдардың сақшылары мен ту ұстаушылар әскери сәлемдесуді орындамайды.

Олардың құрметіне құрметті қарауыл тағайындалған адамдарды
қарсы алу және ескерткіштерді ашу кезінде әскери құрметтер көрсету

      45. Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар бірінші басшыларының және Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы бастығының ерекше нұсқауы бойынша шетел мемлекеттерінің өкілдерін қарсы алу және шығарып салу үшін құрметті қарауыл Жауынгерлік Тумен (Әскери-теңіз жалауымен) өрістетілген екі қатарлы сапқа тұрғызылады. Ту ұстаушы мен ассистенттер қарауылдың оң жақ қапталынан кейін екі адымда, оркестр – Жауынгерлік Тудан оңға қарай үш адымда тұрады.

      Қарсы алынатын адам 40-50 адым жақындаған кезде карабиндермен қаруланған құрметті қарауыл бастығы: "Қарауыл, ТҮЗЕЛ", "ТІК ТҰР", "Оңнан (солдан, маңдайшептен) қарсы алу үшін, қарауыл-ҒА", ал автоматтармен қаруланғанға – "Қарауыл – ТҮЗЕЛ", "ТІК ТҰР", "Назар оң-ҒА (сол-ҒА, орта-ҒА)" командаларын береді.

      Осы командалар бойынша карабиндермен қаруланған құрметті қарауыл қаруды "қарауылға" алады және басын қарсы алынатын адам жаққа қарай бұрады, ал автоматтармен қаруланғандар тек қарсы алынатын адам жаққа қарай басын бұрады; оркестр "Қарсы алу маршын" орындайды; құрметті қарауыл бастығы қолын баскиіміне апарып (қылышты "қарауылға" күйіне келтіріп), қарсы алынатын адамға саптық адыммен келеді және оған дейін екі-үш адым қалғанда тоқтайды, қылышты "аяққа" күйіне түсіреді және баяндайды, мысалы: "Ресей Федерациясының Қорғаныс министрі мырза, Сіздің келу құрметіңізге құрметті қарауыл сапқа тұрғызылды. Қарауыл бастығы подполковник Исаев".

      Қарауыл бастығы баяндау үшін тоқтағанда оркестр ойнауын тоқтатады.

      Қарауыл бастығы баяндауын аяқтағаннан кейін қолын баскиімінен түсірместен (қылышын "аяққа" күйінде ұстап), оңға (солға) бұрылумен бір уақытта сол (оң) аяғымен жанына бір адым жасайды. Оркестр оның құрметіне құрметті қарауыл тағайындалған өкіл мемлекетінің мемлекеттік гимнін, одан кейін – Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Гимнін орындайды.

      Оркестр мемлекеттік гимндерді орындауды аяқтағаннан кейін қарауыл бастығы оның соңында бір-екі адымда жүре отырып және саптың сырт жағынан, қолын баскиімінен түсірместен (қылышын "аяққа" күйінде ұстап), қарауыл маңдайшебі бойымен қарсы алынатын адамға ілесіп жүреді.

      Сәлемдескеннен және қарауыл маңдайшебін айналып өткеннен кейін қарауыл бастығы қолын баскиімінен түсіріп (қылышын қынабына салып), карабиндермен қаруланған қарауыл үшін: "Аяқ-ҚА", "ЕРКІН ТҰР", ал автоматтармен қаруланғанға – "ЕРКІН ТҰР" командаларын береді және қарауылды үш (төрт) лекті сапқа қайта тұрғызады. Одан кейін қарауыл қарсы алынатын адамның жанынан оркестрмен салтанатты шерумен жүріп өтеді.

      46. Ескерткіштен ашуға уәкілетті адамды қарсы алу мен ілесіп жүру осы Жарғының 45-тармағында көрсетілген қағидалар бойынша жүзеге асырылады.

      Егер ескерткішті ашуға уәкілетті адам әскери қызметші болып табылса, онда оның сәлемдесуіне құрметті қарауылдың жеке құрамы Ішкі қызмет жарғысына сәйкес, ал қалған адамдардың сәлемдесуіне – ерекше нұсқау бойынша жауап береді.

      Ескерткіштен жамылғыны алар алдында қарауыл бастығы: "Қарауыл, ТІК ТҰР", "Назар орта-ҒА", ал егер қарауыл карабиндермен қаруланған болса, онда: "Қарауыл – ТІК ТҰР", "Назар орта-ҒА", "Қарауыл-ҒА" командаларын береді; оркестр Мемлекеттік Гимнді орындайды.

      Оркестр Мемлекеттік Гимнді орындауды аяқтағаннан кейін автоматтармен қаруланған қарауыл бастығы: "ЕРКІН ТҰР", ал карабиндермен қаруланғанға – "Аяқ-ҚА", одан кейін "ЕРКІН ТҰР" командаларын береді.

      Митинг аяқталғаннан кейін құрметті қарауыл мен оркестр (егер жағдай мүмкіндік берсе) қарауыл бастығының командасы бойынша үш (төрт) лекке сапқа қайта тұрғызылады және ескерткіш алдынан оркестрмен салтанатты шерумен жүріп өтеді. Құрметті қарауылдың сақшылары ерекше нұсқау бойынша алынады.

      47. Салтанатты отырысқа гарнизон бастығының (әскери бөлім командирінің) бұйрығы бойынша шығарылатын Жауынгерлік Туға (туларға) құрметті қарауыл мен сақшылар ауысымының санына байланысты екі-үш ту ұстаушы топ тағайындалады. Құрметті қарауылдың сақшылары (ассистенттер) Жауынгерлік Тудың (тулардың) екі жағына қатар тұрады және саптық қалыпты қабылдайды, бұл ретте автоматтар "кеудеге" күйінде (карабиндер "аяққа", қылыштар – "иыққа" күйінде) болады.

      Салтанатты отырыс өткізілетін орынға және әскери бөлімге кері қайтқанда Жауынгерлік Туға ілесіп жүру үшін туды алып жүретін взвод тағайындалады.

      Жауынгерлік Туды шығару және әкету Саптық жарғының талаптарына сәйкес жүргізіледі.

Жерлеу кезінде әскери құрметтер көрсету

      48. Жерлеу кезінде әскери құрметтер:

      1) Кеңес Одағының Батыры, "Халық Қаһарманы" атақтарына ие болған, "Отан" орденімен наградталған адамдарға, "Даңқ" (Слава) ордендерінің толық иегерлеріне;

      2) Ұлы Отан соғысына, әскери қызметтің жалпы ұзақтығына қарамастан Қазақстан Республикасының мүддесінде немесе бітімгершілік күштер бөлімшелерінің құрамында қарулы жанжалдарға және ұрыс қимылдарына, сондай-ақ терроризмге қарсы операцияға қатысушыларға;

      3) "полковник" (бірінші дәрежелі капитан) және одан жоғары әскери атақтағы запаста немесе отставкада болатын офицерлерге, сондай-ақ жоғары сержанттар құрамының адамдарына;

      4) әскери қызметте болуының жалпы ұзақтығы жиырма бес және одан көп жыл, әскери қызметтен әскери қызметте болудың шекті жасына толуы, денсаулық жағдайы бойынша немесе штаттың қысқартылуына байланысты босатылған аға офицерлер құрамының адамдарына;

      5) Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімдері негізінде мемлекет алдындағы ерекше еңбегі бар азаматтарға;

      6) әскери қызмет өткеру, әскери жиын кезінде қаза тапқан немесе әскери қызмет міндеттерін орындау нәтижесінде жаралануы, жарақаттануы, контузия алуы не ауыруы салдарынан қайтыс болған әскери қызметшілерге, сондай-ақ әскери міндеттілерге көрсетіледі.

      Егер қаза табу (қайтыс болу) қаза тапқанның (қайтыс болғанның) құқыққа қарсы іс-қимылдар жасау кезінде болса, әскери құрметтер көрсетілмейді.

      Ескерту. 48-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      49. Әскери қызметте болған уақытта қаза тапқан (қайтыс болған) әскери қызметшілерді жерлеуді ұйымдастыру олардың тікелей бастықтарына, ал оларды жерлеу кезінде құрметті эскорт тағайындалатын қалған адамдарды – гарнизон (жергілікті әскери басқару органы) бастығына жүктеледі.

      50. Әскери қызметшілерді жерлеу кезінде әскери құрметтер көрсету үшін тағайындалатын бөлімшелер (командалар) құрметті эскортты құрайды.

      Құрметті эскортқа:

      1) кіші офицерлер құрамының, кіші және аға сержанттар құрамының, қатардағы жауынгерлер құрамының адамдарын жерлеу кезінде – бөлімшеге дейін;

      2) аға офицерлер және жоғары сержанттар құрамының адамдарын жерлеу кезінде – взводқа дейін;

      3) Кеңес Одағының Батыры, "Халық Қаһарманы" атақтарына ие болған, "Отан" орденімен наградталған адамдарды, "Даңқ" ордендерінің толық иегерлерін, мемлекет алдында ерекше еңбегі бар азаматтарды, генералдарды (адмиралдарды), әскери бөлімдер мен құрамалардың командирлерін жерлеу кезінде – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы бастығының (аумағында жерлеу өткізілетін өңірлік қолбасшылық әскерлері қолбасшысының) ерекше нұсқауы бойынша ротаға дейін және одан жоғары тағайындалады.

      Взвод немесе одан көп құрамда тағайындалатын құрметті эскорт тысы жоқ және қаралы лентасы бар Мемлекеттік Тумен (Жауынгерлік Тумен) болуға тиіс.

      Ескерту. 50-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      51. Құрметті эскорттан басқа, жерлеуге:

      1) оркестр;

      2) мәйітке (мәйіт салынған табытқа) құрметті қарауыл;

      3) мәйітті (мәйіт салынған табытты) шығару және қабірге түсіру үшін 8-10 адам тағайындалады.

      Марқұмның мәйітін (мәйіт салынған табытты) тасымалдау үшін автомобиль бөлінеді.

      Кеңес Одағының Батыры, "Халық Қаһарманы" атақтарына ие болған, "Отан" орденімен наградталған адамдарды, "Даңқ" ордендерінің толық иегерлерін, мемлекет алдында ерекше еңбегі бар азаматтарды, генералдарды (адмиралдарды) жерлеу кезінде марқұмның мәйітін (мәйіт салынған табытты) тасымалдау үшін зеңбірек лафеті бөлінеді.

      Жерлеуді қашық елді мекендерде ұйымдастырған жағдайларда құрметті эскорттың құрамын, санын, қару-жарағы мен жабдығын гарнизон (жергілікті әскери басқару органының) бастығы айқындайды.

      Ордендер мен медальдарды алып жүру үшін ордені немесе медальдары бар әрбір жастықшаға бір адамнан тағайындалады, бұл ретте генералдар мен офицерлерді жерлеу кезінде ол үшін офицерлер, ал сержанттарды (старшиналарды), сарбаздарды (матростарды) жерлеу кезінде – сержанттар (старшиналар), сарбаздар (матростар) тағайындалады.

      Әрбір орден жеке жастықшаға тағылады. Медальдар бір жастықшаға бірнешеуден тағылуы мүмкін.

      Табыттың қақпағына баскиім бекітіліп қойылады. Марқұмның мәйітін (мәйіт салынған табытты) ұлттық өрнегін бас жағына қаратып, Мемлекеттік Тудың матасымен жабады.

      52. Өз әскери бөлімінде қаза тапқан (қайтыс болған) әскери қызметшіні жерлеуге құрметті эскортты және команданы осы бөлімнің командирі тағайындайды. Марқұмның мәйітін шығару және жерлеу уақыты мен орны туралы гарнизон бастығына хабарланады.

      Осы Жарлықтың 48-тармағында көрсетілген адамдар тұрақты қызмет орнынан (тұрғылықты жерінен) тыс жерде қайтыс болған жағдайда жерлеуге құрметті эскорт пен команданы қайтыс болған және жерлеу орны бойынша гарнизондардың (жергілікті әскери басқару органдарының) бастықтары тағайындайды.

      53. Егер қаза тапқан (қайтыс болған) әскери қызметшіні жерлеу басқа қалада немесе ауылда өткізілетін болса, марқұмның мәйітіне (мәйіт салынған табытқа) құрметті эскорт пен оркестр қала шегінде орналасқан теміржол (теңіз, өзен) учаскесі мен станциясына (портқа), әуежайға дейін ілесіп жүреді.

      Марқұмның мәйітін (мәйіт салынған табытты) жерлеу орнына дейін жол жүргенде ілесіп жүру үшін әскери бөлім командирінің немесе гарнизон (жергілікті әскери басқару органы) бастығының бұйрығымен кемінде төрт адам тағайындалады, оларға нұсқамадан өткен және өздерімен бірге: қайтыс болғаны туралы хабарлама; қайтыс болғаны туралы дәрігерлік куәлік; қайтыс болғаны туралы куәлік; инфекциялық сырқатының жоқтығы туралы анықтама; марқұмның отбасына оның қайтыс болу жағдайлары мазмұндалған, әскери бөлім командирінің қолы қойылған хат; қаза тапқанның (қайтыс болғанның) оралған және сүргілі мөрмен мөрленген заттары, құндылықтары мен наградалары болуға тиіс.

      Белгіленген жерге келгеннен кейін ілесіп жүрушілер жергілікті әскери басқару органының бастығына акті бойынша қаза тапқанның (қайтыс болғанның) құжаттарын, заттары мен құндылықтарын тапсыруға және жерлеуге өзі қатысуға міндетті.

      Онда жерленген күні мен орны көрсетілген, жергілікті әскери басқару органы бастығының елтаңбалы мөрімен расталған қайтыс болғаны туралы түбіртекті ілесіп жүрушілер қайтып оралғаннан кейін өз әскери бөлімінің штабына өткізеді.

      Жерлеу белгіленген пунктке марқұмның мәйітін (мәйіт салынған табыттың) немесе көліктің бір түрінен басқасына тиеу пункттеріне әкелу уақыты туралы тиісті гарнизон бастығына (жергілікті әскери басқару органының бастығына) әскери қызметші қаза тапқан (қайтыс болған) әскери бөлімнің командирі бір тәуліктен кешіктірмей хабарлауға тиіс.

      Марқұмның мәйітін (мәйіт салынған табытты) қарсы алу және жерлеу орнына дейін ілесіп жүру үшін осы Жарғының 50, 51-тармақтарына сәйкес жерлеуге құрметті эскорт және команда тағайындалады.

      54. Әскери қызметшінің қайтыс болғаны туралы әскери бөлімнің командирі қысқа мерзімде қаза тапқанның (қайтыс болғанның) жақын туыстарына және марқұм отбасының тұрғылықты жері мен әскерге шақырылу орны бойынша жергілікті әскери басқару органына хабарлауға міндетті.

      55. Гарнизон бастығы жерлеуге арналған құрметті эскорт пен команда тағайындалатын әскери бөлімнің командиріне олардың киім нысаны, келу уақыты мен орны туралы алдын ала хабарлайды.

      Офицерлер мен сержанттар (старшиналар) жерлеулерде күнделікті киім нысанында және гарнизон бастығының нұсқауы бойынша оларда сол жақ жеңінде қаралы таңғыш болуға тиіс.

      56. Марқұмның мәйітіне (мәйіт салынған табытқа) құрметті қарауылды қою уақытын гарнизон бастығы (әскери бөлімнің командирі) айқындайды.

      Қарауыл өз құрамынан екі жұп сақшы қояды. Сақшылардың бір жұбы марқұм мәйітінің (мәйіт салынған табыттың) екі жағына, бас жағында одан екі адымда, екінші жұп – марқұмның аяқ жағына тұрады. Сақшылардың әр жұбы екінші жұпқа қарама-қарсы, автоматтарын "кеудеге" (карабиндерін "аяққа") күйінде ұстап тұрады және саптық қалыпты қабылдайды.

      Сақшылардың сол жақ жеңінде қаралы таңғыш болуға тиіс.

      Мәйіттің (мәйіт салынған табыттың) жанындағы сақшылар осы Жарғының 44-тармағында көрсетілгендей ауысады.

      Рәсім уақытында және мәйітті (мәйіт салынған табытты) қабірге түсірген кезде сақшыларды ауыстыру жүргізілмейді.

      57. Марқұмға құрметтер көрсету үшін әскери бөлімнен және қоғамдық ұйымдардан өкілдер қатарынан құрметті сақшылар қойылуы мүмкін. Олар қарусыз, қаралы таңғыштармен, құрметті қарауылдың сақшылары жанында, құрметті қарауыл сақшыларының сырт жағында бір-екі адым арақашықтықта тұрады және әрбір 3-5 минут сайын ауысады.

      58. Мәйітті (мәйіт салынған табытты) шығару орнына келгеннен кейін құрметті эскорт өрістетілген саптың маңдайшебін мәйіт (мәйіт салынған табыт) шығарылатын жаққа қаратып сапқа тұрады. Оркестр эскорттан оңға қарай үш адымда тұрады.

      Құрметті эскорт жерлеу кезінде әскери сәлемдесуді орындамайды.

      59. Мәйітті (мәйіт салынған табытты) ғимараттан шығарған кезде алдыңғы жағында марқұмның портретін ұстаған әскери қызметші, одан кейін үш-бес адым арақашықтықта бірінен кейін бірі – ордендердің үлкендік ретімен марқұмның ордендері мен медальдарын ұстаған әскери қызметшілер, олардан кейін осынша арақашықтықта – гүлдестелерді ұстаған әскери қызметшілер. Содан кейін марқұмды шығарып салатын мәйітті (мәйіт салынған табытты) көтерген адамдар және құрметті қарауыл жүреді.

      Марқұмның мәйітін (мәйіт салынған табытты) шығарған сәтте құрметті эскорт бастығы өзінің саптағы орнынан кетпей: "ТІК ТҰР" (егер эскорт карабиндермен қаруланған болса: "ТІК ТҰР", "Қарауыл-ҒА") командасын береді, қолын баскиіміне апарады. Сапта тұрған барлық әскери қызметшілер басын мәйіт (мәйіт салынған табыт) жаққа қарай бұрады. Оркестр қаралы маршты орындайды.

      Саптан тыс тұрған әскери қызметшілер мәйітті (мәйіт салынған табытты) шығарған кезде саптық қалыпты қабылдайды және қолын баскиіміне апарады.

      60. Рәсім осы Жарғының 59-тармағында көрсетілген тәртіппен қозғалады. Құрметті қарауыл марқұмды шығарып салушы адамдардан кейін жүреді, одан кейін оркестр мен құрметті эскорт жүреді.

      Рәсім жаяу тәртіппен жылжыған кезде оркестр қаралы маршты үзіліс жасай отырып орындайды.

      Құрметті қарауылдың сақшылары мәйіттің (мәйіт салынған табыттың) екі жағында автоматтарын "кеудеге", карабиндерін "иыққа" күйінде ұстап жүреді; мәйітке (мәйіт салынған табытқа) автомобильмен ілесіп жүрген кезде – сақшылар отырған күйде, қаруларын тізелерінің арасында ұстайды.

      61. Жекелеген жағдайларда гарнизон бастығының ерекше нұсқауы бойынша мәйітті (мәйіт салынған табытты) шығаратын жерде және жерлеу орнына кіреберісте рәсім өтетін жолдың екі жағы бойына бір қатарлы немесе екі қатарлы жаяу саппен әскерлер сапқа тұрғызылуы мүмкін.

      62. Жерлеу орнына келгеннен кейін оркестр ойнауын тоқтатады.

      Құрметті эскорт пен оркестр қабірге маңдайшеппен сапқа тұрады.

      Гүлдестелерді, ордендер мен медальдарды ұстаған әскери қызметшілер, сондай-ақ құрметті қарауылдың сақшылары қабір жанындағы орындарға тұрады.

      63. Марқұмның мәйітін (мәйіт салынған табытты) қабірге түсірер алдында қаралы митинг ашылады. Қаралы митинг аяқталғаннан кейін Мемлекеттік Ту матасы шұғылалы күн мен қалықтап ұшқан қыран бейнесі жоғарыға қаратылып және бүгіссіз ұқыпты бүктеледі және марқұмның отбасына тапсырылады, оркестр қаралы маршты орындайды. Мәйітті (мәйіт салынған табытты) түсірген кезде Мемлекеттік Ту (Жауынгерлік Ту) еңкейтіледі, құрметті эскорт мәйітті (мәйіт салынған табытты) шығарған кездегідей, марқұмға құрметтер көрсетеді (осы Жарғының 59-тармағы). Құрметті эскорт құрамынан тағайындалған бөлімше бос патрондармен үш дүркін салют жасайды.

      Жекелеген жағдайларда Қорғаныс министрінің ерекше нұсқауы бойынша артиллериялық салют жасалуы мүмкін.

      Салюттің бірінші дүркіні жасалғанда оркестр Мемлекеттік Гимнді орындайды. Мемлекеттік Гимн орындалып болғаннан кейін бөлімшелер, егер орын мүмкіндігі болса, оркестрмен әскери сәлемдесуді орындаумен қабір алдынан жүріп өтеді. Сақшылар оркестр Мемлекеттік Гимнді орындап аяқтағаннан кейін немесе бөлімшелер жүріп өткеннен кейін алынады.

      Жерлеу кезінде әскери құрметтер көрсету рәсімі әрбір жағдайда қаза тапқан (қайтыс болған) адамның туыстарының немесе жерлеуді ұйымдастыратын адамдардың келісімі бойынша жүргізіледі.

      64. Наградталған және қайтыс болғаннан кейін наградталған қаза тапқандардың (қайтыс болғандардың) ордендері мен медальдары, құрметті атақтарына төсбелгілері, сондай-ақ оларды наградтау туралы құжаттар естелік ретінде сақтау үшін олардың отбасыларына (туыстарына) беріледі. Одан басқа, қаза тапқан (қайтыс болған) әскери қызметшінің наградалары экспонаттау және сақтау үшін мұражайларға берілуі мүмкін.

      Егер наградталған қаза тапқанның (қайтыс болғанның) отбасы (туыстары) болмаса, оның наградалары мен наградтау туралы құжаттары Қазақстан Республикасының Президентіне қайтарылады.

      65. Марқұмның мәйітін кремациялау жағдайында құрметті эскорт крематорий алдында, жерлеу рәсімі қозғалысының бағытына қарама-қарсы маңдайшеппен сапқа тұрғызылады. Оркестр эскорттан оңға қарай үш адымда сапқа тұрғызылады.

      Жерлеу рәсімі крематорийге жақындаған кезде оркестр қаралы маршты орындай отырып, марқұмның мәйітіне (мәйіт салынған табытқа) крематорийге дейін ілесіп жүреді.

      Қаралы митинг уақытында оркестр ойнауын тоқтатады.

      Кремациялау үшін марқұмның мәйітін (мәйіт салынған табытты) түсіру кезінде құрметті эскорт бастығының сигналдары бойынша Мемлекеттік Ту (Жауынгерлік Ту) еңкейтіледі, оркестр қаралы маршты орындайды, салют басталғанда – ойынын тоқтатады, тағайындалған бөлімше бос патрондармен үш дүркін салют жасайды. Салют аяқталғаннан кейін оркестр Мемлекеттік Гимнді орындайды.

Отанның азаттығы мен тәуелсіздігі үшін ұрыстарда, әскери борышын орындау кезінде қаза тапқан жауынгерлердің ескерткішіне және қабіріне гүл себетін (гүл шоғын, гүлдесте) қою кезінде әскери құрмет көрсету

      Ескерту. Кіші бөлімнің тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      66. Әскери бөлімдердің делегациялары Отанның азаттығы мен тәуелсіздігі үшін ұрыстарда, әскери борышын орындау кезінде қаза тапқан жауынгерлердің ескерткішіне және қабіріне гүл себетін (гүл шоғын, гүлдесте) қояды.

      Ескерту. 66-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      67. Мемлекеттік және әскери делегациялар гүл себетін (гүл шоғын, гүлдесте) қойған кезде гарнизон бастығының бұйрығымен гарнизонның әскери бөлімдерінің бір немесе бірнеше жауынгерлік туы бар қаруланған құрметті қарауыл және оркестр тағайындалады.

      Гүл себетін (гүл шоғын, гүлдесте) қоюға қатысатын құрметті қарауылдың, оркестр мен әскери қызметшілердің киім нысаны – салтанатты.

      Ескерту. 67-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      68. Ескерткішке (қабірге) гүл себетін (гүл шоғын, гүлдесте) қояр алдында құрметті қарауылдың құрамынан бір-екі жұп сақшы қойылады. Сақшылар саптық қалыпты қабылдайды, бұл ретте автомат – "кеудеге" (карабин – "аяққа") күйінде болады. Сақшыларды қою уақытын гарнизон бастығы белгілейді.

      Құрметті қарауыл ескерткіш (қабір) алдында оған маңдайшеппен немесе оң қапталмен (ескерткіштің немесе қабірдің орналасуына байланысты) сапқа тұрғызылады. Мемлекеттік Туды (Жауынгерлік Туды) алып жүруші топ құрметті қарауылдың оң жақ қапталына тұрады, оркестр Мемлекеттік Тудан (Жауынгерлік Тудан) оңға қарай сапқа тұрғызылады.

      Ескерту. 68-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      69. Гүл себетін (гүл шоғын, гүлдесте) ұстаған делегация белгіленген орынға сапқа тұрады және құрметті қарауылдың сап бойымен жүріп, ескерткішке (қабірге) қарай қозғала бастайды. Делегацияның алдында құрметті қарауылдың офицері жүреді. Одан кейін екі-үш қадам арақашықтықта гүл шоғын ұстаған адамдар (екі адам) және одан әрі сондай арақашықтықта үш-бес адамдық лекте делегация жүреді.

      Гүл себетін (гүл шоғын, гүлдесте) ұстаған делегация құрметті қарауылға 40 – 50 қадам жерге жақындағанда "кеудеге" күйінде болатын автоматпен қаруланған қарауыл бастығы: "Қарауыл, ТҮЗЕЛ", "ТІК ТҰР", "Назар ОҢ-ға (СОЛ-ға)", ал карабинмен қаруланғанға – "Қарауыл, ТҮЗЕЛ", "ТІК ТҰР", "Оңнан (солдан) қарсы алу үшін, қарауыл-ҒА" командасын береді.

      Құрметті қарауыл команданы орындап, гүл себетін (гүл шоғын, гүлдесте) ұстаған делегацияның қозғалысын басын бұрып шығарып салады. Оркестр қаралы-салтанатты әуенді орындайды. Мемлекеттік Ту (Жауынгерлік Ту) алға еңкейтіледі.

      Ескерту. 69-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      70. Ескерткішке (қабірге) жақындағанда делегация гүл себетін (гүл шоғын, гүлдесте) қояды және қаза тапқандарды бір минут үнсіздікпен еске алады.

      Бір минут үнсіздіктен кейін оркестр Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Гимнін орындайды.

      Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Гимнін орындау аяқталғаннан кейін гүл себетін (гүл шоғын, гүлдесте) қойған делегация ескерткіштен (қабірден) кетеді және өтіп бара жатқан қарауылға қарап сапқа тұрады, ал құрметті қарауыл қарауыл бастығының командасы бойынша жорықтық лекке қайта сапқа тұрады және оркестрдің салтанатты маршымен ескерткіштің (қабірдің) және гүл себетін (гүл шоғын, гүлдесте) қойған адамдардың алдынан жүріп өтеді.

      Ескерту. 70-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      71. Шет мемлекеттердің және үкіметтердің басшылары, сондай-ақ қорғаныс министрлері мен ресми әскери делегациялар гүл себетін (гүл шоғын, гүлдесте) қойған кезде осы Жарғының 66 – 70-тармақтарында жазылған тәртіп сақталады.

      Бұл ретте қаралы-салтанатты әуен тек делегация басшысымен келісу бойынша орындалады. Бір минут үнсіздіктен кейін делегациясы гүл себетін (гүл шоғын, гүлдесте) қоятын мемлекеттің гимні және Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Гимні (бір шумақтан) орындалады. Шетелдік әскери делегацияларды Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының өкілдері алып жүреді.

      Жауынгерлердің ескерткіштері мен қабірлеріне басқа шетелдік делегациялар гүл себетін (гүл шоғын, гүлдесте) қойған кезде құрметті қарауыл мен оркестр тағайындалмайды. Бұл жағдайда ескерткішке (қабірге) гарнизон бастығының бұйрығы бойынша бір-екі жұп сақшы қойылады, олар гарнизон бастығы белгілеген уақытта алынады. Қажет болған кезде гүл себетін (гүл шоғын, гүлдесте) қойылатын орынға дейін жеткізу үшін екі әскери қызметшімен бірге офицер бөлінеді.

      Ескерту. 71-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

4. Әскерлердің табиғи және техногендік сипаттағы төтенше
жағдайларды және олардың салдарларын жоюға қатысуы

      72. Төтенше жағдай – адамдардың құрбан болуына, адамдардың денсаулығына немесе қоршаған ортаға зиян келтіруге, елеулі материалдық нұқсанға және адамдардың тыныс-тіршілігі жағдайларының бұзылуына әкеп соғуы мүмкін немесе әкеп соққан аварияның, өрттің, қауіпті өндірістік факторлардың зиянды әсерінің, қауіпті табиғи құбылыстың, апаттың, дүлей немесе өзге де зілзаланың салдарынан қалыптасқан белгілі бір аумақтағы жағдай.

      Төтенше жағдайларды жою үшін ішкі істер органдарының, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың күштері мен құралдарын, қоғамдық бірлестіктер мен халықты тарту, Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін қолдану Қазақстан Республикасының заңдарына және төтенше жағдайларды жою жөніндегі іс-қимыл (өзара іс-қимыл) жоспарларына сәйкес жүзеге асырылады.

      Қазақстан Республикасы Президентінің шешімдері негізінде Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы бастығының және басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың тиісті басшыларының бұйрықтарымен әскери бөлімдер төтенше жағдайларды және олардың салдарын жоюға, адамдардың өмірін құтқаруға және зардап шеккен адамдарға көмек көрсетуге тартылуы мүмкін.

      73. Төтенше жағдайларды және олардың салдарларын жою үшін немесе халыққа көмек көрсету үшін бөлінген әскерлерге гарнизон бастығы тапсырма қояды, онда мыналар көрсетіледі: әрбір әскери бөлім (бөлімше) қандай командирдің (бастықтың) бағынысына баратыны, қозғалыс тәсілі, берілетін техникалық құралдар, қойылған тапсырманың орындалу мерзімі, қару-жарақ, киім нысаны мен жабдықталым тәртібі.

      74. Тағайындалған орынға келгені туралы әскери бөлім (бөлімше) командирі, ол қарамағына тағайындалған лауазымды адамға жедел баяндайды және оның нұсқауы бойынша қойылған міндеттің орындалуын ұйымдастырады.

      Егер авария, апат немесе табиғи зілзала болған жерде қарамағына әскерлер тағайындалған лауазымды адам болмаса, әскери бөлімнің (бөлімшенің) командирі өз іс-қимылын мемлекеттік жергілікті басқару органдарымен және олардың өкімі бойынша бөлінген күштермен келісе отырып, қойылған тапсырманы дербес орындауға кіріседі.

      Қойылған тапсырманың орындалғаны туралы әскери бөлімнің (бөлімшенің) командирі гарнизон бастығына және өзінің тікелей бастығына баяндайды.

      75. Авария, апат немесе табиғи зілзала болған жерде қалған немесе одан шығарылған мүлікті күзету үшін төтенше жағдайлардың немесе оның салдарларын жою үшін бөлінген әскери бөлім командирінің бұйрығымен уақытша қарауылдар тағайындалады.

      Осы қарауылдар олар тағайындалған әскери бөлімнің (бөлімшенің) командиріне, гарнизон бастығы және қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге бағынады және қызметті жалпы негіздерде өткереді.

      76. Әскери бөлімдерді, бөлімшелерді немесе командаларды мемлекеттік жергілікті басқару органдарының өкілдеріне бағындыруға жол берілмейді.

5. Гарнизондық наряд
Жалпы ережелер

      77. Гарнизондық наряд көшелерде және гарнизонның басқа да қоғамдық орындарында әскери қызметшілер арасында әскери тәртіп пен реттілікті ұстау, гарнизондық объектілерді күзету мен қорғау үшін, сондай-ақ әскери бөлімдердің көлік құралдары жүргізушілерінің (механик-жүргізушілерінің) жол жүру қағидаларын сақтауын бақылау және гарнизон қызметінің басқа да міндеттерін орындау үшін тағайындалады.

      Әскери полиция органдарының штаттық құрылымы мен саны болуға мүмкіндік болатын гарнизондарда Қазақстан Республикасының заңнамасымен айқындалған міндеттер ауқымында гарнизонда қызмет өткеру гарнизонның әскери полициясына жүктеледі.

      Әскери бөлімдердің командирлері (бастықтары) гарнизондық қызметті ұйымдастыру және өткеру мәселелері бойынша гарнизон бастығына бағынады.

      Гарнизондық нарядтың құрамына:

      1) қарауылдар бойынша кезекші (командирі гарнизон бастығы болып табылатын әскери бөлім бойынша кезекші);

      2) қарауылдар бойынша кезекшінің көмекшісі;

      3) гарнизондық қарауылдар;

      4) кезекші бөлімше;

      5) гарнизондық патрульдер;

      6) жол жүру қағидаларының сақталуын бақылау бекеттері (жол жүруді реттеуші) тағайындалуы мүмкін.

      Әскери бөлімдердің командирлері әскери полиция бөлімшелері болмағанда жол жүруді реттеушілерді даярлауға жауапты болады.

      Қажет болған кезде гарнизон бастығы гарнизондық нарядтың құрамын өзгертеді.

      78. Гарнизондық наряд нарядқа түсер алдында бір тәуліктен кешіктірілмей тағайындалады. Ол осы наряд тағайындалған әскери бөлімдерден көлік құралдарымен қамтамасыз етіледі.

      79. Гарнизондық наряд тағайындалатын әскери бөлімдердің (бөлімшелердің) командирлері жеке құрамды іріктеу мен орналастыруға, оның қызметті өткеруге даярлығына, нұсқау беруге уақтылы жіберу мен таралымға келуіне, кезекші бөлімшенің ұдайы әзірлігіне және белгіленген орынға шақыру бойынша оның уақтылы келуіне жауапты болады.

      80. Гарнизонның штаб бастығы әр айға гарнизондық нарядтың ведомосын (3-қосымша) жасайды, оны гарнизон бастығы бекітеді.

      Гарнизондық нарядтың ведомосынан үзінді-көшірмелер жаңа ай басталғанға дейін он тәулік бұрын қызмет өткеруге тартылатын барлық әскери бөлімдерге жіберіледі.

      Гарнизондық нарядтың ведомосындағы әрбір өзгеріс туралы гарнизон бастығы әскери бөлімдердің командирлеріне уақтылы хабарлайды.

      81. Нарядқа түсер алдында әскери бөлімнің штабында қарауылдар бойынша кезекшіге, гарнизондық патрульдердің бастықтарына және жол жүру қағидаларының сақталуын бақылау жөніндегі бекетшілерге (жол жүруді реттеушілерге) нұсқама беріледі, олардың негізінде гарнизонның штаб бастығы қарауылдар бойынша кезекшіге бұрынғы және жаңа парольдері бар жазбаны, патрульдер бастықтарына – қозғалыс бағыты, патрульдеу уақыты, ерекше міндеттері көрсетілген патруль бастығының куәлігін, ал жол жүру қағидаларының сақталуын бақылау жөніндегі әрбір бекетшіге (жол жүруді реттеушілерге) – жол жүру қағидаларының сақталуын бақылау жөніндегі бекетшінің (жол жүруді реттеушінің) куәлігін (4-қосымша) береді.

      82. Қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіде, оның көмекшісінде, патруль және жол жүру қағидаларының сақталуын бақылау жөніндегі бекеттің құрамында (жол жүруді реттеушілерде) кеудесінің сол жағында тиісті жазуы бар төсбелгісі, одан басқа жол жүру қағидаларының сақталуын бақылау жөніндегі бекетшілерде (жол жүруді реттеушілерде) реттеушінің бағдартаяғы болуға тиіс.

      83. Гарнизондық нарядты тағайындау, даярлау және қамтамасыз ету Ішкі қызмет жарғысында белгіленген тәуліктік нарядты тағайындау, даярлау және қамтамасыз ету тәртібіне сәйкес жүргізіледі.

Гарнизонның кезекші бөлімшесі

      84. Гарнизонның кезекші бөлімшесі гарнизондық қарауылдарды күшейту немесе гарнизонда өрт, табиғи зілзала және өзге де оқиғалар болған кезде жедел шақырту жағдайында гарнизон бастығының бұйрығымен тағайындалады.

      Бұйрықта оның құрамы, қару-жарағы, оқ-дәрілермен, қажетті мүлікпен және көлік құралдарымен қамтамасыз етілуі, киім нысаны мен демалу тәртібі көрсетіледі.

      Кезекші бөлімшені шаруашылық жұмыстарын орындау үшін пайдалануға жол берілмейді.

      Үлкен гарнизондарда бірнеше кезекші бөлімше тағайындалуы мүмкін.

      85. Кезекші бөлімше әрбір тәулікке, гарнизон бастығы бекіткен кестеге сәйкес, әдетте, гарнизондық қарауылдар тағайындалған сол әскери бөлімнен тағайындалады және гарнизон бастығына және қарауылдар бойынша кезекшіге бағынады.

      Кезекші бөлімшені шақыруды гарнизон бастығы немесе қарауылдар (гарнизон бастығына бағынысты әскери бөлім) бойынша кезекші жүргізеді.

      Кезекші бөлімшені шақырған кезде: қайда, қай уақытқа және кімнің қарамағына келуі, сондай-ақ өзімен бірге қандай мүлік, жабдық, қару-жарақ, оқ-дәрілер саны болуға тиіс және оларды беру тәртібі көрсетіледі.

      Кезекші бөлімшеге оқ-дәрілер әскери бөлім командирінің (штаб бастығының) немесе әскери бөлім бойынша кезекшінің бұйрығымен беріледі.

      Кезекші бөлімшені шақырумен бір уақытта гарнизон бастығының бұйрығымен, егер қажет болса, жаңа кезекші бөлімше тағайындалады.

      86. Кезекші бөлімшемен сабақтар өз әскери бөлімі орналасқан жерге жақын жерде өткізіледі. Кезекші бөлімшенің орналасқан жері және оны шақыру тәртібі әскери бөлім бойынша кезекшіге және қарауылдар бойынша кезекшіге белгілі болуға тиіс.

      87. Кезекші бөлімше белгіленген орынға келгеннен кейін қарауылдар бойынша кезекшінің (гарнизон бастығына бағынысты әскери бөлімнің) немесе оның қарамағына тағайындалған адамның нұсқауы бойынша әрекет етеді.

Гарнизондық патрульдер

      88. Әрбір гарнизонда көшелерде және басқа да қоғамдық орындарда, гарнизонға жақын орналасқан елді мекендердің теміржол (теңіз, өзен) учаскелері мен станцияларында (порттарда), әуежайларында тәртіп орнату және әскери қызметшілердің әскери тәртіпті сақтауын бақылау үшін, сондай-ақ объектілердің сақталуын қамтамасыз ету үшін әскери полиция бөлімшелерінен, ал олар болмаған жағдайда немесе оларды күшейту үшін – гарнизонның әскери бөлімдерінен патрульдік наряд (патруль) тағайындалады. Патрульдеу, әдетте, Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың әскери полициясы органдарына жүктеледі, олар міндеттерді әскери полиция органдары туралы заңнамаға сәйкес атқарады. Әскери полиция органдары жоқ гарнизондарда гарнизондық патрульдер әскери бөлімдер құрамынан гарнизон бастығының бұйрығымен тағайындалады, қажет болған кезде бірлескен патрульдер тағайындалуы мүмкін.

      Патруль – бұл бағдарды аралау (жүріп өту) немесе оның жекелеген учаскелерін тексеру жолымен орындайтын, құрамында екі немесе бірнеше әскери қызметші бар жылжымалы наряд.

      Қазақстан Республикасының заңнамасымен оларға құқық тәртібін қамтамасыз ету жөніндегі функциялар жүктелген органдардың, сондай-ақ олардың кезекші бөлімшелерінің (жедел топтарының) патрульдік-бекеттік қызметін ұйымдастыру және өткеру ерекшеліктері Қарулы Күштер, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар басшыларының бұйрықтарымен бекітілген патрульдік-бекеттік қызметтерді ұйымдастыру туралы, қоғамдық тәртіп пен қауіпсіздікті күзетуді қамтамасыз ету жөніндегі нормативтік құқықтық актілердің талаптарымен айқындалады. Патрульдеу тәртібін тиісті органның командирі (бастығы) айқындайды.

      89. Әскери бөлімдерден патрульдер бір тәулікке немесе тек күннің немесе түннің белгіленген уақытына тағайындалады және олар жаяу немесе автомобильдерде болуы мүмкін. Бір тәулікке тағайындалған патруль гарнизон бастығы айқындаған тәртіппен патрульдеуді демалумен кезектестіріп қызмет өткереді.

      Қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшінің жанында көлік құралы бар резервтегі патруль тағайындалады.

      Гарнизондық патрульдер гарнизон бастығына және қарауылдар бойынша кезекшіге бағынады. Қарауылдар бойынша кезекші тағайындалмаған гарнизондарда патрульдер олар тағайындалған әскери бөлім бойынша кезекшіге бағынады.

      Теміржол (теңіз, өзен) учаскелері мен станциялары (порттары), әуежайлар аудандарында патрульдеу үшін тағайындалған гарнизондық патрульдер, одан басқа теміржол (теңіз, өзен) учаскесінің және станциясының (портының), әуежайдың әскери комендантына бағынады.

      90. Патруль патруль бастығынан және екі-үш патрульден тұрады.

      Патруль бастығы болып патрульге жүктелетін міндеттерге байланысты офицер немесе сержант (старшина) тағайындалуы мүмкін.

      Теміржол (теңіз, өзен) учаскелері мен станциялары (порттары), әуежайлар аудандарында қызмет өткеретін патрульдер бастығы болып офицерлер тағайындалады.

      Патрульдер тәртіпті, талап қоя білетін, саптық жағынан жинақы және дене бітімі дамыған сарбаздар (матростар) немесе сержанттар (старшиналар) қатарынан және әдетте, бір бөлімшеден тағайындалады.

      91. Гарнизондық патрульдің қару-жарағы мен киім нысанын гарнизон бастығы белгілейді. Патрульдердің бастықтары – келісімшарт бойынша әскери қызметшілер әдетте, екі жарақтандырылған оқжатары бар пистолеттермен қаруланады, ал қалған жеке құрам жағдайдың шарттарына байланысты қарусыз немесе қарумен болуы мүмкін.

      Қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшімен байланысу үшін патруль байланыс құралдарымен қамтамасыз етіледі.

      92. Патрульдеу сұлбасын және патрульдерге нұсқаулықтарды гарнизон штабының бастығы жасайды және оны гарнизон бастығы бекітеді, ал әскери полиция органдарында, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда осы органдардың командирлері (бастықтары) бекітеді, гарнизон бастығымен және өзара іс-қимыл жасайтын құқық қорғау органдарымен келісіледі.

      Патрульдеу сұлбасында: патрульдер қозғалысы бағдарының бірнеше нұсқасы; қоғамдық орындардың, жаппай демалу орындарының (кинотеатрлар, парктер және басқалар) орналасуы; қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшімен, сондай-ақ құқық қорғау органдарымен байланыс жасау үшін телефондардың орналасқан жерлері көрсетіледі.

      Патрульдерге нұсқаулықта: патрульдердің міндеттері; олардың әрбір бағдарда қызмет өткеру ерекшеліктері; құқық қорғау органдарымен өзара іс-қимыл тәртібі; байланыс тәсілдері мен қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге баяндау тәртібі көрсетіледі.

Гарнизондық наряд адамдарының құқықтары мен міндеттері
Қарауылдар бойынша кезекші мен оның көмекшісі

      93. Гарнизондық қарауылдарға тікелей басшылық жасау үшін лауазымы бойынша рота (батарея) командирінен төмен емес гарнизон әскери бөлімдерінің офицерлері қатарынан қарауылдар бойынша кезекші және кіші офицерлер қатарынан оның көмекшісі тағайындалады.

      Бір гарнизондық қарауыл бар гарнизондарда гарнизон бастығының бұйрығымен қарауылдар бойынша кезекшінің міндеттері қарауыл тағайындалатын әскери бөлім бойынша кезекшіге жүктелуі мүмкін.

      Кезекші мен оның көмекшісі қызмет өткеру үшін арнайы жабдықталған орында болады. Олар екі жарақтандырылған оқжатары бар пистолеттермен қаруланады.

      94. Қарауылдар бойынша кезекші гарнизондық нарядтың қызметті дұрыс өткеруіне жауап береді. Ол гарнизон бастығына бағынады.

      Қарауылдар бойынша кезекші:

      1) белгіленген уақытта гарнизонның штаб бастығына келуге, қарауылдар бойынша кезекші болып тағайындалуы туралы нұсқаманы беруге, бұрынғы және жаңа парольдері бар жазбалар мен қажетті нұсқаулар алуға;

      2) ауысатын қарауылдар бойынша кезекшіге өзін таныстыруға және оған бұрынғы парольді хабарлауға;

      3) гарнизондық наряд ведомосын, бекеттердің орналасу сұлбасын, бекеттер табельдерін, қарауылдар бастықтарының нұсқаулықтарын және қарауылдар бойынша кезекшінің нұсқаулығын зерделеуге;

      4) Ішкі қызмет жарғысында көрсетілген тәуліктік нарядтың таралымын өткізу тәртібіне сәйкес гарнизондық нарядтың таралымын өткізуге;

      5) оған бөлініп берілген үй-жайда болуға; қызметтік істермен кеткен кезде өзінің көмекшісіне қайда және қай уақытқа кететінін хабарлап, оны орнына қалдыруға;

      6) тәулігіне екі реттен жиі емес (оның ішінде түнде бір рет) гарнизондық қарауылдардың қызмет өткеруін жеке өзі тексеруге, бұл ретте түнгі уақытта, ал нашар көрінетін кезде және күндіз жауынгерлік машиналар (қару-жарақ пен әскери техника) тұрақтарын қарап шығуға және анықталған кемшіліктерді дереу жоюға шаралар қабылдауға;

      7) ауа райының жағдайына байланысты бекеттерде болу ұзақтығының өзгеруі туралы нұсқаулар беруге;

      8) қарауылдар күзететін объектілерді ашуға наряд негізінде қарауылдардың бастықтарына осы объектілерді ашуға рұқсат беруге;

      9) гарнизон бастығын және оның тікелей бастықтарын қарсы алуға және оларға баяндауға, мысалы: "Полковник мырза, менің кезекшілігім уақытында оқиғалар болған жоқ. Қарауылдар бойынша кезекші капитан Омаров";

      10) қарауылдарды тексеру үшін келген адамдардың жеке басының куәліктері мен қарауылдарды тексеруге құқық беретін біржолғы куәліктерін алдын ала тексеруге, оларға ілесіп жүруге немесе ілесіп жүру үшін өзінің көмекшісін жіберуге;

      11) гарнизон кезекші бөлімшесінің дабыл немесе шақыру бойынша іс-қимылдарға әзірлігін тексеруге міндетті.

      Әскери полиция бөлімшелерінің штат санымен оларға құқық тәртібін және әскери көлік құралдарының жол жүру қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі міндеттерді орындау мүмкін болмаған гарнизондарда гарнизондық патрульдердің қызметіне басшылық жасау және жол жүру қағидаларының сақталуын бақылау жөніндегі міндеттер гарнизон бастығының бұйрығымен қарауылдар бойынша кезекшіге жүктеледі.

      95. Таралым аяқталғаннан кейін қарауылдар бойынша жаңа кезекші ауысатын кезекшіден тізімдемеде көрсетілген құжаттарды қабылдайды. Қарауылдар бастықтары ауысымның жүргізілгені туралы баяндағаннан кейін қарауылдар бойынша кезекшілер гарнизон бастығына, ал ол болмағанда – гарнизонның штаб бастығына кезекшілікті тапсыру және қабылдау туралы баяндайды, мысалы: "Генерал-майор мырза, капитан Солоненко қарауылдар бойынша кезекшілікті тапсырды". "Генерал-майор мырза, капитан Егізбаев қарауылдар бойынша кезекшілікті қабылдады". Содан кейін жаңа кезекші кезекшілікті қабылдау кезінде анықталған барлық кемшіліктер туралы, ал бұрынғы кезекші – қарауылдардың қызметті өткеруі және анықталған кемшіліктерді жою үшін қабылданған шаралар туралы, қарауылдар күзететін объектілерді ашу және жабу туралы, сондай-ақ егер олар болса, өткен тәулік ішіндегі оқиғалар туралы хабарлайды. Баяндаудан кейін жаңа кезекші осы жазбалары бар кезекшілікті қабылдау және тапсыру кітабын гарнизон бастығына қарауға ұсынады.

      96. Гарнизондық қарауылдардың біреуінде оқиға болған жағдайда, қарауыл бойынша кезекші дереу оқиға орнына барады, егер қажет болса, ол гарнизон бастығының рұқсатымен кезекші бөлімшені немесе оның бір бөлігін шақыртады, ал өрт шыққан кезде одан басқа, өрт сөндіру командасын және азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшелерін шақыртады.

      Қарауылдардағы оқиғалар туралы және қабылданған шаралар туралы қарауылдар бойынша кезекші дереу гарнизон бастығына баяндайды және қарауыл тағайындалған әскери бөлімнің командиріне хабарлайды.

      Ескерту. 96-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      97. Егер қарауылдар бойынша кезекші кенеттен сырқаттанса, ол бұл туралы гарнизон бастығына баяндайды және оның нұсқауы бойынша әрекет етеді.

      Қарауыл бастығы кенеттен сырқаттанған кезде қарауылдар бойынша кезекші оның міндеттерін қарауыл бастығының көмекшісіне (таратушыға) жүктейді немесе сырқаттанғанды ауыстыру үшін әскери бөлімнен жаңа қарауыл бастығын шақыртады, онымен бірге қарауылдық үй-жайға барады және қарауылды қабылдауға басшылық жасайды. Жаңа қарауыл бастығына қарауылдар бойынша кезекші қолданыстағы парольді хабарлайды және болған жағдай туралы дереу гарнизон бастығына баяндайды.

      98. Объектілерді, оларды жабдықтаудағы кемшіліктері үшін қарауылдар күзетке қабылдамаған жағдайларда қарауылдар бойынша кезекші ол туралы дереу гарнизон бастығына баяндайды, одан кейін кемшіліктерді жою үшін күзетілетін объектінің бастығын шақыртады.

      99. Қарауылдар бойынша кезекшінің көмекшісі қарауылдар бойынша кезекшіге бағынады.

      Ол:

      1) белгіленген уақытта нұсқау алу үшін гарнизонның штаб бастығына келуге;

      2) гарнизондық нарядтың ведомосын, бекеттердің орналасу сұлбаларын, бекеттер табельдерін, қарауылдар бастықтарына нұсқаулықтар мен қарауылдар бойынша кезекшіге нұсқаулықты зерделеуге;

      3) гарнизондық нарядтың таралымын өткізуге қатысуға;

      4) қарауылдар бойынша кезекшінің бөлмесіндегі құжаттаманы, мүлік пен мүкәммалды тізімдеме бойынша қабылдауға;

      5) қарауылдар бойынша кезекшінің бұйрығы бойынша қарауылдардың қызмет өткеруін тексеруге, кемшіліктерді жою туралы шаралар қабылдауға және ол туралы қарауылдар бойынша кезекшіге баяндауға;

      6) қарауылдар бойынша кезекшінің міндеттерін ол болмағанда өткеруге міндетті.

      100. Қарауылдар бойынша кезекшіге және оның көмекшісіне кезекшілік уақытында гарнизон бастығы белгілеген уақытта әрқайсысына 4 сағаттан, аяқкиімсіз, жабдықты алмай және шешінбей, кезекпен жатып демалуға (ұйықтауға) рұқсат етіледі.

Гарнизондық патруль бастығы

      101. Гарнизондық патруль бастығы патрульдердің қызметті дұрыс өткеруіне, патрульдеу бағдарында тәртіпті ұстауға, әскери қызметшілердің әскери тәртіпті сақтауына және гарнизондық объектілердің сақталуына жауап береді.

      Ол:

      1) белгіленген уақытта гарнизонның штаб бастығына нұсқау алуға келуге және қажетті құжаттарды зерделеуге;

      2) патруль міндеттерін білуге және патрульдердің қызмет өткеруіне басшылық жасауға;

      3) әскери қызметшілердің әскери тәртіптің талаптарын орындауын және әскери киім нысанын кию қағидаларын сақтауын бақылауға;

      4) әскери тәртіпті бұзған, әскери атағы бойынша өзімен тең және кіші әскери қызметшілерге ескерту жасауға, қажетті жағдайларда олардың құжаттарын тексеруге, ал егер қажет болса, оларды ұстауға және қарауылдар бойынша кезекшіге жіберуге;

      5) бастықтар мен атағы үлкендерге тәртіпті қалпына келтіруде жәрдемдесуге және олардың талап етуі бойынша әскери тәртіпті бұзған әскери қызметшілерді қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге жіберуге;

      6) қарауылдар бойынша кезекшілермен, сондай-ақ құқық қорғау органдарының бекеттерімен байланысу үшін өз бағдарындағы телефондардың орналасуын білуге және қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге патрульдеу барысы туралы белгіленген уақытта баяндауға;

      7) көшелерде және қоғамдық орындарда азаматтық адамдар арасында тәртіпті ұстауда құқық қорғау органдарының қызметкерлеріне көмек көрсетуге;

      8) ұсталған және қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге жіберілген әскери қызметшілердің тізімін жүргізуге, патрульдеу мерзімі аяқталғаннан кейін қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге тізімді ұсынуға және патрульдеуге құқық беретін куәлікті тапсыруға, өз әскери бөліміне патрульдермен қайтып оралуға және бөлім бойынша кезекшіге міндеттің орындалғаны туралы баяндауға;

      9) құқық бұзушылықтар (оның ішінде қылмыстар) немесе тәртіптік теріс қылықтар жасаған әскери қызметшілерді ұстауға және өз іс-қимылдарымен жолын кесуге;

      10) мас күйінде қоғамдық тәртіпті бұзған және лайықсыз мінез-құлық көрсеткен, сондай-ақ әскери қызметшінің жеке басын растайтын құжаттары болмаған жағдайда әскери қызметшілерді ұстауға;

      11) объектілердің сақталуын қамтамасыз ету жөніндегі міндеттерді орындаған кезде оларға қадағалау жүргізуге, олардың сақталуына қауіп төнген жағдайда қарауыл (әскери бөлім) бойынша кезекшіге хабарлауға міндетті.

      Жоғарыда аталған жағдайларды қоспағанда, патруль бастығының атағынан үлкен әскери атақтағы әскери қызметшілерді ұстауға жол берілмейді.

      Әскери қызметшіні ұстаған кезде патруль бастығы оны қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге жеткізу жөнінде шаралар қабылдайды, бұл ретте ол әскери қызметшіден қандай да бір түсінік талап етпеуге тиіс.

      102. Патруль ілтипатты, әдепті, сыпайы, "Сіз" деп тіл қатуы, өз талаптарын, ескертулерін сендіру нысанында айтуға тиіс. Оның іс-қимылдары әскери қызметшілер үшін заңды және түсінікті болуға тиіс. Патрульдер әскери қызметшілермен сөйлескенде сабырлық, шыдамдылық пен парасаттылық танытуға міндетті. Олар қарсы сөз қайтармауы және дауласпауы, өзін-өзі ұстауы, дөрекілікке дөрекілікпен жауап бермеуге және өз іс-қимылдарында жеке басының жек көру сезімін басшылыққа алмауға тиіс.

      Әскери атағы бойынша тең немесе кіші әскери қызметшімен сөйлескенде патруль бастығы оның әскери атағын, өзінің лауазымын атайды және тиісті талаптар қояды, мысалы: "Капитан мырза, мен – патруль бастығы капитан Уәлиевпін. Сіз әскери киім нысанын киіп жүру тәртібін бұздыңыз. Кемшілікті жойып, команда бойынша баяндауыңызды сұраймын".

      103. Егер мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметші, олар сейілдемеде болған кезде әскери киім нысанын кию қағидаларын өрескел бұзса немесе өзге де әскери тәртіпті бұзса, патруль бастығы осындай әскери қызметшілердің сейілдемесін тоқтатады және оларды патрульдің ілесіп жүруімен қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге жібереді немесе шаралар қабылдау үшін өзінің әскери бөліміне (бөлімшесіне) қайтарады. Сейілдеме жазбалары бойынша басқа гарнизоннан келген әскери қызметшілер де ұсталады және қарауылдар бойынша кезекшіге жіберіледі. Ұстау уақыты мен себебі туралы патруль бастығы әскери қызметшінің сейілдеме жазбасына жазады.

      Әскери қызметшіні ұстаған кезде ол бағынбаған жағдайда патруль бастығы өзі немесе патруль құрамы әскери қызметшіні мәжбүрлеу тәртібімен қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге әкеледі.

      Қару қолдану ең соңғы шара болып табылады және оған тек Ішкі қызмет жарғысында мазмұндалған жағдайларда және тәртіппен жол беріледі.

      Ұсталған әскери қызметшілерден белгіленген тәртіппен суық және атыс қаруы, оқ-дәрілер, азаматтық айналымда тыйым салынған заттар, сондай-ақ жеке басын куәландыратын құжаттар алынады, оларды патруль бастығы қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге тапсырады.

      104. Әскери атағы бойынша жоғары әскери қызметші әскери тәртіпті бұзған жағдайда патруль бастығы оның тәртіп бұзуын тоқтатуды сұрайды. Осы өтініш орындалмаған кезде патруль бастығы ол туралы қарауылдар бойынша кезекшіге дереу баяндауға және оның нұсқауы бойынша әрекет етуге міндетті.

Патруль

      105. Патруль:

      1) қызметті қырағылықпен өткеруге, әскери қызметшілердің өзін-өзі ұстауын қадағалауға және байқалған бұзушылықтар туралы патруль бастығына баяндауға;

      2) патруль бастығының бұйрықтарын нақты және жылдам орындауға және оның рұқсатынсыз ешқайда кетпеуге;

      3) патруль бастығының рұқсатынсыз ұсталғандардан ештеңе қабылдамауға және оларға ештеңе бермеуге;

      4) патруль бастығына ұсталғандардың өтініштері туралы баяндауға;

      5) патрульдеу аяқталғаннан және әскери бөлімге келгеннен кейін патруль бастығының рұқсатымен өз бөлімшесіне қайтып оралуға және бөлімше бойынша кезекшіге өзінің келгені туралы баяндауға міндетті.

      106. Патрульдің жеке құрамы өз міндеттерін атқарған кезде әскери тәртіпті, әскери киім нысанын кию қағидаларын, әскери сәлемдесуді және әскери сыпайылықты сақтауда өнегелі болуға тиіс. Қызмет өткеру уақытында ол бөгде әңгімелерге кіріспеуге және өз міндеттерін атқарудан назарын аудармауға тиіс.

6. Қарауылдық қызметті ұйымдастыру
Жалпы ережелер

      107. Қарауылдық қызметті өткеру жауынгерлік міндеттерді орындау болып табылады және жеке құрамнан осы Жарғының барлық ережелерін нақты сақтау, жоғары қырағылық, пәрменді шешімділік пен бастама талап етіледі.

      Қарауылдық қызметтің талаптарын бұзуға кінәлілер тәртіптік және қылмыстық жауапкершілікте болады.

      108. Қарауылдық қызметті атқару үшін қарауылдар тағайындалады.

      Әскери және мемлекеттік объектілерді күзету мен қорғау жөніндегі жауынгерлік міндетті орындау үшін тағайындалған қаруланған бөлімше қарауыл деп аталады.

      Қарауылдық қызметті атқару жөніндегі міндет әскери бөлімшелерге жүктелмеген әскери бөлімдерде объектілерді күзетуді ведомстволық күзет бөлімшелері жүзеге асыруы мүмкін.

      Жауынгерлік кезекшілік атқаратын күштер мен құралдарды күзету мен қорғау әскери қарауылдарға немесе қаруланған патрульдерге, ал жауынгерлік туларды – әскери қарауылдарға немесе Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы бастығының, сондай-ақ басқа да әскерлері мен әскери құралымдары бірінші басшыларының шешімі бойынша тәуліктік нарядтың басқа да адамдарына жүктеледі.

      Қарауылдар гарнизондық және ішкі (корабльдік) болады, олар тұрақты және уақытша болуы мүмкін.

      Гарнизондық қарауыл жалпыгарнизондық мақсаттағы объектілерді және бір-біріне тікелей жақын орналасқан бірнеше әскери бөлімнің объектілерін күзету үшін тағайындалады.

      Ішкі (корабльдік) қарауыл бір әскери бөлімнің (корабльдің) объектілерін күзету мен қорғау үшін тағайындалады. Әуеайлақтағы авиациялық бөлімнің ұшақтары (тікұшақтары) мен басқа да объектілерін ішкі қарауыл күзетеді және қорғайды.

      Тұрақты қарауылдар қарауылдар кестесінде көзделеді.

      Уақытша қарауылдар қарауылдар кестесіне енгізілмейді; олар әскери мүлікті тиеу (түсіру) немесе қоймаларға уақытша қою кезінде, әскери жүкті алып жүру кезінде күзету мен қорғау үшін гарнизон бастығының немесе әскери бөлім командирінің бұйрығымен тағайындалады.

      Ескерту. 108-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      109. Гарнизондық қарауылдар гарнизон бастығына, қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге және оның көмекшісіне бағынады.

      Ішкі (корабльдік) қарауылдар әскери бөлім командиріне (корабль командиріне), әскери бөлім (корабль) бойынша кезекшіге және егер әскери бөлім бойынша кезекшінің көмекшісі офицер болса, оның көмекшісіне бағынады. Әскери бөлімнің қалған бөлімшелерінен бөлек орналасқан батальонның (дивизионның) объектілерін күзететін ішкі қарауыл, одан басқа осы батальон (дивизион) командиріне және әскери атағы қарауыл бастығымен тең немесе атағы бойынша одан жоғары батальон (дивизион) бойынша кезекшіге бағынады.

      Сержанттар (старшиналар) қатарынан тағайындалған әскери бөлім бойынша кезекшінің көмекшісіне бастығы офицер емес қарауылдар бағынады.

      Қарауылдар таралым уақытында қарауылдар (әскери бөлім, корабль) бойынша кезекшіні қарсы алу үшін "ТІК ТҰР" командасы берілген сәттен бастап осы адамдардың бағынысына кіреді, ал қарауыл бастығы ауысымнан кейін өз әскери бөліміне (бөлімшесіне) қарай жүру үшін "Адым – БАС" командасын берген сәттен бастап олардың бағынысынан шығады.

      Ескерту. 109-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      110. Қарауыл құрамына: қарауыл бастығы, бекеттер мен ауысымдар саны бойынша қарауылдар, таратушылар, ал қажет болған кезде қарауыл бастығының көмекшісі, техникалық күзет құралдары бойынша операторлар ауысымы (ауысымдағы операторлар саны күзетілетін объектінің маңыздылығына, оның периметрінің ұзындығына, орнатылған бейнебақылау жүйесінің санына байланысты айқындалады, бірақ кемінде екі әскери қызметші болуға тиіс, олардың біреуі қарауыл бастығының техникалық күзет құралдары жөніндегі көмекшісі болып тағайындалуы мүмкін), қарауыл бастығының қарауылдық иттер қызметі жөніндегі көмекшісі және көлік құралдарының жүргізушілері (жауынгерлік машина экипаждары) тағайындалады.

      Аталған адамдардан басқа, штабтар мен басқару пункттерін күзету бойынша бірлестіктен және одан жоғары, сондай-ақ мекемелерді күзету бойынша қарауылға бақылау-өткізу пунктінің қарауылдары тағайындалады.

      Ескерту. 110-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      111. Объектілерді тікелей күзету мен қорғау үшін қарауылдар қатарынан сақшылар қойылады.

      Қарауыл – объектіні (бекетті) күзету мен қорғау жөніндегі жауынгерлік міндеттерді орындау үшін тағайындалған қарауыл құрамының әскери қызметшісі.

      Оған тапсырылған бекетті күзету мен қорғау жөніндегі жауынгерлік міндетті орындайтын қаруланған қарауыл сақшы деп аталады.

      Сақшыға күзету мен қорғау үшін барлық тапсырылғандар, сондай-ақ ол өз міндетін орындайтын жер немесе жергілікті жердің учаскесі бекет деп аталады. Бекеттерге, сондай-ақ қарауылдың техникалық күзет құралдары көмегімен күзететін объектілер мен осы құралдар орнатылған жергілікті жер учаскелері жатады.

      Объектілерді күзетуді сақшылар объекті айналасындағы сыртқы қоршаудың ішкі жағының бойында сақшы жолымен (бақылау-іздік жолақты) патрульдеу, сондай-ақ мұнаралардан бақылау жолымен жүзеге асырады. Жекелеген объектілер қозғалмайтын сақшылармен күзетілуі мүмкін.

      112. Гарнизондар бастықтары, әскери бөлімдердің командирлері, әскери объектілердің бастықтары, сондай-ақ олардың барлық тікелей бастықтары жеке құрамның объектілерді күзету мен қорғау үшін қажетті санын қысқартуға үнемі қол жеткізуге міндетті. Оған:

      1) сақшыларды қоймастан, бекеттерді күзетудің техникалық құралдары мен қарауылдық иттерді пайдалана отырып күзетуге көшумен (5-қосымша);

      2) ортақ қоршауы бар, қатар орналасқан, әр түрлі әскери бөлімдерге тиесілі сақтау орындарын, қоймаларды, парктер мен басқа да күзетілетін объектілерді бір қарауылдың күзетуіне біріктірумен;

      3) қозғалмайтын сақшылары бар бекеттердің санын қысқартумен және объектілердің күзетін жаяу тәртіппен және көлік құралдарымен патрульдеу тәсілімен ұйымдастырумен қол жеткізіледі.

      113. Объектілерді күзетуді патрульдеу тәсілімен ұйымдастыру кезінде объектінің қоршауына және жергілікті жердің жағдайларына байланысты сақшыға белгіленген уақыт ішінде күзету мен қорғау үшін: күндіз – 2 шақырымға дейін, түнде – 1 шақырымға дейін, ал техникалық күзет құралдарымен жабдықталған объектілерді: күндіз – 3 шақырымға дейін, түнде – 2 шақырымға дейін ұзындықпен жолақ учаскесі тағайындалады. Қолайсыз ауа райында (қалың тұман, жаңбыр, қар жауу) объектілерді күзетуді күшейту үшін гарнизон бастығының (әскери бөлім командирінің) бұйрығымен қосымша қарауылдар немесе көлік құралдарындағы патрульдер тағайындалуы мүмкін. Қосымша қарауылдардың қызмет өткеру тәртібі мен патрульдеу тәртібін бұл жағдайда гарнизон бастығы (әскери бөлімнің командирі) айқындайды.

      Сақшылар бақылау-іздік жолақты, жергілікті жерлер мен қоршауларды қарау үшін, сондай-ақ байланыс құралдары бойынша қарауыл бастығына қызметтің өткерілуі туралы баяндау үшін қысқа тоқтаулар жасай отырып, объектінің сенімді күзетілуін қамтамасыз ететін жылдамдықпен жаяу тәртіппен қозғалыс бағдарлары бойынша жүреді.

      Күн ашық болса, егер жергілікті жер жағдайлары мүмкіндік берсе, қарауыл бастығының рұқсатымен күзетілетін объектілерді қадағалауды сақшылар қадағалау мұнараларынан жүргізуі мүмкін.

      114. Сақшыларға көмек көрсету үшін әрбір қарауылдық үй-жайда қарауылдардың сергек және демалған ауысымдары қатарынан резервтегі топтар құрылады, олар қарауыл бастығының (қарауыл бастығы көмекшісінің, таратушының) "ҚАРУҒА" командасы бойынша қарауылды шақырған кезде бұзушылық болған орынға келеді және жағдайға байланысты әрекет етеді. Топтарды бұзушылық болған орынға тез жеткізу, қашық орналасқан бекеттердің сақшыларын ауыстыру және оларды тексеру үшін қарауылдар қажет болған кезде көлік құралымен, ал ерекше жағдайларда броньды транспортерлермен (жауынгерлік машиналармен) қамтамасыз етіледі.

      115. Қарауылдың жеке құрамы қарауыл киім нысанын (6-қосымша) киюге, ақаусыз және ұрысты қалыпты жүргізуге келтірілген сүңгі-пышағы бар автоматтармен (сүңгісі бар карабиндермен) немесе Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы бастығының және басқа да әскерлері мен әскери құралымдары бірінші басшыларының шешімі бойынша басқа да қарумен қарулануға тиіс. Басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың, сондай-ақ әскери полиция органдарының қарауылдары арнайы құралдармен қарулануы мүмкін.

      Бақылау-өткізу бекеттерінің сақшылары пистолеттермен қарулануы мүмкін.

      Қарауылдар бастықтары және олардың көмекшілері өздерінің штаттық қаруымен қаруланады.

      Қарауыл жауынгерлік патрондармен: әрбір автомат пен пистолетке – екі жарақтандырылған оқжатар; әрбір карабинге оқтізерлерде 30 патрон есебінен қамтамасыз етіледі. Қарауылдың жауынгерлік патрондарын жаңарту кемінде үш айда бір рет жүргізіледі.

      Бұдан басқа, гарнизон бастығының (әскери бөлім командирінің) бұйрығы бойынша қарауылдардың қарулануында олардың әрқайсысына үш жарақтандырылған оқжатары бар оқшашарлар (100 патроны бар жарақтандырылған екі лента), әрқайсысына екі граната есебінен қарауылдың барлық құрамында қол гранаталары болуы, сондай-ақ жауынгерлік техникамен күшейтілуі мүмкін.

      Пистолеттермен қаруланған адамдардан басқа, қарауылдың жеке құрамына оқ-дәрілер практикалық сабақтан кейін қарауыл қалашығында беріледі. Міндеттерін әскери бөлімнен қашықта орындайтын қарауыл, оқ-дәрілерді қарауыл қалашығында жарақтандыратын қарауыл бастығынан басқа, оқ-дәрілермен қарауылдық үй-жайда, осы үшін арнайы жабдықталған немесе бөлінген орында жарақтандырылуы мүмкін. Бұл жағдайда оқ-дәрілер тәуліктік нарядтың таралымына құлыпқа жабылған металл жәшікпен шығарылады.

      116. Қаруды оқтау бекеттерге шығар алдында, ұсталған, тұтқындалған, сотталушы және сотталған адамдарды күзету үшін, сондай-ақ қарауылды тексеретін адамдарға ілесіп жүру үшін жүргізіледі.

      Қаруды оқтау мен оғын алу қарауыл бастығының немесе оның көмекшісінің командасы бойынша және олардың тікелей қадағалауымен қарауылдық үй-жай жанында оқтосқауылы бар арнайы жабдықталған және жарық түсірілген орында, ал ауысымдар бекеттерге машиналармен жүрген кезде – таратушының командасы бойынша қарауыл бастығына берілген нұсқаулықта көрсетілген оқтосқауылымен жабдықталған орындарда жүргізіледі. Оқтаған және оқты алған кезде қарудың ұңғысы жоғары (45-60 градус бұрышқа) және маңындағы тұрғын үй мен күзетілетін объектілерден шетке алшақ бағытталуға тиіс. Егер қарауылдық үй-жайға жақын және оның айналасында тұрғын және қызметтік үй-жайлар орналасқан болса, қаруды оқтау және оғын алу қарауылдық үй-жайда оқтосқауылмен жабдықталған арнайы орында жүргізілуі мүмкін. Қарудың оғын алу және оны тексеру қарауылдық үй-жайға қайтып келгеннен кейін дереу жүргізіледі.

      Пистолеттер патрондарды алғаннан кейін бөлімшелерде оқталады, ал олардың оғы қарауыл ауысымы бөлімшеге келгеннен кейін алынады.

      Қарауылға шабуыл жасалған жағдайда қарауыл жеке құрамы қаруды дербес оқтайды.

      117. Қару тиісті қару түрлері үшін оқ ату ісі жөніндегі басшылықтарда көрсетілген қағидалар бойынша оқталады, бұл ретте патрон ұңғылыққа жіберілмейді.

      Автомат жарақтандырылған оқжатармен оқталады. Оқталар алдында ол тексеріледі (бұл ретте шүріппе түсіріледі) және сақтандырғышқа қойылады. Бекітпе рамасы оқжатар қосылғаннан кейін артқа жылжытылмайды.

      Карабин толық көлемде жарақтандырылған оқжатармен оқталады. Карабин оқталғаннан кейін бекітпе жайлап жабылады (бұл ретте патрон ұңғылыққа жіберілмейді), сақтандырғышы алынады, шүріппесі түсіріледі және карабин сақтандырғышқа қойылады.

      Пистолет жарақтандырылған оқжатармен оқталады, оқтау кезінде бекітпе артқа жылжытылмайды және сақтандырғышқа қойылады.

      Оқшашарлар мен қол гранаталары, оларды тікелей қолданар алдында оқталады.

      Арнайы құралдар қолдануға ұдайы әзірлікте болады.

      118. Гарнизон бастығының (әскери бөлім командирінің) бұйрығы бойынша қарауылдық үй-жайда: әрбір автоматқа немесе карабинге – металл жәшіктегі мырышталған орамаларда сақталатын 150 патрон, пистолетке – 16 патрон есебінен жауынгерлік патрондардың қоры құралады.

      Қол гранаталары жекелеген металл жәшіктерде сақталады, бұл ретте тұтандырғыштар гранаталардан бөлек су өткізбейтін орамаларда сақталады.

      Жәшіктерде: қарауылдың жауынгерлік патрондарының қорын есепке алу кітабы (7-қосымша), қол гранаталары мен оларға тұтандырғыштар қорын есепке алу кітабы, оқ-дәрілер мен гранаталарды салу актісі, әскери бөлімнің қоймасынан оқ-дәрілер мен гранаталарды алуға жүкқұжат данасы, ішкі тізбе, сондай-ақ мырыштарды ашуға арналған пышақ сақталады. Жәшіктер құлыпқа жабылады, гарнизонның (әскери бөлімнің) штаб бастығы мөрлейді және қарауылдық үй-жайда болатын қарауыл мүлкі мен мүкәммалының тізбесіне енгізіледі. Оқ-дәрілері бар жәшіктер мөрлерінің көшірме бедерлері мен кілттері қарауыл бастығының сейфінде (құлыпқа жабылатын стол жәшігінде) сақталады. Кілттерді басқа адамдарға беруге жол берілмейді. Қосымша кілттер бөлім бойынша кезекшіде, штаб бастығының мөрімен мөрленген тубуста сақталады.

      Қарауылға немесе күзетілетін объектіге шабуыл жасалған кезде жауынгерлік патрондар мен гранаталар қоры бар жәшікті ашуды кейіннен қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге баяндаумен қарауыл бастығы дербес жүзеге асырады.

      Қарауыл бастығы жауынгерлік патрондардың қоры, гранаталар мен тұтандырғыштар бар жәшіктердің сақталуына жеке өзі жауапты болады.

      119. Оқ-дәрілер қорының қолда барын және жай-күйін айына бір реттен жиі емес: гарнизондық қарауылдарда – гарнизонның штаб бастығы, ішкі қарауылдарда – әскери бөлімнің штаб бастығы тексереді.

      Тексеру нәтижелері жауынгерлік патрондар (гранаталар мен оларға тұтандырғыштар) қорын есепке алу кітабына және бекеттік ведомосқа жазылады.

      120. Қарауылдық үй-жайлар мен бекеттерді осы Жарғыда көзделген жабдықпен, күзет пен байланыстың техникалық құралдарымен қамтамасыз ету, күзетілетін объектілерді қоршау және оларды мүкәммалмен (8-қосымша) қамтамасыз ету, сондай-ақ бекеттерге кіреберістерді жабдықтау (9-қосымша) әскери объектінің бастығына (әскери бөлімнің командиріне) жүктеледі.

      Әскери объектінің бастығына (әскери бөлімнің командиріне), сондай-ақ қарауылдық үй-жайға жарық түсіруге және оны отынмен және бекеттік киіммен қамтамасыз ету жауапкершілігі жүктеледі.

      121. Ауысу үшін келген қарауылдың нақты осы мақсат үшін тағайындалғанын, сондай-ақ гарнизон бастығынан немесе қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіден бұйрықпен келген адамға нақты сол үшін өкілеттілік берілгенін растау үшін тиісті бастық пароль (құпия сөз) белгілейді.

      Пароль қандай да бір қаланың атауымен белгіленеді, оны әрбір күнге, әрбір қарауыл үшін жеке: гарнизондық қарауылдар үшін – гарнизон штабының бастығы, ішкі қарауылдар үшін – әскери бөлім штабының бастығы белгілейді.

      Парольдар кемінде 10 күн бұрын белгіленеді және гарнизон (әскери бөлім) штабының бастығында, мөрленген сейфте сақталатын парольдар кітабына енгізіледі.

      Дабыл жарияланған кезде түсетін жаңа қарауылдар үшін парольдар қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіде мөрленген пакетте сақталады.

      Парольді білетін адамдар оны қатаң құпияда ұстауға және сұраған кезде оны дауыстамай, жазбамен хабарлауға міндетті, одан кейін жазба дереу жойылады.

      Паролі бар жазбаны жоғалтқан кезде немесе пароль жария болған басқа да жағдайларда қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекші оның қолданысын дереу тоқтатады, ол туралы гарнизон штабының бастығына (әскери бөлімнің штаб бастығына) баяндайды.

      122. Қарауылдың күзетінде тұрған сақтау орындарын (қоймаларды, парктерді) ашуға немесе жауынгерлік машиналардың, қару-жарақ пен әскери техниканың тұрақтары орындарына жіберуге гарнизон бастығы (әскери бөлімнің командирі) бекіткен күзетілетін объектіні ашуға наряд негізінде (10-қосымша) және гарнизон штабы бастығының (әскери бөлімнің штаб бастығының) қолы қойылған және елтаңбалы мөрмен расталған тұрақты немесе біржолғы рұқсаттама (11-қосымша) болған кезде рұқсат етіледі.

      Күзетілетін объектіні ашуға нарядты объектілер (әскери бөлім қызметтері, сақтау орындары, қоймалар) бастықтарының өтінімдері негізінде гарнизонның штаб бастығы (әскери бөлімнің штаб бастығы) күнделікті жасауға, гарнизонның бастығы (әскери бөлімнің командирі) бекітуге және қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіде болуға тиіс.

      Рұқсатнамада: оның нөмірі және оның бастығына берілген қарауылдың нөмірі; ашуға (жабуға) жататын күзетілетін объектінің атауы; ашу (жабу) күні мен уақыты; ашу (жабу) үшін келген адамның әскери атағы, тегі, аты мен әкесінің аты көрсетіледі.

      Осы немесе өзге де сақтау орындарын (парктерді, қоймаларды) ашуға құқығы бар немесе тұрақтарда тұрған жауынгерлік машиналарды, қару-жарақ пен әскери техниканы қарауылдан қабылдауға рұқсатнама берілуі мүмкін адамдардың тізімі гарнизон бастығының (әскери бөлім командирінің) бұйрығымен жарияланады.

      Түпнұсқа қолдары қойылған рұқсатнама үлгілері, осы немесе өзге де сақтау орындарын (парктерді, қоймаларды) ашуға құқығы бар немесе оларға жіберілуі мүмкін адамдардың тізімі, сондай-ақ гарнизон штабының бастығы (әскери бөлімнің штаб бастығы) қол қойған және елтаңбалы мөрмен расталған мөрлер таңбаларының (пломба бедерлерінің) үлгілері қарауылдық үй-жайда болуға тиіс.

      123. Қоймалардың (базалардың, арсеналдардың) техникалық аумағына, өрт қаупі бар, ерекше мемлекеттік, режімдік және стратегиялық объектілерге кіру тәртібін Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабының бастығы және басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының бірінші басшылары белгілейді.

      124. Әуеайлақтағы ұшақтар (тікұшақтар) тұрақтарын және авиациялық бөлімнің басқа да объектілерін ашу үшін рұқсатнамаларға осы бөлімнің штаб бастығы қол қояды.

      125. Ерекше жағдайларда әскери және басқа да объектілерді күзету мен қорғау жөніндегі қарауылдық қызметті өткеру тәртібін Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабының бастығы және Қазақстан Республикасының басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының тиісті басшылары қосымша айқындайды.

Техникалық күзет құралдарын қолдану

      126. Техникалық күзет құралдары – периметрлік, объектілік, өрт дабылдамалары, бейнеқадағалау, ақпаратты жинау және көрсету, қолжетімділікті бақылау және басқару жүйелерін, сондай-ақ объектілерді сенімді күзетуді арттыру және қарауыл жеке құрамының санын қысқартуға арналған техникалық алдын алу құралдарын қамтитын кешен.

      Техникалық күзет құралдарын қолдана отырып, объектілерді күзетудің сенімділігіне: техникалық күзет құралдарының типін дұрыс таңдаумен және оларды инженерлік бөгеттермен кешенде пайдаланумен, күзет құралдарын орнату жөніндегі өткізілетін іс-шаралардың жасырындылығымен; монтаждаудың жоғары сапасымен, ұдайы қызмет көрсетумен және олардың жай-күйін бақылаумен; техникалық күзет құралдары өздігінен іске қосылған кезде қарауыл жеке құрамының қырағылығымен және уақтылы іс-қимылымен қол жеткізіледі.

      Техникалық күзет құралдары, оларды бүркемелеу және қауіпсіздік шараларын қолдана отырып, орнатылуға тиіс.

      127. Объектіде қолданылатын техникалық күзет құралдарының типі мен саны олардың маңыздылығына, физикалық-географиялық, пайдалану және басқа да ерекшеліктеріне байланысты айқындалады.

      128. Техникалық күзет құралдарының сигналдарын қабылдау аппаратурасы қарауылдық үй-жайда қажетті аппаратураны орнатуды қамтамасыз ететін осы үшін арнайы жабдықталған бөлмеде немесе қарауыл бастығының бөлмесінде орнатылады.

      Объектілер өрт дабылдамасымен белгіленген қағидаларға сәйкес жабдықталады.

      Техникалық күзет құралдарының үздіксіз жұмысын қамтамасыз ету үшін кемінде 24 сағат үздіксіз жұмыс істеуді қамтамасыз ететін резервтегі қоректендіру көзі орнатылады.

      Гарнизонда (әскери бөлімде) өртке қарсы қорғану және құтқару жұмыстарының әскери командасы болған кезде өрт дабылдамасының сигналдарын қабылдау аппаратурасы осы команданың үй-жайында орнатылуы мүмкін.

      Техникалық күзет құралдарын ақаусыз күйде ұстауды осы үшін тағайындалған штаттық бөлімше, ал осындай штаттық бөлімше болмаған кезде – әскери бөлімнің командирі (объектінің бастығы) тағайындаған офицердің (сержанттың) басшылығымен пайдалану тобы жүзеге асырады.

      129. Техникалық күзет құралдарымен жабдықталған объектілерді күзету және қорғау сақшылар қоюмен, бақылау-күзету топтарының кезекшілігі тәсілімен немесе аралас тәсілмен жүзеге асырылуы мүмкін. Сақшыларды қоюмен күзету тәсілі негізгі болып табылады. Барлық тәсілдер кезінде объектілерді күзетуді күшейту үшін қарауылдық иттер пайдаланылуы мүмкін.

      Техникалық күзет құралдарын қолдану және осы жағдайларда сақшыларды қою қажеттілігі, сондай-ақ қарауылдық иттерді пайдалану туралы шешімді қарауылдар кестесін бекітетін командир (бастық) қабылдайды (осы Жарғының 135-тармағы).

      130. Сақшыларды қоюмен, әдетте, техникалық күзет құралдарымен жабдықталған, ұдайы қадағалауды және күшейтілген күзетті талап ететін, қару-жарағы, оқ-дәрілері бар қоймалар мен басқа да объектілер күзетіледі. Мұндай жағдайларда сақшылар қызметті осы Жарғының 317-329-тармақтарында көрсетілгендей өткереді.

      Техникалық күзет құралдарының сигналдарын қабылдау аппаратурасын бақылауды қарауыл бастығының техникалық күзет құралдары жөніндегі көмекшісі (оператор), ал ол болмағанда – қарауыл бастығы немесе оның көмекшісі (таратушы) жүзеге асырады.

      131. Бақылау-күзету топтарының кезекшілігі техникалық күзет құралдарының сигналдарын қабылдау аппаратурасын оператордың үздіксіз бақылауы, бақылау-күзету топтарының бекеттерді кезең-кезеңімен тексеруі және олардың техникалық күзет құралдарының рұқсатсыз өздігінен іске қосылуы жағдайында әрекет етуге ұдайы әзірлігі болып табылады.

      Бекеттерді тексеруді бақылау-күзету тобы кесте бойынша жүзеге асырады, оның құрамына қарауыл бастығы немесе оның техникалық күзет құралдары жөніндегі көмекшісі, бір-екі қарауыл, ал объектілерді күзетуді күшейту үшін қарауылдық иттер пайдаланылған кезде қарауыл бастығының қарауылдық иттер қызметі жөніндегі көмекшісі (жетекшісі) кіреді.

      Тексеру барысында қоршаудың, бақылау-іздік жолақтың, есіктердің (қақпалардың), сақтау орындары (қоймалар) терезелері мен қабырғаларының жай-күйлері, мөрлердің (пломбаның) саны мен сәйкестігі, сондай-ақ техникалық күзет құралдарының жұмыс істеуі сырттай қарап тексеріледі.

      132. Объектілерді күзетудің аралас тәсілі бақылау-күзету топтарының кезекшілігі тәсілінің бір уақытта периметрдің жекелеген учаскелеріне немесе ғимараттар (үй-жайлар) жанындағы бекеттерге сақшыларды қоюмен үйлесімділігі болып табылады. Бұл ретте техникалық күзет құралдарының сигналдарын қабылдау аппаратурасын бақылауды қарауыл бастығы немесе оның көмекшісі жүзеге асыруы мүмкін, ал бақылау-күзету тобының орнына қарауылдың резервтегі тобы әрекет етуі мүмкін.

Қарауылдар наряды

      133. Қарауылдар наряды қарауылдар кестесі негізінде жүргізіледі.

      Қарауылдар әрбір тәулік сайын ауысуға тиіс.

      Әскери бөлім оқу-жаттығуларда болған кезеңде қарауылдар кестесін бекітетін бастықтардың бұйрығымен офицердің басшылығымен 7 тәулік мерзімге дейін ауыспайтын қарауыл тағайындалуы мүмкін.

      134. Гарнизондық қарауылдар кестесін гарнизонның штаб бастығы, ал ішкілерді – олардың маңыздылығын, техникалық күзет құралдарын жабдықтауды, қоршауларды және сақшылардың барынша аз санымен сенімді күзетуді қамтамасыз етуді ескере отырып, гарнизон бастығының (әскери бөлім командирінің) объектілерді күзету мен қорғауды ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулары негізінде әскери бөлімнің штаб бастығы жасайды. Қарауылдар кестесін жергілікті жерлердегі объектілердің орналасу жағдайларымен және күзетілу ерекшеліктерімен танысқаннан кейін жасалуға тиіс. Өз күзет бөлімшелері бар орталық бағыныстағы объектілерді күзету жөніндегі қарауылдар кестесін әскери объекті (қойма, база) бастығы жасайды.

      135. Әскери оқу орындарының гарнизондық, сондай-ақ ішкі қарауылдар кестесі Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы бастығының бірінші орынбасарына және басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының тиісті басшыларына, ал әскери бөлімдердің ішкі қарауылдар кестесі жоғары тұрған командирге (бастыққа) бекітуге ұсынылады.

      Кестеге әрбір қарауыл бекеттерінің орналасу сұлбасы қоса беріледі.

      136. Қарауылдар кестесімен бір уақытта әрбір қарауыл үшін бекеттердің орналасу сұлбасы, бекеттерге табельдер, қарауыл бастығына нұсқаулық; жауынгерлік әзірлік сигналдарын алған кезде ауысатын қарауылдар үшін, одан басқа – осы сигналдарды алған жағдайға құжаттама, ал құрамына қарауыл бастығының техникалық күзет құралдары жөніндегі (оператор) және қарауылдық иттер жөніндегі көмекшілері кіретін қарауылдар үшін – қарауыл бастығының техникалық күзет құралдары жөніндегі көмекшісінің (оператордың) және қарауылдық иттер жөніндегі көмекшісінің құжаттамасы жасалады.

      Бекеттердің орналасу сұлбасында: бекеттер мен тыйым салынған аймақтардың шекаралары, тыйым салынған шекаралар, қоршау түрі, жарық түсіру аспаптары орнатылған орындар, сақшының жүретін соқпағы (жолы), бақылау-іздік жолақтар; техникалық күзет құралдарымен жабдықталған объектілер; қарауыл көлік құралдарының, бекеттер ауысымдарының және көлік құралдарындағы патрульдердің жүру бағдарлары; сақшылар мен бақылау-күзету (патруль) топтарының күндізгі және түнгі уақытта жүру бағдарлары; жертасалардың, қадағалау мұнараларының, байланыс және өрт сөндіру құралдарының (нүктелерінің), қарауылдық иттер бекеттерінің орналасқан жерлері; бекеттерге анағұрлым қауіпті кіреберістер, оқ атудың қатерлі бағыттары көрсетіледі.

      Бекеттерге табельдерде (12-қосымша): әрбір бекетте күзетуге және қорғауға не жататыны; бекетте қызмет өткерудің нақты шарттары мен байланыс құралдары арқылы баяндау мерзімдерін ескере отырып, сақшының ерекше міндеттері; сақшыға мұнарадан қадағалау жүргізуге рұқсат етілетін уақыт; сақшыға бөгде адамдарды бекетке жақын жіберуге рұқсат етілмейтін арақашықтық; бекетке, көрші бекетке шабуыл жасалған және бекетте өрт болған жағдайда сақшының іс-әрекеті; сақшыға қандай жағдайларда қару қолдануға рұқсат етілетіні, сондай-ақ оқ атудың қатерлі бағыттары көрсетіледі. Техникалық күзет құралдарымен жабдықталған бекеттер үшін әрбір бекеттегі техникалық құралдардың атауы мен саны, олардың жұмыс істеу ерекшеліктері, бақылау-күзету тобының бекетті тексеру және оның қару қолдану тәртібі көрсетіледі. Қарауылдық иттермен қызмет өткеру көзделген бекеттер үшін еркін қарауылдау учаскесі немесе блок-бекет (қатаң байлау) көрсетіледі.

      Қарауыл бастығына нұсқаулықта: қарауыл міндеттері, қарауылға тапсырылған объектілерді күзету мен қорғау бойынша қарауыл бастығының ерекше міндеттері және қарауыл лауазымды адамдарының (оның ішінде техникалық күзет құралдарымен жабдықталған және қарауылдық иттер күзетіндегі) объектілерді күзетуге қабылдау мен өткізу кезіндегі іс-қимылдарының тәртібі, оларды бақылау-күзету топтарының тексеру кестесі мен тәртібі; объектілердің күзетін түнде және қолайсыз ауа райында күшейту жөніндегі шаралар; қарауылдың күзетілетін объектілерге, сақшыларға немесе қарауылдық үй-жайға шабуыл жасалған кездегі, техникалық күзету құралдары өздігінен іске қосылған және істен шыққан жағдайдағы, төтенше жағдайлар кезінде, жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіруге сигналдар алған кездегі іс-қимылдары туралы нұсқаулар, сондай-ақ қаруды сақтау мен оқ-дәрілері бар жәшіктерді ашу тәртібі мазмұндалады.

      Жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіруге сигнал алған жағдайдағы құжаттама: бекеттерге берілетін табельдерді, бекеттердің орналасу сұлбаларын, қарауыл бастығына нұсқаулықты, бекеттік ведомостың бланкілері мен парольді қамтиды. Бұл құжаттар қарауылға тапсырылған объектілерді күзету мен қорғау тәртібін әскерлердің жауынгерлік және жұмылдыру даярлығының жоспары бойынша іс-қимылдарын ескере отырып айқындайды.

      Қарауыл бастығының техникалық күзет құралдары жөніндегі көмекшісінің (операторының) құжаттамасы нұсқаулықтан (күзетілетін объектілерді күзетуге қабылдау мен өткізу, аппаратураға бақылауды жүзеге асыру тәртібі туралы, сондай-ақ техникалық күзет құралдары өздігінен іске қосылған немесе сөніп қалған кездегі іс-қимылдарының ерекшеліктері туралы нұсқаулардан); техникалық күзет құралдарымен жабдықталған күзет объектілерінің тізбесінен (бекеттің нөмірі, объектінің атауы, ашу және жабу уақыты); техникалық күзет құралдарының жұмыс істеуін бақылаудың аппараттық журналынан (13-қосымша) (объектінің атауы, объектіні күзетуге қабылдау және өткізу уақыты, орнатылған құралдардың техникалық жай-күйі, олардың жұмыс істеуі мен жай-күйін тексеру уақыты, техникалық күзет құралдарының өздігінен іске қосылған уақыты мен орны және қабылданған шаралар) және объектіде орнатылған күзет жүйесін пайдалану жөніндегі басшылықтан тұрады.

      Қарауыл бастығының қарауылдық иттер қызметі жөніндегі көмекшісінің құжаттамасы нұсқаулықтан, иттерді күту, ұстау және тамақтандыру жөніндегі жадынамадан, қарауылдық иттер бекеттерінің орналасқан сұлбасынан тұрады.

      Осы тармақта көрсетілген құжаттарды гарнизон бастығы (әскери бөлімнің командирі) бекітеді.

      137. Қарауылдардың кестесі негізінде гарнизонның штаб бастығы (әскери бөлімнің штаб бастығы) қарауылда қызмет өткерудің әскери бөлімдер (бөлімшелер) арасындағы кезегін әрбір айға айқындайды, ол гарнизондық (тәуліктік) наряд ведомосында сипатталады және оны гарнизон бастығы (әскери бөлім командирі) бекітеді.

      Бекеттердің орналасу сұлбасының, бекеттерге табельдердің, қарауылдар бастықтарына нұсқаулықтардың және қарауыл бастығының техникалық күзет құралдары жөніндегі көмекшісіне, қарауыл бастығының қарауылдық иттер қызметі жөніндегі көмекшісіне (операторына) құжаттамалардың үзінді-көшірмелері гарнизондық наряд ведомосының үзінді-көшірмесімен бірге гарнизонның гарнизондық наряд қызметін өткеруге тартылатын барлық әскери бөлімдеріне жаңа ай басталардан он тәулік бұрын кешіктірілмей жіберіледі.

      Әскери бөлімнің штабы жаңа ай басталардан кемінде бес тәулік бұрын кешіктірілмей қарауылдар тағайындалатын бөлімшелер командирлеріне қарауылдардың нарядқа түсетін күндері мен олардың құрамын хабарлайды.

      Бекеттердің орналасу сұлбасындағы және бекеттерге берілетін табельдегі әрбір өзгеріс туралы гарнизон бастығы (әскери бөлімнің штаб бастығы) әскери бөлімдерге (бөлімшелерге) уақтылы хабарлайды.

      Жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіруге сигналдар алған жағдайға құжаттама қарауыл бастығында, елтаңбалы мөрмен мөрленген пакетте сақталады. Құжаттаманың екінші данасы осы сигналдарды алған жағдайда ауысым үшін тағайындалған қарауыл бастығына нұсқаулар беру үшін гарнизонның (әскери бөлімнің) штаб бастығында сақталады.

      138. Объектіде бес және одан да көп бекет болған кезде қарауыл бастығы болып офицер, ал бекеттердің саны аз кезде – сержант (старшина) тағайындалады.

      Ерекше маңызды мемлекеттік, режімдік және стратегиялық объектілерді күзететін қарауыл бастығы болып штатта көзделген қарауылдар бастықтарын қоспағанда, бекеттер санына қарамастан офицер тағайындалады.

      Әскери оқу орындарында қарауылдар бастықтары болып бекеттердің санына қарамастан үлкен курстардың курсанттары тағайындалуы мүмкін.

      Қарауыл бастығының көмекшісі сержанттар (старшиналар) қатарынан тағайындалады. Қарауыл бастығының техникалық күзет құралдары жөніндегі көмекшісі (оператор) техникалық күзет құралдары жөніндегі мамандардан немесе гарнизон бастығының (әскери бөлім командирінің) бұйрығымен тағайындалатын басқа әскери қызметшілерден тағайындалады.

      Қарауыл бастығының қарауылдық иттер қызметі жөніндегі көмекшісі қарауылдық иттердің аға жетекшілерінен тағайындалады.

      139. Қарауылдар құрамына сержанттар (старшиналар) немесе ефрейторлар (аға матростар) қатарынан таратушылар тағайындалады.

      Таратушылардың саны әрбір таратушы бестен көп емес сақшы шығаратын, ал бекеттерге бару, сақшыларды ауыстыру және қарауылдық үй-жайға қайтып оралу бір сағаттан аспауға тиісті есеппен бекеттер санына және орналасуына байланысты айқындалады. Бекеттерге бару және сақшыларды ауыстыру бір сағаттан астам уақытта алған жағдайда көлік құралы бөлінеді.

      Қарауылға бірнеше таратушы тағайындалған кезде олар: бірінші таратушы, екінші таратушы деп аталады және тағы сол сияқты.

      Егер қарауыл бір бекетті күзетсе, таратушы тағайындалмайды, оның міндеттерін қарауыл бастығының көмекшісі атқарады.

      140. Қарауылдар сарбаздар (матростар) қатарынан тағайындалады. Сарбаздардың (матростардың) саны жетпеген кезде қарауылдар болып сержанттар (старшиналар) тағайындалуы мүмкін. Бұл жағдайда олардан бекеттің (бекеттердің) барлық ауысымдары, бақылау-күзету тобының барлық құрамы құралады, ал таратушы болып қарауылдардың әскери атақтарынан төмен емес әскери атақтағы әскери қызметші тағайындалады.

      Қарауылдардың саны осы қарауыл бекеттері үшін белгіленген санына байланысты айқындалады, оның ішінде тәулік бойы бекетті күзету үшін сақшылардың үш ауысымы, ал тек түнде күзету үшін (қараңғы түскеннен бастап таң атқанға дейін немесе қойма, сақтау орындары жабылғаннан ашылғанға дейін) – сақшылардың екі ауысымы тағайындалады.

      141. Қарауыл құрамы, оның ішінде қарауыл бастығы, әдетте, бір бөлімшеден, тіпті болмаса – бір әскери бөлімнен нарядқа түскенге дейін бір тәуліктен кешіктірілмей тағайындалады.

      Бір әскери бөлімнен жасақталатын барлық гарнизондық қарауылдар гарнизон бастығының бұйрығымен, әртүрлі әскери бөлімдерден құрама қарауыл тек Қарулы Күштер, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар бірінші басшыларының бұйрығы бойынша тағайындалуы мүмкін.

Қарауылдарды дайындау

      142. Қарауылдар тағайындалатын әскери бөлімдер мен бөлімшелердің командирлері қарауылдың жеке құрамын іріктеуге, орналастыруға және оны қызмет өткеруге даярлауға, қару мен жауынгерлік оқ-дәрілердің ақаусыз жай-күйіне және қарауылдардың таралымға уақтылы келуіне жауап береді.

      Қарауылға әскери ант қабылдамаған, жаңадан келген буынды даярлаудың тиісті бағдарламасын меңгермеген, ол бойынша сотқа дейінгі тергеу жүргізіліп жатқан қылмыстық құқық бұзушылық жасаған әскери қызметшілерді, сырқаттанған және аталған уақытта өз моральдық-психологиялық жағдайы бойынша қарауылдық қызметті өткере алмайтын, сондай-ақ тәртіптік жазасын өтеу тәртібіндегі басқа да әскери қызметшілерді тағайындауға жол берілмейді.

      143. Әскери бөлімдердің штабтар бастықтары гарнизондық немесе ішкі қарауылдар нарядқа түскенге дейін үш тәулік бұрын қарауылдар тағайындалатын бөлімшелердің командирлеріне бекеттердің орналасу сұлбаларын, бекеттерге табельдерді және жеке құраммен зерделеу үшін қарауылдар бастықтарына нұсқаулықтарды тапсыруға міндетті. Зерделегеннен кейін көрсетілген құжаттар әскери бөлімнің штабына қайтарылады.

      144. Қарауылға түсер алдындағы түні әскери қызметшілер ешқандай қызмет өткермеуге немесе сабақтар мен жұмысқа тартылмауға тиіс.

      Түсетін күні, күн тәртібінде көрсетілген сағатта қарауылдың жеке құрамына қызмет өткеруге дайындалу (міндеттерін білуін, қаруды ұстай алуын тексеру) үшін кемінде 3 сағат, ал қарауылға түскен кезде бір тәуліктен кейін – кемінде 4 сағат, оның ішінде кемінде 1 сағат демалу (ұйықтау) үшін берілуге тиіс.

      145. Ротадан (батареядан) тағайындалған қарауылдың жеке құрамын даярлауды рота (батарея) командирі ұйымдастырады және даярлықты жеке өзі; батальоннан (дивизионнан) тағайындалғанды – батальон (дивизион) командирі жеке өзі, ал әскери бөлімнен тағайындалғанды – бөлім командирі орынбасарларының біреуі жүргізеді.

      Қарауылда қызмет өткеруге дайындау үш кезеңде жүргізіледі:

      1) бірінші – нарядқа түскенге дейін екі-үш күн бұрын бекеттерге табельдерге сәйкес қарауылдың жеке құрамын іріктеу, бөлу және тағайындау жүзеге асырылады;

      2) екінші – нарядқа түсер алдындағы күні, күн тәртібінде көрсетілген сағаттарда қарауылдың жеке құрамымен жарғылардың ережелерін, күзетілетін объектілерді, бекеттердегі сақшылардың ерекше міндеттері мен әрекеттерінің нұсқаларын макет арқылы нақтылай отырып (немесе интерактивті оқыту құралдарын қолдана отырып), бекеттерге табельдерді, сондай-ақ қаруды қолданған кездегі тиісті нұсқаулықтар мен талаптарды зерделеу бойынша сабақтар өткізіледі. Бір тәуліктен кейін қарауылға түскен кезде осы сабақ қарауылға түсетін күні сабақтың алтыншы сағаты орнына жүргізіледі;

      3) үшінші – қарауылға түсетін күні бекеттердегі сақшылардың іс-қимылдарын пысықтаумен практикалық сабақтар өткізіледі.

      Жарғылардың ережелерін және сақшылардың ерекше міндеттерін зерделеу бойынша сабақ қарауылдарды дайындауға арналған сыныпта, гарнизондық қарауылмен практикалық сабақ – осы мақсат үшін арнайы жабдықталған қарауылдық қалашықта, ал ішкі қарауылмен – әскери бөлімнің қарауылдық қалашығында (14-қосымша) өткізіледі.

      Қарауыл бастығының техникалық күзет құралдары жөніндегі көмекшісін (операторын) даярлау гарнизон бастығы (әскери бөлімнің штаб бастығы) ұйымдастыратын ай сайынғы сабақтарда және қарауылды тарату алдындағы практикалық сабақтар барысында жүзеге асырылады.

      Жеке құрам бір-екі тәулік уақыттан кейін қарауылдық қызметті өткерген жағдайда қарауылдарды дайындаудың бірінші және екінші кезеңдерінің іс-шараларын өткізуді әскери бөлімнің командирі қарауылды даярлау сапасы төмендемейтіндей есеппен белгілейді.

      146. Қарауыл жасақталатын рота (батарея) командирі:

      1) өз орынбасарларымен, взводтар командирлерімен және олардың орынбасарларымен бірлесіп, әрбір кандидатураны талқылауға және күзетілетін объектілердің маңыздылығын және бекеттерде қызмет өткеру шарттарын ескере отырып, бекеттер бойынша қарауылдың жеке құрамын орналастыруға, сондай-ақ бекеттік ведомосты толтыруға және оған қол қоюға (15-қосымша);

      2) қарауылды дайындаудың екінші және үшінші кезеңдерінде сабақтар өткізуге және жеке құрамның өз міндеттерін және қаруды ұстаған кезде қауіпсіздік талаптарын нақты білуге және сенімді орындалуына қол жеткізуге;

      3) қарауылға түсетін жеке құрамды бекеттік ведомосқа тексеру нәтижелерін ресімдей отырып, бөлімнің медициналық пунктіне медициналық тексеруге жіберуге;

      4) қарауыл жеке құрамын таралымға жіберер алдында оның қаруының және жауынгерлік патрондарының жай-күйін, жуыну керек-жарақтарының бар болуын, әрбір әскери қызметшінің сыртқы пішінін тексеруге;

      5) қарауылдың таралымға уақтылы келуін қамтамасыз етуге;

      6) қарауылдың қызмет өткеруін тексеруге;

      7) қарауыл ауысқаннан кейін қарауыл бастығының міндеттердің орындалғаны туралы баяндауын қабылдауға, бекеттік ведомоста жазылған барлық ескертулермен танысуға, сабақ басталғаннан кешіктірмей қарауыл жасақталған бөлімшенің барлық жеке құрамымен қызметті өткеруді талдауға және келесі күннің сабақтары басталмай, бекеттік ведомосты ескертулер бойынша қабылданған шаралар туралы жазбамен әскери бөлімнің штабына жіберуге міндетті.

      Бұл міндеттер:

      1) егер қарауыл батальоннан (дивизионнан) тағайындалған болса, батальон (дивизион) командиріне;

      2) егер қарауыл әскери бөлімнен тағайындалған болса, бөлім командирінің орынбасарына қолданылады.

      147. Таралымға шыққанға дейін 15 минут бұрын қарауылдар қызмет өткеруге дайын және қарауыл бастықтарының өз бағынысына қабылданған болуға тиіс. Осы уақытта қарауылдар бастықтары:

      1) жауынгерлік патрондарды алуға және оларды тарату ведомосына қол қойғыза отырып, жеке құрамға беруге, оқжатарлардың (оқтізерлердің) дұрыс жарақтандырылғанын тексеруге;

      2) бекеттік ведомость бойынша қарауылдар есебін тексеруге;

      3) қаруды қарап шығуға;

      4) киімнің және жабдықтардың ақаусыздығын тексеруге;

      5) қарауылдың әзірлігі туралы рота (батарея) немесе батальон (дивизион) командиріне баяндауға міндетті.

      Қарауыл қалашығынан қарауылдар сөмкелерінде немесе қатпарлы кеудешедегі қалталарда оқжатарлары (оқтізерлері) бар оқталмаған қарумен жүреді (пистолеттермен қаруланған әскери қызметшілерден басқа).

      148. Барлық гарнизондық қарауылдарды әскери бөлімнен бөлім бойынша кезекші жөнелтеді. Қарауылдарды жөнелткені туралы ол әскери бөлімнің командиріне (штаб бастығына) және қарауылдар бойынша кезекшіге баяндайды.

Қарауылдарды ауыстыру

      149. Таралымнан кейін қарауыл ауысатын қарауыл орналасқан орынға келеді. Жаңа қарауыл бастығы оны күзетілетін объекті аумағы кіреберісінің алдына немесе қарауыл бастығына нұсқаулықта көрсетілген қашықтықта қарауылдың үй-жайы алдына тоқтатады, ауысатын қарауыл бастығына өзін таныстырады және оған бұрынғы парольді айтады. Содан соң ол оған маңдайшебімен қарауылдық үй-жай алдындағы алаңға өз қарауылын сапқа тұрғызады.

      150. Ауысатын қарауыл бастығы, оған айтылған парольдің дұрыстығына көзі жеткеннен кейін, үй-жайда өз көмекшісін немесе таратушылардың біреуін қалдыра отырып, өз қарауылын қаруымен қарауылдық үй-жайдан шығарады және жаңа қарауылдың маңдайшебі алдына алты-сегіз адымда алаңға қарауылды сапқа тұрғызады. Сапқа тұрғызылғаннан кейін қарауылдар бастықтары жаңа қарауыл бастығынан бастап кезекпен "Қарауыл, ТҮЗЕЛ", "ТІК ТҰР" командаларын береді.

      Пистолеттермен қаруланған қарауылдар бастықтары команда бере отырып, қолын баскиіміне апарып, бір-біріне саптық адыммен келеді, біреуі екіншісіне екі-үш адым қалғанда тоқтайды және жаңа қарауылдың бастығынан бастап баяндайды, мысалы: "Капитан мырза, жаңа қарауыл ауысу үшін келіп тұр. Қарауыл бастығы капитан Мұратов"; "Капитан мырза, бұрынғы қарауыл ауысу үшін дайын. Қарауыл бастығы капитан Бейсебаев", одан кейін қолын баскиімінен түсіреді.

      Автоматтармен немесе карабиндермен қаруланған қарауылдар бастықтары қолын баскиіміне апармайды және "ТІК ТҰР" командасынан кейін автоматтарды "қарубауға" күйіне алып, бір-біріне қарсы жүреді.

      Баяндаудан кейін қарауылдар бастықтары "ЕРКІН ТҰР" командасын береді, қарауылдық үй-жай кіреберісіндегі сақшыны, егер ол қойылса, ауыстырады, ал содан кейін өз қарауылдарына: "Оң-ҒА", "Адым – БАС" командаларын береді. Жаңа қарауыл бастығы өз қарауылын қарауылдық үй-жайға кіргізеді, ал ауысатын қарауыл бастығы өз қарауылын ауысатын қарауылдың жеке құрамын күту бөлмесіне (орнына) әкетеді, қаруды пирамидаға қоюға команда береді, өзінің орнына лауазымы үлкенді қалдырады және өз көмекшілерімен және таратушылармен бірлесе отырып, қарауылдық үй-жайға кіреді.

      Ауа температурасы Цельсий бойынша минус он бес градус және одан төмен болған кезде, сондай-ақ қолайсыз ауа райында және бір бекеті бар қарауылда қарауылды ауыстыру жоғарыда жазылған қарауылды ауыстыру тәртібін сақтамай, қарауылдық үй-жайда жүргізіледі.

      Жаңа қарауыл бастығы ауысатын қарауыл бастығына өзін таныстырғаннан және оған бұрынғы парольді айтқаннан кейін өз қарауылын ауысу үшін қарауылдық үй-жайға кіргізеді.

      Ескерту. 150-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      151. Жаңа қарауылдың жеке құрамы үй-жайға кіргеннен кейін қаруын пирамидаға (пистолеттерді – сейфке) қояды, одан кейін ауысатын және жаңа қарауылдар бастықтары өз таратушыларына мөрлерден таңбаларды (пломбалардан бедерлерді) тапсыруды және қабылдауды, ал көмекшілеріне қарауылдық үй-жайларды тапсыруды және қабылдауды бұйырады және тапсыру дұрыстығын қадағалайды. Ауысатын қарауыл бастығының көмекшісі тапсырады, ал жаңа қарауыл бастығының көмекшісі қарауылдық үй-жайды және онда тұрған жабдықты, мүкәммал мен мүлікті тізімдеме бойынша қабылдайды. Ауысатын қарауыл бастығы жаңа қарауыл бастығына ауысатын қарауыл құрамынан алынған барлық ескертулер мен нұсқаулар туралы хабарлайды.

      Қарауыл бастығының техникалық күзет құралдары жөніндегі көмекшісі ауысатын көмекшіден құжаттаманы, аппаратураны қабылдайды және оның жұмысқа қабілеттілігін тексереді, одан кейін жаңа қарауыл бастығына қабылдағаны туралы баяндайды, аппараттық журналға жазба жасайды.

      152. Мөрлерден таңбаларды (пломбалардан бедерлерді) қабылдағаннан кейін жаңа қарауыл бастығы: "Бірінші ауысым, ҚАРУДЫ АЛ", қаруды алғаннан кейін – "Бірінші ауысым, САПҚА ТҰР" командаларын береді.

      Осы команда бойынша таратушылар мен бірінші ауысымның қарауылдары өз қаруын ала отырып, оңнан солға қарай бекеттердің нөмірлері тәртібінде бір қатарға сапқа тұрады. Таратушылар өздерімен бірге мөрлерден таңбаларды (пломбалардың бедерлерін), ал тәуліктің түнгі уақытында қолшамдарын алып, өз ауысымдарының оң жақ қапталдарына тұрады.

      Ауысатын қарауылдың таратушылары олармен бір қатарда және жаңа қарауылдың тиісті таратушыларынан оңға қарай тұрады.

      Жаңа қарауыл бастығы таратушылардың және қарауылдың міндеттерін білуін тексереді, қарауылдарға қаруды ұстау тәртібіне ерекше назар аудара отырып, әрбір бекетте қызмет өткеру ерекшеліктерін еске салады, темекі шегу және тұтандыру керек-жарақтарын, сондай-ақ бөгде заттарды тапсыруға команда береді, ауысымды қарауылдық үй-жайдан шығарады және оны қаруды оқтау және оғын алу үшін алаңға сапқа тұрғызып, команда береді: "Ауысым, оң жақтан бастап бір-бірден – ОҚТА". Осы команда бойынша оң қапталдағы әскери қызметші алға бір адым жасайды және жартылай оңға бұрылады, сүңгіні қаруға бекітеді және осы Жарғының 116, 117-тармақтарына сәйкес оқтайды, ал қарауыл бастығы қарудың оқталғанын тексереді. Қаруды оқтағаннан кейін әскери қызметші "Қару оқталды және сақтандырғышқа қойылды" деп баяндайды, оны өз бетімен "қарубауға" күйіне алады және артқа қарай бір адым жасайды.

      Осындай кезеңділікпен қалған таратушылар мен қарауылдар кезекпен қаруды оқтайды.

      153. Ауысым қаруды оқтағаннан кейін жаңа қарауыл бастығы ауысымға қызмет өткеруге ауызша бұйрық береді және: "Ауысым, оң-ҒА", "Бекеттерге адым – БАС" командаларын береді. Әрбір таратушы: "Ауысым, менің соңымнан – АДЫМДА" командасын береді және алдын ала қадағалаушыларды тағайындай отырып, ауысымды бекеттерге алып жүреді.

      Қарауылдық үй-жайдан бірінші ауысым кеткеннен кейін бастық (қарауыл бастығының көмекшісі) резервтегі топтарға қарауылдың қалған жеке құрамына жауынгерлік есеп жүргізеді және күзетілетін объектілерге немесе қарауылдық үй-жайға шабуыл жасалған жағдайда тойтарыс беру, өрт сөндіру және жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру сигналын алған жағдайларға міндеттер қояды.

      154. Ауысымның (бақылау-күзету топтарының) бекеттерге және бекеттерден қозғалуы бір лекпен жасалады. Таратушы лектің бас жағында жүреді. Әскери бөлімнің Жауынгерлік Туы және ескерткіштер жанындағы бекеттерге ауысымның қозғалысы бекетке дейін 30 адым қалған кезде саптық адыммен жасалады.

      Ауысатын қарауылдың таратушысы бір қатарда және жаңа қарауылдың таратушысынан солға қарай жүреді.

      Барлық командаларды жаңа қарауылдың таратушысы береді. Бекеттердің көп саны бар қарауылдарда, сондай-ақ бірі екіншісінен немесе қарауылдық үй-жайдан үлкен қашықтықта орналасқан кезде ауысымдардың бекеттерге қозғалысы көлік құралдарында жүргізілуі мүмкін.

      155. Жаңа қарауыл бірінші ауысымының соңғы қарауылы бекетке қойылған кезде ауысатын қарауылдың таратушысы өзінің қарауылдарын өзі ауысымның басында жүре отырып, қарауылдық үй-жайға апарады. Жаңа қарауылдың таратушысы бір қатарда және ауысатын қарауылдың таратушысынан солға қарай жүреді.

      Барлық команданы ауысатын қарауыл таратушысы береді.

      156. Бекеттерге бара жатқанда және бекеттерден келе жатқанда қарауыл ауысымдары әскери сәлемдесуді Саптық жарғыда жазылған қағидалар бойынша орындайды.

      157. Қарауылды ауыстырған кезде жаңа қарауыл бастығы ауысатын қарауыл бастығымен бірге қарауыл бастығына арналған нұсқаулықта көрсетілген күзетілетін анағұрлым маңызды объектілердің жай-күйін, оларға жарық берудің ақаусыздығын, қоршаудың және жертасалардың дұрыстығын, қарауылдық үй-жайдың жай-күйін аралап және сыртынан қарап-тексеру жолымен тексереді, бұдан кейін одан тізімдеме бойынша құжаттарды, оқ-дәрілері бар жәшіктерді, олардың мөрлерін және кілттерін, ашылған күзетілетін объектілерге арналған рұқсатнаманы, сондай-ақ байланыс және өрт сөндіру құралдарын қабылдайды.

      Ескерту. 157-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      158. Бекеттерден келгеннен кейін ауысатын және жаңа қарауылдардың таратушылары кезекпен жасалған ауысулар туралы өз қарауылдар бастықтарына баяндайды, мысалы: "Лейтенант мырза, ауысу жүргізілді, бекеттер ақаусыз тапсырылды (қабылданды). Бірінші таратушы сержант Ванюнькин". Ауысатын қарауыл бастығының командасы бойынша қарудың оғы алынады. Ең бірінші ауысатын қарауылдың ауысымы, одан кейін жаңа қарауыл таратушысы қарудың оғын алады. Қарудың оғын алу үшін қарауыл бастығы: "Ауысым, оң жақтан бастап бір-бірден – ОҒЫН АЛ" командасын береді.

      Осы команда бойынша оң жақ қапталдағы таратушы (қарауыл) алға бір адым жасайды, оңға жартылай бұрылады, қарауыл бастығының қадағалауымен өз қаруының оғын алады, жарақтандырылған оқжатарды (патрондары бар оқтізерді) сөмкеге немесе жақпарлы кеудешедегі қалтаға салады және баяндайды: "Қарудың оғы алынды", бекітпе рамасын (бекітпені) артқа тарта отырып, қаруды тексеруге береді. Қарауыл бастығы қаруды тексереді, одан кейін таратушы бекітпе рамасын бұрынғы күйіне қояды (бекітпені орнына келтіреді), шүріппені басады, қаруды сақтандырғышқа қояды және баяндайды: "Сақтандырғышқа қойылды", сүңгіні ағытып тастайды (жинайды), қаруды "қарубауға" алады және артқа қарай бір адым жасай отырып, өз орнына тұрады.

      Осындай кезеңділікпен қалған қарауыл ауысымы қарудың оғын кезекпен алады. Одан кейін қарауылдар үлкеннің командасы бойынша ауысатын қарауылдың тұрған жеріне, ал таратушылар – қарауылдық үй-жайға қарай жүреді.

      159. Қарауыл бастықтары баяндауды қабылдап және қарудың оғын алып, ауысатыннан бастап ауысатын қарауылдың бекеттік ведомосына қол қояды, бұл ретте жаңа қарауыл бастығы оған ауысым уақытында анықталған барлық кемшіліктер туралы ескертулерді енгізеді.

      Егер қарауылды ауыстырған кезде қарауылды тексеру үшін келген адам қатысқан болса, таратушылар одан рұқсат ала отырып, қарауылдар бастықтарына жүргізілген ауысулар туралы баяндайды. Таратушылардан баяндауларды қабылдағаннан кейін жаңа қарауыл бастығы: "ТІК ТҰР" командасын береді, одан кейін қарауылдар бастықтары кезекпен тексерушіге жүргізілген ауысымдар туралы баяндайды.

      Барлық жағдайларда қарауылдар бастықтары ауысу туралы өз қарауылдары (әскери бөлімі) бойынша кезекшіге байланыс құралдары арқылы баяндайды немесе оған өзі баяндаумен келеді.

      160. Қарауылды ауыстырғаннан кейін ауысатын қарауыл бастығы ауысатын қарауылды өз әскери бөліміне (бөлімшесіне) әкетеді. Әскери бөлімге (бөлімшеге) келгеннен кейін өзі қарауыл құрамымен оқжатарлардан оқтарды алуды және патрондарды бөлім бойынша кезекшіге (рота сержантына (старшинасына) тапсыруды ұйымдастырады.

      Бөлімшеге келгеннен кейін ауысатын қарауыл бастығы қарауылдың жеке құрамын сапқа тұрғызады және бөлімше командиріне міндетті орындағаны туралы баяндайды.

      Мысалы: "Капитан мырза, қарауыл толық құрамда келді. Қызметті өткеру уақытында оқиғалар болған жоқ. Қарауыл бастығы лейтенант Өтепов".

      Одан кейін бекеттік ведомоста белгі қойылған қарауылды тексеру нәтижелері туралы баяндайды және оған басқа құжаттармен бірге бекеттік ведомосты тапсырады. Осыдан кейін қарауыл құрамы қарауыл бастығының дербес қадағалауымен қаруды (жауынгерлік патрондарды) тапсырады.

      Объектіні тек түнде күзеткен қарауылдарды объектіні күзету мерзімі аяқталғаннан кейін қарауылдың ауысуын күтпестен, бөлімшеден келген үлкеннің командасы бойынша өз әскери бөліміне (бөлімшесіне) қарауыл бастығы жібереді. Ол туралы қарауыл бастығы бекеттік ведомосқа жазба жасайды және қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге баяндайды. Бөлімшеге келгені туралы команда үлкені бөлім бойынша кезекшіге, бөлімше командиріне (сержантына, старшинасына) баяндауға және қарауылдардың қаруды және оқ-дәрілерді өткізуін бақылауға міндетті.

      161. Ауысқан қарауыл құрамы ауысқан күні сабақтардан және жұмыстардан босатылады; объектіні тек түнде күзеткен қарауылдар сабақтардан және жұмыстардан бөлімшеге келгеннен кейін 4 сағатқа босатылады, осы уақытта оларға жатып демалуға (ұйықтауға) рұқсат етіледі.

      162. Жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіруге сигнал алған кезде қарауылдарды ауыстыруды жауынгерлік есепке сәйкес бөлінген бөлімшелер жүзеге асырады. Осы жағдайда қарауылды тарату жүргізілмейді. Қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге қысқаша нұсқау бергеннен және парольді алғаннан кейін ауысу үшін қарауыл қарауылдық үй-жайға келеді.

      Қарауылдарды ауыстыру қысқа мерзімдерде белгіленген тәртіппен жүргізіледі. Бекеттердің саны, қарауыл адамдарының ерекше міндеттері және жаңа пароль жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіруге сигнал алған жағдайдағы құжаттамада белгіленеді (осы Жарғының 121-тармағы).

      163. Күзетілетін объектіден қарауылды алуды күзетілетін объекті бастығының қатысуымен мөрмен расталған гарнизон бастығының (әскери бөлім командирінің) жазбаша бұйрығына сәйкес қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекші жүргізеді. Қарауылды алу туралы қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшінің, қарауыл бастығының және күзетілетін объекті бастығының қол қоюымен акті жасалады. Актіде күзетілетін объектіні, қарауылдық үй-жайды және онда тұрған және бекеттердегі жабдық пен мүкәммалды тапсыру туралы жазба жасалады.

      Тұрақты қарауылдарды алу туралы гарнизон бастығы (әскери бөлімнің командирі) қарауылдар кестесін бекіткен бастыққа баяндайды.

Сақшыларды ауыстыру

      164. Сақшыларды ауыстыру 2 сағат сайын жұп немесе тақ сағаттарда жүргізіледі.

      Ауа температурасы Цельсий бойынша минус жиырма градус және одан төмен болған кезде, ал жел соққан уақытта және аяз қатты болмаса, сыртқы бекеттің, сондай-ақ жылытылмайтын үй-жайда орналасқан ішкі бекеттің сақшысын ауыстыру 1 сағат сайын жүргізіледі. Температура Цельсий бойынша плюс отыз градус және одан жоғары (көлеңкеде) болған кезде де сақшыны ауыстыру 1 сағат сайын жүргізіледі. Бұл жағдайда 1 сағат сайын сақшыны ауыстыру туралы нұсқауды қарауыл (әскери бөлім) бойынша кезекші береді.

      Егер сақшыларды ауыстыру 1 сағаттан кейін жүргізілсе, онда қарауыл бастығы бекеттік ведомоста сақшылар осындай сағаттан бастап 1 сағаттан кейін, ал мынадай сағаттан бастап осындай ауысым түскеннен кейін 2 сағаттан кейін ауыстырылғаны туралы жазба жасайды.

      Қарауылдық үй-жайдың кіреберісіндегі сақшыларды ауыстыруды қарауыл бастығының көмекшісі немесе қарауыл бастығы әрбір 30 минут сайын жүргізеді.

      Ескерту. 164-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      165. Ауысым сақшыға 10-15 адым арақашықтыққа жақын келген кезде қарауыл таратушысы: "Ауысым, ТОҚТА" командасын береді және қарауылдардың біреуіне бекетті және оған кіреберістерді қадағалауға (ауысым машинада жүрген кезде – қаруды оқтауға және қадағалауға) бұйрық береді.

      Мысалы: "Қатардағы жауынгер Манабаев, бекетті және оған кіреберістерді қадағала".

      Ауысым жақын келген кезде сақшы оған қарама-қарсы қарап тұрады және таратушы 3-4 адымға жақындаған кезде автоматты "қарубауға" күйіне өз бетімен алады, қарсы бір адым жасайды және қызметті өткеру нәтижелері туралы баяндайды, мысалы: "Сержант мырза, қызмет өткеру уақытында оқиғалар болған жоқ. Үшінші ауысым екінші бекетінің сақшысы қатардағы жауынгер Қарабалин". Ауысатын қарауыл таратушысы сақшыға: "ТІК ТҰР" командасын береді. Одан кейін жаңа қарауыл таратушысының командасы бойынша, мысалы: "Қатардағы жауынгер Қанафин, бекетке адым – БАС", сақшы саптық қалыпты қабылдайды, оңға қарай бір адым жасайды, қарауыл сақшыға жақын келеді және қарама-қарсы қарап оның орнына тұрады.

      Ауысатын және жаңа қарауылдардың таратушылары бір-біріне қарама-қарсы олардан бір-екі адымда сақшы мен қарауылдың екі жағына тұрады.

      Ауысатын қарауыл таратушысының "Сақшы, бекетті тапсыр" командасы бойынша сақшы ауызша бекетті тапсырады. Бұл ретте сақшы мен қарауыл бір-біріне бастарын бұрады. Бекетті ауызша тапсыру сақшы бекеттің нөмірін атаудан, бекеттер табеліне сәйкес барлық күзету мен қорғауға жататындарды қарауылға атап өтуден, сондай-ақ өзі қызмет өткеру уақытында бекетке жақын жерде нені байқағанын көрсетуден тұрады.

      Бекетті ауызша тапсырғаннан кейін қарауыл өз таратушысының "Қарауыл, бекетті қабылда" командасы бойынша сақшының және ауысатын қарауыл таратушысының қатысуымен жаңа қарауыл таратушысымен бірге күзетілетін объектіні қарап шығуға және жарық түсуінің, қоршаулардың, есіктердің (қақпалардың) ақаусыздығын, терезелердің, торлар мен сақтау орнының (қойманың) жай-күйін, құлыптардың, баулардың, мөрлердің (пломбалардың) бар болуы мен жай-күйін және олардың таңбаларға (бедерлемелерге) сәйкес келуін, күзетудегі жауынгерлік машиналардың (қару-жарақ пен әскери техниканың) санын, сондай-ақ техникалық күзет құралдарының, байланыс, өрт сөндіру құралдарының болуын және жай-күйін, жертасалардың, бекеттік мұнаралардың, бақылау-іздік жолақтар мен бекеттік киімнің жай-күйін тексеруге міндетті.

      Бекетке түсетін қарауыл қажет болған кезде таратушының көмегімен бекеттік киімді киеді.

      Ескерту. 165-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      166. Егер бекетті қабылдау және тапсыру кезінде қандай да бір ақаулықты (қоршаулар немесе мөрлер, пломбалар, құлыптар, баулар, есіктер, терезелер бұзылған) немесе мөрлердің (пломбалардың) таңбасы (бедерлері), сондай-ақ күзетуде болатын жауынгерлік машиналардың (қару-жарақ пен әскери техниканың) саны бекеттер табелінде көрсетілген санға сәйкес келмейтіні анықталған болса, таратушы қарауыл бастығын шақыртады; осындай жағдайларда жаңа қарауыл бекеттерді қабылдаған кезде бұрынғы және жаңа қарауылдар бастықтары шақыртылады.

      167. Бекетті тапсыруды және қабылдауды аяқтағаннан кейін сақшы және бекетке түсетін қарауыл күзетілетін объектіге қарама-қарсы жаққа таратушыға қарап тұрады және кезекпен баяндайды.

      Мысалы: "Сержант мырза, қатардағы жауынгер Қарабалин нөмірі үшінші бекетті тапсырды". "Аға сержант мырза, қатардағы жауынгер Ыбыраев, нөмірі үшінші бекетті қабылдады".

      Баяндаудан және таратушыдан нұсқаулар алғаннан кейін сақшы осы Жарғының 321-тармағында көрсетілгендей қаруды алады және бекеттегі өз міндеттерін орындауға кіріседі.

      168. Қарауылдың сақшы жағдайына (сақшының қарауыл жағдайына) ауысуы бұрынғы таратушының: "Бекеттен адым – БАС" командасы бойынша бекетті қабылдау (тапсыру) туралы ол баяндағаннан кейін айқындалады.

      169. Ауысатын қарауыл таратушысының командасы бойынша, мысалы: "Қатардағы жауынгер Қарабалин, бекеттен адым – БАС", ауысқан қарауыл ауысымның артына тұрады және қаруды "қарубауға" күйіне өз бетімен алады, ал бекет пен оған кіреберістерді қадағалаған қарауыл сапқа тұрады. Одан кейін жаңа қарауыл таратушысы: "Ауысым, менің соңымнан адым – БАС" командасын береді және ауысымды келесі бекетке апарады.

      170. Ішкі бекеттердің сақшыларын ауыстыру кезінде ауыстыруды жүргізе отырып, таратушы үй-жайдың кіреберісіне барады: "Ауысым, ТОҚТА" командасын береді, қарауылдардың біреуін үлкені етіп қалдырады және команда береді, мысалы: "Қатардағы жауынгерлер Долин мен Қамзаев, менің соңымнан адым – БАС". Таратушы қарауылдармен үй-жайға кіргеннен кейін осы Жарғының 165-169-тармақтарына сәйкес сақшыларды ауыстырады.

      171. Бекеттер қарауылдық үй-жайдың екі жағында орналасқан кезде таратушы алдымен қарауылдық үй-жайдың бір жағында орналасқан бекеттердегі сақшыларды ауыстырады, ал одан кейін ауыстырылғандарды қарауылдық үй-жайға қалдырып, осы ауысымның қалған қарауылдарын сапқа тұрғызады және оларды бекеттерге апарады, бұл ретте ауысым құрамында таратушымен бірге кемінде үш адам болуға тиіс.

      172. Қарауылдың келесі ауысымдарын, оларды бекеттерге жіберу және сақшыларды ауыстыру үшін сапқа тұрғызу, сондай-ақ қаруды оқтау және оғын алу бірінші ауысым үшін көрсетілгендей жүргізіледі.

      Ауысым бекеттерден қайтып оралғаннан кейін және қарауыл бастығына жасалған ауысым туралы баяндағаннан кейін пистолеттен басқа, қарудың оғы алынады. Одан кейін таратушы қарауылдарға автоматтарды (карабиндерді) пирамидаға, ал пистолеттерді – сейфке қоюға бұйрық береді.

      173. Жаңа бекеттерге сақшылар қоюды, сондай-ақ таратылатын бекеттерден сақшыларды алуды қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшінің және күзетілетін объекті бастығының қатысуымен мөрмен расталған гарнизон бастығының (әскери бөлім бастығының) жазбаша бұйрығы негізінде қарауыл бастығы жүргізеді. Сақшыларды қою (алу) туралы бекеттік ведомоста жазба жасалады.

Қарауылдардағы ішкі тәртіп

      174. Қарауыл бастығының рұқсатынсыз қарауыл құрамының ешқайсысы да қарауылдық үй-жайдан кетпеуге тиіс.

      175. Қарауылдық үй-жайда тыныштық пен тәртіп сақталуға тиіс. Бекеттермен және қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшімен байланысты қоспағанда, байланыс құралдарын пайдалануға, ән айтуға және музыкалық аспаптарда ойнауға рұқсат етілмейді. Әдебиеттер мен кезеңдік басылымдарды оқуға, шахмат пен дойбы ойнауға, қарауылдың міндеттерін орындауға және демалушының ұйқысына бөгет жасамай, радио және телебағдарламаларды ақырын тыңдауға және көруге рұқсат етіледі. Шылым шегуге және аяқкиімін тазалауға тек ол үшін бөлінген орындарда рұқсат етіледі.

      176. Автоматтар, карабиндер мен оқшашарлар оқталмай, оқжатарсыз, бекітпесі алға қаратылған, шүріппесі түсірілген және сақтандырғышқа қойылған күйде пирамидаларға қойылады. Қарауылдық үй-жайларда пирамидалар құлыпқа жабылмайды, бірақ қарауыл бастығына және бөлім бойынша кезекшіге электр-дыбыстық дабылдамамен, сондай-ақ қарауыл бастығы мен оның көмекшісінің бөлмесі жағынан ашылатын бекітпемен жабдықталады.

      Автоматтарға жарақтандырылған оқжатарлар (карабиндерге оқтізерлер) бар сөмкелер, қатпарлы кеудешесі, сүңгі-пышағымен қынап және арнайы құралдар белдік белбеуден алынбайды. Пистолеттермен қаруланған қарауылдар бастықтары қарауылдық үй-жайда оларды шешпейді.

      Оқшашарларға оқжатарлар (таспалармен жарақтандырылған қораптар) құлыпқа жабылған пирамидалардағы арнайы жәшіктерде сақталады, оның кілті мөрленген пеналда қарауыл бастығында болады, ал ол қарауылдық үй-жайдан кеткен кезде және демалу кезеңінде қарауыл бастығының көмекшісіне беріледі.

      Бақылау-өткізу пункттері қарауылдарының пистолеттері құлыпқа жабылған металл жәшіктерде (сейфте) кобураларда сақталады, оның кілті қарауыл бастығында болады, ал ол қарауылдық үй-жайдан кеткен кезде және демалу кезеңінде қарауыл бастығының көмекшісіне беріледі. Пистолеттер қарауылдарға арнайы карточкалар бойынша бекетке түсер алдында беріледі.

      Қару пирамидадан тек қарауыл бастығының немесе оның көмекшісінің рұқсаты бойынша алынады. Қаруды тазалау қарауыл бастығының немесе оның көмекшісінің басшылығымен жүргізіледі, бұл ретте қаруды бөлшектеуге жол берілмейді.

      177. Қарауылдың жеке құрамына қарауылдық үй-жайда баскиімсіз және астары жылы далалық күртешесіз (қысқа тонсыз, шинельсіз) болуға рұқсат етіледі, бірақ жабдықтары жанында болуға тиіс. Шешілген астары жылы далалық күртеше (қысқа тон, шинель) мен баскиім ілгішке ілінеді.

      178. Қарауылдың жеке құрамына, қарауыл бастығы мен оның көмекшісін қоспағанда, қарауылдық үй-жайға келгендермен сөйлесуге рұқсат етілмейді, тек қарауылды тексеретін адамдардың сұрақтарына жауап беруге рұқсат етіледі.

      179. Жабдықтарын шешпей, аяқкиімсіз және шешінбей, тек жағасын және белдік белбеуді босатып, жатып дем алуға (ұйықтауға) рұқсат етіледі:

      1) қарауыл бастығына – нұсқаулықта айқындалған күндізгі уақытта 4 сағат;

      2) қарауыл бастығының көмекшісіне, қарауыл бастығының техникалық күзет құралдары жөніндегі көмекшісіне (операторға) – қарауыл бастығының (гауптвахта кезекші ауысымы бастығының) рұқсатымен әрбіреуіне – 4 сағат;

      3) қарауыл бастығының қарауылдық иттер жөніндегі көмекшісіне, таратушыларға, шығарушылар мен көлік құралын жүргізушілерге – қарауыл бастығының рұқсатымен міндеттерін атқарудан бос уақытта;

      4) қарауылдардың бір ауысымы құрамына – бекеттерге түсер алдында, бекеттерден ауысқаннан және қарауылдық үй-жайға басқа ауысым қарауылдың жауынгерлік есептобын жеткізуге қайтып оралғаннан кейін;

      5) объектілерді тек түнде күзететін қарауылдар ауысымына – олар қарауыл үй-жайына қайтып оралғаннан кейін және бекеттерге қайтадан жібергенге дейін қарауылдың жауынгерлік есептобын жеткізгеннен кейін;

      6) бақылау-күзету топтарының қарауылдарына – кезекпен, жауынгерлік есептопты жеткізгеннен кейін, қарауыл бастығының рұқсатымен әрбіреуіне 4 сағат.

      Демалатын ауысымның қарауылдарына және таратушыларға аяқкиімді шешуге және кептіруге рұқсат етіледі.

      Ескерту. 179-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      180. Қарауылды "қаруға" шақырған кезде қарауылдық үй-жайда болатын қарауылдың жеке құрамы, оның ішінде демалатын ауысым да баскиімдерін, броньды кеудешелерін, дулығаларын киеді, өз қаруын алады және өз нөмірлерінің тәртібімен қарауылдық үй-жайдың ішінде сапқа тұрады.

      Қарауылға немесе олар күзететін объектіге шабуыл жасалған жағдайда, сондай-ақ өрт немесе басқа да зілзала апаттары болған кезде жеке құрам жауынгерлік есепке сәйкес әрекет етеді.

      Астары жылы далалық күртешелер (қысқа тондар, шинельдер) қарауыл бастығының ерекше нұсқауы бойынша киіледі.

      Қарауылды қарауылдық үй-жайдан шығарудың барлық жағдайларында (төтенше жағдайлардан басқа) онда қарауыл бастығының көмекшісі немесе таратушылардың біреуі қалады.

      181. Негізгі тамақтанудан басқа, қарауылдың жеке құрамы қызмет өткеру кезеңінде қосымша үлеспен қамтамасыз етіледі. Ыстық шай үнемі болуға тиіс.

      Қарауылдарға тамақты жеткізуді олар тағайындалған бөлімшелердің командирлері немесе қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекші ұйымдастырады.

      182. Қарауылдық үй-жайды және оған шектес аумақты таза және реттеп ұстау, сондай-ақ пеш жағу қарауыл құрамына жүктеледі. Осы міндеттердің орындалуын, сондай-ақ жабдықтың, мүлік пен мүкәммалдың сақталуын бақылау қарауыл бастығының көмекшісіне жүктеледі.

      183. Күнделікті жинаудан басқа, кемінде аптасына бір рет гарнизон бастығы (әскери бөлімнің командирі) белгілеген күні қарауылдық үй-жайларды алдын ала залалсыздандыру ұйымдастырылады.

      184. Қарауылдық үй-жай ұдайы желдетіліп тұруға тиіс. Қарауылдық үй-жайдағы ауа температурасы Цельсий бойынша плюс он сегіз градустан төмен болмауға тиіс.

      Пеш жағу гарнизон бастығы (әскери бөлім командирі) белгілеген тәртіппен жүргізіледі.

      Қараңғы түскеннен кейін қарауылдық үй-жайда, дәліздерде және дәретханаларда толық жарық, ал демалатын ауысымға арналған бөлмеде – кезекші жарық болуға тиіс.

      Әскери қалашықтан тыс орналасқан қарауылдық үй-жайдың терезелері түнгі уақытта ішкі жағынан саңылаумен жабдықталған металл қақпақтармен жабылады.

      Ескерту. 184-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      185. Әскери қалашықтан тыс орналасқан және өз құрамында кемінде үш ауысымды бес бекеті бар қарауылдық үй-жайды күзету үшін қарауылдық үй-жайдың кіреберісінде сергек ауысымның қарауылдары қатарынан сақшы қойылады.

      Ерекше маңызды мемлекеттік, режімдік және стратегиялық объектілерді күзететін және үш ауысымды бес бекеті бар қарауылдарда қарауылдық үй-жайды күзету үшін қосымша қарауылдар тағайындалады.

      Қарауылдық үй-жайдың кіреберісіндегі қарауылдар қызметті қадағалау мұнараларында өткеруі мүмкін.

      Әскери бөлімнің (күзетілетін объектінің) аумағында орналасқан қарауылдық үй-жайлар, әдетте, күзетілмейді.

      Қарауылдық үй-жайлардың есіктері қарайтын тереземен жабдықталады және ішінен жабылып тұруға тиіс.

Қарауылдарды тексеру

      186. Қарауылдарды қарауылдар бағынатын адамдар (осы Жарғының 109-тармағы), олар тағайындалған роталар (батареялар) командирлері, батальондар (дивизиондар) командирлері, сондай-ақ олардың орынбасарлары мен осы командирлердің тікелей бастықтары тексеруге міндетті.

      Теміржол (теңіз, өзен) учаскелері мен станциясы (порты), әуежай аумағында орналасқан қарауылдарды, сондай-ақ станция (порт), әуежай арқылы өтетін әскери жүктері бар көліктерге ілесіп жүретін қарауылдарды, одан басқа теміржол (теңіз, өзен) учаскелері мен станциясының (портының), әуежайдың әскери коменданты немесе оның көмекшілері тексеруге міндетті.

      Лауазымды адамдардың қарауылдарды тексеруі гарнизон бастығы (әскери бөлімнің командирі) бекіткен кесте бойынша жүргізіледі.

      Тексеру қарауылдың әрбір ауысымын қамтуға тиіс.

      187. Одан басқа, қарауылдарды әскерлерді инспекциялау (тексеру) жүргізуге келген адамдар және олардың тапсырмасы бойынша инспекциялау (тексеру) тобы қатарынан офицерлер – олар инспекциялайтын (тексеретін) әскери бөлімдердің қарауылдарын, сондай-ақ мыналардың тапсырмалары бойынша адамдар:

      1) Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрі, Қарулы Күштері Бас штабының бастығы, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың тиісті басшылары мен олардың орынбасарлары;

      2) әскер түрлерінің бас қолбасшылары, әскер тектерінің және өңірлік қолбасшылықтар әскерлерінің қолбасшылары, Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі мен Қарулы Күштері Бас штабы департаменттерінің, бас басқармаларының, басқармаларының, бөлімдері мен қызметтерінің бастықтары, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың тиісті басшылары – олардың бағынысында болатын күзетілетін объектілердің қарауылдарын;

      3) бригада командирлері – оларға бағынысты әскери бөлімдерден тағайындалатын қарауылдарды;

      4) әскери бөлімнің командирлері – бағынысты бөлімшелерден тағайындалатын қарауылдарды;

      5) гарнизон бастығы – осы гарнизонның аумағындағы гарнизондық, ішкі және уақытша қарауылдарды;

      6) әскери қатынастар бастықтары – станция (порт), әуежай арқылы өтетін, сондай-ақ теміржол (теңіз, өзен) учаскелері мен станциясы (порты), әуежай аумағында орналасқан қарауылдарды;

      7) гарнизон әскери полиция органының бастығы – жауапкершілік аймағындағы қарауылдарды, оның ішінде уақытша қарауылдарды тексереді.

      Қарауылдарды тексеру тек қарауылдық қызметті жақсы білетін адамдарға тапсырылады. Қарауылдарды тексеру үшін тағайындалған әскери қызметшілерге нұсқаулар берілуге тиіс.

      188. Осы Жарғының 187-тармағында көрсетілген адамдар гарнизон бастығына (әскери бөлімнің командиріне) бастықтардың, олардың тапсырмалары бойынша қарауылдарды тексеру үшін олар тағайындалған мөрмен расталған жазбаша нұсқамаларын ұсынуға міндетті. Осы нұсқамалар негізінде оларға қарауыл (әскери бөлім) бойынша кезекшіге ұсынатын гарнизон бастығының (әскери бөлім командирінің) қолы қойылған, елтаңбалы мөрмен расталған қарауылдарды тексеруге құқық беретін біржолғы куәлік беріледі. Көрсетілген біржолғы куәлікті гарнизон бастығы, сондай-ақ гарнизондық сияқты ішкі қарауылдарды тексеру үшін, ал әскери бөлім командирі – ішкі қарауылдарды тексеру үшін тағайындалған адамдарға береді.

      Біржолғы куәлікте кімге, атап айтқанда, қандай қарауылдарды тексеру үшін және тексеру қанша уақыт ішінде болуға тиіс екені көрсетіледі. Тексеру аяқталғаннан кейін ол қарауыл бастығына тапсырылады. Егер куәлікті қолдану уақыты өтіп кетсе және ол пайдаланылмаса, онда оны қарауылды тексеретін адам гарнизонның (әскери бөлімнің) штаб бастығына өткізеді.

      Қарауыл тағайындалған рота (батарея) командиріне, сондай-ақ оның орынбасарларына және рота (батарея) командирінің тікелей бастықтарына қарауылдарды тексеру құқығын беретін куәлік берілмейді.

      Әскери қатынастар әскери коменданты Қарулы Күштер әскери қатынастарының бастығы қол қойған қарауылдарды тексеруге құқық беретін тұрақты куәлік негізінде және жеке басының куәлігін ұсынғаннан кейін теміржол (теңіз, өзен) учаскесі мен станциясы (порты), әуежай аумағында орналасқан қарауылдарды, ал теміржол (теңіз, өзен) учаскесі мен станциясы (порты), әуежай комендатураларының басқа да лауазымды адамдары – әскери комендант қол қойған қарауылдарды тексеруге құқық беретін тұрақты рұқсатнама негізінде тексеру жүргізеді.

      189. Осы Жарғының 187-тармағында аты аталған бастықтардың тапсырмасы бойынша қарауылдарды тексеру үшін келген барлық адамдар тексеруді қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшінің немесе оның көмекшісінің (егер оған қарауыл бағынатын болса, әскери бөлім бойынша кезекші көмекшісінің) ілесіп жүруімен жүргізеді. Қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекші осы адамдардың жеке басының куәлігін және қарауылды тексеруге құқық беретін біржолғы куәлікті тексереді.

      Өз әскери бөлімінің офицерлері тексеруді әскери бөлім бойынша кезекшінің немесе оның көмекшісінің ілесіп жүруінсіз жүргізе алады.

      190. Қарауылдарда:

      1) бекеттік ведомосқа сәйкес жеке құрамның бар болуы;

      2) қарудың бар болуы;

      3) қарауылдың жауынгерлік әзірлігі, қарауыл жеке құрамының міндеттерін білуі және оларды іс жүзінде орындауы;

      4) қарауылдағы ішкі тәртіп, қару мен оқ-дәрілерді сақтау қағидаларының сақталуын, белгіленген құжаттаманы ресімдеудің және бекеттік ведомосты жүргізу дұрыстығы;

      5) қарауылдық үй-жай мен бекеттерді жабдықтаудың осы Жарғыға сәйкес келуі, техникалық күзет құралдарының, байланыс, жарық түсіру құралдарының ақаусыздығы тексеріледі.

      6) алып тасталды - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.
      Ескерту. 190-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      191. Сақшылардың қызмет өткеруін тексеретін адамдарға бекеттер бойынша қарауыл бастығы немесе оның көмекшісі (таратушы) қаруланған бір-екі қарауылмен ілесіп жүреді.

      Сақшылардың қызмет өткеруін тексеру үшін, сондай-ақ бекетке шақыртқан жағдайда қарауыл бастығына немесе оның көмекшісіне (таратушыға) қаруы оқталған қаруланған бір-екі қарауыл ілесіп жүреді.

      192. Тексерушілер (сақшылар бағынысты адамдарды қоспағанда) сақшылардың қызмет өткеруіне оларға ескерту жасамайды, барлық байқалған кемшіліктер туралы олар ілесіп жүретін адамдарға нұсқаулар береді. Тексеру нәтижелері мен өз нұсқауларын тексеруші бекеттік ведомосқа жазады.

      Сақшылардың қызмет өткеруін тексеру уақытында бекетке және оған кіреберістерді қадағалауды күшейту үшін оған қарауыл бастығы немесе оның көмекшісі (таратушы) оған ілесіп жүретін қарауылды тартады.

      Сақшылардың қызмет өткеруін бекетке жасырын жақын келу, сақшыдан қаруын тартып алуға әрекет жасау жолымен және қайғылы оқиғаларға әкеп соқтыруы мүмкін тәсілдермен тексеруге жол берілмейді.

Жеке орналасқан радиотехникалық (зениттік-зымыран) және басқа да арнайы бөлімшелердегі объектілерді күзету және қорғау жөніндегі қарауылдық қызметті ұйымдастыру мен оны өткеру ерекшелігі

      193. Жеке орналасқан радиотехникалық (зениттік-зымыран) және басқа да арнайы бөлімшелердегі объектілерді, қару-жарақ пен әскери техниканы, материалдық құралдарды күзету және қорғау жөніндегі қызметті бөлімшелердің командирлері ұйымдастырады және осы бөлімшелерден тағайындалған штаттық қарумен қаруланған патрульдер, сондай-ақ техникалық күзет құралдарын немесе техникалық күзет құралдарымен бір уақытта патрульдерді пайдалана отырып жүзеге асырылады.

      Объектілерді техникалық күзет құралдарымен жабдықтау кезінде олардан сигналдар қабылдау аппаратурасы кезекші жауынгерлік есептоп (ауысым) бастығының немесе бөлімше бойынша кезекшінің бөлмесінде орнатылады және оның қадағалауында болады.

      Патруль бөлімшенің тәуліктік наряд құрамына кіреді, бөлімше командиріне, кезекші жауынгерлік есептоптың, ауысымның бастығына (жедел кезекшіге), сержантқа (старшинаға), бөлімше бойынша кезекшіге және оның көмекшісіне бағынады және осы жарғыға және әскери бөлімнің командирі бекіткен нұсқаулыққа сәйкес сақшылар сияқты қызмет атқарады.

      Ескерту. 193-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      194. Бөлімше бойынша кезекшінің және патрульдердің нұсқаулықтарын объектінің сипатын және оны күзетудің шарттарын ескере отырып, әскери бөлімнің штаб бастығы (бөлімше командирі) жасайды.

      Объектілерді күзету жөніндегі қызметті әртүрлі бөлімшелердің жиынтық құрамымен ұйымдастырған кезде нұсқаулықтарды жоғары тұрған әскери басқару органының штабы жасайды.

      Нұсқаулықтарда: бөлімше бойынша кезекшінің және объектілерді күзету мен қорғау жөніндегі патрульдердің міндеттері; не күзетілуге тиіс; патрульдеу уақыты мен тәртібі; патрульдердің саны, бағдарлардың жекелеген учаскелеріндегі патрульдердің ерекше міндеттері, күзетілетін объектіге шабуыл жасалған, техникалық күзет құралдары өздігінен іске қосылған, төтенше жағдайлар кезінде, жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіруге сигналдар бойынша олардың іс-қимыл тәртібі; қару-жарақ пен әскери техникадан электр-магниттік сәулелену секторы, патрульдердің олардан қорғану тәртібі жазылады; патрульдерге қандай жағдайларда қару қолдануға рұқсат етілетіні, сондай-ақ оқ атудың қауіпті бағыты көрсетіледі; қызмет өткеру туралы баяндау және күзетілетін объектілерге, қару-жарақ пен әскери техникаға, материалдық құралдарға, сондай-ақ күзетілетін аумаққа адамдарды жіберу тәртібі белгіленеді.

      Бөлімше бойынша кезекшінің нұсқаулығына әскери бөлімнің (бөлімшенің) командирі бекіткен: патрульдердің қозғалыс сұлбасы; күзетілетін аумаққа жіберілетін, қару-жарақ пен әскери техниканы, материалдық құралдарды алатын немесе сақтау орындарын ашатын адамдардың тізімі; осы Жарғының 122-тармағына сәйкес ресімделген рұқсатнамалардың және мөрлер таңбаларының (пломбалар бедерлемелерінің) үлгілері мен бедерлері қоса беріледі.

      195. Патрульдердің қызмет өткеруі үшін уақыт аралықтары мен патрульдердің қозғалыс бағдарларының қайталануын болдырмайтын бірнеше кесте жасалады.

      Патрульдеу кестесін бөлімше командирі бекітеді және бөлімше бойынша кезекшіде (қарауыл бастығында) жабық жәшікте сақталады. Әрбір кестені қолдану уақытын бөлімше командирі айқындайды.

      196. Патруль осы Жарғының 115-тармағына сәйкес жауынгерлік патрондармен қамтамасыз етіледі.

      Автоматтар, карабиндер мен оқшашарлар оқталмай, оқжатарсыз, бекітпесі алға қаратылған, шүріппесі түсірілген және сақтандырғышқа қойылған күйде бөлімше бойынша кезекшінің үй-жайында орнатылған жеке пирамидаға қойылады. Пирамида құлыпқа жабылады және бөлімше бойынша кезекшіге және кезекші жауынгерлік есептоптың, ауысымның бастығына (жедел кезекшіге) шығарылған электр-дыбыстық дабылдамамен жабдықталады.

      Автоматқа жарақтандырылған оқжатар (карабинге оқтізер) бар сөмке, қатпарлы кеудеше, сүңгі-пышақ және арнаулы құралдар патрульшілердің белдік белбеуінен алынбайды.

      Оқшашарға оқжатар (жарақтандырылған таспасы бар қорап) құлыпқа жабылған арнаулы жәшікте пирамидада сақталады, оның кілті бөлімше бойынша кезекшіде өзімен бірге болады, ал ол үй-жайдан кеткен кезде және демалу кезеңінде бөлімше бойынша кезекшінің көмекшісіне беріледі.

      Қару пирамидадан тек бөлімше бойынша кезекшінің немесе оның көмекшісінің рұқсатымен алынады. Қаруды тазалау бөлімше бойынша кезекшінің немесе оның көмекшісінің басшылығымен жүргізіледі, бұл ретте қаруды бөлшектеуге жол берілмейді.

      Ескерту. 196-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      197. Патрульдерді қызмет өткеруге даярлау осы Жарғының 142-145-тармақтарына сәйкес жүргізіледі.

      198. Патруль патрульдер қозғалысының сұлбасында көрсетілген бағдар бойынша бөлімшенің (объектінің) орналасуын қарап шығу жолымен қызмет өткереді.

      Патрульдер жылжымалы байланыс құралдарымен қамтамасыз етіледі, одан басқа қозғалыс бағдарларында стационарлық байланыс нүктелері орнатылады, олар бойынша патруль бөлімше бойынша кезекшіге (қарауыл бастығына) қызмет өткеру барысы туралы баяндайды.

      Күндізгі уақытта патрульдер ыңғайлы орындардан немесе байланыс құралдарымен жабдықталған мұнаралардан қадағалаумен күзетті жүзеге асыруы мүмкін.

      199. Патруль:

      1) бөлімшенің объектілерін, қару-жарағы мен әскери техникасын, басқа да материалдық құралдарын қырағы күзетуге және жанқиярлықпен қорғауға және ол ауысқанға немесе алынғанға дейін қойылған міндеттерді атқаруды тоқтатпауға;

      2) бөлімше бойынша кезекшімен байланыс және қандай да бір бұзушылық немесе объектінің қоршауындағы ақауларды анықтаған кезде, сондай-ақ әртүрлі бұзушылықтар кезінде оны шақырту үшін белгіленген сигналдарды білуге;

      3) ол үшін белгіленген кестені және қозғалыс бағдарын қатаң сақтауға;

      4) қызмет өткеру уақытында онда осы Жарғының 117-тармағында көрсетілген қағидалар бойынша оқталған қарудың болуына және әрекет жасауға үнемі әзір болуға міндетті.

      Патрульге, ол қызмет өткерген уақытта қойылған міндетті орындаудан басқаға көңілін аударуға (ұйықтауға, отыруға, оқуға, жазуға, темекі шегуге, бөгде адамдармен сөйлесуге, табиғи қажеттіліктерін орындауға, біреулерден бір заттар алуға және беруге, қажет болмағанда патронды ұңғылыққа жіберуге) немесе өз міндеттерін атқарудан алаңдауға рұқсат етілмейді.

      Патруль, ол бағынатын адамдардың немесе тексеру үшін келген адамдардың сұрақтарына жауап беруге тиіс.

      200. Патрульге немесе ол күзететін объектіге шабуыл жасалған жағдайда, сондай-ақ күзетілетін объектінің көрсеткіштерімен белгіленген шекарасына бөгде адам жақындаған кезде патруль осы Жарғының 323-326-тармақтарында көрсетілгендей әрекет етеді.

      201. Патрульдердің қызмет өткеруін тексеруді бөлімше командирі, оның орынбасарлары, оның тапсырмасы бойынша адамдар, сондай-ақ оның барлық тікелей бастықтары жүзеге асырады. Одан басқа, тексеруді кезекші жауынгерлік есептоптың (ауысымның), сондай-ақ сержант (старшина) және бөлімше бойынша кезекші жүзеге асырады.

      Патрульдердің қызмет өткеруін тексеретін адамдарға бос ауысымның бір патрулімен бөлімше бойынша кезекші ілесіп жүреді.

      Тексеру нәтижелері, сондай-ақ сақтау орындарын (қоймаларды) ашу және жабу уақыты кезекшілікті қабылдау және тапсыру кітабына жазылады.

      Бөлімше бойынша кезекші, бұл ретте осы Жарғының 189, 190-тармақтарының талаптарын басшылыққа ала отырып, патрульдердің қызмет өткеруін кемінде тәулігіне екі рет (оның ішінде бір рет түнде) тексеруге міндетті.

      202. Патрульдерді ауыстыру бөлім бойынша ауысатын кезекшінің қатысуымен, сақшыларды ауыстыруға сәйкес (осы Жарғының 164-169-тармақтары) бөлім бойынша кезекші нарядты ауыстыру уақытында, кейіннен – әрбір ауысымға бөлім бойынша кезекші белгілеген кестеге сәйкес, рұқсаттама және кері шақырту бойынша дербес жүргізіледі.

      203. Кезекті патрульді қызмет өткеру үшін жіберер алдында бөлімше бойынша кезекші, ал ол үй-жайдан кеткен кезде және демалу кезеңінде оның көмекшісі белгіленген тәртіпке сәйкес оған қару береді, қаруды қолдану тәртібіне ерекше назар аударып, нұсқау береді, қаруды оқтау және оғын алу үшін алаңға шығарады, қарудың дұрыс оқталуын тексереді.

      Ескерту. 203-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      204. Патрульші патрульдеу маршрутынан оралғаннан кейін қаруды оқтау және оғын алу үшін бөлімше бойынша кезекшіні, ал ол үй-жайдан кеткен кезде және демалу кезеңінде оның көмекшісін белгіленген сигналмен алаңға шақыртады, оған патрульдеу нәтижесі, бекеттің жай-күйі және жүргізілген ауыстыру туралы баяндайды, оның қадағалауымен қарудың оғын алады, оқжатарды (оқтізерді) сөмкеге (қатпарлы кеудешенің арнаулы қалтасына) салады, содан кейін қаруды кезекшіге немесе оның көмекшісіне тапсырады. Бөлімше бойынша кезекші, ал ол үй-жайдан кеткен кезде және демалу кезеңінде оның көмекшісі арнаулы журналда қару мен патрондарды беру және қабылдау туралы тиісті жазба жасайды.

      Ескерту. 204-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      205. Бөлімше бойынша кезекші, ал ол үй-жайдан кеткен кезде және демалу кезеңінде оның көмекшісі кезекшілікті қабылдау және тапсыру кітабына патрульшілерді ауыстырудың жүргізілгені туралы жазба жасайды.

      Ескерту. 205-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      206. Патрульдердің демалу тәртібі мен орнын осы Жарғының 177, 179-тармақтарына сәйкес орналасу шарттарына байланысты бөлімше командирі айқындайды.

Гауптвахтада қызметті ұйымдастыру және оны атқару ерекшелігі

      Ескерту. Кіші бөлімнің тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Жалпы ережелер

      207. Гауптвахта – әскери полиция органдарының жанынан жабдықталған арнаулы үй-жай, онда:

      әкімшілік қамаққа алынған;

      қылмыстық құқық бұзушылық жасады деген күдік бойынша ұсталған, сондай-ақ өздеріне қатысты бұлтартпау шарасы ретінде күзетпен ұстау таңдалған, қылмыс жасады деп күдік келтірілген, айыпталған, сотталушы;

      қамаққа алуға сотталған;

      бас бостандығынан айыруға сотталған әскери қызметшілерді – соттың айыптау үкімі заңды күшіне енгенге дейін және оларды жазаны орындау органдарына жібергенге дейін қоғамнан заңды негізде уақытша оқшаулау қамтамасыз етіледі.

      Ескерту. 207-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      208. Гауптвахта жанындағы кезекші ауысым құрамына ауысым бастығы, бақылаушы және айдауылдаушылар тағайындалады. Гауптвахта жанындағы кезекші ауысымдар жасақ (бөлім) бастығына, гауптвахта бастығына және әскери полиция органы бойынша кезекшіге бағынады.

      Гауптвахта бақылаушысына қызметке түскен кезде сақшының құқықтары мен міндеттері беріледі.

      Ауысым құрамы арнайы құралдармен, ал сотталғандар, күдіктілер мен айыпталушылар ұсталған жағдайда штаттық атыс қаруымен қаруланады.

      Сыртқы және ішкі күзет бекеттерінің саны мен орналасуы Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың әскери полициясы органдарының бастықтары бекітетін бекеттер табельдерінде белгіленеді.

      Қызмет атқару және қаруды қолдану тәртібі осы Жарғының және Ішкі қызмет жарғысының 10-11-тармақтарының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

      Ескерту. 208-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      209. Гарнизондар әскери полиция органдарының бастықтары уақытша ұсталған әскери қызметшілерді үй-жайға:

      1) масаң күйде болғандарды медициналық қызметкер куәландырған сауығу уақытынан бастап, үш сағаттан аспайтын мерзімге;

      2) ішкі істер және әскери полиция органдары қоғамдық тәртіпті бұзғаны үшін ұсталғандарды – үш сағаттан аспайтын мерзімге қамауға алады.

      Әскери полиция органдарының бастығы жоғарыда көрсетілген іс-қимылдарды Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері, басқа да әскерлері мен әскери құралымдары Гарнизондық және қарауылдық қызметтер жарғысының 240-244-тармақтарына қатаң сәйкестікте іске асырады.

Әскери қызметшілерді гауптвахтаға жіберу
және оларды күзету (ілесіп жүру)

      210. Ұсталған әскери қызметшілер ұстау хаттамасының көшірмесімен гауптвахтаға жіберіледі.

      Оларға қатысты әкімшілік қамаққа алу қолданылған әскери қызметшілер гауптвахтаға әкімшілік қамаққа алуды қолдану туралы сот қаулысымен жіберіледі.

      Оларға қатысты күзетпен ұстау түріндегі бұлтартпау шарасы таңдалған әскери қызметшілер гауптвахтаға Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процестік кодексіне сәйкес шығарылған қаулымен жіберіледі.

      Гауптвахтада ұсталатын қамаққа алуға сотталған әскери қызметшілер гауптвахтаға үкімнің көшірмесімен, оны орындау туралы өкіммен жіберіледі.

      Бас бостандығынан айыруға сотталған әскери қызметшілер гауптвахтаға үкім заңды күшіне енгенге және оларды жазаны орындау органдарына жібергенге дейін сот үкімінің көшірмесімен жіберіледі.

      Ескерту. 210-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      211. Әскери қызметшілерді гауптвахтаға жіберу үшін әскери полиция органы бастығының (гарнизон бастығының) бұйрығы бойынша көлік құралы бөлінеді (17-қосымша).

      212. Гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілер (әкімшілік қамаққа алуға тартылған әскери қызметшілерден басқа) гауптвахта шегінен тыс жерлерге (прокуратураға, сотқа, тергеу әрекеттерін іске асыру үшін және басқа да жағдайлар бойынша) штаттық қарумен және арнайы құралдармен қаруланатын айдауылдың күзетуімен көлік құралымен жіберіледі.

      Күзеттің құрамы мен тәртібін күзету шарттарын және айдауылдау бағдарларын зерделеу негізінде әскери полиция органының бастығы (әскери бөлімнің командирі) айқындайды.

      Ілесіп жүрушілер (күзетшілер) қаруды "қарубауға" күйінде, көлік құралында жүрген кезде – тізелерінің арасында ұстауға тиіс.

      213. Гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерді елді мекендерде жаяу тәртіппен айдауылдауға, сондай-ақ қалалық және қала маңына баратын көлікпен алып жүруге жол берілмейді.

Әскери қызметшілерді гауптвахтаға қабылдау

      214. Әскери қызметшілерді гауптвахтаға гауптвахта бастығы, ал ол болмағанда осы Жарғының 210-тармағында көрсетілген құжаттар негізінде, сондай-ақ әскери қызметшінің жеке басын куәландыратын құжаттар болған кезде кезекші ауысым бастығы қабылдайды.

      Ескерту. 214-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      215. Гауптвахта бастығы, ал ол болмағанда ауысым бастығы әскери қызметшілерді қабылдаған кезде қажетті құжаттардың бар болуын және олардың дұрыс ресімделуін, оларға тиесілі заттарды тексереді, жеке өзін тексеріп-қарайды, белдікті, бауды, камерада ұстауға тыйым салынған заттарды, құндылық пен басқа да нәрселерді сақтау үшін алып қояды. Гауптвахта бастығы, ал ол болмағанда ауысым бастығы гауптвахтаға қабылдау үшін негіз болып табылатын құжаттардағы мәліметтерді, сондай-ақ алып қойылған және қабылданған заттар, нәрселер, құжаттар тізбесін және ақша сомасын әскери қызметшінің қатысуымен гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерді есепке алу журналына (18-қосымша) енгізеді және оған оларды қабылдағаны туралы қолхат (19-қосымша) береді, ол үш данада жасалады, одан кейін гауптвахта бастығы әскери қызметшіні камераға орналастыру үшін ауысым бастығына жібереді, гауптвахта бастығы болмаған жағдайда ауысым бастығы әскери қызметшіні камераға орналастырады.

      Әскери қызметшіні гауптвахтаға қабылдаған кезде медицина қызметкері әскери қызметшіні қарап-тексереді, ол туралы гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерді есепке алу журналына тиісті жазба жасайды.

      Егер әскери қызметшіні гауптвахтаға ауысым бастығы қабылдаса, онда ол әскери қызметшіге одан құжаттар мен заттарды қабылдағаны туралы қолхат береді, кейін құжаттар мен заттарды олардың тізімдемесімен бірге гауптвахта бастығына береді.

      Ескерту. 215-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      216. Гауптвахта бастығы, ал ол болмағанда ауысым бастығы әскери қызметшіні қабылдап, құжаттарды өзіне қалдырады және әскери қызметшіні жеткізген адамға әскери қызметшіні қабылдағаны туралы үш данада жасалатын қолхаттың бірінші данасын береді, оны әскери полиция органының құпия емес іс жүргізуінде тіркейді және кейін әскери қызметшіні гауптвахтаға жіберген әскери бөлімге оны тіркеу және әскери қызметшіні гауптвахтада ұстау мерзімі аяқталғанға дейін есепке алу үшін тапсырады.

      Гауптвахтаға жеткізілген әскери қызметшілерді тіркеу, жеке өзін тексеріп-қарауды, медициналық куәландыруды (қажет болған кезде дактилоскопия жасау және фотосуретке түсіру) жүргізу, сондай-ақ алып қоюға жататын заттардың тізбесі гауптвахтадағы ішкі тәртіп қағидаларында айқындалады.

      Ескерту. 216-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Әскери қызметшілерді гауптвахтада ұстау

      217. Қамаққа алуға сотталған әскери қызметшілер жазасын гауптвахтада өтейді. Офицерлер, сержанттар және қатардағы жауынгерлер құрамының әскери қызметшілері өзге негіздеме бойынша гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерден бөлек және жеке ұсталады.

      Тұтқынға алуға сотталған адамдар жазасын жабылатын ортақ камераларда қатаң оқшаулау жағдайларында өтейді. Ерлер мен әйелдер бөлек орналастырылады.

      Сотталған әскери қызметшілерді жазалау Қазақстан Республикасының Қылмыстық атқару кодексіне, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарына және нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес орындалады.

      Ескерту. 217-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      218. Гауптвахтада ұсталатын әрбір әскери қызметшіге түнгі уақытта сегіз сағаттық ұйқы беріледі. Ұйықтайтын уақытта төсек керек-жарақтары беріледі.

      219. Гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілер гауптвахтада белгіленген қағидаларды мүлтіксіз сақтауға, гауптвахта бастығының және кезекші ауысым жеке құрамының заңды талаптарын орындауға міндетті.

      Ескерту. 219-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      220. Гауптвахтада күн тәртібін әскери полиция органының бастығы белгілейді.

      221. Уақытша ұсталғандарға арналған үй-жайлардағы уақытша ұсталған адамдардан басқа, әскери қызметшілер жұмыс істеу және серуендеу уақытын қоспағанда, тәулік бойы құлыппен жабылған камераларда болады.

      Барлық камераның құлпы бірдей болуға және бірдей кілтпен құлыпталуға тиіс. Осындай екі кілт ауысым бастығының бөлмесінде және біреуі гауптвахта бастығының бөлмесінде сақталуға тиіс.

      Ескерту. 221-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      222. Әскери қызметшілерде камераларда болғанда іш киім, жұмыс киім нысаны мен аяқкиім болуға тиіс. Қалған заттар гауптвахтада белгіленген тәртіпке сәйкес камералардан тыс сақталады.

      223. Ортақ камераларда әскери қызметшілер арасынан камерадағы тазалық пен тәртіпке жауапты үлкендері тағайындалады. Олар әскери қызметшілерді таңертеңгі қарап-тексеру, кезекші ауысым ауысқан уақытта тегімен атап тексеру, әскери қызметшілердің бар болуын кешкі тексеру үшін сапқа тұрғызуға, сондай-ақ олардың ұстаудың белгіленген режимін сақтауын бақылауға міндетті.

      Ескерту. 223-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      224. Гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілер күн сайын ұзақтығы қылмыстық-атқару заңнамасында және адамдарды қоғамнан уақытша оқшаулауды қамтамасыз ететін арнаулы мекемелерде ұстау тәртібі мен шарттары туралы заңнамада белгіленген серуенге шығады. Серуенге шығу күндізгі уақытта гауптвахтаның арнайы жабдықталған аумағында камера бойынша жүргізіледі. Сотталғанның серуенге шығуы ол белгіленген ішкі тәртіп қағидаларын бұзған жағдайда мерзімінен бұрын тоқтатылуы мүмкін.

      Әскери қызметшілер таңертең және кешке жуыну үшін айдауылдаушының бірге жүруімен: ортақ камерада ұсталатын әскери қызметшілер – камера бойынша; жеке камерада ұсталатын әскери қызметшілер – кезектілік тәртібімен бір-бірден камерадан шығарылады.

      Әскери қызметші әйелдерге жеке гигиена қағидаларын сақтау үшін қосымша уақыт бөлінеді.

      Ауысым бастығы бақылаушы арқылы шақыртылады.

      Ескерту. 224-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      225. Гауптвахтадан тыс жерлерге (прокуратураға, сотқа, тергеу әрекеттерін жүргізу үшін және басқа да себептер бойынша) бару үшін гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілер маусым бойынша әскери киім нысанында болуға тиіс.

      226. Гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілер жұмыс орындаған кезде айдауылдаушы:

      1) егер гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерді күзету мен қадағалау қиындық туындатса, бір уақытта бірнеше жерде жұмыс жүргізуге жол бермеуге;

      2) жұмыс уақытында немесе үзіліс уақытында гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілердің бөгде адамдармен сөйлеспеуін, темекі шекпеуін және жұмыс орнынан кетпеуін бақылауға міндетті.

      Ескерту. 226-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      227. Гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілер әскери полиция органының бастығы белгілеген күні және сағатта аптасына бір рет моншада жуынуға тиіс. Осы күндері іш киім мен төсек ақжаймаларын ауыстыру, сондай-ақ әскери қызметшілерді медициналық тексеру жүргізіледі. Әскери қызметшілердің денесін тексеру күнделікті жүргізіледі.

      Гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілердің шаштары үнемі ұқыпты қысқартылған және қырынған болуға тиіс. Әскери қызметшілердің шаштарын қысқарту және қырыну тәртібін гауптвахта бастығы белгілейді.

      228. Гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілер негізгі жалпыәскери үлес нормасы бойынша тамақпен қамтамасыз етіледі, оларды тамақтандыруға тіркеу азық-түлік аттестаттары бойынша жүргізіледі. Егер гауптвахта жанында тамақ дайындалмаса, онда оны гауптвахтаға әскери қызметшілерге жеткізу тәртібін гарнизон бастығы белгілейді.

      Азық-түлік аттестаттары жоқ ұсталғандар, гауптвахтаға немесе уақытша ұсталғандарға арналған үй-жайға қамауға алынғандар әскери полиция органы бастығының (әскери бөлім командирінің) бұйрығынан үзінді-көшірме бойынша жабдықталымға алынады.

      Гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілер камераларда немесе гауптвахта жанындағы асханада тамақтанады. Жеке камераларда ұсталатын әскери қызметшілер камераларда тамақтанады.

      229. Камераларды, дәретханаларды күнделікті және жалпы (аптасына бір рет) жинауды, сондай-ақ гауптвахтада еден жууды (сүртуді) айдауылдаушының қадағалауымен онда ұсталатын әскери қызметшілер жүргізеді. Камераларда және дәлізде бейнебақылау жүйесі орнатылады.

      Камералар күн сайын әскери қызметшілер серуенге шыққан немесе жұмыста болған уақытта тексеріледі.

      Гауптвахта үй-жайларын және дәретханаларды дезинфекциялау аптасына бір рет жүргізіледі. Қараңғы түскенде камераға, дәліз бен дәретханаға жарық берілуге тиіс. Ұйықтау уақытында камераларға жарық берілуге тиіс.

      Камерадағы температура Цельсий бойынша плюс он сегіз градустан төмен болмайды.

      Гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерге хат жазысуға және жазу керек-жарағын пайдалануға, газет, жалпыәскери жарғыларды, әскери және оқу әдебиетін оқуға және радиобағдарламалар тыңдауға рұқсат етіледі.

      Темекі шегуге ол үшін бөлінген жерде рұқсат етіледі.

      Әрбір гауптвахта жанында жалпыәскери жарғылардың, әскери және оқу әдебиетінің саны жеткілікті болуға тиіс. Гауптвахта күн сайын жаңа газеттермен қамтамасыз етілуге тиіс. Гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерге әдебиет пен газеттер беруді ауысым бастығы жүргізеді.

      Ескерту. 229-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      230. Әскери қызметшілерді гауптвахтада және оның орналасқан жерінен тыс жерде күзету және алып жүру (айдауылдау) уәкілетті органның бірінші басшысы бекіткен тәртіппен ұйымдастырылады, бұл ретте олардың гауптвахтадан тыс жерде жүру бағдары тергеушімен, алдын ала тергеу органымен, прокурормен не сотпен келісу бойынша жүзеге асырылады.

      Ескерту. 230-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      231. Гауптвахтаның бастығы (әскери полиция органы бойынша кезекші) заңдардың сақталуын қадағалауды жүзеге асыру кезінде прокурорларды, олардың орынбасарлары мен көмекшілерін, қылмыстық істі тергеп-тексеру кезінде тергеушілерді, анықтама органдарын, сондай-ақ қорғаушыларды, ұлттық алдын алу тетігіне қатысушыларды және қоғамдық-байқаушылық комиссиясының мүшелерін жеке куәлігін және тиісті құжаттарды көрсеткеннен кейін әскери полиция органының бастығын (әскери бөлімнің командирін) және осы гауптвахтада немесе уақытша ұсталғандарға арналған үй-жайда заңдылықтың сақталуын қадағалауды жүзеге асыратын прокурорды хабардар етіп, кез келген уақытта гауптвахтаға, уақытша ұсталғандарға арналған үй-жайға жібереді.

      Ескерту. 231-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерді босату

      232. Гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерді гауптвахтадан гауптвахта бастығы, уақытша ұсталғандарға арналған үй-жайдан әскери полиция органы бойынша кезекші: сот үкімі бойынша тағайындалған жаза мерзімін өтегеннен кейін; сот үкімінің күші ақтау үкімі шығарылып немесе іс бойынша іс жүргізу тоқтатылып жойылған кезде; рақымшылық немесе кешірім актісі негізінде; әскери-дәрігерлік комиссия денсаулық жағдайы бойынша және әскери қызмет өткеру туралы заңнамада көзделген өзге де негіздер бойынша әскери қызметке жарамсыз деп танығанда босатады.

      Одан басқа, прокурордың талабы бойынша гауптвахтада заңсыз ұсталған әскери қызметшілер босатылады.

      Ескерту. 232-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      233. Әскери қызметшіні гауптвахтадан босату үшін гауптвахта бастығы қамаққа алу мерзімінің аяқталуы қарсаңында оны алып кетуге өкіл жіберу үшін оның әскери бөлімінің командиріне әскери қызметшінің босатылатын уақыты туралы хабарлайды және кезекші ауысым бастығына босату туралы жазбахат (20-қосымша) береді, ол кезекшілікті қабылдау және тапсыру кітабымен бірге тапсырылады.

      Гауптвахта бастығы босату құқығын беретін құжаттар негізінде әскери қызметшіні белгіленген мерзімде босатады, гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерді есепке алу журналында және гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілердің атаулы тізімінде гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшінің босатылатын уақыты туралы жазба жасайды, одан қолхат алып жеке заттарын, ақшасын және құжаттарын, сондай-ақ әскери бөлім командиріне ұсыну үшін оның босатылатын уақыты мен негіздемелері туралы әскери полиция органының бастығы қол қойған анықтама береді. Заттардың, ақша мен құжаттардың қабылданғаны туралы әскери қызметшіге бұрын берілген қолхат жойылады.

      Ескерту. 233-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Гауптвахтаны жабдықтау

      234. Гауптвахта әртүрлі негіздемелер бойынша гауптвахтаға қамауға алынған әскери қызметшілер, сондай-ақ әртүрлі санаттағы әскери қызметшілер (заңнамалық актілерге сәйкес құрамдағы) жынысына (ер, әйел) байланысты осы Жарғының 217-тармағының талаптарына сәйкес бөлек ұсталатындай етіп жабдықталады.

      Уәкілетті орган бірінші басшысының, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Әскери полициясы бас басқармасы бастығының және Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Әскери полиция департаменті бастығының шешімі бойынша гауптвахталарда гауптвахтаның жабдықталуын, гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілердің болуын және оларды ұстау тәртібін тексеру үшін әскери полиция органдарынан лауазымды адамдар тағайындалады.

      Әскери полиция органдары аумақтық бөлімшелерінің бастықтары да оларға ведомстволық бағынысты гауптвахталарда тексеруді жүзеге асыруға құқылы.

      Ескерту. 234-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      235. Гауптвахтада мынадай үй-жайлар болуға тиіс:

      1) кезекші ауысымның бөлмесі;

      2) ортақ және жеке камералар;

      3) гауптвахта штаттық құрамының жұмыс істеуі үшін бөлмелер;

      4) гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерді тергеуге арналған бөлмелер;

      5) тамақ жылытуға және дайындауға арналған ас үй;

      6) асхана;

      7) гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілердің заттарын сақтауға арналған сөрелермен (ілгіштермен) жабдықталған қойма;

      8) уақытша ұсталатын адамдарға арналған үй-жай;

      9) жуынуға арналған бөлме;

      10) дәретханалар.

      Ескерту. 235-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      236. Камераларда төсек-сәкілер, үстелдер, орындықтар, түкіргіштер, кружкалар мен ауызсуы бар ыдыстар болуға тиіс.

      Офицерлерді, сондай-ақ жоғары сержанттар құрамының сержанттарын ұстауға арналған камераларда ағаш кереует, үстелдер, табуреттер, жеке заттарға және жуыну керек-жарақтарына арналған тумбалар, ауыз суы бар ыдыстар мен кружкалар, ілгіштер мен түкіргіштер болуға тиіс.

      237. Гауптвахта бастығының бөлмесінде үстел, орындықтар (табуреттер), кушетка, ілгіш, сондай-ақ әскери қызметшілерден сақтауға қабылданған құжаттарға, ақша мен құнды заттарға арналған еденге немесе қабырғаға бекітілген жанбайтын шкаф немесе металл жәшік болуға тиіс.

      238. Гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілердің камераларындағы және ортақ пайдаланылатын орындардағы (жуыну бөлмесі) есіктер мен терезелер техникалық күзет құралдарымен жабдықталады. Осы үй-жайлардағы терезелерде одан басқа темір тор болуға, қажет болған кезде ішкі жағынан металл тор тартылуға тиіс. Камералардың есіктеріне қарайтын терезелер орнатылады. Гауптвахтаның дәліздерінде жуыну керек-жарағы мен аяқ киімді тазалауға арналған керек-жарақ үшін, сондай-ақ астары жылы күртешеге (шинельге) және бас киімге арналған құлыппен жабылатын шкафтар болуға тиіс. Шкафтардың кілттері кезекші ауысым бастығында сақталады.

      Ескерту. 238-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      239. Әрбір гауптвахта жанында биіктігі кемінде үш метр қалың дуалдармен қоршалған, төбесі металл тормен және бейнеқадағалау жүйесімен жабдықталған әскери қызметшілердің серуендеуіне арналған аула болуға тиіс.

Уақытша ұсталған адамдарға арналған үй-жай

      240. Уақытша ұсталғандарға арналған үй-жай – әкімшілік құқық бұзушылықтың жолын кесу немесе әкімшілік іс жүргізуді қамтамасыз ету мақсатында әскери қызметшілерді заңда белгіленген мерзімге мәжбүрлеп ұстауға арналған, арнайы бейімделген үй-жай.

      Ескерту. 240-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      241. Барлық ұсталғандар олар бойынша әскери полиция органының бастығы шешім қабылдағанға дейін, бірақ Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген мерзімнен аспайтын мерзімге уақытша ұсталғандарға арналған үй-жайда ұсталады.

      Ескерту. 241-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      242. Уақытша ұсталғандарға арналған үй-жайда ұсталатын әскери қызметшілерді арнаулы бөлінген наряд күзетеді.

      Әскери полиция органдарының гауптвахтасы жанындағы уақытша ұсталғандарға арналған үй-жайдағы наряд құрамына ауысым бастығы, бақылаушы және айдауылдаушы кіреді.

      Әскери полиция органы бойынша кезекші жанындағы уақытша ұсталғандарға арналған үй-жайдағы наряд құрамына әскери полиция органы бойынша кезекші және оның көмекшісі кіреді.

      Әскери полиция органдарының гауптвахтасы жанындағы уақытша ұсталғандарға арналған үй-жайдағы бақылаушы қызметке түскен кезде сақшының құқықтары мен міндеттері беріледі.

      Ескерту. 242-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      243. Уақытша ұсталғандарға арналған үй-жайға жеткізілген әскери қызметшілерді әскери полиция органы бойынша кезекші қабылдайды және уақытша ұсталғандарға арналған үй-жайға қамауға алынған әскери қызметшілерді есепке алу журналына жазады.

      Әскери полиция органы бойынша кезекші ұсталған әскери қызметшілерді қабылдап, олардың заттары мен киім-кешегін тексеріп-қарайды, белдігін, бауларын, үй-жайда ұстауға тыйым салынған заттар мен құндылықты, сондай-ақ барлық қызметтік құжатын алып қояды. Қару мен оқ-дәрілерді, құжаттарды, тыйым салынған нәрселерді, заттар мен құндылықты алғаны туралы хаттама жасалады, оған әскери полиция органы бойынша кезекші және ұсталғанды жеткізген адамдар, сондай-ақ ұсталғанның өзі қол қояды.

      Құжаттарды ресімдеу тәртібі әскери қызметшілерді гауптвахтаға қабылдау тәртібімен бірдей.

      Уақытша ұсталғандарға арналған үй-жайға алкогольдік масаң күйде жеткізілген әскери қызметшілер хаттамаға айыққан соң қол қояды.

      Уақытша ұсталғандарға арналған үй-жайға қабылдау кезінде медициналық қызметкер барлық әскери қызметшіні қарап-тексеруге тиіс, бұл туралы ұсталғандар кітабына тиісті жазба жасалады.

      Ескерту. 243-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      244. Уақытша ұсталғандарға арналған үй-жайдың есігі құлыппен жабылады және ұсталғандарды сенімді күзетуді және оларды ұдайы бақылап отыруды қамтамасыз етуге тиіс. Уақытша ұсталғандарға арналған үй-жайдың кілті әскери полиция органы бойынша кезекшіде, сондай-ақ ауысым бастығында сақталады.

      Бөлмеде құлыппен жабылатын төсек-сәкілер, үстелдер, орындықтар мен түкіргіштер болуға тиіс.

      Ескерту. 244-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Әскерлерді тасымалдау кезінде әскери эшелондардың қару-жарағы
мен әскери техникасын, материалдық құралдарын күзету жөніндегі
қарауылдық қызметті ұйымдастыру және оны өткеру ерекшеліктері

      245. Теміржол, теңіз және өзен көлігімен әскери эшелондармен тасымалданатын әскерлердің қару-жарағы мен әскери техникасын, материалдық құралдарын оларда тасымалданатын әскери бөлімдерден (бөлімшелерден) тағайындалған қарауылдар күзетеді.

      Әскери эшелонды күзету және оған ілесіп жүру үшін қарауыл тасымалдайтын әскери бөлім командирінің бұйрығымен тағайындалады және әскери эшелонның құрамына және тасымалдау шарттарына байланысты айқындалады.

      246. Әскери эшелонның қарауылы адамдарды тасымалдау үшін жабдықталған вагонда (кеме үй-жайында) немесе жолаушылар вагонының жеке купесіне орналастырылады. Осы вагонда (кеме үй-жайында) Жауынгерлік Ту жанына бекет орналастырылады. Жауынгерлік Тумен бірге күзетуде ақша жәшігі және құпия құжаттары бар жәшік болуы мүмкін.

      Бекеттермен сымды (радио) байланыс ұйымдастырылады.

      247. Әскери эшелонның бағдарлық парағын, қарауылдар нарядының ведомосын, бекеттерге табельдер мен қарауыл бастығына нұсқаулықты әрбір әскери эшелонға жеке әскери бөлімнің штабы әзірлейді, әскери бөлімнің командирі бекітеді және тасымалдауға даярлық кезінде әскери эшелон бастығына беріледі.

      248. Қарауылды тарату және оны ауыстыру тәртібін, орнын, уақытын әскери эшелон бастығы айқындайды. Бірінші ауысымның сақшыларын қою, қарауылды ауыстыру және алу әскери эшелон бойынша кезекшінің немесе оның көмекшісінің қатысуымен жүргізіледі.

      Сақшыларды ауыстыру тоқтауларға және мүмкіндігіне байланысты: жазғы уақытта – әрбір 2 сағат сайын, қыс кезінде – 1 сағат сайын жүргізіледі.

      249. Қарауыл бастығы әскери эшелон бастығына, эшелон бойынша кезекшіге және оның көмекшісіне бағынады. Осы Жарғымен көзделген жалпы міндеттерді орындаудан басқа, ол:

      1) әскери эшелон бойынша кезекшінің қатысуымен, бұл ретте есіктер мен люктердің сенімді жабылуын, вагон шанақтарының ақаусыздығын және пломбалардың тұтастығын тексере отырып, тасымалданатын бөлімшелердің командирлерінен немесе ауысатын қарауыл бастығынан күзетуге жататын қару-жарақ пен әскери техниканы, материалдық құралдарды, сондай-ақ вагондарды (кеме үй-жайларын, палубаларды) (есеп бойынша) қабылдауға;

      2) қару-жарақ пен әскери техниканың, материалдық құралдардың дұрыс бекітілуін, орындар санын, орамының дұрыстығын, бүркемелеу үшін кенептер бауларының сенімділігін, есіктер мен люктердің сенімді жабылуын, сондай-ақ пломбалардың тұтастығын тексеруге; анықталған кемшіліктерді жоюды талап етуге;

      3) әскери эшелон бойынша кезекші көрсеткен пойыздың тоқтаулары кезінде сақшыларды ауыстыруға; егер сақшыларды ауыстыру үшін пойыздың тұру уақыты жеткіліксіз болса, онда ауыстыруды пойыздың келесі тоқтауына дейін тоқтатуға;

      4) сергек ауысымның қарауылдар құрамынан қосымша сақшыларды бөле отырып, тоқтауларда әскери эшелонның күзетін күшейтуге;

      5) оларды жіберу әскери эшелон бойынша кезекшінің рұқсатымен жүзеге асырылатын тиісті лауазымды адамдардың көлігінен басқа, күзетілетін вагондарға (палубаларға және кеме үй-жайларына) қандай да бір бөгде адамдардың кіруіне жол бермеуге;

      6) күзетілетін вагондардың қозғалыс бөліктерін (кемеде – кеме үй-жайларын, палубалық тетіктерді қарап тексеру) және жүктің дұрыс бекітілуін қарап тексеру және жөндеу үшін көлік қызметкерлерін таратушының немесе сақшының қадағалауымен жіберуге;

      7) өрт шығу, қозғалыс қауіпсіздігіне (платформалардағы техниканың жылжуы, танк мұнараларының, артиллериялық жүйе ұңғыларының бұрылуы, ыдыстың дұрыс еместігі, жүктің ағып кетуі және тағы басқа), материалдық құралдардың сақталуына қатер төндіретін қандай да бір нәрсе анықталған жағдайларда пойызды тоқтату шараларын шұғыл қабылдауға және оқиға туралы әскери эшелон бойынша кезекшіге (кемеде – вахталық офицерге немесе вахталық капитанға хабарлауға) баяндауға;

      8) белгіленген пунктке келгеннен кейін әскери эшелон бойынша кезекшінің қатысуымен вагондарды (кемеде – кеме үй-жайлары мен палубаларды) теміржол (порт) өкілдеріне, ал күзетілетін қару-жарақ пен әскери техниканы, материалдық құралдарды – әскери эшелон бөлімшелері командиріне немесе жүкті алушыларға тапсыруға және одан әрі әскери эшелон бойынша кезекшінің нұсқауы бойынша әрекет етуге міндетті.

      250. Пойыздың қозғалысы уақытында сақшылар бекеттерге табельге сәйкес қарауыл орналасатын вагонда немесе жақын вагонда орналастырылады. Тоқтаған уақытта сақшылар күзетілетін вагондардың екі жағына сапқа тұрғызылады, бұл ретте әрбір сақшыға вагондардың бір жағын күзету тапсырылады. Кеме қозғалысы уақытында сақшылар палубалардағы (қондырмалардағы) күзетілетін қару-жарақ пен әскери техника, материалдық құралдар жанына немесе кеме үй-жайлары жанына; тұрақта – палубаларға, әрбір борт жанына, траптар жанына, ал қажет болған кезде – айлақта (жағалауда) орналастырылады.

      251. Сақшы осы Жарғының 317-329-тармақтарында көзделген талаптарды орындаудан басқа:

      1) бекетті қабылдау кезінде қару-жарақ пен әскери техниканың, материалдық құралдардың платформаларға және шағын вагондарға (кеме палубаларында және кеме үй-жайларында) дұрыс бекітілуін, орындар санын, орамының дұрыстығын, оларды бүркемелеу үшін кенептер бауларының сенімділігін, сондай-ақ жабық вагондар (кеме үй-жайы) есіктеріндегі пломбалардың тұтастығын сырттай қарап тексеру арқылы тексеруге;

      2) жол жүруде және тоқтауларда күзетілетін вагондарды (палубаларды, кеме үй-жайын) мұқият қадағалауға;

      3) өрт шыққан, қозғалыс қауіпсіздігіне немесе қару-жарақ пен әскери техниканың, материалдық құралдардың сақталуына қатер төндіретін бір нәрсе анықталған жағдайда ол туралы байланыс құралдары арқылы қарауыл бастығына шұғыл хабарлауға, тоқтату кранымен пойызды тоқтатуға шаралар қабылдауға, ал ол болмаған кезде қызыл жалауша ұстаған қолын созып (түнде – қызыл түсті қолшаммен) шеңбер жасаумен немесе аспанға оқ атумен тоқтату сигналдарын беруге (кемеде – вахталық офицерге, вахталық капитанға хабарлауға);

      4) қарауыл бастығының рұқсатынсыз күзетілетін вагондарға (палубаларға және кеме үй-жайларына), сондай-ақ тасымалданатын машиналардың кабиналары мен шанақтарына бөгде адамдардың кіруіне жол бермеуге;

      5) тек қарауыл бастығының немесе таратушының рұқсатымен күзетілетін вагондардың қозғалыс бөлігін (кемеде – кеме үй-жайларын, палубалық тетіктерді қарап тексеру үшін) қарау әрі жөндеу және жүкті бекіту үшін көлік қызметкерлерін жіберуге; жұмыс уақытында оларды қадағалауға міндетті.

      252. Қарауыл бастығы, әдетте, пойыздың (кеменің) қозғалысы уақытында таратушымен немесе қарауылдардың бірімен кезектесе отырып демалады.

      Қарауылдар қарауыл бастығының рұқсатымен кезекпен демалады.

Әскери жүктерді, оларды тасымалдау кезінде күзету жөніндегі
қарауылдық қызметті ұйымдастыру және оны өткеру ерекшеліктері

      253. Әскери жүктер бар көліктерді күзету мен қорғауды әскери бөлімдерден тағайындалған қарауылдар жүзеге асырады.

      Қарауыл тиеу (жөнелту) пунктінен қарауыл бастығына көрсетілген түсіру пунктіне дейін ауыспай қызмет өткереді.

      254. Оларды тасымалдау кезінде қарауылдың күзетуіне жататын әскери жүктердің тізбесі, сондай-ақ қарауыл құрамы Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы бастығының және басқа да әскерлер мен әскери құралымдар тиісті басшыларының бұйрықтарымен айқындалады.

      255. Қарауыл жабдықталған, жабық, жолаушылар немесе арнаулы бірге жүру вагонында (кеменің үй-жайында, әуе кемесінің салонында) орналасады. Теміржол жұмыскерлеріне вагонда орнату үшін алынбалы-салынбалы әскери жабдық беріледі. Жеке құрамды жылытуға және тамақ дайындауға арналған пеш өрт қауіпсіздігі талаптары орындала отырып орнатылады.

      Қарауылдың қаруы мен оқ-дәрілері сенімді бекітпелермен және мөр қоюға арналған айла-бұйыммен жабдықталған металл жәшікте сақталады. Жәшік құлыпқа жабылады, қарауыл бастығы мөр қояды. Жәшікке қызыл бояумен көлденең "Әскери" деген жазу жазылады.

      Пойыз (кеме) жүріп келе жатқан уақытта сақшыларды орналастыру, тоқтаулар уақытында әскери жүктерді күзетуді күшейту және сақшыларды ауыстыру осы Жарғының 248-250-тармақтарында көрсетілгендей жүргізіледі.

      Әуе көлігімен тасымалданатын әскери жүктерді күзету кезінде сақшылар: ұшу уақытында – салондарда; әуежайда (әуеайлақта) – әуе кемесі жанына орналасады.

      Ескерту. 255-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      256. Әскери бөлімнің командирі қарауыл бастығына:

      1) іссапар куәлігін;

      2) қарауыл жеке құрамының тізімімен және куәліктің сыртқы жағында қару түрін, нөмірін және берілген оқ-дәрілер санын көрсетумен оны қарауыл бастығы етіп тағайындау туралы, беткі жағында әскери бөлімнің командирі қол қойған және елтаңбалы мөрмен расталған, сыртқы жағында әскери бөлімнің штаб бастығы қол қойған және елтаңбалы мөрмен расталған белгіленген нысандағы куәлікті;

      3) қару мен оған оқ-дәрілерді, оларды сақтау үшін металл жәшікті, сондай-ақ мөр басуға арналған металл мөрді;

      4) елтаңбалы мөрмен расталған, нұсқау берілгені туралы жазбасы бар бекеттік ведомосты;

      5) бару-қайту жолына азық-түлікті және азық-түлікке аттестаттарды (әрбір қарауылға бөлек);

      6) іссапар шығыстарына ақшалай қаражатты;

      7) радиоқабылдағышты;

      8) тамақ дайындау мен ішуге арналған, сондай-ақ ауызсуды сақтауға арналған ыдыстарды;

      9) бекеттік киім жиынтықтарын, іш киімнің қосымша жиынтықтарын (бір жиынтық 7 тәулікке есебінен), қарауылдың барлық жеке құрамына төсек-орын керек-жарақтарын (бір тәуліктен артық жол жүру кезінде);

      10) медициналық қобдишаны;

      11) қызыл түсті қолшамды және сигнал беретін қызыл жалаушыларды;

      12) әскери тасымалдау құжаттарын (әрбір қарауылға жеке) немесе әскери бөлімге қайтып оралу үшін ақшалай қаражатты, Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың басшылары бекіткен әскери жүктерді күзету және оған ілесіп жүру жөніндегі нұсқаулықтарға (ережелерге) сәйкес басқа да құжаттар мен мүлікті беруді қамтамасыз етуге міндетті.

      257. Арнайы білімнің болуын талап ететін жүктерді тасымалдау кезінде әскери атағы мен тегі бекеттік ведомосқа енгізілетін офицерлер (мамандар) қатарынан ілесіп жүруші тағайындалады.

      Ол жөнелту станциясынан белгіленген станцияға дейін қарауылмен бірге бір вагонда болады.

      258. Қарауылды жөнелту алдында әскери бөлім бойынша кезекші қарауылдың құрамын және қамтамасыз етілуін, олардың өз міндеттерін білуін, қару-жарақ пен оқ-дәрілердің жай-күйін, әрбір қарауылдың сыртқы келбетін тексереді.

      Қарауылдың әзірлігі туралы әскери бөлім бойынша кезекші әскери бөлімнің командиріне (штаб бастығына) баяндайды.

      Әскери бөлімнің командирі (штаб бастығы): қарауылды қарап тексеруді жүргізеді, оның қамтамасыз етілгенін тексереді және қарауылға нұсқаулар береді, оның ішінде жол жүргенде қару мен оқ-дәрілерді сақтау қағидалары, қауіпсіздік шараларының, атап айтқанда электрленген теміржол учаскелерінде қауіпсіздік шараларының, өртке қарсы қорғану талаптарын орындау туралы нұсқаулар береді; жауынгерлік міндетті орындауға бұйрық береді; қажет болған жағдайларда көлік құралын бөле отырып, қарауылдың жүкті қабылдау орнына уақтылы келуін қамтамасыз етеді.

      259. Әскери жүкті жөнелтуші:

      1) жүру жолында жүкті күзету үшін келген қарауылды қарсы алуға, орналастыруға, жеке құрамды ыстық тамақпен және медициналық көмекпен, сондай-ақ оның қаруы мен оқ-дәрілерінің сақталуын қамтамасыз етуге;

      2) жылжымалы құрамдағы бекетті арнайы қоршаумен жабдықтауға;

      3) қажет болған кезде қарауылдың жеке құрамын орналастыру үшін тағайындалған вагонда қалқалар орнатуға;

      4) қарауылға арнайы қарауыл вагоны берілген кезде оны сапасы дұрыс ауызсумен толтыруға, отынмен және жарық түсіру құралдарымен қамтамасыз етуге;

      5) теміржол (теңіз, өзен) учаскесінің және станциясының (порттың), әуежайдың әскери комендантын көліктің жөнелтілуге әзірлігі туралы хабардар етуге міндетті.

      260. Қарауылды шаруашылық жұмыстарға, жылжымалы құрамға техниканы тиеуге және оны бекітуге тартуға жол берілмейді.

      261. Қарауыл бастығы көліктің жүру жолы бойынша теміржол (теңіз, өзен) учаскелерінің және станцияларының (порттарының), әуежайлардың әскери коменданттарына және жүкке ілесіп жүретін офицерге бағынады. Кеме көлігіндегі қарауыл бастығы кеме капитанына (кеме күн тәртібі мәселелері бойынша және авариялар болған кезде) бағынады.

      Жалпы және осы Жарғының 249-тармағында көрсетілген міндеттерді орындаудан басқа қарауыл бастығы:

      1) әскери жүкті жөнелтушіге қарауылмен бірге тиеуге дейін 3 сағаттан кешікпей келуге және оған өзінің қарауыл бастығы болып тағайындалғаны туралы куәлікті көрсетуге;

      2) әскери жүкті жөнелтушіден вагондар (кеме үй-жайлары, әуе кемесінің салондары) және платформалардағы және шағын вагондардағы (кеме палубасындағы) жекелеген орындар тізімдемесінің, оларда жүкті көлік жағдайына келтіру туралы жазба жасаумен, екі данасын, бекеттерге табельді, жүктің ерекшеліктері, оны тасымалдау және тапсыру шарттары туралы нұсқаулықтарды және нұсқауларды алуға;

      3) қарауылдың жеке құрамына алда тұрған жүкті күзету тәртібі мен ерекшеліктері туралы, сондай-ақ жүру жолында қауіпсіздік шараларының талаптарын орындау туралы нұсқаулар беруге; әскери көліктің нөмірін және белгіленген пунктті хабарлауға;

      4) бекеттер табеліне сәйкес сақшыларды қоюға және олардың ауысым тәртібін белгілеуге;

      5) жүктерді тасымалдаудың белгіленген қағидаларының сақталуын қадағалауға;

      6) теміржол (теңіз, өзен) учаскелерінің және станцияларының (порттарының), әуежайлардың әскери коменданттарына станцияға (портқа), әуежайға қарауылдың келгені туралы, қабылдау және күзетуге қабылданған жүктің жай-күйі туралы, болған оқиғалар, тасымалдау қағидаларын бұзушылықтар, жолдағы кідірістер туралы, азық-түлік, отын, жарық түсіру, жеке құрамды санитариялық өңдеу құралдарын, тағайындалған пунктке көліктің келгені және алушыға жүкті тапсырғаны туралы баяндауға;

      7) құрамды қайта құрған кезде барлық күзетілетін вагондардың оған енгізілуін қадағалауға;

      8) теміржол қызметкерлерінен тізімдеме бойынша және қол қойғызып алмалы-салмалы әскери жабдықты қабылдауға, тасымалдау аяқталғаннан кейін оны тапсыруға;

      9) қарауылға арналған вагонда (кеме үй-жайында, әуе кемесінің бортында) тәртіп пен тазалықты сақтауға және өрт қауіпсіздігінің талаптарын орындауға;

      10) жүк алушыда жүкті алуға құжаттардың болуын тексеруге және тізімдеме бойынша, вагондарды (кеме үй-жайларын, әуе кемесінің салондарын) жіберушінің пломбасымен және платформаларда және шағын вагондарда (кеме палубаларында, әуе кемесінің салонында) тасымалданатын жүк орнының саны бойынша, ал техниканы – есебі бойынша оған тапсыруға; жүкті алушының қолын қойғызып, елтаңбалы мөрмен расталған тізімдеменің бір данасын өзіне қалдыруға;

      11) жолаушылар пойыздарында (кемелерінде) жүрген кезде, сондай-ақ вокзалдарда (порттарда, әуежайларда) болған кезде қару мен оқ-дәрілердің сенімді күзетілуін қамтамасыз етуге міндетті.

      262. Өрт шыққан, қозғалыс (ұшу) қауіпсіздігіне немесе жүктің сақталуына қатер төндіретін бір нәрсе анықталған жағдайларда қарауыл бастығы өртті сөндіруге немесе бұзушылықтарды жоюға барлық қажетті шараларды қабылдауға міндетті. Оны қарауыл күшімен және пойыз бригадасымен (кеме командасымен, әуе кемесінің экипажымен) жасауға мүмкін болмаған кезде қарауыл бастығы әскери комендант арқылы, ал ол болмағанда – станция (порт, әуежай) бастығы арқылы қажетті көмекті шақыртады.

      263. Вагон, ол әрі қарай жол жүре алмайтындай бұзылған жағдайда жөндеу аяқталғанға немесе жүкті ақаусыз вагонға қайта тиегенге дейін қарауылдың күзетінде болатын барлық көлік уақытша тоқтатылады. Жүру жолында әскери көліктің вагондарын ағытуға рұқсат етілмейді. Жүкті басқа вагонға қайта тиеген жағдайда қарауыл бастығы теміржол әкімшілігінен екі данада акті жасауды және оны теміржол учаскесі әскери қатынастар комендатурасының әскери комендантында немесе станция бастығында куәландыруды талап етуге міндетті. Белгіленген пунктке келгеннен кейін қарауыл бастығы жүкті алушыға қайта тиелген вагонға актінің екінші данасына қолын қойғызып тапсырады.

      264. Қарауыл бастығы теміржол (теңіз, өзен) учаскелерінің және станцияларының (порттарының), әуежайлардың әскери коменданттарынан басқа біреулерге күзетілетін вагондарға (кеме үй-жайларына, әуе кемесінің салондарына) тізімдемені беруге рұқсат етілмейді.

      265. Сақшылар осы Жарғының 250-251-тармақтарына сәйкес орналастырылады және әскери жүктерді күзету жөніндегі өз міндеттерін орындайды.

      266. Қарауылдың жеке құрамы осы Жарғының 252-тармағында мазмұндалған нұсқауларға сәйкес демалады.

      267. Әскери бөлімнің командирі (жүкті алушы):

      1) қарауылды келген уақытынан бастап 8 сағаттан кешіктірмей босатуға, жүкті қабылдағаны туралы қарауыл бастығының тізімдемесіне қол қоюға және елтаңбалы мөрмен растауға;

      2) қару мен оқ-дәрілердің сақталуын, қарауыл жеке құрамының орналасуын және демалуын, қажет болған кезде оның санитариялық өңделуін қамтамасыз етуге;

      3) егер қажет болса қарауылды азық-түлікпен толық қамтамасыз етуге;

      4) қарауылды теміржол станциясына (портқа, әуежайға) жеткізуге және оны өз әскери бөліміне жіберуге міндетті.

      268. Қарауылды ауыстыру Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы бастығының және басқа да әскерлері мен әскери құралымдары тиісті басшыларының бұйрығы бойынша жүргізіледі.

      Жаңа қарауыл келгенге дейін көлікті уақытша күзетуді ұйымдастыру көлік тоқтатылған аумақтағы гарнизон бастығына (әскери бөлімнің командиріне) жүктеледі.

      269. Қарауыл бастығы өз әскери бөліміне қайтып оралғаннан кейін жауынгерлік міндеттің орындалғаны және қарауыл жеке құрамының қызметті өткергені туралы әскери бөлімнің штаб бастығына (командиріне) баяндауға; кетерде алған қаруын, оқ-дәрілер мен мүлікті тапсыруға және ақшалай қаражаттың жұмсалуына, әскери тасымалдау құжаттарына және азық-түлікке есеп беруге; жүкке ілесіп жүру жөніндегі құжаттарды тапсыруға міндетті.

      270. Автомобиль көлігімен тасымалданатын жүктерді күзету осы Жарғының 253-258-тармақтарына сәйкес жүзеге асырылады. Тасымалдау шарттарына және жүктердің маңыздылығына байланысты бір бекет 10 автомобильге дейін қамтуы мүмкін.

      Қарауыл өз міндеттерін орындау үшін байланыс құралдарымен қамтамасыз етіледі.

      Қарауыл бастығы лек бастығына және көлікке ілесіп жүретін офицерге, ал егер ілесіп жүруші тағайындалмаса – жүктерді тасымалдау үшін тағайындалған автомобиль бөлімшесінің командиріне бағынады.

      271. Қозғалыс уақытында сақшылар бекет құрамына кіретін автомобильдер шанақтарына (кабиналарына): бірі – бас жағындағы, басқасы – ортасындағы, ал үшіншісі – соңғы автомобильге орналастырылады.

      Лектердің тоқтаулары уақытында сақшылар лектің екі жағында бола тұрып, көліктің күзетін атқарады.

      Қозғалыс уақытында қысқа тоқтауларда сақшылар қызметті бір уақытта, ал ұзақ тоқтауларда – ауысым бойынша атқарады.

      Сақшы:

      1) тасымалданатын жүктің сақталуын қадағалауға және қозғалыс жақтары бойынша қадағалау жүргізуге;

      2) қарауыл бастығының рұқсатынсыз бөгде адамдардың автомобильдерге өтуіне жол бермеуге;

      3) қажет болған жағдайда автомобиль жүргізушілеріне және қарауыл бастығына белгіленген сигналдарды беруге;

      4) лектің тоқтаулары уақытында күзетілетін жүктерді ұдайы қадағалауға, оларға бөгде адамдарды жібермеуге, бекеттер табелінде көрсетілген арақашықтықта шылым шегуге және от жағуға рұқсат етпеуге;

      5) қарауыл бастығының рұқсатымен әскери қызметшілерді автомобильдерді жөндеуге жіберуге міндетті.

Қарауыл адамдарының құқықтары мен міндеттері. Қарауыл бастығы
Жалпы міндеттер

      272. Қарауыл бастығы қарауылға тапсырылған объектілерді күзетуге және қорғауға, қарауыл жеке құрамының жауынгерлік әзірлігіне, олардың қызметті дұрыс өткеруіне, бекеттердегі және қарауылдық үй-жайдағы техникалық күзет құралдарының, қоршаулардың, байланыс және өрт сөндіру құралдарының, көлік құралдарының сақталуына және оны дұрыс пайдалануға, сондай-ақ тізімдемеге сәйкес қарауылдық үй-жайда тұрған қаруға, оқ-дәрілер мен басқа да мүлікке жауап береді.

      273. Қарауыл бастығы өзі немесе қарауыл құрамымен күзетілетін объектілерге, қарауылға, қарауылдық үй-жайға шабуыл жасалған жағдайларда немесе қашып бара жатқан әскери қызметшілерге (әкімшілік қамаққа алуға тартылған әскери қызметшілерден басқа), сондай-ақ дабыл сигналын беру немесе көмек шақырту үшін қару (арнайы құралдар) қолданады.

      Қаруды қолданар алдында дауыстап немесе оны қолдану ниеті туралы жоғары оқ атып ескертуге тиіс.

      Ескертусіз қару кенеттен немесе қарулы шабуыл, жауынгерлік техниканы, көлік құралдарын, ұшу аппараттарын, теңіз және өзен кемелерін пайдаланумен шабуыл жасау кезінде, сондай-ақ қамауға алынған адамдар қарумен қашқан кезде және олардың қозғалысы кезінде көлік құралдарынан қолданылуы мүмкін.

      274. Қарауыл бастығы:

      1) қарауылдың міндеттерін, қарауыл бастығының нұсқаулығын және қарауылдың барлық адамдарының міндеттерін білуге;

      2) қарауылдың жеке құрамынан олардың өз міндеттерін анық білуін және нақты орындауын, жоғары қырағылық пен тәртіпті талап етуге;

      3) тізімдеме бойынша ауысатын қарауыл бастығынан құжаттарды, оқ-дәрілері бар жәшіктерді, олардағы мөрлер мен оларға кілттерді, сондай-ақ техникалық күзет құралдарын, байланыс және өрт сөндіру құралдарын қабылдауға;

      4) нұсқаулықта көрсетілген күзетілетін анағұрлым маңызды объектілердің жай-күйін, оларға жарық берудің ақаусыздығын, қоршаудың және жертасалардың дұрыстығын, сондай-ақ қарауылдық үй-жайдың жай-күйін ауысатын қарауыл бастығымен бірге өзі сыртынан қарап-тексеру арқылы, ал қалған күзетілетін объектілердің жай-күйін таратушылар немесе өзінің көмекшісі арқылы тексеруге; қарауылды қабылдау кезінде жойылуы мүмкін емес, бірақ объектілерді сапалы күзетуді қамтамасыз етуге әсер етпейтін, бекеттерде және күзетілетін объектілердің қоршауларында анықталған барлық ақаулар туралы бекеттік ведомосқа жазуға;

      5) объектіні (бекетті) сенімді күзетуді қамтамасыз етуге ықпал ететін кемшіліктер анықталған жағдайда объектіні (бекетті) күзетуді шұғыл күшейтуге, ол туралы қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге баяндауға, одан әрі оның нұсқауы бойынша әрекет етуге;

      6) бекеттерге ауысымдарды белгіленген уақытта жіберуге, бұл ретте таратушылардың және қарауылдардың өз міндеттерін білуін тексеруге және оларға әрбір бекетте қызмет өткеру ерекшеліктерін ескертуге;

      7) резервтегі (бақылау-күзету) топтардың ұдайы жауынгерлік әзірлігін, қарауыл көлік құралының, байланыс құралының ақаусыздығын, қарауыл жеке құрамының қару мен оқ-дәрілерді ақаусыз ұстауын, қаруды оқтау, оғын алу қағидаларының сақталуын, бұл ретте қауіпсіздік талаптарының орындалуын, сондай-ақ бекеттерге жіберілетін қарауылдың барлық адамдарының қарауылдық үй-жайда тұтандыратын, шылым шегу керек-жарақтары мен бөгде заттарын қалдырып кетуін қадағалауға;

      8) осы Жарғының 174-185-тармақтарының талаптарына сәйкес қарауылда ішкі тәртіпті ұстауға;

      9) бекеттерден әрбір ауысым қайтып оралғаннан кейін қарауылдың жеке құрамына резервтегі топтарға жауынгерлік есеп жүргізуге, күзетілетін объектілерге немесе қарауылдық үй-жайларға шабуыл жасалған жағдайға және нұсқаулықта мазмұндалған нұсқауларға сәйкес өрт сөндіру жағдайына оларға тапсырмалар қоюға және олардың іс жүзіндегі іс-қимылын тексеруге;

      10) кемінде тәулігіне екі рет (оның ішінде түнде бір рет) сақшылардың қызмет өткеруін, күзетілетін объектілердің және қоршаулардың жай-күйін, байланыс және өрт сөндіру құралдарының ақаусыздығын өзі тексеруге, осы мақсаттар үшін бекеттік ведомоста ол туралы жазба жасай отырып, өз көмекшісін және таратушыны кезең-кезеңімен жіберуге;

      11) сақшы шақыртқан немесе одан белгіленген уақытта қызмет өткеру туралы баяндау түспеген жағдайда таратушыны (өз көмекшісін) жіберуге немесе бекетке өзі келуге;

      12) қарауылдық үй-жайға, бұл ретте осы Жарғының 282, 283-тармақтарын басшылыққа ала отырып, оған құқығы бар адамдардан басқа ешкімді кіргізбеуге;

      13) ұсталған күдікті адамдардың және өткізу режімін бұзумен объектіге өтіп кетуге әрекет жасаған адамдардың жеке басын анықтауға, қысқаша сауал жүргізуге қоюға, ал қажет болған кезде толық тексеруге, олар туралы қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге баяндауға;

      14) офицерлердің әскери бөлім бойынша кезекші бөлмесіндегі жеке қарулары тұратын шкафтарды күзету дабылының рұқсат етілмеген өздігінен іске қосылу себебін анықтауға, ал қажет болған кезде ол жерге өз көмекшісін (таратушыны) жіберуге;

      15) қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшінің немесе оның көмекшісінің рұқсатымен бөлімнің медициналық пунктіне немесе жақын жердегі емдеу мекемесіне қарауыл құрамындағы сырқаттанғандарды жіберуге және қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіден оны ауыстыруды талап етуге; қысқы уақытта жеке құрамның үсікке шалдығуының алдын алу жөнінде шаралар қабылдауға;

      16) сақшының қару қолданған әрбір жағдайын сол жерде анықтауға және жедел қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге ол туралы баяндауға міндетті.

      Ескерту. 274-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      275. Егер сақшыны ауыстырған кезде бекетте қандай да бір ақау анықталатын болса, қарауыл бастығы шақырту бойынша бекетке келеді және ақаудың сипаты мен себептерін анықтап, қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге баяндайды, одан әрі оның нұсқауы бойынша әрекет етеді.

      276. Қарауыл құрамынан біреуі өз міндеттерін орындамаған немесе өзге де теріс қылық жасаған кезде қарауыл бастығы қажетті шараларды (бекеттен алу, қаруды, оқ-дәрілерді алу және тағы басқа) қабылдайды және шұғыл қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге ол туралы баяндайды.

      Егер жасалған теріс қылықтың сипаты бойынша әскери қызметші одан әрі қызмет өткеруге жіберілмейтін болса, онда ол қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшінің бұйрығы бойынша оны басқа әскери қызметшімен ауыстыру үшін қарусыз және оқ-дәрілерсіз әскери бөлімге (бөлімшеге) жіберіледі. Оған әскери бөлімнен (бөлімшеден) осы мақсат үшін шақыртылған адам ілесіп жүреді. Теріс қылықты анықтау бөлімшеде жүргізіледі.

      277. Егер қарауыл бастығы кенеттен сырқаттанса, онда ол туралы қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге баяндайды және оның нұсқауы бойынша әрекет етеді.

      Таратушының біреуі кенеттен сырқаттанған кезде қарауыл бастығы оның міндеттерін өз көмекшісіне жүктейді немесе оларды өзі орындайды және ол туралы қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге баяндайды.

      278. Қарауыл бастығы мынадай жағдайларда қарауылды:

      1) күзетілетін объектілерге, сақшыларға, қарауылдар ауысымына (бақылау-күзету тобына) немесе қарауылдық үй-жайға шабуыл жасалған;

      2) техникалық күзет құралдары рұқсат етілмеген өздігінен іске қосылған;

      3) алып тасталды - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      4) күзетілетін объектілерде немесе қарауылдық үй-жайда өрт шыққан немесе табиғи және техногендік сипаттағы басқа да жағдайлар туындаған;

      5) жауынгерлік әзірліктің жоғары деңгейіне келтіруге сигнал алған;

      6) қарауылды тексеретін адамдардың бұйрығы бойынша (осы Жарғының 186-187-тармақтары);

      7) жалпыбригадалық (жалпыполктік) кешкі тексеру өткізген кезде "қаруға" шақыруға міндетті.

      Қарауылды "қаруға" шақыру үшін қарауыл бастығы "Қарауыл, ҚАРУ-ҒА" командасын береді. Осы команда бойынша қарауылдың жеке құрамы осы Жарғының 180-тармағында көрсетілгендей әрекет етеді.

      Ескерту. 278-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      279. Күзетілетін объектілерге, сақшыларға немесе қарауылдық үй-жайға шабуыл жасалған кезде қарауыл бастығы нұсқаулыққа сәйкес әрекет етеді және жағдайға байланысты шабуылға тойтарыс беруге шаралар қабылдайды; шабуыл жасалғаны туралы қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге шұғыл баяндайды.

      Қажет болған жағдайда қарауыл бастығы жауынгерлік патрондар, гранаталар мен тұтандырғыштар қоры бар жәшікті ашады. Кейіннен оқ-дәрілерді жәшіктерден алғаны туралы акті жасайды.

      280. Егер күзетілетін объекті (бекет табелінде көрсетілген арақашықтықтан жақын) немесе қарауылдық үй-жай маңында қоғамдық тәртіп бұзылса немесе қарауылдың қойылған міндеттерді сенімді орындауының төмендеуіне қатер төнсе, қарауыл бастығы қарауылдың күшімен тәртіпті қалпына келтіруге шаралар қабылдайды және ол туралы қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге шұғыл баяндайды.

      281. Күзетілетін объектілерде немесе қарауылдық үй-жайда шыққан өртті сөндіруді қарауыл бастығы жауынгерлік есепке сәйкес резервтегі қарауыл тобының күшімен ұйымдастырады; мүлікті сақтап қалуға шаралар қабылдайды; болған оқиға туралы қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге шұғыл баяндайды және одан әрі оның нұсқауы бойынша әрекет етеді.

      Күзетілетін объектінің техникалық аумағында немесе ішкі және сыртқы қоршауы бар объектіде, сондай-ақ оның жанында өрт шыққан кезде қарауыл бастығы ол туралы қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге шұғыл баяндайды және оның нұсқауы бойынша әрекет етеді.

      Жанар-жағар май материалдарын немесе жарылғыш заттарды (оқ-дәрілерді) сақтау объектісінде өрт шыққан жағдайда қарауыл бастығы қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге баяндайды, объектіні ашады және жауынгерлік есепке сәйкес өрт сөндіруге шаралар қабылдайды.

      Егер күзетілетін объектіге төтенше жағдайлар қатері төнсе, қарауыл бастығы ол туралы қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге баяндайды және күзетілетін мүлікті сақтап қалуға шаралар қабылдайды.

      Өміріне төтенше жағдайлар қатері төнген сақшыларға қарауыл бастығы күзетілетін объектілерді қадағалауды жалғастыра алатын қауіпсіз орындарға ауысуға бұйрық береді, ал қатер өткен соң оларды бұрынғы орындарына қояды.

      282. Қарауыл бастығы қарауылдық үй-жайға тек қарауыл бағынатын адамдарды (осы Жарғының 109-тармағы) және олар ілесіп жүретін адамдарды, сондай-ақ қарауыл тағайындалған бөлімше командирін, оның орынбасарларын және, егер ол олардың түрін білетін болса, бөлімше командирінің барлық тікелей бастықтарын кедергісіз кіргізеді. Осы адамдардың қарауылдық үй-жайға келгені туралы қарауыл бастығы қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге баяндайды. Одан басқа, қарауыл бастығы қарауылдық үй-жайда күзетілетін объектілерді ашу (жабу) үшін келген адамдарды, олардың жеке басын және келу мақсатын анықтағаннан, күзетілетін объектіні ашуға (жабуға) құқық беретін тізіммен рұқсаттаманы және тиісті мөрдің (пломбаланған бедерлерінің) бар болуын салыстырғаннан кейін кіргізеді.

      Осы Жарғының 187-тармағында аты аталған бастықтардың тапсырмасы бойынша қарауылды тексеру үшін келген адамдар қарауылдық үй-жайға, егер қарауыл оған бағынатын болса, тек қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшінің немесе оның көмекшісінің (әскери бөлім бойынша кезекші көмекшісінің) ілесіп жүруімен жіберіледі.

      Ішкі қарауылды тексеру үшін келген өз әскери бөлімінің офицерлері қарауылдық үй-жайға жеке басының куәлігі және онда тиісті уақыты көрсетілген қарауылды тексеруге құқық беретін біржолғы куәлік бойынша жіберіледі.

      Дұрыс ресімделмеген құжаттармен келген адамдарды қарауыл бастығы ұстайды, олар туралы қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге шұғыл баяндайды және оның нұсқауымен әрекет етеді.

      Қарауылды тексеруге келген адамдардан басқа, қарауылдық үй-жайға әрбір жіберу туралы қарауыл бастығы бекеттік ведомосқа жазба жасайды.

      Қарауылдарды ауыстыру уақытында қарауылдық үй-жайға және күзетілетін объектілерге, қарауылды тексеру үшін келген адамдардан басқа, жіберілім жүргізілмейді.

      283. Қарауыл бағынатын адамдар немесе олардың тікелей бастықтары, ал гарнизондық қарауылға, сондай-ақ өз әскери бөлімінің командирі қарауылға келгеннен кейін қарауыл бастығы оларға баяндайды, мысалы: "Генерал-майор мырза, қызмет өткеру уақытында оқиғалар болған жоқ. Қарауыл бастығы аға лейтенант Шоқпаров".

      Қарауыл бастығы баяндаған кезде қарауылдық үй-жайдағы қарауылдың сергек ауысымы өз бетімен саптық қалыпты қабылдайды.

      Қарауылдық үй-жайға қарауыл бастығының әскери атағымен тең немесе атағы бойынша одан үлкен басқа адамдар келген жағдайда қарауыл бастығы келгенге жақындайды және өзін таныстырады, мысалы: "Майор мырза, қарауыл бастығы капитан Егізбаев", одан кейін осы Жарғының 282-тармағында көрсетілгендей әрекет етеді.

      284. Қарауыл бағынатын бастықтардың атынан басқа адамдар арқылы берілетін бұйрықтар алған кезде қарауыл бастығы осы адамдардан парольді сұрауға міндетті. Алынған бұйрықтың дұрыстығына күмәнданған жағдайда қарауыл бастығы, ол ыңғайлы деп тапқан кез келген тәсілмен берілген бұйрықтың дұрыстығын тексереді.

      285. Жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру сигналы жарияланған кезде қарауыл бастығы қарауылды "қаруға" шақырады, таратушылар мен қарауылдарға тапсырма қояды (нақтылайды), бекеттер мен қарауылдық үй-жайлардың күзетін күшейтеді; сақтау орындары (қоймалары) бастықтарының күзетілетін объектілерді жылдам ашуын қамтамасыз етеді; өткізілген іс-шаралар, қарауылдың ауысуға әзірлігі туралы қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге баяндайды және оның нұсқауы бойынша әрекет етеді.

      286. Қарауыл бастығына:

      1) сақшыларды ауыстыру, олардың қызмет өткеруін тексеру үшін немесе олардың шақыруы бойынша, сондай-ақ күзетілетін объекті маңында оқиға немесе төтенше жағдайлар болған жағдайдан басқа, қарауылдық үй-жайдан кетуге; қарауылдық үй-жайдан кеткен кезде ол өзінің орнына көмекшісін, ал ол болмаған жерде – таратушыны немесе қарауылдардың біреуін қалдырады;

      2) телефон арқылы өзі қызметпен байланысты емес сөйлесуге немесе қарауылдың басқа адамдарына оған рұқсат етуге;

      3) қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшінің рұқсатынсыз қарауыл құрамынан біреулерді жіберуге;

      4) қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшінің рұқсатынсыз бекеттік ведомоста көзделген сақшыларды ауыстыру тәртібін өзгертуге;

      5) қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшінің рұқсатынсыз оларды жөндеу және ақауларын жою үшін сигнал беру құралдарын өшіруге;

      6) қарауыл үшін бөлінген көлік құралдарын мақсатсыз пайдалануға тыйым салынады.

Қарауыл бастығының әскери бөлімнің Жауынгерлік Туын
күзету жөніндегі ерекше міндеттері

      287. Қарауыл бастығы өз әскери бөлімінің Жауынгерлік Туын және егер олар қарауылға күзетке тапсырылған болса, басқа да әскери бөлімдердің жауынгерлік туларын күзетуге жауап береді.

      Қарауылды ауыстырған кезде ол ауысатын қарауыл бастығынан Жауынгерлік Туды мөрленген тыста немесе мөрленген шыны шкафта, бұл ретте тыстың (шкафтың) және мөрдің дұрыстығын тексере, оның бедерлемесімен мөрді салыстыра отырып өзі қабылдап алуға міндетті. Тыстың (шкафтың) және мөрдің дұрыстығына көзі жеткеннен кейін ол таратушыға және бекетке түсетін қарауылға Жауынгерлік Туды күзетуге қабылдап алуға бұйрық береді.

      288. Жауынгерлік Туды қарауыл бастығы тек әскери бөлім штабының бастығына немесе оның көмекшісіне (орынбасарына), олар Жауынгерлік Туды шығарудың әрбір жағдайына әскери бөлімнің командирі қол қойған рұқсатнаманы ұсынғаннан кейін береді.

      Бірнеше әскери бөлімнің жауынгерлік тулары бірге сақталған кезде қарауыл жарақтандырылған әскери бөлімнің командирі қол қойған рұқсатнама ол берілетін бөлімнің өтінімі және Жауынгерлік Туды шығару туралы бұйрықтан үзінді-көшірме негізінде беріледі.

      Жауынгерлік Туды берер алдында қарауыл бастығы техникалық байланыс құралдары арқылы қарауылдар бойынша кезекшіден (әскери бөлім бойынша кезекшіден) жауынгерлік туларды күзету бойынша бекетті ашуға рұқсатының болуын нақтылайды.

      Штаб бастығы немесе оның көмекшісі (орынбасары) тысын алады және қарауыл бастығының қатысуымен бекеттер табеліне сәйкес матаның, ордендердің, орден ленталарының, баулардың, шашақтардың, ұштығының, сабының бар болуын және жай-күйін тексереді және Жауынгерлік Туды қабылдайды, одан кейін қарауыл бастығы бекеттік ведомосқа жазба жасайды, мысалы: "2007 жылғы 25 қаңтарда 12 сағат 45 минутта Кутузов және Отан ордендері мен оларға орден ленталары бар 00000 әскери бөлімінің Жауынгерлік Туы № 50 рұқсатнамаға сәйкес штаб бастығы подполковник Қ.Ж. Қанафинге берілді".

      Қарауыл бастығы мен Жауынгерлік Туды қабылдаған офицер осы жазбаның астына қолдарын қояды. Қарауыл бастығы жазбаша рұқсатнаманы өзіне қалдырады.

      289. Жауынгерлік Ту қарауылдың күзетуіне қайтып берілген кезде қарауыл бастығы бекеттер табеліне сәйкес матаның, ордендердің, орден ленталарының, баулардың, шашақтарының, ұштықтың, сабының бар болуын және жай-күйін тексереді және ту ұстаушының немесе ассистенттерінің Жауынгерлік Туды дұрыс орауын қадағалайды. Жауынгерлік Туды тыспен қаптағаннан (Жауынгерлік Ту шкафқа қойылғаннан) және тысына (шкафқа) елтаңбалы мөр басылғаннан кейін қарауыл бастығы онда бар бедерлемемен мөрді салыстырады және таратушыға және сақшыға Жауынгерлік Туды күзетуге қабылдап алуға бұйрық береді. Жауынгерлік Туды күзетуге қабылдап алғаннан кейін қарауыл бастығы қандай ордендер мен орден ленталарын және қанша санында қабылдағанын көрсетумен бекеттік ведомосқа тиісті жазба жасайды; одан кейін қарауыл бастығы мен Жауынгерлік Туды тапсырған офицер осы жазбаның астына қолдарын қояды.

      Қарауылды ауыстырғаннан кейін жазбаша рұқсатнама бекеттік ведомоспен бірге тапсырылады.

      Егер Жауынгерлік Туды бергеннен кейін сақшы бекеттен алынатын болса, онда оны бекеттен алу туралы және осы бекетке қайта қою туралы бекеттік ведомосқа жазба жасалады.

      290. Жауынгерлік Ту жанындағы бекетке қатер (өрт немесе зілзала) төнсе қарауыл бастығы өзі Жауынгерлік Туды сақтап қалуға шаралар қабылдайды және оның жаңа орында күзетілуін ұйымдастырады.

Қарауыл бастығының техникалық күзет құралдарымен жабдықталған
объектілерді күзету жөніндегі ерекше міндеттері

      291. Техникалық күзет құралдарымен жабдықталған объектілерді күзететін қарауыл бастығы осы Жарғының 272-286-тармақтарында көзделген жалпы міндеттерін орындаудан басқа:

      1) техникалық күзет құралдарының сигналдарын қабылдау аппаратурасы жанындағы кезекшілікті атқару кестесін жасауға және бекеттік ведомоста есеп жүргізуге;

      2) сигналдарды қабылдау аппаратурасы жанындағы қарауыл бастығының техникалық күзет құралдары жөніндегі көмекшісінің (оператордың) қызмет өткеруін бақылауға;

      3) кестеге сәйкес техникалық күзет құралдарының ақаусыздығын өзі тексеруге және осы мақсатпен қарауыл бастығының техникалық күзет құралдары жөніндегі көмекшісін жіберуге;

      4) сақшыларды қоюмен, осы құралдармен жабдықталған объектілерді күзету және қорғау кезінде техникалық күзет құралдарының сигналдарын қабылдау аппаратурасына бақылауды жүзеге асыруға міндетті.

      292. Бақылау-күзету топтарының кезекшілігі тәсілімен объектіні күзететін қарауылды ауыстыру кезінде жаңа қарауыл бастығы, осы Жарғының 149, 150-тармақтарында жазылғаннан басқа, жауынгерлік есепті жүргізеді, объектіні өзі қабылдайды және қарауыл бастығының техникалық күзет құралдары жөніндегі көмекшісімен (операторымен) бірлесіп, техникалық күзет құралдарының ақаусыздығын тексереді.

      Егер қарауыл құрамына операторлар ауысымы тағайындалса, қарауыл бастығы жауынгерлік есеп жүргізеді, құжаттаманы және техникалық күзет құралдарының сигналдарын қабылдау аппаратурасын қабылдау үшін оператор тағайындайды, ал одан кейін оператормен және ауысатын қарауыл бастығымен бірге объектіні күзетуге қабылдайды. Объектіні қабылдау уақытында жаңа қарауыл бастығы аппаратураны қабылдайтын оператормен техникалық күзет құралдарының жай-күйіне байланысты барлық мәселелерді шешеді.

      293. Объектілік анықтау құралдарымен жабдықталған объектілерді күзетуге қабылдау кезінде қарауыл бастығы (оның көмекшісі немесе таратушысы) объектіні қабылдайды және қарауыл бастығының техникалық күзет құралдары жөніндегі көмекшісімен (оператормен) бірлесіп, күзет құралдарының ақаусыздығын тексереді.

      Одан кейін күзет құралдары іске қосылады, ал қарауыл бастығы ол туралы бекеттік ведомосқа жазба жасайды. Объектіні ашқаннан және бекеттік ведомосқа тиісті жазба жасалғаннан кейін, осы Жарғының 299-тармағында көрсетілгендей, күзет дабылдамасының және анықтаудың объектілік құралдары өшірілуі мүмкін.

      Өрт дабылдамасының техникалық құралдары тәулік бойы қосулы тұрады, ол қарауыл ауысқан кезде жазбамен расталады.

      294. Техникалық күзет құралдары рұқсат етілмеген өздігінен қосылған жағдайда қарауыл бастығы қарауылды "қаруға" шақырады, ол туралы қарауыл (әскери бөлім) бойынша кезекшіге хабарлайды және жағдайды анықтау және объектінің сенімді күзетілуін қамтамасыз ету үшін қажетті шараларды қабылдау үшін бақылау-күзету (резервтегі) тобымен жедел кетеді немесе тиісті таратушыны және техникалық күзет құралдары жөніндегі көмекшіні (операторды) жібереді.

      Өрт дабылдамасының техникалық құралдары бойынша өрт туралы сигнал алған кезде қарауыл бастығы қарауылды "қаруға" шақырады және осы Жарғының 281-тармағында көрсетілгендей әрекет етеді.

      295. Техникалық күзет құралдары істен шыққан кезде қарауыл бастығы қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге шұғыл баяндайды және қарауыл бастығына нұсқаулықта жазылған нұсқауларға сәйкес объектінің күзетін күшейтеді.

Қарауыл бастығының штабтарды, басқару пункттері
мен мекемелерді күзету жөніндегі ерекше міндеттері

      296. Штабтарды, басқару пункттері мен мекемелерді күзету жөніндегі қарауыл бастығы осы Жарғыда көзделген жалпы міндеттерді орындаудан басқа:

      1) өткізу жүйесін; рұқсаттамалардың, жеке басын куәландыратын құжаттардың сипаты мен қолдану уақытын; бекеттер арқылы әскери қызметшілерді, азаматтық персоналды, келушілер мен көлік құралдарын өткізу тәртібін білуге;

      2) бекет арқылы рұқсаттамасыз бұзушы өтіп кеткен (бұзып өткен) кезде қарауылды "қаруға" шақыруға;

      3) рұқсаттама режімін бұзумен объектіге (объектіден) өтуге әрекет жасаған адамдарды ұстауға шаралар қабылдауға міндетті.

Қарауыл бастығының сақтау орнына (қоймаларға, парктерге) жіберу
және оларды күзетуге қабылдау кезіндегі ерекше міндеттері

      297. Қарауылдың күзетінде болатын сақтау орындарына (қоймаларға, парктерге) жіберу кезінде қарауыл бастығы:

      1) техникалық байланыс құралдары арқылы қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіден осы объектіні ашуға рұқсатының болуын, сондай-ақ ашу уақыты мен мақсатының, объектіні ашу үшін келген адамның лауазымы мен тегінің сәйкестігін анықтауға;

      2) ұсынылған рұқсатнаманың қарауылдық үй-жайда болатын үлгімен сәйкес келуін салыстыруға және келушінің жеке басын куәландыратын құжатты тексеруге;

      3) келген адамның тегі мен лауазымының қарауылдық үй-жайда болатын тізіммен сәйкес келуін салыстырып тексеруге (осы Жарғының 122-тармағы);

      4) ұсынылған мөрді (пломбаланған бедерлерді) қарауылдық үй-жайдағы мөр таңбасының (пломба бедерлемесінің) үлгісімен салыстырып тексеруге міндетті.

      Сақтау орнын (қойманы, паркті) ашу және жабу үшін рұқсатнама ресімдеу барысында осы мақсатпен келген адам қарауылдық үй-жайдың тамбурында болады және басқа бөлмелерге жіберілмейді.

      298. Егер барлық ұсынылған құжаттар, сондай-ақ мөр (пломбаланған бедерлер) үлгілермен сәйкес келсе, қарауыл бастығы таратушыға келгенді сақтау орнын (қойманы, паркті) ашуға (жабуға) жіберуге бұйрық береді.

      Ұсынылған рұқсатнаманы қарауыл бастығы өзіне қалдырады. Қарауыл ауысқаннан кейін біржолғы рұқсатнама бекеттік ведомоспен бірге тапсырылады, ал тұрақты рұқсатнама объектіні қарауылдың күзетуіне өткізгеннен кейін ұсынушыға қайтарылып беріледі.

      Қарауыл бастығы сақтау орындарына (қоймаларға, парктерге) жіберуді бекеттер табелінде көрсетілген талаптарды нақты орындаумен рұқсат етеді.

      Өрт қаупі бар сақтау орындарына (қоймаларға, парктерге) жіберуді қарауыл бастығы бекеттер табелінде көрсетілген тәртіппен арнайы аяқкиімде, керосин қолшамдарынсыз, оқ ату және суық қаруынсыз, шылым шегу және тұтандыру керек-жарақтарынсыз рұқсат етеді.

      Сақтау орнын (қойманы, паркті) күзетуге қабылдауды қарауыл бастығы тек жабу үшін келген адамда өрт жетоны бар болған кезде жүзеге асырады.

      299. Сақтау орнын (қойманы, паркті) ашқан және жапқан кезде қарауыл бастығы ол туралы бекеттік ведомоста жазба жасайды және сақтау орнын (қойманы, паркті, ақша жәшігін) ашу (жабу) үшін келген адаммен бірге осы жазбаның астына қолдарын қояды.

      Қарауыл ауысқанға дейін қандай да бір сақтау орны (қойма, парк) күзетуге тапсырылмаған жағдайда ол туралы жаңа бекеттік ведомоста, сондай-ақ оның астына ауысқан және жаңа қарауыл бастықтары қолдарын қоятын жазба жасалады, ал рұқсатнама жаңа қарауыл бастығына беріледі.

      300. Сақтау орнын (қойманы, паркті) бір сағаттан артық емес ашқан кезде қарауыл бастығы сақшыны бекетке қалдырады, ал сақтау орнын (қойманы, паркті) бір сағаттан астам уақытқа ашқан кезде бекеттер табелінде бар нұсқауларға сәйкес әрекет етеді.

      Сақтау орнын (қойманы, паркті) ашқан уақытта сақшыны алғаны туралы және оны қайтадан осы бекетке қойғаны туралы қарауыл бастығы бекеттік ведомоста тиісті жазба жасайды.

      301. Қарауыл бастығы сақтау орнына (қоймаға, паркке) кіруге мынадай жағдайларда:

      1) егер осы сақтау орнын (қойманы, паркті) ашу қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшідегі қарауыл күзететін объектілерді ашуға нарядтарда ресімделмесе;

      2) егер рұқсатнамада аты аталған адам тағайындалған күні және сағатта емес немесе тиісті құжаттарсыз келсе;

      3) егер тізімде немесе рұқсатнамада көрсетілген адамның орнына басқа адам келсе;

      4) егер рұқсатнама немесе жеке басын куәландыратын құжат дұрыс ресімделмесе, сондай-ақ мөрдің бедерге (пломбалау бедерлерінің пломба бедерлемесіне) немесе рұқсатнама үлгісіне сәйкес келмеген кезде рұқсат етпейді.

      Барлық аталған жағдайларда қарауыл бастығы келгенді ұстайды, ол туралы бекеттік ведомоста жазба жасайды, қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге баяндайды және алдағы уақытта оның нұсқауы бойынша әрекет етеді.

      302. Қарауылдың күзетінде болатын парктерге немесе жауынгерлік машиналардың (қару-жарақ пен әскери техниканың) тұрақ орындарына жіберу осы Жарғының 297-301-тармақтарының нұсқауларына сәйкес жүргізіледі.

Гауптвахта жанындағы ауысым бастығының міндеттері

      Ескерту. Кіші бөлімнің тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      303. Гауптвахта жанындағы ауысым бастығына осы Жарғының 272 – 286-тармақтарында көзделген қарауыл бастығының жалпы құқықтары мен міндеттері қолданылады.

      Гауптвахта жанындағы ауысым бастығының ерекше міндеттері:

      1) гауптвахта бастығының (әскери полиция органы бойынша кезекшінің) нұсқауы бойынша осы Жарғының 214-тармағында көрсетілген құжаттар негізінде қылмыстық жазалауға сотталған немесе қамаққа алу түріндегі әкімшілік жазаға тартылған, оларға қатысты күзетпен ұстау түріндегі бұлтартпау шарасы таңдалған күдікті және айыпталушы әскери қызметшілерді күзетуге қабылдауға;

      2) ауысымды қабылдаған кезде гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерді гауптвахта бастығы (әскери полиция органы бойынша кезекші) қол қойған атаулы тізіммен (16-қосымша) камера бойынша жеке өзі қабылдауға;

      3) кезекші ауысым түскен кезде және қызмет атқару уақытында камералардың (үй-жайлардың) жай-күйін тексеруге, бұл ретте қабырғаның, төбенің, терезенің, тордың бүтіндігіне, есіктегі бекітпе мен құлыптың беріктігіне, техникалық күзет құралдарының ақаусыздығына назар аударуға; гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілер бар камерадағы техникалық күзет құралдарының рұқсатсыз іске қосылуы кезінде олардың іске қосылу себебін жеке өзі анықтауға;

      4) гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерді камера бойынша таңертеңгі қарап-тексеруді және кешкі тексеруді жүргізуге, бұл ретте оларда тыйым салынған заттардың бар-жоғын тексеруге; сырқаттанған адамдар туралы гауптвахта бастығына (әскери полиция органы бойынша кезекшіге) баяндауға;

      5) гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілер үшін белгіленген күн тәртібінің, оларды ұстау тәртібінің дәлме-дәл сақталуын бақылауды жүзеге асыруға;

      6) камералар кілттерінің сақталуын қамтамасыз етуге және оларды ешкімге бермеуге;

      7) қажет болған жағдайда сергек ауысым құрамынан айдауылдаушыларды тағайындауға;

      8) гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерді жұмысқа, моншаға және тергеуге әскери полиция органы бастығының жазбаша бұйырымы бойынша ғана жіберуге; гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілер қайтып оралғаннан кейін олардың бар болуын, сондай-ақ оларда тыйым салынған заттардың бар-жоғын тексеруге;

      9) гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерге тамақтың уақтылы жеткізілуін және таратылуын бақылауға;

      10) төсек керек-жарағын, газетті, жалпыәскери жарғыларды, заңнамалық актілерді және оқу әдебиетін уақтылы беруге;

      11) гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерден өтініштерді қабылдауға және оларды гауптвахта бастығына (әскери полиция органы бойынша кезекшіге) беруге;

      12) демалу уақытында өзінің орнына үлкенді тағайындауға міндетті.

      Ескерту. 303-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      304. Гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілер арасында тәртіпсіздіктер туындаған кезде және олардың қашып кетуінің алдын алу үшін кезекші ауысым бастығы кезекші ауысымды "қаруға" шақырады, бұл туралы әскери полиция органы бойынша кезекшіге хабарлайды, қаруды немесе арнайы құралдарды қолдану мүмкіндігі туралы ескерту арқылы тәртіпсіздікті тоқтату шараларын қабылдайды.

      Ескерту. 304-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      305. Гауптвахтада өрт шыққан немесе гауптвахта ауданында басқа төтенше ахуал болған жағдайда кезекші ауысым бастығы кезекші ауысымды "қаруға" шақыруға, гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерді дереу қауіпсіз жерге шығаруға және оларды күзетуді ұйымдастыруға; болған оқиға туралы әскери полиция органы бойынша кезекшіге және гауптвахта бастығына хабарлауға, кейін олардың нұсқауы бойынша әрекет етуге міндетті.

      Ескерту. 305-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Қарауыл бастығының көмекшісі

      306. Қарауыл бастығының көмекшісі қарауылдық үй-жайда болатын жабдықтың, мүкәммал мен мүліктің сақталуына, онда тазалық пен тәртіпті сақтауға, қарауыл жеке құрамының тамақтануын ұйымдастыруға, сақшылардың қызметті дұрыс өткеруіне, қарауылдық үй-жайдың кіреберісі жанындағы сақшының уақтылы ауысуына жауап береді. Ол қарауыл бастығына бағынады.

      Қарауыл бастығының көмекшісі:

      1) қарауылдың міндетін, қарауыл бастығының нұсқаулығын және қарауылдың барлық адамдарының міндеттерін білуге;

      2) қарауылды ауыстырған кезде қарауылдық үй-жайды және тізімдеме бойынша онда болатын жабдықты, мүкәммал мен мүлікті қабылдауға;

      3) қарауыл бастығы болмағанда немесе демалыс уақытында оның міндеттерін атқаруға;

      4) қарауыл бастығының бұйрығы бойынша сақшылардың қызмет өткеруін тексеруге және сақшылардың қызмет өткеруін тексеретін адамдарға ілесіп жүруге;

      5) қарауылдық үй-жайдың кіреберісі жанындағы сақшыларды ауыстыру кестесін жасауға және олардың ауысуын жүргізуге;

      6) қарауыл жеке құрамының уақтылы тамақтануына, жабдықты, мүкәммал мен мүлікті ақаусыз ұстауға, қарауылдық үй-жайда және оған шекаралас аумақтарда тазалық пен тәртіпті сақтауға, пештерді уақтылы жағуға және жарықтың түсуіне бақылауды жүзеге асыруға міндетті.

      307. Алып тасталды - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      308. Қарауыл бастығы ауыр сырқаттанған (жараланған) немесе қаза тапқан жағдайда қарауыл бастығының көмекшісі оның міндеттерін атқаруға кіріседі және ол туралы қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге баяндайды.

Қарауыл бастығының техникалық күзет құралдары
жөніндегі көмекшісі (оператор)

      309. Қарауыл бастығының техникалық күзет құралдары жөніндегі көмекшісі (оператор) қарауыл бастығына (оператор, одан басқа – қарауыл бастығының көмекшісіне) бағынады және техникалық күзет құралдарына берілген жұмыс режімін қамтамасыз етуге, қарауыл бастығына техникалық күзет құралдарының жұмыс істеуі туралы деректердің уақтылы жеткізілуіне, қарауылдық үй-жайда болатын аппаратураның сақталуына жауап береді.

      Ол:

      1) техникалық күзет құралдарымен жабдықталған объектілерді күзету ерекшеліктерін білуге және осы құралдарға берілген жұмыс істеу режімін қамтамасыз етуге;

      2) қарауылды ауыстырған кезде құжаттаманы қабылдауға, техникалық күзет құралдарының ақаусыздығын, ал қажет болған кезде жұмыс істеуін тексеруге және ол туралы қарауыл бастығына баяндауға;

      3) қызмет өткеру уақытында техникалық күзет құралдарының сигналды қабылдау аппаратурасын ұдайы қадағалауға және аппараттық журналын жүргізуге; техникалық күзет құралдары өздігінен іске қосылған жағдайда немесе олар істен шыққан кезде қарауыл бастығына ол туралы шұғыл баяндауға;

      4) белгіленген кестеге сәйкес және қарауыл бастығының рұқсатымен бақылау-күзету тобының құрамында объектінің периметрі бойынша техникалық күзет құралдарының жай-күйін тексеруге; сақшылар қоюмен объектілерді күзету кезінде тексеруді қарауыл бастығы көмекшісінің немесе тиісті таратушының ілесіп жүруімен жүзеге асыруға;

      5) бақылау-күзету тобы қайтып оралғаннан кейін қарауыл бастығына бекеттердің, техникалық күзет құралдарының жай-күйі туралы, кемшіліктер және оларды жою үшін қабылданған шаралар туралы баяндауға;

      6) қауіпсіздік талаптарын орындауға міндетті.

      310. Қарауыл бастығының техникалық күзет құралдары жөніндегі көмекшісінің (операторының) сигналдарды қабылдау аппаратурасы жанындағы қызмет өткеруі өз мәні мен жауаптылығы бойынша бекеттегі сақшылардың қызмет өткеруіне теңестіріледі. Қызмет өткеру уақытында оған алаңдауға және аппаратураны қадағалаусыз қалдыруға болмайды.

Таратушы

      311. Таратушы, оған бағынатын сақшылардың қызметті дұрыс және қырағы өткеруіне, олардың уақтылы ауысуына және бекеттерге қойылуына, сақшылардың бекеттерді дұрыс тапсыруы мен қабылдауына жауап береді. Ол қарауыл бастығына және оның көмекшісіне бағынады және тек солардың ғана бұйрықтарын орындайды.

      Таратушы күзетілетін объектіге, сақшыға, қарауылдық үй-жайға және қарауылдар ауысымына жасалған шабуылға тойтарыс беру үшін өзі немесе қарауыл ауысымы құрамымен қару қолданады.

      Ол:

      1) өз бекеттерін, олардың орналасуы мен шекараларын, оларға бару бағдарларын, күзету және қорғау (қадағалау, атқылау, қоршау) шарттарын және әрбір бекеттегі сақшының ерекше міндеттерін білуге;

      2) ауысатын қарауыл таратушысынан мөрлерден таңбаларды (пломба бедерлемелерін) қабылдауға, ал сақшыларды бекеттерге қойған кезде бекеттер табеліне сәйкес күзетуде болатын объектілерді қабылдауға және ол туралы қарауыл бастығына баяндауға;

      3) жабдықтары бекеттер табеліне сәйкес келмейтін және олардың сенімді күзетілуін қамтамасыз етпейтін объектілерге (бекеттерге) қарауыл бастығын шұғыл шақыртуға;

      4) қарауылдарды бекеттерге жіберер алдында олардың өз міндеттерін білуін, сондай-ақ олар қарауылдық үй-жайда шылым шегу және тұтандырғыш керек-жарақтарын, басқа да бөгде заттарды қалдырған-қалдырмағанын тексеруге;

      5) осы Жарғының 116, 117-тармақтарына сәйкес қаруды оқтау, оғын алу тәртібін бақылауға;

      6) жылжыған кезде көлік құралдары жүргізушісінің іс-қимылына басшылық жасауға;

      7) әрбір ауысым қайтып оралғаннан кейін қарауыл бастығына жүргізілген ауысым, бекеттердің жай-күйі туралы, барлық кемшіліктер мен оларды жоюға қабылданған шаралар туралы баяндауға;

      8) қарауыл бастығының рұқсатымен оған бағынысты сақшылардың қызмет өткеруін тексеруге міндетті.

      Ескерту. 311-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      312. Сақшыларды бекеттерге қойған немесе оларды ауыстырған кезде таратушы:

      1) бекеттердің орналасу сұлбасында көрсетілген ауысымның қозғалыс бағдарын қатаң сақтауға;

      2) бекетті қабылдау және тапсыру тәртібін бақылауға, сақшымен және бекетке түсетін қарауылмен бірге сақтау орындары (қоймалары) жарық түсіруінің, қоршауының, есіктерінің (қақпаларының) ақаусыздығын, терезелерінің, торлары мен қабырғаларының жай-күйін, құлыптардың, мөрлердің (пломбалардың) бар болуы мен жай-күйін және олардың таңбаларға (бедерлемелерге) сәйкес келуін немесе күзетуде болатын жауынгерлік машиналардың (қару-жарақ пен әскери техниканың) санын, сондай-ақ техникалық күзет құралдарының, байланыс, өрт сөндіру құралдарының және бекеттік киімнің бар болуын және жай-күйін өзі тексеруге;

      3) бекетке түсетін сақшыға неге назар аударатынын, көрші бекеттер қайда орналасқанын, күзетілетін объектіге анағұрлым қауіпті кіреберістерді көрсетуге; сақшы бөгде адамдарды бекетке жақын жіберуге тыйым салынатын бекеттер табелінде белгіленген арақашықтыққа сәйкес жергілікті жерлерде белгіленген бекет шекарасының жергілікті жерін және жол берілмейтін аймақты; атыстың қауіпті бағыттарын көрсетуге; сақшының, оған, күзетілетін объектіге немесе көрші бекетке шабуыл жасалған жағдайда, сондай-ақ өрт және басқа да төтенше жағдай кезінде ол не істеу керектігін білуін тексеруге;

      4) сақшының баяндау және қарауылдық үй-жаймен байланыс тәртібін білуін тексеруге міндетті.

      313. Жауынгерлік Ту жанындағы бекеттегі сақшыны ауыстыра отырып, таратушы тысының (шкафтың) және ондағы мөрдің дұрыстығын және мөрді ондағы бедерлемемен салыстырып тексеруге міндетті. Тыстың (шкафтың) немесе мөрдің дұрыс еместігі анықталған жағдайда таратушы қарауыл бастығын шақыртады.

      314. Сақтау орнын (қойманы, паркті) ашқан кезде таратушы бекетке мөрлер таңбаларымен (пломбалардың бедерлемелерімен) келеді және ашу үшін келген адаммен бірлесіп, сақтау орнын (қойманы, паркті) қарап шығады. Егер бекеттер табеліне сәйкес сақшы бекетте қалу керек болса, таратушы осы уақытқа бекеттер табелімен көзделген ерекше міндеттерді оның есіне салады. Сақтау орнына (қоймаға) кіруге таратушы бекеттер табелінде көрсетілген талаптарды нақты орындаумен рұқсат етеді.

      315. Ашылған сақтау орны (қойма, парк) жанындағы сақшыны ауыстыру уақытында таратушы бекетке түскен сақшыға оны кім ашқанын немесе жауынгерлік машиналар (қару-жарақ пен әскери техника) тұрағына кім жіберілгенін көрсетеді.

      Сақтау орнын (қойманы, паркті) жапқан кезде таратушы бекетке мөрлер таңбаларымен (пломбалар бедерлемелерімен) келеді және сақшының және сақтау орнын (қойманы, паркті) күзетуге тапсыратын адамның қатысуымен мөрлерді (пломбаларды) және терезелердің, торлардың, есіктердің, қабырғалардың жай-күйін тексеруге; тұрақтардағы жауынгерлік машиналарды (қару-жарақ пен әскери техниканы) күзетуге қабылдаған кезде олардың санын, ал оларда мөрлер (пломбалар) бар болған кезде оларды қолда бар таңбалармен (бедерлермен) салыстырып тексеруге міндетті.

      316. Қарауыл бастығы және оның көмекшісі ауыр сырқаттанған (ауыр жараланған) немесе қаза тапқан жағдайда қарауыл бастығының міндеттерін уақытша орындауға бірінші таратушы кіріседі. Болған оқиға туралы ол әскери бөлім (әскери полиция органы) бойынша кезекшіге баяндайды.

Сақшы

      317. Сақшы – қол сұғылмайтын адам. Сақшыға қолсұғылмаушылық:

      1) оның құқықтары мен жеке басының қадір-қасиетінің заңмен ерекше қорғалуын;

      2) оның белгіленген адамдарға: қарауыл бастығына, қарауыл бастығының көмекшісіне және өзінің таратушысына қатаң бағынуын;

      3) оның қызметімен айқындалатын сақшының талаптарын мүлтіксіз орындау барлық адамдардың міндеттері екенін;

      4) оған осы Жарғыда көрсетілген жағдайларда қару қолдану құқығының берілуін қамтиды.

      318. Сақшыны тек қарауыл бастығы, қарауыл бастығының көмекшісі және сақшы бағынатын таратушы ауыстырады немесе бекеттен алады.

      Қарауыл бастығы, қарауыл бастығының көмекшісі және таратушы қаза тапқан немесе олар үшін міндеттерін іс жүзінде орындау мүмкін болмаған жағдайда сақшыны алу немесе ауыстыруды өз рота (батарея) немесе батальон (дивизион) командирінің қатысуымен қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекші жүргізеді.

      319. Бекетке түсе отырып, қарауыл таратушының (қарауыл бастығының немесе оның көмекшісінің) және ауысатын сақшының қатысуымен өзі бекеттер табеліне сәйкес күзетуге қабылдауға жататынның барлығының болуын және ақаусыздығын қарап шығуға және тексеруге тиіс; қамауға алынған адамдарды күзету үшін бекетке түскен кезде ол бекітпелердің, торлардың ақаусыздығын және камерада болатын қамауға алынған адамдардың санын тексеруге тиіс.

      320. Сақшы:

      1) өз бекетін қырағылықпен күзетуге және табандылықпен қорғауға;

      2) қызметті сергек өткеруге, басқа ештеңеге алаңдамауға, қолынан қаруын тастамауға және ол бағынатын адамдарды қоса алғанда, оны ешкімге бермеуге;

      3) көрсетілген бағдар бойынша жүре отырып немесе қадағалау мұнарасында бола тұрып, бекетке кіреберістерді, қоршауды, бақылау-іздік жолақты, техникалық күзет құралдарын мұқият қарауға және байланыс құралдары арқылы бекеттер табелінде белгіленген мерзімдерде қызмет өткеру барысы туралы баяндауға;

      4) ол ауыстырылғанға немесе алынғанға дейін, тіпті егер оның өміріне қатер төнсе де бекетті қалдырып кетпеуге; бекетті өз еркімен тастап кету әскери қылмыстық құқық бұзушылық болып табылады;

      5) бекетте осы Жарғының 117-тармағында көрсетілген қағидалар бойынша оқталған қаруды ұстауға және әрқашан әрекет етуге әзір болуға;

      6) бекеттер табелінде көрсетілген арақашықтықтан жақын бекетке және жергілікті жерлерде көрсеткіштермен белгіленген тыйым салынған шекараға қарауыл бастығынан, қарауыл бастығының көмекшісінен, өз таратушысынан және олар ілесіп жүретін адамдардан басқа, ешкімді жақын жібермеуге;

      7) қарауыл көлік құралдарының (жауынгерлік машиналардың) бағдарлары мен кестесін, сондай-ақ олардың тану белгілері мен сигналдарын білуге;

      8) бекетте болатын өрт сөндіру құралдарын пайдалана алуға;

      9) объекті қоршауларында (бекетте) ақау және өз бекеті немесе көрші бекет маңында тәртіп бұзуды анықтаған кезде қарауыл бастығын шақыртуға;

      10) қарауылдық иттер дауысын естігенде немесе техникалық күзет құралдары өздігінен іске қосылған кезде өзі бағынысты адамдарға ол туралы шұғыл баяндауға міндетті.

      321. Бекеттегі сақшыда жиналған сүңгісі бар қару (жиналмалы дүмі бар автомат – сүңгі-пышақсыз; сүңгі-пышақ қынаптағы белдік белбеуде) болуға тиіс, ол: түнгі уақытта – тұрып ату үшін дайын күйде; күндізгі уақытта – "қарубауға" күйінде немесе тұрып ату үшін дайын күйде (21-қосымша); ішкі бекеттерде және Жауынгерлік Ту жанындағы бекетте дүмі бар автомат – "қарубауға" күйінде, жиналмалы дүмі бар – "кеудеге", карабин – "аяқ жанында"; жарақтандырылған оқжатары (оқтізері) бар сөмке жабылған болуға тиіс.

      Пистолет белдік белбеуде жабылған кобураларда болады.

      Өрт сөндірген немесе зілзала салдарын жойған жағдайда сақшыға қаруды "арқаға" күйінде ұстауға рұқсат етіледі.

      322. Сақшыға: ұйықтауға, отыруға, жатуға (бекетке немесе олар күзететін объектіге шабуыл жасалған жағдайларда жерге жатып оқ ату және бұзушының шабуылдауына тойтарыс беру үшін бекініске орналасқанды қоспағанда), бір затқа сүйенуге, жазуға, оқуға, сөйлесуге, өлең айтуға, тамақ жеуге, темекі шегуге, табиғи қажеттіліктерін орындауға, біреулерден қандай да бір заттар алуға және біреулерге беруге, қажетінсіз патронды оқшантайға жіберуге болмайды.

      Сақшы тек қарауыл бастығының, оның көмекшісінің, өз таратушысының және тексеру үшін келген адамдардың сұрақтарына жауап беруге тиіс.

      323. Сақшы, өзіне немесе өзі күзететін объектіге нақты шабуыл жасалған жағдайда ескертусіз қару қолдануға міндетті.

      324. Бекетке немесе тыйым салынған шекараға жақын келген барлық адамдарды, қарауыл бастығынан, оның көмекшісінен, өз таратушысынан және олар ілесіп жүретін адамдардан басқа, сақшы "ТОҚТА", "АРТҚА ЖҮР" немесе "ТОҚТА", "ОҢҒА (СОЛҒА) ҚАРАЙ ЖҮР" деп дауыстап тоқтатады.

      Бекетке немесе тыйым салынған шекараға жақын келгендер осы талаптарды орындамаған кезде бұзушыны "ТОҚТА", "АТАМЫН" деп дауыстап ескертеді және қарауыл бастығын немесе таратушыны шұғыл шақыртады. Егер бұзушы осы талапты орындамаса, сақшы патронды оқшантайға жібереді және ескерту ретінде жоғары қарай оқ атады. Бұзушы осы талапты орындамаған кезде сақшы оған қару қолданады.

      325. Нашар көрінетін жағдайларда, бекеттер табелінде көрсетілген арақашықтықтан бекетке немесе тыйым салынатын шекараға жақын келгендерді қарау мүмкін болмағанда сақшы оларды "ТОҚТА", "КЕЛЕ ЖАТҚАН КІМ?" деп дауыстап тоқтатады. Егер жауап берілмесе, онда сақшы: "ТОҚТА", "АТАМЫН" деп ескертеді және бұзушыны ұстайды. Ұсталған бұзушы туралы сақшы белгіленген сигналмен қарауылдық үй-жайға хабарлайды және назарын әлсіретпей, оған тапсырылған объектіні күзетуді жалғастырады және бұзушының әрекетін қадағалайды.

      Егер бұзушы тоқтамаса және күзетілетін объектіге (бекетке) өтуге әрекет жасаса немесе қашуға әрекеттенсе, онда сақшы ескерту ретінде жоғары қарай оқ атады. Бұзушы осы талапты да орындамаған кезде сақшы оған қару қолданады.

      Сақшының даусына "Қарауыл бастығы (қарауыл бастығының көмекшісі, таратушы) келе жатыр" деген жауап алынса, сақшы "Қарауыл бастығы (қарауыл бастығының көмекшісі, таратушы) МАҒАН КЕЛ", "Қалғандарың – ОРЫНДАРЫҢДА" деп бұйырады; егер қажет болса, сақшы оған жақын келген адамнан бетіне жарық түсіруін талап етеді. Өзін атаған нақты қарауыл бастығы (қарауыл бастығының көмекшісі, таратушы) екеніне көзі жеткеннен кейін сақшы келген барлық адамдарды өзіне жақындатады.

      Егер қарауыл бастығымын (қарауыл бастығының көмекшісімін, таратушымын) деп атаған белгісіз біреу немесе онымен бірге болатын адамдар сақшының "орныңда қал" деген талабын орындамаса, онда сақшы оларды: "ТОҚТА", "АТАМЫН" деп дауыстап ескертеді. Бұзушылар осы талапты орындамаған кезде сақшы оларға қару қолданады.

      326. Өзін немесе күзетілетін объектіні қорғау үшін жекпе-жек айқасқа түсу қажет болған кезде сақшы сүңгімен және дүммен батыл әрекет жасауға тиіс.

      327. Бекетте өрт шыққан жағдайда сақшы ол туралы қарауылдық үй-жайға хабарлайды және күзетілетін объектіні қадағалауды тоқтатпай, өртті сөндіруге шаралар қабылдайды. Ішкі және сыртқы қоршаулары бар күзетілетін объектінің техникалық аумағында, сондай-ақ бекет маңында өрт болған кезде ол туралы қарауылдық үй-жайға хабарлайды және қарауыл бастығының немесе оның көмекшісінің нұсқауы бойынша әрекет етеді.

      Сақшы кенеттен сырқаттанған (жараланған) жағдайда қызметін өткеруді жалғастыра отырып, таратушыны немесе қарауыл бастығын шақыртады.

      328. Кейінге қалдыруды күттірмейтін қиын жағдайларда немесе байланыс құралдары бұзылған кезде сақшы қарауыл бастығын немесе таратушыны жоғары қарай оқ атумен (оқ атулармен) шақыруы мүмкін.

      329. Сақшы, өзі бағынатын бастықтарға және олардың ілесіп жүруімен бекетке келген басқа да бастықтарға Саптық жарғыда жазылған қағидалар бойынша сәлемдеседі. Бұл ретте автомат тұрып ату үшін күйінен алдын ала "қарубауға", ал карабин – "аяққа" алынады.

      330. Жауынгерлік Ту жанындағы бекеттегі сақшы "еркін тұр" күйінде бола тұрып, өз міндеттерін орындайды. Жауынгерлік Тудың әскери қызметшілеріне сәлемдескен кезде сақшы саптық қалыпты қабылдайды.

      Жауынгерлік Туды күзетуге қабылдаған уақытта қарауыл тысының (шкафтың) және ондағы мөрдің дұрыстығын тексеруге міндетті. Жауынгерлік Туды беруді сақшы тек қарауыл бастығының жеке бұйрығымен және оның қатысуымен жүргізеді.

      Егер Жауынгерлік Ту жанындағы бекетке қатер (өрт немесе зілзала) төнсе, сақшы Жауынгерлік Туды қауіпсіз орынға шығарады қарауыл бастығын шақыртады және Жауынгерлік Туды күзетуді жалғастырады.

      331. Бақылау-өткізу пунктінің сақшысы осы Жарғының 317-323-тармақтарында жазылғаннан басқа:

      1) рұқсаттамалардың, жеке басын куәландыратын құжаттардың сипатын және қолданылу уақытын, сондай-ақ бекеттер табелінде жазылған міндеттерді білуге;

      2) бекет арқылы өтетін барлық адамдарды тек бекетте бар үлгілерге сәйкес келетін жеке рұқсаттамалары бойынша жіберуге, бұл ретте рұқсаттамаларды міндетті түрде қолына алуға;

      3) материалдық рұқсаттама (жол жүру парағы) бойынша қандай да бір затты шығарған (кіргізген) немесе әкеткен (әкелген) кезде нені және қанша санында (орын санында) өткізуге немесе әкетуге рұқсат етілетінін тексеруге; тек жол жүру парақтары бар машиналарды өткізуге;

      4) өткізу режімін бұзумен, сондай-ақ қолданылмайтын рұқсаттамалармен (құжаттармен) объектіге кіруге (объектіден кетуге) әрекеттенетін адамдарды ұстауға және қарауыл бастығын шақыртуға міндетті.

      Бақылау-өткізу бекетінің сақшысына: рұқсаттамаларды және оларға шифрларды қолдану туралы анықтамалар беруге, рұқсаттамаларды тексерумен байланыссыз сөйлесуге, бекетте бөгде адамдардың және қандай да бір заттардың болуына жол беруге болмайды.

      332. Ашылған сақтау орны (қойма, парк) жанындағы немесе жауынгерлік машиналар (қару-жарақ пен әскери техника) тұрағы жерінде жұмыс жүргізген уақытта сақшы бекеттер табелінде көрсетілген міндеттерді орындайды.

      Өрт қаупі бар сақтау орындары (қойма) жанындағы сақшы, одан басқа:

      1) бекеттер табелінде көрсетілген арақашықтықтан жақын күзетілетін объекті маңында біреулердің шылым шегуіне, от жағуына, оқ атуына, сондай-ақ өрт қаупі бар жарық түсіру аспаптарын пайдалануға жол бермеуге;

      2) сақтау орнына (қоймаға) бекеттер табелінде көзделмеген аяқкиіммен және шаммен, сондай-ақ суық қарумен және оқ ату қаруымен жібермеуге міндетті.

      333. Гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерді күзететін бақылаушы:

      1) өзі күзететін гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілердің санын білуге;

      2) сыртта камера есігінің тұсында тұруға, гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілердің өздері үшін белгіленген қағидаларды бұзбауын қарау терезелері арқылы қадағалауға, олардың іс-қимылы мен өзін-өзі ұстауын бақылап қарауға, гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілердің терезенің жақтауын, торды, еденді, қабырғаны және камерадағы басқа да жабдықты бүлдіруіне жол бермеуге;

      3) гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілер бар камераларда тәуліктің қараңғы уақытында жарықты қосуға;

      4) гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерді камерадан шығармауға және ауысым бастығының жеке рұқсатынсыз оларға ешкімді кіргізбеуге;

      5) гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілермен сөйлеспеуге, оларға ештеңе бермеуге және олардан ештеңе алмауға;

      6) гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілердің сырттан қандай да бір заттарды алуына, олардың терезе арқылы заттар мен хаттарды камера сыртына лақтыруына және бөгде адамдармен сөйлесуіне жол бермеуге;

      7) гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілердің өтініштері туралы ауысым бастығына баяндауға;

      8) гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілер оның талаптарын орындамаған кезде ауысым бастығын шақыртуға;

      9) гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерді камерадан шығарған уақытта шабуыл жасалуын және қарудың тартып алынуын болдырмау үшін қадағалау жүргізуді жалғастыра отырып, қауіпсіз орынға ауысуға;

      10) қашып бара жатқан гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшіге: "ТОҚТА", ал бұл талапты орындамаған кезде "ТОҚТА", "АТАМЫН" деп дауыстап ескертуге және ескерту ретінде жоғары қарай оқ атуға, бұл талап та орындалмаған жағдайда оған қару қолдануға міндетті.

      Ескерту. 333-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      334. Гауптвахтаның кезекші ауысымы бөлмесіне кіреберістегі бақылаушы гауптвахтаның кезекші ауысымы бөлмесін күзетуге және қорғауға, оған, егер түр-келбетін танитын болса, өзі бағынатын адамдар мен олармен бірге келе жатқан адамдардан басқа ешкімді кіргізбеуге міндетті. Бақылаушы осы адамдардың жақындағаны туралы белгіленген сигналмен ауысым бастығына хабарлайды.

      Гауптвахтаның кезекші ауысымы бөлмесіне жақындап келе жатқан барлық басқа адамдарды бақылаушы қашықта тоқтатады және ауысым бастығын шақыртады.

      Бақылаушы кезекші ауысым бөлмесінің маңындағы барлық оқиғалар туралы және ауысымның өз міндетін атқаруына кедергі келтіруі мүмкін барлық байқалғаны туралы, сондай-ақ бекеттерден естілген сигналдар туралы дереу ауысым бастығына баяндайды.

      Ескерту. 334-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      335. Әрбір объектіні күзетуге және қорғауға қатысты сақшылардың ерекше міндеттері бекеттер табелінде көрсетіледі.

Көлік құралының жүргізушісі
(жауынгерлік машинаның механик-жүргізушісі)

      336. Көлік құралының жүргізушісі (жауынгерлік машинаның механик-жүргізуші) қарауылдың жеке құрамын тасымалдайтын көлік құралдарының ұдайы әзірлігіне жауап береді. Ол қарауыл бастығына және оның көмекшісіне бағынады.

      Көлік құралының жүргізушісі (жауынгерлік машинаның механик-жүргізушісі):

      1) көлік құралын іс-қимылға ұдайы әзірлікте ұстауға;

      2) қарауыл бастығының және оның көмекшісінің бұйрығы бойынша бекеттердің орналасу сұлбасында көрсетілген бағыт бойынша қарауыл ауысымын, қарауылдың резервтегі тобын және сақшылардың қызмет өткеруін тексеретін адамдарды жеткізуге;

      3) бекеттерге шыққан және бекеттерден қайтқан кезде таратушының командаларын орындауға міндетті.

      Жүргізушіге (механик-жүргізушіге), ол бағынатын адамдарды қоса алғанда, көлік құралын жүргізуді басқа адамға беруге болмайды.

Айдауылдаушы

      Ескерту. Кіші бөлімнің тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      337. Айдауылдаушы гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерді гауптвахта шегінде күзетуге және алып жүру кезінде олардың ұстау тәртібін сақтауына жауап береді. Ол ауысым бастығына бағынады.

      Айдауылдаушы:

      1) ауысым бастығының бұйрығы бойынша арнайы құралдарды қолдануға ұдайы әзірлікте ұстай отырып, таңертеңгі және кешкі жуыну, табиғи қажеттілігін орындау және серуендеу кезінде, сондай-ақ гауптвахта камералары мен үй-жайларын жинау кезінде гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерді күзетуге;

      2) гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілердің бір уақытта бірнеше жерде жұмыс істеуіне, сондай-ақ басқа адамдармен сөйлесуіне жол бермеуге міндетті.

      Ескерту. 337-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      338. Айдауылдаушыға гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерді күзету кезінде олармен әңгімелесуге, олардан бірдеңе алуға немесе беруге, сондай-ақ өзінің қызметтік міндеттерін орындау кезінде өзге де тәсілдермен алаңдауға болмайды.

      Айдауылдаушы гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерді алып жүру үшін оларды бір лекке сапқа тұрғызады және гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілердің сол (оң) жағынан екі-үш адым артта жүріп, оларға команда береді.

      Ескерту. 338-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Айдауыл

      339. Заңнамамен көзделген жағдайларда гауптвахтадан тыс гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерге ілесіп жүру үшін әскери полиция органы бастығының (әскери бөлім командирінің) бұйрығымен айдауыл тағайындалады.

      Айдауыл – қамауға алынған, ұсталған, күдікті, айыпталушы, сотталушы және сотталған (бұдан әрі – айдауылда болатын) адамдарды күзету және оларға ілесіп жүру жөніндегі міндетті орындайтын әскери қызметшілер (команда).

      Айдауылдау кезіндегі күзету тәртібін, әрбір жеке жағдайда айдауыл санын қызмет өткерудің нақты жағдайларын ескере отырып, әскери полиция органының бастығы (әскери бөлімнің бастығы) айқындайды. Айдауыл құрамына айдауыл бастығы мен айдауылдар кіреді.

      340. Айдауыл бастығы айдауылда болатын адамдарды күзету мен оларға ілесіп жүру жөніндегі міндеттердің нақты және уақтылы орындалуына, әрбір айдауылдың өз міндеттерін орындауына, қару мен оқ-дәрілердің, арнайы құралдардың сақталуына жауап береді. Ол айдауылды тағайындаған бастыққа бағынады.

      Айдауыл бастығы:

      1) айдауылдың міндетін және оны орындау тәртібін білуге;

      2) айдауыл жеке құрамынан жоғары қырағылық пен тәртіпті, өз міндеттерін нақты білуге және нақты орындауын талап етуге;

      3) айдауылда болатын адамдар қашқан, шабуыл жасаған, өрт шыққан жағдайға және басқа жағдайларға айдауыл жеке құрамының жауынгерлік есебін жасауға;

      4) белгіленген тәртіппен айдауылда болатын адамдарды қабылдауға;

      5) айдауылдау тәртібін қамтамасыз етуге, жүру бағдарын сақтауға, белгіленген пунктке уақтылы келуге;

      6) қауіпсіздік шараларының, қаруды және арнайы құралдарды қолдану қағидаларының қатаң сақталуын қамтамасыз етуге;

      7) айдауылдардың қызметті өткеруін бақылауға;

      8) белгіленген пунктке айдауылда болатын адамдарды тапсыруды өзі ресімдеуге;

      9) жүру жолында айдауылда болатын адамдардың бөгде адамдармен сөйлесуіне жол бермеуге;

      10) айдауылда болатын адамдардың қашып кетуі кезінде олардың ізіне түсуді және ұстауды ұйымдастыруға міндетті.

      Айдауыл бастығы Ішкі қызмет жарғысының 10-тармағында көрсетілген барлық жағдайларда өзі немесе айдауыл құрамымен айдауыл жеке құрамына немесе айдауылда болатын адамдарға шабуыл жасалған жағдайларда, сондай-ақ қашып бара жатқан айдауылда болатын адамға және дабыл сигналын беру немесе көмекке шақырту үшін қару (арнайы құралдар) қолданады.

      Қаруды қолдану алдында дауыстап ескерту жасауға және оны қолдану ниеті туралы жоғары қарай оқ атуға тиіс.

      341. Айдауылдар гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерге, бұл ретте қаруды "қарубауға" күйіне ала отырып, кенеттен шабуыл жасауды және қашуды болдырмайтын арақашықтықта ілесіп жүреді. Қару тек айдауыл бастығының нұсқауы бойынша оқталады.

      Гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерді қалада және елді мекендерде айдауылдау үшін көлік бөлінеді.

      Көлікте айдауылдау кезінде айдауылдар, олар айдауылда болатын адамдарды мұқият қадағалауды жүргізетіндей орналастырылады.

      342. Айдауыл айдауыл бастығына бағынады.

      Ол:

      1) оған көрсетілген орында болуға;

      2) қаруды қолдануға үнемі әзірлікте ұстауға;

      3) айдауылда болатын адамдардың өзін-өзі ұстауын мұқият қадағалауға;

      4) айдауылда болатын адамдардан кенеттен шабуыл жасауды болдырмайтын арақашықтықта болуға;

      5) айдауылда болатын адамдармен қызметтік міндеттерге қатысы жоқ сөйлесулерді жүргізуге, олармен талап қоя отырып, бірақ сыпайы сөйлесуге;

      6) айдауыл бастығына қызметті өткеру нәтижелері туралы кезең-кезеңімен баяндауға;

      7) қашып шыққан айдауылда болатын адамдарды: "ТОҚТА", ал ол талап орындалмаған кезде – "ТОҚТА", "АТАМЫН" деп дауыстап ескертуге және ескерту ретінде жоғары қарай оқ атуға, осы талап та орындалмаған жағдайда – оған қару қолдануға міндетті.

  Гарнизондық және қарауылдық
қызметтер жарғысына
1-ҚОСЫМША

Гарнизон әкімшілігінің үлгілік міндеттері
Гарнизонның штаб бастығы

      1. Гарнизонның штаб бастығы гарнизондық және қарауылдық қызметтерді ұйымдастыруға және өткеруге, атқарып отырған лауазымы бойынша ол штаб бастығы болып табылатын сол әскери бөлім штабының күшімен, гарнизонның басқа да әскери бөлімдерінің штабтарын тарта отырып, оның өкілеттілігі шеңберінде гарнизон бастығы айқындайтын құжаттарды әзірлеуге жауап береді.

      Гарнизонның штаб бастығы:

      1) гарнизонды күзету мен қорғау жоспарын, сондай-ақ гарнизондық қызметті ұйымдастыру жөніндегі бұйрықтардың, нұсқаулықтар мен басқа да құжаттардың жобаларын әзірлеуге;

      2) жұмылдыру жарияланған және әскерлерді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтіру кезінде гарнизонның іс-шаралар жоспарын әзірлеуге қатысуға;

      3) аумақтық және азаматтық қорғаныс органдарымен, гарнизонның басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының әскери бөлімдерімен өзара іс-қимыл жоспарларын әзірлеуге қатысуға;

      4) әскери тәртіптің, гарнизондық және қарауылдық қызметтердің жай-күйін талдауға;

      5) гарнизондық қарауылдардың кестесін жасауға;

      6) нарядқа түсер алдында қарауылдар бойынша кезекшілерге, олардың көмекшілері мен гарнизондық қарауылдар бастықтарына нұсқау беруге, қарауылдар бойынша кезекшілерге парольдары бар жазбаларды беруге;

      7) гарнизондық қарауылдарда қызметті ұйымдастыру мен өткеруді тексеру үшін лауазымды адамдарды тағайындауға;

      8) күн сайын бақылауды ұйымдастыруға және гарнизондық нарядты таратуды өткізу кезінде кемінде аптасына бір рет жеке өзі қатысуға;

      9) күн сайын гарнизондық қарауылдардың бекеттік ведомостарын тексеруге және анықталған кемшіліктерді жою жөнінде шаралар қабылдауға;

      10) гарнизондық қарауылдардағы қызметті бұзулардың есебін жүргізуге;

      11) айына бір реттен жиі емес қарауылдардағы оқ-дәрілер қорының бар болуын және жай-күйін тексеруге және оларды уақтылы жаңартуды ұйымдастыруға, ол туралы жауынгерлік патрондар қорларын есепке алу кітабында жазба жасауға;

      12) гарнизон бастығына оқу материалдық-техникалық базаның объектілерін пайдалану кестесін және жалпы гарнизондық іс-шараларды жүргізу жоспарларын бекітуге ұсынуға;

      13) әскери тәртіпті бұзғаны үшін ұсталған әскери қызметшілердің есебін жүргізуге бақылауды жүзеге асыруға;

      14) гарнизонның әскери бөлімдерін, жекелеген бөлімшелерді (командаларды), іссапарға келген адамдарды есепке алуды ұйымдастыруға, олардың қызмет орындарына уақтылы кетуіне бақылауды жүзеге асыруға;

      15) азаматтарды жеке мәселелері бойынша қабылдауға міндетті.

Гарнизон бастығының тәрбие және әлеуметтік-құқықтық
жұмыстар жөніндегі орынбасары

      2. Гарнизон бастығының тәрбие және әлеуметтік-құқықтық жұмыстар жөніндегі орынбасары әлеуметтік-құқықтық және мәдени-бос уақыт жұмысын, әскери тәртіпті нығайту жөніндегі жалпыгарнизондық іс-шараларды ұйымдастыруға және жүргізуге жауап береді.

      Ол:

      1) гарнизон әскери бөлімдеріндегі әскери тәртіптің жай-күйін білуге;

      2) құқық қорғау органдарымен бірлесіп, гарнизондағы әскери тәртіпті, ұйымшылдық пен тәртіпті нығайту, құқық бұзушылықтардың алдын алу жөніндегі тәрбие жұмыстарын ұйымдастыруға;

      3) гарнизон жеке құрамының сұраныстары мен көңіл-күйін ұдайы зерделеуге, әскери қызметшілер мен олардың отбасы мүшелері, азаматтық персонал арасында әлеуметтік-құқықтық жұмысты ұйымдастыруға және жүргізуге;

      4) әскери қызметшілер мен олардың отбасы мүшелерінің әлеуметтік мұқтаждарын шешу үшін мемлекеттік жергілікті басқару органдарымен, мекемелермен, кәсіпорындармен, қоғамдық ұйымдармен, бұқаралық ақпарат құралдарымен байланыс орнатуға және ұстауға, сондай-ақ жастарды патриоттық және рухани тәрбиелеу жөніндегі іс-шараларды жүргізуге қатысуға;

      5) бекітілген жоспар бойынша жалпыгарнизондық бос уақытты мәдени өткізу іс-шараларын ұйымдастыруға және жүргізуге;

      6) мәдениет пен бос уақытты өткізудің гарнизондық мекемелерінің жұмысына басшылық жасауға;

      7) әскери қызметшілердің денсаулығын сақтау, гарнизон әскерлерін жайластыру, оларды казармалық және тұрғын үй қорымен қамтамасыз ету туралы ұдайы қамқорлық жасауға;

      8) қарауылдардың жеке құрамымен тәрбие жұмыстарын ұйымдастыруды және жүргізуді тексеруге және аптасына бір реттен сирек емес гарнизондық нарядтың таралымын өткізуге жеке қатысуға;

      9) гарнизондағы әскери тәртіптің жай-күйі, жалпыгарнизондық тәрбие іс-шараларын жүргізу туралы гарнизон бастығына уақтылы баяндауға;

      10) азаматтарды жеке мәселелері бойынша қабылдауға міндетті.

Гарнизон бастығының тыл жөніндегі орынбасары

      3. Гарнизон бастығының тыл жөніндегі орынбасары гарнизонның әскери бөлімдерін тылдық қамтамасыз ету жөніндегі гарнизондық іс-шараларды уақтылы жүргізуге, сондай-ақ олардың қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану жөніндегі іс-шаралардың орындалуына жауап береді.

      Ол:

      1) гарнизонның жұмылдыру жарияланған және әскерлерді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтірген жағдайға арналған іс-шаралар жоспарын, өртке қарсы қорғаныс және шаруашылық іс-шараларын жүргізу жоспарларын әзірлеуге қатысуға;

      2) аумақтық және азаматтық қорғаныс органдарымен, гарнизонның басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының әскери бөлімдерімен өзара іс-қимыл жоспарларын әзірлеуге қатысуға;

      3) гарнизон бастығына қоршаған ортаны қорғау және гарнизон әскери бөлімдерінің табиғи ресурстарды ұтымды пайдалануы жөніндегі іс-шаралар жоспарын бекітуге ұсынуға, олардың орындалуына бақылауды жүзеге асыруға;

      4) гарнизонның әскери бөлімдері үшін материалдық құралдарды орталықтандырып жеткізуді және олардың жанармай мен басқа да материалдық құралдарды үнемдеу жөніндегі іс-шараларды жүргізуін ұйымдастыруға;

      5) гарнизонның әскери бөлімдері атына келген әскери жүктерді теміржол вагондарынан және кемелерден (баржалардан) уақтылы түсіруді, теміржол станциясының аумағынан (порттан) белгіленген мерзімде алып кетуді ұйымдастыруға, ал қажет болған кезде жұмыстардың орындалуын жеделдету жөнінде шаралар қабылдауға;

      6) гарнизон әскери бөлімдері тыл қызметтерінің офицерлерімен тыл жұмыстары бойынша тәжірибе алмасу және әскери шаруашылықты жүргізу сабақтарын өткізуге;

      7) олардың жергілікті ресурстарды тиімді пайдалануы мақсатында гарнизонның әскери бөлімдері орналасқан ауданның экономикалық жай-күйін зерделеуге;

      8) азаматтарды жеке мәселелері бойынша қабылдауға міндетті.

Гарнизон бастығының құқықтық жұмыстар жөніндегі көмекшісі

      4. Гарнизон бастығының құқықтық жұмыстар жөніндегі көмекшісі гарнизон бастығының және басқа да лауазымды адамдарының қызметінде заңдылықтың сақталуын қамтамасыз етуге жауап береді.

      Ол:

      1) барлық жүргізілетін жалпыгарнизондық іс-шаралардың заңдылығын қамтамасыз етуге;

      2) белгіленген тәртіппен сотта, сондай-ақ құқықтық мәселелер қаралған кезде басқа ұйымдарда гарнизон лауазымды адамдарының мүдделерін білдіруге;

      3) гарнизон бастығы бұйрықтарының жобаларын және басқа да құжаттарды дайындауға қатысуға;

      4) гарнизон бастығының құзыретіне жататын құқықтық мәселелер бойынша түсіндірулер мен қорытындылар әзірлеуге, анықтамалар мен кеңестер беруге;

      5) нормативтік құқықтық актілердің жаңарып отыратын электрондық базасын кезең-кезеңімен пайдалана отырып, мемлекеттік органға келіп түсетін нормативтік құқықтық актілердің жүйелі түрде есебін жүргізуді және сақтауды ұйымдастыруға;

      6) гарнизон әкімшілігінің қызметін талдауға және талдау қорытындылары бойынша гарнизон бастығына анықталған кемшіліктерді жою жөнінде ұсыныстарды ұсынуға;

      7) гарнизонның әскери қызметшілері мен олардың отбасы мүшелеріне, сондай-ақ азаматтық персоналына құқықтық мәселелер бойынша кеңес беруге міндетті.

      Көрсетілген міндеттерді орындау мақсатында гарнизон бастығының құқықтық жұмыстар жөніндегі көмекшісі лауазымды адамдардан қажетті құжаттар мен мәліметтерді сұратады.

Гарнизон бастығының мемлекеттік құпияларды қорғау және
ақпараттық қауіпсіздік жөніндегі көмекшісі

      5. Гарнизон бастығының мемлекеттік құпияларды қорғау және ақпараттық қауіпсіздік жөніндегі көмекшісі құпиялылық режімін ұйымдастыруға жауап береді.

      Ол:

      1) гарнизон әскери бөлімдері мен мекемелерінің мемлекеттік құпияларды қорғау және ақпараттық қауіпсіздік бөлімшелерінің қызметкерлерін арнайы даярлау жоспарын жыл сайын әзірлеуге және оның орындалуын қамтамасыз етуге;

      2) гарнизондық іс-шараларды өткізу кезінде мемлекеттік құпияларды қорғау және ақпараттық қауіпсіздік жөніндегі нормативтік құқықтық актілердің талаптарын орындауды ұйымдастыруға;

      3) гарнизон әскери бөлімдері мен мекемелерінің мемлекеттік құпияларды қорғау және ақпарат қауіпсіздігі бөлімшелерінің қызметкерлеріне, басқа да лауазымды адамдарына құпиялылық режімі мен қауіпсіздікті ұйымдастыру мәселелері бойынша әдістемелік көмек көрсетуге міндетті.

      Ескерту. 5-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Гарнизонның байланыс бастығы

      6. Гарнизонның байланыс бастығы гарнизонның байланысын ұйымдастыруға және оның жай-күйіне жауап береді.

      Ол:

      1) гарнизон ішінде байланысты ұйымдастыру және қамтамасыз ету жоспарын бекітуге гарнизон бастығына ұсынуға және оның жай-күйін бақылауға;

      2) жұмылдыру жарияланған және әскерлерді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтірген жағдайда байланысты қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар жоспарын әзірлеуге;

      3) азаматтық және аумақтық қорғаныс органдарымен, гарнизонның басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының бөлімдерімен өзара іс-қимыл жоспарларын әзірлеуге қатысуға;

      4) мемлекеттік жергілікті басқару органдарымен олардың байланыс құралдарын гарнизон әскери бөлімдерінің мүдделерінде пайдалану мәселелерін шешуге;

      5) гарнизонішілік және гарнизонаралық тұрақты байланысты ұйымдастыру үшін гарнизонды байланыстың қажетті құралдарымен, арналарымен және желілерімен қамтамасыз етуге;

      6) байланыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге және оның орындалуына бақылауды жүзеге асыруға міндетті.

Гарнизонның инженерлік қызмет бастығы

      7. Гарнизонның инженерлік қызмет бастығы инженерлік қамтамасыз етудің гарнизондық іс-шараларын ұйымдастыруға және оны жүргізуге жауап береді.

      Ол:

      1) гарнизон қорғанысы мен күзетінің, жаппай қырып-жою қаруының зақымдау факторларынан гарнизонды қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарын әзірлеуге қатысуға;

      2) гарнизон аумағында табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың салдарларын жою жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге және мемлекеттік жергілікті басқару органдарымен өзара іс-қимылды жүзеге асыруға;

      3) аумақтық және азаматтық қорғаныс органдарымен, гарнизонның басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының бөлімдерімен өзара іс-қимыл жоспарларын әзірлеуге қатысуға;

      4) жеке құрамды электр техникалық құралдарды пайдалануға даярлауға және оларға рұқсат етуге емтихандарды қабылдауға қатысуға;

      5) жарты жылда бір реттен сирек емес гарнизон бөлімдерінде әскери электр техникалық құралдарының дұрыс пайдаланылуын тексеруге, оларды одан әрі пайдалануға рұқсат етуге;

      6) гарнизон аумағында жарылу қаупі бар заттарды залалсыздандыру және жою жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыруға міндетті.

Гарнизонның радиациялық, химиялық және биологиялық
қорғау қызметінің бастығы

      8. Гарнизонның радиациялық, химиялық және биологиялық қорғау қызметінің бастығы жаппай қырып-жою қаруынан қорғау жөніндегі гарнизондық іс-шараларды ұйымдастыруға және орындауға жауап береді.

      Ол:

      1) жұмылдыру жарияланған және әскерлерді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтірген жағдайда гарнизонды радиациялық, химиялық және биологиялық қорғау, сондай-ақ төтенше жағдайларды және олардың салдарын, жаппай қырып-жою қаруын қолданудың және гарнизонның радиациялық және химиялық қауіпті объектілері авариясының (қирауының) салдарларын жою жөніндегі қызметтің іс-шаралар жоспарын әзірлеуге;

      2) аумақтық және азаматтық қорғаныс органдарымен, гарнизонның басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының бөлімдерімен өзара іс-қимыл жоспарларын әзірлеуге қатысуға;

      3) атмосфераның жер беті қабатындағы метеорологиялық жағдайды білуге;

      4) гарнизонда әскерлерді радиациялық, химиялық және биологиялық қорғау жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыруға және олардың өткізілуін бақылауға.

Гарнизонның медицина қызметінің бастығы

      9. Гарнизонның медицина қызметінің бастығы гарнизонда емдеу-профилактикалық, санитариялық-гигиеналық және эпидемияға қарсы іс-шараларды ұйымдастыруға және жүргізуге, сондай-ақ олардың орындалуына бақылауды жүзеге асыруға жауап береді.

      Ол:

      1) жалпыгарнизондық емдеу-профилактикалық, санитариялық-гигиеналық және эпидемияға қарсы іс-шараларды әзірлеуге және оның орындалуын бақылауға;

      2) жұмылдыру жарияланған және әскерлерді жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтірген жағдайда гарнизонды медициналық қамтамасыз ету жоспарын әзірлеуге;

      3) гарнизонды жаппай қырып-жою қаруының зақымдау факторларынан қорғау және оны қолдану салдарын жою жөніндегі іс-шараларды, сондай-ақ гарнизон әскери бөлімдері орналасқан аудандағы әлеуетті қауіпті объектілерде төтенше жағдайлар болған жағдайда іс-шараларды әзірлеуге қатысуға;

      4) гарнизонның санитариялық-эпидемиялық жай-күйін, әскери бөлімдердің аумақтарын ұстауды, судың ішуге және шаруашылық мақсаттар үшін жарамдылығын, асханалардың, наубайхана кәсіпорындарының, тоңазытқыштардың, тұрмыстық қызмет көрсету және сауда кәсіпорындарының, гарнизон әскери бөлімдері жеке құрамының суға шомылу орындарының санитариялық жай-күйін тексеруге және анықталған кемшіліктерді жоюға шаралар қабылдауға;

      5) жеке құрамның науқастануын талдауға және қажетті емдеу- профилактикалық іс-шараларын жүргізу туралы ұсыныстарды гарнизон бастығына уақтылы ұсынуға;

      6) әскери-емдеу мекемесінің бастығымен бірлесіп, гарнизон әскери бөлімдерінің жеке құрамын тереңдетілген медициналық тексеруден өткізу жоспарын әзірлеуге;

      7) медициналық қызмет мамандары жоқ гарнизонның әскери бөлімдерін, гарнизонда уақытша болатын бөлімшелер (командалар) мен жекелеген әскери қызметшілерді, гарнизон әскери қызметшілерінің отбасы мүшелерін, сондай-ақ әскери-медициналық мекемелерде тегін медициналық көмек алуға құқығы бар әскери қызметтен босатылған азаматтарды және олардың отбасы мүшелерін медициналық қамтамасыз етуді ұйымдастыруға;

      8) гарнизондағы әскери бөлімдер дәрігерлерінің кезекшілігін, дәрігерлік конференциялар өткізуді жоспарлауға және бақылауға;

      9) аумақтық және азаматтық қорғаныс органдарымен, гарнизонның басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының бөлімдерімен өзара іс-қимыл жоспарларын әзірлеуге қатысуға;

      10) гарнизон бастығының рұқсат етуімен гарнизон әскери бөлімдері медицина қызметінің мамандарын гарнизондағы емдеу-профилактикалық, санитариялық-гигиеналық және эпидемияға қарсы іс-шараларды жүргізуге тартуға;

      11) әскери-емдеу және басқа да емдеу мекемелерінде стационарлық емдеуде болатын науқастарды кезең-кезеңімен тексеріп тұруға және бақылауға;

      12) әскерлердің қатысуымен гарнизондық іс-шараларға, сондай-ақ табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды және олардың салдарын жою үшін тартылатын әскери бөлімдердің медициналық қамтамасыз етілуін ұйымдастыруға;

      13) айына бір реттен сирек емес қарауылдар мен гауптвахта үй-жайларының санитариялық жай-күйін тексеруге, гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілердің медициналық тексерілуін ұйымдастыруға, оларға медициналық көмек көрсетілуін бақылауға;

      14) стационарлық емдеуді қажет ететін сотталған әскери қызметшілердің емдеу мекемелерінің арнайы жабдықталған палаталарында ұсталуын бақылауға;

      14) гарнизон бастығының нұсқауы бойынша өтіп бара жатқан әскери эшелондардың санитариялық жағдайын тексеруді ұйымдастыруға;

      15) әскери қызметшілердің жаралануына немесе қайтыс болуына әкеп соқтырған оқиғалар туралы, гарнизонның әскери бөлімдеріндегі және жергілікті халық арасындағы жұқпалы аурулар жағдайлары туралы, осы ауруларды тоқтату үшін қабылданған шаралар туралы гарнизон бастығына дереу баяндауға міндетті.

Гарнизонның ветеринариялық қызмет бастығы

      10. Гарнизонның ветеринариялық қызмет бастығы (ветеринариялық инспектор) адамдар мен жануарлар үшін ортақ аурулардан жеке құрамды қорғау жөніндегі іс-шараларды, әскерлерді жануарлар мен өсімдіктерден алынған өнімдермен қамтамасыз ету сапасына ветеринариялық бақылау, гарнизонның әскери бөлімдерінде ветеринариялық-алдын алу, эпизоотияға қарсы және емдеу іс-шараларын ұйымдастыруға және жүргізуге жауап береді.

      Ол гарнизон бастығына бағынады, ал арнайы мәселелер бойынша жоғары тұрған ветеринариялық қызмет бастығының нұсқауларын орындайды.

      Ол:

      1) гарнизон жеке құрамын адамдар мен жануарлар үшін ортақ аурулардан қорғау жөніндегі ветеринариялық іс-шараларды әзірлеуге және жүзеге асыруға;

      2) гарнизон әскери бөлімдері орналасқан аудандардағы аумақтың ветеринариялық- санитариялық және эпизоотикалық жай-күйін зерделеуге және білуге, оны сауықтыру жөнінде шаралар қабылдауға, ол туралы гарнизон бастығына, жоғары тұрған ветеринариялық қызмет бастығына уақтылы баяндауға;

      3) гарнизонның әскери бөлімдерінде ветеринариялық-алдын алу, эпизоотияға қарсы және емдеу іс-шараларын ұйымдастыруға және жүргізуге;

      4) гарнизон әскери бөлімдерін азық-түлікпен, жем-шөппен қамтамасыз етуге ветеринариялық- санитариялық қадағалауды ұйымдастыруға және жүзеге асыруға, оларды дайындаған, сақтаған және қайта өңдеген және тасымалдаған (тасыған) кезде азық-түлікке, жем-шөпке және шикізатқа ветеринариялық- санитариялық сараптама жүргізуге;

      5) медицина қызметімен бірлесе отырып, гарнизон жеке құрамын жаппай қырып-жою қаруының әсеріне ұшыраған азық-түлікті қолдану кезінде туындауы мүмкін аурулардан және зақымданулардан қорғау жөніндегі іс-шараларды жүргізуді ұйымдастыруға;

      6) штаттық әскери жануарларды ұстауды, сондай-ақ әскери бөлімге келіп түсетін жануарлар мен өсімдіктен алынған азық-түліктің сапасын бақылауды, оларды қоймаларда (базаларда) сақтаған кезде және тасымалдаған (тасыған) кезде азық-түлікке сараптама жүргізуді жүзеге асыруға;

      7) қажет болған жағдайда қызмет көрсетілетін әскери бөлімдерде ветеринариялық-сауықтыру іс-шараларын жүргізуді ұйымдастыруға;

      8) жұмылдыру жарияланған және гарнизонның әскери бөлімдерін жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтірген жағдайда гарнизонға ветеринариялық қызмет көрсету, сондай-ақ жаппай қырып-жою қаруын қолданудың салдарын жою жөнінде ветеринариялық қызметтің іс-шаралар жоспарын әзірлеуге;

      9) аумақтық және азаматтық қорғаныс органдарымен, гарнизонның басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының бөлімдерімен өзара іс-қимыл жоспарларын әзірлеуге қатысуға;

      10) жергілікті азаматтық ветеринариялық органдардың әскери бөлімдер орналасқан ауданның ветеринариялық-санитариялық және эпизоотиялық жай-күйін жақсарту жөніндегі іс-шараларды әзірлеуіне қатысуға;

      11) әскери бөлім лауазымды адамдарының ветеринариялық қызмет жөніндегі заңнама талаптарын орындауын бақылауға;

      12) гарнизон әскери бөлімдерінің мұқтажы үшін қолайсыз немесе карантинделген пункттерден азық-түлік, жем-шөп, мал және жануарлар мен өсімдіктен алынған шикізат дайындауға, тасымалдауға (тасуға), әкелуге (әкетуге) тыйым салуға;

      13) гарнизон бастығына гарнизонның (қызмет көрсетілетін әскери бөлімдердің) ветеринариялық-санитариялық жай-күйі және оны жақсартуға қажетті шаралар туралы баяндауға;

      14) гарнизонның әскери бөлімдері мен мекемелеріне қауіпті инфекциялық аурулармен ауырған жануарларды сою немесе жою, жануарлардың ауруына байланысты пайдалануға жарамсыз деп танылған өсімдік пен жануарлардан алынған азық-түліктер мен шикізаттарды жоюға және қайта өңдеуге немесе өзге пайдалануға нұсқаулар беруге;

      15) ветеринариялық-санитариялық талаптарға жауап бермейтін көлік құралдарын гарнизон әскерлерінің мұқтажы үшін азық-түлік, жем-шөп, мал, жануарлар мен өсімдік текті шикізат тасымалдау үшін пайдалануға тыйым салуға;

      16) гарнизон бастығының нұсқауы бойынша өтіп бара жатқан әскери эшелондардың ветеринариялық- санитариялық жай-күйін тексеруге;

      17) гарнизон бастығы бекіткен жоспар бойынша гарнизон әскери бөлімдерінің ветеринариялық қызметі мамандарының жұмыс тәжірибесімен алмасу және олардың біліктілігін арттыру жөніндегі іс-шараларды жүргізуге;

      18) азаматтық ветеринариялық мекемелердің емдеуінде болатын, әскери бөлімдерге тиесілі жануарларға күтім жасауды бақылауға;

      19) гарнизон бастығына әскери бөлімдер мен гарнизонның жергілікті халқына тиесілі жануарлар арасындағы жұқпалы аурулар және оларды жою туралы қабылданған шаралар туралы дереу баяндауға, бұл туралы қызмет көрсетілетін әскери бөлімдердің командирлеріне хабарлауға міндетті.

      Ветеринариялық қызмет мамандары жоқ гарнизондарда әскери бөлімдерге ветеринариялық қызмет көрсету әскерлерді ветеринариялық қамтамасыз ету жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Гарнизонның өртке қарсы қорғаныс және құтқару жұмыстары қызметінің бастығы

      11. Гарнизонның өртке қарсы қорғаныс және құтқару жұмыстары қызметінің бастығы гарнизондағы өртке қарсы қорғаныс және құтқару жұмыстарын ұйымдастыруға жауап береді.

      Ол:

      1) гарнизон объектілерінің өрт қаупі ерекшеліктерін білуге;

      2) гарнизонның өртке қарсы қорғаныс жоспарын әзірлеуге, оны жергілікті өртке қарсы қорғаныс қызметінің органдарымен келісуге;

      3) аумақтық және азаматтық қорғаныс органдарымен, гарнизонның басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының бөлімдерімен өзара іс-қимыл жоспарларын әзірлеуге қатысуға;

      4) өртке қарсы қорғаныстың жай-күйін және әскери бөлімдер өрт сөндіру командаларының қызмет өткеруін, гарнизондық объектілер мен гарнизонның әскери бөлімдеріндегі өрт сөндіру құралдарының ақаусыз күйде ұсталуын бақылауға;

      5) әскери бөлімдер қолбасшылығының гарнизон объектілерінің өртке қарсы жай-күйіндегі кемшіліктерді жедел жоюға шаралар қабылдауын бақылауға;

      6) ақаулы жылыту және жарық беру аспаптарын, өртке қарсы жабдықталған үй-жайларды пайдалануға тыйым салуға;

      7) полигондарға кеткен немесе гарнизон құрамынан шыққан әскери бөлімдердің тұрғын және тұрғын емес үй-жайларының, сондай-ақ гарнизонның әскери қалашықтарындағы офицерлер құрамы тұрғын үйлерінің өртке қарсы жай-күйін тексеруге;

      8) гарнизон әскери бөлімдерінің өртке қарсы қорғаныс және құтқару жұмыстары қызметінің бастықтарына нұсқау беруге және олармен кезең-кезеңімен арнайы сабақтар өткізуге;

      9) гарнизон бастығы бекіткен жоспар бойынша гарнизон әскери бөлімдері өрт командаларының оқу-жаттығуларын және сабақтарын өткізуге;

      10) гарнизон әскери бөлімдерінің командирлерімен келісу бойынша әскери бөлімдердің өртке қарсы қорғаныс және құтқару жұмыстары қызметінің мамандарын гарнизондағы өртке қарсы қорғаныстың жай-күйін тексеруге тартуға;

      11) гарнизонда өрт шыққан кезде әскери бөлімдердің өрт сөндіру командалары мен жергілікті өрт сөндіру командаларын шақыртуға, өрт сөндіру кезінде олардың жұмысына басшылық жасауға;

      12) гарнизон бастығына гарнизонда өрт шыққаны туралы және оны сөндіру үшін қабылданған шаралар туралы жедел баяндауға, сол жерде өрттің шығу себептеріне қызметтік тексеру жүргізуге;

      13) гарнизон бастығына гарнизонның өртке қарсы қорғаныстағы кемшіліктері туралы уақтылы баяндауға, оларды жою жөнінде өз ұсыныстарын енгізуге міндетті.

Гарнизонның әскери дирижері

      12. Гарнизонның әскери дирижері әскери бөлімдер оркестрлерінің жалпыгарнизондық іс-шараларға қызмет көрсетуіне және гарнизон құрама оркестрінің дайындығына жауап береді.

      Ол:

      1) өз оркестрлері жоқ гарнизонның әскери бөлімдеріне басқа әскери бөлім оркестрлерінің қызмет көрсетуін ұйымдастыруға және осы бөлімдердің командирлеріне сигнал беруші-дағырашыларды даярлауға көмек көрсетуге;

      2) гарнизондық қарауылдар таралымына және басқа гарнизондық іс-шаралар үшін әскери бөлімдер оркестрлері нарядының ведомостарын жасауға;

      3) гарнизон бастығы бекіткен жоспар бойынша гарнизон әскери бөлімдері оркестрлерінің арнайы даярлығын бақылауға, гарнизон құрама оркестрінің саптық және арнайы даярлығын жүргізуге және оған басшылық жасауға;

      4) әскери дирижерлермен бірге әдістемелік жиындарға басшылық жасауға, гарнизон әскери бөлімдерінің жеке құрамы үшін құрама оркестрдің концерттерін өткізуге міндетті.

Әскери қалашықтың жетекшісі

      13. Әскери қалашықтың жетекшісі әскери қалашық аумағында әскери тәртіп пен реттіліктің сақталуына жауап береді.

      Ол:

      1) әскери қалашықта ішкі тәртіпті орнатуға және оны қолдауға, әскери бөлімдерге бекітіліп берілген аумақтардың ұсталуын, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар мен санитариялық-гигиеналық іс-шаралардың орындалуын бақылауға;

      2) әскери қалашықтың қорғанысы мен күзетін ұйымдастыруға;

      3) әскери қалашықтың біріктірілген объектілерінде тәуліктік нарядтың қызметті өткеруін жеке өзі және бағынысты штабтың офицерлері арқылы бақылауға міндетті.

      Әскери қалашық жетекшісінің, оның міндеттерімен айқындалған нұсқаулары әскери қалашық аумағында орналасқан әскери бөлімдер мен бөлімшелердің барлық командирлері үшін міндетті болып табылады.

      Әскери қалашықтың жетекшісі әскери қалашық шегіндегі әскери тәртіпті қолдау үшін қажет болған кезде қызметті гарнизондық патрульдер үшін белгіленген тәртіпке сәйкес атқаратын ішкі патрульдерді тағайындайды.

      Командирі әскери қалашықтың жетекшісі болып табылатын ішкі патруль бастығы әскери бөлім бойынша кезекшіге бағынады.

Жедел даярлық офицері

      14. Жедел даярлық офицері жедел даярлық іс-шараларын сапалы әзірлеуге жауап береді.

      Ол:

      1) жедел даярлық іс-шараларын дайындау жөніндегі ұйымдастыру құжаттарын және басқа да құжаттарды әзірлеуді жүзеге асыруға;

      2) гарнизонды күзету мен қорғау жоспарларын, диверсияға қарсы іс-шараларды, оқу-жаттығуларды, штабтық жаттықтыруларды, сабақтарды және гарнизонның басқа да іс-шараларын уақтылы және сапалы әзірлеуге;

      3) бөлімшелер мен әскери бөлімдер штабтарына гарнизондық іс-шараларды жоспарлау мен жүргізуде көмек көрсетуге қатысуға;

      4) гарнизондық іс-шараларды жүргізудің есебін жүргізуге және жоғары тұрған органдарға есептілікті уақтылы ұсынуға;

      5) жедел даярлық іс-шараларын және жай-күйінің нәтижелерін және талдау жүргізуді жинақтауды жүзеге асыруға міндетті.

Құпия емес іс жүргізу бастығы

      15. Гарнизон әкімшілігінің құпия емес іс жүргізу бастығы құпия емес іс жүргізу жұмысын және қызметтік құжаттардың сақталуын ұйымдастыруға жауап береді.

      Ол:

      1) гарнизон құпия емес іс жүргізу істерінің, кітаптары мен журналдарының номенклатурасын жүргізуді ұйымдастыруға;

      2) келіп түскен қызметтік құжаттар туралы гарнизон бастығына баяндауға және оларды орындауға беруге;

      3) қызметтік құжаттарды қабылдау, жөнелту, есепке алу және сақтау, оларды ұстау қағидаларының сақталуына, сондай-ақ оларды іс жүргізуге уақтылы қайтарылуына бақылауды жүргізуге;

      4) қызметтік құжаттарды орындау мерзімдерінің өтуі туралы орындаушыларға уақтылы хабарлауға;

      5) қызметтік құжаттардың сақталуын ұйымдастыруға міндетті.

Құпия іс жүргізу бастығы

      16. Гарнизон әкімшілігінің құпия іс жүргізу бастығы құпия іс жүргізу жұмысын ұйымдастыруға, құпиялылық режімін қамтамасыз етуге және құпия іс жүргізуге жауап береді.

      Ол:

      1) гарнизонда құпиялылық режімінің нақты жай-күйін зерделеуге, құпия мәліметтердің жария болуы мүмкін арналарды анықтауға;

      2) гарнизон әкімшілігі тиісті лауазымды адамдарының рұқсатнамаларын қолдану мерзімдерін бақылауға;

      3) құпия құжаттардың бар болуын, сақталуын және оларды ұстау тәртібін тексерудің барлық түрлерін жүзеге асыруға;

      4) құпия құжаттарды қабылдау, жөнелту, есепке алу және сақтау, оларды ұстау қағидаларының сақталуына, сондай-ақ оларды құпия іс жүргізуге уақтылы қайтарылуына бақылауды жүргізуге;

      5) келіп түскен құпия құжаттар туралы гарнизон бастығына баяндауға және оларды белгіленген тәртіппен орындауға беруге;

      6) қызметтік құжаттарды орындау мерзімдерінің өтуі туралы орындаушыларға уақтылы хабарлауға;

      7) құпия құжаттардың сақталуын ұйымдастыруға міндетті.

  Гарнизондық және қарауылдық
қызметтер жарғысына
2-ҚОСЫМША

      БЕКІТЕМІН

      Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері

      Бас штабы бастығының бірінші орынбасары

      __________________________________

      (әскери атағы, қолы, тегі)

      20 ___ ж. "_____" ______________

Қарауылдар кестесі

      __________________________________________

      (гарнизон атауы)

Бекеттер саны, қарауыл құрамы

Қарауылдар нөмірі

Күзетілетін обьектілердің атауы

Сақшылардың үш ауысымымен

Сақшылардың екі ауысымымен

Барлығы бекеттер

Қарауылдық иттер бекеттері (блок-бекеттер)

Қарауыл бастығы

Қарауыл бастығының көмекшісі

Таратушылар

Қарауылдар

ҚБ ТКҚ жөніндегі көмекшісі (ТКҚ операторы)

ҚБ ҚҚИ жөніндегі көмекшісі (ҚИ жетекшісі)

Барлығы жеке құрам

Ескертпе

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14


      Гарнизон бастығы

      _______________________________________________________________

      (әскери атағы, қолы, тегі)

      Ескертпе: Ішкі қарауылдар кестесін үлкен бастық бекітеді, әскери бөлім командирі қол қояды.

      7-бағанда қарауылдардың бастығы болып тағайындалатын әскери қызметшінің санаты көрсетіледі, мысалы: 1 оф., 1 с-нт.

      Көлік құралының жүргізушісін, жауынгерлік машиналар экипаждарын, шығарушылар тағайындалған жағдайда қосымша бағандар қосылады.

      Қарауылдар кестесі жыл сайын 1 желтоқсанда, сондай-ақ қарауыл құрамына өзгеріс енгізген кезде бекітіледі

  Гарнизондық және қарауылдық
қызметтер жарғысына
3-ҚОСЫМША

      БЕКІТЕМІН

      Әскери бөлім командирі

      (гарнизон бастығы)

      ___________________________

      (әскери атағы, қолы, тегі)

      20___ ж. "_____"______________

Наряд ведомосы

      ______________________________ ________________________________

      тәуліктік (гарнизондық) әскери бөлімінің (гарнизонның)

      20___ж. _____________________

Әскери бөлімдер (бөлімшелер)

Наряд құрамы және оның түсу уақыты

Бөлім (қарауылдар) бойынша кезекші және оның көмекшісі

Кезекші бөлім

Қарауылдар

Патрульдер

Парк бойынша кезекші және тәуліктік кезекші

БӨП бойынша кезекші және оның көмекшілері

Асхана бойынша кезекші және жұмысшылар

Штаб бойынша кезекші және шабармандар

Ескертпе

№ 1

№ 2

№ 1

№ 2

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12


      Әскери бөлімнің (гарнизонның) штаб бастығы

      ____________________________________________

      (әскери атағы, қолы, тегі)

      Ескертпе: Тәуліктік нарядтың басқа да лауазымды адамдарын тағайындаған кезде қосымша бағандар қосылады

  Гарнизондық және қарауылдық
қызметтер жарғысына
4-ҚОСЫМША



  Гарнизондық және қарауылдық
қызметтер жарғысына
5-ҚОСЫМША

Объектілерді қарауылдық иттерді пайдалана отырып күзету
Жалпы ережелер

      1. Объектіні күзетуді күшейтуге тартылатын қарауылдық иттер бекет ауданында күзетілетін объектіге кіруге әрекеттеніп жатқан бұзушының пайда болғаны туралы сақшыны уақтылы хабардар ету және қарауылдың резервтегі тобы келгенге дейін оның одан әрі бекет арқылы өтуінің жолын кесу мақсатында пайдаланылады.

      2. Қарауыл бастығының қарауылдық иттер жөніндегі көмекшісі (қарауылдық иттер жетекшісі) қарауылдың таратылымына иттерсіз келеді.

      3. Қарауылдық иттер тәулік бойы және түнде нашар көрінетін кезде (жаңбыр, тұман және қар жауу, басқа да жағдайларда), сондай-ақ үлкен қашықтағы бағыт және ойлы-қырлы жерлерде қолданылады.

      Қарауылдық иттің бекетте болу ұзақтығы тәулігіне 12 сағаттан аспауға тиіс. Температура Цельсий бойынша плюс отыз градус және одан жоғары, Цельсий бойынша минус жиырма градус және одан төмен болған кезде, сондай-ақ суық желде, жаңбырда және басқа да нашар ауа райы жағдайында қарауылдық иттің бекетте болу ұзақтығы 6 сағатқа дейін қысқартылады, ол туралы қарауыл бастығы бекеттік ведомосқа жазба жасайды.

      Ескерту. 3-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      4. Қарауылдық иттер бекеті – бұл объектіні күзетуді күшейту үшін ит шығарылатын арнайы жабдықталған жергілікті жер учаскесі.

      Қарауылдық иттер бекеттері объектіге ең қауіпті кіреберісте сыртқы қоршаудың (бекеттердің) алдынан 80 метрге дейінгі қашықтықта немесе иттің алдындағы жерді ату мүмкіндігін ескере отырып, техникалық күзет құралдарымен жабдықталған сыртқы қоршау мен бірінші шеп арасына орнатылады.

      Қарауылдық иттің бекетін жабдықтау белгіленген орын итке бөтен адамдардың жасырын келу мүмкіндігін болдырмайтын болуға, құрғақ және енінен қарай кемінде 10 метр жерде қоқыстан, қалың шөптен, тастардан, бұтақтардан, кесетін, шаншитын (шыны, шегелер, консерві банкілер) және итті жарақаттауы мүмкін басқа да қауіпті заттардан тазартылған болуға тиіс.

      Итті бекетке қою кезінде қарауыл бастығының қарауылдық иттер қызметі жөніндегі көмекшісі (жетекші) бекеттің дұрыс жабдықталғанын тексеруге міндетті.

      Қарауылдық иттер бекеттері қашан да объектілерден түсетін жарықтан көлеңкеде болуға тиіс. Жарық түсіру аспаптары қарауылдық иттер бекеттерінің алдындағы жерге жарық түсіп тұратындай орнатылады.

      Қысқы уақытта үйшіктегі сабаннан жасалған төсем үш күнде бір реттен сирек емес ауыстырылады, қарауылдық ит бекетінің учаскесі қардан тазартылуға тиіс.

      Қажет болған кезде қарауылдық иттер бекеттері күшейтілген күзетті талап ететін ғимараттардың (үй-жайлардың) жанына жабдықталады.

      Қарауылдық иттер бекеттерін адамдар мен көліктің қарқынды қозғалысы жүріп жатқан учаскелерде жабдықтауға тыйым салынады.

      Қарауылдық иттер бекеттерінің мынадай түрлері жабдықталуы мүмкін:

      1) блок-бекет;

      2) тұйық байлау бекеті;

      3) еркін қарауылдау бекеті.

      Блок-бекетті жабдықтау кезінде күзетілетін учаскенің ауқымдылығына байланысты бір-бірінен 20-80 метр қашықтықта, диаметрі 150-200 мм бағандар орнатылады, олар топыраққа кемінде 1 метрге көміледі. Бағанның биіктігі жерден кемінде 2 метр болуға тиіс. Бағандар арасына 2 метр биіктікте диаметрі 10 мм болат арқан немесе диаметрі 6 мм сымтемір блок-бекет учаскесінің орта бөлігінде бос тұрған болат арқанның жерден кемінде 1,5 метр болатындай есеппен тартылады.

      Болат арқанға (сымтемірге) шығырлы шынжыры бар сақина тағылады. Болат арқанның (сымтемірдің) ұшы бағандарға бекітіледі немесе бағанға болттың көмегімен қысылған металл құрсауға байланады.

      Бағандардан 2,5-3 метр арақашықтықта болат арқанда сымтемірлік түйін түрінде немесе болттар, сақиналар болат арқанға дәнекерленген шектегіштер (тоқтатқыштар) орнатылады, олар шығырлы шынжыры бар сақинаның болат арқан бойымен қозғалысына және бағанның сыртына иттің өтіп кету және бағанға оралып қалу мүмкіндігін болдырмау үшін кедергі жасайды.

      Әр бағанның жанына болат арқанның (сымтемірдің) тартылуына қарама-қарсы жаққа тартпа тартылады.



      Блок-бекет учаскесінің орта тұсында иттер үшін ит оны айналып өтпейтіндей, тек үйшікке жата алатындай етіп болат арқанның ортасына алдыңғы жағымен үш қабырғалы үйшік орнатылады.

      Үйшіктің жанына көлемі 1х1 м ағаш қалқан орнатылады, онда суы бар астау (итаяқ) қойылады.

      Тұйық байланған бекетті жабдықтау кезінде бекетке арналған орын тазаланған кемінде 16 шаршы метр алаң болуға тиіс. Күзетілетін объектінің жанына жерге 1 метрге дейінгі тереңдікке диаметрі 150-200 мм топырақ деңгейінен биіктігі 30 см бағандар қазылып орнатылады. Бағанның шетінде серіппелі шынжырды бекіту үшін еркін айналатын айналдырғыш орнатылады, ол қарауылдық иттің қарғыбауына бекітіледі. Баған ит шынжырды тартқанда күзетілетін объектінің есігіне еркін келетіндей есеппен орнатылады. Ашық жағымен объектінің (иттің үретін жағына) қоршауына қаратылған үш қабырғалы үйшік орнатылады. Үйшіктің жанына көлемі 1х1 м ағаш қалқан орнатылады, онда суы бар астау (итаяқ) қойылады.

      Жекелеген жағдайларда үйшік объектінің кіреберісін жауып тұратындай етіп орнатылуы мүмкін. Итті бекеттен алған кезде оған еркін кіру үшін үйшікті кіреберістен әрі жылжытады.



      Еркін қарауылдау бекеті ені 5 метрге дейін, ұзындығы 100 метрге дейін жететін жабдықталған дәлізді білдіреді. Дәліздің шеттерінде қақпалар орнатылады, олар иттер қойылғаннан кейін ілінетін құлыптарға жабылады. Бекеттің бір жағы объектінің қоршауы болып табылуы мүмкін. Бекетті жабдықтаған кезде объектінің периметрінен тыс (оған кіреберістерде, жеке ғимараттарда, құрылыстарда) дәлізде иттің қоритын жағына қарама-қарсы бір қақпа орнатылады. Иттің дәлізден қазып немесе шығып кетуін болдырмау үшін, сондай-ақ бөтен адамдар мен басқа жануарлардың күзетілетін аумаққа сырттан кіру мүмкіндігін болдырмау мақсатында дуал тығыз, берік металл тордан немесе биіктігі 2 метрден кем емес және топыраққа кемінде 0,5 метр тереңдетілген темірбетон плиталардан жасалады. Бекет (дәліз) ортасында немесе оның шеткі бөлігінде ашық жағымен объектінің қоршауына (иттің қоритын жағына) қараған үш қабырғалы үйшік орнатылады. Үйшіктің жанына көлемі 1х1 м ағаш қалқан орнатылады, онда суы бар астау (итаяқ) қойылады. Еркін қарауылдау бекеті қарауылдық иттерді қолдануға анағұрлым тиімді болып табылады. Бекетте еркін қарауылдауға әдеттенуін болдырмау мақсатында айына бір реттен сирек емес иттерді ауыстыру жүргізіледі.

      Қарауылдық итті үй-жайлардың (қоймалардың, сақтау орындары мен басқа да объектілердің) ішін күзетуге пайдаланған кезде, итті қойған кезде, иттің бекеттен кетіп қалу және оның басқа қосымша үй-жайларға кіріп кету мүмкіндігін болдырмау қажет, ол итті объектіні күзетуден алаңдатуы мүмкін.

      Үлкен үй-жайларды бірнеше иттермен күзеткен кезде алып жүретін торлы рамалар немесе ағаш қалқандармен әрбір ит үшін бөліктерді оқшаулау қажет.

      Бекеттерді күзетуді күшейту үшін қарауылдық иттер берілетін үлкен аумақтарды күзеткен кезде бір бекеттен екінші бекетке дейін көрінетін арақашықтықтарға қоршаудың сыртқы жағынан сақшылар үшін қадағалау мұнараларын орнату қажет.

      5. Қарауыл бастығының қарауылдық иттер қызметі жөніндегі көмекшісі қарауыл бастығының бұйрығы бойынша иттерді бекеттерге қоюды ұйымдастырады. Қарауылдық иттерді бекеттерге қоюды және оларды бекеттерден алуды қарауылдық иттер жетекшісі және тиісті таратушылар жүргізеді.

      Әрбір жетекші екіден көп емес иттерді қысқа қарғыбаумен және тұмылдырықпен алып жүреді.

      Бекеттің дұрыс жабдықталғанына көзін жеткізгеннен кейін, итті жетекші бекетке қояды, қарғыбауына шынжырды бекітеді, одан тұмылдырық пен қарғыбауды шешіп алады.

      Иттерді бекеттерге қойып болғаннан кейін қарауыл бастығының қарауылдық иттер қызметі жөніндегі көмекшісі бұл туралы қарауыл бастығына баяндайды.

      6. Сақшыдан сигнал алғаннан немесе иттің үргенін естігеннен кейін жағдайды білу үшін қарауыл бастығы өзінің қарауылдық иттер жөніндегі көмекшісін, осы бекет иттерінің жетекшісін және таратушыны шұғыл түрде жібереді.

      7. Таң атқанда немесе көру мүмкіндігі жақсарған кезде (жаңбырдан, тұманнан, қар жауғаннан кейін) қарауыл бастығының нұсқауы бойынша қарауыл бастығының қарауылдық иттер жөніндегі көмекшісі (жетекшісі) тиісті таратушының ілесіп жүруімен иттерді бекеттерден алады және өз орындарына апарады. Қарауылдық иттерді бекеттерден алу немесе бекеттердегі оларды ауыстыру туралы қарауыл бастығы өзінің қарауылдық иттер қызметі жөніндегі көмекшісіне нұсқау береді.

      8. Бекеттердегі иттердің мінез-құлқын және бекеттердің жай-күйін тексеруді қарауыл бастығының рұқсатымен қарауыл бастығының қарауылдық иттер қызметі жөніндегі көмекшісі (жетекші) бақылау-күзету тобының құрамында немесе қарауыл бастығы көмекшісінің (тиісті таратушының) ілесіп жүруімен жүзеге асырады.

      Бұзушылық белгілері анықталған кезде қарауыл бастығының қарауылдық иттер қызметі жөніндегі көмекшісі (жетекші) бұл туралы қарауыл бастығына баяндайды, объектіге және оған кіреберістерге бақылауды күшейтеді. Бекеттерде ақаулар анықталған кезде (болат арқанның және шынжырдың үзілуі, иттің оралып қалуы және басқа да ақаулар), оларды жоюға шұғыл шаралар қабылдайды.

      9. Қарауылдық иттерді күтіп ұстау мен даярлау тәртібі, сондай-ақ бекеттердегі қарауылдық иттерді тексеру арнаулы басшылықта баяндалған.

Қарауыл бастығының қарауылдық иттер қызметі жөніндегі көмекшісі

      10. Қарауыл бастығының қарауылдық иттер қызметі жөніндегі көмекшісі қарауылдық иттердің аға жетекшілерінен тағайындалады. Ол қарауыл бастығына бағынады және:

      1) иттердің бекеттерге уақтылы қойылуына және олардың бекеттерден уақтылы алынуына;

      2) қарауылдық иттердің нәтижелі қолданылуына;

      3) қарауылдық иттер жетекшілерінің қызмет өткеруіне;

      4) қызметтік иттерді күту, күтіп ұстау мен тамақтандыру ережелерінің орындалуына жауап береді.

      11. Қарауыл бастығының қарауылдық иттер қызметі жөніндегі көмекшісі:

      1) қарауылдық иттер бекеттерінің орналасуын нақты білуге және бекеттерге иттерді қоюға басшылық жасауға;

      2) қарауылды ауыстыру кезінде тізімдеме бойынша және объектінің периметрін қарау жолымен иттердің, бекеттердің, вольерлердің, мүкәммалдың, жабдықтар мен қарауылдық иттердің қызмет өткеруі үшін арналған басқа да мүліктің бар болуын және жай-күйін тексеруге;

      3) жетекшілерді қарауылдық иттермен бекеттерге жіберу алдында жетекшілердің өз міндеттерін білуін және иттердің жабдықтарын тексеруге, қызметтік жануарлармен айналысқан кезде қауіпсіздік шараларын сақтау жөнінде нұсқау беруге;

      4) кестеге сәйкес өзі немесе қарауылдық иттер жетекшісі арқылы бекеттердегі иттердің мінез-құлқын және бекеттердің жай-күйін тексеруге, бекеттерде анықталған ақауларды жою және бекеттердегі иттердің белсенділігін арттыру шараларын қабылдауға, тексерудің нәтижелері туралы қарауыл бастығына баяндауға;

      5) бекеттерге түсетін қарауылдарды бекеттердің шекарасына қойылатын қарауылдық иттер мінез-құлқының ерекшеліктері (иттердің бекетке жақындаған бұзушыға алаңдауына, дыбыс тітіркендіргіштерге, бөтен адамдар берген тамаққа қатынасы және басқа да жағдайлар) туралы ақпараттандыруға міндетті.

Қарауылдық иттер жетекшісі

      12. Қарауылдық иттер жетекшісі қарауылдық иттер бекеттерінің дұрыс ұсталуына, иттердің бекеттерге уақытылы қойылуына, иттердің бекеттерден уақытылы алынуына, қызметтік иттерді күту, күтіп ұстау және тамақтандыру ережелерінің қатаң және дәл орындалуына жауап береді.

      Ол қарауыл бастығына және оның қарауылдық иттер жөніндегі көмекшісіне бағынады.

      13. Қарауылдық иттер жетекшісі:

      1) қарауылдық иттер бекеттерінің орналасуын және оларда қызмет өткеру жағдайларын білуге;

      2) ауа райының жағдайларына байланысты белгіленген кесте бойынша иттерді бекеттерге қоюға және алуға;

      3) қарауыл бастығының қарауылдық иттер жөніндегі көмекшісінің рұқсатынсыз өз бөлімшесінен ешқайда кетпеуге;

      4) өз ауысымының қарауылдық иттерді және олардың бекеттердегі мінез-құлқын білуге;

      5) объектінің периметрін әрбір қарап шығу кезінде бекеттердің, мүкәммалдың, жабдықтар мен қарауылдық иттердің қызмет өткеруіне арналған басқа да мүліктің жай-күйін тексеруге және бекеттерде анықталған ақауларды (болат арқанның немесе шынжырдың үзілуі, иттердің оралып қалуы және басқалар) дереу жоюға шаралар қабылдауға;

      6) қызметтік жануарлармен айналысқан кезде қауіпсіздік шараларын, сондай-ақ қарауылдық иттерді күту, күтіп ұстау және тамақтандыру жөніндегі ережелерді сақтауға;

      7) тексеру нәтижелері туралы қарауыл бастығының қарауылдық иттер жөніндегі көмекшісіне баяндауға міндетті.

  Гарнизондық және қарауылдық
қызметтер жарғысына
6-ҚОСЫМША

Қарауылдық киім нысаны

      1. Қарауыл киім нысаны далалық астары жылы күртешеден (шинельден), таза және дұрыс далалық (салтанатты) киім нысанынан, аяқкиімнен, баскиімнен, белдік белбеуден және оқжатарларға (оқшантайға) арналған сөмкеден тұрады. Әскери бөлімнің Жауынгерлік Туы жанындағы бекеттің қарауылдары салтанатты киім нысанында болуы мүмкін.

      Бекеттік киім ретінде: капюшоны бар плащ немесе плащ-шатыр және су өткізбейтін арнайы аяқкиім, тұлып пен пима тек қысқы уақытта қолданылады. Тұлыптан басқа, бекеттік киім әрбір бекетке екі жиынтықтан тұрады, оның біріншісі қарауылдық үй-жайда, ал басқасы – бекетте болады. Одан басқа, қарауылдық үй-жайда қарауыл бастығына, оның көмекшілеріне, таратушылар мен шығарушыларға арналған плащтар немесе жадағай-шатырлар және су өткізбейтін арнайы аяқкиім болуға тиіс.

      Ерекше жағдайларда, әскери бөлім командирінің (гарнизон бастығының) нұсқауы бойынша сақшылар қызметті броньды кеудешелерде және болат дулығаларда өткереді.

      2. Қарауылдар таралым орнына астары жылы далалық күртешелермен (шинельдермен) келуге тиіс. Ыстық уақытта гарнизон бастығының (әскери бөлімнің штаб бастығының) нұсқауы бойынша қарауылдар таралымға астары жылы далалық күртешесіз (шинельсіз) келуі мүмкін. Астары жылы далалық күртешелерді (шинельдерді) кию тәртібі: таралым уақытында – қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекші, ал таралымнан кейін – қарауыл бастығы өзгертуі мүмкін.

      3. Жазғы уақытта суық жел кезінде ауысым бекетке далалық астары жылы күртешеде (шинельде) жіберіледі. Көлеңкедегі ауа температурасы Цельсий бойынша плюс он бес градус және одан жоғары болған кезде ауысымға астары жылы далалық күртешені (шинельді) қарауылдық үй-жайдағы киім ілгішке қалдыруға рұқсат етіледі.

      Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      4. Қолайсыз ауа райында ауысымдар бекеттерге жадағайда (плащ-шатырларда) және су өткізбейтін аяқкиіммен жіберіледі. Жадағайларды (жадағай-шатырларды) сақшылар бекетте қажеттілігіне қарай шешеді (киеді).

      5. Бекеттік тұлып тек бекеттегі ауысу уақытында киіліп, шешіледі, ол астары жылы далалық күртешенің (шинельдің) сыртынан киіледі. Пима қарауылдық үй-жайда киіледі. Тұлып пен пиманы температура Цельсий бойынша минус бес градус және одан төмен болған кезде, сондай-ақ суық жел кезінде киюге рұқсат етіледі.

      Шешілген тұлыптар мен плащтар (плащ-шатырлар) бекеттік саңырауқұлақ астына немесе қадағалау мұнарасына ілінеді. Плащтар (плащ- шатырлар) мен пима бекеттерден келгеннен кейін шешіледі және кептіріледі.

      Ескерту. 5-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      6. Сақшылар жылытылатын үй-жай ішінде температура Цельсий бойынша плюс он сегіз градустан төмен болмағанда үнемі астары жылы далалық күртешесіз (шинельсіз) болуға тиіс.

      Ескерту. 6-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

  Гарнизондық және қарауылдық
қызметтер жарғысына
7-ҚОСЫМША

№____ қарауылдың жауынгерлік патрондарының
қорын есепке алу кітабы___________________________________________________________

      (әскери бөлім)

Патронның келіп түскен және жұмсалған күні

Жауынгерлік патрондардың саны

Патрондарды алу және толықтыру туралы құжаттың атауы мен нөмірі

Патрондардың жай-күйін тексеру

автоматтарға және карабиндерге

Пистолеттерге

Тексеру күні мен патрондардың саны және жай-күйі туралы тексерушінің жазбасы

Анықталған кемшіліктерді жою туралы жазба

... тұрады






...алынды






...қалды






Әскери бөлімнің (гарнизонның) штаб бастығы___________________________

(әскери атағы, қолы, тегі)

...толықтырылды






...тұрады






Әскери бөлімнің (гарнизонның) штаб бастығы___________________________

(әскери атағы, қолы, тегі)


      Ескертпе: 1. Патрондарды алу (салу) туралы әскери бөлімнің (гарнизонның) штаб бастығы, оқ-дәрілер тіркелген әскери бөлімнің зымыран-артиллериялық қару-жарақ қызметінің бастығы, әскери бөлім (қарауылдар) бойынша кезекші және қарауыл бастығы қол қоятын акті жасалады. Жауынгерлік патрондардың қоры нормаға дейін толтырылады, жәшік қайтадан мөрленеді және сақтау үшін қарауыл бастығына тапсырылады.

      2. Кітап нөмірленген, тігілген, сүргілі мөрмен мөрленген және әскери бөлім (гарнизон) штаб бастығының қолы қойылған болуға тиіс.

      3. Гранаталар мен тұтандырғыштардың есепке алу кітабы да осындай нысанда жүргізіледі. Тиісті бағандарға қажетті атаулар жазылады

  Гарнизондық және қарауылдық
қызметтер жарғысына
8-ҚОСЫМША

Қарауылдық үй-жайды және әскери полиция органдары гауптвахтасының кезекші ауысым бөлмесін жабдықтау

      Ескерту. 8-қосымшаның тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      1. Қарауылдық үй-жай:

      1) қарауылдың жеке құрамына арналған ортақ бөлмеден;

      2) әйнектелген есігі қарауылдың жеке құрамына арналған ортақ бөлмемен біріктірілген қарауыл бастығының және көмекшісінің бөлмелерінен;

      3) есігі қарауылдың жеке құрамына арналған ортақ бөлмемен біріктірілген қарауылдың демалатын ауысымына арналған бөлмеден тұрады.

      Бұдан басқа, қарауылдық үй-жайда: тамақты жылытуға арналған жабдығы бар асхана, жуыну, шылым шегу, қаруды және аяқкиімді тазалау үшін орындары (бөлмелері), кептіретін жер, тұрмыстық бұрыш, дәретхана, душ кабинасы, отын үшін қоймасы, ал қарауылдық иттерді пайдалана отырып, міндеттерді орындайтын қарауылдар үшін оларды ұстауға арналған вольер болуға тиіс. Саны аз қарауылдардың қарауылдық үй-жайларында асхана болмауы мүмкін. Осы жағдайда ыдыс-аяқты, азық-түлікті сақтау және тамақ жылыту үшін орындар жабдықталады.

      Объектілері техникалық күзет құралдарымен жабдықталған қарауылдық үй-жайда қарауыл бастығының техникалық күзет (бекет) құралдары жөніндегі көмекшісіне (операторға) арналған басқару бөлмесі болу керек. Бұл ретте техникалық күзет құралдары сигналдарын қабылдау аппаратурасының пульті қарауыл бастығының бөлмесінен көзбен шолып отыруға тиіс.

      2. Қарауылдың жеке құрамына арналған ортақ бөлмеде:

      1) әскери ант мәтіні жазылған плакат;

      2) бекеттерге табельдер;

      3) жауынгерлік есеп;

      4) жалпыәскери жарғылар;

      5) газеттер мен журналдар;

      6) қарауылдық қызметті өткеру ережелері көрнекі бейнеленген, сондай-ақ қарауылдардың жеке құрамымен жасалған ерліктер бейнеленген және суреттелген суреттер немесе плакаттар, қарауылдық қызмет қағидаларын бұзғаны үшін сотталған әскери қызметшілер туралы ақпараттық стенд;

      7) қарауылдық қызметті өткеру кезінде ерекше көзге түскен әскери қызметшілердің суреттері бар стенд;

      8) үстел ойындары (шахматтар мен дойбылар);

      9) сағат;

      10) таратушылар санына қарай аккумуляторлық қолшамдар;

      11) термометрлер (ішкі және сыртқы);

      12) медициналық қобдиша немесе санитар сөмкесі және қарауылдың барлық құрамына арналған жеке таңғыш пакеттері;

      13) қарауыл құрамының жеке заттары мен жуынатын керек-жарақтарына арналған шкаф;

      14) қарауыл бастығының үй-жайына сигнал берілетін жарық-дыбыс дабылдамасымен жабдықталған қару-жараққа арналған пирамида;

      15) қарауыл құрамының үштен екі бөлігіне арналған үстел мен орындықтар;

      16) қарауылдың барлық құрамына есептелген сыртқы киімдерге арналған киім ілгіш және бекеттік киімнің екінші жиынтығы;

      17) урналар болуға тиіс.

      Шкаф пен киім ілгішті қарауылдық үй-жай бөлмелерінің орналасуына қарай басқа бөлмелерге (дәлізге) қоюға рұқсат етіледі.

      Қарауылдардың жеке құрамына арналған ортақ бөлмеге одан басқа, теледидар мен радиоқабылдағыш қойылуы мүмкін.

      3. Қарауыл бастығы мен оның көмекшісінің бөлмесінде:

      1) қарауыл бастығы қабылдайтын құжаттардың тізімдемесі;

      2) қарауылдық үй-жайында болатын жабдықтардың, мүкәммал мен мүлік тізімдемесі;

      3) бекеттердің орналасу сұлбасы, бекеттерге табельдер;

      4) қарауыл бастығына нұсқаулық;

      5) жауынгерлік әзірліктің жоғары дәрежесіне келтірген жағдайға арналған құжаттамасы бар пакет;

      6) қол қоюға құқығы бар және олардың қолымен жіберілетін адамдардың санына қарай рұқсатнама үлгілері;

      7) қарауылды тексеруге құқық беретін біржолғы куәліктің үлгісі;

      8) таратушылардың саны бойынша – арнайы жәшіктерде болатын мөрлерден бедерлердің (пломбалардан таңбалардың) үлгілері;

      9) сақтау орындарын (қоймаларды, парктерді) ашуға құқығы бар немесе қарауылдардан тұрақтарда болатын жауынгерлік машиналарды (қару-жарақты, әскери және басқа да техниканы) қабылдауға күзетілетін аумаққа жіберілетін лауазымды адамдардың тізімі (тізімде олардың әскери атағы мен лауазымы, тегі, аты, әкесінің аты, жеке басын куәландыратын куәліктің (төлқұжаттың) нөмірі, олар қандай объектіні ашуға (жабуға) және аумаққа жіберілгені, қандай мөрмен (пломбамен) мөрленгені және объектіні ашу (жабу) уақыты көрсетіледі;

      10) алып тасталды – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен;

      11) жалпыәскери жарғылар;

      12) қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшімен тікелей телефон және селекторлық байланыс пен бекеттермен байланыс құралдары;

      13) құлыптары және оларға кілттері бар металл жәшіктегі оқ-дәрілер қоры;

      14) екі ауысымды бекеттердің оқ-дәрілер қорларын сақтауға арналған металл жәшік (сейф);

      15) бақылау-өткізу бекеті қарауылдарының пистолеттеріне арналған металл жәшік (сейф);

      16) жазу құралдары;

      17) су құятын графин мен стақандар;

      18) құлыпқа жабылатын жәшігі (сейфі) бар үстел мен екі орындық;

      19) киім ілгіш;

      20) аккумуляторлық қолшам;

      21) сағат;

      22) жартылай жұмсақ кушетка болуға тиіс.

      Одан басқа қарауыл бастығының және оның көмекшісінің бөлмесіне бөлім бойынша кезекшінің пистолеттері бар сейфтерден (қаруды сақтауға арналған бөлмеден) дабылдама енгізіледі.

      Ескерту. 3-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      4. Қарауылдың демалатын ауысымына арналған бөлмеде қарауылдың бір ауысымы және кімге демалу тиесілі қарауылдың басқа да адамдары бір уақытта демалу есебінен бас жағында тыстары (салфеткалары) бар жартылай жұмсақ ағаш төсектер болуға тиіс.

      5. Ауысатын қарауылдың жеке құрамын күту бөлмесінде (орнында):

      1) құлыпқа жабылатын және сигнал қарауыл бастығының бөлмесіне жарықдыбысты дабылдамасы бар жабдықталған қаруға арналған пирамида;

      2) қарауылдық қызметті өткеру қағидалары көрнекі бейнелеген суреттер мен плакаттар;

      3) қарауыл құрамының үштен екісіне есептелген үстел мен орындықтар (табуреттер) болуға тиіс.

      6. Асханада:

      1) қарауыл құрамының үштен екісіне есептелген үстел мен орындықтар (табуреттер);

      2) ыдыс-аяқ пен азық-түлікке арналған шкаф;

      3) тамақты жеткізуге арналған термостар жиынтығы, қарауылдың барлық жеке құрамы тамақтануына арналған ыдыс-аяқ пен асхана құралдары;

      4) қарауыл бастығының мөрімен мөрленген ауыз су құйылған шүмегі бар ыдыс (диспенсер);

      5) тоңазытқыш;

      6) тамақ жылытуға арналған электр немесе газ плитасы (қысқа толқынды пеш);

      7) су қайнатуға арналған шәйнек;

      8) ыдыс жууға арналған раковина, жуу құралдары болуға тиіс.

      7. Пульт бөлмесінде (бекетте):

      1) техникалық күзет құралдарының сигналдарын қабылдау аппаратурасы;

      2) қарауыл бастығының техникалық күзет құралдары жөніндегі көмекшісінің (операторының) құжаттамалары;

      3) объектілерге орнатылған техникалық күзет құралдарын пайдалану жөніндегі басшылық;

      4) қауіпсіздік техникасы жөніндегі нұсқаулық;

      5) үстел, орындықтар мен резеңке кілемше;

      6) аппараттық журнал;

      7) жазу құралдары болуға тиіс.

      8. Шылым шегу, қаруды және аяқкиім тазалауға арналған орындарда (бөлмелерде): қару тазалайтын үстел, ескі заттарға арналған металл жәшік, орындықтар, зарарсыздандырғыш сұйықтығы бар урналар, аяқкиім тазалауға арналған керек-жарақтар болуға тиіс.

      9. Қарауылдың барлық белгіленген құжаттамасы, сондай-ақ плакаттар мен картиналар рамаларда немесе планшеттерде болуға тиіс.

      10. Әрбір бөлмедегі қабырғаға сол бөлмеде болатын мүлік пен керек-жарақтардың тізімдемесі ілінеді.

      11. Қарауылдық үй-жайлар бөлмелерінің саны бойынша жарық түсірудің резервті көздерімен ("Жарқанат" типті керосин шамымен), сондай-ақ өрт сөндіру құралдарымен: өрт сөндіргіштермен, құм салынған жәшіктермен, су құйылған бөшкелермен, шелектермен және мүкәммалмен (күректермен, балталармен, сүймендермен, ілгектермен, киіздермен) жабдықталады.

      Қарауылдық үй-жай әскери қалашықтан тысқары орналасқан кезде олардың терезелері ішкі жағынан саңылаумен жабдықталған металл қақпақтармен жабдықталады және қадағалау мұнарасы орнатылады.

      12. Қарауылдық үй-жайға кіреберіс күзетілетін объектілерді ашуға (жабуға) келген адамдардың ішке кедергісіз кіруіне жол бермейтін тамбурлармен жабдықталады.

      13. Қарауылдық үй-жаймен шектесетін аумақтың биіктігі кемінде екі метр қоршауы болуға тиіс, бұл ретте әскери бөлімдерден тыс жерлерде орналасқан қарауылдық үй-жайлардың аумағы темір-бетон дуалмен қоршалады, олардың аумағына кіретін есіктер бейнедомофонмен жабдықталады, одан басқа қарауылдық үй-жайға кіреберісте тұратын сақшы үшін қадағалау мұнарасы жабдықталады.

      Қарауылдық үй-жайға кіреберісте аяқкиімді тазалайтын құралдар (ағаш немесе металл торлар немесе темір қапсырмалар) болуға тиіс. Қарауылдық үй-жайдың маңында қоқыс салуға арналған қақпағы жабылатын контейнерлер қойылады.

      14. Отынның, жарық түсіру құралдарының (шырақтардың, шамдардың, қолшамдардың) қажетті қорлары мен тазалауға қажетті мүкәммал қоймада сақталады.

      15. Қарауылдық үй-жай алдында қарауылды сапқа тұрғызу үшін және тәуліктің қараңғы уақытында жақсы жарық түсірілуге тиіс оқ тосқауылы бар қаруды оқтау және оғын алу үшін алаңдар, сондай-ақ ауысатын қарауыл жеке құрамының орналасуы үшін құлыпқа жабылатын және сигнал қарауыл бастығының бөлмесіне жарық-дыбысты дабылдамасымен жабдықталған қару-жараққа арналған пирамидасы бар үй-жай (орын) жабдықталады. Қарауылда бар көлік құралы және жауынгерлік машиналар олардың тұрағы үшін жылытылатын үй-жайлар жабдықталады.

      16. Гауптвахтаның кезекші ауысым бөлмесінде:

      1) үстел мен орындықтар;

      2) құжаттама бар стенд;

      3) жалпыәскери жарғылар;

      4) сағат;

      5) радиоқабылдағыш;

      6) резервтік жарық беру көзі ("Жарқанат" түріндегі керосин шамы), қосалқы батареясы бар қолшам (2 дана);

      7) термометр (ішкі және сыртқы);

      8) қамауға алынғандар камерасының кілті;

      9) әскери полиция органы бойынша кезекшіге шығарылған, жарық-дыбыс дабылдамасымен жабдықталған қаруды сақтауға арналған шкаф (пирамида);

      10) әскери полиция органы бойынша кезекшімен тікелей телефон байланысы және селекторлық (радио) байланыс;

      11) қамауға алынғандардан сақтауға қабылданған құжаттарға, ақша мен құнды нәрселерге арналған, еденге немесе қабырғаға бекітілген жанбайтын шкаф немесе металл жәшік болуға тиіс.

      Ескерту. 16-тармақпен толықтырылды – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      17. Демалатын ауысымға арналған бөлмеде:

      1) бас жағында тысы бар жартылай жұмсақ ағаш сәкі;

      2) гауптвахта кезекші ауысымының киімі мен жеке заттарына арналған шкаф;

      3) кереует жанына қойылатын тумбочка болуға тиіс.

      Ескерту. 17-тармақпен толықтырылды – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

  Гарнизондық және қарауылдық
қызметтер жарғысына
9-ҚОСЫМША

Объектілерді қоршау және бекеттерді жабдықтау

      1. Күзетілетін объектілер орналасқан аумақта сымтемірлер арасындағы аралық: төменгі бөлігі 5 см аспайтын, жоғарғы бөлігі 15 см аспайтын, биіктігі кемінде екі метр сыртқы және ішкі қоршауы болуға тиіс. Сыртқы және ішкі қоршау арасындағы қашықтық жергілікті жағдайға байланысты айқындалады және 10 м және одан көп болуы мүмкін. Қоршаулар арасында сақшылардың қозғалысы үшін соқпақ жол (жол) және қоршаудың сыртқы жағына іргелес, ені кемінде бес метр бақылау-қадағалау жолағы жабдықталады.

      Күзетілетін объектіге кіреберісті қадағалауға ыңғайлы болу үшін қоршаулар арасына (сыртқы периметр жанында) оқ өткізбейтін қоршауы бар, байланыс және жерге түйістіру құралдарымен жабдықталған қадағалау мұнарасы суретке сәйкес орнатылады.

      Күзетілетін объектілерді, сондай-ақ қадағалау мұнарасын қоршау параметрі қажет болған кезде, оның ішінде жергілікті жер бедеріне, конфигурациясы мен жергілікті жағдайға байланысты Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген талаптарды ескеріп, Қазақстан Республикасының Қарулы Күштер Бас штабы бастығының, сондай-ақ басқа да әскерлері мен әскери құралымдары бірінші басшыларының шешімімен өзгертіледі.



      Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      2. Ерекше маңызды мемлекеттік, режимдік, режимді және стратегиялық объектілерде арнаулы инженерлік құрылыстар құрылуы мүмкін немесе қару-жарағы, қадағалау, көздеу аспаптары бар броньды объектілер мен инженерлік қоршау (аса байқалмайтын кедергі, "сүріндірме", бағана, танкіге қарсы тосқауыл, траншея), оқ өткізбейтін қоршауы және гранатаға қарсы торы бар, байланыс және жерге түйістіру құралдарымен жабдықталған қадағалау мұнарасы орнатылады.

      Күзетілетін объектілері бар аумаққа кіреберісте күндіз және түнде жақсы көрінетін жазуы бар көрсеткіштер қойылады, мысалы: "Өтуге (жүруге, ұшып өтуге) тыйым салынады (жол жабық)". Айналып өту (айналып жүру, ұшып өту) көрсеткішпен көрсетіледі.

      Әскери бөлімнің аумағынан тысқары орналасқан объектілер айналасында мемлекеттік жергілікті басқару органдарының келісімі бойынша заңнамаға сәйкес тыйым салынған аймақтар мен аудандар айқындалады. Тыйым салынған аймақтың (ауданның) шекаралары жергілікті жерде (өлшемі 40х60 см қызыл жиегі бар сары түсті негізде әріптердің ені 2 см, биіктігі 5 см) мемлекеттік және орыс тілінде жазуы бар жақсы көрінетін көрсеткіштермен "Тыйым салынған аймақ (аудан), өтуге (жүруге) тыйым салынады (жол жоқ)" деп белгіленуге тиіс. Тыйым салынған аймақтың (ауданның) шекарасын белгілеу туралы гарнизон бастығы (әскери бөлім командирі, күзетілетін объектілердің бастығы) мемлекеттік жергілікті басқару органдары арқылы жақын орналасқан елді мекеннің халқын дер кезінде хабардар етуге тиіс. Тыйым салынған аймақтың (ауданның) шекарасына ортақ пайдаланылып жүрген жолдар, тұрғын үйлер мен қызметтік құрылыстар, өңделетін аумақтар және бөгде адамдар кірмеуге тиіс.

      Әуе кемелерінің, оның ішінде пилотсыз әуе кемелерінің күзетілетін объектілердің аумағы үстінен ұшып өтуі Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

      Ескерту. 2-тармаққа өзгерістер енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлықтарымен.

      3. Жергілікті жердің жағдайына байланысты бекеттің аумағында сақшы кемінде 50 метр жерден шолу жасаумен және оқ атумен қамтамасыз етілуге тиіс, сондықтан бекет айналасындағы аумақ бұталардан тазартылған, ағаштары кесілген, төменгі бұтақтары биіктігі 2,5 метрге қырқылған, шөптері шабылған, шұңқырлар көмілген, төбешіктер тегістелген, артық заттары жиналған болуға тиіс. Бөгде адамдарға одан жақын жерге бекетке жақындауына болмайтын арақашықтықты айқындайтын тыйым салынған шекара күндіз көрінетін сақшылармен, түнде және нашар көрінетін жағдайларда мемлекеттік және орыс тілдерінде жазуы бар көрсеткіштермен (өлшемі 40х60 см қызыл жиегі бар сары түсті негізде әріптердің ені 2 см, биіктігі 5 см) белгіленеді, мысалы: "Тыйым салынған шекара. Тоқта, атады".

      Бірнеше бекеттері бар объектілер аумағындағы әрбір бекеттің шекарасы жергілікті жерде көрсеткіштермен (өлшемі 40х60 см қызыл жиегі бар сары түсті негізде әріптердің ені 2 см, биіктігі 5 см) көрсетіледі, мысалы: "№ 2 бекеттің шекарасы".

      4. Ерекше маңызды объектілерді және қарауыл үй-жайын қорғау үшін жертаса, олардан бекеттің кіреберістеріне қарай оқ ата алатындай және көршілес бекеттермен байланысты қамтамасыз ететіндей есеппен қазылады және жабдықталады. Жертаса қарауыл үй-жайымен байланысатын құралдармен жабдықталады.

      5. Түнгі уақытта бекетке және күзетілетін объектіге кіреберіске жарық түсірілуге тиіс. Жарық сақшы бекетте тұрғанда немесе бекет аумағында жүргенде барлық уақытта көлеңкеде болатындай етіп түсірілуге тиіс.

      6. Бекет сақшының қарауыл бастығын, оның көмекшісін немесе таратушыны дереу (кемінде екі нүктеден, ал объектілерді патруль әдісімен күзету кезінде - әрбір 250 метр жүргеннен кейін) шақыруын қамтамасыз етуге тиіс байланыс құралдарымен жабдықталуға тиіс.

      7. Ішкі, әсіресе Жауынгерлік Ту жанындағы бекетте биіктігі 0,7-1 м қоршау және жарық түсірілуге тиіс.

      Бақылау-өткізу пунктінде сақшыны күтпеген шабуылдан қорғауды қамтамасыз ететін қоршау болуға тиіс.

      8. Әрбір сыртқы (қажетті жағдайда ішкі) бекетте, тікелей күзетілетін объекті (қойма, сақтау орны және басқа да объекті) жанында өрт сөндіру құралдары: өрт сөндіргіш, құм салынған жәшік, су құйылған бөшке, шелек пен құрал-жабдық (күрек, балта, сүймен, ілмек, киіз) болуға тиіс. Қадағалау мұнарасына тікелей жақын ішкі және сыртқы қоршау арасында қызмет атқаратын сақшылар үшін далалық өртке қарсы қалқан жабдықталады.

      Ескерту. 8-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      9. Сыртқы бекеттерде бекеттік киімдерді сақтау үшін арнайы жабдықталған "бекет саңырауқұлағы", ал ішкі бекеттерде астары жылы күртешелерді (шинельдерді) ілу үшін шкаф немесе киім ілгіш болуға тиіс.

      "Бекет саңырауқұлағы" күзетілетін объектінің түсіне немесе қоршаған жергілікті жердің түсіне боялады.

      10. Объектілерді техникалық күзет құралдарымен жабдықтау жөніндегі нұсқаулар "Техникалық күзет құралдарын қолдану" бөлімінде жазылған.

  Гарнизондық және қарауылдық
қызметтер жарғысына
10-ҚОСЫМША

      БЕКІТЕМІН

      Әскери бөлім командирі

      (гарнизон бастығы)

      __________________________

      (әскери атағы, қолы, тегі)

      20___ жылғы "____"______________

Күзетілетін объектіні ашуға
НАРЯД

      ___________________________ қарауылдың ______________________________

      ішкі (гарнизондық) әскери бөлімнің (гарнизонның) атауы

      20 ___ж. "____" _________________ арналған

Р/с №

Объектінің атауы

Уақыты

Негіздеме (рұқсатнама нөмірі)

Объектіні ашуға жіберілген адамның лауазымы, әскери атағы, тегі мен аты-жөні

Ашу мақсаты

Ескертпе

ашу

жабу

Жоспар бойынша

Іс жүзінде

Жоспар бойынша

Іс жүзінде

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

      Әскери бөлімнің (гарнизонның) штаб бастығы

      ___________________________________________

      (әскери атағы, қолы, тегі)

      Ескертпе:

      1. Күзетілетін объектіге жұмыстарды орындау үшін жеке құрамды және техниканы жіберу қажет болған кезде команда жетекшісінің лауазымы, әскери атағы, тегі мен аты-жөні, жеке құрамның саны, олардың әскери бөлімдерінің (бөлімшелерінің), сондай-ақ көлік құралдарының атауы 10-бағанға енгізіледі.

      2. Объектілерді, оларды ашу нарядынсыз ашуға тыйым салынады

  Гарнизондық және қарауылдық
қызметтер жарғысына
11-ҚОСЫМША

Сақтау орнын ашуға арналған рұқсатнама нысаны



      Ескертпе: 1. Егер рұқсатнама тұрақты болса, онда "Бір жолғы" сөзінің орнына "Тұрақты" сөзі жазылады және оның қолданылу мерзімі көрсетіледі, ал күнінің орнына сақтау орындарын (қоймаларды, парктерді) ашуға (жабуға) рұқсат етілген апта күндері (күн сайын) жазылады.

      2. Рұқсатнама объектілерді ашу нарядынсыз жарамсыз

  Гарнизондық және қарауылдық
қызметтер жарғысына
12-ҚОСЫМША

      БЕКІТЕМІН

      Әскери бөлім командирі

      (гарнизон бастығы)

      ___________________________

      (әскери атағы, қолы, тегі)

      20 ___ жылғы "_____"______________

_____________ қарауылының бекеттеріне №________________

      (ішкі, гарнизондық)

табель

Қарауыл құрамы және бекеттер саны

Таратушылардың және олардың бекеттерінің нөмірлері

Бекеттердің нөмірлері және күзетуде не тұр

Сақшылардың ерекше міндеттері

1

2

3

4


      Әскери бөлімнің (гарнизонның) штаб бастығы

      _____________________________________________________

      (әскери атағы, қолы, тегі)

      Ескертпе: 1. 1-бағанда қарауылдың барлық құрамы көрсетіледі, мысалы: қарауыл бастығы – 1 (офицер), қарауыл бастығының көмекшісі – 2 (сержант), таратушылар – 3 (сержант), одан кейін сақшылардың үш және екі ауысымы бар бекеттердің, техникалық күзет құралдарын (сақшысыз) қолданатын бекеттердің және қарауылдық иттер бекеттерінің (блок-бекеттердің) саны көрсетіледі.

      2. 3-бағанда бекеттегі объектілердің атаулары көрсетіледі және олардың қандай мөрлермен мөрленгені, әрбір объектідегі мөрлердің (пломбылардың) саны көрсетіледі. Егер Жауынгерлік Тудың жанында бекет болса, онда Жауынгерлік Туда қандай ордендер мен ордендік ленталардың бар екені және олардың саны көрсетіледі.

      3. 4-бағанда сақшының бекетте қызмет өткеруінің нақты жағдайларын ескере отырып, ерекше міндеттері және байланыс құралдары арқылы баяндау мерзімдері; сақшыға мұнарадан қадағалау жүргізуге рұқсат етілетін уақыт; сақшыға бөгде адамдарды бекетке жақын жіберуге тыйым салынатын арақашықтық; бекетке, көрші бекеттерге шабуыл жасалған жағдайда және өрт шыққан жағдайда сақшының әрекеті; қандай жағдайларда қару қолдануға рұқсат етілетіні, сондай-ақ оқ атудың қауіпті бағыты көрсетіледі

  Гарнизондық және қарауылдық
қызметтер жарғысына
13-ҚОСЫМША

      ТКҚ операторының

№ ____ АППАРАТТЫҚ ЖУРНАЛЫ

      _________________________________

      (әскери бөлім)

      _________________________________

      (бөлімше)

      "___" ___________________ басталды

      "___" ___________________ аяқталды

      1-бөлім

ТКҚ пайдалануға рұқсат етілген жеке құрам туралы мәлімет

Р/с №

Лауазымы

Әскери атағы

Тегі мен аты-жөні

Дербес жұмысқа рұқсат ету туралы бұйрықтың күні мен нөмірі

Ескертпе

1

2

3

4

5

6














      2-бөлім

ТКҚ іске қосылуын есепке алу

Күні (күні, айы, жылы)

Іске қосылу белгісінің келіп түскен уақыты (сағ, мин)

Іске қосылу белгісі қайдан түсті

Іске қосылу туралы баяндау уақыты (с, мин)

ТКҚ іске қосылу жөнінде қабылданған шаралар, резервтегі топты жіберу уақыты

ТКҚ іске қосылу себебі

Іске қосылу себебін анықтау (жою) күні мен уақыты

Қолдары

Кезекшілікті (қарауылдарды) ауыстыру кезіндегі ТКҚ жай-күйі туралы белгі. Ауысатын және түсетін қарауылдар бастықтарының қолдары

Учаске нөмірі

Құрылыс, ғимарат, үй-жай

Қарауыл бастығы

Сақшы

Оператор (қарауыл бастығының көмекшісі)

Қарауыл бастығы

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12













  Гарнизондық және қарауылдық
қызметтер жарғысына
14-ҚОСЫМША

Қарауылдың практикалық сабақтарына арналған қарауыл
қалашығының сұлбасы





  Гарнизондық және қарауылдық
қызметтер жарғысына
15-ҚОСЫМША

      (бекеттік ведомостың 1-беті, үлгі)

ШБ, КТО 2007 ж. 03.03. дейін кемшіліктер жойылсын

00000 ә/б командирі

полковник С. Қабатов

____________________________________________________________________

(анықталған кемшіліктерді жою жөніндегі әскери бөлім командирінің шешімі)

______________________________ ҚАРАУЫЛДЫҢ
№ ___ БЕКЕТТІК ВЕДОМОСЫ

      (ішкі, гарнизондық)

      20 ___ж. "___" ________________

      (жылы, күні, айы)

      Осы бетте мыналар жүргізілді:

      1. Қарауылдық үй-жайға, күзетілетін объектілерге жіберу туралы жазба, қарауыл бастығының және сақтау орнын ашуға рұқсат етілген адамның қолы.

      2. Қарауылды ауыстырғаны туралы ауысатын және жаңа қарауыл бастықтарының қолдары және бұл ретте анықталған кемшіліктер туралы жазба.

      08.35 07 ж. 01.03. № 00 рұқсатнама негізінде жауынгерлік машиналар паркі ашылды.

      Парк бойынша кезекші майор А. Бүркітбай

      Қарауыл бастығы капитан Т. Көбенов

      18.30 07 ж. 01.03. № 00 біржолғы куәлік негізінде полковник И.Н. Ванюнькин қарауылды тексеру үшін қарауыл үй-жайына жіберілді

      Қарауыл бастығы капитан Т. Көбенов

      Бөлімнің ІІ дәрежелі Богдан Хмельницкий орденді және оған орден лентасы бар Жауынгерлік Туы, күзетілетін объектілер, байланыс, дабылдама, жарық түсіру құралдары мен мүлік мыналарды қоспағанда, тізімдемеге сәйкес ақаусыз жай-күйде: № 2 бекеттегі өртке қарсы қалқан бөлшектенген.

      Тапсырған: капитан Т. Көбенов

      Қабылдаған: майор В. Солоненко

      Кемшіліктер жойылды

      00000 ә/б штаб бастығы

      подполковник С. Пальман

      __________________________________________________

      (кемшіліктерді жою туралы штаб бастығының жазбасы)

      (бекеттік ведомостың 2, 3-беттері, үлгі)

Қарауыл белсенділері іріктелді

және оларға нұсқаулар берілді

1-маб командирінің орынбасары

майор М. Тұрмұханов

Қарауыл жеке құрамы тағайындалды

және оларға нұсқаулар берілді

1-маб командирі

подполковник А. Антонов


      _____________________________________________________________________

      (қарауыл жеке құрамын іріктеу, тағайындау және өткізілген нұқсау берулер туралы жазба)

      БЕКЕТТЕР КЕСТЕСІ

      _______________________________________________ № ___ҚАРАУЫЛ

      (бөлімше, әскери бөлімнің шартты атауы)

      Қарауыл бастығы ______________________________________________

      (әскери атағы, тегі, аты, әкесінің аты)

      Қарауыл бастығының көмекшісі ____________________________________

      (әскери атағы, тегі, аты, әкесінің аты)

Бекеттер нөмірі

Таратушылардың нөмірі, әскери атағы, тегі, аты-жөні

Сақшылардың әскери атағы, тегі, аты-жөні

1-ші ауысым

2-ші ауысым

3-ші ауысым


      Қарауылдың көлік құралы ______________________________________

      (маркасы, нөмірі)

      Көлік құралының жүргізушісі ____________________________________

      (әскери атағы, тегі, аты-жөні)

      Шығарушылар: ____________________________________________________

      Қарауылдардың бекеттерге түсу уақыты:

      үш ауысыммен ___________________________________________________

      екі ауысыммен ___________________________________________________

      Бөлімше командирі___________________________________________

      (әскери атағы, қолы, тегі)

Қару мен оқ-дәрілер ақаусыз жай-күйде, қарауылдың жеке құрамына қауіпсіздік шаралары бойынша нұсқаулар берілді

00000 ә/б ЗАҚ қызметінің бастығы

майор А. Шилов

Қарауылдың жеке құрамы тексерілді, денсаулығына шағым жоқ.

00000 ә/б медицина қызметінің бастығы

м/қ майор Ә. Манабаев


      _____________________________________________________________________

      (қаруды, оқ-дәрілерді тексеру, қарауылдың жеке құрамына қауіпсіздік шаралары бойынша нұсқаулар беру және медициналық тексеру туралы жазбалар)

      Ескертпе: 1. Егер сақшылар 1 сағаттан кейін ауыстырылса, онда ауыстыру уақыты мен осы ауысымды кім қойғаны көрсетіледі.

      2. Ауысымның жеке құрамында қандай да бір өзгеріс болған жағдайда тиісті бағандарда жазба жасалады.

      3. Екінші бағанға қосымша: қарауыл бастығының ТКҚ жөніндегі көмекшісі (ТКҚ жөніндегі операторлар) қарауыл құрамына бөлінген кезде – олардың әскери атақтары, тегі мен аты-жөні, ал қарауылдық иттер бекеттері бар болған кезде – қарауыл бастығының ҚИК жөніндегі көмекшісінің (иттер жетекшілерінің) әскери атағы, тегі мен аты-жөні енгізіледі.

      __________________________________________________________________

      (бекеттік ведомостың 4-беті)

      Осы бетке мынадай жазбалар жазылды:

      1. Қарауылды тексеру нәтижелері мен күзетілетін объектілердің техникалық күзет құралдарында, қоршауларында, жарық түсіруде, байланысында анықталған кемшіліктер туралы және кемшіліктерді жою уақыты туралы.

      2. Объектілерді жабу (ашу) кезінде сақшыларды қою (алу) уақыты туралы.

      3. Қарауылдағы оқиғалар туралы.

      4. Сотталушылармен және сотталғандармен кездесу үшін рұқсатнама туралы.

      5. Бекеттерге қарауылдық иттерді шығару және бекеттерден оларды алу туралы.

      6. Қызметті өткеруді талдау және командирдің қызметке бағасы туралы.

      Ескертпе: 1. Бекеттік ведомостағы барлық жазбалар қателерсіз және түзетулерсіз жүргізіледі.

      2. Қарауыл қарсаңында ауысқандардың бекеттік ведомостарын әскери бөлімнің штаб бастығы бөлім командиріне қарауға және шешім қабылдауға ұсынады. Одан кейін оларда көрсетілген кемшіліктерді жою үшін қандай шара қолданылғаны көрсетіле отырып, ішкі (гарнизондық) қарауылдардың бекеттік ведомостарын әскери бөлімнің штаб бастығы екі тәуліктен кешіктірмей, гарнизонның штаб бастығына қайтарады.

      3. Қарауылдардың бекеттік ведомостары ағымдағы жылдан кейінгі бір жыл ішінде гарнизонның (әскери бөлімнің) штабында сақталады.

  Гарнизондық және қарауылдық
қызметтер жарғысына
16-ҚОСЫМША

Гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілердің атаулы тізімі

      Ескерту. 16-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Р/с №

Әскери атағы

Тегі, аты, әкесінің аты

Қандай камерада ұсталады

Гауптвахтаға қабылданған уақыты

Гауптвахтадан босатылған уақыты

Гауптвахта бастығының (әскери полиция органы бойынша кезекшінің) әскери қызметшіні босатқаны туралы қолы

1

2

3

4

5

6

7

1

қатардағы жауынгер

Морев Олег Иванович

жеке

2014 ж.

10.50.

31.12.



2

қатардағы жауынгер

Демченко Евгений Игоревич

жалпы

2014 ж.

11.20.

31.12.



3

қатардағы жауынгер

Данияров Әлім Ғабдолұлы

жалпы

2014 ж.

12.20.

31.12.



4

сержант

Жампозов Кайрат Тілеубердіұлы

сержанттар

2014 ж.

12.40.

31.12.




      Гауптвахта бастығы (әскери полиция органы бойынша кезекші)

      __________________________________________________________________

      (әскери атағы, қолы, тегі)

      Ескертпе: Гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерді қабылдау-тапсыру кезінде ауысатын кезекші ауысым бастығы тізімде гауптвахта бастығының (әскери полиция органы бойынша кезекшінің) қойылған қолынан төмен жазба жазады, мысалы: "2014 жылғы 29 қаңтарда 09.00-де осы тізім бойынша гауптвахтада ұсталатын 4 (төрт) әскери қызметшіні тапсырдым: кезекші ауысым бастығы, капитан (қолы) Р. Башқұлов". Жаңа кезекші ауысым бастығы гауптвахтада ұсталатын әскери қызметшілерді қабылдау туралы тиісті жазба жазады.

  Гарнизондық және қарауылдық
қызметтер жарғысына
17-ҚОСЫМША

Арнайы автомобиль

      Арнайы автомобиль жедел (патруль) топтың және иті бар кинологтың ұстауға шығуына, сондай-ақ ұсталған мен күзетуге қамалған (айдауылда болатын) адамдар болатын орынға дейін тасымалдау үшін арналған.

      Автомобиль түсті-графикалық бояу (көк түсті "әскери полиция" деген жазуы бар жолақ) мен тану жазбалары бар ақ түсті үш орынды тұтас металл фургон базасында дайындалады, сигналдық дауыс зорайтқыш қондырғымен және байланыс құралдарымен жабдықталады.

      Төбесі мен есіктері – стандартты. Отыратын орын саны:

      1) кабина – жүргізуші, 2 жолаушы;

      2) ілесіп жүрушілерге арналған бөлік – 3 адам;

      3) ұсталғандарға арналған бөлік – 4 адам.

      Кабина ілесіп жүрушілерге арналған бөліктен жылжымалы терезесі бар тұтас қоршаумен бөлінген.

      Ілесіп жүрушілерге арналған бөлікте:

      1) үш отыратын орын;

      2) жазуға арналған үстел;

      3) жылытқыш;

      4) екі жарық түсіргіші мен жарық-желдеткіш люгі бар төбе;

      5) жақтаулы есігінде терезе (желкөз);

      6) ілесіп жүрушілерге арналған бөлік жағындағы есігінде иттерге арналған бөлік;

      7) еденнің сырғанамайтын төсеме болады.

      Ұсталғандарға арналған бөлік екі бөлек камерадан тұрады, әрбір камерада екі ұсталған (25х40 мм профильді құбырлы дәнекерленген металл қаңқадан жасалған, қабырғалары, төбелері, есіктері қалыңдығы 1,5 мм металл табақтармен қапталған). Әрбір камерада:

      1) бір жақты ішкі құлпы мен қосымша бекітпесі бар ішкі торлы есік:

      2) металл торы бар қарайтын терезе;

      3) ұсталғандарды көзбен шолып қарауға арналған бөліктің алдыңғы жағындағы қабырғасында қоршауда металл торлы қарайтын терезе;

      4) ағашпен қапталған арқасы бар металл орындық;

      5) тормен қорғалған шам;

      6) төбеде тартып соратын желдеткіш болады.

  Гарнизондық және қарауылдық
қызметтер жарғысына
18-ҚОСЫМША

20___ жылы гауптвахтада ұсталатын адамдарды есепке алу кітабы

Р/с №

Тұтқынға қабылданған күні мен уақыты

Лауазымы, әскери атағы, тегі, аты, әкесінің аты

Әскери бөлімнің нөмірі

Кім ұстады

(тұтқындады, соттады)

Ұстау себебі

(тұтқынға алу, не үшін сотталды, қандай бап бойынша)

Қандай мерзімге және қандай камерада ұсталады

Қабылданған заттары, құжаттары мен ақшасы

Ұстау (тұтқындау, соттау) мерзімі қашан аяқталады

Әскери қызметшіні қабылдау кезінде уақытша медициналық қарап-тексеру, моншада жуыну және денесін қарап-тексеру туралы жазба (медицина қызметкерінің қолы)

Босатылғаны туралы жазба

Гауптвахтаға қабылдау кезінде заттарын, құжаттары мен ақшасын тапсырғаны туралы қолы

Тұтқындауды өтегені бойынша заттарын, құжаттары мен ақшасын алғаны туралы қолы

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13















      Ескертпе: Сотталғандар үшін "Кім ұстады" деген бағанда әскери қызметшіні қандай әскери сот соттағаны, тергеуші, анықтау органы, прокурор немесе сот тұтқындағандар және ұсталандар үшін қай тергеушінің, анықтау органының, прокуратураның немесе соттың күзетпен ұстау түріндегі жолын кесу шарасын қолданғаны немесе ұстауды жүргізгені туралы жазылады

  Гарнизондық және қарауылдық
қызметтер жарғысына
19-ҚОСЫМША

      (қолхаттың бет жағы)

Әскери қызметшіні (ұсталған, күдікті, айыпталушы, сотталған)
қабылдауға қолхат

      Ескерту. 19-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.





      Ескертпе: Қолхат үш данада ресімделеді. Бірінші данасы әскери қызметшіні гауптвахтаға жеткізген адамға, екіншісі жеткізілген әскери қызметшіге беріледі, үшінші данасын кезекші ауысым бастығы кезекшілікті қабылдау және тапсыру кітабымен бірге тапсырады.

  Гарнизондық және қарауылдық
қызметтер жарғысына
20-ҚОСЫМША

      Ескерту. 20-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 23.08.2023 № 306 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.


Әскери қызметшіні (ұсталған, күдікті, айыпталушы) босату туралы ЖАЗБА

Кезекші ауысым
бастығы___________________________________________
(әскери атағы, тегі, аты, әкесінің аты)
Тұтқында ұсталатын_______________________________________________
(әскери атағы, тегі, әкесінің аты)
Босатылсын_____________________________________________
(уақыты, күні, айы, жылы)
Негіздеме:________________________________________
Гаупвахта бастығы (әскери полиция органы бойынша кезекші)
_____________________________________________________
(әскери атағы, қолы, тегі)
20 жылы "___"_______________________________
(күні, айы, жылы)



      Рисунок 1

  Гарнизондық және қарауылдық
қызметтер жарғысына
21-ҚОСЫМША

БЕКЕТТЕГІ САҚШЫНЫҢ ҚАРУ ҰСТАУ КҮЙІ





Тұрып ату үшін дайындалу кезінде сақшыдағы автоматтың күйі

Қарубауды қолданумен тұрып ату үшін дайындалу кезінде сақшыдағы автоматтың күйі






Тұрып ату үшін дайындалу кезінде сақшыдағы карабиннің күйі

Жадағай -шатыр киген кезде сақшыдағы қарудың күйі


  Қазақстан Республикасы
Президентінің
2007 жылғы 5 шілдедегі
№ 364 Жарлығымен
БЕКІТІЛГЕН

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының
САПТЫҚ ЖАРҒЫСЫ

      Осы Жарғы қарусыз және қарумен саптық тәсілдер мен қозғалыстарды; бөлімшелер мен әскери бөлімдердің жаяу тәртіптегі және машиналардағы саптарын; әскери сәлемдесуді орындау, саптық байқау өткізу тәртібін; әскери бөлімнің Жауынгерлік Туының саптағы жағдайын, оны шығару мен әкету тәртібін; әскери қызметшілердің сапқа тұру алдындағы және саптағы міндеттерін және оларды саптық үйретуге қойылатын талаптарды, сондай-ақ әскери қызметшілердің ұрыс даласындағы қозғалысы мен қарсылас кенеттен шабуыл жасаған кездегі іс-әрекетінің тәсілдерін айқындайды.

      Жарғының күші Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының (бұдан әрі - Қарулы Күштер) әскери қызметшілеріне, сондай-ақ әскери жиындар өткізілген кезеңде оларға шақырылған әскери міндеттілерге, әскери киім нысанын киюге құқығы бар әскери қызметтен босатылған азаматтарға оны киген кезде қолданылады.

1-тарау. Жалпы ережелер

      1. Сап - әскери қызметшілердің, бөлімшелер мен бөлімдердің жаяу тәртіпте және машиналарда олардың бірлесіп іс-қимыл жасауы үшін Жарғымен белгіленген орналасуы.

      2. Қатар - әскери қызметшілердің бір сызық бойына бірі екіншісінің қасына белгіленген аралықтарда орналасатын сабы.

      Машиналар сызығы - машиналардың бір сызық бойына бірі екіншісінің қасына белгіленген аралықтарда орналасатын сабы.

      3. Қаптал - саптың оң (сол) жақ шеті. Бұрылған кезде сап қапталдарының атаулары өзгермейді.

      4. Маңдайшеп - саптың әскери қызметшілер тіке қарап тұрған жағы (машиналардың - алдыңғы бөлігі).

      5. Саптың тыл жағы - маңдайшепке қарама-қарсы жағы.

      6. Аралық - маңдайшеп бойынша әскери қызметшілер (машиналар), бөлімшелер мен бөлімдер арасындағы қашықтық.

      7. Арақашықтық - әскери қызметшілер (машиналар), бөлімшелер мен бөлімдер арасындағы түпкі жаққа қарай қашықтық.

      8. Саптың ені - қапталдар арасындағы қашықтық.

      9. Сап тереңдігі - бірінші қатардан (алдында тұрған әскери қызметшіден) соңғы қатарға (артқы жақта тұрған әскери қызметшіге) дейінгі, ал машиналардағы іс-қимыл кезінде - машиналардың бірінші сызығынан (алдында тұрған машинадан) машиналардың соңғы сызығына (артқы жақта тұрған машинаға) дейінгі қашықтық.

      10. Екі қатарлы сап - бір қатардағы әскери қызметшілер бір адым арақашықтықта (қолын созып, алдында тұрған әскери қызметшінің иығына алақанын салып) басқа қатардағы әскери қызметшілердің ту сыртына қарай орналастырылған сап. Қатарлар бірінші және екінші деп аталады. Сап бұрылған кезде қатардың атауы өзгермейді.

      Қатар - екі қатарлы сапта біреуі екіншісінің ту сыртында тұрған екі әскери қызметші. Егер бірінші қатардағы әскери қызметшінің ту сыртында екінші қатардағы әскери қызметші тұрмаса, онда ондай қатар толық емес деп аталады; соңғы қатар үнемі толық болуы тиіс.

      Екі қатарлы сап артқа бұрылған кезде толық емес қатардағы әскери қызметші алдында тұрған қатарға ауысады.

      Төрт және одан аз әскери қызметшілер үнемі бір қатарға сапқа тұрғызылады.

      11. Бір қатарлы (қатар) және екі қатарлы сап жинақталған немесе жазылған болуы мүмкін.

      Жинақталған сапта әскери қызметшілер қатарларда маңдайшеп бойынша бір-бірінен шынтақтары арасында алақанның еніне тең аралықтарда орналасады.

      Жазылған саптағы әскери қызметшілер қатарларда маңдайшеп бойынша бір-бірінен бір адымда немесе командир көрсеткен аралықтарда орналасады.

      12. Лек - әскери қызметшілердің бір-бірінің ту сыртында, ал бөлімшелер (машиналар) - бір-бірінің артында Жарғымен немесе командирмен белгіленген арақашықтықта орналасатын сабы.

      Лектер бір, екі, үш, төрт және одан да көп болуы мүмкін.

      Лектер бөлімшелер мен бөлімдерді өрістетілген немесе жорықтық сапқа тұрғызу үшін қолданылады.

      Төрт және одан аз әскери қызметшілер лекке бір-бірден тұрғызылады.

      13. Өрістетілген сап - бөлімшенің маңдайшеп бойынша бір қатарлы немесе екі қатарлы сапта (машиналар сызығына) немесе лектер сызығына Жарғымен немесе командирмен белгіленген аралықтарда бір сызық бойына тұрғызылатын сабы. Өрістетілген сап тексерулер, санаулар, байқаулар, парадтар өткізу үшін, сондай-ақ басқа да қажетті жағдайларда қолданылады.

      14. Жорықтық сап - бөлімшенің лекке сапқа тұрғызылған немесе бөлімшелер Жарғымен немесе командирмен белгіленген арақашықтықтарда бірінен кейін бірі сапқа тұрғызылатын сабы.

      Жорықтық сап бөлімшелер шеру жасаған кездегі қозғалыс, салтанатты шерумен, әндетіп өту үшін, сондай-ақ басқа да қажетті жағдайларда қолданылады.

      15. Бағыттаушы - көрсетілген бағытта бірінші жүріп келе жатқан әскери қызметші (бөлімше, машина). Бағыттаушы бойынша қалған әскери қызметшілер (бөлімшелер, машиналар) өз қозғалысын реттейді.

      Тұйықтаушы - лекте соңғы келе жатқан әскери қызметші (бөлімше, машина).

      1. Саптарды басқару

      16. Сапты басқару (машинада) командалармен жүзеге асырылады, оны командир дауыстап, белгілермен және жеке өзі көрсете отырып, сондай-ақ техникалық байланыс құралдары арқылы беруі мүмкін.

      Командалар лек бойынша бөлімшелер командирлері (машиналар жетекшілері) және тағайындалған қадағалаушылар арқылы берілуі мүмкін.

      Сапта аға командир, оған команда беруге ыңғайлы жерде болады. Қалған командирлер Жарғымен немесе аға командирмен белгіленген орындарда бола отырып, командаларды береді.

      Рота және одан жоғары бөлімшелер командирлеріне батальон мен бригаданың (полктің) жорықтық сабында командалар беру және олардың орындалуын тексеру үшін саптан шығуға рұқсат етіледі.

      17. Команда алдын ала берілетін және орындалатын болып бөлінеді; командалар тек орындалатын болуы мүмкін.

      Алдын ала берілетін команда әскери қызметшілердің назарын күшейту және орындалатын команданы орындауға дайындалу үшін сапта тұрғандар командирдің олардан қандай іс-қимылдарды талап етіп тұрғанын түсіну үшін нық, дауыстап және созылмалы беріледі.

      Орындалатын команда (Жарғыда ірі әріптермен басылған) үзілістен кейін, дауыстап, буындалып және нық беріледі. Орындалатын команда бойынша оны шұғыл және нақты орындау жүргізіледі.

      Бөлімшенің немесе жекелеген әскери қызметшінің назарын аудару мақсатында қажет болған кезде алдын ала берілетін командада бөлімшенің атауы немесе әскери қызметшінің атағы мен тегі аталады.

      Мысалы: "Взвод (3-ші взвод) - ТОҚТА". "Қатардағы жауынгер Әлімов, Артқа - БҰРЫЛ".

      Командир (бастық) бөлімшеге назар аударған кезде және алдын ала берілетін команда бойынша саптағы орнында тұрған әскери қызметшілер саптық қалыпты қабылдайды, ал қозғалыста саптық адымға көшеді. Бастық саптан тыс әскери қызметшіге назар аударған кезде ол бастыққа қарай бұрылады және саптық қалыпты қабылдайды.

      Егер бастық сапта тұрған әскери қызметшінің әскери атағы мен тегі бойынша назар аударса, ол: "МЕН" деп жауап береді, ал тек әскери атағы бойынша назар аударса, әскери қызметші өз лауазымын, атағы мен тегін атап жауап береді. Бұл ретте қарудың күйі өзгермейді және қол бас киімге апарылмайды.

      Алдын ала берілетін командада қарумен тәсілдерді орындаған кезде қажет болған кезде қарудың атауы аталады.

      Мысалы: "Автоматтарды - кеуде-ГЕ".

      Командалар берген кезде дауыс саптың еніне және тереңдігіне сәйкес келуі тиіс, ал баяндау анық, дауысты күрт көтерместен айтылады.

      18. Сапты басқару үшін белгілер және машинаны басқару үшін белгілер 1 және 2-қосымшаларда көрсетілген.

      Қажет болған кезде командир сапты басқару үшін қосымша белгілерді тағайындайды.

      19. Барлық бөлімшелерге қатысты командаларды бөлімшелердің барлық командирлері мен машиналардың командирлері (жетекшілері) қабылдайды және дереу орындайды.

      Командаларды белгімен берген кезде алдын ала "НАЗАР САЛ" белгісі беріледі, ал егер команда бөлімшелердің біреуіне ғана қатысты болса, онда сол бөлімшенің нөмірін көрсететін белгі беріледі. Бөлімшелердің нөмірлерін белгілеу үшін белгілерді бөлім (бөлімше) командирі белгілейді.

      Белгімен команданы қабылдауға әзірлік, сондай-ақ "НАЗАР САЛ" белгісімен белгіленеді.

      Белгіні қабылдау оны қайталаумен расталады.

      20. Тәсілді болдырмау немесе тоқтату үшін "ТОҚТАТ" командасы беріледі. Осы команда бойынша тәсілді орындауға дейін болған қалып қабылданады.

      21. Үйрету кезінде Жарғыда көрсетілген саптық тәсілдер мен қозғалыстарды бөлінулер бойынша, сондай-ақ дайындық жаттығуларының көмегімен орындауға жол беріледі.

      Мысалы: "Автоматты кеудеге, бөліну бойынша: жаса - БІР, жаса - ЕКІ, жаса - ҮШ". "Оңға, бөліну бойынша: жаса - БІР, жаса - ЕКІ".

      22. Құрама командаларды құрған кезде бөлімшелерге олардың саптық есебі жүргізіледі. Есеп жүргізу үшін әскери қызметшілер бір қатарлы немесе екі қатарлы сапқа тұрғызылады және осы Жарғының 88-тармағында көрсетілгендей жалпы нөмірлеу бойынша санасады. Осыдан кейін команданың санына байланысты роталарға, взводтар мен бөлімшелерге біртіндеп есеп жүргізіледі және осы бөлімшелердің командирлері тағайындалады.

      Парадтарға қатысу үшін, сондай-ақ басқа да жағдайларда командирдің бұйрығы бойынша бөлімше үш, төрт және одан да көп болып жалпы лекке сапқа тұрғызылуы мүмкін. Бұл ретте сапқа тұрғызу, әдетте, ранжир (бойы) бойынша жүргізіледі.

      23. Бөлімшелерді сапқа тұрғызу "САПҚА ТҰР" командасы бойынша жүргізіледі, оның алдында сапқа тұрғызу тәртібі көрсетіледі.

      Мысалы: "Бөлімше, бір қатарға - САПҚА ТҰР".

      Осы команда бойынша әскери қызметші саптағы өз орнына жедел тұруы, белгіленген аралық пен арақашықтықты сақтауы, саптық қалыпты қабылдауы тиіс.

      24. Қарулы Күштер түрінің, тектері мен арнайы әскерлерінің бөлімшелері үшін командалар берген кезде "бөлімше", "взвод", "рота", "батальон" және "бригада" ("полк") атауларының орнына Қарулы Күштер түрінде, тектері мен арнайы әскерлерінде қабылданған бөлімшелер мен бөлімдердің атаулары көрсетіледі.

      25. Осы Жарғыда көрсетілмеген бөлімдер мен бөлімшелер, олардың ұйымдық-штаттық құрылымы ескеріле отырып, оның ережелері басшылыққа алынады.

      2. Командирлер мен әскери қызметшілердің сапқа тұру алдындағы және саптағы міндеттері

      26. Командир мыналарға міндетті:

      сапқа тұрғызу орнын, уақытын, тәртібін, киім нысаны мен жабдықтарды, сондай-ақ қандай қару-жарақ пен әскери техника болуын көрсетуге; қажет болған кезде қадағалаушыны тағайындауға;

      сапта өз бөлімшесі (бөлімі) бағыныстыларының, қару-жарақтың, әскери және басқа да техниканың, оқ-дәрілердің, жеке қорғану құралдары мен шанецтік аспаптардың болуын тексеруге және білуге;

      бағыныстылардың сыртқы пішінін, сондай-ақ жабдықтардың болуын және оның дәл келуін тексеруге;

      сап тәртібін сақтауға және бөлімшелердің командаларды, ал әскери қызметшілердің саптағы өз міндеттерін нақты орындауын талап етуге;

      жаяу жүру сабындағы орнында командалар берген кезде саптық қалыпты қабылдауға;

      жеке құрамды тасымалдау үшін жабдықтың болуын және ақаусыздығын, тасымалданатын (тіркелетін) материалдық бөлік бекітілуінің және мүлік салынуының дұрыстығын тексеруге, бөлімшелерді қару-жарақпен және әскери және басқа да техникамен сапқа тұрғызған кезде оларға сыртқы шолу жасауға;

      рота және одан жоғары командирлерде - өзімен бірге саптық жазбаның болуына (3-қосымша);

      жеке құрамға қауіпсіздік талаптарын ескертуге;

      қозғалыста белгіленген арақашықтықты, жылдамдық пен қозғалыс ережелерін сақтауға.

      27. Әскери қызметші мыналарға міндетті:

      өз қаруының, оған бекітіліп берілген қару-жарақтың, әскери және басқа да техниканың, оқ-дәрілердің, жеке қорғану құралдарының, шанецтік аспаптардың, киім-кешек пен жабдықтың ақаусыздығын тексеруге;

      киім-кешекті ұқыпты реттеуге, жабдықты дұрыс киюге және келтіруге, жанында тұрған әскери қызметшілерге байқалған кемшіліктерді жоюға көмектесуге;

      саптағы өз орнын білуге, оған жылдам, әбігерсіз тұруға; қозғалыста түзулікті, белгіленген аралық пен арақашықтықты сақтауға; қауіпсіздік талаптарын сақтауға; рұқсатсыз саптан (машинадан) шықпауға;

      сапта рұқсатсыз сөйлеспеуге;

      өз командирінің командаларын мұқият тыңдауға, басқаларға бөгет жасамай, оларды жылдам және нақты орындауға;

      командаларды бұрмаламай, дауыстап және анық жеткізуге.

2-тарау. Саптық тәсілдер және қарумен және қарусыз қозғалыс жасау

      1. Саптық тәсілдер және қарусыз қозғалыс жасау

      Саптық қалып

      28. Саптық қалып (1-сурет) "САПҚА ТҰР" командасы бойынша қабылданады. Осы команда бойынша жылдам сапқа тұрып, қалыпты жағдайда тік тұру керек, өкшелерді қосып, аяқтың ұшын маңдайшеп сызығы бойынша, оларды табан еніне қойып түзеу керек; тізені жазу, бірақ тым қатайтпау керек; кеудені шамалы көтеріп, ал денені біршама алға ұстау керек; ішті тарту керек; иықтарды артқа жазу керек; саусақтарды жартылай бүгіп, алақандарды ішке қаратып, екі жанына тиетіндей етіп қолдарды төмен түсіру керек; басты жоғары және тік, иекті алға шығармай ұстау керек; өзінің алдына қарап тұру керек; шұғыл іс-қимылға даяр болу керек.

      Орнында "ТІК ТҰР" командасы бойынша саптық қалыпты жылдам қабылдау және қозғалмау керек.

      Саптық қалып орнында командасыз да қабылданады: Қазақстан Республикасының Мемлекеттік әнұраны орындалған уақытта, командир (бастық) назар аударған, бұйрық берген және алған, баяндаған, әскери сәлемдесуді орындаған кезде, сондай-ақ командаларды берген кезде.

      Қазақстан Республикасының Мемлекеттік әнұраны орындалған уақытта взвод командирі және одан жоғары бөлімшелер командирлері қолдарын бас киіміне апарады.

      29. "ЕРКІН ТҰР" командасы бойынша еркін тұрып, оң немесе сол тізені бос ұстау, бірақ орнынан кетпеу, назарды әлсіретпеу және сөйлеспеу керек.

      "РЕТТЕЛ" командасы бойынша саптағы өз орнын тастамай, қаруды, киім-кешек пен жабдықты түзеу керек; қажет болған кезде рұқсат алу үшін саптан шығып тікелей бастыққа өтініш жасау керек.

      "РЕТТЕЛ" командасы алдында "ЕРКІН ТҰР" командасы беріледі.

      30. Бас киімді шешу үшін "Бас киімді - ШЕШ", ал кию үшін -"Бас киімді - КИ" деген команда беріледі.

      Шешілген бас киім кокардасы алға қаратылып, сол қолдың шынтағы бүгілген күйде ұсталады (2-сурет).

      Қарусыз немесе қарумен "арқаға" күйінде бас киім оң қолмен, ал қарумен "қарубауға", "кеудеге" және "аяққа" күйлерінде сол қолмен шешіледі және киіледі. Карабинмен "иыққа" күйінде бас киімді шешкен кезде карабин алдын ала "аяққа" күйіне түсіріледі.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      Орнында бұрылулар

      31. Орнында бұрылулар: "Оң-ҒА", "Жарты айналым оң-ҒА", "Сол-ҒА", "Жарты айналым сол-ҒА", "Артқа БҰРЫЛ" командалары бойынша орындалады.

      Артқа, солға, жарты айналым солға бұрылулар сол қол жаққа қарай сол өкшемен және оң аяқтың ұшымен; оңға, жарты айналым оңға бұрылулар - оң қол жаққа қарай оң өкшемен және сол аяқтың ұшымен жасалады.

      Бұрылулар екі тәсілмен орындалады:

      бірінші тәсіл - дененің дұрыс қалпын сақтай отырып және тізелерді бүкпей бұрылу керек, дененің салмағын салмақ түсетін аяққа түсіру керек;

      екінші тәсіл - қысқа жолмен екінші аяқты қою керек.

      Қозғалыс

      32. Қозғалыс адыммен немесе жүгірумен жасалады.

      Адыммен қозғалыс жасау минутына 95-105 адым қарқынымен жүзеге асырылады. Адымның ұзындығы – 60-70 см.

      Сапта жүгіре қозғалыс жасау минутына 165-180 адым қарқынымен жүзеге асырылады. Адымның ұзындығы - 85-90 см.

      Адым саптық және жорықтық болады.

      Саптық адым бөлімшелер салтанатты шерумен өткен, олар қозғалыста әскери сәлемдесуді орындаған, командир (бастық) бөлімшеге назар аударған, әскери қызметші командирге (бастыққа) жақындаған және одан алыстаған, әскери қызметші саптан шыққан және сапқа қайтып тұрған кезде, сондай-ақ саптық даярлық бойынша сабақтарда қолданылады.

      Жорықтық адым барлық қалған жағдайларда қолданылады.

      Ескерту. 32-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 02.02.2016 № 187 Жарлығымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      33. Саптық адыммен қозғалыс жасау "Саптық адыммен - БАС" командасы бойынша басталады.

      Жорықтық адыммен қозғалыс "Адым - БАС" командасы бойынша басталады, осы команда бойынша әскери қызметшілер үш саптық адым жасайды, одан кейін жорықтық адымға көшеді.

      Алдын ала берілетін команда бойынша дене біршама алға ұсталады, орнықтылықты сақтай отырып, оның салмағын көбіне оң аяққа ауыстыру керек; орындалатын команда бойынша қозғалыс сол аяқтан толық адыммен басталады.

      Саптық адыммен қозғалыс жасау кезінде аяқтың ұшын анағұрлым еркін, созбай, аяқты жерден 10-15 см биіктікке алға көтеру және табанды нық басу керек.

      Иықтан бастап қолдарымен дененің айналасында қозғалыс жасау керек: алға қарай – оларды белдік тоғасынан жоғары алақанның енінде және денеден алақан аралығына көтерілетіндей, ал шынтақ қол білегінің деңгейінде болатындай етіп еркін, шынтақтан бүгу; артқа қарай – иық буынында 25-30о бұрышқа қатайтпай еркін жазу керек (бел ортасынан 15-20 см). Қолдардың саусақтары жартылай бүгіліп (3-сурет), басты тік ұстап, өзінің алдына қарау керек.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      Жорықтық адыммен қозғалыс жасау кезінде аяқтың ұшын созбай, еркін қозғау және оны жерге кәдімгі жүріс кезінде сияқты қою керек; дененің айналасында қолмен еркін қозғалыс жасау керек.

      Жорықтық адыммен қозғалыс жасаған уақытта командир (бастық) бөлімшеге назар аударған кезде, сондай-ақ "ТІК ЖҮР" командасы бойынша саптық адымға ауысу керек. Саптық адыммен қозғалыс жасау кезінде "ЕРКІН ЖҮР" командасы бойынша жорықтық адыммен жүру керек.

      Ескерту. 33-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 02.02.2016 № 187 Жарлығымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      34. Жүгіре қозғалыс жасау "Жүгіре - БАС" командасы бойынша басталады.

      Алдын ала берілетін команда бойынша орнынан қозғалыс жасаған кезде денені алға ұстап, шынтақты біршама артқа жіберіп қолды жартылай бүгу керек; орындалатын команда бойынша жүгіруді сол аяқтан бастау керек, жүгіру жылдамдығы бойынша қолмен артқа және алға еркін қозғалыс жасау керек.

      Қозғалыста адым жасаудан жүгіруге ауысу үшін алдын ала берілетін команда бойынша шынтақты біршама артқа жібере отырып, қолды жартылай бүгу керек. Орындалатын команда сол аяқты жерге қоюмен бір уақытта беріледі. Осы команда бойынша оң аяқпен бір адым жасау және жүгіре қозғалысты сол аяқтан бастау керек.

      Жүгіруден адымға ауысу үшін "Адым - БАС" командасы беріледі. Орындалатын команда оң аяқты жерге қоюмен бір уақытта беріледі. Осы команда бойынша жүгірумен тағы да екі адым жасау және адыммен қозғалысты сол аяқтан бастау керек.

      35. Орнында тұрып адым жасау "Орныңда адым - БАС" (қозғалыста - "Орныңда") командасы бойынша жасалады.

      Осы команда бойынша адым аяқты көтерумен және түсірумен жасалады, бұл ретте аяқты жерден 10-15 см көтеру және оны ұшынан бастап табанды толық басу керек; қолмен адым ырғағына сәйкес қозғалыс жасау керек (4-сурет). Сол аяқты жерге қоюмен бір уақытта берілетін "ТУРА" командасы бойынша оң аяқпен орнында тағы бір адым жасау және қозғалысты сол аяқтан толық адыммен бастау керек. Бұл ретте алғашқы үш адым саптық болуы керек.

      Ескерту. 35-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 02.02.2016 № 187 Жарлығымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      36. Қозғалысты тоқтату үшін "ТОҚТА" командасы беріледі, мысалы: "Қатардағы жауынгер Әлімов - Тоқта".

      Оң немесе сол аяқты жерге қоюмен бір уақытта берілетін орындалатын команда бойынша тағы бір адым жасау және аяқты жерге қоя отырып, саптық қалыпты қабылдау керек.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      37. Қозғалыс жылдамдығын өзгерту үшін мынадай командалар беріледі: "КЕҢ АДЫМ", "ҚЫСҚА АДЫМ", "ЖИІ АДЫМ", "СИРЕК АДЫМ", "ЖАРТЫ АДЫМ", "ТОЛЫҚ АДЫМ".

      38. Жеке әскери қызметшілердің орнын жанына бірнеше адымға ауыстыру үшін команда беріледі, мысалы: "Қатардағы жауынгер Әлімбеков. Екі адым оңға (солға), адым - БАС".

      Осы команда бойынша әр адымнан кейін аяқты жерге қоя отырып, онға (солға) екі адым жасау керек.

      Бірнеше адымға алға немесе артқа ауыстыру үшін команда беріледі, мысалы: "Екі адым алға (артқа), адым - БАС".

      Осы команда бойынша екі адым алға (артқа) жасау және аяқты жерге қою керек.

      Оңға, солға және артқа ауыстырған кезде қолмен қозғалыс жасалмайды.

      Қозғалыста бұрылулар

      39. Қозғалыста бұрылулар мынадай командалар бойынша орындалады: "Оң-ҒА", "Сол-ҒА", "Артқа бұрыла - БАС".

      Оңға (солға) бұрылу үшін орындалатын команда оң (сол) аяқты жерге қоюмен бір уақытта беріледі. Осы команда бойынша сол (оң) аяқпен бір адым жасап, сол (оң) аяқтың ұшымен бұрылу керек, бұрылумен бір уақытта оң (сол) аяқты алға созу және қозғалысты жаңа бағытта жалғастыру керек.

      Артқа бұрылу үшін орындалатын команда оң аяқты жерге қоюмен бір уақытта беріледі, осы команда бойынша сол аяқпен тағы бір адым жасап, оң аяқты алға қарай жарты адым шығару және біршама солға, сол қол жаққа қарай екі аяқтың ұшымен шұғыл бұрыла отырып, қозғалысты сол аяқпен кері бағытта жалғастыру керек.

      Бұрылулар кезінде қолмен қозғалыс адым ырғағымен жасалады.

      Жүгіре қозғалыс жасау кезінде оңға және солға бұрылулар адыммен қозғалыс жасау кезіндегі командалар бойынша жүгіру ырғағында екі деп санағанда бір орында бұрылумен орындалады. Жүгіру кезінде артқа бұрылу бір орында жүгіру ырғағымен төрт деп санағанда сол қол жаққа қарай жасалады.

      2. Саптық тәсілдер және қарумен қозғалыс

      Қарумен саптық қалып

      40. Қарумен саптық қалып қарусыз сияқты, бұл ретте "қарубауға" күйіндегі қарудың ұңғы жағын жоғары қаратып, шынтақты денеге қатты қысып - білекті тік күйде, ал жиналмалы дүмі бар автоматты - ұңғы жағын төмен қаратып ұстау керек (5-сурет - 1), 2), 4).

      "Кеудеге" күйіндегі автоматпен саптық қалыпты қабылдау кезінде автоматты оң қолмен дүмнің сабынан (ұңғы қорабынан) ұстап, сол қолды төмен түсіру керек.

      Қол оқшашарын оң аяқтың жанында ұстап, оның дүмтабаны жерде тұратындай етіп, оң қолын еркін түсіріп, аяғының жанында ұстау керек (5-сурет).

      Карабинді қол оқшашары сияқты аяқтың жанында ұстау керек, бұл ретте еркін түсірілген оң қолмен ұңғыны орап газ түтігінен ұстау керек (5-сурет).

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      Орнында қарумен тәсілдерді орындау

      41. Автомат "қарубауға" күйінен "кеудеге" күйіне "Автоматты кеуде-ГЕ" командасы бойынша үш тәсілмен алынады:

      бірінші тәсіл - қарубау бойынша оң қолды біршама жоғары көтеріп, автоматты сол қолмен сағағы мен ұңғы бастырмасынан ұстап, иықтан алу керек, оқжатарын сол жаққа қаратып, ұңғының ұшын иек деңгейінде, өзінің алдында тік ұстау керек (6-сурет);

      екінші тәсіл - қарубауды оң қолмен оңға қарай жіберу керек және оны алақанмен саусақтарды жартылай бүгілген және өзіне қарап тұратындай етіп ұстау керек; онымен бір уақытта оң қолдың шынтағын қарубаудың ішіне кіргізу керек (6-сурет);

      үшінші тәсіл - қарубауды бастан асыра тастау керек; автоматты оң қолмен дүмінің сабынан ұстап, ал сол қолды жылдам төмен түсіру керек (6-сурет).

      Жиналмалы дүмі бар автомат "қарубауға" күйінен "кеудеге" күйіне дәл сол команда бойынша екі тәсілмен алынады:

      бірінші тәсіл - оң қолдың шынтағын қарубаудан шығармай, автоматты иықтан оң қолмен алу керек және автоматты сол қолмен сағағы мен ұңғы бастырмасынан ұстап, оны өзінің алдында оқжатарын төмен, ұңғы жағын солға қаратып ұстау керек (6-сурет);

      екінші тәсіл - қарубауды оң қолмен бастан асыра сол жақ иыққа тастап, онымен автоматты қарубау жанындағы ұңғы қорабынан ұстау керек, ал сол қолды жылдам төмен түсіру керек (6-сурет).

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      42. Автомат "кеудеге" күйінен "қарубауға" күйіне "Қарубау-ҒА" командасы бойынша үш тәсілмен алынады:

      бірінші тәсіл - автоматты сол қолмен сағағы мен ұңғы бастырмасының төменгі жағынан ұстау керек және онымен бір уақытта оны біршама алға жоғары қарай көтере отырып, оң қолды қарубаудың ішінен шығарып, оны дүмінің сабынан ұстау және автоматты 7-суретте көрсетілгендей етіп ұстау керек;

      екінші тәсіл - автоматты жоғары көтере отырып, қарубауды бастан асыра тастау керек және автоматты оқжатарын солға қаратып, ұңғы ұшын иек деңгейінде өзінің алдында тік ұстау керек (7-сурет);

      үшінші тәсіл - оң қолмен қарубаудың жоғарғы жағынан ұстау және автоматты "қарубауға" күйіне оң жақ иыққа асыра тастау, ал сол қолды жылдам төмен түсіру керек (5-сурет).

      Жиналмалы дүмі бар автомат "кеудеге" күйінен "қарубауға" күйіне сол команда бойынша үш тәсілмен алынады:

      бірінші тәсіл - автоматты сол қолмен жоғарғы жағынан ұңғысы мен газ түтігінен ұстау және автоматты біршама жоғары көтере отырып, оң қолдың шынтағын қарубаудың ішінен шығару керек, оң қолмен алақанды төмен қаратып, қарубауды ұңғы қорабы жағынан алу керек (7-сурет);

      екінші тәсіл - автоматтың ұңғы қорабын жоғары қарата бұрып, қарубауды бастан асыра тастау керек және автоматты оқжатарын оңға қаратып ұстау керек (7-сурет);

      үшінші тәсіл - автоматты "қарубауға" күйіне оң жақ иыққа асыра тастау керек, ал сол қолды жылдам төмен түсіру керек (5-сурет).

      43. Карабин (қол оқшашары) "аяққа" күйінен "қарубауға" күйіне "Қарубау-ҒА" командасы бойынша үш тәсілмен алынады:

      бірінші тәсіл - оң қолмен карабинді (қол оқшашарын) оны денеден алшақтатпай, шамалы көтеру, оқжатарын (қол оқшашары - пистолет тұтқасын) солға қарай бұру керек; сол қолмен карабинді оқжатарынан (қол оқшашары - сағағынан) алу және оның ұңғы ұшын көз деңгейінде ұстау керек; оң қолдың шынтағын қысу керек (8-сурет - 1), 2);

      екінші тәсіл - оң қолмен қарубауды алу және оны солға қарай тарту керек (8-сурет);

      үшінші тәсіл - карабинді (қол оқшашарын) иыққа жылдам асырып тастау керек; сол қолды төмен түсіру керек; оң қолды білек көлденең күйде болатындай етіп, қарубау бойымен төмен түсіру керек; карабинді (қол оқшашарын) шынтақпен ақырын қысу керек (8-сурет - 4), 5).

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      44. Карабин (қол оқшашары) "қарубауға" күйінен "аяққа" күйіне "Аяқ-ҚА" командасы бойынша екі тәсілмен алынады:

      бірінші тәсіл - оң қолды қарубау бойымен біршама жоғары көтере отырып, карабинді (қол оқшашарын) иықтан алу керек және оны сол қолмен сағатынан ұстап, карабинді (қол оқшашарын) оң қолмен ұңғы бастырмасының жоғарғы бөлігінен оқжатарын (қол оқшашары - пистолет тұтқасын) солға қарай, ұңғы ұшын көз деңгейіне келтіріп алу керек (8-сурет - 1), 2);

      екінші тәсіл - сол қолды жылдам төмен түсіру, ал оң қолмен карабинді (қол оқшашарын) жерге аяқ жанына жайлап қою керек (5-сурет - 3), 5).

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      45. Карабин "аяққа" күйінен "иыққа" күйіне тек салынған сүңгімен "Иық-ҚА" командасы бойынша екі тәсілмен алынады:

      бірінші тәсіл - оң қолмен карабинді көтере және бекітпесін алға қарай бұра отырып, оны дененің жанына сол жақ бүйірге тік ауыстыру керек және онымен бір уақытта оң қолдың алақанымен сағақ пен ұңғы бастырмасының жоғарғы жағынан ұстау керек, онымен бір уақытта сол қолдың алақанын біршама алға жіберу және карабинді дүмімен сол қолдың алақанында дүмтабаны жататындай, бас бармақ алдында тұратындай, ал қалған саусақтар дүмнің сол жағын қысып тұратындай етіп қою керек; карабинді сол жақ иыққа қарама-қарсы қолды созып тік, дүмін сол аяққа тигізе отырып ұстау керек; оң қолдың шынтағы - иық деңгейінде (9-сурет);

      екінші тәсіл - оң қолды жылдам төмен түсіру керек, онымен бір уақытта сол қолмен карабинді, ол ағытқыш доғасымен иық оймасында жататындай етіп көтеру керек және оны жантайтпай ұстап тұру керек; сол қолдың білегін шынтақтан біршама төмен ұстау, дүмді белге, ал қарубауды бүйірге қысып ұстау керек (9-сурет - 2), 3).

      46. Карабин "иыққа" күйінен "аяққа" күйіне "Аяқ-ҚА" командасы бойынша үш тәсілмен алынады:

      бірінші тәсіл - сол қолды жылдам төмен түсіріп, онымен бір уақытта карабинді оң қолмен сағағы мен ұңғы бастырмасының жоғарғы жағынан ұстау керек және оны 9-1) суретте көрсетілген күйге қою керек;

      екінші тәсіл - карабинді оң қолмен оның бекітпесін өзіне қаратып, оң аяққа қарай төмен ауыстыру керек; карабинді сол қолмен сүңгі түтігінен ұстап тұрып, оны оң аяқтың екі жаны бойымен дүмі табан жанына тиетіндей етіп ұстап тұру керек;

      үшінші тәсіл - сол қолды жылдам төмен түсіріп, ал оң қолмен карабинді жайлап жерге қою керек.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      47. Қарубауды ұзарту (қысқарту) қажет болған кезде "Қарубауды - ҰЗАРТ (ҚЫСҚАРТ)" командасы беріледі.

      "Қарубауды" командасы бойынша автоматтар мен қол гранатаатқыштарды оң қолға алып, карабиндер мен оқшашарларды аяқ жанына қою керек; жиналатын дүмі бар автоматтың дүмін жазу керек, ол үшін оң қолды қарубау бойымен біршама жоғары көтеріп, автоматты иықтан алу және оны сол қолмен сағағы мен ұңғы бастырмасынан ұстап, өзінің алдында оқжатарын төмен қаратып, иек деңгейінде көлденең ұстау керек. Автоматты сол қолмен ұстай отырып, оң қолмен ілмегін босату және дүмін жазу керек. Автоматты оң қолмен сағағы мен ұңғы бастырмасынан ұстау керек. "ҰЗАРТ (ҚЫСҚАРТ)" командасы бойынша оңға қарай жартылай айналым жасап, онымен бір уақытта сол аяқпен солға қарай бір адым жасау керек және алға еңкейе отырып, қаруды дүмімен сол аяқ табанының ішкі жағына тіреп, ал ұңғысын оң шынтақтың ішкі буынына қою керек; тізені бүкпеу керек; оң қолмен қарубаудың тоғасын ұстап тұрып, сол қолмен қарубауды қысқарту (ұзарту) және өздігінен саптық қалыпты қабылдау керек.

      48. Қару "қарубауға" күйінен "арқаға" күйіне "Қаруды арқа-ҒА" командасы бойынша екі тәсілмен алынады (осы команда алдында "қарубауды ұзарт" командасын орындау керек):

      бірінші тәсіл - қарубауды сол қолмен оң иықтан біршама төмен ұстау керек, ал онымен бір уақытта оң қолмен дүмінен (жиналмалы дүмі бар автомат пен қол гранатаатқышты - ұңғысынан төменгі бекітпеден) ұстау керек;

      екінші тәсіл - қаруды оң қолмен біршама көтеру, ал сол қолмен қарубауды бастан асыра сол иыққа тастау керек; қаруды және қолды жылдам төмен түсіру керек (10-сурет).

      Автомат "арқаға" күйінен сүңгі-пышақсыз, ал карабин - жазылған сүңгісімен алынады.

      49. Қару "арқаға" күйінен "қарубауға" күйіне "Қаруды - қарубау-ҒА" командасы бойынша екі тәсілмен алынады:

      бірінші тәсіл - сол қолмен қарубауды сол иықтан біршама төмен алу керек, ал онымен бір уақытта оң қолмен дүмінен (ұңғысынан, раструбынан) ұстау керек;

      екінші тәсіл - оң қолмен қаруды біршама көтеру, ал сол қолмен қарубауды бастан асыра оң иыққа тастау керек, қарубауды 5-1), 2), 4) және 8-4), 5) суреттерінде көрсетілгендей оң қолмен алу, ал сол қолды жылдам төмен түсіру керек.

      50. Автоматты "кеудеге" күйінен "арқаға" күйіне және "арқаға" күйінен "кеудеге" күйіне, сондай-ақ карабинді "арқаға" күйінен "аяққа" күйіне ауыстыру үшін қару алдын ала берілетін команда бойынша "қарубауға" күйіне алынады.

      Жиналмалы дүмі бар автоматты "кеудеге" күйінен "арқаға" күйіне ауыстыру үшін автоматты оң қолмен ұңғысының бас жағынан ұстап және оны "арқаға" күйіне ауыстыру керек.

      Жиналмалы дүмі бар автоматты "арқаға" күйінен "кеудеге" күйіне ауыстыру үшін автоматты оң қолмен ұңғы жағынан ұстау керек және оны ұңғы жағынан сол иыққа қарай тартып, "кеудеге" күйіне ауыстыру керек.

      Қол оқшашары "арқаға" күйіне ыңғайына қарай алынады.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      51. "Арқаға", "Қарубауға" және "Кеудеге" командалары берілер алдында қару "Сақтандырғышқа - ҚОЙ" командасы бойынша сақтандырғышқа қойылады.

      Егер сүңгі-пышақты ағыту (сүңгіні жазу) немесе оны бекіту қажет болса, онда "Сүңгі-пышақты - АҒЫТ" ("Сүңгіні - ЖАЗ") және "Сүңгі-пышақты (сүңгіні) - БЕКІТ" командалары беріледі.

      52. "Аяқ-ҚА" жалпы командасы бойынша карабиндер мен оқшашарлар "аяққа" күйіне алынады, ал автоматтар мен қол гранатаатқыштардың күйі өзгермейді.

      53. Қарудың дұрыс емес күйін түзету үшін "Қаруды - ТҮЗЕ" командасы беріледі.

      54. Қару команда бойынша жерге қойылады, мысалы: "Бөлімше, қаруды жерге - ҚОЙ".

      "Қаруды жерге" командасы бойынша автоматтар мен қол гранатаатқыштары оң қолға; карабиндер мен оқшашарлар - "аяққа" күйіне алынады; одан басқа оқшашарлардың тіреуіші жинап тасталады.

      "ҚАРУҒА" командасы бойынша бірінші қатар алға екі адым жасайды және аяғын жерге қояды, одан кейін екі қатар бір уақытта сол аяқпен алға бір адым жасайды және дүмтабанын оң аяқтың ұшына тигізе ұстап (оң тізе бүгілмейді, сол қол соңына дейін артқа жіберіледі, бастың күйі - тура, иек көтеріңкі болады), бекітпенің сабын (бекітпе рамасын) төмен қаратып қаруды жерге қояды, одан кейін сол аяқты оң аяқтың жанына қояды.

      Қол гранатаатқыштары сабын солға қаратып жерге қойылады. Оқшашарлар тіреуішіне қойылады.

      Жеке әскери қызметшілер мен бір қатарлы саптағы әскери қызметшілер орындалатын команда бойынша тек соңғы екі қимылды ғана орындайды.

      55. Қаруды жерден алу үшін "Бөлімше - ҚАРУҒА" және одан кейін "ҚАРУЛАН" командалары беріледі.

      Бірінші команда бойынша бөлімше қарудың жанына сапқа тұрғызылады. Екінші команда бойынша әскери қызметшілер сол аяқпен алға бір адым жасайды, қаруды оң қолмен алады және тік түзеліп, сол аяқты оң аяқтың жанына қояды. Екінші қатар алға екі адым жасайды, одан кейін екі қатар бір уақытта қаруды "қарубауға" күйіне алады. Оқшашарлардың алдын ала тіреуіштері жиналады.

      Қарумен бұрылыстар және қозғалыс жасау

      56. Қарумен бұрылыстар және қозғалыс жасау қарусыз жасалатын дәл сол ережелермен және командалармен орындалады.

      57. "Аяққа" күйінде орнында қарумен бұрылыстар жасаған кезде алдын ала берілетін команда бойынша қаруды біршама көтеру және онымен бір уақытта сүңгіні (ұңғы жағын) өзіне қарай тарту, ал оң қолды оң жанына біршама жақындату керек. Бұрылғаннан кейін аяқты қоюмен бір уақытта қаруды жайлап жерге қою керек.

      58. "Аяққа" күйінде "Адым" алдын ала командасы бойынша қарумен қозғалыс жасау үшін қаруды біршама көтеру керек, ал "Жүгіре" алдын ала берілетін командасы бойынша, бұдан басқа сол қолдың шынтағын жартылай бүгу керек.

      Жүгіре қозғалу кезінде қаруды ақырын бүгілген оң қолмен қарудың ұңғы жағы біршама алға қарап тұратындай етіп ұстау керек. Жинақталған сапта жүгіру кезінде сүңгіні өзіне қарай алу керек.

      59. "Аяққа" күйінде және "иыққа", "қарубауға" және "кеудеге" күйлерінде қарумен қозғалыс жасау кезінде қару ұстамаған бос қолмен, ал "арқаға" күйінде қарумен қозғалыс жасау кезінде екі қолмен дене айналасында адым ырғағымен еркін қозғалыс жасау керек.

      60. Карабинмен "иыққа" күйінде қозғалыс жасау кезінде "ТОҚТА" орындалатын командасы бойынша тоқтау керек және командасыз карабинді осы Жарғының 46-тармағында көрсетілген ережелер бойынша "аяққа" күйіне алу керек.

      61. Қозғалыста карабин аяққа "күйінен иыққа" күйіне орнында тұрғандай (осы Жарғының 45-тармағы), сол аяқты жерге қоюмен бір уақытта берілетін "Иық-ҚА" командасы бойынша екі тәсілмен алынады. Орындалатын команда бойынша оң аяқпен бір адым жасау керек және содан кейін біртіндеп сол аяқты жерге қоюмен әрбір тәсілді орындау керек.

      62. Қозғалыста карабин "иыққа" күйінен "аяққа" күйіне орнында тұрғандай (осы Жарғының 46-тармағы), сол аяқты жерге қоюмен бір уақытта берілетін "Аяқ-ҚА" командасы бойынша үш тәсілмен алынады. Орындалатын команда бойынша оң аяқпен бір адым жасау керек және содан кейін біртіндеп сол аяқты жерге қоюмен әрбір тәсілді орындау керек.

3-тарау. Әскери сәлемдесуді орындау, саптан шығу және сапқа қайта тұру. Бастыққа келу және одан кету

      1. Әскери сәлемдесуді қарусыз орнында тұрып және қозғалыста орындау

      63. Әскери сәлемдесу нық және көрнекті орындалады.

      64. Әскери сәлемдесуді саптан тыс орнында бас киімсіз орындау үшін бастыққа (атағы үлкенге) үш-төрт адым қалғанда ол жаққа бұрылып, саптық қалыпты қабылдау керек және оның соңынан басын бұра отырып, оған қарау керек.

      Егер бас киім киілген болса, онда, одан басқа саусақтар бірге, алақан тік, ортаңғы саусақ бас киімнің шетіне (күнқағарға) тиіп тұратындай, ал шынтақ иық деңгейінде және биіктігінде болатындай етіп оң қолды қысқа жолмен бас киімде ұстау керек (11-сурет). Бастық (атағы үлкен) жаққа басты бұрған кезде қолдың бас киімдегі жағдайы өзгеріссіз қалады.

      Бастық (атағы үлкен) әскери сәлемдесуді орындаушының жанынан өтіп бара жатқанда басты тік ұстау керек және онымен бір уақытта оң қолды төмен түсіру керек.

      65. Әскери сәлемдесуді саптан тыс қозғалыста бас киімсіз орындау үшін бастыққа (атағы үлкенге) үш-төрт адым қалғанда аяқты жерге қоюмен бір уақытта қолмен қозғалыс жасауды тоқтатып, басты ол жаққа бұру керек және қозғалысты жалғастыра отырып, оған қарау керек. Бастықтан (атағы үлкеннен) өтіп кеткеннен кейін басты тік ұстау және қолмен қозғалыс жасауды жалғастыру керек.

      Бас киіммен болған кезде аяқты жерге қоюмен бір уақытта басты бұру керек және оң қолды бас киімге апарып, сол қолды қозғалтпай жанында ұстау керек (12-сурет); бастықтан (атағы үлкеннен) өтіп кеткеннен кейін сол аяқты жерге қоюмен бір уақытта басты тік ұстап, оң қолды төмен түсіру керек.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      Бастықты (атағы үлкенді) басып озған кезде әскери сәлемдесу басып озудың бірінші адымымен орындалады. Екінші адыммен басты тік ұстау және оң қолды төмен түсіру керек.

      66. Егер әскери қызметшінің қолы бос болмаса, әскери сәлемдесуді бастық (атағы үлкен) жаққа қарай басты бұрумен орындайды.

      2. Әскери сәлемдесуді қарумен орнында және қозғалыста орындау

      67. Әскери сәлемдесуді қарумен орнында саптан тыс орындау қарусыз орындау сияқты жүргізіледі (осы Жарғының 64-тармағы); бұл ретте карабиннің "иыққа" күйін қоспағанда, қарудың күйі өзгермейді және қол бас киімге апарылмайды.

      Әскери сәлемдесуді карабинмен "иыққа" күйінде орындау кезінде ол алдын ала "аяққа" күйіне алынады.

      Қарумен "арқаға" күйінде әскери сәлемдесуді оң қолды бас киімге апара отырып орындау керек.

      68. Әскери сәлемдесуді саптан тыс қозғалыста аяқ жанындағы, "қарубауға" немесе "кеудеге" күйіндегі қарумен орындау үшін бастыққа (атағы үлкенге) үш-төрт адым қалғанда аяқты жерге қоюмен бір уақытта басты ол жаққа қарай бұру және бос қолымен қозғалысты тоқтату керек; "арқаға" күйіндегі қарумен одан басқа қолды бас киімге апару керек.

      Карабинмен "иыққа" күйінде әскери сәлемдесуді орындау кезінде оң қолмен қозғалысты жалғастыру керек.

      69. "Оң жақтан (сол жақтан, маңдайшептен) қарсы алу үшін, қарауыл-ҒА" командасы бойынша "аяққа" күйіндегі карабинмен әскери сәлемдесу екі тәсілмен жүзеге асырылады:

      бірінші тәсіл - карабинді оң қолмен көтеріп, ұңғысын кеуденің орта тұсына, көздеу планкасын өзіне қаратып, оны тік ұстау керек; осымен бір уақытта сол қолмен карабинді сағағынан (төрт саусақ алдында оқжатарда, ал бас бармақ - көздеу планкасының астында) ұстау керек, сол қолдың білегі - қарубау деңгейінде болу керек (13-сурет);

      екінші тәсіл - оң қолды құндақтың мойнына ауыстыру және онымен карабинді бас бармақ артында, ал біріктірілген төрт саусақ құндақ мойнының алдында қиғаш жататындай етіп ұстау керек (13-сурет).

      Екінші тәсілді орындаумен бір уақытта басты оңға (солға) бұру және оның соңынан басын бұра отырып, бастықты көз қиығымен шығарып салу керек.

      70. Карабин "қарауылға" күйінен "аяққа" күйіне "Аяқ-ҚА" командасы бойынша алынады.

      Алдын ала берілетін команда бойынша басты тік ұстау керек, ал орындалатын команда бойынша карабинді аяққа үш тәсілмен алу керек:

      бірінші тәсіл - оң қолды жоғары ауыстыру және карабинді сағағы мен ұңғы бастырмасының жоғарғы жағынан ұстау керек;

      екінші тәсіл - карабинді дүмі табанның сыртқы жағына тиіп тұратындай етіп, оң аяққа ауыстыру керек; сол қолмен карабинді сүңгі түтігінен ұстау керек;

      үшінші тәсіл - сол қолды жылдам төмен түсіру керек, ал оң қолмен карабинді жерге жайлап қою керек.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      71. "Қарауылға" тәсілін орындай отырып әскери сәлемдесуді карабинмен орындау тек әскери бөлімшелер мен бөлімдер орнында олар сапта болған кезде жүргізіледі.

      "Оң жақтан (сол жақтан, маңдайшептен) қарсы алу үшін, қарауыл-ҒА" командасы бойынша карабиндер "қарауылға" күйіне алынады; сапта тұрған барлық әскери қызметшілер саптық қалыпты қабылдайды және онымен бір уақытта басын бастық жаққа қарай бұрып, оны көз қиығымен шығарып салады. Егер саптағы әскери қызметшілерде автоматтар, оқшашарлар мен қол гранатаатқыштар бар болса, олардың күйі өзгермейді.

      3. Саптан шығу және оған қайта тұру.

      Бастыққа келу және одан кету

      72. Әскери қызметші саптан шығу үшін команда беріледі.

      Мысалы: "Қатардағы жауынгер Әлімов. САПТАН ШЫҚ (осынша АДЫМҒА САПТАН ШЫҚ)" немесе "Қатардағы жауынгер Әлімов. МАҒАН КЕЛ (ЖҮГІРЕ МАҒАН КЕЛ)".

      Әскери қызметші өзінің тегін естігеннен кейін "Мен" деп, ал саптан шығу туралы (шақыру туралы) команда бойынша "Құп болады" деп жауап береді. Әскери қызметші бірінші команда бойынша саптық адыммен бірінші қатардан бастап үш адымға (көрсетілген адым санына) саптан шығады, тоқтайды және сапқа қарап бұрылады. Екінші команда бойынша әскери қызметші бірінші қатардан тура бір-екі адым жасап, жүріп келе жатып бастық жаққа қарай бұрылады, қысқа жолмен саптық адыммен оған келеді (жүгіріп келеді) және екі-үш адым қалғанда тоқтап, аяқты қоюмен бір уақытта оң қолын бас киімге апарады, одан кейін келгені туралы баяндайды. Баяндау аяқталғаннан кейін қолын төмен түсіреді.

      Мысалы: "Лейтенант мырза. Қатардағы жауынгер Әлімов сіздің бұйрығыңыз бойынша келіп тұр".

      Әскери қызметші екінші қатардан шыққан кезде ол алдында тұрған әскери қызметшінің иығына сол қолын ақырын қояды, ол алға бір адым және оң аяғын қоймастан, оңға бір адым жасап саптан шығатын әскери қызметшіні өткізіп жібереді, одан кейін өз орнына тұрады.

      Әскери қызметші бірінші қатардан шыққан кезде оның орнына екінші қатарда оның артында тұрған әскери қызметші тұрады.

      Әскери қызметші екіден, үштен (төрттен) тұратын лектен шыққан кезде ол саптан алдын ала оңға (солға) бұрыла отырып, жақын қаптал жаққа шығады. Егер жанында әскери қызметші тұрса, ол оң (сол) аяғымен жанына бір адым жасайды және сол (оң) аяғын қоймастан, артқа бір адым жасап, саптан шығатын әскери қызметшіні өткізіп жібереді және одан кейін өз орнына тұрады.

      Әскери қызметші қарумен саптан шыққан кезде қозғалыстың басталуы кезінде "аяққа" күйіне алынатын, "иыққа" күйіндегі карабинді қоспағанда, қарудың күйі өзгермейді.

      73. Әскери қызметшіні сапқа қайтару үшін команда беріледі, мысалы: "Қатардағы жауынгер Әлімов. САПҚА ТҰР" немесе тек "САПҚА ТҰР".

      Сапқа қарап тұрған әскери қызметші "Қатардағы жауынгер Әлімов" командасы бойынша өзінің тегін естігеннен кейін бастық жаққа бұрылады және "Мен" деп жауап береді, ал "САПҚА ТҰР" командасы бойынша, егер ол қарусыз немесе "арқаға" күйіндегі қарумен болса, қолын бас киіміне апарып "Құп болады" деп жауап береді, қозғалыс жағына бұрылып, бірінші адым жасаумен қолын төмен түсіреді, саптық адыммен қозғала отырып, қысқа жолмен саптағы өз орнына тұрады.

      Егер тек қана "САПҚА ТҰР" командасы берілсе, әскери қызметші алдын ала бастыққа бұрылмастан, сапқа қайтып оралады.

      Қарумен әрекет жасау кезінде сапқа қайтып оралғаннан кейін қару сапта тұрған әскери қызметшілерде ұсталған күйге алынады.

      74. Әскери қызметші саптан тыс бастыққа келген кезде осы Жарғының 72-тармағында көрсетілгендей әрекет жасайды.

      Бастыққа қарумен келген кезде әскери қызметші бастықтың алдына келіп тоқтағаннан кейін "аяққа" күйіне алынатын, "иыққа" күйіндегі карабинді қоспағанда, қарудың күйі өзгермейді. Қару "арқаға" күйінде тұрған жағдайды қоспағанда, қол бас киімге апарылмайды.

      75. Әскери қызметші бастықтың жанынан кеткен кезде кетуге рұқсат ала отырып, оң қолын бас киіміне апарып "Құп болады" деп жауап береді, қозғалыс жағына бұрылады және бірінші адыммен қолын төмен түсіреді.

      Бастықтың жанынан қарумен кеткен кезде "аяққа" күйіндегі карабинді қоспағанда, қарудың күйі өзгермейді, егер қажет болса әскери қызметші "Құп болады" деген жауаптан кейін басқа күйге алады.

      76. Алып тасталды - ҚР Президентінің 02.02.2016 № 187 Жарлығымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

4-тарау. Бөлімшенің, взводтың, ротаның, батальонның және бригаданың (полктің) жаяу тәртіптегі саптары

      1. Бөлімше саптары

      Өрістетілген сап

      77. Бөлімшенің өрістетілген сабы бір қатарлы немесе екі қатарлы болуы мүмкін.

      Бөлімшені бір қатарлы (екі қатарлы) сапқа тұрғызу "Бөлімше, бір қатарға (екі қатарға) - САПТАН" командасы бойынша жүргізіледі.

      Бөлімше командирі саптық қалыпты қабылдап және команда беріп саптың маңдайшеп жағына қарап тұрады; бөлімше штатқа сәйкес командирден солға қарай, 14, 15-суреттерде көрсетілгендей сапқа тұрғызылады (шартты белгілер - 4-қосымша).

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      Сапқа тұрғызу басталғанда бөлімше командирі саптан шығады және бөлімшенің сапқа тұруын қадағалайды.

      78. Бөлімшені орнында түзету қажет болған кезде "ТҮЗЕЛ" немесе "Солға - ТҮЗЕЛ" командасы беріледі.

      "ТҮЗЕЛ" командасы бойынша оң жақ қапталда тұрғаннан басқасының барлығы басын оңға бұрады және түзеледі. "Солға – ТҮЗЕЛ" командасы бойынша сол жақ қапталда тұрғаннан басқасының барлығы басын солға бұрады.

      Түзелу кезінде әскери қызметшілер біршама алға, артқа немесе жан-жағына қозғала алады.

      "Аяққа" күйіндегі карабиндермен (оқшашарлармен) түзелу кезінде одан басқа, орындалатын команда бойынша сүңгі (ұңғы жағы) өзіне қарай тартылады және оң бүйірге қысып ұсталады.

      Түзелу аяқталғаннан кейін "ТІК ТҰР" командасы беріледі, ол бойынша барлық әскери қызметші басын жылдам тік ұстайды, ал карабиндер (оқшашарлар) бұрынғы күйге келтіріледі.

      Бөлімше артқа бұрылып түзелген кезде командада түзелу жағы көрсетіледі.

      Мысалы: "Оңға (солға) - ТҮЗЕЛ".

      Ескерту. 78-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 02.02.2016 № 187 Жарлығымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      79. "ЕРКІН ТҰР" командасы бойынша және "РЕТТЕЛ" командасы бойынша орнында тұрған әскери қызметшілер осы Жарғының 29-тармағында көрсетілгендей әрекет жасауы тиіс.

      "Бөлімше - ТАРА" командасы бойынша әскери қызметшілер саптан шығады. Бөлімшені жинау үшін "Бөлімше - МАҒАН КЕЛ" командасы беріледі, ол бойынша әскери қызметшілер командир жанына жүгіре жиналады және оның қосымша командасы бойынша сапқа тұрғызылады.

      80. Бөлімшенің бұрылыс жасауы осы Жарғының 31, 39 және 57-тармақтарында көрсетілген командалар мен ережелер бойынша түзелуді сақтай отырып, барлық әскери қызметшілер бір уақытта орындайды. Екі қатарлы саптағы бөлімше оңға (солға) бұрылыс жасағаннан кейін бөлімше командирі оңға (солға) жарты адым, ал артқа бұрылыс жасаған кезде - алға бір адым жасайды.

      81. Бөлімше орнында жазылу үшін "Бөлімше оңға (солға, ортадан) осынша адымға алшақ-ТА (жүгіре, алшақ-ТА)" командасы беріледі.

      Орындалатын команда бойынша, жазылуды жүргізу басталатыннан басқа, барлық әскери қызметшілер көрсетілген жаққа қарай бұрылады, аяқтарын қоюмен бір уақытта басын саптың маңдайшебі жағына бұрады және артта келе жатқанға иығы арқылы қарап және одан көз айырмастан, жиіленген жарты адыммен (жүгіріп) жүреді; артта келе жатқан адам тоқтағаннан кейін әр қайсысы командада көрсетілгендей осынша адым жасайды және солға (оңға) бұрылады.

      Ортадан жазылған кезде ортадағы адам көрсетіледі. Ортадағы болып аталған әскери қызметші өз тегін естігеннен кейін "Мен" деп жауап береді, сол қолын алға созады және оны төмен түсіреді.

      Бөлімше түзелген кезде жазылу кезінде белгіленген аралық сақталады.

      82. Бөлімшені орнында жинақтау үшін "Бөлімше, оңға (солға, ортаға) жинақ-ТАЛ (жүгіре, жинақ-ТАЛ)" командасы беріледі. Орындалатын команда бойынша жинақталу тағайындалғаннан басқа барлық әскери қызметші жиналатын жаққа қарай бұрылады, одан кейін жиіленген жарты адыммен (жүгіре) жиналған сап үшін белгіленген аралыққа келеді және келгеннен кейін өз бетінше тоқтайды және солға (оңға) бұрылады.

      83. Бөлімшенің қозғалуы үшін: "Бөлімше, қарубау-ҒА (иық-ҚА)", "Адым (саптық адыммен, жүгіре) - БАС" командалары беріледі.

      Егер қажет болса, командада қозғалыс бағыты мен түзелу жағы көрсетіледі.

      Мысалы: "Бөлімше, қарубау-ҒА (иық-ҚА)", "Саптық плац бағытына (5-қосымша), назар оңға (солға), адым (саптық адыммен, жүгіре) - БАС".

      "БАС" командасы бойынша барлық әскери қызметші назарды және аралық пен арақашықтықты сақтай отырып, сол аяқтан қозғалысты бір уақытта бастайды.

      Егер назар жағы көрсетілмесе, назар оң жақ қапталға қарай басты бұрмай көзқараспен жүргізіледі.

      Бөлімшені тоқтату үшін "Бөлімше - ТОҚТА" командасы беріледі.

      84. Әскери қызметшілерде қарудың әр түрлі түрі болған кезде және олардың біреуін басқа күйге ауыстыру қажет болған кезде командада осы қарудың атауы көрсетіледі.

      Мысалы: "Автоматтарды кеуде-ГЕ", "Оқшашарларды қарубау-ҒА", "Карабиндерді иық-ҚА".

      85. Сапта тұрып орнында шетке қарай бірнеше адымға орын ауыстыру үшін "Бөлімше, оң-ҒА (сол-ҒА)", ал сап бұрылғаннан кейін - "Бес адым алға, адым - БАС" командалары беріледі. Әскери қызметшілер қажетті адым санын жасағаннан кейін бөлімше "Сол-ҒА (оң-ҒА)" командасы бойынша бастапқы күйге бұрылады.

      Алға немесе артқа қарай бірнеше адымға орын ауыстыру осы Жарғының 38-тармағында көрсетілгендей жүргізіледі.

      86. Аяқ алысты ретсіз алып жүру қажет болған кезде "Ретсіз - АДЫМДА", ал аяқ алысты ретпен алып жүру үшін "Ретпен - АДЫМДА" командасы беріледі (ретпен жүру бағыттаушы бойынша немесе командирдің санауы бойынша жүзеге асырылады).

      87. Қозғалыс бағытын орнынан иықпен еніп өзгерту үшін "Бөлімше, оң (сол) иық алға, адым - БАС", жүру кезінде - "Бөлімше, оң (сол) иық алға - АДЫМДА" командасы беріледі.

      Осы команда бойынша бөлімше оң (сол) иықпен алға енуді бастайды: еніп келе жатқан қапталдың шеткі адамы басын маңдайшеп бойына бұрып, өзінің қозғалысын қалғандарын қозғалмайтын қапталға ығыстырмайтындай етіп толық адыммен жүреді; қозғалмайтын қапталдың шеткі адамы орнында адымдайды және біртіндеп енетін қапталдың қозғалысымен үйлесе отырып, солға (оңға) бұрылады; қалғандары енетін қапталға қарап, маңдайшеп бойынша түзелуді сақтай отырып (басын бұрмай) және қозғалмайтын қаптал жағында тұрған жанындағының шынтағын сезе отырып, олар қозғалмайтын қапталға жақындаған сайын шағын адым жасайды.

      Бөлімше қажеттілігіне қарай бұрылғанда "ТУРА" немесе "Бөлімше - ТОҚТА" командасы беріледі.

      88. Бөлімшені бір қатардан екіге қайта сапқа тұрғызу үшін алдын ала "Бөлімше, бірінші-екіншіге - САНАЛ" командасы бойынша бірінші және екіншіге санау жүргізіледі.

      Осы команда бойынша әрбір әскери қызметші оң қапталдан бастап кезек бойынша жылдам өзінің сол жағында тұрған әскери қызметшіге басын бұра отырып, өз нөмірін атайды және жылдам басын тік қаратады; сол жақ қапталдағы басын бұрмайды.

      Жалпы нөмірлеу бойынша есеп те осылай жүргізіледі, ол үшін "Бөлімше, ретпен - САНАЛ" командасы беріледі.

      Екі қатарлы сапта екінші қатардың сол жақ қапталындағы адам жалпы нөмірлеу бойынша саптың есебі аяқталғаннан кейін: "Толық" немесе "Толық емес" деп баяндайды.

      89. Бөлімшені орнында бір қатардан екіге сапқа қайта тұрғызу "Бөлімше, екі қатарға - САПҚА ТҰР" командасы бойынша жүргізіледі.

      Орындалатын команда бойынша екінші нөмірлер бірінші нөмірлердің ту сыртына тұру үшін сол аяғымен артқа адым жасайды, оң аяғын жерге қоймастан, оң жаққа адым жасап, сол аяғын жерге қояды.

      Егер бөлімшенің сол қапталында бір қатарлы сапта бірінші нөмірлі әскери қызметші тұрса, онда екі қатарға қайта тұрғызу кезінде оның оң жағында тұрған екінші нөмірлі әскери қызметші оң аяғымен артқа бір адым жасайды, сол қапталдағы бірінші нөмірлі әскери қызметшінің ту сыртына тұру үшін сол аяғын жерге қоймастан, сол жаққа адым жасап, оң аяғын қояды.

      90. Бөлімшені орнында екі қатарлы жинақталған саптан бір қатарлы сапқа қайта тұрғызу үшін бөлімше алдын ала бір адымға алшақтайды, содан кейін "Бөлімше, бір қатарға - САПҚА ТҰР" командасы беріледі.

      Орындалатын команда бойынша екінші нөмірлер сол аяғымен сол жаққа бір адым жасайды, оң аяғын қоймастан, бір адым алға жасайды және сол аяғын жерге қоя отырып, біріншілердің қатарына шығады.

      Егер бөлімшенің екі қатарлы сабындағы соңғы қатар толық болмаса, онда бір қатарлы сапқа қайта тұрғызу кезінде соңғы қатарда тұрған екінші нөмірлі әскери қызметші оң аяғымен оң жаққа бір адым жасайды, сол аяғын жерге қоймастан, алға бір адым жасап, оң аяғын жерге қояды.

      Жорықтық сап

      91. Бөлімшенің жорықтық сабы бір лекті немесе екі лекті болуы мүмкін.

      Бөлімшені орнында бір (екі) лекті сапқа тұрғызу "Бөлімше, бір (екі) лекке - САПҚА ТҰР" командасы бойынша жүргізіледі. Бөлімше командирі саптық қалыпты қабылдап және команда бере отырып қозғалыс бағытына қарап тұрады, ал бөлімше штатқа сәйкес сапқа тұрады (16 және 17-суреттер).

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      92. Бөлімшені өрістетілген саптан лекке қайта сапқа тұрғызу "Бөлімше, оң-ҒА" командасы бойынша бөлімшенің оңға бұрылуымен жүргізіледі. Екі қатарлы саптың бұрылуы кезінде бөлімше командирі оңға жарты адым жасайды.

      93. Бөлімшені лектен өрістетілген сапқа қайта сапқа тұрғызу "Бөлімше, сол-ҒА" командасы бойынша бөлімшенің солға бұрылуымен жүргізіледі. Екі лекті бөлімшенің бұрылуы кезінде бөлімшенің командирі алға жарты адым жасайды.

      94. Бөлімшені бір лектен екі лекке қайта сапқа тұрғызу "Бөлімше, екі лекпен адым - БАС" (жүру кезінде - "АДЫМДА") командасы бойынша жүргізіледі.

      Орындалатын команда бойынша бөлімше командирі (бағыттаушы) жарты адыммен жүреді, екінші нөмірлер оңға шығып, адым ырғағымен лектегі өз орнына 17-суретте көрсетілгендей тұрады; бөлімше "ТУРА" немесе "Бөлімше - ТОҚТА" командасына дейін жарты адыммен қозғалады.

      95. Бөлімшені екі лектен бір лекке қайта сапқа тұрғызу "Бөлімше, бір лекпен, адым - БАС" (жүру кезінде - "АДЫМДА") командасы бойынша орындалады.

      Орындалатын команда бойынша бөлімше командирі (бағыттаушы) толық адыммен, ал қалғандары - жарты адыммен жүреді; орынның босауына қарай екінші нөмірлер адым ырғағымен бірінші тұрғанның ту сыртына енеді және толық адыммен қозғалысты жалғастырады.

      96. Лектің қозғалыс бағытын өзгерту үшін мынадай командалар беріледі:

      "Бөлімше, оң (сол) иық алға, адым-ДА", бағыттаушы "ТУРА" командасына дейін солға (оңға) бұрылады, қалғандары оның соңынан жүреді;

      "Бөлімше, менің соңымнан, адым-ДА (жүгіре - БАС)", бөлімше командирдің соңынан жүреді.

      Әскери сәлемдесуді саптағы орнында және қозғалыста орындау

      97. Саптағы орнында әскери сәлемдесуді орындау үшін бастық 10-15 адымға жақындағанда, бөлімше командирі "Бөлімше, ТІК ТҰР, назар ОҢҒА (СОЛҒА, ОРТАҒА)" командасын береді.

      Бөлімшенің әскери қызметшілері саптық қалыпты қабылдайды, бір уақытта басын оңға (солға) бұрады және бастықты, оның соңынан басын бұра отырып, көз қиығымен шығарып салады.

      Бастық саптың тыл жағынан келген кезде бөлімше командирі бөлімшені артқа бұрады, ал одан кейін әскери сәлемдесуді орындау үшін команда береді.

      98. Бөлімше командирі әскери сәлемдесуді орындау үшін команда беріп (егер ол қарусыз немесе "арқаға" күйіндегі қарумен болса, қолын бас киіміне апарады; егер ол "иыққа", "қарубауға" немесе "кеудеге" күйіндегі қарумен болса, қаруы жоқ қолымен қозғалысты жалғастыра отырып, осы Жарғының 74-тармағында көрсетілгендей іс-қимыл жасайды), бастыққа саптық адыммен келеді; оған екі-үш адым қалғанда тоқтайды және баяндайды.

      Мысалы: "Лейтенант мырза. Екінші бөлімше сабақ кестесіне сәйкес айналысып жатыр. Бөлімше командирі сержант Әлімов".

      Сәлем берілетін бастық әскери сәлемдесуді орындау үшін команда берілгеннен кейін қолын бас киіміне апарады.

      Бөлімше командирі баяндап болғаннан кейін қолын бас киімінен түсірмей оңға (солға) бұрылумен бір уақытта сол (оң) аяқпен шетке қарай бір адым жасайды және бастықты өткізіп жіберіп, оның соңынан бір-екі адым артта және саптың сыртқы жағынан жүреді.

      Бастық өтіп кеткеннен кейін немесе "Еркін тұр" командасы бойынша бөлімше командирі "ЕРКІН ТҰР" командасын береді және қолын төмен түсіреді.

      99. Саптағы қозғалыста әскери сәлемдесуді орындау үшін бастыққа дейін 10-15 адым қалғанда бөлімше командирі "Бөлімше, ТІК ЖҮР, назар оң-ҒА (сол-ҒА)" командасын береді. "ТІК ЖҮР" командасы бойынша барлық әскери қызметші саптық адымға көшеді, ал "Назар оң-ҒА (сол-ҒА)" командасы бойынша бір уақытта бастық жаққа басын бұрады және қолдарымен немесе қару ұстамаған қолымен қозғалыс жасауды тоқтатады. "Иыққа" күйіндегі карабинмен қозғалыста қару ұстамаған қолмен қозғалыс жасау тоқтатылмайды. Бөлімше командирі, егер ол қарусыз болса немесе "арқаға" күйіндегі қарумен болса, басын бұра отырып қолын бас киіміне апарады.

      Бастықтың жанынан өткеннен кейін немесе "Еркін жүр" командасы бойынша бөлімше командирі "ЕРКІН ЖҮР" командасын береді және қолын төмен түсіреді.

      100. Бастық сәлемдескенде немесе алғыс жариялаған кезде әскери қызметшілер көтеріңкі, анық, үйлесімді жауап береді. Қозғалыста барлық әскери қызметші сол аяқтарын жерге қоя отырып, кейінгі сөздерді әрбір адыммен айтып жауап беруді бастайды.

      2. Взвод саптары

      Өрістетілген сап

      101. Взводтың өрістетілген сабы бір қатарлы немесе екі қатарлы болуы мүмкін.

      Взводты өрістетілген сапқа тұрғызу "Взвод, бір қатарға (екі қатарға) - САПТАЛ" командасы бойынша жүргізіледі.

      Взвод командирі саптық қалыпты қабылдап және команда бере отырып, саптың маңдайшебі жағына қарап тұрады; бөлімше командирден солға қарай 18, 19-суреттерде көрсетілгендей сапқа тұрады. Екі қатарлы сапта әрбір бөлімшенің соңғы қатары толық болуы тиіс.

      Бөлімшелерді сапқа тұрғызу басталғанда взвод командирі саптан шығады және бағынысындағылардың әрекетін бақылайды.

      Төрт және үш адамы бар бөлімше санынан тұратын взвод 20-суретте көрсетілгендей екі қатарлы сапқа тұрғызылады.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      102. Взводтың өрістетілген саптағы түзелуі, бұрылуы, қайта сапқа тұрғызылуы және басқа да әрекеттері бөлімше үшін көрсетілген ережелер мен командалар бойынша орындалады.

      103. Взводты бір қатарлы саптан екі қатарлы сапқа немесе керісінше қайта сапқа тұрғызу осы Жарғының 88-90-тармақтарында көрсетілгендей жүргізіледі. Взводтың бөлімшелерінде бірінші және екіншіге санау кезінде бөлімше командирлері санауға кірмейді.

      Жорықтық сап

      104. Взводтың жорықтық сабы үш лекті (төрт бөлімшеден тұратын взводта - төрт лекті), екі лекті немесе бір лекті болуы мүмкін (21-23-сурет).

      Взводты орнында үш (төрт) лекті сапқа тұрғызу "Взвод, үш (төрт) лекке - САПТАН" командасы бойынша жүргізіледі. Осы команда бойынша бөлімше 21-суретте көрсетілгендей жылдам сапқа тұрады.

      Төрт және үш адамы бар бөлімше санынан тұратын взводты екі лекке жорықтық сапқа тұрғызу 24-суретте көрсетілген.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      105. Взводты өрістетілген бір қатарлы саптан бір лекке (екі қатарлы саптан екі лекке) қайта сапқа тұрғызу взводты оңға бұрумен жүргізіледі.

      106. Взводты өрістетілген екі қатарлы саптан бір лекке (бір қатарлы саптан екі лекке) қайта сапқа тұрғызу "Взвод, оң-ҒА"; "Қарубау-ҒА (иық-ҚА)", "Бір (екі) лекпен, адым - БАС" (жүру кезінде - "адым-ДА") командасы бойынша жүргізіледі.

      "Адымда" командасы бойынша бірінші бөлімше жүру кезінде осы Жарғының 95-тармағында көрсетілгендей бір лекке (94-тармақта көрсетілгендей екі лекке) қайта сапқа тұрғызылады; қалған бөлімшелер бір (екі) лекке біртіндеп қайта сапқа тура отырып, бірінші бөлімшенің ту сыртынан бірінің артынан бірі жүреді.

      107. Взводты өрістетілген екі қатарлы саптан үш (төрт) лекке қайта сапқа тұрғызу "Взвод, оң-ҒА"; "Қарубау-ҒА (иық-ҚА)", "Үш (төрт) лекпен, адым - БАС" (жүру кезінде - "адым-ДА") командасы бойынша жүргізіледі.

      "Адым-ДА" командасы бойынша бірінші бөлімше жүру кезінде бір лекті сапқа қайта тұрып, жарты адыммен жүреді, қалған бөлімше біріншінің сызығына сол жаққа, сондай-ақ бір лекті сапқа тұрып, белгіленген аралыққа шығады, одан кейін взвод командирі "ТУРА" немесе "Взвод - ТОҚТА" командасын береді.

      108. Взводты бір лекті саптан өрістетілген бір қатарлы сапқа (екі лектен екі қатарлы сапқа) қайта сапқа тұрғызу взводты солға бұрумен жүргізіледі.

      109. Взводты үш (төрт) лектен екі лекті сапқа қайта тұрғызу "Взвод, екі лекпен, адым - БАС" (жүру кезінде - "адым-ДА") командасы бойынша жүргізіледі.

      Осы команда бойынша бірінші бөлімше осы Жарғының 94-тармағында көрсетілгендей жүру кезінде екі лекті сапқа қайта тұра отырып, тура жүреді, қалған бөлімшелер орнында адым жасайды, одан кейін біртіндеп екі лекке қайта сапқа тұра отырып, алда келе жатқан бөлімшенің ту сыртына шығады.

      110. Взводты үш (төрт) лектен өрістетілген екі қатарлы сапқа қайта тұрғызу үшін взвод алдын ала екі лекті сапқа қайта тұрады және одан кейін - осы Жарғының 108-тармағында көрсетілгендей әрекет жасайды.

      111. Взводты үш (төрт) лектен бір лекті сапқа қайта тұрғызу "Взвод, бір лекпен, адым - БАС" (жүру кезінде - "адым-ДА") командасы бойынша жүргізіледі.

      Осы команда бойынша бірінші бөлімше тура жүреді, қалған бөлімшелер орнында адым жасайды және бөлімшенің лектен кезектесіп шығуына қарай өз командирлерінің "ТУРА" командасы бойынша алдында келе жатқан бөлімшенің ту сыртынан жүріп, қозғалысты толық адыммен бастайды.

      112. Взводты бір лектен үш (төрт) лекті сапқа қайта тұрғызу "Взвод, үш (төрт) лекпен, адым - БАС" (жүру кезінде - "адым-ДА") командасы бойынша жүргізіледі.

      Осы команда бойынша бірінші бөлімше орнында адымдайды, қалған бөлімшелер бірінші тұрғанның сызығына шығып, сондай-ақ взвод командирінің "ТУРА" немесе "Взвод - ТОҚТА" командасына дейін орнында адымдайды.

      113. Взводты екі лектен үш (төрт) лекті сапқа қайта тұрғызу "Взвод, үш (төрт) лекпен, адым - БАС" (жүру кезінде - "адым-ДА") командасы бойынша жүргізіледі. "Адым-ДА" командасы бойынша взвод осы Жарғының 107-тармағында көрсетілгендей үш лекті сапқа қайта тұрғызылады.

      114. Взводты жинау үшін "Взвод - МАҒАН КЕЛ" командасы беріледі, ол бойынша бөлімшелер жүгіріп взвод командирінің жанына жиналады және оның қосымша командасы бойынша сапқа тұрады.

      115. Жорықтық сапта взводтың қозғалыс бағытын ауыстыру бөлімшенің жорықтық сабы үшін көрсетілген командалар мен ережелер бойынша жүргізіледі.

      Әскери сәлемдесуді саптағы орнында және қозғалыста орындау

      116. Взводтың әскери сәлемдесуді саптағы орнында және қозғалыста орындауы осы Жарғының 97-100-тармақтарындағы бөлімшелер үшін көрсетілгендей жүргізіледі.

      Взвод сержанты мен бөлімшелер командирлері сапта өз орындарында тұрады және қолын бас киіміне апармайды.

      Қозғалыста команда бойынша әскери сәлемдесуді орындау үшін ән айту тоқтатылады.

      3. Рота саптары

      Өрістетілген сап

      117. Ротаның өрістетілген сабы екі қатарлы немесе взводтық лектер сызығына (взводтар үш, төрт лекте; арнайы бөлімше екі лекте) болуы мүмкін (25, 26-суреттер).

      Қажет болған кезде рота бір қатарлы сапқа тұрғызылуы мүмкін.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      118. Ротаны өрістетілген сапқа тұрғызу "Рота, екі қатарға - САПТАН" немесе "Рота, взводтық сызыққа үш (төрт) лекке - САПТАН" командасы бойынша жүргізіледі. Ротаны сапқа тұрғызу бірінші взвод бойынша жүргізіледі.

      Рота командирі саптық қалыпты қабылдай және команда бере отырып, саптың маңдайшебі жағына қарап тұрады. Рота командирінің орынбасарлары рота командирінен солға қарай, белгі беруші-барабаншы (командирдің бұйрығы бойынша) орынбасарлардан солға қарай тұрады, одан әрі қарай рота сержанты және басқару тобы тұрады. Бірінші взводтың командирі "Взвод, екі қатарға (үш, төрт лекке) - САПТАН" командасын бере отырып, өз взводын басқару тобынан солға қарай сапқа тұрғызады. Қалған взводтар өз командирлерінің командасы бойынша бірінші взводтан солға қарай өз нөмірлерінің реті бойынша сапқа тұрғызылады. Бірінші взводты сапқа тұрғызу бастағанда рота командирі ротаның сабынан шығады және бағыныстылардың іс-қимылын бақылайды.

      Арнайы бөлімше үшінші взводтан солға қарай сапқа тұрады.

      Ротаны екі қатарлы сапқа тұрғызған кезде төрт және үш адамнан бөлімшелері бар взводтар 20-суретте көрсетілгендей сапқа тұрғызылады.

      119. Өрістетілген сапта ротаны түзеу, бұру, қайта сапқа тұрғызу және басқа да іс-қимылдар бөлімшелер мен взводтар үшін көрсетілген ережелер мен командалар бойынша орындалады.

      Жорықтық сап

      120. Ротаның жорықтық сабы үш (төрт) лекті немесе екі лекті болуы мүмкін (27, 28-суреттер).

      Ротаны орнында үш (төрт, екі) лекке сапқа тұрғызу "Рота, үш (төрт, екі) лекке - САПТАН" командасы бойынша жүргізіледі.

      Осы команда бойынша рота 27, 28-суреттерде көрсетілгендей сапқа тұрғызылады. Бұл ретте взводтар өз командирлерінің командасы бойынша үш (төрт, екі) лекке нөмірлерінің ретімен сапқа тұрғызылады; арнайы бөлімше үшінші взводтан кейін, ал басқару тобы - бірінші взвод командирінің алдында екі лекке сапқа тұрғызылады.

      Ротаны жорықтық лекке сапқа тұрғызу және қайта сапқа тұрғызу кезінде рота командирінің орынбасарлары рота командирінен кейін екі адымда, олардан кейін екі адымда белгі беруші-барабаншы тұрады, рота сержанты басқару тобының алдында, рота старшинасы - арнайы бөлімшеден кейін тұрады.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      121. Ротаны взводтық лектер сызығынан жорықтық лекке қайта сапқа тұрғызу мынадай командалар бойынша жүргізіледі: "Рота, қарубау-ҒА (иық-ҚА)", "Жорықтық үш (төрт, екі) лекпен, менің соңымнан (немесе бағыты, жүру бағдары көрсетіледі), адым - БАС" немесе "Рота, қарубау-ҒА (иық-ҚА)", "Жорықтық үш (төрт, екі) лекпен, жол бойымен, жүру тәртібі: басқару тобы, бірінші взвод (немесе өзге жүру бағдары көрсетіледі), адым - БАС".

      "Жорықтық үш (төрт, екі) лекпен" командасы бойынша взводтар командирлері өз взводтарының алдында екі адымда тұрады, ал рота сержанты басқару тобының алдында тұрады.

      Орындалатын команда бойынша басқару тобы немесе командада аты аталған взвод қозғалысты бастайды; қалған бөлімшелер орнында адым жасайды. Басқару тобының немесе командада аты аталған взводтың қозғалуына қарай қалған бөлімшелер өз командирлерінің "ТУРА" командасы бойынша рота командирі немесе 27, 28-суреттерде көрсетілген тәртіппен қозғалысты бастайды.

      Егер қажет болса, взводтар рота командирі көрсеткендей, өз командирлерінің командасы бойынша жүру кезінде қайта сапқа тұрғызылады.

      122. Ротаны үш (төрт) лектен взводтық лектер сызығына қайта сапқа тұрғызу "Рота, солға қарай взводтық лектер сызығына, адым - БАС" (жүру кезінде - "адым-ДА") командасы бойынша жүргізіледі.

      Орындалатын команда бойынша басқару тобы немесе бағыттаушы взвод орнында адым жасайды, қалған взводтар бағыттаушы сызығына солға қарай шығады. Взводтар командирлерінің "ОРНЫНДА" командасы бойынша взводтар орнында адым жасай отырып, рота командирінің "ТУРА" немесе "Рота - ТОҚТА" командасына дейін маңдайшеп бойынша және тереңдікке қарай түзеледі. "Рота - ТОҚТА" командасы бойынша взводтар командирлері өз взводтарының оң жақ қапталына, ал рота командирінің орынбасарлары мен рота сержанты - басқару тобының оң жақ қапталына тұрады.

      123. Ротаны өрістетілген екі қатарлы саптан екі лекке қайта сапқа тұрғызу ротаны оңға бұрумен, ал екі лектен өрістетілген екі қатарлы сапқа - солға бұрумен жүргізіледі.

      Әскери сәлемдесуді саптағы орнында және қозғалыста орындау

      124. Саптағы орнында әскери сәлемдесуді орындау үшін бастық 40-50 адымға жақындағанда рота командирі "Рота, ТІК ТҰР, назар оң-ҒА (сол-ҒА, орта-ҒА)" командасын береді.

      Осы команда бойынша барлығы саптық қалыпты қабылдайды және көрсетілген жаққа басын бұрады, ал сапта тұрған рота командирлерінің орынбасарлары, взводтар командирлері мен рота сержанты, одан басқа қолын бас киіміне апарады.

      Рота командирі команда бере отырып, қолын бас киіміне апарады, саптық адыммен бастыққа жақындайды, оған екі-үш адым қалғанда тоқтайды және баяндайды.

      Мысалы: "Майор мырза. Бірінші рота сабақтар кестесіне сәйкес айналысып жатыр. Рота командирі капитан Әлтаев".

      Рота командирі баяндауын аяқтағаннан кейін қолын бас киімінен түсірмей, бір уақытта оңға (солға) бұрылумен сол (оң) аяқпен шетке қарай бір адым жасайды және бастықты алға қарай өткізіп жіберіп, оның соңынан бір-екі адым кейін және саптың сыртқы жағынан жүреді.

      Бастық өтіп кеткеннен кейін немесе "ЕРКІН ТҰР" командасы бойынша рота командирі "ЕРКІН ТҰР" командасын береді және қолын төмен түсіреді.

      125. Саптағы қозғалыста әскери сәлемдесуді орындау бөлімше мен взвод үшін көрсетілгендей жүзеге асырылады. Бұл ретте рота командирінің орынбасарлары, взводтар командирлері мен рота сержанты қолын бас киіміне апарады.

      Егер бастық рота легінен озып бара жатса, әскери сәлемдесуді орындау үшін команда берілмейді; әскери сәлемдесуді тек взвод және одан жоғары бөлімшелердің командирлері, сондай-ақ рота сержанты орындайды.

      4. Батальон саптары

      Өрістетілген сап

      126. Батальонның өрістетілген сабы взводтық лектер сызығына, роталық лектер сызығына немесе екі қатарлы болуы мүмкін.

      Батальонды сапқа тұрғызу батальон командирінің "Батальон, взводтық (роталық) лектер сызығына - САПТАН" немесе "Батальон, екі қатарға - САПТАН" командасы бойынша жүргізіледі.

      127. Батальонды взводтық лектер сызығына сапқа тұрғызу былай жүргізіледі (29-сурет): роталар маңдайшеп бойынша бір сызыққа, әр қайсысы взводтық лектер сызығына, взводтар үш (төрт) лекке; взводтар мен роталар арасындағы аралық - екі адым.



29-сурет. Батальонның өрістетілген сапы – взводтық лек сызығына

      Батальон роталық лектер сызығына 30-суретте көрсетілгендей сапқа тұрғызылады: роталар маңдайшеп бойынша бір сызыққа, әр қайсысы үш (төрт) лекке; взводтар арасындағы аралық - төрт адым; роталар арасындағы аралық - екі адым.

      Батальонды екі қатарлы сапқа тұрғызу тәртібі 31-суретте көрсетілген.



30-сурет. Батальонның өрістетілген сапы – роталық лек сызығына

      Ескерту. 127-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      128. Батальонды взводтық немесе роталық лектер сызығына сапқа тұрғызу кезінде батальонның артиллериялық бөлімшелері мен қамтамасыз ету бөлімшелері екі адым аралықта лектердің бас жағымен роталардан солға қарай роталар сызығына тиісінше взводтық немесе роталық (батареялық) лектерге сапқа тұрғызылады.



31-сурет. Батальонның өрістетілген сапы – екі қатарлы

      Ескерту. 128-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      129. Батальон командирінің орынбасарлары мен батальон сержанты өрістетілген сапта батальон командирінен солға қарай екі қатарға, ал 29 – 31-суреттерде көрсетілмеген батальонның басқа да офицерлері батальон басқармасының қалған құрамымен сапқа тұрғызылады.

      Ескерту. 129-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      130. Өрістетілген сапта түзеу және бұрылулар жасау бөлімшелер мен взводтар үшін көрсетілген ережелер мен командалар бойынша орындалады.

      Жорықтық сап

      131. Батальонның жорықтық сабы (32-сурет) екі адым арақашықтықта бірінен кейін бірі үш (төрт) лекке сапқа тұрғызылған (алда келе жатқан ротаның соңғы қатарынан рота командиріне дейін) роталардың, артиллериялық бөлімшелер мен қамтамасыз ету бөлімшелерінің жорықтық сабынан тұрады.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      132. Батальон взводтық немесе роталық лектер сызығынан жорықтық лекке мынадай командалар бойынша қайта сапқа тұрғызылады: "Батальон, қарубау-ҒА (иық-ҚА)", "Жорықтық үш (төрт) лекпен, менің соңымнан (немесе жүру бағыты, бағдары көрсетіледі), адым - БАС" немесе "Батальон, қарубау-ҒА (иық-ҚА)", "Жорықтық үш (төрт) лекпен, жол бойымен, жүру тәртібі: батальон басқармасы, бірінші рота (немесе өзге жүру тәртібі көрсетіледі), адым - БАС".

      "Жорықтық лекпен" командасы бойынша роталар командирлері өз роталары алдына тұрады, олардан кейін екі адымда - олардың орынбасарлары, взводтар командирлері - өз взводтары алдында екі адымда, роталар сержанттары - басқару топтары алдында екі адымда, белгі беруші-барабаншылар роталық белгі беруші-барабаншылар үшін ережелерді орындай отырып, 27-суретте көрсетілгендей (6-қосымша) орындарда тұрады. Батальон командирінің орындалатын командасы бойынша роталар, артиллериялық бөлімшелер мен қамтамасыз ету бөлімшелері өз командирлерінің командалары бойынша (осы Жарғының 121-тармағы) біртіндеп лекке қайта сапқа тұра отырып, батальон командирі көрсеткен тәртіппен жүреді.

      Батальон командирі бағыттаушы бөлімше командирінің алдында, батальон командирінен екі қадам кейін қозғалады, екі қатарда оның орынбасарлары, штаб бастығы мен батальон сержанты қозғалады, ал олардан екі қадам кейін батальон басқармасының қалған құрамы қозғалады.

      Ескерту. 132-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      133. Батальон жорықтық лектен өрістетілген сапқа батальон командирінің командасы бойынша қайта сапқа тұрғызылады, бұл ретте батальонның сапқа тұру орны мен маңдайшебі, қандай рота бойынша және қандай сапқа тұрғызылатыны көрсетіледі.

      "Батальон, солға қарай взводтық (роталық) лектер сызығына, адым - БАС" (жүру кезінде - "адым-ДА") командасы бойынша қайта сапқа тұрғызу кезінде бөлімшелер 29, 30-суреттерде көрсетілгендей сапқа тұрғызылады.

      Батальонды өрістетілген екі қатарлы саптан үш (төрт) лекке қайта сапқа тұрғызу батальонды оңға қарай бұрумен және кейіннен: "Батальон, үш (төрт) лекке, адым - БАС" командасын орындаумен жүзеге асырылады.

      "Адымда" командасы бойынша батальон бөлімшелері осы Жарғының 107-тармағында көрсетілгендей үш (төрт) лекке қайта сапқа тұрғызылады.

      Әскери сәлемдесуді саптағы орнында және қозғалыста орындау

      134. Әскери сәлемдесуді саптағы орнында және қозғалыста орындау осы Жарғының 124, 125-тармақтарында рота үшін көрсетілгендей жүргізіледі.

      Батальон лекте жүріп келе жатқан кезде әскери сәлемдесуді орындау үшін батальон командирінің командасын бастық алда келе жатқан ротаның орта тұсына теңескенде роталардың командирлері (бағыттаушыдан басқа) біртіндеп қайталайды.

      5. Бригада (полк) саптары

      135. Бригаданың (полктің) өрістетілген сабы взводтық немесе роталық лектер сызығына сапқа тұрғызылған батальондардан, артиллериялық бөлімшелерден, әуе шабуылына қарсы қорғаныс бөлімшелерінен, қамтамасыз ету бөлімшелерінен тұрады.

      Бригаданың (полктің) өрістетілген сабында оң жақ қапталға олардың нөмірлерінің ретімен батальондар, олардан солға қарай - артиллериялық бөлімшелер, әуе шабуылына қарсы қорғаныс бөлімшелері мен қамтамасыз ету бөлімшелері сапқа тұрғызылады.

      Бригада (полк) басқармасы батальондардан оңға қарай сапқа тұрады. Бригада (полк) командирінің орынбасарлары және бригада (полк) сержанты басқармадан оңға қарай, ал Жауынгерлік Тумен сапқа тұрған кезде – одан оңға қарай, бөлімнің Жауынгерлік Туын тапсырған кезде – осы Жарлыққа 7-қосымшаға сәйкес тұрады. Батальондар арасындағы аралық – үш қадам (33-сурет).



33-сурет. Бригаданың (полктің) өрістетілген сапы – взводтық немесе роталық лек сызығына

      Әскер тектері мен қызметтердің бастықтары, оларға бағынысты офицерлер бригада (полк) басқармасының құрамында сапқа тұрғызылады.

      Ескерту. 135-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      136. Бригаданы (полкті) сапқа тұрғызу үшін бригада (полк) командирі өзі немесе штаб арқылы бұйрық береді, онда: сапқа тұрғызу мақсатын, орнын, уақыты мен тәртібін; киім нысаны мен жабдықтарды; бөлімшелерде қандай қару-жарақ пен әскери техника болуын көрсетеді.

      137. Бригаданы (полкті) жорықтық сапқа тұрғызу тікелей жорықтық лекке сияқты (34-сурет), өрістетілген саптан взводтық немесе роталық лектер сызығына қайта сапқа тұрғызу жолымен де жүргізілуі мүмкін.

      138. Орнында жорықтық лекке сапқа тұрғызу кезінде батальондар, артиллериялық бөлімшелер, әуе шабуылына қарсы қорғаныс бөлімшелері мен қамтамасыз ету бөлімшелері лектерде бригаданы (полкті) сапқа тұрғызу орнына келеді және оларға көрсетілген орындарға тұрады.

      139. Бригаданы (полкті) өрістетілген саптан жорықтық лекке қайта сапқа тұрғызу командалар бойынша жүргізіледі.

      Мысалы: "Бригада (полк), қарубау-ҒА (иық-ҚА)", "Жорықтық үш (төрт) лекпен, менің соңымнан (немесе жүру бағыты, бағдары көрсетіледі) адым - БАС" немесе "Бригада (полк), қарубау-ҒА (иық-ҚА)", "Жорықтық үш (төрт) лекпен, жол бойымен, сапқа тұру тәртібімен (немесе өзге де жүру тәртібі көрсетіледі), адым - БАС". "Жорықтық лекпен" командасы бойынша батальондар командирлері саптан шығады және өз батальондарының бас жағындағы бөлімшелер командирлерінің алдында сегіз адымда, батальондар командирлерінің орынбасарлары - батальондар командирлерінен кейін екі адымда екі қатарда тұрады, роталар мен взводтар командирлері саптан шығады және осы Жарғының 132-тармағында көрсетілгендей тұрады. Батальондар командирлері қозғалу үшін біртіндеп команда береді.

      Бригаданың (полктің) қозғалуы 34-суретте көрсетілген сапқа тұру тәртібімен немесе бригада (полк) командирі көрсеткен өзге де тәртіппен жүргізіледі; батальондар (дивизиондар) арасындағы арақашықтық орнында - үш адым, қозғалыста - 10 адым, ал басқа да бөлімшелер арасында - үш адым.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      140. Бригада (полк) жорықтық лектен өрістетілген сапқа бригада (полк) командирінің командасы бойынша қайта сапқа тұрғызылады, бұл ретте бригаданың (полктің) сапқа тұрғызылу орны мен маңдайшебі, қандай батальон бойынша және қандай сапқа тұрғызылатыны көрсетіледі.

      "Бригада (полк), солға сызыққа, батальондар, роталық (взводтық) лектер сызығына, адым - БАС" (жүру кезінде - "адым-ДА") командасы бойынша қайта сапқа тұрғызу кезінде бөлімшелер 33-суретте көрсетілгендей сапқа тұрғызылады.

      141. Саптағы орнында және қозғалыста әскери сәлемдесуді орындау үшін бригада (полк) командирі "Бригада (полк), ТІК ТҰР, назар оң-ҒА (сол-ҒА, орта-ҒА)" командасын береді.

      Саптағы орнында бригада (полк) командирі команда бере отырып, қолын бас киіміне апарады, бастық жаққа бұрылады, оған саптық адыммен келеді және баяндайды.

      Жорықтық саптағы қозғалыс кезінде әскери сәлемдесу үшін бригада (полк) командирі берген команданы бастық алда келе жатқан ротаның орта тұсына теңескенде батальондардың командирлері біртіндеп қайталайды.

5-тарау. Взводтың, ротаның, батальон мен бригаданың (полктің) машиналардағы саптары

      1. Жалпы ережелер

      142. Өрістетілген сапта бөлімшелер мен бөлімдердің машиналары машиналар сызығына, взводтық немесе роталық лектер сызығына маңдайшеп бойынша бір сызыққа машиналар мен бөлімшелер арасындағы Жарғымен немесе командирмен белгіленген аралықтар мен арақашықтықтарға сапқа тұрғызылады.

      Бұл ретте жеке құрам машиналарда болады немесе машиналар алдына бір қатарлы немесе екі қатарлы сапқа, взводтық немесе роталық лектер сызығына соңғы қатар машиналар алдында үш адымға жақын болмайтындай етіп, сапқа тұрғызылады (35-38-суреттер); машиналардың механик-жүргізушілері мен жүргізушілері өз бөлімшелерінің саптарына тұрады.

      143. Жорықтық сапта бөлімшелердің машиналары лекке сапқа тұрғызылады немесе лектердегі бөлімшелер Жарғымен немесе командирмен белгіленген арақашықтықтарда бірінің артында бірі сапқа тұрғызылады.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      144. Жаяу әскерлер жауынгерлік машиналарына және броньды транспортерлерге, сондай-ақ автомобильдер мен басқа да машиналарға отырғызу алдында бөлімшелерде қажет болған кезде машиналар бойынша әскери қызметшілердің және әскери мүліктің есебі жүргізіледі және отырғызу тәсілі көрсетіледі.

      Жеке құрамды машиналарға отырғызу алдында қарудың оқталмағаны, ал егер қозғалыс оқталған қарумен жасалатын болса, онда ол сақтандырғышқа қойылғаны тексеріледі; сүңгі-пышақ (сүңгілер) ағытылып тасталады (жазылады).

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      145. Әрбір машинаға офицерлер немесе сержанттардан жүргізушіні қоса алғанда, машинада болатын барлық жеке құрам бағынатын машина жетекшісі тағайындалады.

      Машина жетекшісіне машинаны өзі жүргізуге немесе машинаны жүргізуді біреуге беруге жүргізушіні мәжбүрлеуге, жүргізушіні жол жүру ережелерін және белгіленген жүру жылдамдығын бұзуға мәжбүрлейтін командалар беруге қатаң тыйым салынады.

      Жеке құрамды автомобильдерде тасымалдау кезінде тәртіп пен қауіпсіздік шараларын сақтауды қамтамасыз ету үшін қорап жетекшісі тағайындалады.

      Үлкен бастықтың белгілерін қадағалауды бөлімше командирі (машина жетекшісі), ал автомобильдерде, одан басқа - автомобиль қорабының алдыңғы оң бұрышында орналасатын қадағалаушы болып тағайындалған жүргізеді.

      Қозғалыс уақытында автомобиль қорабы борттық бекітпесінің бекітілуін қадағалау үшін алдыңғы және артқы борттардың шеткі орындарында отырған әскери қызметшілерден "бортқа жауаптылар" тағайындалады.

      Артта келе жатқан машиналарды, тіркелген әскери техникаға және жаяу әскерлер жауынгерлік машиналары артқы есіктерінің бекітпелерін (автомобильдің артқы бортының оң бекітпесін) қадағалауды артқы қабырға жанындағы оң орындықта (автомобильдің артқы бортында) отырған әскери қызметші жүргізеді.

      146. "МАШИНАЛАР ЖАНЫНА" командасы бойынша жаяу әскерлер жауынгерлік машинасында және броньды транспортерде, сондай-ақ автомобильде және десант болып танкте тасымалданатын жеке құрам 39-суретте көрсетілгендей машиналардың жанына сапқа тұрғызылады. Борттардан отырғызылған кезде бөлімшелердің жеке құрамы лектерінің бас жағы машиналардың отырғызу люктері немесе артқы дөңгелектері (катоктары) деңгейінде сапқа тұрғызылады.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      147. "МАШИНАЛАР ЖАНЫНА" командасы бойынша танктер экипаждары танктердің алдында бір қатарлы сапқа тұрғызылады. Танк командирі оң жақ шынжыр табан алдында екі адымда; экипаждың қалған құрамы - командирден солға қарай тұрады (39-сурет).

      148. Жеке құрамды машиналарға отырғызу:

      жаяу әскерлер жауынгерлік машиналары мен броньды транспортерлерге - люктер арқылы;

      автомобильдерге - оң, сол жақ және артқы борттар арқылы;

      жабық қорабы бар автомобильдерге - артқы борт арқылы жүргізілуі мүмкін.

      Жеке құрамды басқа да машиналарға отырғызу ыңғайына қарай жүргізіледі.

      Жолдың оң жақ шетінде тұрған машиналарға сол жақ борт арқылы отырғызуға рұқсат етілмейді.

      149. "МАШИНАЛАРҒА" командасы бойынша жаяу әскерлер жауынгерлік машиналары мен броньды транспортерларға отырғызу кезінде тағайындалған әскери қызметшілер десанттық бөліктің артқы есіктерін (отырғызу люктерінің қақпағын) ашады; автомобильдерде жүргізушілер қажет болған кезде артқы бортты ашады.

      Отырғызу аяқталғаннан кейін артқы есіктер (отырғызу люктерінің қақпақтары, борттары) жабылады.

      150. "ОРЫНДАРЫНА" командасы бойынша бөлімшелер машиналардағы өз орындарына жылдам отырады (40, 41-суреттер).

      Отырғызу кезінде дөңгелектер, шынжыр табандар мен басқыштар қолданылады.

      Отырғызу кезінде қару, отырғызуды жүргізетін немесе артта тұрған әскери қызметшілерге берілетін оқшашарлар мен топтық қаруларды қоспағанда, қауіпсіздік шараларын сақтай отырып ыңғайына қарай алынады. Отырғызғаннан кейін қару тізелерінің арасына қойылады және екі қолмен ұсталады. Автоматтар, одан басқа бөлімше командирінің командасы бойынша "кеудеге" күйіне алынуы мүмкін.

      Зат қаптары бөлімше командирінің (машина жетекшісінің) командасы бойынша алынады және машинаға орналастырылады.

      Бөлімше командирі (машина жетекшісі) жеке құрамның дұрыс отырғызылуын бақылайды, ал ол аяқталғаннан кейін есіктер (люктер) мен борттар бекітпелерінің бекітілуін тексереді, содан кейін жаяу әскерлер жауынгерлік машинасындағы өз орнына және броньды транспортерде машина командирінің орындығына, ал автомобильде - жүргізушінің жанына немесе үлкен командирдің командасы бойынша автомобиль қорабының алдыңғы сол жақ бұрышына отырады.

      Егер машина командирінің орнында аға командир отырса, онда бөлімше немесе взвод командирі машинаның десанттық бөлімшесіне орналасады.

      151. Жауынгерлік машиналардың және танктердің экипаждары "ОРЫНДАРЫНА" командасы бойынша бір уақытта артқа бұрылады және өз люктері арқылы орындарына жылдам отырады.

      152. Орнында танкке десантты отырғызу борттардан жүргізіледі. Егер десантты борттардан отырғызу мүмкін болмаса, ол танктің артқы жағынан жүргізіледі. Бұл ретте қару, отырғызуды жүргізетін немесе артта тұрған әскери қызметшілерге берілетін оқшашарлар мен топтық қаруларды қоспағанда, ыңғайына қарай алынады.

      Танкте әскери қызметшілер қауіпсіздік шараларын сақтай отырып орналастырылады.

      Десант болып тасымалданатын бөлімшенің командирі жеке құрамды отырғызу және оны танктерге орналастыру ережелерін сақтауға қатысты танк бөлімшесі командирінің нұсқауын орындайды және отырғызудың аяқталғаны туралы оған және өзінің тікелей бастығына баяндайды.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      153. Бөлімшенің (бөлімнің) қозғалысы басталар алдында алдын ала "ОТАЛДЫР" командасы беріледі, ол бойынша машиналардың қозғалтқыштарын оталдыру және қыздыру жүргізіледі.

      "ЖҮР (АЛҒА)" командасы бойынша барлық машина, олар орнында тұрған сол сапта бір уақытта қозғалысты бастайды немесе жүру кезінде белгіленген арақашықтық пен аралықты қабылдай отырып, командирдің командасы бойынша қайта сапқа тұрғызылады. Егер лектегі машиналар арасындағы арақашықтық 10 метрден аз болса, машиналар қозғалысты белгіленген арақашықтықты ала отырып, кезекпен бастайды.

      Қозғалыс тәртібі мен жылдамдығын, сондай-ақ демалу үшін тоқтауларды айқындау кезінде жауынгерлік жарғыларда мазмұндалған нұсқауларды басшылыққа алу қажет.

      Машиналар арасындағы арақашықтық қозғалыс жылдамдығына және шарттарына байланысты болады және орташа алғанда 25-50 м болуы мүмкін.

      Арақашықтықтарды өзгерту үшін: "АРАҚАШЫҚТЫҚТЫ ҰЛҒАЙТ", "АРАҚАШЫҚТЫҚТЫ ҚЫСҚАРТ" командалары беріледі.

      Қозғалыста бұрылулар бағыттаушы машинаның соңынан (бұрылуымен) біртіндеп немесе барлық машиналар (бөлімшелер) бір уақытта жасауы мүмкін.

      "НАЗАР САЛ, МЕН СИЯҚТЫ ЖАСА" командасы бойынша біртіндеп артқа бұрылу үшін басты машина төмендетілген жылдамдықпен артқа бұрылады және қозғалысты лекке параллельді түрде кері бағытта жалғастырады. Қалған машиналар басты машина бұрылған жерге дейін жетіп, сол сияқты бұрылады және қозғалысты жалғастырады.

      Бір уақытта оңға (солға, артқа) бұрылу үшін "БАРЛЫҒЫҢ ОҢҒА (БАРЛЫҒЫҢ СОЛҒА, БАРЛЫҒЫҢ - АРТҚА БҰРЫЛ)" командасы беріледі. "БАРЛЫҒЫҢ ОҢҒА (БАРЛЫҒЫҢ СОЛҒА)" командасы бойынша машиналар жүріп келе жатып бір уақытта көрсетілген жаққа бұрылады және жаңа бағытта қозғалысын жалғастырады. "БАРЛЫҒЫҢ - АРТҚА БҰРЫЛ" командасы бойынша әрбір машина тоқтайды, арақашықтықты қысқартпай, солға қарай бұрыла отырып, артқа бұрылады және қозғалысты кері бағытта жалғастырады.

      Лек қозғалыста жолды босату қажет болған кезде "ОҢҒА ҚАРАЙ АЛ" командасы беріледі. Осы команда бойынша лектегі барлық машина бір уақытта жолдың жүру бөлігінен шығады және оң жақ шетімен немесе жолдың оң жағында қозғалысты жалғастырады.

      154. Машиналарды тоқтату "ТОҚТА" командасы бойынша жүргізіледі, ол бойынша машиналар алда тоқтап тұрған машина жанына келеді және 10 метрге жақын емес арақашықтықта немесе командир белгілеген арақашықтықтарда кезекпен тоқтайды.

      Лекті тоқтату алдында машиналар жолдың оң жақ шетіне немесе оң жаққа қарай шығарылады. Егер бұл ретте арақашықтық бұзылса да жол қиылыстары, тораптары, көпірлер, қыспақтар, темір жол өтпелері, үйлердің кіреберістері мен аулаға кірме жолдар ашық болуы тиіс.

      Егер қажет болса, тоқтағаннан кейін "ҚОЗҒАЛТҚЫШТЫ ӨШІР" командасы беріледі.

      155. Машиналардан жеке құрамды түсіру:

      жауынгерлік машиналардан - люктер арқылы;

      автомобильдерден - оң, сол және артқы борттар арқылы;

      жабық қорабы бар автомобильдерден - артқы борт арқылы жүргізілуі мүмкін.

      Жеке құрамды басқа да машиналардан түсіру ыңғайына қарай жүргізіледі.

      Жолдың оң жақ шетінде тұрған машиналардан сол жақ борт арқылы түсіруге рұқсат етілмейді.

      Машиналардан түсіру үшін "МАШИНАЛАР ЖАНЫНА" командасы беріледі.

      Мысалы: "Бөлімше (взвод, рота), оң, сол жақ борт (артқы борт) арқылы - МАШИНА (МАШИНАЛАР) ЖАНЫНА".

      Осы команда бойынша жеке құрам жылдам машиналардан түседі және олардың жанына сапқа тұрғызылады (39-сурет) немесе өз командирлерінің командасы бойынша әрекет етеді.

      Машиналардан түскен кезде қару ыңғайына қарай алынады, ал оқшашарлар мен топтық қару бұрын түскен әскери қызметшілерге беріледі.

      2. Взвод саптары

      156. Взводтың өрістетілген сабы - машиналар сызығы (42-сурет), машиналар арасындағы аралық - үш метр.

      Взводты өрістетілген сапқа тұрғызу "Машиналар сызығына - ЖҮР" командасы бойынша жүргізіледі. Взвод командирі команда бере отырып, өз машинасын взвод сабының маңдайшеп жағына алдыңғы жағымен қаратып қояды, қалған машиналар белгіленген аралықты сақтай отырып, взвод командирінің машинасынан солға қарай бір сызық бойына нөмір ретімен сапқа қойылады.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      157. Взводтың жорықтық сабы - лек (43-сурет), орнында және тоқтап тұрғанда сапқа тұрғызу кезінде машиналар арасындағы арақашықтық 10 метрден жақын емес, қозғалыста арақашықтық қозғалыс жылдамдығына және шарттарына байланысты болады және орташа алғанда 25-50 м болуы мүмкін; взвод командирінің машинасы лектің бас жағында жүреді.

      Взводты лекке сапқа тұрғызу, сондай-ақ оны машиналар сызығынан лекке қайта сапқа тұрғызу "Лекпен - ЖҮР" командасы бойынша жүргізіледі.

      Взводты машиналар сызығынан лекке қайта сапқа тұрғызу кезінде взвод командирінің машинасы соңынан взводтың қалған машиналары белгіленген арақашықтықта нөмір ретімен қозғалады (44-сурет).

      Взводты лектен өрістетілген сапқа - машиналар сызығына қайта сапқа тұрғызу (45-сурет) осы Жарғының 156-тармағында көрсетілгендей жүргізіледі.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      3. Рота саптары

      158. Рота өрістетілген сапта машиналар сызығына (46-сурет) немесе взводтық лектер сызығына (47-сурет) сапқа тұрғызылуы мүмкін. Взводтар арасындағы аралық - бес метр.

      Ротаны өрістетілген сапқа - машиналар сызығына немесе взводтық лектер сызығына сапқа тұрғызу "Машиналар сызығына (взводтық лектер сызығына) - ЖҮР" командасы бойынша жүргізіледі.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      Рота командирі команда бере отырып, өз машинасын рота сабының маңдайшеп жағына алдыңғы жағымен қояды немесе бірінші взводтың сапқа тұру орнын көрсетеді. Взводтар нөмір ретімен белгіленген аралықтар мен арақашықтықтарда рота командирінің машинасынан солға қарай машиналар сызығына (лектерге) сапқа тұрады.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      159. Ротаның жорықтық сабы - лек (48-сурет).

      Ротаны лекке сапқа тұрғызу, сондай-ақ оны өрістетілген саптан лекке қайта сапқа тұрғызу "Лекпен - ЖҮР" командасы бойынша жүргізіледі.

      Ротаны өрістетілген саптан лекке қайта сапқа тұрғызу кезінде рота командирінің машинасы немесе бірінші взводтың алдыңғы машинасы қозғалысты тура бастайды және содан кейін көрсетілген бағытқа шығады; рота командирінің машинасы немесе бірінші взводтың алдыңғы машинасы соңынан нөмір ретімен немесе рота командирі көрсеткен тәртіппен лектегі қалған взводтар белгіленген арақашықтықта қозғалады.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      160. Ротаны лектен өрістетілген сапқа - машиналар сызығына немесе взводтық лектер сызығына қайта сапқа тұрғызу осы Жарғының 158-тармағында көрсетілген командалар мен ережелер бойынша жүргізіледі. Бұл ретте лектердегі взводтар рота легінен шығады және взводтар командирлерінің "Машиналар сызығына - ЖҮР" немесе "Лекпен - ЖҮР" командасы бойынша 46, 47-суреттерде көрсетілгендей машиналар сызығына немесе взводтық лектер сызығына тиісінше сапқа тұрғызылады.

      4. Батальонның машиналардағы саптары

      161. Батальон өрістетілген сапта взводтық лектер немесе роталық лектер сызығына сапқа тұрғызылуы мүмкін.

      Қажет болған кезде батальон машиналар сызығына сапқа тұрғызылуы мүмкін.

      Батальонды өрістетілген сапқа тұрғызу батальон командирінің "Взводтық (роталық) лектер сызығына (машиналар сызығына) - ЖҮР" командасы бойынша жүргізіледі.

      Батальон взводтық лектер сызығына 49-суретте көрсетілгендей; роталар - взводтық лектер сызығына сапқа тұрғызылады.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      Батальон роталық лектер сызығына 50-суретте көрсетілгендей; роталар лектерге сапқа тұрғызылады.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      Батальон машиналар сызығына 51-суретте көрсетілгендей; роталар - машиналар сызығына сапқа тұрғызылады. Роталар арасындағы аралық - бес метр.

      Батальонды сапқа тұрғызған кезде батальон командирінің машинасы мен басқару бөлімшесі батальонның оң жақ қапталына, артиллериялық бөлімшелер мен қамтамасыз ету бөлімшелері - тиісінше взводтық немесе роталық (батареялық) лектерінде батальонның сол жақ қапталына сапқа тұрады.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      162. Батальонның жорықтық сабы - лек (52-сурет).

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      Батальонды лекке сапқа тұрғызу кезінде лектердегі роталар, артиллериялық бөлімшелер мен қамтамасыз ету бөлімшелері батальон командирі көрсеткен тәртіппен сапқа тұрғызылады; орнында және тоқтағанда сапқа тұрғызу кезінде роталар арасындағы арақашықтық - 10 метрден жақын емес, қозғалыста арақашықтық қозғалыс жылдамдығы мен шарттарына байланысты және орташа алғанда 25-50 м болуы мүмкін.

      Батальонды жорықтық сапқа тұрғызу "Лекпен - ЖҮР" командасы бойынша жүргізіледі.

      163. Батальонды өрістетілген саптан лекке қайта сапқа тұрғызу "Лекпен - ЖҮР" командасы бойынша жүргізіледі.

      Осы команда бойынша батальон командирінің машинасы тура қозғала бастайды, одан кейін қажетті бағытқа қарай шығады; батальон командирі машинасының соңынан 52-суретте көрсетілгендей немесе батальон командирі көрсеткен тәртіппен батальон бөлімшелері белгіленген арақашықтықта қозғалады.

      164. Батальонды лектен өрістетілген сапқа қайта тұрғызу "Взводтық (роталық) лектер сызығына - ЖҮР" командасы бойынша жүргізіледі. Осы команда бойынша бөлімшелер 49, 50-суреттерде көрсетілгендей сапқа тұрғызылады.

      5. Бригада (полк) саптары

      165. Бригаданың (полктің) өрістетілген сабы взводтық немесе роталық лектер сызығына сапқа тұрғызылған батальондардан, артиллериялық бөлімшелерден, әуе шабуылына қарсы қорғаныс бөлімшелерінен және қамтамасыз ету бөлімшелерінен тұрады.

      Батальондардан солға қарай артиллериялық бөлімшелер, әуе шабуылына қарсы қорғаныс бөлімшелері және қамтамасыз ету бөлімшелері сапқа тұрғызылады. Батальондар арасындағы аралық - 10 м, бригаданың (полктің) басқа бөлімшелері арасында - бес метр немесе сапқа тұрғызу шарттарына байланысты бригада (полк) командирі айқындайды.

      166. Бригаданың (полктің) жорықтық сабы - лек. Бригада (полк) жорықтық лекке осы Жарғының 139-тармағында көрсетілген тәртіппен сапқа тұрғызылады.

      Бригаданы (полкті) өрістетілген саптан лекке қайта сапқа тұрғызу бригада (полк) командирінің командасы бойынша жүргізіледі, бұл ретте қозғалыс бағыты мен тәртібі, қозғалысқа әзірлік уақыты мен батальондар арасындағы арақашықтық көрсетіледі.

      Жорықтық сапта қозғалыс "Лекпен - ЖҮР" командасы бойынша басталады.

      Батальондар командирлері батальондардың қозғалуы үшін осы Жарғының 162, 163-тармақтарында көрсетілгендей біртіндеп команда береді.

      6. Әскери сәлемдесуді орындау

      167. Машинада орнында және қозғалыста әскери сәлемдесуді орындау үшін "ТІК ОТЫР" командасы бойынша ашық тұрған жеке құрам белдерін бүкпей, басын тік ұстап, өзінің алдына қарап отыруы керек; қарусыз - жартылай бүгілген қолдарын тізелерінен біршама жоғары еркін қою керек; қарумен - оны тізелері арасында және екі қолымен ұстау керек.

      "Назар оң-ҒА (сол-ҒА)" командасы бойынша взвод және одан жоғары бөлімшелердің командирлері мен машиналар жетекшілері бастық жаққа басын бұрады және бір уақытта қолдарын бас киімге апарады, қалған әскери қызметшілер бастық жаққа басын бұрмайды (41-сурет).

      Егер әскери қызметшілер машинада машина қозғалысы бағытына қарап орналастырылса, онда "Назар оң-ҒА (сол-ҒА)" командасы бойынша олар бір уақытта бастық жаққа басын бұрады.

      Машина бастықтың жанынан өтіп кеткенде "Еркін" командасы бойынша барлық әскери қызметшілер басын тік қаратады және еркін отырады, бөлімшелердің командирлері мен машиналар жетекшілері, одан басқа қолдарын бас киімінен түсіреді.

      168. Машиналардағы жеке әскери қызметшілер әскери сәлемдесуді бастық жаққа басын бұра отырып, белін бүкпей отырған күйі орындайды.

      Егер әскери қызметшілер қарусыз болса, басын бұрумен бір уақытта олар қолын бас киіміне апарады, ал егер қарумен болса - оны осы Жарғының 167-тармағында көрсетілгендей ұстайды.

      Механик-жүргізушілер және жүргізушілер машинаны жүргізу кезінде әскери сәлемдесуді орындамайды.

6-тарау. Бөлімшелер жеке құрамының ұрыста жаяу тәртіппен іс-қимыл жасау кезіндегі қозғалыс әдістері мен тәсілдері

      1. "Ұрысқа", "тұр" тәсілдері

      169. "ҰРЫСҚА" командасы бойынша қаруды оң қолға алу, оң аяғымен алға қарай және біршама оңға толық адым жасау керек, онымен бір уақытта денені алға еңкейту керек, сол тізеге отыру және сол қолын өзінің алдына, саусақтарын оңға қарай жерге қою керек (53-сурет), одан кейін сол аяқтың жамбасына және сол қолдың білегіне сүйене отырып, сол бүйірге жату керек және жылдам ішке аунап түсу керек; аяқтардың ұштарын біршама сыртқа қаратып жан-жаққа созу және оқ атуға дайындалу керек (53-сурет).

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      Қол оқшашарымен тәсілдерді орындау үшін "ҰРЫСҚА" командасы бойынша қаруды оң қолымен алу, сол қолмен тіреуіштерін жазу керек. Осымен бір уақытта оң (сол) аяқпен алға қарай толық адым жасау керек және алға еңкейе отырып, атыс бағытына оқшашарды тіреуіштеріне қою керек; жазылмастан жерге екі қолымен тіреліп, аяқтарын артқа жіберу, ішпен жату керек, аяқтардың ұштарын сыртқа қаратып созу және оқ ату үшін дайындалу керек (54-сурет).

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      Топтық қарумен тәсілдерді орындау кезінде "ҰРЫСҚА" командасы бойынша оны жауынгерлік күйге келтіру керек, ал одан кейін ату үшін күйді қабылдау керек (55-сурет).

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      170. "ТҰР" командасы бойынша қаруды оң қолына ұстай отырып, екі қолды кеуде деңгейіне тарту керек, бір уақытта аяқты бірге қосу керек (56-сурет), одан кейін қолдарын жедел соза отырып, кеудесін жерден көтеру және оң (сол) аяқты алға шығару керек (56-сурет), жылдам тұрып, сол (оң) аяқты қою және қарумен саптық қалыпты қабылдау керек (5-суретті қараңыз).

      Оқшашармен "ТҰР" командасы бойынша аяқтарын алға қарай созғаннан кейін оқшашарды алу керек, жылдам тұрып, сол (оң) аяқты қоя отырып, оқшашарды аяқ жанына қою керек (56-сурет).

      2. Жүгіріп және еңбектеп өту

      171. Жүгіріп өту үшін, мысалы: "Қатардағы жауынгер Солоненко, жыра бағытына жүгіріп өт - АЛҒА" командасы бойынша жүргізіледі.

      Алдын ала берілетін команда бойынша демалу үшін таса орындарға тоқтауға қарай қозғалу жолын белгілеп алу, ал орындалатын команда бойынша осы Жарғының 170-тармағында көрсетілгендей жылдам тұрып, сол (оң) аяғын жерге қоймастан, оң (сол) аяқты түзеумен (серпумен) бір уақытта оны алға қарай шығару және мүмкіндігінше жүгіріп өту керек.

      Демалу үшін тоқтаулар арасындағы жүгіріп өту ұзындығы жергілікті жерге және қарсыластың оқ атуына байланысты және орташа алғанда 20-40 адым болуы тиіс.

      Демалу үшін тоқтаған жерде осы Жарғының 169-тармағында көрсетілгендей жүгіріп келіп жату керек, біршама шетке қарай еңбектеп өту керек (бекіністі ауыстырудың өзге де әдісі қолданылуы мүмкін), ал командада көрсетілген орынға жеткеннен кейін, одан басқа оқ атуды жүргізуге дайындалу керек.

      Жүгіріп өту кезіндегі қарудың күйі - жүгіріп өтушінің қалауы бойынша болады.

      172. Еңбектеп өту жер бауырлап, жартылай төрт тағандап және бүйірімен өту үшін, мысалы: "Қатардағы жауынгер Солоненко, бруствер артына еңбектеп өт - АЛҒА" командасы бойынша жүргізіледі. Алдын ала берілетін команда бойынша қозғалу жолын және демалу үшін тасаланған тоқтау орындарын белгілеп алу керек, ал орындалатын команда бойынша көрсетілген әдістердің бірімен еңбектеп өту керек.

      173. Жер бауырлап еңбектеп өту үшін (57-сурет) жерге жабыса жату керек, оң қолмен қаруды жоғарғы антабкасынан қарубаудан алу және оны оң қолдың білегіне қою керек.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      Оң (сол) аяқты тарту және бір уақытта сол (оң) қолды мүмкіндігінше созу керек; бүгілген аяқпен серпіле отырып, денемен алға қарай жылжу керек, екінші аяқты тарту, екінші қолды созу керек және қозғалысты сол тәртіппен жалғастыру керек. Еңбектеп өту кезінде басты жоғары көтермеу керек.

      174. Жартылай төрт тағандап еңбектеп өту үшін (58-сурет) тізерлеу және білекке немесе қолдардың басына тірелу керек. Бүгілген оң (сол) аяқты кеуде астына тарту керек, онымен бір уақытта сол (оң) қолды алға қарай созу керек. Денені оң (сол) аяқ толық созылғанша алға қарай жылжыту керек, онымен бір уақытта екінші бүгілген аяқты өзіне қарай тарта және екінші қолды соза отырып, қозғалысты сол тәртіппен жалғастыру керек.

      Қаруды: білекке тірелген кезде - жер бауырлап еңбектеп өту кезіндегі сияқты; қолдардың басына тірелген кезде - оң қолмен ұстау керек.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      175. Бүйірмен еңбектеп өту үшін (59-сурет) сол бүйірге жату керек; тізесі бүгілген сол аяқты алға қарай соза отырып, сол қолдың білегіне тірелу, оң аяқты мүмкіндігінше өзіне қарай тартып өкшесімен жерге тірелу керек; оң аяқты жаза отырып, сол аяқтың күйін өзгертпей денені алға қарай жылжыту керек, одан кейін қозғалысты осындай тәртіппен жалғастыру керек.

      Қаруды сол аяқтың жамбасына қойып, оны оң қолмен ұстау керек.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      3. Қарсылас кенеттен шабуыл жасаған кездегі жеке құрамның іс-қимылы

      176. Рота легіне жерүсті қарсыласының кенеттен шабуыл жасауына тойтарыс беру үшін "Қарсылас маңдайшептен (тылдан, солдан, оңнан) - "ҰРЫСҚА" командасы беріледі.

      Осы команда бойынша:

      маңдайшептен шабуыл жасалған кезде бағыттаушы взвод жауынгерлік тәртіппен орнында, одан кейінгі взвод оңға қарай, ал тұйықтаушы взвод - бағыттаушыдан солға қарай өрістетіледі;

      тылдан шабуыл жасалған кезде рота артқа бұрылады; тұйықтаушы взвод жауынгерлік тәртіппен орнында; лектің ортасында болатын взвод - одан оңға қарай, ал бағыттаушы взвод солға қарай өрістетіледі; солдан немесе оңнан шабуыл жасалған кезде рота тиісті жаққа қарай бұрылады; лектің ортасында болатын взвод жауынгерлік тәртіппен орнында өрістетіледі; қапталдағы взводтар: біреуі - оңға қарай, ал екіншісі - осы взводтан солға қарай өзінің сыртқы қапталдары жағына қарай өрістетіледі.

      177. Роталар легіне қарсылас әуеден шабуыл жасаған кезде "Ә-УЕ" командасы беріледі. Осы команда бойынша рота жағдайға байланысты қозғалысты жалғастырады немесе тоқтайды. Егер қозғалыс тоқтатылмаса, онда лекте жылдамдық пен машиналар арасындағы арақашықтық ұлғайтылады. Тоқтаған кезде жеке құрам өз командирлерінің командалары бойынша жылдам машиналардан секіріп түседі, жақын жердегі тасаланған орындарға взвод бойынша бекінеді, оқ атуға дайындалады және команда бойынша төмен ұшатын нысаналар бойынша оқ атуды жүргізеді.

      178. Қарсылас ядролық, химиялық және биологиялық қару қолданған кезде радиациялық қауіп немесе химиялық дабыл белгілері беріледі.

      Осы белгі берулер бойынша жеке құрам қорғаныс шараларын қабылдайды.

7-тарау. Ротаның, батальонның және бригаданың (полктің) саптық байқауы

      Жалпы ережелер

      179. Саптық байқау жеке саптық машық және бөлімшелердің саптық үйлесімділік дәрежесін айқындау мақсатында өткізіледі. Саптық байқауда, сондай-ақ әскери қызметшілердің сыртқы пішіні, жабдықтардың, қару-жарақтың, әскери және басқа да техниканың бар болуы мен жай-күйі тексеріледі. Саптық байқауда инспекциялау кезінде, одан басқа Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының Ішкі қызмет жарғысында мазмұндалған тәртіппен әскери қызметшілерге сұрақтар қойылады. Әскери қызметшілерге сұрақтар қою да сонымен қатар тексеру жүргізу кезінде жүргізілуі мүмкін (8-қосымша).

      Саптық байқауды тікелей бастықтар немесе инспекциялауға (тексеруге) басшылық жасау үшін тағайындалған адамдар жүргізеді.

      Саптық байқауды жүргізетін адамдарға байқаудың мақсаттарына, міндеттеріне және жауынгерлік даярлық бағдарламасын орындауға байланысты саптық байқауды өткізу тәртібін белгілеуге рұқсат етіледі.

      Әрбір саптық байқау бөлімшенің, бригаданың (полктің) салтанатты шерумен өтуімен, ал Жауынгерлік Ту әкетілгеннен кейін - бөлімшелердің саптық әнді орындауымен аяқталады.

      Байқау қарсаңында байқауды өткізетін бастық бөлімшенің, бригаданың (полктің) командиріне байқаудың уақытын, орнын, сапқа тұрғызу және өткізу тәртібін, киім нысанын, байқауға қандай қару-жарақ, әскери және басқа да техниканы шығару қажеттігін хабарлайды.

      180. Ротаның, батальон мен бригаданың (полктің) саптық байқауы жаяу тәртіппен немесе машиналарда өткізіледі.

      Жаяу тәртіппен байқауға бригада (полк) бөлімшесінің барлық жеке құрамы жеке қарумен шығарылады, ал машиналардағы байқауға, одан басқа барлық қару-жарақ, әскери және басқа да техника шығарылады.

      2. Жаяу тәртіппен саптық байқау

      Ротаның байқауы

      181. Саптық байқау үшін рота өрістетілген екі қатарлы сапқа тұрғызылады: рота командирі рота ортасының алдыңғы жағында сегіз адымда, рота сержанты - басқару тобының оң жақ қапталында, белгі беруші-барабаншы - рота сержантынан оңға қарай екі адымда, рота командирінің орынбасарлары - белгі беруші-барабаншыдан оңға қарай екі адымда, рота старшинасы ротаның сол жақ қапталына тұрады.

      182. Байқау өткізетін бастық 40-50 адым жақындағанда рота командирі "Рота, ТІК ТҰР, назар оң-ҒА (сол-ҒА, орта-ҒА)" командасын береді.

      Рота командирі команда бере отырып, қолын бас киіміне апарады, байқау өткізетін бастыққа саптық адыммен келеді, оған екі-үш адым қалғанда оның алдына тоқтайды және баяндайды.

      Мысалы: "Подполковник мырза. Бірінші рота саптық байқау үшін сапқа тұрғызылды. Рота командирі капитан Дүйсекеев".

      Рота командирі баяндап болғаннан кейін оңға (солға) бұрылумен бір уақытта сол (оң) аяғымен жанына қарай бір адым жасайды және бастықты алға қарай өткізіп жіберіп, оның соңынан бір-екі адымда және қолын бас киімінен түсірмей саптың сыртқы жағынан жүреді.

      Белгі беруші-барабаншы рота командирінің "Назар оң-ҒА (сол-ҒА, орта-ҒА)" командасы бойынша "Жорықтық маршты" соға бастайды (9-қосымша); рота командирі байқау өткізетін бастықтың алдына келіп тоқтағанда белгі беруші-барабаншы барабанды соғуды тоқтатады, ал рота командирі баяндап болғаннан кейін оны жалғастырады.

      183. Байқау өткізетін бастық оң қапталдан солға қарай рота сабының маңдайшебін шолып өткеннен кейін саптың ортасына шығады, ротаның жеке құрамымен сәлемдеседі, "ЕРКІН ТҰР" командасын беруге рұқсат етеді және рота командиріне байқауды жалғастыру туралы қажетті нұсқаулар береді.

      Бастық рота сабы ортасының алдына келгеннен кейін белгі беруші-барабаншы соғуды тоқтатады.

      Рота командирі "ЕРКІН ТҰР" командасын береді, қолын бас киімінен түсіреді, байқауды өткізетін бастыққа саптық жазбаны тапсырады, ал одан нұсқаулар алғаннан кейін оларды орындауға кіріседі.

      184. Ротаның байқауы жеке құрамның бар болуын, әскери қызметшілердің сыртқы пішінін, жабдықтар мен қару-жарақтың жай-күйін тексеруден басталады; одан кейін бөлімшелер, взводтар мен рота жеке саптық машықтарының және саптық үйлесімділік дәрежесі, рота құрамында саптық әндерді орындау шеберлігі тексеріледі.

      185. Рота байқау өткізетін бастықтың алдынан взвод бойынша, бір сызықтық (екі сызықтық) арақашықтықта; взводтар - "қарубауға" күйіндегі немесе байқау өткізетін бастықтың командасы бойынша басқа күйдегі қаруы бар үш (төрт) лек бойынша салтанатты шерумен жүріп өтеді. "Кеудеге" күйіндегі автоматтар сол қолмен сағағынан және ұңғы бастырмасынан ұсталады.

      186. Салтанатты шерумен жүріп өту алдында байқауға қатысатын рота командирінің тікелей бастықтары бір-екі адым артқы жақта және байқау өткізетін бастықтан оңға қарай тұрады.

      Рота командирі ротаның оң жақ қапталында лекте бір-бірден роталар өту сызығын белгілеу үшін тағайындалған сызықтықты білдіретіндері бар бола отырып, ротаны взводтық лектер сызығына қайта сапқа тұрғызып, сапқа қарама-қарсы бағыттаушы взводтың (басқару тобының) алдында сегіз адымда тұрады және: "Рота, ТІК ТҰР. Салтанатты шеруге, взвод бойынша, бір сызықтық (екі сызықтық) арақашықтықта, бірінші взвод (басқару тобы) тура, қалғандары оң-ҒА". "Қарубау-ҒА ("Автоматтарды - кеуде-ГЕ")". "Назар оң-ҒА, адым - БАС" деп команда береді, одан кейін сол жақ қолына қарай оң аяғының ұшымен жылдам артқа бұрылады және ротамен бір уақытта сол аяғымен қозғалысты бастайды.

      "Салтанатты шеруге" командасы бойынша мыналар саптан шығады және: рота командирінің орынбасарлары - рота командирінен кейін екі адымда, взводтар командирлері - өз взводтарының алдында екі адымда, белгі беруші-барабаншы - рота командирі орынбасарларынан кейін екі адымда, рота сержанты - басқару тобының алдында екі адымда тұрады; сызық бойына тұратындар рота өтетін сызыққа жүгіріп немесе жиіленген саптық адыммен шығады, бір-бірінен 10-15 м (15-20 адым) арақашықтықта тоқтайды, өз бетімен солға қарай бұрылады, ал "Адым - БАС" командасы бойынша бір уақытта автоматтарды "кеудеге" күйіне, ал карабиндерді - "қарауылға" күйіне алады.

      Орындалатын команда бойынша барлық рота қозғалуды бастайды, сонымен қатар бірінші взвод (басқару тобы) саптық адыммен тура қозғалады, ал кейінгі әрбір взвод бірінші взвод (басқару тобы) тұрған жерге жеткен кезде солға бұрылады, орнында адым жасайды және түзеледі. Алда келе жатқан взвод командамен көрсетілген арақашықтыққа жеткен кезде кейіннен келе жатқан взвод командирі "ТУРА" деп команда береді. Осы команда бойынша взвод саптық адыммен қозғалысты бастайды.

      Взводтардағы оң жақ қапталдағылар сызықтықты білдіретіндер белгілеген сызық бойымен олардан кейін бір адымда жүреді.

      187. Рота командирлері, оның орынбасарлары, взводтар командирлері мен рота сержанты бір сызықтық арақашықтыққа бастыққа дейін жетпей қолын бас киіміне апарады және онымен бір уақытта басын байқау өткізетін бастық жаққа бұрады.

      Бастық жанынан төрт адым өткеннен кейін рота командирі жанына қарай шығады, өзінің тікелей бастықтарынан оңға қарай тұрады (осы Жарғының 186-тармағы) және барлық рота өтіп болғанға дейін сол жерде тұрады.

      Взвод командирі қолын бас киіміне апарғанда оң қапталдағылардан басқа, осы взводтың барлық әскери қызметшілері бір уақытта бастық жаққа басын бұрады. Байқау өткізетін бастықтың жанынан бір сызықтық арақашықтыққа взвод өтіп кеткеннен кейін взводтың командирі қолын бас киімінен түсіреді, ал қалған әскери қызметшілер басын тік қаратады.

      188. Рота байқау өткізетін бастықтың жанынан өткен кезде сызықтықты білдіретіндер жетекшінің белгісі бойынша қаруды "қарубауға" күйіне алады, оңға бұрылады, бір лекпен жүгіріп ротаны қуып жетеді және ротаның сол жақ қапталына сапқа тұрады.

      189. Әнмен жүріп өту үшін рота командирі ротаны қайта сапқа тұрғызып, бағыттаушы взводтың алдында сегіз адымда тұрады және: "Рота, ТІК ТҰР. Әндетіп өту үшін, взвод бойынша, арақашықтық елу метр, бірінші взвод тура, қалғандары оң-ҒА". "Қарубау-ҒА". "Адым - БАС" командасын береді, одан кейін оң аяғының ұшымен сол қол жаққа қарай жылдам артқа бұрылады және сол аяғымен қозғалысты ротамен бір уақытта бастайды.

      "Әндетіп өту үшін" командасы бойынша мыналар саптан шығады және: рота командирінің орынбасарлары - рота командирінен екі адымда, взводтардың командирлері - өз взводтары алдында екі адымда, белгі беруші-барабаншы - рота командирінің орынбасарларынан кейін екі адымда, рота сержанты - басқару тобының алдында екі адымда тұрады.

      Орындалатын команда бойынша барлық рота қозғалысты бастайды, бірінші взвод (басқару тобы) әнмен жорықтық адыммен тура қозғалады және келесі әрбір взвод бірінші взвод (басқару тобы) тұрған жерге жеткен кезде солға қарай бұрылады, орнында адымдайды және түзеледі. Алда келе жатқан взвод командамен көрсетілген арақашықтыққа жеткен кезде кейіннен келе жатқан взвод командирі "Взвод, әндетіп - ТУРА" деп команда береді. Осы команда бойынша взвод әнмен жорықтық адыммен қозғалысты бастайды.

      Батальонның байқауы

      190. Саптық байқау үшін батальон взводтық лектер сызығына өрістетілген сапқа немесе екі қатарлы сапқа тұрғызылады (29 және 31-суреттер); батальон командирі батальон ортасының алдыңғы жағында 10 адымда тұрады; барлық батальонның белгі беруші-барабаншылары бағыттаушы рота (басқару тобының) командирінен оңға қарай екі адымда оң жақ қапталға бір қатарлы сапқа тұрғызылады; батальон командирінің орынбасарлары белгі беруші-барабаншылардан оңға қарай екі адымда тұрады.

      Егер батальон жанында оркестр бар болса, белгі беруші-барабаншылар қапталға шақырылмайды, ал оркестр оң жақ қапталдағы рота командирінен оңға қарай екі адымда тұрады.

      191. Бастықты қарсы алу рота үшін көрсетілген тәртіппен жүргізіледі. Бастықтың сәлемдесуіне жауап бергеннен кейін батальон командирінің "ЕРКІН ТҰР" командасы бойынша роталардың командирлері саптан шығады және өз роталары орта тұсының алдында бес адымда тұрады.

      192. Батальон байқауды өткізетін бастықтың алдынан рота бойынша, бір сызықтық (екі сызықтық) арақашықтықта; роталар - үш (төрт) лекпен өтеді.

      193. Салтанатты шерумен өту басталар алдында батальон командирі бір лектегі батальонның оң жақ қапталында сызықтықты білдірушілері бар бола отырып көрсетілгендей батальонды қайта сапқа тұрғызып, (сапқа тұрғызып), бағыттаушы рота (батальон басқармасы) алдында сегіз адымда тұрады және: "Батальон, ТІК ТҰР. Салтанатты шеруге, рота бойынша, бір сызықтық (екі сызықтық) арақашықтықта, бірінші рота тура, қалғандары оң-ҒА". "Қарубау-ҒА ("Автоматтарды КЕУДЕ-ГЕ")". "Назар оңға, адым - БАС" командаларын береді.

      "Салтанатты шеруге" командасы бойынша қысқа жолмен мыналар шығады және: батальон командирінің орынбасарлары - батальон командирінен кейін екі адымда екі қатарлы сапта, роталар командирлері - өз роталарының алдында алты адымда, олардан кейін екі адымда - олардың орынбасарлары, взводтар командирлері - өз взводтары алдында екі адымда, байланыс взводының командирі (батальон штабы бастығының көмекшісі) - батальон басқармасының алдында екі адымда тұрады. Роталық белгі беруші-барабаншылар жетекшінің командасымен алға шығады және батальон өтетін сызыққа маңдайшебімен байқау өткізетін бастыққа қарама-қарсы, батальонның бастапқы орнына бірнеше адым жақын тұрады. Егер батальон жанында оркестр болса, ол осы команда бойынша белгі беруші-барабаншыларға көрсетілген орынға тұрады.

      194. Батальонның соңғы бөлімшесі байқау өткізетін бастықтың жанынан өтіп бара жатқанда белгі беруші-барабаншылар соғуды (ойнауды) тоқтатпастан, жетекші белгі беруші-барабаншының (әскери дирижердың) командасы бойынша қозғалысты тура бастайды, ал салтанатты шерумен өту сызығына шығумен жетекші белгі беруші-барабаншының (әскери дирижердың) соңынан оң иығымен енеді және бастық алдынан саптық адыммен өтеді. Бастықтан бір-екі сызықтыққа өткеннен кейін белгі беруші-барабаншылар (оркестр) соғуды (ойынды) тоқтатады.

      195. Әнмен жүріп өту үшін батальон командирі бағыттаушы ротаның (батальон басқармасы) алдында сегіз адымда тұрады және: "Батальон, ТІК ТҰР. Әндетіп өту үшін, рота бойынша, арақашықтық 50 метр, бірінші рота (батальон басқармасы) тура, қалғандары оң-ҒА". "Қарубау-ҒА". "Адым - БАС" командаларын береді.

      "Әндетіп өту үшін" командасы бойынша қысқа жолмен мыналар шығады: батальон командирінің орынбасарлары - батальон командирінің артында екі адымда, роталар командирлері - өз роталарының алдында алты адымда, олардың орынбасарлары - олардан кейін екі адымда, взводтар командирлері - өз взводтары алдында екі адымда, роталық белгі беруші-барабаншылары - роталар командирлері орынбасарларынан кейін екі адымда тұрады.

      196. Батальонды, сызықтықты білдіретіндердің шыққанын, сондай-ақ салтанатты шерумен және әнмен жүріп өтуді тексеру роталар үшін көрсетілгендей жүргізіледі.

      Бригаданың (полктің) байқауы

      197. Саптық байқау үшін бригада (полк) Жауынгерлік Тумен 33-суретте көрсетілгендей роталық немесе взводтық лектер сызығына сапқа тұрғызылады, бригада (полк) командирі бригада (полк) сабы орта тұсының алдында 20-30 адымда тұрады. Оркестр болмаған кезде белгі беруші-барабаншылар жетекшінің командасы бойынша оркестр үшін көрсетілген орынға сапқа тұрады.

      Бастықты қарсы алу және әскери сәлемдесуді орындау рота мен батальон үшін көрсетілгендей жүргізіледі; бұл ретте баяндауда бригадаға (полкке) берілген құрмет атақтары мен ордендерін атай отырып, оның атауы толық айтылады. Әскери сәлемдесуді орындағаннан кейін бригада (полк) командирінің "ЕРКІН ТҰР" командасы бойынша батальон командирі саптан шығады және өз батальондары орта тұсының алдында он адымда, ал жеке роталардың (батареялардың) командирлері - бес адымда тұрады.

      198. Бригада (полк) байқау өткізетін бастықтың алдынан салтанатты шерумен батальон бойынша немесе рота бойынша жүріп өтеді.

      Бригаданың (полктің) жүріп өту тәртібі: бригада (полк) командирі алда жүреді, одан кейін бір немесе екі қатарда үш адымда - бригада (полк) командирінің орынбасарлары, олардан кейін екі адымда ассистенттерімен ту ұстаушы, олардан кейін үш адымда - үш (төрт) лекте бригада (полк) басқармасының қалған құрамы және одан әрі - белгіленген арақашықтықтарда бригада (полк) бөлімшелері.

      Егер саптық байқауды бригада (полк) командирі өткізетін болса, онда бригаданың (полктің) алдында оның орнына орынбасары тұрады.

      199. Салтанатты шерумен жүріп өту үшін бригада (полк) командирі: "Бригада (полк), ТІК ТҰР. Салтанатты шеруге, рота бойынша (батальон бойынша), мынанша сызықтық арақашықтықта, бірінші рота (батальон, бригада (полк) басқармасы) тура, қалғандары оң-ҒА". "Қарубау-ҒА ("Автоматтарды КЕУДЕ-ГЕ"); "Назар оңға, адым - БАС" командаларын береді.

      "Салтанатты шеруге" командасы бойынша бригада (полк) командирінің орынбасарлары саптан шығады және Жауынгерлік Тудың алдында төрт адымда тұрады, ал штаб бастығының аға көмекшісі саптан шығады және Жауынгерлік Тудың алдында екі адымда тұрады, батальондар, роталар, взводтар командирлері, оркестр (белгі беруші-барабаншылар) саптан шығады және осы Жарғының 186, 193-тармақтарында көрсетілгендей тұрады.

      "БАС" командасы бойынша оркестр марш ойнай (белгі беруші-барабаншылар - "Жорықтық марш" соға) бастайды, ал бағыттаушы рота (батальон, бригада (полк) басқармасы қозғалысты тура саптық адыммен бастайды. Қалған бөлімшелер оңға бұрыла отырып, бағыттаушы рота тұрған жерге дейін келеді, солға бұрылады (иықпен енеді), өз командирлерінің "ОРНЫНДА" командасы бойынша түзеледі, белгіленген арақашықтықты орнатады және "ТУРА" командасы бойынша алда келе жатқан бөлімшенің соңынан жүреді. Ту ұстаушы мен ассистенттер салтанатты шерумен жүріп өту кезінде бастық жаққа басын бұрмайды.

      200. Бригаданың (полктің) соңғы бөлімшесі байқауды өткізетін бастықтың жанынан өткенде оркестр (белгі беруші-барабаншылар) әскери дирижердың (жетекші белгі беруші-барабаншының) командасы бойынша ойнауын (соғуын) тоқтатпастан, қозғалысты тура бастайды, ал салтанатты шерумен жүріп өту сызығына келгенде әскери дирижердың (жетекші белгі беруші-барабаншының) соңынан оң иықпен енеді және бастықтың алдынан саптық адыммен өтеді, бастықтың жанынан бір-екі сызықтық өткеннен кейін ойнауды (соғуды) тоқтатады.

      201. Әнмен жүріп өту үшін бригада (полк) командирі бригаданы (полкті) қайта сапқа тұрғызып: "Бригада (полк), ТІК ТҰР. Әнмен жүріп өту үшін, рота бойынша (батальон бойынша), арақашықтық 50 метр немесе басқа арақашықтық көрсетіледі, бірінші рота (батальон, бригада (полк) басқармасы) тура, қалғандары оң-ҒА". "Қарубау-ҒА. Адым - БАС" командаларын береді.

      "Әндетіп өту үшін" командасы бойынша бригада (полк) командирінің орынбасарлары саптан екі адымға шығып, бригада (полк) басқармасының алдына тұрады.

      202. Бригаданы (полкті), сызықтықты білдіретіндердің шыққанын, сондай-ақ салтанатты шерумен және әнмен жүріп өтуді тексеру батальон үшін көрсетілгендей жүргізіледі.

      3. Машиналардағы саптық байқау

      203. Рота, батальон және бригада (полк) саптық байқау үшін машиналар алдында жеке құраммен өрістетілген сапқа тұрғызылады:

      рота - машиналар сызығына, жеке құрам - екі қатарлы сапқа;

      батальон - машиналар және жеке құрам - роталық немесе взводтық лектер сызығына;

      бригада (полк) - машиналар мен жеке құрам - роталық лектер сызығына.

      204. Машиналардағы жеке құрамның саптық байқауы жаяу тәртіппен байқау үшін көрсетілгенге сәйкес жүргізіледі.

      Қару-жарақтың, әскери және басқа да техниканың бар болуы және жай-күйін, сондай-ақ машиналардағы әрекеттерге жеке құрамның дайындығын тексеру саптық байқауды өткізетін бастық көрсеткен тәртіппен жүргізіледі. Ол машиналармен салтанатты шерумен жүріп өту тәртібін де айқындайды.

      205. Машиналармен салтанатты шерумен жүріп өту роталық немесе батальондық жорықтық лектермен жүргізіледі. Бригада (полк), сондай-ақ екі және одан да көп лекпен жүріп өтуі мүмкін.

      Байқау өткізілетін роталар, батальондар командирлерінің, бригада (полк) командирінің машиналарындағы кабиналардың люктері мен әйнектерінен басқа, машиналар кабиналарының люктері мен әйнектері жабық болуы тиіс. Одан басқа, салтанатты шерумен қозғалыс жасаған уақытта люкте болуға рұқсат етілген бөлімшелер командирлерінің машиналарындағы люктер ашық болуы тиіс.

      Байқау өткізетін бастықтың рұқсатымен кабиналардың люктері мен әйнектері басқа да машиналарда ашық болуы мүмкін.

      Салтанатты шерумен қозғалыс жасаған кезде машинаның командирлік люгінде (қораптың оң жақ алдыңғы бұрышында) мыналар тұрып тұрады: рота байқауында - рота командирі, взводтар мен машиналар командирлері; батальон байқауында - батальон командирі, роталар және взводтар командирлері, бригада (полк) байқауында - бригада (полк) командирі, батальондар мен роталар командирлері.

      Автомобильде қозғалыс жасаған кезде бөлімшелер мен бөлімдер командирлері машина жүргізушісінің жанында отыруы мүмкін.

      206. Салтанатты шерумен қозғалыс жасау "Лекпен - ЖҮР" командасы (белгісі) бойынша басталады. Қозғалысты барлық машина бір уақытта орнында тұрған сол сапта немесе командирдің командасы бойынша жүріс кезінде белгіленген арақашықтық пен аралықты қабылдап, қайта сапқа тұрғызылып бастайды. Егер машиналар арасындағы арақашықтық 10 метрден аспайтын болса, онда машиналар белгіленген арақашықтықты, ал екі және одан да көп лекпен жүріп өту кезінде аралықты да ала отырып, қозғалысты кезекпен бастайды.

      Байқау өткізетін бастыққа дейін екі-үш сызықтық қалғанда машиналардың командирлік люгінде (кабинасында) отыратын командирлер қолын бас киіміне апарады және онымен бір уақытта басын бастық жаққа бұрады. Қалған әскери қызметшілер осы Жарғының 167-тармағында көрсетілгендей әрекет етеді, бұл ретте "кеудеге" күйіндегі автоматтар сол қолмен сағағы мен ұңғы бастырмасынан ұсталады.

      Байқау өткізетін бастықтың жанынан бір сызықтық арақашықтыққа өткеннен кейін бөлімшелер мен бөлімдердің командирлері бас киімінен қолын төмен түсіреді және басын тік қаратады, ал қалған әскери қызметшілер "еркін отыр" күйін қабылдайды.

      207. Бөлімнің Жауынгерлік Туы салтанатты шерумен жүріп өту алдында бөлім командирі машинасының жоғарғы люгінде (десанттық бөлігінде, қорабында) жайылған түрінде орнатылады. Ту ұстаушы мен ассистенттер жүріп өту уақытында бастық жаққа басын бұрмайды. Автоматтармен қаруланған ассистенттер оларды "кеудеге" күйінде және сол қолымен сағақ пен ұңғы бастырмасынан ұстауы тиіс.

8-тарау. Бригада (полк) Жауынгерлік Туының саптағы жағдайы, оны шығару және әкету

      1. Жалпы ережелер

      208. Бөлім бойынша бұйрықпен Жауынгерлік Туға көбіне ордендермен және медальдармен наградталған сержанттар немесе офицерлер қатарынан ту ұстаушы мен екі ассистент тағайындалады.

      Одан басқа, бригадаға (полкке) Жауынгерлік Туды шығарған және сақтау орнына әкеткен кезде оған ілесіп жүру үшін бөлім бойынша бұйрықпен туды алып жүруші взвод тағайындалады. Туды алып жүруші взвод Жауынгерлік Туды сақтау орнына алып бара жатқанда оның жанында ту ұстаушы, ассистенттер және белгі беруші-барабаншы болуы тиіс.

      Жауынгерлік Туды алып жүрген кезде ту ұстаушы мен ассистенттерде аспа бау болуы тиіс (10-қосымша).

      Бөлімге Жауынгерлік Ту үнемі жайылған түрінде шығарылады. Елеулі қашықтыққа қозғалыс жасағанда Жауынгерлік Ту қабында алып жүріледі (тасымалданады).

      2. Жауынгерлік Тудың саптағы жағдайы

      209. Саптағы орнында ту ұстаушы Жауынгерлік Туды еркін түсірілген оң қолмен аяқ жанында ұстайды. Сабының төменгі ұшы оң аяқ табаны жанының ортасында болуы тиіс (60-сурет).

      Қарумен тәсілдерді орындаған кезде Жауынгерлік Тудың жағдайы өзгертілмейді.

      210. Қозғалыс жасау үшін "АДЫМ" алдын ала командасы бойынша ту ұстаушы Жауынгерлік Туды сол жақ иығына ауыстырады және оны сабы бойымен созылған сол қолымен ұстайды, ал оң қолын төмен түсіреді. Бұл реттегі Жауынгерлік Тудың жағдайы сабының төменгі ұшы жерден 50-60 см биіктікте болуы тиіс (61-сурет).

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      Парадтарда салтанатты шерумен жүріп өту кезінде Жауынгерлік Ту 62-суретте көрсетілгендей алып жүктеледі.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      211. Жауынгерлік Тумен қозғалыс кезінде автоматтармен қаруланған ассистенттер мен туды алып жүруші взвод оларды "кеудеге" күйінде, ал карабиндермен қаруланғандар - "иыққа" күйінде (қылыштармен қаруланған ассистенттер - "иыққа" күйінде) ұстауы тиіс. Бұл ретте "кеудеге" күйіндегі автоматтар сағақ пен ұңғы бастырмасынан сол қолмен ұсталады.

      212. Бөлімнің өрістетілген сабында Жауынгерлік Тумен ту ұстаушы және екі ассистент 33-суретте көрсетілгендей тұрады.

      3. Жауынгерлік Туды шығару және оны әкету тәртібі

      213. Туды алып жүретін взвод Жауынгерлік Туды сақтау орнына үш (төрт) лекпен алып жүреді. Взвод командирі алда алты адымда, одан кейін екі адымда - ассистенттерімен ту ұстаушы, ту ұстаушыдан кейін екі адымда - белгі беруші-барабаншы жүреді.

      214. Жауынгерлік Туды сақтау орнына келгеннен кейін туды алып жүретін взвод саптың орта тұсы үй-жайдың (сақтау орнының) есігіне қарама-қарсы келетіндей болып өрістетілген екі қатарлы сапқа тұрғызылады.

      Взвод командирі белгі беруші-барабаншыдан оңға қарай взводтың оң жақ қапталына тұрады, ал взвод командирінен оңға қарай екі адымда ту ұстаушы мен ассистенттер бір қатарға тұрады. Жауынгерлік Туды қабылдау үшін штаб бастығының аға көмекшісі (орынбасары) ту ұстаушыны шақырады: "Ту ұстаушы, менің соңымнан, адым - БАС".

      Осы команда бойынша ту ұстаушы мен ассистенттер штаб бастығы аға көмекшісінің (орынбасарының) соңынан жүреді.

      215. Штаб бастығының аға көмекшісі (орынбасары) қарауыл бастығынан Жауынгерлік Туды қабылдап алып, оны ту ұстаушыға тапсырады және қарауыл бастығының қатысуымен Ішкі қызмет жарғысында көрсетілген тәртіппен Жауынгерлік Туды қарап шығады.

      Одан кейін штаб бастығының аға көмекшісі (орынбасары) қолын бас киіміне апарады, "Ту ұстаушы, менің соңымнан, адым - БАС" командасын береді және туды алып жүретін взводқа қарай жүреді.

      Жауынгерлік Ту кіреберісте көрінгенде туды алып жүретін взвод командирі мынадай команда береді: "Взвод, Туға - ТІК ТҰР", ал егер взвод карабиндермен қаруланған болса мынадай команда береді: "Взвод, Туға - ТІК ТҰР, қарауыл-ҒА". Бірінші команда бойынша взвод саптық қалыпты қабылдайды, взвод командирі қолын бас киіміне апарады, ал екінші команда бойынша взвод, одан басқа карабиндерді "қарауылға" (осы Жарғының 69-тармағы) күйіне алады; белгі беруші-барабаншы "Туға" маршын соға бастайды.

      Ту ұстаушы ассистенттерімен взвод командирінен оңға қарай екі адымда қозғалыс жағына маңдайшебімен бір қатарға тұрады. Штаб бастығының аға көмекшісі (орынбасары) ту ұстаушының алдыңғы жағында екі адымда тұрады және бас киімінен қолын түсіреді; белгі беруші-барабаншы соғуын тоқтатады.

      Ту ұстаушы ассистенттерімен өз орнына тұрғаннан кейін взвод командирі бас киімінен қолын түсіріп, "Взвод, оң-ҒА" командасын береді, ал егер взводта "қарауыл" күйінде карабин болса, онда алдын ала "Взвод, аяқ-ҚА" және одан кейін "Иық-ҚА" командаларын береді.

      216. Жауынгерлік Тумен қозғалу штаб бастығы аға көмекшісінің (орынбасарының) "Ту ұстаушы, менің соңымнан, адым - БАС" командасы бойынша басталады. Осы команда бойынша штаб бастығының аға көмекшісі (орынбасары), ту ұстаушы мен ассистенттер қозғалысты жарты адыммен бастайды. Взвод командирінің "Взвод, үш (төрт) лекпен, адым - БАС" командасы бойынша туды алып жүретін взвод жүру кезінде осы Жарғының 107-тармағында көрсетілгендей қайта сапқа тұрғызылады. Қайта сапқа тұрғызылғаннан кейін штаб бастығы аға көмекшісінің (орынбасарының) "ТУРА" командасы бойынша барлығы толық адыммен қозғалысты бастайды.

      Жауынгерлік Тумен қозғалыс мынадай тәртіппен саптық адыммен жасалады: штаб бастығының аға көмекшісі (орынбасары), одан кейін екі адымда - ту ұстаушы ассистенттерімен, ту ұстаушыдан кейін үш адымда - взвод командирі; белгі беруші-барабаншы взвод командирінен кейін екі адымда, ал белгі беруші-барабаншыдан кейін екі адымда - взвод жүреді.

      Белгі беруші-барабаншы туды алып жүретін взвод жүрген кезде "Жорықтық маршты" соға бастайды және оркестр (белгі беруші-барабаншылар) ойнай бастағанда соғуды тоқтатады.

      217. Ту алып жүруші взвод Жауынгерлік Туымен бригадаға (полкке) 40-50 адым жақындағанда бригада (полк) командирі: "Бригада (полк), Туға - ТІК ТҰР, назар оң-ҒА (сол-ҒА, орта-ҒА)", ал егер бригада (полк) карабинмен қаруланған болса: "Бригада (полк), Туға - ТІК ТҰР. Оң жақтан (сол жақтан, маңдайшептен) қарсы алу үшін, қарауыл-ҒА" командасын береді.

      Бірінші команда бойынша взвод және одан жоғары бөлімшелердің командирлері қолын бас киіміне апарады; барлығы басын Жауынгерлік Ту жаққа бұрады және оның соңынан басын бұра отырып, оны көз қиығымен шығарып салады; оркестр "Қарсы алу маршын" ойнайды. Екінші команда бойынша, одан басқа, карабиндер "қарауылға" күйіне алынады (осы Жарғының 69-тармағы). Егер бригада (полк) жанында оркестр болмаса, оркестр орнына алдын ала сапқа тұрғызылған белгі беруші-барабаншы "Туға" маршын соғады. Ту алып жүруші взвод бригаданың (полктің) сол жақ қапталына келіп тоқтайды және егер взвод карабинмен қаруланған болса, взвод командирінің командасы бойынша оларды "қарауылға" күйіне алады. Ту ұстаушы ассистенттерімен штаб бастығы аға көмекшісінің (орынбасарының) командасы бойынша бригада (полк) маңдайшебі бойымен оң жақ қапталға қарай қозғалысты жалғастырады және олар үшін сапта белгіленген орынға тұрады (33-сурет).

      Ту ұстаушы өз орнына тұрғаннан кейін бригада (полк) командирі оркестрге (белгі беруші-барабаншыларға) ойнауын (соғуын) тоқтату үшін белгі береді және: "Еркін тұр" командасын береді, ал егер бригадада (полкте) "қарауылға" күйінде карабин бар болса, алдын ала "Бригада (полк), аяқ-ҚА" командасын береді.

      Бригада (полк) командирінің "Еркін тұр" командасынан кейін ту алып жүруші взводтың командирі взводты бригаданың (полктің) сол жақ қапталына апарады.

      218. Жауынгерлік Туды әкету үшін бригада (полк) командирі "Ту алып жүруші взвод - АЛҒА" деп команда береді.

      Осы команда бойынша ту алып жүруші взвод үш (төрт) лек бойынша белгі беруші-барабаншымен шығарылады және алға сол иықпен ене отырып, сол жақ қапталдағы бөлімшенің орта тұсы алдына бригада (полк) маңдайшебіне қарама-қарсы 20-25 адымда тоқтайды.

      Ту алып жүруші взвод тоқтаған кезде бригада (полк) командирі: "Бригада (полк), Туға - ТІК ТҰР, назар оң-ҒА" командасын береді, ал егер бригада (полк) карабинмен қаруланған болса: "Бригада (полк), Туға - ТІК ТҰР. Оң жақтан қарсы алу үшін, қарауыл-ҒА" командасын береді.

      Осы команда бойынша бригада (полк) осы Жарғының 217-тармағында көрсетілгендей әрекет етеді (ту алып жүруші взвод солға түзеледі); оркестр "Қарсы алу маршын" ойнайды (белгі беруші-барабаншылар "Туға" маршын соғады); штаб бастығының аға көмекшісі (орынбасары) ту ұстаушыға: "Ту ұстаушы, менің соңымнан, адым - БАС" командасын береді және оны ассистенттерімен бригада (полк) маңдайшебі бойымен ту алып жүруші взвод жаққа қарай алып жүреді.

      Жауынгерлік Туы бар ту ұстаушы ту алып жүруші взвод қатарына теңелген кезде ту алып жүруші взводтың командирі: "Взвод, адым - БАС" командасын береді, ал егер взвод карабинмен қаруланған болса, алдын ала "Взвод, аяқ-ҚА" және "Иық-ҚА" командаларын береді. Взвод Жауынгерлік Тумен, оны сақтау орнына кетеді.

      Ту алып жүруші взвод 40-50 адымға алыстағанда бригада (полк) командирі оркестрге (белгі беруші-барабаншыларға) ойнауын (соғуын) тоқтатуға белгі береді және: "ЕРКІН ТҰР" командасын береді, ал егер бригадада (полкте) "қарауылға" күйінде карабиндер бар болса, алдын ала "Бригада (полк), аяқ-ҚА" командасын береді.

      219. Жауынгерлік Туды сақтау орнына келгенде ту алып жүруші взводтың командирі осы Жарғының 214-тармағында көрсетілген тәртіппен взводты сапқа тұрғызады және: "Взвод, Туға - ТІК ТҰР", ал егер карабиндермен қаруланған болса: "Взвод, Туға - ТІК ТҰР, қарауыл-ҒА" командаларын береді. Осы командалар бойынша взвод осы Жарғының 215-тармағында көрсетілгендей әрекет жасайды. Белгі беруші-барабаншы "Туға" маршын соғады. Штаб бастығының аға көмекшісі (орынбасары) бас киіміне қолын апара отырып, ту ұстаушыға: "Ту ұстаушы, менің соңымнан, адым - БАС" командасын береді және оны ассистенттерімен соңынан алып жүреді. Жауынгерлік Ту үй-жайға кіргізілген кезде ту алып жүруші взводтың командирі бас киімінен қолын түсіреді, белгі беруші-барабаншы барабанды соғуын тоқтатады; егер взводта "қарауылға" күйінде карабиндер бар болса, взвод командирі "Взвод, аяқ-ҚА", содан кейін "Қарубау-ҒА" командаларын береді және взводты рота орналасқан жерге алып жүреді.

  Саптық жарғыға
1-ҚОСЫМША

      Сапты басқаруға арналған белгілер кестесі

Р/с №

Белгі

Шартты белгілер

Қолмен

Жалаушалармен

Қолшаммен

1

2

3

4

5

1.

Назар сал
(назар сал,
мен сияқты
жаса, жауап
беру)

Оң қолды
жоғары көтеру
және жауап
бергенге
дейін ұстау
керек (Назар
сал белгісін
қайталағанға
дейін)

Оң қолмен ақ
жалаушаны
көтеру және
жауап бергенге
дейін ұстау
керек (Назар
сал белгісін
қайталағанға
дейін)

Ақтүсті
қолшаммен
- бірнеше
нүктелер

2.

Командирлер-
ді (бастық-
тарды) жинау

Оң қолды
жоғары көтеру
және оны
басынан асыра
айналдыру,
одан кейін
қолды жылдам
түсіру керек

Сол сияқты,
оң қолға қызыл
және ақ
жалаушалармен

Ақ түсті
қолшаммен
жартылай
шеңбер
жасай
отырып,
басынан
асыра
оңға және
солға
бұлғау
керек

3.

Барлығын
маған кел
(сапқа тұр)

Оң қолды
жоғары көтеру
және оны
басынан асыра
үлкен
амплитудамен
айналдыру
керек

Сол сияқты,
оң қолда ақ
жалаушалармен

Қызыл
түсті
қолшаммен
- бірнеше
нүктелер

4.

Машиналарға

Екі қолды
жоғары көтеру
және
орындалғанға
дейін ұстау
керек

Сол сияқты,
оң қолында ақ,
ал сол қолда
қызыл
жалаушаны
ұстап тұрып

Ақ түсті
қолшаммен
өз алдында
иық
деңгейінде
оңға және
солға
бұлғау
керек

5.

Орындарына

Екі қолды
жоғары көтеру
және жаны
арқылы жылдам
түсіру керек

Сол сияқты, оң
қолда ақ, ал
сол қолда
қызыл жалаушаны
ұстап тұрып

Ақ түсті
қолшаммен
тік жоғары
және төмен
бұлғау
керек

6.

От алдыр

Оң қолмен
өзінің алдында
айналдыру
керек

Сол сияқты,
оң қолында ақ
жалауша ұстап
тұрып

Ақ түсті
қолшаммен
өз алдында
айналдыру
керек

7.

Қозғалтқышты
өшір

Түсірілген
екі қолмен
өзінің алдында
бұлғау керек

Сол сияқты, оң
қолда ақ, ал
сол қолда
- қызыл жалауша
ұстап тұрып

Төмен
ұсталған
қызыл
түсті
қолшаммен
жартылай
шеңберді
көрсетіп
өзінің
алдында
бұлғау
керек

8.

Адымда
(алға,
бұрынғы
немесе жаңа
бағыттарда
қозғалысты
жалғастыр,
жол ашық)

Оң қолды
жоғары көтеру,
қозғалыс жаққа
бұрылу және
иық деңгейінде
қозғалыс
бағытына
қолды түсіру
керек

Сол сияқты,
оң қолында ақ
жалауша ұстап
тұрып

Жасыл
түсті
қолшаммен
тік және
төмен
бұлғау
керек

9.

Арақашықтық-
ты ұлғайт

Сол қолды
жоғары көтеру,
ал оң қолды
жанына
көлденең созу
керек және
онымен иық
деңгейіне
дейін төмен
және жоғары
бұлғау керек

Сол сияқты, оң
қолда ақ, ал
сол қолда
қызыл жалауша
ұстап тұрып

Жасыл
түсті
қолшаммен
сегіздікті
көрсете
отырып,
тік
жазықтыққа
бұлғау
керек

10.

Тоқта
(тоқтат)

Сол қолды
жоғары көтеру
және
орындағанға
дейін
қайталап,
өзінің алдында
жылдам түсіру
керек

Сол сияқты,
сол қолында
қызыл
жалаушамен

Қызыл
түсті
қолшаммен
тік жоғары
және төмен
бұлғау
керек

11.

Арақашықтықты
азайт

Оң қолды
жоғары көтеру,
ал сол қолды
жанына
көлденең созу
керек және
онымен иық
деңгейіне
дейін төмен
және жоғары
бұлғау керек

Сол сияқты, оң
қолда ақ, ал
сол қолда
қызыл жалауша
ұстап тұрып

Қызыл
түсті
қолшаммен
сегіздікті
көрсете
отырып,
тік
жазықтықта
бұлғау
керек

12.

Машиналар
сызығына
(жаяу жүру
тәртібімен -
бөлімшелер
сызығына)

Екі қолды
жанына
көлденең созу
және жауап
бергенге
дейін ұстау
керек

Сол сияқты, оң
қолда ақ, ал
сол қолда
қызыл жалауша
ұстап тұрып

Жасыл
түсті
қолшаммен
өзінің
алдында
иық
деңгейінде
оңға және
солға
бұлғау
керек

13.

Тізбекке
өрістеу

Өрістеу
жағына бұрылу
және қолдарын
өзінің алдына
иық деңгейіне
дейін көтеру
керек

Сол сияқты, оң
қолда ақ, ал
сол қолда
қызыл жалаушаны
ұстап тұрып

Жасыл
түсті
қолшаммен
- бірнеше
нүктелер

14.

Взводтық
лектер
сызығына

Екі қолды
жоғары көтеру
және олармен
бастан асыра
айқастыра
бұлғау керек

Сол сияқты, оң
қолда ақ, ал
сол қолда
қызыл жалауша
ұстап тұрып

Жасыл
түсті
қолшаммен
жартылай
шеңберді
көрсете
отырып,
бастан
асыра
оңға және
солға
бұлғау
керек

15.

Роталық
лектер
сызығына

Екі қолды
жоғары көтеру,
оларды бастан
асыра
бір-біріне
айқастыра қою
және
қозғалыссыз
ұстау керек

Сол сияқты, оң
қолда ақ, ал
сол қолда
қызыл жалауша
ұстап тұрып

Жасыл
түсті
қолшаммен
жартылай
шеңберді
көрсете
отырып,
бастан
асыра оңға
бұлғау
керек.
Қолшамды
бастапқы
жағдайға
қайтару
жартылай
сөндіріл-
ген немесе
жарықты
қабылдай-
тынға
көрсетпей
жауып
жүргізу
керек

16.

Лекке

Оң қолды
жоғары көтеру
және оны
білекті тік
ұстай отырып
түсіру керек
(жауап
бергенге дейін
қайталау
керек)

Сол сияқты, оң
қолда ақ
жалаушамен

Жасыл
түсті
қолшамды
қозғалыс-
сыз ұстау,
ал одан
кейін
"Алға"
белгісін
жауап
бергенге
дейін
қайталау

17.

Барлығың
артқа бұрыл

Сол қолды
жанына
көлденең
созу, ал оң
қолды жоғары
көтеру және
басынан асыра
айналдыру
керек

Сол сияқты, оң
қолда ақ, ал
сол қолда
қызыл жалауша
ұстап тұрып

Жасыл
түсті
қолшаммен
өзінің
алдында
айналдыру
керек

18.

Барлығың
оңға (солға)
бұрыл

Сол қолды
жанына
көлденең
созу, ал оң
қолды жоғары
көтеру керек,
бұрылыс жағына
бұрылу және оң
қолмен иық
деңгейіне
дейін жоғары
және төмен
бұлғау керек

Сол сияқты, оң
қолда ақ, ал
сол қолда
қызыл жалауша
ұстап тұрып

Жасыл
түсті
қолшаммен
жоғарыдан
төмен
қарай және
бұрылу
жағына
қарай
бұлғау
керек

19.

Авария
(мәжбур
болған
тоқтаулар)

Оң қолды
жанына
көлденең созу,
ал сол қолды
жоғары көтеру
және онымен
бастан асыра
оңға және
солға бұлғау
керек

Сол сияқты, оң
қолда ақ, сол
қолда қызыл
жалауша ұстап
тұрып. Белгіні
бергеннен
кейін қызыл
жалауша
машинаға 45
градустық
бұрышпен
орнатылады

Жасыл
түсті
қолшаммен
иық
денгейінде
өзінің
алдында
оңға және
солға
бұлғау
керек


      Ескертпелер:

      1. Белгілер кестесінде мыналар белгіленген:

      ақ түсті жалауша

      ақ түсті қолшам

      қызыл түсті жалауша

      қызыл түсті қолшам

      жасыл түсті қолшам

      2. Белгі беру жалаушасы ұзындығы 40 см сабына бекітілген көлемі 32x22 см тікбұрышты матадан тұрады.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

  Саптық жарғыға
2-ҚОСЫМША

      Машинаны басқару үшін белгілер кестесі

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      Ескертпе: командир машинаны басқару үшін одан кемінде 5 м жерде тұрады.

  Саптық жарғыға
3-ҚОСЫМША

      _________________бригадасы (полк)___________ротасының (батальонының)

      САПТЫҚ ЖАЗБАСЫ

      20__жылғы "__"_____________

Атауы

және

саны

_______




Есепке

алу түрі

Жеке құрам

Қару

Офи-

цер-

лер

Сержанттар

Сарбаздар

Барлығы

Автомат-

тар

Келі-

сім-

шарт

бойын-

ша

Мер-

зімді

қызмет

Келі-

сім-

шарт

бойын-

ша

Мерзім-

ді

қызмет

Штат

бойынша








Тізім

бойынша








Сапта








Жоқтар









      кестенің жалғасы


Қару-жарақ пен әскери техника

Кара-

биндер

Оқша-

шарлар

Гранатаатқыш-

тар

Тағы

басқа-

лар

ЖӘЖМ

Танктер

Автомо-

бильдер

Тағы

басқалар


















      Рота (батальон, бригада (полк) командирі

      ____________________________________

      (әскери атағы, қолы, тегі)

      Ескертпелер:

      1. Батальонның саптық жазбасының сыртқы бетінде бірінші ротаның командирінен бастап, роталар командирлерінің әскери атағы мен тегі, ал бригаданың (полктің) саптық жазбасында одан басқа, батальондар командирлерінің әскери атағы мен тегі жазылады.

      2. Толтырылғаннан кейін саптық жазба қызмет бабында пайдалану үшін құжат ретінде сақталады және белгіленген тәртіппен жойылады.

      3. Штаттары құпия болып табылатын бөлімдер (бөлімшелер) үшін "Штат бойынша" бағаны көрсетілмейді.

  Саптық жарғыға
4-ҚОСЫМША

      Шартты белгілер

      АБ Аға бастық

      К Бригада командирі

      КО Бригада командирінің орынбасары

      ШБ Бригада командирінің орынбасары - штаб бастығы

      КТЖО Бригада командирінің тәрбие және әлеуметтік-құқықтық

      жұмыстары жөніндегі орынбасары

      КҚО Бригада командирінің қару-жарақ жөніндегі орынбасары

      КТО Бригада командирінің тыл жөніндегі орынбасары

      ШБО Бригада штабы бастығының орынбасары (ШБАК - штаб

      бастығының аға көмекшісі)

      БрС Бригада сержанты

      ТҰ Ту ұстаушы

      \ Ассистент

      ӘД Әскери дирижер

      К Батальон командирі

      КО Батальон командирінің орынбасары

      ШБ Батальон командирінің орынбасары - штаб бастығы

      КТЖО Батальон командирінің тәрбие және әлеуметтік-құқықтық

      жұмыстары жөніндегі орынбасары

      КҚО Батальон командирінің қару-жарақ жөніндегі орынбасары

      КТО Батальон командирінің тыл жөніндегі орынбасары

      БС Батальон сержанты

      К Рота командирі

      КО Рота командирінің орынбасары

      КТЖО Рота командирінің тәрбие және әлеуметтік-құқықтық

      жұмыстары жөніндегі орынбасары

      РС Рота сержанты

      АТ Ротаның аға технигі

      С Рота старшинасы

      + Ротаның санитарлық нұсқаушысы

      К Взвод командирі

      КО Взвод командирінің орынбасары

      ВС Взвод сержанты

      К Бөлімше командирі (МК - машина командирі, ТК - танк

      командирі)

      КО көздеуші-операторы

      К көздеуші

      АА Аға атқыш

      МН Мерген

      О Оқшашаршы

      АГ Атқыш-гранатқыш

      ГК Гранатқыш-көмекшісі

      А Атқыш

      Ж Жүргізуші (МЖ - механик-жүргізуші)

      ББ Белгі беруші-барабаншы

      ____

      <____| Броньды транспортер

      ____

      <___|| Жаяу әскерлер жауынгерлік машинасы

      <> Танк

      ____

      О____| Автомобиль

      Ескертпе: Командирлердің машиналары былай белгіленеді, мысалы:

      взвод командирінің броньды транспортеры

      рота командирінің танкі

      батальон командирінің броньды транспортері

      (Шартты белгілердегі аббревиатуралардың артында сызылған белгілерлі қағаз мәтінінен қараңыз)

  Саптық жарғыға
5-ҚОСЫМША

      САПТЫҚ ПЛАЦТЫҢ ЖАБДЫҚТАРЫ

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      1 - саптық алаң; 2 - Саптық жарғылардан суреттері бар стенд; 3 - айна; 4 - сызықтықты білдіретіндерге арналған орын; 5 - мінбе; 6 - сапқа тұру үшін сызық; 7 - ту салғыштар; 8 - ұрыс даласындағы қозғалу тәсілдерін пысықтауға арналған алаң; 9 - машиналар жанындағы және машиналардағы іс-әрекеттерді пысықтауға арналған алаң; 10 - темекі шегуге және аяқ киімді тазалауға арналған орын.

      Ескертпелер:

      1. Әскери бөлімнің саптық плацы саптық даярлық бойынша сабақтар өткізу; саптық даярлық бойынша үздік бөлімшеге жарыс; таңертеңгі дене жаттығулары; жалпы батальондық және полктік кешкі тексерулер үшін; бөлімнен жарақталатын қарауылдарды тарату, командаларды, сондай-ақ бөлімнің тұрған жерінен босатылатын жеке құрамды; жеке құрамды сабаққа шығу алдында сапқа тұрғызу үшін және басқа да әскери жоралғылар үшін тағайындалған.

      2. Көлемі 8x16 саптық алаңдар плацтың бүкіл алаңы бойынша біркелкі дайындалады. Саптық алаңнан басқа плацта бөлімшелер салтанатты шерумен жүріп өту үшін жолақ бөлінеді.

      3. Оң жақ қапталдағылар жүріп өту сызығы мінбеден 5-8 м арақашықтықта жасалады, одан бір адымда бір-бірінен 10-15 м сызықтықты білдіретіндер үшін орындар белгіленеді.

      4. Плацтардағы барлық сызық ақ түсті бояумен (қорытылған әкпен) жасалады.

      5. Әрбір саптық плац жарықпен жабдықталған және радиоландырылған болуы тиіс.

  Саптық жарғыға
6-ҚОСЫМША

      Роталық белгі беруші-барабаншыларға арналған ережелер

      1. Белгі беруші-барабаншы сапта барабанды белдікте сол иықта, төменгі былғарысы оң жақ жанына қаратып ұстайды. Таяқшалар жіңішке ұштары төмен қаратылып барабан белдігінің ұяларында болады.

      Белгі беретін керней - ауыз жағы төмен қаратылып, сол жақ жамбаста керней шеңберінен белдік белбеуге бекітіліп оң иық арқылы бауда болады (1-сурет).

      2. Барабанды соғуға дайындалу үшін белгі беруші-барабаншы барабан таяқшаларын барабан белдігінің ұясынан алады, барабанды ойнау үшін жағдайға келтіреді және таяқшаларын жіңішке ұшымен барабанның жоғарғы былғарысына қояды (2-сурет). Осы жағдайда белгі беретін керней 1-тармақта көрсетілген жағдайда қалады.

      Жетекші белгі беруші-барабаншы барабан соғуды бастауға және тоқтатуға нұсқау беру үшін таяқшаларды серпіп белгі береді.

      (қағаз мәтініне қараңыз)

      3. Белгі беруші-барабаншы бұрылған кезде барабанды қолымен шеңберінен ұстайды.

      4. Ойнамаған кезде саптағы қозғалыс кезінде барабанды 1-тармақта көрсетілгендей ұстайды.

      5. Белгі беретін кернейде ойнауға дайындалу үшін белгі беруші-барабаншы кернейді оң қолына алады және мундштукты аузына апарады (3-сурет). Осы жағдайда барабан 1-тармақта көрсетілгендей жағдайда қалады.

      Саптық алаң

      (қағаз мәтініне қараңыз)

  Саптық жарғыға
7-ҚОСЫМША

      Жауынгерлік ту тапсырған кездегі бригаданың (полктік сапқа тұруы)

      (қағаз мәтініне қараңыз)

  Саптық жарғыға
8-ҚОСЫМША

      Саптық байқаудағы әскери қызметшілерге сұрақ қою кезінде

      бригаданың (полктік сапқа тұруы)

      (қағаз мәтініне қараңыз)

  Саптық жарғыға
9-ҚОСЫМША
  Белгі беру кернейі үшін белгілер мен роталық барабан үшін соғулары

      Белгі беру кернейі үшін белгілер

      (қағаз мәтініне қараңыз)

  Қазақстан Республикасы
Президентінің
2007 жылғы 5 шілдедегі
№ 364 Жарлығымен
БЕКІТІЛГЕН

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің,
басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының
ТӘРТІПТІК ЖАРҒЫСЫ

      Ескерту. Жарғы жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 02.02.2016 № 187 Жарлығымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      Осы Жарғы әскери тәртіп ұғымы мен мәнін, әскери қызметшілердің оны сақтау жөніндегі міндеттерін, көтермелеу, тәртіптік теріс қылықтар мен тәртіптік жазалар түрлерін, командирлердің (бастықтардың) оларды қолдану жөніндегі құқықтарын, қызметтік тексеру жүргізу тәртібін, әскери қызметшілерді әскери тәртіпті бұзғаны үшін жауапкершілікке тарту тәртібін айқындайды.

      Жарғы Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының (бұдан әрі – Қарулы Күштер) әскери қызметшілеріне, сондай-ақ әскери жиындар өткізілген кезеңде оларға шақырылған әскери міндеттілерге қолданылады.

      Әскери қызметшілер өздерінің әскери атақтарына, қызметтік жағдайына және сіңірген еңбегіне қарамастан, осы Жарғының талаптарын қатаң басшылыққа алуға тиіс.

1. Жалпы ережелер

      1. Әскери тәртіп – әскери қызметшілердің заңдармен, жалпыәскери жарғылармен, басқа да нормативтік құқықтық актілермен және командирлердің (бастықтардың) бұйрықтарымен (өкімдерімен) белгіленген қағидаларды қатаң және нақты сақтауы.

      2. Әскери тәртіп әскерлердің жауынгерлік әзірлігін қамтамасыз ететін басты шарттардың бірі болып табылады.

      Әскери тәртіп әрбір әскери қызметшінің өз әскери борышын және өз Отаны – Қазақстан Республикасын қорғауға деген жеке жауапкершілігін сезінуіне, өз халқына шексіз адалдығына негізделеді.

      3. Командирлер (бастықтар) заңнаманың, жалпыәскери жарғылардың, жоғары тұрған әскери басқару органдарының командирлері (бастықтары) бұйрықтарының (өкімдерінің) талаптарын қатаң басшылыққа ала отырып, әскери бөлімдерде, корабльдерде және бөлімшелерде әскери тәртіпті күнделікті ұстауға міндетті.

      Бастық деп, егер осы Жарғымен өзгелер белгіленбеген болса, Келісімшарт жасау, әскери қызметшілерді және әскери міндеттілерді әскери лауазымдарға тағайындау, ауыстыру, босату, шығару, сондай-ақ оларға Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің төрағасы айқындайтын әскери атақты беру туралы бұйрықтар шығаруға құқығы бар лауазымды адамдар тізбесінде көрсетілген Қазақстан Республикасы ұлттық қауіпсіздік органдарының лауазымды адамы түсініледі.

      Əскери бөлім (мекеме) (бұдан әрі – əскери бөлім) деп Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да əскерлері мен əскери құралымдарының ұйымдық-дербес бірлігі болып табылатын, шартты жəне (немесе) нақты атау берілетін республикалық мемлекеттік мекеме түсініледі.

      Ескерту. 3-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      4. Әскери тәртіп әрбір әскери қызметшіні:

      1) Қазақстан Республикасының Конституциясын және басқа да нормативтік құқықтық актілерін сақтауға;

      2) әскери анттың, жалпыәскери жарғылардың, командирлер (бастықтар) бұйрықтарының талаптарын нақты орындауға;

      3) әскери қызметтің қиындықтарынан табандылықпен өтуге;

      4) тәртіпті, қырағы болуға және мемлекеттік құпияның жария болуына жол бермеуге;

      5) командирлерге (бастықтарға) және бір-біріне құрмет көрсетуге, әскери сәлемдесу мен әскери сыпайылылық қағидаларын сақтауға;

      6) әділ болуға, әскери істі адал зерделеуге және сеніп тапсырылған қару-жарақты, әскери техника мен әскери мүлікті күтіп-ұстауға;

      7) өзін абыроймен ұстауға, өзі лайықсыз қылық жасамауға және басқалардың оны жасауына жол бермеуге, азаматтардың ар-намысы мен қадір-қасиетін қорғауға жәрдемдесуге;

      8) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген қызметтік әдеп нормаларын сақтауға міндеттейді.

      Ескерту. 4-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      5. Әскери тәртіпке:

      1) әскери қызметшілерді патриоттық, әскери, адамгершілік және рухани тұрғыдан тәрбиелеумен, оларда жоғары моральдық-психологиялық және жауынгерлік қасиеттерді, командирлерге (бастықтарға) саналы түрде бағынуды қалыптастырумен;

      2) әрбір әскери қызметшінің өз міндеттерін, заңнаманың және жалпыәскери жарғылардың талаптарын орындауға жеке жауапкершілігімен;

      3) әскери бөлімде (бөлімшеде) жарғылық тәртіпті ұстаумен, күн тәртібін және қызмет уақытының регламентін қатаң сақтаумен;

      4) жауынгерлік даярлықты нақты ұйымдастырумен және оған жеке құрамды толық қамтумен;

      5) командирлердің (бастықтардың) жеке үлгі-өнеге көрсетуімен және бағыныстыларға әскери қызмет міндеттерін олардың тиісті орындауы үшін күнделікті талап қоюымен, олардың орындаушылығын ұдайы бақылаумен, әскери қызметшілердің құқықтары мен жеке қасиеттерін құрметтеумен, оларға үнемі қамқорлық жасаумен, көтермелеу, сендіру, мәжбүрлеу және ұжымның қоғамдық ықпал ету шараларын шебер үйлестірумен және дұрыс қолданумен;

      6) әскери бөлімде (бөлімшеде) әскери қызмет өткеру қауіпсіздігін қамтамасыз ететін жағдайлар, қажетті материалдық-тұрмыстық жағдайлар жасаумен қол жеткізіледі.

      6. Тәртіптік жауапкершілік – әскери қызметшілердің, олар әскери қызмет міндеттерін атқару кезінде тәртіптік теріс қылық жасағаны үшін жауапты болатын жауапкершілік түрі.

      7. Әскери қызметшінің тәртіптік теріс қылығы (бұдан әрі – теріс қылық) – бұл әскери қызметшінің әскери тәртіпті бұзумен сипатталатын іс-қимылы (әрекеті немесе әрекетсіздігі). Теріс қылық жеңіл, елеулі және ауыр болып бөлінеді.

      Елеулі және ауыр теріс қылықтардың түрлері осы Жарғыға 1-қосымшада көрсетілген. Осы қосымшада көрсетілмеген теріс қылықтар жеңілдер санатына жатады.

      8. Тәртіптік жаза (бұдан әрі – жаза) – әскери қызметшілерге, олар теріс қылықтар жасағаны үшін осы Жарғыға сәйкес осындай құқығы бар командирдің (бастықтың) билігімен қолданылатын тәртіптік жауапкершілік шарасы.

      9. Көтермелеу – әскери қызметшіні тәрбиелеудің және әскери тәртіпті нығайтудың маңызды құралы болып табылатын оның қызметтік істерін оң бағалау.

      10. Қызметтік карточка – әскери қызметшінің көтермелеулері мен жазалары туралы мәліметтерді көздейтін белгіленген нысандағы қатаң есептілік құжат (2-қосымша).

      Қызметтік карточка әскери бөлімнің штабында тіркеледі және әскери қызметшіні ауыстырған кезде жеке ісімен бірге жаңа қызмет орнына жолданады.

      11. Қызметтік тексеру – оқиғаның, теріс қылық жасаудың немесе өтініште көрсетілген фактілердің мән-жайын жан-жақты, толық және объективті түрде зерттеу.

      12. Әскери қызметшілерді тәртіптілікке тәрбиелеудің негізгі әдісі сендіру әдісі болып табылады.

      13. Әскери бөлімдегі (бөлімшедегі) әскери тәртіптің жай-күйіне жалпыәскери жарғыларға сәйкес командир (бастық), оның орынбасарлары және міндеттер мен тәртіптік құқықтар берілген басқа да лауазымды адамдар жауап береді. Олар бағыныстылардан оны сақтауды талап етуге, лайықтыларды көтермелеуге, бұзушыларды қатаң, бірақ әділ жазалауға міндетті.

      Жарғылық тәртіпті және заңнама, жалпыәскери жарғылар, командирлер (бастықтар) бұйрықтарының талаптарын сақтауға қажетті жағдайларды қамтамасыз етпеген, құқық бұзушылықтардан сақтандыру жөнінде шаралар қабылдамаған, оларды жасыруға жол берген командир (бастық) ол үшін осы Жарғыда және заңнамада белгіленген жауапкершілікте болады.

      14. Әскери бөлімде (бөлімшеде) әскери тәртіпті ұстау мақсатында командир (бастық):

      1) бағыныстылардың жеке қасиеттерін зерделеуге, олардың арасында достықты нығайтуға, әскери қызметшілер арасындағы жалпыәскери жарғыларда айқындалған өзара қарым-қатынас қағидаларын қолдауға, әскери ұжымды шоғырландыруға;

      2) жеке құрамның моральдық-психологиялық қасиеттерін білуге, бағынысты командирлердің (бастықтардың) талаптарды, әскери тәртіпті нығайту міндеттері мен тәсілдерін бірыңғай түсінуіне қол жеткізуге, жеке құрамның жоғары моральдық-психологиялық жай-күйін қамтамасыз ету жөніндегі олардың қызметіне басшылық жасауға, бағыныстыларды тәртіптік практиканы дұрыс қолдануға үйретуге;

      3) құқықтық насихатты ұйымдастыруға және құқық бұзушылықтардың алдын алу бойынша жұмыс жүргізуге;

      4) анықталған әскери қызмет өткеру қағидаларын бұзуларды дереу жоюға шаралар қабылдауға;

      5) бағынысты әскери қызметшілердің әскери тәртіпті сақтауын қамтамасыз ететін барлық шараларды қабылдауға;

      6) бағыныстыларды заңнаманың, әскери анттың, жалпыәскери жарғылардың, командирлер (бастықтар) бұйрықтарының талаптарын мүлтіксіз орындау рухында тәрбиелеуге және оларда ар-намыс сезімін, әскери борышын үлгілі орындауға талпынысты дамытуға және қолдауға;

      7) әскери бөлімде (бөлімшеде) әскери тәртіпті, әсіресе әскери қызметшілер арасындағы жарғылық өзара қарым-қатынас қағидаларын бұзушылыққа және әлеуметтік әділетсіздік фактілеріне төзбеушілікпен қарауды қалыптастыруға;

      8) бағыныстыларды, олардың жеке басын және ар-намысын құрметтеуге, бағыныстыларға дөрекілік көрсетуге және оларды кемсітуге жол бермеуге, олар үшін заңнаманы, жалпыәскери жарғылар мен бұйрықтарды қатаң сақтаудың тұрақты үлгісі болуға;

      9) бағыныстылардың әлеуметтік және құқықтық қорғалуы туралы қамқорлық жасауға, олардың мұқтаждары мен сұраныстарын білуге, олардың қанағаттандырылуына қол жеткізуге;

      10) жоғары тұрған командирге (бастыққа) әскери тәртіптің жай-күйі және жеке құрамның моральдық-психологиялық жай-күйі туралы уақтылы және объективті баяндауға;

      11) әскери полиция және құқық қорғау органдарын әскери бөлімде (бөлімшеде) жасалған қылмыстық құқық бұзушылықтар мен оқиғалар туралы дереу хабардар етуге міндетті.

      15. Командирдің (бастықтың) әскери тәртіпті нығайту мен ұстау жөніндегі іс-қимылын бағалаудың негізгі критерийі:

      1) бөлімдегі (бөлімшедегі) әскери тәртіптің жай-күйі, теріс қылықтардың, оқиғалар мен қылмыстық құқық бұзушылықтардың саны мен сипаты, жеке құрамның моральдық-психологиялық жай-күйі;

      2) командирлердің, олардың орынбасарларының, офицерлер мен сержанттардың (старшиналардың) жеке үлгі көрсетуі, олардың заңнама нормаларын, жалпыәскери жарғылардың талаптарын сақтауы;

      3) белсенді құқықтық насихаттауды ұйымдастыру мен жүргізу, бөлімнің басшылық құрамының, бөлімше командирлерінің тәрбие жұмыстарын жүргізуіне қатысуы, жұмыстың озық тәжірибесін жүргізу және енгізу;

      4) бөлім, бөлімше қолбасшылығының идеологиялық жұмысты жүргізуге жүйелі түрде қатысуы;

      5) құқық бұзушылықтардың алдын алу және әскери қызмет қауіпсіздігін, командирлердің (бастықтардың) бөлімде (бөлімшеде) тәртіптік практиканы толық және сапалы жүргізу жөніндегі жұмыстың жай-күйі;

      6) жауынгерлік әзірліктің, қызметтік-жауынгерлік және күнделікті істердің жай-күйі, жауынгерлік даярлық үдерісін ұйымдастыру, жауынгерлік және мемлекеттік-құқықтық даярлық жоспарларын орындау сапасы болып табылады.

      Командирлердің (бастықтардың) әскери тәртіпті нығайту және қолдау жөніндегі қызметін объективті бағалау мен тиімділігін арттыру жөніндегі негізгі шаралар:

      1) бөлімде (бөлімшеде) әскери тәртіпті нығайту және қолдау жөніндегі функционалдық міндеттерді толық және сапалы орындау үшін командирлерден (бастықтардан) талап етуді және талап қоюды арттыру, оларды құқық бұзушылықтың алдын алу жөніндегі жұмыстың төмен тиімділігі үшін жауапкершілікке тарту;

      2) командирлер (бастықтар) қолданатын бағынысты жеке құрамға қатысты көтермелеу және тәртіптік ықпал ету шараларын қолдану заңдылығын, олардың бөлімде (бөлімшеде) тәртіптік практиканы толық және сапалы жүргізуін объективті бағалау;

      3) есепті кезеңнің қорытындылары бойынша оң нәтижелерге қол жеткізген командирлерге (бастықтарға) қатысты көтермелеулерді жүйелі қолдану;

      4) бөлімде (бөлімшеде) заңдылық пен құқық тәртібін қамтамасыз етуде ерекше көзге түскен командирлерді (бастықтарды) және елеулі үлес қосқан өзге де лауазымды адамдарды наградтауға ұсыну;

      5) командирлердің (бастықтардың) құқық бұзушылықтардың алдын алу жөніндегі озық жұмыс тәжірибесін насихаттау және тарату, бұқаралық ақпарат құралдарында жариялау болып табылады.

      16. Демалыстарда болатын әскери қызметшілер және әскери қызмет міндеттерімен байланысты емес жасаған құқық бұзушылықтары үшін командир (бастық) тәртіптік жауапкершілікте болмайды.

      17. Әрбір әскери қызметші командирге (бастыққа) әскери бөлімде (бөлімшеде) тәртіп орнатуға және әскери тәртіпті ұстауға жәрдемдесуге міндетті.

      18. Командирдің (бастықтың) бұйрық беру құқығы және бағыныстының командирге (бастыққа) мүлтіксіз бағыну міндеті дара басшылықтың негізгі қағидаттары болып табылады.

      Әскери қызметші ашық түрде бағынбаған немесе қарсылық көрсеткен жағдайларда, сондай-ақ осы әскери қызметшінің немесе өзге де адамдардың өміріне, денсаулығына, құқықтары мен заңды мүдделеріне, қоғамның немесе мемлекеттің мүдделеріне тікелей қатер төндіретін қауіпті жою үшін командир (бастық) реттілік пен тәртіпті қалпына келтіру үшін Қазақстан Республикасының заңдарымен көзделген барлық мәжбүрлеу және жауапкершілікке тартуға дейін шараларын қолдануға міндетті. Бұл ретте қару тек жауынгерлік жағдайда, ал бейбіт уақыт жағдайларында – заңнамаға сәйкес ерекше жағдайларда қолданылуы мүмкін.

      19. Командирлердің (бастықтардың) тәртіптік құқықтары атқарып отырған лауазымына немесе атқарып отырған лауазымы бойынша көзделген әскери атағына сәйкес айқындалады.

      Әскери қызметшілерге мерзімінен бұрын әскери атақтар беру, атқарып отырған штаттық лауазымы бойынша көзделген әскери атағынан бір саты жоғары кезекті әскери атақ беру, лауазымында немесе әскери атағында бір сатыға төмендету немесе қалпына келтіру, сондай-ақ әскери қызметшілерді теріс себептер бойынша әскери қызметтен шығару Қазақстан Республикасы Президентінің 2006 жылғы 25 мамырдағы № 124 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында әскери қызмет өткеру қағидаларына (бұдан әрі – Әскери қызмет өткеру қағидалары) сәйкес жүргізіледі.

      20. Осы Жарғыда лауазымдары көрсетілмеген командирлер (бастықтар) оларға бағынысты әскери қызметшілерге қатысты атқарып отырған лауазымы бойынша көзделген әскери атағына сәйкес тәртіптік құқықтарды:

      1) кіші сержант, сержант, екінші сатылы старшина мен бірінші сатылы старшина – бөлімше командирінің билігін;

      2) аға сержант және бас старшина – взвод сержантының билігін;

      3) үшінші сыныпты сержант және үшінші сыныпты старшина – рота сержантының билігін;

      4) екінші сыныпты сержант және екінші сыныпты старшина – батальон сержантының билігін;

      5) бірінші сыныпты сержант және бірінші сыныпты старшина – бригада сержантының билігін;

      6) штаб-сержант және штаб-старшина – өңірлік қолбасшылық сержантының билігін;

      7) шебер-сержант және шебер-старшина – Қарулы Күштер түрі сержантының билігін;

      8) лейтенант және аға лейтенант – взвод командирінің билігін;

      9) капитан және капитан-лейтенант – рота (4-дәрежелі корабль) командирінің билігін;

      10) майор, подполковник, 3-дәрежелі капитан және 2-дәрежелі капитан – батальон (3 және 2-дәрежелі корабль) командирінің билігін;

      11) полковник және 1-дәрежелі капитан – бригада (1-дәрежелі корабль) командирінің билігін;

      12) генерал-майор және контр-адмирал – өңірлік қолбасшылық әскерлері қолбасшысының билігін;

      13) генерал-лейтенант, вице-адмирал, генерал-полковник, адмирал – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері түрі бас қолбасшысының билігін пайдаланады.

      Штаттарда екі әскери атақ көзделген лауазымдарды атқаратын командирлер (бастықтар) жоғары әскери атағына сәйкес тәртіптік құқықтарды пайдаланады.

      Қызметі бойынша міндеттерді уақытша атқару кезінде командирлер (бастықтар) ол міндеттерді атқаруға жіберілген лауазымы бойынша тәртіптік құқықтарды пайдаланады.

      Тәртіптік жарғының 33-тармағының 5) – 10) тармақшаларында, 41-тармағының 3) – 9) тармақшаларында көрсетілген бағынысты әскери қызметшілерге қатысты тәртіптік құқықтарды тек жазбаша бұйрықтар шығаруға құқығы бар лауазымды адамдар пайдаланады.

      21. Бөлімше, әскери бөлім командирлерінің (бастықтарының) орынбасарлары, шекара басқармаларының бастықтары, корабль командирлерінің аға көмекшілері өзіне бағынысты адамдарға қатысты олардың тікелей бастықтарына берілген құқықтардан бір сатыға төмен тәртіптік билікті пайдаланады.

      Корабль командирінің аға көмекшісі және көмекшісі бар корабльдерде соңғысы аға көмекшіге берілген құқықтардан бір саты төмен тәртіптік билікті пайдаланады.

      Ескерту. 21-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      22. Бригада командирінің орынбасарынан бастап және одан төмен офицерлер бөлімшелермен немесе командалармен олардың бастықтары ретінде іссапарда болған кезде, сондай-ақ бөлім командирінің бұйрығында айқындалған дербес міндеттерді атқарған кезде атқарып отырған лауазымынан бір саты жоғары тәртіптік билікті пайдаланады.

      23. Әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлерге келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер үшін көзделген көтермелеу және жазалау түрлері қолданылады.

      24. Офицерлер – курсанттар (тыңдаушылар) бөлімшелерінің командирлері – әскери оқу орындарында өздеріне бағынысты адамдарға қатысты атқарып отырған лауазымы бойынша құқықтардан бір саты жоғары тәртіптік билікті пайдаланады.

      25. Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі департаменттерінің, басқармаларының және бас инспекцияларының бастықтары, Бас штаб департаменттерінің және басқармаларының бастықтары, Қарулы Күштер бас басқармаларының бастықтары, сондай-ақ Шекара қызметі департаменттерінің бастықтары өзіне бағынысты әскери қызметшілерге қатысты өңірлік қолбасшылық әскерлері қолбасшысының тәртіптік құқықтарын пайдаланады.

      Ескерту. 25-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      26. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы бастығының, Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметі директорының, Ұлттық ұлан Бас қолбасшысының, Бас әскери прокурордың орынбасарлары өздеріне бағынысты әскери қызметшілерге қатысты әскер тегі қолбасшысының тәртіптік құқықтарын пайдаланады.

      27. Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің орынбасарлары, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы бастығының бірінші орынбасары, Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Төрағасының, Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің, Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің орынбасарлары, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметі бастығының орынбасары – Айрықша мақсаттағы күштер қолбасшысы, Ұлттық ұланның Бас қолбасшысы, Бас әскери прокурор өзіне бағынысты әскери қызметшілерге қатысты Қарулы Күштер түрі бас қолбасшысының құқықтарын пайдаланады.

      Ескерту. 27-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      28. Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрі, Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Төрағасы, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметінің бастығы, Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрі, Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар министрі және Қазақстан Республикасының Бас прокуроры өзіне бағынысты әскери қызметшілерге қатысты осы Жарғыдағы тәртіптік құқықтарды толық көлемде пайдаланады.

      Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабының бастығы Әскери қызмет өткеру қағидаларын ескере отырып, тәртіптік құқықтарды толық көлемде пайдаланады.

      Ескерту. 28-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      29. Азаматтық персонал қатарынан Қарулы Күштердің лауазымды адамдары бағынысты әскери қызметшілерге қатысты атқарып отырған лауазымына сәйкес тәртіптік құқықтарды пайдаланады.

2. Көтермелеулер

      30. Көтермелеулер әскери қызметтің міндеттерін адал және ынта-жігермен атқаратын және әскери борышын орындау кезінде ерекше көзге түскен әскери қызметшілерге қатысты қолданылады.

      Әрбір командир (бастық) өзіне осы Жарғымен берілген құқықтар шегінде бағыныстыларды жетістіктері, ынта-жігері, қызметтегі ерекшеліктері мен парасатты бастамасы үшін көтермелеуге міндетті.

      Командир (бастық) өзіне берілген құқықтарды жеткіліксіз деп санаған жағдайда ол ерекше көзге түскен әскери қызметшілерді аға командирдің (бастықтың) билігімен көтермелеу туралы қолдау көрсетуі мүмкін.

      31. Ерекше көзге түскен офицерлер жауынгерлік ерліктері және мемлекет алдында сіңірген еңбегі үшін Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы немесе Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы негізінде қарумен наградталуы мүмкін.

      32. Әскери борышын орындау кезінде танытқан ержүректігі, ерлігі мен батылдығы, бағынысты бөлімшелерді, бөлімдерді, әскерлерді үлгілі басқарғаны және мемлекет алдындағы басқа да сіңірген үздік еңбегі, жауынгерлік даярлықтағы жоғары көрсеткіштері, қару-жарақ пен әскери техниканың жаңа үлгілерін үздік игергені үшін жеке батальон (2-дәрежелі корабль) командирінен бастап және одан жоғары лауазымды адамдар өздеріне бағынысты әскери қызметшілерді Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградаларымен наградтауға ұсыну туралы қолдау көрсетуге құқылы.

Мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілеріне қолданылатын көтермелеулер

      33. Мерзімді әскери қызметтің әскери қызметшілеріне, әскери қызмет өткеру туралы келісімшарт жасаған әскери оқу орындарының курсанттарына, кадеттеріне мынадай көтермелеу қолданылады:

      1) бұрын қолданылған жазаны алып тастау;

      2) алғыс жариялау;

      3) әскери бөлімнің орналасқан жерінен немесе корабльден жағаға кезектен тыс сейілдемеге шығуға рұқсат ету;

      4) туған жеріне немесе бұрынғы жұмыс (оқу) орнына әскери борышын үлгілі орындауы туралы және алған көтермелеулері туралы хабарлау;

      5) грамотамен, бағалы сыйлықпен наградтау;

      6) әскери қызметшіні әскери бөлімнің жазылып қойылған Жауынгерлік Туы (Әскери-теңіз жалауы) жанында түскен жеке суретімен наградтау;

      7) қатардағы жауынгерлерге (матростарға) "ефрейтор" ("аға матрос") әскери атағын беру;

      8) Қарулы Күштердің ерекшелік төсбелгісімен наградтау;

      9) әскери бөлімнің (корабльдің) Құрмет кітабына енгізу (3-қосымша);

      10) қысқа мерзімді демалыс беру – демалысты өткізу орнына барып-қайту үшін уақытты есептемегенде 10 тәулікке дейін.

      Ескерту. 33-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      34. Әскери оқу орындарының курсанттарына, кадеттеріне қысқа мерзімді демалыс беру түріндегі көтермелеу қолданылмайды.

      Ескерту. 34-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      35. Әскери оқу орындарында осы Жарғының 33-тармағында санамаланған көтермелеуден басқа, әскери оқу орнын оқуда ең үздік көрсеткішпен (үздік) аяқтаған курсанттар мен кадеттердің тегін Құрмет тақтасына жазу да қолданылады.

      Ескерту. 35-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Командирлердің (бастықтардың) өздеріне бағынысты мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілеріне көтермелеулер қолдану жөніндегі құқықтары

      36. Бөлімше командирінің, взвод сержантының (команда старшинасының), взвод командирі орынбасарының (команда старшинасының):

      1) өздері бұрын қолданған жазаларын алып тастауға;

      2) алғыс жариялауға құқығы бар.

      37. Рота аға технигінің (технигінің), рота старшинасының (боцманның), рота, батальон сержантының (дивизион старшинасының):

      1) өздері бұрын қолданған жазаларын алып тастауға;

      2) алғыс жариялауға;

      3) әскери бөлімнің орналасқан жерінен тыс немесе корабльден жағаға кезектен тыс сейілдемеге – бір сейілдемеге шығуға рұқсат етуге құқығы бар.

      38. Полк, бригада, өңірлік қолбасшылық, әскер тегі, Қарулы Күштер түрі сержантының, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері бас сержантының:

      1) өздері бұрын қолданған жазаларын алып тастауға;

      2) алғыс жариялауға;

      3) әскери бөлімнің орналасқан жерінен тыс немесе корабльден жағаға кезектен тыс сейілдемеге – екі сейілдемеге дейін шығуға рұқсат етуге құқығы бар.

      39. Взвод командирінің (топ командирінің), рота (4-дәрежелі корабль) командирінің, батальон (3-дәрежелі корабль) командирінің:

      1) өздері бұрын қолданған жазаларын алып тастауға;

      2) алғыс жариялауға;

      3) әскери бөлімнің орналасқан жерінен тыс немесе корабльден жағаға кезектен тыс сейілдемеге:

      взвод командирі (топ командирі) – бір сейілдеме;

      рота (4-дәрежелі корабль) командирі – екі сейілдемеге дейін;

      батальон (3-дәрежелі корабль) командирі – үш сейілдемеге дейін шығаруға рұқсат етуге құқығы бар.

      40. Жеке батальон (2-дәрежелі корабль) командирінің, полк, бригада (1-дәрежелі корабль) командирінің, өңірлік қолбасшылық әскерлері, әскер тегі қолбасшысының, Қарулы Күштер түрі бас қолбасшысының өздеріне бағынысты мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілеріне қатысты осы Жарғыдағы көтермелеулерді толық көлемде қолдануға құқығы бар.

Келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге қолданылатын көтермелеулер

      41. Келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге мынадай көтермелеулер қолданылады:

      1) өздері бұрын қолданған жазаны алып тастау;

      2) алғыс жариялау;

      3) грамотамен наградтау;

      4) бағалы сыйлықпен наградтау;

      5) ақшалай сыйақы беру;

      6) Қарулы Күштердің ерекшелік төсбелгісімен наградтау;

      7) әскери бөлімнің (корабльдің) Құрмет кітабына енгізу;

      8) кезекті әскери атағын мерзімінен бұрын беру;

      9) кезекті әскери атағын атқарып отырған штаттық лауазымы бойынша көзделген әскери атақтан бір саты жоғары беру.

      42. Әскери оқу орындарында осы Жарғының 41-тармағында санамаланған көтермелеуден басқа, әскери оқу орнын оқуда ең үздік көрсеткішпен (үздік) аяқтаған докторанттардың, интерндердің, магистранттардың тегін Құрмет тақтасына жазу, сондай-ақ көтермелеу ретінде әскери оқу орнын оқуда ең үздік көрсеткішпен аяқтаған бірінші, екінші және үшінші докторанттарды, интерндерді, магистранттарды айқындау қолданылады.

      Ескерту. 42-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Командирлердің (бастықтардың) өздеріне бағынысты келісімшарт
бойынша әскери қызметшілерге көтермелеулер қолдану жөніндегі құқықтары

      43. Бөлімше командирінен бастап Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің бас сержантына дейін сержанттар (старшиналар) лауазымдарындағы командирлердің (бастықтардың) бағынысындағы сарбаздар (матростар), сержанттар (старшиналар) лауазымдарындағы келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге:

      1) өздері бұрын қолданған жазаларын алып тастауға;

      2) алғыс жариялауға құқығы бар.

      44. Взвод командирінің (топ командирінің), рота (4-дәрежелі корабль) командирінің және батальон (3-дәрежелі корабль) командирінің:

      1) өздері бұрын қолданған жазаларын алып тастауға;

      2) алғыс жариялауға құқығы бар.

      45. Жеке батальон (2-дәрежелі корабль) командирінің, полк, бригада (1-дәрежелі корабль) командирінің, өңірлік қолбасшылық әскерлері, әскер тегі қолбасшысының, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері түрі бас қолбасшысының осы Жарғының 41-тармағында көрсетілген, офицерлерге қатысты 8) және 9) тармақшаларда көрсетілгендерден басқа, барлық көтермелеу түрлерін қолдануға құқығы бар.

Көтермелеулерді қолдану тәртібі

      46. Командирлер (бастықтар) көтермелеулерді жекелеген әскери қызметшіге қатысты, сондай-ақ бөлімшенің, әскери бөлімнің (корабльдің) барлық жеке құрамына қатысты қолдануы мүмкін.

      Көтермелеу түрін айқындаған кезде әскери қызметшінің сіңірген еңбегінің немесе ерекшелігінің сипаты, сондай-ақ оның әскери қызметке деген қазіргі көзқарасы назарға алынады.

      47. Жазасы бар әскери қызметші бұрын қолданылған жазасын алып тастаумен көтермеленеді. Жазаны алып тастау құқығы жазаны қолданған командирге (бастыққа), сондай-ақ жоғары тұрған тікелей бастыққа тиесілі болады.

      Көтермелеу түрінде бір уақытта тек бір тәртіптік жазаны алып тастау мүмкін болады, бұл ретте көтермелеудің осы түрімен көтермелеулердің басқа түрлері қолданылмайды.

      Әскери қызметші батырлық әрекет, ерлік жасаған немесе ерекше көзге түскен кездегі ерекше жағдайларда мемлекеттік органның бірінші басшысы қолданылған барлық жазаларды бір уақытта алып тастауы мүмкін.

      Командир (бастық) тәртіптік жазаны, егер өзінің тәрбиелік рөлін атқарса, әскери қызметші жаңа теріс қылық жасамаса және өз тәртібін әскери борышын адал орындаумен түзесе, оны алты ай өткенге дейін алып тастау құқығын пайдаланады.

      48. Көтермелеу – алғыс жариялау – жекелеген әскери қызметшіге қатысты, сондай-ақ бөлімшенің, әскери бөлімнің барлық жеке құрамына қатысты қолданылады.

      49. Көтермелеу – әскери бөлім орналасқан жерден немесе корабльден жағаға кезектен тыс сейілдемеге шығу – мерзімді әскери қызметтің әскери қызметшілеріне, сондай-ақ әскери оқу орындарының курсанттарына, кадеттеріне қатысты қолданылады және әскери қызметшінің мүддесін ескеріп, әскери бөлім командирі (бастық) белгілеген күндері жүргізіледі.

      Ескерту. 49-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      50. Көтермелеу – грамотамен, бағалы сыйлықпен наградтау – барлық әскери қызметшілерге қатысты қолданылады. Әскери қызметшілер (мерзімді қызмет әскери қызметшілерін қоспағанда) одан басқа ақшалай сыйлықақымен наградталуы мүмкін. Ақшалай сыйлықақымен, бағалы сыйлықпен наградтау алғыс жариялаумен, грамотамен наградтаумен бір уақытта қолданылуы мүмкін. Грамотамен жекелеген әскери қызметшілер, сондай-ақ әскери бөлімнің (бөлімшенің) барлық жеке құрамы наградталады.

      51. Көтермелеу – әскери қызметшінің туған жеріне немесе бұрынғы жұмыс (оқу) орнына әскери борышын оның үлгілі орындауы туралы және алған көтермелеулері туралы хабарлау – мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілеріне қатысты қолданылады, бұл ретте әскери қызметшінің туған жеріне немесе бұрынғы жұмыс (оқу) орнына әскери борышын оның үлгілі орындағаны туралы және алған көтермелеулері туралы мақтау қағазы жолданады.

      52. Көтермелеу – әскери атақты мерзімінен бұрын, бірақ ол атқарып отырған әскери лауазым бойынша әскери лауазымдар тізбесінде көзделген әскери атағынан жоғары емес және әскери қызмет өткеру кезеңінде екі реттен асырмай мерзімінен бұрын беру – әскери борышын үлгілі орындайтын, жауынгерлік кезекшілікті атқару немесе әскери қызметтің өзге де міндеттерін орындау кезінде жоғары кәсіби шеберлік пен ынта-жігер танытқан әскери қызметшілерге қатысты қолданылады.

      Оқытушылық, ғылыми қызметті жүзеге асыратын және ғылыми дәрежесі бар офицерлер құрамының әскери қызметшілеріне, сондай-ақ емдеу қызметін жүзеге асыратын медициналық мамандығы бар офицерлерге полковникке дейінгіні қоса алғанда, кезекті әскери атақ атқаратын әскери лауазымы бойынша көзделген әскери атағынан бір саты жоғары берілуі мүмкін.

      Ескерту. 52-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      53. Көтермелеу – әскери қызметшіні әскери бөлімнің жазылып қойылған Жауынгерлік Туы (Әскери-теңіз жалауы) жанында түскен жеке суретімен наградтау – мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілеріне қатысты қолданылады.

      Осы көтермелеу қолданылатын әрбір әскери қызметшіге әрқайсысының сыртқы жағында – кімге және не үшін тапсырылғаны туралы мәтін жазылған екі фотосурет (әскери қызметшілер салтанатты нысанда қарумен суретке түседі) тапсырылады. Фотосуреттің сыртқы жағындағы мәтін командирдің (бастықтың) қолымен және әскери бөлімнің елтаңбалы мөрімен расталады.

      54. Қарулы Күштердің ерекшелік төсбелгісімен жауынгерлік даярлықта (оқуда), қызметтік-жауынгерлік істерде жоғары көрсеткіштерге қол жеткізген және үлгілі әскери тәртібі бар әскери қызметшілер наградталады.

      55. 10 тәулікке дейін қысқа мерзімді демалыс беру – жауынгерлік даярлықта үздік көрсеткіштері бар мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілеріне қатысты қызметтегі ынта-жігері мен ерекшелігі үшін қолданылуы мүмкін.

      Көтермелеу тәртібінде қысқа мерзімді демалыс жарияланған күнінен бастап бір ай мерзімінен кешіктірілмей және көтермелеу жарияланған әскери бөлімде берілуге тиіс.

      56. Көтермелеу – әскери бөлімнің (корабльдің) Құрмет кітабына енгізу мыналарға қатысты:

      1) жауынгерлік даярлықта үздік көрсеткіштерге қол жеткізген, қызмет өткеру кезінде мүлтіксіз тәртіптілік пен жоғары саналылық танытқан соңғы оқу кезеңіндегі мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілеріне – оларды запасқа шығару алдында, ал әскери оқу орындары мен оқу-жаттығу бөлімдерінің курсанттарына (оқушыларына, тыңдаушыларына) – оқу аяқталғаннан кейін;

      2) Қарулы Күштердегі мүлтіксіз қызметі үшін, сондай-ақ әскери борышын орындау кезінде ерекше көзге түскен келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге – олардың әскери қызмет өткеру туралы келісімшарт мерзімі ішінде қолданылады.

      Көрсетілген көтермелеуді жариялаған кезде әскери қызметшіге әскери бөлімнің (мекеменің) Құрмет кітабына әскери қызметшінің тегін енгізу туралы әскери бөлім (корабль) командирінің қолы қойылған мақтау грамотасы тапсырылады, одан басқа мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерінің туған жеріне немесе бұрынғы жұмыс (оқу) орнына хабарланады.

      57. Көтермелеу сап алдында немесе әскери қызметшілер жиналысында жарияланады.

      Көтермелеулер туралы бұйрықтарды жариялау, сондай-ақ ерекше көзге түскен әскери қызметшілерге наградалар тапсыру салтанатты жағдайда өткізіледі.

      Көтермелеулер туралы бұйрықты жариялаумен бір уақытта әскери қызметшілерге грамоталар, бағалы сыйлықтар немесе ақшалай сыйлықақылар, әскери қызметшілердің әскери бөлімнің жазылып қойылған Жауынгерлік Туы (Әскери-теңіз жалауы) жанында түскен жеке фотосуреті, Қарулы Күштердің ерекшелік төсбелгісі тапсырылады, сондай-ақ туған жеріне немесе бұрынғы жұмыс (оқу) орнына әскери борышын оның үлгілі орындағаны туралы және алған көтермелеулері туралы жолданатын хабарламалардың мәтіні оқылады.

3. Теріс қылықтар мен жазалар

      58. Жазалар әскери қызметшілерге олардың теріс қылық жасағаны үшін қолданылады.

      59. Командир (бастық) кінәні және жазалау шарасын айқындау кезінде жасалған теріс қылықтың сипатын, мән-жайын, оның салдарын, кінәлінің бұдан бұрын өзін-өзі ұстауын, алынбаған жазалардың бар болуын, сондай-ақ оның қасақана немесе абайсызда жасалғанын назарға алуға тиіс.

      60. Жеңіл теріс қылық жасағаны үшін әскери қызметші теріс себептер бойынша қызметтен шығарылудан басқа, осы Жарғыға сәйкес тәртіптік жауапкершілікке тартылады.

      Әскери қызметші елеулі теріс қылық жасаған кезде командир (бастық) әкімшілік жауапкершілікке тарту туралы ұсыныс жасайды.

      Ауыр теріс қылық жасағаны үшін келісімшарт бойынша әскери қызметші теріс себептер бойынша қызметтен шығарылуға жатады.

      61. Алғаш рет жеңіл теріс қылық жасаған және жаза қолдану мақсатқа сәйкес болмаған кезде командир (бастық) әскери қызметшіге әскери тәртіпті қатаң сақтау қажеттілігі туралы ескерту жасаумен шектелуі мүмкін.

      62. Әскери қызметшілердің теріс қылық жасауының алдын алу мақсатында командирдің (бастықтың) шешімі бойынша:

      1) сарбаздар мен матростар – жеке құрамның жиналыстарында;

      2) сержанттар (старшиналар) – сержанттардың (старшиналардың) жиналыстарында;

      3) офицерлер – офицерлер жиналыстарында қаралуы және талқылануы мүмкін.

      Полктер, бригадалар, оларға теңестірілген және одан жоғары сержанттар лауазымдарында әскери қызмет өткеретін келісімшарт бойынша әскери қызметшілердің теріс қылықтары жоғары тұрған әскери басқару органдарының сержанттар жиналыстарында қаралуы және талқылануы мүмкін.

      Аға офицерлердің теріс қылықтары тек аға офицерлер мен одан жоғарылардың жиналыстарында, жоғары офицерлердің теріс қылықтары – тек жоғары офицерлердің жиналыстарында қаралуы және талқылануы мүмкін.

      63. Кейінге қалдыруды күтпейтін ерекше жағдайларда әскери қызметші оның жауапкершілігі туралы мәселені шешкенге дейін лауазымынан уақытша шеттетілуі мүмкін. Лауазымынан уақытша шеттету әскери қызметшіге ол жасаған теріс қылық оның қызметтік міндеттерін атқаруға немесе басқа әскери қызметшілердің әскери қызмет міндеттерін атқаруына кедергі келтіретін не әскери қызметшінің лауазымдық міндеттерін атқаруы оның теріс қылық жасауының мән-жайын жан-жақты, толық, объективті және уақтылы анықтауға, оның жасалуына ықпал еткен себептер мен жағдайларды анықтауға кедергі келтіретін (келтіруі мүмкін) жағдайларда қолданылуы мүмкін.

      64. Әскери қызметшіні лауазымынан оны лауазымға тағайындау құқығы берілген командирлер (бастықтар) шеттетеді.

      Бағыныстыны лауазымынан шеттеткен бастық (командир) лауазымынан шеттетуді тудырған себептер мен мән-жайларды нақты жазып, бұл туралы команда бойынша баяндауға, сондай-ақ әскери прокуратура органдарына хабарлауға міндетті.

      Бағыныстыны оған жеткілікті негіздерсіз лауазымынан шеттеткен командир (бастық) ол үшін тәртіптік және өзге де жауапкершілікте болады.

Мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілеріне және әскери оқу
орындарының курсанттарына (оқушыларына) қолданылатын жазалар

      65. Мерзімді әскери қызметтің әскери қызметшілеріне, әскери оқу орындарының курсанттары мен кадеттеріне теріс қылық жасағаны үшін мынадай жаза қолданылуы мүмкін:

      1) ескерту;

      2) сөгіс;

      3) қатаң сөгіс;

      4) әскери бөлім орналасқан жерден немесе корабльден жағаға кезекті сейілдемеге шығарудан айыру;

      5) Қарулы Күштердің ерекшелік төсбелгісінен айыру;

      6) лауазымында бір сатыға төмендету;

      7) әскери атағында бір сатыға төмендету.

      Әскери оқу орындарының курсанттарына, кадеттеріне осы тармақта көрсетілген жазадан басқа, теріс себеп бойынша әскери қызметтен шығару жазасы қолданылуы мүмкін.

      Ескерту. 65-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Командирлердің (бастықтардың) өздеріне бағынысты мерзімді
әскери қызмет әскери қызметшілеріне және әскери оқу орындарының
курсанттарына (оқушыларына) жазалар қолдану құқықтары

      66. Бөлімше (есептоп, танк, жауынгерлік машина, қондырғы) командирінен бастап, оған теңестірілген және бригада сержантына дейінгі лауазымды адамдар өздеріне бағынысты мерзімді қызмет әскери қызметшілеріне мыналарды қызметтік карточкаға енгізумен ауызша жаза қолдану құқығын пайдаланады:

      1) ескерту;

      2) сөгіс;

      3) қатаң сөгіс.

      Бригада сержантынан бастап және одан жоғары лауазымды адамдардың жоғарыда аталған жазалардан басқа әскери бөлім орналасқан жерден немесе корабльден жағаға кезекті босатудан айыру түрінде жаза қолдану, сондай-ақ мынадай тәртіптік жазаларды қолдану бойынша құқығы бар әскери бөлім командирі (бастығы) алдында инстанция бойынша ұсыныс беру құқығын пайдаланады:

      1) лауазымында бір сатыға төмендету;

      2) әскери атағында бір сатыға төмендету;

      3) әскери қызметтен теріс себептер бойынша шығару.

      Взвод, рота, батальон командирі өзіне бағынысты мерзімді қызмет әскери қызметшілеріне мыналарды қызметтік карточкасына енгізумен ауызша жаза қолдану құқығын пайдаланады:

      1) ескерту;

      2) сөгіс;

      3) қатаң сөгіс;

      4) әскери бөлім орналасқан жерден немесе корабльден жағаға кезекті сейілдемеге шығарудан айыру.

      Бұдан басқа, батальон командирі (бастық) инстанция бойынша мынадай тәртіптік жазаларды қолдану жөніндегі құқығы бар әскери бөлім командирі (бастығы) алдында ұсыныс беру құқығын пайдаланады:

      1) лауазымында бір сатыға төмендету;

      2) әскери атағында бір сатыға төмендету;

      3) әскери қызметтен теріс себептер бойынша шығару.

      Әскери бөлім командирінен бастап, оған теңестірілгендер және одан жоғары лауазымды адамдар өздеріне бағынысты мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілеріне қатысты осы Жарғының толық ауқымында жаза қолдану құқығын пайдаланады.

Келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге қолданылатын жазалар

      67. Келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге мынадай жазалар қолданылуы мүмкін:

      1) ескерту;

      2) сөгіс;

      3) қатаң сөгіс;

      4) қызметіне толық сәйкес еместігі туралы ескерту;

      5) лауазымында бір сатыға төмендету;

      6) әскери атағында бір сатыға төмендету;

      7) әскери қызметтен теріс себептер бойынша шығару (әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлерден басқа).

Командирлердің (бастықтардың) өздеріне бағынысты келісімшарт
бойынша әскери қызметшілерге тәртіптік жазалар қолдану
құқықтары

      68. Бөлімше (есептоп, танк, жауынгерлік машина, қондырғы) командирі, взвод сержанты, рота старшинасы, технигі, рота сержанты, батальон сержанты өздеріне бағынысты келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге қызметтік карточкасына енгізумен ауызша мынадай жазаларды қолдану құқығын пайдаланады:

      1) ескерту;

      2) сөгіс;

      3) қатаң сөгіс.

      Бригада сержантынан бастап және одан жоғары лауазымды адамдар жоғарыда аталған жазалардан басқа инстанция бойынша мынадай тәртіптік жазаларды қолдану бойынша құқығы бар әскери бөлім командирі (бастығы) алдында ұсыныс беру құқығын пайдаланады:

      1) қызметіне толық сәйкес еместігі туралы ескерту;

      2) лауазымында бір сатыға төмендету;

      3) әскери атағында бір сатыға төмендету;

      4) әскери қызметтен теріс себептер бойынша шығару.

      69. Взвод, рота, батальон командирі өзіне бағынысты келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге қызметтік карточкасына енгізумен ауызша мынадай жазаларды қолдану құқығын пайдаланады:

      1) ескерту;

      2) сөгіс;

      3) қатаң сөгіс.

      Батальон командирі инстанция бойынша мынадай тәртіптік жазаларды қолдану бойынша құқығы бар әскери бөлім командирі (бастығы) алдында ұсыныс беру құқығын пайдаланады:

      1) қызметіне толық сәйкес еместігі туралы ескерту;

      2) лауазымында бір сатыға төмендету;

      3) әскери атағында бір сатыға төмендету;

      4) әскери қызметтен теріс себептер бойынша шығару.

      70. Әскери бөлім командир (бастық), оған теңестірілгендер және одан жоғарылар өздеріне бағынысты келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге қатысты осы Жарғының толық ауқымында жазалау құқығын пайдаланады.

      71. Келісімшарт жасасу, әскери қызметшілер мен әскери міндеттілерді әскери лауазымдарға тағайындау, ауыстыру, босату, шығару, сондай-ақ оларға уәкілетті органның бірінші басшысы айқындайтын әскери атақтар беру туралы бұйрықтар шығаруға құқығы бар лауазымды адамдар тізбесіне сәйкес лауазымды адамдар лауазымында бір сатыға төмендету немесе әскери атағында бір сатыға төмендету, теріс себептер бойынша әскери қызметтен шығару түріндегі жазаны қолдану құқығын пайдаланады.

Жауапкершілікке тарту тәртібі

      72. Теріс қылық жасаған әскери қызметшіге осы Жарғыда айқындалған, әскери қызметшінің әскери атағына және кінәліні тәртіптік жауапкершілікке тарту туралы шешім қабылдайтын командирдің (бастықтың) тәртіптік құқықтарына сәйкес келетін жазалар ғана қолданылуы мүмкін.

      73. Әскери қызметшілер тобы теріс қылық жасаған кезде жазалар әрбір кінәліге оның жауапкершілік шараларына байланысты жеке қолданылады.

      74. Масаң күйде болатын әскери қызметшіге жаза қолдану, сондай-ақ одан қандай да бір түсінік алу ол айыққанға дейін кейінге қалдырылады.

      75. Дәл сол теріс қылығы үшін бірнеше жаза қолдануға немесе бір жазаны басқасымен байланыстыруға, тікелей кінәлілерді жазалау орнына бөлімшенің барлық жеке құрамына жаза қолдануға тыйым салынады.

      76. Жаза қолдану теріс қылық жасаған әскери қызметшіні оны орындамағаны немесе тиісінше орындамағаны үшін жаза қолданылған міндеттерді атқарудан босатпайды.

      77. Егер командир (бастық) бағынысты жасаған теріс қылықтың ауырлығын ескере отырып, оған берілген тәртіптік құқықтарды жеткіліксіз деп санаса, ол аға командирдің (бастықтың) билігімен кінәліге жаза қолдану туралы ұсыныс жасайды.

      78. Аға командирдің (бастықтың) кіші командир (бастық) қолданған жазаны қатаңдық себебі бойынша алып тастауға немесе төмендетуге, егер соңғысы оған берілген билікті асыра пайдаланбаса, құқығы жоқ.

      79. Егер аға командир (бастық) осы жазаның жасалған теріс қылықтың ауырлығына сәйкес келмейтінін анықтаса, онда кіші командирдің (бастықтың) қолданған тәртіптік жазасын алып тастауға және неғұрлым қатаң жаза қолдануға құқығы бар.

      Жаза заңсыз қолданылған жағдайда ол аға командирдің (бастықтың) билігімен алып тасталуы мүмкін. Өзіне берілген тәртіптік құқықтарды асыра пайдаланған, сондай-ақ заңсыз жаза қолданған командир (бастық) ол үшін тәртіптік немесе өзге де жауапкершілікте болады.

      80. Әскери қызметшіге жаза қолдану оны заңмен көзделген жауапкершіліктің басқа да түрлерінен босатпайды.

      81. Әскери қызметшілерге қолданылатын жазалар олар жасаған теріс қылықтың ауырлығына және олардың кінәсінің дәрежесіне сәйкес келуге тиіс.

      Егер кінәлі бірқатар теріс қылық жасаған немесе әскери тәртіп пен қоғамдық тәртіпті топпен бұзуға қатысқан болса, егер теріс қылық жауынгерлік кезекшілік, жауынгерлік қызметті өткеру уақытында және қызметтік міндеттерді атқару кезінде немесе алкогольдік немесе өзге де масаң күйде жасалған болса, жазаның қатаңдығы арттырылады.

      82. Тәуліктік наряд құрамына кіретін (жауынгерлік кезекшілік, жауынгерлік қызмет өткеретін) әскери қызметшіге қызмет өткеру уақытында оның жасаған теріс қылықтары үшін жаза қолдану нарядтан (жауынгерлік кезекшіліктен, жауынгерлік қызметтен) ауысқаннан немесе оны басқа әскери қызметшімен ауыстырғаннан кейін жүргізіледі.

      83. Әскери қызметшіге жаза қолдану кезінде оған дене және моральдық қасірет келтіруге, оған қатысты дөрекілік көрсетуге, погондарын жұлып тастауға, жапсырмаларын кесіп тастауға және әскери қызметшінің жеке басын қорлайтын басқа да әрекеттерге жол берілмейді.

Қызметтік тексеру жүргізу негіздері және тәртібі

      84. Командир (бастық) тәртіптік жаза қолдану туралы шешім қабылдағанға дейін теріс қылық жасаған әскери қызметшімен тең немесе одан жоғары лауазым атқаратын уәкілетті лауазымды адамды айқындайды және оған:

      1) әскери қызметші осы жарғыға сәйкес қызметіне толық сәйкес еместігі туралы ескерту, теріс себеп бойынша әскери қызметтен шығару, лауазымын немесе әскери атағын бір сатыға төмендету көзделген теріс қылық жасаған;

      2) келтірілген материалдық залалдың көлемі белгіленген;

      3) егер әскери қызметшінің кінәсін қызметтік тергеп-тексеру жүргізбей анықтау мүмкін болмаса, оның кінәсі белгіленген жағдайда қызметтік тергеп-тексеру жүргізуді тапсырады.

      Ескерту. 84-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      85. Әскери қызметшінің теріс қылық жасағаны туралы мәліметтер, оны жасауды растайтын не жоққа шығаратын факті кез келген нысанда (жеке және заңды тұлғалардың өтініштері, командирлердің (бастықтардың) және басқа да әскери қызметшілердің баянаттары, прокурорлық шара қолдану актілері, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жөніндегі комиссиялар жолдаған теріс қылықтар туралы материалдар, қызметтік және өзге де материалдар) болуы мүмкін.

      86. Қылмыстық немесе әкімшілік құқық бұзушылық белгілері бар теріс қылық анықталған кезде командир (бастық) дереу тікелей бастыққа баяндайды және әскери полиция органдарын, сонда-ақ құқық қорғау органдарын хабардар етеді.

      87. Қызметтік тергеп-тексеруді уәкілетті лауазымды адам он бес жұмыс күнінен аспайтын мерзімде жүргізеді.

      Айрықша жағдайларда қызметтік тергеп-тексеруді тағайындаған адам қызметтік тергеп-тексеру мерзімін он жұмыс күнінен аспайтын мерзімге ұзартуы мүмкін.

      Қызметтік тексеру барысында теріс қылық жасаған адам, теріс қылықтың мазмұны, сипаты және зиянды салдардың болуы, келтірілген зиянның көлемі, әскери қызметшінің кінәсі және басқа да мән-жайлар анықталады.

      Қызметтік тексеру жүргізу тапсырылған уәкілетті лауазымды адам әскери қызметшіден жазбаша түсінік алу, әскери қызметшінің теріс қылық жасау кінәсін растайтын материалдар жинау, тиісті құжаттармен танысу, олардың көшірмелерін қызметтік тексеру материалдарына қосу, арнайы білімді талап ететін мәселелер бойынша мамандардан қорытындылар, түсініктер мен консультация алу, теріс қылық жасалған орынға бару құқығын пайдаланады.

      Ескерту. 87-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      88. Қызметтік тергеп-тексеру әскери қызметшінің қызмет орнын өз бетімен тастап кетуіне, заңда белгіленген тәртіппен расталған ауыруына, демалыста, іссапарда, даярлықта, қайта даярлауда, біліктілікті арттыру курсында, тағылымдамадан өтуде болуына байланысты қызметте болмауы уақытында және қызметтік тергеп-тексеруге кедергі болатын басқа да:

      1) мемлекеттік немесе қоғамдық міндеттерді орындау кезінде жұмыстан босатылған;

      2) қылмыстық іс, әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізілген, сондай-ақ әскери қызметшінің тәртіптік жауаптылығы туралы мәселені шешуге әсер ететін сот актісі немесе әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі қарауға уәкілетті лауазымды адамның актісі заңды күшіне енгенге дейін;

      3) ұзақ уақытты талап етілетін медициналық сараптама жүргізілген;

      4) мемлекеттік органдардың түсіндірмесін алған;

      5) оның тәртіптік теріс қылық жасағаны туралы актілерге сот тәртібінде шағым жасалған;

      6) әскери қызмет қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі талаптарды бұзуға жол берген адамдарға қатысты, қызметтік іске байланысты жазатайым оқиғаны тергеп-тексеру жүргізілген жағдайларда уақытша тоқтатылуы мүмкін.

      Ескерту. 88-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      89. Қызметтік тексеру аяқталғаннан кейін уәкілетті лауазымды адам қорытынды жасайды және тексеруді тағайындаған командирге (бастыққа) оларды жою қорытындыларымен және ұсыныстарымен анықталған кемшіліктер, заңдылықты, бұйрықты, нұсқаулықтарды бұзулар, теріс қылық жасауға ықпал еткен себептер мен жағдайлар туралы баяндайды.

      90. Қызметтік тексеру нәтижелері бойынша командир (бастық):

      1) әскери қызметшінің әрекеттерінде тәртіптік теріс қылық белгісі бар болған кезде бұйрық шығарумен жаза қолдану туралы тиісті шешім қабылдауға;

      2) құқық бұзушылықтардан сақтандыру жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге және іске асыруға міндетті.

      Теріс қылықтарды жасырудың, сондай-ақ оларды жасау мән-жайлары туралы объективті емес ақпараттың пәрменді түрде жолы кесіледі, ал оған кінәлі лауазымды адамдар заңнамамен белгіленген жауапкершілікке тартылады.

      91. Әскери қызметші тек оған қатысты оның кінәсі белгіленген теріс қылық үшін ғана тәртіптік жауапкершілікке тартылады.

      92. Теріс қылық жасағаны үшін кінәлі болып қасақана немесе абайсызда құқыққа қарсы әрекет жасаған (әрекетсіздік танытқан) әскери қызметші танылады.

      93. Егер әскери қызметші өзінің құқыққа қарсы әрекетінің (әрекетсіздігінің) сипатын ұғынып, оның зиянды салдарының болуын алдын ала білсе және осы салдардың болуын тілесе немесе саналы түрде жол берсе не оларға немқұрайлы қараса, теріс қылық қасақана жасалған болып танылады.

      94. Егер теріс қылық жасаған әскери қызметші өз әрекетінің (әрекетсіздігінің) зиянды салдарының болу мүмкіндігін алдын ала білсе, бірақ оған жеткілікті негіздерсіз оларды болдырмауға жеңілтектікпен қараса немесе тиісті ұқыптылық пен сақтық кезінде оларды болжап білуге тиіс және болжап біле алатын бола тұра, осындай салдардың болу мүмкіндігін алдын ала білмесе, ол абайсызда жасалған болып танылады.

Жазаларды қолдану тәртібі

      95. Әскери бөлім орналасқан жерден немесе корабльден жағаға кезекті босатудан айыру мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілеріне 7 тәулік бойы қызметтік қажеттіліктен басқа әскери бөлім орналасқан жерден (корабльден жағаға), оның ішінде әскери қалашықтан тыс орналасқан ұжымдық мәдени және спорттық іс-шараларға және демалыс орындарына кетуге тыйым салуды білдіреді.

      96. Қарулы Күштердің ерекше төсбелгісінен айыру командирдің (бастықтың) бұйрығымен жарияланады.

      97. Қызметіне толық сәйкес еместігі туралы ескерту әскери қызметші лауазымдық міндеттерін орындау кезінде елеулі теріс салдарға әкеп соқтырған теріс қылықты бірнеше рет жасағаннан кейін, егер өзге жазалау шаралары тәрбиелік рөл атқармаса қолданылады.

      Егер осы жаза қолданылған әскери қызметші лауазымдық міндеттерін бұзумен байланысты теріс қылықты қайта жасаса, ол белгіленген тәртіппен лауазымында бір сатыға төмендетуге ұсынылады.

      98. Лауазымын бір сатыға төмендету түрінде тәртіптік жазасы бар әскери қызметші елеулі тәртіптік теріс қылық жасаған кезде әскери атағын бір сатыға төмендету қолданылады.

      Әскерге шақыру бойынша офицерлерге қатысты "лейтенант" әскери атағында төмендету "кіші сержант" ("екінші сатылы старшина") әскери атағына дейін жүргізіледі. Бұл ретте осы әскери қызметші сержанттар құрамына ауыстырылады және белгіленген мерзімді қызмет мерзімі аяқталғанға дейін қызмет өткереді.

      Әскери атағын бір сатыға төмендету түрінде жаза қолданылған әскери қызметшіге жазаны жариялау кезінде тиісті айырым белгілерін ауыстыру үшін уақыт белгіленеді.

      Ескерту. 98-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      99. Әскери қызметшіге жаза командирдің (бастықтың) шешімімен бұйрық шығару жолымен немесе ауызша қолданылады.

      Жаза қолданғанға дейін тәртіптік теріс қылық жасаған әскери қызметшіден жазбаша түсініктеме талап етіледі. Әскери қызметшінің жазбаша түсініктеме беруден бас тартуы тәртіптік жаза қолдану үшін кедергі болмайды. Әскери қызметші жазбаша түсініктеме беруден бас тартқан жағдайда тиісті акт (4-қосымша) жасалады.

      100. Жаза теріс қылық анықталған күннен бастап бір айдан кешіктірілмей және ол жасалған күннен бастап алты айдан кешіктірілмей, ал ревизия немесе қаржы-шаруашылық қызметті тексеру нәтижесі бойынша теріс қылық анықталған жағдайда, теріс қылық жасалған күннен бастап бір жылдан кешіктірілмей қолданылады.

      Қызмет бойынша әскери қызметші бағынатын адамға, кейінгінің тәртіптік жаза қолдануға құқығы болмаса да әскери қызметші жасаған теріс қылық туралы белгілі болған күні теріс қылық айқындалған күні болып есептеледі.

      Әскери қызметшіге уақытша еңбекке жарамсыз, демалыста немесе іссапарда болу кезеңінде, сондай-ақ осы Жарғымен және Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленген тәртіптік жауапкершілікке тарту мерзімі өткеннен кейін жаза қолданылмайды.

      Әскери қызметшінің ауыруы, демалыста, іссапарда болуы, қылмыстық іс, әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізу кезеңінде, сондай-ақ әкімшілік құқық бұзушылық туралы сот актісі немесе лауазымды адамның актісі заңды күшіне енгенге дейін тәртіптік жаза қолдану мерзімінің өтуі уақытша тоқтатылады.

      Ескерту. 100-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      101. Әскери оқу орнын аяқтағаннан кейін әскери қызмет өткеру үшін келген офицерлерге қызметіндегі, жауынгерлік даярлықты ұйымдастырудағы және тәрбие үдерісіндегі кемшіліктері үшін тәртіптік жауапкершілік шаралары лауазымға түскеннен кейін алты ай өткен соң қолдануға рұқсат етіледі.

Ерекше жағдайларда жазалар қолдану

      102. Гарнизон бастығының гарнизонның әскери қызметшілеріне немесе гарнизонда уақытша тоқтағандарға:

      1) теріс қылық гарнизондық қызмет өткеру қағидаларын бұзуға қатысты болған;

      2) теріс қылық әскери бөлімнің орналасқан жерінен тысқары жасалған жағдайларда тәртіптік жазалар қолдануға құқығы бар.

      103. Осы Жарғының 102-тармағында көрсетілген жағдайларда теріс қылықтарға жол берген әскери қызметшілерге қатысты гарнизон бастығының гарнизон бойынша бұйрық шығарумен ескерту, сөгіс және қатаң сөгіс жариялауға құқығы бар.

      104. Көлік түрлеріндегі әскери қатынастар бастықтарының және жол қатынастарындағы әскери коменданттардың қатынас жолдарында жол жүру уақытында теріс қылық жасаған әскери қызметшілерге қатысты ескерту, сөгіс және қатаң сөгіс жариялауға құқығы бар.

      105. Осы Жарғының 102 және 104-тармақтарына сәйкес жаза қолданған лауазымды адамдар ол туралы теріс қылықтар жасаған әскери қызметшілер қызмет өткеретін әскери бөлімдердің командирлеріне хабарлайды және демалыс билетінде, іссапар куәлігінде немесе нұсқамада тиісті белгі жасайды.

      Әскери қызметші тұрақты қызмет орнына келгеннен кейін оған қолданылған жаза туралы өзінің тікелей бастығына баяндауға міндетті.

      Оған қолданылған жаза туралы баяндамаған әскери қызметші ол үшін тәртіптік жауапкершілікте болады.

      106. Бір-біріне бағынысты емес әскери қызметшілер жеке міндеттерді бірлесіп орындаған кезде, олардың қызметтік өзара қарым-қатынастарын командир (бастық) айқындамағанда олардың ішінде лауазымы бойынша үлкені, ал тең лауазымдар кезінде әскери атағы бойынша үлкені бастық болып табылады және оған атқарып отырған лауазымы бойынша берілген тәртіптік құқықтарды пайдаланады.

      107. Үлкеннің көзінше кішісі әскери тәртіпті немесе әскери сәлемдесу қағидаларын бұзғаны үшін үлкені кішісіне ескерту жасауға міндетті және егер ол әсер етпесе, жалпыәскери жарғылармен белгіленген басқа да шараларды қолдануы мүмкін.

Жазаларды жариялау тәртібі

      108. Әскери қызметшіге жазалар ауызша немесе жазбаша командирдің (бастықтың) бұйрығымен жарияланады, бұл ретте ауызша жарияланған жаза оны қызметтік карточкаға енгізгеннен кейін күшіне енеді.

      Жаза туралы әскери қызметшіге үш жұмыс күні мерзімінде оған қатысты бөлігінде қолын қойғызып жеткізіледі. Әскери қызметшіні белгіленген мерзімдерде оған жарияланған жаза туралы таныстыру мүмкін болмаған жағдайда оған жазбаша хабарлама жолданады.

      109. Қолданылған жазалар туралы:

      1) сарбаздарға (матростарға), курсанттарға – сап алдында;

      2) сержанттарға (старшиналарға) – кеңесте немесе сержанттардың (старшиналардың) сабы алдында;

      3) офицерлерге – офицерлер кеңесінде (аға офицерлерге – тек аға және одан жоғары офицерлердің қатысуымен, жоғары офицерлерге – тек жоғары офицерлердің қатысуымен) немесе жазбаша хабарлаумен жарияланады.

      Бағыныстылардың көзінше командирлерге (бастықтарға) және олардың орынбасарларына тәртіптік жаза жариялауға тыйым салынады.

      Жазаны жариялаған кезде әскери қызметшіге жазаға әкеп соқтырған себеп және құқық бұзушылықтың мәні атап көрсетіледі.

Жазаны алу

      110. Әскери қызметшінің тиісті командир (бастық) көтермелеу тәртібімен жазаны алып тастағаннан кейін немесе оған соңғы жаза қолданылған сәттен бастап алты ай өткеннен кейін жазасы жоқ деп саналады.

      111. Жазбаша бұйрықпен жарияланған жазаны алуды осы жазаны қолданған командир (бастық) немесе жоғары тұрған командир (бастық) жазбаша бұйрық шығару жолымен жүргізеді.

      Ауызша немесе жазбаша жарияланған жазаларды алу әскери қызметшінің қызметтік карточкасында тиісті жазба жасаумен ресімделеді, ол оған үш жұмыс күні ішінде қолын қойғызып жеткізіледі.

      Ауызша жазаны алуды оны жариялаған лауазымды адам дербес немесе әскери қызметшінің тікелей бастығының қолдауы негізінде жүзеге асырылады.

      112. Бұрын үлкен бастық қолданған жазаны бағыныстыдан көтермелеу тәртібімен алу үшін әскери қызметшінің тікелей бастығы команда бойынша ұсыныс жасайды.

      Осы жазаны қолданған командир (бастық) аталған ұсынысты алған күннен бастап күнтізбелік он күннен кешіктірмейтін мерзімде қарауға міндетті.

      113. Әскери қызметші әскери қызметтен шығарылған күні алынбаған жаза оған соңғы жаза қолданылған сәттен бастап алты ай өткеннен кейін алынған болып саналады.

      114. Әскери қызметшіні запасқа (отставкаға) шығарған кезде оның қызметтік карточкасы жеке ісімен бірге әскери есепке қою орны бойынша жергілікті әскери басқару органына жолданады.

4. Көтермелеулерді және жазаларды есепке алу

      115. Тікелей бастықтар көтермелеулер және жазалар туралы команда бойынша баяндауға тиіс:

      1) мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілеріне және курсанттарға – роталар командирлеріне және оларға теңестірілгендерге күн сайын;

      2) әскерге шақыру бойынша офицерлерге және келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге (жоғары офицерлерден басқа) – әскери бөлімдердің командирлеріне апта сайын;

      3) әскери бөлімдердің командирлеріне – жоғары тұрған әскери басқару органына ай сайын.

      116. Жаза қолданылған полктердің, бригадалардың (1-дәрежелі корабльдердің) командирлеріне, өңірлік қолбасшылықтар әскерлері, әскер тектері қолбасшыларының, Қарулы Күштер түрлері бас қолбасшыларының орынбасарларына, сондай-ақ жоғары офицерлерге қатысты жаза қолданған командир (бастық) үш жұмыс күні ішінде команда бойынша жоғары тұрған әскери басқару органына жазбаша баяндайды.

      117. Көтермелеулер мен жазаларды, сондай-ақ теріс қылықтарды есепке алу барлық бөлімшелер мен әскери бөлімдерде жүргізіледі. Есепке алудың жалпы жай-күйіне әскери бөлімнің штаб бастығы жауап береді.

      Көтермелеулер, теріс қылықтар мен жазалар туралы жеткізілімдер жоғары тұрған әскери басқару органына ай, тоқсан, жартыжылдық және жыл үшін жазбаша ұсынылады.

      Осы Жарғымен көзделген барлық көтермелеулер мен жазалар, оның ішінде командир (бастық) бөлімшенің (команданың), әскери бөлімнің барлық жеке құрамына жариялаған көтермелеулер үш жұмыс күнінен кешіктірілмей қызметтік карточкаға енгізіледі.

      Әскери қызметшіден жазаны алған кезде қызметтік карточкада "Жазалар" бөлімінің тиісті бағанында жазаны қашан және кімнің алғаны туралы белгі жасалады және бұйрықтың нөмірі көрсетіледі.

      118. Егер әскери қызметшіге қолданылған жаза көтермелеу тәртібінде алынбаса, алты ай өткеннен кейін "Жазалар" бөлімінің тиісті бағанында мерзімінің өтуі бойынша жазаның алынғаны туралы белгі жасалады.

      119. Қызметтік карточкаларды:

      1) офицерлер құрамының лауазымдарында қызмет өткеретін келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге:

      әскери бөлімде (мекемеде) – кадрлар органының бастығы;

      өңірлік қолбасшылықтан бастап және одан жоғары әскери басқару органдарында – кадрлар органының бастықтары;

      Қорғаныс министрлігінде және Қарулы Күштер Бас штабында – құрылымдық бөлімшелердің бастықтары;

      Қорғаныс министрлігі мен Бас штаб құрылымдық бөлімшелерінің басшыларына және Қорғаныс министрі мен Бас штаб бастығына тікелей бағынысты мекемелердің бастықтарына – кадрлар органының бастығы.

      Әскери бөлімдер командирлеріне, сондай-ақ жоғары офицерлерге қызметтік карточка жоғары тұрған әскери басқару органында жүргізіледі;

      2) сержанттар құрамының лауазымында қызмет өткеретін келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге:

      ротадағы барлық сержанттарға – рота сержанты;

      батальон басқармасында батальон басқармасының сержанттарына және роталар сержанттарына – батальон сержанты;

      әскери бөлім (мекеме) басқармасында әскери бөлім басқармасының сержанттарына және батальон сержанттарына – әскери бөлім сержанты;

      әскери бөлімдер сержанттарына – жасақтау органының бастығы;

      өңірлік қолбасшылықтан бастап және одан жоғары әскери басқару органдарында әскери басқару органының сержанттарына – жасақтау органының бастығы;

      Қорғаныс министрлігінде және Қарулы Күштер Бас штабында құрылымдық бөлімшелер сержанттарына, бас басқармалар сержанттарына – құрылымдық бөлімшелер бастықтары;

      3) қатардағы жауынгерлер құрамының лауазымында қызмет өткеретін келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге, мерзімді қызметтің әскери қызметшілеріне және курсанттарға:

      ротада – рота командирі;

      батальон басқармасында – батальонның штаб бастығы;

      әскери бөлім (мекеме) басқармасында – жасақтау органының бастығы;

      өңірлік қолбасшылықтан бастап және одан жоғары әскери басқару органдарында – жасақтау органының бастығы;

      Қорғаныс министрлігінде және Қарулы Күштер Бас штабында – құрылымдық бөлімшелер бастықтары жүргізеді.

      Ескерту. 119-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

      120. Әскери қызметшілерге қызметтік карточкаларына әрбір жазба:

      1) ротада – рота командирі;

      2) батальон штабында, әскери бөлімде – штаб бастығы;

      3) өңірлік қолбасшылықтан бастап және одан жоғары әскери басқару органдарында – кадрлар органының (жасақтау органдарының) бастықтары;

      4) Қорғаныс министрлігінде және Қарулы Күштер Бас штабында – құрылымдық бөлімшелер бастықтары растауға тиіс.

      121. Әскери бөлімдердің командирлері тоқсан сайын тәртіптік практиканы (көтермелеулер мен қолданылған жазалар) қолдануды тексеруді ұйымдастырады. Әрбір әскери қызметші кемінде алты айда бір рет, сондай-ақ жаңа қызмет орнына ауысқан кезде өзінің қызметтік карточкасымен жеке қолын қойғызып таныстырылуға тиіс.

      122. Тоқсанына бір реттен сирек емес штаб бастығы комиссиялық тәртіппен әскери бөлім әскери қызметшілерінің қызметтік карточкаларын акт жасай отырып тексереді. Әскери қызметшіге алғашқы офицерлер атағы, сондай-ақ аға офицердің немесе жоғары офицердің алғашқы атағы берілген кезде оған жаңа қызметтік карточка басталады. Жаңа қызметтік карточкаға әскери қызметшіге бұрын қолданылған жазалар енгізілмейді, тек жазаны алып тастау туралы көтермелеулерден басқа, көтермелеулер енгізіледі.

      Бұрынғы қызметтік карточка жойылады.

5. Әскери қызметшілердің оларды тәртіптік жауапкершілікке
тарту кезіндегі құқықтарының кепілдіктері

      123. Әскери қызметшіні тәртіптік жауапкершілікке тартуға:

      1) теріс қылық фактісі болмаған жағдайда;

      2) егер оның іс-қимылы (әрекетсіздігі) құқыққа қарсы болып табылмағанда;

      3) дәл сондай теріс қылық үшін екінші рет;

      4) осы Жарғымен және Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленген тәртіптік жауапкершілікке тарту мерзімі өткеннен кейін;

      5) әскери қызметтен шығаруға байланысты оны бөлім тізімінен шығарған жағдайда жол берілмейді.

      124. Әрбір әскери қызметші өз құқықтарын және заңды мүдделерін қорғау, сондай-ақ басқа да азаматтардың және ұйымдардың, қоғамның немесе мемлекеттің құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау мақсатында жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін қарау туралы заңнамаға сәйкес командирлерге (бастықтарға), басқа да лауазымды адамдарға және мемлекеттік органдарға жеке өзі өтініш жасау немесе басқа адамға уәкілеттілік беру құқығын пайдаланады.

      125. Әскери қызметшінің жоғары тұрған әскери басқару органына тәртіптік жауапкершілікке тарту туралы бұйрыққа шағымдануы бұйрықпен танысқан күннен бастап бір ай ішінде жүзеге асырылуы мүмкін.

      126. Жоғары тұрған әскери басқару органы шағымды қарау нәтижелері бойынша бір ай мерзімде мынадай шешімдердің біреуін шығаруға міндетті:

      1) әскери қызметшіні тәртіптік жауапкершілікке тарту туралы бұйрықты өзгеріссіз қалдыру туралы;

      2) осы Жарғының талаптарын бұза отырып шығарылған әскери қызметшіні тәртіптік жауапкершілікке тарту туралы бұйрықты жою және жазаны заңсыз қолданған командирді (бастықты) жауапкершілікке тарту туралы.

      127. Жаза қолдану туралы шешімге шағымдану оны орындауға келтіруді тоқтатпайды.

      128. Әскери қызметшілерге жауынгерлік қызметте, жауынгерлік кезекшілікте, сапта тұрған кезде (әскери қызметшілер сұрау салуда беретін шағымдарды қоспағанда), қарауылда, вахтада, сондай-ақ басқа да тәуліктік нарядта және сабақтарда шағым түрінде өтініш жасауға тыйым салынады.

  Тәртіптік жарғыға
1-ҚОСЫМША

Тәртіптік теріс қылықтар түрлері

      Ескерту. 1-қосымшаға өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 12.11.2022 № 1071 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.09.2024 № 655 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) Жарлықтарымен.

      Елеулі тәртіптік қылықтар түрлері:

      1) жауынгерлік кезекшілікті (қызметті), гарнизондық, қарауылдық (вахталық) және ішкі қызметті атқару қағидаларын бұзу әрекетінде белгіленбеген уақытта нарядта ұйықтау; орнында болмау ұзақтығына қарамастан, қызмет өткеру орнын (жауынгерлік бекетті) өз еркімен тастап кету; қарумен, оқ-дәрілермен немесе әскери техникамен жұмыс істеген кезде қауіпсіздік шараларын бұзу сияқты қылмыстық құқық бұзушылық белгілері жоқ болған кезде;

      2) әскерге шақыру бойынша әскери қызметшінің бөлімді немесе қызмет орнын өз еркімен тастап кетуі, ол оның белгісіз себептермен әскери бөлім орналасқан жерден немесе корабльден жағаға сейілдемеге шыққан кезде, іссапардан, демалыстан немесе емдеу мекемесінен екі тәуліктен астам, бірақ бір айдан аспайтын мерзімде қызметке келмеуге тең;

      3) әскери қызметшілер арасындағы жарғылық өзара қарым-қатынастар қағидаларын бұзу оның әрекеттерінде қылмыстық құқық бұзушылық белгілері болмаған кезде;

      4) қоғамдық тәртіпті бұзу, сондай-ақ әскери қызметшінің абыройы мен ар-намысына нұқсан келтіретін әрекеттер жасау;

      5) әскерге шақыру бойынша әскери қызметшінің медициналық көрсеткіштер бойынша қолданатын жағдайларды қоспағанда, алкогольдік, есірткілік және өзге де масаң күйге түсетін заттарды тұтынуы.

      Ауыр тәртіптік теріс қылық түрлері:

      1) медициналық ұйымда жүргізілген медициналық куәландырудың нәтижелерімен расталған әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде психикаға белсенді әсер ететін заттарды тұтыну немесе масаң күйде болу фактісінің анықталуы, сондай-ақ куәландырудан өтуден бас тарту немесе жалтару;

      2) медициналық ұйымда жүргізілген медициналық куәландырудың нәтижелерімен расталған қызметтен тыс уақытта есірткі, психотроптық заттарды, сол тектес затты медициналық емес мақсатта тұтыну фактісінің анықталуы;

      3) жасалған күніне қарамастан, "Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 38-бабының 2-тармағында көрсетілген мәліметтердің ұсынылмауы немесе бұрмалануы;

      4) арнаулы мемлекеттік орган немесе ішкі істер органы əскери қызметшісінің қызметте қатарынан үш жəне одан көп сағат бойы дəлелді себепсіз болмауы;

      5) әскери қызметке кір келтіретін теріс қылықты жасау.

      Әскери қызметшінің, оның ішінде әскери қызмет міндеттерін орындауға байланысты емес, бірақ азаматтардың көз алдында әскери қызмет беделін түсіретін әрекеті, атап айтқанда:

      қызмет жағдайын жеке пайдакүнемдік мақсатта пайдалануы;

      Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес олардың лауазымдық және арнаулы міндеттері болып табылатын жағдайларды қоспағанда, кәсіпкерлік қызметтің кез келген түрімен, оның ішінде коммерциялық делдалдықпен айналысуы;

      қызмет бабын пайдаланып, жұмыстарды орындауы және қызметтерді көрсету және ол үшін сыйақы алуы;

      бюджет қаражатына немесе мемлекеттік мүлікке тікелей қызмет көрсететін әскери қызметшінің кінәлі әрекет жасауы, егер бұл әрекеті уәкілетті лауазымды адам тарапынан оған деген сенімді жоғалтуға негіз берсе;

      әскери қызметшінің әскери киім нысанында қоғамдық орынға адамның қадір-қасиетін және қоғамдық имандылықты қорлайтын, алкогольдік немесе есірткі құралдарын, психотроптық заттарды, сол тектес затты медициналық емес мақсатта тұтыну салдарынан өзге де масаң күйде келуі;

      ақшалай немесе өзге де мүліктік сипаттағы құмар ойынға қатысуы және (немесе) ақшаға, заттарға және өзге де құндылыққа бәс тігу әскери қызметке кір келтіретін теріс қылық болып табылады;

      6) мемлекеттік құпияларды құрайтын мәліметтердің, оларды тасығыштардың жария болуына немесе жоғалтуға әкеп соқтырған құпиялылық режимін қамтамасыз ету жөніндегі белгіленген талаптарды бұзу;

      7) әскери қызметшінің әскери қызмет өткеру туралы келісімшарт талаптарын жүйелі түрде (екі және одан көп рет) бұзуы.

  Тәртіптік жарғыға
2-ҚОСЫМША

      Беткі жағы

ҚЫЗМЕТТІК КАРТОЧКА
12345 әскери бөлімі

      _____________________________________________________________________

      (әскери бөлім, мекеме, бөлімше)

      1. Лауазымы 1-ші мотоатқыштар батальонының командирі_______________

      2. Әскери атағы майор_______________________________________________

      3. Тегі, аты, әкесінің аты Ыбыраев Қанат Маратұлы____________________

      _____________________________________________________________________

      4. Әскери қызметте қай жылдан бастап 1997 жылғы 29 қыркүйектен бастап

КӨТЕРМЕЛЕУЛЕР

Не үшін

Көтермелеу түрі

Қашан қолданылды (бұйрықтың шыққан күні мен №)

Кім көтермеледі

Оған қатысты көтермелеу қолданылған адамның қолы

Мүлтіксіз қызметі үшін және Отан қорғаушы күні құрметіне

Бұрын қолданылған жазаны алып тастау

2013 ж. 6.05.

12345 ә/б командирі

(қолы, 2013 ж. 10.05.)






Жарияланған көтермелеулермен таныстым


      Сыртқы жағы

ЖАЗАЛАР

Теріс қылықтың қысқаша сипаттамасы

Теріс қылық қашан жасалды

Жазаның түрі

Қашан қолданылды (бұйрықтың шыққан күні мен №)

Жазаны кім берді

Қашан алынды (кім немесе мерзімінің өтуі бойынша)

Оған қатысты жаза қолданылған адамның қолы

Қызметке кешігу

2013 ж. 8.02.

Сөгіс

2013 ж. 10.02.

12345 ә/б командирі

-

(қолы, 2013 ж. 13.02.)








Қолданылған жазалармен таныстым



      Ескертпе: әрбір әскери қызметші көтермелеген және жаза қолданылған кезде, сондай-ақ алты айда бір реттен сирек емес және жаңа қызмет орнына ауысқан кезде өзінің қызметтік карточкасымен көтермелеулер мен жазалар бағандарына жеке қолын қойғызып таныстырылуға тиіс.

  Тәртіптік жарғыға
3-ҚОСЫМША

Әскери бөлімнің (корабльдің)
Құрмет кітабы

      1. Құрмет кітабы барлық полктарда (1-дәрежелі корабльдерде), жеке әскери бөлімде (2-дәрежелі корабльдерде), сондай-ақ 3-дәрежелі корабльдерде және 4-дәрежелі корабльдер дивизиондарының штабтарында жүргізіледі.

      2. Құрмет кітабына әскери қызметшілердің әскери атақтары, тегі, аты мен әкесінің аты осы Жарғының талаптарына сәйкес көтермелеу тәртібінде енгізіледі.

      Құрмет кітабына енгізу әскери бөлім (корабль) бойынша бұйрықпен жүргізіледі. Құрмет кітабына әскери қызметшінің фотосуреті орналастырылады және оның жетістіктерінің немесе ерлігінің қысқаша мазмұны жазылады.

      3. Құрмет кітабын сақтау орнын ол оның мәніне сәйкес келетіндей және барлық жеке құрамның онымен танысу мүмкіндігін қамтамасыз ететіндей етіп әскери бөлімнің (корабльдің) командирі айқындайды.

  Тәртіптік жарғыға
4-ҚОСЫМША

Әскери қызметшінің жазбаша түсініктеме беруден бас тартуы туралы акті

      _________ қ. 20___ "____" _________

      Мен, __________________________________________________________

      (әскери атағы, тегі, аты-жөні мен лауазымы)

      1. __________________________________________________________________

      (әскери атағы, тегі, аты-жөні мен лауазымы)

      2. __________________________________________________________________

      (әскери атағы, тегі, аты-жөні мен лауазымы)

      қатысуымен,__________үй-жайда _____________________________________

      (әскери атағы, тегі, аты-жөні мен лауазымы)

      жасаған теріс қылығы (жүргізілетін қызметтік тексеру) бойынша жазбаша түсініктеме

      жазу (беру) туралы ұсынысқа түсініктеме беруден бас тартты, ол туралы осы акті

      жасалды.

      Актіні жасаған:

      __________________________________________________________________

      (әскери атағы) (қолы) (тегі, аты-жөні)

      Акті дауыстап оқылды, дұрыс жасалды.

      Қатысқандар:

      __________________________________________________________________

      (қолы) (тегі, аты-жөні)

      __________________________________________________________________

      (қолы) (тегі, аты-жөні)

Об утверждении общевоинских уставов Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан

Указ Президента Республики Казахстан от 5 июля 2007 года № 364.


      Оглавление

      В соответствии с Законом Республики Казахстан от 7 января 2005 года "Об обороне и Вооруженных Силах Республики Казахстан" ПОСТАНОВЛЯЮ:

      1. Утвердить прилагаемые общевоинские уставы:

      1) устав внутренней службы Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан;

      2) устав гарнизонной и караульной служб Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан;

      3) строевой устав Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан;

      4) дисциплинарный устав Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан.

      2. Министерству обороны Республики Казахстан, Министерству внутренних дел Республики Казахстан, Министерству по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан, Комитету национальной безопасности Республики Казахстан, Службе государственной охраны Республики Казахстан, Генеральной прокуратуре Республики Казахстан при планировании и организации повседневной деятельности подчиненных войск и воинских формирований руководствоваться общевоинскими уставами Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан.

      Сноска. Пункт 2 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      3. Признать утратившим силу Указ Президента Республики Казахстан от 27 ноября 1998 года N 4156 "Об утверждении уставов Вооруженных Сил Республики Казахстан".

      4. Настоящий Указ вводится в действие со дня первого официального опубликования.

Президент
Республики Казахстан



  УТВЕРЖДЕН
Указом Президента
Республики Казахстан
от 5 июля 2007 года N 364

УСТАВ ВНУТРЕННЕЙ СЛУЖБЫ
Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан

      Сноска. Устав в редакции Указа Президента РК от 02.02.2016 № 187 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Настоящий Устав определяет основные положения внутреннего порядка, общие права, обязанности военнослужащих и взаимоотношения между ними, обязанности основных должностных лиц и лиц суточного наряда.

      Обязанности должностных лиц, не указанных в настоящем Уставе, определяются соответствующими инструкциями, правилами, положениями и другими нормативными правовыми актами.

      Действие Устава распространяется на военнослужащих Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан (далее - Вооруженные Силы), а также на военнообязанных, призванных на воинские сборы, граждан в период прохождения ими военной подготовки, граждан, уволенных с воинской службы с правом ношения военной формы одежды, при ее ношении.

Общие положения

      1. Защита Республики Казахстан является священным долгом и обязанностью каждого ее гражданина.

      Граждане Республики Казахстан проходят воинскую службу в порядке и видах, установленных законом.

      Прохождение воинской службы является выражением особого доверия со стороны общества и государства, предъявляет высокие требования к нравственности и морально-этическому облику военнослужащих.

      Граждане Республики Казахстан проходят воинскую службу по призыву или добровольно поступают на воинскую службу по контракту в соответствии с Правилами прохождения воинской службы в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях Республики Казахстан с учетом особенностей, установленных законодательством.

      В Вооруженных Силах согласно Закону Республики Казахстан от 16 февраля 2012 года "О воинской службе и статусе военнослужащих" установлены воинские звания, указанные в приложении 1.

      2. Статус военнослужащего включает общие права, свободы и обязанности военнослужащего как гражданина Республики Казахстан с установленными законами изъятиями и ограничениями, а также его права, обязанности и ответственность, обусловленные особенностями воинской службы.

      Военнослужащим для удостоверения их статуса в установленном уполномоченным органом порядке выдаются жетоны с личными номерами, удостоверения личности военнослужащего (военные билеты) и (или) служебные удостоверения.

      Сноска. Пункт 2 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      3. В соответствии с законодательством содержание и объем прав, обязанностей и ответственности военнослужащих зависят от того, находятся ли они при исполнении обязанностей воинской службы (служебных обязанностей) или нет.

      Военнослужащий, а также гражданин, пребывающий в запасе, во время прохождения воинских сборов, в период прохождения им военной подготовки находится при исполнении обязанностей воинской службы в случаях:

      1) исполнения должностных обязанностей;

      2) участия в боевых действиях, выполнения задач в условиях чрезвычайного или военного положения, а также в условиях вооруженных конфликтов;

      3) участия в миротворческих операциях по поддержанию мира и безопасности;

      4) участия в антитеррористических операциях;

      5) участия в ликвидации чрезвычайных ситуаций;

      6) полевых выходов (выходов в море), участия в учениях или походах кораблей;

      7) нахождения на территории воинской части в течение установленного распорядком дня служебного времени или в другое время, если это вызвано служебной необходимостью;

      8) нахождения в служебной командировке;

      9) следования к месту службы и обратно;

      10) нахождения на лечении, следования к месту лечения и обратно;

      11) прохождения воинских сборов;

      12) нахождения в плену, в положении заложника или интернированного;

      13) оказания помощи правоохранительным органам по защите прав и свобод человека и гражданина, охране правопорядка и обеспечению общественной безопасности;

      14) нахождения в действующем резерве;

      15) нахождения на повышении квалификации, переподготовке, переквалификации, учебе, войсковой стажировке;

      16) проведения исследований, нахождения на войсковых и других испытаниях.

      Статус военнослужащих по призыву офицерского состава определяется статусом военнослужащих по контракту.

      Военнослужащий срочной службы находится при исполнении обязанностей воинской службы в течение всего времени прохождения срочной службы, а военнообязанный - в течение всего времени прохождения воинских сборов.

      Военнослужащие при исполнении обязанностей воинской службы (служебных обязанностей) являются представителями государственной службы и находятся под защитой государства.

      Сноска. Пункт 3 с изменениями, внесенными Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      4. Служба войск - это комплекс мероприятий, направленный на обеспечение в гарнизонах, воинских частях и подразделениях высокой боевой готовности, уставного воинского порядка, дисциплины и соблюдения правил, установленных законами, общевоинскими уставами Вооруженных Сил (далее - общевоинские уставы), приказами, инструкциями, регламентирующими жизнь, быт, деятельность войск, а также организацию несения службы суточным нарядом в мирное и военное время.

      Этот комплекс включает:

      1) внутреннюю службу, определяющую повседневную служебную деятельность в воинских частях, подразделениях, парках, учебных центрах, полигонах и лагерях, на кораблях, учреждениях, обеспечивающую поддержание боевой готовности, внутреннего порядка, условий жизни, быта и учебы военнослужащих, правильность хранения и выдачи оружия и боеприпасов;

      2) службу суточного наряда, предназначенную для поддержания внутреннего порядка, охраны личного состава, вооружения и военной техники, ракет и боеприпасов, помещений, имущества и других материальных средств воинской части (подразделения), осуществления контроля за состоянием дел в подразделениях и своевременного принятия мер по предупреждению и предотвращению нарушений воинской дисциплины, распорядка дня и регламента служебного времени, а также для выполнения других обязанностей;

      3) гарнизонную службу, которая имеет целью обеспечить поддержание боевой готовности, высокой воинской дисциплины личного состава гарнизона, необходимые условия повседневной деятельности и подготовки войск, проведение гарнизонных мероприятий.

      5. Руководство внутренней службой в воинской части осуществляет командир воинской части, а в подразделении - командир подразделения. При размещении в одном помещении нескольких подразделений, командиры которых не имеют общего непосредственного начальника, приказом командира воинской части (начальника гарнизона) руководство внутренней службой возлагается на командира одного из этих подразделений. Непосредственным организатором внутренней службы в воинской части является начальник штаба воинской части, а в расположении подразделения - командир подразделения (начальник штаба).

      Под командирами воинских частей понимаются командиры (начальники) бригад, баз, отрядов, полков, центров, кораблей 1, 2 и 3 рангов, отдельных батальонов, дивизионов, комендатур, эскадрилий, отдельных рот, руководители республиканских государственных учреждений, военных учебных заведений и других воинских частей, являющихся организационно-самостоятельными единицами Вооруженных Сил.

      Под командирами подразделений понимаются командиры в звене отделение - линейный батальон и им равные.

      Ответственность за состояние внутренней службы в подчиненных войсках возлагается на всех прямых начальников. Они обязаны оказывать подчиненным воинским частям и подразделениям помощь в организации и обеспечении выполнения требований внутренней службы и систематически проверять ее состояние.

      Под воинской частью (учреждением) (далее – воинская часть) понимается республиканское государственное учреждение, являющееся организационно-самостоятельной единицей Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан, которому присваивается условное и (или) действительное наименование.

      Сноска. Пункт 5 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 1. Военнослужащие и взаимоотношения между ними
1. Общие права, обязанности и ответственность военнослужащих
Права военнослужащих

      6. Военнослужащие пользуются всеми правами и свободами, предусмотренными Конституцией и законодательством Республики Казахстан, с учетом ограничений, определенных законами Республики Казахстан.

      7. Использование военнослужащими своих прав не должно наносить ущерба правам и законным интересам общества, государства, воинской службе, правам других военнослужащих и граждан.

      8. Государство гарантирует реализацию прав, свобод, а также социальную и правовую защиту военнослужащих, улучшение условий службы и быта.

      Обеспечение и охрана прав военнослужащих возлагаются на командиров (начальников) и органы военного управления.

      До приведения к военной присяге военнослужащий не может привлекаться к выполнению боевых задач (к участию в боевых действиях, несению боевого дежурства, боевой и караульной служб); за военнослужащим не могут закрепляться вооружение и военная техника, на него не может налагаться дисциплинарное взыскание.

      Командиры (начальники), виновные в неисполнении обязанностей по реализации прав, свобод и законных интересов военнослужащих, несут установленную законами Республики Казахстан ответственность.

      9. Военнослужащие имеют право:

      1) на обеспечение за счет государства денежным довольствием на основании единой системы оплаты труда работников органов Республики Казахстан, содержащихся за счет государственного бюджета, утверждаемой Правительством Республики Казахстан по согласованию с Президентом Республики Казахстан, в порядке, предусмотренном первыми руководителями уполномоченных органов;

      2) на обеспечение за счет государства вещевым и другими видами имущества по нормам, утвержденным первыми руководителями уполномоченных государственных органов по согласованию с центральным уполномоченным органом по бюджетному планированию;

      3) на продвижение по службе с учетом квалификации, способностей, добросовестного исполнения своих должностных обязанностей;

      4) на обжалование принимаемых в отношении их решений и действий (бездействия) вышестоящим должностным лицам, а также в суд в порядке, установленном законами Республики Казахстан;

      5) по согласованию с уполномоченным должностным лицом поступать в военные учебные заведения, проходить курсовую подготовку, профессиональную подготовку, переподготовку и повышение квалификации, а также поступать не по военным специальностям (кроме военнослужащих срочной службы, курсантов и кадетов) в организации образования, реализующие учебные программы технического и профессионального, послесреднего, высшего и послевузовского образования, в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан;

      6) на охрану здоровья и условия службы, отвечающие требованиям техники безопасности и гигиены;

      7) на возмещение вреда, причиненного жизни и здоровью или личному имуществу при исполнении обязанностей воинской службы, в порядке, определенном законодательством Республики Казахстан;

      8) на обеспечение жилищем в период прохождения воинской службы в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

      9) на хранение, ношение и применение специальных средств, оружия при исполнении обязанностей воинской службы;

      10) на ознакомление с документами, определяющими их права, должностные и специальные обязанности;

      11) на ознакомление с отзывами об их служебной деятельности и другими документами до внесения их в личное дело, материалами личного дела (за исключением материалов специальной проверки, содержащих сведения, составляющие государственные секреты), а также на приобщение к личному делу их письменных объяснений, других документов и материалов;

      12) на защиту своих персональных данных и членов своей семьи;

      13) на медицинское обеспечение и санаторно-курортное лечение;

      14) на пенсионное обеспечение и социальную защиту;

      15) на надлежащие организационно-технические и санитарные условия с учетом особенностей воинской службы;

      16) на отдых;

      17) на осуществление преподавательской, научной или иной творческой деятельности.

      Иные права военнослужащих могут устанавливаться законами Республики Казахстан и актами Президента Республики Казахстан.

      Сноска. Пункт 9 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      10. Правила ношения военнослужащими оружия определяются общевоинскими уставами. Военнослужащие в качестве крайней меры имеют право применять оружие лично или в составе подразделения в случаях:

      1) отражения вооруженного нападения на охраняемые военные и гражданские объекты, караулы, помещения и сооружения воинских частей;

      2) пресечения попытки насильственного завладения оружием и военной техникой;

      3) защиты военнослужащих и гражданских лиц от нападения, угрожающего их жизни или здоровью, в том числе от нападения животных, если иными способами и средствами защитить их невозможно;

      4) задержания лица, совершившего уголовное правонарушение, оказывающего вооруженное сопротивление либо застигнутого при совершении тяжкого, особо тяжкого преступления, а также вооруженного лица, отказывающегося выполнить законные требования о сдаче оружия, если иными способами и средствами преодолеть сопротивление, задержать преступника или изъять оружие невозможно;

      5) освобождения заложников, захваченных охраняемых объектов, сооружений и специальных (воинских) грузов;

      6) пресечения побега из-под стражи лиц, в отношении которых избрана мера пресечения в виде содержания под стражей; осужденных к лишению свободы, а также для пресечения попыток их насильственного освобождения;

      7) подачи сигнала тревоги или вызова помощи;

      8) необходимой обороны и крайней необходимости.

      Военнослужащие, входящие в состав караула, имеют право применять оружие в случаях и порядке, изложенных в Уставе гарнизонной и караульной служб Вооруженных Сил (далее - Устав гарнизонной и караульной служб).

      Право на ношение оружия подтверждается соответствующей отметкой в удостоверении личности военнослужащего. В строю оружие носится по правилам, определенным строевым уставом.

      При ношении оружия вне строя должна обеспечиваться его сохранность и общественная безопасность.

      Военнослужащий при применении оружия обязан не допускать превышения пределов необходимой обороны и крайней необходимости.

      При введении чрезвычайного положения и применения Вооруженных Сил к выполнению соответствующих задач на военннослужащих Вооруженных Сил Республики Казахстан распостраняются положения Закона Республики Казахстан от 10 января 2015 года "О Национальной гвардии Республики Казахстан" в части, касающейся условий, порядка и пределов применения физической силы, специальных средств, служебных собак, оружия, использования военной техники.

      При применении Вооруженных Сил Республики Казахстан в выполнении задач в рамках проведения антитеррористической операции на военннослужащих Вооруженных Сил Республики Казахстан распространяются положения Закона Республики Казахстан от 21 декабря 1995 года "Об органах национальной безопасности" в части, касающейся условий, порядка и пределов применения физической силы, специальных средств, служебных собак, оружия, использования военной техники.

      Сноска. Пункт 10 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      11. Применение оружия должно предусматривать предупреждение о намерении его применить, за исключением внезапного вооруженного нападения, нападения с использованием боевой техники, транспортных средств, морских и речных судов, а также побега из-под стражи с оружием.

      При применении и использовании оружия военнослужащий обязан принять все возможные меры для обеспечения безопасности окружающих граждан, а в случае необходимости оказать неотложную медицинскую помощь пострадавшим.

      Не допускается применять оружие в отношении женщин и несовершеннолетних, за исключением случаев совершения ими акта терроризма, вооруженного нападения, оказания ими вооруженного сопротивления, либо совершения ими группового нападения, представляющего угрозу жизни военнослужащему или другим лицам, если иными способами и средствами отразить такое нападение невозможно.

      О каждом случае применения или использования оружия военнослужащий докладывает командиру (начальнику).

Общие обязанности военнослужащих

      12. Военнослужащий обязан:

      1) соблюдать Конституцию и другие нормативные правовые акты Республики Казахстан, а также требования общевоинских уставов;

      2) принять военную присягу в установленном порядке, быть верным ей, беззаветно служить своему народу, мужественно, умело защищать Республику Казахстан, выполнять воинский долг, стойко переносить трудности воинской службы;

      3) быть патриотом своей Родины, своими действиями укреплять авторитет государственной власти, защищать интересы государства, крепить дружбу между военнослужащими;

      3-1) выполнить решение руководителя уполномоченного органа о его ротации в порядке и сроки, определяемые Правилами прохождения воинской службы;

      4) быть честным, дисциплинированным, храбрым, при выполнении воинского долга проявлять разумную инициативу;

      5) точно и в срок выполнять приказы командиров (начальников), беспрекословно повиноваться им и защищать их в бою, оберегать Боевое Знамя воинской части;

      6) постоянно овладевать военными профессиональными знаниями, совершенствовать свою выучку и воинское мастерство;

      7) уметь применять вверенные ему оружие, вооружение и военную технику, обеспечивать их сохранность и правильную эксплуатацию;

      7-1) обеспечивать сохранность военного имущества;

      8) дорожить войсковым товариществом, выручать военнослужащих из опасности, помогать им словом и делом, уважать честь и достоинство каждого, не допускать в отношении себя и других грубости и издевательств, удерживать их от недостойных поступков;

      9) соблюдать правила воинской вежливости, поведения и воинского приветствия, при исполнении обязанностей воинской службы носить военную форму одежды с соблюдением правил ее ношения, всегда и везде вести себя с достоинством и честью;

      10) быть бдительным и не допускать разглашения государственных секретов;

      11) соблюдать условия контракта о прохождении воинской службы;

      12) участвовать в составе воинских частей и подразделений Вооруженных Сил, объединенных (коалиционных) вооруженных сил в соответствии с международными договорами в вооруженных конфликтах;

      13) соблюдать требования и выполнять нормативы по физической подготовке, утверждаемые руководителями уполномоченных органов;

      14) соблюдать нормы служебной этики, установленные законодательством Республики Казахстан;

      15) принимать на себя ограничения, установленные законами Республики Казахстан;

      16) подать рапорт в письменной форме и незамедлительно информировать командира (начальника) в случаях, когда частные интересы военнослужащего пересекаются или входят в противоречие с его должностными полномочиями;

      17) не допускать публичных выступлений, причиняющих вред интересам воинской службы;

      18) незамедлительно в письменной форме информировать командира (начальника) о:

      намерении принять гражданство иностранного государства;

      подаче заявления о выходе из гражданства Республики Казахстан;

      намерении супруги (супруга) или своих близких родственников принять гражданство иностранного государства и (или) подаче ими заявления о выходе из гражданства Республики Казахстан, если это стало ему известно;

      19) при увольнении с воинской службы по отрицательным мотивам, служебному несоответствию, выявившемуся по итогам аттестации, в связи с прекращением гражданства Республики Казахстан возместить государству в порядке, определенном первым руководителем уполномоченного государственного органа:

      деньги, затраченные на его обучение в военном, специальном учебном заведении, в том числе в иностранном государстве, повышение квалификации, курсовую подготовку, переподготовку по военно-техническим и иным специальностям;

      деньги, эквивалентные сумме заключенного договора между Республикой Казахстан и страной обучения.

      Военнослужащий по контракту в течение месяца после поступления на воинскую службу обязан на период прохождения воинской службы передать в доверительное управление находящиеся в собственности военнослужащего акции (доли участия в уставном капитале) коммерческих организаций и иное имущество, использование которого влечет получение доходов, за исключением денег, облигаций, паев открытых и интервальных паевых инвестиционных фондов, законно принадлежащих ему, а также иного имущества, переданного в имущественный наем. Договор на доверительное управление имуществом подлежит нотариальному удостоверению.

      Законами Республики Казахстан на военнослужащих могут быть возложены иные обязанности.

      Сноска. Пункт 12 с изменениями, внесенными Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      12-1. Военнослужащий должен воздерживаться от посещения игорного заведения, за исключением случаев, связанных с исполнением служебных обязанностей.

      Сноска. Устав дополнен пунктом 12-1 в соответствии с Указом Президента РК от 02.11.2023 № 396 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      13. Военнослужащий должен с достоинством нести высокое звание защитника Республики Казахстан, дорожить боевой славой Вооруженных Сил и своей воинской части, честью своего воинского звания.

      14. Военнослужащий обязан уважать государственные символы, дорожить дружбой народов.

      Во взаимоотношениях военнослужащих должно проявляться уважение к их национальным чувствам, обычаям и традициям.

      Языком работы и делопроизводства в Вооруженных Силах является государственный язык, наравне с казахским официально употребляется русский язык.

      Долг каждого военнослужащего - овладение государственным языком, являющимся важнейшим фактором консолидации народа Казахстана.

      Командиры (начальники) обязаны всемерно развивать государственный язык, создавать все необходимые организационные, материально- технические условия для свободного и бесплатного овладения государственным языком всеми военнослужащими.

      Сноска. Пункт 14 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      15. Военнослужащие обязаны уважать права, свободы, честь и достоинство друг друга, содействовать командирам (начальникам) и старшим в поддержании порядка и дисциплины.

      В случае нарушения определенных общевоинскими уставами правил взаимоотношений между сослуживцами военнослужащий должен немедленно, в объеме предоставленных ему прав и обязанностей, принять меры к наведению уставного порядка, доложить своему непосредственному начальнику, а в случае особой необходимости - старшему начальнику.

      Обо всем случившемся с военнослужащим, влияющим на исполнение его обязанностей, и сделанных ему замечаниях он обязан докладывать своему непосредственному начальнику.

      16. Военнослужащий должен вести здоровый образ жизни, сохранять и укреплять свое здоровье, соблюдать требования безопасности воинской службы, меры предупреждения заболеваний, отравлений и травм, повседневно повышать физическую подготовку и тренированность, осуществлять закаливание организма. Не допускается употребление военнослужащим при исполнении служебных обязанностей веществ, вызывающих состояние алкогольного, наркотического или иного опьянения. Курение допускается только вне помещений, в специально отведенных и оборудованных в противопожарном и санитарно-гигиеническом отношении местах.

      17. По служебным и личным вопросам военнослужащий должен обращаться к своему непосредственному начальнику и с его разрешения к следующему по команде начальнику, а в исключительных случаях он может обратиться к старшему начальнику.

      18. Военнослужащие при обнаружении хищения или порчи военного имущества, незаконного расходования денежных средств, злоупотреблений в снабжении войск, недостатков в содержании вооружения и военной техники или других фактов, наносящих ущерб государству, обязаны доложить об этом непосредственному или старшему начальнику письменно.

      Военнослужащий может обращаться в органы государственного управления, правоохранительные органы и суды на неправомерные действия должностных лиц, государственных органов и общественных объединений.

      19. Военнослужащий обязан знать и неукоснительно соблюдать положения международного гуманитарного права, в том числе международные правила ведения военных действий, обращения с ранеными, больными, лицами, потерпевшими кораблекрушение из состава вооруженных сил противника, и гражданским населением в районе боевых действий, а также с военнопленными.

      20. Военнослужащий в ходе боевых действий, даже находясь в отрыве от своей воинской части (подразделения) и в полном окружении, обязан оказывать решительное сопротивление противнику, избегая захвата в плен. Он обязан до конца выполнить в бою свой воинский долг.

      Если же военнослужащий, оказавшись в отрыве от своих войск и исчерпав все средства и способы сопротивления, или же находясь в беспомощном состоянии вследствие ранения или контузии, будет захвачен противником в плен, он должен искать и использовать любую возможность для освобождения себя и других военнопленных из плена и возвращения в свои войска. Военнослужащий, захваченный противником в плен, при допросе сообщает только свою фамилию, имя, отчество, воинское звание, дату рождения и личный номер. Он обязан поддерживать достоинство воина, свято хранить государственные секреты, проявлять стойкость и мужество, помогать другим военнослужащим, находящимся в плену, удерживать их от пособничества врагу, отвергать попытки противника использовать военнопленного для нанесения ущерба Республике Казахстан.

      За военнослужащими, захваченными в плен, интернированными в нейтральных странах, сохраняется статус военнослужащих. Военное командование и другие уполномоченные на то органы государственного управления обязаны принимать меры в соответствии с нормами международного права по защите прав указанных военнослужащих и возвращению их на Родину.

Должностные и специальные обязанности военнослужащих

      21. Каждый военнослужащий имеет должностные обязанности, которые определяют объем и пределы практического выполнения возложенных на него согласно занимаемой должности функций и задач. Должностные обязанности выполняются только в интересах службы.

      Эти обязанности определяются общевоинскими уставами, соответствующими руководствами, положениями, инструкциями или письменными приказами прямых начальников.

      22. Военнослужащие при нахождении на боевом дежурстве, боевой службе, в суточном и гарнизонном нарядах, а также привлекаемые для ликвидации чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера и их последствий, антитеррористических операций выполняют специальные обязанности. Эти обязанности и порядок их выполнения устанавливаются законодательством.

      Для исполнения специальных обязанностей военнослужащие могут наделяться дополнительными правами, которые определяются законодательными актами и общевоинскими уставами.

Безопасность воинской службы

      23. Безопасность воинской службы есть состояние защищенности военнослужащего, обеспеченное комплексом мероприятий, исключающих вредное и опасное воздействие на военнослужащих в процессе прохождения воинской службы.

      24. Командиры (начальники) осуществляют контроль и отвечают за обеспечение безопасности воинской службы.

      25. К основным направлениям обеспечения безопасности воинской службы относятся:

      1) разработка и принятие нормативных правовых актов, правил, норм в области обеспечения безопасности воинской службы;

      2) установление единого порядка учета несчастных случаев и профессиональных заболеваний;

      3) контроль за соблюдением требований нормативных правовых актов, приказов в области безопасности воинской службы.

      26. Основными принципами в области безопасности воинской службы являются:

      1) приоритет жизни и здоровья военнослужащего по отношению к результатам служебной деятельности;

      2) установление единых требований в области безопасности воинской службы посредством разработки и принятия нормативных правовых актов;

      3) гласность, полнота и достоверность представляемой информации о состоянии безопасности воинской службы.

      27. Требования по безопасности воинской службы обязательны для исполнения всеми военнослужащими в период прохождения ими воинской службы.

      28. В целях обеспечения безопасности воинской службы военнослужащий обязан:

      1) соблюдать требования норм, правил и инструкций, приказов по безопасности воинской службы, а также требования командиров (начальников) по соблюдению мер безопасности при исполнении служебных обязанностей;

      2) немедленно сообщать своему непосредственному начальнику о ситуации, которая создает угрозу жизни и здоровью людей;

      3) проходить медицинские осмотры и медицинское освидетельствование в соответствии с законодательством Республики Казахстан о воинской службе и статусе военнослужащих;

      4) использовать по назначению специальную одежду, индивидуальные и коллективные средства защиты.

      Сноска. Пункт 28 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      29. При обеспечении безопасности воинской службы командир (начальник):

      1) издает в пределах своих полномочий приказы, инструкции, правила по вопросам обеспечения безопасности воинской службы;

      2) требует от военнослужащих соблюдения мер безопасности при эксплуатации вооружения и военной техники;

      3) поощряет военнослужащих за рационализаторские предложения по созданию безопасных условий службы;

      4) принимает меры к военнослужащим, нарушающим требования безопасности воинской службы.

      Сноска. Пункт 29 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      30. Для достижения безопасности воинской службы командир (начальник) обязан:

      1) обеспечивать безопасные условия воинской службы;

      2) организовывать и проводить информационно-разъяснительную работу о возможных вредных факторах в период выполнения поставленных задач;

      3) проводить обучение и подготовку военнослужащих по соблюдению мер безопасности при прохождении воинской службы в соответствии с требованиями правил и норм;

      4) принимать меры по обеспечению подчиненных военнослужащих и осуществлять контроль за применением по назначению, ремонту специальной одежды, обуви и средств индивидуальной (коллективной) защиты от воздействия вредных (опасных) производственных факторов в установленные сроки их носки;

      5) организовывать и проводить инструктажи, занятия, в том числе показные, и проверку знаний по вопросам безопасности воинской службы военнослужащих и специалистов, ответственных за обеспечение требований безопасности при выполнении поставленных задач;

      6) обеспечивать проведение обязательных периодических медицинских осмотров и медицинского освидетельствования военнослужащих;

      7) создавать военнослужащим необходимые санитарно-гигиенические условия, обеспечивать средствами профилактической обработки, моющими и дезинфицирующими средствами, медицинскими аптечками, молоком, лечебно-профилактическим питанием - согласно установленным нормам;

      8) представлять в вышестоящий орган военного управления необходимую информацию о состоянии безопасности воинской службы;

      9) осуществлять регистрацию, учет и анализ несчастных случаев и профессиональных заболеваний, принимать меры по их предупреждению;

      10) назначать и проводить служебное расследование несчастных случаев;

      11) принимать меры по сохранению до начала расследования несчастного случая места, обстановки в том виде, в каком она была на момент происшествия, если это не угрожает жизни и здоровью других лиц и не ведет к созданию аварийной ситуации, а в случае невозможности ее сохранения - меры по фиксированию сложившейся обстановки (составить схемы, при этом использовать фото и видеосъемку);

      12) немедленно докладывать в вышестоящий орган военного управления о фактах несчастных случаев, произошедших с подчиненным личным составом.

      Сноска. Пункт 30 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Ответственность военнослужащих

      31. Военнослужащие независимо от воинского звания и должности равны перед законом и несут ответственность, установленную для граждан Республики Казахстан, с учетом особенностей своего правового положения.

      32. Военнослужащие за совершение дисциплинарных проступков привлекаются к дисциплинарной ответственности в порядке, установленном Дисциплинарным уставом.

      33. Военнослужащие за уголовные, административные и иные правонарушения несут уголовную, административную, гражданско-правовую и дисциплинарную ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.

      34. Военнослужащий, на которого наложено дисциплинарное взыскание в связи с совершением проступка, не освобождается от других видов ответственности, установленных законами Республики Казахстан.

      В случае совершения правонарушения, связанного с причинением материального ущерба, независимо от привлечения к иным видам ответственности или применения мер общественного воздействия, причиненный ущерб военнослужащий возмещает в добровольном порядке или на основании судебного решения.

      При привлечении военнослужащего к ответственности недопустимо ущемление его чести и достоинства.

2. Обязанности командиров (начальников) и основных
должностных лиц воинской части
Общие обязанности командиров (начальников)

      35. Командир воинской части (подразделения) является единоначальником и несет личную ответственность перед государством за боевую, мобилизационную готовность и боеспособность подчиненной ему воинской части (подразделения). Он отвечает за:

      1) боевую готовность и боеспособность воинской части;

      2) боевую и мобилизационную подготовку, воинское воспитание, дисциплину, морально-психологическое состояние личного состава и безопасность воинской службы;

      3) исправное состояние, эксплуатацию и сохранность вооружения и военной техники, ракет, боеприпасов, горючего, смазочных материалов и других материальных средств;

      4) состояние военных объектов, зданий и сооружений;

      5) договорную и исковую работу;

      6) организацию получения лицензии на те виды лицензируемой деятельности, которые относятся к предмету деятельности воинской части (учреждения);

      7) успешное выполнение воинской частью (подразделением) боевых задач;

      8) обеспечение защиты государственных секретов;

      9) принятие антикоррупционных мер;

      10) уставной внутренний порядок;

      11) все виды боевого, материально-технического обеспечения.

      Командир должен всесторонне знать истинное состояние дел в части (подразделении), принимать все меры к повышению ее боевой и мобилизационной готовности и боеспособности.

      36. Командир обязан твердо и последовательно проводить в жизнь политику государства:

      1) поддерживать боевую, мобилизационную готовность и боеспособность части (подразделения) в состоянии, обеспечивающем выполнение поставленных задач;

      2) совершенствовать личную профессиональную подготовку и методы управления воинской частью (подразделением), быть примером для подчиненных в исполнении служебных обязанностей, эффективно использовать для этого свое служебное время, своим отношением к делу и личным поведением способствовать созданию устойчивой и позитивной морально-психологической обстановки в воинском коллективе;

      3) повышать полевую выучку, проводить занятия и тренировки в действиях по приведению подразделений в различные степени боевой готовности; добиваться знания и выполнения личным составом своих обязанностей; планировать мероприятия по поддержанию и совершенствованию боевой, мобилизационной готовности и боеспособности, добиваться их выполнения;

      4) своевременно вносить в планы необходимые изменения и уточнения;

      5) постоянно иметь точные сведения о списочном и наличном составе, о наличии и состоянии вооружения и военной техники, других материальных средств, добиваться полной обеспеченности ими;

      6) принимать меры по защите государственных секретов;

      7) не допускать использования служебной информации в корыстных и иных личных целях;

      8) умело проводить работу с кадрами;

      9) обеспечивать в пределах своих полномочий исполнение требований законодательства о противодействии коррупции и других законодательных актов Республики Казахстан.

      37. Командир (начальник) обязан непосредственно руководить боевой подготовкой подчиненных:

      1) планировать и своевременно ставить задачи по организации боевой подготовки;

      2) постоянно совершенствовать профессиональные знания, методическое мастерство и педагогическую культуру подчиненных командиров;

      3) лично проводить учения и занятия, добиваясь полного охвата личного состава боевой учебой;

      4) организовывать и контролировать подготовку классных специалистов;

      5) осуществлять контроль и оказывать подчиненным необходимую помощь в ходе боевой подготовки;

      6) внедрять в боевую учебу состязательность, все новое, передовое, способствующее повышению эффективности обучения и воспитания подчиненных;

      7) проводить мероприятия по созданию условий обучения, максимально приближенных к боевым;

      8) совершенствовать учебную материально-техническую базу.

      38. Командир (начальник) обязан постоянно воспитывать подчиненных:

      1) формировать и поддерживать у них моральную и психологическую готовность к защите Республики Казахстан, гордость и ответственность за принадлежность к Вооруженным Силам;

      2) развивать у военнослужащих качества, необходимые для выполнения воинского долга, сознание святости и нерушимости военной присяги, отвагу, выдержку, находчивость, бдительность, чувство войскового товарищества и взаимовыручки, уважение к законам; активно использовать в этих целях личный пример воспитанности, добросовестного отношения к службе, а также воинские ритуалы (приложения 2-7);

      3) совершенствовать культуру общения;

      4) заботиться о сплочении воинского коллектива и укреплении дружбы между военнослужащими, учитывать и уважать их национальные чувства, традиции и обычаи независимо от происхождения, социального и имущественного положения, пола, расы, национальности, языка, срока службы, места жительства и иных обстоятельств, проявлять нетерпимость к попыткам дискриминации по указанным признакам, как наносящим ущерб боевой готовности и боеспособности;

      5) проявлять чуткость и внимательность к подчиненным, не допускать во взаимоотношениях бестактности и грубости, сочетать высокую требовательность и принципиальность с уважением их личного достоинства;

      6) принимать меры к решению бытовых вопросов и обеспечению правовой и социальной защиты военнослужащих и членов их семей;

      7) создавать условия для развития творчества, культурного роста и отдыха, укрепления здоровья и физического развития, при необходимости ходатайствовать за подчиненных перед старшими начальниками.

      39. Командир (начальник) обязан постоянно поддерживать крепкую воинскую дисциплину и высокое морально-психологическое состояние личного состава.

      Командир (начальник), в пределах предоставленных ему прав, должен действовать самостоятельно; подавать личный пример и требовать от подчиненных бодрости и выносливости, безупречного поведения, точного выполнения законодательства, военной присяги, общевоинских уставов, своих служебных обязанностей и приказов; поощрять подчиненных за проявленную разумную инициативу, усердие, подвиги и отличия по службе, быть справедливым и строго взыскивать с нарушителей воинской дисциплины.

      40. Командир (начальник) обязан принимать меры по предотвращению гибели и травматизма личного состава, соблюдать и устанавливать необходимые требования безопасности на боевом дежурстве, боевой службе, в суточном наряде, при работе с вооружением и военной техникой, со служебными животными, при совершении марша, проведении учений, боевых стрельб (пусков), полетов, походов кораблей, специальных занятий или работ, при несении караульной и внутренней (дежурной и вахтенной) служб, своевременно доводить требования безопасности до подчиненных и добиваться их выполнения.

      Перед началом занятий, работ или других мероприятий служебной деятельности командир обязан лично убедиться, что для этого созданы и обеспечены безопасные условия, подчиненные усвоили доведенные до них требования безопасности и обладают достаточными практическими навыками в их выполнении.

      Меры, принимаемые командиром (начальником) по предотвращению гибели и травматизма личного состава, не должны приводить к срыву выполнения боевой задачи.

      41. Командир (начальник) обязан обеспечивать уставной внутренний порядок в подчиненной части (подразделении):

      1) направлять деятельность штаба и подчиненных командиров (начальников) на организацию изучения и выполнения всеми военнослужащими требований общевоинских уставов;

      2) организовывать правильное размещение подразделений в военном городке и военнослужащих в помещениях;

      3) предусматривать целесообразное распределение времени в повседневной деятельности воинской части;

      4) проводить всестороннюю подготовку личного состава к несению службы в суточном наряде;

      5) организовывать контроль за несением внутренней службы;

      6) лично участвовать в проверке караулов;

      7) разрабатывать рекомендации по улучшению состояния службы суточного наряда;

      8) устанавливать и требовать соблюдение порядка посещения военнослужащих, увольнения военнослужащих срочной воинской службы из расположения воинской части и пропускного режима;

      9) организовывать и поддерживать уставной внутренний порядок в парке, на полигоне и в других местах, где временно находятся подразделения.

      42. Командир (начальник) обязан поддерживать в исправном состоянии и сохранности вооружение и военную технику, другие материальные средства, организовывать техническое, материальное, военно-медицинское (медицинское), финансовое, социально-правовое и бытовое обеспечение:

      1) организовывать прием и ввод в строй поступающих в воинскую часть (подразделение) вооружения и военной техники, лично проверять готовность личного состава к их приему и эксплуатации;

      2) планировать эксплуатацию вооружения и военной техники, организовывать и осуществлять контроль за их техническим состоянием и эксплуатацией, проводить мероприятия по предупреждению поломок, происшествий, катастроф и аварий, лично инструктировать старших машин (команд, колонн) перед убытием в рейсы за пределы гарнизона;

      3) организовывать учет и хранение вооружения и военной техники, своевременно истребовать и организовывать получение, хранение и учет материальных средств, их подвоз и выдачу подчиненным;

      4) предотвращать утраты, недостачи, порчу и хищения военного имущества, привлекать виновных лиц к ответственности;

      5) обеспечивать полноту доведения до личного состава положенного денежного и других видов довольствия;

      6) экономно и целесообразно расходовать материальные и денежные средства, соблюдать финансовую дисциплину (обязательный для всех воинских частей (кораблей), учреждений и должностных лиц порядок осуществления финансовой деятельности);

      7) соблюдать штатную дисциплину (порядок расстановки, назначения на должности по штату и выполнения должностных обязанностей личным составом воинской части (корабля), учреждения);

      8) принимать меры по сохранению и укреплению здоровья военнослужащих, совершенствованию военно-медицинского (медицинского) обеспечения личного состава;

      9) постоянно заботиться об улучшении торгово-бытового обслуживания подчиненных;

      10) организовывать войсковое хозяйство и руководить им лично, через штаб, своих заместителей, начальников родов войск и служб;

      11) принимать меры по охране окружающей среды и экологии в районе деятельности воинской части (подразделения), целевому и рациональному использованию закрепленных земельных участков.

      Сноска. Пункт 42 с изменениями, внесенными Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      43. Командир (начальник) обязан совершенствовать личную профессиональную подготовку и методы управления воинской частью (подразделением):

      1) повышать свои военные, педагогические и правовые знания;

      2) знать нормативные правовые акты, относящиеся к своей служебной деятельности, положения общевоинских уставов, действовать в соответствии с ними и требовать от подчиненных их соблюдения;

      3) знать вооружение и военную технику, порядок их боевого применения, эксплуатации, ремонта и эвакуации;

      4) вырабатывать в себе и подчиненных целеустремленность, личную ответственность, деловитость, чувство предвидения и предусмотрительность, критическое отношение к результатам своей деятельности;

      5) поддерживать неразрывную связь с личным составом, учитывать в работе предложения подчиненных, умело распределять работу и обязанности между ними, осуществлять контроль исполнения приказов;

      6) действовать самостоятельно в пределах предоставленных прав, во взаимодействии с органами государственного управления, общественными объединениями, коллективами предприятий, организаций, ветеранами войны и Вооруженных Сил, поддерживая и приумножая традиции воинской части (подразделения). С этой целью проводить собрания, встречи, воинские ритуалы, спортивные, культурные и другие мероприятия с приглашением на них ветеранов, населения, в том числе молодежи, представителей общественности и членов семей военнослужащих;

      7) всемерно укреплять единоначалие, опираться на офицерский и сержантский составы, совместно с ними направлять усилия всего личного состава на выполнение поставленных задач;

      8) организовывать состязание среди личного состава и подчиненных подразделений, руководить им в целях мобилизации военнослужащих на выполнение задач, решаемых воинской частью (подразделением); систематически подводить с подчиненными итоги боевой подготовки, состояния воинской дисциплины и правопорядка, поддержания внутреннего порядка и определять меры по их улучшению;

      9) регулярно рассматривать вопросы жизни и быта на общих собраниях военнослужащих, учитывать выработанные на них предложения при решении в воинской части (подразделении) соответствующих задач.

      44. Командир (начальник) обязан умело работать с кадрами:

      1) всесторонне изучать личный состав путем личного общения с ним и по характеризующим документам;

      2) знать деловые и морально-психологические качества подчиненных, повседневно заниматься их воспитанием;

      3) осуществлять подбор, расстановку и аттестацию офицеров по призыву и военнослужащих по контракту (далее - военнослужащие по контракту), привлекая к этому своих заместителей, начальников родов войск и служб, учитывая предложения постоянно действующей аттестационной комиссии;

      4) руководить отбором кандидатов для приема на воинскую службу по контракту, выдвижения на высшие воинские должности, поступления в военные учебные заведения, направления на курсовую подготовку;

      5) обеспечивать гласность намеченных перемещений военнослужащих, создавать кадровый резерв и условия для преемственности руководства путем сочетания опытных и молодых кадров;

      6) лично проводить беседы со своими подчиненными;

      7) поощрять подчиненных за успехи и проявленную разумную инициативу, усердие и отличие в службе;

      8) при убытии военнослужащего к новому месту службы своевременно сообщить по месту назначения об убытии военнослужащего и о сроках его прибытия. В случаях своевременного не прибытия сообщить в органы военной полиции.

      Кроме того, командир воинской части должен не реже одного раза в месяц в установленное распорядком дня время принимать по личным вопросам военнослужащих и членов их семей, в исключительных случаях принимать граждан и в другое время, а командир подразделения - своих подчиненных во время, свободное от боевого дежурства, боевой службы, выполнения обязанностей в суточном наряде и занятий, организовать работу с семьями военнослужащих.

      45. Командир (начальник) обязан руководить изобретательской, рационализаторской и спортивной работами:

      1) определять задачи, организовывать и контролировать выполнение планов научной, изобретательской, рационализаторской и спортивной работ, обеспечивать их выполнение в материально-техническом отношении; направлять творчество военнослужащих на решение задач, стоящих перед воинской частью (подразделением);

      2) принимать личное участие в научной, изобретательской, рационализаторской и спортивной работах;

      3) изучать, обобщать и распространять передовой опыт;

      4) организовывать проведение конференций, совещаний, смотров, выставок и спортивных состязаний, игр и участвовать в них;

      5) поощрять военнослужащих, добившихся лучших творческих и спортивных результатов.

      46. Командир (начальник) при решении вопросов, связанных с трудовой деятельностью гражданского персонала, обязан руководствоваться законодательством о труде и другими нормативными правовыми актами, организовывать работу гражданского персонала, создавать условия для роста производительности труда, обеспечения трудовой и производственной дисциплины, соблюдения правил охраны труда, улучшения условий труда и быта.

      47. Командир воинской части (руководитель государственного учреждения) в случае своего временного отсутствия возлагает временное исполнение обязанностей на одного из своих заместителей, при их отсутствии – на другое должностное лицо.

      Сноска. Пункт 47– в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Порядок вступления в должность

      48. Вновь назначенный командир воинской части вступает в командование на основании предписания или приказа старшего командира (начальника). О вступлении в командование командир воинской части объявляет в приказе и докладывает старшему командиру (начальнику).

      Вновь назначенного командира воинской части (подразделения) представляет личному составу воинской части (подразделения) старший командир (начальник).

      49. Вновь назначенные командиры воинских частей (подразделений) от командира роты (корабля 4 ранга) и выше при приеме должности проводят опрос военнослужащих воинской части (подразделения) в целях выявления их предложений, жалоб, заявлений для последующего их разрешения.

      50. Командиры (начальники) при перемещении по службе, временном убытии на срок более месяца обязаны сдавать и принимать дела и должность с составлением акта: срок приема, сдачи дел и должности командира бригады устанавливается до десяти дней, полка и отдельного батальона (корабля 1 и 2 ранга) - до семи дней, заместителей командира бригады (полка) по вооружению и по тылу (материально-техническому обеспечению) - не более пятнадцати дней, командиров батальонов и рот (корабля 3 и 4 ранга) - не более пяти дней, командира взвода - не более трех дней, начальников родов войск и служб - не более десяти дней. Срок приема, сдачи дел и должности командира (начальника) арсенала, базы, а также других должностных лиц определяется старшим командиром (начальником), но не более одного месяца.

      Окончанием приема (сдачи) дел и должности считается утверждение старшим командиром (начальником) соответствующего акта. За несвоевременное утверждение акта в установленном порядке ответственность несет старший командир (начальник).

      51. Командир воинской части прием, сдачу дел и должности производит лично в присутствии представителя старшего командира (начальника).

      Кроме того, для приема и сдачи дел и должности приказом старшего командира (начальника) назначается комиссия, которая проверяет общее состояние воинской части, отдельно наличие и состояние Боевого Знамени, вооружения и военной техники, боеприпасов, их учет, а также отдельно войсковое и финансовое хозяйство воинской части и составляет акты.

      В акте о приеме, сдаче дел и должности указываются: списочный и наличный состав воинской части; состояние боевой и мобилизационной готовности, боевой и мобилизационной подготовки, учебной материально-технической базы; морально-психологическое состояние личного состава и состояние воинской дисциплины; наличие секретных документов.

      В акте о приеме, сдаче оружия, вооружения и военной техники, боеприпасов и других материальных средств указываются: количество, которое положено по штату, числится по документам, фактическое наличие, качественное и техническое состояние, условия содержания и хранения.

      В акте о приеме, сдаче войскового и финансового хозяйства указываются: квартирно-бытовые условия, наличие и состояние зданий, сооружений, инвентаря и оборудования; наличие, состояние, законность расходования, учет и порядок хранения горючего и смазочных материалов, продовольствия, вещевого, технического имущества и других материальных средств текущего довольствия и неприкосновенного запаса, денежных средств.

      Акты подписываются принимающим и сдающим командирами, членами комиссии и представляются на утверждение старшему командиру (начальнику).

      52. Командир подразделения прием, сдачу дел и должности производит лично на основании приказа по воинской части.

      Для приема дел и должности командиром подразделения в части назначается комиссия.

      О приеме, сдаче дел и должности командир подразделения докладывает письменно по команде командиру воинской части.

      Принимающий должность вместе с докладом представляет акт о приеме подразделения, в котором указываются: списочный и наличный состав подразделения; состояние боевой и мобилизационной готовности, боевой и мобилизационной подготовки; морально-психологическое состояние личного состава и состояние воинской дисциплины; наличие и состояние вооружения и военной техники, других материальных средств; состояние жилищных и бытовых условий военнослужащих.

      Акт составляется и подписывается членами комиссии, принимающим и сдающим должность, утверждается командиром части не позднее установленного срока.

Обязанности основных должностных лиц офицерского состава
Начальник военной базы

      53. Начальник военной базы пользуется правами и исполняет обязанности командира воинской части в отношении подчиненного государственного учреждения, а в отношении воинских частей гарнизона пользуется правами и исполняет обязанности начальника гарнизона.

Командир бригады (корабля 1 ранга)

      54. Командир бригады (полка, пограничного отряда, авиационной базы и им равных, далее - бригада (корабль)), в мирное время отвечает за:

      1) боевую и мобилизационную готовность, боеспособность, боевую и мобилизационную подготовку, управление войсками и ресурсами с использованием автоматизированных систем управления, воинское воспитание, дисциплину, морально-психологическое состояние личного состава и безопасность воинской службы, противодиверсионную безопасность бригады, противодействие экстремизму и терроризму;

      2) состояние и сохранность Боевого Знамени, вооружения и военной техники, боеприпасов, горючего, смазочных материалов и других материальных средств; успешное выполнение боевых задач бригадой (кораблем);

      3) уставной внутренний порядок и состояние службы войск;

      4) состояние и сохранность военных объектов, зданий и сооружений; все виды боевого, материально-технического и финансового обеспечения;

      5) договорную и исковую работы;

      6) социально-правовую защиту военнослужащих и членов их семей.

      Командир бригады (корабля) является прямым начальником всего личного состава бригады (корабля).

      55. Командир бригады (корабля) обязан:

      1) поддерживать боевую, мобилизационную готовность и боеспособность бригады (корабля) в состоянии, обеспечивающем выполнение поставленных задач;

      2) руководить планированием, организацией и проведением мероприятий боевой и мобилизационной готовности, разработкой планов боевой и мобилизационной подготовки и контролировать их выполнение; знать предназначение бригады (корабля) и умело управлять ею в любой обстановке, принимать решения в случаях боевой необходимости;

      3) контролировать внедрение и эксплуатацию автоматизированных систем управления войсками и ресурсами;

      4) проводить учения с частями (подразделениями), вести подготовку штаба бригады, проводить занятия с командирами частей (подразделений), их заместителями и начальниками родов войск и служб бригады (на корабле - с заместителями (помощниками), командирами боевых частей и начальниками служб), а также занятия с частями (подразделениями) бригады (корабля);

      5) устанавливать распорядок дня и регламент служебного времени, требовать поддержания внутреннего порядка, определять форму одежды личного состава с учетом выполняемых задач и расписаний занятий;

      6) знать деловые и морально-психологические качества, а также воинское звание, фамилию, имя, занимаемую должность, специальность, семейное положение каждого офицера и сержанта (старшины) части, подразделения от роты и выше; постоянно проводить с офицерами и сержантами работу по правовому, воинскому воспитанию, совершенствованию педагогических навыков, профессиональной подготовки;

      7) знать фактическое состояние дел в бригаде (корабле) по обеспечению защиты государственных секретов, организовывать постоянную работу по выявлению и закрытию возможных каналов утечки секретной информации, обеспечивать информационную безопасность в части;

      8) руководить подготовкой и распределением по подразделениям (командам, боевым частям) вновь прибывающего пополнения и приводить его к военной присяге;

      9) руководить подбором и расстановкой кадров;

      10) организовывать и проводить комплектование бригады военнослужащими по контракту и прием гражданского персонала;

      11) определять кандидатов для поступления в военные учебные заведения, направления на курсовую подготовку, выдвижения на высшие должности, при этом учитывать мнение воинского коллектива, предложения постоянно действующей аттестационной комиссии;

      12) принимать меры по улучшению быта военнослужащих, сохранению и укреплению их здоровья, рассматривать и утверждать меню-раскладку продуктов на неделю, организовывать ежедневный контроль за качеством и полнотой выдачи пищи, еженедельно лично проверять качество приготовления пищи;

      13) принимать меры по поддержанию установленных запасов, сохранению, содержанию в исправном состоянии и правильному использованию вооружения и военной техники, других материальных средств, периодически проверять их наличие, состояние и боевую готовность; проводить не реже двух раз в год смотр всего вооружения и военной техники, результаты смотра объявлять в приказе по бригаде, еженедельно производить обход военного городка бригады (командиру корабля не реже одного раза в два месяца проводить смотр корабля, не реже одного раза в месяц - осмотр его вооружения, боеприпасов и технических средств, ежедневно производить обход корабля);

      14) принимать меры по предупреждению правонарушений, а в случае их совершения - докладывать старшему командиру (начальнику), уведомлять военную полицию и правоохранительные органы о совершенных уголовных правонарушениях, назначать служебное расследование;

      15) лично участвовать в расследовании аварий, катастроф и других происшествий, связанных с гибелью и увечьем людей или повлекших иные тяжкие последствия, а также в расследовании случаев нарушений, определенных общевоинскими уставами, правилами взаимоотношений между военнослужащими;

      16) своевременно доводить до подчиненных, а в необходимых случаях устанавливать и осуществлять контроль за выполнением требований безопасности при работе с вооружением и военной техникой, боеприпасами, со служебными животными, при проведении занятий, стрельб, учений и работ (командиру корабля, кроме того, принимать меры по обеспечению живучести корабля и безопасности его плавания);

      17) организовывать и осуществлять мероприятия по защите личного состава, вооружения и военной техники, других материальных средств бригады (корабля) от поражающих факторов оружия массового поражения и последствий чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера с учетом особенностей территориальной и гражданской обороны;

      18) руководить планированием денежных средств для обеспечения потребностей бригады (корабля), финансовой, договорной, исковой работами, хозяйственной деятельностью; принимать меры по своевременному освоению, законному, целевому, эффективному и экономному расходованию материальных и денежных средств;

      19) осуществлять контроль за содержанием и правильной эксплуатацией служебно-жилищного фонда, коммунальных сооружений и земельных участков бригады (на корабле - осматривать жилые и служебные помещения, постоянно следить за исправным состоянием корпуса корабля), а также за состоянием противопожарной защиты. Не реже двух раз в год проводить осмотр военных объектов, зданий, сооружений и земельных участков, результаты осмотра отражать в актах и объявлять в приказе по бригаде (кораблю);

      20) организовывать противодиверсионную безопасность части и охрану расположения бригады (корабля);

      21) осуществлять контроль караульной и внутренней (на корабле - дежурной и вахтенной) служб, лично проверять и организовывать проверку их несения;

      22) инструктировать старших машин (команд, колонн) перед убытием в рейсы за пределы гарнизона;

      23) проводить лично, с привлечением должностных лиц и комиссий плановые и внезапные проверки наличия военного имущества по службам, а также денежных сумм и ценностей, при обнаружении материального ущерба, причиненного государству, назначать служебное расследование и своевременно принимать решение о привлечении виновных лиц к ответственности;

      24) утверждать в воинских коллективах гласность, социальную справедливость, взаимное доверие между военнослужащими, создавать в подразделениях обстановку нетерпимости к недостаткам, равнодушию и пассивности;

      25) утверждать графики ежегодных основных отпусков военнослужащих по контракту и осуществлять контроль их выполнения;

      26) анализировать состояние боевой и мобилизационной подготовки, воинской дисциплины и внутреннего порядка, а также несение службы суточным нарядом, не реже одного раза в месяц подводить итоги и определять меры по их улучшению;

      27) встречать, докладывать и сопровождать по расположению бригады (при обходе корабля) Президента Республики Казахстан, прямых начальников, генералов армии, генерал-полковников, адмиралов и лиц, назначенных для руководства проведением инспектирования (проверки) в порядке, определенном настоящим Уставом;

      28) организовывать своевременную выгрузку и вывоз материальных средств, прибывших железнодорожным (воздушным, морским, речным) транспортом;

      29) принимать меры по охране окружающей среды и рациональному использованию природных ресурсов, при проведении мероприятий боевой подготовки и повседневной деятельности бригады (корабля);

      30) не реже одного раза в месяц принимать военнослужащих, членов их семей и лиц гражданского персонала по личным вопросам;

      31) осуществлять контроль представления в вышестоящие штабы и довольствующие органы установленных донесений и отчетов, своевременности приема, сдачи дел и должности военнослужащими по контракту, офицерами по призыву;

      32) организовывать работу внутрипроверочных комиссий в порядке, определенном первым руководителем государственного органа;

      33) организовывать работу с семьями военнослужащих.

      56. Командир бригады (корабля) перед началом каждого периода обучения отдает письменные приказы с определением порядка выполнения тех положений общевоинских уставов, право регламентировать которые ему предоставлено (приложение 8).

      Кроме того, командир бригады (корабля) ежедневно отдает письменные приказы по строевой части, в установленные сроки, а также по мере необходимости — по боевой подготовке, отдельно по материально- техническому обеспечению (тылу, технической части) и другим вопросам.

      Сноска. Пункт 56 с изменениями, внесенными Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Начальник штаба бригады

      57. Начальник штаба бригады в мирное и военное время отвечает за: боевую, мобилизационную готовность и боеспособность бригады; организацию и поддержание управления частями (подразделениями), внедрение и эксплуатацию автоматизированной системы управления войсками; планирование боевой и мобилизационной подготовки; подготовку штаба и частей (подразделений), обеспечивающих управление и боевое обеспечение бригады; воинское воспитание, дисциплину и морально-психологическое состояние личного состава штаба и непосредственно подчиненных ему частей (подразделений), их обеспечение вооружением и военной техникой; укомплектованность и состояние учета личного состава, вооружения и военной техники, ракет, боеприпасов, приборов, горючего, смазочных материалов и других материальных средств бригады; успешное выполнение бригадой боевых задач; организацию службы войск в бригаде; организацию и контроль работы должностных лиц и частей (подразделений) бригады по защите государственных секретов; контроль исполнения законодательства, отданных и полученных приказов.

      Начальник штаба бригады должен знать состояние войскового хозяйства и контролировать выполнение приказов командира по вопросам его ведения.

      Начальник штаба бригады подчиняется командиру бригады, является его первым заместителем и прямым начальником всего личного состава бригады.

      При проведении в жизнь решений командира бригады начальник штаба в необходимых случаях отдает приказы (распоряжения, приказания) подчиненным командиру бригады лицам от его имени. Обо всех наиболее важных отданных приказах (распоряжениях, приказаниях) начальник штаба докладывает командиру бригады.

      58. Начальник штаба бригады обязан:

      1) разрабатывать документы боевой и мобилизационной готовности и руководить работой допущенных к ним должностных лиц, контролировать их выполнение;

      2) организовывать работу штаба и повседневно руководить ею, организовывать и согласовывать работу заместителей командира бригады, начальников родов войск и служб;

      3) постоянно знать истинное положение и состояние частей (подразделений) бригады, контролировать ход выполнения поставленных им задач;

      4) организовывать по указанию командира бригады разработку плана боевой подготовки и контролировать его выполнение;

      5) разрабатывать план проверки состояния подразделений и служб должностными лицами, непосредственно подчиненными командиру бригады и офицерами штаба, график ежегодных основных отпусков и ежемесячных нарядов на службу военнослужащих по контракту, контролировать их выполнение;

      6) организовывать все виды боевого обеспечения (связь, разведку, инженерно-саперное обеспечение, обеспечение радиационной, химической и биологической защиты и другие);

      7) организовывать управление и связь в бригаде с частями (подразделениями), внедрение и эксплуатацию автоматизированной системы управления войсками;

      8) организовывать своевременное и правильное доведение всех приказов (распоряжений, приказаний) командира бригады и старших командиров (начальников) до частей (подразделений) и служб, а также проверку их выполнения; лично передавать важнейшие приказы (распоряжения, приказания) и проверять их выполнение;

      9) проводить занятия с офицерами штаба бригады, руководить подготовкой штабов батальонов и непосредственно подчиненных штабу частей (подразделений);

      10) знать деловые и морально-психологические качества, а также воинское звание, фамилию, имя, занимаемую должность, специальность, семейное положение каждого офицера, сержантов штаба и непосредственно подчиненных ему частей (подразделений), постоянно проводить с ними работу по правовому, воинскому воспитанию, совершенствованию педагогических навыков и профессиональной подготовки;

      11) проводить работу по комплектованию бригады военнослужащими по контракту, распределять по частям (подразделениям) прибывающее в бригаду пополнение;

      12) участвовать в подборе, расстановке и аттестации военнослужащих; отборе кандидатов для выдвижения на высшие должности, воинскую службу по контракту и поступления в военные учебные заведения; направления на курсовую подготовку по специальностям;

      13) организовывать ведение учета сведений о наличии личного состава, вооружения и военной техники, другого военного имущества, результатах боевой и мобилизационной подготовки, уголовных и административных правонарушениях, происшествиях и дисциплинарных проступках, представляемых в штаб бригады соответствующими заместителями командира, начальниками родов войск и служб бригады;

      14) организовывать правильное хранение и содержание Боевого Знамени бригады, орденов, вымпелов и документов к ним;

      15) организовывать и не реже одного раза в неделю лично проверять подготовку и несение караульной и внутренней служб в бригаде;

      16) постоянно знать наличие личного состава, наличие и состояние вооружения и военной техники, других материальных средств, руководить ведением их учета в бригаде;

      17) инструктировать перед заступлением в наряд оперативного дежурного, дежурного по бригаде, его помощника, начальника караула, командира дежурного подразделения, дежурного по контрольно-пропускному пункту и дежурного по штабу, а также старших машин перед убытием в рейсы в пределах гарнизона, командиров частей (подразделений), начальников команд, убывающих в командировки, и проверять обеспеченность этих частей (подразделений), команд всем необходимым;

      18) контролировать своевременность представления в вышестоящие штабы и довольствующие органы установленных донесений и отчетов, приема, сдачи дел и должности военнослужащими по контракту и офицерами по призыву;

      19) вести исторический формуляр (историческую справку) бригады;

      20) организовывать и не реже двух раз в год проводить проверку наличия и состояния всего вооружения и военной техники, других материальных средств, порядка их хранения в непосредственно подчиненных ему частях (подразделениях);

      21) осуществлять контроль за учетом, движением и сохранностью материальных средств, а также организовывать внезапные проверки их наличия и состояния с оформлением актов проверки;

      22) разрабатывать мероприятия и осуществлять контроль за выполнением личным составом бригады требований по скрытому управлению войсками;

      23) лично возглавлять работу по защите государственных секретов и обеспечению информационной безопасности, принимать меры по закрытию возможных каналов утечки секретной информации с учетом решаемых задач и условий обстановки;

      24) разрабатывать мероприятия по защите бригады от поражающих факторов оружия массового поражения и последствий чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера;

      25) разрабатывать план противодиверсионной безопасности бригады и контролировать его выполнение;

      26) организовывать взаимодействие с антитеррористическими структурами других войск и воинских формирований при планировании и организации обеспечения антитеррористической операции.

Заместитель командира бригады по боевой подготовке

      59. Заместитель командира бригады по боевой подготовке в мирное и военное время отвечает за: организацию и качество проведения занятий по боевой подготовке, состояние учета боевой подготовки; создание, оборудование учебной материально-технической базы, постоянное ее совершенствование и содержание в исправном состоянии; подготовку классных специалистов; спортивную, изобретательскую и рационализаторскую работы; поддержание внутреннего порядка и воинской дисциплины личного состава.

      Он подчиняется командиру бригады, является его заместителем и прямым начальником всего личного состава бригады, за исключением заместителей командира бригады.

      В бригадах, где должность заместителя командира бригады по боевой подготовке не предусмотрена штатом, его обязанности выполняет начальник штаба.

      60. Заместитель командира бригады по боевой подготовке является непосредственным организатором боевой подготовки. Он обязан:

      1) участвовать в планировании и проведении мероприятий боевой и мобилизационной готовности;

      2) разрабатывать план боевой подготовки бригады;

      3) проводить занятия с офицерским и сержантским составами, учения и контрольные занятия с частями (подразделениями) бригады, организовывать и контролировать ведение установленного учета и отчетности по боевой и физической подготовке, своевременное представление донесений и отчетов в штаб бригады, вышестоящие штабы и довольствующие органы;

      4) знать деловые и морально-психологические качества, а также воинское звание, фамилию, имя, занимаемую должность, специальность, семейное положение каждого офицера, сержанта (старшины) части, подразделения от роты и выше, постоянно проводить с офицерами работу по правовому, воинскому воспитанию и совершенствованию педагогических навыков и профессиональной подготовки;

      5) руководить физической подготовкой и спортивной работой;

      6) проверять организацию и состояние боевой подготовки в частях (подразделениях) бригады, оказывать помощь командирам частей (подразделений) в устранении выявленных недостатков в организации и проведении занятий;

      7) организовывать и лично проводить мероприятия по подготовке классных специалистов;

      8) руководить комиссией по присвоению классной квалификации в бригаде;

      9) руководить работой по изучению, обобщению и внедрению передового опыта в боевую учебу;

      10) организовывать контроль за качеством проведения занятий с военнослужащими по соблюдению требований безопасности на занятиях и работах;

      11) проверять выполнение требований безопасности, норм и правил охраны окружающей среды при проведении занятий, стрельб и учений, руководить работой комиссии по предупреждению гибели и травматизма личного состава бригады;

      12) руководить работами по оборудованию и совершенствованию объектов учебной материально-технической базы, разработкой расчетов на потребные для этих целей денежные средства, контролировать своевременное обеспечение подразделений бригады материальными средствами, учебными и наглядными пособиями, предназначенными для боевой подготовки, их учет и содержание, разрабатывать мероприятия по экономической работе на объектах учебной материально-технической базы и обеспечивать их выполнение;

      13) контролировать состояние учебно-материальной технической базы, техники и вооружения учебно-боевой группы;

      14) участвовать в отборе кандидатов для приема на воинскую службу по контракту, поступления в военные учебные заведения, выдвижения на высшие должности и направления на курсовую подготовку;

      15) руководить методической работой, а также комиссией по изобретательству и рационализации в бригаде;

      16) знать состояние войскового хозяйства;

      17) проверять лично не реже одного раза в неделю подготовку суточного наряда и несение им службы, а также соблюдение уставного внутреннего порядка в бригаде и ее частях (подразделениях);

      18) организовывать работы по очистке полигонов и стрельбищ от неразорвавшихся боеприпасов;

      19) в военное время организовывать подготовку личного состава пополнения.

Заместитель командира бригады (корабля 1 ранга)
по воспитательной и социально-правовой
(воспитательной и идеологической) работе

      61. Заместитель командира бригады (корабля 1 ранга) по воспитательной и социально-правовой (воспитательной и идеологической) работе в мирное и военное время отвечает за:

      1) организацию и состояние воспитательной, идеологической, военно-социальной и психологической работы, а также мероприятий специальной пропаганды по противодействию экстремизму и терроризму, защите личного состава от влияния деструктивной идеологии;

      2) эффективность проводимых мероприятий по пропаганде основ государственной идеологии и воинской службы, выработку предложений и мер по укреплению воинской дисциплины и морально-психологического состояния личного состава, а также в решении боевых задач;

      3) мобилизацию личного состава на образцовое выполнение конституционного и воинского долга.

      Он подчиняется командиру бригады и является прямым начальником всего личного состава бригады, за исключением заместителей командира бригады.

      62. Заместитель командира бригады (корабля 1 ранга) по воспитательной и социально-правовой (воспитательной и идеологической) работе обязан:

      1) участвовать в планировании и обеспечении выполнения мероприятий боевой и мобилизационной готовности, планов боевой и мобилизационной подготовки бригады (корабля);

      2) организовывать и руководить работой офицеров подчиненных органов воспитательной и социально-правовой (воспитательной и идеологической) работы подразделений бригады (корабля 1 ранга), готовить предложения по их расстановке;

      3) организовывать и проводить воспитательную и идеологическую работу, направляя ее на поддержание постоянной боевой готовности бригады (корабля), успешное выполнение боевых задач, задач боевой и мобилизационной подготовки, укрепление воинской дисциплины и морально-психологического состояния личного состава, противодействие экстремизму и терроризму, защиту войск от влияния деструктивной идеологии, соблюдения принципа единоначалия на правовой основе;

      4) организовывать морально-психологическое обеспечение выполнения личным составом учебных и боевых задач с учетом национальных, психологических, религиозных особенностей и уровня образования военнослужащих, формировать у них высокие боевые и морально-психологические качества;

      5) воспитывать у военнослужащих чувство личной ответственности за освоение и поддержание в постоянной боевой готовности вооружения и военной техники, за сохранность и сбережение военного имущества;

      6) осуществлять мероприятия по организации боевого состязания в бригаде (на корабле) и пропаганде передового опыта обучения и воспитания личного состава, развивать инициативу и активность;

      7) проводить работу по воспитанию личного состава бригады в духе преданности народу и Президенту Республики Казахстан, межнационального согласия, казахстанского патриотизма, соблюдения законов, верности воинскому долгу и военной присяге, безупречного выполнения требований общевоинских уставов и приказов командиров (начальников);

      8) принимать меры по поддержанию и развитию воинских традиций, формированию казахстанского патриотизма, укреплению дружбы и войскового товарищества;

      9) организовывать и проводить государственно-правовую подготовку, информирование военнослужащих и гражданского персонала о событиях в мире и в Республике Казахстан, разъяснять внутреннюю и внешнюю политику государства, военно-политическую обстановку и вытекающие из них задачи личного состава;

      10) обеспечивать подразделения учебной и методической литературой, газетами и журналами, техническими средствами обучения, осуществлять теоретическую и методическую подготовку руководителей групп государственно-правовой подготовки, экономической учебы гражданского персонала, создавать им условия для выполнения своих должностных обязанностей;

      11) знать общественно-политическую обстановку в регионе, где дислоцируется бригада, устанавливать и постоянно поддерживать связь с местными органами государственного управления, общественными и ветеранскими организациями, действующими в соответствии с законодательством, в целях патриотического и нравственного воспитания молодежи и личного состава, повышения имиджа воинской службы и авторитета профессии военнослужащего, подготовки граждан к воинской службе и ее пропаганды среди населения;

      12) организовывать и проводить работу по укреплению воинской дисциплины и правопорядка, профилактике правонарушений, сплочению воинских коллективов, обеспечению безопасных условий воинской службы;

      13) лично вести воспитательную работу с офицерами и сержантами, знать воинское звание, фамилию, имя, занимаемую должность, семейное положение каждого офицера и сержантов (старшин) от роты и выше, их деловые и морально-психологические качества, участвовать в подборе, расстановке и аттестации военнослужащих, в отборе кандидатов для выдвижения на высшие должности, на воинскую службу по контракту, для поступления в военные учебные заведения и направления на курсовую подготовку;

      14) обучать офицеров, сержантов практике проведения воспитательной работы, оказывать им методическую помощь в организации и проведении индивидуальной воспитательной работы;

      15) участвовать в подборе, расстановке личного состава подразделений, выполняющих боевую задачу, несущих службу во внутренних нарядах. Не реже одного раза в неделю лично проверять подготовку и несение караульной и внутренней служб;

      16) организовывать и контролировать работу психолога бригады;

      17) организовывать работу культурно-досуговых центров и библиотек, создавать условия для духовного и культурного развития военнослужащих и членов их семей;

      18) проводить работу по обеспечению социальной справедливости в отношении военнослужащих, членов их семей, гражданского персонала, знать их нужды и запросы, принимать меры к своевременному разрешению обоснованных предложений и заявлений, а также восстановлению нарушенных прав;

      19) проявлять заботу о здоровье, питании, улучшении социальных и материально-бытовых условий личного состава;

      20) участвовать в планировании денежных средств для обеспечения потребностей бригады по своей специальности и своевременном их освоении;

      21) принимать меры по своевременному обеспечению техническими средствами воспитания (автоклубами, звуковещательными средствами, фотоаппаратами, кино- и телекамерами, походными типографиями, клавишными и другими музыкальными инструментами, кинопроекционной и другой аппаратурой, предназначенной для проведения воспитательной, психологической, правовой и культурно-просветительной работы с личным составом частей и кораблей в пунктах постоянной дислокации и в полевых условиях) и культурно-просветительным имуществом, оформлению комнат информационно-воспитательной работы, психологической разгрузки и наглядной агитации;

      22) принимать военнослужащих, членов их семей и лиц гражданского персонала по личным вопросам;

      23) вести учет и отчетность по вопросам воинской дисциплины, правопорядка и морально-психологического состояния личного состава бригады, своевременно представлять установленные донесения и отчеты в штаб бригады, вышестоящие штабы и довольствующие органы;

      24) ежедневно докладывать командиру бригады и в вышестоящий орган военного управления о морально-психологическом состоянии личного состава, проведенных воспитательных и культурно-досуговых мероприятиях, состоянии социально-правовой (идеологической) работы, воинской дисциплины и правопорядка.

Заместитель командира бригады
по материально-техническому обеспечению

      63. Заместитель командира бригады по материально-техническому обеспечению в мирное и военное время отвечает за:

      1) боевую и мобилизационную готовность непосредственно подчиненных частей (подразделений) и служб;

      2) боевую и мобилизационную подготовку, воинское воспитание, дисциплину и морально-психологическое состояние личного состава непосредственно подчиненных ему подразделений;

      3) организацию внедрения и эксплуатации автоматизированной системы управления ресурсами материально-технического обеспечения;

      4) противопожарную защиту и организацию спасательных работ;

      5) материальное и техническое обеспечение частей (подразделений) по подчиненным службам;

      6) техническое состояние и укомплектованность вооружением и военной техникой, контрольно-измерительными приборами по подчиненным службам и их готовность к боевому применению, правильную эксплуатацию, эвакуацию и ремонт;

      7) Исключен Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      8) метрологическое обеспечение;

      9) сохранность оружия, боеприпасов, военно-технического имущества;

      10) подвоз всех видов материальных, технических средств, ракет, боеприпасов и воды;

      11) состояние подчиненных складов; торгово-бытовое обслуживание, обеспечение личного состава всеми видами материально-технического обеспечения; размещение войск и содержание служебно-жилищного фонда;

      12) состояние сооружений на технических позициях, складов по подчиненным службам, парков (стоянок самолетов, вертолетов), организацию и состояние внутренней службы в них;

      13) снабжение (кроме авиационных частей) вооружением и военной техникой, техническими средствами охраны, пожаротушения и другими приборами, боеприпасами, военно-техническим имуществом;

      14) состояние учета и отчетности по подчиненным службам;

      15) техническую подготовку личного состава, а также подготовку специалистов технических и тыловых специальностей бригады;

      16) противодиверсионное оборудование объектов бригады; соблюдение правил охраны окружающей среды, организацию и состояние внутренней службы на объектах тыла и вооружения.

      Он подчиняется командиру бригады и является прямым начальником личного состава бригады, за исключением заместителей командира бригады.

      Сноска. Пункт 64 с изменениями, внесенными Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      64. Заместитель командира бригады по материально-техническому обеспечению обязан:

      1) принимать участие в планировании и проведении мероприятий боевой и мобилизационной готовности, разрабатывать соответствующие разделы планов боевой и мобилизационной подготовки и организовывать их выполнение по своей специальности;

      2) руководить боевой и мобилизационной подготовкой и деятельностью подчиненных ему частей (подразделений) и служб;

      3) разрабатывать при участии заместителей командира, начальников родов войск и служб бригады годовой хозяйственный план, план экономической работы, планы подвоза материальных, технических средств, ракет и боеприпасов, другие планы работ; мероприятия по эксплуатации и ремонту техники, осуществлять контроль за выполнением этих планов;

      4) организовывать внедрение и эксплуатацию автоматизированной системы управления ресурсами материально-технического обеспечения;

      5) организовывать и руководить техническим обеспечением бригады; своевременно истребовать недостающее вооружение и военную технику, запасные части, парковое оборудование, приборы, технические средства охраны и пожаротушения, средства обслуживания, другое военно-техническое имущество и денежные средства; организовывать их получение, хранение, выдачу в части (подразделения) бригады, оснащение объектов, целевое, эффективное и правильное их использование; принимать меры по предотвращению утрат, недостач, порчи и хищений материальных средств;

      6) организовывать своевременное проведение мероприятий метрологического обеспечения бригады;

      7) участвовать в планировании денежных средств для обеспечения потребностей бригады по подчиненным службам и своевременном их освоении;

      8) знать деловые и морально-психологические качества, а также воинское звание, фамилию, имя, занимаемую должность, специальность, семейное положение военнослужащих по контракту непосредственно подчиненных ему частей (подразделений) и служб, постоянно проводить с ними работу по воинскому воспитанию и совершенствованию профессиональной подготовки;

      9) организовывать эксплуатацию, эвакуацию и ремонт вооружения и военной техники, обеспечивая постоянную их исправность; контролировать качественное выполнение в частях (подразделениях) планов проведения регламентных работ и технического обслуживания вооружения и военной техники, ракет и боеприпасов, а также их своевременное отправление в ремонт;

      10) организовывать своевременное обеспечение частей (подразделений) материальными средствами по подчиненным службам, истребование от довольствующих органов потребного количества имущества, материальных средств и согласно заявкам обеспечивать их получение, хранение, выдачу в части (подразделения) бригады;

      11) организовывать и контролировать через предприятия торгово-бытового обслуживания независимо от форм собственности торгово-бытовое обслуживание бригады, осуществлять контроль за наличием в обслуживающих предприятиях положенного ассортимента товаров согласно конкурсным заявкам и договорам;

      12) организовывать и контролировать доброкачественное питание личного состава в столовых бригады, доведение положенных норм довольствия и материальных средств до каждого военнослужащего и служебных животных, а также питание военнослужащих, находящихся на боевом дежурстве, боевой службе, в суточном наряде и на учениях;

      13) руководить составлением меню-раскладки продуктов для приготовления пищи и представлять ее на утверждение командиру бригады, не реже одного раза в месяц проводить контрольно-показательную варку пищи поварами;

      14) организовывать и контролировать своевременное проведение заготовок картофеля, овощей, топлива и организовывать их закладку на склады, обеспечивать их сохранность, осуществлять контроль качества завозимых продуктов;

      15) организовывать подвоз частям (подразделениям) всех видов материальных средств, водоснабжение, а также механизацию погрузочно- разгрузочных работ;

      16) систематически проверять знание личным составом правил эксплуатации, эвакуации и ремонта вооружения и военной техники;

      17) проводить занятия с офицерами, сержантами по организации технического и тылового обеспечения, ведению войскового хозяйства;

      18) участвовать в подборе, расстановке и аттестации военнослужащих; отборе кандидатов для выдвижения на высшие должности, воинскую службу по контракту и поступления в военные учебные заведения; направления на курсовую подготовку по специальности;

      19) проверять не реже двух раз в год техническое состояние всего вооружения и военной техники, других материальных средств на складах и в частях (подразделениях) бригады и два раза в год организовывать проверку стрелкового оружия, при этом результаты проверок отражать в актах и приказах по бригаде;

      20) организовывать ежегодное проведение инвентаризации всего имущества и техники по подчиненным службам;

      21) своевременно организовывать и контролировать работу комиссии по проверке подчиненных служб, перед началом работы проводить инструктивные занятия с их членами;

      22) контролировать работу комиссий и ежегодное проведение инвентаризации вооружения, военной техники и других материальных средств;

      23) руководить рекламационной работой в бригаде по своей специальности;

      24) организовывать и контролировать ведение установленного учета и отчетности, представление в вышестоящие штабы и довольствующие органы донесений и отчетов;

      25) осуществлять контроль за правильным применением и экономным расходованием горючего, смазочных материалов и специальных жидкостей (жидкостей, вырабатываемых на нефтяной и синтетической основе с добавлением присадок, применяемых в гидравлических передачах, гидроусилителях, амортизаторах военной техники для разделения агрессивных сред, охлаждения двигателей и трущихся деталей, предупреждения обледенения поверхностей и образования кристаллов льда в топливе) в частях (подразделениях); давать разрешение на использование горючего, смазочных материалов и специальных жидкостей в частях (подразделениях), предварительно делая запись в соответствующих разделах паспортов;

      26) ежемесячно докладывать командиру бригады о результатах использования лимита расхода боеприпасов и моторесурсов, горючего и смазочных материалов;

      27) представлять командиру бригады предложения по распределению между частями (подразделениями) служебно-жилищного фонда;

      28) организовывать правильную эксплуатацию и своевременный ремонт всех жилых и нежилых зданий, водопроводно-канализационных, тепловых сетей и сооружений, казарменного инвентаря и мебели, подъездных автомобильных дорог, технических средств охраны и противопожарной защиты в бригаде; заблаговременную подготовку служебно-жилищного фонда к зиме, а также озеленение и содержание в порядке территории, отведенной под расквартирование;

      29) оснащать объекты бригады средствами пожарной и охранной сигнализации, не реже одного раза месяц проверять организацию и состояние противопожарной защиты бригады и проводить учебные пожарные тренировки;

      30) разрабатывать и проверять выполнение мероприятий по охране окружающей среды и рациональному использованию природных ресурсов, контролировать соблюдение всем личным составом бригады правил охраны и защиты экологии окружающей среды;

      31) проявлять постоянную заботу о внешнем виде личного состава, организовывать своевременную выдачу обмундирования, его подгонку и ремонт, требовать соблюдения правил ношения военной формы одежды;

      32) организовывать банно-прачечное обслуживание частей (подразделений) бригады;

      33) организовывать проведение в установленные сроки проверок и инвентаризаций материальных средств по подчиненным службам;

      34) организовывать техническую подготовку личного состава бригады по изучению вооружения и военной техники, боеприпасов, организации и осуществлению технического обеспечения, а также мероприятий по подготовке классных специалистов технических специальностей;

      35) организовывать контроль подготовки механиков-водителей (водителей);

      36) организовывать работы по оборудованию специальных сооружений на технических позициях, элементов парков, складов, их оснащению природоохранными сооружениями, выполнению противопожарных и спасательных мероприятий;

      37) организовывать и контролировать несение внутренней службы в парках, руководить работой начальника контрольно-технического пункта;

      38) организовывать инструктаж дежурного по парку перед заступлением в наряд, механиков-водителей (водителей) перед выездом в рейс, дежурных по столовым, складской зоне или назначать для этого соответствующих должностных лиц;

      39) проверять лично не реже одного раза в неделю подготовку суточного наряда и несение им службы, а также соблюдение уставного внутреннего порядка в подчиненных частях (подразделениях) и службах;

      40) организовывать планирование работы автомобильного транспорта подвоза и осуществлять контроль за правильностью и эффективностью его использования;

      41) организовывать своевременную выгрузку и вывоз материальных средств, прибывших железнодорожным (воздушным, морским, речным) транспортом;

      42) организовывать работы по оборудованию, ремонту и обслуживанию учебно-тренировочных средств, а также совершенствованию и сбережению учебной материально-технической базы по технической подготовке и тыла бригады, подчиненных складов, столовых;

      43) организовывать работу ремонтных подразделений бригады, утверждать производственные план-задания на месяц;

      44) разрабатывать и проводить мероприятия по обеспечению требований безопасности при подготовке и эксплуатации вооружения и военной техники, ракет, боеприпасов и приборов;

      45) анализировать причины катастроф, аварий, поломок, неисправностей и повреждений вооружения и военной техники, приборов, технических средств охраны и пожаротушения, принимать действенные меры по их предупреждению и устранению;

      46) знать устройство и правила эксплуатации вооружения и военной техники бригады, их наличие и техническое состояние;

      47) организовывать контроль за качеством производства ремонтно- строительных работ, выполняемых предприятиями независимо от форм собственности, согласно утвержденному титулу на проведение капитального ремонта и капитального строительства на год, в соответствии с законодательством в области архитектурной, градостроительной и строительной деятельности;

      48) организовывать разработку и осуществление мероприятий по оборудованию, текущему ремонту, благоустройству столовых бригады (независимо от формы собственности), совершенствованию складов и других объектов по подчиненным службам;

      49) организовывать обеспечение требований безопасности при выполнении ремонтно-строительных и хозяйственных работ и при эксплуатации техники по подчиненным службам;

      50) организовывать и контролировать своевременное ведение установленного учета и отчетности службами, представление в вышестоящие штабы и довольствующие органы донесений и отчетов;

      51) организовывать контроль работы гражданского персонала, занятого обслуживанием инфраструктуры бригады;

      52) организовывать медицинское обеспечение повседневной деятельности бригады;

      53) обеспечивать в пределах своих полномочий исполнение законодательства о противодействии коррупции и других законодательных актов.

      В бригаде, где заместитель командира по материально-техническому обеспечению штатом не предусмотрен, его обязанности выполняет начальник одной из технических или тыловых служб.

      Заместитель командира бригады по материально-техническому обеспечению является основным организатором войскового хозяйства. Его указания по общим вопросам планирования хозяйственной деятельности, подвозу материальных средств, торгово-бытовому обслуживанию, квартирно-эксплуатационному обеспечению (мероприятий, организуемых и проводимых для создания нормальных условий размещения войск (сил) и обеспечения их всеми видами квартирного имущества) обязательны для всех начальников родов войск, служб и командиров частей (подразделений) в пределах их компетенции.

      Указания заместителя командира бригады по материально-техническому обеспечению по вопросам противопожарной защиты обязательны для всего личного состава бригады.

Заместитель командира бригады по вооружению
(инженерно-авиационной службе)

      65. Заместитель командира бригады по вооружению, (инженерно-авиационной службе) в мирное и военное время отвечает за: боевую и мобилизационную готовность непосредственно подчиненных частей (подразделений) и служб; боевую и мобилизационную подготовки, воинское воспитание, дисциплину и морально-психологическое состояние их личного состава; организацию внедрения и эксплуатации автоматизированной системы управления ресурсами технического обеспечения; техническое состояние и укомплектованность вооружением и военной техникой, контрольно-измерительными приборами по подчиненным службам и их готовность к боевому применению, правильную эксплуатацию, эвакуацию и ремонт; сохранность оружия, боеприпасов, военно-технического имущества; состояние сооружений на технических позициях, складов по подчиненным службам, парков (стоянок самолетов, вертолетов), организацию и состояние внутренней службы в них; снабжение (кроме авиационных частей) вооружением и военной техникой, приборами, боеприпасами, военно-техническим имуществом; метрологическое обеспечение; состояние учета и отчетности по подчиненным службам; техническую подготовку личного состава, а также подготовку специалистов технических специальностей бригады.

      Он подчиняется командиру бригады и является прямым начальником всего личного состава бригады, за исключением заместителей командира бригады.

      66. Заместитель командира бригады по вооружению (инженерно-авиационной службе) обязан:

      1) принимать участие в планировании и проведении мероприятий боевой и мобилизационной готовности, разрабатывать соответствующие разделы планов боевой и мобилизационной подготовки и организовывать их выполнение по своей специальности;

      2) руководить боевой и мобилизационной подготовкой и деятельностью подчиненных ему частей (подразделений) и служб;

      3) организовывать внедрение и эксплуатацию автоматизированной системы управления ресурсами технического обеспечения;

      4) организовывать и руководить техническим обеспечением бригады; своевременно истребовать недостающее вооружение и военную технику, запасные части, парковое оборудование, приборы, средства обслуживания, другое военно-техническое имущество и денежные средства; организовывать их получение, хранение, выдачу в части (подразделения) бригады, целевое, эффективное и правильное их использование; принимать меры по предотвращению утрат, недостач, порчи и хищений материальных средств;

      5) знать деловые и морально-психологические качества, а также воинское звание, фамилию, имя, занимаемую должность, специальность, семейное положение офицеров, военнослужащих по контракту непосредственно подчиненных ему частей (подразделений) и служб, постоянно проводить с ними работу по воинскому воспитанию и совершенствованию профессиональной подготовки;

      6) организовывать эксплуатацию, эвакуацию и ремонт вооружения и военной техники, обеспечивая постоянную их исправность;

      7) контролировать качественное выполнение в частях (подразделениях) планов проведения регламентных работ и технического обслуживания вооружения и военной техники, ракет и боеприпасов, а также их своевременное отправление в ремонт;

      8) систематически проверять знание личным составом правил эксплуатации, эвакуации и ремонта вооружения и военной техники;

      9) участвовать в подборе, расстановке и аттестации военнослужащих; отборе кандидатов для выдвижения на высшие должности, воинскую службу по контракту и поступления в военные учебные заведения; направления на курсовую подготовку по специальности;

      10) проверять не реже двух раз в год техническое состояние всего вооружения и военной техники, других материальных средств и два раза в год организовывать проверку стрелкового оружия, при этом результаты проверок отражать в актах и приказах по бригаде;

      11) руководить рекламационной работой в бригаде по своей специальности;

      12) организовывать и контролировать ведение установленных учета и отчетности, своевременное представление в штаб бригады, вышестоящие штабы и довольствующие органы донесений и отчетов;

      13) разрабатывать мероприятия по службам для включения в планы эксплуатации и выхода в ремонт вооружения и военной техники; организовывать и контролировать их выполнение;

      14) осуществлять контроль за правильным применением и экономным расходованием горючего, смазочных материалов и специальных жидкостей (жидкостей, вырабатываемых на нефтяной и синтетической основе с добавлением присадок, применяемых в гидравлических передачах, гидроусилителях, амортизаторах военной техники для разделения агрессивных сред, охлаждения двигателей и трущихся деталей, предупреждения обледенения поверхностей и образования кристаллов льда в топливе) в частях (подразделениях);

      15) давать разрешение на использование горючего, смазочных материалов и специальных жидкостей в частях (подразделениях), предварительно делая запись в соответствующих разделах паспортов;

      16) ежемесячно докладывать командиру бригады о результатах использования лимита расхода боеприпасов и моторесурсов;

      17) организовывать проведение в установленные сроки проверок и инвентаризаций материальных средств по подчиненным службам;

      18) руководить технической подготовкой личного состава бригады; проводить занятия по изучению вооружения и военной техники, боеприпасов, организации и осуществлению технического обеспечения, а также мероприятий по подготовке классных специалистов технических специальностей;

      19) контролировать подготовку механиков-водителей (водителей);

      20) осуществлять противопожарные мероприятия и мероприятия по защите окружающей среды;

      21) руководить работами по оборудованию специальных сооружений на технических позициях, элементов парков, складов по подчиненным службам, их оснащению природоохранными сооружениями и техническими средствами охраны, выполнению противопожарных мероприятий;

      22) организовывать и контролировать несение внутренней службы в парках, руководить работой начальника контрольно-технического пункта;

      23) инструктировать дежурного по парку перед заступлением в наряд, механиков-водителей (водителей) перед выездом в рейс;

      24) руководить работами по ремонту и обслуживанию учебно-тренировочных средств, а также совершенствованию и сбережению учебной материально-технической базы по технической подготовке;

      25) планировать работу ремонтных подразделений бригады, лично составлять производственное план-задание ремонтной роте на месяц;

      26) разрабатывать и проводить мероприятия по обеспечению требований безопасности при подготовке и эксплуатации вооружения и военной техники, ракет, боеприпасов и приборов;

      27) анализировать причины катастроф, аварий, поломок, неисправностей и повреждений вооружения и военной техники, приборов, принимать действенные меры по их предупреждению и устранению;

      28) знать устройство и правила эксплуатации вооружения и военной техники бригады, их наличие и техническое состояние;

      29) организовывать своевременное проведение мероприятий метрологического обеспечения бригады;

      30) участвовать в планировании денежных средств для обеспечения потребностей бригады по своей специальности и своевременном их освоении.

      В бригаде, где заместитель командира по вооружению штатом не предусмотрен, его обязанности выполняет начальник одной из технических служб. Он подчиняется командиру бригады и является прямым начальником личного состава непосредственно подчиненных ему частей (подразделений) и служб.

Заместитель командира бригады по тылу

      67. Заместитель командира бригады по тылу в мирное и военное время отвечает за: боевую и мобилизационную готовность, укомплектование вооружением и военной техникой непосредственно подчиненных ему частей (подразделений) и служб; организацию внедрения и эксплуатации автоматизированной системы управления ресурсами тылового обеспечения; материальное и техническое обеспечение частей (подразделений) по подчиненным службам; подвоз всех видов материальных, технических средств, ракет, боеприпасов и воды; состояние подчиненных складов; торгово-бытовое обслуживание, обеспечение личного состава; размещение войск и содержание служебно-жилищного фонда; боевую и мобилизационную подготовку, воинское воспитание, дисциплину и морально-психологическое состояние личного состава подчиненных частей (подразделений) и служб; противопожарную защиту; соблюдение правил охраны окружающей среды, организацию и состояние внутренней службы на объектах тыла.

      Он подчиняется командиру бригады и является прямым начальником всего личного состава бригады, за исключением заместителей командира бригады.

      68. Заместитель командира бригады по тылу обязан:

      1) принимать участие в планировании и проведении мероприятий боевой и мобилизационной готовности, разрабатывать соответствующие разделы планов боевой и мобилизационной подготовки и организовывать их выполнение по своей специальности;

      2) разрабатывать при участии заместителей командира, начальников родов войск и служб бригады годовой хозяйственный план, план экономической работы, планы подвоза материальных, технических средств, ракет и боеприпасов, другие планы работ; мероприятия по эксплуатации и ремонту техники тыла для включения в планы эксплуатации и выхода в ремонт автомобильной техники, осуществлять контроль за выполнением этих планов;

      3) участвовать в планировании денежных средств для обеспечения потребностей бригады по подчиненным службам и своевременном их освоении;

      4) знать деловые и морально-психологические качества, а также воинское звание, фамилию, имя, занимаемую должность, специальность, семейное положение офицеров, военнослужащих по контракту непосредственно подчиненных ему частей (подразделений) и служб, постоянно проводить с ними работу по воинскому воспитанию и совершенствованию профессиональной подготовки;

      5) участвовать в подборе, расстановке и аттестации военнослужащих, отборе кандидатов для выдвижения на высшие должности, воинскую службу по контракту и поступления в военные учебные заведения; направления на курсовую подготовку по специальности;

      6) проводить занятия с офицерами, сержантами по организации тылового обеспечения и ведению войскового хозяйства;

      7) организовывать внедрение и эксплуатацию автоматизированной системы управления ресурсами тылового обеспечения;

      8) организовывать своевременное обеспечение частей (подразделений) материальными средствами по подчиненным службам, истребование от довольствующих органов потребного количества имущества, материальных средств и согласно заявкам обеспечивать их получение, хранение, выдачу в части (подразделения) бригады;

      9) организовывать и контролировать через предприятия торгово-бытового обслуживания независимо от форм собственности торгово-бытовое обслуживание бригады, осуществлять контроль за наличием в обслуживающих предприятиях положенного ассортимента товаров согласно конкурсным заявкам и договорам;

      10) организовывать и контролировать доброкачественное питание личного состава в столовых бригады, доведение положенных норм довольствия и материальных средств до каждого военнослужащего и служебных животных, а также питание военнослужащих, находящегося на боевом дежурстве, в суточном наряде и в других случаях, предусмотренных законодательством;

      11) руководить составлением меню-раскладки продуктов для приготовления пищи и представлять ее на утверждение командиру бригады, не реже одного раза в месяц проводить контрольно-показательную варку пищи поварами;

      12) организовывать и контролировать своевременное проведение заготовок картофеля, овощей, топлива и организовывать их закладку на склады, обеспечивать их сохранность, осуществлять контроль качества завозимых продуктов;

      13) проверять не реже двух раз в год наличие и состояние всех материальных средств на складах и частях (подразделениях) бригады с оформлением актов проверки; организовывать ежегодное проведение инвентаризации всего имущества и техники по подчиненным службам;

      14) своевременно организовывать и контролировать работу комиссии по проверке подчиненных служб, перед началом работы проводить инструктивные занятия с их членами;

      15) осуществлять контроль за качеством, правильностью применения и экономным расходованием горючего, смазочных материалов и специальных жидкостей, выполнением требований безопасности при обращении с ними, а также ежемесячно докладывать командиру бригады о результатах использования лимитов их расхода;

      16) знать наличие и состояние вооружения и военной техники в подчиненных частях (подразделениях) и службах, обеспечивать правильную их эксплуатацию, своевременное обслуживание, эвакуацию и ремонт;

      17) инструктировать перед заступлением в наряд дежурных по столовым, складской зоне лично или назначать для этого соответствующих должностных лиц;

      18) проверять лично не реже одного раза в неделю подготовку суточного наряда и несение им службы, а также соблюдение уставного внутреннего порядка в подчиненных частях (подразделениях);

      19) организовывать подвоз частям (подразделениям) всех видов материальных средств, водоснабжение, а также механизацию погрузочно-разгрузочных работ;

      20) планировать работу автомобильного транспорта подвоза и осуществлять контроль за правильностью и эффективностью его использования;

      21) обеспечивать своевременную выгрузку и вывоз материальных средств, прибывших железнодорожным (воздушным, морским, речным) транспортом;

      22) руководить работами по оборудованию и совершенствованию учебной материально-технической базы тыла бригады, подчиненных складов, столовых и их оснащению техническими средствами охраны;

      23) представлять командиру бригады предложения по распределению между частями (подразделениями) служебно-жилищного фонда;

      24) организовывать правильную эксплуатацию и своевременный ремонт всех жилых и нежилых зданий, водопроводно-канализационных, тепловых сетей и сооружений, казарменного инвентаря и мебели; заблаговременную подготовку служебно-жилищного фонда к зиме; озеленение и содержание в порядке территории, отведенной под расквартирование, подъездных автомобильных дорог, а также противопожарной защиты в бригаде;

      25) оснащать объекты средствами пожарной и охранной сигнализации: не реже одного раза в три месяца проверять организацию и состояние противопожарной защиты бригады и проводить учебные пожарные тренировки;

      26) разрабатывать и проверять выполнение мероприятий по охране окружающей среды и рациональному использованию природных ресурсов, контролировать соблюдение всем личным составом бригады правил охраны и защиты экологии окружающей среды;

      27) проявлять постоянную заботу о внешнем виде личного состава, организовывать своевременную выдачу обмундирования, его подгонку и ремонт, требовать соблюдения правил ношения военной формы одежды;

      28) организовывать банно-прачечное обслуживание частей (подразделений) бригады;

      29) осуществлять контроль за качеством производства ремонтно- строительных работ, выполняемых предприятиями независимо от форм собственности, согласно утвержденному титулу на проведение капитального ремонта и капитального строительства на год и в соответствии с законодательством в области архитектурной, градостроительной и строительной деятельности;

      30) разрабатывать и осуществлять мероприятия по оборудованию, текущему ремонту, благоустройству столовых бригады (независимо от формы собственности), совершенствованию складов и других объектов по подчиненным службам;

      31) обеспечивать требования безопасности при выполнении ремонтно- строительных и хозяйственных работ и при эксплуатации техники по подчиненным службам;

      32) организовывать и контролировать ведение установленных учета и отчетности, своевременное представление в штаб бригады, вышестоящие штабы и довольствующие органы донесений и отчетов;

      33) контролировать работу гражданского персонала, занятого обслуживанием инфраструктуры бригады.

      69. Заместитель командира бригады по тылу является основным организатором войскового хозяйства. Его указания по общим вопросам планирования хозяйственной деятельности, подвозу материальных средств, торгово-бытовому обслуживанию, квартирно-эксплуатационному обеспечению (мероприятий, организуемых и проводимых для создания нормальных условий размещения войск (сил) и обеспечения их всеми видами квартирного имущества) обязательны для всех начальников родов войск, служб и командиров частей (подразделений) в пределах их компетенции.

      Указания заместителя командира бригады по тылу по вопросам противопожарной защиты обязательны для всего личного состава бригады.

Помощник командира бригады по финансовой работе
(начальник финансовой службы)

      70. Помощник командира бригады по финансовой работе (начальник финансовой службы) подчиняется командиру бригады и является прямым начальником личного состава финансовой службы. В дополнение к изложенному в пунктах 78-80 настоящего Устава в мирное и военное время отвечает за: финансовое обеспечение бригады; состояние финансового хозяйства; выполнение договорных обязательств в части оплаты; обеспечение сохранности денежных средств и материальных ценностей в кассе бригады; правильную организацию и достоверность бухгалтерского учета и отчетности; целевое, эффективное, экономное расходование денежных средств бригады и обязан:

      1) разрабатывать предложения по финансовому обеспечению боевой и мобилизационной подготовки бригады, мероприятий, предусмотренных годовым хозяйственным планом и другими планами бригады, разрабатывать индивидуальные планы финансирования по обязательствам и платежам;

      2) организовывать и вести финансовое хозяйство, обеспечивать планирование, истребование денежных средств, достоверность финансового учета и отчетности;

      3) осуществлять контроль за своевременным и правильным оформлением документов и законностью совершаемых хозяйственных операций в бригаде;

      4) своевременно истребовать оправдательные документы по приходу и расходу, отчеты о движении военного имущества от служб бригады;

      5) не реже одного раза в полугодие проводить сверку учетных данных служб с данными бухгалтерского учета;

      6) своевременно представлять отчетность в вышестоящий штаб;

      7) обеспечивать расходование денежных средств согласно бюджетному законодательству;

      8) своевременно обеспечивать личный состав бригады денежным довольствием, заработной платой и другими выплатами, установленными трудовым законодательством и законодательством о прохождении воинской службы; выдавать им сведения о начислениях и выплатах;

      9) обеспечивать сохранность денежных документов, денежных средств и ценностей, хранение и учет бланков строгого учета;

      10) осуществлять контроль за эффективным использованием приобретенных по плану финансирования бригады материальных ценностей;

      11) осуществлять мониторинг своевременного и полного возмещения ущерба, причиненного государству утратами, недостачами, хищениями, незаконным расходованием материальных и денежных средств;

      12) проверять подотчетных лиц;

      13) ежедневно докладывать командиру бригады о результатах сверки наличных денежных сумм и ценностей с данными учета, а также об оплате счетов в казначействе в соответствии со структурой специфик экономической квалификации расходов бюджета Республики Казахстан;

      14) анализировать экономическую и финансово-хозяйственную деятельность бригады, разрабатывать и представлять командиру предложения по обеспечению сохранности, целевого и экономного использования денежных средств и материальных ценностей, выявлению и предотвращению хищений;

      15) докладывать командиру бригады рапортом не реже одного раза в неделю о состоянии финансово-хозяйственной деятельности и выявленных нарушениях;

      16) лично рассматривать проекты договоров и соглашений, заключаемых уполномоченными должностными лицами бригады в отношении обеспеченности денежными средствами и визировать их;

      17) проверять своевременность и полноту оприходования материальных ценностей, приобретенных (полученных) бригадой, а в необходимых случаях - фактическое наличие этих ценностей на складах и о результатах проверки докладывать командиру;

      18) проводить инструктаж с членами комиссий бригады по финансовым вопросам, с материально-ответственными лицами по вопросам учета военного имущества;

      19) контролировать движение товарно-материальных ценностей, вооружения и военной техники, других материальных средств, а также правильность их списания по книгам материального учета бригады.

Помощник командира бригады по правовой работе - начальник
юридической службы

      71. Помощник командира бригады по правовой работе - начальник юридической службы отвечает за обеспечение законности в деятельности командира и других должностных лиц бригады.

      Он подчиняется командиру бригады.

      Помощник командира бригады по правовой работе обязан:

      1) обеспечивать законность всех проводимых мероприятий в бригаде;

      2) представлять в установленном порядке интересы бригады как государственного учреждения в суде, а также в других организациях при рассмотрении правовых вопросов;

      3) вести претензионно-исковую работу;

      4) на основании представленных документов соответствующими начальниками служб бригады осуществлять переписку с правоохранительными органами, юридическими и физическими лицами по вопросам возмещения материального ущерба причиненного государству;

      5) участвовать в подготовке проектов приказов и других документов правового характера, в том числе путем согласования в случае их разработки другими должностными лицами бригады;

      6) разрабатывать и реализовывать ежегодные мероприятия по пропаганде законодательства Республики Казахстан, организации правового всеобуча в бригаде;

      7) готовить разъяснения и заключения, давать справки и консультации по правовым вопросам, относящимся к компетенции командира бригады;

      8) организовывать систематизированный учет и хранение поступающих в делопроизводство нормативных правовых актов с использованием периодически обновляемой электронной базы нормативных правовых актов;

      9) консультировать военнослужащих и членов их семей, а также гражданский персонал бригады по правовым вопросам.

Начальник артиллерии бригады

      72. Начальник артиллерии бригады в мирное и военное время отвечает за: боевую и мобилизационную готовность, боеспособность артиллерийских частей (подразделений) бригады; боевую и мобилизационную подготовку, воинское воспитание, дисциплину и морально-психологическое состояние их личного состава; принятие антикоррупционных мер; подготовку личного состава бригады по своей специальности; боевое применение штатных и приданных бригаде артиллерийских частей (подразделений); укомплектование вооружением и военной техникой, их состояние, правильную эксплуатацию и ремонт в непосредственно подчиненных ему частях (подразделениях); состояние учебной материально-технической базы по своей специальности.

      Он подчиняется командиру бригады и является прямым начальником личного состава артиллерийских частей (подразделений) бригады.

      73. Начальник артиллерии бригады обязан:

      1) принимать участие в планировании и проведении мероприятий боевой и мобилизационной готовности, разрабатывать соответствующие разделы планов боевой и мобилизационной подготовки и организовывать их выполнение по своей специальности;

      2) планировать боевое применение артиллерии и умело управлять ею;

      3) руководить боевой и мобилизационной подготовкой бригадных артиллерийских частей (подразделений), а также подготовкой батальонных артиллерийских подразделений по своей специальности;

      4) вести подготовку офицеров и сержантов по боевому применению артиллерии, проводить учения и занятия с артиллерийскими частями (подразделениями) по своей специальности;

      5) ежемесячно проводить контрольные занятия с артиллерийскими частями (подразделениями) бригады;

      6) знать деловые и морально-психологические качества, а также воинское звание, фамилию, имя, занимаемую должность, специальность, семейное положение каждого офицера и сержанта артиллерийских частей (подразделений) от командира орудия (расчета, отделения) и выше, постоянно проводить с ними индивидуальную работу по воинскому воспитанию;

      7) обеспечивать в пределах своих полномочий исполнение требований законодательства о противодействии коррупции и других законодательных актов Республики Казахстан;

      8) вести учет классных специалистов в артиллерийских частях (подразделениях) бригады, перспективы роста, лично принимать участие в проведении испытаний на повышение (подтверждение) классной квалификации;

      9) участвовать в подборе, расстановке и аттестации военнослужащих; отборе кандидатов для выдвижения на высшие должности, воинскую службу по контракту и поступления в военные учебные заведения; направления на курсовую подготовку по специальности;

      10) знать состояние, боевые и огневые возможности всех артиллерийских частей (подразделений) бригады; принимать меры по совершенствованию их боевой готовности, боевой и мобилизационной подготовки;

      11) знать наличие, состояние и принимать меры по укомплектованию артиллерийских частей (подразделений) бригады вооружением и военной техникой;

      12) организовывать эксплуатацию и ремонт вооружения и военной техники, обеспечивая постоянную их исправность; составлять план проведения регламентных работ и технического обслуживания вооружения и военной техники, ракет и боеприпасов, а также обеспечивать своевременное и качественное его выполнение в артиллерийских частях (подразделениях) бригады;

      13) своевременно доводить до подчиненных требования безопасности при проведении стрельб, учений, занятий и работ с вооружением и военной техникой, приборами и боеприпасами, добиваться их выполнения;

      14) руководить оборудованием учебной материально-технической базы по своей специальности;

      15) осуществлять контроль за выполнением требований пожарной безопасности при эксплуатации, хранении и обслуживании вооружения и военной техники, ракет и боеприпасов в артиллерийских частях (подразделениях) бригады;

      16) проверять не реже двух раз в год в артиллерийских частях (подразделениях) бригады техническое состояние, комплектность и учет всего вооружения и военной техники, ракет, боеприпасов и порядок их хранения;

      17) осуществлять контроль за наличием и своевременным ведением формуляров (паспортов), технической документации, а также их хранением;

      18) проводить плановые и внезапные проверки состояния боевой готовности подчиненных артиллерийских частей (подразделений);

      19) своевременно представлять в вышестоящие штабы установленные донесения и отчеты.

Начальник противовоздушной обороны бригады

      74. Начальник противовоздушной обороны бригады в мирное и военное время отвечает за:

      1) боевую и мобилизационную готовность бригадных частей (подразделений) противовоздушной обороны; боевую и мобилизационную подготовку, воинское воспитание, дисциплину и морально-психологическое состояние их личного состава; принятие антикоррупционных мер;

      2) подготовку личного состава бригады по своей специальности; боевое применение штатных и приданных бригаде частей (подразделений) противовоздушной обороны; укомплектование вооружением и военной техникой, их состояние, правильную эксплуатацию и ремонт в непосредственно подчиненных ему частях (подразделениях); состояние учебной материально-технической базы по своей специальности.

      Он подчиняется командиру бригады и является прямым начальником частей (подразделений) противовоздушной обороны бригады.

      75. Начальник противовоздушной обороны бригады обязан:

      1) принимать участие в планировании и проведении мероприятий боевой и мобилизационной готовности, разрабатывать соответствующие разделы планов боевой и мобилизационной подготовки и организовывать их выполнение по своей специальности;

      2) планировать боевое применение средств противовоздушной обороны и умело управлять ими;

      3) руководить боевой и мобилизационной подготовкой подчиненных частей (подразделений), а также батальонных подразделений противовоздушной обороны по своей специальности;

      4) вести подготовку офицеров и сержантов по вопросам противовоздушной обороны, а также проводить учения и контрольные занятия с частями (подразделениями) противовоздушной обороны бригады;

      5) ежемесячно проводить контрольные занятия с частями (подразделениями) противовоздушной обороны бригады;

      6) знать деловые и морально-психологические качества, а также воинское звание, фамилию, имя, занимаемую должность, специальность, семейное положение каждого офицера и сержанта частей (подразделений) противовоздушной обороны от командира орудия (расчета, отделения) и выше, постоянно проводить с ними индивидуальную работу по воинскому воспитанию;

      7) обеспечивать в пределах своих полномочий исполнение требований законодательства о противодействии коррупции и других законодательных актов Республики Казахстан;

      8) вести учет классных специалистов в частях (подразделениях) противовоздушной обороны бригады, принимать личное участие в проведении испытаний на повышение (подтверждение) классной квалификации;

      9) участвовать в подборе, расстановке и аттестации военнослужащих; отборе кандидатов для выдвижения на высшие должности, воинскую службу по контракту и поступления в военные учебные заведения; направления на курсовую подготовку по специальности;

      10) знать состояние, боевые и огневые возможности частей (подразделений) противовоздушной обороны бригады; принимать меры по совершенствованию их боевой готовности, боевой и мобилизационной подготовки;

      11) знать наличие, состояние и принимать меры к укомплектованию частей (подразделений) противовоздушной обороны бригады вооружением и военной техникой;

      12) организовывать эксплуатацию и ремонт вооружения и военной техники, обеспечивая постоянную их исправность; составлять план проведения регламентных работ и технического обслуживания вооружения и военной техники, ракет и боеприпасов, а также обеспечивать своевременное и качественное его выполнение в частях (подразделениях) противовоздушной обороны бригады;

      13) своевременно доводить до подчиненных требования безопасности при проведении стрельб, учений, занятий и работ с вооружением и военной техникой, приборами и боеприпасами, добиваться их выполнения;

      14) руководить оборудованием учебной материально-технической базы по своей специальности;

      15) осуществлять контроль за выполнением требований пожарной безопасности при эксплуатации, хранении и обслуживании вооружения, ракет и боеприпасов в частях (подразделениях) противовоздушной обороны бригады;

      16) проверять не реже двух раз в год в частях (подразделениях) противовоздушной обороны учет, наличие, комплектность, техническое состояние всего вооружения и военной техники, ракет, боеприпасов и порядок их хранения;

      17) осуществлять контроль за наличием и своевременным ведением формуляров (паспортов), технической документации, а также их хранением;

      18) проводить плановые и внезапные проверки состояния боевой и мобилизационной готовности частей (подразделений) противовоздушной обороны бригады;

      19) своевременно представлять в вышестоящие штабы установленные донесения и отчеты.

Начальник разведки бригады

      76. Начальник разведки бригады в мирное и военное время отвечает за: планирование и организацию разведки в бригаде; обеспечение командира бригады и штаба разведывательными данными о противнике и местности; организацию взаимодействия с разведывательными подразделениями других войск и воинских формирований; организацию взаимодействия с антитеррористическими органами других войск и воинских формирований по применению разведывательной и другой инфраструктуры бригады в обеспечении антитеррористической операции; подготовку личного состава бригады по своей специальности, а при выполнении боевых задач - за обеспечение командира бригады данными о противнике и местности; состояние учебной материально-технической базы по своей специальности.

      Он подчиняется начальнику штаба бригады.

      77. Начальник разведки бригады в дополнение к изложенному в пунктах 78-80 настоящего Устава обязан:

      1) принимать участие в планировании и проведении мероприятий боевой и мобилизационной готовности, разрабатывать соответствующие разделы планов боевой и мобилизационной подготовки и организовывать их выполнение по своей специальности;

      2) при выполнении боевых задач осуществлять сбор, анализ и обобщение сведений о противнике, местности и своевременно докладывать их командиру бригады;

      3) разрабатывать план разведки;

      4) не реже одного раза в три месяца проверять в подразделении и складах наличие и техническое состояние разведывательного вооружения и военной техники, а также военно-технического имущества по своей специальности;

      5) контролировать боевую подготовку разведывательного подразделения, а также проводить подготовку личного состава бригады по своей специальности;

      6) своевременно доводить требования приказов вышестоящего командования до разведывательного подразделения и контролировать их исполнение;

      7) проводить занятия с офицерами и сержантами бригады, а также с подразделением разведки и контрольные занятия с частями (подразделениями) бригады по своей специальности;

      8) знать деловые и морально-психологические качества, а также воинское звание, фамилию, имя, занимаемую должность, специальность, семейное положение военнослужащих непосредственно подчиненного подразделения, проводить с ними индивидуальную работу по воинскому воспитанию и совершенствованию профессиональной подготовки;

      9) знать наличие и техническое состояние вооружения и военной техники в разведывательном подразделении бригады и систематически контролировать правильность их использования и обслуживания; не реже одного раза в три месяца проверять в частях (подразделениях) и на складах состояние и комплектность разведывательного вооружения и военной техники, а также военно-технического имущества по своей специальности, правильность их хранения, сбережения и учета;

      10) участвовать в подборе, расстановке и аттестации военнослужащих; отборе кандидатов для выдвижения на высшие должности, воинскую службу по контракту и поступления в военные учебные заведения; направления на курсовую подготовку по специальности;

      11) руководить работами по созданию и совершенствованию учебной материально-технической базы по разведывательной подготовке;

      12) готовить предложения начальнику штаба и командиру бригады для принятия решения на применение разведывательного подразделения.

Начальник службы бригады

      78. К начальникам службы бригады относятся начальники служб боевого, материально-технического (тыла, вооружения), медицинского, финансового и коммунально-жилищного обеспечения.

      Начальник службы бригады в мирное и военное время отвечает за: боевую и мобилизационную готовность службы; боевую и мобилизационную подготовку, воинское воспитание и дисциплину, морально-психологическое состояние личного состава подчиненных подразделений; принятие антикоррупционных мер; соответствующий вид боевого (технического, тылового) обеспечения; подготовку личного состава по своей специальности; обеспечение бригады вооружением и военной техникой, другими материальными средствами по своей службе, правильную их эксплуатацию и содержание в порядке и исправности; учет, наличие, техническое состояние и готовность к боевому применению вооружения и военной техники бригады по своей службе; состояние учебной материально-технической базы по своей специальности; соблюдение правил охраны окружающей среды подчиненным подразделением на объектах службы и их противопожарное и санитарное состояние.

      79. Начальник службы бригады обязан:

      1) разрабатывать соответствующие разделы планов боевой и мобилизационной подготовки, организовывать их выполнение по своей специальности;

      2) руководить деятельностью службы, планировать и организовывать соответствующее обеспечение бригады, контролировать боевую и мобилизационную подготовку соответствующего подразделения, контролировать работу складов;

      3) лично не реже одного раза в месяц проводить занятия по своей специальности, осуществлять мероприятия по подготовке соответствующих классных специалистов;

      4) своевременно представлять заявки, истребовать недостающие вооружение и военную технику, запасные части, парковое оборудование, приборы, средства обслуживания, другое военно-техническое имущество и денежные средства; организовывать получение, хранение, распределение, выдачу в части (подразделения) в соответствии с планом боевой подготовки, табелями и нормами, а также целевое, эффективное и правильное их использование; принимать меры по предотвращению утрат, недостач, порчи и хищений материальных средств; своевременно обновлять (освежать) неприкосновенный запас;

      5) обеспечивать в пределах своих полномочий исполнение требований законодательства о противодействии коррупции и других законодательных актов Республики Казахстан;

      6) знать укомплектованность службы, деловые и морально-психологические качества, а также воинское звание, фамилию, имя, занимаемую должность, специальность, семейное положение военнослужащих службы, проводить с ними индивидуальную работу по воинскому воспитанию и совершенствованию профессиональной подготовки;

      7) участвовать в подборе, расстановке и аттестации военнослужащих; отборе кандидатов для выдвижения на высшие должности, воинскую службу по контракту и поступления в военные учебные заведения; направления на курсовую подготовку по специальности;

      8) знать наличие, состояние, устройство и правила эксплуатации (использования), ремонта и эвакуации вооружения и военной техники и других материальных средств по своей службе;

      9) контролировать исправное состояние вооружения и военной техники, других материальных средств по своей службе в подразделениях и на складе, организовывать их правильную эксплуатацию (использование) и обеспечивать выполнение требований безопасности при этом; осуществлять контроль за экономным расходованием и правильным применением горючего и смазочных материалов на вооружении и военной технике службы;

      10) организовывать ремонт вооружения и военной техники (имущества) по своей службе, контролировать качество и сроки его проведения, своевременно проводить сдачу в ремонт вооружения и военной техники (имущества), которые не могут быть отремонтированы в бригаде;

      11) проводить осмотр поступающих в бригаду и отправляемых из бригады вооружения и военной техники, других материальных средств по своей службе, организовывать их прием, учет, хранение, сбережение, выдачу в подразделения и передачу в другие части;

      12) организовывать и руководить рекламационной работой в бригаде по своей специальности;

      13) осуществлять контроль за наличием и своевременным ведением формуляров (паспортов), технической документации, а также их хранением;

      14) осуществлять снятие с хранения и эксплуатацию вооружения и военной техники, других материальных средств неприкосновенного запаса только по приказам Министра обороны, начальника Генерального штаба Вооруженных Сил, руководителей других войск и воинских формирований;

      15) осуществлять получение лицензии на те виды лицензируемой деятельности, которые относятся к предмету деятельности службы;

      16) осуществлять контроль и принимать меры по оборудованию и организации надежной охраны, противопожарной безопасности и молниезащиты вооружения и военной техники, боеприпасов и других материальных средств в подчиненных складах и подразделениях бригады;

      17) руководить работами по созданию и совершенствованию учебной материально-технической базы по своей специальности;

      18) своевременно доводить до подчиненных требования безопасности при проведении стрельб, учений, занятий и работ с вооружением и военной техникой, приборами, обращении с ракетами, боеприпасами, ядовитыми техническими жидкостями, токсическими и взрывчатыми веществами, средствами взрывания, а также требовать их строгого соблюдения;

      19) участвовать в планировании денежных средств для обеспечения потребностей бригады по своей специальности и своевременном их освоении;

      20) составлять на основании учетной, технической документации инвентаризационную опись драгоценных металлов и драгоценных камней, содержащихся в образцах вооружения и военной техники, узлах и деталях оборудования, приборах и иных изделиях, вести их учет и отчетность по своей службе;

      21) вести учет и отчетность, в установленные сроки проводить сверки учетных данных с частями (подразделениями) и складом бригады, а также с довольствующим органом;

      22) проводить мероприятия по предупреждению происшествий с вооружением и военной техникой, другими материальными средствами по своей службе, выявлять их причины и проводить мероприятия по устранению этих происшествий; осуществлять контроль за выполнением требований пожарной безопасности в подразделениях бригады и службе, руководить в них мероприятиями по охране окружающей среды;

      23) своевременно проводить мероприятия по метрологическому обеспечению вооружения и военной техники, оборудования и имущества подчиненных подразделений и службы;

      24) участвовать в рационализаторской и изобретательской работах, организовывать их в подчиненных службе и подразделениях;

      25) проверять несение боевого дежурства и службы суточным нарядом в соответствии с графиком, утвержденным командиром бригады;

      26) своевременно представлять отчеты и донесения по службе в вышестоящий штаб и довольствующие органы;

      27) организовывать своевременное и правильное доведение всех приказов вышестоящего командования до подчиненных подразделений и службы, контролировать их исполнение;

      28) обеспечивать всем необходимым работу комиссии по проверке и инвентаризации материальных средств по подчиненной службе, перед началом работы проводить инструктивные занятия с их членами;

      29) разрабатывать соответствующие разделы годового хозяйственного плана бригады, планов экономической работы, подвоза материальных, технических средств, ракет и боеприпасов, а также планов эксплуатации и выхода в ремонт вооружения, военной техники и других работ, осуществлять контроль за выполнением этих планов;

      30) контролировать прием, сдачу дел и должности военнослужащими по контракту, офицерами по призыву и гражданским персоналом (работниками), а при обнаружении материального ущерба, причиненного государству, принимать меры по привлечению виновных лиц к ответственности;

      31) организовывать своевременную проверку поверочной аппаратуры, приборов, сосудов, котлов высокого давления и грузоподъемных средств, проведение доработок вооружения и военной техники, внесение изменений в техническую документацию, контролировать соблюдение правил их эксплуатации.

      Сноска. Пункт 79 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      80. Начальник службы бригады по своей специальности:

      1) дает рекомендации командирам частей (указания командирам соответствующих подразделений) по боевой подготовке личного состава и по эксплуатации (использованию) и обслуживанию техники, других материальных средств;

      2) проводит внезапные проверки наличия и состояния техники, других материальных средств;

      3) прекращает эксплуатацию техники при обнаружении недостатков, которые могут привести к происшествиям или их выводу из строя, а также при невыполнении требований безопасности.

      Обо всех обнаруженных недостатках и мерах, принятых по их устранению, начальник службы бригады обязан немедленно докладывать своему непосредственному начальнику.

Начальник связи бригады

      81. Начальник связи бригады подчиняется начальнику штаба и является прямым начальником личного состава службы и подразделений связи бригады. В дополнение к изложенному в пунктах 78-80 настоящего Устава он отвечает за своевременную организацию, обеспечение связи, выполнение требований по ее безопасности и обязан:

      1) осуществлять планирование и организацию связи и автоматизированной системы управления в бригаде;

      2) организовывать и проводить занятия с личным составом бригады по своей специальности;

      3) обеспечивать организацию и поддержание непрерывной связи и автоматизированной системы управления в бригаде;

      4) разрабатывать документы по связи и мероприятия по обеспечению ее безопасности, контролировать их выполнение личным составом бригады;

      5) контролировать выполнение личным составом бригады требований по скрытому управлению войсками;

      6) организовывать отправку из бригады и доставку в бригаду и в части (подразделения) почтовых отправлений;

      7) не реже одного раза в три месяца проверять наличие и техническое состояние средств связи, автоматизированных систем управления и оповещения в подразделениях и на складе бригады;

      8) организовывать и контролировать проведение еженедельных радиотренировок в бригаде, работу со средствами связи.

Начальник инженерной службы бригады

      82. Начальник инженерной службы бригады подчиняется начальнику штаба бригады. В дополнение к изложенному в пунктах 78-80 настоящего Устава он обязан:

      1) организовывать планирование и организацию инженерного обеспечения в бригаде;

      2) организовывать и проводить занятия с личным составом бригады по своей специальности;

      3) участвовать в разработке мероприятий по защите личного состава, вооружения и военной техники, других материальных средств бригады от поражающих факторов оружия массового поражения и последствий чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера с учетом особенностей территориальной и гражданской обороны;

      4) не реже одного раза в три месяца проводить проверку наличия и технического состояния средств инженерного вооружения в частях (подразделениях) и на складе бригады; ежегодно проводить их инвентаризацию;

      5) организовывать совместно с начальником службы ракетно-артиллерийского вооружения работы по очистке полигонов и стрельбищ от неразорвавшихся и неисправных ракет и боеприпасов, осуществлять их подрыв и уничтожение;

      6) разрабатывать годовой и месячные планы эксплуатации и ремонта инженерной техники и электротехнических средств воинской части, организовывать их выполнение;

      7) не реже одного раза в месяц осуществлять контроль расхода моторесурсов инженерной техники и электротехнических средств воинской части;

      8) не реже одного раза в год проводить проверку технического состояния и безопасности эксплуатации электротехнических средств воинской части, а также организовывать эксплуатацию всего электрохозяйства части.

Начальник службы радиационной, химической, биологической
защиты (экологии) бригады

      83. Начальник службы радиационной, химической, биологической защиты (экологии) бригады подчиняется начальнику штаба бригады.

      В других войсках и воинских формированиях исполнение обязанностей эколога определяется приказом командира воинской части.

      В дополнение к изложенному в пунктах 78-80 настоящего Устава он обязан:

      1) организовывать планирование и обеспечение радиационной, химической и биологической защиты бригады;

      2) организовывать и проводить занятия с личным составом бригады по своей специальности;

      3) организовывать подготовку химических инструкторов и подразделений (отделений, расчетов), предназначенных для ведения радиационной, химической и биологической разведки и наблюдения;

      4) разрабатывать мероприятия по защите личного состава, вооружения и военной техники, других материальных средств бригады от ядерного, химического и биологического оружия, а также последствий аварий и разрушений радиационных, химически опасных объектов, организовывать их выполнение по своей службе, знать метеорологическую обстановку в приземном слое в районе дислокации и боевых действий;

      5) не реже одного раза в три месяца проводить проверку наличия и технического состояния всего вооружения и военной техники, средств радиационной, химической и биологической защиты в частях (подразделениях) и на складе бригады;

      6) постоянно знать радиационную, химическую обстановку в зоне дислокации бригады и принимать меры при ее изменении;

      7) осуществлять контроль состояния окружающей среды и экологической безопасности в районах дислокации и боевой подготовки бригады, с представлением отчетности;

      8) организовывать подготовку инструкторов радиационной, химической и биологической защиты и подразделений (отделений, расчетов), предназначенных для ведения радиационной, химической и биологической разведки и наблюдения.

Начальник службы ракетно-артиллерийского вооружения бригады

      84. Начальник службы ракетно-артиллерийского вооружения бригады подчиняется заместителю командира бригады по материально-техническому обеспечению (вооружению) и является прямым начальником личного состава службы ракетно-артиллерийского вооружения бригады. В дополнение к изложенному в пунктах 78-80 настоящего Устава он отвечает за организацию сохранности оружия, ракет и боеприпасов, порядок оборудования мест их хранения и обязан:

      1) организовывать работу по ремонту, регламентно-техническому обслуживанию и осмотру ракетно-артиллерийского вооружения, ракет и боеприпасов бригады, обеспечивать исполнителей материалами, специальным инструментом и оборудованием;

      2) контролировать работу ремонтных подразделений по своей службе;

      3) разрабатывать план ремонта ракетно-артиллерийского вооружения на месяц;

      4) осуществлять подбор начальников складов ракетно-артиллерийского вооружения и боеприпасов, контроль представления ими документов для своевременной проверки и оформления допусков;

      5) обеспечивать выполнение требований безопасности при эксплуатации и ремонте ракетно-артиллерийского вооружения, ракет и боеприпасов, в установленные сроки проверять в частях (подразделениях) их подготовку к стрельбе с составлением актов; при необходимости оказывать помощь командирам подразделений, вести учет расхода и случаев отказа, неисправностей ракет и боеприпасов на стрельбах;

      6) проводить занятия с начальниками пунктов боепитания, после стрельбы организовывать прием от частей (подразделений) стреляных гильз, неисправных ракет и боеприпасов, совместно с начальником инженерной службы организовывать подрыв неразорвавшихся и неисправных ракет и боеприпасов;

      7) не допускать содержания в частях (подразделениях) бригады нетабельных вооружений, ракет, боеприпасов и военно-технического имущества;

      8) выявлять причины аварий и поломок ракетно-артиллерийского вооружения, ракет и боеприпасов, принимать меры по их предупреждению;

      9) организовывать правильное хранение ракетно-артиллерийского вооружения, ракет, боеприпасов и военно-технического имущества на складах ракетно-артиллерийского вооружения, осуществлять контроль за их наличием и хранением в частях (подразделениях) бригады, не реже одного раза в три месяца проверять их техническое состояние и проводить проверку оружия, при этом для оружия текущего довольствия проводить пономерную проверку, результаты проверки оформлять актом;

      10) ежемесячно сверять учетные данные службы с данными подразделений бригады;

      11) ежемесячно докладывать заместителю командира бригады по материально-техническому обеспечению (вооружению) о выполнении планов ремонта и технического обслуживания всего ракетно-артиллерийского вооружения бригады и лимите расхода ракет, боеприпасов;

      12) лично инструктировать дежурного по складам ракетно-артиллерийского вооружения;

      13) контролировать работу складов ракетно-артиллерийского вооружения, лично присутствовать при их вскрытии, закрытии и осмотре;

      14) ежедневно представлять на утверждение заместителю командира бригады по материально-техническому обеспечению (вооружению) наряд на выполнение работ на складах ракетно-артиллерийского вооружения;

      15) проверять наличие и правильность хранения запасных ключей от подчиненных складов и комнат для хранения оружия в частях (подразделениях) бригады, а также исправность средств пожарной и охранной сигнализации.

Начальник бронетанковой службы бригады

      85. Начальник бронетанковой службы бригады подчиняется заместителю командира по материально-техническому обеспечению (вооружению) и является прямым начальником личного состава бронетанковой службы бригады. В дополнение к изложенному в пунктах 78-80 настоящего Устава он отвечает за боеготовность бронетанковой техники бригады и обязан:

      1) разрабатывать и осуществлять мероприятия по приведению бронетанкового вооружения и техники в готовность к боевому применению и выводу его из парков в установленные сроки;

      2) планировать эксплуатацию бронетанкового вооружения и техники и не реже одного раза в три месяца проверять его наличие и техническое состояние (машины учебно-боевой группы эксплуатации - ежемесячно);

      3) проводить работы по совершенствованию элементов и оборудования парков;

      4) контролировать работу ремонтных подразделений по своей службе, разрабатывать план ремонта бронетанкового вооружения и техники на месяц;

      5) принимать меры по правильному и экономному расходованию моторесурсов и продлению сроков службы бронетанкового вооружения и техники;

      6) проводить техническую подготовку механиков-водителей (водителей) по специальности.

Начальник автомобильной службы бригады

      86. Начальник автомобильной службы бригады подчиняется заместителю командира бригады по материально-техническому обеспечению (вооружению) и является прямым начальником личного состава автомобильной службы бригады. В дополнение к изложенному в пунктах 78-80 настоящего Устава он отвечает за боеготовность автомобильной техники бригады и обязан:

      1) разрабатывать и осуществлять мероприятия по приведению автомобильной техники в готовность к боевому применению и выводу ее из парков в установленные сроки;

      2) планировать эксплуатацию автомобильной техники, готовить наряды на ежедневное ее использование, осуществлять контроль за своевременным выходом машин в рейс в исправном состоянии и возвращением их в парк; не реже одного раза в три месяца проверять наличие и техническое состояние автомобильной техники (машины транспортной группы эксплуатации - ежемесячно);

      3) руководить работами по совершенствованию оборудования парков;

      4) контролировать работу ремонтных подразделений по своей службе, разрабатывать план ремонта автомобильной техники на месяц;

      5) принимать меры по правильному и экономному расходованию моторесурсов и продлению сроков службы автомобильной техники;

      6) проводить техническую подготовку механиков-водителей (водителей) по специальности.

Начальник метрологической службы бригады

      87. Начальник метрологической службы бригады подчиняется заместителю командира бригады по материально-техническому обеспечению (вооружению) и является прямым начальником личного состава службы. В дополнение к изложенному в пунктах 78-80 настоящего Устава он обязан:

      1) организовывать совместно с начальниками других служб бригады метрологическое обеспечение, непосредственно руководить проведением наиболее сложных и ответственных измерений и контролировать своевременное устранение недостатков;

      2) участвовать в работе комиссий бригады по приему и вводу в эксплуатацию вооружения и военной техники;

      3) проверять не реже одного раза в три месяца состояние, правильность применения и хранения средств измерений, объем и полноту проведения метрологического обслуживания вооружения и военной техники;

      4) анализировать состояние метрологического обеспечения вооружения и военной техники, организовывать профилактические мероприятия по предупреждению причин отказов или снижения эффективности эксплуатации вооружения и военной техники из-за неправильных показаний средств измерений и представлять по команде предложения по устранению их конструктивных и эксплуатационных недостатков;

      5) вести учет технического состояния, поверки и ремонта средств измерений;

      6) принимать меры по обеспечению бригады средствами измерений;

      7) осуществлять методическое руководство контрольно-поверочным пунктом (пунктом измерительной техники) бригады и контроль за работой нештатных метрологов подразделений по вопросам метрологического обеспечения;

      8) разрабатывать и представлять на утверждение заместителю командиру бригады по материально-техническому обеспечению (вооружению) годовые и месячные планы работ, план обеспечения поверками и регулировками средств измерений, график представления на поверку и регулировку средств измерений, применяемых в бригаде и контролировать их выполнение;

      9) разрабатывать на основе результатов проверок и анализа состояния метрологического обеспечения в частях (подразделениях) проекты приказов командира бригады.

Начальник службы горючего и смазочных материалов бригады

      88. Начальник службы горючего и смазочных материалов бригады подчиняется заместителю командира бригады по материально-техническому обеспечению (тылу) и является прямым начальником личного состава службы горючего и смазочных материалов. В дополнение к изложенному в пунктах 78-80 настоящего Устава он отвечает за боеготовность техники и вооружения бригады в вопросах обеспечения горюче-смазочными материалами, целевое и экономное расходование горючего, смазочных материалов и специальных жидкостей, выполнение требований безопасности при обращении с ними и обязан:

      1) разрабатывать, исходя из установленного лимита расхода горючего, план распределения горючего с доведением его до начальников соответствующих служб и командиров частей (подразделений), а также квартальные планы использования лимита расхода горючего с учетом выполнения мероприятий, предусмотренных планами боевой и мобилизационной подготовки, и хозяйственной деятельности;

      2) организовывать работу пунктов заправки, обеспечивая при этом соблюдение токсикологических норм безопасности личного состава, экологической безопасности территории и противопожарной безопасности;

      3) контролировать расход горючего, смазочных материалов и специальных жидкостей, проводить мероприятия по их экономному расходованию в подразделениях, устанавливать причины их перерасхода и принимать меры к его устранению;

      4) проверять не реже одного раза в два месяца наличие горючего, специальных жидкостей в частях (подразделениях) и на складе бригады, организовать проверку их качества, с составлением акта снятия остатков, а также наличие и состояние технических средств службы;

      5) проверять качество проведения номерных видов технического обслуживания (сезонного обслуживания), полноту и правильность заправки (дозаправки) систем, узлов, агрегатов основных видов вооружения и военной техники горючим, смазочными материалами и специальными жидкостями в соответствии с требованиями технической документации (схемами смазки);

      6) организовывать сбор и сдачу отработанных масел.

Начальник продовольственной службы бригады

      89. Начальник продовольственной службы бригады подчиняется заместителю командира бригады по материально-техническому обеспечению (тылу) и является прямым начальником личного состава продовольственной службы. В дополнение к изложенному в пунктах 78-80 настоящего Устава он отвечает за организацию доброкачественного, своевременного питания личного состава и служебных животных, санитарное состояние объектов службы и обязан:

      1) контролировать работу столовых, продовольственных складов и прикухонных хозяйств, а также осуществлять контроль за исправным состоянием и правильной эксплуатацией технических средств, предназначенных для приготовления и транспортирования пищи в полевых условиях, технологического и холодильного оборудования, столово-кухонной посуды и другого имущества службы; проводить в отсутствие заместителя командира бригады по материально-техническому обеспечению (тылу) инструктажи дежурных по столовым и складской зоне;

      2) своевременно истребовать и организовывать получение и хранение запасов продовольствия и имущества службы, осуществлять контроль за своевременным освежением продовольствия на складе и выдачу частям (подразделениям) бригады продовольственного имущества;

      3) обеспечивать доброкачественное питание и осуществлять контроль за полнотой доведения положенных норм пайка до каждого военнослужащего и служебного животного, а также питание военнослужащих, находящихся на боевом дежурстве, в суточном наряде и в других случаях, предусмотренных трудовым законодательством и законодательством о прохождении воинской службы;

      4) организовывать питание военнослужащих, гражданского персонала и служебных животных на учениях, в учебных центрах и лагерях, а также совместно с начальником медицинской службы бригады - диетическое, дополнительное питание личного состава и профилактическую витаминизацию готовой пищи;

      5) не реже одного раза в месяц проводить с поварами контрольно-показательную варку пищи;

      6) составлять совместно с начальником медицинской службы бригады, начальниками столовых и инструкторами-поварами недельную меню-раскладку продуктов;

      7) проверять не реже одного раза в два месяца наличие и качественное состояние продовольствия, техники и имущества службы в частях (подразделениях), на складах и других объектах службы бригады;

      8) обеспечивать своевременный ремонт технических средств и клеймение весоизмерительных средств службы;

      9) проводить сезонные заготовки картофеля и овощей, переработку и закладку их на хранение, а также заготовку сена и соломы для нужд бригады;

      10) контролировать соблюдение санитарно-гигиенических требований при хранении и обработке продуктов, приготовлении и приеме пищи, в содержании продовольственных складов, помещений столовых и столово-кухонной посуды, а также технологического, холодильного, немеханического оборудования и выполнение требований безопасности при их эксплуатации независимо от формы собственности хозяйствующего субъекта;

      11) организовывать работы по созданию сооружений для сбора и утилизации пищевых отходов, принимать меры по своевременному сбору отходов в столовых бригады и их вывоз.

Начальник вещевой службы бригады

      90. Начальник вещевой службы бригады подчиняется заместителю командира бригады по материально-техническому обеспечению (тылу) и является прямым начальником личного состава вещевой службы. В дополнение к изложенному в пунктах 78-80 настоящего Устава он отвечает за: обеспечение бригады вещевым и санитарно-хозяйственным имуществом по нормам снабжения, банно-прачечное обслуживание и индивидуальную подгонку обмундирования, обуви личному составу бригады и обязан:

      1) контролировать работу вещевого склада и мастерской, организовывать текущий ремонт имущества и контролировать качество и своевременность его выполнения;

      2) своевременно истребовать и организовывать получение, хранение и выдачу частям (подразделениям) бригады вещевого и санитарно-хозяйственного имущества, а также хранение и выдачу в части (подразделения) табельного культурно-досугового, спортивного имущества и инвентаря, организовывать индивидуальную подгонку обмундирования и обуви при выдаче их в части (подразделения);

      3) обеспечивать своевременную выдачу (пошив) обмундирования всем категориям военнослужащих, а также контролировать качество пошива предметов обмундирования;

      4) своевременно организовывать клеймение вещевого имущества бригады;

      5) проверять не реже одного раза в два месяца, согласно учетным данным, наличие и состояние вещевого и хозяйственного имущества в частях (подразделениях) и на складах бригады, а также условия его хранения и сбережения с составлением акта проверки;

      6) контролировать сдачу на склад бригады зимних предметов вещевого и спортивного имущества по окончании зимнего сезона, проводить их химическую чистку, ремонт и покраску;

      7) не реже двух раз в год проводить выбраковку вещевого имущества;

      8) проводить занятия со старшинами подразделений по организации ведения ротного хозяйства, хранению, сбережению, ремонту вещевого имущества и ведению его учета;

      9) участвовать в организации и проведении мероприятий по приему молодого пополнения, совместно с начальником медицинской службы организовывать его санитарную обработку;

      10) периодически участвовать в проведении утренних осмотров;

      11) проверять обеспеченность военнослужащих вещевым имуществом;

      12) обеспечивать подразделения ветошью для обслуживания вооружения и военной техники бригады;

      13) организовывать накопление рабочей одежды и подменного фонда в установленных количествах;

      14) обеспечивать комнаты бытового обслуживания частей (подразделений) бригады необходимым инвентарем и инструментом для стрижки волос и ремонта обмундирования и обуви;

      15) организовывать еженедельную помывку личного состава частей (подразделений) в бане, обеспечивать его в дни помывки моющими средствами, банными полотенцами, сменой нательного и постельного белья, полотенец, носков и портянок, инструктировать дежурного по бане;

      16) организовывать своевременную стирку нательного, постельного белья, полотенец, обмундирования и портянок, контролировать банно-прачечное обслуживание личного состава и качество стирки белья;

      17) обеспечивать выполнение требований безопасности при эксплуатации технических средств и выполнение санитарных требований на объектах вещевой службы.

Начальник службы противопожарной защиты, спасательных работ
и коммунально-эксплуатационного обеспечения

      91. Начальник службы противопожарной защиты, спасательных работ и коммунально-эксплуатационного обеспечения подчиняется заместителю командира части по материально-техническому обеспечению (тылу). В дополнение к изложенному в пунктах 78-80 настоящего Устава он отвечает за: планирование и организацию противопожарной защиты и спасательных работ, коммунально-эксплуатационного обеспечения в бригаде; постоянную готовность пожарной команды, средств пожаротушения и обучение всего личного состава воинской части требованиям пожарной безопасности и обязан:

      1) знать особенности пожарной опасности объектов воинской части, участвовать в разработке плана противопожарной защиты и требований пожарной безопасности;

      2) лично проводить занятия с офицерами, сержантами и старшинами подразделений воинской части по противопожарной подготовке, эксплуатации средств пожаротушения, вести разъяснительную работу по выполнению требований пожарной безопасности с личным составом, а также специальную подготовку пожарной команды, инструктировать и проверять знания личного состава, заступающего в пожарный наряд;

      3) проводить проверку противопожарного состояния всех объектов и осуществлять ежедневный контроль за выполнением личным составом установленных требований пожарной безопасности и несением службы пожарным нарядом;

      4) осуществлять контроль за наличием, своевременным истребованием, исправностью и правильной эксплуатацией всех средств пожаротушения, пожарной сигнализации, источников пожарного водоснабжения и принимать меры по поддержанию их в постоянной готовности к действию, организовывать проверку и освидетельствование средств пожаротушения;

      5) вести учет наличия и технического состояния средств пожаротушения, а также своевременное ведение их формуляров (паспортов) и технической документации;

      6) не допускать пользоваться неисправными и опасными в пожарном отношении установками, приборами отопления и освещения;

      7) докладывать заместителю командира воинской части по материально-техническому обеспечению (тылу) о недостатках в противопожарном состоянии объектов при их выявлении, а обо всех случаях возгораний, пожаров и о принятых мерах - немедленно;

      8) руководить тушением пожара;

      9) вести учет и контроль состояния служебно-жилищного фонда бригады;

      10) планировать организацию ремонта инфраструктуры, подавать заявки на ремонт и обеспечение служебно-жилищного фонда в районную эксплуатационную часть гарнизона;

      11) своевременно представлять установленные отчеты в вышестоящий штаб и довольствующий орган.

Начальник медицинской службы бригады

      92. Начальник медицинской службы бригады подчиняется командиру бригады и является прямым начальником личного состава медицинской службы.

      В дополнение к изложенному в пунктах 78-80 настоящего Устава он обязан:

      1) организовывать планирование медицинского обеспечения в бригаде;

      2) организовывать и проводить занятия с личным составом бригады по своей специальности;

      3) принимать участие в разработке мероприятий по защите от оружия массового поражения, а также мероприятия в случае аварий на потенциально опасных объектах, расположенных в районе дислокации бригады;

      4) проводить лечебно-профилактические и возложенные на медицинскую службу противоэпидемические мероприятия;

      5) проводить плановый медицинский контроль и давать письменные рекомендации по улучшению состояния условий, обеспечивающих безопасность учебно-боевой деятельности личного состава, соблюдению условий среды обитания, военного труда и быта, соблюдению санитарных правил при гигиенической оценке фактических условий размещения, питания, водоснабжения, банно-прачечного обслуживания;

      6) организовывать медицинское обследование личного состава, участвовать в амбулаторном приеме, осматривать больных, находящихся в медицинском пункте, медицинской роте (далее - медицинский пункт) и направляемых в лечебные учреждения;

      7) знать состояние и контролировать лечение больных, помещенных в медицинский пункт бригады и в другие лечебные учреждения, а также периодически их посещать;

      8) организовывать военно-медицинское (медицинское) обеспечение личного состава в боевой обстановке, на учениях, занятиях, а также при проведении спортивных и других мероприятий;

      9) осуществлять медицинский контроль за физической подготовкой личного состава и совместно с начальником физической подготовки и спорта разрабатывать мероприятия по укреплению здоровья и физическому развитию личного состава;

      10) организовывать военно-медицинскую подготовку личного состава;

      11) осуществлять во взаимодействии с заместителем командира бригады по воспитательной и социально-правовой работе пропаганду гигиенических знаний и здорового образа жизни среди военнослужащих и членов их семей;

      12) участвовать в разработке режима питания и составлении меню- раскладки продуктов;

      13) осуществлять систематический медицинский контроль за качеством питания личного состава и доброкачественностью воды; проверять наличие соответствующих документов, подтверждающих качество и безопасность завозимых в часть продуктов питания;

      14) вести постоянное медицинское наблюдение за лицами с хроническими заболеваниями, рекомендации по укреплению их здоровья сообщать командирам частей (подразделений) и контролировать их выполнение;

      15) представлять командиру бригады медицинские заключения на военнослужащих срочной воинской службы, нуждающихся в диетическом и дополнительном питании;

      16) выявлять совместно с командирами частей (подразделений) и их заместителями по воспитательной и социально-правовой работе, психологом бригады военнослужащих с заболеваниями, а также склонных к алкоголизму, токсикомании, употреблению наркотических и психотропных веществ, принимать меры по их лечению;

      17) контролировать санитарное состояние района расположения бригады, столовых, жилых помещений и других эпидемиологически значимых объектов;

      18) осуществлять контроль за помывкой личного состава в бане, своевременной сменой нательного и постельного белья;

      19) анализировать заболеваемость личного состава, данные анализа с предложениями по предупреждению заболеваемости и улучшению санитарного состояния докладывать ежемесячно командиру бригады и старшему медицинскому начальнику;

      20) организовывать учет и хранение медикаментов, отдельно ядовитых и наркотических средств, психотропных веществ и прекурсоров, не допускать использования медицинского имущества и техники не по назначению;

      21) организовывать диспансеризацию военнослужащих бригады и лично участвовать в ее проведении, выдавать справки военнослужащим о временном освобождении от исполнения обязанностей воинской службы по болезни (приложение 9);

      22) участвовать в проведении предупредительного санитарного надзора за строительством и капитальным ремонтом объектов;

      23) постоянно повышать квалификацию подчиненного медицинского персонала;

      24) соблюдать требования присяги врача Республики Казахстан и врачебной тайны;

      25) об острых отравлениях, инфекционных и других заболеваниях, которые могут отразиться на эпидемическом, санитарно-гигиеническом состоянии, и каждом случае госпитализации военнослужащих вследствие травм немедленно докладывать командиру бригады рапортом.

      Сноска. Пункт 92 с изменениями, внесенными Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Начальник службы (отделения) защиты государственных
секретов бригады

      93. Начальник службы (отделения) защиты государственных секретов бригады подчиняется начальнику штаба бригады и является прямым начальником личного состава подразделений защиты государственных секретов. В дополнение к изложенному в пунктах 78-80 настоящего Устава он обязан:

      1) обеспечивать организацию непрерывной, достоверной, оперативной специальной связи в бригаде;

      2) организовывать мероприятия по обеспечению режима секретности и секретной работы, безопасности информации на объектах средств вычислительной техники, ведению секретного делопроизводства;

      3) осуществлять контроль за соблюдением личным составом бригады требований нормативных правовых актов по вопросам защиты государственных секретов.

Начальник физической подготовки и спорта бригады

      94. Начальник физической подготовки и спорта бригады подчиняется заместителю командира бригады по боевой подготовке. В дополнение к изложенному в пунктах 78-80 настоящего Устава он отвечает за организацию физической подготовки и спорта и обязан:

      1) периодически контролировать физическую подготовку и спортивные мероприятия в частях (подразделениях) и состояние физического развития личного состава бригады;

      2) проводить не реже одного раза в месяц контрольные занятия по физической подготовке с личным составом бригады;

      3) оказывать командирам частей (подразделений) помощь в организации и методике проведения утренней физической зарядки, занятий по физической подготовке и спорту;

      4) осуществлять подготовку сержантов рот, сержантов взводов- инструкторов по боевой и физической подготовке спортивных организаторов частей (подразделений), направлять и контролировать их работу;

      5) разрабатывать план спортивной работы, организовывать и проводить спортивные мероприятия, отбирать кандидатов в спортивные команды бригады и руководить их тренировками;

      6) разрабатывать совместно с начальником медицинской службы бригады мероприятия по улучшению физического развития и состояния здоровья личного состава, по предупреждению травматизма на занятиях по физической подготовке и спорту и участвовать в их проведении;

      7) руководить строительством спортивных сооружений в бригаде, знать укомплектованность и принимать меры по обеспечению спортивным имуществом подразделений, контролировать их правильное использование, сохранность и своевременный ремонт;

      8) оформлять документацию для присвоения военнослужащим спортивных званий, разрядов, судейских категорий и награждения их спортивными нагрудными знаками;

      9) вести учет результатов физической подготовки и спорта в бригаде.

Начальник культурно-досугового центра (клуба) бригады

      95. Начальник культурно-досугового центра (клуба) бригады отвечает за: содержание и организацию работы культурно-досугового центра (клуба) и библиотеки; правильное использование и сбережение технических средств воспитания, культурно-просветительного имущества и книжного фонда; сохранность помещений, оборудования культурно-досугового центра (клуба) и библиотеки; соблюдение в них правил эксплуатации и требований пожарной безопасности.

      Он подчиняется заместителю командира бригады по воспитательной и социально-правовой (воспитательной и идеологической) работе.

      96. Начальник культурно-досугового центра (клуба) бригады обязан:

      1) организовывать культурно-просветительную работу культурно-досугового центра (клуба) и библиотеки в соответствии с задачами боевой подготовки бригады;

      2) участвовать в проведении культурно-досуговой работы в подразделениях, обеспечивать эффективное использование и эксплуатацию технических средств воспитания и культурно-просветительного имущества;

      3) разрабатывать планы и планы-сценарии проведения культурно-досуговых мероприятий;

      4) обеспечивать необходимые условия для самодеятельного творчества военнослужащих и членов их семей, формирования у них высоких эстетических вкусов;

      5) руководить работой библиотеки, следить за правильным комплектованием и использованием книжного фонда;

      6) осуществлять подписку на газеты и журналы;

      7) участвовать в оформлении наглядной агитации на территории бригады, закрепленных за ней объектах учебно-материальной базы, а также в подразделениях;

      8) проверять не реже одного раза в квартал состояние технических средств воспитания и культурно-просветительного имущества, выделенных в подразделения, обеспечивать их качественное хранение, использование и своевременный ремонт;

      9) обеспечивать соблюдение правил технической эксплуатации имущества и требований пожарной безопасности в культурно-досуговом центре (клубе);

      10) разрабатывать предложения по обеспечению техническими средствами воспитания и культурно-просветительным имуществом подразделений и культурно-досугового центра (клуба) бригады;

      11) составлять совместно с начальником финансового органа бригады смету культурно-досугового центра в соответствии с перечнем расходов;

      12) вести учет и отчетность по техническим средствам воспитания и культурно-просветительному имуществу культурно-досугового центра (клуба) бригады.

Командир отдельного батальона (корабля 2 ранга)

      97. Командир отдельного батальона (корабля 2 ранга) в мирное и военное время отвечает за: боевую и мобилизационную готовность; боевую и мобилизационную подготовку, воинское воспитание, дисциплину, морально-психологическое состояние личного состава и безопасность воинской службы; противодиверсионную безопасность батальона, противодействие экстремизму и терроризму; состояние и сохранность Боевого Знамени, вооружения и военной техники, ракет, боеприпасов, горючего, смазочных материалов и других материальных средств; успешное выполнение батальоном (кораблем) боевых задач; уставной внутренний порядок и состояние службы войск; состояние и сохранность военных объектов, зданий и сооружений батальона (корабля); все виды боевого, тылового и технического обеспечения; договорную и исковую работу; социально-правовую защиту военнослужащих и членов их семей.

      Командир отдельного батальона (корабля 2 ранга) является прямым начальником всего личного состава батальона (корабля).

      98. Командир отдельного батальона (корабля 2 ранга) обязан:

      1) поддерживать боевую и мобилизационную готовность в состоянии, обеспечивающем выполнение поставленных задач и принимать решения в случаях боевой необходимости;

      2) руководить планированием и проведением мероприятий боевой и мобилизационной готовности, разработкой планов боевой и мобилизационной подготовки и контролировать их выполнение; знать предназначение батальона (корабля) и умело управлять им в любой обстановке;

      3) проводить занятия со штабом, командирами подразделений, их заместителями и начальниками служб батальона (на корабле - с помощниками, заместителем, командирами боевых частей и начальниками служб), а также учения и контрольные занятия с подразделениями батальона (корабля);

      4) устанавливать распорядок дня и регламент служебного времени, требовать поддержания внутреннего порядка, определять форму одежды личного состава с учетом выполняемых задач и расписаний занятий;

      5) знать деловые и морально-психологические качества, а также воинское звание, фамилию, имя, занимаемую должность, специальность, семейное положение каждого офицера и сержанта (старшины) подразделения от взвода и выше; постоянно проводить с офицерами работу по правовому, воинскому воспитанию, совершенствованию педагогических навыков, профессиональной подготовки;

      6) знать фактическое состояние дел в батальоне (корабле) с обеспечением защиты государственных секретов, организовывать постоянную работу по выявлению и закрытию возможных каналов утечки секретной информации;

      7) руководить распределением по подразделениям (командам, боевым частям) вновь прибывающего пополнения и приводить его к военной присяге;

      8) руководить подбором и расстановкой кадров; организовывать и проводить комплектование батальона военнослужащими по контракту на должностях солдат, сержантов и прием гражданского персонала; определять кандидатов для поступления в военные учебные заведения, направления на курсовую подготовку, выдвижения на высшие должности, при этом учитывать мнение воинского коллектива, предложения постоянно действующей аттестационной комиссии;

      9) принимать меры по улучшению быта военнослужащих, сохранению и укреплению их здоровья, рассматривать и утверждать меню-раскладку продуктов на неделю, организовывать ежедневный контроль за качеством и полнотой выдачи пищи, еженедельно лично проверять качество приготовления пищи;

      10) принимать меры по поддержанию установленных запасов, сохранению, содержанию в исправном состоянии и правильному использованию вооружения и военной техники, других материальных средств, периодически проверять их наличие, состояние и боевую готовность; проводить не реже трех раз в год смотр всего вооружения и военной техники, результаты смотра объявлять в приказе по батальону (командиру корабля не реже одного раза в два месяца проводить смотр корабля, не реже одного раза в месяц осмотр его вооружения, боеприпасов и технических средств, ежедневно проводить обход корабля);

      11) принимать меры по предупреждению правонарушений, а в случае их совершения, докладывать старшему командиру (начальнику), уведомлять правоохранительные органы о совершенных уголовных правонарушениях, назначать служебное расследование;

      12) лично участвовать в расследовании аварий, катастроф и других происшествий, связанных с гибелью и увечьем людей или повлекших иные тяжкие последствия, а также в расследовании случаев нарушений, определенных общевоинскими уставами, правил взаимоотношений между военнослужащими;

      13) своевременно доводить до подчиненных, а в необходимых случаях устанавливать и осуществлять контроль за выполнением требований безопасности при работе с вооружением и военной техникой, боеприпасами, со служебными животными, при проведении занятий, стрельб, учений и работ (командиру корабля, кроме того, принимать меры по обеспечению живучести корабля и безопасности его плавания);

      14) организовывать и осуществлять мероприятия по защите личного состава, вооружения и военной техники, других материальных средств батальона от поражающих факторов оружия массового поражения и последствий чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера с учетом особенностей территориальной и гражданской обороны;

      15) руководить планированием денежных средств для обеспечения потребностей батальона, финансовой, договорной, исковой работами, хозяйственной деятельностью; принимать меры по своевременному освоению, законному, целевому, эффективному и экономному расходованию материальных и денежных средств;

      16) осуществлять контроль за содержанием и правильной эксплуатацией служебно-жилищного фонда, коммунальных сооружений и земельных участков батальона (на корабле - осматривать жилые и служебные помещения, постоянно осуществлять контроль за исправным состоянием корпуса корабля), а также за состоянием противопожарной защиты. Не реже трех раз в год проводить осмотр военных объектов, зданий, сооружений и земельных участков, результаты осмотра отражать в актах и объявлять в приказе по батальону (кораблю);

      17) организовывать охрану расположения батальона (корабля); осуществлять контроль караульной и внутренней (на корабле - дежурной и вахтенной) служб, лично проверять и организовывать проверку их несения, а также инструктировать старших машин (команд, колонн) перед убытием в рейсы за пределы гарнизона;

      18) проводить лично и с привлечением должностных лиц, комиссий батальона плановые и внезапные проверки наличия военного имущества по службам, а также денежных сумм и ценностей; при обнаружении материального ущерба, причиненного государству, назначать служебное расследование и своевременно принимать решение о привлечении виновных лиц к ответственности;

      19) утверждать в воинских коллективах гласность, социальную справедливость, взаимное доверие между военнослужащими, создавать в подразделениях обстановку нетерпимости к недостаткам, равнодушию и пассивности;

      20) утверждать ежегодно график основных отпусков военнослужащих по контракту, ежемесячно - график нарядов на службу и осуществлять контроль их выполнения;

      21) анализировать состояние боевой и мобилизационной подготовки, воинской дисциплины и внутреннего порядка, а также несение службы суточным нарядом, не реже одного раза в месяц подводить итоги и определять меры по их улучшению;

      22) встречать, докладывать и сопровождать по расположению батальона (при обходе корабля) Президента Республики Казахстан, прямых начальников, генералов армии, генерал-полковников, адмиралов и лиц, назначенных для руководства проведением инспектирования (проверки) в порядке, определенном настоящим Уставом;

      23) организовывать своевременную выгрузку и вывоз материальных средств, прибывших железнодорожным (воздушным, морским, речным) транспортом;

      24) принимать меры по охране окружающей среды и рациональному использованию природных ресурсов при проведении мероприятий боевой подготовки и повседневной деятельности батальона (корабля);

      25) осуществлять контроль представления в вышестоящие штабы и довольствующие органы установленных донесений и отчетов, обеспечивать своевременность приема, сдачи дел и должности военнослужащими по контракту и офицерами по призыву;

      26) отдавать приказы по батальону (кораблю) в соответствии с требованиями пункта 56 настоящего Устава.

      99. Заместители командира отдельного батальона (корабля 2 ранга), а также начальники служб в своей практической работе руководствуются обязанностями применительно к указанным для соответствующих должностных лиц бригады (корабля).

      100. Командир и другие должностные лица отдельного батальона (корабля 2 ранга), не являющегося республиканским государственным учреждением, руководствуются правами и обязанностями применительно к правам и обязанностям соответствующих должностных лиц батальона (корабля 3 ранга), содержащегося в штате бригады (корабля).

Командир батальона (корабля 3 ранга)

      101. Командир батальона (дивизиона, эскадрильи, отдельной роты, отдельной батареи, дивизиона кораблей 4 ранга (далее - батальон)), в мирное и военное время отвечает за: боевую и мобилизационную готовность батальона (боевую готовность корабля) и успешное выполнение им боевых задач; боевую подготовку, воинское воспитание, дисциплину и морально-психологическое состояние личного состава; поддержание внутреннего порядка в батальоне (на корабле); сохранность и состояние вооружения и военной техники, ракет, боеприпасов, горючего, смазочных материалов и других материальных средств батальона (корабля).

      102. Командир батальона (корабля 3 ранга) обязан:

      1) руководить боевой подготовкой и воинским воспитанием личного состава батальона (корабля), а при выполнении боевых задач - умело управлять батальоном (кораблем);

      2) руководить разработкой и выполнением плана боевой подготовки батальона (корабля);

      3) проводить занятия со штабом и офицерами батальона (корабля), учения и контрольные занятия с подразделениями батальона (корабля);

      4) знать деловые и морально-психологические качества, а также воинское звание, фамилию, имя, занимаемую должность, семейное положение каждого офицера и сержанта (старшины) батальона (корабля), постоянно проводить с ними индивидуальную работу по правовому, воинскому воспитанию, совершенствованию педагогических навыков и профессиональной подготовки;

      5) утверждать в воинских коллективах социальную справедливость, взаимное доверие между военнослужащими, создавать в подразделениях обстановку нетерпимости к недостаткам, равнодушию и пассивности;

      6) осуществлять отбор кандидатов для приема на воинскую службу по контракту, а также для поступления в военные учебные заведения, направления на курсовую подготовку;

      7) проверять правильность подбора военнослужащих при назначении на должности, выдвижении на высшие должности;

      8) поддерживать уставной внутренний порядок, организовывать охрану расположения батальона (корабля) и проверять несение караульной и внутренней (на корабле - дежурной и вахтенной) служб личным составом батальона (корабля);

      9) подводить ежемесячно итоги состояния боевой подготовки, воинской дисциплины, внутренней и караульной служб;

      10) знать находящиеся в подразделениях батальона (на корабле) вооружение и военную технику, ракеты, боеприпасы и другие материальные средства;

      11) организовывать правильное использование, эвакуацию, ремонт, хранение и обслуживание вооружения и военной техники, ракет, боеприпасов, других материальных средств и не реже одного раза в два месяца лично проверять их наличие, состояние и учет (командиру корабля - не реже одного раза в два месяца проводить смотр корабля, не реже одного раза в месяц - осмотр его вооружения, боеприпасов и технических средств, производить ежедневный обход корабля), результаты проверки отражать в книгах осмотра и об их результатах письменно докладывать командиру бригады (корабля);

      12) проводить мероприятия по предупреждению катастроф, аварий, поломок военной техники (обеспечению живучести корабля и безопасности его плавания), осуществлять контроль за выполнением требований безопасности при работе с вооружением и военной техникой, ракетами, боеприпасами, со служебными животными, при проведении занятий, стрельб, учений и работ;

      13) осуществлять контроль за содержанием и правильной эксплуатацией всех зданий и помещений, отведенных для батальона, содержанием в чистоте участка территории, объектов, закрепленных за батальоном, в том числе участка территории парка, парковых помещений (на корабле - осматривать жилые и служебные помещения, постоянно осуществлять контроль за исправным состоянием корпуса корабля), проведением противопожарных мероприятий в батальоне (на корабле);

      14) руководить хозяйством батальона (корабля);

      15) организовывать и контролировать учет и отчетность в подразделениях батальона (корабля).

Начальник штаба батальона

      103. Начальник штаба батальона в мирное и военное время отвечает за: боевую и мобилизационную готовность батальона и успешное выполнение батальоном боевых задач; организацию и поддержание управления подразделениями батальона; планирование и учет боевой подготовки; подготовку, воинское воспитание, дисциплину и морально-психологическое состояние непосредственно подчиненного ему личного состава; состояние учета личного состава, вооружения и военной техники, ракет, боеприпасов и других материальных средств батальона.

      Он подчиняется командиру батальона, является его первым заместителем и прямым начальником всего личного состава батальона.

      При проведении в жизнь решений командира батальона начальник штаба в необходимых случаях пользуется правом отдавать распоряжения подчиненным командиру батальона лицам от его имени. Обо всех наиболее важных отданных распоряжениях начальник штаба докладывает командиру батальона.

      104. Начальник штаба батальона обязан:

      1) организовывать на основе плана бригады и указаний командира батальона разработку плана боевой подготовки батальона и контролировать его выполнение;

      2) разрабатывать документы боевой и мобилизационной готовности, контролировать выполнение предусмотренных в них мероприятий;

      3) вести учет сведений о наличии личного состава, вооружения и военной техники, другого военного имущества, результатах боевой подготовки, а также о наличии уголовных и административных правонарушений, происшествий и дисциплинарных проступков, представляемых в штаб батальона соответствующими начальниками служб и заместителями командира батальона;

      4) проводить занятия с личным составом батальона и руководить подготовкой непосредственно подчиненных ему подразделений;

      5) знать деловые и морально-психологические качества, а также воинское звание, фамилию, имя, занимаемую должность, семейное положение каждого офицера и сержанта штаба батальона, а также личного состава непосредственно подчиненных ему подразделений, постоянно проводить с ними индивидуальную работу по правовому, воинскому воспитанию, совершенствованию педагогических навыков и профессиональной подготовки;

      6) участвовать в подборе, расстановке и аттестации военнослужащих; отборе кандидатов для выдвижения на высшие должности, воинскую службу по контракту и поступления в военные учебные заведения; направления на курсовую подготовку по специальностям;

      7) проводить работу по комплектованию батальона военнослужащими по контракту и распределять по подразделениям прибывающее пополнение;

      8) постоянно знать истинное положение и состояние подразделений батальона, а также ход выполнения поставленных им задач;

      9) обеспечивать своевременное и правильное доведение всех приказов командира батальона и старших начальников, проверять их выполнение;

      10) своевременно организовывать и обеспечивать связь в батальоне, проверять состояние и готовность к боевому применению средств связи, разрабатывать мероприятия по скрытому управлению и осуществлять контроль за их выполнением;

      11) организовывать несение внутренней службы в батальоне, проверять подготовку лиц, назначенных на боевое дежурство, боевую службу, в суточный наряд, и несение ими службы;

      12) знать наличие личного состава в подразделениях батальона, вести учет служебного времени офицеров, военнослужащих по контракту, времени привлечения их к исполнению обязанностей воинской службы сверх установленной продолжительности еженедельного служебного времени, а также предоставления им дополнительных дней отдыха (времени отдыха);

      13) проверять не реже одного раза в месяц в подразделениях состояние и учет вооружения и военной техники, ракет, боеприпасов, горючего, смазочных материалов, снаряжения, общевоинских уставов, инструкций, учебных пособий, литературы и другого имущества, а учет личного состава - еженедельно;

      14) контролировать качество занятий с военнослужащими по требованиям безопасности и их соблюдение на занятиях, работах и при несении службы в суточном наряде, боевом дежурстве и боевой службе;

      15) готовить и своевременно направлять в штаб бригады сведения о состоянии боевой подготовки, воинской дисциплины и о времени привлечения военнослужащих по контракту к исполнению обязанностей воинской службы сверх установленной продолжительности еженедельного служебного времени, а также другие необходимые донесения.

Заместитель командира батальона

      105. Заместитель командира батальона в мирное и военное время отвечает за: организацию боевой подготовки батальона и качество проведения занятий; поддержание воинской дисциплины и уставного внутреннего порядка; содержание учебной материально-технической базы в исправном состоянии, ее совершенствование и правильное использование при обучении; подготовку классных специалистов в батальоне; спортивную работу.

      Он подчиняется командиру батальона и является прямым начальником всего личного состава батальона, за исключением заместителей командира батальона.

      В батальонах, где должность заместителя командира батальона не предусмотрена штатом, его обязанности выполняет начальник штаба батальона.

      106. Заместитель командира батальона обязан:

      1) разрабатывать и организовывать выполнение плана боевой подготовки батальона;

      2) проводить занятия: показные, инструкторско-методические, контрольные по боевой и профессиональной подготовке с офицерами, а также периодически - занятия по тактической и огневой подготовке, контрольные занятия и учения с подразделениями батальона;

      3) организовывать и контролировать ведение установленного порядка учета и отчетности по боевой подготовке, своевременное представление донесений, отчетов в штаб батальона и заместителю командира бригады;

      4) организовывать и добиваться выполнения требований безопасности при проведении занятий, стрельб, учений, эксплуатации вооружения и военной техники, ракет, обращении с боеприпасами, взрывчатыми веществами и ядовитыми техническими жидкостями, а также выполнение противопожарных мероприятий;

      5) руководить физической подготовкой и проводить спортивные мероприятия в батальоне;

      6) проверять организацию и ход боевой подготовки в подразделениях батальона, принимать меры к устранению выявленных недостатков и оказывать помощь командирам подразделений в организации и проведении занятий;

      7) знать деловые и морально-психологические качества, а также воинское звание, фамилию, имя, занимаемую должность, семейное положение каждого офицера и сержанта (старшины) батальона, постоянно проводить с ними индивидуальную работу по правовому, воинскому воспитанию, совершенствованию педагогических навыков и профессиональной подготовки;

      8) участвовать в подборе, расстановке и аттестации военнослужащих, отборе кандидатов для выдвижения на высшие должности, воинскую службу по контракту и поступления в военные учебные заведения; направления на курсовую подготовку по специальностям;

      9) организовывать и лично проводить мероприятия по подготовке классных специалистов в батальоне;

      10) поддерживать в исправном состоянии и принимать меры по совершенствованию учебной материально-технической базы батальона и осуществлять контроль за правильным ее использованием в обучении;

      11) контролировать содержание и сбережение вооружения и военной техники, ракет, боеприпасов, снаряжения и имущества в подразделениях батальона, не реже одного раза в месяц выборочно проводить проверку их наличия, укомплектованности и состояния, а всех машин учебной и учебно-боевой групп эксплуатации - еженедельно;

      12) проверять соблюдение внутреннего порядка, воинской дисциплины в подразделениях батальона, контролировать подготовку и несение службы суточным нарядом;

      13) руководить изобретательской и рационализаторской работой в батальоне.

Заместитель командира батальона по воспитательной и
социально-правовой (воспитательной и идеологической) работе

      107. Заместитель командира батальона (корабля 3 ранга) по воспитательной и социально-правовой (воспитательной и идеологической) работе в мирное и военное время отвечает за:

      1) организацию и состояние воспитательной и социально-правовой (воспитательной и идеологической) работы, эффективность проводимых мероприятий по укреплению морально-психологического состояния личного состава и воинской дисциплины в батальоне (на корабле);

      2) действенность воспитательной работы в решении задач боевой подготовки, поддержании постоянной боевой готовности батальона и при выполнении боевых задач.

      Он подчиняется командиру батальона и является прямым начальником всего личного состава батальона (корабля 3 ранга), за исключением заместителей командира батальона.

      108. Заместитель командира батальона (корабля 3 ранга) по воспитательной и социально-правовой (воспитательной и идеологической) работе обязан:

      1) участвовать в разработке и обеспечении выполнения плана боевой подготовки батальона, а также выполнения мероприятий боевой и мобилизационной готовности;

      2) планировать, организовывать и проводить воспитательную и социологическую работу, направляя ее на успешное решение задач боевой подготовки, поддержание постоянной боевой готовности батальона (корабля), выполнение боевых задач, укрепление единоначалия на правовой основе;

      3) организовывать и проводить воспитательную работу по выполнению задач боевого дежурства, боевой, караульной и внутренней (на корабле - дежурной и вахтенной) служб;

      4) организовывать подбор, расстановку, воспитание и обучение актива подразделений, контролировать работу комнат информационно-воспитательной работы, редакционной коллегии стенной печати;

      5) воспитывать у военнослужащих сознание высокой бдительности, строгого сохранения государственных секретов, чувство личной ответственности за освоение и поддержание в постоянной боевой готовности вооружения и военной техники, за сохранность и сбережение военного имущества;

      6) осуществлять мероприятия по организации состязания в подразделениях батальона (корабля) и пропаганде передового опыта обучения и воспитания личного состава, развивать у них инициативу и активность;

      7) проводить работу по воспитанию личного состава батальона (корабля) в духе преданности народу и Президенту Республики Казахстан, межнационального согласия, казахстанского патриотизма, соблюдения законов, верности воинскому долгу и военной присяге, безупречного выполнения требований общевоинских уставов и приказов командиров (начальников), противодействию экстремизму и терроризму, защите личного состава от влияния деструктивной идеологии;

      8) вести активную работу по сплочению воинских коллективов, поддержанию и развитию воинских традиций, дружбы и войскового товарищества;

      9) разъяснять военнослужащим внутреннюю и внешнюю политику государства, военно-политическую обстановку и воспитывать у них постоянную готовность к защите государственных интересов Республики Казахстан;

      10) организовывать и проводить информирование личного состава, занятия с военнослужащими по планам государственно-правовой подготовки;

      11) изучать и формировать деловые качества офицеров, знать деловые и морально-психологические качества, а также воинское звание, фамилию, имя, срок службы, занимаемую должность, семейное положение каждого офицера и сержанта (старшины) батальона (корабля), постоянно проводить с ними индивидуальную работу по правовому, воинскому, нравственному воспитанию, совершенствованию педагогических навыков;

      12) обучать и оказывать методическую помощь офицерам и сержантам подразделений в организации индивидуально-воспитательной работы с подчиненными;

      13) участвовать в подборе, расстановке и аттестации военнослужащих, в отборе кандидатов для выдвижения на высшие должности, на воинскую службу по контракту и для поступления в военные учебные заведения, направления на курсовую подготовку;

      14) организовывать и проводить работу по укреплению воинской дисциплины и правопорядка, профилактике правонарушений среди личного состава, сплочению воинских коллективов, обеспечению условий безопасности воинской службы;

      15) вести учет уголовных и административных правонарушений, состояния воинской дисциплины в батальоне;

      16) обеспечивать соблюдение принципов социальной справедливости в отношении военнослужащих, членов их семей, знать их нужды и запросы, принимать меры по разрешению их предложений и заявлений;

      17) проявлять заботу о здоровье, питании, улучшении материально-бытовых условий личного состава батальона;

      18) организовывать культурный досуг личного состава, принимать меры к обеспечению батальона периодическими изданиями;

      19) организовывать правильное использование и сбережение технических средств воспитания и имущества воспитательной работы;

      20) ежедневно докладывать командиру батальона (корабля) и заместителю командира бригады по воспитательной и социально-правовой (воспитательной и идеологической) работе о морально-психологическом состоянии личного состава, проведенных воспитательных мероприятиях, состоянии социально-правовой работы и воинской дисциплины в батальоне.

Заместитель командира батальона
по материально-техническому обеспечению

      109. Заместитель командира батальона по материально-техническому обеспечению в мирное и военное время отвечает за:

      1) боевую и мобилизационную готовность непосредственно подчиненных подразделений и служб;

      2) боевую и мобилизационную подготовки, воинское воспитание, дисциплину и морально-психологическое состояние их личного состава;

      3) противопожарную защиту и организацию спасательных работ;

      4) материальное и техническое обеспечение подразделений по подчиненным службам;

      5) техническое состояние и укомплектованность вооружением и военной техникой, контрольно-измерительными приборами по подчиненным службам и их готовность к боевому применению, правильную эксплуатацию, эвакуацию и ремонт;

      6) сохранность оружия, боеприпасов, военно-технического имущества;

      7) подвоз всех видов материальных, технических средств, ракет, боеприпасов и воды;

      8) состояние подчиненных складов; торгово-бытовое обслуживание, обеспечение личного состава всеми видами материально-технического обеспечения; размещение войск и содержание служебно-жилищного фонда;

      9) состояние сооружений на технических позициях, складов по подчиненным службам, парков (стоянок самолетов, вертолетов), организацию и состояние внутренней службы в них;

      10) снабжение (кроме авиационных частей) вооружением и военной техникой, техническими средствами охраны, пожаротушения и другими приборами, боеприпасами, военно-техническим имуществом;

      11) метрологическое обеспечение;

      12) состояние учета и отчетности по подчиненным службам и подразделений батальона;

      13) техническую подготовку личного состава, а также подготовку специалистов технических и тыловых специальностей батальона;

      14) противодиверсионное оборудование объектов батальона; соблюдение правил охраны окружающей среды, организацию и состояние внутренней службы на объектах тыла и вооружения.

      Он подчиняется командиру батальона и является прямым начальником личного состава батальона, за исключением заместителей командира батальона.

      110. Заместитель командира батальона по материально-техническому обеспечению обязан:

      1) принимать участие в планировании и проведении мероприятий боевой и мобилизационной готовности, разрабатывать соответствующие разделы планов боевой и мобилизационной подготовки и организовывать их выполнение по своей специальности;

      2) руководить боевой и мобилизационной подготовкой и деятельностью подчиненных ему подразделений и служб;

      3) разрабатывать при участии заместителей командира, начальников служб батальона годовой хозяйственный план, план экономической работы, планы подвоза материальных, технических средств, ракет и боеприпасов, другие планы работ; мероприятия по эксплуатации и ремонту техники, осуществлять контроль за выполнением этих планов;

      4) организовывать и руководить техническим обеспечением батальона; своевременно истребовать недостающее вооружение и военную технику, запасные части, парковое оборудование, приборы, технические средства охраны и пожаротушения, средства обслуживания, другое военно-техническое имущество и денежные средства; организовывать их получение, хранение, выдачу в подразделения батальона, оснащение объектов, целевое, эффективное и правильное их использование; принимать меры по предотвращению утрат, недостач, порчи и хищений материальных средств;

      5) организовывать своевременное проведение мероприятий метрологического обеспечения батальона;

      6) участвовать в планировании денежных средств для обеспечения потребностей батальона по подчиненным службам и своевременном их освоении;

      7) знать деловые и морально-психологические качества, а также воинское звание, фамилию, имя, занимаемую должность, специальность, семейное положение военнослужащих по контракту непосредственно подчиненных ему подразделений и служб, постоянно проводить с ними работу по воинскому воспитанию и совершенствованию профессиональной подготовки;

      8) организовывать эксплуатацию, эвакуацию и ремонт вооружения и военной техники, обеспечивая постоянную их исправность; контролировать качественное выполнение в подразделениях планов проведения регламентных работ и технического обслуживания вооружения и военной техники, ракет и боеприпасов, а также их своевременное отправление в ремонт;

      9) организовывать своевременное обеспечение подразделений материальными средствами по подчиненным службам, истребование от довольствующих органов потребного количества имущества, материальных средств и согласно заявкам обеспечивать их получение, хранение, выдачу в подразделения батальона;

      10) организовывать и контролировать через предприятия торгово-бытового обслуживания независимо от форм собственности торгово-бытовое обслуживание батальона, осуществлять контроль за наличием в обслуживающих предприятиях положенного ассортимента товаров согласно конкурсным заявкам и договорам;

      11) организовывать и контролировать доброкачественное питание личного состава в столовых батальона, доведение положенных норм довольствия и материальных средств до каждого военнослужащего и служебных животных, а также питание военнослужащих, находящихся на боевом дежурстве, боевой службе, в суточном наряде и на учениях;

      12) руководить составлением меню-раскладки продуктов для приготовления пищи и представлять ее на утверждение командиру батальона, не реже одного раза в месяц проводить контрольно-показательную варку пищи поварами;

      13) организовывать и контролировать своевременное проведение заготовок картофеля, овощей, топлива и организовывать их закладку на склады, обеспечивать их сохранность, осуществлять контроль качества завозимых продуктов;

      14) организовывать подвоз подразделениям всех видов материальных средств, водоснабжение, а также механизацию погрузочно-разгрузочных работ;

      15) систематически проверять знание личным составом правил эксплуатации, эвакуации и ремонта вооружения и военной техники;

      16) проводить занятия с офицерами, сержантами по организации технического и тылового обеспечения, ведению войскового хозяйства;

      17) участвовать в подборе, расстановке и аттестации военнослужащих; отборе кандидатов для выдвижения на высшие должности, воинскую службу по контракту и поступления в военные учебные заведения; направления на курсовую подготовку по специальности;

      18) проверять не реже трех раз в год техническое состояние всего вооружения и военной техники, других материальных средств на складах и в подразделениях батальона и два раза в год организовывать проверку стрелкового оружия, при этом результаты проверок отражать в актах и приказах по батальону;

      19) организовывать ежегодное проведение инвентаризации всего имущества и техники по подчиненным службам;

      20) своевременно организовывать и контролировать работу комиссии по проверке подчиненных служб, перед началом работы проводить инструктивные занятия с их членами;

      21) руководить рекламационной работой в батальоне по своей специальности;

      22) организовывать и контролировать ведение установленного учета и отчетности, представление в вышестоящие штабы и довольствующие органы донесений и отчетов;

      23) организовывать и контролировать исполнение обязанностей старшинами рот;

      24) осуществлять контроль за правильным применением и экономным расходованием горючего, смазочных материалов и специальных жидкостей (жидкостей, вырабатываемых на нефтяной и синтетической основе с добавлением присадок, применяемых в гидравлических передачах, гидроусилителях, амортизаторах военной техники для разделения агрессивных сред, охлаждения двигателей и трущихся деталей, предупреждения обледенения поверхностей и образования кристаллов льда в топливе) в подразделениях; давать разрешение на использование горючего, смазочных материалов и специальных жидкостей в подразделениях, предварительно делая запись в соответствующих разделах паспортов;

      25) ежемесячно докладывать командиру батальона о результатах использования лимита расхода боеприпасов и моторесурсов;

      26) представлять командиру батальона предложения по распределению между подразделениями служебно-жилищного фонда;

      27) организовывать правильную эксплуатацию и своевременный ремонт всех жилых и нежилых зданий, водопроводно-канализационных, тепловых сетей и сооружений, казарменного инвентаря и мебели, подъездных автомобильных дорог, технических средств охраны и противопожарной защиты в батальоне; заблаговременную подготовку служебно-жилищного фонда к зиме, а также озеленение и содержание в порядке территории, отведенной под расквартирование;

      28) оснащать объекты батальона средствами пожарной и охранной сигнализации; не реже одного раза в три месяца проверять организацию и состояние противопожарной защиты батальона и проводить учебные пожарные тренировки;

      29) разрабатывать и проверять выполнение мероприятий по охране окружающей среды и рациональному использованию природных ресурсов, контролировать соблюдение всем личным составом батальона правил охраны и защиты экологии окружающей среды;

      30) проявлять постоянную заботу о внешнем виде личного состава, организовывать своевременную выдачу обмундирования, его подгонку и ремонт, требовать соблюдения правил ношения военной формы одежды;

      31) организовывать банно-прачечное обслуживание подразделений батальона;

      32) Исключен Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      33) организовывать проведение в установленные сроки проверок и инвентаризаций материальных средств по подчиненным службам;

      34) руководить технической подготовкой личного состава батальона; проводить занятия по изучению вооружения и военной техники, боеприпасов, организации и осуществлению технического обеспечения, а также мероприятий по подготовке классных специалистов технических специальностей;

      35) организовывать и контролировать исполнение обязанностей техниками рот (батарей);

      36) контролировать подготовку механиков-водителей (водителей);

      37) руководить работами по оборудованию специальных сооружений на технических позициях, элементов парков, складов, их оснащению природоохранными сооружениями, выполнению противопожарных и спасательных мероприятий;

      38) организовывать и контролировать несение внутренней службы в парках, руководить работой начальника контрольно-технического пункта;

      39) инструктировать дежурного по парку перед заступлением в наряд, механиков-водителей (водителей) перед выездом в рейс, дежурных по столовым, складской зоне или назначать для этого соответствующих должностных лиц;

      40) проверять лично не реже одного раза в неделю подготовку суточного наряда и несение им службы, а также соблюдение уставного внутреннего порядка в подчиненных подразделениях и службах;

      41) планировать работу автомобильного транспорта подвоза и осуществлять контроль за правильностью и эффективностью его использования;

      42) обеспечивать своевременную выгрузку и вывоз материальных средств, прибывших железнодорожным (воздушным, морским, речным) транспортом;

      43) руководить работами по оборудованию, ремонту и обслуживанию учебно-тренировочных средств, а также совершенствованию и сбережению учебной материально-технической базы по технической подготовке и тыла батальона, подчиненных складов, столовых;

      44) планировать работу ремонтных подразделений батальона, лично составлять производственные план-задания на месяц;

      45) разрабатывать и проводить мероприятия по обеспечению требований безопасности при подготовке и эксплуатации вооружения и военной техники, ракет, боеприпасов и приборов;

      46) анализировать причины катастроф, аварий, поломок, неисправностей и повреждений вооружения и военной техники, приборов, технических средств охраны и пожаротушения, принимать действенные меры по их предупреждению и устранению;

      47) знать устройство и правила эксплуатации вооружения и военной техники батальона, их наличие и техническое состояние;

      48) осуществлять контроль за качеством производства ремонтно-строительных работ, выполняемых предприятиями независимо от форм собственности, согласно утвержденному титулу на проведение капитального ремонта и капитального строительства на год и в соответствии с законодательством об архитектурной, градостраительной и строительной деятельности;

      49) разрабатывать и осуществлять мероприятия по оборудованию, текущему ремонту, благоустройству столовых батальона (независимо от формы собственности), совершенствованию складов и других объектов по подчиненным службам;

      50) обеспечивать требования безопасности при выполнении ремонтно-строительных и хозяйственных работ и при эксплуатации техники по подчиненным службам;

      51) организовывать и контролировать своевременное ведение установленного учета и отчетности, представление в вышестоящие штабы и довольствующие органы донесений и отчетов;

      52) контролировать работу гражданского персонала, занятого обслуживанием инфраструктуры батальона.

      Заместитель командира батальона по материально-техническому обеспечению является основным организатором войскового хозяйства. Его указания по общим вопросам планирования хозяйственной деятельности, подвозу материальных средств, торгово-бытовому обслуживанию, квартирно-эксплуатационному обеспечению (мероприятий, организуемых и проводимых для создания нормальных условий размещения подразделений и обеспечения их всеми видами квартирного имущества) обязательны для всех начальников служб и командиров подразделений батальона в пределах их компетенции.

      Указания заместителя командира батальона по материально-техническому обеспечению по вопросам противопожарной защиты обязательны для всего личного состава батальона.

      Сноска. Пункт 110 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Заместитель командира (линейного) батальона по
материально-техническому обеспечению

      111. Заместитель командира батальона по материально-техническому обеспечению в мирное и военное время отвечает за:

      1) боевую и мобилизационную готовность непосредственно подчиненных подразделений;

      2) боевую и мобилизационную подготовки, воинское воспитание, дисциплину и морально-психологическое состояние их личного состава;

      3) противопожарную защиту и организацию спасательных работ;

      4) материальное и техническое обеспечение подразделений;

      5) техническое состояние и укомплектованность вооружением и военной техникой, контрольно-измерительными приборами и их готовность к боевому применению, правильную эксплуатацию, эвакуацию и ремонт;

      6) сохранность оружия, боеприпасов, военно-технического имущества;

      7) подвоз всех видов материальных, технических средств, ракет, боеприпасов и воды;

      8) обеспечение личного состава всеми видами материально-технического обеспечения;

      9) размещение войск и содержание служебно-жилищного фонда;

      10) состояние учета и отчетности;

      11) техническую подготовку личного состава, а также подготовку специалистов технических и тыловых специальностей батальона;

      12) соблюдение правил охраны окружающей среды, организацию и состояние внутренней службы в подразделениях.

      Он подчиняется командиру батальона и является прямым начальником личного состава батальона.

      112. Заместитель командира батальона по материально-техническому обеспечению обязан:

      1) осуществлять контроль за выполнением годового хозяйственного плана, плана экономической работы, плана подвоза материальных, технических средств, ракет и боеприпасов, другие планов работ; мероприятия по эксплуатации и ремонту техники;

      2) организовывать и руководить техническим обеспечением батальона; своевременно истребовать недостающее вооружение и военную технику, запасные части, парковое оборудование, приборы, технические средства охраны и пожаротушения, средства обслуживания, другое военно-техническое имущество;

      3) организовывать их получение, хранение, выдачу в подразделения батальона, оснащение объектов, целевое, эффективное и правильное их использование; принимать меры по предотвращению утрат, недостач, порчи и хищений материальных средств;

      4) организовывать эксплуатацию, эвакуацию и ремонт вооружения и военной техники, обеспечивая постоянную их исправность;

      5) контролировать качественное выполнение в подразделениях планов проведения регламентных работ и технического обслуживания вооружения и военной техники, ракет и боеприпасов, а также их своевременное отправление в ремонт;

      6) организовывать своевременное получение материальных средств потребного количества имущества и согласно заявкам обеспечивать их получение, хранение, выдачу в подразделения батальона;

      7) контролировать качество питания личного состава в столовых батальона, доведение положенных норм довольствия и материальных средств до каждого военнослужащего и служебных животных, а также питания военнослужащих, находящихся на боевом дежурстве, боевой службе, в суточном наряде и на учениях;

      8) систематически проверять знание личным составом правил эксплуатации, эвакуации и ремонта вооружения и военной техники;

      9) проводить занятия с офицерами, сержантами по организации технического и тылового обеспечения, ведению войскового хозяйства;

      10) осуществлять отбор кандидатов для выдвижения на высшие должности, воинскую службу по контракту и поступления в военные учебные заведения;

      11) проверять не реже трех раз в год техническое состояние всего вооружения и военной техники, других материальных средств в подразделениях батальона и три раза в год организовывать проверку стрелкового оружия, при этом результаты проверок отражать в актах;

      12) организовывать ежегодное проведение инвентаризации всего имущества и техники;

      13) организовывать и контролировать ведение установленного учета и отчетности;

      14) организовывать и контролировать исполнение обязанностей старшинами рот;

      15) осуществлять контроль за правильным применением и экономным расходованием горючего, смазочных материалов и специальных жидкостей для вооружения и военной техники в подразделениях;

      16) давать разрешение на использование горючего, смазочных материалов и специальных жидкостей в подразделениях, предварительно делая запись в соответствующих разделах паспортов;

      17) ежемесячно докладывать командиру батальона о результатах использования лимита расхода боеприпасов и моторесурсов;

      18) проявлять постоянную заботу о внешнем виде личного состава, организовывать своевременную выдачу обмундирования, его подгонку и ремонт, требовать соблюдения правил ношения военной формы одежды;

      19) организовывать банно-прачечное обслуживание подразделений батальона;

      20) Исключен Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      21) проводить занятия по изучению вооружения и военной техники, боеприпасов, организации и осуществлению технического обеспечения, а также мероприятий по подготовке классных специалистов технических специальностей;

      22) организовывать и контролировать исполнение обязанностей техниками рот (батарей);

      23) проверять лично не реже одного раза в неделю подготовку суточного наряда, а также соблюдение уставного внутреннего порядка в подчиненных подразделениях;

      24) руководить работами по оборудованию, ремонту и обслуживанию учебно-тренировочных средств, а также совершенствованию и сбережению учебной материально-технической базы по технической подготовке и тыла батальона;

      25) планировать работу ремонтных подразделений батальона, лично составлять производственные план-задания на месяц;

      26) разрабатывать и проводить мероприятия по обеспечению требований безопасности при подготовке и эксплуатации вооружения и военной техники, ракет, боеприпасов и приборов;

      27) анализировать причины катастроф, аварий, поломок, неисправностей и повреждений вооружения и военной техники, приборов, технических средств охраны и пожаротушения, принимать действенные меры по их предупреждению и устранению;

      28) знать устройство и правила эксплуатации вооружения и военной техники батальона, их наличие и техническое состояние;

      29) обеспечивать требования безопасности при выполнении ремонтно-строительных и хозяйственных работ и при эксплуатации техники.

      Заместитель командира батальона по материально-техническому обеспечению является основным организатором войскового хозяйства. Его указания по общим вопросам планирования хозяйственной деятельности, подвозу материальных средств обязательны для всех командиров подразделений батальона в пределах их компетенции.

      Указания заместителя командира батальона по материально-техническому обеспечению по вопросам противопожарной защиты обязательны для всего личного состава батальона.

      Сноска. Пункт 112 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Заместитель командира батальона по вооружению (технической части)

      113. Заместитель командира батальона по вооружению (технической части) в мирное и военное время отвечает за: боевую и мобилизационную готовность подчиненного подразделения, укомплектованность, техническое состояние и готовность к боевому применению вооружения и военной техники, материальных средств; их правильное использование, обслуживание, хранение, эвакуацию и ремонт; техническую подготовку личного состава батальона, подготовку механиков-водителей (водителей) по своей специальности; боевую подготовку, воинское воспитание, дисциплину и морально-психологическое состояние подчиненного личного состава.

      Он подчиняется командиру батальона и является прямым начальником всего личного состава батальона, за исключением заместителей командира батальона.

      114. Заместитель командира батальона по вооружению (технической части) обязан:

      1) разрабатывать соответствующий раздел плана боевой подготовки батальона и организовывать его выполнение по своей специальности;

      2) знать устройство, порядок и правила эксплуатации, эвакуации, хранения, обслуживания и ремонта вооружения и военной техники, ракет, боеприпасов и других материальных средств батальона, их наличие, техническое состояние и местонахождение;

      3) организовывать и руководить техническим обеспечением батальона;

      4) руководить технической подготовкой личного состава батальона; лично проводить занятия с офицерами и сержантами, механиками-водителями (водителями) батальона по технической подготовке, вождению; проводить мероприятия по подготовке и повышению классной квалификации личного состава технических специальностей;

      5) знать деловые и морально-психологические качества, а также воинское звание, фамилию, имя, занимаемую должность, семейное положение военнослужащих непосредственно подчиненного ему подразделения, постоянно проводить с ними индивидуальную работу по воинскому воспитанию и совершенствованию профессиональной подготовки;

      6) не реже одного раза в месяц проверять наличие, сохранность и техническое состояние вооружения и военной техники, ракет, боеприпасов и других материальных средств батальона (машины транспортной и учебно-боевой группы эксплуатации - еженедельно) и не менее двух раз в год проводить пономерную проверку оружия в подразделениях;

      7) контролировать своевременную сдачу на склад ракетно-артиллерийского вооружения бригады оружия и боеприпасов военнослужащих батальона, убывающих на лечение, в служебные командировки и отпуска;

      8) организовывать подготовку вооружения и военной техники для сдачи в ремонт и передачи в другие подразделения;

      9) вести учет оружия и боеприпасов, один раз в месяц проводить сверку с подразделениями и службой ракетно-артиллерийского вооружения бригады;

      10) руководить подготовкой и деятельностью подчиненного ему подразделения;

      11) организовывать правильное использование, эвакуацию, обслуживание и ремонт вооружения и военной техники, ракет, боеприпасов и других материальных средств, а также учебно-тренировочных средств батальона, руководить работами по их техническому обслуживанию и ремонту; принимать меры по совершенствованию учебной материально-технической базы по технической подготовке;

      12) руководить работами по устройству и оборудованию помещений и участков территории парка, закрепленных за батальоном, а также обеспечивать поддержание внутреннего порядка в них;

      13) контролировать подготовку вооружения и военной техники, ракет, боеприпасов к применению и эксплуатации в полевых условиях (на занятиях, учениях), принимать меры по обеспечению их оборудованием и средствами для повышения проходимости и эвакуации; проводить проверку основного вооружения после проведения стрельб;

      14) контролировать после проведения стрельб своевременную сдачу гильз, тары (укупорки), неизрасходованных ракет и боеприпасов на склад ракетно-артиллерийского вооружения бригады; докладывать заместителю командира бригады по вооружению (материально-техническому обеспечению) и начальнику службы ракетно-артиллерийского вооружения об отказе пуска ракет, а также неисправности боеприпасов;

      15) принимать меры по предупреждению катастроф, аварий, поломок, происшествий с вооружением и военной техникой, анализировать их причины, немедленно докладывать о них и принятых мерах командиру батальона;

      16) обеспечивать выполнение требований безопасности при эксплуатации, обслуживании, эвакуации и ремонте вооружения и военной техники, ракет, обращении с боеприпасами и ядовитыми техническими жидкостями, а также выполнение противопожарных мероприятий в парке и на машинах;

      17) осуществлять контроль за правильным применением и экономным расходованием горючего, смазочных материалов и специальных жидкостей в подразделениях;

      18) контролировать ведение учета работы (расхода моторесурсов) машин и еженедельно проводить анализ эксплуатации вооружения и военной техники батальона;

      19) контролировать правильность ведения формуляров (паспортов), технической и путевой документации;

      20) вести установленные учет и отчетность;

      21) организовывать и контролировать ведение установленных по службам вооружения учета и отчетности в подразделениях батальона, своевременно представлять необходимые сведения в штаб батальона и заместителю командира бригады по вооружению (материально-техническому обеспечению).

Заместитель командира батальона по тылу

      115. Заместитель командира батальона по тылу в мирное и военное время отвечает за: боевую и мобилизационную готовность непосредственно подчиненного ему подразделения; материальное и техническое обеспечение батальона по службам тыла; размещение личного состава и содержание служебно-жилищного фонда, закрепленного за батальоном; боевую подготовку, воинское воспитание, дисциплину и морально-психологическое состояние подчиненных.

      Он подчиняется командиру батальона, является прямым начальником всего личного состава батальона, за исключением заместителей командира батальона.

      116. Заместитель командира батальона по тылу обязан:

      1) разрабатывать соответствующий раздел плана боевой подготовки батальона и организовывать его выполнение по своей специальности;

      2) руководить деятельностью и боевой подготовкой подчиненного подразделения;

      3) знать деловые и морально-психологические качества, а также воинское звание, фамилию, имя, занимаемую должность, семейное положение каждого военнослужащего непосредственно подчиненного ему подразделения, постоянно проводить с ними работу по воинскому воспитанию и совершенствованию профессиональной подготовки;

      4) участвовать в подборе, расстановке и аттестации военнослужащих; отборе кандидатов для выдвижения на высшие должности, воинскую службу по контракту и поступления в военные учебные заведения; направления на курсовую подготовку по своей специальности;

      5) проводить занятия с личным составом тыла батальона по организации тылового обеспечения и ведению ротного хозяйства с командирами и старшинами рот;

      6) организовывать своевременное обеспечение подразделений батальона материальными средствами, а личного состава — доброкачественным питанием; контролировать доведение положенных норм довольствия и материальных средств до каждого военнослужащего и служебных животных, а также питание военнослужащих, находящихся на боевом дежурстве, в суточном наряде и в других случаях, предусмотренных трудовым законодательством и законодательством о прохождении воинской службы;

      7) знать наличие и состояние техники служб тыла в подразделениях батальона, обеспечивать правильную ее эксплуатацию, обслуживание, эвакуацию и ремонт;

      8) проверять не реже одного раза в месяц наличие и техническое состояние техники тыла, запасов материальных средств в подразделениях, принимать участие в инвентаризации техники и имущества служб тыла в подразделениях батальона;

      9) осуществлять контроль за правильностью применения, экономным расходованием горючего, смазочных материалов и специальных, ядовитых технических жидкостей, выполнением требований безопасности при обращении с ними;

      10) организовывать подвоз подразделениям батальона всех видов материальных средств, воды, механизацию погрузочно-разгрузочных работ, а также планирование работы автомобильного транспорта подвоза;

      11) организовывать правильную эксплуатацию и своевременный ремонт всех жилых и нежилых зданий и сооружений, коммуникационных сетей, казарменного инвентаря и мебели, не реже одного раза в месяц проводить их осмотр; осуществлять контроль за поддержанием порядка на территории, закрепленной за батальоном; проверять выполнение требований пожарной безопасности и мероприятий по охране окружающей среды и рациональному использованию природных ресурсов;

      12) проявлять постоянную заботу о внешнем виде личного состава батальона, организовывать своевременное получение обмундирования, правильное его использование, подгонку и ремонт, требовать соблюдения правил ношения военной формы одежды;

      13) организовывать банно-прачечное обслуживание личного состава подразделений батальона;

      14) проводить мероприятия по экономической работе в подразделениях батальона;

      15) обеспечивать соблюдение требований безопасности при выполнении ремонтных и хозяйственных работ, обслуживании и эксплуатации техники тыла, а также выполнение противопожарных мероприятий;

      16) организовывать и контролировать ведение установленных по службам тыла учета и отчетности в подразделениях батальона, своевременно представлять необходимые сведения в штаб батальона и заместителю командира бригады (по тылу).

      Указания заместителя командира батальона по тылу по вопросам противопожарной защиты обязательны для всего личного состава батальона.

Командир роты (корабля 4 ранга)

      117. Командир роты (батареи, авиационного звена, отдельного взвода, далее - рота) в мирное и военное время отвечает за: боевую готовность роты (корабля); боевую подготовку, воинское воспитание, дисциплину и морально-психологическое состояние личного состава; поддержание уставного внутреннего порядка в роте (на корабле); сохранность и состояние вооружения и военной техники, другого имущества роты (корабля); успешное выполнение ротой (кораблем) боевых задач; за ведение ротного (корабельного) хозяйства.

      Командир роты (корабля 4 ранга) подчиняется командиру батальона (дивизиона кораблей) и является прямым начальником всего личного состава роты (корабля).

      118. Командир роты (корабля 4 ранга) обязан:

      1) организовывать в роте (на корабле) боевую подготовку, лично составлять расписание занятий на неделю, проводить занятия с офицерами и сержантами (старшинами), а также с подразделениями роты (корабля);

      2) знать воинское звание, фамилию, срок службы, занимаемую должность и специальность, семейное положение, деловые и морально-психологические качества каждого военнослужащего роты (корабля), постоянно проводить с ними индивидуальную работу по правовому и воинскому воспитанию;

      3) знать материальную часть, правила эксплуатации, обслуживания, хранения, ремонта вооружения и военной техники роты (корабля); лично проверять не реже одного раза в неделю их наличие, состояние и учет (командиру корабля - не реже двух раз в месяц проводить смотр корабля, осмотр его вооружения, боеприпасов, технических средств и производить ежедневный обход корабля), результаты осмотра (проверки) вооружения, военной техники и боеприпасов заносить в книгу осмотра (проверки) вооружения, военной техники и боеприпасов (приложение 10);

      4) при выполнении боевых задач организовывать бой и умело управлять ротой (кораблем);

      5) проверять знания и практические навыки солдат (матросов), сержантов (старшин) и офицеров роты (корабля);

      6) организовывать правильное размещение личного состава, поддерживать уставной внутренний порядок, соблюдение воинской дисциплины в роте (на корабле);

      7) осуществлять контроль за содержанием и правильной эксплуатацией всех помещений, отведенных для роты, за поддержанием в чистоте участка территории, закрепленного за ротой (на корабле - осматривать жилые и служебные помещения, осуществлять контроль за исправным состоянием корпуса корабля), а также за проведением противопожарных мероприятий в роте (на корабле);

      8) организовывать подготовку личного состава суточного (корабельного) наряда, назначаемого от роты (корабля) и контролировать несение им службы;

      9) лично присутствовать при вскрытии комнат для хранения оружия и боеприпасов, ежедневно контролировать проверку исправности средств охранной сигнализации;

      10) периодически присутствовать на подъеме и вечерней поверке в роте (на корабле);

      11) вести учет личного состава роты (корабля), всегда точно знать его численность по штату, списку, налицо и в расходе, наличие и состояние вооружения и военной техники, боеприпасов, горючего и других материальных средств, числящихся за ротой;

      12) осуществлять отбор кандидатов для приема на воинскую службу по контракту, а также для поступления в военные учебные заведения;

      13) представлять солдат (матросов) и сержантов (старшин) к присвоению очередных воинских званий, выдвигать достойных для замещения вакантных должностей;

      14) представлять по команде поступившие к нему от подчиненных просьбы и ходатайства в тех случаях, когда разрешение этих вопросов зависит от старших командиров (начальников);

      15) своевременно обеспечивать военнослужащих роты (корабля) положенным довольствием, заботиться о быте своих подчиненных и вникать в их нужды, контролировать соблюдение ими правил личной гигиены;

      16) осуществлять контроль за внешним видом и выправкой подчиненных ему военнослужащих, выполнением ими правил ношения военной формы одежды, правильной подгонкой снаряжения, обмундирования и обуви;

      17) обеспечивать выполнение личным составом требований безопасности при проведении занятий, стрельб, учений и работ с вооружением и военной техникой, обращении со служебными животными;

      18) организовывать своевременное получение, правильную эксплуатацию, сбережение, техническое обслуживание и ремонт вооружения и военной техники, казарменного фонда, инвентаря, вещевого, технического имущества и других материальных средств роты (корабля);

      19) проверять подготовку вооружения и военной техники, других материальных средств роты (корабля) перед каждым выходом на учения или занятия, а также их наличие по возвращении с учений или занятий;

      20) организовывать своевременную сдачу после проведения стрельб гильз, тары (укупорки), неизрасходованных ракет и боеприпасов на склад ракетно-артиллерийского вооружения бригады; докладывать заместителю командира батальона по вооружению (материально-техническому обеспечению) об отказе пуска ракет, а также неисправности боеприпасов;

      21) принимать меры по предупреждению катастроф, аварий и поломок вооружения и военной техники роты (командиру корабля, кроме того - обеспечивать живучесть корабля и безопасность его плавания);

      22) сличать один раз в месяц данные ротного (корабельного) учета личного состава, вооружения и военной техники, боеприпасов, горючего и других материальных средств с учетными данными бригады (батальона);

      23) руководить ротным (корабельным) хозяйством;

      24) контролировать ведение учета работы (расхода моторесурсов) машин, наличие и правильность ведения формуляров (паспортов), технической и путевой документации;

      25) еженедельно подводить итоги состояния боевой подготовки, воинской дисциплины и внутреннего порядка;

      26) вести установленные учет и отчетность;

      27) докладывать командиру батальона о нуждах подчиненных, а также о дисциплинарной практике в роте, ходатайствовать о применении более строгих мер взыскания.

Заместитель командира роты

      119. Заместитель командира роты в мирное и военное время отвечает за: организацию и качество проведения занятий по боевой подготовке; содержание в исправности объектов учебной материально-технической базы, учебных приборов и оборудования; спортивную работу в роте; поддержание воинской дисциплины и уставного внутреннего порядка; подготовку классных специалистов.

      Он подчиняется командиру роты и является прямым начальником всего личного состава роты.

      120. Заместитель командира роты обязан:

      1) участвовать в составлении расписания занятий на неделю и вести учет боевой подготовки роты;

      2) всесторонне знать личный состав роты, постоянно проводить индивидуальную работу по правовому и воинскому воспитанию подчиненных, проводить занятия с сержантами и взводами роты;

      3) оказывать помощь командирам взводов в организации и проведении занятий по боевой подготовке и устранять выявленные недостатки;

      4) знать материальную часть, правила эксплуатации, хранения и сбережения вооружения и военной техники роты и лично не реже одного раза в неделю проверять их наличие и готовность к боевому применению;

      5) проводить спортивную работу, организовывать изобретательскую и рационализаторскую работу в роте;

      6) поддерживать воинскую дисциплину и уставной внутренний порядок в роте, участвовать в подготовке суточного наряда и проверять несение им службы;

      7) осуществлять контроль за поддержанием в чистоте участка территории, закрепленного за ротой, за выполнением личным составом роты требований пожарной безопасности;

      8) периодически присутствовать на подъеме и вечерней поверке в роте;

      9) участвовать в подготовке вооружения, военной техники и других материальных средств к занятиям и учениям, принимать меры по предупреждению катастроф, аварий и поломок;

      10) требовать от личного состава роты соблюдения правил ношения военной формы одежды;

      11) организовывать правильное использование и хранение учебных пособий, приборов, оборудования и объектов учебной материально-технической базы, имеющихся в роте или закрепленных за ней;

      12) организовывать и лично проводить мероприятия по подготовке классных специалистов в роте.

Заместитель командира роты по воспитательной и
социально-правовой (воспитательной и идеологической) работе

      121. Заместитель командира роты по воспитательной и социально-правовой (воспитательной и идеологической) работе в мирное и военное время отвечает за:

      1) организацию и проведение воспитательной и идеологической работы в роте, состояние и эффективность проводимых мероприятий по укреплению морально-психологического состояния и воинской дисциплины личного состава;

      2) действенность воспитательной работы в решении задач боевой подготовки, поддержании постоянной боевой готовности роты и при выполнении боевых задач.

      Он подчиняется командиру роты и является прямым начальником всего личного состава роты, за исключением заместителей командира роты.

      122. Заместитель командира роты по воспитательной и социально-правовой (воспитательной и идеологической) работе обязан:

      1) планировать и проводить воспитательную работу с личным составом роты, направляя ее на успешное выполнение задач боевой подготовки, поддержание постоянной боевой готовности, выполнение боевых задач, укрепление единоначалия на правовой основе, участвовать в составлении расписания занятий роты;

      2) организовывать и проводить воспитательную работу по выполнению задач боевого дежурства, боевой, караульной и внутренней (на корабле - дежурной и вахтенной) служб;

      3) воспитывать у военнослужащих чувство личной ответственности за освоение и поддержание в постоянной боевой готовности вооружения и военной техники, военного имущества;

      4) принимать непосредственное участие в организации и проведении состязания в роте, пропагандировать и распространять передовой опыт, развивать инициативу и активность личного состава роты;

      5) проводить работу по воспитанию личного состава роты в духе преданности народу и Президенту Республики Казахстан, казахстанского патриотизма, соблюдения законов, верности воинскому долгу и военной присяге, безупречного выполнения требований общевоинских уставов и приказов, сознательного повиновения командирам (начальникам) и уважения к ним, по противодействию экстремизму и терроризму, влиянию деструктивной идеологии на личный состав;

      6) повседневно оказывать помощь офицерам, сержантам роты в воспитании подчиненных, принимать меры по сплочению воинского коллектива;

      7) воспитывать личный состав в духе дружбы и войскового товарищества, боевых традиций, постоянной готовности к защите государственных интересов Республики Казахстан;

      8) организовывать и проводить информирование личного состава, занятия по государственно-правовой подготовке;

      9) осуществлять теоретическую и методическую подготовку руководителей групп государственно-правовой подготовки и их помощников, создавать необходимые условия для подготовки и проведения занятий;

      10) проводить мероприятия по укреплению воинской дисциплины и предупреждению правонарушений, обеспечению условий безопасности воинской службы, вести учет уголовных и административных правонарушений, состояния воинской дисциплины в роте;

      11) знать деловые и морально-психологические качества, а также воинское звание, фамилию, имя, срок службы, занимаемую должность, семейное положение, род занятий до воинской службы каждого военнослужащего роты, проводить с ними индивидуальную работу по правовому, воинскому, нравственному воспитанию;

      12) проявлять заботу о здоровье, питании, улучшении материально-бытовых условий, знать нужды и запросы личного состава, принимать меры по разрешению жалоб и заявлений военнослужащих, поддерживать связь с их родными и близкими;

      13) организовывать и проводить культурно-досуговую работу с личным составом, руководить ротной художественной самодеятельностью;

      14) организовывать работу актива роты, комнаты информационно-воспитательной работы, правильное использование и сбережение технических средств воспитания и имущества воспитательной работы;

      15) принимать меры к обеспечению личного состава периодическими изданиями;

      16) докладывать командиру роты и заместителю командира батальона по воспитательной и социально-правовой (воспитательной и идеологической) работе о морально-психологическом состоянии личного состава, проведенных воспитательных мероприятиях, состоянии социально-правовой работы и воинской дисциплины.

Заместитель командира роты по технической части

      123. Заместитель командира роты по технической части в мирное и военное время отвечает за: техническую исправность вооружения и военной техники, их сохранность и правильную эксплуатацию, своевременное техническое обслуживание, хранение, эвакуацию и ремонт, техническую подготовку личного состава роты по своей специальности.

      Заместитель командира роты по технической части подчиняется командиру роты и является прямым начальником для всего личного состава роты, за исключением заместителей командира роты.

      124. Заместитель командира роты по технической части обязан:

      1) участвовать в составлении расписания занятий на неделю;

      2) организовывать технически правильную эксплуатацию, техническое обслуживание, хранение, эвакуацию и ремонт вооружения и военной техники роты, принимать меры по содержанию их в порядке и исправности;

      3) знать воинское звание, фамилию, имя, срок службы, занимаемую должность и специальность, семейное положение, деловые и морально-психологические качества механиков-водителей (водителей) роты, вести работу по повышению их квалификации;

      4) знать устройство, порядок, правила эксплуатации, технического обслуживания, хранения, эвакуации и ремонта вооружения и военной техники роты, их наличие и техническое состояние; лично руководить работами по техническому обслуживанию вооружения и военной техники и их ремонту, проводимому силами экипажей (водителей);

      5) проводить занятия с личным составом роты по технической подготовке, основам и правилам вождения машин; проводить подготовку классных специалистов технических специальностей;

      6) осуществлять контроль за экономным расходованием горючего и смазочных материалов, запасных частей и другого технического имущества;

      7) проверять состояние машин, выпускаемых из парка, и допускать к эксплуатации только технически исправные машины, делая отметку об этом в путевом листе;

      8) принимать меры по предупреждению катастроф, аварий, поломок, происшествий и повреждений вооружения и военной техники роты, немедленно докладывать об их причинах и принятых мерах командиру роты;

      9) готовить машины к выходу роты на каждое учение или занятие и проверять их состояние по возвращении;

      10) контролировать после проведения стрельб своевременную сдачу гильз, тары (укупорки), неизрасходованных ракет и боеприпасов на склад ракетно-артиллерийского вооружения бригады; докладывать командиру роты об отказе пуска ракет, а также неисправности боеприпасов;

      11) при организации занятий, работ, эксплуатации, эвакуации, обслуживании и ремонте вооружения и военной техники доводить до личного состава требования безопасности и добиваться их выполнения;

      12) осуществлять противопожарные мероприятия в парке и на машинах роты;

      13) проверять не реже одного раза в неделю техническое состояние вооружения и военной техники роты, проводить пономерную проверку оружия;

      14) своевременно представлять заявки на необходимое техническое имущество, организовывать правильное его использование, хранение и сбережение;

      15) вести учет вооружения и военной техники роты, один раз в месяц проводить сверку с техническими службами бригады;

      16) вести правильное заполнение формуляров (паспортов), технической и путевой документации;

      17) вести установленные учет работы (расхода моторесурсов) машин и отчетность по техническому имуществу.

Командир взвода (группы, начальник расчета)

      125. Командир взвода (группы, начальник расчета) в мирное и военное время отвечает за: боевую готовность взвода (группы, расчета), боевую подготовку, воинское воспитание, дисциплину и морально-психологическое состояние личного состава; сохранность и техническое состояние вооружения и военной техники, другого имущества взвода (группы, расчета), успешное выполнение взводом боевых задач; поддержание уставного внутреннего порядка во взводе (в группе, расчете).

      Он подчиняется командиру роты (боевой части) и является прямым начальником всего личного состава взвода (группы, расчета).

      126. Командир взвода (группы, начальник расчета) лично обучает и воспитывает подчиненных. Он обязан:

      1) лично проводить занятия с личным составом взвода (группы, расчета) по предметам тактической подготовки и боевого применения взвода и осуществлять контроль за правильным обучением солдат (матросов) сержантом взвода и командирами отделений, а при выполнении боевых задач - умело командовать взводом (группой, расчетом);

      2) постоянно совершенствовать физическую тренированность личного состава, лично контролировать физическую подготовленность личного состава взвода;

      3) вести учет боевой подготовки, правонарушений и дисциплинарных проступков во взводе (группе, расчете);

      4) знать фамилию, имя, отчество, год рождения, род занятий до воинской службы, семейное положение, успехи и недостатки каждого военнослужащего в боевой подготовке, их деловые и морально-психологические качества, постоянно проводить с ними индивидуальную работу по правовому и воинскому воспитанию;

      5) вести именной список личного состава взвода (группы, расчета);

      6) знать материальную часть, правила эксплуатации, эвакуации, ремонта вооружения и военной техники, имеющихся во взводе (в группе, расчете), и лично проверять их готовность к боевому применению;

      7) заботиться о быте подчиненных и вникать в их нужды;

      8) требовать и осуществлять контроль за соблюдением воинской дисциплины личным составом взвода (группы, расчета), его внешним видом, выполнением правил ношения военной формы одежды, правильной подгонкой снаряжения, обмундирования, обуви и за соблюдением правил личной гигиены;

      9) докладывать командиру роты (боевой части) о нуждах подчиненных, а также о поощрениях и наложенных на них взысканиях, ходатайствовать о применении более строгих мер взыскания к личному составу;

      10) не реже одного раза в неделю присутствовать на подъеме и вечерней поверке во взводе (в группе, расчете);

      11) осуществлять контроль за правильным использованием, обслуживанием, хранением, эвакуацией и ремонтом вооружения и военной техники, снаряжения, вещевого и другого имущества и не реже одного раза в неделю лично производить их осмотр и проверку наличия;

      12) проверять подготовку вооружения и военной техники, ракет, боеприпасов к выходу (вывозу) на каждое учение или занятие, а также их наличие и состояние по возвращении с учений или занятий, проводить проверку основного вооружения после проведения стрельб;

      13) своевременно сдавать после проведения стрельб гильзы, тару (укупорку), неизрасходованные ракеты и боеприпасы на пункт боепитания роты; докладывать командиру роты об отказе пуска ракет, а также неисправности боеприпасов;

      14) обеспечивать выполнение требований безопасности на занятиях, стрельбах, учениях и при работе с вооружением и военной техникой, обращении с ракетами, боеприпасами, специальными и ядовитыми техническими жидкостями, токсическими и взрывчатыми веществами;

      15) вести правильное заполнение формуляров (паспортов), технической и путевой документации;

      16) вести установленные учет работы машин и отчетность по техническому имуществу взвода (группы, расчета).

Общие обязанности основных должностных лиц сержантского состава
Сержант бригады (полка)

      127. Сержант бригады, полка, отряда, авиационной базы и им равных (далее - бригада) является первым помощником командира бригады по работе с рядовым и сержантским составом, в мирное и военное время отвечает за: обучение, воинское воспитание и дисциплину, морально-психологическое состояние солдат и сержантов бригады; организацию и качество проведения с ними занятий по боевой подготовке, уровень их профессиональной подготовки; организацию работы по присвоению очередных воинских званий, классных квалификаций рядовому и сержантскому составу бригады, выдвижению их на высшие должности, направлению в военные учебные заведения и курсовую подготовку, а также качественный отбор кандидатов на воинскую службу по контракту на должности рядового и сержантского составов; принятие антикоррупционных мер.

      Он подчиняется командиру бригады и является прямым начальником всего рядового и сержантского составов бригады.

      Сержанты полков (отдельных батальонов) исполняют обязанности применительно к обязанностям сержанта бригады.

      128. Сержант бригады обязан:

      1) знать руководящие документы по боевой подготовке, требовать их выполнения от подчиненных, принимать участие в разработке плана боевой подготовки и вести учет профессиональной подготовки сержантского состава бригады;

      2) ежемесячно подводить итоги служебной деятельности сержантского состава бригады, представлять отчеты и необходимые сведения командиру бригады и сержанту вышестоящего органа военного управления;

      3) контролировать своевременное и качественное ведение сержантским составом бригады установленной документации;

      4) участвовать в заседаниях советов сержантов батальонов и не реже одного раза в квартал лично проводить заседания совета сержантов бригады;

      5) проводить с подчиненными индивидуальные беседы, консультировать их по вопросам развития личных профессиональных качеств и воспитания;

      6) обеспечивать в пределах своих полномочий исполнение требований законодательства о противодействии коррупции и других законодательных актов Республики Казахстан;

      7) проводить показные, инструкторско-методические, практические и контрольные занятия с сержантами рот и батальонов (отдельных подразделений);

      8) принимать меры по укомплектованию должностей сержантов подчиненных подразделений, знать каждого сержанта от взвода и выше: их фамилии, занимаемые должности, деловые, морально-психологические и личные качества, род занятий до воинской службы, семейное положение, проводить с ними индивидуальную работу по воинскому воспитанию и совершенствованию профессиональной подготовки;

      9) оказывать помощь сержантам воинских частей (подразделений) бригады в организации занятий по боевой подготовке и контролировать их проведение;

      10) своевременно принимать меры по приему, распределению и обеспечению всеми видами довольствия вновь прибывших сержантов, оказывать помощь в их становлении;

      11) знать материальную часть, правила эксплуатации основного вооружения и военной техники бригады; периодически контролировать техническое обслуживание военной техники бригады;

      12) принимать меры к совершенствованию учебной материально-технической базы бригады; осуществлять контроль за обеспечением всем необходимым занятий по боевой подготовке в частях (подразделениях);

      13) требовать от рядового и сержантского составов бригады соблюдения воинской дисциплины, распорядка дня, регламента служебного времени, немедленно докладывать командиру бригады о нарушениях воинской дисциплины, а также о примененных поощрениях и наложенных им дисциплинарных взысканиях на рядовой и сержантский составы бригады;

      14) контролировать соблюдение рядовым и сержантским составами бригады требований безопасности при проведении занятий, стрельб, учений и работ;

      15) периодически контролировать проведение утренней физической зарядки, утреннего осмотра и вечерней поверки в воинских частях (подразделениях) бригады;

      16) не реже одного раза в неделю проверять несение службы рядовым и сержантским составами на боевом дежурстве, боевой службе, в суточном наряде в воинских частях (подразделениях) бригады;

      17) организовывать проведение спортивной работы с рядовым и сержантским составами в бригаде.

Сержант службы бригады (отдела, отделения)

      129. Сержант службы бригады в мирное и военное время отвечает за: учет материально-технических средств, вооружение и военную технику, личный состав, обучение, воинское воспитание и дисциплину, морально-психологическое состояние рядового и сержантского составов службы и подчиненных подразделений; организацию и качество проведения с ними занятий по боевой подготовке, уровень их профессиональной подготовки; подготовку личного состава по своей специальности; правильную эксплуатацию и содержание в порядке и исправности вооружения и военной техники, других материальных средств по своей службе; состояние учебной материально-технической базы по своей специальности; соблюдение правил охраны окружающей среды подчиненным подразделением на объектах службы и их противопожарное и санитарное состояние; принятие антикоррупционных мер.

      Он подчиняется начальнику службы, а по вопросам работы с сержантами - сержанту бригады и является прямым начальником всего рядового и сержантского составов подчиненных подразделений службы.

      130. Сержант службы обязан:

      1) участвовать в разработке соответствующих разделов планов боевой и мобилизационной подготовки, организовывать их выполнение по своей специальности;

      2) вести делопроизводство (при отсутствии штатной должности делопроизводителя);

      3) вести учет материально-технических средств, вооружения и военной техники, личного состава;

      4) оказывать помощь начальнику службы в руководстве деятельностью службы, боевой и мобилизационной подготовке подчиненных им подразделений и службы, а также в работе складов; поддерживать в них уставной внутренний порядок;

      5) проводить занятия по своей специальности, осуществлять мероприятия по подготовке соответствующих классных специалистов;

      6) проводить показные, инструкторско-методические, практические и контрольные занятия с сержантским составом подчиненных подразделений и службы;

      7) принимать меры по укомплектованию должностей рядового и сержантского составов службы и подчиненных подразделений, знать каждого сержанта в службе и подчиненных подразделениях: фамилии, занимаемые должности, деловые, морально-психологические и личные качества, род занятий до воинской службы, семейное положение, проводить с ними индивидуальную работу по воинскому воспитанию и совершенствованию профессиональной подготовки;

      8) проводить работу по присвоению очередных воинских званий, классных квалификаций рядовому и сержантскому составам подчиненных подразделений и службы, выдвижению их на высшие должности, направлению в военные учебные заведения и курсовую подготовку, а также по качественному отбору кандидатов на воинскую службу по контракту на должности рядового и сержантского составов;

      9) знать наличие, состояние, устройство и правила эксплуатации (использования), ремонта и эвакуации вооружения и военной техники и других материальных средств по своей службе;

      10) проводить работу по созданию и совершенствованию учебной материально-технической базы по своей специальности;

      11) контролировать прием, сдачу дел и должности рядовым и сержантским составами; при обнаружении материального ущерба, причиненного государству, принимать меры по привлечению виновных лиц к ответственности;

      12) обеспечивать в пределах своих полномочий исполнение требований законодательства о противодействии коррупции и других законодательных актов Республики Казахстан;

      13) своевременно и правильно доводить все приказы вышестоящего командования до подчиненных подразделений и службы, контролировать их исполнение;

      14) не реже одного раза в неделю проверять несение службы рядовым и сержантским составами подчиненных подразделений и службы на боевом дежурстве, боевой службе, в суточном наряде;

      15) ежемесячно подводить итоги служебной деятельности подчиненных.

      Сержант службы бригады по своей специальности:

      1) дает указания и рекомендации сержантам воинских частей (подразделений) по боевой подготовке личного состава и по эксплуатации (использованию) и обслуживанию вооружения и военной техники, других материальных средств по своей специальности;

      2) проводит внезапные проверки наличия, состояния вооружения и военной техники, других материальных средств;

      3) прекращает эксплуатацию вооружения и военной техники при обнаружении недостатков, которые могут привести к происшествиям или их выводу из строя, а также при невыполнении требований безопасности.

      Обо всех обнаруженных недостатках и мерах, принятых по их устранению, сержант службы бригады немедленно докладывает своему непосредственному начальнику и сержанту бригады.

Сержант батальона - инструктор по боевой
и физической подготовке

      131. Сержант батальона - инструктор по боевой и физической подготовке является первым помощником командира батальона по работе с рядовым и сержантским составом, в мирное и военное время отвечает за: состояние боевой готовности, боевой и физической подготовки рядового и сержантского составов батальона; знание и применение сержантами батальона требований руководящих документов; воинское воспитание, дисциплину, морально-психологическое состояние солдат и сержантов батальона; качество проведения сержантами батальона занятий по боевой и физической подготовке, общевоинским уставам; организацию работы по присвоению очередных воинских званий, классных квалификаций рядовому и сержантскому составу батальона, выдвижению их на высшие должности, направлению в военные учебные заведения и курсовую подготовку, а также качественный отбор кандидатов на воинскую службу по контракту на должности рядового и сержантского составов; внешний вид рядового и сержантского составов батальона; принятие антикоррупционных мер.

      Он подчиняется командиру батальона, является прямым начальником рядового, сержантского составов батальона и старшим инструктором по боевой, физической подготовке и общевоинским уставам в батальоне.

      132. Сержант батальона - инструктор по боевой и физической подготовке обязан:

      1) организовывать и вести учет боевой и физической подготовки в батальоне;

      2) принимать участие в планировании боевой подготовки батальона;

      3) проводить показные, инструкторско-методические, практические и контрольные занятия с сержантами батальона;

      4) принимать меры по укомплектованию должностей сержантов подчиненных подразделений, знать каждого сержанта в батальоне: их фамилии, занимаемые должности, деловые, морально-психологические и личные качества, род занятий до воинской службы, семейное положение, проводить с ними индивидуальную работу по воинскому воспитанию и совершенствованию профессиональной подготовки;

      5) знать материальную часть, правила эксплуатации вооружения и военной техники батальона; не реже двух раз в месяц контролировать техническое обслуживание военной техники в ротах;

      6) принимать участие в подготовке вооружения и военной техники к учениям и занятиям;

      7) оказывать помощь сержантам батальона в организации занятий по боевой, физической подготовке и общевоинским уставам и контролировать их проведение;

      8) своевременно принимать меры по приему, распределению и обеспечению всеми видами довольствия вновь прибывших сержантов, оказывать помощь в их становлении;

      9) принимать меры к совершенствованию учебной материально-технической базы батальона; осуществлять контроль за обеспечением всем необходимым занятий по боевой подготовке в ротах;

      10) требовать от рядового и сержантского составов батальона соблюдения воинской дисциплины, распорядка дня, регламента служебного времени, немедленно докладывать командиру батальона и сержанту бригады о нарушениях воинской дисциплины, а также о примененных поощрениях и наложенных им дисциплинарных взысканиях на рядовой и сержантский составы батальона;

      11) обеспечивать в пределах своих полномочий исполнение требований законодательства о противодействии коррупции и других законодательных актов Республики Казахстан;

      12) требовать выполнения рядовым и сержантским составами батальона мер безопасности при проведении занятий, стрельб, учений и работ;

      13) ежемесячно подводить итоги деятельности сержантского состава батальона по боевой подготовке, воинской дисциплине и службе войск, об их результатах докладывать командиру батальона и сержанту бригады;

      14) контролировать своевременное и качественное ведение сержантским составом батальона установленной документации;

      15) присутствовать на заседаниях совета сержантов рот, не реже одного раза в месяц проводить заседания совета сержантов батальона;

      16) проводить с подчиненными индивидуальные беседы, консультировать их по вопросам развития личных профессиональных качеств и воспитания;

      17) организовывать и проводить спортивную работу с рядовым и сержантским составами в батальоне;

      18) проводить утреннюю физическую зарядку, периодически присутствовать при проведении утреннего осмотра и вечерней поверки в воинских частях (подразделениях) бригады;

      19) осуществлять контроль за подготовкой рядового и сержантского составов подразделений батальона к несению службы на боевом дежурстве, боевой службе, в суточном наряде и не реже одного раза в неделю проверять несение ими службы.

Сержант роты - инструктор по боевой и физической подготовке

      133. Сержант роты - инструктор по боевой и физической подготовке является первым помощником командира роты по работе с рядовым и сержантским составом, в мирное и военное время отвечает за: состояние боевой готовности, боевой и физической подготовки рядового и сержантского составов роты; воинское воспитание, дисциплину, морально-психологическое состояние солдат и сержантов роты; качество проведения сержантским составом роты занятий по боевой, физической подготовке и общевоинским уставам; уровень профессиональной подготовки сержантского состава роты, физической подготовки рядового и сержантского составов роты; содержание и совершенствование учебной материально-технической базы, учебных приборов и оборудования; подготовку рядового и сержантского составов к несению службы на боевом дежурстве, боевой, гарнизонной, караульной и внутренней службе; организацию работы по присвоению очередных воинских званий, классных квалификаций рядовому и сержантскому составам роты, выдвижению их на высшие должности, направлению в военные учебные заведения и курсовую подготовку; внешний вид рядового и сержантского составов роты; принятие антикоррупционных мер.

      В подразделениях, где не предусмотрена должность старшины роты, на сержанта роты - инструктора по боевой и физической подготовке возлагается дополнительная ответственность за ведение ротного хозяйства, поддержание внутреннего порядка в роте, организацию и контроль несения службы солдатами и сержантами в суточном наряде по роте, подготовку и отправку команд, назначаемых от роты.

      Он подчиняется командиру роты, является прямым начальником всего рядового и сержантского составов роты.

      134. Сержант роты - инструктор по боевой и физической подготовке обязан:

      1) принимать участие в составлении расписания занятий в роте;

      2) вести учет боевой и физической подготовки роты;

      3) проводить инструкторско-методические, практические занятия с сержантским составом роты и занятия по боевой, физической подготовке и общевоинским уставам с рядовым и сержантским составами роты;

      4) оказывать помощь сержантам взводов в организации занятий по боевой, физической подготовке и общевоинским уставам и контролировать их проведение;

      5) знать каждого подчиненного: фамилию, имя, деловые, морально-психологические и личные качества, род занятий до воинской службы, семейное положение, успехи и недостатки в боевой, физической подготовке; уровень профессионального мастерства сержантского состава роты;

      6) контролировать своевременное и качественное ведение сержантским составом роты установленной документации;

      7) не реже одного раза в месяц проводить заседания совета сержантов роты;

      8) проводить с подчиненными индивидуальные беседы, консультировать их по вопросам развития личных профессиональных качеств и воспитания;

      9) знать материальную часть, правила эксплуатации вооружения и военной техники роты, еженедельно контролировать их боеготовность, проведение их технического обслуживания во взводах, а также порядок и условия хранения;

      10) проверять готовность вооружения и военной техники, учебной материально-технической базы к учениям и занятиям, а также их наличие и комплектность по возвращении с учений или занятий;

      11) принимать меры к совершенствованию учебной материально-технической базы роты; обеспечивать всем необходимым занятия по боевой и физической подготовке;

      12) организовывать хранение и учет получаемых общевоинских уставов, наставлений, учебной литературы и пособий, а также выдачу их во временное пользование и контролировать их хранение во взводах;

      13) требовать от рядового и сержантского составов роты соблюдения воинской дисциплины, распорядка дня, регламента служебного времени, немедленно докладывать командиру роты о нарушениях воинской дисциплины, а также о примененных поощрениях и наложенных им дисциплинарных взысканиях на рядовой и сержантский составы роты;

      14) обеспечивать в пределах своих полномочий исполнение требований законодательства о противодействии коррупции и других законодательных актов Республики Казахстан;

      15) требовать выполнения рядовым и сержантским составами роты мер безопасности при проведении занятий, стрельб, учений и работ;

      16) еженедельно подводить итоги с сержантским составом роты по служебной деятельности, воинской дисциплине, об их результатах докладывать командиру роты и сержанту батальона;

      17) проводить утреннюю физическую зарядку, периодически присутствовать при проведении утреннего осмотра и вечерней поверки;

      18) организовывать и контролировать подготовку рядового и сержантского составов роты к несению службы на боевом дежурстве, боевой, гарнизонной, караульной и внутренней службе;

      19) организовывать и проводить спортивную работу с рядовым и сержантским составами в роте.

      В подразделениях, где не предусмотрена должность старшины роты, на сержанта роты - инструктора по боевой и физической подготовке возлагаются дополнительные обязанности:

      1) организовать своевременное получение и осмотр поступающего в роту снаряжения, имущества и других материальных средств, осуществлять контроль за их наличием, правильным использованием, хранением, обслуживанием и сбережением, вести ротное хозяйство;

      2) осуществлять контроль подготовки солдат и сержантов, назначаемых в суточный наряд от роты, организовывать его инструктаж и контролировать точное исполнение обязанностей лицами суточного наряда;

      3) подавать заявку через дежурного по роте дежурному по столовой об оставлении пищи лицам, находящимся на боевом дежурстве, боевой службе, в наряде или отсутствующим по служебным делам; организовывать доставку пищи к местам несения службы и проведения занятий;

      4) подготавливать и отправлять команды, назначаемые от роты, организовывать их обеспечение продовольственным, вещевым и другим имуществом;

      5) распределять между взводами наряды на службу и на работу, вести очередность нарядов на сержантов, проверять порядок ведения нарядов во взводах;

      6) представлять дежурному по воинской части через дежурного по роте сведения: о расходе личного состава; военнослужащих и командах, убывших в командировки; оружии, боеприпасах, находящихся на занятиях; об отсутствующих военнослужащих на службе, а при наличии самовольно отлучившихся - их воинские звания, фамилии, имена и отчества;

      7) организовывать содержание в чистоте и порядке всех помещений роты, а также участка территории, закрепленного за ротой.

Старший техник (техник) роты
(инструктор по вооружению, военной технике и боеприпасам)

      135. Старший техник (техник) роты (пограничного отдела, отделения (заставы) в мирное и военное время отвечает за: техническую исправность вооружения и военной техники, боеприпасов и приборов, их сохранность и правильную эксплуатацию, своевременное техническое обслуживание, хранение, эвакуацию и ремонт, техническую подготовку личного состава роты по своей специальности; принятие антикоррупционных мер.

      Старший техник (техник) роты (пограничного отдела, отделения (заставы) является прямым начальником для сержантов и солдат роты, кроме сержанта и старшины роты (пограничного отдела, отделения (заставы).

      Сноска. Пункт 135 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      136. Старший техник (техник) роты (пограничного отдела, отделения (заставы) обязан:

      1) участвовать в составлении расписания занятий на неделю;

      2) организовывать технически правильную эксплуатацию, техническое обслуживание, хранение, эвакуацию и ремонт вооружения и военной техники, боеприпасов и приборов роты, принимать меры по содержанию их в порядке и исправности;

      3) знать воинское звание, фамилию, имя, срок службы, занимаемую должность и специальность, семейное положение, деловые и морально-психологические качества механиков-водителей (водителей) роты, вести работу по повышению их квалификации;

      4) обеспечивать в пределах своих полномочий исполнение требований законодательства о противодействии коррупции и других законодательных актов Республики Казахстан;

      5) знать устройство, порядок, правила эксплуатации, технического обслуживания, хранения, эвакуации и ремонта вооружения и военной техники роты, их наличие и техническое состояние; лично руководить работами по техническому обслуживанию вооружения и военной техники и их ремонту, проводимому силами экипажей (водителей);

      6) проводить занятия с личным составом роты по технической подготовке, основам и правилам вождения машин; проводить подготовку классных специалистов технических специальностей;

      7) осуществлять контроль за экономным расходованием горючего, смазочных материалов и боеприпасов, запасных частей и другого технического имущества;

      8) проверять состояние машин, выпускаемых из парка, и допускать к эксплуатации только технически исправные машины, делая отметку об этом в путевом листе;

      9) принимать меры по предупреждению катастроф, аварий, поломок, происшествий и повреждений вооружения и военной техники роты, немедленно докладывать об их причинах и принятых мерах командиру роты;

      10) готовить машины к выходу роты на каждое учение или занятие и проверять их состояние по возвращении;

      11) организовывать после проведения стрельб своевременную сдачу гильз, тары (укупорки), неизрасходованных ракет и боеприпасов на склад ракетно-артиллерийского вооружения бригады; докладывать командиру роты об отказе пуска ракет, а также о расходе и неисправностях боеприпасов;

      12) при организации занятий, работ, эксплуатации, эвакуации, обслуживании и ремонте вооружения и военной техники доводить до личного состава требования безопасности и добиваться их выполнения;

      13) осуществлять противопожарные мероприятия в парке и на машинах роты;

      14) проверять не реже одного раза в неделю техническое состояние вооружения и военной техники роты, проводить пономерную проверку оружия;

      15) своевременно представлять заявки на необходимое техническое имущество, организовывать правильное его использование, хранение и сбережение;

      16) вести учет вооружения и военной техники, боеприпасов и приборов роты, один раз в месяц проводить сверку с техническими службами бригады;

      17) вести правильное заполнение формуляров (паспортов), технической и путевой документации;

      18) вести установленные учет работы (расхода моторесурсов) машин и отчетность по техническому имуществу.

      В подразделениях, где не предусмотрена воинская должность старшины роты (пограничного отдела, отделения (заставы), на старшего техника (техника) роты (пограничного отдела, отделения (заставы) возлагаются дополнительные обязанности:

      1) своевременно получать и осматривать поступающие в подразделение оружие, осуществлять контроль за их наличием, правильным использованием, хранением, обслуживанием и сбережением, вести их учет и своевременно отправлять в ремонт;

      2) организовывать и контролировать правильную топку печей, содержание средств пожаротушения и соблюдение солдатами и сержантами роты требований пожарной безопасности;

      3) организовывать получение и выдачу боеприпасов на занятия по боевой подготовке роты.

      Сноска. Пункт 136 с изменениями, внесенными Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Старшина роты (пограничного отдела, отделения (заставы)

      Сноска. Заголовок подразела – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      137. Старшина роты (пограничного отдела, отделения (заставы) в мирное и военное время отвечает за: поддержание воинской дисциплины солдат, сержантов и уставного внутреннего порядка в роте; соблюдение правил несения службы солдатами и сержантами в суточном наряде по роте; учет, сохранность оружия, боеприпасов и другого имущества роты, а также личных вещей военнослужащих, находящихся в кладовой; внешний вид солдат и сержантов роты; принятие антикоррупционных мер.

      В подразделениях, где по штату не предусмотрена должность сержанта роты – инструктора по боевой и физической подготовке, за содержание и совершенствование учебной материально-технической базы отвечает старшина роты (пограничного отдела, отделения (заставы).

      Он подчиняется командиру роты (начальнику пограничного отдела, отделения (заставы), является непосредственным организатором внутреннего порядка в расположении роты и прямым начальником сержантов и солдат роты, кроме сержанта роты и старшего техника (техника) роты (пограничного отдела, отделения (заставы).

      Сноска. Пункт 137 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      138. Старшина роты (пограничного отдела, отделения (заставы) обязан:

      1) знать фамилию, имя, срок службы, занимаемую должность, личные качества, семейное положение каждого солдата и сержанта роты и проявлять заботу о них;

      2) осуществлять контроль за внешним видом солдат и сержантов роты, производить индивидуальную подгонку обмундирования и обуви военнослужащим срочной воинской службы;

      3) своевременно получать и осматривать поступающие в роту оружие, снаряжение, имущество и другие материальные средства, осуществлять контроль за их наличием, правильным использованием, хранением, обслуживанием и сбережением, вести их учет и своевременно отправлять в ремонт; ежемесячно сверять книги учета имущества роты с книгами учета служб бригады и представлять установленные отчетные документы;

      4) заботиться о наличии материала для ремонта вещевого имущества личным составом роты;

      5) осуществлять подготовку солдат и сержантов, назначаемых в суточный наряд от роты, инструктировать, осматривать его перед разводом и своевременно отправлять на развод, осуществлять контроль за точным исполнением обязанностей дежурным и дневальными по роте;

      6) готовить и отправлять команды, назначаемые от роты, обеспечивать их продовольственным, вещевым и другим имуществом;

      7) организовывать и осуществлять помывку в бане личного состава роты, лично водить роту в баню и представлять ее на медицинский осмотр;

      8) проявлять заботу о питании военнослужащих, подавать заявку через дежурного по роте дежурному по столовой об оставлении пищи лицам, находящимся на боевом дежурстве, в наряде или отсутствующим по служебным делам; организовывать доставку пищи к местам несения службы и проведения занятий;

      9) водить роту в столовую и контролировать прием пищи;

      10) организовывать и контролировать правильную топку печей, содержание средств пожаротушения и соблюдение солдатами и сержантами роты требований пожарной безопасности в расположении роты;

      11) немедленно докладывать командиру роты о недостатках в обеспечении военнослужащих роты продовольственным, вещевым и другим имуществом, принимать меры к их устранению;

      12) организовывать хранение и вести учет личных вещей военнослужащих роты, находящихся в кладовой;

      13) организовывать получение и выдачу боеприпасов и других материальных средств на занятия по боевой подготовке роты;

      14) при увольнении из расположения воинской части выдавать увольнительные записки солдатам и сержантам (приложение 11), проходящим срочную воинскую службу, проверять, по форме ли они одеты и знают ли правила поведения в общественных местах;

      15) требовать от солдат и сержантов роты соблюдения воинской дисциплины, распорядка дня (регламента служебного времени), немедленно докладывать командиру роты о нарушениях воинской дисциплины, а также о применяемых поощрениях и наложенных им на солдат и сержантов роты дисциплинарных взысканиях;

      16) обеспечивать в пределах своих полномочий исполнение требований законодательства о противодействии коррупции и других законодательных актов Республики Казахстан;

      17) распределять между взводами наряды на службу, лично вести очередность нарядов на сержантов и проверять правильность ведения нарядов во взводах;

      18) выдавать оружие, боеприпасы для караулов и пистолеты военнослужащим с разрешения командира роты, а дежурному подразделению - по приказу дежурного по воинской части, лично принимать их и осматривать после сдачи;

      19) руководить проведением утреннего осмотра и проводить вечернюю поверку;

      20) представлять дежурному по воинской части через дежурного по роте сведения: о расходе личного состава; военнослужащих и командах, убывших в командировки; оружии, боеприпасах, находящихся на занятиях; об отсутствующих на вечерней поверке, а при наличии самовольно отлучившихся - их воинские звания, фамилии, имена и отчества;

      21) организовывать содержание в чистоте и порядке всех помещений роты, а также участка территории, закрепленного за ротой, руководить их общей уборкой.

      Сноска. Пункт 138 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Сержант взвода — инструктор по боевой и физической подготовке (заместитель командира взвода)

      139. Сержант взвода - инструктор по боевой и физической подготовке (заместитель командира взвода) в мирное и военное время отвечает за: состояние боевой готовности, боевой и физической подготовки рядового и сержантского составов взвода; воинское воспитание и дисциплину рядового и сержантского составов; уставной внутренний порядок во взводе; правильное несение службы подчиненными; внешний вид рядового и сержантского составов взвода; принятие антикоррупционных мер.

      Он подчиняется командиру взвода. В отсутствие командира взвода исполняет его обязанности и является прямым начальником рядового и сержантского составов взвода.

      140. Сержант взвода - инструктор по боевой и физической подготовке (заместитель командира взвода) обязан:

      1) обучать, воспитывать рядовой и сержантский составы взвода, проводить с ними занятия;

      2) осуществлять индивидуальную подготовку рядового состава;

      3) контролировать правильное обучение рядового состава командирами отделений, своевременное и качественное ведение установленной документации, консультировать командиров отделений по вопросам развития личных профессиональных качеств и воспитания рядового состава; проводить с личным составом взвода индивидуальные беседы;

      4) лично проводить с личным составом взвода занятия и тренажи по огневой, строевой, физической подготовкам, общевоинским уставам, радиационной, химической и биологической защите и военной топографии;

      5) вести учет боевой подготовки во взводе;

      6) организовывать и проводить спортивную работу с рядовым и сержантским составами взвода;

      7) знать каждого подчиненного: фамилию, имя, год рождения, личные качества, род занятий до воинской службы, семейное положение, успехи и недостатки в боевой подготовке;

      8) обеспечивать в пределах своих полномочий исполнение требований законодательства о противодействии коррупции и других законодательных актов Республики Казахстан;

      9) заботиться о подчиненных и вникать в их нужды, добиваться доведения до них всех положенных норм довольствия;

      10) осуществлять контроль за соблюдением воинской дисциплины и несением службы командирами отделений и рядовым составом взвода;

      11) заботиться о чистоте помещения, устанавливать очередность его уборки между отделениями; осуществлять контроль за соблюдением личной и общественной гигиены во взводе;

      12) знать материальную часть, правила эксплуатации вооружения и военной техники, имеющихся во взводе; содержать их в исправности, осуществлять контроль за их наличием и правильным использованием;

      13) перед выходом на каждое занятие (учение) проверять наличие рядового и сержантского составов, их внешний вид, правильность подгонки снаряжения, а также проводить осмотр оружия, боеприпасов и специальных средств;

      14) в ходе занятий (учений) осуществлять контроль за соблюдением личным составом требований безопасности, сохранностью и правильной эксплуатацией вооружения и военной техники, учебной материально-технической базы, правильным расходованием боеприпасов и других расходных средств;

      15) по окончании занятий и учений лично проверять наличие, комплектность всего вооружения и военной техники, а также наличие стрелкового оружия, боеприпасов, учебных приборов, специальных, учебно-тренировочных и имитационных средств. При этом особое внимание обращать на наличие (отсутствие) в каналах стволов оружия (вооружения) патронов (боеприпасов) и принимать меры к их извлечению (отстрелу); организовывать чистку оружия и шанцевого инструмента, техническое обслуживание вооружения и военной техники взвода, а также уборку мест проведения занятий;

      16) ежедневно подводить итоги с сержантским составом взвода по служебной деятельности, воинской дисциплине и внутреннему порядку, о результатах докладывать командиру взвода и сержанту роты;

      17) не реже трех раз в неделю проводить утреннюю физическую зарядку, периодически присутствовать при проведении утреннего осмотра и вечерней поверки;

      18) требовать от подчиненных исправного и опрятного содержания постельных принадлежностей, обмундирования и обуви, осуществлять контроль за своевременным производством текущего ремонта вещевого имущества рядового и сержантского составов взвода;

      19) докладывать командиру взвода обо всех просьбах подчиненных, поощрениях, проступках и наложенных дисциплинарных взысканиях;

      20) заботиться о подчиненных и вникать в их нужды;

      21) назначать военнослужащих рядового состава в наряды на службу, вести листы нарядов взвода, учет личного состава, вооружения и военной техники, других материальных средств взвода;

      22) постоянно знать, где находятся и что делают подчиненные;

      23) оставаясь за командира взвода, исполнять его обязанности.

      В подразделениях, где не предусмотрена должность старшины, на сержанта взвода - инструктора по боевой и физической подготовке (заместителя командира взвода) возлагается дополнительная обязанность по подготовке солдат и сержантов, назначаемых в суточный наряд от взвода, контролю за точным исполнением обязанностей лицами суточного наряда.

Командир отделения (расчета, танка, боевой машины, установки)

      141. Командир отделения (расчета, танка, боевой машины, установки) в мирное и военное время отвечает за: боевую готовность отделения; обучение, воинское воспитание, дисциплину и морально-психологическое состояние, строевую выправку и внешний вид подчиненных; правильную эксплуатацию и сбережение вооружения и военной техники, снаряжения, обмундирования, обуви и за содержание их в порядке и исправности; успешное выполнение отделением (экипажем, расчетом) боевых задач; принятие антикоррупционных мер.

      Он подчиняется командиру взвода, сержанту взвода (заместителю командира взвода) и является непосредственным начальником личного состава отделения (расчета, танка, боевой машины, установки).

      142. Командир отделения (расчета, танка, боевой машины, установки) обязан:

      1) лично обучать и воспитывать личный состав отделения (расчета, танка, боевой машины, установки), а при выполнении боевых задач - умело командовать им;

      2) знать каждого подчиненного: его фамилию, имя, год рождения, личные качества, род занятий до воинской службы, семейное положение, успехи и недостатки в боевой подготовке;

      3) знать материальную часть, правила эксплуатации вооружения (военной техники), другого имущества отделения (расчета, танка, боевой машины, установки), осуществлять контроль за их наличием, ежедневно осматривать и содержать в порядке и исправности;

      4) прививать личному составу отделения (расчета, танка, боевой машины, установки) уважение к службе, бережное отношение к своему вооружению и военной технике;

      5) вырабатывать у личного состава отделения (расчета, танка, боевой машины, установки) строевую выправку и физическую выносливость;

      6) заботиться о подчиненных и вникать в их нужды, проводить с ними индивидуальные беседы и консультировать их по вопросам развития личных профессиональных качеств и улучшения воинской дисциплины;

      7) докладывать сержанту взвода (заместителю командира взвода) обо всех заболевших, о предложениях, заявлениях и просьбах подчиненных, об их проступках и принятых мерах по их предупреждению, о поощрениях и наложенных на них взысканиях, о случаях утери или неисправности оружия, снаряжения и другого имущества;

      8) обеспечивать в пределах своих полномочий исполнение требований законодательства о противодействии коррупции и других законодательных актов Республики Казахстан;

      9) осуществлять контроль за соблюдением распорядка дня (регламента служебного времени), чистотой и внутренним порядком в отделении, требовать соблюдения подчиненными воинской дисциплины;

      10) периодически по решению сержанта роты присутствовать на подъеме, утреннем осмотре, вечерней поверке в роте;

      11) требовать от подчиненных опрятности, исправности обмундирования и обуви, правильной подгонки снаряжения, соблюдения ими правил личной и общественной гигиены, ношения военной формы одежды;

      12) ежедневно осуществлять контроль за чистотой обуви, обмундирования и просушкой портянок, носков, чисткой металлических частей снаряжения, а также за своевременной починкой обуви и обмундирования;

      13) проверять по окончании стрельб, учений и занятий, чтобы боеприпасы и гильзы были сданы всем личным составом отделения, у подчиненных не оставалось боевых и холостых патронов, гранат, запалов и взрывчатых веществ;

      14) постоянно знать, где находятся и что делают подчиненные.

Общие обязанности солдат (матросов) и специалистов

      143. Солдат (матрос), специалист в мирное и военное время отвечает за точное и своевременное выполнение возложенных на него обязанностей и поставленных ему задач, исправное состояние своего оружия, вверенной ему военной техники и сохранность выданного ему снаряжения и имущества.

      Он подчиняется командиру отделения (экипажа, расчета).

      144. Солдат (матрос), специалист обязан:

      1) осознавать свой конституционный долг воина Вооруженных Сил, образцово выполнять обязанности воинской службы;

      2) добросовестно изучать военное дело, старательно и твердо овладевать всем, чему его обучают командиры (начальники); образцово выполнять свои служебные обязанности; твердо знать и добросовестно выполнять требования общевоинских уставов;

      3) беспрекословно, точно и в срок выполнять приказы командиров (начальников);

      4) быть храбрым и дисциплинированным; вести себя с достоинством и честью, не допускать нарушений общественного порядка, недостойных поступков и удерживать от них товарищей;

      5) строго хранить государственные секреты;

      6) оказывать уважение командирам (начальникам) и старшим, уважать честь и достоинство других военнослужащих, соблюдать правила воинской вежливости, поведения и воинского приветствия;

      7) знать и иметь всегда исправное, вычищенное, готовое к бою оружие (вооружение и военную технику);

      8) знать должности, воинские звания и фамилии своих прямых начальников до командира бригады включительно;

      9) беречь государственное имущество, бережно носить одежду и обувь, своевременно и аккуратно их чинить, ежедневно чистить и хранить, где указано;

      10) повседневно закаливать себя, совершенствовать свою физическую подготовку, соблюдать правила личной и общественной гигиены;

      11) выполнять требования безопасности при обращении с оружием, работе с вооружением и военной техникой, в других случаях, а также требования пожарной безопасности;

      12) при необходимости отлучиться в пределах расположения роты спросить на это разрешение у командира отделения, а после возвращения доложить ему о прибытии;

      13) соблюдать правила ношения военной формы одежды.

      Солдат (матрос), специалист, проходящий воинскую службу по контракту, кроме того, обязан периодически по решению командира взвода (сержанта взвода) присутствовать на утреннем осмотре и вечерней поверке в роте.

      145. За образцовое выполнение служебных обязанностей, успехи в боевой подготовке и примерную воинскую дисциплину солдат (матрос), специалист может быть назначен на должность старшего солдата (матроса), старшего специалиста и ему может быть присвоено воинское звание ефрейтор, а матросу - старший матрос.

      Ефрейтор (старший матрос), специалист обязан помогать командиру отделения в обучении и воспитании солдат (матросов) и быть образцом выполнения обязанностей воинской службы.

3. Взаимоотношения между военнослужащими
Единоначалие. Командиры (начальники) и подчиненные.
Старшие и младшие

      146. Единоначалие является основным принципом строительства Вооруженных Сил, руководства ими и взаимоотношений между военнослужащими. Оно заключается в наделении командира (начальника) определенными правами по отношению к подчиненным и возложении на него персональной ответственности перед государством за все стороны жизни и деятельности воинской части, подразделения и каждого военнослужащего.

      Единоначалие выражается в праве командира (начальника), исходя из всесторонней оценки обстановки, единолично принимать решения, отдавать соответствующие приказы в строгом соответствии с требованиями законодательства, общевоинских уставов и обеспечивать их выполнение.

      Обсуждение приказа недопустимо, а неповиновение или другое неисполнение приказа влечет установленную законами Республики Казахстан ответственность.

      147. По своему служебному положению начальниками являются Президент Республики Казахстан (Верховный Главнокомандующий Вооруженными Силами Республики Казахстан), руководители Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований из числа гражданского персонала, военнослужащие, осуществляющие руководство подчиненными в соответствии со служебными обязанностями по занимаемой штатной должности.

      Командир является начальником для подчиненных.

      148. Начальники, которым военнослужащие подчинены по службе, хотя бы и временно, являются прямыми начальниками.

      Ближайший к подчиненному прямой начальник называется непосредственным начальником.

      149. Военнослужащие, которые по своему служебному положению не являются по отношению к другим военнослужащим их начальниками или подчиненными, могут быть старшими или младшими.

      Старшинство определяется воинскими званиями военнослужащих. Старшие по воинскому званию в случае нарушения младшими воинской дисциплины, общественного порядка, правил поведения, ношения военной формы одежды и выполнения воинского приветствия должны требовать от них устранения этих нарушений. Младшие по званию обязаны беспрекословно выполнять эти требования старших.

      150. При совместном выполнении обязанностей военнослужащими, не подчиненными друг другу, когда их служебные взаимоотношения не определены командиром (начальником), старший из них по должности, а при равных должностях старший по воинскому званию является начальником.

      151. Подчиненность в Вооруженных Силах определяется служебным положением.

      Начальник отдает подчиненному приказы и обязан осуществлять контроль их исполнения. Командир (начальник) должен быть для подчиненного примером тактичности и выдержанности. За действия, унижающие человеческое достоинство подчиненного, начальник несет ответственность.

      Подчиненный обязан беспрекословно выполнять приказы начальника.

Приказ, распоряжение, приказание.
Порядок их отдачи, выполнения и контроля.
Инициатива военнослужащих

      152. Приказ - это требование командира (начальника) о выполнении или прекращении каких-либо действий по службе.

      Приказ может быть отдан письменно, устно или по техническим средствам связи одному, группе военнослужащих или воинской части.

      Письменный приказ является основным распорядительным служебным документом (правовым актом) военного управления, издаваемым на правах единоначалия командирами воинских частей. Правом отдачи письменных приказов пользуются командиры (начальники) от командира воинской части и выше.

      Устные приказы отдаются всеми командирами (начальниками).

      Директива - оперативный (боевой) или служебный документ стратегических органов военного управления по управлению войсками (силами), содержащий руководящие указания по подготовке и ведению операций (боевых действий), по оперативной и боевой подготовке, организационно-штатным мероприятиям, мобилизационным задачам, по материально-техническому обеспечению войск.

      153. Распоряжение - форма доведения задач до подчиненных.

      Приказание - форма доведения задач до подчиненных по частным вопросам.

      Распоряжение и приказание доводится от имени командира воинской части начальником штаба части или от имени начальника гарнизона начальником штаба гарнизона устно, а также может содержаться в письменных документах.

      Указание - форма разъяснения порядка действий при выполнении приказов (приказаний) и распоряжений.

      154. Командир (начальник) перед отдачей приказа обязан всесторонне оценить обстановку и принять меры по обеспечению его выполнения. В последующем командир (начальник) обязан осуществлять контроль за исполнением приказа. Приказ должен быть сформулирован кратко и ясно, не допускать двоякого толкования, не вызывать сомнения у подчиненного. Командир несет ответственность за отданный приказ и его последствия, а также за злоупотребление властью и превышение власти или служебных полномочий в отдаваемом приказе и за непринятие мер по его выполнению.

      Не допускается отдавать приказы (приказания) и распоряжения, не имеющие отношения к исполнению обязанностей воинской службы или направленные на нарушение законодательства Республики Казахстан.

      155. Приказы отдаются в порядке подчиненности. При необходимости старший начальник может отдать приказ подчиненному, минуя его непосредственного начальника. В таком случае подчиненный докладывает об этом своему непосредственному начальнику, который обязан проконтролировать порядок выполнения требований старшего начальника, при необходимости оказать помощь подчиненному в выполнении приказа.

      156. Приказ командира (начальника) должен быть выполнен беспрекословно, точно и в срок. Военнослужащий, получив приказ, отвечает: "Есть", затем выполняет его.

      При необходимости убедиться в правильном понимании отданного им приказа командир (начальник) может потребовать краткого его повторения, а военнослужащий, получивший приказ, - обратиться к командиру (начальнику) с просьбой повторить его.

      О выполнении полученного приказа военнослужащий обязан доложить начальнику, отдавшему приказ, и своему непосредственному начальнику.

      157. Если военнослужащий, выполняющий приказ, получит от другого, старшего по служебному положению начальника новый приказ, который помешает выполнить первый, он докладывает об этом начальнику, отдавшему второй приказ, и в случае его подтверждения выполняет последний.

      Отдавший новый приказ обязан сообщить об этом начальнику, отдавшему первый приказ.

      Подчиненный, получивший заведомо незаконный приказ командира (начальника), если он явно противоречит законодательству, обязан доложить вышестоящему командиру (начальнику) того командира (начальника), который отдал незаконный приказ, и исполнить уточненный приказ.

      Военнослужащий, совершивший умышленное уголовное правонарушение во исполнение заведомо незаконного приказа или распоряжения, несет уголовную ответственность на общих основаниях. Неисполнение заведомо незаконного приказа или распоряжения исключает уголовную ответственность.

      158. Военнослужащий в целях успешного выполнения поставленной ему задачи обязан проявлять разумную инициативу. Проявление инициативы допустимо в случаях, когда обстановка требует незамедлительных действий военнослужащего в интересах выполнения полученной задачи.

О воинской вежливости и поведении военнослужащих

      159. Военнослужащие должны постоянно служить примером высокой культуры, скромности и выдержанности, защищать свое достоинство и уважать достоинство других.

      Они должны помнить, что по их поведению судят не только о них, но и о чести Вооруженных Сил в целом.

      Взаимоотношения между военнослужащими строятся на основе взаимного уважения. По вопросам службы они должны обращаться друг к другу на "Вы".

      Офицеры обращаются друг к другу по воинскому званию и фамилии или по званию с добавлением слова "Господин (госпожа)".

      Начальники и старшие обращаясь по службе к подчиненным и младшим, называют их по воинскому званию и фамилии или только по воинскому званию.

      Например: "Полковник Алиев", "Полковник", "подполковник Ибраева", "подполковник", "Штаб-сержант Бажиев", "Штаб-сержант", "Капитан Сыдыков", "Капитан", "Сержант Калиева", "Сержант", "Рядовой Омаров", "Рядовой".

      Подчиненные и младшие, обращаясь по службе к начальникам и старшим, называют их по воинскому званию с добавлением слова "господин, госпожа". Например: "Господин сержант первого класса".

      Военнослужащие обращаются к курсантам (учащимся) военных учебных заведений, не имеющим воинских званий сержантского состава, а также курсантам учебных воинских частей (подразделений) на "Вы", называя их "Курсант" или "Курсант" с добавлением фамилии. Например: "Курсант Калиев".

      Военнослужащие, при обращении к ним начальника или старшего, за исключением больных, принимают строевую стойку и представляются: называют свою должность, воинское звание и фамилию. При рукопожатии старший подает руку первым. Если старший без перчаток, младший перед рукопожатием снимает перчатку с правой руки. Военнослужащие без головного убора сопровождают рукопожатие легким наклоном головы.

      Вне строя военнослужащие могут обращаться друг к другу не только по воинскому званию, но и по имени и отчеству.

      Искажение воинских званий, употребление нецензурных слов, кличек и прозвищ, грубость и фамильярное обращение несовместимы с понятием воинской чести и достоинством военнослужащих.

      Сноска. Пункт 159 с изменениями, внесенными Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      160. Вне строя, отдавая или получая приказ, военнослужащие обязаны принять строевую стойку, а при надетом головном уборе отдающий приказ прикладывает к нему руку.

      Докладывая или принимая доклад, военнослужащий опускает руку от головного убора по окончании доклада. Если перед докладом подавалась команда "Смирно", то докладывающий по команде начальника "Вольно" повторяет ее и опускает руку от головного убора.

      161. При обращении к другому военнослужащему в присутствии командира (начальника) или старшего у него необходимо спросить на это разрешение.

      Например: "Господин полковник. Разрешите обратиться к подполковнику Ниязову".

      162. В общественных местах и транспорте при отсутствии свободных мест военнослужащий обязан уступить свое место старшему по воинскому званию.

      Если при встрече нельзя свободно разойтись с начальником (старшим), то подчиненный (младший) обязан уступить дорогу и, приветствуя, пропустить его.

      Военнослужащие должны соблюдать вежливость по отношению к гражданскому населению, проявлять особое внимание к пожилым людям, женщинам и детям, способствовать защите чести и достоинства граждан, а также оказывать им помощь при несчастных случаях, пожарах и чрезвычайных ситуациях природного и техногенного характера.

      163. В присутствии начальника (старшего) военнослужащим не разрешается держать руки в карманах одежды, сидеть без его согласия.

      164. Военная форма одежды – утвержденная Президентом Республики Казахстан форменная одежда со знаками отличия и различия (обмундирование) и снаряжение, определяющие принадлежность военнослужащих к Вооруженным Силам, другим войскам и воинским формированиям Республики Казахстан.

      Военнослужащие обеспечиваются парадной, повседневной, полевой, специальной формой одежды и предметами специальной экипировки.

      Правила ношения военной формы одежды и знаков различия Вооруженных Сил устанавливаются Министром обороны Республики Казахстан, а особенности ношения отдельных предметов военной формы одежды и знаков различия устанавливаются первыми руководителями других войск и воинских формирований.

      Право ношения военной формы одежды имеют все военнослужащие, а также военнообязанные, призванные на воинские сборы и граждане, пребывающие в запасе или находящиеся в отставке и уволенные с воинской службы с правом ношения военной формы одежды и проходящие военную подготовку.

      Переход на летнюю или зимнюю формы одежды устанавливаются приказом начальника гарнизона.

      Незаконное ношение (использование) одежды со знаками различия и (или) символикой военной формы, а также форменной одежды и специального обмундирования влечет установленную законом ответственность.

      Военнослужащим (кроме военнослужащих срочной воинской службы) разрешается нахождение вне расположения воинской части, на отдыхе или в отпуске, а также при исполнении специальных служебных обязанностей не в военной форме одежды.

      Сноска. Пункт 164 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      165. Правила воинской вежливости, поведения и выполнения воинского приветствия обязательны также для граждан, пребывающих в запасе или находящихся в отставке. При ношении ими военной формы одежды они должны соблюдать установленные правила ее ношения.

Воинское приветствие

      166. Воинское приветствие является воплощением сплоченности военнослужащих, взаимного уважения и проявлением общей культуры.

      Все военнослужащие обязаны при встрече (обгоне) приветствовать друг друга, строго соблюдая правила, установленные Строевым уставом Вооруженных Сил (далее - Строевой устав).

      Первыми приветствуют подчиненные и младшие по воинскому званию, а при равном их положении - первый увидевший.

      167. Военнослужащие обязаны, кроме того, приветствовать:

      1) памятники и могилы воинов, павших в боях за свободу и независимость Отечества, при исполнении воинского долга;

      2) Боевое Знамя воинской части, а также Военно-морской Флаг с прибытием на военный корабль и при убытии с него;

      3) похоронные процессии, сопровождаемые воинскими подразделениями.

      168. Воинские части и подразделения при нахождении в строю приветствуют по команде:

      1) Президента Республики Казахстан;

      2) всех прямых начальников, генералов армии, генерал-полковников, адмиралов, а также лиц, назначенных для руководства проведением инспектирования (проверки) воинской части (подразделения);

      3) памятники и могилы воинов, павших в боях за свободу и независимость Отечества, при исполнении воинского долга;

      4) Боевое Знамя воинской части, а на военном корабле - Военно-морской Флаг при его подъеме и спуске;

      5) похоронные процессии, сопровождаемые воинскими подразделениями;

      6) друг друга при встрече.

      169. При нахождении вне строя во время занятий и в свободное от занятий время военнослужащие приветствуют начальников по команде "Смирно" или "Встать. Смирно".

      На занятиях вне строя, а также во время совещаний, на которых присутствуют только офицеры, для воинского приветствия командиров (начальников) подается команда "Господа офицеры".

      Команду "Смирно", "Встать. Смирно" или "Господа офицеры" подает старший из присутствующих командиров (начальников) или военнослужащий, первый увидевший прибывшего командира (начальника).

      По этой команде все присутствующие встают, поворачиваются в сторону прибывшего командира (начальника) и принимают строевую стойку.

      Старший из присутствующих командиров (начальников) подходит к прибывшему и докладывает ему. Например: "Господин полковник. Офицерский состав части на совещание собран. Начальник штаба части майор Артыков".

      Прибывший командир (начальник), приняв доклад, подает команду "Вольно" или "Господа офицеры", а докладывавший повторяет эту команду, после чего все присутствующие принимают положение "вольно".

      170. Подача команды "Смирно" или "Встать. Смирно" и доклад командиру (начальнику) осуществляются при первом его посещении воинской части или подразделения в данный день. Командиру корабля команда "Смирно" подается при каждом его прибытии на корабль (сходе с корабля).

      В присутствии старшего командира (начальника) команда для воинского приветствия младшему не подается и доклад не осуществляется.

      При проведении классных занятий команда "Смирно", "Встать. Смирно" или "Господа офицеры" подается перед каждым занятием и по его окончании.

      Команда "Смирно", "Встать. Смирно" или "Господа офицеры" перед докладом командиру (начальнику) подается в том случае, если при этом присутствуют другие военнослужащие, при их отсутствии командиру (начальнику) только докладывается.

      171. При исполнении Государственного Гимна Республики Казахстан (далее - Государственный Гимн) воинское приветствие выполняется в соответствии с требованиями пункта 28 Строевого устава.

      172. Команда для выполнения воинского приветствия воинским частям и подразделениям не подается:

      1) при приведении воинской части или подразделения в высшие степени боевой готовности, на марше, а также на тактических занятиях и учениях;

      2) на пунктах управления, узлах связи, в местах несения боевого дежурства и боевой службы;

      3) на огневом рубеже и огневой (стартовой) позиции во время проведения стрельб (пусков);

      4) на аэродромах во время проведения полетов;

      5) во время выполнения строительных, хозяйственных работ, при обслуживании вооружения и военной техники (чистке оружия), а также в мастерских, парках, ангарах, лабораториях;

      6) в ходе спортивных состязаний и игр;

      7) при приеме пищи, после сигнала "Отбой" и до сигнала "Подъем";

      8) в душевых, банях, туалетах, умывальных комнатах и помещениях для больных.

      В перечисленных случаях начальник или старший прибывшему начальнику только докладывает.

      Например: "Господин майор, четвертая танковая рота выполняет второе упражнение учебных стрельб. Командир роты капитан Джутабаев".

      Подразделения, участвующие в похоронной процессии, воинское приветствие не выполняют.

      173. На торжественных собраниях, конференциях, проводящихся в воинской части, а также на спектаклях, концертах и в кино команда для воинского приветствия не подается и командиру (начальнику) не докладывается.

      На общих собраниях личного состава для воинского приветствия подается команда "Смирно" или "Встать. Смирно" и докладывается командиру (начальнику).

      Например: "Господин подполковник. Личный состав батальона на общее собрание прибыл. Начальник штаба батальона майор Манабаев".

      174. На приветствие начальника или старшего "Армысыздар, сарбаздар (жауынгерлер)!", "Армысыздар, офицер мырзалар!" все военнослужащие, находящиеся в строю или вне строя, отвечают: "Саулығыңызды тілейміз (тілеймін)"; если начальник или старший прощается "Сау болыңдар, сарбаздар (мырзалар)", то военнослужащие отвечают: "Сау болыңыз". В конце ответа добавляются слово "мырза (ханым)" и воинское звание без указания рода войск или службы.

      Например: "Саулығыңызды тілейміз (тілеймін), кіші сержант мырза", "Сау болыңыз, бас старшина мырза", "Сау болыңыз, лейтенант мырза".

      175. Если командир (начальник) в порядке службы поздравляет военнослужащего или благодарит его, то военнослужащий отвечает командиру (начальнику): "Служу Республике Казахстан".

      Если командир (начальник) поздравляет воинскую часть (подразделение), то личный состав воинской части (подразделения) отвечает протяжным троекратным "Ура", а если командир (начальник) благодарит, - личный состав отвечает: "Служим Республике Казахстан".

Порядок представления командирам (начальникам) и лицам,
прибывшим для инспектирования (проверки)

      176. Прибывшему в воинскую часть старшему командиру (начальнику) представляется только командир части. Другие лица представляются лишь при непосредственном обращении к ним старшего командира (начальника), называя свою воинскую должность, воинское звание и фамилию.

      177. Военнослужащие представляются своим непосредственным начальникам:

      1) при назначении на воинскую должность;

      2) при сдаче воинской должности;

      3) при присвоении воинского звания;

      4) при награждении орденом или медалью;

      5) при убытии в командировку, на лечение или в отпуск и по возвращении.

      Представляясь своему непосредственному начальнику, военнослужащие называют свою воинскую должность, воинское звание, фамилию и причину представления.

      Например: "Господин майор. Командир первой мотострелковой роты капитан Мананбаев. Представляюсь по случаю присвоения мне воинского звания капитан".

      178. Военнослужащие по контракту, вновь назначенные в часть, представляются командиру части и его заместителям, а при получении назначения в батальон, роту или им равные подразделения - представляются также командиру (начальнику) указанных подразделений и его заместителям.

      Командир части представляет вновь прибывших офицеров офицерскому составу части на ближайшем совещании офицеров или построении части, а сержанта части и батальона на построении части.

      При инспектировании (проверке) воинской части ее командир представляется прибывшему лицу, назначенному для руководства проведением инспектирования (проверки), если он состоит в воинском звании, равном с командиром части, или по званию старше его; если инспектирующий (проверяющий) по званию младше командира воинской части, то он представляется командиру воинской части.

      Перед началом инспектирования (проверки) командир воинской части представляет инспектирующему (проверяющему) командиров инспектируемых (проверяемых) подразделений.

      179. При посещении инспектирующим (проверяющим) подразделений командиры этих подразделений встречают его и докладывают ему.

      Если инспектирующий (проверяющий) прибывает в подразделение вместе с командиром воинской части, то командир подразделения докладывает инспектирующему (проверяющему) в том случае, когда последний состоит в равном воинском звании с командиром воинской части или по званию старше его.

      Если во время инспектирования (проверки) прибывает старший командир (начальник), то докладывает ему командир воинской части (подразделения), а инспектирующий (проверяющий) представляется.

      180. При посещении воинской части (корабля) Президентом Республики Казахстан и прямыми начальниками командир воинской части (корабля) встречает, докладывает и сопровождает этих лиц по расположению воинской части (по кораблю).

      Начальников департаментов, главных управлений (управлений) Министерства обороны, Генерального штаба Вооруженных Сил, центральных органов управления других войск и воинских формирований, независимо от их воинских званий, а также по приглашению в воинскую часть почетных посетителей командир воинской части (корабля) встречает, представляется и сопровождает их по расположению воинской части (по кораблю).

      181. При прибытии в воинскую часть (подразделение) военнослужащих для выполнения отдельных служебных поручений старших командиров (начальников) командир воинской части (подразделения) представляется лишь старшим по воинскому званию. В остальных случаях прибывшие представляются командиру воинской части (подразделения) и докладывают о цели своего прибытия.

      Все указания инспектирующих (проверяющих) или военнослужащих, выполняющих отдельные служебные поручения старших командиров (начальников), передаются через командира воинской части. Названные лица обязаны сообщить командиру воинской части (подразделения) о результатах инспектирования (проверки) или выполнения возложенного на них служебного поручения.

      При проведении опроса военнослужащих воинской части (подразделения) инспектирующие (проверяющие) руководствуются требованиями настоящего Устава (приложение 13).

Глава 2. Внутренний порядок
Общие положения

      182. Внутренний порядок - это строгое соблюдение определенных законами, общевоинскими уставами, приказами и инструкциями правил размещения, повседневной деятельности и быта военнослужащих в воинской части (подразделении) и несения службы суточным нарядом.

      Внутренний порядок достигается:

      1) глубоким пониманием, сознательным и точным выполнением всеми военнослужащими обязанностей, определенных законами, общевоинскими уставами, приказами и инструкциями;

      2) четкой организацией службы войск и образцовым несением службы суточным нарядом;

      3) точным выполнением распорядка дня и регламента служебного времени;

      4) целенаправленной воспитательной работой, сочетанием высокой требовательности командиров (начальников) с постоянной заботой о подчиненных и сохранении их здоровья;

      5) четкой организацией боевой подготовки;

      6) выполнением правил эксплуатации (использования) вооружения и военной техники, других материальных средств; созданием в местах размещения военнослужащих условий для их повседневной деятельности, жизни и быта, отвечающих требованиям общевоинских уставов;

      7) соблюдением требований пожарной безопасности, принятием мер по охране окружающей среды в районе дислокации воинской части.

1. Размещение военнослужащих
Общие положения

      183. Воинские части размещаются в военных городках.

      Под военным городком понимается комплекс зданий и сооружений, расположенных на одном земельном участке и имеющих определенное целевое назначение для расквартирования воинских частей, а также для размещения военнослужащих, гражданского персонала Вооруженных Сил.

      Военные городки подразделяются на закрытые, обособленные и открытые.

      К закрытым военным городкам относятся военные городки, в которых установлена пропускная система.

      Закрытые военные городки, расположенные вне населенных пунктов, являются обособленными.

      Военные городки, не относящиеся к обособленным и закрытым военным городкам, называются открытыми.

      Служебно-жилищный фонд, коммунальные сооружения и земельные участки, используемые в Вооруженных Силах в мирное и военное время, являются государственной собственностью. Они подлежат обязательному учету, правильному использованию и бережному содержанию.

      Недвижимость военных городков и особенности размещения частей и подразделений определяются первыми руководителями Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан.

      Сноска. Пункт 183 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      184. Предоставленные для размещения и постоянной деятельности Вооруженных Сил земельные участки находятся в их владении и пользовании.

      185. Для нужд обороны Вооруженным Силам передаются здания, сооружения, объекты и другое имущество, а также может производиться их возврат в порядке, установленном законодательством.

      186. Все помещения и территорию части распределяет между подразделениями командир воинской части.

      187. Военнослужащие срочной воинской службы, кроме матросов и старшин, находящихся на кораблях, размещаются в казармах.

      188. Для размещения каждой роты должны быть предусмотрены следующие помещения:

      1) спальное помещение для личного состава (казарма, кубрики);

      2) комната информационно-воспитательной работы и психологической разгрузки;

      3) канцелярия роты;

      4) комната командиров и сержантов взводов;

      5) комната для хранения оружия;

      6) место для чистки оружия;

      7) место для спортивных занятий;

      8) комната (место) бытового обслуживания (мастерская);

      9) кладовая для хранения имущества роты и личных вещей военнослужащих;

      10) комната для просушки обмундирования и обуви;

      11) комната для умывания с душевой;

      12) место для чистки обуви;

      13) туалет.

      В расположении каждого батальона отводятся комнаты для:

      1) командира батальона;

      2) управления батальона;

      3) штаба батальона.

      Для проведения занятий в воинской части оборудуются необходимые классы. В каждой части оборудуется комната (место) боевой славы (истории) и ведутся книги почета воинской части (корабля) и почетных посетителей. Для осуществления контроля за личным составом, а также за сохранностью оружия, боеприпасов и другого военного имущества, в местах расположения личного состава, местах несения службы суточного наряда, на входе и внутри комнаты для хранения оружия устанавливаются системы видеонаблюдения с выводом на дежурного по части.

      Исходя из специфики выполняемых задач, решением первых руководителей Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан состав помещений и порядок их оборудования может быть изменен.

      189. Нуждающиеся в жилище военнослужащие и члены их семей, определенные в соответствии с главой 13-1 Закона Республики Казахстан "О жилищных отношениях", обеспечиваются жилищем на период прохождения воинской службы за счет государства. Обеспечение жилищем военнослужащих и членов их семей производится в порядке, предусмотренном Законом Республики Казахстан "О жилищных отношениях".

      Семейные военнослужащие размещаются вне расположения воинской части. Холостые военнослужащие могут размещаться в расположении воинской части отдельно от солдат срочной службы.

      При этом для военнослужащих-женщин, временно размещенных в расположении воинской части, оборудуются отдельные от мужских спальные помещения, комнаты для подготовки к занятиям, совещаний и досуга, душ и туалеты, а также комнаты бытового обслуживания и для умывания.

      Сноска. Пункт 189 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      190. Для проживания на время прохождения срочной службы и обучения в военном учебном заведении военнослужащие размещаются в казармах. Курсантам также могут предоставляться общежития на время обучения в военном учебном заведении (на военном факультете).

      Слушатели военных учебных заведений из числа офицеров на период обучения обеспечиваются служебными жилищами.

      191. Не допускается, кому бы то ни было проживать в зданиях и сооружениях воинских частей, за исключением спальных помещений казарм и общежитий.

      192. Размещение военнослужащих срочной воинской службы в спальных помещениях производится из расчета не менее двенадцати кубических метров объема воздуха на одного человека.

      Кровати в спальных помещениях располагаются в последовательности, соответствующей штатно-должностному списку роты, и устанавливаются так, чтобы около каждой из них или около двух сдвинутых вместе оставались места для прикроватных тумбочек, табуретов (стульев), а между рядами кроватей было свободное место, необходимое для построения личного состава; кровати следует располагать не ближе пятидесяти сантиметров от наружных стен с соблюдением равнения. Кровати должны быть однообразные (стандартные).

      Расположение кроватей в спальных помещениях может быть в один или в два яруса.

      Военнослужащие-женщины размещаются в отдельных спальных помещениях с расположением кроватей в один ярус.

      193. Для военнослужащих, зачисленных за совершенные ими подвиги в списки роты, корабля, именного пограничного отделения (именной пограничной заставы) навечно или почетными солдатами (матросами), в спальном помещении на видном месте устанавливается кровать, которая постоянно содержится в образцовом состоянии. Над кроватью в рамке вывешиваются портрет героя и описание его подвига.

      Сноска. Пункт 193 – в редакции Указа Президента РК от 17.05.2022 № 893.     

      194. В прикроватной тумбочке хранятся туалетные и бритвенные принадлежности, носовые платки, принадлежности для чистки одежды и обуви, другие мелкие предметы личного пользования, а также книги, общевоинские уставы, фотоальбомы, тетради и другие письменные принадлежности.

      Порядок хранения и пользования фотоаппаратами, аудио-, видео-, радиоэлектронной техникой и сотовыми телефонами военнослужащими срочной воинской службы определяется требованиями законодательства по защите государственных секретов. Указанные предметы хранятся в кладовой роты. За порядок их хранения, сохранность, прием и выдачу отвечает лично старшина роты (сержант роты) или лица, их замещающие.

      195. Постель военнослужащего, размещенного в казарме, состоит из одеяла, двух простыней, подушки с наволочкой, матраца, подматрацника. Постели должны быть однообразно заправлены и содержаться в порядке в течение всего дня. Не разрешается ложиться на постель в обмундировании (кроме дежурного по роте при отдыхе) и в обуви. Кроме того, каждый военнослужащий обеспечивается прикроватным ковриком, одной парой тапок, а также лицевым и ножным полотенцами.

      196. Пальто (шинели), полевые утепленные куртки и брюки, головные уборы, укомплектованные вещевые мешки хранятся в специальных шкафах, установленных в помещениях казармы, а средства индивидуальной защиты, кроме противогазов - на стеллажах; парадное обмундирование, спортивная форма и рабочая одежда - в шкафах кладовой для хранения имущества роты и личных вещей военнослужащих. Специальная одежда хранится в шкафах вне спальных помещений. При наличии соответствующих условий обмундирование, спортивная форма и личные вещи военнослужащих могут храниться в индивидуальных шкафах (ячейках).

      Места для хранения всех видов обмундирования закрепляются за военнослужащими и обозначаются ярлыками с указанием на них воинского звания, фамилии и инициалов военнослужащего. На всех предметах вещевого имущества военнослужащих срочной воинской службы наносится соответствующее клеймение с указанием номера их военного билета.

      Обмундирование и поясные ремни перед сном аккуратно и однообразно укладываются на табурете (стуле), обувь ставится в ногах у кровати. Одежда, белье и обувь при необходимости просушиваются в комнатах для просушки обмундирования и обуви.

      197. Оружие и боеприпасы, в том числе учебные, в подразделениях хранятся в отдельной комнате с металлическими решетками на окнах, находящейся под постоянной охраной лиц суточного наряда. Дверь комнаты должна быть оборудована световой и электрозвуковой сигнализациями. Конструкция сигнализаций должна обеспечивать их срабатывание при вскрытии мест хранения, а также при повреждении проводки. В комнате круглосуточно должно быть полное освещение. Комната для хранения оружия должна иметь вывод сигнального устройства к дежурному по части. Сигнализация должна иметь аварийное питание.

      Ответственность за состояние технических средств сигнализации несет командир подразделения. Для установки и поддержания ее в исправном состоянии приказом по части назначается эксплуатационная группа из числа специалистов.

      Дверь комнаты для хранения оружия должна иметь смотровое окно и открываться внутрь помещения (сдвигаться в сторону). Допускается установка металлической решетчатой двери или раздвижной металлической решетчатой стены.

      Пулеметы (запасные стволы к пулеметам), автоматы, карабины, винтовки и ручные гранатометы, а также штык-ножи должны храниться в пирамидах, а пистолеты и боеприпасы – в металлических, закрывающихся на замок шкафах или ящиках. В пирамидах хранятся малые пехотные лопаты, противогазы, а стальные шлемы – на пирамидах. В комнате для хранения оружия также хранятся и размещаются со штатным оружием оптические приборы прицеливания и наблюдения.

      Учебное оружие и учебные боеприпасы должны храниться отдельно от боевых. При отсутствии отдельной пирамиды разрешается хранить учебное оружие вместе с боевым, при этом место его хранения обозначается надписью "Учебное оружие" и отделяется перегородкой. Учебные пистолеты хранятся вместе с боевыми пистолетами военнослужащих подразделения. Учебные патроны хранятся в отдельном, закрывающемся на замок и опечатанном ящике в комнате для хранения оружия.

      Спортивное оружие хранится вместе с боевым. Место его хранения обозначается надписью: "Спортивное оружие". Патроны к спортивному оружию хранятся вместе с боевыми патронами. Выдача учебного, спортивного оружия, учебных и спортивных патронов производится так же, как и боевых. Не допускается хранить боеприпасы в необорудованных для их содержания шкафах и ящиках.

      При усилении бдительности, повышении боевой готовности, возникновении угрозы нападения и в других случаях изменения оперативной обстановки, а также в отдельно дислоцируемых подразделениях, осуществляющих и обеспечивающих защиту (охрану) Государственной границы, подразделениях конвоирования и охраны исправительных учреждений и государственных объектов порядок хранения, выдачи оружия и боеприпасов определяется приказом руководителя уполномоченного органа.

      Сноска. Пункт 197 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      198. Пирамиды с оружием, шкафы и ящики с пистолетами и боеприпасами, а также комнаты для хранения оружия подразделений должны оборудоваться надежными запорами, закрываться на замки и опечатываться номерными печатями: пирамиды - печатью дежурного по роте (подразделению), а комната для хранения оружия - печатью дежурного по роте (подразделению) и дежурного по воинской части (в случаях децентрализованного расположения подразделений бригады - печатью командира подразделения); шкафы и ящики с пистолетами, боевыми и учебными боеприпасами - печатью командира подразделения (старшины роты).

      Ключи от комнаты для хранения оружия и пирамид, от которого назначено дежурное подразделение, должны находиться у дежурного по роте данного подразделения.

      Ключи от комнаты для хранения оружия и пирамид других подразделений воинской части хранятся в опечатанном пенале у дежурного по воинской части. Данные ключи при необходимости выдаются дежурным по ротам по указанию командира воинской части или начальника штаба, а при приведении воинской части в различные степени боевой готовности с разрешения дежурного по воинской части.

      Запасные ключи хранятся у командира роты (подразделения) в опечатанном пенале, в закрывающемся на замок сейфе.

      В комнате для хранения оружия вывешивается опись материальных средств, в которую заносится количество пирамид, шкафов, ящиков, стендов, плакатов и другого имущества, находящегося в этой комнате. В описи указываются инвентарные номера ящиков, шкафов и какой печатью они опечатаны.

      На каждой пирамиде (шкафу, ящике) крепится ярлык с указанием подразделения, воинского звания, фамилии и инициалов ответственного лица, номера пирамиды (шкафа, ящика) и номера печати, которой она опечатывается.

      В пирамиде (шкафу, ящике) вывешивается опись с указанием в ней вида и количества хранящегося в ней оружия и имущества. У каждого гнезда пирамиды (шкафа) должен быть наклеен (закреплен) ярлык с указанием вида и номера оружия и номера противогаза, а также воинского звания, фамилии и инициалов лица, за которым они закреплены.

      Все описи, находящиеся в комнате для хранения оружия, в пирамидах, шкафах, ящиках, подписываются командиром роты (подразделения).

      В случае хранения в одной комнате оружия и боеприпасов нескольких подразделений одной воинской части приказом командира части назначается ответственный за порядок размещения, хранения и обеспечения сохранности оружия и боеприпасов, который и подписывает опись имущества комнаты.

      Вскрытие комнат для хранения оружия и боеприпасов производится только в присутствии командира подразделения, дежурного по воинской части и дежурного по подразделению. В случае отсутствия одного из указанных лиц вскрытие производится с личного разрешения командира воинской части.

      При приведении части (подразделения) в высшие степени боевой готовности дежурный по роте (подразделению) вскрытие комнаты для хранения оружия, выдачу оружия и боеприпасов производит самостоятельно.

      Хранение другого имущества в комнате для хранения оружия не допустимо.

      199. Личное оружие военнослужащих по контракту (имеющих право на личное табельное оружие) батальона (управления и служб воинской части), патроны к нему и измерители доз радиоактивного облучения хранятся в металлическом, закрывающемся на замок шкафу при одной из рот (при штабе воинской части). При этом патроны должны находиться в отдельном металлическом, закрывающемся на замок ящике, опечатываемом лицом, отвечающим за их хранение. Патроны, выдаваемые военнослужащим по контракту для несения службы в суточном наряде, могут храниться в шкафу вне ящика. Шкаф опечатывается командиром роты (подразделения) или старшиной роты (дежурным по воинской части, сержантом роты). Шкаф с личным оружием военнослужащих по контракту, патронами и измерителями доз радиоактивного облучения, находящийся у дежурного по воинской части, кроме того, должен иметь электрозвуковую сигнализацию со скрытым выводом к начальнику караула.

      Ключи от шкафа с личным оружием военнослужащих по контракту батальона и ящики с патронами хранятся у командира подразделения, в его отсутствие, - у старшины роты (сержанта роты), при его убытии со службы сдаются в опечатанном пенале дежурному по части, а военнослужащих управления и служб воинской части - хранятся у дежурного по воинской части. Запасные ключи от них хранятся в металлическом сейфе у начальника штаба воинской части. Порядок выдачи и приема пистолетов и патронов к ним устанавливается командиром воинской части.

      200. Патроны для караулов и дежурного подразделения должны находиться в металлических, закрывающихся на замок и опечатанных ящиках, ключи и печать от которых хранятся у командира роты (подразделения) (старшины роты). В каждом ящике должна быть опись наличия боеприпасов. Ящики с патронами устанавливаются вблизи пирамид с оружием.

      В воинских частях, где караулы назначаются от нескольких подразделений, патроны для караулов разрешается хранить в комнате дежурного по воинской части.

      Подразделения, которые несут службу с нештатным оружием, получают боеприпасы одновременно с оружием из другого подразделения по решению командира (начальника штаба) воинской части.

      201. Комната (место) для спортивных занятий оборудуется спортивными тренажерами, гимнастическими снарядами, обеспечивается гирями, гантелями и другим спортивным инвентарем, а также плакатами по мерам безопасности.

      202. В роте оборудуется душевая из расчета один кран (душевая сетка) на пятнадцать-двадцать человек, устанавливаются умывальники - один кран на пять-семь человек и не менее двух ножных ванн с проточной водой, а также оборудуется место для стирки обмундирования военнослужащими.

      При мастерских, парках, хлебопекарнях, хлебозаводах, столовых и котельных, кроме того, должен быть оборудован теплый душ, а при умывальниках должны быть мыло и полотенца.

      При отсутствии водопровода в отапливаемых помещениях устанавливаются наливные умывальники, вода в них должна быть круглосуточно. Перед наполнением умывальников свежей водой оставшаяся вода сливается, умывальники очищаются, грязная вода выносится и выливается в отведенные для этого места.

      Для чистки обмундирования и обуви отводятся отдельные, специально оборудованные помещения или места. Чистка обуви в спальном помещении не разрешается.

      203. Комната (место) бытового обслуживания (мастерская) оборудуется столами для глажения обмундирования, плакатами с правилами ношения военной формы одежды и нормами обеспечения вещевым имуществом военнослужащих, ремонта одежды и обуви, зеркалами и обеспечивается стульями (табуретами), необходимым количеством утюгов, а также инвентарем, инструментом для стрижки волос, производства текущего ремонта обмундирования и обуви, фурнитурой и другими ремонтными материалами.

      При воинской части оборудуется специальная мастерская для подгонки обмундирования личного состава, ремонта одежды и обуви.

      204. Прибывший на пополнение в воинскую часть личный состав до приведения его к военной присяге и распределения по подразделениям размещается в отдельном помещении. В этот период проводится его медицинский осмотр путем углубленного изучения и обследования, в порядке, определяемом первым руководителем соответствующего уполномоченного органа, делаются прививки, производятся выдача обмундирования, обуви по установленным нормам, их подгонка и клеймение; с личным составом пополнения проводятся занятия по совершенствованию военной подготовки, полученной до призыва на срочную воинскую службу, организуются изучение их деловых и морально-психологических качеств, целенаправленная воспитательная и идеологическая работа.

      Сноска. Пункт 204 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      205. Приказом по воинской части из личного состава, прибывающего на пополнение, формируется отдельное подразделение, назначаются командир подразделения, его заместитель по воспитательной и социально-правовой (по воспитательной и идеологической) работе, выделяется необходимое количество офицеров, сержантов (старшин) в качестве командиров и инструкторов.

      206. Распределение прибывшего пополнения по подразделениям воинской части производится на основании приказа командира воинской части после прохождения им программ по совершенствованию военной подготовки, принятия военной присяги, изучения деловых и моральных качеств каждого военнослужащего и с учетом состояния его здоровья, места призыва (жительства), а также профессии и военно-учетной специальности, полученных до призыва на срочную воинскую службу.

      Собственные вещи прибывшего пополнения (одежда, обувь и другие вещи) приводятся в порядок, упаковываются и отправляются воинской частью посылками по указанным военнослужащими адресам.

      207. На всех военнослужащих роты, проживающих вне расположения части, должны быть именные списки с указанием адреса, телефона и способа вызова каждого. Эти списки находятся в канцелярии роты и у дежурного по роте. Такие же списки на военнослужащих управления части должны находиться у дежурного по части (по штабу части).

Содержание помещений

      208. Все здания и помещения, а также территория воинской части должны всегда содержаться в чистоте и порядке. Каждый командир (начальник) отвечает за правильное использование зданий и помещений, сохранность мебели, инвентаря и оборудования.

      209. Государственный Флаг Республики Казахстан и изображение Государственного Герба Республики Казахстан, а также вывески с наименованием воинской части размещаются на зданиях штабов воинских частей на постоянной основе и должны освещаться в темное время суток.

      Все комнаты должны быть пронумерованы. Перечни примерных надписей на дверях помещений, у входов в помещения, здания и их оформление устанавливаются согласно приложению 14.

      На наружной стороне входной двери каждой комнаты (справа или слева от двери) вывешивается табличка с указанием ее номера (назначения), а внутри каждой комнаты - опись находящегося в ней имущества (мебели, инвентаря и оборудования) (приложение 15).

      210. Мебель, инвентарь и все оборудование являются принадлежностью помещения и без разрешения командира воинской части не могут переноситься из одного подразделения в другое.

      211. В казарме на видном месте вывешиваются на специальных стендах распорядок дня, расписание занятий, листы нарядов, схема размещения личного состава (приложение 16), график контроля температурного режима (приложение 17) в спальном помещении, опись имущества и необходимые инструкции.

      212. Вывешиваемые в комнатах (помещениях) портреты и картины должны быть в рамках. Во всех помещениях разрешается иметь цветы, а на окна - вешать аккуратные одноцветные занавески, шторы, жалюзи.

      Стекла в окнах нижних этажей, выходящих на городские улицы, на необходимую высоту должны быть матовые (затонированы) или покрашены белой краской.

      При необходимости входные двери в казарму могут оборудоваться смотровым глазком, надежным внутренним запором и звуковой сигнализацией с выводом к дневальному по подразделению. На окнах нижних этажей в этом случае устанавливаются решетки с внутренними запорами.

      213. Во всех жилых помещениях, имеющих водопровод, оборудуются фонтанчики для питья воды, а в помещениях, где нет водопровода, устанавливаются закрытые на замок бачки с питьевой водой, которые также могут оборудоваться фонтанчиками. Бачки ежедневно под наблюдением дежурного по роте прополаскиваются и наполняются свежей питьевой водой, один раз в неделю производится их дезинфекция. Ключи от бачков хранятся у дежурного по роте.

      214. Все помещения обеспечиваются достаточным количеством урн для мусора.

      У наружных входов в здания должны быть приспособления для очистки обуви от грязи и урны для мусора.

      215. Ежедневная уборка помещений производится суточным нарядом под непосредственным руководством дежурного по роте.

      Уборщики обязаны: вымести мусор из-под кроватей и прикроватных тумбочек, подмести в проходах между рядами кроватей, произвести влажную уборку полов (мыть полы разливом воды не разрешается), вынести мусор в установленное место, стереть пыль с окон, дверей, шкафов, ящиков и других предметов, с вечера наполнить умывальники водой, очистить урны, а в отведенных местах для курения, кроме того, налить в них воду (обеззараживающую жидкость).

      Поддержание чистоты в помещениях во время занятий возлагается на дневальных.

      216. Кроме ежедневной уборки один раз в неделю производится общая уборка всех помещений под руководством старшины роты. Во время общей уборки все постельные принадлежности (матрацы, подушки, одеяла) выносятся из помещений (казарм), тщательно выбиваются и проветриваются.

      217. В столовых, хлебопекарнях и на хлебозаводах все оборудование и инвентарь маркируются, содержатся в чистоте и порядке; посуда после приема пищи должна быть вычищена, вымыта, ошпарена кипятком и просушена. Хранится посуда на стеллажах или в специальных шкафах.

      218. Зимой окна чердаков зданий должны быть закрыты, а летом открыты, но защищены специальными решетками.

      Чердаки, подвалы запираются и опечатываются, ключи от них хранятся у дежурного того подразделения, на которое возложена ответственность за содержание этих помещений. Хранение на чердаках и в подвалах помещений какого-либо имущества не допустимо.

      219. Туалеты оборудуются кабинами с унитазом (очком) и писсуаром из расчета один унитаз (очко), писсуар на десять-двенадцать человек. В туалете в каждой кабине должны быть урны и туалетная бумага. Туалеты должны содержаться в чистоте, ежедневно дезинфицироваться, иметь хорошую вентиляцию и освещение. Инвентарь для их уборки содержится в специально отведенном для этого месте (шкафу). Наблюдение за содержанием туалетов возлагается на старшин (сержантов), санитарных инструкторов и дежурных по подразделениям.

      Наружные туалеты устраиваются с водонепроницаемыми выгребными ямами на расстоянии не менее восьмидесяти метров от жилых помещений, столовых и хлебопекарен (хлебозаводов). Дорожки к наружным туалетам в темное время освещаются. При необходимости (на ночь) в холодное время года в специально отведенных помещениях оборудуются писсуары.

      Выгребные ямы туалетов своевременно очищаются и дезинфицируются.

      220. Без разрешения районных эксплуатационных частей и пожарных органов не допускается перепланирование помещений, перенос и разборка существующих и возведение новых построек, прокладка внутренних электросетей, а также установка временных и устройство новых печей, автономных систем отопления.

      Ремонт оборудования и сетей энергоснабжения, газоснабжения и центрального отопления производится силами районных эксплуатационных частей или лицами, имеющими специальную подготовку и разрешение на его выполнение.

      Ходить строем в ногу в казарменном помещении не допускается.

      221. Район расположения воинской части, территория военного городка и прилегающие к нему участки улиц должны быть озеленены и содержаться в чистоте и порядке, а в темное время - освещены. Территория военного городка огораживается.

      Для уборки район расположения воинской части распределяется по участкам между подразделениями. Мусор ежедневно собирается в закрывающиеся крышкой контейнеры и вывозится. Контейнеры устанавливаются на площадку с твердым покрытием. Не реже одного раза в неделю контейнеры очищаются и дезинфицируются.

      Уборка территории военного городка (воинской части) производится силами суточного наряда и выделенными для этой цели в послеобеденное время командами. В парково-хозяйственный день для уборки района расположения воинской части выделяются команды или подразделения.

Отопление помещений

      222. Начало и конец отопительного периода объявляются приказом начальника гарнизона или командира воинской части. При печном отоплении порядок и время отопления помещений, приема и выдачи топлива устанавливает командир воинской части или начальник гарнизона.

      Все котельные, системы центрального и автономного отопления, печи и дымоходы, а также запасы твердого и жидкого топлива на три месяца должны быть проверены за один месяц до начала отопительного периода комиссией начальника гарнизона (командира части) с составлением актов, а неисправные системы - отремонтированы. Проверка систем отопления должна осуществляться проведением контрольной топки. Очистка дымоходов производится в установленные сроки.

      По окончании отопительного сезона комиссией начальника гарнизона (командира части) совместно с районной эксплуатационной частью производится инвентаризация систем центрального и автономного отопления с составлением акта. На основании акта инвентаризации составляются план подготовки к новому отопительному сезону и заявки в районные эксплуатационные части и в вышестоящие штабы.

      223. Зимой в жилищах поддерживается температура воздуха не ниже плюс восемнадцати градусов по Цельсию, а в военно-медицинских (медицинских) подразделениях – не ниже плюс двадцати градусов по Цельсию, в остальных помещениях – согласно установленным нормам. Термометры вывешиваются в помещениях на внутренних стенах, вдали от печей и нагревательных приборов, на высоте полутора метров от пола.

      Сноска. Пункт 223 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      224. Топка печей должна оканчиваться не позднее двадцати часов. В учебных и служебных помещениях топка печей производится утром и должна быть закончена за час до начала занятий (работ). В помещениях, при температуре ниже норм, установленных в пункте 223 настоящего Устава, топка печей с разрешения командира воинской части может быть продолжена.

      225. На время отопительного периода приказом по воинской части для топки печей назначаются из солдат (матросов) истопники, которые должны быть предварительно обучены правилам топки печей и ознакомлены с требованиями пожарной безопасности. Истопники от занятий не освобождаются. На отопительный период они освобождаются от всех нарядов.

      Наблюдение за топкой печей в подразделениях возлагается на старшину роты (сержанта роты) и дежурного по роте, а в штабе воинской части - на дежурного по штабу воинской части.

      При инструктаже лиц суточного наряда особое внимание обращается на необходимость контроля за соблюдением ими правил топки печей в жилых и служебных помещениях.

      226. Не допускается пользоваться неисправными печами, применять для их растопки горючие жидкости, оставлять топящиеся печи без надзора, просушивать топливо в печах или у печей и хранить его в жилых помещениях, а также колоть и пилить дрова в помещениях, коридорах и на лестницах.

      227. По окончании отопительного периода все печи и дымоходы должны быть вычищены и осмотрены старшиной роты совместно с начальником квартирно-эксплуатационной службы (органа, осуществляющего квартирно-эксплуатационное обеспечение части, а также планирование и контроль за природоохранными мероприятиями, распределение и предоставление в пользование земельных участков, выделенных для нужд части, обеспечение жилплощадью военнослужащих, рабочих и служащих), после чего дверцы печей пломбируются или опечатываются.

Проветривание помещений

      228. Проветривание помещений в казармах производится дневальными под наблюдением дежурного по роте: в спальных помещениях (комнатах) - перед сном и после сна, а в классах - перед занятиями и в перерывах между ними.

      229. Оконные форточки (фрамуги) в холодное время, а окна в летнее время открываются, когда личный состав находится вне помещений. Если личный состав из помещений не выходит, форточки (фрамуги) или окна открываются только с одной стороны помещений, а в холодное время - на период, необходимый для проветривания помещений. Открытые форточки и оконные рамы обязательно закрепляются на крючки (фиксаторы).

      В летнее время окна спальных помещений, учебных классов, столовых, медицинских пунктов, туалетов оборудуются сетками для защиты от насекомых.

      Имеющиеся вентиляционные устройства должны содержаться в исправном состоянии. Приточно-вытяжная вентиляция приводится в действие во время, установленное командиром воинской части.

Освещение помещений

      230. Порядок освещения определяет командир воинской части. Освещение разделяется на полное и дежурное (неяркий темно-синий свет).

      В спальных помещениях в часы сна оставляется дежурное освещение. При керосиновом освещении дежурные лампы горят полным светом. У входов в казармы, в комнатах для хранения оружия, коридорах, на лестницах и в туалетах с наступлением темноты и до рассвета поддерживается полное освещение. Наблюдение за режимом освещения возлагается на дежурных и дневальных.

      231. Электрическое освещение района расположения воинской части в темное время суток не выключается.

      На случай аварий или временного выключения электрического освещения по другим причинам у дежурных по ротам и другим подразделениям должны быть резервные (автономные) источники освещения (запасные лампы, фонари), места, хранения которых определяет командир воинской части.

Размещение в населенных пунктах

      232. Воинские части, подразделения в отдельных случаях по согласованию с местными органами государственного управления могут временно размещаться в административных зданиях населенных пунктов, а при отсутствии зданий — в пригодных для жилья помещениях.

      233. Населенные пункты, предназначаемые для временного размещения воинских частей (подразделений), по приказу командира воинской части предварительно обследуются в санитарно-эпидемическом и экологическом отношении. Размещение в населенных пунктах, неблагополучных в санитарно-эпидемическом и экологическом отношении, не допустимо.

      234. Перед занятием помещений, навесов и площадок командир подразделения осматривает их, после чего размещает личный состав, вооружение и военную технику.

      Подразделения размещаются по возможности сосредоточенно.

      Офицеры, а также военнослужащие-женщины размещаются отдельно друг от друга, в отдельных помещениях вблизи расположения своих подразделений.

      Вооружение и военная техника размещаются по подразделениям, вне строений, на укрытых (замаскированных) площадках.

      235. Для каждой роты указывается граница ее расположения, в пределах которой ей отводятся помещения и участки местности для проведения занятий, а также назначается пункт (место) сбора подразделений при приведении в высшие степени боевой готовности.

      236. Для размещения складов отводятся отдельные помещения, отвечающие требованиям пожарной безопасности.

      Кухни, хлебопекарни и бани, если для них не выделены отдельные помещения, устраиваются с учетом требований санитарных правил на безопасном в пожарном отношении расстоянии.

      237. При временном размещении частей (подразделений) в населенном пункте оборудуются туалеты в пределах границ расположения части (подразделения).

      238. Вода для питья и приготовления пищи берется только из обследованных и указанных медицинской службой пунктов (источников) водоснабжения; принимаются меры, предупреждающие их загрязнение, при необходимости организуется их круглосуточная охрана.

      239. В каждом помещении назначается старший, который отвечает за внутренний порядок и сохранность находящегося в помещении имущества, чистоту территории, прилегающей к помещению, а также соблюдение требований пожарной безопасности.

      Военнослужащим не допускается пользоваться имуществом владельцев помещения без их разрешения.

      240. При временном размещении в населенном пункте оружие и боеприпасы хранятся в сухом, удаленном от дверей, печей, обогревательных приборов месте и постоянно охраняются суточным нарядом, обмундирование и снаряжение размещаются в приспособленных для этого местах. Личные вещи и белье хранятся в вещевых мешках.

      241. В вопросах внутреннего порядка и увольнения военнослужащих срочной воинской службы из расположения воинской части должны соблюдаться правила, установленные для казарменного расположения.

Противопожарная защита

      242. Военнослужащие обязаны знать, выполнять требования пожарной безопасности (приложение 18) и уметь обращаться со средствами пожаротушения.

      В случае возникновения пожара каждый военнослужащий обязан немедленно принять меры к вызову военной команды противопожарной защиты и спасательных работ (штатного пожарного расчета) или нештатной пожарной команды (пожарного наряда) и тушению пожара всеми имеющимися средствами, а также к спасению людей, вооружения и военной техники, имущества и других материальных средств.

      243. В воинской части разрабатывается план противопожарной защиты, который утверждается командиром и доводится до всего личного состава. Выписка из плана, включающая требования пожарной безопасности в воинской части, расчет сил и средств, привлекаемых для тушения пожара, порядок эвакуации личного состава, вооружения и военной техники, имущества и других материальных средств, должна находиться у дежурного по воинской части.

      244. За организацию и состояние противопожарной зашиты в воинской части отвечает заместитель командира воинской части по тылу (материально-техническому обеспечению). Он обязан:

      1) организовывать изучение личным составом требований пожарной безопасности и обучение его действиям при тушении пожаров;

      2) обеспечивать на всех объектах наличие нормативных запасов воды, молниезащитных устройств и средств пожаротушения;

      3) не реже одного раза в месяц проверять организацию и состояние противопожарной защиты воинской части и еженедельно проводить учебные пожарные тренировки;

      4) обеспечивать своевременное выполнение требований пожарной безопасности;

      5) организовывать взаимодействие с ближайшими территориальными подразделениями уполномоченного органа в сфере гражданской защиты.

      Сноска. Пункт 244 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      245. Командир воинской части и начальник учебного полигона (учебного центра) отвечают за выполнение требований пожарной безопасности на территориях, закрепленных за воинской частью, полигоном, а также во всех местах при проведении занятий, стрельб, учений и других мероприятий боевой и мобилизационной подготовки.

      246. Командиры подразделений, начальники служб, мастерских, цехов, культурно-досуговых центров, лабораторий и других объектов отвечают за выполнение требований пожарной безопасности в подчиненных им подразделениях, службах, на объектах и содержание средств пожаротушения в исправном состоянии.

      247. Непосредственно противопожарной защитой в воинской части руководит начальник службы противопожарной защиты и спасательных работ, а там, где штатом он не предусмотрен, его обязанности возлагаются по совместительству на одного из военнослужащих по контракту.

      248. В воинской части, не имеющей штатной пожарной команды, создается нештатная пожарная команда численностью от пяти до пятнадцати человек.

      B состав нештатной пожарной команды назначаются военнослужащие, как правило, из одного подразделения.

      От команды выделяется пожарный наряд, который несет дежурство на пожарных постах круглосуточно или в течение определенного времени согласно табелю постам, утвержденному командиром воинской части.

      Личный состав пожарной команды освобождается от других нарядов.

      249. Начальником пожарной команды назначается начальник службы противопожарной защиты и спасательных работ. При отсутствии в штате части начальника службы противопожарной защиты и спасательных работ начальником пожарной команды назначается один из начальников служб тыла (материально-технического обеспечения).

      Он отвечает за постоянную готовность пожарной команды, средств пожаротушения и обучение всего личного состава воинской части требованиям пожарной безопасности.

      250. Начальник службы противопожарной защиты и спасательных работ обязан:

      1) знать особенности пожарной опасности объектов воинской части, участвовать в разработке плана противопожарной защиты и требований пожарной безопасности;

      2) лично проводить занятия с офицерами, сержантами и старшинами подразделений воинской части по противопожарной подготовке, эксплуатации средств пожаротушения, вести разъяснительную работу по выполнению требований пожарной безопасности с личным составом, а также специальную подготовку пожарной команды, инструктировать и проверять знания личного состава, заступающего в пожарный наряд;

      3) проводить проверку противопожарного состояния всех объектов и осуществлять ежедневный контроль за выполнением личным составом установленных требований пожарной безопасности и несением службы пожарным нарядом;

      4) осуществлять контроль за наличием, своевременным истребованием, исправностью и правильной эксплуатацией всех средств пожаротушения, пожарной сигнализации, источников пожарного водоснабжения и принимать меры по поддержанию их в постоянной готовности к действию, организовывать проверку и освидетельствование средств пожаротушения;

      5) вести учет наличия и технического состояния средств пожаротушения, а также своевременное ведение их формуляров (паспортов) и технической документации;

      6) не допускать пользоваться неисправными и опасными в пожарном отношении установками, приборами отопления и освещения;

      7) докладывать заместителю командира воинской части по тылу (материально-техническому обеспечению) о недостатках в противопожарном состоянии объектов при их выявлении, а обо всех случаях возгораний, пожаров и о принятых мерах - немедленно;

      8) руководить тушением пожара;

      9) своевременно представлять установленные отчеты в вышестоящий штаб и довольствующий орган.

Охрана окружающей среды

      251. Военнослужащий обязан беречь природу и охранять ее богатства в своей повседневной деятельности. Для этого он должен знать основные источники загрязнения, имеющиеся в воинской части (подразделении), и строго выполнять предусмотренные правилами и инструкциями мероприятия по предотвращению загрязнения водных ресурсов, воздуха, земель, сохранению животного и растительного мира.

      Военнослужащие, допускающие в результате своих действий или бездействия загрязнение окружающей среды, несут ответственность в соответствии с законами.

      252. Для предотвращения отрицательного воздействия на окружающую среду в воинской части назначается постоянно действующая комиссия и разрабатывается план мероприятий по охране окружающей среды, который доводится до всего личного состава.

      253. При организации охраны окружающей среды в районе деятельности воинской части командир (начальник) обязан:

      1) организовывать целевое и рациональное использование закрепленных земельных участков;

      2) организовывать изучение и выполнение личным составом правил охраны окружающей среды;

      3) обеспечивать своевременное выполнение плана мероприятий по охране окружающей среды.

      Непосредственно выполнением мероприятий по охране окружающей среды в воинской части руководит заместитель командира части по тылу (материально-техническому обеспечению).

      254. Командир воинской части и начальник полигона отвечают за осуществление необходимых мер по предотвращению отрицательного воздействия на окружающую среду при подготовке и проведении учений и других мероприятий боевой подготовки на полигоне.

2. Распределение времени и повседневный порядок
Общие положения

      255. Распределение времени в воинской части осуществляется так, чтобы обеспечивалась ее постоянная боевая готовность и создавались условия для проведения организованной боевой учебы личного состава, поддержания уставного порядка, воинской дисциплины и воспитания военнослужащих, повышения их культурного уровня, всестороннего бытового обслуживания, своевременного отдыха и приема пищи.

      Общая продолжительность еженедельного служебного времени военнослужащих по контракту не должна превышать продолжительности рабочего времени, установленного трудовым законодательством, за исключением приведения части в высшие степени боевой готовности, а продолжительность служебного времени военнослужащих срочной воинской службы определяется распорядком дня воинской части.

      Военнослужащим (кроме военнослужащих срочной воинской службы, курсантов (учащихся) военных учебных заведений) предоставляется не менее одних суток отдыха еженедельно, но не менее шести суток отдыха в месяц.

      Боевое дежурство, боевая служба, служба в суточном наряде, учения, походы кораблей, занятия по боевой готовности и боевой подготовке проводятся без ограничения общей продолжительности еженедельного служебного времени.

      Срочные мероприятия, непосредственно связанные с боевой и мобилизационной готовностью воинской части, выполняются по письменному приказу ее командира (старшего начальника) в любое время суток, с немедленным докладом старшему командиру (начальнику).

      Военнослужащим по контракту, привлекаемым к исполнению обязанностей воинской службы сверх установленной продолжительности еженедельного служебного времени, в выходные и праздничные дни, отдых предоставляется в другие дни недели, решением командира части (подразделения) с учетом интересов службы и желаний военнослужащих. Продолжительность отдыха не должна превышать времени, проведенного на службе в выходные и праздничные дни или сверх установленной продолжительности служебного времени.

      Привлечение военнослужащих к исполнению обязанностей воинской службы сверх установленного времени, в выходные и праздничные дни, а также предоставление им отдыха в другие дни недели оформляется приказом по части.

Распорядок дня, регламент служебного времени

      256. Распределение времени в воинской части в течение суток, а по некоторым положениям и в течение недели осуществляется распорядком дня и регламентом служебного времени.

      Распорядок дня воинской части определяет по времени выполнение основных мероприятий повседневной деятельности, учебы и быта личного состава подразделений и штаба воинской части.

      Регламент служебного времени военнослужащих по контракту в дополнение к распорядку дня устанавливает сроки и продолжительность выполнения этими военнослужащими основных мероприятий, вытекающих из обязанностей воинской службы.

      Распорядок дня и регламент служебного времени устанавливается приказом командира воинской части или вышестоящего штаба с учетом задач, стоящих перед воинской частью, времени года и местных климатических условий.

      Они разрабатываются на период обучения и могут уточняться командиром воинской части или вышестоящим штабом на время несения боевого дежурства, боевой службы, службы в суточном наряде, карауле и других мероприятий с учетом особенностей их выполнения.

      Распорядок дня на период боевых стрельб, полевых выходов, проведения учений, маневров, походов кораблей составляется применительно к боевой обстановке.

      Распорядок дня воинской части находится в документации суточного наряда, а регламент служебного времени военнослужащих по контракту - в штабе воинской части и в канцеляриях, расположениях подразделений, общежитиях.

      257. В распорядке дня военнослужащих срочной воинской службы и курсантов (слушателей) военно-учебных заведений должно быть предусмотрено время для осуществления подъема личного состава, проведения утренней физической зарядки, утреннего и вечернего туалета, утреннего осмотра, время для проведения занятий, самостоятельной подготовки к ним, смены специальной (рабочей) одежды, чистки обуви и мытья рук перед приемом пищи, приема пищи, для учебных заведений - время для работы научных кружков, дополнительных факультативных занятий, ухода за вооружением и военной техникой, воспитательной, культурно-досуговой и спортивной работы, информирования, тренировок личного состава, прослушивания радио и просмотра телепрограмм, приема больных в медицинском пункте, личных потребностей военнослужащих (не менее двух часов), вечерней прогулки, поверки и восьми часов для сна.

      Промежутки между приемами пищи не должны превышать семи часов.

      После обеда в течение не менее тридцати минут не должны проводиться занятия или работы.

      258. Регламент служебного времени военнослужащих по контракту должен предусматривать время их прибытия на службу и убытия с нее, время перерыва для приема пищи (обеда), самостоятельной подготовки (не менее четырех часов в неделю), ежедневной подготовки к проведению занятий и время на физическую подготовку (общей продолжительностью не менее трех часов в неделю).

      При определении регламента служебного времени учитывается необходимость выполнения военнослужащими должностных обязанностей в соответствии с распорядком дня, а также мероприятий, направленных на поддержание воинской части (подразделения) в постоянной боевой готовности.

      Регламент служебного времени при несении боевого дежурства, боевой службы и службы в суточном наряде определяется общевоинскими уставами и соответствующими инструкциями.

      Регламентом служебного времени устанавливается продолжительность рабочего времени в соответствии с трудовым законодательством Республики Казахстан, военнослужащим предоставляется не менее одних суток отдыха еженедельно, но не менее шести суток отдыха в месяц (кроме военнослужащих срочной воинской службы и курсантов (учащихся) военных учебных заведений).

      Круглосуточное дежурство в воинской части и подразделении военнослужащих по контракту, не входящих в состав суточного наряда, а также назначение их различными ответственными лицами не допустимо, за исключением выполнения служебно-боевых задач.

      Перевод военнослужащих по контракту на казарменное положение осуществляется только в условиях введения высших степеней боевой готовности для части или подразделения или при выполнении воинской частью (подразделения) боевых (учебно-боевых) задач и для повышения боеготовности части (подразделения).

      259. Военнослужащие по контракту в период, определенный регламентом служебного времени, исполняют свои обязанности воинской службы (служебные обязанности).

      260. Еженедельно в воинской части проводится парково-хозяйственный день в целях проверки боеготовности и обслуживания вооружения и военной техники боевой, учебной, учебно-боевой, учебно-строевой, транспортной групп эксплуатации, оборудования и благоустройства парков, складов, объектов учебной материально-технической базы, приведения в порядок военных городков, производства других работ. В этот же день обычно производится общая уборка всех помещений, а также помывка личного состава в бане.

      Парково-хозяйственные дни проводятся по планам, разрабатываемым штабом воинской части совместно с заместителями командира части по вооружению и тылу (материально-техническому обеспечению) и утверждаемым командиром воинской части. Выписки из планов доводятся до подразделений.

      В плане проведения парково-хозяйственного дня указываются: наименование работ (мероприятий) и время их выполнения; в каких подразделениях производятся работы (объекты, места работы); привлекаемые силы и средства (количество личного состава, выделяемого для работ, и материально-техническое обеспечение проводимых мероприятий); должностные лица, ответственные за выполнение работ и контроль за работами; отметка о выполнении. В плане отражается также организация специальных постов и специализированных бригад, выделяемых из подразделений технического обслуживания и ремонта и предназначенных для обеспечения качественного выполнения работ в парке.

      В плане проведения парково-хозяйственного дня предусматривается выполнение следующих основных мероприятий:

      1) осмотр состояния всех видов вооружения, военной техники и имущества должностными лицами;

      2) выполнение экипажами, расчетами, водителями и специалистами плановых работ по обслуживанию вооружения и военной техники, а также устранение выявленных на них неисправностей;

      3) проверка состояния и обслуживание источников и потребителей электроэнергии (аккумуляторных батарей, генераторов, стартеров, электроприборов, радиостанций, контрольно-измерительных приборов, электростанций и агрегатов питания, диэлектрических средств защиты);

      4) проверка работы и обслуживание вооружения, стабилизаторов, боеприпасов, средств связи, средств защиты, противопожарного оборудования, приборов ночного видения и освидетельствование баллонов высокого давления;

      5) обслуживание средств эвакуации, подвижных ремонтных средств, станочного, силового и другого оборудования;

      6) проверка наличия, доукомплектование и обслуживание запасного инструмента и принадлежностей;

      7) обслуживание погрузочно-разгрузочных механизмов, средств освещения и сигнализации;

      8) ремонт и оборудование подъездных путей, внутрипарковых дорог, ограждений, элементов парка, уборка территории парка и парковых помещений;

      9) осмотр и дооборудование учебно-материальной базы (классов, полигонов, стрельбищ, автодромов, танкодромов и других объектов);

      10) проверка наличия и качества горючего в баках машин и на складах, исправности средств хранения и перекачки горючего;

      11) ремонт мебели, казарменного оборудования и инвентаря, обмундирования и обуви военнослужащих срочной службы;

      12) уборка и благоустройство территории военного городка, казарменных помещений, объектов учебно-материальной базы, столовых, складов, мастерских, бань, очистка от снега территории части и другие работы.

      На основании выписок из плана проведения парково-хозяйственного дня части командиры батальонов (дивизионов) и рот (батарей) составляют планы проведения парково-хозяйственного дня в своих подразделениях.

      Экипажам, расчетам и водителям их непосредственные командиры ставят конкретные задачи накануне проведения парково-хозяйственного дня.

      По окончании парково-хозяйственного дня командиры подразделений от командира взвода до командира батальона докладывают рапортом (письменно) по команде о состоянии вооружения и военной техники, запасов материальных средств и боеготовности подразделения.

      Командиры бригад докладывают рапортом письменно командующим региональных командований, родами войск о состоянии боеготовности бригады. Командующие региональных командований, родами войск докладывают о боеготовности подчиненных войск соответствующим главнокомандующим видами Вооруженных Сил.

      261. Выходные и праздничные дни являются днями отдыха для всего личного состава, кроме лиц суточного наряда и находящихся на боевом дежурстве, боевой службе. В эти дни, а также в свободное от занятий время с личным составом проводятся культурно-досуговые, спортивные и другие мероприятия.

      Просмотр кинофильмов и другие общественные мероприятия, проводимые накануне дней отдыха, разрешается заканчивать на один час позднее обычного, подъем в дни отдыха производить позднее обычного на один час.

Подъем, утренний осмотр и вечерняя поверка

      262. В соответствии с графиком, утвержденным командиром роты (подразделения), за пятнадцать минут до подъема офицер, сержант роты (подразделения) или один из сержантов взводов (заместителей командиров взводов) прибывают в расположение роты (подразделения) и контролируют утренний подъем личного состава, размещенного в казарме. Контроль во взводах могут осуществлять командиры отделений поочередно.

      При комплектовании подразделений сержантами (старшинами) срочной воинской службы, а также расположении подразделений в учебных центрах, полигонах и лагерях за десять минут до сигнала "Подъем" дежурный по роте (подразделениям) производит подъем сержантов взводов (заместителей командиров взводов) и сержанта роты, батальона (старшины роты).

      В установленное время по сигналу "Подъем" производится общий подъем роты (подразделений).

      Сноска. Пункт 262 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      263. После подъема личному составу предоставляется время для посещения туалета, проводится утренняя физическая зарядка, заправка постелей, организуется выполнение военнослужащими правил личной гигиены и утренний осмотр.

      264. Для утреннего осмотра по команде дежурного по роте (подразделения) "Рота (батальон), для утреннего осмотра - становись" военнослужащие строятся в указанном месте, прикомандированные становятся на левом фланге. Дежурный по роте (подразделениям), построив роту (подразделения), докладывает старшине (сержанту, технику) роты о готовности роты (подразделений) к осмотру и по его указанию производится утренний осмотр.

      Военнослужащие по контракту присутствуют на утреннем осмотре периодически по решению командира части (подразделения).

      265. На утренних осмотрах проверяются наличие и внешний вид военнослужащих, соблюдение ими правил личной гигиены.

      В ходе утреннего осмотра организуется устранение обнаруженных недостатков. Сержанты, проводившие утренний осмотр во взводах, докладывают о результатах осмотра старшине (сержанту, технику) роты.

      Нуждающихся в медицинской помощи дежурный по роте (подразделениям) записывает в книгу записи больных (приложение 19), которую представляет старшине роты и после его подписи направляет ее в медицинский пункт части. В установленное время дежурный по роте (подразделениям) отправляет указанных военнослужащих под командой санитарного инструктора (фельдшера) роты в медицинский пункт части. Санитарный инструктор (фельдшер) находится там до окончания медицинского осмотра (оказания медицинской помощи) и принятия решения о лечении больных.

      Состояние ног, носков, портянок и нательного белья военнослужащих срочной воинской службы проверяется периодически, обычно перед сном.

      266. Вечерняя прогулка и вечерняя поверка проводятся во время, предусмотренное распорядком дня, под руководством сержанта роты или старшины роты (одного из сержантов взводов) по графику, утвержденному командиром роты.

      Во время вечерней прогулки личный состав исполняет строевые песни в составе подразделений. После прогулки по команде дежурного по роте (подразделениям) "Рота (батальон), на вечернюю поверку - становись" военнослужащие строятся для поверки. Дежурный по роте (подразделениям), построив роту (подразделения), докладывает соответствующему должностному лицу о построении роты (подразделений) на вечернюю поверку.

      Должностное лицо, подав команду "Смирно", приступает к поверке. В начале поверки он называет воинские звания, фамилии военнослужащих, зачисленных за совершенные ими подвиги в списки роты (подразделения) навечно или почетными солдатами. При названии фамилий указанных военнослужащих правофланговый первого взвода докладывает: "Такой-то (воинское звание и фамилия) пал смертью храбрых в бою за свободу и независимость Отечества, при исполнении воинского долга" или "Почетный солдат роты (воинское звание и фамилия) находится в запасе (отставке)".

      После этого должностное лицо проверяет личный состав роты (подразделений) по именному списку. Услышав свою фамилию, каждый военнослужащий отвечает: "Я". За отсутствующих отвечают командиры отделений.

      Например: "В карауле", "В отпуске".

      По окончании поверки должностное лицо подает команду "Вольно", объявляет приказы, которые должны быть известны всем военнослужащим, состав наряда на следующий день и производит (уточняет) боевой расчет по боевой готовности и на случай пожара. Затем личному составу предоставляется время для личной гигиены. В установленное время дежурным по роте (подразделениям) подается команда "Отбой" и включается дежурное освещение. Военнослужащие ложатся спать.

      Сокращение установленного распорядком дня времени для сна не допустимо, за исключением случаев привлечения военнослужащих для ночных занятий и тренировок, учений, маршей, походов кораблей и других мероприятий боевой и мобилизационной готовности. Проведение таких мероприятий осуществляется на основании приказа командира воинской части.

      267. При нахождении в роте (подразделении) командира роты (подразделения) или одного из офицеров роты (подразделения) во время утреннего осмотра и вечерней поверки старшина роты докладывает ему о результатах осмотра (поверки).

      После утреннего осмотра и вечерней поверки дежурные по ротам (подразделениям) прибывают с докладом к дежурному по части и представляют сведения о наличии личного состава и об отсутствующих, а при наличии самовольно отлучившихся — их фамилии.

      268. Периодически, по плану штаба воинской части, проводятся общие батальонные или бригадные (полковые) вечерние поверки. Место, установленное командиром части для проведения вечерней поверки, должно быть освещено и своевременно доведено до всех подразделений батальона (бригады, полка).

      На общих батальонных (бригадных, полковых) поверках обязан присутствовать весь личный состав батальона (бригады, полка).

      Поверку всего личного состава по именному списку производят командиры рот (подразделений) и о результатах поверки докладывают командиру батальона.

      На общей бригадной (полковой) поверке командиры батальонов и отдельных подразделений докладывают о результатах поверки командиру бригады (полка). Начальник штаба бригады (полка) или по его указанию заместитель начальника штаба проверяет личный состав управления (штаба) воинской части и докладывает об их результатах командиру бригады (полка).

      По окончании общей батальонной (бригадной, полковой) поверки командир батальона (бригады, полка) подает команду "Смирно" и приказывает оркестру играть "Зарю". При проведении общей бригадной (полковой) вечерней поверки по окончании игры "Зари" оркестр играет, а военнослужащие самостоятельно принимают строевую стойку и исполняют Государственный Гимн. Затем подразделения проходят торжественным маршем под оркестр мимо командира воинской части с выполнением воинского приветствия и расходятся по своим расположениям. При отсутствии в батальоне (бригаде, полку) оркестра используются технические средства воспроизведения звукозаписи. С началом игры "Зари" командиры подразделений от взвода и выше прикладывают руку к головному убору и опускают ее по команде "Вольно", подаваемой командиром батальона (бригады, полка) по окончании игры оркестра.

      О результатах проведения общей батальонной, бригадной (полковой) вечерней поверки командир (начальник) немедленно докладывает непосредственному командиру (начальнику) по техническим средствам связи.

Учебные занятия

      269. Боевая подготовка является основным содержанием повседневной деятельности военнослужащих в мирное время. Занятия и учения в целях овладения военнослужащими приемами действий в современном бою должны проводиться без послаблений и упрощений.

      На учебных занятиях и учениях обязан присутствовать весь личный состав части. От занятий освобождаются лица, находящиеся на боевом дежурстве, боевой службе, в суточном наряде, больные, а также военнослужащие, которым предоставлен отдых за привлечение к исполнению обязанностей воинской службы сверх установленного служебного времени в выходные и праздничные дни.

      Военнослужащие, освобожденные по состоянию здоровья от занятий, не находящиеся на лечении в медицинских учреждениях, могут привлекаться к занятиям в классах.

      Командиры (начальники), виновные в отрыве личного состава от занятий, несут дисциплинарную ответственность.

      270. Занятия начинаются и заканчиваются по сигналу (команде) в часы, установленные распорядком дня.

      Непосредственными организаторами подготовки и проведения занятий являются командиры частей (подразделений), а также офицеры и сержанты, назначенные руководителями занятий.

      Перед выходом на занятия (учения) командиры отделений и сержанты взводов (заместители командиров взводов) проверяют наличие личного состава и его внешний вид, правильность подгонки снаряжения, а также проводят осмотр оружия и боеприпасов.

      В установленное для начала занятий время командиры (сержанты) подразделений представляют личный состав руководителю занятий.

      Перемещение на занятия (учения) производится только в составе подразделения.

      В ходе занятий (учений) командиры и сержанты подразделений обязаны осуществлять контроль за соблюдением личным составом требований безопасности, сохранностью и правильной эксплуатацией вооружения и военной техники, учебной материально-технической базы, наличием секретных и других служебных документов, правильным расходованием боеприпасов и других материальных средств.

      По окончании занятий и учений командиры подразделений (сержанты) должны лично проверить наличие, комплектность всего вооружения и военной техники, а также наличие оружия, боеприпасов, учебных приборов, учебно-тренировочных и имитационных средств. При этом особое внимание обращается на наличие (отсутствие) в каналах стволов оружия (вооружения) патронов (боеприпасов) и принимаются меры к их извлечению (отстрелу).

      Оружие и сумки для магазинов, а также снаряжение и другое имущество проверяются командирами отделений. Неизрасходованные боеприпасы и гильзы сдаются в установленном порядке. Наличие секретных документов проверяется командирами подразделений и каждым офицером лично. Результаты проверки докладываются по команде.

      По окончании занятий, стрельб и учений проводятся: чистка оружия и шанцевого инструмента, техническое обслуживание вооружения и военной техники, а также уборка мест проведения занятий.

Завтрак, обед и ужин

      271. Командиром воинской части организуется контроль за получением, закладкой продуктов в котлы и процессом приготовления пищи. Для этого назначаются должностные лица из числа заместителей командира части и начальников служб (отделов, отделений) части.

      Назначенный для проверки офицер совместно с дежурным по части, врачом (фельдшером) прибывает в столовую ко времени закладки продуктов в котлы и в присутствии дежурного по столовой, старшего повара проверяет соответствие продуктов меню-раскладке и полноту их использования при приготовлении пищи. Результаты проверки заносятся в книгу контроля за полнотой закладки продуктов и докладываются командиру части (заместителю командира части по тылу, материально-техническому обеспечению).

      Ко времени, установленному распорядком дня, приготовление пищи, напитков и сервировка столов должны быть закончены.

      До прибытия дежурного по части в столовую врач (фельдшер) проверяет санитарно-гигиеническое состояние помещений столовой, столово-кухонной посуды и инвентаря.

      До начала раздачи пищи врач (фельдшер) совместно с дежурным по части должен проверить соответствие приготовленной пищи меню-раскладке, ее качество, произвести контрольные взвешивания порций. После заключения врача (фельдшера) пища опробуется командиром части или по его указанию одним из заместителей командира части.

      Результаты проверки записываются в книгу учета контроля за качеством приготовленной пищи.

      В установленное время дежурный по части дает разрешение на выдачу пищи. К началу приема пищи личным составом температура приготовленных блюд должна соответствовать требованиям санитарных правил.

      272. Военнослужащие должны прибывать в столовую в установленное время, в чистой (вычищенной) одежде и обуви, в строю под командой старшины роты (сержанта роты).

      В столовой во время приема пищи должен соблюдаться установленный порядок. Военнослужащим не разрешается принимать пищу в головных уборах, пальто (шинелях), утепленных куртках и в специальной (рабочей) форме одежды.

      273. Лица, находящиеся на боевом дежурстве, в суточном наряде, а также в других случаях, предусмотренных трудовым законодательством и законодательством о прохождении воинской службы, ставятся на котловое довольствие за счет государства и получают (принимают) пищу в установленное для них командиром части время.

      Больным, находящимся в медицинском пункте части, пища готовится по нормам госпитального пайка и доставляется отдельно.

      При необходимости транспортировки готовой пищи она должна доставляться в специально выделенной промаркированной посуде с плотно закрывающимися крышками, термосах, опечатанных врачом (фельдшером). Срок хранения горячих блюд в термосах не должен превышать двух часов (включая время их транспортировки).

Отпуска и увольнение из расположения воинской части

      274. Военнослужащим по контракту в соответствии с графиком, утвержденным командиром воинской части, предоставляются отпуска, предусмотренные Законом Республики Казахстан от 16 февраля 2012 года "О воинской службе и статусе военнослужащих" и Правилами прохождения воинской службы в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях Республики Казахстан, утвержденными Указом Президента Республики Казахстан от 25 мая 2006 года № 124, на основании приказа командира воинской части.

      Перед убытием в отпуск военнослужащему выдается отпускной билет установленного образца, подписанный командиром воинской части и заверенный гербовой печатью.

      Военнослужащий, находящийся в отпуске, обязан встать на воинский учет (сняться с воинского учета) в местном органе военного управления, а там, где их нет, воинский учет обеспечивают местные исполнительные органы (акимы сел, поселков, сельских округов) (приложение 20).

      Военнослужащий, находящийся в отпуске по месту прохождения воинской службы, подлежит учету в соответствующей воинской части (учреждении).

      На период нахождения в отпусках за военнослужащими сохраняются денежное содержание и иные дополнительные выплаты, за исключением случаев, предусмотренных законодательством о прохождении воинской службы.

      275. Военнослужащие срочной воинской службы вправе свободно передвигаться в расположении воинской части и в пределах гарнизона - при увольнении из расположения воинской части. Выезд военнослужащих по контракту за пределы гарнизона, на территории которого они проходят воинскую службу, осуществляется с разрешения командира воинской части (начальника гарнизона). Военнослужащим срочной воинской службы выезд за пределы гарнизона (за исключением случаев убытия в отпуск, на лечение и в командировку) не допустим.

      276. Увольнение военнослужащих срочной воинской службы должно регулироваться с таким расчетом, чтобы не снижалась боевая готовность воинской части, качество несения боевого дежурства, боевой службы и службы суточным нарядом.

      Военнослужащие срочной воинской службы увольняются из расположения воинской части командиром роты (отдельного подразделения) в назначенные командиром части дни и часы и в установленном им порядке. Одновременно из подразделения может быть уволено не более тридцати процентов военнослужащих.

      Увольнение разрешается в предвыходные, выходные, предпраздничные и праздничные дни до вечерней поверки. Военнослужащие увольняются из расположения воинской части после приведения к военной присяге.

      С разрешения командира части военнослужащему может предоставляться увольнение в другие дни недели после учебных занятий до вечерней поверки.

      Увольнение производится в порядке очередности, очередность увольнения устанавливают сержанты взводов (заместители командиров взводов).

      277. За разрешением на увольнение военнослужащие обращаются к своему непосредственному начальнику.

      Сержанты взводов (заместители командиров взводов) списки на увольняемых военнослужащих, подписанные командирами взводов, представляют старшине роты для доклада командиру роты (подразделения).

      278. В установленное время дежурный по роте (подразделению) выстраивает увольняемых и докладывает старшине роты (сержанту роты).

      Старшина роты (сержант роты) осматривает увольняемых, проверяет их внешний вид, знание ими правил воинского приветствия, поведения в общественных местах. Дежурный по роте (подразделению) записывает увольняемых в книгу увольняемых (приложение 21), составляет список увольняемых и представляет их дежурному по части.

      Военнослужащие срочной воинской службы, увольняемые из расположения части, должны иметь при себе военный билет и увольнительную записку.

      Увольнительная записка действительна только в границах гарнизона, в котором проходит воинскую службу увольняемый военнослужащий.

      279. По возвращении из увольнения военнослужащие прибывают к дежурному по части и докладывают о прибытии. Дежурный по части производит запись на увольнительных записках и в списках увольняемых о времени прибытия. Затем они следуют в расположение роты (подразделения), сдают увольнительные записки и докладывают дежурному по роте (подразделению).

      Например: "Господин сержант. Рядовой Онбаев из увольнения прибыл. Во время увольнения замечаний не имел (или имел замечания от патруля за неопрятный внешний вид)".

      Дежурный по роте (подразделению) в книге увольняемых отмечает время прибытия возвратившихся из увольнения и сдает увольнительные записки старшине роты по его прибытии на службу.

      280. Одновременно из подразделения может быть уволено не более пятидесяти процентов курсантов.

      Увольнение курсантов четвертого и последующих курсов военных учебных заведений осуществляется после учебных занятий и обязательных часов самостоятельной работы до вечерней поверки, а семейных курсантов - до восьми часов следующего дня с учетом их воинской дисциплины и успеваемости в порядке, установленном начальником учебного заведения.

      281. В воинской части (отдельном подразделении), находящейся в отдаленной от населенных пунктов местности, и в других случаях, когда увольнение из ее расположения в указанном порядке нецелесообразно, по решению командира воинской части (отдельного подразделения) в дни отдыха для организации досуга военнослужащих срочной воинской службы проводятся групповые выезды в близлежащие крупные населенные пункты (города).

Перемещение подразделений (команд)

      282. Перемещение подразделений (команд) производится на основании приказа командира воинской части или старшего командира (начальника). Перемещение подразделений (команд) может осуществляться в составе штатного подразделения или сводной команды во главе со своими командирами или начальником (старшим) команды. При назначении в командировку военнослужащих разных подразделений из них создается команда и назначается начальник команды из сержантов (старшин) или офицеров. Командиру подразделения (начальнику команды) в воинской части выдаются: командировочное удостоверение и список личного состава подразделения (команды) с указанием вида и номера оружия, количества выданных боеприпасов, продовольственные аттестаты, подписанные командиром воинской части (начальником штаба) и заверенные гербовой печатью, нательное и постельное белье (из расчета один комплект на семь суток), предметы личной гигиены и другое военное имущество. Командиру подразделения (начальнику команды), кроме того, указываются: порядок следования и питания в пути, к какому времени, куда и в чье распоряжение направляется подразделение (команда), требования безопасности, правила хранения и применения оружия, а также даются другие указания, связанные с выполнением задач подразделением (командой).

      283. Подготовкой подразделения (команды) для следования в служебную командировку руководит командир того подразделения, от которого оно выделяется.

      В установленное время подразделение (команда) под руководством назначенного командира подразделения (начальника команды) прибывает к дежурному по воинской части. Дежурный по воинской части проверяет состав и обеспеченность подразделения (команды) и докладывает о его готовности командиру воинской части или начальнику штаба.

      Командир воинской части или начальник штаба осматривает подразделение (команду), проверяет его готовность, инструктирует командира подразделения (начальника команды), а при необходимости и весь личный состав, обеспечивает своевременную отправку подразделения (команды), выделяя в необходимых случаях транспортные средства.

      284. Командир подразделения (начальник команды) отвечает за: соблюдение воинской дисциплины и порядка личным составом, своевременное выполнение задачи, а также за сохранность оружия, боеприпасов и другого военного имущества, выделенных в распоряжение подразделения (команды).

      По прибытии к месту назначения командир подразделения (начальник команды) докладывает лицу, в распоряжение которого направлено подразделение (команда), а по возвращении - командиру (начальнику штаба) воинской части.

      285. При следовании на машинах командиры подразделений (начальники команд) выполняют обязанности старшего колонны (старшего машины).

      Перевозка личного состава на необорудованных, а в зимнее время на открытых машинах не допускается.

      При следовании железнодорожным, водным и воздушным транспортом личный состав подразделений (команд) должен соблюдать правила, установленные для пользователей этими видами транспорта.

      286. Военнослужащие срочной воинской службы, направляющиеся на экскурсию, в театр, кино и другие общественные учреждения в пределах гарнизона, следуют в составе команды во главе со старшим, назначенным командиром роты (подразделения) из числа офицеров или сержантов (старшин).

      Старший команды выстраивает и проверяет наличие личного состава согласно списку команды, подписанному командиром подразделения, проводит осмотр и докладывает о готовности команды командиру подразделения. Получив разрешение, он ведет команду к месту назначения.

      Для выполнения служебных заданий в пределах гарнизона военнослужащие следуют в составе команды во главе со старшим, назначенным начальником штаба воинской части из числа офицеров или сержантов (старшин).

      В этом случае старший команды выстраивает и проверяет наличие личного состава согласно списку команды, подписанному начальником штаба воинской части, проводит осмотр и докладывает о готовности команды начальнику штаба или лицу, его замещающему. Получив разрешение, он ведет команду к месту назначения.

      287. При убытии из подразделения двух военнослужащих и более, из них назначается старший. Команды численностью от трех человек и более следуют к месту назначения строем (кроме следования в общественные учреждения для отдыха) под руководством старшего.

      Команды, следующие в пешем порядке строем, должны иметь в начале и конце колонны в ночное время сигнальные фонари, а в дневное время - сигнальные флажки.

Посещение военнослужащих

      288. Посещение военнослужащих разрешается командиром роты, в установленное командиром части время, в специально отведенной для этого в воинской части комнате посетителей (месте).

      289. Приказом по воинской части на время посещения военнослужащих назначается дежурный по комнате посетителей. Его обязанности определяются инструкцией, утвержденной командиром воинской части.

      Лица, желающие посетить военнослужащих, допускаются в комнату посетителей с разрешения дежурного по воинской части, а в военных учебных заведениях - дежурного по контрольно-пропускному пункту.

      290. Члены семей военнослужащих и другие лица с разрешения командира воинской части могут посещать казарму, столовую, комнату боевой славы (истории) части и другие помещения для ознакомления с жизнью и бытом личного состава воинской части.

      Для их сопровождения и дачи необходимых пояснений назначаются подготовленные для этого военнослужащие.

      291. Посетители со спиртными напитками, наркотическими веществами, а также в состоянии алкогольного, наркотического или иного опьянения к посещению военнослужащих не допускаются. Ночевать в казармах и в других помещениях воинской части посторонним лицам не разрешается.

3. Приведение воинской части в высшие степени боевой готовности

      292. Приведение воинской части в высшие степени боевой готовности проводится командирами (начальниками), которым предоставлено это право Министром обороны, начальником Генерального штаба Вооруженных Сил, руководителями других войск и воинских формирований Республики Казахстан.

      293. Приведение воинской части в высшие степени боевой готовности проводится в целях подготовки ее к выполнению боевых задач в установленные сроки. Сроки готовности к выполнению задач исчисляются с момента получения сигнала на приведение в высшие степени боевой готовности. При приведении воинской части в высшие степени боевой готовности личный состав с положенными ему вооружением и военной техникой, другими материальными средствами может выводиться из пункта постоянной дислокации (базирования) в установленные (указанные) районы.

      294. Порядок приведения воинской части в высшие степени боевой готовности определяется планом, разрабатываемым штабом под непосредственным руководством командира воинской части и утверждаемым старшим командиром (начальником). В нем должны быть предусмотрены:

      1) порядок оповещения личного состава и подразделений;

      2) действия дежурного по воинской части (оперативного дежурного) и других лиц суточного наряда;

      3) действия дежурных сил и средств;

      4) район сбора воинской части, пункты сбора подразделений и порядок выхода в них личного состава, вывода (вывоза) вооружения и военной техники, других материальных средств;

      5) районы сосредоточения воинской части и места расположения в них подразделений, а также исходный рубеж (пункт), маршруты и порядок выдвижения воинской части;

      6) мероприятия по всестороннему обеспечению воинской части;

      7) организация управления и связи;

      8) порядок выноса (вывоза) Боевого Знамени воинской части;

      9) порядок выдачи оружия, боеприпасов и других материальных средств;

      10) организация комендантской службы при выходе в районы сбора и сосредоточения;

      11) должностные лица, пользующиеся правом на приведение части в высшие степени боевой готовности;

      12) другие необходимые мероприятия.

      295. Все военнослужащие должны твердо знать порядок своих действий, действий подразделения, воинской части при приведении в высшие степени боевой готовности в части, их касающейся.

      При принятии дел и должности все должностные лица воинской части обязаны изучить порядок действий при введении высших степеней боевой готовности в части, их касающейся, с уточнением задач на местности.

      В ходе выполнения мероприятии по приведению воинской части в высшие степени боевой готовности личный состав должен действовать быстро и организованно, в установленные сроки, соблюдая все виды маскировки, требования безопасности и правил эксплуатации вооружения и военной техники.

      296. Проверки боевой готовности воинских частей (подразделений) проводятся с целью определения способности части (подразделения) выполнить задачи в соответствии с предназначением в установленные сроки.

      Проверки осуществляются Министром обороны, начальником Генерального штаба Вооруженных Сил, соответствующими руководителями других войск и воинских формирований, главнокомандующими видами, командующими родами войск, войсками региональных командований, командиром воинской части или лицами по их поручению внезапно и с установленными ограничениями.

      Периодичность и сроки проведения проверок определяются Министром обороны, начальником Генерального штаба и первыми руководителями других войск и воинских формирований. В этих целях соответствующими должностными лицами разрабатывается план внезапных проверок боевой готовности.

      В ходе приведения в высшие степени боевой готовности проверяется уровень подготовки командира, штаба воинской части, командиров (начальников) подразделений (служб), личного состава к выполнению поставленных задач, умение органов управления части обеспечить выполнение мероприятий при приведении части в высшие степени боевой готовности, состояние вооружения и военной техники, ракет, боеприпасов и запасов материальных средств.

4. Сохранение и укрепление здоровья военнослужащих
Общие положения

      297. Сохранение и укрепление здоровья, физическое развитие военнослужащих — важная и неотъемлемая часть их подготовки к выполнению своего воинского долга. Забота командира (начальника) о здоровье подчиненных является одной из его основных обязанностей в деятельности по обеспечению постоянной боевой готовности воинской части (подразделения).

      298. Сохранение и укрепление здоровья военнослужащих достигаются:

      1) проведением командирами (начальниками) мероприятий по оздоровлению условий службы и быта военнослужащих;

      2) систематическим их закаливанием, регулярными занятиями физической подготовкой и спортом;

      3) осуществлением санитарно-гигиенических, противоэпидемических и лечебно-профилактических мероприятий.

Оздоровление условий службы и быта военнослужащих

      299. Повседневная деятельность военнослужащих должна осуществляться с соблюдением требований общевоинских уставов и других руководящих документов об оздоровлении условий их службы и быта. При этом учитываются специфика выполняемых задач, климатические условия, экологическая обстановка в районе дислокации воинской части, состояние материального обеспечения и служебно-жилищного фонда.

      300. Основными направлениями деятельности командиров (начальников) по оздоровлению условий службы и быта военнослужащих являются:

      1) установление и своевременное доведение до военнослужащих необходимых требований безопасности, обеспечение их выполнения;

      2) строгое выполнение санитарных правил, требований общевоинских уставов по размещению военнослужащих, организации их питания, водоснабжению, обеспечению теплом и другими видами материального и бытового обеспечения;

      3) организация точного выполнения распорядка дня и регламента служебного времени;

      4) своевременное и полное доведение до каждого военнослужащего положенных норм довольствия;

      5) устранение или снижение до установленных пределов влияния вредных факторов на здоровье военнослужащих, проведение мероприятий по оздоровлению санитарно-эпидемической и экологической обстановки в районе расположения воинской части (подразделения).

Закаливание военнослужащих, занятия физической подготовкой
и спортом

      301. Закаливание военнослужащих, занятия физической подготовкой и спортом проводятся в целях повышения устойчивости их организма к различным резким изменениям физических факторов окружающей среды, к условиям, связанным с особенностями воинской службы и выполнением боевых задач.

      302. Мероприятия по закаливанию военнослужащих проводятся их командирами (начальниками) при систематическом контроле начальника медицинской службы и начальника физической подготовки и спорта, а также других лиц, назначенных командиром (начальником). При планировании этих мероприятий учитываются состояние здоровья военнослужащих, их возраст и климатические условия местности. В холодное время года особое внимание уделяется мероприятиям по предупреждению переохлаждений и обморожений военнослужащих, в жаркое время - мероприятиям по предупреждению перегревания организма, солнечных ожогов и тепловых ударов.

      303. Закаливание военнослужащих должно проводиться систематически и непрерывно, путем комплексного использования водных, солнечных и воздушных факторов, в сочетании с занятиями физической подготовкой и спортом.

      Основными способами закаливания военнослужащих являются:

      1) ежедневное выполнение утренней физической зарядки на открытом воздухе;

      2) обмывание до пояса холодной водой или принятие кратковременного холодного душа;

      3) ежедневное мытье ног холодной водой перед сном;

      4) проведение в зимний период лыжных тренировок и занятий;

      5) выполнение некоторых работ в облегченной одежде;

      6) в летний период проведение занятий и спортивных мероприятий в облегченной одежде, принятие солнечных ванн, купание в открытых водоемах и принятие душа в свободное от занятий и работ время, в дни отдыха.

      304. Мероприятия по повышению выносливости организма к различным видам нагрузки проводятся во время занятий по физической подготовке, на утренней физической зарядке, в процессе учебно-боевой деятельности, во время спортивной работы с военнослужащими, а также в ходе самостоятельных тренировок с использованием различных способов тренировки и дозирования физической нагрузки, с учетом принадлежности военнослужащих к виду Вооруженных Сил и роду войск, возраста и состояния здоровья.

Санитарно-гигиенические и противоэпидемические мероприятия

      305. Каждый военнослужащий должен заботиться о своем здоровье и здоровье окружающих, не скрывать болезней от медицинских работников, строго соблюдать правила личной и общественной гигиены, воздерживаться от вредных привычек.

      306. Правила личной гигиены включают:

      1) утреннее умывание, чистку зубов и обливание тела до пояса прохладной водой;

      2) мытье рук перед приемом пищи;

      3) умывание, чистку зубов и мытье ног перед сном;

      4) своевременное бритье лица, стрижку волос и ногтей;

      5) еженедельная помывка в бане со сменой нательного и постельного белья, портянок и носков;

      6) помывка под душем в подразделении;

      7) содержание в чистоте обмундирования, обуви и постели, своевременную смену подворотничков.

      Прическа военнослужащего, усы (если имеются), должны быть аккуратными, отвечать требованиям гигиены и не мешать использованию средств индивидуальной защиты и ношению снаряжения.

      307. Правила общественной гигиены включают:

      1) поддержание чистоты в спальных помещениях, туалетах и других комнатах общего пользования;

      2) регулярное проветривание помещений;

      3) поддержание чистоты в общественных местах, а также на территории расположения воинской части (подразделения).

      308. Для обеспечения невосприимчивости военнослужащих к инфекционным болезням проводятся профилактические прививки. Прививки могут быть плановыми и по эпидемическим показаниям.

      Плановые предохранительные прививки всему личному составу воинской части (подразделения) проводятся в соответствии с календарным планом профилактических прививок, а по эпидемическим показаниям - приказом старшего командира (начальника).

      От прививок по эпидемическим показаниям военнослужащие освобождаются только по заключению врача.

      Отметки о прививках заносятся в медицинские книжки.

      309. Военнослужащий обязан доложить медицинскому работнику и командиру (начальнику) о возникновении инфекционного заболевания у него или среди лиц, проживающих с ним в одной квартире (комнате общежития), а также в казарме и исполнять служебные обязанности с разрешения своего непосредственного командира (начальника) по заключению начальника медицинской службы.

      310. При обнаружении в воинской части инфекционного больного начальник медицинской службы немедленно докладывает об этом командиру (начальнику) и старшему медицинскому начальнику, проводит активное выявление, изоляцию и госпитализацию заболевших, дезинфекции в подразделениях, наблюдение за лицами, бывшими в контакте с больным, и усиливает санитарно-гигиенический контроль.

      При необходимости в воинской части вводится режим обсервации или карантин, прекращается или ограничивается контакт с гражданским населением, внутри воинской части не допускаются собрания личного состава и массовые культурные мероприятия, разворачиваются дополнительные изоляторы.

Лечебно-профилактические мероприятия

      311. Основными лечебно-профилактическими мероприятиями являются амбулаторное, стационарное, санаторно-курортное лечение и диспансеризация военнослужащих.

      Лечебно-профилактические мероприятия, проводимые в целях предупреждения распространения инфекционных заболеваний, обязательны для всех военнослужащих.

      Военнослужащие вправе получать медицинскую помощь в рамках гарантированного объема бесплатной медицинской помощи и (или) в системе обязательного социального медицинского страхования в иных субъектах здравоохранения в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

      Сноска. Пункт 311 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      312. В процессе диспансеризации проводятся следующие мероприятия:

      1) медицинский контроль состояния здоровья военнослужащих;

      2) активное раннее выявление заболеваний;

      3) изучение условий службы и быта военнослужащих, выявление факторов, отрицательно влияющих на их здоровье;

      4) проведение профилактических и лечебно-оздоровительных мероприятий;

      5) проведение среди военнослужащих пропаганды здорового образа жизни.

      313. Медицинский контроль состояния здоровья военнослужащих осуществляется путем проведения:

      1) предварительных обязательных медицинских осмотров;

      2) предсменных обязательных медицинских осмотров;

      3) периодических обязательных и профилактических медицинских осмотров;

      4) динамического наблюдения за состоянием здоровья военнослужащих.

      Сноска. Пункт 313 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      314. Медицинским осмотрам подвергаются:

      1) весь личный состав воинской части (подразделения) - перед проведением профилактических прививок;

      2) все военнослужащие срочной воинской службы - в бане перед помывкой;

      3) личный состав караула, дежурных сил (смен) - перед заступлением в караул и на боевое дежурство, боевую службу;

      4) военнослужащие, работа которых связана с возможным воздействием неблагоприятных факторов, а также лица, находящиеся под диспансерным динамическим наблюдением, - в установленные для них сроки;

      5) ежедневно, перед заступлением на службу (работу) медицинским работником части проводится осмотр открытых поверхностей тела работников столовой на наличие гнойничковых заболеваний и микротравм. Лица с гнойничковыми заболеваниями кожи, нагноившимися порезами, ожогами, ссадинами, а также с заболеваниями и при подозрениями на инфекционные заболевания на службу (к работе) не допускаются;

      6) личный состав, назначаемый в наряд по столовой, - до развода суточного наряда;

      7) все военнослужащие, убывающие в другие воинские части, вновь прибывшие в воинскую часть, а также возвратившиеся из отпусков, командировок и лечебных учреждений по выздоровлению, - в день прибытия в воинскую часть, но до направления их в подразделения;

      8) водители - перед выездом в рейс;

      9) участники спортивных состязаний - перед соревнованием.

      Кроме того, один раз в неделю в установленное командиром воинской части время проводится телесный осмотр военнослужащих срочной воинской службы подразделений.

      315. Периодические обязательные и профилактические медицинские осмотры проводятся:

      1) военнослужащих срочной воинской службы – два раза в год;

      2) военнослужащих по призыву офицерского состава и военнослужащих по контракту – один раз в год.

      К медицинскому осмотру военнослужащих привлекаются врачи-специалисты из медицинских учреждений.

      Сноска. Пункт 315 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      316. Время, порядок и место проведения медицинского осмотра военнослужащих воинской части (подразделения) объявляются в приказе по части. Медицинский осмотр не допускается назначать в дни отдыха.

      Сноска. Пункт 316 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      317. На медицинских осмотрах личного состава подразделения обязаны присутствовать все военнослужащие.

      Военнослужащие срочной воинской службы на медицинский осмотр представляются командиром подразделения или старшиной роты. Они должны сообщать врачу о своих наблюдениях за состоянием здоровья подчиненных.

      Результаты медицинского осмотра личного состава подразделения врач заносит в медицинские книжки. Военнослужащие, нуждающиеся по состоянию здоровья в диспансерном динамическом наблюдении, берутся на учет и периодически подвергаются контрольным медицинским осмотрам. Командир подразделения (роты) отвечает за полный охват личного состава медицинским осмотром.

      Сноска. Пункт 317 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      318. Военнослужащие, отсутствующие по каким-либо причинам на медицинском осмотре, направляются командиром подразделения для этого в медицинский пункт воинской части при первой возможности.

      Сноска. Пункт 318 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      319. Результаты медицинского осмотра личного состава воинской части, а также предложения по проведению необходимых лечебно-оздоровительных мероприятий начальник медицинской службы воинской части докладывает командиру воинской части.

      Сноска. Пункт 319 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      320. Амбулаторный прием военнослужащих и членов их семей проводится в медицинском пункте воинской части и в военно-медицинских учреждениях гарнизона в часы, установленные командиром воинской части и начальником гарнизона.

      Военнослужащие, внезапно заболевшие или получившие травму, направляются в медицинский пункт воинской части или военно-медицинское учреждение гарнизона немедленно в любое время суток.

      321. Военнослужащие срочной воинской службы направляются в медицинский пункт воинской части дежурным по роте под командой санитарного инструктора роты или старшего, назначенного командиром подразделения. Книга записи больных за подписью старшины роты представляется дежурному по медицинскому пункту части не позднее чем за два часа до начала амбулаторного приема.

      Врач контролирует прибытие в медицинский пункт всех военнослужащих, внесенных в книгу записи больных роты.

      В случае вызова и осмотра врачом (фельдшером) больного вне медицинского пункта заболевшие в зависимости от характера болезни направляются для лечения в медицинский пункт воинской части, в лечебное учреждение вне части (госпиталь, больницу) или им назначается амбулаторное лечение.

      Военнослужащие по контракту по заключению врача могут оставаться для лечения в домашних условиях.

      О результатах осмотра больных, характере оказанной медицинской помощи и назначениях врач делает соответствующие отметки в медицинских книжках, а заключения фиксирует в книге записи больных с утверждением заключения начальником медицинской службы воинской части, где военнослужащий состоит на медицинском обеспечении.

      После получения медицинской помощи военнослужащие срочной воинской службы возвращаются в роту под командой санитарного инструктора или старшего. Старший команды передает книгу записи больных дежурному по роте, который представляет ее командиру роты. Старшина роты по заключению врача, имеющемуся в книге записи больных, отдает необходимые указания, соответствующие решению командира роты.

      322. Заключение о временном освобождении от исполнения обязанностей воинской службы по болезни, на частичное или полное освобождение от занятий и работ дается врачом в виде справки, а в воинских частях, где врач штатом не предусмотрен, - фельдшером, не более чем на трое суток (в период повышенной заболеваемости гриппом, установленный приказом уполномоченного органа в области здравоохранения, - на шесть суток).

      По истечении предоставленного срока, в случае необходимости, военнослужащие должны быть направлены на повторный медицинский осмотр и освобождение может быть повторено.

      По истечении шести суток, в случае необходимости продлить лечение, больной направляется на обследование в лечебное учреждение.

      Рекомендации врача (фельдшера) о частичном или полном освобождении от исполнения обязанностей воинской службы (служебных обязанностей) подлежат обязательному выполнению должностными лицами.

      Оформление документов об освобождении не должно сокращать времени, определенного врачом (фельдшером) для лечения.

      В случае, когда военнослужащий не может прибыть на службу, он обязан сообщить о своем заболевании командиру (начальнику) любым доступным способом.

      Об освобождении от исполнения обязанностей воинской службы (служебных обязанностей) военнослужащих по контракту и о выходе их на службу после болезни объявляется в приказе по воинской части.

      Больные, которым назначено амбулаторное лечение, для приема лекарств и проведения других лечебных процедур, а также нуждающиеся в консультации медицинских специалистов, направляются в медицинский пункт воинской части в дни и часы, указанные врачом в книге записи больных (медицинской книжке).

      323. Зачисление нуждающихся военнослужащих срочной воинской службы и курсантов (учащихся) военных учебных заведений на диетическое питание осуществляется приказом командира воинской части на срок до трех месяцев на основании заключения начальника медицинской службы части.

      324. В лазарете медицинского пункта воинской части оказывается квалифицированная медицинская помощь при заболеваниях, не требующих специализированных методов диагностики, лечения и медицинской реабилитации.

      При поступлении в лазарет больные проходят санитарную обработку.

      325. На стационарное лечение вне расположения воинской части военнослужащие направляются по заключению врача командиром части, а для оказания неотложной помощи в отсутствие врача - дежурным фельдшером (санитарным инструктором) по медицинскому пункту с одновременным докладом начальнику медицинской службы воинской части и дежурному по части.

      Доставка больных в лечебное учреждение осуществляется санитарным или иным транспортом воинской части в сопровождении фельдшера (санитарного инструктора).

      При направлении на лечение вне расположения воинской части военнослужащие должны быть одеты по форме в соответствии со временем года и иметь при себе: выписку из приказа по части о направлении на лечение; направление, подписанное командиром части; медицинскую книжку; документ, удостоверяющий личность; предметы личной гигиены; необходимые личные вещи и аттестат на продовольствие; при необходимости - справку о травме и медицинскую характеристику, а при убытии на лечение за пределы гарнизона, кроме того, проездные документы до места расположения медицинского учреждения и обратно.

      При экстренной госпитализации военнослужащего обязанность по представлению документов в медицинское учреждение возлагается на командира воинской части.

      Командир (начальник) обязан организовывать посещение военнослужащих, находящихся на стационарном лечении, а также контролировать их нахождение в лечебных учреждениях.

      326. Обо всех военнослужащих, поступивших на стационарное лечение вне расположения воинской части, а также о выписке их по выздоровлению, начальник (командир) военно-медицинского учреждения (части) обязан в тот же день сообщить командиру части, из которой эти военнослужащие прибыли.

      Об обнаружении у поступившего больного инфекционного заболевания и о поступлении больных с отравлениями, травмами начальник (командир) военно-медицинского учреждения (части) обязан немедленно известить командира той воинской части, из которой прибыл больной (больные), а об инфекционном заболевании, кроме того, - ближайшее санитарно-эпидемиологическое учреждение.

      Военнослужащие, заболевшие в период отпуска или командировки, могут госпитализироваться в медицинские учреждения при наличии экстренных медицинских показаний с немедленным извещением командиров воинских частей, в которых они проходят воинскую службу, через органы военной полиции, начальника гарнизона или местные органы военного управления (местные исполнительные органы).

      После выздоровления военнослужащие направляются из военного госпиталя или больницы в воинскую часть с соответствующими документами, которые сдаются по команде, военнослужащие срочной воинской службы направляются в воинскую часть в сопровождении военнослужащих сержантского или офицерского состава (медицинского работника части).

Банно-прачечное обслуживание

      327. Военнослужащие срочной воинской службы и курсанты (учащиеся) военных учебных заведений должны мыться в бане не реже одного раза в неделю, а повара, пекари и кочегары, кроме того, ежедневно принимать душ. Механики-водители (водители), другие военнослужащие, связанные с эксплуатацией и обслуживанием вооружения и военной техники, принимают душ по мере необходимости.

      При помывке в бане (приеме душа) военнослужащие срочной воинской службы и курсанты (учащиеся) военных учебных заведений обеспечиваются мылом (приложение 22), полотенцами, продезинфицированными мочалками. Время помывки в бане определяется заблаговременно, а продолжительность помывки одного военнослужащего должна быть не менее тридцати минут.

      В летнее время при температуре воздуха от двадцати пяти градусов и выше командирами воинских частей организуется принятие душа военнослужащими в специально оборудованных для этого местах.

      328. Рота направляется в баню под командой старшины роты (старшего). Военнослужащие срочной воинской службы, находящиеся на боевом дежурстве, боевой службе, в суточном наряде или отсутствующие по иным причинам, а также возвратившиеся из командировок и отпусков, направляются в баню старшиной роты в другое время под командой старшего.

      Для контроля за прибытием подразделений и порядком в бане назначается дежурный по бане из сержантов и не менее двух дневальных из военнослужащих срочной воинской службы. Кроме того, для проведения медицинского и телесного осмотра, оказания медицинской помощи при помывке личного состава назначается врач (фельдшер). Учет помывки в бане военнослужащих срочной воинской службы ведется старшиной роты совместно с дежурным по бане в книге учета помывки личного состава в бане, замены нательного белья и носков (портянок) (приложение 23).

      Для уборки помещений бани и их дезинфекции после каждой смены моющихся в распоряжение дежурного по бане назначается необходимое число военнослужащих.

      После помывки дежурный по бане представляет начальнику вещевой службы (заместителю командира части по тылу, материально-техническому обеспечению) сведения о количестве и фамилии отсутствовавших при помывке в бане военнослужащих подразделений воинской части.

      329. Стирка белья производится в прачечных. Порядок стирки устанавливается заместителем командира части по тылу (материально-техническому обеспечению).

      Стирка обмундирования и носков там, где нет возможности производить ее в прачечных, разрешается самим военнослужащим срочной воинской службы, в специально отведенных оборудованных для этого помещениях (местах). Сушка обмундирования производится в комнатах для просушки обмундирования и обуви или отведенных для этого местах.

      Белье нательное и постельное, полотенца, портянки и носки должны меняться один раз в неделю, в дни помывки в бане, поварам и пекарям нательное белье меняется не менее двух раз в неделю. Грязное белье сдается непосредственно в бане.

      В случае необходимости смена белья, полотенец, портянок, носков производится чаще.

      330. Специальная обработка обмундирования, нательного белья, постельных принадлежностей производится по особому приказу командира воинской части по эпидемическим показаниям.

Глава 3. Боевое дежурство и боевая служба.
Особенности внутренней службы в парках, при расположении войск
на полигонах (в лагерях) и при перевозке
1. Боевое дежурство и боевая служба

      331. Боевое дежурство - особый вид дежурства, который предусматривает пребывание специально выделенных сил и средств в установленных степенях готовности к ведению (обеспечению) боевых действий или выполнению внезапно возникающих задач. Осуществляется в мирное и военное время.

      Боевое дежурство является выполнением боевой задачи.

      В состав дежурных сил и средств могут входить:

      1) дежурные боевые расчеты (смены) командных пунктов, пунктов управления, узлов связи;

      2) дежурные подразделения (боевые расчеты, дежурные смены), посты, пункты, экипажи кораблей и летательных аппаратов;

      3) личный состав и подразделения усиления дежурных сил;

      4) пограничные наряды;

      5) сводные отряды, дежурные подразделения воинских частей Национальной гвардии и воинских частей гражданской обороны, назначаемые для выполнения задач при чрезвычайных ситуациях;

      6) вооружение и военная техника, назначенные к несению (обеспечению) боевого дежурства, а также выделяемые ракеты и боеприпасы;

      7) силы и средства боевого обеспечения и обслуживания.

      Сноска. Пункт 331 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      332. Боевое дежурство организуется командиром воинской части. Он отвечает за выполнение задач дежурными силами и средствами.

      Заместители командира воинской части (дежурных подразделений), начальники родов войск и служб отвечают за боевую готовность, обеспечение и подготовку дежурных сил и средств в части, их касающейся.

      333. Состав дежурных сил и средств, их задачи и степени боевой готовности, продолжительность, порядок несения боевого дежурства, подготовки личного состава, вооружения и военной техники к заступлению на боевое дежурство и их смены определяются приказом командира воинской части в соответствии с требованиями настоящего Устава, приказов Министра обороны, соответствующих руководителей других войск и воинских формирований, начальника Генерального штаба Вооруженных Сил, главнокомандующих видами, командующих родами войск, войсками региональных командований и начальниками специальных войск.

      Дежурные силы и средства воинской части подчиняются командиру и начальнику штаба воинской части.

      334. На боевое дежурство не назначаются:

      1) военнослужащие, не принявшие военную присягу, не усвоившие программы соответствующей подготовки в установленном объеме и не сдавшие зачеты на допуск к несению боевого дежурства, совершившие проступки, содержащие признаки деяний, предусмотренных Уголовным кодексом Республики Казахстан, по которым ведется расследование, и больные;

      2) основные подразделения, не прошедшие боевое слаживание с проведением боевых стрельб из основных видов вооружения.

      335. Подготовка личного состава к несению боевого дежурства проводится на основании плана, утвержденного командиром воинской части, в составе подразделений, боевых расчетов (смен, экипажей), перед каждым заступлением на боевое дежурство.

      Она проводится под руководством командира воинской части (подразделения) с учетом характера и объема задач, специфики воинской части, подразделения, времени и места несения боевого дежурства.

      Подготовка вооружения и военной техники, ракет, боеприпасов к заступлению и несению боевого дежурства проводится заблаговременно, а допуск осуществляется после проведения технического обслуживания (плановых регламентных работ).

      Все мероприятия по подготовке дежурных сил и средств завершаются проверкой их готовности к заступлению и несению боевого дежурства. По результатам проверки готовности личный состав, вооружение и военная техника с установленными запасами ракет, боеприпасов и других материальных средств допускается к несению боевого дежурства приказом командира воинской части.

      336. Порядок заступления на боевое дежурство определяется приказами Министра обороны, начальника Генерального штаба Вооруженных Сил, соответствующих руководителей других войск и воинских формирований, главнокомандующих видами, командующих родами войск, войсками региональных командований и начальниками специальных войск.

      337. О заступлении на боевое дежурство оперативный дежурный, дежурный по пункту управления, начальники (старшие) дежурных боевых расчетов (смен, пунктов, постов), командиры дежурных подразделений докладывают по команде командиру воинской части и в вышестоящий командный пункт (пункт управления).

      Оперативный дежурный, дежурный по пункту управления, начальники (старшие) дежурных боевых расчетов (смен, пунктов, постов), командиры дежурных подразделений обязаны детально знать обстановку, действовать смело и решительно, брать на себя ответственность за принятые решения и обеспечивать выполнение боевой задачи.

      338. В соответствии с утвержденным планом проведения тренировок в ходе несения боевого дежурства оперативный дежурный, дежурный по пункту управления, начальники (старшие) дежурных боевых расчетов (смен, пунктов, постов), командиры дежурных подразделений с дежурным боевым расчетом (сменой, экипажем, подразделением) проводят раздельные и комплексные тренировки (часть из которых - контрольные).

      С личным составом дежурных подразделений (экипажей) без снижения установленной степени готовности к выполнению задач боевого дежурства проводятся занятия по боевой подготовке согласно расписанию, утвержденному командиром воинской части. В этом случае занятия проводятся в непосредственной близости от мест несения боевого дежурства.

      339. Оперативному дежурному, дежурному по пункту управления, начальникам (старшим) дежурных боевых расчетов (смен, пунктов, постов), командирам дежурных подразделений не разрешается отдавать личному составу приказы, которые отвлекают его от выполнения обязанностей по несению боевого дежурства и могут привести к срыву выполнения боевой задачи.

      Личному составу дежурной смены (расчета) при несении боевого дежурства не разрешается:

      1) передавать кому бы то ни было, хотя бы и временно, исполнение обязанностей по несению боевого дежурства без разрешения оперативного дежурного, дежурного по пункту управления, начальников (старших) дежурных боевых расчетов (смен, пунктов, постов), командиров дежурных подразделений;

      2) отвлекаться, заниматься делами, не связанными с выполнением обязанностей по несению боевого дежурства;

      3) самовольно оставлять боевой пост или другое место несения боевого дежурства;

      4) проводить работы на вооружении и военной технике, снижающие установленную их готовность.

      340. Полномочия, периодичность и порядок проверки боевого дежурства должностными лицами определяется Министром обороны, начальником Генерального штаба Вооруженных Сил, соответствующими руководителями других войск и воинских формирований.

      Проверка несения боевого дежурства осуществляется Министром обороны, начальником Генерального штаба Вооруженных Сил, соответствующими руководителями других войск и воинских формирований, главнокомандующими видами, командующими родами войск, войсками региональных командований, начальниками специальных войск, командирами воинских частей или лицами по их поручению, для чего разрабатывается план проверки несения боевого дежурства.

      После смены личного состава с боевого дежурства производится разбор несения службы. Анализ и подведение итогов боевого дежурства в воинской части проводится ежемесячно, его состояние отмечается в приказе командира воинской части.

      341. Боевая служба — это исполнение обязанностей воинской службы военнослужащими в составе караула, войскового наряда, а также в составе воинских частей и подразделений, привлекаемых для выполнения задач, возложенных на Вооруженные Силы в соответствии с законодательством.

      Несение боевой службы является выполнением боевой задачи.

      342. Основным элементом системы охраны являются караулы, войсковые наряды.

      Войсковой наряд - это группа военнослужащих или подразделения, назначенные для выполнения боевой задачи по охране и обороне объектов, при чрезвычайных обстоятельствах, по охране общественного порядка, а также при проведении специальных операций.

      В войсковой наряд могут назначаться: поисковые группы, розыскные группы, заслоны, засады, войсковые наряды по сопровождению специальных грузов, дозоры, наблюдательные посты, секреты, контрольно-пропускные пункты, пункты централизованной охраны, бюро пропусков, посты внутренней охраны, маневренные и мобильные группы, группы сопровождения колонн, конвои, патрули, посты охраны порядка, группы преследования, розыскные посты и другие.

      343. Командир (начальник) несет личную ответственность за боевую готовность, своевременную подготовку и правильное применение сил и средств, выделенных для выполнения задач боевой службы.

      В целях успешного выполнения задач боевой службы проводится заблаговременная и непосредственная подготовка их к действиям.

      Заблаговременная подготовка осуществляется постоянно и непрерывно в процессе повседневной служебной деятельности.

      Непосредственная подготовка начинается с получения конкретной задачи.

2. Особенности внутренней службы в парках

      344. Парком называется территория, оборудованная для хранения (стоянки), технического обслуживания, ремонта и приведения в готовность к боевому применению вооружения и военной техники.

      В зависимости от условий размещения парки могут быть постоянные и полевые.

      Постоянные парки оборудуются в местах постоянного размещения воинской части и в учебных центрах (полигонах, лагерях). При этом вооружение и военная техника размещаются в закрываемых хранилищах или под навесами, а также на площадках с надежным ограждением. В парке оборудуются: контрольно-технический пункт с помещениями для дежурного по парку, начальника контрольно-технического пункта, класс безопасности движения, инструктажа водителей, старших машин и наряда по парку; пункт заправки, пункты чистки и мойки, пункт (площадка) ежедневного технического обслуживания, пункт технического обслуживания и ремонта; места хранения вооружения и военной техники, объекты для обеспечения их готовности к боевому применению, отапливаемые помещения для дежурных транспортных средств, другие помещения (места) для обслуживания техники и необходимые бытовые помещения.

      Полевые парки организуются при временном расположении воинской части (подразделения) в полевых условиях.

      Устройство и оборудование парка должны обеспечивать быстрый и удобный выход машин.

      345. Территория парка разбивается на участки, закрепляемые за подразделениями. Границы участков обозначаются указателями. Территория постоянного парка ограждается, оборудуется техническими средствами охраны, устройствами, обеспечивающими соблюдение норм и правил охраны окружающей среды, озеленяется и освещается.

      Все здания парка, ворота зданий и ворота парка нумеруются.

      346. К парку, а также к помещениям внутри парка и специальным сооружениям должны быть подведены дороги и точно установлены подходы, которые постоянно поддерживаются в пригодном для движения состоянии. Летом в сухую погоду дороги поливаются, а зимой очищаются от снега.

      Передвижение по территории парка вне дорог не допускается.

      На всех дорогах в парке устанавливаются указатели направления и скорости движения машин, а также другие дорожные знаки.

      347. За организацию и состояние внутренней службы в парке, правильное содержание и хранение вооружения и военной техники, содержание специальных сооружений, складов, поддержание чистоты и выполнение противопожарных и природоохранных мероприятий отвечают заместитель командира воинской части по материально-техническому обеспечению (вооружению), соответствующие командиры подразделений и начальники служб части, ответственные за закрепленные объекты.

      За правильное содержание и хранение вооружения и военной техники, поддержание чистоты помещений и участков территории парка, закрепленных за подразделениями и выполнение на них противопожарных, природоохранных мероприятий отвечают командиры подразделений.

      348. Техническое обслуживание машин проводится после каждого их возвращения из рейса, а также после установленного нормативами пробега (наработки) и хранения. Кроме того, проводится сезонное техническое обслуживание машин.

      Осмотр и обслуживание вооружения и военной техники, а также дооборудование и благоустройство парка проводятся в парково-хозяйственные дни и во время, отведенное для ухода за вооружением и военной техникой.

      При проведении смотров вооружения и военной техники командиром воинской части проводится также проверка состояния парков.

      Обслуженные вооружение и военная техника ставятся в хранилища (на стоянку). В холодное время года, при температуре воздуха ниже плюс пяти градусов по Цельсию в неотапливаемых хранилищах и на открытых площадках парка из систем охлаждения двигателей сливается вода, а при температуре воздуха ниже минус двадцати градусов по Цельсию с вооружения и военной техники снимаются аккумуляторные батареи. При этом на них вывешиваются таблички: "Вода слита", "Аккумуляторные батареи сняты".

      Не обслуженные и не заправленные всеми видами горючего и смазочных материалов вооружение и военную технику ставить в хранилища (на стоянки) не допускается.

      Хранение машин вне парка не допускается, за исключением машин, загруженных боеприпасами и другими материальными средствами и находящихся на территории складов под охраной караула.

      349. Машины выпускаются из парка по утвержденному накануне командиром воинской части наряду на использование машин, составленному по заявкам должностных лиц, технически исправные и обслуженные, с закрепленными за ними водителями, имеющими документы, удостоверяющие личность водителя и право на управление машиной, прошедшими предрейсовый медицинский осмотр и допущенными в рейс, с оформленными путевыми листами, подписанными заместителем командира части по вооружению (материально-техническому обеспечению) (должностным лицом, ответственным за эксплуатацию вооружения и военной техники) и имеющими отметку начальника контрольно-технического пункта об исправном состоянии машины, а также отметку дежурного по парку о показаниях спидометра и времени выпуска из парка. Использование машин планируется с учетом предоставления водителям необходимого времени для обслуживания машин, подготовки их к рейсу и отдыха.

      Выпуск машин, не предусмотренных нарядом, осуществляется в исключительных случаях и только с разрешения командира воинской части.

      Выпуск машин в неблагоприятные погодные условия (туман, гололед, обильный снегопад и другие) ограничивается.

      В выходные и праздничные дни выпуск машин из парка сокращается до минимума.

      350. При направлении в рейс двух машин и более назначается начальник колонны.

      При перевозке личного состава и взрывоопасных грузов как в составе колонны, так и одиночными машинами на каждую машину назначается старший машины. В других случаях старшие машин назначаются при необходимости по решению командира воинской части.

      Начальник колонны (старший машины) назначается из военнослужащих по контракту, сдавших зачеты по знаниям правил дорожного движения. Он отвечает за: выполнение поставленной задачи в установленные сроки, правильное использование машин (машины), соблюдение водителями (водителем) правил дорожного движения, дисциплину личного состава, находящегося в машинах (машине) и соблюдение им требований безопасности.

      Начальник колонны (старший машины) обязан:

      перед началом движения машин (машины) проверить соблюдение норм посадки людей и погрузки груза; контролировать порядок при посадке (погрузке), высадке (выгрузке) и размещении личного состава (груза) на машинах (машине);

      в ходе движения машин (машины) осуществлять контроль за соблюдением маршрута, установленной скорости движения, выполнением водителями (водителем) правил дорожного движения, а личным составом, находящимся в машинах (машине) - воинской дисциплины и требований безопасности.

      Начальнику колонны (старшему машины) не допускается брать управление машиной на себя или принуждать водителя передавать кому бы то ни было управление машиной; отдавать команды, принуждающие водителя (водителей) нарушать правила дорожного движения и превышать установленную скорость движения.

      Начальники колонн (старшие машин) и водители инструктируются о цели, порядке, сроках выполнения задания и соблюдении требований безопасности движения должностными лицами, организующими данную перевозку, или их прямыми начальниками. Водителей машин, кроме того, инструктируют командиры подразделений о соблюдении правил эксплуатации машин, правил дорожного движения и о поведении в рейсе.

      Водителям не разрешается передавать управление машиной кому бы то ни было.

      351. Подготовка машин к выходу производится под руководством командиров подразделений или их заместителей по вооружению (материально-техническому обеспечению) (начальников технической части, начальников автомобильной службы, старших техников или техников рот).

      Контроль за техническим состоянием машин, выпускаемых из парка и возвратившихся в парк, осуществляется начальником контрольно-технического пункта.

      352. Внутренний порядок и распорядок работы в парке объявляются в приказе по воинской части на период обучения.

      Допуск в парк и работы в нем во время, не установленное приказом, производятся только с разрешения командира воинской части.

      353. В установленное для работы и занятий в парке время личный состав допускается в парк только в строю под командой офицеров или сержантов (старшин).

      Военнослужащие по контракту своей воинской части допускаются в парк в установленное для работы время по удостоверениям личности. Сержанты (старшины) и солдаты (матросы) срочной воинской службы, прибывающие в парк по служебным вопросам в одиночном порядке, допускаются в парк по военным билетам с разрешения заместителя командира части по вооружению, (материально-техническому обеспечению) о чем последний ставит в известность дежурного по парку.

      Экипажи (водители), прибывшие для вывода машин, допускаются в парк по предъявлении путевых листов.

      Лица не своей воинской части допускаются в парк только с разрешения командира части по разовым пропускам (приложение 24), подписанным заместителем командира части по вооружению (материально-техническому обеспечению), и в сопровождении специально назначенного военнослужащего.

      К военной технике, находящейся в парке, допускаются только те военнослужащие (служащие), за которыми она закреплена, по разрешению лиц, допущенных к вскрытию хранилищ и парковых помещений.

      Порядок допуска к военной технике на случай приведения воинской части в высшие степени боевой готовности устанавливается командиром части и определяется в соответствующих инструкциях.

      354. Порядок хранения и выдачи ключей от люков, кабин машин, парковых помещений и ворот парка должен обеспечивать своевременный выход машин из парка, а также исключать случаи самовольного использования их личным составом.

      Ключи хранятся:

      1) от люков и кабин машин: один комплект - у дежурного по парку, другой - у дежурного по роте (по батальону, подразделениям) в опечатанном ящике вместе с путевыми листами на случай приведения воинской части в высшие степени боевой готовности;

      2) от парковых помещений и ворот парка: один комплект - у дежурного по парку; другой — у дежурного по воинской части в опечатанном ящике.

      355. Для несения внутренней службы и поддержания внутреннего порядка в парке назначаются дежурный по парку, дневальные и механики- водители (водители) дежурных тягачей. Дневальные выставляются дежурным по парку у входов в парк, а на время производства работ - и на территории парка.

      Парки, в которых хранится военная техника с съемным вооружением, ракетами, боеприпасами и изделиями, содержащими сведения, составляющие государственные секреты, круглосуточно охраняются караулом с выставлением часовых.

      При оборудовании парка надежно действующими техническими средствами охраны они могут охраняться без выставления часовых (патрульных).

      В парках, где охрана караулом не предусмотрена, сохранность военной техники и другого военного имущества обеспечивается нарядом по парку способом патрулирования.

      При необходимости, решениями начальника Генерального штаба Вооруженных Сил, а также первых руководителей других войск и воинских формирований может определяться иной порядок охраны парков.

      356. Для стоянки дежурного тягача, пожарной машины, санитарного транспортного средства в парках воинских частей, а также складских зонах (технических территориях) арсеналов, баз боеприпасов вблизи контрольно-технического (контрольно-пропускного) пункта оборудуется отдельное отапливаемое помещение.

      357. Порядок опечатывания (опломбирования) всех хранилищ, площадок с вооружением и военной техникой, а также порядок охраны вооружения и военной техники, прибывших в парк после его сдачи под охрану караула, устанавливаются командиром воинской части.

3. Особенности внутренней службы при расположении войск
в учебных центрах и на полигонах (в лагерях)
Общие положения

      358. Войска выходят в учебные центры, на полигоны (в лагеря) в целях повышения уровня полевой выучки, укрепления морально-психологических и боевых качеств личного состава, способности частей (подразделений) вести боевые действия в различной обстановке и выполнять задачи в соответствии с предназначением. Указанные мероприятия отрабатываются в условиях, максимально приближенных к боевым, требующих наивысшего напряжения сил, практического применения знаний и навыков военнослужащих.

      Порядок выхода войск в учебные центры, на полигоны (в лагеря) определяется планом боевой подготовки или приказом старшего командира (начальника).

      359. Войска в учебных центрах, на полигонах размещаются в помещениях или лагерем (в палатках).

      Штабы, медицинские пункты, мастерские, склады, службы (объекты) тыла размещаются преимущественно в помещениях. Вооружение и военная техника размещаются в полевых парках.

      360. Внутренняя служба в воинской части и ее подразделениях при нахождении в учебном центре, на полигоне (в лагере) организуется согласно требованиям, изложенным в настоящем Уставе.

      Командир воинской части, определяя распорядок дня, регламент служебного времени военнослужащих, порядок увольнения солдат (матросов) и сержантов (старшин) срочной воинской службы с полигона (из лагеря) и другие правила внутреннего порядка, должен учитывать задачи подразделений по повышению полевой выучки, особенности их расположения, а также общие правила, установленные в учебном центре, на полигоне (в лагере) старшим командиром (начальником).

      361. При проведении в учебном центре, на полигоне (в лагере) сбора воинских частей (подразделений) разных соединений (воинских частей) для руководства внутренней службой старшим командиром (начальником) назначается начальник лагерного сбора, а при необходимости назначаются и другие должностные лица.

      Воинская часть (подразделение) в учебном центре, полигоне размещается в помещениях или лагерем (в палатках). При расположении совместно нескольких воинских частей или подразделений разных соединений (воинских частей) территория и помещения между ними распределяются старшим командиром (начальником) или начальником лагерного сбора.

      Начальник лагерного сбора отвечает за: организацию и ход боевой подготовки; воинское воспитание и дисциплину, морально-психологическое состояние личного состава; внутренний порядок в воинских частях, привлекаемых на сбор, и соблюдение ими требований охраны окружающей среды.

      Он является прямым начальником для личного состава всех частей (подразделений) сбора. Свои обязанности начальник лагерного сбора выполняет в соответствии с обязанностями командира бригады применительно к настоящей главе.

      362. В суточный наряд приказом начальника лагерного сбора назначается дежурный по лагерному сбору, который выполняет обязанности применительно к обязанностям дежурного по воинской части.

Внутренний порядок в учебном центре, на полигоне (в лагере)

      363. Внутренний порядок, распорядок дня и порядок увольнения личного состава из учебного центра, полигона (лагеря) определяются командиром воинской части.

      364. Посторонние лица могут посещать учебный центр, полигон (лагерь) в соответствии с правилами, установленными командиром части применительно к требованиям пунктов 288-291 настоящего Устава.

      365. Границы учебного центра, полигона (лагеря), за которые личному составу выход не допускается, объявляются в приказе и доводятся до личного состава воинской части.

      366. Дороги на территории учебного центра, полигона (лагеря) оборудуются указателями направлений движения, а также дорожными знаками, обозначающими допустимую скорость движения боевых и других машин.

      Для гусеничной техники устанавливаются маршруты движения, отдельные от колесной техники.

      367. Территория учебного центра, полигона (лагеря) должна содержаться в чистоте с выполнением требований пожарной безопасности и охраны окружающей среды. Мусор собирается и ежедневно вывозится в места, согласованные с органами санитарного надзора, удаленные от границ размещения воинской части в учебном центре, на полигоне (в лагере) не менее чем на три километра, с учетом направления господствующих ветров.

      368. Порядок купания личного состава в открытых водоемах в учебных центрах, на полигонах (в лагерях) устанавливается командиром воинской части (начальником лагерного сбора).

      Купание проводится в специально отведенных и соответственно оборудованных местах.

      Солдаты (матросы) и сержанты (старшины) следуют на купание в строю под командой старшего.

      Для наблюдения за порядком во время купания, предотвращения несчастных случаев на воде и оказания медицинской помощи назначаются дежурный из офицеров или сержантов, дежурная команда пловцов и дежурный фельдшер (санитарный инструктор).

      Во время купания командиры подразделений (старшие команд) обязаны с берега вести наблюдение за купающимися.

Размещение воинской части лагерем (в палатках)

      369. При размещении воинской части лагерем (в палатках) разбивка лагеря производится в соответствии с требованиями, изложенными в приложении 25.

      Служба суточного наряда организуется в соответствии с требованиями настоящего Устава. Развод суточного наряда производится в установленное командиром части время, впереди передней линейки, лицом в поле, против середины лагеря части.

      370. В роте (подразделении) назначаются три смены дневальных: очередная смена находится на передней линейке у постового гриба, вторая смена несет охрану в черте расположения роты, а третья отдыхает. Дневальные по роте выполняют обязанности применительно к обязанностям дневального по роте, изложенным в настоящем Уставе. Кроме того, дневальные обязаны: голосом передавать приказания военнослужащим, находящимся в палатках, и соседним дневальным; осуществлять контроль за тем, чтобы для отправления естественных надобностей военнослужащие ходили в отведенное для этого место.

      371. Для утреннего осмотра и вечерней поверки роты строятся на своих передних или боковых линейках. В ненастную погоду по решению командира части (начальника лагерного сбора) вечернюю поверку разрешается проводить по палаткам.

      372. На вечернюю поверку привлекается весь личный состав воинской части. Вечерняя поверка проводится по команде командира части (начальника лагерного сбора) "Приступить к поверке".

      Для вечерней поверки дежурные и дневальные выходят на линию и становятся согласно пункту 376, а подразделения выстраиваются командирами рот (подразделений) на своих передних или боковых линейках.

      373. В хорошую погоду днем и в теплые ночи по команде дежурного по части дневальные поднимают полы палаток. В сухую погоду лагерные линейки, дороги и дорожки между палатками поливаются водой.

Вызов дежурных на линию

      374. Дежурные вызываются на линию по прибытии в лагерь:

      Президента Республики Казахстан;

      всех прямых начальников от командира воинской части и выше, генералов армии, генерал-полковников, адмиралов и лиц, назначенных для руководства проведением инспектирования (проверки) воинской части (подразделения).

      375. Дежурные вызываются на линию также по команде дежурного по лагерному сбору.

      Вызов дежурных на линию производится через дневальных на линейке, которую передают команду "Дежурные, на линию" или "Дежурный первой роты, на линию".

      После сигнала (команды) "Отбой" до сигнала (команды) "Подъем" команда для вызова дежурных на линию не подается.

      376. При вызове дежурных на линию они занимают места, становясь лицом в поле:

      1) дежурные по ротам (кроме левофланговой) - на правых флангах своих рот в одном шаге впереди очередного дневального; дежурный левофланговой роты батальона - на левом фланге;

      2) дежурный по лагерному сбору - против знаменной сошки в трех шагах впереди нее; его помощник - в одном шаге позади дежурного;

      3) дежурный сигналист-барабанщик - за помощником дежурного по лагерному сбору на линии дежурных по ротам.

      377. Для встречи прибывающих в лагерь лиц, указанных в пункте 374, дежурный по лагерному сбору выходит на тот фланг части, откуда ожидаются прибывающие; по прибытии указанных лиц он докладывает им и сопровождает их.

      В том случае, когда прибывшего командира (начальника) встречает и докладывает ему командир части, дежурный по лагерному сбору только представляется.

4. Особенности внутренней службы при перевозке войск
Общие положения

      378. Воинские части, подразделения и команды большой численностью для перевозки железнодорожным и водным транспортом формируются в воинские эшелоны.

      Каждому воинскому эшелону (команде) присваивается номер.

      При перевозке воздушным транспортом для каждого воздушного судна комплектуются воинские команды.

      379. Личный состав воинского эшелона (команды) должен знать и соблюдать установленные правила поведения, требования безопасности при перевозке войск, быть бдительным, хранить государственные секреты и беречь военное имущество.

      380. В каждом воинском эшелоне приказом командира воинской части назначаются начальник воинского эшелона, заместитель начальника воинского эшелона по воспитательной и социально-правовой работе (воспитательной и идеологической), помощник по боевому обеспечению, помощник по снабжению, начальник связи, врач (фельдшер).

      В воинской команде назначается начальник команды.

      Старшие по вагонам (людским судовым помещениям) назначаются командирами перевозимых в них подразделений или начальником воинского эшелона, а дневальные по салонам воздушных судов - начальником воинской команды.

      Воинское звание и фамилия начальника воинского эшелона (команды), номер воинского эшелона (команды) объявляются всему личному составу.

      Не допускается, кому бы то ни было, кроме должностных лиц органов военных сообщений и транспорта в пределах своей компетенции, вмешиваться в действия начальника воинского эшелона (команды).

      Все приказы (команды) старших командиров (начальников) отдаются через начальника воинского эшелона.

      381. Служба суточного наряда в воинском эшелоне организуется в соответствии с требованиями настоящего Устава.

      Для несения внутренней и караульной служб в воинском эшелоне назначаются:

      1) дежурный по воинскому эшелону и его помощник;

      2) дежурные по ротам (соответствующим им подразделениям);

      3) дневальные по вагонам (людским судовым помещениям, салону воздушного судна);

      4) караул;

      5) дежурное подразделение;

      6) дежурный связист;

      7) дежурный сигналист;

      8) могут назначаться и другие лица суточного наряда.

      382. Личному составу воинского эшелона (команды) не допускается:

      1) вмешиваться в работу должностных лиц органов военных сообщений и транспорта;

      2) задерживать поезд (судно, воздушное судно) сверх времени, положенного на стоянку;

      3) производить посадку и высадку (оставлять свои места в воздушном судне) до подачи установленной команды или сигнала, прыгать в вагоны (на палубу судна) или выскакивать из них на ходу поезда (судна);

      4) останавливать поезд стоп-краном, кроме случаев, угрожающих безопасности движения поезда или жизни людей;

      5) делать на вагонах (судах) надписи, наклеивать и вывешивать плакаты, лозунги, флажки;

      6) указывать в письмах и телеграммах наименование воинской части и упоминать о перевозке, вести об этом разговоры с посторонними лицами; оставлять на местах погрузки, выгрузки и в вагонах (судовых помещениях, воздушных судах) письма, газеты, бумагу и другое;

      7) находиться на крышах вагонов, платформах, тормозных площадках, в кабинах и кузовах машин, башнях танков, а на электрифицированных участках железных дорог, кроме того, прикасаться к металлическим опорам и заземляющим устройствам контактной сети, приближаться к контактному проводу ближе, чем на два метра;

      8) находиться в служебных помещениях судна, местах работы судовой команды, спасательных шлюпках; вылезать на стенки шлюзов;

      9) сидеть или стоять в дверных проемах вагона, опираться на дверные закладки вагонов (леерные ограждения, планширы судов);

      10) применять в вагонах (судах) неустановленные виды освещения и отопления;

      11) производить заправку (дозаправку) горючим техники после погрузки;

      12) ходить без надобности по железнодорожным путям (территории порта, аэропорта), засорять территорию и разводить костры в пределах станций (портов, аэропортов); без разрешения брать не принадлежащее эшелону (команде) транспортное имущество;

      13) выбрасывать что-либо из вагонов (судов) на стоянках и во время движения.

      383. Не допускается перевозить с воинским эшелоном посторонних лиц, грузы, не относящиеся к воинскому эшелону. Проезд с воинским эшелоном должностных лиц транспорта, попутных воинских команд разрешается военным комендантом на путях сообщения.

      Опасные грузы перевозятся под постоянным контролем должностных лиц эшелона, органов военных сообщений и транспорта в строгом соответствии с требованиями действующих на видах транспорта нормативных документов.

      384. Военнослужащий, отставший от воинского эшелона (команды), обязан прибыть к военному коменданту на путях сообщения, а при его отсутствии - к начальнику станции (порта, аэропорта), доложить (сообщить) о причине отставания, назвать номер воинского эшелона (команды) и действовать по указанию военного коменданта или начальника станции (порта, аэропорта).

Начальник воинского эшелона (команды)

      385. Начальник воинского эшелона (команды) отвечает за: постоянную боевую готовность, своевременную погрузку, перегрузку и выгрузку воинского эшелона (команды); правильность размещения и крепления вооружения и военной техники; дисциплину, порядок и соблюдение личным составом воинского эшелона (команды) установленных правил перевозки и требований безопасности; организацию всестороннего обеспечения и противопожарных мероприятий, сохранность перевозимых вооружения и военной техники, других материальных средств, подвижного состава и его оборудования; санитарно-гигиеническое состояние эшелона.

      Начальник воинского эшелона (команды) подчиняется командиру воинской части или лицу, формировавшему воинский эшелон (команду), и военным комендантам на путях сообщения. Он является прямым начальником всего личного состава воинского эшелона (команды).

      386. Начальник воинского эшелона (команды) обязан:

      1) перед началом погрузки воинского эшелона (транспорта, команды) провести инструктаж личного состава по требованиям безопасности при производстве погрузочно-разгрузочных работ, при следовании по путям сообщения, особенно по электрифицированным железнодорожным участкам, пожарной безопасности и действиям при возникновении пожара, проверить выполнение противопожарных мероприятий при установке кухонь, печей (отопительно-вентиляционных контейнеров) и другого пожароопасного оборудования в вагонах (людских судовых помещениях);

      2) организовать связь в эшелоне и назначить начальников погрузочно-выгрузочных и других команд;

      3) произвести организованно и в установленный срок погрузку, перегрузку и выгрузку воинского эшелона (команды), обеспечить правильность размещения и крепления вооружения и военной техники, других материальных средств, установленный порядок на погрузочно-выгрузочном месте;

      4) осуществлять контроль за приемкой старшими по вагонам (людским судовым помещениям) съемного воинского оборудования, сдачей его в местах выгрузки и обеспечивать его сохранность в пути следования;

      5) обеспечивать соблюдение личным составом правил перевозки и выполнение требований безопасности, поддержание порядка во время стоянок поезда (судна);

      6) организовывать всестороннее обеспечение, внутреннюю и караульную службы, противопожарную защиту в воинском эшелоне, контроль за положением вооружения и военной техники, состоянием их крепления и надежностью ограждений для часовых и наблюдателей;

      7) обеспечить готовность воинского эшелона (команды) к внезапной выгрузке и следованию маршем в назначенный район для выполнения боевой задачи или в обход разрушенных транспортных объектов для последующей погрузки;

      8) обеспечить своевременное оформление транспортных документов на воинский эшелон (команду);

      9) установить время смены суточного наряда, определить порядок питания личного состава и утверждать меню-раскладку продуктов;

      10) докладывать в пути следования военным комендантам на путях сообщения о состоянии воинского эшелона (команды) и предъявлять им маршрутный лист;

      11) обеспечивать соблюдение санитарно-гигиенических правил в эшелоне;

      12) сообщать об отставших военнослужащих военному коменданту на путях сообщения, а там, где его нет - начальнику станции (порта, аэропорта), на которой они отстали;

      13) при вынужденных остановках движения, вызванных воздействием противника, пожарами, снежными заносами, размывами, при крушениях и других происшествиях оказывать помощь транспортным органам в возобновлении нарушенного движения;

      14) помещать больных (раненых) в вагон (купе, каюту) - изолятор воинского эшелона, а тех, которые не могут следовать дальше, помещать в ближайшее военное или гражданское лечебное учреждение; в случае смерти кого-либо из состава воинского эшелона (команды) передать тело умершего вместе с его вещами, документами, письмами и деньгами в ближайший военный госпиталь или больницу; при длительном морском переходе тело умершего хоронят по морскому обычаю.

      Начальник воинского эшелона (команды) пользуется средствами связи транспорта (телеграфом, телефоном, радио) для ведения переговоров по вопросам перевозки и обеспечения воинского эшелона (команды).

      387. Вопросы, касающиеся перевозки, начальник воинского эшелона (команды) решает с военным комендантом на путях сообщения, а там, где его нет - с начальником станции (порта, аэропорта).

      388. При следовании в одном поезде (судне, воздушном судне) нескольких воинских эшелонов (команд) начальник одного из воинских эшелонов (команд) командиром воинской части или военным комендантом на путях сообщения назначается старшим по отношению к начальникам других воинских эшелонов (команд), о чем делаются соответствующие записи в маршрутных листах.

      389. В случае отцепки от воинского эшелона вагонов из-за технической неисправности начальник воинского эшелона требует их замены. При невозможности их заменить личный состав временно размещается в других вагонах поезда. При отцепке вагонов с вооружением и военной техникой с ними оставляются экипажи (водители, расчеты), а с другим военным имуществом - караул. Принимаются меры к быстрейшей доставке их в пункт назначения.

Заместитель начальника воинского эшелона по воспитательной и
социально-правовой (воспитательной и идеологической) работе

      390. Заместитель начальника воинского эшелона по воспитательной и социально-правовой (воспитательной и идеологической) работе отвечает за:

      1) организацию и состояние воспитательной и социально-правовой (воспитательной и идеологической) работы;

      2) эффективность проводимых мероприятий по укреплению морально-психологического состояния и воинской дисциплины личного состава эшелона.

      Он подчиняется начальнику воинского эшелона и является прямым начальником всего личного состава.

      391. Заместитель начальника воинского эшелона по воспитательной и социально-правовой (воспитательной и идеологической) работе обязан:

      1) проводить воспитательную работу с личным составом эшелона в духе высокой бдительности и сохранения в тайне сведений о перевозке, бережного отношения к вооружению и военной технике, военному имуществу;

      2) проводить мероприятия по укреплению воинской дисциплины и предупреждению правонарушений, обеспечению условий безопасности перевозки;

      3) организовывать и проводить в пути следования информирование личного состава, занятия по государственно-правовой подготовке;

      4) проявлять заботу о здоровье, питании, быте личного состава, организовывать его досуг;

      5) принимать меры к обеспечению личного состава в пути следования периодическими изданиями и почтовыми отправлениями;

      6) правильно и бережно использовать технические средства воспитания и имущество, необходимые для проведения воспитательной работы;

      7) мобилизовывать личный состав воинского эшелона на работу по восстановлению движения на железной дороге, нарушенного в результате стихийных бедствий или других чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера;

      8) своевременно докладывать начальнику воинского эшелона о воинской дисциплине и морально-психологическом состоянии личного состава воинского эшелона.

Помощник начальника воинского эшелона по боевому обеспечению

      392. Помощник начальника воинского эшелона по боевому обеспечению отвечает за состояние охраны и обороны воинского эшелона.

      Он подчиняется начальнику воинского эшелона и является прямым начальником личного состава подразделений воинского эшелона, выделенных для боевого обеспечения.

      393. Помощник начальника воинского эшелона по боевому обеспечению обязан:

      1) разработать и доложить начальнику воинского эшелона мероприятия по боевому обеспечению на период перевозки и обеспечить их выполнение;

      2) наметить порядок оборудования и использования укрытий для личного состава, вооружения и военной техники в районе ожидания, на станциях погрузки и выгрузки, погрузочно-выгрузочных местах и районе сбора;

      3) организовать радиационную, химическую и биологическую (бактериологическую) разведку, а в случае необходимости - частичную дезактивацию и дегазацию вооружения и военной техники, вагонов или судовых помещений, занятых личным составом;

      4) осуществлять контроль за обеспечением личного состава воинского эшелона средствами индивидуальной защиты;

      5) организовать регулирование движения и маскировку вооружения и военной техники в районах погрузки и выгрузки;

      6) организовать и контролировать несение караульной службы в воинском эшелоне и боевого дежурства сил и средств противовоздушной обороны;

      7) предусмотреть мероприятия боевого обеспечения на случай перехода к совершению марша.

Помощник начальника воинского эшелона по снабжению

      394. Помощник начальника воинского эшелона по снабжению отвечает: за своевременное и полное обеспечение воинского эшелона материальными средствами; за организацию водоснабжения, питания и банно-прачечного обслуживания в пути следования.

      Он подчиняется начальнику воинского эшелона и является прямым начальником непосредственно подчиненного ему личного состава.

      395. Помощник начальника воинского эшелона по снабжению обязан:

      1) получить в штабе воинской части все необходимые документы, предназначенные для обеспечения личного состава воинского эшелона продовольствием, вещевым имуществом и их учета во время перевозки;

      2) обеспечивать получение в пункте отправления положенного по нормам продовольствия и его перевозку в воинском эшелоне, пополнение запасов в пути следования;

      3) обеспечивать доброкачественное питание и доведение положенной нормы пайка до каждого военнослужащего, при отсутствии в эшелоне кухонь организовывать получение горячей пищи из подвижных военных продовольственных пунктов;

      4) обеспечивать кухни и вагоны для перевозки людей топливом, водой, инвентарем, посудой, средствами освещения и пожаротушения;

      5) составлять совместно с врачом эшелона меню-раскладку продуктов для приготовления горячей пищи в кухнях эшелона и представлять ее на утверждение начальнику эшелона;

      6) обеспечивать выполнение противопожарных мероприятий;

      7) организовывать правильное использование оборудования вагонов для перевозки людей, осуществлять контроль за исправностью средств пожаротушения и отопительных устройств в вагонах (людских судовых помещениях);

      8) организовывать банно-прачечное обслуживание личного состава эшелона.

Командир роты

      396. Командир роты подчиняется своим прямым начальникам и начальнику воинского эшелона (команды).

      Кроме выполнения своих прямых обязанностей, изложенных в настоящем Уставе, командир роты обязан:

      1) готовить личный состав, вооружение и военную технику, имущество к перевозке и в соответствии с планом погрузки распределять их по подвижному составу (судовым помещениям);

      2) инструктировать личный состав о правилах перевозки и требованиях безопасности, объявлять номер воинского эшелона (команды), воинское звание и фамилию начальника воинского эшелона (команды);

      3) выделять личный состав в суточный наряд и в погрузочно-выгрузочные или другие команды по указанию начальника эшелона и назначать при необходимости истопников;

      4) лично руководить погрузкой, перегрузкой и выгрузкой роты, обеспечивать правильное размещение, крепление и маскировку вооружения и военной техники, других материальных средств, контролировать их состояние в пути следования;

      5) организовывать в пути следования занятия с личным составом подразделения;

      6) осуществлять контроль за соблюдением личным составом воинской дисциплины, установленных правил перевозки и за сохранностью оборудования вагонов (судовых помещений), принимать меры по недопущению правонарушений.

Старший по вагону (людскому судовому помещению)

      397. Старший по вагону (людскому судовому помещению) подчиняется командиру своего подразделения и дежурному по воинскому эшелону. Он является прямым начальником личного состава, размещенного в вагоне (людском судовом помещении).

      398. Старший по вагону (людскому судовому помещению) обязан:

      1) иметь список личного состава, знать количество вооружения (оружия и боеприпасов), других материальных средств, размещенных в вагоне (людском судовом помещении), перед отправлением проверить их наличие;

      2) проверять и принимать перед погрузкой оборудование вагона (людского судового помещения), а после выгрузки сдавать его в целости и исправности;

      3) руководить посадкой, размещением и высадкой личного состава;

      4) назначать дневальных по вагону (людскому судовому помещению), осуществлять контроль за несением ими службы, выделять военнослужащих для получения пищи, воды, топлива и на различные работы;

      5) осуществлять контроль за сохранением государственных секретов и соблюдением личным составом дисциплины, внутреннего порядка, правил ношения военной формы одежды и требований безопасности;

      6) не допускать выхода личного состава, выноса оружия, боеприпасов или других материальных средств из вагона (людского судового помещения) без разрешения начальника эшелона или до подачи команды (сигнала);

      7) не допускать без разрешения проезда в вагоне (людском судовом помещении) лиц, а также перевозку грузов, не принадлежащих к воинскому эшелону;

      8) осуществлять контроль за поддержанием нормальной температуры в вагоне (людском судовом помещении) и выполнением требований пожарной безопасности, при возникновении пожара в вагоне принимать все меры к его тушению и подавать сигналы остановки поезда и докладывать дежурному по воинскому эшелону по техническим средствам связи, на судне - одновременно с тушением пожара докладывать дежурному по воинскому эшелону;

      9) при получении указаний о подготовке к выгрузке приказать личному составу одеться, разобрать оружие, боеприпасы и личные вещи, прекратить топку печей и погасить в них огонь;

      10) проверять после выгрузки, все ли оружие (боеприпасы) и имущество взято и потушены ли печи;

      11) периодически проверять исправность технических средств связи в вагоне (людском судовом помещении);

      12) докладывать командиру подразделения и дежурному по воинскому эшелону о заболевших, отставших военнослужащих, а также о повреждении или утрате оружия, боеприпасов и другого военного имущества, оборудования вагона (людского судового помещения) и о других происшествиях.

Дежурный по воинскому эшелону

      399. Дежурный по воинскому эшелону назначается из офицеров, подчиняется начальнику воинского эшелона и командиру перевозимой части. Ему подчиняются суточный наряд и старшие по вагонам (людским судовым помещениям).

      400. Дежурный по воинскому эшелону при несении службы руководствуется обязанностями дежурного по части, изложенными в настоящем Уставе. Кроме того, он обязан:

      1) осуществлять контроль за сдачей командирами подразделений вооружения и военной техники, иных материальных средств под охрану караула;

      2) проверять наличие личного состава, несение службы суточным нарядом, готовность дежурного подразделения, а также осуществлять контроль за соблюдением личным составом требований пожарной безопасности;

      3) осуществлять контроль за внутренним порядком и дисциплиной в воинском эшелоне, соблюдением правил перевозок, сохранностью военного и транспортного имущества;

      4) объявлять по указанию начальника воинского эшелона командирам подразделений, старшим по вагонам (людским судовым помещениям) остановки, на которых разрешен выход личному составу;

      5) обеспечивать в пути следования организованное получение и раздачу горячей пищи, воды, топлива и средств освещения;

      6) не допускать к воинскому эшелону посторонних лиц, кроме работников транспорта, связанных с обслуживанием поездов (судов).

Дежурный по роте

      401. Дежурный по роте подчиняется дежурному по воинскому эшелону и его помощнику, а в порядке внутренней службы в роте - командиру и старшине роты. Ему подчиняются дневальные по вагонам (людским судовым помещениям), в которых следует личный состав роты.

      402. Дежурный по роте выполняет обязанности, предусмотренные в пунктах 488-492 настоящего Устава. Кроме того, по указанию командира роты и с разрешения дежурного по эшелону дежурный по роте должен проверять на остановках состояние крепления и маскировку вооружения и военной техники, иных материальных средств, устранять неисправности и докладывать об этом командиру роты и дежурному по воинскому эшелону.

Дневальный по вагону (людскому судовому помещению, салону,
кабине воздушного судна)

      403. Дневальный по вагону (людскому судовому помещению, салону, кабине воздушного судна) подчиняется дежурному по роте, старшему по вагону (людскому судовому помещению), а там, где последние не назначены - начальнику воинской команды.

      404. Дневальный по вагону (людскому судовому помещению, салону, кабине воздушного судна) выполняет обязанности применительно к пунктам 493-495 настоящего Устава. Кроме того, он обязан:

      1) перед посадкой в людской вагон или высадкой из него личного состава устанавливать стремянку (выдвижную лестницу) и убрать дверную закладку, а по окончании посадки убирать стремянку (выдвижную лестницу) и установить на место дверную закладку;

      2) проверять наличие личного состава после посадки и докладывать старшему по вагону (людскому судовому помещению) или начальнику воинской команды;

      3) не разрешать личному составу выход из вагона (людского судового помещения) до подачи установленной команды или сигнала;

      4) осуществлять контроль за топкой печей, соблюдением требований пожарной безопасности и наличием воды в бачках и ведрах; перед выгрузкой прекратить топку печей и погасить в них огонь;

      5) производить уборку вагона (людского судового помещения, салона, кабины воздушного судна);

      6) осуществлять контроль за сохранностью оборудования и инвентаря, сигналами и командами начальника воинского эшелона (команды) и дежурного по воинскому эшелону;

      7) не разрешать высовываться из вагона, опираться на дверную закладку и находиться с наружной ее стороны в дверном проеме, сидеть или стоять в дверных проемах вагона;

      8) осуществлять контроль за тем, чтобы в вагоне открывались те двери, которые указаны начальником воинского эшелона;

      9) не допускать выбрасывания из вагона (людского судового помещения) мусора, остатков пищи и других предметов в неустановленных местах.

Глава 4. Суточный наряд.
Права и обязанности лиц суточного наряда
1. Суточный наряд
Общие положения

      405. Суточный наряд назначается для поддержания боевой готовности и внутреннего порядка, охраны личного состава, вооружения и военной техники, ракет и боеприпасов, запасов материальных средств, помещений и имущества воинской части (подразделения), контроля за состоянием дел в подразделениях и своевременного принятия мер по предупреждению правонарушений, выполнения других обязанностей по службе суточного наряда, определяемых общевоинскими уставами.

      406. Состав суточного наряда объявляется в приказе по части на период обучения.

      Предусматривается следующий состав суточного наряда части:

      1) дежурный по части (пограничного управления, управления (отдела), дивизиона береговой охраны);

      2) помощник дежурного по части (пограничного управления, управления (отдела), дивизиона береговой охраны);

      3) караул;

      4) дежурное подразделение;

      5) дежурный и дневальные по парку, механики-водители (водители) дежурных тягачей (машин);

      6) дежурный фельдшер (санитарный инструктор) и дневальные по медицинскому пункту;

      7) дежурный и помощники дежурного по контрольно-пропускному пункту;

      8) дежурный и дневальные по складской зоне (технической территории);

      9) дежурный и рабочие по столовой;

      10) дежурный по штабу части и посыльные;

      11) патруль;

      12) дежурный сигналист-барабанщик;

      13) пожарный наряд;

      14) наряд по роте (подразделению, объекту).

      Ежедневно приказом по части назначаются: дежурный по части, помощник дежурного по части, начальник караула, дежурный по парку, дежурный по складской зоне (технической территории), дежурное подразделение, пожарный наряд, а также подразделения, от которых выделяется суточный наряд. При необходимости командир части изменяет состав суточного наряда.

      Сноска. Пункт 406 с изменениями, внесенными Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      407. Командиром воинской части в местах несения службы должны быть созданы необходимые санитарно-гигиенические и бытовые условия.

      408. В суточный наряд роты назначаются:

      1) дежурный по роте;

      2) дневальные по роте.

      Количество смен дневальных в ротах определяется командиром части. Состав суточного наряда по общежитию, а также его обязанности определяются применительно к суточному наряду роты.

      409. Вместо дежурных по ротам в некоторых батальонах, в зависимости от их численности и условий размещения, по решению командира части может назначаться дежурный по батальону, а при совместном расположении нескольких подразделений - дежурный по этим подразделениям. Количество дневальных в указанных случаях определяется, исходя из условий размещения подразделений, обеспечения охраны и поддержания внутреннего порядка.

      410. Все дежурные и их помощники должны иметь на левой стороне груди нагрудный знак (бейдж) с соответствующей надписью (приложение 26). Нагрудный знак (бейдж) старым дежурным передается новому дежурному после доклада о сдаче и приеме дежурства.

      411. Пистолетами с двумя снаряженными магазинами вооружаются дежурный по части, помощник дежурного по части, начальник караула, дежурный по парку, по складской зоне (технической территории), назначенные из военнослужащих по контракту офицерского и сержантского состава (штатные должности, которые предусматривается вооружать пистолетами).

      Начальник караула, назначенный из сержантов, вооружается автоматом с двумя снаряженными магазинами.

      Дежурный по контрольно-пропускному пункту, дежурный по штабу части, назначенные из сержантов, помощники дежурного по контрольно-пропускному пункту, дежурные и дневальные по подразделениям, а также дневальные по парку и посыльные по штабу не вооружаются. В особых случаях указанные лица вооружаются штыками-ножами по решению командира части. Штык-нож должен находиться на поясном ремне с левой стороны на ширину ладони от пряжки.

      При необходимости, по приказу Министра обороны, начальника Генерального штаба Вооруженных Сил, руководителей других войск и воинских формирований порядок и вид вооружения лиц суточного наряда могут быть изменены. При этом лица суточного наряда могут дополнительно вооружаться нелетальным оружием.

      Сноска. Пункт 411 с изменениями, внесенными Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Дежурное подразделение

      412. Дежурное подразделение назначается на случай усиления караулов или срочного вызова при пожаре, чрезвычайных ситуациях природного и техногенного характера, иных происшествиях.

      Не допускается использовать дежурное подразделение для выполнения хозяйственных работ вне расположения части.

      Дежурное подразделение подчиняется дежурному по части.

      413. По команде дежурного по части дежурное подразделение прибывает и выстраивается в назначенном месте и действует по его указанию.

      Оружие и боеприпасы дежурному подразделению выдаются только по приказу командира части (дежурного по части).

      При необходимости для оперативного решения внезапно возникающих задач дежурному подразделению выделяется автотранспорт.

      414. Занятия с дежурным подразделением проводятся вблизи расположения части. Местонахождение дежурного подразделения и порядок его вызова должны быть известны дежурному по части.

      Порядок отдыха дежурного подразделения в ночное время определяет командир части.

Порядок назначения нарядов по службе и отчетность по ним

      415. Очередность нарядов между военнослужащими управления и офицерами части, а также подразделениями устанавливается начальником штаба части.

      Очередность нарядов в роте между взводами устанавливается старшиной роты, а во взводе — сержантом взвода (заместителем командира взвода).

      Число очередных нарядов среди военнослужащих должно распределяться равномерно и справедливо.

      416. Листы нарядов (приложение 27) ведутся на каждый месяц отдельно на:

      1) солдат — сержантами взводов (заместителями командиров взводов);

      2) сержантов - старшиной роты;

      3) офицеров управления и отдельных подразделений части, командиров батальонов и их заместителей - в штабе части, на остальных офицеров - в штабах батальонов.

      Листы нарядов (графики дежурств) вывешиваются в установленных местах штаба части и расположений подразделений.

      Листы нарядов хранятся в течение года, а затем уничтожаются.

Подготовка суточного наряда

      417. Штаб воинской части за пять-шесть суток до начала нового месяца сообщает командирам подразделений дни заступления военнослужащих в состав суточного наряда.

      418. Командиры подразделений, от которых назначается суточный наряд, отвечают за подбор, расстановку и подготовку личного состава к несению службы, своевременное прибытие суточного наряда на занятия (инструктаж) к соответствующему должностному лицу части и на развод.

      419. В ночь, предшествующую наряду, лица, назначенные в суточный наряд, должны быть освобождены от всех занятий и работ.

      420. В день заступления в наряд во время, указанное в распорядке дня, личному составу должно быть предоставлено не менее трех часов для подготовки к несению службы, в том числе для проведения практических занятий и не менее одного часа для отдыха (сна).

      При проведении развода суточного наряда в утреннее время данные мероприятия проводить в день, предшествующий заступлению.

      421. Подготовка личного состава суточного наряда, назначенного от роты, кроме караула, проводится старшиной роты. Подготовка суточного наряда, назначенного от батальона или от воинской части, организуется соответствующими командирами и проводится их заместителями.

      Подготовка караула осуществляется в соответствии с Уставом гарнизонной и караульной служб.

      422. Новый дежурный по части в назначенное время прибывает на инструктаж к начальнику штаба, получает у него пароль, а в строевой части (кадровом органе) - сведения о расходе личного состава.

      Лица суточного наряда, определенные приказом по части, в соответствии с предназначением по службе в установленное время прибывают на занятия (инструктаж) к заместителям командира части или назначенным для этого командиром части другим должностным лицам.

      На занятии (инструктаже) изучаются положения общевоинских уставов, инструкций и требований безопасности, а также проверяется знание личным составом наряда их специальных обязанностей.

      Практические занятия проводятся в день заступления в наряд в часы, указанные в распорядке дня, в оборудованных помещениях (местах) для несения службы суточным нарядом (приложение 28), в расположении подразделения или на месте несения службы.

      423. В необходимых случаях, при вооружении некоторых лиц суточного наряда автоматами (карабинами), проводятся занятия по действиям с применением оружия.

      424. Место и время развода суточного наряда устанавливает командир воинской части. Развод всего суточного наряда проводит новый дежурный по воинской части.

      За пятнадцать минут до выхода на развод суточный наряд должен быть готов к несению службы и принят своими дежурными и начальниками караулов части в свое подчинение. Личный состав суточного наряда переходит в подчинение дежурного по части с момента подачи во время развода команды "Смирно" для его встречи.

Развод суточного наряда

      425. Развод суточного наряда заключается в проверке его готовности к несению службы, в переходе его в подчинение соответствующим должностным лицам, а также в предоставлении караулам права смены старого караула. Развод должен продолжаться не более сорока минут.

      426. Место и время развода суточного наряда командир воинской части определяет, исходя из времени, необходимого на движение наряда к месту развода, а также с места развода к местам несения службы, которое не должно превышать одного часа.

      При этом, если для движения к месту развода или с места развода к местам несения службы требуется более тридцати минут, приказом командира воинской части предоставляется транспортное средство.

      427. На развод выводятся весь личный состав наряда и оркестр, которые прибывают к месту развода не позднее чем за десять минут до его начала.

      В воинских частях, где нет оркестров, а также при температуре воздуха минус пятнадцать градусов по Цельсию и ниже на развод выводятся один-два сигналиста-барабанщика или используются технические средства воспроизведения музыки.

      428. За десять минут до развода новый помощник дежурного по воинской части из офицеров выстраивает личный состав суточного наряда, кроме дежурного подразделения, в установленном для развода месте, проверяет его наличие и по прибытии дежурного по воинской части докладывает ему.

      Если помощник дежурного по воинской части сержант, то построение суточного наряда и доклад дежурному по части производит офицер из состава суточного наряда.

      429. Для развода суточный наряд строится: на правом фланге - караул, затем справа налево - дежурный по парку, дежурный по складской зоне (технической территории), дежурный фельдшер (санитарный инструктор), дежурный по контрольно-пропускному пункту, дежурный по штабу части, все дежурные по ротам в порядке подразделений, посыльные, дежурный по столовой, рабочие в столовую, начальник пожарного наряда и дежурный сигналист-барабанщик. Помощники дежурного по контрольно-пропускному пункту, дневальные и механики-водители (водители) дежурных тягачей выстраиваются в затылок своим дежурным, помощник дежурного по части становится на правом фланге караулов.

      430. На правом фланге караула становится начальник караула, а на левом - его помощники, разводящие становятся правее своих караульных в первой шеренге. Караульные становятся в порядке номеров постов справа налево, в затылок друг другу в порядке смен. Транспортное средство караула, пожарные машины с водителями располагаются в отведенном для них месте.

      431. Для встречи дежурного по части его помощник с приближением дежурного к строю на сорок-пятьдесят шагов командует: "Наряд, РАВНЯЙСЬ, СМИРНО. Равнение на-ПРАВО (на-ЛЕВО, на - СЕРЕДИНУ)". По команде "РАВНЯЙСЬ" военный дирижер строевым шагом выходит на середину оркестра и становится в двух-трех шагах от первой шеренги, лицом в сторону фронта. По первой команде офицеры и сержанты прикладывают руку к головному убору; все поворачивают голову в сторону дежурного по части и провожают его взглядом, поворачивая вслед за ним голову. Оркестр исполняет "Встречный марш" (сигналисты-барабанщики бьют "Походный марш"). Помощник дежурного по части, приложив руку к головному убору, строевым шагом подходит к дежурному по части, останавливается в двух-трех шагах от него и докладывает.

      Например: "Господин майор. Наряд для развода построен. Помощник дежурного по части лейтенант Омаров". Окончив доклад, помощник дежурного по части, не опуская руку от головного убора, делает левой (правой) ногой шаг в сторону с одновременным поворотом направо (налево) и, пропустив дежурного по части вперед, следует за ним в одном-двух шагах сзади и с внешней стороны строя.

      Когда помощник дежурного по части остановится для доклада, оркестр (сигналисты-барабанщики) прекращает игру (бой), а военный дирижер прикладывает руку к головному убору.

      432. Приняв доклад, дежурный по части становится перед серединой строя и здоровается с личным составом наряда: "Здравствуйте, воины"; после ответа на приветствие командует: "ВОЛЬНО" и опускает руку от головного убора. Помощник дежурного по части подает команду "ВОЛЬНО" и опускает руку от головного убора. Офицеры, сержанты и военный дирижер опускают руку от головного убора.

      433. Когда помощник дежурного по части не назначается, его обязанности на разводе выполняет начальник караула. Подав команду "ВОЛЬНО", он становится на свое место.

      Для проверки наряда дежурный по части разводит шеренги на один шаг одну от другой и вместе со своим помощником проверяет состав наряда, внешний вид личного состава, знание им своих обязанностей, а также оружие и дает указания по устранению выявленных недостатков.

      При подходе дежурного по части к караулу начальник караула, выйдя из строя, представляется ему, во время проверки личного состава караула сопровождает дежурного по части и затем, получив разрешение, становится на свое место.

      434. Если какой-либо наряд окажется неподготовленным к несению службы, дежурный по части возвращает его в подразделение, от которого наряд назначен, для дополнительной подготовки или замены и немедленно докладывает об этом командиру части. Развод этого наряда дежурный по части или его помощник проводит отдельно.

      435. По окончании проверки дежурный по части выходит на середину строя и становится впереди наряда лицом к нему; помощник дежурного становится в одном шаге сзади правее или левее дежурного по части. Дежурный по части командует:

      "Наряд, РАВНЯЛИСЬ", "СМИРНО", "Оркестр, играй сбор" ("Сигналисты-барабанщики, бей сбор"). По команде "СМИРНО" офицеры и сержанты прикладывают руку к головному убору.

      436. По окончании игры "Сбор" офицеры и сержанты опускают руку от головного убора. Дежурный по части командует: "Начальник караула, ко мне". Начальник караула строевым шагом подходит к дежурному по части, становится в двух-трех шагах от него и представляется. Например: "Начальник караула старший лейтенант Ботабеков".

      Дежурный по части напоминает начальнику караула об особенностях его службы и вручает записку с паролями.

      437. Передав записку с паролями и убедившись, что пароли поняты правильно, дежурный по части командует: "Начальник караула, стать в строй". По этой команде начальник караула становится на свое место в строю; оркестр (сигналисты-барабанщики) выходит вперед на десять-пятнадцать шагов и, зайдя правым плечом, становится фронтом к наряду. Дежурный по части командует "РАВНЯЙСЬ, СМИРНО" и отдает приказ: "Приказываю заступить на службу с задачей обеспечить надежную охрану и оборону Боевого Знамени части, военных объектов, поддержания боевой готовности и внутреннего порядка в части. Службу нести согласно требованиям общевоинских уставов".

      После отдачи приказа дежурный по части командует: "Оркестр, играй развод". На время отдачи приказа и игры оркестра дежурный по части, его помощник и начальник караула, вооруженный пистолетом, прикладывают руку к головному убору.

      По окончании игры "Развод" оркестр исполняет Государственный Гимн. В частях, где оркестра нет, Государственный Гимн воспроизводится техническими средствами воспроизведения звукозаписи.

      По окончании Государственного Гимна дежурный командует: "Наряд, направо, по местам несения службы шагом - МАРШ". По команде "Марш" наряд строевым шагом проходит мимо дежурного по части с выполнением воинского приветствия и следует к местам несения службы. Оркестр (сигналисты-барабанщики), оставаясь на месте, исполняет марш.

      Игра оркестра (бой сигналистов-барабанщиков) прекращается по команде (сигналу) дежурного по части.

      438. Если во время развода прибудет командир воинской части или его прямые начальники, а также лицо, руководящее проведением инспектирования или проверки воинской части, то дежурный по части для встречи их командует "Наряд - РАВНЯИСЬ, СМИРНО, Равнение напра-ВО (нале-ВО, на - СЕРЕДИНУ), ("Для встречи справа (слева, фронта), на кара-УЛ"). Оркестр исполняет "Встречный марш" (сигналисты-барабанщики бьют "Походный марш"). Дежурный по части, приложив руку к головному убору, строевым шагом подходит к начальнику, останавливается в двух-трех шагах от него и докладывает.

      Например: "Господин полковник. Производится развод суточного наряда. Дежурный по части майор Султангазин".

      Когда дежурный по части остановится для доклада, оркестр (сигналисты- барабанщики) прекращает игру (бой). Получив разрешение начальника, дежурный по части командует: "ВОЛЬНО" и продолжает выполнение своих обязанностей.

2. Права и обязанности лиц суточного наряда
Общие положения

      439. Лица суточного наряда должны знать и добросовестно исполнять свои обязанности, настойчиво добиваясь выполнения распорядка дня (регламента служебного времени) и соблюдения других правил внутреннего порядка.

      Без разрешения дежурного по части лица суточного наряда не имеют права прекращать или передавать кому-либо исполнение своих обязанностей.

      440. При посещении подразделений начальниками от командира части и выше дежурные по подразделениям обязаны немедленно докладывать об этом дежурному по части.

      Дежурные по ротам (подразделениям) и другие дежурные, подчиненные помощнику дежурного по части, при его прибытии команду "Смирно" не подают и не рапортуют, а только представляются.

      441. Дежурному по части и его помощнику разрешается поочередно отдыхать лежа (спать) за время дежурства не более четырех часов каждому в установленное командиром части время без обуви, не снимая снаряжения и не раздеваясь.

      Дежурным по штабу, парку, складской зоне (технической территории), контрольно-пропускному пункту и столовой, дежурному фельдшеру (санитарному инструктору), дежурному по роте и сигналисту-барабанщику разрешается отдыхать лежа (спать) за время дежурства не более четырех часов в установленное командиром части время без обуви, не снимая снаряжения и не раздеваясь.

      Очередному дневальному, посыльному, помощнику дежурного по контрольно-пропускному пункту нельзя снимать снаряжение и расстегивать одежду.

      Свободной смене дневальных, посыльному, помощнику дежурного по контрольно-пропускному пункту поочередно разрешается раздеваться и отдыхать лежа (спать) только от отбоя и до подъема.

      Для отдыха дежурного по части, его помощника, дежурных по парку, контрольно-пропускному пункту, складской зоне (технической территории) арсеналов, баз боеприпасов оборудуются специальные места. Указанным лицам нельзя отдыхать в других местах.

      Состав караула отдыхает в соответствии с положениями Устава гарнизонной и караульной служб.

      442. Военнослужащие, сменившиеся с суточного наряда, освобождаются от занятий и работ в день смены.

      Военнослужащим по контракту, входящим в состав суточного наряда в выходные, праздничные и нерабочие дни, командир (начальник) обязан предоставить отдых в другие дни недели.

Дежурный по части

      443. Дежурным по части назначается штатный дежурный по части отделения службы войск штаба части, а также из числа офицеров управления части, батальонов, командиров рот и им равных. Он отвечает за: своевременное оповещение подразделений и управления части при получении сигнала на приведение в высшие степени боевой готовности, поддержание внутреннего порядка и распорядка дня (регламента служебного времени) в части, несение службы суточным нарядом, своевременное принятие мер по предупреждению правонарушений, а также сохранность Боевого Знамени, пистолетов и патронов к ним офицеров, военнослужащих по контракту штаба и служб части. Дежурный по части подчиняется командиру части. Ему подчиняется весь суточный наряд части.

      Дежурными по полку, отдельным батальонам и им равным воинским частям разрешается назначать командиров взводов, а также военнослужащих по контракту штаба и служб части.

      По отношению к внутренним караулам части дежурный по части руководствуется положениями Устава гарнизонной и караульной служб.

      444. После развода новый дежурный в присутствии должностного лица, назначенного командиром части, принимает от старого дежурного документы по описи, а также оружие и боеприпасы к нему военнослужащих по контракту штаба и служб части. Оружие принимается поштучно, по номерам и в комплектности. Затем совместно со старым дежурным по части он проверяет исправность технических средств оповещения и охраны, приборов радиационной и химической разведки.

      Сноска. Пункт 444 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      445. После сдачи и приема дежурства, докладов о смене начальниками караулов и другими лицами суточного наряда старый и новый дежурные прибывают к командиру части или лицу, его замещающему, с докладом.

      Например: "Господин полковник. Старший лейтенант Жаппаспаев дежурство по части сдал". "Господин полковник, капитан Жилов дежурство по части принял".

      Затем новый дежурный по части докладывает обо всех недостатках, обнаруженных при приеме дежурства, которые не могли быть устранены сменяемым суточным нарядом, а также о вскрытии и закрытии охраняемых караулом объектов.

      446. Дежурный по части обязан:

      1) осуществлять контроль за выполнением подразделениями распорядка дня (регламента служебного времени) и руководить подачей установленных сигналов;

      2) лично проверять не реже двух раз в сутки (из них один раз ночью) несение службы суточным нарядом и соблюдение внутреннего порядка в подразделениях, принимать меры по предупреждению уголовных и административных правонарушений, происшествий, дисциплинарных проступков, недопущению нарушения требований безопасности, а также по устранению выявленных недостатков;

      3) немедленно докладывать командиру обо всех происшествиях в части, о самовольно отлучившихся военнослужащих срочной воинской службы и принятых мерах по их розыску; постоянно знать местонахождение командира и начальника штаба части;

      4) находиться в комнате дежурного; отправляясь по служебным делам, оставлять за себя помощника и сообщать ему, куда и на какое время отлучился;

      5) знать районы учебных полей, а также, какие подразделения, где и какие проводят занятия; иметь сведения о находящихся на полигонах, в учебных центрах (лагерях) вооружении и военной технике, ракетах, боеприпасах, иных материальных средствах, а также командах, убывших в командировки за пределы гарнизона;

      6) иметь сведения о расходе личного состава, машин учебно-боевой и транспортной групп эксплуатации, а также автомобильной технике, находящейся в дальних рейсах; через дежурного по парку контролировать готовность дежурных тягачей, санитарных транспортных средств, пожарных и дежурных машин, возвращение их в парк, докладывать командиру части о случаях задержки машин в рейсе, принимать меры к розыску и возвращению машин в парк;

      7) проверять и своевременно отправлять назначаемые от части подразделения (команды), караулы и докладывать об этом начальнику штаба или командиру части;

      8) осматривать внешний вид военнослужащих срочной воинской службы, увольняемых из расположения части, и производить записи на увольнительных записках о времени их возвращения; разрешать выход за пределы расположения части посыльным по карточкам оповещения, заверенным гербовой печатью;

      9) при пожаре, чрезвычайной ситуации природного и техногенного характера в расположении части или вблизи него немедленно принимать меры к спасению Боевого Знамени, личного состава, вооружения и военной техники, ракет, боеприпасов, других материальных средств, организовать спасательные работы, а при пожаре, кроме того, вызывать пожарную команду и до ее прибытия организовать тушение пожара;

      10) при получении сигнала на приведение части в высшие степени боевой готовности немедленно довести сигнал до подразделений, доложить командиру и начальнику штаба части, оповестить заместителей командира и других должностных лиц части, а до их прибытия руководить действиями подразделений; осуществлять контроль за организованным выходом подразделений на свои пункты сбора;

      11) при получении извещения о мобилизации немедленно доложить об этом командиру, начальнику штаба части и действовать согласно инструкции и их указаниям;

      12) выдавать оружие и боеприпасы военнослужащим управления части под роспись в книге выдачи оружия и боеприпасов (приложение 29), а при приведении в высшие степени боевой готовности - по карточкам-заместителям личное оружие и боеприпасы к нему, индивидуальные измерители доз радиоактивного облучения; контролировать своевременность их сдачи;

      13) в случаях применения противником оружия массового поражения или возникновения радиационной и химической опасности в результате аварий на радиационных химических опасных объектах, а также при получении сигнала предупреждения о чрезвычайной ситуации природного и техногенного характера действовать согласно имеющейся инструкции;

      14) совместно с врачом (фельдшером) проверять перед раздачей пищи ее качество, делая соответствующие записи в книге учета контроля за качеством приготовления пищи, и давать разрешение на ее выдачу; в случае сомнения в доброкачественности пищи не разрешать ее выдачу, немедленно докладывать об этом командиру части; лично присутствовать в столовой во время раздачи и приема пищи и контролировать температурный режим блюд, полноту доведения ее норм до личного состава;

      15) осуществлять контроль за чистотой и порядком в казармах и в расположении части;

      16) лично присутствовать при вскрытии (закрытии) комнат для хранения оружия в ротах (подразделениях) и опечатывать их номерной печатью дежурного по части; при необходимости одновременной выдачи оружия, боеприпасов в нескольких подразделениях разрешать вскрытие комнат для хранения оружия по средствам связи; принимать под охрану после проведения вечерней поверки от дежурных по ротам ключи от комнат для хранения оружия подразделений, пирамид с оружием, а также при убытии со службы от командиров рот (старшин рот) ключи от ящиков с боеприпасами, шкафов с пистолетами;

      17) при самопроизвольном срабатывании охранной сигнализации от комнат для хранения оружия в подразделениях выяснять причины срабатывания сигнализации и осуществлять контроль за установкой ее на охрану;

      18) на основании наряда на вскрытие охраняемых караулом объектов давать разрешение начальнику караула на вскрытие данных объектов;

      19) давать в особых случаях команду дежурным по подразделениям на закрытие входных дверей в казарму на запоры;

      20) при прибытии командира части встречать его, подавать команду "Смирно" и докладывать ему.

      Например: "Господин полковник. Во время моего дежурства происшествий не случилось (или случилось то-то). Дежурный по части капитан Егизбаев".

      При отсутствии других военнослужащих дежурный по части команду "Смирно" не подает, а только докладывает.

      Заместителям командира части дежурный по части только представляется.

      447. После вечерней поверки и утреннего осмотра дежурный по части принимает от дежурных по подразделениям доклады и составляет сведения о.- расходе личного состава; подразделениях (командах), убывших в командировки; машинах, находящихся в дальних рейсах; вооружении и военной технике, ракетах, боеприпасах, иных материальных средствах, находящихся на полигонах, в учебных центрах (лагерях); об отсутствовавших на вечерней поверке, а при наличии самовольно отлучившихся - их список. Указанные сведения он представляет командиру части при утреннем докладе.

      Обо всех обнаруженных недостатках в несении службы суточным нарядом и о нарушениях внутреннего порядка в части за время дежурства, которые не могут быть устранены до сдачи дежурства, дежурный по части делает запись в книге приема и сдачи дежурства (приложение 30).

      Книга приема и сдачи дежурства ежедневно представляется дежурным по части для просмотра и разрешения на смену командиру части.

      448. Дежурный по части в отсутствие командира и начальника штаба части встречает и сопровождает по расположению части:

      1) Президента Республики Казахстан и прямых начальников командира части;

      2) генералов армии, адмиралов, генерал-полковников, а также лиц, назначенных для руководства проведением инспектирования (проверки).

      При встрече этих лиц дежурный по части подает команду "Смирно" и докладывает им.

      Например: "Господин генерал армии. Вторая мотострелковая бригада - на тактических занятиях в поле (в таком-то районе). Дежурный по части капитан Шилов".

      О прибытии перечисленных лиц дежурный по части немедленно докладывает командиру части или лицу, его замещающему. В случае, когда прибывшего командира (начальника) встречает командир части и докладывает ему, дежурный по части только представляется.

      В случае прибытия в часть генералов и адмиралов, не указанных выше, а также старших офицеров не своей части, дежурный по части представляется им.

      Например: "Господин генерал-майор. Дежурный по части капитан Кобенов". Затем он сопровождает их к командиру части или лицу, его замещающему. Остальные военнослужащие не своей части после выяснения личности прибывшего и цели его прибытия при необходимости допускаются в часть по разовым пропускам.

      449. У дежурного по части должны быть: инструкции дежурному по части и его помощнику; пакеты с инструкциями на приведение части в высшие степени боевой готовности и при мобилизации (в случае отсутствия оперативного дежурного); пакет с паролем для смены караула на случай приведения части в высшие степени боевой готовности; распорядок дня (регламент служебного времени) части; план проведения утренней физической зарядки и варианты формы одежды; инструкция по мерам пожарной безопасности; схема закрепления территории за подразделениями части; инструкция на случай применения противником оружия массового поражения; таблица позывных должностных лиц и узлов связи, книга выдачи оружия и боеприпасов; книга приема и сдачи дежурства; образцы разовых удостоверений на право проверки караула; общевоинские уставы; схема-карта расположения объектов учебной материально-технической базы; сводное расписание занятий подразделений части на неделю; журнал радиационного, химического и биологического наблюдения; документы оповещения подразделений и личного состава; инструкция по порядку действий на случай происшествия и правонарушения; рабочая тетрадь и другие документы.

Помощник дежурного по части

      450. Помощник дежурного по части назначается из младших офицеров или военнослужащих по контракту сержантского состава и подчиняется дежурному по части. Он обязан: знать обязанности, инструкцию дежурного по части, уметь пользоваться средствами охраны и связи, приборами радиационной, химической и биологической разведки, имеющимися у дежурного по части; оставаясь за дежурного, выполнять его обязанности.

      451. Помощнику дежурного по части, назначенному из офицеров, подчиняются все лица суточного наряда части. По отношению к внутренним караулам он руководствуется требованиями Устава гарнизонной и караульной служб.

      Помощнику дежурного по части, назначенному из военнослужащих по контракту сержантского состава, подчиняются все лица суточного наряда, кроме офицеров.

Дежурный по парку

      452. Дежурный по парку назначается из числа офицеров или военнослужащих по контракту сержантского состава. Он отвечает за внутренний порядок в парке, сохранность принятого под охрану имущества и несение службы нарядом по парку. Дежурный по парку подчиняется дежурному по части, в порядке внутренней службы в парке - заместителю командира части по вооружению (материально-техническому обеспечению) или начальнику одной из технических служб части.

      453. Новый дежурный по парку в назначенное время прибывает к заместителю командира части по вооружению (материально-техническому обеспечению) на инструктаж.

      После развода новый дежурный по парку принимает по описи от старого дежурного документы и имущество, обходит вместе с ним территорию парка и все парковые помещения и принимает по описи опечатанные помещения, хранилища, а также вооружение и военную технику, оборудование, находящиеся на открытых площадках и под навесами.

      В книгу приема и сдачи дежурства он записывает те недостатки, которые не могут быть устранены при приеме дежурства.

      О сдаче и приеме дежурства старый и новый дежурные докладывают заместителю командира части по вооружению (материально-техническому обеспечению), затем - дежурному по части.

      454. Дежурный по парку обязан:

      1) находиться в отведенном для него помещении; отправляясь по делам службы с разрешения дежурного по части, оставлять за себя дневального свободной смены и сообщать ему, куда и на какое время отлучился;

      2) тщательно проверять у всех лиц, прибывающих в парк, пропуска и документы, удостоверяющие их личность, делать отметку на разовых пропусках о времени прибытия и убытия из парка; после смены сдавать пропуска в техническую часть;

      3) допускать к вскрытию парковых помещений и хранилищ лиц, отданных приказом по части, делая запись об этом в соответствующих книгах, присутствовать при их вскрытии (закрытии) и опечатывать двери (ворота) номерной печатью дежурного по парку;

      4) лично разрешать выход из парка и движение машин внутри парка;

      5) вести по установленной форме журнал выхода и возвращения машин;

      6) осуществлять контроль за своевременным возвращением в парк машин из рейсов, а в случае их задержки - докладывать заместителю командира части по вооружению (материально-техническому обеспечению) и дежурному по части;

      7) контролировать вывоз (ввоз) имущества из парка (в парк) в соответствии с записью в путевом листе, материальным пропуском и накладной, а также принимать меры к тому, чтобы на территорию парка не допускались посторонние лица;

      8) осуществлять контроль за выполнением распорядка дня в парке и знать количество личного состава, находящегося в парке; какие работы, какими подразделениями выполняются; не допускать в парке работ, не связанных с техническим обслуживанием и ремонтом вооружения и военной техники или с оборудованием парка;

      9) своевременно выставлять и сменять очередных дневальных у входа в парк;

      10) постоянно знать наличие, расход, количество исправного и неисправного вооружения и военной техники;

      11) осуществлять контроль за чистотой и порядком в помещениях и на территории парка, за соблюдением правил охраны окружающей среды;

      12) осуществлять контроль в холодное время года за своевременной и правильной топкой печей в помещениях парка и водомаслогрейке, за поддержанием установленной температуры во всех помещениях; в не отапливаемых хранилищах и на открытых площадках парка проверять, слита ли вода из систем охлаждения двигателей с записью в книге контроля слива воды, а в сильные морозы, кроме того - сняты ли с машин аккумуляторные батареи и вывешены ли соответствующие таблички;

      13) осуществлять контроль за выполнением требований пожарной безопасности, проверять наличие и состояние средств пожаротушения, пожарной сигнализации;

      14) проверять перед заступлением в наряд готовность дежурных транспортных средств и докладывать об этом дежурному по части;

      15) осуществлять контроль за тем, чтобы в помещениях и на территории парка не разводили огня, за исключением специально отведенных и оборудованных для этого мест;

      16) не допускать курения в помещениях и на территории парка;

      17) принимать меры к своевременному техническому обслуживанию возвратившейся в парк военной техники;

      18) контролировать, чтобы машины заправлялись горючим только на пунктах заправки с соблюдением требований безопасности;

      19) не разрешать ставить на стоянку не заправленные машины;

      20) осуществлять контроль за тем, чтобы вечером после окончания всех работ в парке был выключен свет в помещениях и оставлено только дежурное освещение, а все световые точки наружного освещения парка были включены;

      21) проверять наличие и исправность замков и пломб на дверях помещений (огражденных площадок), предназначенных для хранения специальных, ядовитых технических жидкостей, а также пломб на таре с низкозамерзающей охлаждающей жидкостью, хранящейся в водомаслогрейках;

      22) по прибытии в парк прямых начальников от заместителей командира части и выше, а также дежурного по части встречать их и докладывать им.

      Например: "Господин майор. Во время моего дежурства происшествий не случилось (или случилось то-то). Дежурный по парку лейтенант Урманов".

      После доклада дежурный сопровождает прибывшего командира (начальника) по территории парка.

      В том случае, когда прибывшего командира (начальника) встречает командир части или его заместитель по вооружению (материально-техническому обеспечению) и докладывает ему, дежурный по парку не докладывает, а только представляется.

      455. Машины из парка дежурный по парку выпускает в установленном порядке.

      По прибытии машины в парк и после проверки ее начальником контрольно-технического пункта дежурный по парку делает запись в путевом листе, в журнале выхода и возвращения машин о времени возвращения, показаниях спидометра, а когда машина будет полностью обслужена и заправлена, направляет ее на стоянку или организует ее охрану в установленном порядке, после чего разрешает экипажу (водителю) убыть из парка.

      456. При возникновении пожара в парке дежурный по парку немедленно вызывает пожарную команду, принимает меры к тушению пожара, выводу машин и спасению вооружения и военной техники, других материальных средств, докладывает о случившемся дежурному по части, командиру части и его заместителю по вооружению (материально-техническому обеспечению).

      457. Дежурный по парку должен иметь: схему парка; план вывода техники при приведении части в высшие степени боевой готовности; инструкцию о порядке опечатывания и приема под охрану образцов вооружения и военной техники; инструкцию по мерам пожарной безопасности; список должностных лиц, допущенных к вскрытию (закрытию) парковых помещений, хранилищ и техники, находящейся на открытых площадках и под навесами; образцы пропусков и пломб (слепков с печатей); инструкции дежурному и дневальному по парку, механику-водителю (водителю) дежурного тягача; опись вооружения и военной техники, находящихся на открытых площадках и под навесами; опись имущества и оборудования парка; книгу приема и сдачи дежурства; журнал выхода и возвращения машин; распорядок работы в парке; образцы путевой документации; наряд на использование машин; книгу вскрытия парковых помещений, вооружения и военной техники; книгу выдачи ключей от кабин и люков машин, помещений и ворот парка; рабочую тетрадь; шкафы (ящики) для ключей; общевоинские уставы; образцы подписей должностных лиц, имеющих право выпуска машин из парка; комплект запасных ключей от парковых помещений, хранилищ; книгу учета слива воды; выписки из приказа командира воинской части по организации внутренней службы в парке и другие документы.

      458. По окончании работ в парке дежурный по парку проверяет, чтобы во всех помещениях и на территории парка были соблюдены требования пожарной безопасности и охраны окружающей среды, наведен порядок; принимает от командиров подразделений парковые помещения, хранилища, вооружение и военную технику, хранящиеся на открытых площадках и под навесами, разрешает их опечатывание, дополнительно опечатывает печатью дежурного по парку. При обнаружении нарушений в хранении и использовании ядовитых технических жидкостей, требований пожарной безопасности немедленно докладывает дежурному по части и заместителю командира части по вооружению (материально-техническому обеспечению), принимает меры по устранению выявленных недостатков. После проверки парка совместно с лицами пожарного наряда и получения пожарного жетона он сдает парк под охрану караула.

      В парках, где охрана караулом не предусмотрена, дежурный по парку организует охрану способом патрулирования.

Дневальный по парку

      459. Дневальный по парку назначается из солдат (матросов).

      Он отвечает за соблюдение установленного порядка в парке и правильность выхода машин из парка и возвращения их в парк. Дневальный по парку подчиняется дежурному по парку.

      460. Очередной дневальный по парку обязан:

      1) допускать в парк военнослужащих, а также выпускать из парка и впускать в парк военную технику только с разрешения дежурного по парку;

      2) поддерживать чистоту на территории парка и докладывать дежурному по парку об обнаруженных нарушениях внутреннего порядка в парке;

      3) не допускать разведение огня в помещениях и на территории парка, за исключением специально отведенных и оборудованных для этого мест;

      4) не допускать курение в помещениях и на территории парка;

      5) осуществлять контроль за тем, чтобы машины с мест (на место) стоянки выводились (ставились) только с разрешения дежурного по парку;

      6) в холодное время в отапливаемых помещениях парка следить за температурой воздуха; в не отапливаемых помещениях и полевых парках осуществлять контроль за тем, чтобы из систем охлаждения двигателей была слита вода и вывешены таблички с надписью "Вода слита"; в сильные морозы проверять, сняты ли с машин аккумуляторные батареи и вывешены ли таблички с надписью "Аккумуляторные батареи сняты";

      7) при возникновении пожара немедленно принимать меры к его тушению и докладывать об этом дежурному по парку.

      461. Очередной дневальный выставляется у входа в парк, а дневальный свободной смены во время работы в парке находится на территории парка и следит за внутренним порядком, выполнением требований пожарной безопасности и никуда не отлучается без разрешения дежурного по парку.

Механик-водитель (водитель) дежурного тягача

      462. Механик-водитель (водитель) дежурного тягача назначается из механиков-водителей (водителей) подразделений и отвечает за постоянную готовность дежурного тягача к немедленной эвакуации вооружения и военной техники, других материальных средств. Он подчиняется дежурному по парку.

      463. Механик-водитель (водитель) дежурного тягача обязан:

      1) постоянно находиться в помещении, отведенном для лиц суточного наряда по парку;

      2) знать правила и порядок использования дежурного тягача для эвакуации вооружения и военной техники, других материальных средств из парковых помещений и хранилищ;

      3) содержать в наличии и исправном состоянии имеющиеся на дежурном тягаче средства внешнего запуска двигателя, буксировки и эвакуации вооружения и военной техники;

      4) поддерживать установленный температурный режим двигателя дежурного тягача, обеспечивающий его быстрый и безотказный запуск при низких температурах;

      5) при возникновении пожара в парке немедленно привести тягач в рабочее состояние и по указанию дежурного по парку приступить к эвакуации вооружения и военной техники, других материальных средств.

Дежурный фельдшер (санитарный инструктор)
по медицинскому пункту, медицинской роте

      464. Дежурный фельдшер (санитарный инструктор) по медицинскому пункту отвечает за внутренний порядок в медицинском пункте, а в отсутствие врача - за оказание доврачебной медицинской помощи. Он подчиняется дежурному по части, его помощнику и начальнику медицинского пункта части. Ему подчиняются дневальные по медицинскому пункту.

      465. Дежурный фельдшер (санитарный инструктор) по медицинскому пункту обязан:

      1) находиться в медицинском пункте; отлучаясь по служебным делам, оставлять за себя дневального по медицинскому пункту и сообщать ему, куда и на какое время уходит;

      2) знать число больных, находящихся в медицинском пункте на стационарном лечении, характер заболеваний, назначенные каждому больному лечение и питание, выполнять назначения врача;

      3) в установленное время прибывать в столовую для определения доброкачественности продуктов, выдаваемых в столовую и закладки их в котлы в соответствии с меню-раскладкой;

      4) перед раздачей пищи проверять ее качество, температурный режим блюд, организацию питания, а также санитарно-гигиеническое состояние столовой, о чем делать запись в книге учета контроля за качеством приготовления пищи;

      5) до начала амбулаторного приема принимать от дежурных по ротам книги записи больных, отбирать медицинские книжки военнослужащих, записанных на прием, и измерять больным температуру тела;

      6) при поступлении в медицинский пункт внезапно заболевших военнослужащих оказывать им доврачебную медицинскую помощь, принимать меры по изоляции инфекционных больных и докладывать начальнику медицинского пункта;

      7) по вызову дежурного по роте (подразделению) или дежурного по части немедленно прибывать к заболевшему для оказания ему медицинской помощи, а в случаях, требующих безотлагательной врачебной помощи, немедленно отправить заболевшего в медицинский пункт и доложить об этом дежурному врачу;

      8) проводить медицинский осмотр личного состава, прибывающего из отпусков, командировок, назначаемого в караул и наряд по столовой, а также механиков-водителей (водителей) перед рейсом (выездом из парка);

      9) требовать от дневальных по медицинскому пункту тщательного наблюдения и ухода за больными;

      10) осуществлять контроль за качеством, температурным режимом блюд, соблюдением правил транспортировки пищи для больных и своевременной ее раздачей, за уборкой и дезинфекцией помещений медицинского пункта, температурой в них и своевременным их проветриванием;

      11) при приеме (сдаче) дежурства принимать (сдавать) под роспись ядовитые и наркотические средства, психотропные вещества и прекурсоры, а также ключи от сейфов, в которых они хранятся, и проверять исправность охранной сигнализации;

      12) при приеме дежурства проверить готовность и укомплектованность медицинскими укладками неотложной медицинской помощи санитарного транспортного средства; использовать его по прямому назначению с разрешения начальника медицинской службы (медицинского пункта) части и дежурного по части;

      13) после приема дежурства представлять дежурному по части сведения о числе больных, находящихся в медицинском пункте на стационарном лечении;

      14) при посещении медицинского пункта прямыми начальниками от начальника медицинского пункта и выше, а также дежурного по части и его помощника представляться им.

      Например: "Господин майор. Дежурный фельдшер сержант Камбарова".

      После представления дежурный фельдшер докладывает прибывшему о наличии больных в медицинском пункте и их состоянии.

Дневальный по медицинскому пункту

      466. Дневальный по медицинскому пункту назначается из санитаров и подчиняется дежурному фельдшеру (санитарному инструктору). Если в штате медицинской службы нет должности санитара, то дневальный по медицинскому пункту назначается из выздоравливающих военнослужащих срочной воинской службы, которым не противопоказано выполнение обязанностей дневального по медицинскому пункту.

      Он обязан:

      1) по указанию дежурного фельдшера (санитарного инструктора) и под его наблюдением производить санитарную обработку поступающих больных;

      2) принимать и готовить к дезинфекции личные вещи больных;

      3) обслуживать больных, подавать им пищу и питье;

      4) убирать помещение медицинского пункта;

      5) осуществлять контроль за соблюдением внутреннего порядка в медицинском пункте.

Дежурный по контрольно-пропускному пункту

      467. Дежурный по контрольно-пропускному пункту назначается из сержантов (старшин). Он отвечает за правильность пропуска (выхода) прибывающих (убывающих) в часть лиц, правильность выноса (вноса) или вывоза (ввоза) имущества (приложение 31). Дежурный по контрольно-пропускному пункту подчиняется дежурному по части и его помощнику. Ему подчиняются помощники дежурного по контрольно-пропускному пункту.

      О сдаче и приеме дежурства старый и новый дежурные докладывают дежурному по части.

      468. Дежурный по контрольно-пропускному пункту обязан:

      1) после развода принять по описи документацию, оборудование и инвентарь;

      2) проверять пропуска и документы, удостоверяющие личность лиц, прибывающих в часть, выдавать разовые пропуска с разрешения должностных лиц, список которых утвержден командиром части, и по указаниям дежурного по части, его помощника;

      3) проверять правильность выноса (вноса), или вывоза (ввоза) какого-либо имущества;

      4) докладывать дежурному по части о тех лицах, в достоверности документов которых он сомневается;

      5) не разрешать выхода из расположения части военнослужащим срочной воинской службы без документов на право выхода, с нарушениями правил ношения военной формы одежды, а командам, следующим строем в пешем порядке - без сигнальных флажков (сигнальных фонарей);

      6) находиться на контрольно-пропускном пункте; отлучаясь по делам службы с разрешения дежурного по части, оставлять за себя помощника;

      7) контролировать правильность несения службы своими помощниками;

      8) по прибытии командира части и его заместителей встречать их и представляться им.

      469. Дежурный по контрольно-пропускному пункту встречает офицеров не своей воинской части и представляется им.

      Например: "Господин генерал-майор. Дежурный по контрольно-пропускному пункту сержант Оразбеков". Затем он немедленно докладывает о прибывших дежурному по части.

      470. У дежурного по контрольно-пропускному пункту должны быть: инструкции дежурному по контрольно-пропускному пункту и его помощнику; инструкции на случай приведения части в высшие степени боевой готовности и по мерам пожарной безопасности; распорядок дня и регламент служебного времени; список лиц, имеющих право разрешать вход, ввоз, вынос и вывоз имущества на территорию части, образцы их подписей; бланки разовых пропусков; книга учета выдачи разовых пропусков; образцы отпускного билета, командировочного удостоверения (предписания), карточки оповещения для посыльных, увольнительной записки, постоянных, разовых и материальных пропусков и путевых листов; общевоинские уставы; журнал учета посетителей (в него записывается, кто, к кому прибыл, цель посещения, время прибытия и убытия) и другие документы.

Помощник дежурного по контрольно-пропускному пункту

      471. Помощник дежурного по контрольно-пропускному пункту назначается из солдат (матросов). Он подчиняется дежурному по контрольно-пропускному пункту.

      Очередной помощник дежурного безотлучно находится на контрольно-пропускном пункте и отвечает за правильность пропуска на территорию части прибывающих лиц, а также за правильность выноса (вноса) или вывоза (ввоза) имущества.

      472. Помощник дежурного по контрольно-пропускному пункту обязан:

      1) пропускать военнослужащих своей части – по пропускам (удостоверению личности, служебному удостоверению, военному билету), военнослужащих срочной воинской службы – по военным билетам и увольнительным запискам (отпускным билетам, командировочным удостоверениям, предписаниям, карточкам оповещения), других лиц – по пропускам, предписаниям и документам, удостоверяющим личность;

      2) при проверке постоянных или разовых пропусков сличать их с имеющимися на контрольно-пропускном пункте образцами, проверять наличие печати, а также соответствие фотографии их предъявителю, осуществлять контроль за тем, чтобы они не были просрочены, а на разовом пропуске при выходе посетителя была запись лица, для следования к которому выдавался пропуск;

      3) проверять по материальному пропуску (путевому листу) при выносе (вносе) или вывозе (ввозе) имущества, что именно и в каком количестве (число мест) разрешено пронести или провезти; пропускать с разрешения дежурного по контрольно-пропускному пункту только те машины, которые имеют путевые листы;

      4) докладывать дежурному по контрольно-пропускному пункту о лицах с просроченными пропусками и в достоверности документов которых он сомневается;

      5) немедленно докладывать дежурному по контрольно-пропускному пункту о прибытии командира части, его заместителей, а также офицеров не своей воинской части.

      Сноска. Пункт 472 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Дежурный по столовой

      473. Дежурный по столовой назначается из сержантов (старшин). Он отвечает за правильность получения продуктов со склада, полноту их закладки в котлы, своевременную выдачу пищи по установленным нормам, сохранность кухонного инвентаря и посуды, а также санитарно-гигиеническое состояние столовой и поддержание порядка в ней. Дежурный по столовой подчиняется дежурному по части, заместителю командира части по тылу (материально-техническому обеспечению). Ему подчиняется суточный наряд, назначенный для работы в столовой, и повара.

      474. Новый дежурный по столовой в установленное время прибывает на инструктаж к заместителю командира части по тылу (материально-техническому обеспечению), а в его отсутствие - к начальнику продовольственной службы.

      Перед разводом новый дежурный по столовой проверяет состав наряда, представляет его на медицинский осмотр и заполняет ведомость суточного наряда по столовой. После развода он принимает по описи документы, кухонный инвентарь и посуду, проверяет исправность технологического оборудования, распределяет работу между личным составом наряда по столовой, проводит инструктаж по требованиям безопасности, правилам личной и общественной гигиены при работе в столовой.

      О сдаче и приеме дежурства старый и новый дежурные по столовой докладывают заместителю командира части по тылу (материально-техническому обеспечению) и дежурному по части.

      475. Дежурный по столовой обязан:

      1) знать количество личного состава, состоящего на довольствии, и меню-раскладку;

      2) лично контролировать получение инструктором-поваром (старшим поваром) продуктов со склада, их точный вес и совместно с врачом (дежурным фельдшером) проверять доброкачественность продуктов; при несоответствии получаемых со склада продуктов питания меню-раскладке немедленно докладывать об этом дежурному по части, начальнику медицинской службы и заместителю командира части по тылу (материально-техническому обеспечению);

      3) осуществлять контроль за обработкой продуктов, а также за тем, чтобы обработка мяса и рыбы, выдача готовой пищи производились только поварами;

      4) присутствовать при делении мяса и рыбы на порции, проверять их вес, а также правильность записей инструктора-повара (старшего повара) в книге учета контроля за качеством приготовления пищи;

      5) присутствовать при закладке продуктов в котел и осуществлять контроль за тем, чтобы все положенное по раскладке было вложено в котел точно по весу;

      6) не допускать к работе в столовой военнослужащих, которые не прошли медицинский осмотр, следить, чтобы во время работы соблюдались правила гигиены;

      7) распределять работу между военнослужащими, назначенными для работы в столовой;

      8) поддерживать чистоту и порядок в столовой, не допускать приема пищи в столовой личным составом в головных уборах, пальто (шинелях), утепленных куртках и рабочей (специальной) одежде, а также в грязной (невычищенной) форме одежды и обуви;

      9) осуществлять контроль за своевременной сервировкой и уборкой столов, организовывать выдачу столово-кухонной посуды, прием ее от подразделений, а также качественное мытье посуды; не разрешать ее выноса из столовой;

      10) не допускать выдачи пищи без проверки качества врачом (фельдшером) и разрешения на ее выдачу дежурным по части, осуществлять контроль за своевременной и правильной раздачей пищи и точным соблюдением очередности ее выдачи подразделениям;

      11) требовать, чтобы запасы продуктов хранились в чистоте и порядке, обеспечивалась их надежная сохранность;

      12) оставлять расход пищи по заявкам старшин рот или дежурных по ротам (подразделениям), не допуская ее хранения более установленного срока;

      13) организовывать своевременную уборку отходов после обработки продуктов и следить за чистотой территории, примыкающей к столовой;

      14) не допускать в столовую посторонних лиц;

      15) обеспечивать выполнение требований пожарной безопасности и безопасности при эксплуатации технологического оборудования;

      16) обо всех недостатках докладывать дежурному по части или его помощнику;

      17) при посещении столовой прямыми начальниками от заместителей командира части и выше, а также дежурным по части и его помощником представляться им.

      Например: "Господин полковник. Дежурный по столовой сержант Оразгалиева".

      476. У дежурного по столовой должны быть: инструкции дежурному по столовой, старшему повару (повару), хлеборезу, рабочим по столовой; инструкции на случай приведения части в высшие степени боевой готовности и по мерам пожарной безопасности; инструкция по технике и требованиям безопасности при работе на технологическом оборудовании; распорядок дня, график очередности приема пищи подразделениями, суточным нарядом; книга приема и сдачи дежурства; опись имущества и оборудования, находящихся в столовой; книга контроля за качеством приготовленной пищи; нормы выхода готовой пищи и отходов при обработке продуктов; таблица продолжительности варки продуктов; нормы выдачи хлеба, масла и сахара и другие документы.

Дежурный по штабу части

      477. Дежурный по штабу части назначается из военнослужащих по контракту рядового и сержантского составов штаба и служб части. Он отвечает за охрану служебных комнат штаба, чистоту в помещении штаба, правильное несение службы посыльными и за своевременный прием и доведение корреспонденции и телефонограмм.

      Дежурный по штабу части подчиняется дежурному по части, его помощнику и начальнику штаба части.

      О сдаче и приеме дежурства старый и новый дежурные докладывают начальнику штаба части и дежурному по части.

      478. Дежурный по штабу части обязан:

      1) после развода принять по описи документацию, оборудование и инвентарь;

      2) принимать в нерабочее время входящую почту;

      3) принимать и передавать служебные телефонограммы;

      4) руководить посыльными;

      5) находиться в помещении штаба, поддерживать чистоту и порядок в нем, допускать в помещение штаба посторонних лиц в порядке, установленном командиром части;

      6) при приведении воинской части в высшие степени боевой готовности немедленно оповещать всех военнослужащих штаба и служб части; в ночное время контролировать соблюдение светомаскировки;

      7) принимать под охрану служебные комнаты и хранить ключи от них;

      8) осуществлять контроль за выполнением правил топки печей, а по окончании рабочего дня проверять противопожарную безопасность помещений штаба;

      9) в случае возникновения пожара вызвать пожарную команду, принять меры к его тушению и спасению документов и имущества штаба, немедленно доложить об этом дежурному по части и начальнику штаба части;

      10) по прибытии в штаб начальника штаба части и других заместителей командира части и старших над ними начальников, а также офицеров не своей воинской части представляться им.

      Например: "Господин майор. Дежурный по штабу части сержант Кусаинова".

      479. У дежурного по штабу части должны быть журнал учета входящей корреспонденции, входящих и исходящих телефонограмм, а также список военнослужащих управления части, проживающих за пределами воинской части, с указанием их адресов, телефонов и способа их вызова.

Дежурный сигналист-барабанщик

      480. Дежурный сигналист-барабанщик назначается из подготовленных солдат подразделений и подчиняется дежурному по части и его помощнику. Он обязан находиться в помещении вблизи комнаты дежурного по части и подавать сигналы по приказу дежурного по части или его помощника.

      Для подачи сигналов в отсутствие сигналиста-барабанщика могут использоваться технические средства воспроизведения музыки.

Пожарный наряд

      481. Пожарный наряд назначается от штатной (нештатной) пожарной команды части в составе: начальник наряда, водители (мотористы) и номера пожарных расчетов по количеству приданных пожарных машин или других автомобилей (мотопомп), постовые по количеству пожарных постов.

      Пожарный наряд подчиняется дежурному по части и начальнику пожарной команды.

      482. Пожарный наряд обязан:

      1) осуществлять контроль за выполнением требований пожарной безопасности в помещениях всех подразделений и на территории части;

      2) нести пожарно-постовую службу согласно табелю постам;

      3) осуществлять контроль за наличием и исправностью средств пожаротушения на объектах;

      4) совместно с начальниками хранилищ, складов и дежурными по парку, складской зоне (технической территории) проверять перед закрытием объектов выполнение требований пожарной безопасности и отключение электрических сетей, при соблюдении этих правил вручать им пожарный жетон;

      5) докладывать дежурному по части в установленное время о выполнении требований пожарной безопасности в части;

      6) при возникновении пожара участвовать в его тушении.

      Пожарный наряд выполняет свои обязанности в установленное командиром части время.

      О сдаче и приеме дежурства старый и новый начальники пожарного наряда докладывают начальнику нештатной пожарной команды части и дежурному по части.

      Пожарный наряд обеспечивается необходимыми средствами пожаротушения, а военнослужащие, несущие службу в составе пожарных расчетов на пожарных автомобилях (мотопомпах), - кислородно-изолирующими противогазами, куртками, брюками из непромокаемой специальной ткани, поясами и стальными шлемами.

Дежурный по складской зоне (технической территории)

      483. Дежурный по складской зоне (технической территории) назначается из офицеров или военнослужащих по контракту - сержантов, ответственных за хранение ракет, боеприпасов и других материальных средств в складской зоне (технической территории).

      Он отвечает за соблюдение пропускного режима, требований пожарной безопасности, внутренний порядок в складской зоне (технической территории) и несение службы нарядом по складской зоне (технической территории).

      Дежурный по складской зоне (технической территории) подчиняется дежурному по части и его помощнику, а в порядке внутренней службы - заместителю командира части по вооружению (материально-техническому обеспечению, тылу, главному инженеру, начальнику хранения). Ему подчиняются дневальные по складской зоне (технической территории).

      Новый дежурный по складской зоне (технической территории) в назначенное время прибывает к заместителю командира части по вооружению (материально-техническому обеспечению, тылу, главному инженеру, начальнику хранения) на инструктаж.

      После развода суточного наряда новый дежурный по складской зоне (технической территории) получает у дежурного по части выписку из наряда на вскрытие складской зоны (технической территории) и принимает от старого дежурного документы и имущество согласно описи, обходит вместе с ним территорию складской зоны и принимает по описи опечатанные хранилища (склады), о чем делает запись в книге приема и сдачи дежурства.

      О сдаче и приеме дежурства старый и новый дежурные докладывают заместителю командира части по вооружению (материально-техническому обеспечению, тылу, главному инженеру, начальнику хранения).

      484. Дежурный по складской зоне (технической территории) обязан:

      1) находиться в отведенном для него помещении; отправляясь по делам службы, оставлять за себя дневального свободной смены и сообщать ему, куда и на какое время отлучился;

      2) с получением сигнала на приведение части в высшие степени боевой готовности своевременно оповещать личный состав, находящийся в складской зоне (технической территории), вскрыть складскую зону (техническую территорию) и вести учет прибывших погрузочных команд и докладывать об этом дежурному по части;

      3) проверять при приеме дежурства исправность и готовность к применению пожарной машины;

      4) тщательно проверять у всех лиц, прибывающих в складскую зону, (техническую территорию) пропуска (приложение 32) и документы, удостоверяющие их личность, производить запись на разовых пропусках о времени прибытия и убытия из складской зоны (технической территории), после смены сдавать пропуска в техническую часть (штаб тыла) части;

      5) допускать к вскрытию хранилищ (складов) лиц, отданных приказом по части, имеющих допуск и печать, делая запись об этом в соответствующих книгах, лично присутствовать при их вскрытии;

      6) контролировать вывоз (ввоз) имущества из складской зоны (технической территории), в складскую зону (техническую территорию) в соответствии с накладными, нарядами, материальными пропусками и записью в путевом листе, а также контролировать, чтобы на территорию складской зоны (технической территории) не допускались посторонние лица;

      7) осуществлять контроль за выполнением распорядка дня в складской зоне (технической территории) и знать, какие работы в каких хранилищах (складах) выполняются; не допускать в складской зоне (технической территории) работ, не связанных с обслуживанием хранимого имущества (ракет, боеприпасов, военно-технического имущества) или с оборудованием складской зоны (технической территории);

      8) постоянно знать наличие личного состава в складской зоне (технической территории);

      9) осуществлять контроль за чистотой и порядком в помещениях и на территории складской зоны (технической территории), а также за соблюдением правил охраны окружающей среды;

      10) осуществлять контроль за выполнением требований пожарной безопасности и проверять наличие и состояние средств пожаротушения и пожарной сигнализации; изымать у личного состава, прибывшего для работ на территорию складской зоны (технической территории), курительные и зажигательные принадлежности; осуществлять допуск на техническую территорию только оборудованных и исправных транспортных средств для перевозки взрывоопасных предметов;

      11) осуществлять контроль за тем, чтобы вечером, после окончания всех работ в складской зоне (технической территории) был выключен свет в хранилищах (складах), а наружное освещение хранилищ (складов) и складской зоны (технической территории) было включено;

      12) обо всех нарушениях порядка в складской зоне (технической территории) немедленно докладывать дежурному по части;

      13) по прибытии в складскую зону (техническую территорию) прямых начальников от заместителей командира части и выше встречать их и докладывать им.

      Например: "Господин полковник. Во время моего дежурства происшествий не случилось (или случилось то-то). Дежурный по складской зоне (технической территории) лейтенант Сапарбек".

      После доклада дежурный сопровождает прибывшего начальника по территории складской зоны (технической территории).

      При возникновении пожара в складской зоне (технической территории) дежурный по складской зоне (технической территории) немедленно вызывает пожарную команду, принимает меры к тушению пожара и спасению материальных средств и докладывает о случившемся командиру части и его заместителю по вооружению (материально-техническому обеспечению, тылу, главному инженеру, начальнику хранения).

      По окончании работ в складской зоне (технической территории) дежурный по складской зоне (технической территории) проверяет, чтобы во всех хранилищах (складах) и на территории складской зоны (технической территории) были выполнены требования пожарной безопасности и охраны окружающей среды, наведен порядок, совместно с пожарным нарядом проверяет противопожарную безопасность хранилищ (складов) и принимает от начальников хранилищ (складов) хранилища (склады), площадки для хранения военно-технического имущества, ракет, боеприпасов, а также разрешает их опечатывание и дополнительно опечатывает их своей печатью. После проверки складской зоны (технической территории) совместно с лицами пожарного наряда и получения пожарного жетона он вместе с начальником караула обходит все хранилища (склады, площадки), проверяет состояние стен, окон, дверей, наличие печатей, замков и пломб, после чего сдает складскую зону (техническую территорию) под охрану караула.

      Перед началом работ в складской зоне (технической территории), дежурный по складской зоне (технической территории) совместно с начальником караула обходит все хранилища (склады, площадки), проверяет состояние стен, окон, дверей, наличие печатей и пломб, после чего снимает складскую зону из-под охраны караула и присутствует при вскрытии хранилищ (складов, площадок) соответствующими должностными лицами.

      485. В арсеналах, базах, обособленных отделах хранения оружия и боеприпасов могут разрабатываться дополнительные инструкции, определяющие порядок вскрытия и сдачи под охрану караула, складов и хранилищ с учетом особенностей службы на этих объектах, которые утверждаются командирами воинских частей. На этих объектах дежурный по технической территории совместно с начальником караула обходит хранилища (склады) со стрелковым оружием, ручными гранатами и боеприпасами к стрелковому оружию; другие места хранения боеприпасов обходят начальники отделов (помощники начальников отделов хранения), начальники хранилищ совместно с лицами пожарного наряда, после чего сдают под охрану караула по имеющимся средствам связи, просят включить технические средства охранной сигнализации данного хранилища и убеждаются в их срабатывании. После письменного доклада начальников отделов хранения дежурному по складам о проведенных проверках и опечатывании хранилищ дежурный по складам сдает техническую территорию под охрану караула.

      Перед началом работ дежурный по технической территории совместно с начальником караула обходит только хранилища (склады) со стрелковым оружием, ручными гранатами и боеприпасами к стрелковому оружию, проверяет состояние стен, окон, дверей, наличие печатей и пломб. Другие места хранения боеприпасов проверяют начальники отделов (помощники начальников отделов хранения) совместно с начальниками хранилищ, после чего снимают техническую территорию из-под охраны караула и присутствуют при вскрытии хранилищ (складов) соответствующими должностными лицами.

Дневальный по складской зоне (технической территории)

      486. Дневальный по складской зоне (технической территории) назначается из солдат. Он отвечает за соблюдение установленного порядка в складской зоне (технической территории).

      Дневальный по складской зоне (технической территории) подчиняется дежурному по складской зоне (технической территории).

      487. Дневальный по складской зоне (технической территории) обязан:

      1) допускать в складскую зону (техническую территорию) военнослужащих, а также впускать в складскую зону (техническую территорию) и выпускать из складской зоны (технической территории) военную технику только с разрешения дежурного по складской зоне (технической территории);

      2) осуществлять контроль за чистотой и порядком в складской зоне (технической территории);

      3) не допускать курения и разведения огня в помещениях и на территории складской зоны (технической территории);

      4) при возникновении пожара немедленно доложить дежурному по складской зоне (технической территории) и принять меры к его тушению;

      5) обо всех нарушениях порядка в складской зоне (технической территории) немедленно докладывать дежурному по складской зоне (технической территории);

      6) оставаясь за дежурного по складской зоне (технической территории), выполнять его обязанности.

      Очередной дневальный выставляется у входа в складскую зону (техническую территорию), а дневальный свободной смены во время работы в складской зоне (технической территории) находится на территории складской зоны (технической территории) и следит за внутренним порядком, выполнением требований пожарной безопасности и никуда не отлучается без разрешения дежурного по складской зоне (технической территории).

Дежурный по роте

      488. Дежурный по роте назначается из командиров отделений и сержантов взводов. Он отвечает за своевременное оповещение военнослужащих роты о полученных сигналах и распоряжениях, точное выполнение распорядка дня и соблюдение других правил по поддержанию внутреннего порядка в роте, сохранность оружия, ящиков с боеприпасами, имущества роты, личных вещей солдат и сержантов и за правильное несение службы дневальными. Дежурный по роте подчиняется дежурному по части и его помощнику, _а в порядке внутренней службы в роте - командиру роты и старшине роты (в подразделениях, где не предусмотрена должность старшины роты - сержанту роты - инструктору по боевой и физической подготовке). Ему подчиняются дневальные по роте.

      Все сержанты и солдаты роты должны неукоснительно выполнять требования дежурного по роте, определенные его служебными обязанностями.

      489. После развода новый дежурный вместе со старым дежурным в присутствии и под контролем старшины (сержанта) роты проверяет и принимает оружие поштучно, по номерам и в комплектности, ящики с боеприпасами и печати на них, имущество по описям, проверяет наличие и исправность средств пожаротушения, сигнализации и оповещения, затем дежурные расписываются в книге приема и сдачи дежурства.

      Сноска. Пункт 489 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      490. Дежурный по роте обязан:

      1) при приведении части в высшие степени боевой готовности производить подъем личного состава, оповещать военнослужащих роты, проживающих вне расположения роты, до прибытия военнослужащих по контракту роты выполнять указания дежурного по части;

      2) знать боевой расчет роты;

      3) осуществлять контроль за точным выполнением распорядка дня в роте, в установленное время производить общий подъем личного состава;

      4) знать местонахождение роты и порядок ее вызова, наличие в роте личного состава, количество находящихся на боевом дежурстве, боевой службе, в наряде, больных, уволенных из расположения части или отправленных в составе команд, а также наличие и точный расход оружия;

      5) выдавать оружие только в присутствии командира роты, дежурного по части, а при отсутствии одного из указанных должностных лиц - с личного разрешения командира части, делая об этом запись в книге выдачи оружия и боеприпасов, при приеме оружия проверять номера и его комплектность;

      6) в случае каких-либо происшествий в роте и нарушения установленных уставами правил взаимоотношений между солдатами или сержантами роты принимать неотложные меры к наведению порядка, немедленно докладывать об этом дежурному по части и командиру роты или его заместителю, а в отсутствие последних - сержанту (старшине) роты;

      7) осуществлять контроль за наличием и исправностью средств пожаротушения роты и охранной сигнализации комнат для хранения оружия, выполнением требований пожарной безопасности в роте (разрешать просушку обмундирования - только в комнатах для просушки обмундирования и обуви, наблюдать за выполнением правил топки печей и пользования лампами);

      8) при возникновении пожара вызвать пожарную команду, принять меры по его тушению и немедленно доложить дежурному по части и командиру роты, а также принять меры по выводу личного состава, выносу оружия и имущества из помещений, которым угрожает опасность;

      9) по команде дежурного по части закрывать входные двери на запоры, а допуск военнослужащих осуществлять по звонку сигнализации после предварительного ознакомления с личностью прибывшего;

      10) своевременно сменять дневальных; по приказу старшины (сержанта) роты отправлять подразделения, назначенные на работы и различные команды, а также отправлять всех заболевших и подлежащих осмотру врачом в медицинский пункт;

      11) в назначенный час выстраивать увольняемых из расположения части, докладывать об этом старшине (сержанту) роты и по его приказу представлять их дежурному по части;

      12) отлучаясь из помещения роты по делам службы, а также на время отдыха, передавать исполнение своих обязанностей одному из дневальных свободной смены;

      13) получать от должностного лица, проводившего вечернюю поверку, сведения: о расходе личного состава, командах, убывших в командировки; об оружии, боеприпасах, находящихся на занятиях; об отсутствующих, а при наличии самовольно отлучившихся - их фамилии и имена, доложить об этом дежурному по части.

      Например: "Господин капитан. В первой танковой роте вечерняя поверка проведена, все люди налицо, за исключением двух человек, находящихся в отпуске, трех человек - в наряде. Дежурный по роте сержант Токушев";

      14) после утреннего осмотра докладывать дежурному по части по техническим средствам связи о наличии и расходе личного состава роты, о происшествиях за ночь, а при наличии опоздавших из увольнения и самовольно отлучившихся представить их список; в установленное время представлять книгу записи больных в медицинский пункт части;

      15) руководить назначенными уборщиками; осуществлять контроль за тщательной уборкой и содержанием помещений роты, за поддержанием в них установленной температуры воздуха, соблюдением порядка освещения, отоплением, проветриванием помещений, наличием питьевой воды в бачках и воды в умывальниках, а также за уборкой участка территории, закрепленного за ротой;

      16) по указанию старшины (сержанта) роты своевременно подавать дежурному по столовой заявки на оставление пищи лицам, находящимся на боевом дежурстве, боевой службе, в суточном наряде или отсутствующим по другим служебным делам;

      17) при прибытии в роту прямых начальников от командира роты и выше, дежурного по части, а также инспектирующих (проверяющих) лиц подавать команду "Смирно", докладывать им и сопровождать их по расположению роты.

      Например: "Господин майор. Во время моего дежурства происшествий не случилось (или случилось то-то). Рота занимается на войсковом стрельбище. Дежурный по роте сержант Токушев".

      При отсутствии в роте военнослужащих команда "Смирно" не подается, а только докладывается.

      Другим офицерам, сержантам военнослужащим по контракту дежурный не докладывает, а только представляется.

      Например: "Господин лейтенант. Дежурный по роте сержант Токушев".

      При прибытии офицеров не своей роты дежурный по роте также представляется им и сопровождает их к командиру роты.

      При прибытии других лиц уточнить цель их прибытия и доложить командиру роты или лицу, его замещающему.

      В том случае, когда прибывшего командира (начальника) встречает и докладывает ему командир роты, присутствующий при этом дежурный по роте не докладывает, а только представляется и действует по указанию командира роты.

      491. У дежурного по роте должны быть: инструкции дежурному и дневальному по роте, инструкции на случай приведения части в высшие степени боевой готовности и по требованиям пожарной безопасности, распорядок дня; список военнослужащих роты, проживающих вне казармы, с указанием адресов, телефонов и способов вызова, посыльных; схема участка территории, закрепленного за ротой для уборки; опись имущества, находящегося в расположении роты; варианты проведения утренней физической зарядки; образцы формы одежды для утренней физической зарядки; книги приема и сдачи дежурства, выдачи оружия и боеприпасов (находится в комнате для хранения оружия и боеприпасов), записи больных, увольняемых; общевоинские уставы; номера телефонов пожарной команды и дежурного по части; перечень типовых команд и сигналов, подаваемых дежурным (дневальным) и другие документы.

      492. При расположении в населенном пункте дежурный по роте, кроме того, осуществляет контроль за тем, чтобы военнослужащие срочной службы самостоятельно не выходили из расположения роты.

Дневальный по роте

      493. Дневальный по роте назначается из солдат. Он отвечает за сохранность находящихся под его охраной оружия, шкафов (ящиков) с пистолетами, ящиков с боеприпасами, имущества роты и личных вещей солдат и сержантов. Дневальный по роте подчиняется дежурному по роте.

      494. Очередной дневальный по роте несет службу внутри казарменного помещения у входной двери, вблизи комнаты для хранения оружия.

      Он обязан:

      1) никуда не отлучаться из помещения роты без разрешения дежурного по роте;

      2) постоянно наблюдать за комнатой для хранения оружия;

      3) не пропускать в помещение посторонних лиц, а также не допускать выноса из казармы оружия, боеприпасов, имущества и вещей без разрешения дежурного по роте;

      4) немедленно докладывать дежурному по роте о всех происшествиях в роте, нарушении установленных общевоинскими уставами правил взаимоотношений между военнослужащими роты, замеченных неисправностях и нарушениях требований пожарной безопасности, принимать меры к их устранению;

      5) будить личный состав при общем подъеме, а также ночью в случае введения высших степеней боевой готовности или пожара, своевременно подавать команды согласно распорядку дня;

      6) осуществлять контроль за чистотой и порядком в помещениях и требовать их соблюдения от военнослужащих;

      7) не позволять военнослужащим в холодное время, особенно ночью, выходить из помещения неодетыми;

      8) осуществлять контроль за военнослужащими в ночное время при выходе их в туалет и комнату для умывания;

      9) осуществлять контроль за тем, чтобы военнослужащие не курили в помещении, чистили обувь и одежду только в отведенных для этого местах;

      10) при прибытии в роту прямых начальников от командира роты и выше и дежурного по части подавать команду "Смирно"; по прибытии в роту других офицеров роты, а также сержанта (старшины) роты и других лиц вызывать дежурного. Например: "Дежурный по роте, на выход";

      11) соблюдать порядок и правила дежурного освещения.

      Очередному дневальному не разрешается снимать снаряжение и расстегивать одежду.

      Дневальный свободной смены обязан наводить и поддерживать чистоту и порядок в помещениях роты и никуда не отлучаться без разрешения дежурного по роте, оказывать ему помощь в наведении порядка в случае нарушения установленных общевоинскими уставами правил взаимоотношений между солдатами или сержантами роты; осуществлять контроль за тем, чтобы военнослужащие не курили в помещении, чистили обувь и одежду только в отведенных для этого местах; оставаясь за дежурного по роте, выполнять его обязанности.

      495. При расквартировании роты в населенном пункте один из дневальных должен безотлучно находиться на улице, на месте, установленном командиром роты и оборудованном навесом.

      Дневальный обязан всегда знать, где находится дежурный по роте, и наблюдать за соблюдением военнослужащими общественного порядка и правил ношения военной формы одежды. Обо всех замеченных нарушениях он докладывает дежурному по роте.

Дежурный по батальону (подразделениям)

      496. Дежурный по батальону (подразделениям) назначается из военнослужащих по контракту сержантского состава и подчиняется дежурному по части и его помощнику. Дежурный по батальону в порядке внутренней службы в батальоне подчиняется командиру батальона, а дежурный по подразделениям - командиру одного из подразделений, назначенному приказом по части старшим по этим подразделениям.

      Дежурный по батальону (подразделениям) отвечает и выполняет обязанности применительно к обязанностям дежурного по роте. При этом дежурный по подразделениям обязан подавать команду "Смирно" и докладывать по прибытии в расположение дежурного по части, инспектирующих (проверяющих) лиц, лица, которому он подчиняется в порядке внутренней службы, остальным командирам подразделений он только докладывает.

      497. В батальоне (подразделении), расположенном отдельно от остальных подразделений части, дежурный по батальону (подразделению) назначается из офицеров или военнослужащих по контракту сержантского состава и выполняет обязанности применительно к обязанностям дежурного по части.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 1
к Уставу внутренней службы

ПЕРЕЧЕНЬ
воинских званий военнослужащих

      Сноска. Приложение 1 с изменениями, внесенными Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Войсковые

Корабельные

1) рядовой состав

рядовой

матрос

ефрейтор

старший матрос

2) сержантский состав

младший сержантский состав

младший сержант

старшина второй статьи

сержант

старшина первой статьи

старший сержант

главный старшина

старший сержантский состав

сержант третьего класса

старшина третьего класса

сержант второго класса

старшина второго класса

сержант первого класса

старшина первого класса

высший сержантский состав

штаб-сержант

штаб-старшина

мастер-сержант

мастер-старшина

3) офицерский состав

младший офицерский состав

лейтенант

лейтенант

старший лейтенант

старший лейтенант

капитан

капитан-лейтенант

старший офицерский состав

майор

капитан третьего ранга

подполковник

капитан второго ранга

полковник

капитан первого ранга

высший офицерский состав

генерал-майор

контр-адмирал

генерал-лейтенант

вице-адмирал

генерал-полковник

адмирал

генерал армии

      Примечание:

      Для офицеров, имеющих медицинскую или юридическую специальности, к воинским званиям добавляются слова "медицинской службы", "юстиции" соответственно.

      Для высшего офицерского состава авиации (летного инженерного, имеющего инженерно-авиационную подготовку) к воинским званиям добавляется слово "авиации".

      К воинским званиям граждан, пребывающих в запасе, добавляются слова "запаса", а находящихся в отставке - "в отставке".

      Например: лейтенант медицинской службы, генерал-майор медицинской службы, генерал-полковник юстиции, генерал-майор авиации, капитан запаса, полковник в отставке.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 2
к Уставу внутренней службы

Ритуал приведения к военной присяге

      1. Каждый военнослужащий при вступлении в ряды Вооруженных Сил в индивидуальном порядке принимает военную присягу и скрепляет ее собственноручной подписью.

      Военнослужащий приводится к военной присяге перед Государственным Флагом Республики Казахстан и Боевым Знаменем воинской части (при его наличии).

      2. Военную присягу принимают:

      1) солдаты и матросы, призванные на срочную воинскую службу, граждане, заключившие контракт о прохождении воинской службы, ранее не принимавшие военной присяги, - после прохождения специальной программы и усвоения ими требований Конституции и законодательства по вопросам защиты Республики Казахстан, основных обязанностей солдата (матроса), значения военной присяги, Боевого Знамени воинской части и воинской дисциплины, не ранее чем через месяц, но не позднее двух месяцев со дня прибытия в воинскую часть;

      2) курсанты (военнослужащие, не имеющие воинского звания офицерского состава, обучающиеся в учебных центрах, военных факультетах учебных заведений, военных учебных заведениях, реализующих программы среднего технического и профессионального, послесреднего и высшего образования), ранее не принимавшие военной присяги, - по истечении того же срока с момента зачисления в учебное заведение;

      3) военнообязанные (граждане), ранее не принимавшие военной присяги, - не позднее пяти дней с начала воинских сборов;

      4) военнообязанные, призванные по мобилизации, ранее не принимавшие военной присяги, - по прибытии в воинскую часть.

      3. Военнослужащие и военнообязанные, находящиеся на воинских сборах, не принимавшие ранее военной присяги, приводятся к ней под руководством командира воинской части, начальника военного (специального) учебного заведения, учреждения.

      4. Время, место и порядок принятия военной присяги объявляются в приказе командира воинской части. День принятия военной присяги является праздничным днем для данной воинской части.

      5. В назначенное время воинская часть с оркестром выстраивается в пешем строю в парадной, а в военное время - в полевой форме одежды с оружием в линию ротных (взводных) колонн.

      Установленным порядком Боевое Знамя выносится к месту построения.

      Перед принятием военной присяги по команде командира части перед строем военнослужащих торжественно поднимается Государственный Флаг Республики Казахстан, личный состав исполняет Государственный Гимн. После исполнения Государственного Гимна командир части в краткой речи напоминает требования Конституции, значение военной присяги и той почетной обязанности, которая возлагается на военнослужащих, принявших военную присягу на верность Отечеству.

      После разъяснительной речи командир воинской части подает команду знаменщику и ассистентам для выхода на середину строя, затем командует: "ВОЛЬНО" - и приказывает командирам подразделений приступить к приведению личного состава к военной присяге.

      Командиры подразделений поочередно вызывают из строя принимающих присягу военнослужащих. Каждый принимающий военную присягу читает вслух перед строем подразделения текст военной присяги на государственном либо русском языке, после чего собственноручно расписывается в специальном списке в графе против своей фамилии и становится на свое место в строю.

      Бланки списков на лиц, принимающих военную присягу, заранее заготавливаются по установленному Министерством обороны Республики Казахстан образцу. На первом листе должны быть изображение Государственного Герба Республики Казахстан и текст военной присяги.

      По окончании принятия присяги списки с личными подписями принявших военную присягу вручаются командирами подразделений командиру воинской части.

      Командир части поздравляет военнослужащих, принявших военную присягу, а всю часть - с новым полноправным пополнением. Воинская часть на поздравление отвечает протяжным троекратным "Ура". Оркестр исполняет Государственный Гимн. Затем выступают представители командования и приглашенные. Командир воинской части подает команду: "Знаменщик, СТАТЬ В СТРОЙ".

      Ритуал принятия военной присяги завершается прохождением торжественным маршем и относом Боевого Знамени воинской части.

      Вынос и относ Боевого Знамени воинской части производится в порядке, установленном Строевым уставом.

      При низкой температуре и ненастной погоде принятие военной присяги может быть проведено в помещении. Подразделения расходятся по помещениям после выступления командира части. По окончании принятия военной присяги подразделения по команде вновь выстраиваются в указанном месте для прохождения торжественным маршем.

      Военнослужащие, не принявшие в установленный день военной присяги, принимают ее в последующие дни при Боевом Знамени под руководством командира воинской части.

      6. Принятие военной присяги может проводиться в местах боевой и трудовой славы, а также у братских могил воинов, павших в боях за свободу и независимость Отечества, при исполнении воинского долга.

      7. Командир воинской части список военнослужащих, принявших военную присягу, объявляет в приказе.

      Списки принявших военную присягу хранятся в штабе воинской части в отдельном деле пронумерованными, прошнурованными и опечатанными сургучной печатью в течение пяти лет, в последующем сдаются в архив, где хранятся в течение пятидесяти лет.

      В военном билете, учетно-послужной карточке (личном деле) военнослужащего делается запись: "Принял военную присягу (число, месяц, год, наименование воинской части)", которая заверяется подписью начальника штаба и гербовой печатью воинской части.

      8. За своевременное, точное выполнение ритуала и учет военнослужащих, принявших военную присягу, отвечает командир, а за хранение списков военнослужащих, принявших военную присягу, - начальник штаба воинской части.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 3
к Уставу внутренней службы

Ритуал вручения Боевого Знамени воинской части

      1. Боевое Знамя вручается воинской части по ее сформировании от имени Президента Республики Казахстан представителями Министерства обороны, других войск и воинских формирований Республики Казахстан.

      При вручении Боевого Знамени воинской части выдается Грамота Президента Республики Казахстан.

      2. Для вручения Боевого Знамени воинская часть выстраивается в парадной, а в полевых условиях и военное время - в полевой форме одежды с оружием в порядке, установленном Строевым уставом.

      При вручении Боевого Знамени в боевых условиях порядок построения воинской части определяется с учетом боевой обстановки.

      3. Для выноса Боевого Знамени к месту построения в распоряжение начальника, прибывшего для вручения Боевого Знамени, командир воинской части назначает знаменщика и двух ассистентов из офицеров или сержантов (старшин), преимущественно награжденных орденами и медалями, и знаменный взвод. Ассистенты вооружаются шашками.

      4. В установленное время знаменщик выносит Боевое Знамя в чехле и следует в трех шагах за начальником, вручающим Боевое Знамя, к месту построения воинской части. При этом знаменщик держит Боевое Знамя на левом плече в положении, указанном в Строевом уставе; справа и слева от знаменщика рядом с ним следуют ассистенты.

      Когда лицо, прибывшее для вручения Боевого Знамени, приблизится на сорок - пятьдесят шагов к строю, командир воинской части подает команду.

      Например: "Бригада, СМИРНО, равнение на-ПРАВО (на-ЛЕВО, на- СЕРЕДИНУ)". Если бригада вооружена карабинами, то командует: "Бригада, СМИРНО. Для встречи справа (слева, с фронта) на кара-УЛ".

      Оркестр играет "Встречный марш". С началом игры оркестра знаменщик с ассистентами и знаменным взводом останавливаются. Знаменщик ставит Боевое Знамя к правой ноге вертикально, придерживая его у ноги свободно опущенной правой рукой, согласно требованиям Строевого устава.

      5. Командир воинской части, подав команду, прикладывает руку к головному убору, подходит к лицу, прибывшему для вручения Боевого Знамени, останавливается перед ним в двух-трех шагах и докладывает.

      Например: "Господин генерал армии. 41 механизированная ордена Суворова бригада по случаю вручения Боевого Знамени построена. Командир бригады гвардии полковник Султангазин".

      В момент остановки командира части для доклада лицу, прибывшему вручать Боевое Знамя, оркестр прекращает игру.

      6. Лицо, прибывшее для вручения Боевого Знамени, приняв доклад, становится перед серединой строя, здоровается с воинской частью и подает команду "ВОЛЬНО". По команде командира воинской части "ВОЛЬНО" знаменный взвод занимает свое место на левом фланге строя, а знаменщик с ассистентами подходят к лицу, вручающему Боевое Знамя, и становятся в двух - трех шагах левее (правее) позади него, лицом к строю. Лицо, прибывшее для вручения Боевого Знамени, подходит к знаменщику. Знаменщик с подходом к нему вручающего Боевое Знамя, наклоняет Боевое Знамя и держит его горизонтально обеими руками. Вручающий Боевое Знамя снимает чехол и развертывает Боевое Знамя. Затем знаменщик, поставив Боевое Знамя вертикально и придерживая его правой рукой, становится лицом к строю.

      Лицо, вручающее Боевое Знамя, подает команду "СМИРНО" и зачитывает Грамоту Президента Республики Казахстан (далее - Грамота), после чего вручает ее командиру воинской части. Командир воинской части, приняв Грамоту, передает ее ассистенту. Боевое Знамя вручается командиру части. Оркестр исполняет Государственный Гимн.

      7. По окончании исполнения оркестром Государственного Гимна командир воинской части передает Боевое Знамя знаменщику и берет Грамоту. Затем командир воинской части подает команду "Знаменщик, за мной, шагом - МАРШ". Знаменщик по команде "Шагом" берет Боевое Знамя на левое плечо.

      8. Командир воинской части, в трех шагах за ним знаменщик с Боевым Знаменем и ассистенты следуют к левому флангу строя части, после чего проходят вдоль фронта (в десяти - пятнадцати шагах от строя) к правому флангу строя. Выйдя на правый фланг, командир воинской части ставит знаменщика с ассистентами на место, определенное им в строю. Оркестр с началом движения и до остановки знаменщика в строю исполняет "Встречный марш". Воинская часть приветствует Боевое Знамя протяжным "Ура".

      Когда знаменщик станет на место, командир воинской части подает знак оркестру для прекращения игры, выходит на середину строя и останавливается рядом с лицом, вручившим Боевое Знамя, затем по его указанию подает команду "Вольно", а если часть имеет карабины в положении "на караул", то предварительно подает команду "К но-ГЕ".

      9. Лицо, вручившее Боевое Знамя, поздравляет воинскую часть с получением Боевого Знамени, личный состав на поздравление отвечает троекратным протяжным "Ура". После этого командир воинской части выступает с ответным словом.

      10. В заключение ритуала воинская часть проходит торжественным маршем перед лицом, вручившим Боевое Знамя. По прохождении торжественным маршем воинская часть снова выстраивается и Боевое Знамя относится к месту его хранения порядком, установленным Строевым уставом.

      11. О получении Боевого Знамени отдается приказ по воинской части, которым определяется место для хранения Боевого Знамени, знаменщики и ассистенты.

      12. Положение Боевого Знамени в строю, порядок его выноса и относа определяются Строевым уставом, а порядок охраны - Уставом гарнизонной и караульной служб.

Порядок вручения ордена воинской части

      13. Вручение воинской части ордена производится лицами по указанию Президента Республики Казахстан.

      14. Для вручения ордена воинская часть выстраивается с оружием в порядке, установленном Строевым уставом.

      При вручении ордена в боевых условиях порядок построения воинской части определяется с учетом боевой обстановки.

      15. Лицо, вручающее орден, приняв доклад командира части и поздоровавшись с личным составом, становится перед серединой строя.

      Командир части подает команду: "Знаменщик, КО МНЕ". По этой команде помощник (заместитель) начальника штаба, встав перед Боевым Знаменем в двух шагах, командует: "За мной, шагом - МАРШ" - и, подойдя к лицу, вручающему орден, ставит знаменщика и ассистентов лицом к строю, а сам становится правее них.

      После этого лицо, вручающее орден, зачитывает перед строем Указ и Грамоту о награждении части орденом, затем передает командиру части Грамоту, а орден прикрепляет к Боевому Знамени части. Оркестр исполняет Государственный Гимн. После окончания игры оркестра лицо, вручившее орден, поздравляет часть с государственной наградой. Личный состав на поздравление отвечает троекратным протяжным "Ура".

      Командир части выступает с ответной речью.

      16. После выступления с ответной речью командир части командует: "Знаменщик, за мной шагом - МАРШ". Подав команду, командир части, в трех шагах за ним помощник (заместитель) начальника штаба, далее в двух шагах знаменщик с Боевым Знаменем и ассистенты направляются к левому флангу части, а затем следуют вдоль фронта (в десяти - пятнадцати шагах от строя) к правому флангу части, где помощник (заместитель) начальника штаба, знаменщик и ассистенты становятся на свое место в строю.

      Оркестр с началом движения и до остановки знаменщика в строю исполняет "Встречный марш". Личный состав приветствует Боевое Знамя протяжным "Ура". В заключение воинская часть проходит торжественным маршем перед лицом, вручившим орден.

      17. Ордена Республики Казахстан, которыми награждена воинская часть, прикрепляются к Боевому Знамени в порядке старшинства орденов на лицевой стороне полотнища.

      Первый орден прикрепляется в пятнадцати сантиметрах от верхнего края полотнища и в десяти сантиметрах от древка, остальные ордена прикрепляются вдоль древка сверху вниз на расстоянии пяти - десяти сантиметров один от другого.

      Для прикрепления орденов к Боевому Знамени в полотнище при необходимости делаются отверстия, которые обметываются шелком.

Порядок хранения и содержания Боевого Знамени

      18. Боевое Знамя находится со своей воинской частью при всех условиях и обстоятельствах мирного и военного времени. Оно всегда должно быть под охраной, а при выносе его к воинской части - под охраной знаменного взвода. Боевое Знамя воинской части должно находиться:

      1) при казарменном расположении воинской части и при размещении ее в населенных пунктах - в помещении штаба части;

      2) на полигоне (в лагере), учении, в боевой обстановке - на месте, указанном командиром воинской части.

      В мирное время в порядке исключения разрешается совместное хранение боевых знамен нескольких воинских частей.

      19. При казарменном расположении воинской части Боевое Знамя хранится на посту вместе с орденами, орденскими и знаменными лентами в развернутом виде на древке в застекленном шкафу, опечатанном гербовой сургучной печатью воинской части. Оно должно быть установлено в вертикальном положении в знаменную сошку (стойку с вырезами для крепления древка).

      При необходимости, решениями начальника Генерального штаба Вооруженных Сил, а также первых руководителей других войск и воинских формирований может определяться иной порядок хранения и охраны боевых знамен.

      На посту с Боевым Знаменем могут находиться под охраной Вымпел Министра обороны за мужество и воинскую доблесть (вымпелы первых руководителей других войск и воинских формирований).

      20. При перевозке воинской части автомобильным, железнодорожным, водным, воздушным транспортом и в других случаях Боевое Знамя хранится в свернутом виде и в чехле, опечатанном гербовой сургучной печатью воинской части. Для Боевого Знамени выделяется отдельный автомобиль, купе (вагон), каюта, самолет (кабина). Вместе с Боевым Знаменем следуют знаменщик, ассистенты и караул, а также может перевозиться ящик с секретными документами.

      21. За правильное хранение и содержание Боевого Знамени непосредственно отвечает начальник штаба воинской части. Он обязан:

      1) систематически проверять лично или через своего заместителя и помощников несение службы часовыми на посту у Боевого Знамени;

      2) производить не реже одного раза в месяц осмотр Боевого Знамени, проверяя при этом: количество, состояние и номера орденов, состояние орденских лент и полотнища, исправность чехла, шнуров, кистей, древка и наконечника;

      3) принимать меры к устранению недостатков, обнаруженных при осмотре Боевого Знамени, докладывая об этом командиру воинской части;

      4) вести специальный журнал, отмечая в нем время осмотра, недостатки, обнаруженные при осмотре Боевого Знамени, и меры, принятые к их устранению, докладывая об этом командиру воинской части.

      22. Осмотр Боевого Знамени производится начальником штаба в присутствии знаменщика, ассистентов и начальника караула. В случае, когда Боевое Знамя зачехлено, для осмотра начальник штаба приказывает его развернуть. По этому приказу знаменщик опускает Боевое Знамя в горизонтальное положение, один из ассистентов снимает чехол, а знаменщик, медленно поворачивая древко, развертывает Боевое Знамя. Ассистенты помогают знаменщику и следят за тем, чтобы не запутались шнуры, кисти и чтобы полотнище не касалось земли (пола). При этом проверяются количество и состояние орденов, состояние орденских, знаменных лент и полотнища, исправность чехла, шнуров, кистей, древка и наконечника.

      По приказу начальника штаба свернуть Боевое Знамя знаменщик опускает Боевое Знамя в горизонтальное положение так, чтобы его полотнище не касалось земли (пола). После этого один ассистент берет полотнище за углы и слегка натягивает его, а знаменщик и другой ассистент, медленно вращая древко, свертывают полотнище, лицевой стороной внутрь, следя при этом, чтобы не было складок и не запутывались орденские ленты, кисти и шнуры. Кисти укладываются вдоль свернутого полотнища на вытянутых шнурах.

      Когда полотнище будет свернуто, ассистенты надевают на Боевое Знамя чехол, начальник штаба опечатывает его гербовой сургучной печатью и после этого сдает Боевое Знамя под охрану караула.

      23. При выносе Боевого Знамени к воинской части и сдаче его под охрану, развертывание и свертывание Боевого Знамени производятся знаменщиком и ассистентами под непосредственным наблюдением начальника штаба или его помощника (заместителя), как указано в пункте 22 настоящего приложения.

      24. Если Боевое Знамя хранится зачехленным, просушка его полотнища производится вне помещения в тени или в помещении. Во время просушки Боевое Знамя охраняется знаменщиком и ассистентами.

      25. Производить ремонт полотнища Боевого Знамени силами и средствами воинской части запрещается. Разрешается лишь крайне необходимый ремонт древка, наконечников и шнуров.

      В случае необходимости произвести ремонт полотнища Боевого Знамени командир воинской части обязан ходатайствовать по команде об отправке полотнища Боевого Знамени в специальную мастерскую. При получении разрешения полотнище Боевого Знамени направляется в мастерскую через фельдсвязь.

      Сдача полотнища Боевого Знамени в ремонт оформляется актом.

Порядок передачи боевых знамен, орденов и почетных наименований
при переформировании (расформировании) воинских частей

      26. Боевое Знамя сохраняется за воинской частью на все время, независимо от изменения наименования и нумерации части.

      При реорганизации воинской части, влекущей за собой изменение наименования или номера части, эти изменения заносятся в Грамоту вышестоящим командиром (начальником) и заверяются гербовой печатью.

      27. Для сохранения боевых традиций воинских частей и памяти об их боевых заслугах боевые знамена, ордена и почетные наименования могут передаваться другим воинским частям. При этом передача Боевого Знамени, орденов и почетных наименований производится только при наличии прямой преемственности между частями, а именно при переформировании одной или нескольких частей в новую часть (части).

      При переформировании одной воинской части в другую Боевое Знамя части, Грамота к нему, ордена и почетные наименования переформировываемой части полностью сохраняются за новой воинской частью.

      При переформировании одной воинской части в две воинские части или более Боевое Знамя, Грамота к нему, ордена и почетные наименования переформировываемой части полностью сохраняются за одной из воинских частей.

      При переформировании двух и более воинских частей в одну за этой частью сохраняется Боевое Знамя, Грамота к нему, а также все ордена и почетные наименования одной из переформировываемых частей. Боевые Знамена, грамоты к ним, ордена других частей сдаются установленным порядком.

      Ордена, почетные наименования, Военно-морские флаги кораблей, подлежащих исключению из состава Вооруженных Сил по техническому состоянию, могут передаваться вновь вводимым в строй кораблям при условии передачи с исключаемых кораблей части личного состава на укомплектование экипажей новых кораблей. В этом случае фактическая передача орденов, почетных наименований и Военно-морского флага новому кораблю должна осуществляться только после исключения из состава Вооруженных Сил корабля, которому принадлежали ордена, почетные наименования.

      Вопрос о передаче новой части Боевого Знамени, орденов и почетных наименований, а вновь строящемуся кораблю - орденов, почетных наименований рассматривается Министром обороны и первыми руководителями других войск и воинских формирований одновременно с решением вопроса о переформировании части или при формировании экипажа вновь строящегося корабля и оформляется установленным порядком.

      При расформировании воинской части Боевое Знамя и Грамота отправляются с краткой исторической справкой секретным порядком, фельдсвязью, через Генеральный штаб Вооруженных Сил и уполномоченные органы других войск и воинских формировании для экспонирования и хранения в музее. Ордена и документы к ним установленным порядком возвращаются Президенту Республики Казахстан.

      28. В целях сохранения памяти о военнослужащих, зачисленных за совершенные ими подвиги приказом Министра обороны, первых руководителей других войск и воинских формирований в списки частей навечно или почетными солдатами, имена их в случае расформирования части могут зачисляться в списки других частей по преемственности. В этом случае зачисление имен военнослужащих в списки частей навечно или почетными солдатами производится приказом Министра обороны, первых руководителей других войск и воинских формирований.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 4
к Уставу внутренней службы

Годовой праздник воинской части (корабля)

      1. Годовой праздник воинской части (корабля) проводится в целях воспитания военнослужащих в духе преданности Республике Казахстан, верности воинскому долгу, боевым традициям и укрепления войскового товарищества. Датой годового праздника считается день издания акта уполномоченного органа о формировании воинской части (корабля).

      О дате годового праздника производится соответствующая запись в историческом формуляре (исторической справке) воинской части (корабля).

      2. В этот день воинская часть выстраивается с Боевым Знаменем и оркестром. Перед ее строем в кратких выступлениях командир воинской части, другие военнослужащие и ветераны рассказывают о боевой истории части, достижениях в мирное время. Затем воинская часть проходит торжественным маршем. Допускается вместо построения воинской части накануне годового праздника проведение торжественного собрания.

      На корабле в этот день проводится торжественный подъем Военно-морского Флага.

      В день годового праздника проводятся и другие торжественные культурные, спортивные мероприятия. День празднования годового праздника воинской части объявляется выходным днем. Командир воинской части к этому дню издает приказ о поощрении личного состава части.

      На празднике могут присутствовать представители других воинских частей и общественности, члены семей военнослужащих и ветераны части.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 5
к Уставу внутренней службы

Порядок распределения прибывшего пополнения по подразделениям

      1. Прибывшее пополнение распределяется по подразделениям после прохождения начальной военной подготовки, изучения деловых качеств каждого военнослужащего и с учетом состояния его здоровья, места призыва (жительства), профессии, военно-учетной специальности, полученной до поступления на воинскую службу по призыву, характеристики и заключения о профессиональной пригодности, выданных в управлении (отделе) по делам обороны (учебном центре). О распределении пополнения издается приказ по воинской части.

      2. В назначенное время воинская часть с оркестром выстраивается в пешем строю.

      Вновь прибывшее пополнение со старшинами подразделений выстраивается в двадцати-сорока шагах перед серединой строя в двухшереножном строю лицом к строю.

      Построение и встреча командира воинской части проводятся, как указано в Строевом уставе.

      3. После ответа на приветствие командир воинской части в краткой речи рассказывает о боевом пути части, ее героях и наградах, об успехах в боевой подготовке подразделении, о той почетной и ответственной обязанности, которая возлагается на военнослужащих. Затем предоставляет слово одному - двум военнослужащим, заканчивающим срочную воинскую службу, и одному - двум вновь прибывшим военнослужащим.

      4. Начальник штаба воинской части объявляет приказ о зачислении прибывшего пополнения в штаты подразделений.

      Командир воинской части поздравляет личный состав с новым пополнением, после чего оркестр исполняет Государственный Гимн.

      5. По команде командира воинской части "Стать в строй" старшины подразделений с вновь прибывшим пополнением становятся в строй своих подразделений.

      6. Ритуал распределения прибывшего пополнения по подразделениям заканчивается прохождением воинской части торжественным маршем.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 6
к Уставу внутренней службы

Порядок вручения личному составу вооружения и военной техники

      1. Закрепление за военнослужащими вооружения и военной техники осуществляется после приведения их к военной присяге. До этого с ними проводятся занятия по изучению боевых (технических) возможностей вооружения и военной техники, их значения в современном бою, а также требований безопасности при их использовании. При подготовке к проведению ритуала принятия военной присяги военнослужащим допускается выдавать закрепленное за другими военнослужащими этой же воинской части оружие под роспись по книге выдачи оружия и боеприпасов.

      Командиры подразделений проверяют исправность вручаемых вооружения и военной техники, о готовности к вручению докладывают по команде.

      Командир воинской части отдает приказ о закреплении вооружения и военной техники за экипажами (расчетами), механиками-водителями (водителями) и другими лицами, устанавливает время и порядок торжественного вручения вооружения и военной техники личному составу. Номер приказа и фамилии лиц, за которыми закрепляются вооружение и военная техника, вносятся в формуляры (паспорта). Наименование оружия, его серия и номер, дата выдачи записываются в военные билеты военнослужащих рядового и сержантского составов, а также в ведомости закрепления оружия за личным составом.

      Сноска. Пункт 1 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2. В назначенное время воинская часть выстраивается в пешем строю с оружием при Боевом Знамени и с оркестром.

      Оружие, подлежащее вручению, выносится к месту построения и раскладывается на столах в десяти - пятнадцати шагах от строя. Другое вооружение и военная техника вручаются на местах их хранения.

      3. Командир воинской части в краткой речи напоминает военнослужащим требования общевоинских уставов о содержании вверенного вооружения и военной техники, постоянном поддержании их в готовности к боевому применению для защиты Республики Казахстан. Затем объявляется приказ о закреплении вооружения и военной техники за личным составом воинской части.

      После объявления приказа командир воинской части командует: "ВОЛЬНО", приказывает командирам подразделений приступить к вручению оружия.

      Командиры рот (подразделений) поочередно вызывают из строя военнослужащих и вручают им оружие.

      4. После вручения оружия по команде командира воинская часть проходит торжественным маршем, после чего подразделения убывают к местам хранения вооружения и военной техники. Для приема вооружения и военной техники выделяется до трех рабочих дней.

      Личный состав для приема вооружения и военной техники выстраивается по экипажам (расчетам) и по команде командира роты (подразделения) проверяет их состояние и комплектность. Результаты проверки вооружения и военной техники отражаются в актах технического состояния. Акты оформляются в трех экземплярах, подписываются принимающим военнослужащим и командиром подразделения. Первые экземпляры актов с рапортами командиров рот (подразделений) о приеме подчиненными вооружения и военной техники сдаются в строевую часть и объявляются в приказе по воинской части. Вторые (третьи) экземпляры актов вручаются военнослужащим, принявшим (сдавшим) вооружение и военную технику.

      В случае содержания вооружения и военной техники на длительном хранении, в том числе с герметизацией корпусов (объектов), допускается их частичная разгерметизация.

      Командиры (начальники) экипажей (расчетов), механики-водители (водители) или другие лица, за которыми закрепляется вооружение и военная техника, докладывают по команде письменно командирам рот (подразделений) с приложением актов приема, им вручаются формуляры (паспорта), в которых они расписываются и с этого момента личный состав, принявший вооружение и военную технику, отвечают за них.

      После закрепления вооружения и военной техники по решению командира воинской части могут быть практически показаны их боевые (технические) возможности и примеры мастерского владения ими.

      Работы по восстановлению герметизации вооружения и военной техники после их вручения должны быть выполнены в тот же день.

      5. После вручения вооружения и военной техники, в назначенное время, воинская часть выстраивается в пешем строю с оружием при Боевом Знамени и с оркестром, командиры батальонов (подразделений) докладывают через заместителя командира воинской части по вооружению (по материально-техническому обеспечению) командиру воинской части о вручении вооружения и военной техники подчиненному личному составу.

      Командир воинской части поздравляет личный состав с вручением вооружения и военной техники.

      6. Ритуал вручения вооружения и военной техники заканчивается прохождением воинской части торжественным маршем.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 7
к Уставу внутренней службы

Порядок проводов военнослужащих

      1. Проводы военнослужащих, кроме уволенных по отрицательным мотивам, проходят в торжественной обстановке. На них могут приглашаться ветераны воинской части, военнослужащие других воинских частей (подразделений), представители общественности и члены семей военнослужащих.

      Проводы военнослужащих осуществляются:

      1) командиров воинских частей — перед строем воинской части при Боевом Знамени (на собрании части);

      2) командиров подразделений - военнослужащих по контракту - перед строем подразделения или на собрании офицеров, сержантов;

      3) военнослужащих по контракту, проходивших службу в департаментах, главных управлениях, а также управлениях и штабах видов, родов войск, региональных командований, воинских частей, подразделениях, - перед строем или на собрании личного состава этих департаментов, главных управлений, управлений, штабов, подразделений;

      4) солдат (матросов) и сержантов (старшин) срочной воинской службы - перед строем воинской части или подразделений в зависимости от количества военнослужащих, одновременно уволенных в запас.

      Организация проводов командира воинской части возлагается на его непосредственного начальника, а остальных военнослужащих - на командира воинской части или подразделения (начальника департамента, главного управления, управления, штаба), в которых проходил воинскую службу военнослужащий.

      2. Для проводов командира воинская часть выстраивается в пешем строю в парадной или повседневной форме одежды без оружия в порядке, установленном Строевым уставом для строевого смотра. Построением воинской части руководит назначенный командир, а уходящий командир воинской части находится рядом с командиром (начальником), организующим проводы.

      Командир (начальник), организующий проводы, приняв доклад и поздоровавшись с личным составом, объявляет приказ о переводе к новому месту службы или об увольнении в запас (отставку) командира воинской части, произносит краткую речь, в которой отмечает его заслуги, а также объявляет о поощрениях, вручает грамоту, если он ею награжден.

      Перед строем личного состава могут выступить другие военнослужащие, ветераны воинской части, члены семей военнослужащих, затем уходящему командиру воинской части по его просьбе предоставляется право выступить с ответным словом.

      После выступлений уходящий командир прощается с Боевым Знаменем воинской части. Для этого назначенный командир воинской части становится перед серединой строя и подает команду: "Знаменщик, КО МНЕ". По этой команде помощник (заместитель) начальника штаба, встав перед Боевым Знаменем в двух шагах, командует: "За мной, шагом - МАРШ". Подойдя к командиру воинской части, ставит лицом к нему знаменщика и ассистентов, а сам становится правее их. Уходящий командир подходит к Боевому Знамени воинской части, снимает головной убор, становится на правое колено, держа головной убор в левой руке, правой рукой берет край полотнища Боевого Знамени и преклоняет голову. Затем встает, надевает головной убор, прикладывает к нему руку, поворачивается в сторону движения и, с первым шагом опуская руку, возвращается на свое место.

      После прощания с Боевым Знаменем оно по команде назначенного командира относится на установленное место в строю воинской части.

      Во время движения с Боевым Знаменем оркестр играет "Встречный марш".

      Проводы завершаются прохождением воинской части торжественным маршем.

      3. Проводы военнослужащих, проходивших службу в департаментах, главных управлениях, управлениях и штабах видов, родов войск, региональных командований, воинских частей, подразделениях осуществляются в порядке, указанном в пункте 2. При этом личный состав строится в повседневной форме одежды. Боевое Знамя воинской части не выносится.

      Во время проводов военнослужащих на собраниях командир воинской части (подразделения) объявляет приказ о переводе к новому месту службы или об увольнении, произносит речь, в которой отмечает их заслуги, а также вручает грамоты и ценные подарки, если они награждены ими в порядке поощрения. Последующее чествование военнослужащих проводится в порядке, установленном командиром воинской части.

      4. Для проводов солдат (матросов) и сержантов (старшин) срочной воинской службы, уволенных в запас, воинская часть (подразделение) выстраивается в пешем строю в повседневной форме одежды. Боевое Знамя при построении воинской части выносится по решению ее командира (в зависимости от количества увольняемых и других обстоятельств). Для проводов этих военнослужащих перед строем подразделения Боевое Знамя воинской части не выносится.

      Командир воинской части принимает доклад о построении части, здоровается с воинами. Установленным порядком выносится Боевое Знамя. По команде командира воинской части военнослужащие, уволенные в запас, выходят из строя на указанное количество шагов и смыкаются к середине.

      Начальник штаба воинской части объявляет приказ об увольнении военнослужащих в запас и о поощрении наиболее отличившихся. Награждение производится командиром воинской части.

      После этого предоставляется слово нескольким военнослужащим, уволенным в запас, и другим военнослужащим.

      Командир воинской части произносит речь, в которой благодарит военнослужащих, уволенных в запас, за службу, после чего оркестр исполняет Государственный Гимн.

      Проводы завершаются прохождением воинской части торжественным маршем перед строем военнослужащих, уволенных в запас.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 8
к Уставу внутренней службы

Перечень основных вопросов по организации боевой подготовки,
внутренней и караульной служб, излагаемых в приказах командира
воинской части на период обучения

      1. Задачи по организации боевой подготовки и службы войск.

      2. Порядок организации боевой подготовки.

      3. Распорядок дня воинской части и его уточнение на период выхода подразделений на полигон (в лагерь), а также регламент служебного времени офицеров, военнослужащих по контракту и гражданского персонала.

      4. Состав суточного наряда, порядок его подготовки, отдыха и развода.

      5. Порядок подготовки караула к несению службы.

      6. Порядок учета и выдачи разовых допусков и удостоверений на право проверки караулов, паролей для смены караулов.

      7. Состав, порядок действий и отдыха дежурного подразделения.

      8. Порядок размещения и охраны Боевого Знамени части. Знаменщики, ассистенты к Боевому Знамени и знаменный взвод.

      9. Порядок хранения, выдачи, приема оружия и боеприпасов.

      10. Порядок организации пропускного режима.

      11. Порядок сдачи служебных помещений под охрану.

      12. Время и место проведения общих бригадных (полковых) и общих батальонных вечерних поверок.

      13. Последовательность приема пищи подразделениями.

      14. Порядок хранения Книги почета и Книги почетных посетителей части.

      15. Распределение территории, объектов учебной материально-технической базы и помещений между подразделениями части.

      16. Порядок проверки наличия и состояния вооружения и военной техники, материальных средств.

      17. Внутренний порядок и распорядок работы в парке.

      18. Порядок работы складов части.

      19. Порядок освещения, отопления служебных помещений, а также освещения территории воинской части и военного городка.

      20. Организация противопожарной защиты в части и охраны окружающей среды.

      21. Порядок приема по личным вопросам военнослужащих, членов их семей, гражданского персонала.

      22. Ведение делопроизводства по обращениям военнослужащих, членов их семей и граждан.

      23. Порядок посещения военнослужащих.

      24. Порядок помывки личного состава и проведения специальной обработки вещевого имущества.

      25. Порядок медицинского обследования личного состава воинской части.

      26. Порядок проведения воспитательной, культурно-досуговой работы, время и последовательность демонстрации кинофильмов для подразделений.

      27. Порядок подведения итогов боевой подготовки, состояния воинской дисциплины и внутреннего порядка в воинской части.

      28. Порядок организации контроля за исполнением приказов.

      29. Другие вопросы по решению командира воинской части.

      К приказу прилагаются:

      1) список военнослужащих по контракту, допущенных к несению службы в суточном наряде;

      2) список личного состава, допущенного к несению службы на наиболее важных постах караула;

      3) список военнослужащих, которые имеют право вскрывать хранилища (склады, парки) или могут быть допущены к приему от караула вооружения и военной техники, находящихся на стоянках;

      4) список личного состава, допущенного к выполнению работ на складах ракетно-артиллерийского вооружения;

      5) список комиссий по службам части;

      6) список комиссии по проверке состояния работы по рассмотрению и принятию решений по обращениям военнослужащих и граждан;

      7) схема закрепления территории военного городка за подразделениями;

      8) список ответственных лиц за пожарную безопасность зданий и сооружений;

      9) варианты проведения утренней физической зарядки и образцы формы одежды;

      10) список истопников (по необходимости);

      11) другие приложения по решению командира воинской части.

      Примечание: данный перечень вопросов может изменяться в зависимости от предназначения и организационно-штатной структуры воинской части (учреждения).

  ПРИЛОЖЕНИЕ 9
к Уставу внутренней службы

СПРАВКА
о временном освобождении от исполнения обязанностей
воинской службы по болезни

      (первичная; продолжение справки № ___) № ____

      Выдана "___" ____________ 20__ года

      Фамилия, имя, отчество ________________________________________

      Возраст __________ лет

      Воинское звание _______________________________________________

      Должность _____________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      Место службы __________________________________________________

      Диагноз _______________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      Подлежит освобождению от исполнения обязанностей воинской службы

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      (полное; частичное - указать вид работ, нарядов и другое)

      с "___" __________ 20___ года по "___" ____________ 20___ года.

      Приступить к службе "___" ____________ 20__ года

      Подпись лечащего врача:

      _____________________________________________________________________

      (воинское звание, подпись, фамилия и инициалы)

      Подпись начальника медицинской службы:

      _____________________________________________________________________

      (воинское звание, подпись, фамилия и инициалы)

      Место печати

  ПРИЛОЖЕНИЕ 10
к Уставу внутренней службы

Книга осмотра (проверки)
вооружения, военной техники и боеприпасов
____________________________________________________
рота (подразделение)

№
пп 		Дата Должность, воинское звание и фамилия проверяющего Что
проверялось 		Результаты осмотра (проверки), основные недостатки и замечания Рекомендации лица, проводившего осмотр (проверку), и сроки их выполнения Отметка об устранении недостатков, дата и роспись командира роты (подразделения)

1

2

3

4

5

6

7

1.

3.07. 2013 г.

Начальник бронетанковой службы майор Султангазин А.

Т-72 -2 ед.: № 150, 159

№ 159 - плотность электролита в АКБ ниже нормы

проверить состояние АКБ, указанные недостатки устранить до 7.07.2013 года майор Султангазин А.

Недостатки устранены. 6.07.2013 г. Командир роты капитан Алтаев Н.

      Примечание:

      1. Книга хранится в канцелярии у командира роты

      (подразделения).

      2. Запись о результатах осмотра (проверки) делают командиры

      (начальники) от командира роты (подразделения) и выше

  ПРИЛОЖЕНИЕ 11
к Уставу внутренней службы



      Примечание:

      1. Если с увольняемым следуют другие военнослужащие срочной воинской службы, то в увольнительной записке в строке "С ним следуют человек" прописью указывается количество человек. На обратной стороне увольнительной записки составляется список уволенных военнослужащих с указанием их воинских званий, фамилий, инициалов, который заверяется подписью командира роты (подразделения).

      2. Размер бланка увольнительной записки - 10x8 см

  ПРИЛОЖЕНИЕ 12
к Уставу внутренней службы

Книга почетных посетителей

      1. Книга почетных посетителей (далее - книга) ведется во всех воинских частях (на кораблях).

      2. В книге оставляют записи почетные посетители в память о своем посещении воинской части (корабля).

      Для осуществления записи книга представляется почетному посетителю командиром воинской части (корабля).

      3. Место хранения книги определяется командиром воинской части (корабля) с тем, чтобы оно соответствовало ее значению и обеспечивало возможность ознакомления с ней всего личного состава.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 13
к Уставу внутренней службы

Порядок проведения опроса военнослужащих

      1. Место, время, порядок построения и проведения опроса, форма одежды определяются командиром воинской части или лицом, назначенным для руководства проведением инспектирования (проверки), за один - два дня до начала опроса.

      Лица, производящие опрос, обязаны до его начала ознакомиться с книгой регистрации обращений воинской части и с принятыми по ним решениями.

      2. Встреча начальника, производящего опрос, осуществляется в соответствии с требованиями Строевого устава.

      3. Опрос производится по категориям военнослужащих — отдельно солдат (матросов), сержантов (старшин), офицеров, при этом военнослужащие срочной службы опрашиваются отдельно.

      Опрос офицеров производится по занимаемым должностям - отдельно командиров взводов, командиров рот, командиров батальонов и им равных. Заместители командиров рот и батальонов и им равные опрашиваются отдельно от своих командиров (начальников).

      Для опроса военнослужащие от командиров отделений и выше по команде командира части выходят из строя и выстраиваются в порядке, установленном в Строевом уставе.

      4. Опрос солдат (матросов) производится поротно (по подразделениям).

      5. При проведении опроса командир воинской части (подразделения) или инспектирующий (проверяющий) спрашивает, у кого из военнослужащих имеются предложения, заявления, жалобы, запросы.

      Военнослужащий, имеющий предложение, заявление, жалобу, запрос, называет должность, воинское звание и фамилию, устно излагает предложение, заявление, жалобу, запрос или представляет их в письменном виде.

      6. Все предложения, заявления, жалобы, запросы, поданные во время опроса, проводимого командиром воинской части, записываются в книгу регистрации обращений воинской части, а на опросе, проводимом командиром подразделения, - только те, по которым должно быть принято решение начальником от командира воинской части и выше.

      7. Предложения, заявления, жалобы, запросы, выявленные при опросе военнослужащих во время инспектирования (проверки), в книгу регистрации обращений воинской части не заносятся.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 14
к Уставу внутренней службы

Перечни примерных надписей на дверях помещений, у входов
в помещения, здания и их оформление

      1. Перечень примерных надписей на дверях и у входов в помещения:

      1) в батальоне:

      командир батальона;

      заместитель командира батальона;

      штаб батальона;

      управление батальона;

      2) в роте:

      спальное помещение;

      комната информационно-воспитательной работы и психологической разгрузки;

      канцелярия роты;

      комната командиров и сержантов взводов;

      комната для хранения оружия;

      место для чистки оружия;

      комната бытового обслуживания (мастерская);

      кладовая для хранения имущества роты и личных вещей военнослужащих;

      место для спортивных занятий;

      место для чистки обуви;

      комната для просушки обмундирования и обуви;

      душевая;

      комната для умывания, душевая;

      туалет.

      При необходимости после наименования помещения может указываться номер роты. Например: "кладовая 1 мср".

      В штабах воинских частей и выше, управлениях, учреждениях и военных (специальных) учебных заведениях на табличках указываются порядковый номер комнаты, воинское звание, фамилия и инициалы должностного лица (нескольких лиц).

      В роте, а также при совместном расположении комнат, указанных в подпунктах 1) и 2), на одном этаже их нумерация производится в общей последовательности расположения, начиная от входа.

      2. Примерная форма табличек и образцы надписей на дверях и у входов в помещения:



      Таблички с наименованиями помещений, а также воинскими званиями, фамилиями и инициалами должностных лиц размещаются справа (слева) от двери на высоте 170 см от пола до их нижнего края.



      Таблички с порядковыми номерами размещаются по середине дверей помещений на высоте 170 см от пола до их нижнего края.

      Надпись на табличках производится без наклона, прямым шрифтом, на белом фоне черной краской.

      3. Размеры табличек с наименованиями помещений, а также воинскими званиями, фамилиями и инициалами должностных лиц: 30x15 см; высота цифр до 6 см, высота букв основной надписи — до 3 см, других надписей — до 1 см. Размеры табличек с номерами комнат: 10x7 см, высота цифр до 3 см.

      4. Перечень примерных надписей на вывесках у входов в здания:

      1) штаб войсковой части 00000;

      2) казарма № _________________;

      3) контрольно-пропускной пункт войсковой части 00000;

      4) контрольно-технический пункт войсковой части 00000;

      5) столовая;

      6) кафе;

      7) медицинский пункт войсковой части 00000;

      8) спортивный зал;

      9) баня (банно-прачечный комбинат) войсковой части 00000;

      10) учебный корпус войсковой части 00000;

      11) караульное помещение войсковой части 00000;

      12) офицерское общежитие;

      13) женское общежитие;

      14) культурно-досуговый центр;

      15) продовольственный склад войсковой части 00000.

      При необходимости после наименования здания может указываться номер.

      Например: учебный корпус № 1; офицерское общежитие № 2 и другие.

      При необходимости могут указываться: пункт технического обслуживания и ремонта; пункт заправки; пункт чистки и мойки; зарядная станция и другие.

      Соответствующие надписи имеют и другие склады.

      5. Примерное оформление надписей на вывесках (табличках) у входов в здания:



      Изображение Государственного Герба Республики Казахстан помещается на зданиях штабов воинских частей.

      Вывески размещаются на стене (фасаде) здания на видном месте у главного входа, на высоте 170 см от пола до их нижнего края. Надпись на вывесках производится без наклона, прямым шрифтом, на голубом фоне краской золотистого цвета. Края вывески окаймляются узкой линией золотистого цвета.

      Размеры вывески: 60x40 см; высота букв и цифр основной надписи - до 10 см, других надписей - до 5 см.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 15
к Уставу внутренней службы

ОПИСЬ
имущества, находящегося в ________________________

      (наименование помещения)

№
пп

Наименование

Инвентарный номер

Количество

1

2

3

4

1.

Стол

0000032

1 шт.

2.

Стулья

0000158

3 шт.

3.

Люстра

0000189

2 шт.

4.

Шкаф платяной

0000243

1 шт.

5.

Шкаф металлический с документацией

0000244

2 шт., опечатанные печатью № 33 в/ч 00000

6.

Сейф с документацией

0000342

1 шт., опечатанный печатью № 33 в/ч 00000


      "___" ___________ 20__ г.

      Ответственный за хранение: сержант Айдархан Б.

      Примечание:

      1. Размеры описи: ширина - пятнадцать (двадцать один) сантиметров, высота - двадцать один (тридцать) сантиметр.

      2. Опись имущества, находящегося в помещении, вывешивается внутри помещения у входной двери на высоте сто семьдесят сантиметров от пола до ее нижнего края.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 16
к Уставу внутренней службы

СХЕМА
размещения личного состава


      Командир 2 мотострелковой роты

      капитан Ж. Ташенов

  ПРИЛОЖЕНИЕ 17
к Уставу внутренней службы

График контроля температурного режима


      Ответственный: дежурный по роте

      Примечание:

      1. Термометры вывешиваются в помещениях на внутренних стенах, вдали от печей и нагревательных приборов, на высоте полтора метра от пола.

      2. Показания термометра вносятся в график контроля температурного режима ежедневно в 6 часов и перед отбоем в 21 час.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 18
к Уставу внутренней службы

Требования пожарной безопасности.
Общие противопожарные мероприятия в воинских
частях и подразделениях

      1. Территория воинской части и за внешним периметром на расстоянии пятидесяти метров должна постоянно очищаться от мусора и сухой травы.

      Все хранилища, навесы, площадки с боеприпасами, цехи основного и вспомогательного производства, лаборатории, линии высокого напряжения, электростанции и трансформаторные подстанции, трубы котельных, водонапорные башни, склады должны быть оборудованы молниезащитными устройствами и другими инженерными системами, обеспечивающими их пожарную взрывобезопасность, в соответствии с требованиями действующих норм и законодательством об архитектурной, градостроительной и строительной деятельности.

      Подъезды к источникам пожарного водоснабжения, зданиям и все проезды по территории должны быть всегда свободными для движения пожарных машин.

      Сноска. Пункт 1 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2. В целях пожарной безопасности не разрешается:

      1) разводить огонь ближе пятидесяти метров от строений, площадок с имуществом, военной техникой, а также курить и применять приборы с открытым огнем в парках, хранилищах, ангарах и других подобных помещениях, оставлять включенным освещение при выходе из помещения;

      2) производить работы по ремонту оборудования и сетей электроэнергии, газоснабжения и центрального (автономного) отопления, а так же газоэлектросварочные и другие огнеопасные работы лицам, не имеющим специальной подготовки и разрешения на выполнение этих работ;

      3) пользоваться неисправными печами, применять для растопки горючие жидкости; оставлять сгораемые материалы и имущество вблизи печей, а топящиеся печи без надзора; сушить одежду на печах, дымоходах, а также против топок; топить печи в часы отдыха (сна) личного состава. Если производится топка печей, дымоходы должны очищаться от сажи не реже одного раза в два месяца;

      4) заправлять керосиновые лампы другими горючими жидкостями кроме осветительного керосина; мыть и натирать полы горючими жидкостями; разогревать сургуч открытым пламенем или на электрической плитке, необорудованной для этой цели;

      5) отогревать замерзшие водопроводные и другие трубы в зданиях открытым огнем (факелы, паяльные лампы), электрическим током; отогревание труб и конструкций здания производить только паром, горячей водой и другими безопасными средствами;

      6) устраивать в подвальных помещениях зданий мастерские и склады, связанные с обработкой или хранением легковоспламеняющихся горючих жидкостей и сгораемых материалов;

      7) преграждать доступ к средствам пожаротушения, электрощитам и электрорубильникам; хранить на чердаках, лестничных клетках и в коридорах горючие материалы и имущество; делать перегородки, размещать подсобные мастерские и лаборатории, а также устраивать в этих помещениях жилье;

      8) использовать не по назначению средства пожаротушения;

      9) пользоваться неисправными электропроводкой и оборудованием;

      10) применять бытовые электронагревательные приборы без несгораемых подставок, использовать их для обогрева помещений, а также заменять в распределительных щитах перегоревшие предохранители (пробки) проволокой и другими предметами;

      11) обвертывать электролампы бумагой и материей; заклеивать или закрывать провода обоями, плакатами и другими сгораемыми облицовочными материалами; применять для устройства осветительной электросети телефонные провода;

      12) сдавать под охрану помещения (хранилища), не проверенные в противопожарном отношении;

      13) размещение военнослужащих в сборно-щитовых зданиях, эксплуатирующихся с нарушениями требований, предъявляемых к содержанию электрохозяйства.

      3. Дезинфекция и сушка обмундирования производится в оборудованных типовых дезинфекционных камерах (сушилках) под постоянным наблюдением. Перед загрузкой камеры карманы обмундирования должны быть вывернуты.

      При дезинфекции и сушке обмундирования запрещается: повышать внутри камер температуру выше установленных норм; перегружать камеры и сушилки обмундированием; загружать в камеры одежду, пропитанную маслами и горючими жидкостями; укладывать обмундирование на предохранительные сетки камер.

      4. В помещениях курение не разрешается.

      5. Коридоры, проходы, основные и запасные выходы, лестничные клетки в штабах, казармах, культурно-досуговых центрах, производственных и других помещениях должны быть постоянно свободными и не загромождаться.

      Входные двери штабов, казарм, мастерских, культурно-досуговых центров и других помещений должны открываться наружу. Забивать запасные выходы и облицовывать сгораемыми материалами стены и потолки лестничных клеток и коридоров запрещается.

      6. Средства пожаротушения, водоемы, насосы, мотопомпы, пожарные гидранты и краны должны быть исправны, а местонахождение их должно быть обозначено стандартными указателями.

      Количество средств пожаротушения в зданиях и на объектах определяется специальными нормами и законодательством об архитектурной, градостроительной и строительной деятельности. На территории складов, парков, в ангарах и производственных помещениях средства пожаротушения должны храниться на щитах.

      Сноска. Пункт 6 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      7. У телефонных аппаратов должны быть надписи с указанием номера телефона ближайшей пожарной команды, а на территории воинской части для подачи сигнала пожарной тревоги должны быть средства звуковой сигнализации.

      8. Ежедневно, в установленное командиром части время, перед закрытием все мастерские, хранилища, склады, парки, ангары и другие, опасные в пожарном отношении производственные помещения проверяются начальниками складов, хранилищ, цехов, дежурными по парку, складской зоне (технической территории) и лицами пожарного наряда по части; все замеченные недостатки устраняются до закрытия помещений (хранилищ), а электрические сети отключаются с помощью наружных рубильников.

      Подтверждением выполнения требований пожарной безопасности в этих случаях является пожарный жетон, который вручается пожарным нарядом лицу, закрывающему объект. Начальники хранилищ, складов и дежурный по парку, складской зоне (технической территории) при сдаче объекта под охрану передают жетоны начальнику караула. В установленное командиром части время начальник пожарного наряда получает пожарные жетоны у начальника караула.

      9. Дополнительные противопожарные мероприятия в воинских частях проводятся в соответствии со специальными положениями, руководствами и инструкциями.

Требования пожарной безопасности в парках и ангарах,
на стоянках воздушных судов

      10. Вооружение и военная техника (воздушные суда) устанавливаются так, чтобы между ними оставались необходимые проходы для быстрого вывода их в случае пожара.

      11. Для предупреждения возникновения пожара в парках и ангарах не разрешается:

      1) заправлять горючим машины на стоянках и хранить машины (воздушные суда) с протекающими топливными баками, топливопроводами;

      2) установка автомобильной техники и боевых машин с превышением норм расстановки и нарушением правил стоянки;

      3) хранить в местах стоянок машин горючее вне штатных топливных баков, смазочные материалы и пустую тару;

      4) промывать и чистить керосином, бензином и другими горючими жидкостями чехлы, капоты и одежду;

      5) хранить в машинах посторонние предметы, особенно промасленные тряпки, чехлы, специальную одежду;

      6) хранить в хранилищах парков и в ангарах совместно с военной техникой цистерны с горючим;

      7) применять подогреватели, опасные в пожарном отношении;

      8) применять открытый огонь и фонари "летучая мышь" при заправке их горючим;

      9) производить сварочные и другие работы с применением горючих и легковоспламеняющихся жидкостей в помещениях для стоянки машин;

      10) заправлять топливо в незаземленные воздушные суда;

      11) подогревать и запускать двигатели воздушных судов;

      12) допускать на аэродром технику без средств пожаротушения;

      13) загромождать ворота в помещениях для стоянки и хранения машин, устраивать в этих помещениях кладовые, мастерские и жилье;

      14) закрывать ворота в помещениях для стоянки и хранения машин (воздушных судов) на внутренний запор.

      12. Для обеспечения немедленного вывода машин (воздушных судов) при пожаре должны ежедневно выделяться дежурные тягачи со специальными буксирными устройствами (приспособлениями) и необходимое количество военнослужащих.

На пунктах заправки горючим

      13. Для предупреждения возникновения пожара на пунктах заправки горючим не разрешается:

      1) движение машин со скоростью более пяти километров в час;

      2) устанавливать заправляемые машины на расстоянии ближе двух метров от заправочной колонки;

      3) заправлять военную технику с работающими двигателями, а также с личным составом в кузове;

      4) производить регулярные работы, ремонтировать машины, подавать звуковые и световые сигналы;

      5) курить, применять открытый огонь, фонари и светильники во взрывонезащищенном исполнении;

      6) наливать горючее в резервуар свободно падающей струей;

      7) сливать горючее из автоцистерн, эксплуатировать резервуары, заправочные колонки и трубопроводы без их заземления;

      8) эксплуатировать пункт заправки, не оборудованный молниезащитой;

      9) производить пуск двигателя машины до удаления с ее поверхности пролитого горючего;

      10) хранить на пункте заправки промасленную ветошь.

В мастерских

      14. Помещения, где производятся работы с применением легковоспламеняющихся жидкостей (керосина, бензина, ацетона, нитролака и других) и зарядка аккумуляторных батарей, оборудуются специальной вентиляцией. Электродвигатели, светильники, электрораспределительные устройства устанавливаются во взрывозащищенном исполнении. Зарядные агрегаты и генераторы газосварочных аппаратов устанавливаются в отдельных помещениях. Устройство печей в этих помещениях не разрешается.

      15. Легковоспламеняющиеся жидкости должны находиться в металлических хорошо закупоренных сосудах в количестве, не превышающем однодневной потребности, и по окончании работ выноситься в специально оборудованное складское помещение.

      Расходные баки производственных печей и агрегатов, работающих на жидком топливе, вместимостью свыше одного кубического метра должны устанавливаться в изолированных помещениях, а вместимостью до одного кубического метра - на несгораемых стенах на расстоянии не менее пяти метров от агрегатов.

      16. Для складывания обтирочных материалов, промасленных тряпок и ветоши во всех производственных помещениях устанавливаются металлические ящики с крышками, обязательно опорожняемые по окончании работ.

      Промасленная специальная одежда должна храниться вне производственных помещений (цехов) в специальных шкафах в развешенном виде. Оставлять в карманах специальной одежды промасленные обтирочные материалы не разрешается.

      17. Топка печей прекращается за два часа до закрытия мастерских. По окончании работ все скопившиеся за день производственные отходы и мусор должны выноситься из помещений мастерских.

В складах и хранилищах

      18. Запрещается допуск на техническую территорию складов (хранилищ) со спичками и другими зажигательными принадлежностями.

      Трава на территории складов (хранилищ) должна своевременно выкашиваться и убираться. Сушка травы на территории складов (хранилищ) и выжигание сухой травы не допускается.

      19. В складах (хранилищах) разрешается хранить только те виды имущества, для которых они предназначены.

      Запрещается загромождать в складах (хранилищах) проходы и выходы, а также обивать стеллажи и затемнять окна бумагой, картоном, пленкой из полимерных материалов и тканями, не обработанными огнезащитным составом.

      20. Укладка имущества в штабеля производится так, чтобы оставались свободными проходы и выходы. Запрещается укладывать имущество вплотную к печам, радиаторам отопления, электропроводке и лампам, а также производить в хранилищах работы, не связанные с переноской и укладкой имущества.

      21. Вблизи складов (хранилищ) запрещается складывать строительные материалы, запасы топлива или какое-либо имущество, а также порожнюю тару и укупорку, хранить в общих хранилищах легковоспламеняющиеся жидкости.

      22. Топки и вьюшечные отверстия печей устраиваются вне складов (хранилищ), а трубы снабжаются искроулавливателями. За два часа до закрытия склада топка печей полностью заканчивается, все печи просматриваются и закрываются.

      23. При устройстве электроосвещения все склады (хранилища) оборудуются наружными рубильниками. Наружные рубильники и групповые щитки с предохранителями должны быть помещены в металлические ящики. Светильники в складах (хранилищах) должны быть закрытого типа (со стеклянными колпаками) и располагаться вдоль основных и смотровых проходов. Установка электророзеток и устройство служебных помещений внутри хранилищ запрещается.

      24. В хранилищах боеприпасов и взрывчатых веществ и в местах, где производятся работы с ними, стекла в окнах должны быть матовые или закрашиваться белой краской.

      Взрывчатые вещества и боеприпасы не должны оставляться даже на короткое время под непосредственным воздействием солнечных лучей.

      25. Вход в огнеопасные (взрывоопасные) хранилища с огнестрельным и холодным оружием, зажигательными принадлежностями и осветительными приборами, кроме аккумуляторных фонарей, а также в не установленной соответствующими инструкциями обуви запрещается.

      26. В складах (хранилищах) с легковоспламеняющимися жидкостями допускается только электрическое освещение во взрывозащищенном исполнении.

      27. Пролитое на территории хранилища горючее сразу засыпается песком, который немедленно удаляется с территории.

      28. Открывать пробки металлической тары зубилом или молотком, которые могут дать искру, запрещается. Для отвинчивания пробок пользоваться только специальными ключами.

      29. По окончании работы вся электросеть в хранилищах, кроме технических средств охраны, должна быть выключена наружным рубильником.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 19
к Уставу внутренней службы

Книга записи больных
______________________________
рота (подразделение)

№
п/п

Дата

Воинское звание, фамилия и инициалы

Заключение врача

Решение командира

1

2

3

4

5

      Старшина роты (подразделения) _________________________________

      (воинское звание, подпись, фамилия)

  ПРИЛОЖЕНИЕ 20
к Уставу внутренней службы

Порядок учета военнослужащих, находящихся в отпуске

      1. По прибытии к месту отпуска военнослужащий должен встать на учет в соответствующем органе управления согласно пункту 274 настоящего Устава, а перед убытием к месту службы - сняться с учета.

      При постановке на учет и снятии с учета в отпускном билете производится соответствующая запись. Запись о прибытии должна быть произведена не позднее следующего дня после прибытия, а об убытии - накануне или в день отъезда.

      2. Генералы (адмиралы) и полковники (капитаны 1 ранга) о своем прибытии и убытии могут сообщать по телефону или письменно, а отпускной билет для отметки даты прибытия и убытия направлять ему с нарочным. Военнослужащим по контракту, находящимся в отпуске, разрешается прибывать в местные органы военного управления в гражданской одежде.

      3. Все военнослужащие во время нахождения в отпуске обязаны иметь отпускной билет при себе и предъявлять его по требованию начальников и старших. В случае болезни или по другим причинам, задерживающим своевременный выезд, военнослужащие должны немедленно сообщать об этом командиру воинской части, а также по месту постановки на воинский учет и получить разрешение на продление отпуска.

      4. Для учета военнослужащих, прибывающих в отпуск, в управлении (отделе) по делам обороны, а где их нет в местном органе государственного управления ведется книга учета военнослужащих, находящихся в отпуске, по следующей форме:

Книга учета военнослужащих, находящихся в отпуске

№
п/п

Воинское звание

Фамилия, имя, отчество

Номер воинской части

Номер и дата отпускного билета

Адрес места нахождения в отпуске (номер телефона)

Когда должен убыть в свою воинскую часть

Отметка о причине задержки и на какой срок

Отметка о снятии с учета

1

2

3

4

5

6

7

8

9

      5. Ежегодный основной отпуск прерывается в случае объявления мобилизации, военного или чрезвычайного положения, в военное время и в случае служебной необходимости в порядке, определяемом первым руководителем уполномоченного органа. При этом неиспользованная часть отпуска предоставляется в текущем году или следующем году.

      При объявлении мобилизации, военного или чрезвычайного положения, в военное время и в случае служебной необходимости все военнослужащие, находящиеся в отпуске (за исключением находящихся в отпуске по болезни), обязаны сняться с учета и немедленно выехать к месту службы.

      Военнослужащие, находящиеся в отпуске по болезни, а также заболевшие во время отпуска, по выздоровлению обязаны прибыть по месту постановки на воинский учет для переосвидетельствования, а при невозможности явки по состоянию здоровья - немедленно письменно известить об этом начальника соответствующего органа управления согласно пункту 274 настоящего Устава с приложением справки лечебного учреждения.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 21
к Уставу внутренней службы

Книга увольняемых

      _________________________________

      рота (подразделение)

№
п/п

Дата

Воинское звание, фамилия и инициалы

До какого времени уволен

В какое время вернулся

1

2

3

4

5


      Дежурный по роте (подразделению) ______________________________

      (воинское звание, подпись, фамилия)

  ПРИЛОЖЕНИЕ 22
к Уставу внутренней службы

Книга учета выдачи мыла и зубной пасты личному составу

      ________________________________________________

      рота (подразделение)

№
п/п

Воинское
звание

Фамилия,
инициалы

Месяц ___________ 20___ г.

Зубная паста (г)

Мыло туалетное (г) с 1 по 15 число

Роспись в получении

Мыло туалетное (г) с 15 по 30 число

Роспись в получении

1

2

3

4

5

6

7

8

















Количество человек:






ИТОГО:







      Командир роты (подразделения) _________________________________

      Старшина роты (подразделения) _________________________________

      Примечание:

      1. Книга предназначена для учета выдачи мыла для гигиенических нужд и зубной пасты личному составу роты (подразделения).

      2. Книга ведется в роте (подразделении).

      3. Ответственный за ведение книги старшина роты (подразделения).

      4. Выдача зубной пасты личному составу роты (подразделения) производится 1 числа текущего месяца.

      5. Выдача мыла личному составу роты (подразделения) производится два раза в месяц.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 23
к Уставу внутренней службы

КНИГА
учета помывки личного состава в бане,
замены нательного белья и носков (портянок)

      _________________________________________________

      рота (подразделение)

№
п/п

Воинское звание

Фамилия, инициалы

Дата помывки

 
 
 
 

 
 
 
 

 
 
 
 

 
 
 
 

 
 
 
 

































Количество личного состава:






Подпись дежурного врача (фельдшера)







      Командир роты (подразделения) _______________________________________

      Старшина роты (подразделения) _______________________________________

      Примечание:

      1. Книга предназначена для учета помывки личного состава роты (подразделения) в бане, замены нательного белья и носков (портянок).

      2. Книга ведется в роте (подразделении).

      3. Ответственный за ведение журнала старшина роты (подразделения).

  ПРИЛОЖЕНИЕ 24
к Уставу внутренней службы

Разовый пропуск


      Примечание:

      1. Разовые пропуска изготовляются в виде бланков, сброшюрованных в книжки. На пропуске должны быть предусмотрены места для указания порядкового номера, фамилии, имени и отчества лица, на кого выписывается пропуск, к кому он прибыл, даты оформления пропуска и времени его действия, а также подписи лица, выдавшего пропуск. Для повышения степени защиты данного пропуска необходимо использование условных знаков, штампов, а также заверяющей подписи должностного лица бюро пропусков и оттиска мастичной печати "Для пропусков № ___".

      2. Лицо, к которому прибыл посетитель, на обороте разового пропуска производит запись о времени выхода посетителя и заверяет запись своей подписью.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 25
к Уставу внутренней службы

Правила
разбивки лагеря воинской части (подразделения)

      1. Место для разбивки лагеря определяется старшим начальником по согласованию с местными органами государственного управления. Оно по возможности должно находиться вблизи учебных объектов (полей).

      2. При определении фронта лагеря необходимо учитывать направление господствующих ветров.

      Пересечение фронта лагеря проезжими дорогами общего пользования не допускается. Фланги лагеря должны находиться от проезжих дорог не ближе пятидесяти метров.

      3. Лагерь разбивается на прямоугольные кварталы продольными и поперечными линейками, которые служат одновременно и дорогами.

      4. По глубине лагерь разделяется на полосы тремя параллельными фронту лагеря линейками: передней, средней и задней. Расстояние между линейками в глубину определяется системой расположения палаток, необходимых построек и оборудования. Ширина передней линейки составляет не менее десяти метров, средней и задней линеек - не менее пяти метров. Между рядами палаток в глубину оборудуются дорожки шириной до трех метров.

      Для движения техники вдоль расположения лагеря в его тылу устраиваются дороги отдельно для колесных и гусеничных машин.

      5. Лагерь разделяется поперечными линейками перпендикулярно к фронту. Поперечные линейки прокладываются между батальонами, отдельными подразделениями части. Участок лагеря между поперечными линейками от передней линейки до дорог для техники получает наименование того батальона (подразделения), который расположен на первой полосе участка. Ширина поперечной линейки составляет не менее трех метров.

      6. На первой полосе (между передней и средней линейками) в палатках размещаются подразделения в порядке их нумерации.

      На второй полосе (между средней и задней линейками) размещаются: штаб воинской части, столовые, погребки для воды и умывальники. Медицинский пункт размещается в стороне от основных подразделений.

      На третьей полосе (между задней линейкой и дорогами для техники) размещаются туалеты, склады, мастерские и другие хозяйственные постройки.

      Склады боеприпасов и взрывчатых веществ размещаются за пределами лагеря.

      7. Палаточные гнезда располагаются по фронту роты по три или по два гнезда. Размер палаточного гнезда 5x5 м (или в зависимости от размера палатки). Расстояние по фронту между основаниями бортов смежных гнезд - 2,5 м, а в глубину - 5 м. Удаление палаточных гнезд от ближайшей границы линейки не менее 1,5 м.

      Справа от входа в палатку на табличке указываются ее номер и старший (воинское звание, фамилия и инициалы). Размеры табличек: 20x15 см. Надписи на табличке наносятся прямым шрифтом на желтом фоне черной краской. Таблички размещаются на высоте 50 см от грунта до их нижнего обреза.

      Сержанты размещаются со своими подразделениями. Для старшины роты выделяется отдельная палатка, в которой помещается имущество роты.

      Офицеры, а также военнослужащие-женщины размещаются в отдельных палатках или в помещениях. В батальоне выделяется палатка для штаба батальона.

      8. Палатки для информационно-воспитательной и культурно-досуговой работы устанавливаются на линии задних рядов палаток рот; рядом с ними устраиваются площадки (классы) для рот.

      9. В центре расположения воинской части на линии первого ряда палаток устанавливается знаменная сошка. За знаменной сошкой на линии второго ряда палаток устанавливается палатка для дежурного по части и его помощника. Палатки для караула устанавливаются на второй полосе.

      10. За палаткой дежурного по части устанавливаются палатки для хранения оружия и боеприпасов к стрелковому оружию батальонов, вблизи которых оборудуются места для чистки оружия, а за второй линией - умывальники.

      Оружие и боеприпасы хранятся в штатной укупорке, пирамидах или ящиках, которые закрываются на замок в соответствии с требованиями настоящего Устава.

      Палатка (место) для хранения оружия и боеприпасов опечатываются и сдаются под охрану караула (суточного наряда).

      Места для хранения оружия и боеприпасов должны иметь внешнее и внутреннее проволочное ограждение. С наступлением темноты и до рассвета подступы к наружному ограждению должны быть освещены.

      11. Постовые грибки для дневальных устанавливаются на передней линейке по одному на правом и левом флангах каждого батальона.

      12. За второй линией устанавливаются палатки для пунктов хозяйственного довольствия и столовых.

      13. Парки оборудуются между задней линейкой и дорогами для техники, на флангах или перед фронтом лагеря. Участки для парков определяет командир части.

      14. Гимнастические площадки (городки) и площадки для спортивных игр устраиваются, как правило, впереди передней линейки.

      15. Культурно-досуговый центр располагается на участке местности, позволяющем удобно расположить открытую сцену, места для зрителей и клубные павильоны.

      16. В зависимости от местных условий при разбивке лагеря могут быть допущены следующие отступления:

      1) фронт лагеря может быть разбит не по прямой линии, а соответственно расположению местных предметов;

      2) интервалы между подразделениями могут быть увеличены или уменьшены;

      3) парки могут располагаться за пределами лагеря.

      Территория лагеря оборудуется молниезащитными устройствами, а также устройствами, обеспечивающими соблюдение правил по охране окружающей среды.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 26
к Уставу внутренней службы

Описание нагрудного знака дежурных

      Нагрудный знак (бейдж) изготовляется из плотной бумаги голубого цвета, с надписью желтого цвета.

      Нагрудный знак (бейдж) размещается на левой стороне груди:

      1) на открытом однобортном кителе - левее угла лацкана так, чтобы верхний край знака был на уровне нижнего края лацкана;

      2) на закрытом кителе и однобортной шинели - на уровне второй пуговицы сверху, утепленной куртке - на уровне шва (второй пуговицы сверху);

      3) на двубортной шинели - посередине между второй и третьей пуговицами сверху;

      4) на форменной и фланелевой рубахах - на уровне нижнего угла выреза воротника.

      При ношении орденов и медалей на планках нагрудный знак "Дежурный" размещается на 1 см ниже этих планок.



      Логотип на нагрудном знаке (бейдже) изображается по принадлежности к Вооруженным Силам.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 27
к Уставу внутренней службы

Лист нарядов

      ____________________________________

      (подразделение)

      на _________________________________

      (месяц, год)

Воинское звание, фамилия, инициалы

Перенос

Дата несения службы

Рядовой Шаяхметов Б.К.

2

1

12

23

30










Рядовой Макашев Б.Б.

3

3

14












Рядовой Батырханов М.А.

2

4

15

24











Рядовой Калиев Т.Ж.

2

6

17

26











Рядовой Маханов Б.К.

3

7

19












Рядовой Чукпаров А.У.

2

9

20

27











Рядовой Баймуратов Ф.А.

1

11

22

28












      Сержант (заместитель командира) _____ взвода ________ роты ____

      ________________________________________________________

      (воинское звание, подпись, фамилия)

      Примечание:

      1. Цифры (за исключением графы "Перенос") обозначают числа месяца.

      2. Цифры в графе "Перенос" обозначают итог нарядов за прошедший месяц.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 28
к Уставу внутренней службы

Оборудование помещений (мест) для несения службы
суточным нарядом

      1. Помещения (места) для несения службы дежурных по части, парку, контрольно-пропускному пункту, столовой, штабу, а также места для дежурного и дневального по роте располагаются и оборудуются таким образом, чтобы обеспечивалось удобство выполнения служебных обязанностей лицами суточного наряда. В помещениях (местах) для несения службы должны находиться:

      1) технические средства приема сигналов и оповещения подразделений;

      2) средства связи;

      3) стенд с документацией суточного наряда;

      4) часы;

      5) резервные источники освещения;

      6) светомаскировка;

      7) уборочный инвентарь и урны;

      8) медицинская аптечка;

      9) средства пожаротушения.

      Кроме того, у дежурного по части:

      1) пульт управления с рабочими местами дежурного по части и его помощника, оборудованными устройствами для приема сигналов и оповещения подразделений, управления и контроля за их выходом в пункты сбора, а также за прибытием офицеров части при введении высших степеней боевой готовности и вскрытием комнат для хранения оружия в подразделениях;

      2) четырехъячеечный сейф (в комнатах оперативных дежурных, дежурных по части) для хранения секретных и несекретных документов (при необходимости);

      3) металлический шкаф (ящик) для хранения личного оружия военнослужащих управления части, патронов к нему и измерителей доз радиоактивного облучения с сигнализацией, выведенной в караульное помещение;

      4) приборы радиационной и химической разведки;

      5) аварийное питание системы оповещения;

      6) комплект ключей от ворот и помещений парка;

      7) наружный, внутренний термометры.

      У дежурного по парку:

      1) пульт управления, имеющий устройство контроля и отображения состояния и места нахождения вооружения и военной техники;

      2) стол с закрывающимся на замок ящиком, стулья;

      3) сейф металлический;

      4) табло контроля прибытия подразделений в парк при введении высших степеней боевой готовности;

      5) наружный, внутренний термометры;

      6) сигнальное устройство с таблицей сигналов о пожарной тревоге;

      7) световое табло (туман, снегопад, гололед).

      У дежурного по контрольно-пропускному пункту:

      1) стол с закрывающимся на замок ящиком, стулья;

      2) наружный, внутренний термометры.

      У дежурного по штабу:

      1) стол с закрывающимся на замок ящиком, стулья;

      2) вывод средств сигнализации от служебных помещений штаба, сдаваемых под охрану;

      3) шкаф (сейфы) для хранения входящей корреспонденции и ключей от служебных помещений штаба, сдаваемых под охрану.

      2. Для отдыха дежурного по части, его помощника, дежурного по парку, контрольно-пропускному пункту и столовой, а при необходимости и для других лиц суточного наряда части оборудуются отдельные помещения или места в комнатах дежурных.

      В помещениях (местах) отдыха должны находиться:

      1) стол и стулья;

      2) полумягкая кушетка;

      3) графин для воды и стаканы;

      4) принадлежности для ухода за одеждой и чистки обуви;

      5) шкаф или вешалка для верхней одежды;

      6) электрическая плита (микроволновая печь), чайник для подогрева воды.

      3. Порядок оборудования мест несения службы и других объектов воинских частей (учреждений) в противодиверсионном отношении определяется первым руководителем уполномоченного органа.

      Сноска. Пункт 3 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

  ПРИЛОЖЕНИЕ 29
к Уставу внутренней службы

Книга выдачи оружия и боеприпасов

      _____________________________________________

      рота (подразделение)

№
п/п

Выдано

Возвращено

Дата

Наименование оружия (боеприпасов)

Кол-во

Воинское звание и фамилия лица, которому выдано оружие (боеприпасы)

Роспись в получении

Дата

Кол-во

Роспись в приеме

1

2

3

4

5

6

7

8

9


      Примечание:

      1. Оружие личному составу, кроме пистолетов, выдается дежурным по роте только с разрешения командира роты или старшины роты, а пистолеты солдатам и сержантам - старшиной роты только с разрешения командира роты под роспись в книге выдачи оружия и боеприпасов.

      2. Боеприпасы для караула выдаются с разрешения командира роты, а дежурному подразделению - с разрешения дежурного по части.

      3. В целях сокращения времени на выдачу стрелкового оружия и боеприпасов при приведении подразделения в высшие степени боевой готовности в специальном разделе книги выдачи оружия и боеприпасов подразделения заблаговременно составляется и ежедневно по результатам вечерней поверки уточняется список военнослужащих с указанием закрепленного за ними стрелкового оружия. Дата и роспись в получении стрелкового оружия ставится во время его получения каждым военнослужащим.

      При приведении воинской части (подразделения) в высшие степени боевой готовности пистолеты и боеприпасы к ним разрешается выдавать военнослужащим по карточкам-заместителям, при этом запись в книге выдачи оружия и боеприпасов не производится.

      При выходе подразделения на учения или занятия, а также при получении оружия для чистки военнослужащий лично расписывается за полученное оружие в книге выдачи оружия и боеприпасов, а при заступлении в караул - начальник караула.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 30
к Уставу внутренней службы

Книга приема и сдачи дежурства

      по воинской части (роте, подразделению) ________________

      _______________________________________________________

      (наименование воинской части, роты, подразделения)

Дата

Запись о приеме и сдаче дежурства, о количестве принятого оружия, ящиков с боеприпасами и об обнаруженных недостатках в несении службы за время дежурства

Решение
командира

1

2

3


      Примечание:

      На первой странице книги приема и сдачи дежурства помещается образец записи

  ПРИЛОЖЕНИЕ 31
к Уставу внутренней службы

Материальный пропуск для ввоза (вывоза), вноса (выноса) материальных средств
в воинскую часть (из воинской части)


      Примечание:

      Материальный пропуск на ввоз (вывоз), внос (вынос)материальных средств в воинскую часть (из воинской части) подписывает начальник штаба и соответствующий заместитель командира части по подчиненным службам

  ПРИЛОЖЕНИЕ 32
к Уставу внутренней службы

Материальный пропуск для ввоза (вывоза), вноса (выноса) материальных средств в складскую зону (техническую территорию)


      Примечание:

      1. Материальные пропуска изготовляются в виде бланков, сброшюрованных в книжки. На данном виде пропуска должны быть предусмотрены места для проставления порядкового номера, фамилии, имени и отчества лица, на кого выписывается пропуск, краткого наименования и количества ввозимого (вывозимого), вносимого (выносимого) имущества, куда и откуда будет производиться ввоз (вывоз), внос (вынос), даты оформления пропуска и времени его действия, а также подписи лица, выдавшего пропуск. Для повышения степени защиты данного пропуска предусмотрено использование условных знаков, штампов, а также заверяющей подписи должностного лица бюро пропусков и мастичной печати "Для пропусков № _____".

      2. Пропуск является документом, разрешающим ввоз (внос) материальных средств на территорию, вывоз (вынос) их с территории склада. По нему также осуществляется контроль за ввозом (вывозом), вносом (выносом) материальных средств в отделы хранения (из них).

      3. На обороте материального пропуска производится запись лицом, выдавшим (принявшим) имущество.

      4. Материальный пропуск подписывает начальник штаба и соответствующий заместитель командира части по подчиненным службам.

  УТВЕРЖДЕН
Указом Президента
Республики Казахстан
от 5 июля 2007 года № 364

УСТАВ ГАРНИЗОННОЙ И КАРАУЛЬНОЙ СЛУЖБ
Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан

      Сноска. Устав в редакции Указа Президента РК от 02.02.2016 № 187 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Настоящий Устав определяет порядок организации и несения гарнизонной и караульной служб, проведения гарнизонных мероприятий с участием войск.

      Действие Устава распространяется на военнослужащих Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований, а также на военнообязанных, призванных на воинские сборы, в период их прохождения, граждан, уволенных с воинской службы с правом ношения военной формы одежды, при ее ношении.

Глава 1. Организация гарнизонной службы
Общие положения

      1. Воинские части, учреждения Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан (далее - воинские части), за исключением воинских частей Сил особого назначения Службы государственной охраны Республики Казахстан, расположенные в населенном пункте или районе с установленными границами, составляют гарнизон.

      Сноска. Пункт 1 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 13.06.2019 № 13.

      2. Границы гарнизона определяются приказом начальника Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан. В состав более крупного гарнизона включаются все воинские части, расположенные в ближайших к нему населенных пунктах. В эти границы могут быть включены и другие близлежащие населенные пункты.

      Границы гарнизона должны быть доведены до всего личного состава гарнизона.

      3. Гарнизонная служба предназначена для поддержания высокой воинской дисциплины среди личного состава, создания необходимых условий повседневной жизни и подготовки войск, а также проведения гарнизонных мероприятий с участием войск.

      4. Руководство гарнизонной службой в пределах гарнизона осуществляет начальник гарнизона. Он обладает дисциплинарными правами в соответствии с Дисциплинарным уставом Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан.

      Начальники гарнизонов, за исключением начальников Акмолинского и Алматинского гарнизонов, расположенных в зоне ответственности регионального командования, подчиняются командующему войсками регионального командования. Начальники Акмолинского и Алматинского гарнизона непосредственно подчинены начальнику Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан.

      5. При расположении войск в учебных центрах и лагерях мероприятия по организации повседневной жизнедеятельности войск осуществляются согласно Уставу внутренней службы Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан (далее - Устав внутренней службы).

      6. К несению гарнизонной службы привлекаются воинские части, входящие в состав гарнизона.

      Очередность несения гарнизонной службы в гарнизоне воинскими частями устанавливает начальник гарнизона.

      Подразделения, несущие боевое дежурство и боевую службу, к несению гарнизонной службы не привлекаются.

      7. В каждом гарнизоне приказом начальника Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан из числа командиров воинских частей Министерства обороны назначается начальник гарнизона. Администрация гарнизона назначается приказом начальника гарнизона с учетом требований, изложенных в приложении 1 настоящего Устава, а при необходимости могут назначаться другие лица администрации гарнизона и определяться их обязанности.

      8. О вступлении в должность начальник гарнизона объявляет в приказе, докладывает начальнику Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан, командующему войсками регионального командования и своему непосредственному начальнику, а также сообщает об этом письменно местным органам государственного управления.

      9. При размещении в военном городке двух и более воинских частей приказом начальника гарнизона назначается старший военного городка.

      10. Обеспечение правопорядка в гарнизонах осуществляют органы военной полиции в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

      Никому из военнослужащих не допускается, кроме прямых начальников, отдавать начальнику органа военной полиции какие-либо распоряжения, касающиеся его служебной деятельности.

      По вопросам организации и несения гарнизонной службы начальник гарнизона и начальник органа военной полиции гарнизона организуют между собой взаимодействие.

Начальник гарнизона

      11. Начальник гарнизона отвечает за: поддержание в гарнизоне воинской дисциплины; организацию и несение гарнизонной и караульной служб; взаимодействие с органами управления и частями гражданской обороны; действия сил и средств гарнизона, участвующих в выполнении задач территориальной обороны и мобилизационных мероприятий гарнизона; обеспечение необходимых условий для повседневной жизни и подготовки войск; состояние противодиверсионной безопасности, противопожарной охраны и инфраструктуры гарнизона; проведение гарнизонных мероприятий с привлечением войск.

      Начальник гарнизона обязан:

      1) руководить деятельностью администрации гарнизона;

      2) ежемесячно анализировать состояние воинской дисциплины, гарнизонной и караульной служб, подводить итоги работы с командирами воинских частей гарнизона, их заместителями и издавать соответствующие приказы;

      3) определять меры по предупреждению уголовных правонарушений и происшествий, повышению бдительности и сохранению государственных секретов;

      4) поддерживать связь с местными органами государственного управления, частями других войск и воинских формирований, размещенными на территории гарнизона, разрешать с ними все необходимые вопросы, связанные с организацией гарнизонной службы, гражданской, территориальной обороны, проведением совместных мероприятий, а также вопросы улучшения жилищных условий, удовлетворения других нужд и запросов военнослужащих и членов их семей;

      5) представлять на утверждение первому заместителю начальника Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан расписание гарнизонных караулов (приложение 2), а также планы взаимодействия с частями (подразделениями) территориальной обороны, других войск и воинских формирований гарнизона при объявлении чрезвычайного положения, противопожарной защиты гарнизона, вносить предложения о границах гарнизона;

      6) разрабатывать план мероприятий гарнизона при объявлении мобилизации и приведении войск в высшие степени боевой готовности, обеспечивать его выполнение;

      7) организовать охрану, оборону и защиту войск, гарнизонных объектов и военных городков от оружия массового поражения и чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера (далее - чрезвычайные ситуации) и их последствий, а также противопожарную защиту в гарнизоне и контролировать их состояние;

      8) согласовывать планы охраны и обороны, противодиверсионной безопасности воинских частей, военных учебных заведений и учреждений гарнизона;

      9) разрабатывать и утверждать планы охраны и обороны, противодиверсионной безопасности гарнизона в соответствии с порядком, утвержденным приказом Министра обороны Республики Казахстан.

      10) назначать подразделения (воинские части) для ликвидации чрезвычайных ситуаций и их последствий, для оказания помощи населению, пострадавшему в этих ситуациях;

      11) установить порядок допуска на объекты, находящиеся под охраной гарнизонных караулов;

      12) не реже одного раза в неделю лично проверять подготовку военнослужащих, назначенных в гарнизонный наряд; проведение развода гарнизонных караулов и несение ими службы, состояние постов и караульных помещений, готовность дежурного подразделения гарнизона;

      13) не реже одного раза в полугодие проверять наличие и состояние запаса боеприпасов в гарнизонных караулах, производя запись в книге учета запасов боевых патронов;

      14) устанавливать для воинских частей гарнизона порядок пользования объектами учебной материально-технической базы, определять место, время и порядок купания в открытых водоемах, а также контролировать выполнение требований безопасности на них;

      15) рассматривать и утверждать планы проведения общегарнизонных культурно-досуговых и спортивных мероприятий;

      16) определять и доводить до личного состава гарнизона время, место и порядок приема граждан;

      17) руководить работой по расквартированию войск, а также деятельностью жилищной комиссии гарнизона, рассматривать и утверждать распределение жилой площади в гарнизоне в соответствии с законодательством о жилищных отношениях;

      18) осуществлять контроль выполнения мероприятий по охране окружающей среды и рациональному использованию природных ресурсов, проверять содержание воинскими частями зданий, территории военных городков и сооружений общегарнизонного пользования;

      19) при оставлении военных городков и объектов воинских частей, убывших на полигоны или выбывших из состава гарнизона, организовывать и контролировать их охрану;

      20) устанавливать время перехода военнослужащих на ношение зимней или летней формы одежды в гарнизоне;

      21) объявлять начало и конец отопительного периода в гарнизоне;

      22) проводить гарнизонные мероприятия с участием войск, в необходимых случаях назначать почетные караулы, проявлять заботу о содержании в надлежащем порядке воинских кладбищ, могил и воинских памятников;

      23) размещать временно находящиеся в гарнизоне воинские части, подразделения (команды) и отдельных военнослужащих, а также караулы, сопровождающие транспорты с воинскими грузами, обеспечивая их довольствием согласно аттестатам;

      24) принимать меры по оказанию медицинской помощи заболевшим военнослужащим, не проходящим службу в гарнизоне;

      25) организовывать охрану осужденных военнослужащих, нуждающихся в стационарном лечении;

      26) в случае совершения уголовного правонарушения военнослужащими, не проходящими службу в воинских частях гарнизона, незамедлительно уведомлять начальника органа военной полиции и военного прокурора гарнизона;

      27) при осуждении военнослужащих, не проходящих службу в гарнизоне, при отсутствии органов военной полиции, организовывать их отправку к месту отбывания наказания.

      Сноска. Пункт 11 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      12. Начальник гарнизона встречает, докладывает и сопровождает прибывших в расположение гарнизона: Президента Республики Казахстан, Министра обороны и его заместителей и заместителей начальника Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан, главнокомандующих видами войск, командующего войсками регионального командования, на территории которого расположен гарнизон.

      Начальники Акмолинского и Алматинского гарнизонов указанных лиц встречают по особому указанию начальника Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан.

      В случае прибытия в гарнизон начальников департаментов (главных управлений) центральных органов военного управления, командующих родами войск начальник гарнизона встречает их и представляется.

      Командующий войсками регионального командования встречает и докладывает прибывшим на территорию в зоне его ответственности: Президенту Республики Казахстан, Министру обороны Республики Казахстан, начальнику Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан.

      13. При временном убытии из гарнизона (в отпуск, длительную командировку) начальник гарнизона передает исполнение своих обязанностей одному из заместителей начальника гарнизона, объявляет об этом в приказе по гарнизону и докладывает начальнику Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан, командующему войсками регионального командования и своему непосредственному начальнику.

      В Акмолинском и Алматинском гарнизонах временное исполнение обязанностей начальника гарнизона в указанных случаях возлагается на лицо, назначенное начальником Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан.

      14. Учет воинских частей гарнизона, отдельных подразделений (команд), прибывших в командировку, контроль своевременного их убытия к месту службы возлагается на администрацию гарнизона.

      Командиры (начальники), направляющие воинские части (подразделения, команды) в пределы другого гарнизона, обязаны поставить в известность начальника этого гарнизона о предстоящем их прибытии.

      Командир воинской части (подразделения, начальник команды) по прибытии воинской части (подразделения, команды) в указанный пункт обязан доложить об этом начальнику гарнизона и поставить ее на учет в подчиненном начальнику гарнизона штабе в день прибытия.

Начальник районной эксплуатационной части

      15. Начальник районной эксплуатационной части отвечает за: организацию эксплуатации, учет, своевременное производство ремонта служебно - жилищного и земельного фондов, а также за обеспечение квартирным довольствием воинских частей, приписанных к районной эксплуатационной части.

      Он подчиняется уполномоченному органу по расквартированию войск Министерства обороны Республики Казахстан и начальнику гарнизона. По вопросам использования казарменного фонда, распределения жилых помещений, благоустройства войск он выполняет указания начальников гарнизонов, обслуживаемых районной эксплуатационной частью.

      Начальник районной эксплуатационной части обязан:

      1) разрабатывать планы мероприятий по квартирно-эксплуатационной службе в гарнизонах на случай объявления мобилизации и приведения войск в высшие степени боевой готовности;

      2) представлять начальникам обслуживаемых гарнизонов и председателям жилищных комиссий гарнизонов предложения и расчеты по использованию земельных участков, служебно - жилищного фонда гарнизонов, заявки местным органам государственного управления на выделение недостающего фонда;

      3) представлять начальникам гарнизонов на утверждение планы распределения жилых помещений в гарнизонах за воинскими частями;

      4) не менее одного раза в полугодие проверять правильность пользования воинскими частями земельных участков, зданий и сооружений, инженерных сетей, мебели и казарменного инвентаря;

      5) разрабатывать и представлять начальникам гарнизонов на утверждение планы по благоустройству, озеленению и уборке территории военных городков и контролировать их выполнение воинскими частями;

      6) организовывать и контролировать подготовку к зиме служебно-жилищного фонда, своевременный завоз различных видов топлива для котельных (не менее установленных запасов);

      7) организовывать мероприятия по вывозу твердо-бытовых отходов с территории военных городков;

      8) организовывать не менее двух раз в год проверки всех жилых и нежилых зданий, инженерно-технических, коммунальных сооружений, инженерных сетей, на основании которых составлять план мероприятий по текущему и капитальному ремонту;

      9) организовывать работу и осуществлять контроль за производством ремонта служебно-жилищного фонда, коммунальных объектов и инженерных сетей в соответствии с утвержденными планами;

      10) обеспечивать воинские части всеми видами квартирного довольствия и контролировать правильность его использования;

      11) организовывать обеспечение воинских частей электроэнергией, водой, теплом и газоснабжением и контролировать правильность их потребления;

      12) осуществлять руководство по вопросам эксплуатации зданий, сооружений и инженерных сетей;

      13) участвовать в разработке планов и проведении мероприятий территориальной обороны объектов, по охране окружающей среды в гарнизонах;

      14) проверять потребность воинских частей в материальных средствах по квартирно-эксплуатационной службе, составлять сводные заявки и представлять их в уполномоченный орган;

      15) осуществлять контроль сдачи служебной жилой площади военнослужащими, убывающими к новому месту службы за пределы гарнизона;

      16) вести учет земельных участков, военных городков, зданий, сооружений, коммунальных объектов, жилой площади, инженерных сетей, а также всех видов квартирно-эксплуатационного довольствия, закрепленных за воинскими частями гарнизона.

Военный комендант железнодорожного (морского, речного)
участка и станции (порта), аэропорта

      16. Военный комендант железнодорожного (морского, речного) участка и станции (порта), аэропорта выполняет обязанности по организации воинских перевозок и поддержанию высокой воинской дисциплины среди военнослужащих в пределах территории своего участка и станции (порта), аэропорта. При выполнении обязанностей по поддержанию высокой воинской дисциплины среди военнослужащих военный комендант железнодорожного (морского, речного) участка и станции (порта), аэропорта подчиняется прямым начальникам и начальнику гарнизона. Все требования военного коменданта по вопросам выполнения воинских перевозок, соблюдения воинской дисциплины и уставного порядка подлежат точному выполнению всеми военнослужащими, следующими как по железнодорожному (морскому, речному) участку, так и находящимися на железнодорожных станциях (в портах), аэропортах. Ему подчиняются караулы, сопровождающие транспорты с воинскими грузами.

      Никому из военнослужащих не допускается, кроме прямых начальников и начальника гарнизона, отдавать военному коменданту какие-либо распоряжения, касающиеся его служебной деятельности.

      Военный комендант железнодорожного (морского, речного) участка и станции (порта), аэропорта обязан:

      1) контролировать поддержание воинской дисциплины и соблюдение правил ношения установленной формы одежды военнослужащими, находящимися на территории железнодорожного (морского, речного) участка и станции (порта), аэропорта;

      2) встречать прибывающие на участок и станцию (в порт), аэропорт пассажирские поезда (суда, воздушные суда), воинские эшелоны и транспорты с воинскими грузами, сопровождаемые караулами, или направлять для этой цели своих помощников;

      3) проверять состояние воинской дисциплины, выполнение правил пожарной безопасности, материально-бытовое обеспечение военнослужащих и крепление материальной части и грузов в воинских эшелонах и транспортах;

      4) принимать меры к задержанию, а при необходимости снимать с поездов, морских (речных) и воздушных судов военнослужащих, совершивших уголовные правонарушения;

      5) устанавливать и поддерживать порядок в воинских залах и у воинских касс, определять очередность выдачи брони и приобретения проездных билетов караулами, командами, одиночно следующими военнослужащими и их семьями;

      6) производить без задержки отправку караулов, направляющихся для получения грузов и охраны их в пути следования или возвращающихся в свою воинскую часть;

      7) инструктировать выделенные в его распоряжение патрули и осуществлять контроль несения ими службы;

      8) организовывать культурно-бытовое обслуживание и отдых военнослужащих, находящихся в пунктах пересадки, следующих одиночно или в составе команд;

      9) проверять несение службы караулами, сопровождающими транспорты с воинскими грузами, а также гарнизонными караулами, расположенными на территории железнодорожного (морского, речного) участка и станции (порта), аэропорта;

      10) принимать меры по оказанию медицинской помощи военнослужащим, заболевшим или пострадавшим в пути следования;

      11) докладывать начальнику гарнизона о нарушениях военнослужащими воинской дисциплины и о принятых мерах;

      12) информировать начальника военной полиции и прокурора гарнизона об уголовных правонарушениях и происшествиях.

2. Участие войск в парадах и общественных мероприятиях
Общие положения

      17. Парады войск гарнизона проводятся по особому указанию в ознаменование государственных праздников, а также важных событий государственного и военного значения.

      18. Состав войск, участвующих в параде, маршруты следования частей (подразделений), время и место парада, форма одежды, порядок их построения и прохождения определяются в каждом отдельном случае приказом начальника гарнизона. Приказом определяется порядок проведения артиллерийского салюта (фейерверка), если он предусмотрен.

      Для руководства войсками, участвующими в параде, назначается командующий парадом.

      19. Действия военнослужащих, подразделений и воинских частей, участвующих в параде, выполняются по командам и правилам, изложенным в Строевом уставе Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований (далее - Строевой устав).

      20. При подходе к месту построения для парада оркестры, следующие с войсками, прекращают игру. Воинские части занимают места согласно схеме построения. Командиры воинских частей и их заместители становятся на правых флангах своих воинских частей в одну шеренгу, в двух шагах левее заместителей становится знаменная группа с Боевым Знаменем воинской части.

      Боевые знамена воинских частей, награжденных орденами, должны быть с орденами и орденскими лентами.

      Оркестры воинских частей под командой военного дирижера гарнизона выстраиваются в сводный оркестр напротив принимающего парад, и несколько ближе к исходному положению войск, фанфаристы - впереди сводного оркестра. Барабанщики становятся в одну или несколько шеренг за головным подразделением.

      21. Воинские части (подразделения), вооруженные автоматами, выстраиваются для парада, при этом автоматы находятся в положении "на грудь", а карабины - в положении "к ноге".

      Командиры воинских частей о прибытии и построении своих частей докладывают старшему из командиров воинских частей, участвующих в параде.

      22. Для обозначения мест построения воинских частей, их флангов, глубины строя и линии прохождения войск торжественным маршем назначаются линейные.

      Выстраивание линейных на месте построения войск должно быть закончено ко времени прибытия войск. После занятия воинскими частями мест для построения, линейные становятся в исходное положение.

      23. Войска на месте построения парада, до прибытия принимающего парад, приветствуют только воинские части при прохождении их перед фронтом выстроенных частей и командующего парадом.

Встреча войсками командующего парадом и принимающего парад

      24. Для встречи командующего парадом, старший из командиров, участвующих в параде, подает команды: "РАВНЯЙСЬ", "СМИРНО", "Равнение на-ПРАВО (на-ЛЕВО, на - СЕРЕДИНУ)", а если есть воинские части, вооруженные карабинами, - "РАВНЯЙСЬ", "СМИРНО", "Для встречи справа (слева, с фронта), на кара-УЛ" и докладывает о построении войск. Приняв доклад, командующий парадом подает команду: "ВОЛЬНО". Командиры воинских частей (подразделений) повторяют команду: "ВОЛЬНО", а командиры подразделений, вооруженных карабинами, командуют: "К но-ГЕ" и затем "ВОЛЬНО". При встрече командующего парадом сводный оркестр не играет.

      25. Для встречи принимающего парад, командующий парадом подает команды: "Парад, РАВНЯЙСЬ", "СМИРНО", "Равнение на-ПРАВО (на-ЛЕВО, на - СЕРЕДИНУ)", а если есть воинские части, вооруженные карабинами, - "Парад, РАВНЯЙСЬ", "СМИРНО", "Для встречи справа (слева, с фронта), на кара-УЛ".

      Все командиры от командира взвода и выше прикладывают руку к головному убору. Сводный оркестр исполняет "Встречный марш".

      26. Командующий парадом, приложив руку к головному убору, подъезжает на автомобиле к принимающему парад и докладывает, например: "Господин генерал-полковник, войска Акмолинского регионального гарнизона для парада в ознаменование Дня Конституции Республики Казахстан построены. Командующий парадом генерал-лейтенант Майкеев".

      Когда командующий парадом остановится для доклада, сводный оркестр прекращает игру. По окончании доклада командующий парадом, не опуская руку от головного убора, сопровождает принимающего парад, следуя перед фронтом строя (с внешней стороны строя) и несколько сзади его.

      27. Принимающий парад, приняв доклад, совершает объезд войск перед фронтом строя, приветствует войска "Армысыздар, айбынды сарбаздар!" и поздравляет их. Сводный оркестр исполняет "Встречный марш", прекращая игру на время остановок принимающего парад для приветствия и поздравления.

      На приветствие войска отвечают "Саулығыңызды тілейміз, қолбасшы мырза!" при этом отвечают на поздравление протяжным троекратным "ура".

      28. При возвращении принимающего парад после объезда войск к месту приема парада войска возобновляют "ура" (протяжно, перекатами). Сводный оркестр исполняет произведение торжественного характера.

      По указанию принимающего парад, командующий парадом подает команду: "ВОЛЬНО". Командиры воинских частей (подразделений) повторяют команду: "ВОЛЬНО", а командиры подразделений, вооруженных карабинами, командуют: "К но-ГЕ" и затем "ВОЛЬНО".

      Фанфаристы (корнетисты и трубачи) сводного оркестра исполняют сигнал "Слушайте все".

      29. После исполнения сигнала "Слушайте все", принимающий парад произносит речь (зачитывает приказ). По окончании речи (зачитывания приказа) войска произносят троекратное: "Ура", сводный оркестр исполняет Государственный Гимн, одновременно производится артиллерийский салют (фейерверк), если он предусмотрен. Все командиры от командира взвода и выше прикладывают руку к головному убору, а войска без команды принимают строевую стойку и исполняют Государственный Гимн.

      После исполнения Государственного Гимна фанфаристы (корнетисты и трубачи) исполняют сигнал "Отбой", все командиры от командира взвода и выше опускают руку от головного убора, войска принимают положение "вольно".

Порядок прохождения войск торжественным маршем

      30. Войска проходят торжественным маршем в порядке, указанном в приказе начальника гарнизона.

      Для прохождения торжественным маршем командующий парадом подает команды: "Парад, СМИРНО", "К торжественному МАРШУ", "ПОРОТНО (ПОБАТАЛЬОННО)", "На одного линейного (двух линейных) дистанции, первая рота (батальон) прямо, остальные напра-ВО", "На пле-ЧО", "Равнение направо, шагом - МАРШ".

      31. По команде "К торжественному МАРШУ" командиры подразделений выходят из строя и становятся перед фронтом своих подразделений, а командиры воинских частей и их заместители - впереди командиров головных подразделений (воинских частей) на установленных дистанциях. Знаменщики и ассистенты выходят вперед и становятся на установленной дистанции, а барабанщики - в 15-20 шагах впереди командира головной воинской части (подразделения).

      Линейные, назначенные для обозначения линии прохождения войск торжественным маршем, строевым шагом занимают свои места вдоль этой линии на расстоянии 15-20 шагов один от другого.

      По команде "ПОРОТНО (ПОБАТАЛЬОННО)" командиры частей и подразделений поворачиваются направо.

      По команде командующего парадом "На пле-ЧО" военнослужащие, вооруженные карабинами, берут их в положение "на плечо" (положение автоматов "на грудь" не изменяется); знаменщики поднимают боевые знамена, вставляют нижний конец древка Боевого Знамени в стаканчик перевязи и придерживают древко руками. Оркестр и барабанщики изготавливаются к игре.

      Военнослужащие, вооруженные автоматами в положении "на грудь", по предварительной команде "шагом", берут их левой рукой за цевье и ствольную накладку.

      32. По команде командующего парадом "МАРШ" барабанщики и головное подразделение вслед за командующим начинают движение строевым шагом под бой малых барабанов.

      Остальные подразделения осуществляют движение, поддерживая установленные дистанции, доходят до места, где стояло головное подразделение, по команде своих командиров поворачивают налево (заходят правым плечом вперед), выравниваются, набирают установленные интервал, дистанцию и по команде "ПРЯМО" следуют за впереди идущим подразделением.

      Правофланговые в подразделениях следуют вдоль линии, обозначенной линейными, в одном шаге от них.

      33. Подав команды для прохождения торжественным маршем, командующий парадом движется на дистанции двух линейных впереди барабанщиков (головной воинской части, подразделения). Не доезжая двух линейных до принимающего парад, он прикладывает руку к головному убору и поворачивает голову в его сторону, миновав принимающего парад, он выходит из машины и становится правее и несколько сзади принимающего парад.

      34. При прохождении воинских частей торжественным маршем перед серединой фронта впереди идущего подразделения головной воинской части следует командир части, за ним в двух шагах - его заместители (в одной шеренге), в двух шагах за заместителями - знаменщик с Боевым Знаменем части и ассистенты, в четырех шагах за Боевым Знаменем части следуют воинские части (подразделения), одна за другой на установленных дистанциях.

      35. Когда головное подразделение приблизится к принимающему парад на расстояние четырех-пяти линейных, сводный оркестр начинает исполнять марш. Если в параде войск принимают участие барабанщики, они проходят торжественным маршем впереди головного подразделения под бой малых барабанов. С началом исполнения оркестром марша бой малых барабанов прекращается.

      36. Не доходя двух линейных до принимающего парад, командиры воинских частей и подразделений подают команду (сигнал): "Равнение на-ПРАВО", прикладывают руку к головному убору и поворачивают голову в сторону принимающего парад. Все находящиеся в строю, кроме правофланговых, одновременно поворачивают голову в ту же сторону. Когда командир проходящего подразделения минует третьего линейного после принимающего парад, командиры опускают руку от головного убора и поворачивают голову прямо. Все находящиеся в строю одновременно поворачивают голову прямо.

      Знаменщики и ассистенты при прохождении торжественным маршем голову в сторону принимающего парад не поворачивают.

      Командиры воинских частей (подразделений), миновав принимающего парад, выходят из строя и становятся в пяти шагах правее командующего парадом.

      37. Командиры воинских частей (подразделений), проходящих торжественным маршем на машинах, следуют впереди своих частей (подразделений) в автомобилях (бронетанковой технике с открытыми верхними люками, стоя в башне) и за три линейных до принимающего парад, приветствуют его, прикладывая руку к головному убору с одновременным поворотом головы в сторону принимающего парад.

      Верхние люки остальных танков (самоходных орудий) должны быть закрыты.

      Военнослужащие, находящиеся в кабинах автомобилей (тягачей), при прохождении торжественным маршем воинское приветствие не выполняют.

      Военнослужащие, находящиеся в открытых кузовах машин, за три линейных до принимающего парад приветствуют его поворотом головы.

      38. Каждая воинская часть (подразделение), пройдя мимо принимающего парад, следует в том же строю до указанного места, откуда после необходимого перестроения направляется к месту своего расквартирования.

      Когда последняя воинская часть минует первого линейного после принимающего парад, сводный оркестр прекращает игру, поворачивается направо и следует на исходное положение, откуда проходит торжественным маршем, исполняя на ходу марш. Линейные, по прохождению военного оркестра, поочередно пристраиваются за строем оркестра.

Участие войск в общественных мероприятиях

      39. Подразделения воинских частей могут привлекаться к участию в общественных мероприятиях только в границах гарнизона.

      При проведении гарнизонных собраний и иных общественных мероприятий участие войск в них определяется в каждом отдельном случае приказом начальника гарнизона (командира воинской части).

      40. В приказе указываются: цель, содержание и программа мероприятия, состав привлекаемых для участия в нем войск, форма одежды, время и место сбора войск, маршруты следования воинских частей (подразделений), порядок их построения и прохождения, вопросы обеспечения порядка и безопасности во время проведения мероприятия.

3. Отдание воинских почестей
Общие положения

      41. Почетный караул - подразделение (команда), назначенное для отдания воинских почестей воинским символам (Боевому Знамени, Военно-морскому Флагу), выносимым на торжественное мероприятие, в том числе на открытие государственных памятников, для встречи (проводов) представителей международных организаций и иностранных государств, а также при погребении лиц, указанных в пункте 48 настоящего Устава.

      Почетный караул, назначенный на погребение, в отдельных случаях может быть преобразован в почетный эскорт.

      42. В состав почетного караула назначаются подразделения от отделения до роты (или соответствующие подразделения) в пешем строю и военный оркестр.

      Начальником почетного караула назначается офицер.

      При необходимости из состава почетного караула могут выставляться парные часовые или знаменщики.

      43. Почетный караул назначается приказом начальника гарнизона, командира воинской части. В приказе указываются состав, форма одежды и вооружение почетного караула. Боеприпасы почетному караулу не выдаются,; а для производства салюта выдаются холостые патроны.

      Почетный караул подчиняется начальнику гарнизона и командиру воинской части, от которой он назначен.

      44. Смена часовых почетных караулов и знаменщиков производится не реже чем через 15 минут. Команды для смены не подаются и сдача поста не производится.

      Часовые почетных караулов и знаменщики воинское приветствие не выполняют.

Отдание воинских почестей при встрече лиц, в честь которых
назначен почетный караул, и при открытии памятников

      45. По особому указанию Министра обороны Республики Казахстан, первых руководителей других войск и воинских формирований и начальника Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан для встречи и проводов представителей иностранных государств почетный караул с Боевым Знаменем (Военно-морским Флагом) выстраивается в развернутом двухшереножном строю. Знаменщик и ассистенты становятся в двух шагах от правого фланга караула, оркестр - правее Боевого Знамени в трех шагах.

      При приближении встречаемого лица на 40-50 шагов начальник почетного караула, вооруженного карабинами, командует: "Караул, РАВНЯЙСЬ", "СМИРНО", "Для встречи справа (слева, с фронта), на кара-УЛ", а вооруженного автоматами, - "Караул, РАВНЯЙСЬ", "СМИРНО", "Равнение на-ПРАВО (на-ЛЕВО, на - СЕРЕДИНУ)".

      По этим командам почетный караул, вооруженный карабинами, берет оружие "на караул" и поворачивает голову в сторону встречаемого лица, а вооруженный автоматами только поворачивает голову в сторону встречаемого лица; оркестр исполняет "Встречный марш"; начальник почетного караула, приложив руку к головному убору (шашку в положение "на караул"), строевым шагом подходит к встречаемому лицу, и, не доходя двух-трех шагов до него, останавливается, опускает шашку в положение "к ноге" и докладывает, например: "Господин Министр обороны Российской Федерации, почетный караул в честь Вашего прибытия построен. Начальник караула подполковник Исаев".

      Когда начальник караула остановится для доклада, оркестр прекращает игру.

      Окончив доклад, начальник караула, не опуская руку от головного убора (держа шашку в положение "к ноге"), делает левой (правой) ногой шаг в сторону с одновременным поворотом направо (налево). Оркестр исполняет государственный гимн того государства, в честь представителя которого назначен почетный караул, а затем - Государственный Гимн Республики Казахстан.

      По окончании исполнения оркестром государственных гимнов начальник караула сопровождает встречаемое лицо вдоль фронта караула, следуя за ним в одном-двух шагах сзади и с внешней стороны строя, не опуская руку от головного убора (держа шашку в положение "к ноге").

      После приветствия и обхода фронта караула начальник караула опускает руку от головного убора (шашку вкладывает в ножны), для караула, вооруженного карабинами, командует: "К но-ГЕ", "ВОЛЬНО", а вооруженного автоматами, - "ВОЛЬНО" и перестраивает караул в колонну по три (по четыре). Затем караул проходит под оркестр торжественным маршем мимо встречаемого лица.

      46. Встреча и сопровождение лица, уполномоченного на открытие памятника, осуществляются по правилам, указанным в пункте 45 настоящего Устава.

      Если лицом, уполномоченным на открытие памятника, является военнослужащий, то на его приветствие личный состав почетного караула отвечает согласно Уставу внутренней службы, а на приветствие остальных лиц - по особому указанию.

      Перед снятием с памятника покрывала начальник караула командует: "Караул, СМИРНО", "Равнение на - СЕРЕДИНУ", а если караул вооружен карабинами, то командует: "Караул, СМИРНО", "Равнение на - СЕРЕДИНУ", "На кара-УЛ"; оркестр исполняет Государственный Гимн.

      По окончании исполнения оркестром Государственного Гимна начальник караула, вооруженного автоматами, командует: "ВОЛЬНО", а вооруженного карабинами, - "К но-ГЕ", а затем "ВОЛЬНО".

      По окончании митинга почетный караул и оркестр (если позволяет обстановка) по команде начальника караула перестраиваются в колонну по три (по четыре) и проходят под оркестр торжественным маршем перед памятником. Часовые почетного караула снимаются по особому указанию.

      47. К Боевому Знамени (знаменам), которое выносится на торжественное заседание по приказу начальника гарнизона (командира воинской части), назначаются почетный караул и две-три знаменные группы в зависимости от числа смен часовых. Часовые почетного караула (ассистенты) становятся по обе стороны рядом с Боевым Знаменем (знаменами) и принимают строевую стойку, при этом автоматы находятся в положении "на грудь" (карабины - в положении "к ноге", шашки - в положении "на плечо").

      Для сопровождения Боевого Знамени к месту проведения торжественного заседания и обратно в воинскую часть назначается знаменный взвод.

      Вынос и внос Боевого Знамени производится в соответствии с требованиями Строевого устава.

Отдание воинских почестей при погребении

      48. Воинские почести при погребении отдаются:

      1) лицам, удостоенным звания Героя Советского Союза, "Халық Қаһарманы", награжденным орденом "Отан", полным кавалерам орденов "Данқ";

      2) участникам Великой Отечественной войны, вооруженных конфликтов и боевых действий в интересах Республики Казахстан или в составе подразделений миротворческих сил, а также антитеррористических операций независимо от общей продолжительности воинской службы;

      3) офицерам, находившимся в запасе или в отставке в воинском звании "полковник" (капитан первого ранга) и выше, а также лицам высшего сержантского состава;

      4) лицам старшего офицерского состава, имеющим общую продолжительность воинской службы двадцать пять лет и более, которые уволены с воинской службы по достижении предельного возраста состояния на воинской службе, состоянию здоровья или в связи с сокращением штатов;

      5) гражданам, имевшим особые заслуги перед государством, на основании решений Правительства Республики Казахстан;

      6) военнослужащим, а также военнообязанным, погибшим при прохождении воинской службы, воинских сборов или умершим в результате ранения, травмы, контузии либо заболевания, полученных в результате исполнения обязанностей воинской службы;

      Воинские почести не отдаются, если гибель (смерть) наступила при совершении погибшим (умершим) противоправных действий.

      Сноска. Пункт 48 с изменениями, внесенными Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      49. Организация похорон военнослужащих, погибших (умерших) во время пребывания на воинской службе, возлагается на их прямых начальников, а остальных лиц, при погребении которых назначается почетный эскорт, - на начальника гарнизона (местного органа военного управления).

      50. Подразделения (команды), назначаемые для отдания воинских почестей при погребении военнослужащих, составляют почетный эскорт.

      В почетный эскорт назначается:

      1) при погребении лиц младшего офицерского состава, младшего и старшего сержантского составов, рядового состава – до отделения;

      2) при погребении лиц старшего офицерского и высшего сержантского составов - до взвода;

      3) при погребении лиц, удостоенных звания Героя Советского Союза, "Халық Қаһарманы", награжденных орденом "Отан", полных кавалеров орденов "Даңқ", граждан, имевших особые заслуги перед государством, генералов (адмиралов), командиров воинских частей и соединений - до роты и более, по особому указанию начальника Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан (командующего войсками регионального командования, на территории которого проводится погребение).

      Почетный эскорт, назначаемый в составе взвода и больше, должен быть с Государственным Флагом (Боевым Знаменем) без чехла и с траурной лентой.

      Сноска. Пункт 50 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      51. Кроме почетного эскорта, на погребение назначаются:

      1) оркестр;

      2) почетный караул к телу (гробу с телом);

      3) команда для выноса и опускания тела (гроба с телом) в могилу в количестве 8-10 человек.

      Для перевозки тела (гроба с телом) покойного выделяется автомобиль.

      При погребении лиц, удостоенных звания Героя Советского Союза, "Халық Қаһарманы", награжденных орденом "Отан", полных кавалеров орденов "Данқ", граждан, имевших особые заслуги перед государством, генералов (адмиралов), для перевозки тела (гроба с телом) покойного выделяется лафет орудия.

      В случаях организации погребения в отдаленных населенных пунктах, состав, численность, вооружение и снаряжение почетного эскорта определяет начальник гарнизона (местного органа военного управления).

      Для несения орденов и медалей назначается по одному человеку на каждую подушечку с орденом или с медалями, причем при погребении генералов и офицеров для этого назначаются офицеры, а при погребении, сержантов (старшин), солдат (матросов), - сержанты (старшины), солдаты (матросы).

      Каждый орден прикрепляется к отдельной подушечке. Медали могут прикрепляться по нескольку на одной подушечке.

      На крышке гроба прикрепляется головной убор. Тело (гроб с телом) покойного покрывают полотнищем Государственного Флага национальным орнаментом к голове.

      52. Почетный эскорт и команда на погребение военнослужащего, погибшего (умершего) в своей воинской части, назначается командиром этой части. О времени и месте выноса и погребения тела покойного сообщается начальнику гарнизона.

      В случае смерти лиц, указанных в пункте 48 настоящего Устава, вне места постоянной службы (жительства) почетный эскорт и команда на погребение назначаются начальниками гарнизонов (местных органов военного управления) по месту смерти и похорон.

      53. Если погребение погибшего (умершего) военнослужащего будет происходить в другом городе или селении, тело (гроб с телом) покойного сопровождается почетным эскортом и оркестром до городской черты железнодорожного (морского, речного) участка и станции (порта), аэропорта.

      Для сопровождения тела (гроба с телом) покойного в пути следования до места похорон приказом командира воинской части или начальника гарнизона (начальника местного органа военного управления) назначаются не менее четырех человек, которые должны быть проинструктированы и при себе иметь: извещение о смерти; врачебное свидетельство о смерти; свидетельство о смерти; справку об отсутствии инфекционного заболевания; письмо семье покойного, подписанное командиром воинской части, с изложением обстоятельств смерти; вещи, ценности и награды погибшего (умершего), упакованные и опечатанные сургучной печатью.

      По прибытии к месту назначения, сопровождающие должны передать по акту начальнику местного органа военного управления документы, вещи и ценности погибшего (умершего) и принять личное участие в похоронах.

      Корешок извещения о смерти с записью в нем даты и места захоронения, заверенный гербовой печатью начальника местного органа военного управления, сдается сопровождающим по возвращении в штаб своей воинской части.

      О времени прибытия тела (гроба с телом) покойного в пункт, где назначены похороны, или в пункты перегрузки с одного типа транспорта на другой, начальник соответствующего гарнизона (начальник местного органа военного управления) должен быть уведомлен командиром воинской части, где погиб (умер) военнослужащий, не позднее чем за сутки.

      Для встречи и сопровождения тела (гроба с телом) покойного к месту погребения назначаются почетный эскорт и команда на погребение согласно пунктам 50, 51 настоящего Устава.

      54. О смерти военнослужащего командир воинской части обязан в кратчайшие сроки известить ближайших родственников погибшего (умершего) и местные органы военного управления по месту жительства семьи или призыва покойного.

      55. Начальник гарнизона заблаговременно извещает командира воинской части, от которой назначаются почетный эскорт и команда на погребение, о форме одежды, времени и месте их прибытия.

      Офицеры и сержанты (старшины) на похоронах должны быть в повседневной форме одежды и, по указанию начальника гарнизона, с траурной повязкой на левом рукаве.

      56. Время выставления почетного караула к телу (гробу с телом) покойного определяется начальником гарнизона (командиром воинской части).

      Караул из своего состава выставляет две пары часовых. Одна пара часовых становится по обе стороны гроба с телом покойного, в двух шагах от него у изголовья, вторая пара - в ногах покойного. Каждая пара часовых становится лицом к другой паре, имея автоматы в положении "на грудь" (карабины — в положении "к ноге"), и принимает строевую стойку.

      Часовые должны иметь траурную повязку на левом рукаве.

      Часовые у тела (гроба с телом) сменяются, как указано в пункте 44 настоящего Устава.

      Во время следования процессии и при опускании тела (гроба с телом) в могилу смена часовых не производится.

      57. Для отдания почестей покойному могут выставляться почетные часовые из числа представителей от воинской части и общественных организаций. Они становятся без оружия, с траурными повязками, рядом с часовыми почетного караула на расстоянии одного-двух шагов с внешней стороны от часовых почетного караула и сменяются через каждые 3-5 минут.

      58. По прибытии к месту выноса тела (гроба с телом) почетный эскорт выстраивается в развернутом строю фронтом к выходу, откуда должно быть вынесено тело (гроб с телом). Оркестр выстраивается в трех шагах правее эскорта.

      Почетный эскорт во время похорон воинское приветствие не выполняет.

      59. При выносе тела (гроба с телом) из здания, впереди идет военнослужащий с портретом покойного, за ним на дистанции трех-пяти шагов один за другим - военнослужащие с орденами и медалями покойного в порядке старшинства орденов, за ними на той же дистанции - военнослужащие с венками. Затем следуют с телом (гробом с телом) лица, сопровождающие покойного, и почетный караул.

      В момент выноса тела (гроба с телом) покойного начальник почетного эскорта, не оставляя своего места в строю, командует: "СМИРНО" (если эскорт вооружен карабинами, - "СМИРНО", "На кара-УЛ"), прикладывает руку к головному убору. Все военнослужащие, находящиеся в строю, поворачивают голову в сторону тела (гроба с телом). Оркестр исполняет траурный марш.

      Военнослужащие, находящиеся вне строя, при выносе тела (гроба с телом) принимают строевую стойку и прикладывают руку к головному убору.

      60. Процессия двигается в порядке, указанном в пункте 59 настоящего Устава. Почетный караул следует за лицами, сопровождающими покойного, затем следует оркестр и почетный эскорт.

      При движении процессии в пешем порядке оркестр с перерывами исполняет траурный марш.

      Часовые почетного караула следуют по обеим сторонам тела (гроба с телом) с автоматами в положении "на грудь", с карабинами - в положении "на плечо"; при сопровождении тела (гроба с телом) на автомобиле, часовые, в положении сидя, держат оружие между колен.

      61. В отдельных случаях, по особому указанию начальника гарнизона, у места выноса тела (гроба) и на подходе к месту погребения по обе стороны пути, где должна проходить процессия, могут быть выстроены войска в пешем одношереножном или двухшереножном строю.

      62. По прибытии к месту погребения оркестр прекращает игру.

      Почетный эскорт и оркестр выстраиваются фронтом к могиле.

      Военнослужащие с венками, орденами и медалями, а также часовые почетного караула становятся у могилы.

      63. Перед опусканием тела (гроба с телом) покойного в могилу, открывается траурный митинг. После окончания траурного митинга полотнище Государственного Флага аккуратно сворачивается таким образом, чтобы изображение солнца с лучами и парящим орлом было сверху и без загибов и вручают семье покойного, оркестр исполняет траурный марш. При опускании тела (гроба с телом) Государственный Флаг (Боевое Знамя) склоняется, почетный эскорт отдает те же почести покойному, что и при выносе тела (гроба с телом) (пункт 59 настоящего Устава). Назначенное из состава почетного эскорта подразделение производит салют тремя залпами холостыми патронами.

      В отдельных случаях по особому указанию Министра обороны может производиться артиллерийский салют.

      С первым залпом салюта оркестр исполняет Государственный Гимн. По окончании исполнения Государственного Гимна подразделения, если позволяет место, под оркестр проходят перед могилой с выполнением воинского приветствия. Часовые снимаются по окончании исполнения оркестром Государственного Гимна или по прохождении подразделения.

      Ритуал отдания воинских почестей при погребении в каждом случае производится по согласованию с родственниками либо с лицами, организующими похороны погибшего (умершего).

      64. Ордена и медали, нагрудные знаки к почетным званиям погибших (умерших) награжденных и награжденных посмертно, а также документы об их награждении передаются их семьям (родственникам) для хранения как память. Кроме того, награды погибшего (умершего) военнослужащего могут быть переданы для экспонирования и хранения музеям.

      Если у погибшего (умершего) награжденного нет семьи (родственников), его награды и документы о награждении возвращаются Президенту Республики Казахстан.

      65. В случае кремации тела покойного почетный эскорт выстраивается у крематория, фронтом параллельно направлению движения похоронной процессии. Оркестр выстраивается в трех шагах правее (левее) эскорта.

      При приближении похоронной процессии к крематорию, оркестр, исполняя траурный марш, сопровождает тело (гроб с телом) покойного до крематория.

      На время траурного митинга оркестр прекращает игру.

      При опускании тела (гроба с телом) покойного для кремации по сигналам начальника почетного эскорта Государственный Флаг (Боевое Знамя) склоняется, оркестр исполняет траурный марш, а с началом салюта - прекращает игру, назначенное подразделение производит салют тремя залпами холостыми патронами. После салюта оркестр исполняет Государственный Гимн.

Отдание воинских почестей при возложении корзины цветов (венка, гирлянды) к памятникам и могилам воинов, павших в боях за свободу и независимость Отечества, при исполнении воинского долга

      Сноска. Заголовок подраздела – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      66. Корзины цветов (венки, гирлянды) делегациями воинских частей возлагаются к памятникам и могилам воинов, павших в боях за свободу и независимость Отечества, при исполнении воинского долга.

      Сноска. Пункт 66 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      67. При возложении корзин цветов (венков, гирлянд) государственными и военными делегациями приказом начальника гарнизона назначаются вооруженный почетный караул с одним или несколькими боевыми знаменами воинских частей гарнизона и оркестр.

      Форма одежды почетного караула, оркестра и военнослужащих, принимающих участие в возложении корзин цветов (венков, гирлянд), – парадная.

      Сноска. Пункт 67 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      68. Перед возложением корзины цветов (венка, гирлянды) к памятнику (могиле) из состава почетного караула выставляются одна-две пары часовых. Часовые принимают строевую стойку, при этом автоматы находятся в положении "на грудь" (карабины – в положении "к ноге"). Время выставления часовых устанавливается начальником гарнизона.

      Почетный караул выстраивается в две шеренги перед памятником (могилой) фронтом или правым флангом к нему (в зависимости от расположения памятника или могилы). Знаменная группа с Государственным Флагом (Боевым Знаменем) становится на правом фланге почетного караула, оркестр выстраивается правее Государственного Флага (Боевого Знамени).

      Сноска. Пункт 68 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      69. Делегация с корзиной цветов (венком, гирляндой) выстраивается в установленном месте и начинает движение к памятнику (могиле), проходя вдоль строя почетного караула. Впереди делегации следует офицер почетного караула. За ним на дистанции двух-трех шагов – лица, несущие венок (два человека), и далее на такой же дистанции – делегация в колонне по три-пять человек.

      С приближением делегации с корзиной цветов (венком, гирляндой) на 40-50 шагов к почетному караулу начальник караула, вооруженного автоматами, находящимися в положении "на грудь", командует: "Караул, РАВНЯЙСЬ", "СМИРНО", "Равнение на-ПРАВО (на-ЛЕВО)", а вооруженного карабинами, – "Караул, РАВНЯЙСЬ", "СМИРНО", "Для встречи справа (слева), на кара-УЛ".

      Почетный караул, выполнив команду, сопровождает движение делегации с корзиной цветов (венком, гирляндой) поворотом головы. Оркестр исполняет траурно-торжественные мелодии. Государственный Флаг (Боевое Знамя) склоняется вперед.

      Сноска. Пункт 69 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      70. С подходом к памятнику (могиле) делегация возлагает корзину цветов (венок, гирлянду) и минутой молчания чтит память погибших.

      После минуты молчания оркестр исполняет Государственный Гимн Республики Казахстан.

      По окончании исполнения Государственного Гимна Республики Казахстан делегация, возлагавшая корзину цветов (венок, гирлянду), отходит от памятника (могилы) и выстраивается лицом к проходящему караулу, а почетный караул по командам начальника караула перестраивается в походную колонну и проходит под оркестр торжественным маршем перед памятником (могилой) и лицами, возлагавшими корзину цветов (венок, гирлянду).

      Сноска. Пункт 71 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      71. При возложении корзины цветов (венка, гирлянды) главами иностранных государств и правительств, а также министрами обороны и официальными военными делегациями соблюдается порядок, изложенный в пунктах 66 – 70 настоящего Устава.

      При этом траурно-торжественные мелодии исполняются только по согласованию с главой делегации. После минуты молчания исполняется гимн государства, делегация которого возлагает корзину цветов (венок, гирлянду), Государственный Гимн Республики Казахстан (по одному куплету). Иностранные военные делегации сопровождаются представителями Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан.

      При возложении корзины цветов (венка, гирлянды) к памятникам и могилам воинов другими иностранными делегациями почетный караул и оркестр не назначаются. В этом случае к памятнику (могиле) по приказу начальника гарнизона выставляются одна-две пары часовых, которые снимаются в установленное начальником гарнизона время. При необходимости выделяется офицер с двумя военнослужащими для доставки корзины цветов (венка, гирлянды) к месту их возложения.

      Сноска. Пункт 71 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

4. Участие войск в ликвидации чрезвычайных ситуаций природного
и техногенного характера и их последствий

      72. Чрезвычайная ситуация - обстановка на определенной территории, сложившаяся в результате аварии, пожара, вредного воздействия опасных производственных факторов, опасного природного явления, катастрофы, стихийного или иного бедствия, которые могут повлечь или повлекли за собой человеческие жертвы, вред здоровью людей или окружающей среде, значительный материальный ущерб и нарушение условий жизнедеятельности людей.

      Привлечение сил и средств органов внутренних дел, других войск и воинских формирований, общественных объединений и населения, применение Вооруженных Сил Республики Казахстан для ликвидации чрезвычайных ситуаций осуществляется в соответствии с законами Республики Казахстан и планами действия (взаимодействия) по ликвидации чрезвычайных ситуаций.

      На основании решений Президента Республики Казахстан приказами Министра обороны Республики Казахстан, начальника Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан и соответствующих руководителей других войск и воинских формирований воинские части могут быть привлечены для ликвидации чрезвычайных ситуаций и их последствий, спасения жизни людей и оказания помощи пострадавшему населению.

      73. Войскам, выделенным для ликвидации чрезвычайных ситуаций и их последствий или для оказания помощи населению, начальник гарнизона ставит задачу, в которой указывает: в подчинение какого командира (начальника) поступает каждая воинская часть (подразделение), способ передвижения, придаваемые технические средства, срок выполнения поставленной задачи, вооружение, форму одежды и порядок довольствия.

      74. О прибытии к месту назначения командир воинской части (подразделения) немедленно докладывает должностному лицу, в распоряжение которого он назначен, и по его указанию организует выполнение поставленной задачи.

      Если на месте аварии, катастрофы или стихийного бедствия не окажется лица, в распоряжение которого назначены войска, командир воинской части (подразделения) самостоятельно приступает к выполнению поставленной задачи, согласовывая свои действия с местными органами государственного управления и с выделенными по их распоряжению силами.

      О выполнении поставленной задачи командир воинской части (подразделения) докладывает начальнику гарнизона и своему непосредственному начальнику.

      75. Для охраны имущества, оставшегося или вынесенного с места аварии, катастрофы или стихийного бедствия, приказом командира воинской части, выделенной для ликвидации чрезвычайных ситуаций или их последствий, назначаются временные караулы.

      Эти караулы подчиняются командиру воинской части (подразделения), от которой они назначены, начальнику гарнизона, дежурному по караулам (воинской части) и несут службу на общих основаниях.

      76. Не допускается подчинять воинские части, подразделения или команды представителям местных органов государственного управления.

5. Гарнизонный наряд
Общие положения

      77. Гарнизонный наряд назначается для поддержания воинской дисциплины и порядка среди военнослужащих на улицах и в других общественных местах гарнизона, охраны и обороны гарнизонных объектов, а также для контроля за соблюдением правил дорожного движения водителями (механикам и-водителями) транспортных средств воинских частей и выполнения других задач гарнизонной службы.

      В гарнизонах, где позволяет штатная структура и численность органов военной полиции, несение службы в гарнизоне, в объеме задач, определенных законодательством Республики Казахстан, возлагается на военную полицию гарнизона.

      Командиры (начальники) воинских частей по вопросам организации и несения гарнизонной службы подчиняются начальнику гарнизона.

      В состав гарнизонного наряда могут назначаться:

      1) дежурный по караулам (дежурный по воинской части, командиром которой является начальник гарнизона);

      2) помощник дежурного по караулам;

      3) гарнизонные караулы;

      4) дежурное подразделение;

      5) гарнизонные патрули;

      6) посты контроля за соблюдением правил дорожного движения (регулировщик дорожного движения).

      В отсутствие подразделений военной полиции за подготовку регулировщиков дорожного движения несут ответственность командиры воинских частей.

      При необходимости начальник гарнизона изменяет состав гарнизонного наряда.

      78. Гарнизонный наряд назначается не позднее чем за сутки до заступления в наряд. Он обеспечивается транспортными средствами от тех воинских частей, от которых данный наряд назначен.

      79. Командиры воинских частей (подразделений), от которых назначается гарнизонный наряд, несут ответственность за подбор и расстановку личного состава, его подготовку к несению службы, своевременное направление На инструктаж и прибытие на развод, постоянную готовность дежурного подразделения и своевременное его прибытие по вызову к месту назначения.

      80. Начальником штаба гарнизона на каждый месяц составляется ведомость гарнизонного наряда (приложение 3), которая утверждается начальником гарнизона.

      Выписки из ведомости гарнизонного наряда рассылаются во все привлекаемые к несению службы воинские части за десять суток до начала нового месяца.

      О каждом изменении в ведомости гарнизонного наряда начальник гарнизона своевременно сообщает командирам воинских частей.

      81. Накануне заступления в наряд в штабе воинской части дежурному по караулам, начальникам гарнизонных патрулей и постовым по контролю за соблюдением правил дорожного движения (регулировщикам дорожного движения) вручаются предписания, на основании которых начальник штаба гарнизона выдает дежурному по караулам записки со старыми и новыми паролями, начальникам патрулей - удостоверения начальника патруля, в которых указываются маршрут движения, время патрулирования, особые обязанности, а каждому постовому по контролю за соблюдением правил дорожного движения (регулировщикам дорожного движения) - удостоверение постового по контролю за соблюдением правил дорожного движения (регулировщика дорожного движения) (приложение 4).

      82. Дежурный по караулам (воинской части), его помощник, состав патруля и поста по контролю за соблюдением правил дорожного движения (регулировщики дорожного движения) должны иметь на левой стороне груди нагрудный знак с соответствующей надписью, кроме того, постовые по контролю за соблюдением правил дорожного движения (регулировщики дорожного движения) должны иметь жезл регулировщика.

      83. Назначение, подготовка и обеспечение гарнизонного наряда производится в соответствии с порядком назначения, подготовки и обеспечения суточного наряда, установленным Уставом внутренней службы.

Дежурное подразделение гарнизона

      84. Дежурное подразделение гарнизона назначается приказом начальника гарнизона на случай усиления гарнизонных караулов или срочного вызова при пожаре, стихийном бедствии и иных происшествиях в гарнизоне.

      В приказе указываются его состав, вооружение, обеспечение боеприпасами, необходимым имуществом и транспортными средствами, форма одежды и порядок отдыха.

      Не допускается использовать дежурное подразделение для выполнения хозяйственных работ.

      В крупных гарнизонах может назначаться несколько дежурных подразделений.

      85. Дежурное подразделение назначается на каждые сутки в соответствии с утвержденным начальником гарнизона графиком, как правило, от той воинской части, от которой назначены гарнизонные караулы, и подчиняется начальнику гарнизона и дежурному по караулам.

      Вызов дежурного подразделения производится начальником гарнизона или дежурным по караулам (воинской части, подчиненной начальнику гарнизона).

      При вызове дежурного подразделения указывается: куда, к какому времени и в чье распоряжение оно должно прибыть, а также какое иметь при себе имущество, снаряжение, вооружение, количество боеприпасов и порядок их выдачи.

      Боеприпасы дежурному подразделению выдаются по приказу командира (начальника штаба) воинской части или дежурного по воинской части.

      Одновременно с вызовом дежурного подразделения приказом начальника гарнизона, если необходимо, назначается новое дежурное подразделение.

      86. Занятия с дежурным подразделением проводятся вблизи расположения своей воинской части. Местонахождение дежурного подразделения и порядок его вызова должны быть известны дежурному по воинской части и дежурному по караулам.

      87. По прибытии к месту назначения дежурное подразделение действует по указанию дежурного по караулам (воинской части, подчиненной начальнику гарнизона) или лица, в распоряжение которого оно назначено.

Гарнизонные патрули

      88. В каждом гарнизоне для поддержания порядка и контроля за соблюдением воинской дисциплины военнослужащими на улицах и в других общественных местах, на железнодорожных (морских, речных) участках и станциях (портах), аэропортах, прилегающих к гарнизону населенных пунктах, а также для обеспечения сохранности объектов назначается патрульный наряд (патруль) от подразделений военной полиции, а в случае их отсутствия или для их усиления - от воинских частей гарнизона. Патрулирование, как правило, возлагается на органы военной полиции Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований, которые выполняют задачи в соответствии с законодательством об органах военной полиции. В гарнизонах, где нет подразделений органов военной полиции, приказом начальника гарнизона из состава воинских частей назначаются гарнизонные патрули, при необходимости могут назначаться совместные патрули.

      Патруль - это подвижный наряд в составе двух или нескольких военнослужащих, выполняющих задачу путем обхода (объезда) маршрута или осмотра его отдельных участков.

      Особенности организации и несения патрульно-постовой службы органов, на которые законодательством Республики Казахстан возложены функции по обеспечению правопорядка, а также их дежурных подразделений (оперативных групп) определяются требованиями нормативных правовых актов об организации патрульно-постовой службы, по обеспечению охраны общественного порядка и безопасности, утвержденных приказами руководителей Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований. Порядок патрулирования определяет командир (начальник) соответствующего органа.

      89. Патрули от воинских частей назначаются на сутки или только на определенное время дня или ночи и могут быть пешие или на автомобилях. Патруль, назначенный на сутки, несет службу, чередуя патрулирование с отдыхом, в порядке, определенном начальником гарнизона.

      При дежурном по караулам (воинской части) назначается резервный патруль с транспортным средством.

      Гарнизонные патрули подчиняются начальнику гарнизона и дежурному по караулам. В гарнизонах, где не назначен дежурный по караулам, патрули подчиняются дежурному по воинской части, от которой они назначены.

      Гарнизонные патрули, назначаемые для патрулирования в районе железнодорожных (морских, речных) участках и станциях (портах), аэропортах, кроме того, подчиняются военному коменданту железнодорожного (морского, речного) участка и станции (порта), аэропорта.

      90. Патруль состоит из начальника патруля и двух-трех патрульных.

      Начальником патруля в зависимости от задач, возлагаемых на патруль, может быть назначен офицер или сержант (старшина).

      Начальниками патрулей, несущими службу в районах железнодорожных (морских, речных) участков и станций (портах), аэропортах назначаются офицеры.

      Патрульные назначаются из числа дисциплинированных, требовательных, подтянутых в строевом отношении и физически развитых солдат (матросов) или сержантов (старшин) и, как правило, от одного подразделения.

      91. Вооружение и форма одежды гарнизонного патруля устанавливаются начальником гарнизона. Начальники патрулей - военнослужащие по контракту вооружаются, как правило, пистолетами с двумя снаряженными магазинами, а остальной личный состав, в зависимости от условий обстановки, может быть без оружия или с оружием.

      Для связи с дежурным по караулам (воинской части) патруль обеспечивается средствами связи.

      92. Схема патрулирования и инструкции патрулям составляются начальником штаба гарнизона и утверждаются начальником гарнизона, а в органах военной полиции, других войсках и воинских формированиях утверждаются командирами (начальниками) этих органов, согласовываются с начальником гарнизона и взаимодействующими правоохранительными органами.

      На схеме патрулирования указываются: несколько вариантов маршрутов движения патрулей; расположение общественных мест, мест массового отдыха (кинотеатров, парков и других); места расположения телефонов для связи с дежурным по караулам (воинской части), а также с правоохранительными органами.

      В инструкции патрулям указываются: задачи патрулей; особенности несения ими службы на каждом маршруте; порядок взаимодействия с правоохранительными органами; способы связи и порядок доклада дежурному по караулам (воинской части).

Права и обязанности лиц гарнизонного наряда
Дежурный по караулам и его помощник

      93. Для непосредственного руководства гарнизонными караулами назначаются дежурный по караулам из числа офицеров воинских частей гарнизона по должности не ниже командира роты (батареи) и его помощник из числа младших офицеров.

      В гарнизонах, где имеется один гарнизонный караул, приказом начальника гарнизона обязанности дежурного по караулам могут быть возложены на дежурного по воинской части, от которой назначается караул.

      Дежурный и его помощник находятся в специально оборудованном для несения службы месте. Они вооружаются пистолетами с двумя снаряженными магазинами.

      94. Дежурный по караулам отвечает за правильное несение службы гарнизонным нарядом. Он подчиняется начальнику гарнизона.

      Дежурный по караулам обязан:

      1) прибыть в назначенное время к начальнику штаба гарнизона, предъявить предписание о назначении дежурным по караулам, получить записки со старыми и новыми паролями и необходимые указания;

      2) представиться сменяемому дежурному по караулам и сообщить ему старый пароль;

      3) изучить ведомость гарнизонного наряда, схемы расположения постов, табели постам, инструкции начальникам караулов и инструкцию дежурному по караулам;

      4) произвести развод гарнизонного наряда в соответствии с порядком проведения развода суточного наряда, указанном в Уставе внутренней службы;

      5) находиться в отведенном для него помещении; отправляясь по служебным делам, оставлять за себя своего помощника, сообщив ему, куда и на какое время отлучается;

      6) лично проверять не реже двух раз в сутки (из них один раз ночью) несение службы гарнизонными караулами, при этом осматривать в ночное время, а при плохой видимости и днем, стоянки боевых машин (вооружения и военной техники) и принимать меры к немедленному устранению выявленных недостатков;

      7) давать указания об изменении продолжительности пребывания на постах в зависимости от состояния погоды;

      8) на основании наряда на вскрытие охраняемых караулами объектов давать разрешение начальникам караулов на вскрытие данных объектов;

      9) встречать начальника гарнизона и его прямых начальников и докладывать им, например: "Господин полковник, во время моего дежурства происшествий не случилось. Дежурный по караулам капитан Омаров";

      10) сопровождать лиц, прибывших для проверки караулов, или посылать для их сопровождения своего помощника, предварительно проверив у них удостоверение личности и разовые удостоверения на право проверки караулов;

      11) проверять готовность дежурного подразделения гарнизона к действиям по тревоге или вызову.

      В гарнизонах, где штатная численность подразделений военной полиции не позволяет им выполнять задачи по обеспечению правопорядка и безопасности дорожного движения военных транспортных средств, обязанности по руководству службой гарнизонных патрулей и контроля за соблюдением правил дорожного движения приказом начальника гарнизона возлагаются на дежурного по караулам.

      95. По окончании развода новый дежурный по караулам принимает от сменяемого дежурного указанные в описи документы. После доклада начальников караулов о произведенной смене дежурные по караулам докладывают начальнику гарнизона, а в его отсутствие — начальнику штаба гарнизона о сдаче и приеме дежурства, например: "Господин генерал-майор, капитан Солоненко дежурство по караулам сдал". "Господин генерал-майор, капитан Егизбаев дежурство по караулам принял". Затем новый дежурный сообщает обо всех недостатках, обнаруженных при приеме дежурства, а сменяемый дежурный - о несении службы караулами и мерах, принятых для устранения выявленных недостатков, о вскрытии и закрытии охраняемых караулами объектов, а также о происшествиях в течение прошедших суток, если они были. После доклада новый дежурный представляет книгу приема и сдачи дежурства с этими записями на просмотр начальнику гарнизона.

      96. В случае происшествия в одном из гарнизонных караулов дежурный по караулам немедленно отправляется на место происшествия, если необходимо, то с разрешения начальника гарнизона он вызывает дежурное подразделение или часть его, а при пожаре, кроме того, пожарную команду и территориальные подразделения уполномоченного органа в сфере гражданской защиты.

      О происшествиях в караулах и о принятых мерах дежурный по караулам немедленно докладывает начальнику гарнизона и сообщает командиру воинской части, от которой назначен караул.

      Сноска. Пункт 96 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      97. Если дежурный по караулам внезапно заболел, он докладывает об этом начальнику гарнизона и поступает по его указанию.

      При внезапном заболевании начальника караула дежурный по караулам возлагает его обязанности на помощника начальника караула (разводящего) или для замены заболевшего вызывает из воинской части нового начальника караула, следует вместе с ним в караульное помещение и руководит приемом караула. Новому начальнику караула дежурный по караулам сообщает действующий пароль и о происшедшем немедленно докладывает начальнику гарнизона.

      98. В случаях, когда караулами не принимаются под охрану объекты из- за недостатков в их оборудовании, дежурный по караулам немедленно докладывает об этом начальнику гарнизона, после чего вызывает начальника охраняемого объекта для устранения недостатков.

      99. Помощник дежурного по караулам подчиняется дежурному по караулам.

      Он обязан:

      1) прибыть в назначенное время для инструктажа к начальнику штаба гарнизона;

      2) изучить ведомость гарнизонного наряда, схемы расположения постов, табели постам, инструкции начальникам караулов и инструкцию дежурному по караулам;

      3) участвовать в проведении развода гарнизонного наряда;

      4) принять по описи документацию, имущество и инвентарь, находящиеся в комнате дежурного по караулам;

      5) проверять по приказу дежурного по караулам несение службы караулами, принимать меры по устранению недостатков и докладывать об этом дежурному по караулам;

      6) выполнять обязанности дежурного по караулам в его отсутствие.

      100. Дежурному по караулам и его помощнику разрешается за время дежурства поочередно отдыхать лежа (спать) по 4 часа каждому в установленное начальником гарнизона время, без обуви, не снимая снаряжения и не раздеваясь.

Начальник гарнизонного патруля

      101. Начальник гарнизонного патруля отвечает за правильное несение службы патрульными, поддержание порядка, соблюдение воинской дисциплины военнослужащими и сохранности гарнизонных объектов на маршруте патрулирования.

      Он обязан:

      1) прибыть в назначенное время к начальнику штаба гарнизона на инструктаж и изучить необходимые документы;

      2) знать задачу патруля и руководить несением службы патрульными;

      3) контролировать выполнение военнослужащими требований воинской дисциплины и соблюдение правил ношения военной формы одежды;

      4) делать напоминание равным себе и младшим по воинскому званию военнослужащим, нарушающим воинскую дисциплину, в необходимых случаях проверять у них документы, а если нужно, задерживать их и направлять к дежурному по караулам;

      5) содействовать начальникам и старшим в восстановлении порядка и по их требованию направлять к дежурному по караулам (воинской части) военнослужащих, нарушающих воинскую дисциплину;

      6) знать на своем маршруте места телефонов для связи с дежурными по караулам, а также с постами правоохранительных органов и в установленное время докладывать о ходе патрулирования дежурному по караулам (воинской части);

      7) оказывать помощь работникам правоохранительных органов в поддержании порядка среди гражданских лиц на улицах и в общественных местах;

      8) вести список военнослужащих, задержанных и направленных к дежурному по караулам (воинской части), по окончании срока патрулирования представить список и сдать удостоверение на право патрулирования дежурному по караулам (воинской части), возвратиться с патрульными в свою воинскую часть и доложить дежурному по части о выполнении задачи;

      9) задерживать и своими действиями пресекать совершение военнослужащими правонарушений (в том числе преступлений) или дисциплинарных проступков;

      10) задерживать военнослужащих в состоянии опьянения, нарушающих общественный порядок и проявляющих недостойное поведение, а также в случае отсутствия документов, подтверждающих личность военнослужащего;

      11) при выполнении задач по обеспечению сохранности объектов, вести за ними наблюдение, в случае угрозы их сохранности немедленно сообщать дежурному по караулам (воинской части).

      Не допускается задерживать военнослужащих в воинском звании старше звания начальника патруля, за исключением вышеуказанных случаев.

      При задержании военнослужащего начальник патруля принимает меры по доставке его к дежурному по караулам (воинской части), при этом он не должен требовать от военнослужащего каких-либо объяснений.

      102. Патруль должен быть внимательным, тактичным, вежливым, обращаться на "Вы", свои требования, замечания излагать в убедительной форме. Его действия должны быть законными и понятными для военнослужащих. В обращении с военнослужащими патрульные обязаны проявлять спокойствие, выдержку и рассудительность. Они не должны вступать в пререкания и споры, терять самообладание, отвечать грубостью на грубость и в своих действиях руководствоваться личными неприязненными чувствами.

      Обращаясь к военнослужащему, равному или младшему по воинскому званию, начальник патруля называет его воинское звание, свою должность и предъявляет необходимые требования, например: "Господин капитан, я - начальник патруля капитан Увалиев. Вами нарушен порядок ношения военной формы одежды. Прошу устранить недостаток и доложить по команде".

      103. Если военнослужащими, проходящими срочную воинскую службу, при нахождении их в увольнении допущено грубое нарушение правил ношения военной формы одежды или иное нарушение воинской дисциплины, начальник патруля прекращает таким военнослужащим увольнение и направляет их в сопровождении патрульного к дежурному по караулам (воинской части) или возвращает в свою воинскую часть (подразделение) для принятия мер. Задерживаются и направляются к дежурному по караулам и военнослужащие, прибывшие по увольнительным запискам из другого гарнизона. О времени и причине задержания начальник патруля производит запись в увольнительной записке военнослужащего.

      В случае неповиновения военнослужащего при его задержании начальник патруля сам или составом патруля в принудительном порядке доставляет военнослужащего к дежурному по караулам (воинской части).

      Применение оружия является крайней мерой и допускается только в случаях и порядке, изложенных в Уставе внутренней службы.

      У задержанных военнослужащих установленным порядком изымаются холодное и огнестрельное оружие, боеприпасы, предметы, запрещенные в гражданском обороте, а также документы, удостоверяющие личность, которые сдаются начальником патруля дежурному по караулам (воинской части).

      104. В случае нарушения воинской дисциплины военнослужащим, старшим по воинскому званию, начальник патруля обращается к нему с просьбой прекратить нарушение дисциплины. При невыполнении этой просьбы начальник патруля обязан немедленно доложить об этом дежурному по караулам и действовать по его указанию.

Патрульный

      105. Патрульный обязан:

      1) бдительно нести службу, наблюдать за поведением военнослужащих и о замеченных нарушениях докладывать начальнику патруля;

      2) точно и быстро выполнять приказы начальника патруля и никуда не отлучаться без его разрешения;

      3) ничего не принимать от задержанных и не передавать им без разрешения начальника патруля;

      4) докладывать начальнику патруля о просьбах задержанных;

      5) по окончании патрулирования и прибытии в воинскую часть с разрешения начальника патруля возвратиться в свое подразделение и доложить дежурному по подразделению о своем прибытии.

      106. Личный состав патруля при выполнении своих обязанностей должен служить образцом соблюдения воинской дисциплины, правил ношения военной формы одежды, воинского приветствия и воинской вежливости. Во время несения службы он не должен вступать в посторонние разговоры и отвлекаться от выполнения своих обязанностей.

6. Организация караульной службы
Общие положения

      107. Несение караульной службы является выполнением боевой задачи и требует от личного состава точного соблюдения всех положений настоящего Устава, высокой бдительности, непреклонной решимости и инициативы.

      Виновные в нарушении требований караульной службы несут дисциплинарную и уголовную ответственность.

      108. Для несения караульной службы назначаются караулы.

      Караулом называется вооруженное подразделение, назначенное для выполнения боевой задачи по охране и обороне военных и государственных объектов.

      В воинских частях, где задача по несению караульной службы не возложена на воинские подразделения, охрану объектов могут осуществлять ведомственные охранные подразделения.

      Охрана и оборона сил и средств, несущих боевое дежурство, возлагаются на войсковые караулы или вооруженные патрули, а боевых знамен – на войсковые караулы или других лиц суточного наряда по решению начальника Генерального штаба Вооруженных Сил, а также первых руководителей других войск и воинских формирований Республики Казахстан.

      Караулы бывают гарнизонные и внутренние (корабельные), постоянные и временные.

      Гарнизонный караул назначается для охраны объектов общегарнизонного значения и объектов нескольких воинских частей, расположенных в непосредственной близости один от другого.

      Внутренний (корабельный) караул назначается для охраны и обороны объектов одной воинской части (корабля). Самолеты (вертолеты) и другие объекты авиационной части на аэродроме охраняются и обороняются внутренним караулом.

      Постоянные караулы предусматриваются расписанием караулов.

      Временные караулы в расписание караулов не включаются; они назначаются приказом начальника гарнизона или командира воинской части для охраны и обороны военного имущества при погрузке (выгрузке) или временном складировании, сопровождении воинских грузов.

      Сноска. Пункт 108 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      109. Гарнизонные караулы подчиняются начальнику гарнизона, дежурному по караулам (воинской части) и его помощнику.

      Внутренние (корабельные) караулы подчиняются командиру воинской части (командиру корабля), дежурному по воинской части (кораблю) и его помощнику, если помощник дежурного по воинской части офицер. Внутренний караул, охраняющий объекты батальона (дивизиона), расположенного отдельно от остальных подразделений воинской части, кроме того, подчиняется командиру этого батальона (дивизиона) и дежурному по батальону (дивизиону) в воинском звании, равном с начальником караула или по званию старше его.

      Помощнику дежурного по воинской части, назначенному из числа сержантов (старшин), подчиняются караулы, начальники которых не офицеры.

      Караулы переходят в подчинение этим лицам с момента подачи во время развода команды "СМИРНО" для встречи дежурного по караулам (воинской части, кораблю), а выходят из их подчинения с момента подачи начальником караула команды "Шагом – МАРШ" для следования в свою воинскую часть (подразделение) после смены.

      Сноска. Пункт 109 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      110. В состав караула назначаются: начальник караула, караульные по числу постов и смен, разводящие, а при необходимости помощник начальника караула, смена операторов по техническим средствам охраны (количество операторов в смене определяется в зависимости от важности охраняемого объекта, протяженности его периметра, количества установленных систем видеонаблюдения, но не менее двух военнослужащих, один из которых может быть назначен помощником начальника караула по техническим средствам охраны), помощник начальника караула по службе караульных собак и водители транспортных средств (экипажи боевых машин).

      В караулы по охране штабов и пунктов управления от объединения и выше, а также по охране учреждений, кроме перечисленных лиц, назначаются караульные контрольно-пропускных пунктов.

      Сноска. Пункт 110 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      111. Для непосредственной охраны и обороны объектов из числа караульных выставляются часовые.

      Караульный - военнослужащий из состава караула, назначенный для выполнения боевой задачи по охране и обороне объекта (поста).

      Часовым называется вооруженный караульный, выполняющий боевую задачу по охране и обороне порученного ему поста.

      Постом называется все порученное для охраны и обороны часовому, а также место или участок местности, на котором он выполняет свои обязанности. К постам относятся и охраняемые караулом с помощью технических средств охраны объекты и участки местности, где эти средства установлены.

      Охрану объектов часовые осуществляют путем патрулирования по тропе часового вдоль внутренней стороны внешнего ограждения (контрольно-следовой полосы) вокруг объекта, а также наблюдением с вышек. Отдельные объекты могут охраняться неподвижными часовыми.

      112. Начальники гарнизонов, командиры воинских частей, начальники военных объектов, а также все их прямые начальники обязаны постоянно добиваться сокращения численности личного состава, необходимого для охраны и обороны объектов. Это достигается:

      1) переходом к охране постов с использованием технических средств охраны и караульных собак без выставления часовых (приложение 5);

      2) объединением под охрану одного караула всех расположенных рядом хранилищ, складов, парков и других охраняемых объектов с общим ограждением, принадлежащих разным воинским частям;

      3) сокращением количества постов с неподвижными часовыми и организацией охраны объектов способом патрулирования пешим порядком и на транспортных средствах.

      113. При организации охраны объектов способом патрулирования часовому в зависимости от ограждения объекта и условий местности назначается для охраны и обороны в течение определенного времени участок полосы протяженностью: днем - до 2 км, ночью - до 1 км, а объектов, оборудованных техническими средствами охраны: днем - до 3 км, ночью - до 2 км. Для усиления охраны объектов в ненастную погоду (сильный туман, дождь, снегопад) по приказу начальника гарнизона (командира воинской части) могут назначаться дополнительные караульные или патрули на транспортных средствах. Порядок несения службы дополнительными караульными и порядок патрулирования в этом случае определяются начальником гарнизона (командиром воинской части).

      Часовые перемещаются по маршрутам движения пешим порядком со скоростью, обеспечивающей надежную охрану объекта, делая короткие остановки для осмотра контрольно-следовой полосы, местности и ограждений, а также для доклада по средствам связи начальнику караула о несении службы.

      При хорошей видимости, если позволяют условия местности, с разрешения начальника караула часовые могут вести наблюдение за охраняемыми объектами с наблюдательных вышек.

      114. Для оказания помощи часовым в каждом караульном помещении из числа бодрствующих и отдыхающих смен караульных создаются резервные группы, которые при вызове караула "В РУЖЬЕ" под командой начальника караула (помощника начальника караула, разводящего) прибывают к месту нарушения и действуют в зависимости от обстановки. Для быстрой доставки групп к месту нарушения, смены часовых отдаленно расположенных постов и их проверки, караулы при необходимости обеспечиваются транспортным средством, а в особых условиях - бронетранспортерами (боевыми машинами).

      115. Личный состав караула должен быть в караульной форме одежды (приложение 6), вооружен исправными и приведенными к нормальному бою автоматами со штык-ножами (карабинами со штыками) или другим оружием по решению начальника Генерального штаба Вооруженных Сил и первых руководителей других войск и воинских формирований Республики Казахстан. Караулы других войск и воинских формирований, а также органов военной полиции, могут вооружаться специальными средствами.

      Часовые контрольно-пропускных постов могут вооружаться пистолетами.

      Начальники караулов и их помощники вооружаются своим штатным оружием.

      Боевыми патронами караул обеспечивается из расчета: на каждый автомат и пистолет - по два снаряженных магазина; на каждый карабин по 30 патронов в обоймах. Освежение боевых патронов караула производится не реже одного раза в три месяца.

      Кроме того, по приказу начальника гарнизона (командира воинской части) караулы могут иметь на вооружении пулеметы с тремя снаряженными магазинами (двумя снаряженными лентами по 100 патронов) на каждый из них, ручные гранаты на весь состав караула, из расчета по две гранаты на каждого, а также усиливаться боевой техникой.

      Боеприпасы личному составу караула, кроме лиц, вооруженных пистолетами, выдаются на караульном городке после практического занятия. Караул, который выполняет задачу на удалении от воинской части, может снаряжаться боеприпасами в караульном помещении, в специально оборудованном или отведенном для этого месте, кроме начальника караула, который снаряжает боеприпасы на караульном городке. В этом случае боеприпасы выносятся на развод суточного наряда в металлическом ящике, закрытом на замок.

      116. Заряжание оружия производится перед выходом на посты, для охраны задержанных, арестованных, подсудимых и осужденных, а также для сопровождения лиц, проверяющих караул.

      Заряжание и разряжание оружия производится по команде начальника караула или его помощника и под их непосредственным наблюдением у караульного помещения в специально оборудованном и освещенном месте, имеющем пулеулавливатель, а при следовании смен на посты на машинах - по команде разводящего в местах, указанных в инструкции начальнику караула, оборудованных пулеулавливателем. При заряжании и разряжании ствол оружия должен быть направлен вверх (под углом 45-60 градусов) и в сторону от окружающих жилых помещений и охраняемых объектов. Если вблизи и вокруг караульного помещения расположены жилые и служебные помещения, заряжание и разряжание оружия могут производиться в караульном помещении в специальном месте, оборудованном пулеулавливателем. Разряжание и осмотр оружия производится немедленно по возвращении к караульному помещению.

      Пистолеты заряжаются после получения патронов в подразделении, а разряжаются после смены караула по прибытии его в подразделение.

      В случае нападения на караул оружие личным составом караула заряжается самостоятельно.

      117. Оружие заряжается по правилам, указанным в руководствах по стрелковому делу для соответствующих видов оружия, при этом патрон в патронник не досылается.

      Автомат заряжается снаряженным магазином. Перед заряжанием он осматривается (при этом курок спускается) и ставится на предохранитель. Затворная рама после присоединения магазина назад не отводится.

      Карабин заряжается снаряженным на полную емкость магазином. После заряжания карабина затвор плавно закрывается (при этом патрон в патронник не досылается), снимается предохранитель, спускается курок, и карабин ставится на предохранитель.

      Пистолет заряжается снаряженным магазином, затвор при заряжании назад не отводится и находится на предохранителе.

      Пулеметы и ручные гранаты заряжаются непосредственно перед их применением.

      Специальные средства находятся в постоянной готовности к применению.

      118. По приказу начальника гарнизона (командира воинской части) в караульном помещении создается запас боевых патронов из расчета: на каждый автомат или карабин - по 150 патронов, которые хранятся в цинковых упаковках в металлическом ящике, на пистолет - по 16 патронов.

      Ручные гранаты хранятся в отдельных металлических ящиках, при этом запалы хранятся в водонепроницаемой упаковке отдельно от гранат.

      В ящиках хранятся: книга учета запаса боевых патронов караула (приложение 7), книга учета запасов ручных гранат и запалов к ним, акт закладки боеприпасов и гранат, экземпляр накладной на получение боеприпасов и гранат со склада воинской части, внутренняя опись, а также нож для вскрытия цинков. Ящики закрываются на замки, опечатываются начальником штаба гарнизона (воинской части) и включаются в опись имущества и инвентаря караула, находящихся в караульном помещении. Ключи и слепки с печатей от ящиков с боеприпасами хранятся у начальника караула в сейфе (ящике стола, закрывающемся на замок). Передавать ключи другим лицам не допускается. Запасные ключи хранятся у дежурного по воинской части в тубусе, опечатанном печатью начальника штаба.

      При нападении на караул или охраняемый объект вскрытие ящика с запасом боевых патронов и гранат осуществляется начальником караула самостоятельно, с последующим докладом дежурному по караулам (воинской части).

      Начальник караула несет личную ответственность за сбережение ящиков с запасом боевых патронов, с гранатами и запалами.

      119. Наличие и состояние запаса боеприпасов проверяются не реже одного раза в месяц: в гарнизонных караулах - начальником штаба гарнизона, во внутренних караулах - начальником штаба воинской части.

      Результаты проверки записываются в книгу учета запаса боевых патронов (гранат и запалов к ним) и в постовую ведомость.

      120. Обеспечение караульных помещений и постов оборудованием (приложение 8), техническими средствами охраны и связи, ограждение охраняемых объектов и обеспечение их инвентарем, предусмотренное настоящим Уставом, а также оборудование подступов к посту (приложение 9) возлагаются на начальника военного объекта (командира воинской части).

      На начальника военного объекта (командира воинской части) возлагается также ответственность за освещение караульного помещения и обеспечение его топливом и постовой одеждой.

      121. Для подтверждения того, что караул, прибывший для смены, действительно назначен для этой цели, а также, что лицо, прибывшее с приказом от начальника гарнизона или дежурного по караулам (воинской части), действительно уполномочено на то соответствующим начальником, устанавливается пароль (секретное слово).

      Пароль обозначается названием какого-либо города, устанавливается на каждый день, отдельно для каждого караула: для гарнизонных караулов - начальником штаба гарнизона, для внутренних - начальником штаба воинской части.

      Пароли устанавливаются не более чем на 10 дней вперед и заносятся в книгу паролей, которая хранится у начальника штаба гарнизона (воинской части) в опечатанном сейфе.

      Пароли для новых караулов, заступающих при объявлении тревоги, хранятся в опечатанном пакете у дежурного по караулам (воинской части).

      Лица, которым известен пароль, обязаны хранить его в строжайшем секрете и при опросе сообщать его запиской, без оглашения, после чего записка немедленно уничтожается.

      При утрате записки с паролем или в других случаях разглашения пароля действие его немедленно прекращается дежурным по караулам (воинской части), о чем докладывается начальнику штаба гарнизона (начальнику штаба воинской части).

      122. Вскрытие хранилищ (складов, парков) или допуск к местам стоянок боевых машин, вооружения и военной техники, находящимся под охраной караула, разрешается на основании наряда на вскрытие охраняемого объекта (приложение 10), утвержденного начальником гарнизона (командиром воинской части), и при наличии постоянного или разового допуска (приложение 11), подписанного начальником штаба гарнизона (начальником штаба воинской части) и заверенного гербовой печатью.

      Наряд на вскрытие охраняемого объекта должен ежедневно составляться начальником штаба гарнизона (начальником штаба воинской части) на основании заявок начальников объектов (служб воинской части, хранилищ, складов), утверждаться начальником гарнизона (командиром воинской части) и находиться у дежурного по гарнизонным караулам (воинской части).

      В допуске указываются: его номер и номер караула, начальнику которого он выдан; наименование охраняемого объекта, подлежащего вскрытию (закрытию); дата и время вскрытия (закрытия); воинское звание, фамилия, имя и отчество лица, прибывшего для вскрытия (закрытия).

      Список лиц, которые вскрывают те или иные хранилища (парки, склады) или могут быть допущены к приему от караула боевых машин, вооружения и военной техники, находящихся на стоянках, объявляется приказом начальника гарнизона (командира воинской части).

      Образцы допусков с подлинными подписями, список должностных лиц, имеющих право вскрывать те или иные хранилища (склады, парки) или быть допущенными к ним, а также образцы слепков с печатей (оттисков пломб), подписанные начальником штаба гарнизона (начальником штаба воинской части) и заверенные гербовой печатью, должны находиться в караульном помещении.

      123. Порядок допуска на техническую территорию складов (баз, арсеналов), на огнеопасные, особо важные государственные, режимные и стратегические объекты устанавливается начальником Генерального штаба Вооруженных Сил и руководителями других войск и воинских формирований Республики Казахстан.

      124. Допуски для вскрытия стоянок самолетов (вертолетов) и других объектов авиационной части на аэродроме подписываются начальником штаба этой части.

      125. Порядок несения караульной службы по охране и обороне военных и других объектов в особых условиях дополнительно определяется начальником Генерального штаба Вооруженных Сил и соответствующими руководителями других войск и воинских формирований Республики Казахстан.

Применение технических средств охраны

      126. Технические средства охраны - комплекс, который включает в себя системы периметральной, объектовой, пожарной сигнализации, видеонаблюдения, сбора и отображения информации, контроля и управления доступом, а также технические средства предупреждения, предназначенные для повышения надежности охраны объектов и сокращения численности личного состава караула.

      Надежность охраны объектов с применением технических средств охраны достигается: правильным выбором типа технических средств охраны и использованием их в комплексе с инженерными заграждениями, скрытностью проводимых мероприятий по установке средств охраны; высоким качеством монтажа, постоянным обслуживанием и контролем за их состоянием; бдительностью и своевременностью действий личного состава караула при срабатывании технических средств охраны.

      Технические средства охраны должны быть установлены с применением мер их маскировки и безопасности.

      127. Тип и количество применяемых на объекте технических средств охраны определяются в зависимости от его важности, физико-географических, эксплуатационных и других особенностей.

      128. Аппаратура приема сигналов технических средств охраны устанавливается в караульном помещении в специально оборудованной для этого комнате, обеспечивающей установку необходимой аппаратуры или в комнате начальника караула.

      Пожарной сигнализацией объекты оборудуются в соответствии с установленными правилами.

      Для обеспечения непрерывной работы технических средств охраны устанавливается резервный источник питания, обеспечивающий непрерывную работу не менее 24 часов.

      При наличии в гарнизоне (воинской части) военной команды противопожарной защиты и спасательных работ аппаратура приема сигналов пожарной сигнализации может устанавливаться в помещении этой команды.

      Поддержание в исправном состоянии технических средств охраны осуществляется предназначенным для этого штатным подразделением, а при отсутствии такого штатного подразделения - эксплуатационной группой во главе с офицером (сержантом), назначенной командиром воинской части (начальником объекта).

      129. Охрана и оборона объектов, оборудованных техническими средствами охраны, может осуществляться с выставлением часовых, способом дежурства контрольно-охранных групп или смешанным способом. Способ охраны с выставлением часовых является основным. При всех способах для усиления охраны объектов могут использоваться караульные собаки.

      Решение о применении технических средств охраны и необходимости выставления в этих случаях часовых, а также использования караульных собак принимается командиром (начальником), утверждающим расписания караулов (пункт 135 настоящего Устава).

      130. С выставлением часовых обычно охраняются оборудованные техническими средствами охраны склады с вооружением, боеприпасами и другие объекты, требующие постоянного наблюдения и усиленной охраны. Часовые в этих случаях несут службу, как указано в пунктах 317-329 настоящего Устава.

      Контроль за аппаратурой приема сигналов технических средств охраны осуществляет помощник начальника караула (оператор) по техническим средствам охраны, а в его отсутствие - начальник караула или его помощник (разводящий).

      131. Дежурство контрольно-охранных групп заключается в непрерывном контроле оператора за аппаратурой приема сигналов технических средств охраны, периодической проверке контрольно-охранными группами постов и постоянной их готовности к действиям в случае несанкционированного срабатывания технических средств охраны.

      Проверка постов осуществляется по графику контрольно-охранной группой, в состав которой входят начальник караула или его помощник по техническим средствам охраны, один-два караульных, а при использовании для усиления охраны объектов караульных собак и помощник начальника караула по службе караульных собак (вожатый).

      В ходе проверки наружным осмотром проверяются состояние ограждения, контрольно-следовой полосы, дверей (ворот), окон и стен хранилищ (складов), количество и соответствие печатей (пломб), а также функционирование технических средств охраны.

      132. Смешанный способ охраны объектов заключается в сочетании способа дежурства контрольно-охранных групп с одновременным выставлением часовых на отдельные участки периметра или на посты у зданий (помещений). При этом контроль за аппаратурой приема сигналов технических средств охраны может осуществлять начальник караула или его помощник, а вместо контрольно-охранной группы может действовать резервная группа караула.

Наряд караулов

      133. Наряд караулов производится на основании расписания караулов.

      Караулы должны сменяться каждые сутки.

      На период нахождения воинской части на учении приказом начальников, утверждающих расписания караулов, может назначаться караул во главе с офицером без смены на срок до 7 суток.

      134. Расписание гарнизонных караулов составляет начальник штаба гарнизона, а внутренних - начальник штаба воинской части на основании указаний начальника гарнизона (командира воинской части) по организации охраны и обороны объектов с учетом их важности, оборудования техническими средствами охраны, ограждения и обеспечения надежной охраны возможно меньшим числом часовых. Составлению расписания караулов должно предшествовать ознакомление на местности с условиями и особенностями расположения и охраны объектов. Расписание караулов по охране объектов центрального подчинения, где имеются свои подразделения охраны, составляет начальник военного объекта (склада, базы).

      135. Расписания гарнизонных, а также внутренних караулов военных учебных заведений представляются на утверждение первому заместителю начальника Генерального штаба Вооруженных Сил и соответствующим руководителям других войск и воинских формирований Республики Казахстан, а расписания внутренних караулов воинских частей - вышестоящему командиру (начальнику).

      К расписанию прилагается схема расположения постов каждого караула.

      136. Одновременно с расписанием караулов для каждого караула составляются схема расположения постов, табель постам, инструкция начальнику караула; для караулов, сменяемых при получении сигналов на приведение в высшие степени боевой готовности, кроме того, - документация на случай получения этих сигналов, а для караулов, в состав которых входят помощники начальника караула (оператор) по техническим средствам охраны и по службе караульных собак, - документация помощника начальника караула (оператора) по техническим средствам охраны и помощника по службе караульных собак.

      На схеме расположения постов указываются: границы постов и запретных зон, запретные границы, вид ограждения, места установки осветительных приборов, тропа (путь) часового, контрольно-следовая полоса; объекты, оборудованные техническими средствами охраны; маршруты движения транспортных средств караула, смен на посты и патрулей на транспортных средствах; маршруты движения часовых и контрольно-охранных (патрульных) групп в дневное и ночное время; места расположения окопов, наблюдательных вышек, средств (точек) связи и пожаротушения, постов караульных собак; наиболее опасные подступы к постам, опасные направления стрельбы.

      В табеле постам (приложение 12) указываются: что подлежит охране и обороне на каждом посту; особые обязанности часового с учетом конкретных условий несения службы на посту и сроки доклада по средствам связи; время, в течение которого разрешается часовому вести наблюдение с вышки; расстояния, ближе которых часовому не разрешено допускать к посту посторонних лиц; действия часового в случае нападения на пост, на соседние посты и в случае пожара на посту; в каких случаях разрешается часовому применять оружие, а также опасное направление стрельбы. Для постов, оборудованных техническими средствами охраны, указываются наименование и количество технических средств на каждом посту, особенности их функционирования, порядок проверки поста контрольно-охранной группой и применения ею оружия. Для постов, на которых предусмотрено несение службы караульными собаками, указывается участок свободного окарауливания или блок-пост (глухой привязи).

      В инструкции начальнику караула излагаются: задача караула, особые обязанности начальника караула по охране и обороне объектов, порученных караулу, и порядок действий должностных лиц караула при приеме под охрану и сдаче объектов (в том числе оборудованных техническими средствами охраны и охраны караульными собаками), график и порядок их проверки контрольно-охранными группами; меры по усилению охраны объектов ночью и в ненастную погоду; указания о действиях караула при нападении на охраняемые объекты, часовых или караульное помещение, в случае срабатывания и выхода из строя технических средств охраны, при чрезвычайных ситуациях, при получении сигналов на приведение в высшие степени боевой готовности, а также порядок сохранности оружия и вскрытия ящиков с боеприпасами.

      Документация на случай получения сигнала на приведение в высшие степени боевой готовности включает: табель постам, схему расположения постов, инструкцию начальнику караула, бланк постовой ведомости и пароль. Эти документы определяют порядок охраны и обороны объектов, порученных караулу, с учетом действии войск по плану боевой и мобилизационной готовности.

      Документация помощника начальника караула (оператора) по техническим средствам охраны состоит из инструкций (указаний о порядке приема под охрану и сдачи охраняемых объектов, осуществления контроля за аппаратурой, а также об особенностях действий при срабатывании или выключении технических средств охраны); перечня охраняемых объектов, оборудованных техническими средствами охраны (номер поста, наименование объекта, время вскрытия и закрытия); аппаратного журнала (приложение 13) контроля функционирования технических средств охраны (наименование объекта, время приема под охрану и сдачи объекта, техническое состояние установленных средств, время проверки функционирования и их состояние, время и место срабатывания технических средств охраны и принятые меры) и руководства по эксплуатации установленной на объекте системы охраны.

      Документация помощника начальника караула по службе караульных собак состоит из инструкции, памятки по уходу, содержанию и кормлению собак, схемы расположения постов караульных собак.

      Документы, указанные в данном пункте, утверждаются начальником гарнизона (командиром воинской части).

      137. На основании расписания караулов начальник штаба гарнизона (начальник штаба воинской части) на каждый месяц определяет очередность несения службы в карауле между воинскими частями (подразделениями), которая отражается в ведомости гарнизонного (суточного) наряда и утверждается начальником гарнизона (командиром воинской части).

      Выписки из схемы расположения постов, табеля постам, инструкции начальникам караулов и документации помощника начальника караула (оператора) по техническим средствам охраны, помощника начальника караула по службе караульных собак вместе с выпиской из ведомости гарнизонного наряда рассылаются во все воинские части гарнизона, привлекаемые к несению службы гарнизонного наряда, не позднее чем за десять суток до начала нового месяца.

      Штаб воинской части не позднее чем за пять суток до начала нового месяца сообщает командирам подразделений, от которых назначаются караулы, дни заступления их в наряд и состав караулов.

      О каждом изменении в схеме расположения постов и в табеле постам начальник гарнизона (начальник штаба воинской части) своевременно сообщает воинским частям (подразделениям).

      Документация на случай получения сигналов на приведение в высшие степени боевой готовности хранится у начальника караула в пакете, опечатанном гербовой печатью. Второй экземпляр документации находится у начальника штаба, гарнизона (воинской части) для проведения инструктажа начальника караула, назначенного для смены в случае получения этих сигналов.

      138. Начальником караула при наличии на объекте пяти и более постов назначается офицер, а при меньшем количестве постов - сержант (старшина).

      Начальником караула, охраняющего особо важные государственные, режимные и стратегические объекты, назначается офицер независимо от количества постов, за исключением начальников караулов, предусмотренных штатом.

      В военных учебных заведениях начальниками караулов независимо от количества постов могут назначаться курсанты старших курсов.

      Помощник начальника караула назначается из числа сержантов (старшин). Помощник начальника караула (оператор) по техническим средствам охраны назначается из специалистов по техническим средствам охраны или других военнослужащих, назначаемых приказом начальника гарнизона (командира воинской части).

      Помощник начальника караула по службе караульных собак назначается из старших вожатых караульных собак.

      139. В состав караулов назначаются разводящие из числа сержантов (старшин) или ефрейторов (старших матросов).

      Число разводящих определяется в зависимости от количества и расположения постов с таким расчетом, чтобы каждый разводящий выставлял не более пяти часовых, а следование на посты, смена часовых и возвращение в караульное помещение занимали не более одного часа. В случае, когда следование на посты и смена часовых занимает более одного часа, выделяется транспортное средство.

      При назначении в караул нескольких разводящих они именуются: первый разводящий, второй разводящий и так далее.

      Если караулом охраняется один пост, разводящий не назначается, его обязанности выполняет помощник начальника караула.

      140. Караульные назначаются из числа солдат (матросов). При недостаточном количестве солдат (матросов) караульными могут назначаться сержанты (старшины). В этом случае из них составляются все смены поста (постов), весь состав контрольно-охранной группы, а разводящим назначается военнослужащий в воинском звании не ниже воинского звания караульных.

      Число караульных определяется в зависимости от количества установленных для данного караула постов, причем для охраны поста в течение суток назначаются три смены часовых, а для охраны только в течение ночи (с наступлением темноты и до рассвета или от закрытия до вскрытия склада, хранилищ) - две смены часовых.

      141. Состав караула, в том числе и начальник караула, назначаются не позднее чем за сутки до заступления в наряд, как правило, от одного подразделения, в крайнем случае - от одной воинской части.

      Все гарнизонные караулы, наряжаемые от одной воинской части, назначаются приказом начальника гарнизона, сводный караул от различных воинских частей может назначаться только по приказу руководителей Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований.

Подготовка караулов

      142. Командиры воинских частей и подразделений, от которых назначаются караулы, отвечают за подбор, расстановку личного состава караулов и подготовку его к несению службы, за исправное состояние оружия и боевых патронов и за своевременное прибытие караулов на развод.

      В караул не допускается назначать военнослужащих, не принявших военной присяги, не усвоивших соответствующей программы подготовки прибывшего пополнения, совершивших уголовное правонарушение, по которому ведется досудебное расследование, больных и других военнослужащих, которые в данное время по своему морально-психологическому состоянию не могут нести караульную службу, а также в порядке исполнения дисциплинарного взыскания.

      143. Начальники штабов воинских частей за трое суток до заступления гарнизонных или внутренних караулов в наряд обязаны вручить командирам подразделений, от которых назначаются караулы, схемы расположения постов, табели постам и инструкции начальникам караулов для их изучения личным составом. После изучения указанные документы возвращаются в штаб воинской части.

      144. В ночь, предшествующую заступлению в караул, военнослужащие не должны нести никакой службы или привлекаться на занятия и работы.

      В день заступления, в часы, указанные в распорядке дня, личному составу караула должно быть предоставлено не менее 3 часов для подготовки к несению службы (проверки знания обязанностей, умения обращаться с оружием), а при заступлении в караул через сутки - не менее 4 часов, в том числе не менее 1 часа для отдыха (сна).

      145. Подготовка личного состава караула, назначенного от роты (батареи), организуется командиром роты (батареи) и проводится им лично, караула, назначенного от батальона (дивизиона), - лично командиром батальона (дивизиона), а караула, назначенного от воинской части, - одним из заместителей командира части.

      Подготовка к несению службы в карауле проводится в три этапа:

      1) первый - за два-три дня до заступления в наряд осуществляется подбор, распределение и назначение личного состава караула согласно табелю постам;

      2) второй - в день, предшествующий заступлению в наряд, в часы, указанные в распорядке дня, с личным составом караула проводится занятие по изучению положений уставов, табеля постам с уточнением на макете охраняемых объектов (или с использованием средств интерактивного обучения) особых обязанностей и вариантов действий, часовых на постах, а также соответствующих инструкций и требований безопасности при обращении с оружием. При заступлении в караул через сутки данное занятие проводится в день заступления вместо шестого часа занятий;

      3) третий - в день заступления в караул проводится практическое занятие с отработкой действий часовых на постах.

      Занятие по изучению положений уставов и особых обязанностей часовых проводится в классе для подготовки караулов, практическое занятие с гарнизонным караулом - на караульном городке, специально оборудованном для этой цели, а с внутренним караулом - на караульном городке воинской части (приложение 14).

      Подготовка помощника начальника караула (оператора) по техническим средствам охраны осуществляется на ежемесячных занятиях, организуемых начальником гарнизона (начальником штаба воинской части), и в ходе практических занятий перед разводом караула.

      В случае несения караульной службы личным составом через одни - двое суток время проведения мероприятий первого и второго этапов подготовки караулов устанавливается командиром воинской части с таким расчетом, чтобы качество подготовки караула не снижалось.

      146. Командир роты (батареи), от которых наряжается караул, обязан:

      1) совместно со своими заместителями, командирами взводов и их заместителями обсудить персонально каждую кандидатуру и, с учетом важности охраняемых объектов и условий несения службы на постах, произвести расстановку личного состава караула по постам, а также заполнить и подписать постовую ведомость (приложение 15);

      2) провести занятия на втором и третьем этапах подготовки караула и добиться твердого знания и уверенного выполнения личным составом своих обязанностей и требований безопасности при обращении с оружием;

      3) представить личный состав, заступающий в караул, на медицинский осмотр в медицинский пункт части с оформлением результатов осмотра в постовой ведомости;

      4) перед отправлением личного состава караула на развод проверить у него состояние оружия и боевых патронов, наличие туалетных принадлежностей, внешний вид каждого военнослужащего;

      5) обеспечить своевременность прибытия караула на развод;

      6) проверить несение службы караулом;

      7) после смены караула принять доклад начальника караула о выполнении задачи, ознакомиться со всеми замечаниями, записанными в постовой ведомости, не позднее начала занятии произвести разбор несения службы со всем личным составом подразделения, от которого был наряжен караул, и не позднее начала занятий следующего дня отправить постовую ведомость в штаб воинской части с записью о мерах, принятых по замечаниям.

      Эти обязанности распространяются:

      1) на командира батальона (дивизиона), если караул назначается от батальона (дивизиона);

      2) на заместителя командира части, если караул назначается от воинской части.

      147. За 15 минут до выхода на развод караулы должны быть готовы к несению службы и приняты начальниками караулов в свое подчинение. К этому времени начальники караулов обязаны:

      1) получить боевые патроны и выдать их личному составу под роспись по раздаточной ведомости, проверить правильность снаряжения магазинов (обойм);

      2) проверить по постовой ведомости расчет караулов;

      3) осмотреть оружие;

      4) проверить исправность одежды и снаряжения;

      5) доложить о готовности караула командиру роты (батареи) или батальона (дивизиона).

      Из караульного городка караулы следуют с незаряженным оружием, имея магазины (обоймы) в сумках или в карманах на разгрузочном жилете (кроме военнослужащих, вооруженных пистолетами).

      148. Все гарнизонные караулы из воинской части отправляет дежурный по части. Об отправлении караулов он докладывает командиру (начальнику штаба) воинской части и дежурному по караулам.

Смена караулов

      149. После развода караул прибывает к месту расположения сменяемого караула. Начальник нового караула останавливает его перед входом на территорию охраняемого объекта или перед караульным помещением на расстоянии, указанном в инструкции начальнику караула, представляется начальнику сменяемого караула и сообщает ему старый пароль. После этого он выстраивает свой караул на площадке перед караульным помещением фронтом к нему.

      150. Начальник сменяемого караула, убедившись в правильности предъявленного ему пароля, выводит свой караул с оружием из караульного помещения, оставив в помещении своего помощника или одного из разводящих, и выстраивает караул на площадке в шести-восьми шагах перед фронтом нового караула. После построения начальники караулов поочередно, начиная с начальника нового караула, подают команды: "Караул, РАВНЯЙСЬ", "СМИРНО".

      Подав команду, начальники караулов, вооруженные пистолетами, приложив руку к головному убору, строевым шагом идут друг к другу, останавливаются в двух-трех шагах один от другого и, начиная с начальника нового караула, докладывают, например: "Господин капитан, новый караул для смены прибыл. Начальник караула капитан Муратов"; "Господин капитан, старый караул к смене готов. Начальник караула капитан Бейсебаев", после чего опускает руку от головного убора.

      Начальники караулов, вооруженные автоматами или карабинами, руку к головному убору не прикладывают и после команды "СМИРНО" идут друг другу навстречу, имея автоматы в положении "на ремень".

      После докладов начальники караулов подают команду "ВОЛЬНО", сменяют часового у входа в караульное помещение, если он выставлен, а затем командуют своим караулам: "Напра-ВО", "Шагом - МАРШ". Начальник нового караула вводит свой караул в караульное помещение, а начальник сменяемого караула отводит свой караул в комнату (место) ожидания личного состава сменяемого караула, дает команду поставить оружие в пирамиду, организует его охрану, оставляет за себя старшего и вместе со своими помощниками и разводящими входит в караульное помещение.

      При температуре воздуха минус пятнадцать градусов по Цельсию и ниже, а также в ненастную погоду и в караулах с одним постом смена караулов производится в караульном помещении без соблюдения вышеизложенного порядка смены караулов.

      Начальник нового караула после представления начальнику сменяемого караула и сообщения ему старого пароля вводит свой караул в караульное помещение для смены.

      Сноска. Пункт 150 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      151. Личный состав нового караула, войдя в помещение, ставит оружие в пирамиду (пистолеты - в сейф), после чего начальники сменяемого и нового караулов приказывают своим разводящим сдать и принять слепки с печатей (оттиски пломб), а помощникам сдать и принять караульное помещение и наблюдают за правильностью передачи. Помощник начальника сменяемого караула сдает, а помощник начальника нового караула принимает караульное помещение и находящееся в нем оборудование, инвентарь и имущество по описи. Начальник сменяемого караула сообщает начальнику нового караула о всех замечаниях и указаниях, полученных сменяемым составом караула.

      Помощник начальника нового караула по техническим средствам охраны принимает от сменяемого помощника документацию, аппаратуру и проверяет ее работоспособность, затем докладывает о приеме начальнику нового караула, производит запись в аппаратном журнале.

      152. После приема слепков с печатей (оттисков пломб) начальник нового караула командует: "Первая смена, ПОЛУЧИТЬ ОРУЖИЕ", после получения оружия - "Первая смена, СТАНОВИСЬ".

      По этой команде разводящие и караульные первой смены, взяв свое оружие, выстраиваются в одну шеренгу в порядке номеров постов справа налево. Разводящие становятся на правых флангах своих смен, имея при себе слепки с печатей (оттиски пломб), а в темное время суток и фонари.

      Разводящие сменяемого караула становятся рядом и правее соответствующих разводящих нового караула.

      Начальник нового караула проверяет знание обязанностей разводящими и караульными, напоминает караульным особенности несения службы на каждом посту, обращая особое внимание на порядок применения оружия, дает команду на сдачу курительных и зажигательных принадлежностей, а также посторонних предметов, выводит смену из караульного помещения и выстроив ее на площадке для заряжания и разряжания оружия, командует: "Смена, справа по одному, ЗАРЯЖАЙ". По этой команде правофланговый военнослужащий делает шаг вперед и пол-оборота направо, примыкает штык и заряжает оружие в соответствии с требованиями пунктов 116, 117 настоящего Устава, а начальник караула проверяет заряжание оружия. Зарядив оружие, военнослужащий докладывает: "Оружие заряжено и поставлено на предохранитель", берет его самостоятельно в положение "на ремень" и делает шаг назад.

      В такой же последовательности поочередно заряжают оружие и остальные разводящие и караульные.

      153. После того, как смена зарядит оружие, начальник нового караула отдает смене устный приказ на несение службы и командует: "Смена, напра-ВО", "На посты шагом - МАРШ". Каждый разводящий командует: "Смена, за мной - МАРШ" и ведет смену на посты, предварительно назначив наблюдателей.

      После ухода первой смены из караульного помещения начальник (помощник начальника караула) производит боевой расчет остального личного состава караула на резервные группы и ставит задачи на случаи отражения нападения на охраняемые объекты или на караульное помещение, тушения пожара и получения сигнала на приведение в высшие степени боевой готовности.

      154. Движение смены (контрольно-охранных групп) на посты и с постов совершается в колонне по одному. Разводящий следует в голове колонны. Движение смен на посты у Боевого Знамени воинской части и у памятников, при подходе к посту на расстояние 30 шагов, совершается строевым шагом.

      Разводящий сменяемого караула следует рядом и левее разводящего нового караула.

      Все команды подаются разводящим нового караула. В караулах с большим количеством постов, а также при расположении их на большом удалении один от другого или от караульного помещения движение смен на посты может производиться на транспортных средствах.

      155. Когда последний караульный первой смены нового караула будет выставлен на пост, разводящий сменяемого караула ведет своих караульных к караульному помещению, следуя в голове смены. Разводящий нового караула следует рядом и левее разводящего сменяемого караула.

      Все команды подаются разводящим сменяемого караула.

      156. Смены караульных при следовании на посты и с постов выполняют воинское приветствие по правилам, изложенным в Строевом уставе.

      157. При смене караула начальник нового караула вместе с начальником сменяемого караула проверяет путем обхода и наружного осмотра состояние наиболее важных охраняемых объектов, указанных в инструкции начальнику караула, исправность их освещения, ограждения и окопов, состояние караульного помещения, после чего принимает от него по описи документы, ящики с боеприпасами, печати на них и ключи к ним, допуски на вскрытые охраняемые объекты, а также средства связи и пожаротушения.

      Сноска. Пункт 157 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      158. По возвращении с постов разводящие сменяемого и нового караулов о произведенной смене по очереди докладывают своим начальникам караулов, например: "Господин лейтенант, смена произведена, посты сданы (приняты) в исправности. Первый разводящий сержант Ванюнькин". Оружие разряжается под командой начальника сменяемого караула. Вначале оружие разряжает смена сменяемого караула, затем разводящие нового караула. Для разряжания оружия начальник караула командует: "Смена, справа по одному, РАЗРЯЖАЙ".

      По этой команде правофланговый разводящий (караульный) делает шаг вперед, пол-оборота направо, под наблюдением начальника караула разряжает свое оружие, вкладывает снаряженный магазин (обойму с патронами) в сумку или в карман на разгрузочном жилете и докладывает: "Оружие разряжено", отведя затворную раму (затвор) назад, предъявляет оружие к осмотру. Начальник караула осматривает оружие, после чего разводящий отпускает затворную раму (досылает затвор) в переднее положение, спускает курок, ставит оружие на предохранитель и докладывает: "Поставлено на предохранитель", отмыкает (откидывает) штык, берет оружие "на ремень" и, делая шаг назад, становится на свое место.

      В такой же последовательности поочередно разряжают оружие остальные караульные смены. Затем караульные под командой старшего направляются к месту нахождения сменяемого караула, а разводящие - в караульное помещение.

      159. Приняв доклады, и разрядив оружие, начальники караулов, начиная со сменяемого подписывают постовую ведомость сменяемого караула, при этом начальник нового караула вносит в нее замечания о всех обнаруженных во время смены недостатках.

      Если при смене караула присутствует лицо, прибывшее для проверки караула, разводящие, спросив у него разрешение, докладывают начальникам караулов о произведенной смене. После приема докладов от разводящих начальник нового караула командует: "СМИРНО", затем начальники караулов по очереди докладывают проверяющему о произведенной смене.

      О смене начальники караулов во всех случаях докладывают своему дежурному по караулам (воинской части) по средствам связи или лично прибывают к нему с докладом.

      160. После смены караула начальник сменяемого караула уводит сменяемый караул в свою воинскую часть (подразделение). По прибытии в воинскую часть (подразделение) лично организует разряжание магазинов составом караула и сдачу патронов дежурному по части (сержанту (старшине) роты).

      По прибытии в подразделение начальник сменяемого караула выстраивает личный состав караула и докладывает командиру подразделения о выполнении задачи.

      Например: "Господин капитан, караул прибыл в полном составе. Во время несения службы происшествий не случилось. Начальник караула лейтенант Утепов".

      Затем докладывает об отмеченных в постовой ведомости результатах проверки караула и сдает ему постовую ведомость вместе с другими документами. После этого состав караула под личным наблюдением начальника караула сдает оружие (боевые патроны).

      Караульные, охранявшие объекты только ночью, по окончании срока охраны объекта направляются начальником караула в свою воинскую часть (подразделение) под командой старшего, прибывшего из подразделения, не ожидая смены караула. Об этом начальник караула производит запись в постовой ведомости и докладывает дежурному по караулам (воинской части). О прибытии в подразделение старший команды обязан доложить дежурному по части, командиру (сержанту, старшине) подразделения и проконтролировать сдачу оружия и боеприпасов караульными.

      161. Сменившийся состав караула освобождается в день смены от занятий и работ; караульные, охранявшие объект только ночью, освобождаются от занятий и работ на 4 часа после прибытия в подразделение, в это время им разрешается отдыхать лежа (спать).

      162. При получении сигнала на приведение в высшие степени боевой готовности смена караулов осуществляется подразделениями, выделяемыми согласно боевому расчету. Развод караула в этом случае не производится. После краткого инструктажа дежурным по караулам (воинской части) и получения пароля для смены караул прибывает к караульному помещению.

      Смена караулов производится в установленном порядке в сокращенные сроки. Количество постов, особые обязанности лиц караула и новый пароль устанавливаются в документации на случай получения сигнала на приведение в высшие степени боевой готовности (пункт 121 настоящего Устава).

      163. Снятие караула с охраняемого объекта производится дежурным по караулам (воинской части) согласно письменному приказу начальника гарнизона (командира воинской части), заверенному печатью в присутствии начальника охраняемого объекта. О снятии караула составляется акт за подписью дежурного по караулам (воинской части), начальника караула и начальника охраняемого объекта. В акте производится запись о сдаче охраняемого объекта, караульного помещения и находящихся в нем и на постах оборудовании и инвентаря.

      О снятии постоянных караулов начальник гарнизона (командир воинской части) докладывает начальнику, утвердившему расписание караулов.

Смена часовых

      164. Смена часовых производится через 2 часа, в четный или нечетный час.

      При температуре воздуха минус двадцать градусов по Цельсию и ниже, а во время ветра и при меньшем морозе смена часовых наружных постов, а также внутренних постов, находящихся в неотапливаемом помещении, производится через 1 час. При температуре плюс тридцать градусов по Цельсию и выше (в тени) смена часовых производится также через 1 час. Указания о смене часовых через 1 час в этих случаях отдает дежурный по караулам (воинской части).

      Если смена часовых производилась через 1 час, то начальник караула производит в постовой ведомости запись о том, что часовые с такого-то часа сменялись через 1 час, а с такого-то часа, по заступлении такой-то смены - через 2 часа.

      Смена часовых у входа в караульное помещение производится через каждые 30 минут помощником начальника караула или начальником караула.

      Сноска. Пункт 164 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      165. При приближении смены к часовому на расстояние 10-15 шагов разводящий караула командует: "Смена, СТОЙ" и приказывает одному из караульных наблюдать (при следовании смены на машине - зарядить оружие и наблюдать) за постом и подступами к нему.

      Например: "Рядовой Манабаев, наблюдать за постом и подступами к нему".

      Часовой при приближении смены становится лицом к ней и самостоятельно берет автомат в положение "на ремень" при подходе разводящего за 3-4 шага, делает встречный шаг и докладывает о результатах несения службы, например: "Господин сержант, во время несения службы происшествий не случилось. Часовой второго поста третьей смены рядовой Карабалин". Разводящий сменяемого караула командует часовому: "СМИРНО". Затем по команде разводящего нового караула, например: "Рядовой Канафин, на пост шагом - МАРШ", часовой принимает строевую стойку, делает шаг вправо, караульный подходит к часовому и становится на его место, лицом в противоположную сторону.

      Разводящие сменяемого и нового караулов становятся по обе стороны часового и караульного в одном-двух шагах от них, лицом друг к другу.

      По команде разводящего сменяемого караула "Часовой, сдать пост" часовой производит словесную сдачу поста. При этом часовой и караульный поворачивают друг к другу головы. Словесная сдача поста состоит в том, что часовой, назвав номер поста, перечисляет заступающему на пост караульному все подлежащее охране и обороне, согласно табелю постам, а также указывает, что было замечено вблизи поста во время несения им службы.

      После словесной сдачи поста караульный по команде своего разводящего "Караульный, принять пост" обязан вместе с разводящим нового караула в присутствии часового и разводящего сменяемого караула обойти охраняемый объект и проверить исправность освещения, ограждения, дверей (ворот), состояние окон, решеток и стен хранилища (склада), наличие и состояние замков, шнуров, печатей (пломб) и соответствие их слепкам (оттискам), количество находящихся под охраной боевых машин (вооружения и военной техники), а также наличие и состояние технических средств охраны, средств связи, пожаротушения, состояние окопов, наблюдательных вышек, контрольно-следовой полосы и постовой одежды.

      При необходимости, заступающий на пост караульный при помощи разводящего надевает постовую одежду.

      Сноска. Пункт 165 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      166. Если при приеме и сдаче поста будет обнаружена какая-либо неисправность (повреждение ограждения или печатей, пломб, замков, шнуров, дверей, окон) или несоответствие печатей (пломб) слепкам (оттискам), а также количества находящихся под охраной боевых машин (вооружения и военной техники) количеству, указанному в табеле постам, разводящий вызывает начальника караула; при приеме постов новым караулом в таких случаях вызываются начальники сменяемого и нового караулов.

      167. Закончив сдачу и прием поста, часовой и заступающий на пост караульный становятся лицом к разводящему в сторону, противоположную охраняемому объекту, и поочередно докладывают.

      Например: "Господин сержант, рядовой Карабалин пост номер три сдал". "Господин старший сержант, рядовой Ибраев пост номер три принял".

      После доклада и получения указаний от разводящего часовой берет оружие, как указано в пункте 321 настоящего Устава, и приступает к выполнению своих обязанностей на посту.

      168. Переход караульного на положение часового (часового на положение караульного) определяется после его доклада о приеме (сдаче) поста командой сменяемого разводящего: "С поста шагом - МАРШ".

      169. По команде разводящего сменяемого караула, например: "Рядовой Карабалин, с поста шагом - МАРШ", сменившийся караульный становится позади смены и самостоятельно берет оружие в положение "на ремень", а караульный, наблюдавший за постом и подступами к нему, становится в строй. После этого разводящий нового караула командует: "Смена, за мной шагом - МАРШ" и ведет смену к следующему посту.

      170. При смене часовых внутренних постов разводящий, подведя смену к входу в помещение, командует: "Смена, - СТОЙ", оставляет одного из караульных старшим и командует, например: "Рядовые Долин и Камзаев, за мной шагом - МАРШ". Разводящий с караульными, войдя в помещение, сменяют часовых согласно пунктам 165-169 настоящего Устава.

      171. При расположении постов по обе стороны от караульного помещения разводящий сначала сменяет часовых на постах, расположенных по одну сторону караульного помещения, а затем, оставив сменившихся в караульном помещении, выстраивает остальных караульных этой смены и ведет их на посты, при этом в составе смены должно быть не менее трех человек вместе с разводящим.

      172. Построение последующих смен караула для отправки их на посты и смена часовых, а также заряжание и разряжание оружия проводятся так же, как указано для первой смены.

      По возвращении смены с постов и после доклада начальнику караула о произведенной смене, производится разряжание оружия, кроме пистолетов. Затем разводящий приказывает караульным поставить автоматы (карабины) в пирамиду, а пистолеты - в сейф.

      173. Выставление часовых на новые посты, а также снятие часовых с упраздняемых постов производится начальником караула на основании заверенного печатью письменного приказа начальника гарнизона (командира воинской части) в присутствии дежурного по караулам (воинской части) и начальника охраняемого объекта. О выставлении (снятии) часовых производится запись в постовой ведомости.

Внутренний порядок в караулах

      174. Никто из состава караула не должен оставлять караульное помещение без разрешения начальника караула.

      175. В караульном помещении должны соблюдаться тишина и порядок. Не разрешается пользоваться средствами связи, за исключением связи с постами и дежурным по караулам (воинской части), петь и играть на музыкальных инструментах. Разрешается чтение литературы и периодической печати, игра в шахматы и шашки, негромкое прослушивание радио и просмотр телепередач, не мешая выполнению задачи караулом и сну отдыхающих. Курение и чистка обуви разрешаются только в отведенных для этого местах.

      176. Автоматы, карабины и пулеметы ставятся в пирамиды незаряженными, без магазинов, с затворами в переднем положении, со спущенными курками и поставленные на предохранитель. Пирамиды в караульном помещении на замок не закрываются, но оборудуются электрозвуковой сигнализацией к начальнику караула и дежурному по части, а также запором, открываемым со стороны комнаты начальника караула и его помощника.

      Сумки со снаряженными магазинами к автоматам (обоймами к карабинам), разгрузочный жилет, ножны со штык-ножами и специальные средства с поясных ремней не снимаются. Начальники караулов, вооруженные пистолетами, в караульном помещении их не снимают.

      Магазины (коробки со снаряженными лентами) к пулеметам хранятся в пирамиде в специальном ящике, закрытом на замок, ключ от которого находится у начальника караула в опечатанном пенале, а при убытии его из караульного помещения и на период отдыха передается помощнику начальника караула.

      Пистолеты караульных контрольно-пропускных пунктов хранятся заряженными в кобурах в металлическом ящике (сейфе), закрытом на замок, ключ от которого находится у начальника караула, а при убытии его из караульного помещения и на период отдыха передается помощнику начальника караула. Пистолеты выдаются караульным перед заступлением на пост по специальным карточкам.

      Оружие из пирамиды берется только с разрешения начальника караула или его помощника. Чистка оружия производится под руководством начальника караула или его помощника, при этом производить разборку оружия не допускается.

      177. Личному составу караула разрешается в караульном помещении находиться без головных уборов и полевых утепленных курток (полушубков, шинелей), но при снаряжении. Снятые полевые утепленные куртки (полушубки, шинели) и головные уборы размещаются на вешалке.

      178. Личному составу караула, за исключением начальника караула и его помощника, не разрешается вступать в разговоры с прибывшими в караульное помещение, разрешается только отвечать на вопросы лиц, проверяющих караул.

      179. Разрешается отдыхать лежа (спать) без обуви, не снимая снаряжение и не раздеваясь, а только расстегнув воротник и ослабив поясной ремень:

      1) начальнику караула – 4 часа в определяемое инструкцией дневное время;

      2) помощнику начальника караула, помощнику начальника караула (оператору) по техническим средствам охраны - 4 часа каждому с разрешения начальника караула;

      3) помощнику начальника караула по службе караульных собак, разводящим, выводным и водителям транспортных средств - в свободное от исполнения обязанностей время с разрешения начальника караула;

      4) составу одной смены караульных - перед заступлением на посты, после смены с постов, возвращения в караульное помещение другой смены и доведения боевого расчета караула;

      5) смене караульных, которые несут охрану объектов только ночью - по возвращении их в караульное помещение и после доведения боевого расчета караула, до отправления вновь на посты;

      6) караульным контрольно-охранной группы - поочередно, после доведения боевого расчета, по 4 часа каждому с разрешения начальника караула.

      Караульным отдыхающей смены и разводящим разрешается снимать и просушивать обувь.

      Сноска. Пункт 179 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      180. При вызове караула "в ружье" личный состав караула, находящийся в караульном помещении, в том числе и отдыхающая смена, надевает головные уборы, бронежилеты, шлемы, берет свое оружие и выстраивается внутри караульного помещения в порядке своих номеров.

      В случае нападения на караул или охраняемый им объект, а также при пожаре или другом стихийном бедствии личный состав действует согласно боевому расчету.

      Полевые утепленные куртки (полушубки, шинели) надеваются по особому указанию начальника караула.

      Во всех случаях вывода караула из караульного помещения (кроме чрезвычайных ситуаций) в нем остается помощник начальника караула или один из разводящих.

      181. Кроме основного питания, весь личный состав караула на период несения службы обеспечивается дополнительным пайком. Горячий чай должен быть постоянно.

      В караулы доставка пищи организуется командирами подразделений, от которых они назначены, или дежурным по караулам (воинской части).

      182. Содержание в чистоте и порядке караульного помещения и прилегающей к нему территории, а также топка печей возлагаются на состав караула. Контроль выполнения этих обязанностей, а также сохранности оборудования, имущества и инвентаря возлагается на помощника начальника караула.

      183. Кроме ежедневной уборки, не реже одного раза в неделю, в дни, установленные начальником гарнизона (командиром воинской части), организуется профилактическая дезинфекция караульного помещения.

      184. Караульное помещение должно регулярно проветриваться. Температура воздуха в караульном помещении должна быть не ниже плюс восемнадцати градусов по Цельсию.

      Топка печей производится в порядке, установленном начальником гарнизона (командиром воинской части).

      С наступлением темноты в караульном помещении, в коридорах и туалете должно быть полное освещение, а в комнате для отдыхающей смены - дежурное освещение.

      В караульном помещении, находящемся вне военного городка, окна в ночное время закрываются изнутри металлическими ставнями, оборудованными бойницами.

      Сноска. Пункт 184 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      185. Для охраны караульного помещения караула, расположенного вне военного городка и имеющего в своем составе не менее пяти трехсменных постов, у входа в караульное помещение выставляется часовой из числа караульных бодрствующей смены.

      В караулах, охраняющих особо важные государственные, режимные и стратегические объекты и имеющих в своем составе менее пяти трехсменных постов, дополнительно назначаются караульные для охраны караульного помещения.

      Караульные у входа в караульное помещение могут нести службу на наблюдательной вышке.

      Караульные помещения, расположенные на территории воинской части (охраняемого объекта), как правило, не охраняются.

      Входные двери караульного помещения оборудуются смотровым окном и всегда должны быть заперты изнутри.

Проверка караулов

      186. Караулы обязаны проверять лица, которым караулы подчинены (пункт 109 настоящего Устава), командиры рот (батарей), командиры батальонов (дивизионов), от которых они назначены, а также их заместители и все прямые начальники этих командиров.

      Караулы, расположенные на территории железнодорожного (морского, речного) участка и станции (порта), аэропорта, а также караулы, сопровождающие транспорты с воинскими грузами, проходящими через станцию (порт), аэропорт, кроме того, обязаны проверять военный комендант железнодорожного (морского, речного) участка и станции (порта), аэропорта или его помощники.

      Проверка караулов должностными лицами проводится по графику, утвержденному начальником гарнизона (командиром воинской части).

      Проверке должна быть подвергнута каждая смена караула.

      187. Кроме того, караулы проверяют лица, прибывшие для руководства проведением инспектирования (проверки) войск, и по их поручению офицеры из числа инспекторской (проверяющей) группы - караулы инспектируемых (проверяемых) ими воинских частей, а также лица по поручению:

      1) Министра обороны, начальника Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан, соответствующих руководителей других войск и воинских формирований и их заместителей;

      2) главнокомандующих видами, командующих родами войск и войсками региональных командований, начальников департаментов, главных управлений, управлений, отделов и служб Министерства обороны и Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан соответствующих руководителей других войск и воинских формирований - караулы, охраняющие объекты, находящиеся в их подчинении;

      3) командира бригады - караулы, назначаемые от подчиненных им воинских частей;

      4) командира воинской части - караулы, назначаемые от подчиненных подразделений;

      5) начальника гарнизона - гарнизонные, внутренние и временные караулы на территории данного гарнизона;

      6) начальника военных сообщений - караулы, проходящие через станцию (порт), аэропорт, а также расположенные на территории железнодорожного (морского, речного) участка и станции (порта), аэропорта;

      7) начальника органа военной полиции гарнизона - караулы в зоне ответственности, в том числе временные караулы.

      Проверка караулов поручается только лицам, хорошо знающим караульную службу. Военнослужащие, назначенные для проверки караулов, должны быть проинструктированы.

      188. Лица, указанные в пункте 187 настоящего Устава, обязаны предъявлять начальнику гарнизона (командиру воинской части) заверенные печатью письменные предписания начальников, по поручению которых они назначены для проверки караулов. На основании этих предписаний им выдается разовое удостоверение на право проверки караулов за подписью начальника гарнизона (командира воинской части), заверенное гербовой печатью, которое предъявляется дежурному по караулу (воинской части). Указанное разовое удостоверение выдается начальником гарнизона также лицам, назначенным для проверки как гарнизонных, так и внутренних караулов, а командиром воинской части - для проверки внутренних караулов.

      В разовом удостоверении указывается, кому оно выдано, для проверки каких именно караулов и в течение какого времени проверка должна быть проведена. По окончании проверки оно сдается начальнику караула. Если время действия удостоверения истекло и не было использовано, то оно сдается лицом, которое должно было проверить караул, начальнику штаба гарнизона (воинской части).

      Командиру роты (батареи), от которой назначен караул, а также его заместителям и всем прямым начальникам командира роты (батареи) удостоверение на право проверки караулов не выдается.

      Военный комендант военных сообщений проводит проверку караулов, расположенных на территории железнодорожного (морского, речного) участка и станции (порта), аэропорта, на основании постоянного удостоверения на право проверки караулов, подписанного начальником военных сообщений Вооруженных Сил и по предъявлении удостоверения личности, а другие должностные лица комендатур железнодорожного (морского, речного) участка и станции (порта), аэропорта - на основании постоянного допуска на право проверки караулов, подписанного военным комендантом.

      189. Все лица, прибывшие для проверки караулов по поручению начальников, перечисленных в пункте 187 настоящего Устава, проводят проверку в сопровождении дежурного по караулам (воинской части) или его помощника (помощника дежурного по воинской части, если караул ему подчиняется). У этих лиц дежурный по караулам (воинской части) проверяет удостоверение личности и разовое удостоверение на право проверки караула.

      Офицеры своей воинской части могут проверять караул без сопровождения дежурного по воинской части или его помощника.

      190. В караулах проверяются:

      1) наличие личного состава в соответствии с постовой ведомостью;

      2) наличие оружия;

      3) боевая готовность караула, знание обязанностей и практическое их выполнение личным составом караула;

      4) внутренний порядок в карауле, соблюдение правил хранения оружия и боеприпасов, правильность оформления установленной документации и ведения постовой ведомости;

      5) соответствие оборудования караульного помещения и постов требованиям настоящего Устава, исправность технических средств охраны, средств связи, освещения;

      6) Исключен Указом Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      Сноска. Пункт 190 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      191. Лиц, проверяющих несение службы часовыми, сопровождает по постам начальник караула или его помощник (разводящий) с одним-двумя вооруженными караульными.

      Для проверки несения службы часовыми, а также в случае вызова на пост, начальник караула или его помощник (разводящий) следует на пост в. сопровождении одного-двух вооруженных караульных с заряженным оружием.

      192. Проверяющие несение службы часовыми (за исключением лиц, которым часовые подчинены) замечаний им не делают, о всех замеченных недостатках они дают указания сопровождающим лицам. Результаты проверки и свои указания проверяющие записывают в постовую ведомость.

      Во время проверки несения службы часовыми для усиления наблюдения за постом и подступами к нему начальник караула или его помощник (разводящий) привлекает сопровождающего его караульного.

      Не допускается проверять несение службы часовыми путем скрытного приближения к посту, попыток отобрать у часового оружие и другими способами, которые могут привести к несчастным случаям.

Особенности организации и несения караульной службы по охране и обороне объектов в отдельно расположенных радиотехнических (зенитно-ракетных) и других специальных подразделениях

      193. Служба по охране и обороне объектов, вооружения и военной техники, материальных средств в отдельно расположенных радиотехнических (зенитно-ракетных) и других специальных подразделениях организуется командирами подразделений и осуществляется вооруженными штатным оружием патрульными, назначаемыми от этих подразделений, а также с использованием технических средств охраны или одновременно техническими средствами охраны и патрульными.

      При оборудовании объектов техническими средствами охраны аппаратура приема сигналов от них устанавливается в комнате начальника дежурного боевого расчета (смены) или дежурного по подразделению и находится под его наблюдением.

      Патрульные входят в состав суточного наряда подразделений, подчиняются командиру подразделения, начальнику дежурного боевого расчета, смены (оперативному дежурному), сержанту (старшине), дежурному по подразделению и его помощнику и несут службу как часовые в соответствии с настоящим уставом и утвержденной командиром воинской части инструкцией.

      Сноска. Пункт 193 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      194. Инструкции дежурному по подразделению и патрульным составляются начальником штаба воинской части (командиром подразделения) с учетом характера объекта и условий его охраны.

      При организации службы по охране объектов сводным составом различных подразделений инструкции составляет штаб воинской части.

      В инструкциях излагаются: обязанности дежурного по подразделению и патрульных по охране и обороне объектов; что подлежит охране; время и порядок патрулирования; число патрульных, особые обязанности патрульных на отдельных участках маршрутов, порядок их действий в случаях нападения на охраняемые объекты, несанкционированного срабатывания технических средств охраны, при чрезвычайных ситуациях, по сигналам на приведение в высшие степени боевой готовности; сектора электромагнитного излучения вооружения и военной техники, порядок защиты патрульных от них; указывается, в каких случаях патрульным разрешается применять оружие, а также опасное направление стрельбы; устанавливается порядок доклада о несении службы и допуска лиц к охраняемым объектам, вооружению и военной технике, материальным средствам, а также на охраняемую территорию.

      К инструкции дежурному по подразделению прилагаются утвержденные командиром воинской части (подразделения): схема движения патрульных; список лиц, допущенных на охраняемую территорию, к приему и сдаче вооружения и военной техники, материальных средств или вскрывать хранилища; образцы допусков и слепки с печатей (оттиски пломб), оформленные в соответствии с пунктом 122 настоящего Устава.

      195. Для несения службы патрульными составляется несколько графиков, исключающих повторение временных интервалов и маршрутов движения патрульных.

      Графики патрулирования утверждаются командиром подразделения и хранятся в закрытом ящике (шкафу) у дежурного по подразделению. Время действия каждого графика определяется командиром подразделения.

      196. Боевыми патронами патрульные обеспечиваются в соответствии с пунктом 115 настоящего Устава.

      Автоматы, карабины и пулеметы ставятся в отдельную пирамиду, установленную в помещении у дежурного по подразделению, незаряженными, без магазинов, с затворами в переднем положении, со спущенными курками и поставленные на предохранитель. Пирамиды закрываются на замок и оборудуются электрозвуковой сигнализацией, выведенной на дежурного по подразделению и начальника дежурного боевого расчета, смены (оперативного дежурного).

      Сумки со снаряженными магазинами к автоматам (обоймами к карабинам), разгрузочный жилет, штык-ножи и специальные средства с поясных ремней патрульных не снимаются.

      Магазины (коробки со снаряженными лентами) к пулеметам хранятся в пирамиде в специальном ящике, закрытом на замок, ключ от которых находится у дежурного по подразделению, при себе, а при убытии его из помещения и на период отдыха передаются помощнику дежурного по подразделению.

      Оружие из пирамиды берется только с разрешения дежурного по подразделению или его помощника. Чистка оружия производится под руководством дежурного по подразделению или его помощника, при этом производить разборку оружия не допускается.

      Сноска. Пункт 196 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      197. Подготовка патрульных к несению службы проводится в соответствии с пунктами 142-145 настоящего Устава.

      198. Патрульный несет службу путем обхода расположения подразделения (объекта) по маршруту, указанному в схеме движения патрульных.

      Патрульные обеспечиваются переносными средствами связи, кроме того, на маршрутах движения устанавливаются стационарные точки связи, по которым патрульный докладывает дежурному по подразделению о ходе несения службы.

      В дневное время патрульные могут осуществлять охрану наблюдением с удобных мест или вышек, оборудованных средствами связи.

      199. Патрульный обязан:

      1) бдительно охранять и стойко оборонять объекты, вооружение и военную технику, другие материальные средства подразделения и не прекращать выполнения поставленной задачи, пока не будет сменен или снят;

      2) знать сигналы, установленные для связи с дежурным по подразделению и его вызова при обнаружении какого-либо нарушения или неисправности в ограждении объекта, а также при всякого рода нарушениях;

      3) строго соблюдать установленные для него график и маршрут движения;

      4) во время несения службы иметь оружие заряженным по правилам, указанным в пункте 117 настоящего Устава, и всегда готовым к действию.

      Патрульному во время несения им службы не разрешено отвлекаться от выполнения поставленной задачи (спать, сидеть, читать, писать, курить, разговаривать с посторонними лицами, отправлять естественные надобности, принимать от кого бы то ни было и передавать кому бы то ни было какие-либо предметы, досылать без необходимости патрон в патронник) или иным образом отвлекаться от выполнения своих обязанностей.

      Патрульный должен отвечать на вопросы только тех лиц, которым он подчинен, и лиц, прибывших с ними для проверки.

      200. В случае нападения на патрульного или на охраняемый им объект, а также при приближении постороннего лица к границе охраняемого объекта, обозначенной указателями, патрульный поступает, как указано в пунктах 323-326 настоящего Устава.

      201. Проверка несения службы патрульными осуществляется командиром подразделения, его заместителями, лицами по его поручению, а также всеми его прямыми начальниками. Кроме того, проверка осуществляется начальником дежурного боевого расчета (смены), а также сержантом (старшиной) и дежурным по подразделению.

      Лиц, проверяющих несение службы патрульными, сопровождает дежурный по подразделению с одним патрульным свободной смены.

      Результаты проверки, а также время вскрытия и закрытия хранилищ (складов) записываются в книгу приема и сдачи дежурства.

      Дежурный по подразделению обязан проверять несение службы патрульными не реже двух раз в сутки (из них один раз ночью), руководствуясь при этом требованиями пунктов 189, 190 настоящего Устава.

      202. Смена патрульных производится во время смены наряда дежурным по подразделению в присутствии сменяемого дежурного по подразделению, применительно к смене часовых (пункты 164-169 настоящего Устава), в последующем — самостоятельно, в соответствии с графиком, по пропуску и отзыву, устанавливаемым дежурным по подразделению на каждую смену.

      203. Отправляя очередного патрульного для несения службы, дежурный по подразделению, а при убытии его из помещения и на период отдыха его помощник выдает ему в соответствии с установленным порядком оружие, инструктирует его, обращая особое внимание на порядок применения оружия, выводит на площадку для заряжания и разряжания оружия, проверяет правильность заряжания оружия.

      Сноска. Пункт 203 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      204. По возвращении с маршрута патрулирования патрульный установленным сигналом вызывает дежурного по подразделению, а при убытии его из помещения и на период отдыха его помощника на площадку для заряжания и разряжания оружия, докладывает ему о результатах патрулирования, состоянии постов и произведенной смене, под его наблюдением разряжает оружие, укладывает магазины (обоймы) в сумку (специальные отсеки разгрузочного жилета), после чего сдает оружие дежурному или его помощнику. О выдаче и приеме оружия и патронов дежурный по подразделению, а при убытии его из помещения и на период отдыха его помощник производит соответствующую запись в специальном журнале.

      Сноска. Пункт 204 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      205. О произведенной смене патрульных дежурный по подразделению, а при убытии его из помещения и на период отдыха его помощник производит запись в книге приема и сдачи дежурства.

      Сноска. Пункт 205 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      206. Порядок и место отдыха патрульных определяются командиром подразделения в зависимости от условий размещения применительно к пунктам 177, 179 настоящего Устава.

Особенности организации и несения службы на гауптвахте

      Сноска. Заголовок подраздела – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Общие положения

      207. Гауптвахта – специальное помещение, оборудованное при органах военной полиции, обеспечивающее на законных основаниях временную изоляцию от общества военнослужащих:

      подвергнутых административному аресту;

      задержанных по подозрению в совершении уголовных правонарушений, а также подозреваемых, обвиняемых в совершении преступления, подсудимых, в отношении которых в качестве меры пресечения избрано содержание под стражей;

      осужденных к аресту;

      осужденных к лишению свободы – до вступления обвинительного приговора суда в законную силу и направления их в органы исполнения наказания.

      Сноска. Пункт 207 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      208. В состав дежурной смены при гауптвахте назначаются начальник смены, контролер и конвойные. Дежурные смены при гауптвахте подчиняются начальнику отряда (отдела), начальнику гауптвахты и дежурному по органу военной полиции.

      Контролер гауптвахты при заступлении на службу наделяется правами и обязанностями часового.

      Состав смены вооружается специальными средствами, а в случае содержания осужденных, подозреваемых и обвиняемых – штатным стрелковым оружием.

      Количество и расстановка постов наружной и внутренней охраны устанавливаются табелями постам, утверждаемыми начальниками военной полиции Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований.

      Порядок несения службы и применения оружия осуществляется в соответствии с требованиями настоящего Устава и пунктов 10-11 Устава внутренней службы.

      Сноска. Пункт 208 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      209. Начальники органов военной полиции гарнизонов водворяют в помещение временно задержанных военнослужащих:

      1) находящихся в состоянии опьянения, - на срок не более трех часов со времени вытрезвления, удостоверенного медицинским работником;

      2) задержанных органами внутренних дел и военной полиции за нарушение общественного порядка, - на срок не более трех часов.

      Вышеуказанные действия начальник органа военной полиции реализует в строгом соответствии с пунктами 240-244 Устава гарнизонной и караульной службы Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан.

Направление военнослужащих на гауптвахту и их охрана (сопровождение)

      210. Задержанные военнослужащие направляются на гауптвахту с копией протокола задержания.

      Военнослужащие, в отношении которых применен административный арест, направляются на гауптвахту с постановлением суда о применении административного ареста.

      Военнослужащие, в отношении которых избрана мера пресечения в виде содержания под стражей, направляются на гауптвахту с постановлением, вынесенным в соответствии с Уголовно-процессуальным кодексом Республики Казахстан.

      Военнослужащие, осужденные к аресту с содержанием на гауптвахте, направляются на гауптвахту с копией приговора, распоряжением об его исполнении.

      Военнослужащие, осужденные к лишению свободы, могут направляться на гауптвахту с копией приговора суда до вступления приговора в законную силу и направления их в органы исполнения наказания.

      Сноска. Пункт 210 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      211. Для направления военнослужащих на гауптвахту по приказу начальника органа военной полиции (начальника гарнизона) выделяется транспортное средство (приложение 17).

      212. Военнослужащие, содержащиеся на гауптвахте (кроме военнослужащих, подвергнутых административному аресту), направляются за пределы гауптвахты (в прокуратуру, суд, для производства следственных действий и по другим обстоятельствам) на транспортном средстве под охраной конвоя, который вооружается штатным оружием и специальными средствами.

      Состав и порядок охраны определяются на основе изучения условий охраны и маршрутов конвоирования начальником органа военной полиции (командиром воинской части).

      Сопровождающие (охрана) должны иметь оружие в положении "на ремень", при следовании в транспортном средстве - между колен.

      213. Конвоирование военнослужащего, содержащегося на гауптвахте, пешим порядком в населенных пунктах, а также проезд в городском и пригородном транспорте не допускается.

Прием военнослужащих на гауптвахту

      214. Военнослужащие принимаются на гауптвахту начальником гауптвахты, а в его отсутствие начальником дежурной смены, на основании документов, указанных в пункте 210 настоящего Устава, а также при наличии документов, удостоверяющих личность военнослужащего.

      Сноска. Пункт 214 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      215. Начальник гауптвахты, а в его отсутствие начальник смены, при приеме военнослужащих проверяет наличие необходимых документов и правильность их оформления, положенных им вещей, производит личный досмотр, изымает для хранения ремни, шнурки, вещи, ценности и другие предметы, которые запрещено иметь в камере. Сведения, имеющиеся в документах, являющихся основанием для приема на гауптвахту, а также перечень изъятых и принятых вещей, предметов, документов и сумму денег начальник гауптвахты, а в его отсутствие начальник смены, заносит в журнал учета военнослужащих, содержащихся на гауптвахте (приложение 18), в присутствии военнослужащего и выдает ему расписку (приложение 19) в их приеме, которая составляется в трех экземплярах, после чего начальник гауптвахты направляет военнослужащего к начальнику смены для помещения в камеру, в случае отсутствия начальника гауптвахты начальник смены помещает военнослужащего в камеру.

      При приеме военнослужащего на гауптвахту медицинским работником проводится осмотр военнослужащего, о чем в журнал учета военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, производится соответствующая запись.

      Если на гауптвахту военнослужащего принимает начальник смены, то он выдает военнослужащему расписку за принятые у него документы и вещи, затем документы и вещи с их описью представляет начальнику гауптвахты.

      Сноска. Пункт 215 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      216. Начальник гауптвахты, а в его отсутствие начальник смены, приняв военнослужащего, оставляет у себя документы и выдает лицу, доставившему военнослужащего, первый экземпляр расписки в приеме военнослужащего, которая составляется в трех экземплярах, регистрируется в несекретном делопроизводстве органа военной полиции и в дальнейшем сдается им в воинскую часть, направившую военнослужащего на гауптвахту, для ее регистрации и учета до окончания срока содержания военнослужащего на гауптвахте.

      Порядок регистрации военнослужащих, доставленных на гауптвахту, проведения личного досмотра, медицинского освидетельствования (при необходимости дактилоскопирование и фотографирование), а также перечень вещей, подлежащих изъятию, определяются правилами внутреннего распорядка на гауптвахте.

      Сноска. Пункт 216 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Содержание на гауптвахте военнослужащих

      217. Военнослужащие, осужденные к аресту, отбывают наказание на гауптвахте. Военнослужащие офицерского, сержантского и рядового составов содержатся раздельно и отдельно от военнослужащих, содержащихся на гауптвахте по иным основаниям.

      Осужденные к аресту отбывают наказание в условиях строгой изоляции в запираемых общих камерах. Мужчины и женщины размещаются раздельно.

      Наказания осужденных военнослужащих исполняются в соответствии с Уголовно-исполнительным кодексом Республики Казахстан, иными законами и нормативными правовыми актами Республики Казахстан.

      Сноска. Пункт 217 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      218. Каждому лицу, содержащемуся на гауптвахте, предоставляется восьмичасовой сон в ночное время. На время сна выдаются постельные принадлежности.

      219. Военнослужащие, содержащиеся на гауптвахте, обязаны точно соблюдать правила, установленные на гауптвахте, выполнять законные требования начальника гауптвахты и личного состава дежурной смены.

      Сноска. Пункт 219 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      220. Распорядок дня на гауптвахте устанавливает начальник органа военной полиции.

      221. В течение суток, за исключением времени выполнения работ и прогулок, военнослужащие находятся в закрытых на замок камерах, кроме временно задержанных лиц, которые находятся в помещениях для временно задержанных.

      Замки для всех камер должны быть одинаковы и запираться одинаковыми ключами. Два таких ключа должны храниться в комнате начальника смены и один – в комнате начальника гауптвахты.

      Сноска. Пункт 221 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      222. Военнослужащие, находясь в камере, должны иметь нательное белье, рабочую форму одежды и обувь. Остальные предметы хранятся вне камер в соответствии с установленным на гауптвахте порядком.

      223. В общих камерах из военнослужащих назначаются старшие, отвечающие за чистоту и порядок в камерах. Они обязаны выстраивать военнослужащих для утреннего осмотра, переклички во время пересмены дежурной смены, вечерней проверки наличия военнослужащих, а также контролировать, чтобы они соблюдали установленный режим содержания.

      Сноска. Пункт 223 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      224. Военнослужащие, содержащиеся на гауптвахте, ежедневно пользуются прогулкой продолжительностью, установленной уголовно-исполнительным законодательством и законодательством о порядке и условиях содержания лиц в специальных учреждениях, обеспечивающих временную изоляцию от общества. Прогулка проводится покамерно в дневное время на специально оборудованной территории гауптвахты. Прогулка осужденного может быть досрочно прекращена в случае нарушения им установленных правил внутреннего распорядка.

      Для утреннего и вечернего туалета военнослужащие выводятся из камер в сопровождении конвойных: военнослужащие, содержащиеся в общих камерах, – по камерам; военнослужащие, содержащиеся в одиночных камерах, – по одному, в порядке очередности.

      Для военнослужащих-женщин для соблюдения правил личной гигиены выделяется дополнительное время.

      Вызов начальника смены производится через контролера.

      Сноска. Пункт 224 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Для утреннего и вечернего туалета военнослужащие выводятся из камер в сопровождении выводных: военнослужащие, содержащиеся в общих камерах, - по камерам; военнослужащие, содержащиеся в одиночных камерах, - по одному, в порядке очередности.

      Для военнослужащих - женщин выделяется дополнительное время для соблюдения правил личной гигиены.

      Вызов начальника караула производится через выводного или часового.

      225. Для следования вне гауптвахты (в прокуратуру, суд, для производства следственных действий и по другим причинам) военнослужащие, содержащиеся на гауптвахте, должны быть одеты в военную форму одежды по сезону.

      226. При выполнении работ военнослужащими, содержащимися на гауптвахте, конвойный обязан:

      1) не допускать производства работ одновременно в нескольких местах, если охрана и наблюдение за военнослужащими, содержащимися на гауптвахте, вследствие этого затрудняются;

      2) контролировать, чтобы во время работы или во время перерывов военнослужащие, содержащиеся на гауптвахте, не общались с посторонними лицами, не курили и не уходили с места работы.

      Сноска. Пункт 226 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      227. Военнослужащие, содержащиеся на гауптвахте, должны мыться в бане один раз в неделю в дни и часы, установленные начальником органа военной полиции. В эти же дни производится смена нательного и постельного белья, а также медицинский осмотр военнослужащих. Телесный осмотр военнослужащих проводится ежедневно.

      Военнослужащие, содержащиеся на гауптвахте, должны быть всегда аккуратно подстрижены и выбриты. Порядок стрижки и бритья военнослужащих устанавливается начальником гауптвахты.

      228. Военнослужащие, содержащиеся на гауптвахте, обеспечиваются питанием по норме основного общевойскового пайка, зачисление их на питание производится по продовольственным аттестатам. Если при гауптвахте пища не готовится, то порядок ее доставки военнослужащим на гауптвахту устанавливает начальник гарнизона.

      Задержанные, не имеющие продовольственных аттестатов, водворенные на гауптвахту или в помещение для временно задержанных, зачисляются на довольствие по выписке из приказа начальника органа военной полиции (командира воинской части).

      Военнослужащие, содержащиеся на гауптвахте, принимают пищу в камерах или столовой при гауптвахте. Военнослужащие, содержащиеся в одиночных камерах, пищу принимают в камерах.

      229. Ежедневная и общая (один раз в неделю) уборка камер, туалетов, а также мытье (натирка) полов на гауптвахте производятся содержащимися на ней военнослужащими под наблюдением конвойного. В камерах и коридоре устанавливаются системы видеонаблюдения.

      Камеры проверяются ежедневно в то время, когда военнослужащие находятся на прогулке или работе.

      Дезинфекция помещений гауптвахты и туалетов производится один раз в неделю. С наступлением темноты камеры, коридоры и туалеты должны освещаться. На время сна в камерах должно быть освещение.

      В камерах поддерживается температура не ниже плюс восемнадцати градусов по Цельсию.

      Военнослужащим, содержащимся на гауптвахте, разрешается вести переписку и пользоваться письменными принадлежностями, читать газеты, общевоинские уставы, военную и учебную литературу, слушать радиопередачи.

      Курение разрешается в отведенных для этого местах.

      При каждой гауптвахте должно быть достаточное количество общевоинских уставов, военной и учебной литературы. Гауптвахта должна ежедневно обеспечиваться свежими газетами. Выдача литературы и газет военнослужащим, содержащимся на гауптвахте, производится начальником смены.

      Сноска. Пункт 229 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      230. Охрана и сопровождение (конвоирование) военнослужащих на гауптвахте и вне ее расположения организуются в порядке, утверждаемом первым руководителем уполномоченного органа, при этом маршрут их следования вне гауптвахты осуществляется по согласованию со следователем, органом дознания, прокурором либо судом.

      Сноска. Пункт 230 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      231. Прокуроры, их заместители и помощники при осуществлении надзора за соблюдением законов, следователи, органы дознания при расследовании уголовных дел, а также защитники, участники национального превентивного механизма и члены общественно-наблюдательных комиссий по предъявлению удостоверения личности и соответствующих документов допускаются в любое время на гауптвахту, в помещение для временно задержанных начальником гауптвахты (дежурным по органу военной полиции) с уведомлением начальника органа военной полиции (командира воинской части) и прокурора, осуществляющего надзор за законностью на данной гауптвахте или в помещении для временно задержанных.

      Сноска. Пункт 231 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Освобождение военнослужащих, содержащихся на гауптвахте

      232. Военнослужащие, содержащиеся на гауптвахте, освобождаются с гауптвахты начальником гауптвахты, из помещения для временно задержанных – дежурным по органу военной полиции: по отбытии срока наказания, назначенного по приговору суда; при отмене приговора суда с вынесением оправдательного приговора или прекращением производства по делу; на основании акта амнистии или помилования; признанные военно-врачебной комиссией негодными к воинской службе по состоянию здоровья и иным основаниям, предусмотренным законодательством о прохождении воинской службы.

      Кроме того, по требованию прокурора освобождаются военнослужащие, незаконно содержащиеся на гауптвахте.

      Сноска. Пункт 232 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      233. Для освобождения военнослужащего с гауптвахты начальник гауптвахты накануне окончания срока ареста сообщает о времени освобождения военнослужащего командиру его воинской части для направления за ним представителя и выдает начальнику дежурной смены записку об освобождении (приложение 20), которая сдается вместе с книгой приема и сдачи дежурств.

      Начальник гауптвахты освобождает военнослужащего в установленный срок на основании документов, дающих право на освобождение, производит в журнале учета военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, и в именном списке военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, запись о времени освобождения военнослужащего, содержащегося на гауптвахте, выдает ему под расписку личные вещи, деньги и документы, а также справку за подписью начальника органа военной полиции о времени и основаниях его освобождения для представления ее командиру воинской части. Ранее выданная военнослужащему расписка в приеме вещей, денег и документов уничтожается.

      Сноска. Пункт 233 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Оборудование гауптвахты

      234. Гауптвахта оборудуется таким образом, чтобы военнослужащие, водворенные на гауптвахту по различным основаниям, а также военнослужащие разных категорий (составов – в соответствии законодательными актами) в зависимости от пола (мужского, женского) содержались раздельно согласно требованиям пункта 217 настоящего Устава.

      По решению первого руководителя уполномоченного органа, а также начальника Главного управления военной полиции Вооруженных Сил и начальника Департамента военной полиции Комитета национальной безопасности Республики Казахстан от органов военной полиции назначаются должностные лица для проверки на гауптвахтах оборудования гауптвахты, наличия военнослужащих, содержащихся на гауптвахте и порядка их содержания.

      Начальники территориальных подразделений органов военной полиции также вправе осуществлять проверки подведомственных им гауптвахт.

      Сноска. Пункт 234 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      235. Гауптвахта должна иметь следующие помещения:

      1) комнату дежурной смены;

      2) общие и одиночные камеры;

      3) комнаты для работы штатного состава гауптвахты;

      4) комнаты для допроса военнослужащих, содержащихся на гауптвахте;

      5) кухню для подогрева и приготовления пищи;

      6) столовую;

      7) кладовую, оборудованную стеллажами (вешалками) для хранения вещей военнослужащих, содержащихся на гауптвахте;

      8) помещение для временно задержанных;

      9) комнату для умывания;

      10) туалеты.

      Сноска. Пункт 235 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      236. В камерах должны быть нары, столы, скамейки, плевательницы, кружки и емкости с питьевой водой.

      В камерах для содержания офицеров, а также сержантов высшего сержантского состава, должны быть топчаны, столы, табуреты, тумбочки для личных вещей и туалетных принадлежностей, емкости с питьевой водой и кружки, вешалки и плевательницы.

      237. В комнате начальника гауптвахты должны быть стол, стулья (табуреты), кушетка, вешалка, а также несгораемый шкаф или металлический ящик, прикрепленный к полу или к стене, для документов, денег и ценных предметов, принятых от военнослужащих на хранение.

      238. Двери и окна в камерах военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, и местах общего пользования (комнате для умывания) оборудуются техническими средствами охраны. Окна в этих помещениях, кроме того, должны иметь железные решетки, при необходимости обтянутые металлической сеткой с внутренней стороны. В дверях камер устраиваются смотровые окна. В коридорах гауптвахты должны быть закрывающиеся на замок шкафы для туалетных принадлежностей и принадлежностей для чистки обуви, а также для утепленных курток (шинелей) и головных уборов. Ключи от шкафов хранятся у начальника дежурной смены.

      Сноска. Пункт 238 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      239. При каждой гауптвахте должен быть двор для прогулок военнослужащих, огороженный плотным забором высотой не менее трех метров, сверху оборудованный металлической решеткой и системой видеонаблюдения.

Помещение для временно задержанных

      240. Помещение для временно задержанных – специальное приспособленное помещение, предназначенное для принудительного содержания военнослужащих на срок, установленный законом, с целью пресечения административного правонарушения или обеспечения административного производства.

      Сноска. Пункт 240 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      241. Все задержанные содержатся в помещении для временно задержанных до принятия по ним решения начальником органа военной полиции, но не более срока, предусмотренного законодательством Республики Казахстан.

      Сноска. Пункт 241 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      242. Военнослужащие, содержащиеся в помещении для временно задержанных, охраняются специально выделенным нарядом.

      В состав наряда помещения для временно задержанных при гауптвахте органов военной полиции входят начальник смены, контролер и конвойный.

      В состав наряда помещения для временно задержанных при дежурном по органу военной полиции входят дежурный по органу военной полиции и его помощник.

      Контролер помещения для временно задержанных при гауптвахте органов военной полиции при заступлении на службу наделяется правами и обязанностями часового.

      Сноска. Пункт 242 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      243. Военнослужащие, доставленные в помещение для временно задержанных, принимаются дежурным по органу военной полиции и записываются в журнал учета военнослужащих, водворенных в помещение для временно задержанных.

      Принимая задержанных военнослужащих, дежурный по органу военной полиции производит досмотр их вещей и обмундирования, изымает ремни, шнурки, вещи и ценности, которые запрещено иметь в помещении, а также все служебные документы. Об изъятии оружия и боеприпасов, документов, запрещенных предметов, вещей и ценностей составляется протокол, который подписывается дежурным по органу военной полиции и лицами, доставившими задержанного, а также самим задержанным.

      Порядок оформления документов тот же, что и при приеме военнослужащих на гауптвахту.

      Военнослужащие, доставленные в помещение для временно задержанных в состоянии опьянения, подписывают протокол после вытрезвления.

      Все военнослужащие при приеме в помещение для временно задержанных должны осматриваться медицинским работником, о чем в книге задержанных производится соответствующая запись.

      Сноска. Пункт 243 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      244. Дверь в помещение для временно задержанных запирается на замок и должна обеспечивать надежную охрану задержанных и постоянное наблюдение за ними. Ключи от помещения для временно задержанных хранятся у дежурного по органу военной полиции, а также начальника смены.

      В помещении должны быть нары, закрывающиеся на замок, столы, скамейки и плевательницы.

      Сноска. Пункт 244 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Особенности организации и несения караульной службы по охране вооружения и военной техники, материальных средств воинских эшелонов при перевозке войск

      245. Вооружение и военная техника, материальные средства войск, перевозимые воинскими эшелонами железнодорожным, морским и речным транспортом, охраняются караулами, назначенными от перевозимых в них воинских частей (подразделений).

      Караул для охраны и сопровождения воинского эшелона назначается приказом командира перевозимой воинской части и определяется в зависимости от состава воинского эшелона и условий перевозки.

      246. Караул воинского эшелона размещается в вагоне (судовом помещении), оборудованном для перевозки людей, или в отдельных купе пассажирского вагона. В этом же вагоне (судовом помещении) устанавливается пост у Боевого Знамени. Вместе с Боевым Знаменем под охраной могут находиться денежный ящик и ящик с секретными документами.

      С постами организуется проводная (радио) связь.

      247. Маршрутный лист воинского эшелона, ведомость нарядов караулов, табель постам и инструкция начальнику караула разрабатываются штабом воинской части на каждый воинский эшелон отдельно, утверждаются командиром воинской части и вручаются начальнику воинского эшелона при подготовке к перевозке.

      248. Порядок, место, время развода и смены караула определяет начальник воинского эшелона. Выставление первой смены часовых, смена и снятие караула производятся в присутствии дежурного по воинскому эшелону или его помощника.

      Смена часовых производится в зависимости от остановок и по возможности: в летнее время - через каждые 2 часа, в зимнее - через 1 час.

      249. Начальник караула подчиняется начальнику воинского эшелона, дежурному по эшелону и его помощнику. Кроме выполнения общих обязанностей, предусмотренных настоящим Уставом, он обязан:

      1) принять (по счету) в присутствии дежурного по воинскому эшелону подлежащие охране вооружение и военную технику, материальные средства, а также вагоны (судовые помещения, палубы) от командиров перевозимых подразделений или от начальника сменяемого караула, проверив при этом надежность закрытия дверей и люков, исправность кузовов вагонов и целостность пломб;

      2) проверять исправность крепления вооружения и военной техники, материальных средств, число мест, исправность упаковки, надежность увязки брезентов для укрытия, закрытия дверей и люков, а также целостность пломб; требовать устранения выявленных недостатков;

      3) производить смену часовых при остановках поезда, указанных дежурным по воинскому эшелону; если времени стоянки поезда для смены часовых окажется недостаточно, то смену прекратить до следующей остановки поезда;

      4) усиливать охрану воинского эшелона на остановках, выделяя дополнительно часовых из состава караульных бодрствующей смены;

      5) не допускать проезда кого-либо из посторонних в охраняемых вагонах (на палубах и в судовых помещениях), кроме соответствующих должностных лиц транспорта, допуск которых осуществляется с разрешения дежурного по воинскому эшелону;

      6) допускать под наблюдением разводящего или часового работников транспорта для осмотра и ремонта ходовой части охраняемых вагонов (на судне - для осмотра судовых помещений, палубных механизмов) и правильности крепления груза;

      7) немедленно принимать меры к остановке поезда (на судне - сообщать вахтенному офицеру или вахтенному капитану) в случаях возникновения пожара, обнаружения чего-либо, угрожающего безопасности движения (сдвиг техники на платформах, поворот башен танков, стволов артиллерийских систем, неисправность тары, течь груза и прочее), сохранности материальных средств, и докладывать о случившемся дежурному по воинскому эшелону;

      8) по прибытии в пункт назначения сдать в присутствии дежурного по воинскому эшелону вагоны (на судне - судовые помещения и палубы) представителям железной дороги (порта), а охраняемое вооружение и военную технику, материальные средства - командирам подразделений воинского эшелона или получателям груза и в дальнейшем действовать по указанию дежурного по воинскому эшелону.

      250. Во время движения поезда часовые размещаются согласно табелю постам в вагоне, где размещается караул, или в ближайшем вагоне. Во время стоянки часовые выставляются по обеим сторонам охраняемых вагонов, причем каждому часовому поручается охрана одной стороны вагонов. Во время движения судна часовые размещаются у охраняемых вооружения и военной техники, материальных средств на палубах (надстройках) или у судовых помещений; на стоянке - на палубах, у каждого борта, у трапов, а при необходимости - на причале (берегу).

      251. Часовой, кроме выполнения требований, предусмотренных в пунктах 317-329 настоящего Устава, обязан:

      1) проверить при приеме поста путем наружного осмотра исправность крепления вооружения и военной техники, материальных средств на платформах и в полувагонах (на палубах судов и в судовых помещениях), число мест, исправность упаковки, надежность увязки брезентов для их укрытия, а также целостность пломб на дверях крытых вагонов (судовых помещений);

      2) в пути следования и на стоянках внимательно наблюдать за охраняемыми вагонами (палубами, судовыми помещениями);

      3) в случае пожара, обнаружения чего-либо, угрожающего безопасности движения или сохранности вооружения и военной техники, материальных средств, немедленно сообщить об этом по средствам связи начальнику караула, принять меры к остановке поезда стоп-краном, а при его отсутствии подавать сигналы остановки кругообразным движением вытянутой руки с красным флажком (ночью - фонарем с красным светом) или выстрелами вверх (на судне - сообщить вахтенному офицеру, вахтенному капитану);

      4) не допускать проезда кого-либо в охраняемых вагонах (на палубах и в судовых помещениях), а также в кабинах и кузовах перевозимых машин без разрешения начальника караула;

      5) допускать только с разрешения начальника караула или разводящего работников транспорта для осмотра и ремонта ходовой части охраняемых вагонов (на судне - для осмотра судовых помещений, палубных механизмов) и крепления груза; во время производства работ наблюдать за ними.

      252. Начальник караула отдыхает, как правило, во время движения поезда (судна), чередуясь с разводящим или с одним из караульных.

      Караульные поочередно отдыхают с разрешения начальника караула.

Особенности организации и несения караульной службы по охране воинских грузов при их перевозке

      253. Охрана и оборона транспортов с воинскими грузами осуществляются караулами, назначаемыми от воинских частей.

      Караул несет службу без смены от пункта погрузки (отправления) до указанного начальнику караула пункта выгрузки.

      254. Перечень воинских грузов, которые при перевозке подлежат охране караулами, а также состав караула определяются приказами начальника Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан и соответствующими руководителями других войск и воинских формирований.

      255. Караул размещается в оборудованном крытом, пассажирском или специальном вагоне сопровождения (судовом помещении, салоне воздушного судна). Работниками железной дороги для установки в вагоне предоставляется съемное воинское оборудование. Печь для обогрева личного состава и приготовления пищи устанавливается с выполнением требований пожарной безопасности.

      Оружие и боеприпасы караула хранятся в металлическом ящике, оборудованном надежными запорами и приспособлением для опечатывания. Ящик закрывается на замок, опечатывается начальником караула. На ящике по диагонали красной краской наносится надпись: "Воинский".

      Размещение часовых во время движения поезда (судна), усиление охраны воинских грузов во время остановки и смена часовых производится, как указано в пунктах 248-250 настоящего Устава.

      При охране воинских грузов, перевозимых воздушным транспортом, часовые размещаются: во время полета - в салонах; в аэропорту (на аэродроме) - у воздушного судна.

      Сноска. Пункт 255 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      256. Командир воинской части обязан обеспечить выдачу начальнику караула:

      1) командировочного удостоверения;

      2) удостоверения установленной формы о назначении его начальником караула со списком личного состава караула и указанием на оборотной стороне удостоверения вида, номеров оружия и количества выданных боеприпасов, подписанного с лицевой стороны командиром части и заверенного гербовой печатью, с обратной стороны подписанного начальником штаба воинской части и заверенного гербовой печатью;

      3) оружия и боеприпасов к нему, металлического ящика для их хранения, а также металлической печати для опечатывания;

      4) постовой ведомости, заверенной гербовой печатью, с записью о проведенном инструктаже;

      5) продовольствия на путь следования в оба конца и аттестатов на продовольствие (раздельно на каждого караульного);

      6) денежных средств на командировочные расходы;

      7) радиоприемника;

      8) посуды для приготовления и приема пищи, а также для хранения питьевой воды;

      9) комплектов постовой одежды, дополнительных комплектов нательного белья (из расчета один комплект на 7 суток), постельных принадлежностей на весь состав караула (при нахождении в пути свыше одних суток);

      10) медицинской аптечки;

      11) фонаря с красным светом и сигнальных красных флажков;

      12) воинских перевозочных документов (раздельно на каждого караульного) или денежных средств для возвращения в воинскую часть, других документов и имущества согласно инструкциям (положениям) по охране и сопровождению воинских грузов, утвержденным руководителями Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований.

      257. При перевозке грузов, требующих специальных знаний, назначается сопровождающий из числа офицеров (специалистов), воинское звание и фамилия которого включаются в постовую ведомость.

      Он следует в одном вагоне с караулом от станции отправления до станции назначения.

      258. Перед отправлением караула дежурный по воинской части проверяет состав и обеспеченность караула, знание им своих обязанностей, состояние вооружения и боеприпасов, внешний вид каждого караульного.

      О готовности караула дежурный по воинской части докладывает командиру воинской части (начальнику штаба).

      Командир воинской части (начальник штаба): производит осмотр караула, проверяет его обеспеченность и инструктирует караул, в том числе о правилах хранения оружия и боеприпасов, выполнения требований мер безопасности, особенно на электрифицированных железнодорожных участках, и противопожарной защиты в пути следования; отдает приказ на выполнение боевой задачи; обеспечивает своевременное прибытие караула к месту приема груза, выделяя в необходимых случаях транспортное средство.

      259. Отправитель воинского груза обязан:

      1) встретить и разместить караул, прибывший для охраны груза в пути следования, обеспечить личный состав горячей пищей и медицинской помощью, а также сохранность его оружия и боеприпасов;

      2) оборудовать пост на подвижном составе специальным ограждением;

      3) при необходимости в вагоне, предназначенном для размещения личного состава караула, установить перегородку;

      4) при предоставлении караулу специального караульного вагона заправить его доброкачественной питьевой водой, обеспечить топливом и средствами освещения;

      5) известить военного коменданта железнодорожного (морского, речного) участка и станции (порта), аэропорта о готовности транспорта к отправке.

      260. Не допускается привлекать караул к хозяйственным работам, погрузке и креплению техники на подвижном составе.

      261. Начальник караула подчиняется военным комендантам военных сообщений железнодорожных (морских, речных) участков и станций (портов), аэропортов по пути следования транспорта и офицеру, сопровождающему груз. Начальник караула на транспортном судне подчиняется капитану судна (по вопросам судового распорядка и при авариях).

      Кроме выполнения общих обязанностей и указанных в пункте 249 настоящего Устава, начальник караула обязан:

      1) прибыть к отправителю воинского груза вместе с караулом не позднее чем за 3 часа до погрузки и предъявить ему удостоверение о своем назначении начальником караула;

      2) получить от отправителя воинского груза два экземпляра описи вагонов (судовых помещений, салонов воздушных судов) и отдельных мест на платформах и полувагонах (на палубе судна) с записью в них о приведении груза в транспортное положение, табель постам, инструкции и указания о свойствах груза, условиях его перевозки и сдачи;

      3) инструктировать личный состав караула о порядке и особенностях предстоящей охраны груза, а также о выполнении требований мер безопасности в пути следования; сообщить номер воинского транспорта и пункт назначения;

      4) выставлять часовых в соответствии с табелем постам и устанавливать порядок их смены;

      5) следить за соблюдением установленных правил перевозки грузов;

      6) докладывать военным комендантам железнодорожных (морских, речных) участков и станций (портов), аэропортов лично или по средствам связи транспорта о прибытии караула на станцию (в порт), в аэропорт, о приеме и состоянии груза, принятого под охрану, о происшествиях, нарушениях правил перевозки, задержках в пути, о необходимости получения продуктов, топлива, средств освещения, санитарной обработки личного состава, прибытии транспорта в пункт назначения и сдаче груза получателю;

      7) при переформировании состава следить, чтобы все охраняемые вагоны были включены в него;

      8) принять от работников железной дороги съемное воинское оборудование по описи и под расписку, по окончании перевозки - сдать;

      9) поддерживать в вагоне (судовом помещении, на борту воздушного судна) для караула порядок и чистоту и выполнять требования пожарной безопасности;

      10) проверить у грузополучателя документы на получение груза и сдать ему по описи, под пломбами отправителя, вагоны (судовые помещения, салоны воздушных судов) и по числу мест грузы, перевозимые на платформах и в полувагонах (на палубах судна, в салоне воздушного судна), а технику - по счету; один экземпляр описи с распиской грузополучателя, заверенной гербовой печатью, оставить у себя;

      11) при проезде в пассажирских поездах (судах), а также при нахождении на вокзалах (в портах, аэропортах) обеспечить надежную охрану оружия и боеприпасов.

      262. В случаях возникновения пожара, обнаружения чего-либо, угрожающего безопасности движения (полета) или сохранности груза, начальник караула обязан принять все необходимые меры к ликвидации пожара или устранению нарушения. При невозможности сделать это силами караула и поездной бригады (команды судна, экипажа воздушного судна) начальник караула через военного коменданта, а где его нет - через начальника станции (порта, аэропорта) вызывает необходимую помощь.

      263. В случае неисправности вагона, при которой он дальше следовать не может, задерживается весь транспорт, находящийся под охраной караула, до окончания ремонта или перегрузки груза в исправный вагон. Разъединение вагонов воинского транспорта в пути следования не разрешается. В случае перегрузки груза в другой вагон начальник караула обязан потребовать от администрации железной дороги составления акта в двух экземплярах и засвидетельствовать его у военного коменданта комендатуры военных сообщений железнодорожного или начальника станции. По прибытии в пункт назначения начальник караула вручает грузополучателю под расписку второй экземпляр акта на перегруженный вагон.

      264. Начальнику караула не может предъявлять опись на охраняемые вагоны (судовые помещения, салоны воздушных судов) кому-либо, кроме военных комендантов железнодорожных (морских, речных) участков и станций (портов), аэропортов.

      265. Часовые размещаются и выполняют свои обязанности по охране воинских грузов в соответствии с пунктами 250-251 настоящего Устава.

      266. Личный состав караула отдыхает в соответствии с указаниями, изложенными в пункте 252 настоящего Устава.

      267. Командир воинской части (получатель груза) обязан:

      1) освободить караул не позднее чем через 8 часов со времени прибытия, о приеме груза расписаться в описи начальника караула и заверить гербовой печатью;

      2) обеспечить сохранность оружия и боеприпасов, размещение и отдых личного состава караула, при необходимости и его санитарную обработку;

      3) дообеспечить караул, если необходимо, продовольствием;

      4) доставить караул на железнодорожную станцию (в порт, аэропорт) и отправить его в свою воинскую часть.

      268. Замена караула производится по приказу начальника Генерального штаба Вооруженных Сил и соответствующих руководителей других войск и воинских формирований Республики Казахстан.

      Организация временной охраны транспорта до прибытия нового караула возлагается на начальника гарнизона (командира воинской части), на территории которого задержан транспорт.

      269. По возвращении в свою воинскую часть начальник караула обязан доложить начальнику штаба (командиру) воинской части о выполнении боевой задачи и несении службы личным составом караула; сдать оружие, боеприпасы, полученное перед отъездом имущество и представить отчет в израсходовании денежных средств, воинских перевозочных документов и продовольствия; сдать документы по сопровождению груза.

      270. Охрана грузов, перевозимых автомобильным транспортом, осуществляется в соответствии с пунктами 253-258 настоящего Устава. В зависимости от условий перевозки и важности грузов один пост может включать до 10 автомобилей.

      Для выполнения своих обязанностей караул обеспечивается средствами связи.

      Начальник караула подчиняется начальнику колонны и офицеру, сопровождающему транспорт, а если сопровождающий не назначается, - командиру автомобильного подразделения, назначенного для перевозки грузов.

      271. Часовые во время движения размещаются в кузовах (в кабинах) автомобилей, входящих в состав поста: один - на головном, другой - на среднем, а третий - на последнем автомобиле.

      Во время остановок колонны часовые несут охрану транспорта, находясь по обеим сторонам колонны.

      Во время движения на коротких остановках часовые несут службу одновременно, а на продолжительных остановках - посменно.

      Часовой обязан:

      1) обеспечить сохранность перевозимых грузов и вести наблюдение по сторонам движения;

      2) не допускать проезда на автомобилях посторонних лиц без разрешения начальника караула;

      3) подавать в случае необходимости установленные сигналы водителям автомобилей и начальнику караула;

      4) во время остановок колонны вести постоянное наблюдение за охраняемыми грузами, не допускать к ним посторонних лиц, не разрешать курение и разведение огня ближе расстояния, указанного в табеле постам;

      5) допускать с разрешения начальника караула военнослужащих для производства ремонта автомобилей.

Права и обязанности лиц караула. Начальник караула Общие обязанности

      272. Начальник караула отвечает за охрану и оборону порученных караулу объектов, боевую готовность личного состава караула, правильное несение им службы, сохранность и правильную эксплуатацию технических средств охраны, ограждения, средств связи и пожаротушения на постах и в караульном помещении, транспортных средств, а также за находящиеся в караульном помещении оружие, боеприпасы и другое имущество согласно описи.

      273. Начальник караула применяет оружие (специальные средства) сам или составом караула в случаях нападения на охраняемые объекты, караул, караульное помещение или по военнослужащему, совершающему побег (кроме военнослужащих, подвергнутых административному аресту), а также для подачи сигнала тревоги или вызова помощи.

      Применению оружия должно предшествовать предупреждение голосом или выстрелом вверх о намерении его применить.

      Без предупреждения оружие может применяться при внезапном или вооруженном нападении, нападении с использованием боевой техники, транспортных средств, летательных аппаратов, морских и речных судов, а также при побеге арестованных с оружием и из транспортных средств во время их движения.

      274. Начальник караула обязан:

      1) знать задачу караула, инструкцию начальнику караула и обязанности всех лиц караула;

      2) требовать от личного состава караула твердого знания и точного выполнения им своих обязанностей, высокой бдительности и дисциплины;

      3) принимать по описи от начальника сменяемого караула документы, ящики с боеприпасами, печати на них и ключи к ним, а также технические средства охраны, средства связи и пожаротушения;

      4) проверить наружным осмотром лично вместе с начальником сменяемого караула состояние наиболее важных охраняемых объектов, указанных в инструкции, исправность их освещения, ограждения и окопов, а также состояние караульного помещения, а через разводящих или своего помощника состояние остальных охраняемых объектов; обо всех неисправностях, выявленных на постах и в ограждениях охраняемых объектов, которые не могут быть устранены при приеме караула, но не влияют на обеспечение качественной охраны объектов, производить запись в постовой ведомости;

      5) в случае обнаружения недостатков, которые влияют на обеспечение надежной охраны объекта (поста), немедленно усиливать охрану объекта (поста), докладывать об этом дежурному по караулам (воинской части), в дальнейшем - действовать по его указанию;

      6) направлять в установленное время смены на посты, при этом проверять знание разводящими и караульными своих обязанностей и напоминать им особенности несения службы на каждом посту;

      7) следить за постоянной боевой готовностью резервных (контрольно-охранных) групп, исправностью транспортных средств караула, средств связи, исправным содержанием оружия и боеприпасов личным составом караула, соблюдением правил заряжания, разряжания оружия и выполнением требований безопасности при этом, а также за тем, чтобы все лица караула, отправляющиеся на посты, оставляли в караульном помещении зажигательные, курительные принадлежности и посторонние предметы;

      8) поддерживать внутренний порядок в карауле в соответствии с требованиями пунктов 174-185 настоящего Устава;

      9) производить по возвращении с постов каждой смены боевой расчет личного состава караула на резервные группы, ставить им задачи на случай нападения на охраняемые объекты или караульные помещения и на случай тушения пожара в соответствии с указаниями, изложенными в инструкции, проверять их практические действия;

      10) лично проверять не реже двух раз в сутки (из них один раз ночью) несение службы часовыми, состояние охраняемых объектов и ограждений, исправность средств связи и пожаротушения, периодически высылать в этих целях своего помощника и разводящих, производя об этом соответствующие записи в постовой ведомости;

      11) в случае вызова часовым или непоступления от него в установленное время доклада о несении службы выслать разводящего (своего помощника) или прибыть на пост лично;

      12) не допускать в караульное помещение никого, кроме лиц, имеющих на это право, руководствуясь при этом пунктами 282, 283 настоящего Устава;

      13) устанавливать личность, производить краткий опрос, а при необходимости и досмотр задержанных подозрительных лиц и лиц, пытающихся проникнуть на объект с нарушением пропускного режима, докладывать о них дежурному по караулам (воинской части);

      14) устанавливать причину несанкционированного срабатывания сигнализации охраны шкафов с личным оружием офицеров, находящихся в комнате дежурного по воинской части, а при необходимости высылать туда своего помощника (разводящего);

      15) отправлять с разрешения дежурного по караулам (воинской части) или его помощника в медицинский пункт части или ближайшее лечебное учреждение заболевших из состава караула и требовать через дежурного по караулам (воинской части) их замены; принимать меры по предупреждению обморожения личного состава в зимнее время;

      16) разбираться на месте с каждым случаем применения часовым оружия и немедленно докладывать об этом дежурному по караулам (воинской части).

      Сноска. Пункт 274 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      275. Если при смене часового будет выявлена какая-либо неисправность на посту, начальник караула по вызову прибывает на пост и, установив характер и причины неисправности, немедленно докладывает дежурному по караулам (воинской части), в дальнейшем действует по его указанию.

      276. При невыполнении кем-либо из состава караула своих обязанностей или совершении иного проступка начальник караула принимает необходимые меры (снятие с поста, изъятие оружия, боеприпасов и другие) и немедленно докладывает об этом дежурному по караулам (воинской части).

      Если по характеру совершенного проступка военнослужащий не может быть допущен к дальнейшему несению службы, то он по приказу дежурного по караулам (воинской части) направляется в воинскую часть (подразделение) без оружия и боеприпасов для замены его другим военнослужащим. Его сопровождает лицо, вызванное для этой цели из воинской части (подразделения). Разбор проступка проводится в подразделении.

      277. Если начальник караула внезапно заболел, то он докладывает об этом дежурному по караулам (воинской части) и поступает по его указанию.

      При внезапном заболевании одного из разводящих, начальник караула возлагает его обязанности на своего помощника или выполняет их лично и докладывает об этом дежурному по караулам (воинской части).

      278. Начальник караула обязан вызывать караул "в ружье" в случаях:

      1) нападения на охраняемые объекты, часовых, смену караульных (контрольно-охранную группу) или на караульное помещение;

      2) несанкционированного срабатывания технических средств охраны;

      3) Указом Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      4) возникновения пожара на охраняемых объектах или в караульном помещении либо другой ситуации природного и техногенного характера;

      5) получения сигнала на приведение в высшие степени боевой готовности;

      6) по приказу лиц, проверяющих караул (пункты 186-187 настоящего Устава);

      7) при проведении общебригадной (общеполковой) вечерней поверки.

      Для вызова караула "в ружье" начальник караула подает команду "Караул, В РУЖЬЕ". По этой команде личный состав караула поступает, как указано в пункте 180 настоящего Устава.

      Сноска. Пункт 278 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      279. При нападении на охраняемые объекты, часовых или караульное помещение начальник караула действует в соответствии с инструкцией и в зависимости от обстановки принимает меры к отражению нападения; о нападении немедленно докладывает дежурному по караулам (воинской части).

      В случае необходимости начальник караула вскрывает ящики с запасом боевых патронов, с гранатами и запалами. В последующем об изъятии боеприпасов из ящиков составляется акт.

      280. Если вблизи охраняемого объекта (ближе расстояния, указанного в табеле поста) или караульного помещения нарушается общественный порядок и создается угроза снижения надежности выполнения караулом поставленной задачи, начальник караула принимает меры к восстановлению порядка силами караула и немедленно докладывает об этом дежурному по караулам (воинской части).

      281. Тушение пожара, возникшего на охраняемых объектах или в караульном помещении, начальник караула организует силами резервной группы караула согласно боевому расчету; принимает меры к спасению имущества; о случившемся немедленно докладывает дежурному по караулам (воинской части) и в дальнейшем действует по его указанию.

      При возникновении пожара на технической территории охраняемого объекта или на объекте, имеющем внешнее и внутреннее ограждение, а также вблизи него начальник караула докладывает об этом дежурному по караулам (воинской части) и действует по его указанию.

      В случае возникновения пожара на объекте хранения горюче-смазочных материалов или взрывчатых веществ (боеприпасов) начальник караула докладывает дежурному по караулам (воинской части), вскрывает объект и принимает меры к тушению пожара согласно боевому расчету.

      Если охраняемому объекту угрожает чрезвычайная ситуация, начальник караула докладывает об этом дежурному по караулам (воинской части) и принимает меры к спасению охраняемого имущества.

      Часовым, жизни которых угрожает чрезвычайная ситуация, начальник караула приказывает переместиться в безопасные места, откуда они могли бы продолжать наблюдение за охраняемыми объектами, а когда минует опасность, выставляет их на прежние места.

      282. Начальник караула допускает в караульное помещение беспрепятственно только лиц, которым караул подчинен (пункт 109 настоящего Устава), и лиц, которых они сопровождают, а также командира подразделения, от которого назначен караул, его заместителей и всех прямых начальников командира подразделения, если он знает их в лицо. О прибытии этих лиц в караульное помещение начальник караула докладывает дежурному по караулам (воинской части). Кроме того, начальник караула допускает в караульное помещение лиц, прибывших для вскрытия (закрытия) охраняемых объектов, после установления их личности и цели прибытия, сверки допуска со списком на право вскрытия (закрытия) охраняемого объекта и наличие соответствующей печати (пломбировочных тисков).

      Лица, прибывшие для проверки караула по поручению начальников, перечисленных в пункте 187 настоящего Устава, допускаются в караульное помещение только в сопровождении дежурного по караулам (воинской части) или его помощника (помощника дежурного по воинской части), если караул ему подчиняется.

      Офицеры своей воинской части, прибывшие для проверки внутреннего караула, допускаются начальником караула в караульное помещение по удостоверению личности и разовому удостоверению на право проверки караула в соответствующее время, указанное в нем.

      Лиц, прибывших с неправильно оформленными документами, начальник караула задерживает, немедленно докладывает о них дежурному по караулам (воинской части) и поступает по его указанию.

      О каждом допуске в караульное помещение, кроме лиц, прибывших для проверки караула, начальник караула производит запись в постовой ведомости.

      Во время смены караулов допуск в караульное помещение и к охраняемым объектам не производится, за исключением лиц, прибывающих для проверки караула.

      283. По прибытии в караул лиц, которым караул подчинен, или их прямых начальников, а в гарнизонный караул также командира своей воинской части начальник караула докладывает им, например: "Господин генерал-майор, во время несения службы происшествий не случилось. Начальник караула старший лейтенант Чукпаров".

      При докладе начальника караула в караульном помещении бодрствующая смена караула самостоятельно принимает строевую стойку.

      В случае прибытия к караульному помещению других лиц, состоящих в воинском звании, равном с начальником караула или по званию старше его, начальник караула подходит к прибывшему и представляется, например: "Господин майор, начальник караула капитан Егизбаев", затем поступает, как указано в пункте 282 настоящего Устава.

      284. При получении приказов, передаваемых от имени начальников, которым караул подчинен, через других лиц начальник караула обязан спросить у этих лиц пароль. В случае сомнения в правильности полученного приказа начальник караула проверяет достоверность отданного приказа любым способом, какой он найдет удобным.

      285. При объявлении сигнала на приведение в высшие степени боевой готовности начальник караула вызывает караул "в ружье", ставит (уточняет) задачу разводящим и караульным, усиливает охрану постов и караульного помещения; обеспечивает быстрое вскрытие охраняемых объектов начальниками хранилищ (складов); докладывает дежурному по караулам (воинской части) о проведенных мероприятиях, готовности к смене караула и в дальнейшем действует по его указанию.

      286. Начальник караула не должен:

      1) отлучаться из караульного помещения, кроме как для смены часовых, проверки несения ими службы или по их вызову, а также в случае происшествия или чрезвычайной ситуации в районе охраняемого объекта; при уходе из караульного помещения он оставляет за себя помощника, а где его нет — разводящего или одного из караульных;

      2) вести неслужебные разговоры по телефону лично или разрешать это другим лицам караула;

      3) отпускать кого-либо из состава караула без разрешения дежурного по караулам (воинской части);

      4) изменять без разрешения дежурного по караулам (воинской части) порядок смены часовых, предусмотренный постовой ведомостью;

      5) отключать без разрешения дежурного по караулам (воинской части) средства сигнализации для их ремонта и устранения неисправностей;

      6) использовать не по назначению транспортные средства, выделенные для караула.

Особые обязанности начальника караула по охране Боевого Знамени воинской части

      287. Начальник караула отвечает за охрану Боевого Знамени своей воинской части и боевых знамен других воинских частей, если они сданы под охрану караулу.

      При смене караула он обязан лично принять от начальника сменяемого караула Боевое Знамя в опечатанном чехле или опечатанном застекленном шкафу, проверив при этом исправность чехла (шкафа) и печати, сличив печать с имеющимся слепком с нее. Убедившись в исправности чехла (шкафа) и печати, он приказывает разводящему и заступающему на пост караульному принять Боевое Знамя под охрану.

      288. Боевое Знамя выдается начальником караула только начальнику штаба воинской части или его помощнику (заместителю) по предъявлении ими допуска, подписанного командиром воинской части на каждый случай выноса Боевого Знамени.

      При совместном хранении боевых знамен нескольких воинских частей допуск, подписанный командиром воинской части, от которой наряжен караул, выдается на основании заявки и выписки из приказа о выносе Боевого Знамени части, которой оно выдается.

      Перед выдачей Боевого Знамени начальник караула по техническим средствам связи уточняет у дежурного по караулам (дежурного по воинской части) наличие разрешения на вскрытие поста по охране боевых знамен.

      Начальник штаба или его помощник (заместитель) снимает чехол и в присутствии начальника караула проверяет согласно табелю постам наличие и состояние полотнища, орденов, орденских лент, шнуров, кистей, наконечника, древка и принимает Боевое Знамя, после этого начальник караула производит запись в постовой ведомости, например: "25 января 2007 года в 12 часов 45 минут Боевое Знамя войсковой части 00000 с орденами Кутузова и Отан и орденскими лентами к ним согласно допуску № 50 выдано начальнику штаба подполковнику Канафину К.Ж.".

      Начальник караула и офицер, принявший Боевое Знамя, расписываются под этой записью. Письменный допуск начальник караула оставляет у себя.

      289. При возвращении Боевого Знамени под охрану караула начальник караула проверяет согласно табелю постам наличие и состояние полотнища, орденов, орденских лент, шнуров, кистей, наконечника, древка и следит за правильностью свертывания Боевого Знамени знаменщиком или ассистентами. После того, как чехол надет на Боевое Знамя (Боевое Знамя помещено в шкаф) и чехол (шкаф) опечатан гербовой печатью, начальник караула сверяет печать с имеющимся у него слепком с печати и приказывает разводящему и часовому принять Боевое Знамя под охрану. После приема Боевого Знамени под охрану начальник караула производит соответствующую запись в постовой ведомости с указанием, какие ордена и орденские ленты и в каком количестве приняты; затем начальник караула и офицер, сдавший Боевое Знамя, расписываются под этой записью.

      После смены караула письменный допуск сдается вместе с постовой ведомостью.

      Если после выдачи Боевого Знамени часовой снимается с поста, то о снятии его с поста и о выставлении вновь на этот пост производится запись в постовой ведомости.

      290. Когда посту у Боевого Знамени угрожает опасность (пожар или стихийное бедствие), начальник караула лично принимает меры к спасению Боевого Знамени и организует его охрану на новом месте.

Особые обязанности начальника караула по охране объектов, оборудованных техническими средствами охраны

      291. Начальник караула, охраняющий объекты, оборудованные техническими средствами охраны, кроме выполнения общих обязанностей, предусмотренных пунктами 272-286 настоящего Устава, обязан:

      1) составлять график несения дежурства у аппаратуры приема сигналов технических средств охраны и вести учет в постовой ведомости;

      2) контролировать несение службы помощником начальника караула (оператором) по техническим средствам охраны у аппаратуры приема сигналов;

      3) лично проверять исправность технических средств охраны в соответствии с графиком и высылать с этой целью помощника начальника караула (оператора) по техническим средствам охраны;

      4) осуществлять контроль за аппаратурой приема сигналов технических средств охраны при охране и обороне объектов, оборудованных этими средствами, с выставлением часовых.

      292. При смене караула, охраняющего объект способом дежурства контрольно-охранных групп, начальник нового караула, кроме изложенного в пунктах 149, 150 настоящего Устава, производит боевой расчет, лично принимает объект и совместно с помощником начальника караула (оператором) по техническим средствам охраны проверяет исправность технических средств охраны.

      Если в состав караула назначена смена операторов, начальник караула производит боевой расчет, назначает оператора для приема документации и аппаратуры приема сигналов технических средств охраны, а затем вместе с оператором и начальником сменяемого караула принимает объект под охрану. Во время приема объекта начальник нового караула все вопросы, связанные с состоянием технических средств охраны, решает с оператором, принимающим аппаратуру.

      293. При приеме под охрану объектов, оборудованных объектовыми средствами обнаружения, начальник караула (его помощник или разводящий), принимает объект и совместно с помощником начальника караула (оператором) по техническим средствам охраны проверяет исправность средств охраны.

      Затем приводятся в действие средства охраны, а начальник караула производит об этом запись в постовой ведомости. После вскрытия объекта и соответствующей записи в постовой ведомости, как указано в пункте 299 настоящего Устава, объектовые средства охранной сигнализации и обнаружения могут отключаться.

      Технические средства пожарной сигнализации содержатся включенными круглосуточно, что подтверждается записью при смене караула.

      294. В случае несанкционированного срабатывания технических средств охраны начальник караула вызывает караул "в ружье", сообщает об этом дежурному по караулу (воинской части) и немедленно убывает с контрольно-охранной (резервной) группой или высылает соответствующего разводящего и помощника (оператора) по техническим средствам охраны для выяснения обстановки и принятия мер, необходимых для обеспечения надежной охраны объекта.

      При получении сигнала о пожаре по техническим средствам пожарной сигнализации начальник караула вызывает караул "в ружье" и действует, как указано в пункте 281 настоящего Устава.

      295. При выходе из строя технических средств охраны начальник караула немедленно докладывает об этом дежурному по караулам (воинской части) и усиливает охрану объекта в соответствии с указаниями, изложенными в инструкции начальнику караула.

Особые обязанности начальника караула по охране штабов, пунктов управления и учреждений

      296. Начальник караула по охране штабов, пунктов управления и учреждений, кроме выполнения общих обязанностей, предусмотренных настоящим Уставом, обязан:

      1) знать пропускную систему; описание и время действий пропусков, документов, удостоверяющих личность; порядок пропуска через посты военнослужащих, гражданского персонала, посетителей и транспортных средств;

      2) вызывать караул "в ружье" при проникновении (прорыве) нарушителя через пост без пропуска;

      3) принимать меры к задержанию лиц, пытающихся проникнуть на объект (с объекта) с нарушением пропускного режима.

Особые обязанности начальника караула при допуске в хранилища (склады, парки) и приеме их под охрану

      297. Начальник караула при допуске в хранилища (склады, парки), состоящие под охраной караула, обязан:

      1) удостовериться по техническим средствам связи у дежурного по караулам (воинской части) в наличии разрешения на вскрытие данного объекта, а также на соответствие времени и цели вскрытия, должности и фамилии лица, прибывшего для вскрытия объекта;

      2) сличить предъявленный допуск с соответствующим образцом, имеющимся в караульном помещении, и проверить документ, удостоверяющий личность прибывшего;

      3) сверить соответствие фамилии и должности прибывшего со списком, находящимся в караульном помещении (пункт 122 настоящего Устава);

      4) сличить предъявленную печать (пломбировочные тиски) с образцом слепка с печати (оттиском пломбы), имеющимся в караульном помещении.

      В ходе оформления допуска для вскрытия и закрытия хранилища (склада, парка) лицо, прибывшее с этой целью, находится в тамбуре караульного помещения и в другие комнаты не допускается.

      298. Если все предъявленные документы, а также печать (пломбировочные тиски) соответствуют образцам, начальник караула приказывает разводящему допустить прибывшего к вскрытию (закрытию) хранилища (склада, парка).

      Предъявленный допуск начальник караула оставляет у себя. После смены караула разовый допуск сдается вместе с постовой ведомостью, а постоянный допуск возвращается предъявителю после сдачи объекта под охрану караула.

      Допуск в хранилища (склады, парки) начальник караула разрешает с точным соблюдением требований, указанных в табеле постам.

      Допуск в огнеопасные хранилища (склады, парки) начальник караула разрешает в порядке, указанном в табеле постам - в специальной обуви, без керосиновых фонарей, огнестрельного и холодного оружия, курительных и зажигательных принадлежностей.

      Прием под охрану хранилища (склада, парка) начальник караула осуществляет только при наличии у лица, прибывшего для закрытия, пожарного жетона.

      299. При вскрытии и закрытии хранилища (склада, парка) начальник караула производит об этом запись в постовой ведомости и вместе с лицом, прибывшим для вскрытия (закрытия) хранилища (склада, парка, денежного ящика) расписываются под этой записью.

      В том случае, когда какое-либо хранилище (склад, парк) до смены караула не сдано под охрану, об этом в новой постовой ведомости также производится запись, под которой расписываются сменяемый и новый начальники караулов, а допуск передается новому начальнику караула.

      300. При вскрытии хранилища (склада, парка) не более чем на один час начальник караула оставляет часового на посту, а при вскрытии хранилища (склада, парка) более чем на один час поступает в соответствии с указаниями, имеющимися в табеле постам.

      О снятии часового на время вскрытия хранилища (склада, парка) и о выставлении его вновь на этот пост начальник караула производит соответствующую запись в постовой ведомости.

      301. Начальник караула не разрешает допуск к хранилищу (складу, в парк) в случаях:

      1) если вскрытие данного хранилища (склада, парка) не оформлено в наряде на вскрытие охраняемых караулом объектов у дежурного по караулам (воинской части);

      2) если названное в допуске лицо прибудет не в назначенный день и час или без соответствующих документов;

      3) если вместо лица, указанного в списке или допуске, прибудет другое лицо;

      4) если неправильно оформлен допуск или документ, удостоверяющий личность, а также при несоответствии печати слепку (пломбировочных тисков оттиску пломбы) или допуска образцу.

      Во всех перечисленных случаях начальник караула задерживает прибывшего, производит об этом запись в постовой ведомости, докладывает дежурному по караулам (воинской части) и в дальнейшем поступает по его указанию.

      302. Допуск в парки или к местам стоянки боевых машин (вооружения и военной техники), находящихся под охраной караула, производится в соответствии с указаниями пунктов 297-301 настоящего Устава.

Обязанности начальника смены при гауптвахте

      Сноска. Заголовок подраздела – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      303. На начальника смены при гауптвахте распространяются общие права и обязанности начальника караула, предусмотренные пунктами 272-286 настоящего Устава.

      Особые обязанности начальника смены при гауптвахте:

      1) принимать по указанию начальника гауптвахты (дежурного по органу военной полиции) под охрану военнослужащих, осужденных к уголовному наказанию или подвергнутых административному взысканию в виде ареста, подозреваемых и обвиняемых, в отношении которых избрана мера пресечения в виде содержания под стражей, на основании документов, указанных в пункте 214 настоящего Устава;

      2) при приеме смены лично принимать военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, по камерам по именному списку (приложение 16), подписанному начальником гауптвахты (дежурным по органу военной полиции);

      3) проверять состояние камер (помещений) при заступлении дежурной смены и во время несения службы, обращая при этом внимание на целостность стен, потолка, окон, решеток, надежность запоров и замков на дверях, исправность технических средств охраны; при несанкционированном срабатывании технических средств охраны камер с военнослужащими, содержащимися на гауптвахте, лично устанавливать причину их срабатывания;

      4) производить утренний осмотр и вечернюю проверку военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, по камерам, проверяя при этом, нет ли у них запрещенных предметов; о заболевших докладывать начальнику гауптвахты (дежурному по органу военной полиции);

      5) осуществлять контроль точного соблюдения распорядка дня, установленного для военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, порядка их содержания;

      6) обеспечивать сохранность ключей от камер и не передавать их кому-либо;

      7) назначать, в случае необходимости, конвойных из состава бодрствующей смены;

      8) направлять военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, на работы, в баню и на допрос только по письменному приказанию начальника органа военной полиции; по возвращении военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, проверить их наличие, а также нет ли у них запрещенных предметов;

      9) контролировать своевременную доставку и раздачу пищи военнослужащим, содержащимся на гауптвахте;

      10) своевременно выдавать постельные принадлежности, газеты, общевоинские уставы, законодательные акты и учебную литературу;

      11) принимать обращения от военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, и передавать их начальнику гауптвахты (дежурному по органу военной полиции);

      12) на время отдыха назначать за себя старшего.

      Сноска. Пункт 303 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      304. При возникновении беспорядков среди военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, и для предупреждения их побега начальник дежурной смены вызывает дежурную смену "в ружье", докладывает об этом дежурному по органу военной полиции, принимает меры к прекращению беспорядков путем предупреждения о возможном применении оружия или специальных средств.

      Сноска. Пункт 304 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      305. В случае возникновения пожара на гауптвахте или другой чрезвычайной ситуации в районе гауптвахты начальник дежурной смены обязан вызвать дежурную смену "в ружье", немедленно вывести военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, в безопасное место и организовать их охрану; о случившемся доложить дежурному по органу военной полиции и начальнику гауптвахты, в дальнейшем действовать по их указанию.

      Сноска. Пункт 305 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Помощник начальника караула

      306. Помощник начальника караула отвечает за сохранность оборудования, инвентаря и имущества, находящихся в караульном помещении, поддержание в нем чистоты и порядка, организацию питания личного состава караула, правильное несение службы часовыми, своевременную смену часового у входа в караульное помещение. Он подчиняется начальнику караула.

      Помощник начальника караула обязан:

      1) знать задачу караула, инструкцию начальнику караула и обязанности всех лиц караула;

      2) принять при смене караула караульное помещение и по описи находящиеся в нем оборудование, инвентарь и имущество;

      3) в отсутствие или во время отдыха начальника караула выполнять его обязанности;

      4) по приказу начальника караула проверять несение службы часовыми и сопровождать лиц, проверяющих несение службы часовыми;

      5) составлять график смены часовых у входа в караульное помещение и производить их смену;

      6) осуществлять контроль за своевременным приемом пищи личным составом караула, исправным содержанием оборудования, инвентаря и имущества, чистотой и порядком в караульном помещении и на прилегающей к нему территории, своевременной топкой печей и освещением.

      307. Исключен Указом Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      308. В случае тяжелого заболевания (ранения) или гибели начальника караула помощник начальника караула приступает к исполнению его обязанностей и докладывает об этом дежурному по караулам (воинской части).

Помощник начальника караула (оператор) по техническим средствам охраны

      309. Помощник начальника караула (оператор) по техническим средствам охраны подчиняется начальнику караула (оператор, кроме того, - помощнику начальника караула) и отвечает за обеспечение заданного режима работы технических средств охраны, за своевременное доведение до начальника караула данных о функционировании технических средств охраны, за сохранность аппаратуры, находящейся в караульном помещении.

      Он обязан:

      1) знать особенности охраны объектов, оборудованных техническими средствами охраны, и обеспечивать заданный режим работы этих средств;

      2) принимать при смене караула документацию, проверять исправность, а при необходимости и функционирование технических средств охраны и докладывать об этом начальнику караула;

      3) постоянно следить во время несения службы за аппаратурой приема сигнала технических средств охраны и вести аппаратный журнал; в случае срабатывания технических средств охраны или при выходе их из строя немедленно докладывать об этом начальнику караула;

      4) проверять в соответствии с установленным графиком и с разрешения начальника караула в составе контрольно-охранной группы состояние технических средств охраны по периметру объекта; при охране объектов с выставлением часовых проверку осуществлять в сопровождении помощника начальника караула или соответствующего разводящего;

      5) докладывать по возвращении контрольно-охранной группы начальнику караула о состоянии постов, технических средств охраны, о недостатках и мерах, принятых для их устранения;

      6) выполнять требования безопасности.

      310. Несение службы помощника начальника караула (оператора) по техническим средствам охраны у аппаратуры приема сигналов по своему значению и ответственности приравнивается к несению службы часовым на посту. Во время несения службы ему нельзя отвлекаться и оставлять аппаратуру без наблюдения.

Разводящий

      311. Разводящий отвечает за правильное и бдительное несение службы подчиненными ему часовыми, за своевременную смену и выставление их на посты, за правильную сдачу и прием часовыми постов. Он подчиняется начальнику караула и его помощнику и выполняет только их приказы.

      Разводящий применяет оружие лично или составом смены караульных для отражения нападения на охраняемый объект, часового, караульное помещение и смену караульных.

      Он обязан:

      1) знать свои посты, их расположение и границы, маршруты движения к ним, условия охраны и обороны (наблюдение, обстрел, ограждение) и особые обязанности часового на каждом посту;

      2) принять от разводящего сменяемого караула слепки с печатей (оттиски пломб), а при выставлении часовых на посты принять и находящиеся под охраной объекты согласно табелю постам и доложить об этом начальнику караула;

      3) на объекты (посты), оборудование которых не соответствует табелю постам и не обеспечивает их надежную охрану, немедленно вызывать начальника караула;

      4) проверить перед отправлением караульных на посты знание ими своих обязанностей, а также оставлены ли ими в караульном помещении курительные и зажигательные принадлежности, другие посторонние предметы;

      5) контролировать порядок заряжания, разряжания оружия в соответствии с пунктами 116, 117 настоящего Устава;

      6) руководить действиями водителя транспортного средства при выдвижении;

      7) докладывать по возвращении каждой смены начальнику караула о произведенной смене, состоянии постов, всех недостатках и мерах, принятых к их устранению;

      8) проверять с разрешения начальника караула несение службы подчиненными ему часовыми.

      Сноска. Пункт 311 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      312. При выставлении часовых на посты или их смене разводящий обязан:

      1) строго соблюдать маршруты движения смены, указанные в схеме расположения постов;

      2) контролировать порядок приема и сдачи поста, лично проверять вместе с часовым и заступающим на пост караульным исправность освещения, ограждения, дверей (ворот), состояние окон, решеток и стен хранилищ (складов), наличие и состояние замков, печатей (пломб) и соответствие их слепкам (оттискам) или количество находящихся под охраной боевых машин (вооружения и военной техники), а также наличие и состояние технических средств охраны, средств связи, пожаротушения и постовой одежды;

      3) указывать заступившему на пост часовому, на что обращать внимание, где находятся соседние посты, наиболее опасные подступы к охраняемому объекту; указывать на местности границы поста и запретной зоны, запретную границу, обозначенную на местности в соответствии с установленными табелем постам расстояниями, ближе которых часовому нельзя допускать к посту посторонних лиц; опасные направления стрельбы; проверять, знает ли часовой, что он должен делать в случае нападения на него, на охраняемый объект или на соседний пост, а также при пожаре и другой чрезвычайной ситуации;

      4) проверять знание часовым порядка доклада и связи с караульным помещением.

      313. Сменяя часового на посту у Боевого Знамени, разводящий обязан проверить исправность чехла (шкафа) и печати на нем, сличить печать с имеющимся у него слепком. В случае обнаружения неисправности чехла (шкафа) или печати разводящий вызывает начальника караула.

      314. При вскрытии хранилища (склада, парка) разводящий прибывает на пост со слепками с печатей (оттисками пломб) и совместно с прибывшим для вскрытия лицом осматривает хранилище (склад, парк). Если часовой согласно табелю постам должен оставаться на посту, разводящий напоминает ему особые обязанности, предусмотренные в табеле постам на это время. Вход в хранилище (склад) разводящий разрешает с точным соблюдением требований, указанных в табеле постам.

      315. Во время смены часового у вскрытого хранилища (склада, парка) разводящий указывает заступившему на пост часовому, кто его вскрыл или кто допущен к месту стоянки боевых машин (вооружения и военной техники).

      При закрытии хранилища (склада, парка) разводящий обязан прибыть на пост со слепками с печатей (оттисками пломб) и лично в присутствии часового и лица, сдающего хранилище (склад, парк) под охрану, проверить печати (пломбы) и состояние окон, решеток, дверей, стен; при приеме под охрану боевых машин (вооружения и военной техники) на стоянках проверить их количество, а при наличии на них печатей (пломб) сверить их с имеющимися слепками (оттисками).

      316. В случае тяжелого заболевания (тяжелого ранения) или гибели начальника караула и его помощника во временное исполнение обязанностей начальника караула вступает первый разводящий. О случившемся он докладывает дежурному по воинской части (органу военной полиции).

Часовой

      317. Часовой есть лицо неприкосновенное. Неприкосновенность часового заключается:

      1) в особой охране законом его прав и личного достоинства;

      2) в подчинении его строго определенным лицам: начальнику караула, помощнику начальника караула и своему разводящему;

      3) в обязанности всех лиц беспрекословно выполнять требования часового, определяемые его службой;

      4) в предоставлении ему права применять оружие в случаях, указанных в настоящем Уставе.

      318. Часового сменяют или снимают с поста только начальник караула, помощник начальника караула и разводящий, которому подчинен часовой.

      В случае гибели начальника караула, помощника начальника караула и разводящего или физической невозможности для них выполнять свои обязанности снятие или смена часового производится дежурным по караулу (воинской части) в присутствии своего командира роты (батареи) или батальона (дивизиона).

      319. Заступая на пост, караульный должен в присутствии разводящего (начальника караула или его помощника) и сменяемого часового лично осмотреть и проверить наличие и исправность всего, что надлежит принять под охрану согласно табелю постам; при заступлении на пост для охраны арестованных он должен проверить исправность запоров, решеток и количество арестованных, находящихся в камерах.

      320. Часовой обязан:

      1) бдительно охранять и стойко оборонять свой пост;

      2) нести службу бодро, ничем не отвлекаться, не выпускать из рук оружия и никому не отдавать его, включая и лиц, которым он подчинен;

      3) продвигаясь по указанному маршруту или • находясь на наблюдательной вышке, внимательно осматривать подступы к посту, ограждение, контрольно-следовую полосу, технические средства охраны и докладывать по средствам связи о ходе несения службы в установленные табелем постам сроки;

      4) не оставлять поста, пока он не будет сменен или снят, даже если жизни его угрожает опасность; самовольное оставление поста является воинским уголовным правонарушением;

      5) иметь на посту оружие заряженным по правилам, указанным в пункте 117 настоящего Устава, и всегда готовым к действию;

      6) не допускать к посту ближе расстояния, указанного в табеле постам и обозначенного на местности указателями запретной границы, никого, кроме начальника караула, помощника начальника караула, своего разводящего и лиц, которых они сопровождают;

      7) знать маршруты и график движения транспортных средств (боевой машины) караула, а также их опознавательные знаки и сигналы;

      8) уметь применять находящиеся на посту средства пожаротушения;

      9) вызывать начальника караула при обнаружении неисправности в ограждении объекта (на посту) и нарушениях порядка вблизи своего поста или на соседнем посту;

      10) услышав лай караульных собак, или при срабатывании технических средств охраны, немедленно доложить об этом лицам, которым он подчинен.

      321. Часовой на посту должен иметь оружие с примкнутым штыком (автомат со складывающимся прикладом - без штык-ножа; штык-нож в ножнах на поясном ремне): в ночное время - в положении изготовки для стрельбы стоя; в дневное время — в положении "на ремень" или в положении изготовки для стрельбы стоя (приложение 21); на внутренних постах и на посту у Боевого Знамени автоматы с прикладом - в положении "на ремень", со складным прикладом - "на грудь", карабин - "у ноги"; сумка со снаряженным магазином (обоймами) должна быть застегнутой.

      Пистолет находится в застегнутых кобурах на поясном ремне.

      В случае тушения пожара или ликвидации последствий стихийного бедствия часовому разрешается иметь оружие в положении "за спину".

      322. Часовому нельзя: спать, сидеть, лежать (за исключением случаев нападения на пост или охраняемый им объект для занятия позиции для стрельбы лежа и отражения атаки нарушителя), прислоняться к чему-либо, писать, читать, разговаривать, петь, есть, курить, отправлять естественные надобности, принимать от кого бы-то ни было и передавать кому бы то ни было какие-либо предметы, досылать без необходимости патрон в патронник.

      Часовой должен отвечать на вопросы только начальника караула, его помощника, своего разводящего и лиц, прибывших для проверки.

      323. Часовой обязан применять оружие без предупреждения в случае явного нападения на него или на охраняемый им объект.

      324. Всех лиц, приближающихся к посту или к запретной границе, кроме начальника караула, его помощника, своего разводящего и лиц, сопровождаемых ими, часовой останавливает окриком: "СТОЙ", "НАЗАД" или "СТОЙ", "ОБОЙТИ ВПРАВО (ВЛЕВО)".

      При невыполнении приближающимся к посту или к запретной границе этого требования часовой предупреждает нарушителя окриком: "СТОЙ", "СТРЕЛЯТЬ БУДУ" и немедленно вызывает начальника караула или разводящего. Если нарушитель не выполнит этого требования, часовой досылает патрон в патронник и производит предупредительный выстрел вверх. При невыполнении нарушителем и этого требования часовой применяет по нему оружие.

      325. В условиях плохой видимости, когда с расстояния, указанного в табеле постам, нельзя рассмотреть приближающихся к посту или запретной границе, часовой останавливает их окриком: "СТОЙ", "КТО ИДЕТ?". Если ответа не последовало, то часовой предупреждает: "СТОЙ", "СТРЕЛЯТЬ БУДУ" и задерживает нарушителя. О задержанном нарушителе часовой установленным сигналом сообщает в караульное помещение и, не ослабляя внимания, продолжает охранять порученный ему объект и следит за поведением нарушителя.

      Если нарушитель не останавливается и пытается проникнуть к охраняемому объекту (на пост) или обращается в бегство, то часовой производит предупредительный выстрел вверх. При невыполнении нарушителем и этого требования часовой применяет по нему оружие.

      Когда на окрик часового последует ответ: "Идет начальник караула (помощник начальника караула, разводящий)", часовой приказывает: "Начальник караула (помощник начальника караула, разводящий), КО МНЕ", "Остальные - НА МЕСТЕ"; если необходимо, часовой требует, чтобы приближающийся к нему осветил свое лицо. Убедившись, что назвавший себя действительно является начальником караула (помощником начальника караула, разводящим), часовой допускает к себе всех прибывших лиц.

      Если назвавшийся начальником караула (помощником начальника караула, разводящим) окажется неизвестным или находящиеся с ним лица не выполняют требования часового оставаться на месте, то часовой предупреждает их окриком: "СТОЙ", "СТРЕЛЯТЬ БУДУ". При невыполнении нарушителями этого требования часовой применяет по ним оружие.

      326. При необходимости вступить в рукопашную схватку для защиты себя или охраняемого объекта часовой должен смело действовать штыком и прикладом.

      327. В случае возникновения пожара на посту часовой немедленно сообщает об этом в караульное помещение и, не прекращая наблюдения за охраняемым объектом, принимает меры к тушению пожара. При пожаре на технической территории охраняемого объекта, имеющего внешнее и внутреннее ограждения, а также вблизи поста он сообщает об этом в караульное помещение и действует по указанию начальника караула или его помощника.

      В случае внезапного заболевания (ранения) часовой вызывает разводящего или начальника караула, продолжая нести службу.

      328. В крайних, не терпящих отлагательства, случаях или при неисправности средств связи часовой может вызвать на пост начальника караула или разводящего выстрелом (выстрелами) вверх.

      329. Часовой приветствует начальников, которым он подчинен, и других начальников, прибывших на пост в их сопровождении, по правилам, изложенным в Строевом уставе. При этом автомат из положения для стрельбы стоя предварительно берется "на ремень", а карабин - "к ноге".

      330. Часовой на посту у Боевого Знамени выполняет свои обязанности, находясь в положении "вольно". При приветствии военнослужащими Боевого Знамени часовой принимает строевую стойку.

      Во время приема Боевого Знамени под охрану караульный обязан проверить исправность чехла (шкафа) и печати на нем. Выдачу Боевого Знамени часовой производит только по личному приказу начальника караула и в его присутствии.

      Если посту у Боевого Знамени угрожает опасность (пожар или стихийное бедствие), часовой выносит Боевое Знамя в безопасное место, вызывает начальника караула и продолжает охранять Боевое Знамя.

      331. Часовой контрольно-пропускного пункта, кроме изложенного в пунктах 317-323 настоящего Устава, обязан:

      1) знать описание и время действия пропусков, документы, удостоверяющие личность, а также обязанности, изложенные в табеле постам;

      2) пропускать всех лиц, проходящих через пост, только по личным пропускам, соответствующим образцам, имеющимся на посту, при этом пропуска обязательно брать в руки;

      3) проверять по материальному пропуску (путевому листу) при выносе (вносе) или вывозе (ввозе) какого-либо имущества, что именно и в каком количестве (число мест) разрешается пронести или провезти; пропускать только те машины, которые имеют путевые листы;

      4) лиц, пытающихся проникнуть на объект (уйти с объекта) с нарушением пропускного режима, а также по недействительным пропускам (документам), задерживать и вызывать начальника караула.

      Часовому контрольно-пропускного поста нельзя: давать справки о действии пропусков и шифров на них, вступать в разговор, не связанный с проверкой пропусков, допускать нахождение на посту посторонних лиц и каких-либо предметов.

      332. Часовой у вскрытого хранилища (склада, парка) или во время производства работ на месте стоянки боевых машин (вооружения и военной техники) выполняет обязанности, указанные в табеле постам.

      Часовой у огнеопасного хранилища (склада), кроме того, обязан:

      1) не допускать кем бы то ни было курения, разведения огня, стрельбы, а также пользования огнеопасными осветительными приборами около охраняемого объекта ближе расстояния, указанного в табеле постам;

      2) не допускать в хранилище (склад) в обуви и с фонарями, не предусмотренными табелем постам, а также с холодным и огнестрельным оружием.

      333. Контролер, охраняющий военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, обязан:

      1) знать число военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, находящихся под его охраной;

      2) находиться снаружи, у дверей камер, наблюдать через смотровые окна, чтобы военнослужащие, содержащиеся на гауптвахте, не нарушали установленных для них правил, следить за их действиями и поведением, не допускать порчи военнослужащими, содержащимися на гауптвахте, оконных рам, решеток, полов, стен и другого оборудования камер;

      3) включать освещение в темное время суток в камерах с военнослужащими, содержащимися на гауптвахте;

      4) не выпускать военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, из камер и не допускать к ним никого без личного разрешения начальника смены;

      5) не разговаривать с военнослужащими, содержащимися на гауптвахте, ничего не передавать им и ничего не принимать от них;

      6) не допускать приема военнослужащими, содержащимися на гауптвахте, каких-либо передач, выбрасывания ими вещей и записок через окно за пределы камеры и разговора с посторонними;

      7) докладывать начальнику смены о просьбах военнослужащих, содержащихся на гауптвахте;

      8) вызывать начальника смены при невыполнении военнослужащими, содержащимися на гауптвахте, его требований;

      9) во время вывода военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, из камер, с целью недопущения нападения и захвата оружия, переходить в безопасное место, продолжая вести наблюдение;

      10) предупреждать военнослужащего, содержащегося на гауптвахте, совершающего побег, окриком: "СТОЙ", а при невыполнении этого требования – "СТОЙ", "СТРЕЛЯТЬ БУДУ" и производить предупредительный выстрел вверх, в случае невыполнения и этого требования, – применять по нему оружие.

      Сноска. Пункт 333 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      334. Контролер у входа в комнату дежурной смены гауптвахты обязан охранять и оборонять комнату дежурной смены гауптвахты, не допускать к ней никого, кроме лиц, которым он подчинен, если он знает их в лицо, и лиц, ими сопровождаемых. О приближении этих лиц контролер извещает установленным сигналом начальника смены.

      Всех остальных лиц, приближающихся к комнате дежурной смены гауптвахты, контролер останавливает на расстоянии и вызывает начальника смены.

      Обо всех происшествиях вблизи комнаты дежурной смены и обо всем замеченном, что может помешать выполнению сменой своей задачи, а также об услышанных сигналах с постов контролер немедленно докладывает начальнику смены.

      Сноска. Пункт 334 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      335. Особые обязанности часовых применительно к условиям охраны и обороны каждого объекта указываются в табеле постам.

Водитель транспортного средства (механик-водитель боевой машины)

      336. Водитель транспортного средства (механик-водитель боевой машины) отвечает за постоянную готовность транспортного средства к перевозке личного состава караула. Он подчиняется начальнику караула и его помощнику.

      Водитель транспортного средства (механик-водитель боевой машины) обязан:

      1) содержать транспортное средство в постоянной готовности к действию;

      2) по приказу начальника караула или его помощника доставлять по маршруту, указанному в схеме расположения постов, смены караульных, резервную группу караула и лиц, проверяющих несение службы часовыми;

      3) выполнять команды разводящего при выезде на посты и возвращении с постов.

      Водителю (механику-водителю) нельзя передавать управление транспортным средством другому лицу, включая и лиц, которым он подчинен.

Конвойный

      Сноска. Заголовок подраздела – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      337. Конвойный отвечает за охрану военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, и соблюдение ими порядка содержания при сопровождении в пределах гауптвахты. Он подчиняется начальнику смены.

      Конвойный обязан:

      1) охранять военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, по приказу начальника смены при совершении утреннего и вечернего туалета, отправлении естественных надобностей и при прогулке, а также во время уборки камер и помещений гауптвахты, имея специальные средства в постоянной готовности к применению;

      2) не допускать производства работ военнослужащими, содержащимися на гауптвахте, одновременно в нескольких местах, а также их общения с другими лицами.

      Сноска. Пункт 337 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      338. Конвойному при охране военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, нельзя вступать с ними в разговор, принимать от них или передавать им что-либо, а также иными способами отвлекаться от выполнения своих служебных обязанностей.

      Для сопровождения военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, конвойный выстраивает их в колонну по одному и командует ими, следуя в двух-трех шагах сзади и левее (правее) военнослужащих, содержащихся на гауптвахте.

      Сноска. Пункт 338 – в редакции Указа Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Конвой

      339. Для сопровождения военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, за пределы гауптвахты в случаях, предусмотренных законодательством, приказом начальника органа военной полиции (командира воинской части) назначается конвой.

      Конвой - военнослужащие (команда), выполняющие задачу по охране и сопровождению (конвоированию) арестованных, задержанных, подозреваемых, обвиняемых, подсудимых и осужденных (далее - конвоируемые).

      Порядок охраны при конвоировании, численность конвоя в каждом отдельном случае определяется начальником органа военной полиции (командиром воинской части) с учетом конкретных условий несения службы. В состав конвоя входят начальник конвоя и конвойные.

      340. Начальник конвоя отвечает за точное и своевременное выполнение задачи по охране и сопровождению конвоируемых, выполнение своих обязанностей каждым конвойным, сохранность оружия и боеприпасов, специальных средств. Он подчиняется начальнику, назначившему конвой.

      Начальник конвоя обязан:

      1) знать задачу конвоя и порядок ее выполнения;

      2) требовать от личного состава конвоя высокой бдительности и дисциплины, твердых знаний и точного выполнения своих обязанностей;

      3) производить боевой расчет личного состава конвоя на случай побега конвоируемого, нападения, возникновения пожара и в других необходимых случаях;

      4) в установленном порядке принимать конвоируемых;

      5) обеспечивать порядок конвоирования, соблюдение маршрута следования, своевременность прибытия в пункт назначения;

      6) обеспечивать строгое соблюдение мер безопасности, правил применения оружия и специальных средств;

      7) контролировать несение службы конвойными;

      8) лично оформлять сдачу конвоируемых в пункте назначения;

      9) не допускать в пути следования общения конвоируемых с посторонними лицами;

      10) при совершении побега конвоируемых организовывать их преследование и задержание.

      Начальник конвоя применяет оружие (специальные средства) во всех случаях, указанных в пункте 10 Устава внутренней службы, сам или составом конвоя в случаях нападения на личный состав конвоя или конвоируемых, а также по конвоируемому, совершающему побег, и для подачи сигнала тревоги или вызова помощи.

      Применению оружия должно предшествовать предупреждение голосом и выстрелом вверх о намерении его применить.

      341. Конвойные сопровождают военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, следуя на расстоянии, исключающем внезапное нападение и совершение побега, имея при этом оружие в положении "на ремень". Оружие заряжается только по указанию начальника конвоя.

      Для конвоирования военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, в городах и населенных пунктах выделяется транспорт.

      При конвоировании на транспорте конвойные размещаются так, чтобы они могли вести неослабное наблюдение за конвоируемыми.

      342. Конвойный подчиняется начальнику конвоя.

      Он обязан:

      1) находиться в указанном ему месте;

      2) содержать оружие в постоянной готовности к применению;

      3) внимательно наблюдать за поведением конвоируемых;

      4) находиться от конвоируемых на расстоянии, исключающем внезапное нападение;

      5) не вступать с конвоируемыми в разговоры, не вызываемые обязанностями службы, обращаться с ними требовательно, но вежливо;

      6) периодически докладывать начальнику конвоя о результатах несения службы;

      7) предупреждать конвоируемого, совершающего побег, окриком: "СТОЙ", а при невыполнении этого требования - "СТОЙ", "СТРЕЛЯТЬ БУДУ" и производить предупредительный выстрел вверх, в случае невыполнения и этого требования - применять по нему оружие.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 1
к Уставу гарнизонной
и караульной служб

Типовые обязанности администрации гарнизона
Начальник штаба гарнизона

      1. Начальник штаба гарнизона отвечает за организацию и несение гарнизонной и караульной служб, разработку документов, определяемых начальником гарнизона в рамках его полномочий, силами штаба той воинской части, начальником штаба которой он является по занимаемой должности, с привлечением штабов других воинских частей гарнизона.

      Начальник штаба гарнизона обязан:

      1) разрабатывать план охраны и обороны гарнизона, а также проекты приказов, инструкций и других документов по организации гарнизонной службы;

      2) участвовать в разработке плана мероприятий гарнизона при объявлении мобилизации и приведении войск в высшие степени боевой готовности;

      3) принимать участие в разработке планов взаимодействия с органами территориальной и гражданской обороны, воинскими частями других войск и воинских формирований гарнизона;

      4) анализировать состояние воинской дисциплины, гарнизонной и караульной служб;

      5) составлять расписание гарнизонных караулов;

      6) инструктировать перед заступлением в наряд дежурных по караулам, их помощников и начальников гарнизонных караулов, вручать дежурным по караулам записки с паролями;

      7) назначать должностных лиц для проверки организации и несения службы в гарнизонных караулах;

      8) организовать ежедневный контроль и не реже одного раза в неделю лично присутствовать при проведении развода гарнизонного наряда;

      9) ежедневно проверять постовые ведомости гарнизонных караулов и принимать меры по устранению выявленных недостатков;

      10) вести учет нарушений службы в гарнизонных караулах;

      11) не реже одного раза в месяц проверять наличие и состояние запаса боеприпасов в караулах и организовывать своевременное их обновление, производить об этом запись в книге учета запасов боевых патронов;

      12) представлять на утверждение начальнику гарнизона график пользования объектами учебной материально-технической базы и планы проведения общегарнизонных мероприятий;

      13) осуществлять контроль учета военнослужащих, задержанных за нарушения воинской дисциплины;

      14) организовывать учет воинских частей гарнизона, отдельных подразделений (команд), прибывших в командировку, осуществлять контроль своевременного их убытия к месту службы;

      15) принимать граждан по личным вопросам.

Заместитель начальника гарнизона
по воспитательной и социально-правовой работе

      2. Заместитель начальника гарнизона по воспитательной и социально-правовой работе отвечает за организацию и проведение социально-правовой и культурно-досуговой работы, общегарнизонных мероприятий по укреплению воинской дисциплины.

      Он обязан:

      1) знать состояние воинской дисциплины в воинских частях гарнизона;

      2) совместно с правоохранительными органами организовывать воспитательную работу по укреплению воинской дисциплины, организованности и порядка в гарнизоне, профилактике правонарушений;

      3) постоянно изучать запросы и настроение личного состава гарнизона, организовывать и проводить социально-правовую работу с военнослужащими и членами их семей, гражданским персоналом;

      4) устанавливать и поддерживать связь с местными органами государственного управления, учреждениями, предприятиями, общественными организациями, средствами массовой информации для решения социальных нужд военнослужащих и членов их семей, а также участвовать в проведении мероприятий по патриотическому и нравственному воспитанию молодежи;

      5) организовывать и проводить по утвержденному плану общегарнизонные культурно-досуговые мероприятия;

      6) руководить работой гарнизонных учреждений культуры и досуга;

      7) проявлять постоянную заботу об охране здоровья военнослужащих, обустройстве войск гарнизона, обеспечении их казарменным и жилым фондом;

      8) проверять организацию и проведение воспитательной работы с личным составом караулов и не реже одного раза в неделю лично присутствовать при проведении развода гарнизонного наряда;

      9) своевременно докладывать начальнику гарнизона о состоянии воинской дисциплины в гарнизоне, проведении общегарнизонных воспитательных мероприятий;

      10) принимать граждан по личным вопросам.

Заместитель начальника гарнизона по тылу

      3. Заместитель начальника гарнизона по тылу отвечает за своевременное проведение гарнизонных мероприятий по тыловому обеспечению воинских частей гарнизона, а также за выполнение ими мероприятий по охране окружающей среды и рациональному использованию природных ресурсов.

      Он обязан:

      1) участвовать в разработке планов мероприятий гарнизона на случай объявления мобилизации и приведения войск в высшие степени боевой готовности, противопожарной защиты и проведения хозяйственных мероприятий гарнизона;

      2) принимать участие в разработке планов взаимодействия с органами территориальной и гражданской обороны, воинскими частями других войск и воинских формирований гарнизона;

      3) представлять на утверждение начальнику гарнизона план мероприятий по охране окружающей среды и рациональному использованию воинскими частями гарнизона природных ресурсов, осуществлять контроль их выполнения;

      4) организовывать централизованный подвоз материальных средств для воинских частей гарнизона и проведение ими мероприятий по экономии горючего и других материальных средств;

      5) организовывать своевременную выгрузку железнодорожных вагонов и судов (барж), прибывших в адрес воинских частей гарнизона, и вывоз в установленные сроки воинских грузов с территории железнодорожной станции (порта), а при необходимости принимать меры по своевременному выполнению работ;

      6) проводить с офицерами служб тыла воинских частей гарнизона занятия по обмену опытом работы тыла и ведения войскового хозяйства;

      7) изучать экономическое состояние района расположения воинских частей гарнизона в целях лучшего использования ими местных ресурсов;

      8) принимать граждан по личным вопросам.

Помощник начальника гарнизона по правовой работе

      4. Помощник начальника гарнизона по правовой работе отвечает за обеспечение законности в деятельности начальника и других должностных лиц гарнизона.

      Он обязан:

      1) обеспечивать законность всех проводимых общегарнизонных мероприятий;

      2) представлять в установленном порядке интересы должностных лиц гарнизона в суде, а также в других организациях при рассмотрении правовых вопросов;

      3) участвовать в подготовке проектов приказов и других документов начальника гарнизона;

      4) готовить разъяснения и заключения, давать справки и консультации по правовым вопросам, относящимся к компетенции начальника гарнизона;

      5) организовывать систематизированный учет и хранение поступающих в делопроизводство нормативных правовых актов с использованием периодически обновляемой электронной базы нормативных правовых актов;

      6) анализировать деятельность администрации гарнизона и по результатам анализа вносить начальнику гарнизона предложения по устранению выявленных недостатков;

      7) консультировать военнослужащих и членов их семей, а также гражданский персонал гарнизона по правовым вопросам.

      В целях выполнения указанных обязанностей помощник начальника гарнизона по правовой работе запрашивает от должностных лиц необходимые документы и сведения.

Помощник начальника гарнизона по защите государственных секретов и информационной безопасности

      5. Помощник начальника гарнизона по защите государственных секретов и информационной безопасности отвечает за организацию режима секретности.

      Он обязан:

      1) ежегодно разрабатывать план специальной подготовки работников подразделений защиты государственных секретов и информационной безопасности воинских частей и учреждений гарнизона и обеспечивать его исполнение;

      2) организовать выполнение требование нормативных правовых актов по защите государственных секретов и информационной безопасности при проведение гарнизонных мероприятий;

      3) оказывать методическую помощь работникам подразделений защиты государственных секретов и информационной безопасности, другим должностным лицам воинских частей и учреждений гарнизона по вопросам организации режима секретности и безопасности.

      Сноска. Пункт 5 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Начальник связи гарнизона

      6. Начальник связи гарнизона отвечает за организацию и состояние связи в гарнизоне.

      Он обязан:

      1) представлять на утверждение начальнику гарнизона план организации и обеспечения внутригарнизонной связи и контролировать ее состояние;

      2) разрабатывать план мероприятий по обеспечению связи на случай объявления мобилизации и приведения войск гарнизона в высшие степени боевой готовности;

      3) принимать участие в разработке планов взаимодействия с органами территориальной и гражданской обороны, воинскими частями других войск и воинских формирований гарнизона;

      4) решать с местными органами государственного управления вопросы использования их средств связи в интересах воинских частей гарнизона;

      5) обеспечивать гарнизон необходимыми средствами, каналами и линиями связи для организации устойчивой внутригарнизонной и межгарнизонной связи;

      6) разрабатывать мероприятия по обеспечению безопасности связи и осуществлять контроль их выполнения.

Начальник инженерной службы гарнизона

      7. Начальник инженерной службы гарнизона отвечает за организацию и выполнение гарнизонных мероприятий инженерного обеспечения.

      Он обязан:

      1) участвовать в разработке плана охраны и обороны гарнизона, мероприятий по защите гарнизона от поражающих факторов оружия массового поражения;

      2) разрабатывать мероприятия и осуществлять взаимодействие с местными органами государственного управления по ликвидации чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера и их последствий на территории гарнизона;

      3) принимать участие в разработке планов взаимодействия с органами территориальной и гражданской обороны, воинскими частями других войск и воинских формирований гарнизона;

      4) принимать участие в подготовке и принятии экзаменов на допуск личного состава к эксплуатации электротехнических средств;

      5) не реже одного раза в полугодие проверять в частях гарнизона правильность эксплуатации войсковых электротехнических средств, давать разрешение на их дальнейшее использование;

      6) организовывать мероприятия по обезвреживанию и уничтожению взрывоопасных предметов на территории гарнизона.

Начальник службы радиационной, химической
и биологической защиты гарнизона

      8. Начальник службы радиационной, химической и биологической защиты гарнизона отвечает за организацию и выполнение гарнизонных мероприятий по защите от оружия массового поражения.

      Он обязан:

      1) разрабатывать план радиационной, химической и биологической защиты гарнизона на случай объявления мобилизации и приведения войск в высшие степени боевой готовности, а также мероприятия службы по ликвидации чрезвычайных ситуаций и их последствий, применения оружия массового поражения, аварий (разрушений) радиационно и химически опасных объектов гарнизона;

      2) принимать участие в разработке планов взаимодействия с органами территориальной и гражданской обороны, воинскими частями других войск и воинских формирований гарнизона;

      3) знать метеорологическую обстановку в приземном слое атмосферы;

      4) организовывать и контролировать проведение мероприятий по радиационной, химической и биологической защите гарнизона.

Начальник медицинской службы гарнизона

      9. Начальник медицинской службы гарнизона отвечает за организацию и проведение лечебно-профилактических, санитарно-гигиенических и противоэпидемических мероприятий, а также осуществляет контроль за их выполнением в гарнизоне.

      Он обязан:

      1) разрабатывать и контролировать исполнение общегарнизонных лечебно-профилактических, санитарно-гигиенических и противоэпидемических мероприятий;

      2) разрабатывать план медицинского обеспечения гарнизона на случай объявления мобилизации и приведения войск в боевую готовность;

      3) участвовать в разработке мероприятий по защите гарнизона от поражающих факторов оружия массового поражения и ликвидации последствий его применения, а также мероприятий в случае чрезвычайных ситуаций на потенциально опасных объектах, расположенных в районе дислокации воинских частей гарнизона;

      4) проверять санитарно-эпидемическое состояние гарнизона, содержание территорий воинских частей, пригодность воды для питья и хозяйственных целей, санитарное состояние столовых, хлебопекарных предприятий, холодильников, предприятий бытового обслуживания, мест купания личного состава воинских частей гарнизона и принимать меры к устранению выявленных недостатков;

      5) анализировать заболеваемость личного состава и своевременно вносить начальнику гарнизона предложения о проведении необходимых лечебно-профилактических мероприятий;

      6) разрабатывать совместно с начальником военно-медицинского учреждения план проведения углубленного медицинского обследования личного состава воинских частей гарнизона;

      7) организовывать медицинское обеспечение воинских частей гарнизона, не имеющих специалистов медицинской службы, временно находящихся в гарнизоне подразделений (команд) и отдельных военнослужащих, членов семей военнослужащих гарнизона, а также уволенных с воинской службы граждан, имеющих право на бесплатную медицинскую помощь в военно-медицинских учреждениях, и членов их семей;

      8) планировать и контролировать дежурство врачей воинских частей в гарнизоне, проведение врачебных конференций;

      9) принимать участие в разработке планов взаимодействия с органами территориальной и гражданской обороны, воинскими частями других войск и воинских формирований гарнизона;

      10) привлекать с разрешения начальника гарнизона специалистов медицинской службы воинских частей гарнизона к проведению лечебно-профилактических, санитарно-гигиенических и противоэпидемических мероприятий в гарнизоне;

      11) периодически делать обходы и контролировать больных, находящихся на стационарном лечении в военно-медицинских и других лечебных учреждениях;

      12) организовывать медицинское обеспечение воинских частей, привлекаемых на гарнизонные мероприятия с участием войск, а также для ликвидации чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера и их последствий;

      13) проверять не реже одного раза в месяц санитарное состояние помещений караулов и гауптвахт, организовывать медицинские осмотры военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, контролировать оказание им медицинской помощи;

      14) контролировать содержание осужденных военнослужащих, находящихся на стационарном лечении в специально оборудованных палатах лечебных учреждений;

      15) организовывать по указанию начальника гарнизона проверку санитарного состояния проходящих воинских эшелонов;

      16) немедленно докладывать начальнику гарнизона о происшествиях, повлекших ранения или смерть военнослужащих, о случаях инфекционных заболеваний в воинских частях гарнизона и среди местного населения, о мерах, принимаемых для прекращения этих заболеваний.

Начальник ветеринарной службы гарнизона

      10. Начальник ветеринарной службы (ветеринарный инспектор) гарнизона отвечает за организацию и проведение мероприятий по защите личного состава от болезней, общих для человека и животных, ветеринарного контроля качества обеспечения войск продуктами животного и растительного происхождения, ветеринарно-профилактических, противоэпизоотических и лечебных мероприятий в воинских частях гарнизона.

      Он подчиняется начальнику гарнизона, а по специальным вопросам выполняет указания вышестоящего начальника ветеринарной службы.

      Он обязан:

      1) разрабатывать и осуществлять ветеринарные мероприятия по охране личного состава гарнизона от болезней, общих для человека и животных;

      2) изучать и знать ветеринарно-санитарное и эпизоотическое состояние территории в районах размещения воинских частей гарнизона, принимать меры по его оздоровлению, своевременно докладывать о нем начальнику гарнизона, вышестоящему начальнику ветеринарной службы;

      3) организовывать и проводить ветеринарно-профилактические, противоэпизоотические и лечебные мероприятия в воинских частях гарнизона;

      4) организовывать и осуществлять ветеринарно-санитарный надзор за обеспечением воинских частей гарнизона продовольствием, фуражом, проводить ветеринарно-санитарную экспертизу продуктов, фуража и сырья при их заготовке, хранении, переработке и транспортировке (перевозке);

      5) организовывать совместно с медицинской службой проведение мероприятий по защите личного состава гарнизона от заболеваний и поражений, которые могут возникнуть при потреблении продуктов, подвергшихся воздействию оружия массового поражения;

      6) осуществлять контроль за содержанием штатных войсковых животных, а также за качеством поступающих в воинские части продуктов животного и растительного происхождения, проводить экспертизу продовольствия при его хранении на складах (базах) и при транспортировке (перевозке);

      7) организовывать, в случае необходимости, проведение ветеринарно-оздоровительных мероприятий в обслуживаемых воинских частях;

      8) разрабатывать план ветеринарного обслуживания гарнизона на случай объявления мобилизации и приведения воинских частей гарнизона в высшие степени боевой готовности, а также мероприятия ветеринарной службы по ликвидации последствий применения оружия массового поражения;

      9) принимать участие в разработке планов взаимодействия с органами территориальной и гражданской обороны, воинскими частями других войск и воинских формирований гарнизона;

      10) участвовать в разработке местными гражданскими ветеринарными органами мероприятий по улучшению ветеринарно-санитарного и эпизоотического состояния района расположения воинских частей;

      11) контролировать выполнение должностными лицами воинских частей гарнизона требований законодательства по ветеринарной службе;

      12) запрещать заготовку, транспортировку (перевозку), ввоз (вывоз) для нужд воинских частей гарнизона продовольствия, фуража, животных и сырья животного и растительного происхождения из неблагополучных или карантинированных пунктов;

      13) докладывать начальнику гарнизона о ветеринарно-санитарном состоянии гарнизона (обслуживаемых воинских частей) и необходимых мерах по его улучшению;

      14) давать указания воинским частям и учреждениям гарнизона об убое или уничтожении животных, больных опасными инфекционными болезнями, уничтожении и переработке или ином использовании продуктов и сырья растительного и животного происхождения, признанных, в связи с заболеванием животных, непригодными к употреблению;

      15) запрещать использование транспортных средств, не отвечающих ветеринарно-санитарным требованиям, для перевозки продовольствия, фуража, животных, сырья животного и растительного происхождения для нужд войск гарнизона;

      16) проверять по указанию начальника гарнизона ветеринарно-санитарное состояние проходящих воинских эшелонов;

      17) проводить по плану, утвержденному начальником гарнизона, мероприятия по обмену опытом работы специалистов ветеринарной службы воинских частей гарнизона и повышению их квалификации;

      18) наблюдать за обслуживанием животных, принадлежащих воинским частям, которые находятся на излечении в гражданских ветеринарных учреждениях;

      19) немедленно докладывать начальнику гарнизона о случаях инфекционных заболеваний среди животных, принадлежащих воинским частям и местному населению гарнизона, о мерах, принятых по ликвидации этих заболеваний, извещать об этом командиров обслуживаемых воинских частей.

      В гарнизонах, не имеющих специалистов ветеринарной службы, ветеринарное обслуживание воинских частей осуществляется в соответствии с планом ветеринарного обеспечения войск.

Начальник службы противопожарной защиты и спасательных работ гарнизона

      11. Начальник службы противопожарной защиты и спасательных работ гарнизона отвечает за организацию противопожарной зашиты и спасательных работ в гарнизоне.

      Он обязан:

      1) знать особенности пожарной опасности объектов гарнизона;

      2) разрабатывать план противопожарной защиты гарнизона, согласовывать его с местными органами противопожарной службы;

      3) принимать участие в разработке планов взаимодействия с органами территориальной и гражданской обороны, воинскими частями других войск и воинских формирований гарнизона;

      4) контролировать состояние противопожарной защиты и несение службы пожарными командами воинских частей, содержание в исправности средств пожаротушения на гарнизонных объектах и в воинских частях гарнизона;

      5) контролировать принятие мер командованием воинских частей к немедленному устранению недостатков в противопожарном состоянии объектов гарнизона;

      6) запрещать пользование неисправными приборами отопления и освещения, помещениями, не оборудованными в противопожарном отношении;

      7) проверять противопожарное состояние жилых и нежилых помещений воинских частей, убывших на полигоны или выбывших из состава гарнизона, а также жилых домов офицерского состава в военных городках гарнизона;

      8) инструктировать начальников служб противопожарной защиты и спасательных работ воинских частей гарнизона и периодически проводить с ними специальные занятия;

      9) проводить по плану, утвержденному начальником гарнизона, учения и занятия с пожарными командами воинских частей гарнизона;

      10) привлекать по согласованию с командирами воинских частей гарнизона специалистов службы противопожарной защиты и спасательных работ воинских частей для проверки состояния противопожарной защиты в гарнизоне;

      11) вызывать при возникновении пожара в гарнизоне пожарные команды воинских частей и местные пожарные команды, руководить их работой при тушении пожара;

      12) немедленно докладывать начальнику гарнизона о возникновении пожара в гарнизоне и о мерах, принятых для его тушения, проводить на месте служебное расследование причин пожара;

      13) своевременно докладывать начальнику гарнизона о недостатках в противопожарной защите гарнизона, вносить свои предложения по их устранению.

Военный дирижер гарнизона

      12. Военный дирижер гарнизона отвечает за обслуживание общегарнизонных мероприятий оркестрами воинских частей и за подготовку сводного оркестра гарнизона.

      Он обязан:

      1) организовывать обслуживание воинских частей гарнизона, не имеющих своих оркестров, оркестрами других воинских частей и оказывать помощь командирам этих частей в подготовке сигналистов-барабанщиков;

      2) составлять ведомости наряда оркестров воинских частей на развод гарнизонных караулов и для других гарнизонных мероприятий;

      3) контролировать по плану, утвержденному начальником гарнизона, специальную подготовку оркестров воинских частей гарнизона, проводить строевую и специальную подготовку сводного оркестра гарнизона и руководить им;

      4) руководить методическими сборами с военными дирижерами, проводить концерты сводного оркестра для личного состава воинских частей гарнизона.

Старший военного городка

      13. Старший военного городка отвечает за поддержание воинской дисциплины и порядка на территории военного городка.

      Он обязан:

      1) устанавливать и контролировать внутренний порядок, содержание территорий, закрепленных за воинскими частями, выполнение мероприятий по охране окружающей среды и санитарно-гигиенических мероприятий в военном городке;

      2) организовывать охрану и оборону военного городка;

      3) контролировать лично и через офицеров подчиненного штаба несение службы суточным нарядом на совмещенных объектах военного городка.

      Указания старшего военного городка, определенные его обязанностями, являются обязательными для всех командиров воинских частей и подразделений, расположенных на территории военного городка.

      Старший военного городка для поддержания воинской дисциплины в черте военного городка, при необходимости, назначает внутренние патрули, которые несут службу в соответствии с порядком, установленным для гарнизонных патрулей.

      Начальник внутреннего патруля подчиняется дежурному по воинской части, командир которой является старшим военного городка.

Офицер оперативной подготовки

      14. Офицер оперативной подготовки отвечает за качественную разработку мероприятий оперативной подготовки.

      Он обязан:

      1) осуществлять разработку организационных документов по подготовке мероприятий оперативной подготовки и других документов;

      2) своевременно и качественно разрабатывать планы охраны и обороны гарнизона, противодиверсионных мероприятий, учений, штабных тренировок, занятий и других мероприятий гарнизона;

      3) принимать участие в оказании помощи штабам подразделений и воинских частей в планировании и проведении гарнизонных мероприятий;

      4) вести учет проведения гарнизонных мероприятий и своевременно представлять отчетность в вышестоящие органы;

      5) осуществлять обобщение результатов и анализ проведения мероприятий и состояния оперативной подготовки.

Начальник несекретного делопроизводства

      15. Начальник несекретного делопроизводства администрации гарнизона отвечает за организацию работы несекретного делопроизводства и сохранность служебных документов.

      Он обязан:

      1) организовать ведение номенклатуры дел, книг и журналов несекретного делопроизводства гарнизона;

      2) докладывать начальнику гарнизона о поступивших служебных документах и передавать их на исполнение;

      3) вести контроль над соблюдением правил приема, отправки, учета и хранения служебных документов, обращения с ними, а также за своевременным возвращением их в делопроизводство;

      4) своевременно сообщать исполнителям об истечении сроков исполнения служебных документов;

      5) организовывать сохранность служебных документов.

Начальник секретного делопроизводства

      16. Начальник секретного делопроизводства администрации гарнизона отвечает за организацию работы, обеспечение режима секретности и ведение секретного делопроизводства.

      Он обязан:

      1) изучать фактическое состояние режима секретности в гарнизоне, выявлять возможные каналы утечки секретных сведений;

      2) контролировать сроки действия допусков соответствующих должностных лиц администрации гарнизона;

      3) осуществлять все виды проверок наличия, хранения секретных документов и порядка обращения с ними;

      4) вести контроль над соблюдением правил приема, отправки, учета и хранения секретных документов, обращения с ними, а также за своевременным возвращением их в секретное делопроизводство;

      5) докладывать начальнику гарнизона о поступивших секретных документах и установленным порядком передавать их на исполнение;

      6) своевременно сообщать исполнителям об истечении сроков исполнения секретных документов;

      7) организовывать сохранность секретных документов.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 2
к Уставу гарнизонной
и караульной служб
УТВЕРЖДАЮ
Первый заместитель начальника
Генерального штаба Вооруженных Сил
Республики Казахстан

      ________________________________________

      (воинское звание, подпись, фамилия)

      "___" ____________ 20__ г.

Расписание караулов

      ______________________________________________________

      (наименование гарнизона)

Число постов, состав караула

Номера караулов

Наименование охраняемых объектов

С тремя сменами часовых

С двумя сменами часовых

Всего постов

Постов караульных собак (блок-постов)

Начальник караула

Помощник начальника караула

Разводящие

Караульные

Помощник НК по ТСО (оператор ТСО)

Помощник НК по СКС (вожатый КС)

Всего личного состава

Примечание

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14


      Начальник гарнизона

      ________________________________________________________

      (воинское звание, подпись, фамилия)

      Примечание: Расписание внутренних караулов утверждает старший начальник, подписывает командир воинской части.

      В графе 7 указывается категория военнослужащего, который назначается начальником караула, например: 1 оф., 1 с-нт.

      В случае назначения водителя транспортного средства, экипажей боевых машин, выводных включаются дополнительные графы.

      Расписание караулов утверждается ежегодно к 1 декабря, а также при внесении изменения в составе караула.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 3
к Уставу гарнизонной
и караульной служб
УТВЕРЖДАЮ
Командир воинской части
(начальник гарнизона)

      ___________________________________

      (воинское звание, подпись, фамилия)

      "___" ___________ 20__ г.

Ведомость наряда

      __________________________ ___________________________

      суточного (гарнизонного) воинской части (гарнизона)

      на "___" ___________ 20__ г.

Воинские части (подразделения)

Состав наряда и время его заступления

Дежурный по части (караулам) и его помощник

Дежурное подразделение

Караулы

Патрули

Дежурный и дневальные по парку

Дежурный по КПП и его помощники

Дежурный и рабочие по столовой

Дежурный н посыльные по штабу

Примечание

№ 1

№2

№ 1

№2

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12


      Начальник штаба воинской части (гарнизона)

      __________________________________________________________

      (воинское звание, подпись, фамилия)

      Примечание: При назначении других должностных лиц суточного наряда включаются дополнительные графы

  ПРИЛОЖЕНИЕ 4
к Уставу гарнизонной
и караульной служб



  ПРИЛОЖЕНИЕ 5
к Уставу гарнизонной
и караульной служб

Охрана объектов с использованием караульных собак
Общие положения

      1. Караульные собаки, привлекаемые для усиления охраны объекта, используются в целях своевременного оповещения часового о появлении в районе поста нарушителя, пытающегося проникнуть на охраняемый объект^ и пресечения его дальнейшего продвижения через пост до прибытия резервной группы караула.

      2. Помощник начальника караула по службе караульных собак (вожатый караульных собак) прибывает на развод караула без собак.

      3. Караульные собаки применяются круглосуточно или ночью при плохой видимости (дождь, туман, снегопад и другие условия), а также при большой протяженности маршрута и резкопересеченной местности.

      Продолжительность пребывания караульной собаки на посту не должна превышать 12 часов в сутки. При температуре плюс тридцать градусов по Цельсию и выше, минус двадцать градусов по Цельсию и ниже, а также при холодном ветре, в дождь и других плохих погодных условиях продолжительность пребывания караульной собаки на посту сокращается до 6 часов, о чем начальник караула производит запись в постовой ведомости.

      Сноска. Пункт 3 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      4. Пост караульной собаки - это специально оборудованный участок местности, на который выводится собака для усиления охраны объекта.

      Посты караульных собак устанавливаются на наиболее опасных подступах к объекту впереди внешнего ограждения (постов) на удалении до 80 м или между внешним ограждением и первым рубежом, оборудованным техническими средствами охраны, с учетом возможности обстрела местности впереди собаки.

      Место, где намечено оборудование поста караульной собаки, должно исключать возможность скрытого подхода к собаке посторонних людей, быть сухим и очищенным на ширину не менее 10 метров от мусора, высокой травы, камней, пней, кустов, колющих, режущих (стекло, гвозди, консервные банки) и других опасных предметов, которые могут нанести ранение собаке.

      При выставлении собаки на пост помощник начальника караула по службе караульных собак (вожатый) обязан убедиться в исправности оборудования поста.

      Посты караульных собак должны всегда находиться в тени от освещения объекта. Приборы освещения устанавливаются так, чтобы была освещена местность впереди постов караульных собак.

      В зимнее время соломенная прокладка (настил) в будке меняется не реже одного раза в три дня, участок поста караульной собаки должен быть очищен от снега.

      При необходимости посты караульных собак оборудуются у зданий (помещений), требующих усиленной охраны.

      Запрещается оборудование постов караульных собак на участках с интенсивным движением людей и транспорта.

      Могут оборудоваться следующие виды постов караульных собак:

      1) блок-пост;

      2) пост глухой привязи;

      3) пост свободного окарауливания.

      При оборудовании блок-поста, в зависимости от величины охраняемого участка, устанавливаются столбы на расстоянии 20-80 метров один от другого, диаметром 150-200 мм, которые закапываются в грунт не менее чем на 1 м. Высота столба от уровня земли должна быть не менее 2 м. Между столбами на высоте 2 м натягивается трос диаметром 10 мм или проволока диаметром 6 мм с таким расчетом, чтобы в средней части участка блок-поста провисший трос (проволока) был не ниже, чем 1,5 м от земли.

      На трос (проволоку) надевается кольцо с блочной цепью. Концы троса (проволоки) закрепляются на столбах или привязываются к металлическому обручу, сжатому на столбе с помощью болтов.

      На расстоянии 2,5-3 м от столбов на тросе (проволоке) устанавливаются ограничители (задержки) в виде проволочных скруток или припаянных к тросу болтов, колец, которые препятствуют движению по тросу кольца блочной цепи, и исключают возможность выхода собаки за столб и запутывания цепи вокруг столба.

      Около каждого столба устанавливают оттяжку в сторону, противоположную натяжению троса (проволоки).



      Посредине участка блок-поста для собаки устанавливается трехстенная будка фасадной стороной к середине троса так, чтобы собака могла только лечь в будке, а не обходить ее кругом.

      У будки укладывается деревянный щит размером 1x1 м, и ставится пойлушка (миска) с водой.

      При оборудовании поста глухой привязи место для поста должно быть расчищено на площади не менее 16 м2. Вблизи охраняемого объекта на глубину до 1 м в землю вкапывается столб диаметром 150-200 мм высотой 30 см над уровнем грунта. На торце столба прикрепляется свободно вращающийся вертлюг для крепления цепи с амортизатором, которая закрепляется к шлейке караульной собаки. Столб устанавливается так, чтобы собака при натяжении цепи могла свободно подходить к двери охраняемого объекта. Устанавливается трехстенная будка, открытой стороной обращенная к ограждению объекта (в сторону реагирования собаки). Около будки укладывается деревянный щит размером 1x1 м, там же ставится пойлушка (миска) с водой.

      В отдельных случаях будка может быть установлена так, чтобы она закрывала вход на объект. При снятии собаки с поста будку отодвигают от входа, открывая к нему свободный доступ.



      Пост свободного окарауливания представляет собой оборудованный выгороженный коридор шириной до 5 м, длиной до 100 м. В торцах коридора устраиваются калитки, которые после выставления собаки запираются на навесные замки. Одной из сторон поста может являться ограждение объекта. При оборудовании поста вне периметра объекта (на подступах к нему, у отдельных зданий, сооружений) в коридоре устраивается одна калитка, расположенная со стороны, противоположной реагированию собаки. Во избежание подкопа и выхода собаки из коридора, а также с целью исключения возможности проникновения снаружи на охраняемую территорию посторонних лиц и других животных, забор устанавливается из плотной, прочной металлической сетки или железобетонных плит высотой не менее 2 м и углубляется в грунт на глубину не менее 0,5 м. В центре поста (коридора) или его торцевой части устанавливается трехстенная будка, открытой стороной обращенная к ограждению объекта (в сторону реагирования собаки). У будки укладывается деревянный щит размером 1x1 м, ставится пойлушка (миска) с водой. Пост свободного окарауливания является наиболее эффективным для применения караульных собак. С целью исключения привыкания на посту свободного окарауливания не реже одного раз в месяц производится замена собак.

      При использовании караульной собаки для охраны внутри помещений (склады, хранилища и другие объекты) необходимо, при выставлении собаки, исключить возможность ее ухода с поста или проникновения в другое подсобное помещение, что может отвлечь собаку от охраны объекта.

      При охране больших помещений несколькими собаками необходимо с помощью переносных сетчатых рам или деревянных щитов изолировать отсеки для каждой собаки.

      При охране больших территорий, где караульные собаки придаются для усиления охраны постов, необходимо на расстояниях, просматриваемых от одного поста до другого, с наружной стороны ограждения устанавливать наблюдательные вышки для часовых.

      5. Помощник начальника караула по службе караульных собак организует выставление собак на посты по приказу начальника караула. Выставление караульных собак на посты и снятие их с постов производят вожатые с соответствующим разводящим.

      Каждый вожатый ведет не более двух собак на коротких поводках и в намордниках.

      Убедившись в исправности оборудования поста, вожатый выставляет собаку на пост, прикрепляет цепь к шлейке собаки, снимает с нее намордник и поводок.

      По окончании выставления собак на посты помощник начальника караула по службе караульных собак докладывает об этом начальнику караула.

      6. Получив сигнал от часового или услышав лай собаки, начальник караула для выяснения обстановки немедленно высылает своего помощника по службе караульных собак, вожатого собак этого поста и соответствующего разводящего.

      7. С наступлением рассвета или при улучшении видимости (после дождя, тумана, снегопада) собаки снимаются с постов по указанию начальника караула помощником начальника караула по службе караульных собак (вожатым) в сопровождении соответствующего разводящего и отводятся к месту своего постоянного расположения. О снятии с постов или замене на постах караульных собак начальник караула дает указание своему помощнику по службе караульных собак.

      8. Проверка поведения собак на постах и состояния постов осуществляется с разрешения начальника караула помощником начальника караула по службе караульных собак (вожатым) в составе контрольно-охранной группы или в сопровождении помощника начальника караула (соответствующего разводящего).

      При обнаружении признаков нарушений помощник начальника караула по службе караульных собак (вожатый) докладывает об этом начальнику караула, усиливает наблюдение за объектом и подступами к нему. При обнаружении неисправностей на постах (обрыв троса или цепи, запутывание собаки и другие неисправности) принимает меры к немедленному их устранению.

      9. Порядок содержания и подготовки караульных собак, а также проверки работы караульных собак на постах изложены в специальном руководстве.

Помощник начальника караула по службе караульных собак

      10. Помощник начальника караула по службе караульных собак назначается из старших вожатых караульных собак. Он подчиняется начальнику караула и отвечает за:

      1) своевременное выставление собак на посты и снятие их с постов;

      2) результативное применение караульных собак;

      3) несение службы вожатыми караульных собак;

      4) выполнение правил по уходу, содержанию и кормлению служебных собак.

      11. Помощник начальника караула по службе караульных собак обязан:

      1) точно знать расположение постов караульных собак и руководить выставлением собак на посты;

      2) при смене караула проверить по описи и путем обхода периметра объекта наличие и состояние собак, постов, вольеров, инвентаря, снаряжения и другого имущества, предназначенного для несения службы караульными собаками;

      3) перед отправлением вожатых с караульными собаками на посты проверять знание вожатыми своих обязанностей исправность снаряжения собак, проводить инструктаж по соблюдению мер безопасности при обращении со служебными животными;

      4) в соответствии с графиком лично или через вожатых караульных собак проверять поведение собак на постах и состояние постов, принимать меры к устранению обнаруженных на постах неисправностей, о результатах проверки докладывать начальнику караула;

      5) информировать караульных, заступающих на посты, об особенностях поведения караульных собак, выставляемых в границах их постов (реагирование собак на приближение к посту нарушителя, отношение к звуковым раздражителям, к корму, даваемому посторонними лицами и в других случаях).

Вожатый караульных собак

      12. Вожатый караульных собак отвечает за исправное содержание постов караульных собак, своевременное выставление собак на посты и их снятие, строгое и точное выполнение правил по уходу, содержанию и кормлению служебных собак.

      Он подчиняется начальнику караула и его помощнику по службе караульных собак.

      13. Вожатый караульных собак обязан:

      1) знать расположение постов караульных собак и условия несения службы на них;

      2) в установленное графиком время и в зависимости от погодных условий выставлять собак на посты и снимать их с постов;

      3) никуда не отлучаться из своего подразделения без разрешения помощника начальника караула по службе караульных собак;

      4) знать караульных собак своей смены и поведение их на постах;

      5) при каждом обходе периметра объекта проверять состояние постов, инвентаря, снаряжения и другого имущества, предназначенного для несения службы караульными собаками, и принимать меры к немедленному устранению обнаруженных на постах неисправностей (обрыв троса или цепи, запутывание собак и другие);

      6) соблюдать меры безопасности при обращении со служебными животными, а также правила по уходу, содержанию и кормлению караульных собак;

      7) о результатах обхода докладывать помощнику начальника караула по службе караульных собак.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 6
к Уставу гарнизонной
и караульной служб

Караульная форма одежды

      1. Караульная форма одежды состоит из полевой утепленной куртки (шинели), комплекта чистой и исправной полевой (парадной) формы одежды, обуви, головного убора, поясного ремня и сумки для магазинов (обойм) или разгрузочного жилета. Караульные поста у Боевого Знамени воинской части могут быть в парадной форме одежды.

      В качестве постовой одежды применяются: плащ с капюшоном или плащ-палатка и специальная непромокаемая обувь, тулуп и валенки или другая постовая форма одежды, предусмотренная нормами снабжения только для зимнего времени. Постовая одежда, кроме тулупа, состоит из двух комплектов на каждый пост, один из которых находится в караульном помещении, а другой - на посту. Кроме того, в караульном помещении должны быть плащи или плащ-палатки и специальная непромокаемая обувь для начальника караула, его помощников, разводящих и выводных.

      В особых случаях по указанию командира воинской части (начальника гарнизона) часовые могут нести службу в бронежилетах и стальных шлемах.

      2. Караулы должны прибывать к месту развода в полевых утепленных куртках (шинелях). В жаркое время по указанию начальника гарнизона (начальника штаба воинской части) караулы могут прибывать на развод без полевых утепленных курток (шинелей). Порядок ношения полевых утепленных курток (шинелей) может быть изменен: во время развода - дежурным по караулам (по воинской части), а после развода - начальником караула.

      3. В летнее время при холодном ветре смены отправляются на посты в полевых утепленных куртках (шинелях). При температуре воздуха в тени плюс пятнадцать градусов по Цельсию и выше сменам разрешается полевые утепленные куртки (шинели) оставлять на вешалке в караульном помещении.

      Сноска. Пункт 3 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      4. В ненастную погоду смены отправляются на посты в плащах (плащ- палатках) и непромокаемой обуви. Плащи (плащ-палатки) на посту часовые снимают (одевают) по мере необходимости.

      5. Постовой тулуп надевается и снимается только во время смены на посту, надевается поверх полевой утепленной куртки (шинели). Валенки надеваются в караульном помещении. Тулупы и валенки разрешается надевать при температуре минус пять градусов по Цельсию и ниже, а также при холодном ветре.

      Снятые тулупы и плащи (плащ-палатки) вешаются под постовой гриб или на наблюдательной вышке. Плащи (плащ-палатки) и валенки по возвращении с постов снимаются и просушиваются.

      Сноска. Пункт 5 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      6. Часовые внутри отапливаемых помещений при температуре не ниже плюс восемнадцать градусов по Цельсию должны быть всегда без полевых утепленных курток (шинелей).

      Сноска. Пункт 6 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

  ПРИЛОЖЕНИЕ 7
к Уставу гарнизонной
и караульной служб

Книга учета запаса боевых патронов
караула № ___________

      ____________________________________________________

      (воинская часть)

Дата поступления и расхода патронов

Количество боевых патронов

Наименование и номер документа об изъятии и пополнении патронов

Проверка состояния патронов

к автоматам и карабинам

к пистолетам

Дата проверки и запись проверяющего о количестве и состоянии патронов

Запись об устранении обнаруженных недостатков

Состоит на...






Изъято...






Осталось на...






Начальник штаба воинской части (гарнизона)
___________________________________________________
(воинское звание, подпись, фамилия)

Пополнено...






Состоит на...






Начальник штаба воинской части (гарнизона)
___________________________________________________
(воинское звание, подпись, фамилия)


      Примечание: 1. Об изъятии (закладке) патронов составляется акт, заверенный подписями начальника штаба воинской части (гарнизона), начальника службы ракетно-артиллерийского вооружения воинской части, за которой боеприпасы числятся, дежурного по воинской части (караулам) и начальника караула. Запас боевых патронов пополняется до нормы, ящик вновь опечатывается и сдается на хранение начальнику караула.

      2. Книга должна быть пронумерована, прошнурована, скреплена мастичной печатью и подписана начальником штаба воинской части (гарнизона).

      3. По такой же форме ведется книга учета гранат и запалов. В соответствующих графах указываются необходимые наименования.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 8
к Уставу гарнизонной
и караульной служб

Оборудование караульного помещения и комнаты дежурной смены гауптвахт органов военной полиции

      Сноска. Заголовок приложения 8 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1. Караульное помещение состоит из:

      1) общей комнаты для личного состава караула;

      2) комнаты начальника караула и его помощника, соединенной застекленной дверью с общей комнатой для личного состава караула;

      3) комнаты для отдыхающей смены караула, соединенной дверью с общей комнатой для личного состава караула.

      Кроме того, при караульном помещении должны быть: столовая с оборудованием для подогрева пищи, места (комнаты) для умывания, курения, чистки оружия и обуви, сушилка, бытовой уголок, туалет, душевая кабина, кладовая для топлива, а для караулов, выполняющих задачу с использованием караульных собак, вольер для их содержания. Караульные помещения малочисленных караулов столовую могут не иметь. В этом случае оборудуется место для хранения посуды, продуктов и для подогрева пищи.

      В помещении караула, объекты которого оборудованы техническими средствами охраны, должна быть комната-пультовая для помощника начальника караула (оператора) по техническим средствам охраны (пост). При этом пульт аппаратуры приема сигналов от технических средств охраны должен просматриваться из комнаты начальника караула.

      2. В общей комнате для личного состава караула должны быть:

      1) плакат с текстом военной присяги;

      2) табель постам;

      3) боевой расчет;

      4) общевоинские уставы;

      5) газеты и журналы;

      6) картины или плакаты с наглядным изображением правил несения караульной службы, а также с изображением и описанием подвигов, совершенных личным составом караулов, информационный стенд об осуждении военнослужащих за нарушения правил несения караульной службы;

      7) стенд с фотографиями военнослужащих, отличившихся при несении караульной службы;

      8) настольные игры (шахматы и шашки);

      9) часы;

      10) аккумуляторные фонари по числу разводящих;

      11) термометры (внутренний и наружный);

      12) медицинская аптечка или сумка санитара и индивидуальные перевязочные пакеты на весь состав караула;

      13) шкаф для личных вещей и туалетных принадлежностей состава караула;

      14) пирамида для оружия, оборудованная светозвуковой сигнализацией с выводом сигнала в комнату начальника караула;

      15) стол и стулья на две трети состава караула;

      16) вешалка для верхней одежды из расчета на весь состав караула и второй комплект постовой одежды;

      17) урны.

      Шкаф и вешалку разрешается устанавливать в других комнатах (коридоре) в зависимости от расположения комнат караульного помещения.

      В общей комнате для личного состава караула, кроме того, устанавливается телевизор и радиоприемник.

      3. В комнате начальника караула и его помощника должны быть:

      1) опись документов, принимаемых начальником караула;

      2) опись оборудования, инвентаря и имущества, находящегося в караульном помещении;

      3) схема расположения постов, табель постам;

      4) инструкция начальнику караула;

      5) пакет с документацией на случай получения сигнала на приведение в высшие степени боевой готовности;

      6) образцы допусков по числу лиц, имеющих право их подписывать, за их подписью;

      7) образец разового удостоверения на право проверки караула;

      8) образцы слепков с печатей (оттисков пломб), находящиеся в специальных ящиках - по числу разводящих;

      9) список должностных лиц, которые имеют право вскрывать хранилища (склады, парки) или могут быть допущены на охраняемую территорию, к приему от караула боевых машин (вооружения, военной и другой техники), находящихся на стоянках (в списке указываются их воинское звание и должность, фамилия, имя, отчество, номер удостоверения личности (паспорта), к вскрытию (закрытию) и на территорию какого объекта они допущены, какой печатью (пломбой) опечатывается и время вскрытия (закрытия) объекта);

      10) Исключен Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      11) общевоинские уставы;

      12) прямая телефонная и селекторная (радио) связь с дежурным по караулам (по воинской части) и средства связи с постами;

      13) запас боеприпасов в металлическом ящике с замками и ключами к ним;

      14) металлический ящик (сейф) для хранения боеприпасов двухсменных постов;

      15) металлический ящик (сейф) для пистолетов караульных контрольно-пропускных постов;

      16) письменный прибор;

      17) графин для воды и стаканы;

      18) стол с закрывающимся на замок ящиком (сейф) и два стула;

      19) вешалка;

      20) аккумуляторный фонарь;

      21) часы;

      22) полумягкая кушетка.

      Кроме того, в комнату начальника караула и его помощника выводится сигнализация от сейфа с пистолетами (комнаты для хранения оружия) дежурного по части.

      Сноска. Пункт 3 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      4. В комнате для отдыхающей смены караула должны быть полумягкие топчаны с чехлами (салфетками) на изголовье из расчета одновременного отдыха одной смены караульных и других лиц караула, кому положено отдыхать.

      5. В комнате (месте) ожидания личного состава сменяемого караула должны быть:

      1) пирамида для оружия, закрывающаяся на замок и оборудованная светозвуковой сигнализацией с выводом сигнала в комнату начальника караула;

      2) картины или плакаты с наглядным изображением правил несения караульной службы;

      3) стол и стулья (табуреты) из расчета на две трети состава караула.

      6. В столовой должны быть:

      1) столы и стулья (табуреты) из расчета на две трети состава караула;

      2) шкаф для посуды и продуктов;

      3) комплект термосов для доставки пищи, посуда и столовые приборы для приема пищи на весь личный состав караула;

      4) емкость с питьевой водой (диспенсер) с краником, опечатанная печатью начальника караула;

      5) холодильник;

      6) электрическая или газовая плита (микроволновая печь) для подогрева пищи;

      7) чайник для кипячения воды;

      8) раковина для мытья посуды, моющие средства.

      7. В комнате-пультовой (на посту) должны быть:

      1) аппаратура приема сигналов от технических средств охраны;

      2) документация помощника начальника караула (оператора) по техническим средствам охраны;

      3) руководство по эксплуатации установленных на объекте технических средств охраны;

      4) инструкция по технике безопасности;

      5) стол, стулья и резиновый коврик;

      6) аппаратный журнал;

      7) письменный прибор.

      8. В местах (комнатах) для курения, чистки оружия и обуви должны быть: стол для чистки оружия, металлический ящик для ветоши, скамейки, урны с обеззараживающей жидкостью, принадлежности для чистки обуви.

      9. Вся установленная документация караула, а также плакаты и картины должны быть в рамках или на планшетах.

      10. В каждой комнате вывешивается на стену опись имущества и инвентаря, находящихся в комнате.

      11. Караульное помещение обеспечивается резервными источниками освещения (керосиновые лампы типа "Летучая мышь") по числу комнат, а также средствами пожаротушения: огнетушителями, ящиками с песком, бочкой с водой, ведрами и инвентарем (лопатами, топорами, ломами, баграми, кошмой).

      При расположении караульного помещения вне военного городка окна оборудуются запирающимися изнутри металлическими ставнями, оборудованными бойницами, и устанавливается наблюдательная вышка.

      12. Вход в караульное помещение оборудуется тамбуром, исключающим беспрепятственный доступ в караульное помещение лиц, прибывших для вскрытия (закрытия) охраняемых объектов.

      13. Территория, прилегающая к караульному помещению, должна иметь ограждение высотой не менее двух метров, при этом территория караульных помещений, расположенных вне воинских частей, ограждается железобетонным забором, входная металлическая дверь на территорию которых оборудуется видеодомофоном, кроме того, оборудуется наблюдательная вышка для часового у входа в караульное помещение.

      Перед входом в караульное помещение должны быть приспособления для очистки обуви от грязи (деревянные или металлические решетки или железные скобы). Вблизи караульного помещения устанавливается закрывающийся крышкой контейнер для мусора.

      14. Необходимый запас топлива, средств освещения (свечи, лампы, фонари) и инвентарь для уборки хранятся в кладовой.

      15. Перед караульным помещением оборудуются площадки для построения караула и для заряжания и разряжания оружия с пулеулавливателем, которые в темное время суток должны хорошо освещаться, а также помещение (место) для расположения личного состава сменяемого караула с пирамидой для хранения оружия, закрывающейся на замок, и оборудованной светозвуковой сигнализацией с выводом сигнала в комнату начальника караула. В карауле, имеющем транспортное средство и боевые машины, оборудуются отапливаемые помещения для их стоянки.

      16. В комнате дежурной смены гауптвахты должны быть:

      1) стол и стулья;

      2) стенд с документацией;

      3) общевоинские уставы;

      4) часы;

      5) радиоприемник;

      6) резервные источники освещения (керосиновая лампа типа "Летучая мышь"), фонари (2 штуки) с запасными батареями;

      7) термометр (внутренний и наружный);

      8) ключи от камер арестованных;

      9) шкаф (пирамида) для хранения оружия, оборудованный светозвуковой сигнализацией, выведенной на дежурного по органу военной полиции;

      10) прямая телефонная и селекторная (радио) связь с дежурным по органу военной полиции;

      11) несгораемый шкаф или металлический ящик, прикрепленный к полу или к стене, для документов, денег и ценных предметов, принятых на хранение от арестованных.

      Сноска. Приложение 8 дополнено пунктом 16 в соответствии с Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      17. В комнате для отдыхающей смены должны быть:

      1) полумягкие топчаны с чехлами на изголовье;

      2) шкаф для одежды и личных вещей дежурной смены гауптвахты;

      3) прикроватные тумбочки.

      Сноска. Приложение 8 дополнено пунктом 17 в соответствии с Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

  ПРИЛОЖЕНИЕ 9
к Уставу гарнизонной
и караульной служб

Ограждение объектов и оборудование постов

      1. Территория, на которой расположены охраняемые объекты, должна иметь внешнее и внутреннее ограждение высотой не менее двух метров с расстоянием между проволочными нитями: в нижней части – не более 5 см, в верхней части – не более 15 см. Расстояние между внешним и внутренним ограждениями определяется в зависимости от местных условий и может быть 10 м. и более. Между ограждениями оборудуются тропа (путь) для движения часовых и контрольно-следовая полоса, примыкающая к внешней стороне ограждения, шириной не менее пяти метров.

      Для удобства наблюдения за подступами к охраняемому объекту между ограждениями (у внешнего периметра) устанавливаются наблюдательные вышки с пуленепробиваемым ограждением, оборудованные средствами связи и заземлением, согласно рисунку.

      Параметры ограждения охраняемых объектов, а также наблюдательных вышек при необходимости, в том числе в зависимости от рельефа местности, конфигурации и местных условий, изменяются решением начальника Генерального штаба Вооруженных Сил, а также первых руководителей других войск и воинских формирований Республики Казахстан с учетом требований, предусмотренных актами Правительства Республики Казахстан.



      Сноска. Пункт 1 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2. На особо важных государственных, режимных и стратегических объектах могут устраиваться специальные инженерные сооружения или устанавливаются бронеобъекты с вооружением, приборами наблюдения, прицеливания и инженерные заграждения (малозаметные препятствия, "спотыкач", надолбы, противотанковые ежи, траншеи), наблюдательные вышки с пуленепробиваемыми ограждениями и противогранатными сетками, оборудованные средствами связи и заземлением.

      На подходах к территории с охраняемыми объектами устанавливаются хорошо видимые днем и ночью указатели с надписью, например: "Проход (проезд, пролет) запрещен (закрыт)". Обход (объезд, пролет) указывается стрелкой.

      Вокруг объектов, расположенных вне территории воинской части, по согласованию с местными органами государственного управления определяются в соответствии с законодательством запретные зоны и районы. Границы запретной зоны (района) должны быть обозначены на местности хорошо видимыми указателями (размерами 40x60 см на желтом фоне с красной каймой шириной 2 см, высотой букв 5 см) с надписью на государственном и русском языках "Запретная зона (район), проход (проезд) запрещен (закрыт)". Об установлении границ запретной зоны (района) начальник гарнизона (командир воинской части, начальник охраняемого объекта) обязан своевременно оповестить через местные органы государственного управления население ближайших населенных пунктов. В границы запретных зон (районов) не должны входить действующие дороги общего пользования, жилые и служебные постройки, обрабатываемые поля и другие.

      Пролеты воздушных судов, в том числе беспилотных, над территорией охраняемых объектов осуществляются в соответствии с законодательством об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации.

      Сноска. Пункт 2 с изменениями, внесенными указами Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      3. На территории поста, в зависимости от местных условий, часовому должен быть обеспечен обзор и обстрел - не менее 50 м, поэтому территория вокруг поста должна быть очищена от кустарников, деревья прорежены, нижние сучья обрублены на высоту 2,5 м, трава скошена, ямы засыпаны, бугры выровнены, лишние предметы убраны. Запретная граница, определяющая расстояние, ближе которого подход к посту посторонним лицам запрещается, обозначается видимыми часовым днем, ночью и в условиях плохой видимости указателями (размерами 40x60 см на желтом фоне с красной каймой шириной 2 см, высотой букв 5 см) с надписью на государственном и русском языках, например: "Запретная граница. Стой, стреляют".

      На территории объектов, имеющих несколько постов, границы каждого поста обозначаются на местности указателями (размерами 40x60 см на желтом фоне с красной каймой шириной 2 см, высотой букв 5 см), например: "Граница поста № 2".

      4. Для обороны наиболее важных объектов отрываются и оборудуются окопы с таким расчетом, чтобы из них простреливались подступы к посту, и была обеспечена связь с соседними постами. Окоп оборудуется средством связи с караульным помещением.

      5. В ночное время подступы к посту и охраняемому объекту должны быть освещены. Освещение устраивается так, чтобы часовой, стоя на посту или двигаясь по территории поста, находился все время в тени.

      6. Пост оборудуется средствами связи, которые должны обеспечивать часовому (не менее чем с двух точек, а при охране объектов способом патрулирования - через каждые 250 м движения) немедленный вызов начальника караула, его помощника или разводящего.

      7. Внутренние посты, особенно у Боевого Знамени, должны иметь ограждение высотой 0,7-1 м и освещение.

      На контрольно-пропускном пункте должно быть ограждение, обеспечивающее защиту часового от внезапного нападения.

      8. На каждом наружном (а в необходимых случаях и на внутреннем) посту, непосредственно у охраняемого объекта (склада, хранилища и других объектов) должны быть средства пожаротушения: огнетушители, ящики с песком, бочки с водой, ведра и инвентарь (лопаты, топоры, ломы, багры, кошма). Для часовых, несущих службу между внутренним и внешним ограждением в непосредственной близости от наблюдательной вышки, оборудуется полевой противопожарный щит.

      Сноска. Пункт 8 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      9. На наружном посту должен находиться специально оборудованный для хранения постовой одежды постовой гриб, на внутреннем посту - шкаф или вешалка для утепленных курток (шинели).

      Постовой гриб окрашивается под цвет охраняемого объекта или под цвет окружающей местности.



      10. Указания по оборудованию объектов техническими средствами охраны изложены в разделе "Применение технических средств охраны".

  ПРИЛОЖЕНИЕ 10
к Уставу гарнизонной
и караульной служб
УТВЕРЖДАЮ
Командир воинской части
(начальник гарнизона)

      ___________________________________

      (воинское звание, подпись, фамилия)

      "___" ___________ 20__ г.

НАРЯД
на вскрытие охраняемого объекта

      __________________________ караула _______________________

      внутреннего (гарнизонного) наименование воинской

      части (гарнизона)

      на "___" ___________ 20__ г.

№

п/п

Наименование объекта

Время

Основание (номер допуска)

Должность, воинское звание, фамилия и инициалы лица, допущенного к вскрытию объекта

Цель вскрытия

Примечание

вскрытия

закрытия

По плану

Фактически

По плану

Фактически

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10


      Начальник штаба воинской части (гарнизона)

      ______________________________________________

      (воинское звание, подпись, фамилия)

      Примечание:

      1. При необходимости направления на охраняемый объект личного состава и техники для выполнения работ, должность, воинское звание, фамилия и инициалы старшего команды, количество личного состава, наименование их воинской части (подразделения), а также наименование транспортных средств вносятся в графу 10.

      2. Запрещается вскрытие объектов без наряда на их вскрытие.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 11
к Уставу гарнизонной
и караульной служб

Форма допуска для вскрытия хранилища


      Примечание: 1. Если допуск постоянный, то вместо слова "Разовый" пишется слово "Постоянный" и указывается срок его действия, а вместо даты указываются дни недели (ежедневно), в которые разрешается вскрытие хранилищ (складов, парков).

      2. Допуск недействителен без наряда на вскрытие объекта.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 12
к Уставу гарнизонной
и караульной служб
УТВЕРЖДАЮ
Командир воинской части
(начальник гарнизона)

      ___________________________________

      (воинское звание, подпись, фамилия)

      "___" ___________ 20__ г.

Табель постам ________________________ караула № ____

      (внутреннего, гарнизонного)

Состав караула и количество постов

Номера разводящих и их постов

Номера постов и что состоит под охраной

Особые обязанности часовых

1

2

3

4


      Начальник штаба воинской части (гарнизона)

      ______________________________________________

      (воинское звание, подпись, фамилия)

      Примечание: 1. В графе 1 перечисляется весь личный состав караула, например: начальник караула - 1 (офицер), помощник начальника караула - 2 (сержанта), разводящие - 3 (сержанта), после чего указывается количество постов с тремя и двумя сменами часовых, постов с применением технических средств охраны (без часовых) и количество постов караульных собак (блок-постов).

      2. В графе 3 перечисляются наименования объектов на посту и указывается, какими печатями они опечатаны, сколько печатей (пломб) на каждом объекте. Если имеется пост у Боевого Знамени, то указывается, какие ордена и орденские ленты находятся на Боевом Знамени и их количество.

      3. В графе 4 указываются особые обязанности часового с учетом конкретных условий несения службы на посту и сроки доклада по средствам связи; время, в течение которого разрешается часовому вести наблюдение с вышки; расстояния, ближе которых часовому запрещается допускать к посту посторонних лиц; действия часового в случае нападения на пост, на соседние посты и в случае чрезвычайных ситуаций на посту; в каких случаях разрешается часовому применять оружие, а также опасное направление стрельбы.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 13
к Уставу гарнизонной
и караульной служб

АППАРАТНЫЙ ЖУРНАЛ № _____

      оператора ТСО

      ____________________________

      (подразделение)

      ____________________________

      (воинская часть)

      Начат "___" ___________ 20__ г.

      Окончен "___" ___________ 20__ г.

Раздел 1
Сведения о личном составе, допущенном к эксплуатации ТСО

№

п/п

Должность

Воинское звание

Фамилия и инициалы

Дата и номер приказа о допуске к самостоятельной работе

Примечание

1

2

3

4

5

6













Раздел 2
Учет срабатывания ТСО

Дата (число, месяц, год)

Время поступления сигнала срабатывания (ч, мин)

Откуда поступил сигнал срабатывания

Время доклада о срабатывании

(ч, мин)

Меры, принятые по срабатыванию ТСО время высылки резервной группы

Причина срабатывания ТСО

Дата и время выявления (устранения) причины срабатывания

Подписи

Отметка о состоянии ТСО при смене дежурства (караулов). Подписи сменяющегося и заступающего начальников караулов

Номер участка

Сооружение, здание, помещение

Начальнику караула

Часовому

Оператора (помощника начальника караула)

Начальника караула

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12













  ПРИЛОЖЕНИЕ 14
к Уставу гарнизонной
и караульной служб

Схема караульного городка
для практических занятий караула


Экспликация

караульного городка

10. Учебное место: Порядок смены и несения службы у Боевого Знамени.

11. Учебное место: Подготовка караула по сопровождению грузов.

12. Учебное место: Порядок приема и сдачи поста.

13. Учебное место: Обучение действиям часового по тушению пожара на посту.

14. Учебное место: Действия часового при нападении на пост.

15. Учебное место: Снаряжение магазинов патронами.

16. Учебное место: Тренировка в выполнении приемов рукопашного боя.

17. Учебное место: Порядок заряжения и разряжения оружия.

18. Место построения караула.


1) плакаты с планом-конспектом для проведения занятий на учебном месте;

2) плакат с планом для проведения практического инструктажа с личным составом караула;

3) плакат с изображением положения оружия на посту;

4) плакат с приемами и правилами тушения пожара;

5) плакат с приемами рукопашного боя;

6) противопожарный щит.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 15
к Уставу гарнизонной
и караульной служб

(1-я страница постовой ведомости, образец)

      НШ, ЗКТ устранить недостатки до 03.03.2007 г.

      командир в/ч 00000

      полковник С. Кабатов

      (решение командира воинской части по

      устранению выявленных недостатков)

ПОСТОВАЯ ВЕДОМОСТЬ
___________________________ КАРАУЛА № ____

      (внутреннего, гарнизонного)

      на "___" ___________ 20__ г.

      (число, месяц, год)

      На этой странице производятся:

      1. Записи о допуске в караульное помещение, к охраняемым объектам, подписи начальника караула и лиц, допущенных к вскрытию хранилищ.

      2. Подписи начальников сменяемого и нового караулов о смене караула и записи об обнаруженных при этом недостатках.

      08.35 01.03.07. На основании допуска № 00 Парк боевых машин вскрыт.

      Дежурный по парку майор А. Буркутбай

      Начальник караула капитан Т. Кобенов

      18.30 01.03.07. На основании разового удостоверения № 00 в караульное помещение допущен для проверки караула полковник Ванюнькин И.Н.

      Начальник караула капитан Т. Кобенов

      Боевое Знамя части с орденом Богдана Хмельницкого II степени и орденской лентой к нему, охраняемые объекты, средства связи, сигнализации, освещения и имущество в исправном состоянии согласно описи за исключением: разукомплектован противопожарный щит на посту № 2.

      Сдал: капитан Т. Кобенов

      Принял: майор В. Солоненко

      Недостатки устранены

      Начальник штаба в/ч 00000

      подполковник С. Пальман

      (запись начальника штаба об устранении недостатков)

(2-я и 3-я страницы постовой ведомости, образец)

Актив караула подобран

и проинструктирован

Личный состав караула назначен

и проинструктирован

      заместитель командира 1 мсб Командир 1 мсб

      майор М. Турмуханов подполковник А. Антонов

      (записи о подборе, назначении личного состава караула

      и проведенном инструктаже)

      РАСПИСАНИЕ ПОСТОВ

      КАРАУЛА № ___ от ____________________________________________________

      (подразделение, условное наименование воинской части)

      Начальник караула ___________________________________________________

      (воинское звание, фамилия, имя, отчество)

      Помощник начальника караула _________________________________________

      (воинское звание, фамилия, имя, отчество)

Номера постов

Номера, воинские звания, фамилии, инициалы разводящих

воинские звания

фамилии, инициалы часовых

1-я смена

2-я смена

3-я смена


      Транспортное средство караула _______________________________________

      (марка, номер)

      Водитель транспортного средства _____________________________________

      (воинское звание, фамилия, инициалы)

      Выводные: ___________________________________________________________

      Время заступления караульных на посты:

      с тремя сменами _____________________________________________________

      с двумя сменами _____________________________________________________

      Командир подразделения ______________________________________________

      (воинское звание, подпись, фамилия)

Оружие и боеприпасы в исправном состоянии, личный состав караула по мерам безопасности проинструктирован

Личный состав караула осмотрен, жалоб на здоровье нет.


      Начальник медицинской службы

      Начальник службы РАВ в/ч 00000 в/ч 00000

      майор А. Шилов майор м/с А. Манабаев

      (записи о проверке оружия, боеприпасов, проведении инструктажа

      по мерам безопасности и медицинском осмотре личного состава караула)

      Примечание: 1. Если часовые сменялись через 1 час, то указывается время смены и кто выставлял эти смены.

      2. В случае каких-либо изменений в личном составе смен, производится запись в соответствующих графах.

      3. Во вторую графу дополнительно заносятся: при выделении в состав караула помощника начальника караула по ТСО (операторов по ТСО) — их воинские звания, фамилия и инициалы, а при наличии постов караульных собак - воинские звания, фамилии и инициалы помощника начальника караула по СКС (вожатых собак).

      _____________________________________________________________________

(4-я страница постовой ведомости)

      На этой странице производятся записи:

      1. О результатах проверки караула и выявленных недостатках в технических средствах охраны, в ограждении, освещении, связи с охраняемыми объектами и о времени устранения недостатков.

      2. О времени выставления (снятия) часовых при закрытии (вскрытии) объектов.

      3. О происшествиях в карауле.

      4. О допуске для свидания с подсудимыми и осужденными.

      5. О выводе караульных собак на посты и снятии их с постов.

      6. О разборе несения службы и оценки за службу командиром подразделения.

      Примечание: 1. Все записи в постовой ведомости производятся без помарок и исправлений.

      2. Постовые ведомости сменившихся накануне караулов начальник штаба воинской части представляет командиру части на просмотр и для принятия решения. После этого постовые ведомости внутренних (гарнизонных) караулов с указанием, какие меры приняты для устранения отмеченных в них недостатков, начальник штаба воинской части не позднее чем через двое суток возвращает начальнику штаба гарнизона.

      3. Постовые ведомости караулов хранятся в штабе гарнизона (воинской части) в течение года, следующего за текущим годом.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 16
к Уставу гарнизонной
и караульной служб

Именной список военнослужащих, содержащихся на гауптвахте

      Сноска. Приложение 16 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

№
п/п

Воинское звание

Фамилия, имя, отчество

В какой камере содержать

Время принятия на гауптвахту

Время освобождения с гауптвахты

Подпись начальника гауптвахты (дежурного по органу военной полиции) об освобождении военнослужащего

1

2

3

4

5

6

7

1

рядовой

Морев
Олег
Иванович

одиночная

10.50.
31.12.
2014 г.



2

рядовой

Демченко
Евгений
Игоревич

общая

11.20.
31.12.
2014 г.



3

рядовой

Данияров Алим
Габдулович

общая

12.20.
31.12.
2014 г.



4

сержант

Джампозов
Кайрат
Тлеубердиевич

сержантская

12.40.
31.12.
2014 г.



      Начальник гауптвахты (дежурный по органу военной полиции)

      _________________________________________________________________

      (воинское звание, подпись, фамилия)

      Примечание: При приеме-передаче военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, начальник сменяемой дежурной смены производит в списке, ниже подписи начальника гауптвахты (дежурного по органу военной полиции), запись, например: "29 января 2014 года в 9.00 по настоящему списку 4 (четыре) военнослужащих, содержащихся на гауптвахте, сдал: начальник дежурной смены капитан (подпись) Р. Башкулов". Начальник новой дежурной смены производит соответствующую запись о приеме военнослужащих, содержащихся на гауптвахте.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 17
к Уставу гарнизонной
и караульной служб

Специальный автомобиль

      Специальный автомобиль предназначен для выезда оперативной (патрульной) группы и кинолога с собакой на задержание, производство следственных действий, а также транспортировки до места пребывания задержанных и заключенных под стражу (конвоируемых).

      Автомобиль изготавливается на базе трехместного цельнометаллического фургона белого цвета с цветографической раскраской и опознавательными надписями (полоса синего цвета с надписью "военная полиция"), оборудуется сигнальным громкоговорящим устройством и средствами связи.

      Крыша и двери - стандартные. Количество посадочных мест:

      1) кабина - водитель, 2 пассажира;

      2) отсек для сопровождающих - 3 человека;

      3) отсек для задержанных - 4 человека.

      Кабина отделена от отсека для сопровождающих сплошной перегородкой с раздвижным окном.

      В отсеке для сопровождающих:

      1) три посадочных места;

      2) стол для записей;

      3) отопитель;

      4) потолок с двумя светильниками и световым вентиляционным люком;

      5) окно (форточка) в боковой двери;

      6) отсек для собаки с дверцей со стороны отсека для сопровождающих;

      7) напольное противоскользящее покрытие.

      Отсек для задержанных состоит из двух раздельных камер, по два задержанных в каждой камере (изготовленных из металлического сварного каркаса профильной трубы 25x40 мм, стены, потолки, двери обшиты листовым металлом толщиной 1,5 мм). В каждой камере имеется:

      1) внутренняя решетчатая дверь с односторонним внутренним замком и дополнительной задвижкой;

      2) смотровые окна с металлической решеткой;

      3) смотровые окна с металлической решеткой в перегородке передней стенки отсека для возможности визуального наблюдения задержанных;

      4) металлическая скамья со спинкой, с отделкой деревом;

      5) светильники, защищенные решетками;

      6) вытяжная принудительная вентиляция в потолке.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 18
к Уставу гарнизонной
и караульной служб

Журнал учета лиц, содержащихся на гауптвахте в 20__ г.

№

п/п

Дата и время принятия под арест

Должность, воинское звание, фамилия, имя, отчество

Номер воинской части

Кем задержан (арестован, осужден)

Причина задержания (ареста, за что осужден, по какой статье)

На какой срок и в какой камере содержать

Принятые вещи, документы и деньги

Когда заканчивается срок задержания (ареста, осуждения)

Запись о времени медицинского осмотра, помывке в бане и телесном осмотре при приеме военнослужащего (подпись медицинского работника)

Запись об освобождении (дата и время)

Подпись о сдаче вещей, документов и денег при приеме на гауптвахту

Подпись о получении вещей, документов и денег по отбытии ареста

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13














      Примечание: В графе "Кем задержан" для осужденных производится запись, каким военным судом осужден военнослужащий, для арестованных и задержанных следователем, органом дознания, прокурором или судом - каким следователем, органом дознания, прокурором или судом применена мера пресечения в виде содержания под стражей или осуществлено задержание

  ПРИЛОЖЕНИЕ 19
к Уставу гарнизонной
и караульной служб

      Сноска. Приложение 19 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).







      Примечание: Расписка оформляется в трех экземплярах. Первый экземпляр выдается лицу, доставившему военнослужащего на гауптвахту, второй – доставленному военнослужащему, третий экземпляр начальник дежурной смены сдает вместе с книгой приема и сдачи дежурства.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 20
к Уставу гарнизонной
и караульной служб

      Сноска. Приложение 20 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 23.08.2023 № 306 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

ЗАПИСКА
об освобождении военнослужащего
(задержанного, подозреваемого, обвиняемого)


            Начальнику дежурной смены _______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________".
      (воинское звание, фамилия, имя, отчество)

      Содержащегося под арестом _________________________________________
                  _______________________________________________________________
(воинское звание, фамилия, имя, отчество)

      освободить ___________________________________________________________
(время, число, месяц, год)
      Основание: _________________________________________________________
     
      Начальник гауптвахты (дежурный по органу военной полиции)
__________________________________________________________________________
(воинское звание, подпись, фамилия)
     
           

      "____" ___________________ 20 ____ г.
                                    (число, месяц, год)
     
     

  ПРИЛОЖЕНИЕ 21
к Уставу гарнизонной
и караульной служб



  УТВЕРЖДЕН
Указом Президента
Республики Казахстан
от 5 июля 2007 года N 364

СТРОЕВОЙ УСТАВ
Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан

      Настоящий Устав определяет строевые приемы и движение без оружия и с оружием; строи подразделений и воинских частей в пешем порядке и на машинах; порядок выполнения воинского приветствия, проведения строевого смотра; положение Боевого Знамени воинской части в строю, порядок его выноса и относа; обязанности военнослужащих перед построением и в строю и требования к их строевому обучению, а также способы передвижения военнослужащих на поле боя и их действия при внезапном нападении противника.

      Действие Устава распространяется на военнослужащих Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан (далее - Вооруженные Силы), а также на военнообязанных, призванных на воинские сборы в период их прохождения, граждан, уволенных с воинской службы с правом ношения военной формы одежды, при ее ношении.

Глава 1. Общие положения

      1. Строй - установленное Уставом размещение военнослужащих, подразделений и частей для их совместных действий в пешем порядке и на машинах.

      2. Шеренга - строй, в котором военнослужащие размещены один возле другого на одной линии и установленных интервалах.

      Линия машин - строй, в котором машины размещены одна возле другой на одной линии и установленных интервалах.

      3. Фланг - правая (левая) оконечность строя. При поворотах строя названия флангов не изменяются.

      4. Фронт - сторона строя, в которую военнослужащие обращены лицом (машины - лобовой частью).

      5. Тыльная сторона строя - сторона, противоположная фронту.

      6. Интервал - расстояние по фронту между военнослужащими (машинами), подразделениями и частями.

      7. Дистанция - расстояние в глубину между военнослужащими (машинами), подразделениями и частями.

      8. Ширина строя - расстояние между флангами.

      9. Глубина строя - расстояние от первой шеренги (впереди стоящего военнослужащего) до последней шеренги (позади стоящего военнослужащего), а при действиях на машинах - расстояние от первой линии машин (впереди стоящей машины) до последней линии машин (позади стоящей машины).

      10. Двухшереножный строй - строй, в котором военнослужащие одной шеренги расположены в затылок военнослужащим другой шеренги на дистанции одного шага (вытянутой руки, наложенной ладонью на плечо впереди стоящего военнослужащего). Шеренги называются первой и второй. При повороте строя названия шеренг не изменяются.

      Ряд - два военнослужащих, стоящих в двухшереножном строю в затылок один другому. Если за военнослужащим первой шеренги не стоит в затылок военнослужащий второй шеренги, такой ряд называется неполным; последний ряд всегда должен быть полным.

      При повороте двухшереножного строя кругом военнослужащий неполного ряда переходит во впереди стоящую шеренгу.

      Четыре военнослужащих и менее всегда строятся в одну шеренгу.

      11. Одношереножный (шеренга) и двухшереножный строи могут быть сомкнутыми или разомкнутыми.

      В сомкнутом строю военнослужащие в шеренгах расположены по фронту один от другого на интервалах, равных ширине ладони между локтями.

      В разомкнутом строю военнослужащие в шеренгах расположены по фронту один от другого на интервалах в один шаг или на интервалах, указанных командиром.

      12. Колонна - строй, в котором военнослужащие расположены в затылок друг другу, а подразделения (машины) - одно за другим на дистанциях, установленных Уставом или командиром.

      Колонны могут быть по одному, по два, по три, по четыре и более. Колонны применяются для построения подразделений и частей в развернутый или походный строй.

      Четыре военнослужащих и менее всегда строятся в колонну по одному.

      13. Развернутый строй - строй, в котором подразделения построены на одной линии по фронту в одношереножном или двухшереножном строю (в линию машин) или в линию колонн на интервалах, установленных Уставом или командиром. Развернутый строй применяется для проведения проверок, расчетов, смотров, парадов, а также в других необходимых случаях.

      14. Походный строй - строй, в котором подразделение построено в колонну или подразделения в колоннах построены одно за другим на дистанциях, установленных Уставом или командиром.

      Походный строй применяется для передвижения подразделений при совершении марша, прохождения торжественным маршем, с песней, а также в других необходимых случаях.

      15. Направляющий - военнослужащий (подразделение, машина), движущийся головным в указанном направлении. По направляющему сообразуют свое движение остальные военнослужащие (подразделения, машины).

      Замыкающий - военнослужащий (подразделение, машина), движущийся последним в колонне.

1. Управление строями

      16. Управление строем (в машине) осуществляется командами, которые могут подаваться командиром голосом, сигналами и личным примером, а также передаваться по техническим средствам связи.

      Команды могут передаваться по колонне через командиров подразделений (старших машин) и назначенных наблюдателей.

      В строю старший командир находится там, откуда ему удобнее командовать. Остальные командиры подают команды, оставаясь на местах, установленных Уставом или старшим командиром.

      Командирам подразделений от роты и выше в походном строю батальона и бригады (полка) разрешается выходить из строя только для подачи команд и проверки их исполнения.

      17. Команда разделяется на предварительную и исполнительную; команды могут быть и только исполнительные.

      Предварительная команда подается для усиления внимания военнослужащих и подготовки к выполнению исполнительной команды отчетливо, громко и протяжно, чтобы находящиеся в строю поняли, каких действий от них требует командир.

      Исполнительная команда (в Уставе напечатана крупным шрифтом) подается после паузы громко, отрывисто и четко. По исполнительной команде производится немедленное и точное ее выполнение.

      С целью привлечь внимание подразделения или отдельного военнослужащего в предварительной команде при необходимости называются наименование подразделения или звание и фамилия военнослужащего.

      Например: "Взвод (3-й взвод) - СТОЙ". "Рядовой Алимов, кру-ГОМ".

      При обращении командира (начальника) к подразделению и по предварительной команде военнослужащие, находящиеся в строю на месте, принимают строевую стойку, а в движении переходят на строевой шаг. При обращении начальника к военнослужащему вне строя он поворачивается лицом к начальнику и принимает строевую стойку.

      Если начальник обратится к военнослужащему, находящемуся в строю, по воинскому званию и фамилии, он отвечает: "Я", а при обращении только по воинскому званию военнослужащий в ответ называет свою должность, воинское звание и фамилию. При этом положение оружия не изменяется и рука к головному убору не прикладывается.

      При выполнении приемов с оружием в предварительной команде при необходимости указывается наименование оружия.

      Например: "Автоматы на - ГРУДЬ".

      Голос при подаче команд должен соразмеряться с шириной и глубиной строя, а доклад произноситься четко, без резкого повышения голоса.

      18. Сигналы для управления строем и сигналы для управления машиной указаны в приложениях 1__ и 2__ .

      При необходимости командир назначает дополнительные сигналы для управления строем.

      19. Команды, относящиеся ко всем подразделениям, принимаются и немедленно исполняются всеми командирами подразделений и командирами (старшими) машин.

      При передаче команды сигналом предварительно подается сигнал "ВНИМАНИЕ", а если команда относится только к одному из подразделений, то подается сигнал, указывающий номер этого подразделения. Сигналы для обозначения номеров подразделений устанавливаются командиром части (подразделения).

      Готовность к принятию команды сигналом обозначается также сигналом "ВНИМАНИЕ".

      Получение сигнала подтверждается его повторением.

      20. Чтобы отменить или прекратить выполнение приема, подается команда "ОТСТАВИТЬ". По этой команде принимается положение, которое было до выполнения приема.

      21. При обучении допускается выполнение указанных в Уставе строевых приемов и движений по разделениям, а также с помощью подготовительных упражнений.

      Например: "Автомат на грудь, по разделениям: делай - РАЗ, делай - ДВА, делай - ТРИ". "Направо, по разделениям: делай - РАЗ, делай - ДВА".

      22. При формировании сборных команд производится их строевой расчет на подразделения. Для расчета военнослужащие выстраиваются в одношереножный или двухшереножный строй и рассчитываются по общей нумерации, как указано в пункте 88 настоящего Устава. После этого, в зависимости от численности команды, последовательно производится расчет на роты, взводы и отделения и назначаются командиры этих подразделений.

      Для участия в парадах, а также в других случаях подразделение по приказу командира может строиться в общую колонну по три, по четыре и более. При этом построение производится, как правило, по ранжиру (росту).

      23. Построение подразделений производится по команде "СТАНОВИСЬ", перед которой указывается порядок построения.

      Например: "Отделение, в одну шеренгу - СТАНОВИСЬ".

      По этой команде военнослужащий должен быстро занять свое место в строю, набрать установленные интервал и дистанцию, принять строевую стойку.

      24. При подаче команд для подразделений видов, родов войск и специальных войск Вооруженных Сил вместо наименований "отделение", "взвод", "рота", "батальон" и "бригада" ("полк") указываются наименования подразделений и частей, принятые в видах, родах войск и в специальных войсках Вооруженных Сил.

      25. Частям и подразделениям, не указанным в настоящем Уставе, руководствоваться его положениями с учетом их организационно-штатной структуры.

2. Обязанности командиров и военнослужащих перед
построением и в строю

      26. Командир обязан:

      указать место, время, порядок построения, форму одежды и снаряжение, а также какое иметь вооружение, военную и другую технику; при необходимости назначить наблюдателя;

      проверить и знать наличие в строю подчиненных своего подразделения (части), вооружения, военной и другой техники, боеприпасов, средств индивидуальной защиты и шанцевого инструмента;

      проверить внешний вид подчиненных, а также наличие снаряжения и правильность его подгонки;

      поддерживать дисциплину строя и требовать точного выполнения подразделениями команд, а военнослужащими своих обязанностей в строю;

      принимать строевую стойку при подаче команд в пешем строю на месте;

      проверить наличие и исправность оборудования для перевозки личного состава, правильность крепления перевозимой (буксируемой) материальной части и укладки имущества, при построении подразделений с вооружением, военной и другой техникой произвести их внешний осмотр;

      командирам от роты и выше - иметь строевую записку (приложение 3);

      напомнить личному составу требования безопасности;

      соблюдать в движении установленные дистанции, скорость и правила движения.

      27. Военнослужащий обязан:

      проверить исправность своего оружия, закрепленных за ним вооружения, военной и другой техники, боеприпасов, средств индивидуальной защиты, шанцевого инструмента, обмундирования и снаряжения;

      аккуратно заправить обмундирование, правильно надеть и подогнать снаряжение, помочь рядом стоящим военнослужащим устранить замеченные недостатки;

      знать свое место в строю, уметь быстро, без суеты занять его; в движении сохранять равнение, установленные интервал и дистанцию; соблюдать требования безопасности; не выходить из строя (машины) без разрешения;

      не разговаривать в строю без разрешения;

      быть внимательным к командам своего командира, быстро и точно их выполнять, не мешая другим;

      передавать команды без искажений, громко и четко.

Глава 2. Строевые приемы и движение без оружия и с оружием
1. Строевые приемы и движение без оружия
Строевая стойка

      28. Строевая стойка (рис. 1) принимается по команде "СТАНОВИСЬ". По этой команде быстро стать в строй, стоять прямо, без напряжения, каблуки поставить вместе, носки выровнять по линии фронта, поставив их на ширину ступни; ноги в коленях выпрямить, но не напрягать; грудь приподнять, а все тело несколько подать вперед; живот подобрать; плечи развернуть; руки опустить так, чтобы кисти, обращенные ладонями внутрь, были сбоку и посередине бедер, а пальцы полусогнуты и касались бедра; голову держать высоко и прямо, не выставляя подбородка; смотреть прямо перед собой; быть готовым к немедленному действию.

      На месте по команде "СМИРНО" быстро принять строевую стойку и не шевелиться.

      Строевая стойка на месте принимается и без команды: во время исполнения Государственного Гимна Республики Казахстан, при обращении командира (начальника), отдании и получении приказа, докладе, выполнении воинского приветствия, а также при подаче команд.

      Во время исполнения Государственного Гимна Республики Казахстан командиры подразделений от командира взвода и выше прикладывают руку к головному убору.

      29. По команде "ВОЛЬНО" стать свободно, ослабить в колене правую или левую ногу, но не сходить с места, не ослаблять внимания и не разговаривать.

      По команде "ЗАПРАВИТЬСЯ", не оставляя своего места в строю, поправить оружие, обмундирование и снаряжение; при необходимости выйти из строя - за разрешением обратиться к непосредственному начальнику.

      Перед командой "ЗАПРАВИТЬСЯ" подается команда "ВОЛЬНО".

      30. Для снятия головных уборов подается команда "Головные уборы (головной убор) - СНЯТЬ", а для надевания - "Головные уборы (головной убор) - НАДЕТЬ".

      Снятый головной убор держится в левой согнутой в локте руке кокардой вперед (рис. 2).

      Без оружия или с оружием в положении "за спину" головной убор снимается и надевается правой рукой, а с оружием в положениях "на ремень", "на грудь" и "к ноге" - левой. При снятии головного убора с карабином в положении "на плечо" карабин предварительно берется в положение "к ноге".

      Cм. (бумажный вариант)

Повороты на месте

      31. Повороты на месте выполняются по командам: "Напра-ВО", "Пол-оборота напра-ВО", "Нале- ВО", "Пол-оборота нале-ВО", "Кру-ГОМ".

      Повороты кругом, налево, пол-оборота налево производятся в сторону левой руки на левом каблуке и на правом носке; повороты направо, пол-оборота направо - в сторону правой руки на правом каблуке и на левом носке.

      Повороты выполняются в два приема:

      первый прием - повернуться, сохраняя правильное положение корпуса, и, не сгибая ног в коленях, перенести тяжесть тела на опорную ногу;

      второй прием - кратчайшим путем приставить другую ногу.

Движение

      32. Движение совершается шагом или бегом.

      Движение шагом осуществляется с темпом 95–105 шагов в минуту. Длина шага – 60–70 см.

      Движение бегом в строю осуществляется с темпом 165-180 шагов в минуту. Длина шага - 85-90 см.

      Шаг бывает строевой и походный.

      Строевой шаг применяется при прохождении подразделений торжественным маршем, выполнении ими воинского приветствия в движении, обращении командира (начальника) к подразделению, подходе военнослужащего к командиру (начальнику) и отходе от него, выходе военнослужащего из строя и возвращении в строй, а также на занятиях по строевой подготовке.

      Походный шаг применяется во всех остальных случаях.

      Сноска. Пункт 32 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 02.02.2016 № 187 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      33. Движение строевым шагом начинается по команде "Строевым шагом - МАРШ".

      Движение походным шагом начинается по команде "Шагом - МАРШ", по этой команде военнослужащие делают три строевых шага, после чего переходят на походный шаг.

      По предварительной команде подать корпус несколько вперед, перенести тяжесть тела больше на правую ногу, сохраняя устойчивость; по исполнительной команде начать движение с левой ноги полным шагом.

      При движении строевым шагом ногу вперед выносить на высоту 10–15 см от земли и ставить твердо на всю ступню, носок выносить более свободно, не вытягивая.

      Руками, начиная от плеча, производить движение около тела: вперед – сгибая их в локтях, свободно, чтобы кисти поднимались выше пряжки пояса на ширину ладони и на расстоянии ладони от тела, а локоть находился на уровне кисти руки; назад – произвольно без напряжений в плечевом суставе, на угол 25–30о (15–20 см от середины бедра). Пальцы рук полусогнуты (рис. 3), голову держать прямо, смотреть перед собой.

      Cм. (бумажный вариант)

      При движении походным шагом ногу выносить свободно, не оттягивая носок, и ставить ее на землю, как при обычной ходьбе; руками производить свободные движения около тела.

      Во время движения походным шагом при обращении командира (начальника) к подразделению, а также по команде "СМИРНО" перейти на строевой шаг. При движении строевым шагом по команде "ВОЛЬНО" идти походным шагом.

      Сноска. Пункт 33 с изменениями, внесенными Указом Президента РК от 02.02.2016 № 187 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      34. Движение бегом начинается по команде "Бегом - МАРШ".

      При движении с места по предварительной команде корпус слегка подать вперед, руки полусогнуть, отведя локти несколько назад; по исполнительной команде начать бег с левой ноги, руками производить свободные движения вперед и назад в такт бега.

      Для перехода в движении с шага на бег по предварительной команде руки полусогнуть, отведя локти несколько назад. Исполнительная команда подается одновременно с постановкой левой ноги на землю. По этой команде правой ногой сделать шаг и с левой ноги начать движение бегом.

      Для перехода с бега на шаг подается команда "Шагом - МАРШ". Исполнительная команда подается одновременно с постановкой правой ноги на землю. По этой команде сделать еще два шага бегом и с левой ноги начать движение шагом.

      35. Обозначение шага на месте производится по команде "На месте, шагом - МАРШ" (в движении "НА МЕСТЕ").

      По этой команде шаг обозначать подниманием и опусканием ног, при этом ногу поднимать на 10–15 см от земли и ставить ее на всю ступню, начиная с носка; руками производить движения в такт шага (рис. 4). По команде "ПРЯМО", подаваемой одновременно с постановкой левой ноги на землю, сделать правой ногой еще один шаг на месте и с левой ноги начать движение полным шагом. При этом первые три шага должны быть строевыми.

      Сноска. Пункт 35 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 02.02.2016 № 187 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      36. Для прекращения движения подается команда "СТОЙ", например: "Рядовой Алимов - СТОЙ".

      По исполнительной команде, подаваемой одновременно с постановкой на землю правой или левой ноги, сделать еще один шаг и, приставив ногу, принять строевую стойку.

      Cм. (бумажный вариант)

      37. Для изменения скорости движения подаются команды: "ШИРЕ ШАГ", "КОРОЧЕ ШАГ", "ЧАЩЕ ШАГ", "РЕЖЕ ШАГ", "ПОЛШАГА", "ПОЛНЫЙ ШАГ".

      38. Для перемещения одиночных военнослужащих на несколько шагов в сторону подается команда, например: "Рядовой Алимбеков. Два шага вправо (влево), шагом - МАРШ".

      По этой команде сделать два шага вправо (влево), приставляя ногу после каждого шага.

      Для перемещения вперед или назад на несколько шагов подается команда, например: "Два шага вперед (назад), шагом - МАРШ".

      По этой команде сделать два шага вперед (назад) и приставить ногу.

      При перемещении вправо, влево и назад движение руками не производится.

Повороты в движении

      39. Повороты в движении выполняются по командам: "Напра-ВО", "Нале-ВО", "Кругом - МАРШ".

      Для поворота направо (налево) исполнительная команда подается одновременно с постановкой на землю правой (левой) ноги. По этой команде с левой (правой) ноги сделать шаг, повернуться на носке левой (правой) ноги, одновременно с поворотом вынести правую (левую) ногу вперед и продолжать движение в новом направлении.

      Для поворота кругом исполнительная команда подается одновременно с постановкой на землю правой ноги, по этой команде сделать еще один шаг левой ногой, вынести правую ногу на полшага вперед и несколько влево и, резко повернувшись в сторону левой руки на носках обоих ног продолжать движение с левой ноги в обратном направлении.

      При поворотах движение руками производится в такт шага.

      Повороты направо и налево при движении бегом выполняются по тем же командам, что и при движении шагом, поворотом на одном месте на два счета в такт бега. Поворот кругом на бегу производится в сторону левой руки на одном месте на четыре счета в такт бега.

2. Строевые приемы и движение с оружием
Строевая стойка с оружием

      40. Строевая стойка с оружием та же, что и без оружия, при этом оружие держать в положении "на ремень" дульной частью вверх, предплечье - в горизонтальном положении, слегка прижав локоть к телу, а автомат со складывающимся прикладом - дульной частью вниз (рис. 5-1), 2), 4).

      При принятии строевой стойки с автоматом в положении "на грудь", правой рукой взять автомат за шейку приклада (ствольную коробку), левую руку опустить.

      Ручной пулемет держать у ноги, свободно опущенной правой рукой так, чтобы приклад стоял затыльником на земле, касаясь ступни правой ноги (рис. 5).

      Карабин держать у ноги так же, как и ручной пулемет, при этом свободно опущенной правой рукой обхватить ствол за газовую трубку (рис. 5).

      Cм. (бумажный вариант)

Выполнение приемов с оружием на месте

      41. Автомат из положения "на ремень" в положение "на грудь" берется по команде "Автомат на - ГРУДЬ" в три приема:

      первый прием - подать правую руку по ремню несколько вверх, снять автомат с плеча и, подхватив его левой рукой за цевье и ствольную накладку, держать перед собой вертикально магазином влево, дульным срезом на высоте подбородка (рис. 6);

      второй прием - правой рукой отвести ремень вправо и перехватить его ладонью снизу так, чтобы пальцы были полусогнуты и обращены к себе; одновременно продеть под ремень локоть правой руки (рис. 6);

      третий прием - закинуть ремень за голову; взять автомат правой рукой за шейку приклада, а левую руку быстро опустить (рис. 6).

      Автомат со складывающимся прикладом из положения "на ремень" в положение "на грудь" берется по той же команде в два приема:

      первый прием - правой рукой снять автомат с плеча, не выводя локтя правой руки из-под ремня, и, подхватив автомат левой рукой за цевье и ствольную накладку снизу, держать его перед собой магазином вниз, дульной частью влево (рис. 6);

      второй прием - закинуть правой рукой ремень за голову на левое плечо, взять ею автомат за ствольную коробку у ремня, а левую руку быстро опустить (рис. 6).

      Cм. (бумажный вариант)

      42. Автомат из положения "на грудь" в положение "на ремень" берется по команде "На ре-МЕНЬ" в три приема:

      первый прием - левой рукой взять автомат за цевье и ствольную накладку снизу и, одновременно подавая его несколько вперед вверх, вывести правую руку из-под ремня, взяться ею за шейку приклада и держать автомат, как показано на рис. 7;

      второй прием - поднимая автомат вверх, перекинуть ремень через голову и держать автомат перед собой вертикально магазином влево, дульным срезом на высоте подбородка (рис. 7);

      третий прием - правой рукой взять ремень за его верхнюю часть и закинуть автомат за правое плечо в положение "на ремень", а левую руку быстро опустить (рис. 5).

      Автомат со складывающимся прикладом из положения "на грудь" в положение "на ремень" берется по той же команде в три приема:

      первый прием - левой рукой взять автомат сверху за ствол и газовую трубку и, приподнимая автомат несколько вверх, вывести локоть правой руки из-под ремня, правой рукой, ладонью снизу, взять ремень у ствольной коробки (рис.7);

      второй прием - поворачивая автомат ствольной коробкой кверху, перекинуть ремень через голову и держать автомат магазином вправо (рис. 7);

      третий прием - закинуть автомат за правое плечо в положение "на ремень", а левую руку быстро опустить (рис. 5).

      43. Карабин (ручной пулемет) из положения "к ноге" в положение "на ремень" берется по команде "На ре-МЕНЬ" в три приема:

      первый прием - правой рукой приподнять карабин (ручной пулемет), не отводя его от тела, повернуть магазином (ручной пулемет - пистолетной рукояткой) влево; левой рукой взять карабин за магазин (ручной пулемет - за цевье) и держать его дульным срезом на уровне глаз; локоть правой руки прижать (рис. 8 - 1), 2);

      второй прием - правой рукой взять ремень и оттянуть его влево (рис. 8);

      третий прием - быстро перебросить карабин (ручной пулемет) за плечо; левую руку опустить; правую руку опустить по ремню так, чтобы предплечье было в горизонтальном положении; карабин (ручной пулемет) слегка прижать локтем к телу (рис. 8 - 4), 5).

      Cм. (бумажный вариант)

      44. Карабин (ручной пулемет) из положения "на ремень" в положение "к ноге" берется по команде "К но-ГЕ" в два приема:

      первый прием - подавая правую руку по ремню несколько вверх, снять карабин (ручной пулемет) с плеча и, подхватив его левой рукой за цевье, правой взять карабин (ручной пулемет) за верхнюю часть ствольной накладки магазином (ручной пулемет - пистолетной рукояткой) влево, дульным срезом на уровне глаз (рис. 8-1), 2);

      второй прием - левую руку быстро опустить, а правой плавно поставить карабин (ручной пулемет) на землю у ноги (рис. 5 - 3), 5).

      Cм. (бумажный вариант)

      45. Карабин из положения "к ноге" в положение "на плечо" берется только с примкнутым штыком по команде "На пле-ЧО" в два приема:

      первый прием - правой рукой, поднимая и поворачивая карабин затвором вперед, перенести его отвесно около тела к левому боку и одновременно перехватить кистью правой руки за верхнюю часть цевья и ствольной накладки, в то же время подать кисть левой руки несколько вперед и поставить карабин прикладом на ладонь левой руки так, чтобы затыльник приклада лежал на ладони, большой палец находился спереди, а остальные пальцы были прижаты к левой стороне приклада; карабин держать отвесно в вытянутой руке против левого плеча, прикладом касаясь левой ноги; локоть правой руки - на высоте плеча (рис. 9);

      второй прием - правую руку быстро опустить, одновременно левой рукой поднять карабин так, чтобы он спусковой скобой лег в выем плеча, и держать его, не сваливая в сторону; кисть левой руки держать несколько ниже локтя, приклад прижать к поясу, а предплечье - к боку (рис. 9 - 2), 3).

      46. Карабин в положение "к ноге" из положения "на плечо" берется по команде "К но-ГЕ" в три приема:

      первый прием - быстро опустить левую руку, одновременно правой рукой обхватить карабин за верхнюю часть цевья и ствольной накладки и поставить его в положение, показанное на рис. 9 - 1);

      второй прием - перенести правой рукой карабин вниз к правой ноге, поворачивая его затвором к себе; поддерживая карабин левой рукой у штыковой трубки, держать его вдоль бедра правой ноги так, чтобы приклад касался ступни;

      третий прием - быстро опустить левую руку, а правой рукой плавно поставить карабин на землю.

      Cм. (бумажный вариант)

      47. При необходимости отпустить (подтянуть) ремень подается команда "Ремень - ОТПУСТИТЬ (ПОДТЯНУТЬ)".

      По команде "Ремень" автоматы и ручные гранатометы взять в правую руку, карабины и пулеметы - к ноге; у автомата со складывающимся прикладом откинуть приклад, для чего подать правую руку по ремню несколько вверх, снять автомат с плеча и, подхватив его левой рукой за цевье и ствольную накладку, держать перед собой горизонтально магазином вниз на уровне подбородка. Удерживая автомат левой рукой, правой отвести защелку и откинуть приклад. Взять автомат в правую руку за цевье и ствольную накладку. По команде "ОТПУСТИТЬ (ПОДТЯНУТЬ)" сделать пол-оборота направо, одновременно отставить левую ногу на шаг влево и, наклонившись вперед, упереть оружие прикладом в стопу левой ноги, а стволом положить на изгиб правого локтя; ноги в коленях не сгибать; удерживая правой рукой пряжку ремня, левой рукой подтянуть (отпустить) ремень и самостоятельно принять строевую стойку.

      48. Оружие из положения "на ремень" в положение "за спину" берется по команде "Оружие - ЗА СПИНУ" (подаче этой команды должно предшествовать выполнение команды "ремень отпустить") в два приема:

      первый прием - левой рукой взять ремень несколько ниже правого плеча, а правой рукой одновременно взяться за приклад (автомат со складывающимся прикладом и ручной гранатомет - за ствол у нижней антабки);

      второй прием - правой рукой приподнять оружие вверх, а левой рукой закинуть ремень за голову на левое плечо; оружие и руки быстро опустить (рис. 10).

      Автомат в положение "за спину" берется без штык-ножа, а карабин - с откинутым штыком.

      49. Оружие из положения "за спину" берется в положение "на ремень" по команде "Оружие - на ре-МЕНЬ" в два приема:

      первый прием - левой рукой взять ремень несколько ниже левого плеча, а правой рукой одновременно взяться за приклад (за ствол, за раструб);

      второй прием - правой рукой оружие приподнять, а левой рукой перекинуть ремень через голову на правое плечо, ремень взять правой рукой, как показано на рис. 5 - 1), 2), 4) и 8 - 4), 5), а левую руку быстро опустить.

      50. Для перевода автомата из положения "на грудь" в положение "за спину" и из положения "за спину" в положение "на грудь", а также карабина, из положения "за спину" в положение "к ноге" оружие предварительно берется по команде в положение "на ремень".

      Для перевода автомата со складывающимся прикладом в положение "за спину" из положения "на грудь" правой рукой взять автомат за дульную часть ствола и перевести его в положение "за спину".

      Для перевода автомата со складывающимся прикладом из положения "за спину" в положение "на грудь" правой рукой взять автомат за дульную часть ствола и, подтягивая его дульной частью к левому плечу, перевести в положение "на грудь".

      Cм. (бумажный вариант)

      51. Перед подачей команд "За спину", "На ремень" и "На грудь" оружие предварительно ставится на предохранитель по команде "Предохранитель - СТАВЬ".

      Если необходимо отомкнуть штык-нож (откинуть штык) или примкнуть его, то подаются команды "Штык-нож - ОТОМКНУТЬ" ("Штык - ОТКИНУТЬ") и "Штык-нож (штык) - ПРИМКНУТЬ".

      52. По общей команде "К но-ГЕ" карабины и пулеметы берутся в положение "к ноге", а положения автоматов и ручных гранатометов не изменяются.

      53. Для исправления неправильного положения оружия подается команда "Поправить - ОРУЖИЕ".

      54. Оружие кладется на землю по команде, например: "Отделение, положить - ОРУЖИЕ".

      По команде "Положить" автоматы и ручные гранатометы берутся в правую руку; карабины и пулеметы - в положение "к ноге"; у пулеметов, кроме того, откидываются сошки.

      По команде "ОРУЖИЕ" первая шеренга делает два шага вперед и приставляет ногу, затем обе шеренги одновременно делают левой ногой шаг вперед и кладут оружие на землю рукояткой затвора (затворной рамы) вниз, затыльником приклада у носка правой ноги (правая нога в колене не сгибается, левая рука отводится назад до отказа, положение головы - прямо, подбородок приподнят), после чего приставляют левую ногу к правой.

      Ручные гранатометы кладутся на землю рукояткой влево. Пулеметы ставятся на сошки.

      Одиночные военнослужащие и военнослужащие в одношереножном строю по исполнительной команде выполняют только два последних действия.

      55. Для взятия оружия с земли подаются команды "Отделение - К ОРУЖИЮ" и затем "В РУЖЬЕ".

      По первой команде отделение выстраивается у оружия. По второй команде военнослужащие делают левой ногой шаг вперед, берут оружие в правую руку и, выпрямляясь, приставляют левую ногу к правой. Вторая шеренга делает два шага вперед, после чего обе шеренги одновременно берут оружие в положение "на ремень". У пулеметов предварительно складываются сошки.

Повороты и движение с оружием

      56. Повороты и движение с оружием выполняются по тем же правилам и командам, что и без оружия.

      57. При поворотах с оружием в положении "к ноге" на месте по предварительной команде оружие несколько приподнять и одновременно подать штык (дульную часть) на себя, а правую руку слегка прижать к правому бедру. Сделав поворот, одновременно с приставлением ноги плавно опустить оружие на землю.

      58. Для движения с оружием в положении "к ноге" по предварительной команде "Шагом" оружие несколько приподнять, а по предварительной команде "Бегом", кроме того, левую руку полусогнуть в локте.

      При движении бегом оружие держать в слегка согнутой правой руке так, чтобы дульная часть оружия была несколько подана вперед. При беге в сомкнутом строю штык убирать на себя.

      59. При движении с оружием в положении "к ноге" и в положениях "на плечо", "на ремень" и "на грудь" рукой, не занятой оружием, а при движении с оружием "за спину" обеими руками производить свободные движения около тела в такт шага.

      60. При движении с карабином в положении "на плечо" по исполнительной команде "СТОЙ" остановиться и без команды взять карабин в положение "к ноге" по правилам, указанным в пункте 46 настоящего Устава.

      61. В движении карабин из положения "к ноге" в положение "на плечо" берется в два приема, так же как на месте (пункт 45 настоящего Устава), по команде "На пле-ЧО", подаваемой одновременно с постановкой левой ноги на землю. По исполнительной команде сделать шаг правой ногой и затем последовательно с постановкой левой ноги на землю выполнять каждый прием.

      62. В движении карабин в положение "к ноге" из положения "на плечо" берется в три приема, так же как на месте (пункт 46 настоящего Устава), по команде "К но-ГЕ", подаваемой одновременно с постановкой левой ноги на землю. По исполнительной команде сделать шаг правой ногой и затем последовательно с постановкой левой ноги на землю выполнять каждый прием.

Глава 3. Выполнение воинского приветствия, выход из строя
и возвращение в строй. Подход к начальнику и отход от него
1. Выполнение воинского приветствия
без оружия на месте и в движении

      63. Воинское приветствие выполняется четко и молодцевато.

      64. Для выполнения воинского приветствия на месте вне строя без головного убора за три-четыре шага до начальника (старшего) повернуться в его сторону, принять строевую стойку и смотреть ему в лицо, поворачивая вслед за ним голову.

      Если головной убор надет, то, кроме того, приложить кратчайшим путем правую руку к головному убору так, чтобы пальцы были вместе, ладонь прямая, средний палец касался нижнего края головного убора (у козырька), а локоть был на линии и высоте плеча (рис. 11). При повороте головы в сторону начальника (старшего) положение руки у головного убора остается без изменения.

      Когда начальник (старший) минует выполняющего воинское приветствие, голову поставить прямо и одновременно с этим опустить правую руку.

      65. Для выполнения воинского приветствия в движении вне строя без головного убора за три-четыре шага до начальника (старшего) одновременно с постановкой ноги прекратить движение руками, повернуть голову в его сторону и, продолжая движение, смотреть ему в лицо. Пройдя начальника (старшего), голову поставить прямо и продолжать движение руками.

      При надетом головном уборе одновременно с постановкой ноги на землю повернуть голову и приложить правую руку к головному убору, левую руку держать неподвижно у бедра (рис. 12); пройдя начальника (старшего), одновременно с постановкой левой ноги на землю голову поставить прямо, а правую руку опустить.

      Cм. (бумажный вариант)

      При обгоне начальника (старшего) воинское приветствие выполнять с первым шагом обгона. Со вторым шагом голову поставить прямо и правую руку опустить.

      66. Если у военнослужащего руки заняты ношей, воинское приветствие выполнять поворотом головы в сторону начальника (старшего).

2. Выполнение воинского приветствия
с оружием на месте и в движении

      67. Выполнение воинского приветствия с оружием на месте вне строя производится так же, как и без оружия (пункт 64 настоящего Устава); при этом положение оружия, за исключением карабина в положении "на плечо", не изменяется и рука к головному убору не прикладывается.

      При выполнении воинского приветствия с карабином в положении "на плечо" он предварительно берется в положение "к ноге".

      С оружием в положении "за спину" воинское приветствие выполнять, прикладывая правую руку к головному убору.

      68. Для выполнения воинского приветствия в движении вне строя с оружием у ноги, "на ремень" или "на грудь" за три-четыре шага до начальника (старшего) одновременно с постановкой ноги повернуть голову в его сторону и прекратить движение свободной рукой; с оружием в положении "за спину", кроме того, приложить правую руку к головному убору.

      При выполнении воинского приветствия с карабином в положении "на плечо" правой рукой продолжать движение.

      69. Выполнение воинского приветствия по команде "Для встречи справа (слева, с фронта), на кара-УЛ" с карабином из положения "к ноге" осуществляется в два приема:

      первый прием - подняв карабин правой рукой, держать его отвесно, стволом против середины груди, прицельной планкой к себе; одновременно с этим левой рукой взять карабин за цевье (четыре пальца спереди на магазине, а большой - под прицельной планкой), кисть левой руки - на высоте пояса (рис. 13);

      второй прием - правую руку перенести на шейку ложи и поддерживать ею карабин так, чтобы большой палец был сзади, а остальные пальцы, сложенные вместе и вытянутые, лежали наискось спереди на шейке ложи (рис. 13).

      Одновременно с выполнением второго приема повернуть голову направо (налево) и провожать начальника взглядом, поворачивая вслед за ним голову.

      70. Из положения "на караул" карабин берется в положение "к ноге" по команде "К но-ГЕ".

      По предварительной команде голову поставить прямо, а по исполнительной взять карабин к ноге в три приема:

      первый прием - правую руку перенести вверх и взять ею карабин за верхнюю часть цевья и ствольной накладки;

      второй прием - перенести карабин к правой ноге так, чтобы приклад касался ступни; левой рукой придерживать карабин у штыковой трубки;

      третий прием - быстро опустить левую руку, а правой рукой карабин плавно поставить на землю.

      Cм. (бумажный вариант)

      71. Выполнение воинского приветствия исполнением приема "на караул" с карабином производится только подразделениями и частями при нахождении их в строю на месте.

      По команде "Для встречи справа (слева, с фронта), на кара-УЛ" карабины берутся в положение "на караул"; все военнослужащие, находящиеся в строю, принимают строевую стойку и одновременно поворачивают голову в сторону начальника, провожая его взглядом. Если в строю у военнослужащих имеются автоматы, пулеметы и ручные гранатометы, положение их не изменяется.

3. Выход из строя и возвращение в строй.
Подход к начальнику и отход от него

      72. Для выхода военнослужащего из строя подается команда.

      Например: "Рядовой Алимов. ВЫЙТИ ИЗ СТРОЯ (ВЫЙТИ ИЗ СТРОЯ НА СТОЛЬКО-ТО ШАГОВ)" или "Рядовой Алимов. КО МНЕ (БЕГОМ КО МНЕ)".

      Военнослужащий, услышав свою фамилию, отвечает: "Я", а по команде о выходе (о вызове) из строя отвечает: "Есть". По первой команде военнослужащий строевым шагом выходит из строя на три шага (указанное количество шагов), считая от первой шеренги, останавливается и поворачивается лицом к строю. По второй команде военнослужащий, сделав один-два шага от первой шеренги прямо, на ходу поворачивается в сторону начальника, кратчайшим путем строевым шагом подходит (подбегает) к нему и, остановившись за два-три шага, одновременно с приставлением ноги прикладывает правую руку к головному убору, после чего докладывает о прибытии. По окончании доклада руку опускает.

      Например: "Господин лейтенант. Рядовой Алимов по вашему приказу прибыл".

      При выходе военнослужащего из второй шеренги он слегка накладывает левую руку на плечо впереди стоящего военнослужащего, который делает шаг вперед и, не приставляя правой ноги, шаг вправо, пропускает выходящего из строя военнослужащего, затем становится на свое место.

      При выходе военнослужащего из первой шеренги его место занимает стоящий за ним военнослужащий второй шеренги.

      При выходе военнослужащего из колонны по два, по три (по четыре) он выходит из строя в сторону ближайшего фланга, делая предварительно поворот направо (налево). Если рядом стоит военнослужащий, он делает шаг правой (левой) ногой в сторону и, не приставляя левой (правой) ноги, делает шаг назад, пропускает выходящего из строя военнослужащего и затем становится на свое место.

      При выходе военнослужащего из строя с оружием положение оружия не изменяется, за исключением карабина в положении "на плечо", который в начале движения берется в положение "к ноге".

      73. Для возвращения военнослужащего в строй подается команда, например: "Рядовой Алимов, СТАТЬ В СТРОЙ" или только "СТАТЬ В СТРОЙ".

      По команде "Рядовой Алимов" военнослужащий, стоящий лицом к строю, услышав свою фамилию, поворачивается лицом к начальнику и отвечает: "Я", а по команде "СТАТЬ В СТРОЙ", если он без оружия или с оружием в положении "за спину", прикладывает правую руку к головному убору, отвечает: "Есть", поворачивается в сторону движения, с первым шагом опускает руку, двигаясь строевым шагом, кратчайшим путем становится на свое место в строю.

      Если подается только команда "СТАТЬ В СТРОЙ", военнослужащий возвращается в строй без предварительного поворота к начальнику.

      При действии с оружием после возвращения в строй оружие берется в то положение, в котором оно находится у стоящих в строю военнослужащих.

      74. При подходе к начальнику вне строя военнослужащий действует, как указано в пункте 72 настоящего Устава.

      При подходе к начальнику с оружием положение оружия не изменяется, за исключением карабина в положении "на плечо", который берется в положение "к ноге" после остановки военнослужащего перед начальником. Рука к головному убору не прикладывается, за исключением случая, когда оружие находится в положении "за спину".

      75. При отходе от начальника военнослужащий, получив разрешение идти, прикладывает правую руку к головному убору, отвечает: "Есть", поворачивается в сторону движения, и с первым шагом опускает руку.

      При отходе от начальника с оружием положение оружия не изменяется, за исключением карабина, который из положения "к ноге", если необходимо, берется военнослужащим в другое положение после ответа "Есть".

      76. Исключен Указом Президента РК от 02.02.2016 № 187 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 4. Строи отделения, взвода, роты, батальона и бригады
(полка) в пешем порядке
1. Строи отделения
Развернутый строй

      77. Развернутый строй отделения, может быть одношереножный или двухшереножный.

      Построение отделения в одношереножный (двухшереножный) строй производится по команде "Отделение, в одну шеренгу (в две шеренги) - СТАНОВИСЬ".

      Приняв строевую стойку и подав команду, командир отделения становится лицом в сторону фронта построения; отделение выстраивается согласно штату влево от командира, как показано на рис. 14, 15 (условные обозначения - приложение 4 ).

      С началом построения командир отделения выходит из строя и следит за выстраиванием отделения.

      Cм. (бумажный вариант)

      78. При необходимости выровнять отделение на месте подается команда "РАВНЯЙСЬ" или "Налево - РАВНЯЙСЬ".

      По команде "РАВНЯЙСЬ" все, кроме правофлангового, поворачивают голову направо и выравниваются. По команде "Налево – РАВНЯЙСЬ" все, кроме левофлангового, голову поворачивают налево.

      При выравнивании военнослужащие могут несколько передвигаться вперед, назад или в стороны.

      При выравнивании с карабинами (пулеметами) в положении "к ноге", кроме того, по исполнительной команде штык (дульная часть) подается на себя и прижимается к правому боку.

      По окончании выравнивания подается команда "СМИРНО", по которой все военнослужащие быстро ставят голову прямо, а карабины (пулеметы) переводят в прежнее положение.

      При выравнивании отделения после поворота его кругом в команде указывается сторона равнения.

      Например: "Направо (налево) - РАВНЯЙСЬ".

      Сноска. Пункт 78 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 02.02.2016 № 187 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      79. По команде "ВОЛЬНО" и по команде "ЗАПРАВИТЬСЯ" на месте военнослужащие должны поступать, как указано в пункте 29 настоящего Устава.

      По команде "Отделение - РАЗОЙДИСЬ" военнослужащие выходят из строя. Для сбора отделения подается команда "Отделение - КО МНЕ", по которой военнослужащие бегом собираются к командиру и по его дополнительной команде выстраиваются.

      80. Повороты отделения выполняются одновременно всеми военнослужащими с соблюдением равнения по командам и правилам, указанным в пунктах 31, 39 и 57 настоящего Устава. После поворота отделения в двухшереножном строю направо (налево) командир отделения делает полшага вправо (влево), а при повороте кругом - шаг вперед.

      81. Для размыкания отделения на месте подается команда "Отделение, вправо (влево, от середины) на столько-то шагов, разом-КНИСЬ (бегом, разом-КНИСЬ)". По исполнительной команде все военнослужащие, за исключением того, от которого производится размыкание, поворачиваются в указанную сторону, одновременно с приставлением ноги поворачивают голову в сторону фронта строя и идут учащенным полушагом (бегом), смотря через плечо на идущего сзади и не отрываясь от него; после остановки идущего сзади каждый делает еще столько шагов, сколько было указано в команде, и поворачивается налево (направо).

      При размыкании от середины указывается, кто средний. Военнослужащий, названный средним, услышав свою фамилию, отвечает: "Я", вытягивает вперед левую руку и опускает ее.

      При выравнивании отделения установленный при размыкании интервал сохраняется.

      82. Для смыкания отделения на месте подается команда "Отделение, вправо (влево, к середине) сом-КНИСЬ (бегом сом-КНИСЬ)". По исполнительной команде все военнослужащие, за исключением того, к которому назначено смыкание, поворачиваются в сторону смыкания, после чего учащенным полушагом (бегом) подходят на установленный для сомкнутого строя интервал и по мере подхода самостоятельно останавливаются и поворачиваются налево (направо).

      83. Для движения отделения подаются команды: "Отделение, на ре-МЕНЬ (на пле-ЧО)", "Шагом (строевым шагом, бегом) - МАРШ".

      Если необходимо, в команде указывается направление движения и сторона равнения.

      Например: "Отделение, на ре-МЕНЬ (на пле-ЧО)", "В направлении строевого плаца ( приложение 5 ), равнение направо (налево), шагом (строевым шагом, бегом) - МАРШ".

      По команде "МАРШ" все военнослужащие одновременно начинают движение с левой ноги, соблюдая равнение и сохраняя интервалы и дистанции.

      Если сторона равнения не указана, равнение производится в сторону правого фланга взглядом без поворота головы.

      Для остановки отделения подается команда "Отделение - СТОЙ".

      84. При наличии у военнослужащих различных видов оружия и при необходимости перевести одно из них в другое положение в команде указывается наименование этого оружия.

      Например: "Автоматы на - ГРУДЬ", "Пулеметы на ре-МЕНЬ", "Карабины на пле-ЧО".

      85. Для перемещения на несколько шагов в сторону в строю на месте подается команда "Отделение, на пра-ВО (на ле-ВО)", а после поворота строя - "Пять шагов вперед, шагом - МАРШ". После того как военнослужащие сделают необходимое количество шагов, отделение по команде "На ле-ВО (на пра-ВО)" поворачивается в первоначальное положение.

      Перемещение вперед или назад на несколько шагов производится, как указано в пункте 38 настоящего Устава.

      86. При необходимости идти не в ногу подается команда "Не в ногу - МАРШ", а для движения в ногу - "В ногу - МАРШ" (движение в ногу осуществляется по направляющему или по подсчету командира).

      87. Для изменения направления движения захождением плечом с места подается команда "Отделение, правое (левое) плечо вперед, шагом - МАРШ", на ходу - "Отделение, правое (левое) плечо вперед - МАРШ".

      По этой команде отделение начинает захождение правым (левым) плечом вперед: фланговый заходящего фланга, повернув голову вдоль фронта, идет полным шагом, сообразуя свое движение так, чтобы не потеснить остальных к неподвижному флангу; фланговый неподвижного фланга обозначает шаг на месте и постепенно поворачивается налево (направо), сообразуясь с движением заходящего фланга; остальные, соблюдая равнение по фронту взглядом в сторону заходящего фланга (не поворачивая головы) и чувствуя локтем соседа со стороны неподвижного фланга, делают шаг тем меньший, чем ближе они находятся к неподвижному флангу.

      Когда отделение сделает захождение насколько нужно, подается команда "ПРЯМО" или "Отделение - СТОЙ".

      88. Для перестроения отделения из одной шеренги в две предварительно производится расчет на первый и второй по команде "Отделение, на первый и второй - РАССЧИТАЙСЬ".

      По этой команде каждый военнослужащий, начиная с правого фланга, по очереди быстро поворачивает голову к стоящему слева от него военнослужащему, называет свой номер и быстро ставит голову прямо; левофланговый голову не поворачивает.

      Также производится расчет по общей нумерации, для чего подается команда "Отделение, по порядку - РАССЧИТАЙСЬ".

      В двухшереножном строю левофланговый второй шеренги по окончании расчета строя по общей нумерации докладывает: "Полный" или "Неполный".

      89. Перестроение отделения на месте из одной шеренги в две производится по команде "Отделение, в две шеренги - СТРОЙСЯ".

      По исполнительной команде вторые номера делают с левой ноги шаг назад, не приставляя правой ноги, шаг вправо, чтобы стать в затылок первым номерам, и приставляют левую ногу.

      Если на левом фланге отделения в одношереножном строю стоит военнослужащий первого номера, то при перестроении в две шеренги военнослужащий второго номера, стоящий справа от него, делает с правой ноги шаг назад, не приставляя левой ноги, шаг влево, чтобы стать в затылок левофланговому военнослужащему первого номера, и приставляет правую ногу.

      90. Для перестроения отделения на месте из сомкнутого двухшереножного строя в одношереножный строй отделение предварительно размыкается на один шаг, после чего подается команда "Отделение, в одну шеренгу - СТРОЙСЯ".

      По исполнительной команде вторые номера выходят на линию первых, делая с левой ноги шаг влево, не приставляя правой ноги, шаг вперед и приставляют левую ногу.

      Если предпоследний ряд в двухшереножном строю отделения - неполный, то при перестроении в одношереножный строй военнослужащий второго номера, стоящий в последнем ряду, делает с правой ноги шаг вправо, не приставляя левой ноги, шаг вперед и приставляет правую ногу.

Походный строй

      91. Походный строй отделения может быть в колонну по одному или в колонну по два.

      Построение отделения в колонну по одному (по два) на месте производится по команде "Отделение, в колонну по одному (по два) - СТАНОВИСЬ". Приняв строевую стойку и подав команду, командир отделения становится лицом в сторону движения, а отделение выстраивается согласно штату (рис. 16 и 17).

      Cм. (бумажный вариант)

      92. Перестроение отделения из развернутого строя в колонну производится поворотом отделения направо по команде "Отделение, напра-ВО". При повороте двухшереножного строя командир отделения делает полшага вправо.

      93. Перестроение отделения из колонны в развернутый строй производится поворотом отделения налево по команде "Отделение, нале-ВО".

      При повороте отделения из колонны по два командир отделения делает полшага вперед.

      94. Перестроение отделения из колонны по одному в колонну по два производится по команде "Отделение, в колонну по два, шагом - МАРШ" (на ходу - "МАРШ").

      По исполнительной команде командир отделения (направляющий) идет в полшага, вторые номера, выходя вправо, в такт шага занимают свои места в колонне, как показано на рис. 17; отделение двигается в полшага до команды "ПРЯМО" или "Отделение - СТОЙ".

      95. Перестроение отделения из колонны по два в колонну по одному производится по команде "Отделение, в колонну по одному, шагом - МАРШ" (на ходу - "МАРШ").

      По исполнительной команде командир отделения (направляющий) идет полным шагом, а остальные - в полшага; по мере освобождения места вторые номера в такт шага заходят в затылок первым и продолжают движение полным шагом.

      96. Для перемены направления движения колонны подаются команды:

      "Отделение, правое (левое) плечо вперед - МАРШ", направляющий заходит налево (направо) до команды "ПРЯМО", остальные следуют за ним;

      "Отделение, за мной - МАРШ (бегом - МАРШ)", отделение следует за командиром.

Выполнение воинского приветствия в строю на месте и в движении

      97. Для выполнения воинского приветствия в строю на месте, когда начальник подойдет на 10-15 шагов, командир отделения командует: "Отделение, СМИРНО, равнение на-ПРАВО (на-ЛЕВО, на-СЕРЕДИНУ)".

      Военнослужащие отделения принимают строевую стойку, одновременно поворачивают голову направо (налево) и провожают начальника взглядом, поворачивая вслед за ним голову.

      При подходе начальника с тыльной стороны строя командир отделения поворачивает отделение кругом, а затем подает команду для выполнения воинского приветствия.

      98. Командир отделения, подав команду для выполнения воинского приветствия (если он без оружия или с оружием в положении "за спину", прикладывает руку к головному убору; если он с оружием в положении "на плечо", "на ремень" или "на грудь", поступает, как указано в пункте 74 настоящего Устава, продолжая движение рукой, не занятой оружием), подходит строевым шагом к начальнику; за два-три шага до него останавливается и докладывает.

      Например: "Господин лейтенант. Второе отделение занимается согласно расписанию занятий. Командир отделения сержант Алимов".

      Начальник, которого приветствуют, прикладывает руку к головному убору после подачи команды для выполнения воинского приветствия.

      Окончив доклад, командир отделения, не опуская руку от головного убора, делает левой (правой) ногой шаг в сторону с одновременным поворотом направо (налево) и, пропустив начальника вперед, следует за ним в одном-двух шагах сзади и с внешней стороны строя.

      По прохождении начальника или по команде "Вольно" командир отделения командует: "ВОЛЬНО" - и опускает руку.

      99. Для выполнения воинского приветствия в строю в движении за 10-15 шагов до начальника командир отделения командует: "Отделение, СМИРНО, равнение на-ПРАВО (на-ЛЕВО)". По команде "СМИРНО" все военнослужащие переходят на строевой шаг, а по команде "Равнение на-ПРАВО (на-ЛЕВО)" одновременно поворачивают голову в сторону начальника и прекращают движение руками или рукой, не занятой оружием. С карабином в положении "на плечо" движение рукой, не занятой оружием, не прекращается. Командир отделения, если он без оружия или с оружием в положении "за спину", повернув голову, прикладывает руку к головному убору.

      По прохождении начальника или по команде "Вольно" командир отделения командует: "ВОЛЬНО" - и опускает руку.

      100. На приветствие начальника или при объявлении благодарности военнослужащие отвечают громко, ясно, согласованно. В движении все военнослужащие начинают ответ с постановкой левой ноги на землю, произнося последующие слова на каждый шаг.

2. Строи взвода
Развернутый строй

      101. Развернутый строй взвода может быть одношереножный или двухшереножный.

      Построение взвода в развернутый строй производится по команде "Взвод, в одну шеренгу (в две шеренги) - СТАНОВИСЬ".

      Приняв строевую стойку и подав команду, командир взвода становится лицом в сторону фронта построения; отделения выстраиваются левее командира, как показано на рис. 18, 19. В двухшереножном строю последний ряд в каждом отделении должен быть полным.

      С началом построения отделений командир взвода выходит из строя и контролирует действия подчиненных.

      Взвод с численностью отделений по четыре и по три человека строится в двухшереножный строй, как показано на рис. 20.

      Cм. (бумажный вариант)

      102. Выравнивание, повороты, перестроения и другие действия взвода в развернутом строю выполняются по правилам и командам, указанным для отделения.

      103. Перестроения взвода из одношереножного строя в двухшереножный и наоборот производятся, как указано в пунктах 88-90 настоящего Устава. При расчете взвода в отделениях на первый и второй командиры отделений в расчет не входят.

Походный строй

      104. Походный строй взвода может быть в колонну по три (во взводе из четырех отделений - в колонну по четыре), в колонну по два или в колонну по одному (рис. 21-23).

      Построение взвода на месте в колонну по три (по четыре) производится по команде "Взвод, в колонну по три (по четыре) - СТАНОВИСЬ". По этой команде отделения быстро выстраиваются, как показано на рис. 21.

      Походный строй в колонну по два взвода с численностью отделений по четыре и по три человека показан на рис. 24.

      Cм. (бумажный вариант)

      105. Перестроение взвода из развернутого одношереножного строя в колонну по одному (из двухшереножного строя в колонну по два) производится поворотом взвода направо.

      106. Перестроение взвода из развернутого двухшереножного строя в колонну по одному (из одношереножного строя в колонну по два) производится по командам: "Взвод, напра-ВО"; "На ре-МЕНЬ (на пле-ЧО)", "В колонну по одному (по два), шагом - МАРШ" (на ходу - "МАРШ").

      По команде "МАРШ" первое отделение на ходу перестраивается в колонну по одному, как указано в пункте 95 (в колонну по два, как указано в пункте 94) настоящего Устава; остальные отделения, последовательно перестраиваясь в колонну по одному (по два), следуют одно за другим в затылок первому отделению.

      107. Перестроение взвода из развернутого двухшереножного строя в колонну по три (по четыре) производится по командам: "Взвод, напра-ВО"; "На ре-МЕНЬ (на пле-ЧО)", "В колонну по три (по четыре), шагом - МАРШ" (на ходу - "МАРШ").

      По команде "МАРШ" первое отделение идет в полшага, перестраиваясь на ходу в колонну по одному, остальные отделения выходят влево на линию первого на установленный интервал, также перестраиваясь в колонну по одному, после чего командир взвода подает команду "ПРЯМО" или "Взвод - СТОЙ".

      108. Перестроение взвода из колонны по одному в развернутый одношереножный строй (из колонны по два в двухшереножный строй) производится поворотом взвода налево.

      109. Перестроение взвода из колонны по три (по четыре) в колонну по два производится по команде "Взвод, в колонну по два, шагом - МАРШ" (на ходу - "МАРШ").

      По этой команде первое отделение идет прямо, перестраиваясь на ходу в колонну по два, как указано в пункте 94 настоящего Устава, остальные отделения обозначают шаг на месте, затем последовательно выходят в затылок впереди идущему отделению, перестраиваясь в колонну по два.

      110. Для перестроения взвода из колонны по три (по четыре) в развернутый двухшереножный строй взвод предварительно перестраивается в колонну по два и затем - как указано в пункте 108 настоящего Устава.

      111. Перестроение взвода из колонны по три (по четыре) в колонну по одному производится по команде "Взвод, в колонну по одному, шагом - МАРШ" (на ходу - "МАРШ").

      По этой команде первое отделение идет прямо, остальные отделения обозначают шаг на месте и по мере выхода отделений из колонны последовательно по команде своих командиров "ПРЯМО" начинают движение полным шагом, следуя в затылок впереди идущему отделению.

      112. Перестроение взвода из колонны по одному в колонну по три (по четыре) производится по команде "Взвод, в колонну по три (по четыре), шагом - МАРШ" (на ходу - "МАРШ").

      По этой команде первое отделение обозначает шаг на месте, остальные отделения, выйдя на линию первого, также обозначают шаг на месте до команды командира взвода "ПРЯМО" или "Взвод - СТОЙ".

      113. Перестроение взвода из колонны по два в колонну по три (по четыре) производится по команде "Взвод, в колонну по три (по четыре), шагом - МАРШ" (на ходу - "МАРШ"). По команде "МАРШ" взвод перестраивается в колонну по три, как указано в пункте 107 настоящего Устава.

      114. Для сбора взвода подается команда "Взвод - КО МНЕ", по которой отделения бегом собираются к командиру взвода и по его дополнительной команде выстраиваются.

      115. Перемена направления движения взвода в походном строю производится по командам и правилам, указанным для походного строя отделения.

Выполнение воинского приветствия в строю на месте и в движении

      116. Выполнение воинского приветствия взводом в строю на месте и в движении производится, как указано для отделения в пунктах 97-100 настоящего Устава.

      Сержант взвода и командиры отделений находятся в строю на своих местах и руку к головному убору не прикладывают.

      В движении по команде для выполнения воинского приветствия пение прекращается.

3. Строи роты
Развернутый строй

      117. Развернутый строй роты может быть двухшереножный или в линию взводных колонн (взводы в колоннах по три, по четыре; специальное подразделение в колонну по два) (рис. 25, 26).

      При необходимости рота может быть построена в одношереножный строй.

      Cм. (бумажный вариант)

      118. Построение роты в развернутый строй производится по команде "Рота, в две шеренги - СТАНОВИСЬ" или "Рота, в линию взводных колонн по три (по четыре) - СТАНОВИСЬ". Построение роты производится по первому взводу.

      Приняв строевую стойку и подав команду, командир роты становится лицом в сторону фронта построения. Заместители командира роты становятся левее командира роты, сигналист-барабанщик (по приказу командира) становится левее заместителей, далее становятся сержант роты и группа управления. Командир первого взвода, подав команду "Взвод, в две шеренги (в колонну по три, по четыре) - СТАНОВИСЬ", выстраивает свой взвод левее группы управления. Остальные взводы по команде своих командиров выстраиваются левее первого взвода в порядке своих номеров. С началом построения первого взвода командир роты выходит из строя роты и контролирует действия подчиненных.

      Специальное подразделение строится левее третьего взвода.

      При построении роты в двухшереножный строй взводы, имеющие отделения по четыре и по три человека, строятся, как показано на рис. 20.

      119. Выравнивание, повороты, перестроения и другие действия роты в развернутом строю выполняются по правилам и командам, указанным для отделения и взвода.

Походный строй

      120. Походный строй роты может быть в колонну по три (по четыре) или в колонну по два (рис. 27, 28).

      Построение роты на месте в колонну по три (по четыре, по два) производится по команде "Рота, в колонну по три (по четыре, по два) - СТАНОВИСЬ".

      По этой команде рота строится, как показано на рис. 27, 28. При этом взводы по команде своих командиров строятся в порядке номеров в колонну по три (по четыре, по два); специальное подразделение строится за третьим взводом, а группа управления - впереди командира первого взвода в колонну по два.

      При построении и перестроении роты в походную колонну заместители командира роты становятся в двух шагах за командиром роты, в двух шагах за ними по указанию командира роты становится сигналист-барабанщик, сержант роты становится впереди группы управления, старшина роты - за специальным подразделением.

      121. Перестроение роты из линии взводных колонн в походную колонну производится по командам: "Рота, на ре-МЕНЬ (на пле-ЧО)", "В походную колонну по три (по четыре, по два), за мной (или указывается направление, маршрут следования), шагом - МАРШ" или "Рота, на ре-МЕНЬ (на пле-ЧО)", "В походную колонну по три (по четыре, по два), по дороге, порядок следования: группа управления, первый взвод (или указывается иной порядок следования), шагом - МАРШ".

      По команде "В походную колонну" командиры взводов становятся в двух шагах перед своими взводами, а сержант роты становится перед группой управления.

      По исполнительной команде начинает движение группа управления или названный в команде взвод; остальные подразделения обозначают шаг на месте. По мере выдвижения группы управления или названного в команде взвода остальные подразделения по команде своих командиров "ПРЯМО" начинают движение в порядке, указанном командиром роты или показанном на рис. 27, 28.

      Если необходимо, взводы перестраиваются на ходу по команде своих командиров, как было указано командиром роты.

      Cм. (бумажный вариант)

      122. Перестроение роты из колонны по три (по четыре) в линию взводных колонн производится по команде "Рота, влево в линию взводных колонн, шагом - МАРШ" (на ходу - "МАРШ").

      По исполнительной команде группа управления или направляющий взвод обозначает шаг на месте, остальные взводы выходят влево на линию направляющего. По команде командиров взводов "НА МЕСТЕ" взводы, обозначая шаг на месте, выравниваются по фронту и в глубину до команды командира роты "ПРЯМО" или "Рота - СТОЙ". По команде "Рота - СТОЙ" командиры взводов становятся на правых флангах своих взводов, а заместители командира роты и сержант роты - на правом фланге группы управления.

      123. Перестроение роты из развернутого двухшереножного строя в колонну по два производится поворотом роты направо, а из колонны по два в развернутый двухшереножный строй - поворотом налево.

Выполнение воинского приветствия в строю на месте и в движении

      124. Для выполнения воинского приветствия в строю на месте, когда начальник подойдет на 40-50 шагов, командир роты подает команду "Рота, СМИРНО, равнение на-ПРАВО (на-ЛЕВО, на - СЕРЕДИНУ)".

      По этой команде все принимают строевую стойку и поворачивают голову в указанную сторону, а находящиеся в строю заместители командира роты, командиры взводов и сержант роты, кроме того, прикладывают руку к головному убору.

      Командир роты, подав команду, прикладывает руку к головному убору, подходит строевым шагом к начальнику, за два-три шага до него останавливается и докладывает.

      Например: "Господин майор. Первая рота занимается согласно расписанию занятий. Командир роты капитан Алтаев".

      Окончив доклад, командир роты, не опуская руку от головного убора, делает левой (правой) ногой шаг в сторону с одновременным поворотом направо (налево) и, пропустив начальника вперед, следует за ним в одном-двух шагах сзади и с внешней стороны строя.

      По прохождении начальника или по команде "ВОЛЬНО" командир роты командует: "ВОЛЬНО" - и опускает руку.

      125. Выполнение воинского приветствия в строю в движении осуществляется, как указано для отделения и взвода. При этом заместители командира роты, командиры взводов и сержант роты прикладывают руку к головному убору.

      Если начальник обгоняет колонну роты, команда для выполнения воинского приветствия не подается; воинское приветствие выполняют только командиры подразделений от взвода и выше, а также сержант роты.

4. Строи батальона
Развернутый строй

      126. Развернутый строй батальона может быть в линию взводных колонн, в линию ротных колонн или двухшереножный.

      Построение батальона производится по команде командира батальона "Батальон, в линию взводных (ротных) колонн - СТАНОВИСЬ" или "Батальон, в две шеренги - СТАНОВИСЬ".

      127. Построение батальона в линию взводных колонн производится (рис. 29): роты на одной линии по фронту, каждая в линию взводных колонн, взводы в колонну по три (по четыре); интервал между взводами и ротами - два шага.

      Cм. (бумажный вариант)

      Батальон в линию ротных колонн строится, как показано на рис. 30: роты на одной линии по фронту, каждая в колонну по три (по четыре); дистанция между взводами - четыре шага; интервал между ротами - два шага.

      Порядок построения батальона в две шеренги показан на рис. 31.

      Cм. (бумажный вариант)

      128. При построении батальона в линию взводных или ротных колонн артиллерийские подразделения и подразделения обеспечения батальона строятся соответственно во взводных или ротных (батарейных) колоннах левее рот головами колонн на линии рот, на интервалах в два шага.

      Cм. (бумажный вариант)

      129. Заместители командира батальона и сержант батальона в развернутом строю становятся в две шеренги левее командира батальона, а другие офицеры батальона, не показанные на рисунках 29 – 31, строятся с остальным составом управления батальона.



      Рис. 29. Развернутый строй батальона – в линию взводных колонн


      Рис. 30. Развернутый строй батальона – в линию ротных колонн


      Рис. 31. Развернутый строй батальона – двухшереножный

 

      Сноска. Пункт 129 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      130. Выравнивание и повороты в развернутом строю выполняются по правилам и командам, указанным для отделения и взвода.

Походный строй

      131. Походный строй батальона (рис. 32) состоит из походных строев рот, артиллерийских подразделений и подразделений обеспечения, построенных в колонны по три (по четыре) одно за другим на дистанциях в два шага (от последней шеренги впереди идущей роты до командира роты).

      132. Батальон из линии взводных или ротных колонн перестраивается в походную колонну по командам: "Батальон, на ре-МЕНЬ (на пле-ЧО)", "В походную колонну по три (по четыре), за мной (или указывается направление, маршрут следования), шагом - МАРШ" или "Батальон, на ре-МЕНЬ (на пле-ЧО)", "В походную колонну по три (по четыре), по дороге, порядок следования: управление батальона, первая рота (или указывается иной порядок следования), шагом - МАРШ".

      По команде "В походную колонну" командиры рот становятся перед своими ротами, в двух шагах за ними - их заместители, командиры взводов - перед своими взводами в двух шагах, сержанты рот - в двух шагах перед группами управления, сигналисты-барабанщики занимают места с выполнением правил для ротных сигналистов-барабанщиков ( приложение 6 ), как показано на рис. 27. По исполнительной команде командира батальона, роты артиллерийские подразделения и подразделения обеспечения по командам своих командиров (пункт 121 настоящего Устава), последовательно перестраиваясь в колонну, следуют в порядке, указанном командиром батальона.

      Командир батальона двигается впереди командира направляющего подразделения, в двух шагах за командиром батальона в две шеренги двигаются его заместители, начальник штаба и сержант батальона, а за ними в двух шагах двигается остальной состав управления батальона.

      Cм. (бумажный вариант)
      Сноска. Пункт 132 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      133. Батальон из походной колонны в развернутый строй перестраивается по команде командира батальона, при этом указываются место и фронт построения батальона, по какой роте строиться и в каком строю.

      При перестроении по команде "Батальон, влево в линию взводных (ротных) колонн, шагом - МАРШ" (на ходу - "МАРШ") подразделения выстраиваются, как показано на рис. 29, 30.

      Перестроение батальона из развернутого двухшереножного строя в колонну по три (по четыре) осуществляется поворотом батальона направо и последующим выполнением команды: "Батальон, в колонну по три (по четыре), шагом - МАРШ".

      По команде "МАРШ" подразделения батальона перестраиваются в колонну по три (по четыре), как указано в пункте 107 настоящего Устава.

Выполнение воинского приветствия в строю на месте и в движении

      134. Выполнение воинского приветствия в строю на месте и в движении производится, как указано для роты в пунктах 124, 125настоящего Устава.

      При следовании батальона в колонне команда командира батальона для выполнения воинского приветствия последовательно повторяется командирами рот (кроме направляющей), когда начальник поравняется с серединой впереди идущей роты.

5. Строи бригады (полка)

      135. Развернутый строй бригады (полка) состоит из батальонов, артиллерийских подразделений, подразделений противовоздушной обороны, подразделений обеспечения, построенных в линию взводных или ротных колонн.

      В развернутом строю бригады (полка) на правом фланге строятся батальоны в порядке их номеров, левее их - артиллерийские подразделения, подразделения противовоздушной обороны и подразделения обеспечения.

      Управление бригады (полка) строится правее батальонов. Заместители командира бригады (полка) и сержант бригады (полка) становятся правее управления, а при построении с Боевым Знаменем – правее его, при вручении Боевого Знамени части – согласно приложению 7 к настоящему Указу. Интервалы между батальонами – три шага (рис. 33).

      Начальники родов войск и служб, подчиненные им офицеры строятся в составе управления бригады (полка).



      Рис. 33. Развернутый строй бригады (полка) – в линию взводных или ротных колонн

      Сноска. Пункт 135 с изменениями, внесенными Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      136. Для построения бригады (полка) командир бригады (полка) лично или через штаб отдает приказ, в котором указывает: цель, место, время и порядок построения; форму одежды и снаряжение; какое вооружение и военную технику иметь в подразделениях.

      137. Построение бригады (полка) в походный строй может производиться как непосредственно в походную колонну (рис. 34), так и путем перестроения из развернутого строя в линию взводных или ротных колонн.

      138. При построении на месте в походную колонну батальоны, артиллерийские подразделения, подразделения противовоздушной обороны и подразделения обеспечения в колоннах прибывают к месту построения бригады (полка) и занимают указанные им места.

      139. Перестроение бригады (полка) из развернутого строя в походную колонну производится по командам.

      Например: "Бригада (полк), на ре-МЕНЬ (на пле-ЧО)", "В походную колонну по три (по четыре), за мной (или указывается направление, маршрут следования), шагом - МАРШ" или "Бригада (полк), на ре-МЕНЬ (на пле-ЧО)", "В походную колонну по три (по четыре), по дороге, в порядке построения (или указывается иной порядок следования), шагом - МАРШ".

      По команде "В походную колонну" командиры батальонов выходят из строя и становятся в восьми шагах перед командирами головных подразделений своих батальонов, заместители командиров батальонов - в две шеренги в двух шагах за командирами батальонов, командиры рот и взводов выходят из строя и становятся, как указано в пункте 132 настоящего Устава. Командиры батальонов последовательно подают команды для движения.

      Движение бригады (полка) производится в порядке построения, показанном на рис. 34, или в ином порядке, указанном командиром бригады (полка); дистанции между батальонами (дивизионами) на месте - три шага, в движении - 10 шагов, а между другими подразделениями - три шага.

      140. Бригада (полк) из походной колонны в развернутый строй перестраивается по команде командира бригады (полка), при этом указывается место и фронт построения бригады (полка), по какому батальону строиться и в каком строю.

      При перестроении по команде "Бригада (полк), влево в линию, батальоны, в линию ротных (взводных) колонн, шагом - МАРШ" (на ходу - "МАРШ") подразделения выстраиваются, как показано на рис. 33.

      141. Для выполнения воинского приветствия в строю на месте и в движении командир бригады (полка) подает команду "Бригада (полк), СМИРНО, равнение на-ПРАВО (на-ЛЕВО, на-СЕРЕДИНУ)".

      В строю на месте командир бригады (полка), подав команду, прикладывает руку к головному убору, поворачивается в сторону начальника, строевым шагом подходит к нему и докладывает.

      При движении в походном строю команда для воинского приветствия, поданная командиром бригады (полка), повторяется последовательно командирами батальонов, когда начальник поравняется с серединой впереди идущей роты.

Глава 5. Строи взвода, роты, батальона
и бригады (полка) на машинах
1. Общие положения

      142. В развернутом строю машины подразделений и частей выстраиваются на одной линии по фронту в линию машин, в линию взводных или ротных колонн на установленных Уставом или командиром интервалах и дистанциях между машинами и подразделениями.

      При этом личный состав находится на машинах или выстраивается впереди машин в одношереножном или в двухшереножном строю, в линию взводных или ротных колонн так, чтобы последняя шеренга находилась впереди машин не ближе трех шагов (рис. 35-38); механики-водители и водители машин становятся в строй своего подразделения.

      143. В походном строю машины в подразделении выстраиваются в колонну или подразделения в колоннах строятся одно за другим на дистанциях, установленных Уставом или командиром.

      144. Перед посадкой в боевые машины пехоты и бронетранспортеры, а также на автомобили и другие машины в подразделениях при необходимости производится расчет военнослужащих и военного имущества по машинам и указывается способ посадки.

      Перед посадкой личного состава на машины проверяется, разряжено ли оружие, а если передвижение совершается с заряженным оружием, то поставлено ли оно на предохранитель; штыки-ножи (штыки) отмыкаются (откидываются).

      Cм. (бумажный вариант)

      145. На каждой машине из офицеров или сержантов назначается старший машины, которому подчиняется весь личный состав, находящийся на машине, включая водителя.

      Старшему машины категорически запрещается брать управление машиной на себя или принуждать водителя передавать кому бы то ни было управление машиной, отдавать команды, принуждающие водителя нарушать правила дорожного движения и установленную скорость движения.

      При перевозке личного состава на автомобилях для обеспечения соблюдения дисциплины и мер безопасности назначается старший кузова.

      Наблюдение за сигналами старшего начальника ведется командиром подразделения (старшим машины), а в автомобилях, кроме того, - назначенным наблюдателем, который размещается в правом переднем углу кузова автомобиля.

      Для наблюдения за креплением бортовых запоров кузова автомобиля во время движения назначаются "бортовые" из военнослужащих, сидящих на крайних местах у переднего и заднего бортов.

      Наблюдение за идущими сзади машинами, буксируемой военной и другой техникой и за запором кормовых дверей боевой машины пехоты (правым запором заднего борта автомобиля) ведет военнослужащий, сидящий на правом сиденье у кормовой стенки (заднего борта автомобиля).

      146. По команде "К МАШИНАМ" личный состав, перевозимый в боевой машине пехоты и в бронетранспортере, а также на автомобиле и десантом на танке, выстраивается у машин, как показано на рис. 39. При посадке с бортов личный состав подразделения выстраивается головами колонн на уровне посадочных люков или задних колес (катков) машин.

      Cм. (бумажный вариант)

      147. По команде "К МАШИНАМ" экипажи танков строятся впереди танков в одношереножный строй. Командир танка становится в двух шагах перед правой гусеницей; остальной состав экипажа - левее командира (рис. 39).

      148. Посадка личного состава на машины производится:

      в боевые машины пехоты и бронетранспортеры - через люки;

      на автомобили - через правый, левый и задний борта; на

      автомобили с закрытым кузовом - через задний борт. Посадка

      личного состава на другие машины производится как удобнее.

      Посадка на машины, находящиеся на правой обочине дороги, через левый борт не разрешается.

      149. При посадке в боевые машины пехоты и в бронетранспортеры по команде "К МАШИНАМ" назначенные военнослужащие открывают кормовые двери (крышки посадочных люков) десантного отделения; у автомобилей водители при необходимости открывают задние борта.

      По окончании посадки кормовые двери (крышки посадочных люков, борта) закрываются.

      150. По команде "ПО МЕСТАМ" подразделения быстро занимают свои места в машинах (рис. 40, 41).

      При посадке используются колеса, гусеницы и подножки.

      Оружие при посадке берется как удобнее с соблюдением мер безопасности, за исключением пулеметов и группового оружия, которые передаются военнослужащим, произведшим посадку или стоящим сзади. После посадки оружие ставится между коленями и поддерживается обеими руками. Автоматы, кроме того, по команде командира подразделения могут быть взяты в положение "на грудь".

      Вещевые мешки снимаются по команде командира подразделения (старшего машины) и размещаются в машине.

      Командир подразделения (старший машины) контролирует правильность посадки личного состава, а по окончании ее проверяет крепление запоров дверей (люков) и бортов, после чего занимает свое место в боевой машине пехоты и в бронетранспортере на сиденье командира машины, а в автомобиле - рядом с водителем или по команде старшего командира в левом переднем углу кузова автомобиля.

      Если место командира машины занимает старший командир, то командир отделения или взвода размещается в десантном отделении машины.

      151. Экипажи боевых машин и танков по команде "ПО МЕСТАМ" одновременно поворачиваются кругом и быстро занимают места через свои люки.

      152. Посадка десанта на танк на месте производится с бортов. Если посадка десанта с бортов невозможна, она производится с кормы танка. При этом оружие берется как удобнее, за исключением пулеметов и группового оружия, которые передаются военнослужащим, произведшим посадку или стоящим сзади.

      На танке военнослужащие размещаются с соблюдением требований безопасности.

      Командир перевозимого десантом подразделения в отношении соблюдения правил посадки личного состава и размещения его на танках выполняет указания командира танкового подразделения и об окончании посадки докладывает ему и своему непосредственному начальнику.

      Cм. (бумажный вариант)

      153. Перед началом движения подразделения (части) предварительно подается команда "ЗАВОДИ", по которой производятся пуск и прогрев двигателей машин.

      По команде "МАРШ (ВПЕРЕД)" все машины начинают движение одновременно в том строю, в котором они находились на месте или перестраиваются по команде командира, принимая на ходу установленные дистанции и интервалы. Если дистанции между машинами в колонне были не больше 10 м, машины начинают движение поочередно, набирая установленные дистанции.

      При определении порядка и скорости движения, а также остановок для отдыха необходимо руководствоваться указаниями, изложенными в боевых уставах.

      Дистанции между машинами зависят от скорости и условий движения и в среднем могут быть 25-50 м.

      Для изменения дистанций подаются команды: "УВЕЛИЧИТЬ ДИСТАНЦИЮ", "УМЕНЬШИТЬ ДИСТАНЦИЮ".

      Повороты в движении могут производиться последовательно за направляющей машиной (заездом) или одновременно всеми машинами (подразделениями).

      Для последовательного поворота кругом по команде "ВНИМАНИЕ, ДЕЛАЙ, КАК Я" головная машина на пониженной скорости разворачивается кругом и продолжает движение в обратном направлении параллельно колонне. Остальные машины, дойдя до места поворота головной, также разворачиваются и продолжают движение.

      Для одновременного поворота направо (налево, кругом) подается команда "ВСЕ НАПРАВО (ВСЕ НАЛЕВО, ВСЕ КРУГОМ)". По команде "ВСЕ НАПРАВО (ВСЕ НАЛЕВО)" машины на ходу одновременно разворачиваются в указанную сторону и продолжают движение в новом направлении. По команде "ВСЕ КРУГОМ" каждая машина останавливается, не сокращая дистанции, поворотом налево разворачивается кругом и продолжает движение в обратном направлении.

      При необходимости освобождения дороги колонной в движении подается команда "ПРИНЯТЬ ВПРАВО". По этой команде все машины в колонне одновременно отводятся с проезжей части дороги и продолжают движение по правой обочине или справа от дороги.

      154. Остановка машин производится по команде "СТОЙ", по которой машины подходят к остановившейся впереди машине и поочередно останавливаются на дистанциях не ближе 10 м или на дистанциях, установленных командиром.

      Перед остановкой колонны машины отводятся на правую обочину или вправо от дороги. Перекрестки, развилки дорог, мосты, теснины, железнодорожные переезды, подъезды домов и въезды во дворы должны оставаться свободными, если при этом и нарушаются дистанции.

      Если необходимо, после остановки подается команда "ГЛУШИ ДВИГАТЕЛЬ".

      155. Высадка личного состава из машин может производиться:

      из боевых машин - через люки;

      из автомобилей - через правый, левый и задний борта;

      из автомобилей с закрытым кузовом - через задний борт.

      Высадка личного состава из других машин производится как удобнее.

      Высадка из машин, находящихся на правой обочине дороги, через левый борт не разрешается.

      Для высадки из машин подается команда "К МАШИНАМ".

      Например: "Отделение (взвод, рота), через правый, левый борта (задний борт) - К МАШИНЕ (К МАШИНАМ)".

      По этой команде личный состав быстро высаживается из машин и выстраивается около них (рис. 39) или действует по команде своих командиров.

      При высадке из машин оружие берется как удобнее, а пулеметы и групповое оружие передаются ранее высадившимся военнослужащим.

2. Строи взвода

      156. Развернутый строй взвода - линия машин (рис. 42), интервалы между машинами - три метра.

      Построение взвода в развернутый строй производится по команде "В линию машин - МАРШ". Подав команду, командир взвода ставит свою машину лобовой частью в сторону фронта построения взвода, остальные машины выстраиваются в порядке номеров на одной линии левее машины командира взвода, соблюдая установленные интервалы.

      Cм. (бумажный вариант)

      157. Походный строй взвода - колонна (рис. 43), дистанции между машинами при построении на месте и на остановках - не ближе 10 м, в движении дистанции зависят от скорости и условий движения и в среднем могут быть 25-50 м; машина командира взвода следует в голове колонны.

      Построение взвода в колонну, а также перестроение его из линии машин в колонну производятся по команде "В колонну - МАРШ".

      При перестроении взвода из линии машин в колонну за машиной командира взвода выдвигаются в порядке номеров на установленной дистанции остальные машины взвода (рис. 44).

      Перестроение взвода из колонны в развернутый строй - линию машин (рис. 45) производится, как указано в пункте 156 настоящего Устава.

      Cм. (бумажный вариант)

3. Строи роты

      158. Рота в развернутом строю может быть построена в линию машин (рис. 46) или в линию взводных колонн (рис. 47). Интервалы между взводами - пять метров.

      Построение роты в развернутый строй - линию машин или линию взводных колонн - производится по команде "В линию машин (в линию взводных колонн) - МАРШ".

      Cм. (бумажный вариант)

      Подав команду, командир роты ставит свою машину лобовой частью в сторону фронта построения роты или указывает место построения первого взвода. Взводы в порядке номеров выстраиваются в линию машин (в колонны) левее машины командира роты на установленных интервалах и дистанциях.

      Cм. (бумажный вариант)

      159. Походный строй роты - колонна (рис. 48).

      Построение роты в колонну, а также перестроение ее из развернутого строя в колонну производятся по команде "В колонну - МАРШ".

      При перестроении роты из развернутого строя в колонну машина командира роты или головная машина первого взвода начинает движение прямо и затем выходит на указанное направление; за машиной командира роты или за головной машиной первого взвода в порядке номеров или в порядке, указанном командиром роты, выдвигаются на установленной дистанции остальные взводы в колоннах.

      160. Перестроение роты из колонны в развернутый строй - линию машин или линию взводных колонн производится по командам и правилам, указанным в пункте 158 настоящего Устава. При этом взводы в колоннах выходят из ротной колонны и по команде командиров взводов "В линию машин - МАРШ" или "В колонну - МАРШ" выстраиваются соответственно в линию машин или в линию взводных колонн, как показано на рис. 46, 47.

      Cм. (бумажный вариант)

4. Строи батальона на машинах

      161. Батальон в развернутом строю может быть построен в линию взводных или ротных колонн.

      При необходимости батальон может быть построен в линию машин.

      Построение батальона в развернутый строй производится по команде командира батальона "В линию взводных (ротных) колонн (в линию машин) - МАРШ".

      Батальон в линию взводных колонн строится, как показано на рис. 49; роты - в линию взводных колонн.

      Cм. (бумажный вариант)

      Батальон в линию ротных колонн строится, как показано на рис. 50; роты - в колоннах.

      Cм. (бумажный вариант)

      Батальон в линию машин строится, как показано на рис. 51; роты - в линию машин. Интервалы между ротами - пять метров.

      При построении батальона машина командира батальона и подразделение управления строятся на правом фланге батальона, артиллерийские подразделения и подразделения обеспечения - соответственно во взводных или ротных (батарейных) колоннах на левом фланге батальона.

      Cм. (бумажный вариант)

      162. Походный строй батальона - колонна (рис. 52).

      Cм. (бумажный вариант)

      При построении батальона в колонну - роты, артиллерийские подразделения и подразделения обеспечения в колоннах строятся в порядке, указанном командиром батальона; дистанция между ротами при построении на месте и на остановках - не ближе 10 м, в движении дистанции зависят от скорости и условий движения и в среднем могут быть 25-50 м.

      Построение батальона в походный строй производится по команде "В колонну - МАРШ".

      163. Перестроение батальона из развернутого строя в колонну производится по команде "В колонну - МАРШ".

      По этой команде машина командира батальона начинает движение прямо, затем выходит на нужное направление; за машиной командира батальона выдвигаются на установленные дистанции подразделения батальона, как показано на рис. 52 или в порядке, указанном командиром батальона.

      164. Перестроение батальона из колонны в развернутый строй производится по команде "В линию взводных (ротных) колонн - МАРШ". По этой команде подразделения выстраиваются, как показано на рис. 49, 50.

5. Строи бригады (полка)

      165. Развернутый строй бригады (полка) состоит из батальонов, артиллерийских подразделений, подразделений противовоздушной обороны и подразделений обеспечения, построенных в линию взводных или ротных колонн.

      Левее батальонов строятся артиллерийские подразделения, подразделения противовоздушной обороны и подразделения обеспечения. Интервалы между батальонами - 10 м, а между другими подразделениями бригады (полка) - пять метров или определяются командиром бригады (полка) в зависимости от условий построения.

      166. Походный строй бригады (полка) - колонна. Бригада (полк) в походную колонну строится в порядке, указанном в пункте 139 настоящего Устава.

      Перестроение бригады (полка) из развернутого строя в колонну производится по команде командира бригады (полка), при этом указываются направление и порядок движения, время готовности к движению и дистанции между батальонами.

      Движение в походном строю начинается по команде "В колонну - МАРШ".

      Командиры батальонов последовательно подают команды для движения батальонов, как указано в пунктах 162, 163 настоящего Устава.

6. Выполнение воинского приветствия

      167. Для выполнения воинского приветствия на машине на месте и в движении по команде "СМИРНО" личный состав, находящийся открыто, должен сидеть, не сгибаясь в пояснице, голову держать прямо, смотреть перед собой; без оружия - полусогнутые кисти рук свободно положить несколько выше колен; с оружием - иметь его между коленями и поддерживать обеими руками.

      По команде "Равнение на-ПРАВО (на-ЛЕВО)" командиры подразделений от взвода и выше и старшие машин поворачивают голову в сторону начальника и одновременно прикладывают руку к головному убору, остальные военнослужащие голову в сторону начальника не поворачивают (рис. 41).

      Если военнослужащие размещены на машине лицом в направлении движения машины, то по команде "Равнение на-ПРАВО (на-ЛЕВО)" они одновременно поворачивают голову в сторону начальника.

      Когда машина минует начальника, по команде "ВОЛЬНО" все военнослужашие голову ставят прямо и сидят свободно, командиры подразделений и старшие машин, кроме того, опускают руку от головного убора.

      168. Одиночные военнослужащие, находящиеся на машинах, выполняют воинское приветствие сидя, поворачивая голову в сторону начальника, не сгибаясь в пояснице.

      Если военнослужащие без оружия, одновременно с поворотом головы они прикладывают руку к головному убору, а если с оружием - держат его, как указано в пункте 167 настоящего Устава.

      Механики-водители и водители при управлении машиной воинское приветствие не выполняют.

Глава 6. Способы и приемы передвижения личного состава
подразделений в бою при действиях в пешем порядке
1. Приемы "к бою", "встать"

      169. По команде "К БОЮ" взять оружие в правую руку, сделать полный шаг правой ногой вперед и немного вправо, одновременно наклонить корпус вперед, опуститься на левое колено и поставить левую руку на землю впереди себя пальцами вправо (рис. 53), затем, опираясь последовательно на бедро левой ноги и предплечье левой руки, лечь на левый бок и быстро перевернуться на живот; ноги слегка раскинуть в стороны носками наружу и изготовиться для ведения огня (рис. 53).

      Cм. (бумажный вариант)

      При выполнении приемов с ручным пулеметом по команде "К БОЮ" взять оружие правой рукой, левой развести сошку. Одновременно с этим сделать полный шаг правой (левой) ногой вперед и, наклоняясь вперед, поставить пулемет на сошку в направлении стрельбы; не разгибаясь, опереться обеими руками о землю, отбросить ноги назад, лечь на живот, раскинув ноги носками наружу, и изготовиться для ведения огня (рис. 54).

      Cм. (бумажный вариант)

      При выполнении приемов с групповым оружием по команде "К БОЮ" перевести его в боевое положение, а затем принять положение для стрельбы (рис. 55).

      Cм. (бумажный вариант)

      170. По команде "ВСТАТЬ" подтянуть обе руки на уровень груди, имея оружие в правой руке, одновременно свести ноги вместе (рис. 56), затем, резко выпрямляя руки, поднять грудь от земли и вынести правую (левую) ногу вперед (рис. 56), быстро подняться, приставить левую (правую) ногу и принять строевую стойку с оружием (см. рис. 5).

      По команде "ВСТАТЬ" с пулеметом после вынесения ноги вперед взять пулемет, быстро подняться и, приставляя левую (правую) ногу, взять пулемет к ноге (рис. 56).

2. Перебежки и переползание

      171. Перебежка производится по команде, например: "Рядовому Солоненко перебежать в направлении оврага - ВПЕРЕД".

      По предварительной команде наметить путь движения в укрытые места остановок для передышки, а по исполнительной команде быстро встать, как указано в пункте 170 настоящего Устава, не приставляя левой (правой) ноги, вынести ее вперед с одновременным выпрямлением (отталкиванием) правой (левой) ноги и стремительно перебегать.

      Длина перебежки между остановками для передышки зависит от местности и огня противника и в среднем должна быть 20-40 шагов.

      На месте остановки для передышки с разбегу лечь, как указано в пункте 169 настоящего Устава, отползти несколько в сторону (может применяться иной способ смены позиции), а достигнув указанного в команде места, кроме того, изготовиться для ведения огня.

      Положение оружия при перебежке - по выбору перебегающего.

      172. Переползание производится по-пластунски, на получетвереньках и на боку по команде, например: "Рядовому Солоненко переползти за бруствер - ВПЕРЕД". По предварительной команде наметить путь движения и укрытые места остановок для передышки, а по исполнительной команде переползать одним из указанных способов.

      173. Для переползания по-пластунски (рис. 57) лечь плотно на землю, правой рукой взять оружие за ремень у верхней антабки и положить его на предплечье правой руки.

      Cм. (бумажный вариант)

      Подтянуть правую (левую) ногу и одновременно вытянуть левую (правую) руку как можно дальше; отталкиваясь согнутой ногой, передвинуть тело вперед, подтянуть другую ногу, вытянуть другую руку и продолжать движение в том же порядке. При переползании голову высоко не поднимать.

      174. Для переползания на получетвереньках (рис. 58) встать на колени и опереться на предплечья или на кисти рук. Подтянуть согнутую правую (левую) ногу под грудь, одновременно левую (правую) руку вытянуть вперед. Передвинуть тело вперед до полного выпрямления правой (левой) ноги, одновременно подтягивая под себя другую, согнутую ногу, и, вытягивая другую руку, продолжать движение в том же порядке.

      Оружие держать: при опоре на предплечья - также, как и при переползании по-пластунски; при опоре на кисти рук - в правой руке.

      Cм. (бумажный вариант)

      175. Для переползания на боку (рис. 59) лечь на левый бок; подтянув вперед левую ногу, согнутую в колене, опереться на предплечье левой руки, правой ногой упереться каблуком в землю как можно ближе к себе; разгибая правую ногу, передвинуть тело вперед, не изменяя положения левой ноги, после чего продолжать движение в том же порядке.

      Оружие держать правой рукой, положив его на бедро левой ноги.

      Cм. (бумажный вариант)

3. Действия личного состава при внезапном нападении противника

      176. Для отражения внезапного нападения наземного противника на колонну роты подается команда "Противник с фронта (с тыла, слева, справа) - К БОЮ".

      По этой команде:

      при нападении с фронта направляющий взвод развертывается в боевой порядок на месте, следующий за ним взвод правее, а замыкающий взвод - левее направляющего;

      при нападении с тыла рота поворачивается кругом; замыкающий взвод развертывается в боевой порядок на месте; взвод, находящийся к середине колонны, - правее его, а направляющий взвод левее;

      при нападении слева или справа рота поворачивается в соответствующую сторону; взвод, находящийся в середине колонны, развертывается в боевой порядок на месте; фланговые взводы развертываются: один - правее, а другой - левее этого взвода в сторону своих внешних флангов.

      177. При нападении воздушного противника на колонну роты подается команда "ВОЗДУХ". По этой команде рота в зависимости от обстановки продолжает движение или останавливается. Если движение не прекращается, то в колонне увеличиваются скорость и дистанции между машинами. При остановке личный состав по командам своих командиров быстро выскакивает из машин, повзводно занимает ближайшие укрытые места, изготавливается для стрельбы и по команде ведет огонь по низколетящим целям.

      178. При применении противником ядерного, химического и биологического оружия подается сигнал радиационной опасности или химической тревоги.

      По этим сигналам личный состав принимает меры защиты.

Глава 7. Строевой смотр роты, батальона и бригады (полка)
1. Общие положения

      179. Строевой смотр проводится в целях определения степени одиночной строевой выучки и строевого слаживания подразделений. На строевом смотре также проверяется внешний вид военнослужащих, наличие и состояние снаряжения, вооружения, военной и другой техники. При инспектировании на строевом смотре, кроме того, проводится опрос военнослужащих в порядке, изложенном в Уставе внутренней службы Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан. Опрос военнослужащих может также проводиться при проведении проверок (приложение 8).

      Строевой смотр проводится прямыми начальниками или лицами, назначенными для руководства инспектированием (проверкой).

      Лицам, проводящим строевой смотр, разрешается в зависимости от цели, задач смотра и выполнения программы боевой подготовки устанавливать порядок проведения строевого смотра.

      Каждый строевой смотр заканчивается прохождением подразделений, бригады (полка) торжественным маршем, а после относа Боевого Знамени - исполнением строевой песни подразделениями.

      Накануне смотра начальник, проводящий смотр, сообщает командиру подразделения, бригады (полка) время, место, порядок построения и проведения смотра, форму одежды, какое вооружение, военную и другую технику вывести на смотр.

      180. Строевой смотр роты, батальона и бригады (полка) проводится в пешем порядке или на машинах.

      На смотр в пешем порядке выводится весь личный состав подразделения бригады (полка) с личным оружием, а на смотр на машинах выводятся, кроме того, все вооружение, военная и другая техника.

2. Строевой смотр в пешем порядке
Смотр роты

      181. Для строевого смотра рота строится в развернутый двухшереножный строй: командир роты становится в восьми шагах перед серединой роты, сержант роты - на правом фланге группы управления, сигналист-барабанщик - в двух шагах правее сержанта роты, заместители командира роты - в двух шагах правее сигналиста-барабанщика, старшина роты становится на левом фланге роты.

      182. Когда начальник, проводящий смотр, приблизится на 40-50 шагов, командир роты командует: "Рота, СМИРНО, равнение на-ПРАВО (на-ЛЕВО, на - СЕРЕДИНУ) ".

      Подав команду, командир роты прикладывает руку к головному убору, подходит строевым шагом к начальнику, проводящему смотр, останавливается перед ним в двух-трех шагах и докладывает.

      Например: "Господин подполковник. Первая рота для строевого смотра построена. Командир роты капитан Дюсекеев".

      После доклада командир роты делает левой (правой) ногой шаг в сторону с одновременным поворотом направо (налево) и, пропустив начальника вперед, следует за ним в одном-двух шагах сзади и с внешней стороны строя, не опуская руку от головного убора.

      Сигналист-барабанщик по команде командира роты "Равнение на-ПРАВО (на-ЛЕВО, на - СЕРЕДИНУ)" начинает бить "Походный марш" ( приложение 9 ); когда командир роты остановится перед начальником, проводящим смотр, сигналист-барабанщик прекращает бой барабана, а после доклада командира роты возобновляет его.

      183. После обхода фронта строя роты с правого фланга к левому начальник, проводящий смотр, выходит на середину строя, здоровается с личным составом роты, разрешает подать команду "ВОЛЬНО" и дает необходимые указания командиру роты о продолжении смотра. Как только начальник остановится перед серединой строя роты, сигналист-барабанщик прекращает бой.

      Командир роты подает команду "ВОЛЬНО", опускает руку от головного убора, вручает начальнику, проводящему смотр, строевую записку, а после получения от него указаний приступает к их выполнению.

      184. Смотр роты начинается с проверки наличия личного состава, внешнего вида военнослужащих, состояния снаряжения и вооружения; затем проверяется степень одиночной строевой выучки и строевой слаженности отделений, взводов и роты, умение петь строевые песни в составе роты.

      185. Рота проходит торжественным маршем перед начальником, проводящим смотр, повзводно, на дистанции одного линейного (двух линейных); взводы - в колонне по три (по четыре), имея оружие в положении "на ремень" или в другом положении по команде начальника, проводящего смотр. Автоматы в положении "на грудь" поддерживаются левой рукой за цевье и ствольную накладку.

      186. Перед началом прохождения торжественным маршем прямые начальники командира роты, присутствующие на смотре, становятся в одном-двух шагах позади и правее начальника, проводящего смотр.

      Командир роты, перестроив (построив) роту в линию взводных колонн, а линейных, назначенных для обозначения линии прохождения роты, - на правом фланге роты в колонну по одному, становится в восьми шагах впереди направляющего взвода (группы управления) лицом к строю и командует: "Рота, СМИРНО. К торжественному маршу, повзводно, на одного линейного (двух линейных) дистанции, первый взвод (группа управления) прямо, остальные на пра-ВО". "На ре-МЕНЬ ("Автоматы на - ГРУДЬ")". "Равнение направо, шагом - МАРШ", затем быстро поворачивается кругом на носке правой ноги в сторону левой руки и начинает движение с левой ноги одновременно с ротой.

      По команде "К торжественному маршу" выходят из строя и становятся: заместители командира роты - в двух шагах за командиром роты, командиры взводов - в двух шагах впереди своих взводов, сигналист-барабанщик - в двух шагах за заместителями командира роты, сержант роты - в двух шагах впереди группы управления; линейные выбегают или выходят учащенным строевым шагом на линию прохождения роты, останавливаются на дистанции 10-15 м (15-20 шагов) один от другого, самостоятельно поворачиваются налево, а по команде "Шагом - МАРШ" одновременно берут автоматы в положение "на грудь", а карабины - в положение "на караул".

      По исполнительной команде движение начинает вся рота, первый взвод (группа управления) двигается строевым шагом прямо, а каждый последующий взвод, подойдя к месту, где стоял первый взвод (группа управления), поворачивается налево, обозначает шаг на месте и выравнивается. Когда впереди идущий взвод отойдет на указанную командой дистанцию, командир последующего взвода командует: "ПРЯМО". По этой команде взвод начинает движение строевым шагом.

      Правофланговые во взводах следуют вдоль линии, обозначенной линейными, в одном шаге от них.

      187. Командир роты, его заместители, командиры взводов и сержант роты, не доходя до начальника на дистанцию одного линейного, прикладывают руку к головному убору и одновременно поворачивают голову в сторону начальника, проводящего смотр.

      Пройдя четыре шага мимо начальника, командир роты заходит в сторону, становится правее своих прямых начальников (пункт 186 настоящего Устава) и остается там, пока не пройдет вся рота.

      Когда командир взвода приложит руку к головному убору, все военнослужащие этого взвода, кроме правофланговых, одновременно поворачивают голову в сторону начальника. По прохождению взводом начальника, проводящего смотр, на дистанцию одного линейного командир взвода опускает руку от головного убора, а все остальные военнослужащие ставят голову прямо.

      188. Когда рота минует начальника, проводящего смотр, линейные по сигналу старшего берут оружие в положение "на ремень", поворачиваются направо, бегом в колонне по одному нагоняют роту и становятся в строй на левом фланге роты.

      189. Для прохождения с песней командир роты, перестроив роту, становится в восьми шагах впереди направляющего взвода и командует: "Рота, СМИРНО. Для прохождения с песней, повзводно, дистанция пятьдесят метров, первый взвод прямо, остальные на пра-ВО". "На ре-МЕНЬ". "Шагом - МАРШ", затем быстро поворачивается кругом на носке правой ноги в сторону левой руки и начинает движение с левой ноги одновременно с ротой.

      По команде "Для прохождения с песней" выходят из строя и становятся: заместители командира роты - в двух шагах за командиром роты, командиры взводов - в двух шагах впереди своих взводов, сигналист-барабанщик - в двух шагах за заместителями командира роты, сержант роты - в двух шагах впереди группы управления.

      По исполнительной команде движение начинает вся рота, первый взвод (группа управления) двигается походным шагом с песней прямо, и каждый последующий взвод, подойдя к месту, где стоял первый взвод (группа управления), поворачивается налево, обозначает шаг на месте и выравнивается. Когда впереди идущий взвод отойдет на указанную командой дистанцию, командир последующего взвода командует: "Взвод, с песней - ПРЯМО". По этой команде взвод начинает движение с песней походным шагом.

Смотр батальона

      190. Для строевого смотра батальон строится в развернутый строй в линию взводных колонн или в двухшереножный строй (рис 29 и 31); командир батальона становится перед серединой батальона в 10 шагах; сигналисты-барабанщики всего батальона выстраиваются на правом фланге в одной шеренге, в двух шагах правее командира направляющей роты (управления батальона); заместители командира батальона становятся в двух шагах правее сигналистов-барабанщиков. Если при батальоне будет оркестр, сигналисты-барабанщики на фланг не вызываются, а оркестр становится в двух шагах правее командира правофланговой роты.

      191. Встреча начальника проводится в порядке, указанном для роты. После ответа на приветствие начальника по команде командира батальона "ВОЛЬНО" командиры рот выходят из строя и становятся перед серединой своих рот, в пяти шагах.

      192. Батальон проходит перед начальником, проводящим смотр, поротно, на дистанции одного линейного (двух линейных); роты - в колонне по три (по четыре).

      193. Перед началом прохождения торжественным маршем командир батальона, перестроив (построив) батальон, как было указано, а линейных - на правом фланге батальона в колонну по одному, становится в восьми шагах перед направляющей ротой (управлением батальона) и подает команды: "Батальон, СМИРНО. К торжественному маршу, поротно, на одного линейного (двух линейных) дистанции, первая рота прямо, остальные на пра-ВО". "На ре-МЕНЬ ("Автоматы на - ГРУДЬ")". "Равнение направо, шагом - МАРШ".

      По команде "К торжественному маршу" выходят из строя и становятся: заместители командира батальона - в двух шагах позади командира батальона в двухшереножном строю, командиры рот - в шести шагах впереди своих рот, в двух шагах за ними - их заместители, командиры взводов - в двух шагах впереди своих взводов, командир взвода связи (помощник начальника штаба батальона) в двух шагах впереди управления батальона. Ротные сигналисты-барабанщики под командой старшего выходят вперед и становятся фронтом к линии прохождения батальона против начальника, проводящего смотр, несколько ближе к исходному положению батальона. Если при батальоне будет оркестр, он по этой команде занимает место, указанное для сигналистов-барабанщиков.

      194. Когда последнее подразделение батальона минует начальника, проводящего смотр, сигналисты-барабанщики (оркестр), не прекращая боя (игры), по команде старшего сигналиста-барабанщика (военного дирижера) начинают движение прямо, а с выходом на линию прохождения торжественным маршем вслед за старшим сигналистом-барабанщиком (военным дирижером) заходят правым плечом и строевым шагом проходят перед начальником. Пройдя начальника на одного-двух линейных, сигналисты-барабанщики (оркестр) бой (игру) прекращают.

      195. Для прохождения с песней командир батальона становится в восьми шагах перед направляющей ротой (управлением батальона) и подает команды: "Батальон, СМИРНО. Для прохождения с песней, поротно, дистанция 50 метров, первая рота (управление батальона) прямо, остальные на пра-ВО". "На ре-МЕНЬ". "Шагом - МАРШ".

      По команде "Для прохождения с песней" выходят из строя и становятся: заместители командира батальона - в двух шагах позади командира батальона, командиры рот - в шести шагах впереди своих рот, их заместители - в двух шагах за ними, командиры взводов - в двух шагах впереди своих взводов, ротные сигналисты-барабанщики - в двух шагах за заместителями командиров рот.

      196. Проверка батальона, выход линейных, а также прохождение торжественным маршем и с песней проводятся, как указано для роты.

Смотр бригады (полка)

      197. Для строевого смотра бригада (полк) с Боевым Знаменем строится в линию ротных или взводных колонн, как показано на рис. 33, командир бригады (полка) становится перед серединой строя бригады (полка), в 20-30 шагах. При отсутствии оркестра ротные сигналисты-барабанщики выстраиваются под командой старшего на месте, указанном для оркестра.

      Встреча начальника и выполнение воинского приветствия производится, как указано для роты и батальона; при этом в докладе называется полное наименование бригады (полка) с перечислением присвоенных ему почетных наименований и орденов. После выполнения воинского приветствия по команде командира бригады (полка) "ВОЛЬНО" командиры батальона выходят из строя и становятся в десяти шагах перед серединой своих батальонов, а командиры отдельных рот (батарей) - в пяти шагах.

      198. Бригада (полк) проходит торжественным маршем перед начальником, проводящим смотр, побатальонно или поротно.

      Порядок прохождения бригады (полка): впереди идет командир бригады (полка), в трех шагах за ним в одной или в двух шеренгах - заместители командира бригады (полка), позади них в двух шагах знаменщик с ассистентами, в трех шагах за ними - остальной состав управления бригады (полка) в колонне по три (по четыре) и далее - подразделения бригады (полка) на установленных дистанциях.

      Если строевой смотр проводит командир бригады (полка), то его место впереди бригады (полка) занимает его заместитель.

      199. Для прохождения торжественным маршем командир бригады (полка) подает команды: "Бригада (полк), СМИРНО. К торжественному маршу, поротно (побатальонно), на столько-то линейных дистанции, первая рота (батальон, управление бригады (полка) прямо, остальные напра-ВО". "На ре-МЕНЬ ("Автоматы на - ГРУДЬ"); "Равнение направо, шагом - МАРШ".

      По команде "К торжественному маршу" заместители командира бригады (полка) выходят из строя и становятся в четырех шагах впереди Боевого Знамени, а старший помощник начальника штаба выходит из строя и становится в двух шагах впереди Боевого Знамени, командиры батальонов, рот, взводов, оркестр (сигналисты-барабанщики) выходят из строя и становятся, как указано в пунктах 186, 193 настоящего Устава.

      По команде "МАРШ" оркестр начинает играть марш (сигналисты-барабанщики - бить "Походный марш"), а направляющая рота (батальон, управление бригады (полка) начинает движение строевым шагом прямо. Остальные подразделения, повернувшись направо, доходят до места, где стояла направляющая рота, поворачиваются налево (заходят плечом), по команде своих командиров "НА МЕСТЕ" выравниваются, набирают установленные дистанции и по команде "ПРЯМО" следуют за впереди идущим подразделением. Знаменщик и ассистенты при прохождении торжественным маршем голову в сторону начальника не поворачивают.

      200. Когда последнее подразделение бригады (полка) минует начальника, проводящего смотр, оркестр (сигналисты-барабанщики) по команде военного дирижера (старшего сигналиста-барабанщика), не прекращая игры (боя), начинает движение прямо, а с выходом на линию прохождения торжественным маршем вслед за военным дирижером (старшим сигналистом-барабанщиком) заходит правым плечом и строевым шагом проходит перед начальником, пройдя начальника на одного-двух линейных игру (бой) прекращает.

      201. Для прохождения с песней командир бригады (полка), перестроив бригаду (полк), подает команды: "Бригада (полк), СМИРНО. Для прохождения с песней, поротно (побатальонно), дистанция 50 метров или указывается другая дистанция, первая рота (батальон, управление бригады (полка) прямо, остальные на пра-ВО". "На ре-МЕНЬ. Шагом - МАРШ".

      По команде "Для прохождения с песней" заместители командира бригады (полка) выходят из строя и становятся в двух шагах впереди управления бригады (полка).

      202. Проверка бригады (полка), выход линейных, а также прохождение торжественным маршем и с песней проводятся, как указано для батальона.

3. Строевой смотр на машинах

      203. Рота, батальон и бригада (полк) для строевого смотра строятся в развернутый строй с личным составом впереди машин:

      рота - машины в линию, личный состав - в двухшереножном строю;

      батальон - машины и личный состав - в линию ротных или взводных колонн;

      бригада (полк) - машины и личный состав - в линию ротных колонн.

      204. Строевой смотр личного состава на машинах проводится применительно к указанному для смотра в пешем порядке.

      Проверка наличия и состояния вооружения, военной и другой техники, а также подготовленности личного состава к действиям на машинах проводится в порядке, указанном начальником, проводящим строевой смотр. Он же определяет порядок прохождения торжественным маршем на машинах.

      205. Прохождение торжественным маршем на машинах проводится в ротных или батальонных походных колоннах. Бригада (полк) может проходить также двумя и более колоннами.

      Люки и стекла кабин машин должны быть закрыты, кроме люков и стекол кабин на машинах командиров рот, батальонов, командира бригады (полка), смотр которых проводится. Кроме того, люки должны быть открыты на машинах командиров подразделений, которым разрешено во время движения торжественным маршем находиться в люке.

      С разрешения начальника, проводящего смотр, люки и стекла кабин могут быть открыты и на других машинах.

      При движении торжественным маршем в командирском люке (в правом переднем углу кузова) машины стоя находятся: на смотре роты - командир роты, командиры взводов и машин; на смотре батальона - командир батальона, командиры рот и взводов; на смотре бригады (полка) - командир бригады (полка), командиры батальонов и рот.

      При движении на автомобиле командиры подразделений и частей могут находиться рядом с водителем машины.

      206. Движение торжественным маршем начинается по команде (сигналам) "В колонну - МАРШ". Движение начинают все машины одновременно в том строю, в котором они находились на месте, или перестраиваются по команде командира, принимая на ходу установленные дистанции и интервалы. Если дистанции между машинами были не более 10 м, то машины начинают движение поочередно, набирая установленные дистанции, а при прохождении двумя и более колоннами и интервалы.

      За два-три линейных до начальника, проводящего смотр, командиры, находящиеся в командирском люке (в кабине) машин, прикладывают руку к головному убору и одновременно поворачивают голову в сторону начальника. Остальные военнослужащие поступают, как указано в пункте 167 настоящего Устава, при этом автоматы в положении "на грудь" поддерживаются левой рукой за цевье и ствольную накладку. По прохождении начальника, проводящего смотр, на дистанцию одного линейного командиры подразделений и частей опускают руку от головного убора и ставят голову прямо, а остальные военнослужащие принимают положение "вольно".

      207. Боевое Знамя части перед прохождением торжественным маршем устанавливается в развернутом виде в верхнем люке (десантного отделения, кузова) машины командира части. Знаменщик и ассистенты во время прохождения голову в сторону начальника не поворачивают. Ассистенты, вооруженные автоматами, должны иметь их в положении "на грудь" и поддерживать левой рукой за цевье и ствольную накладку.

Глава 8. Положение Боевого Знамени бригады
(полка) в строю, вынос и относ его
1. Общие положения

      208. Приказом по части к Боевому Знамени назначаются знаменщик и два ассистента из сержантов или офицеров, преимущественно из числа награжденных орденами и медалями.

      Кроме того, для сопровождения Боевого Знамени при выносе его к бригаде (полку) и относе к месту хранения приказом по части назначается знаменный взвод. При следовании знаменного взвода к месту хранения Боевого Знамени при нем должны находиться знаменщик, ассистенты и сигналист-барабанщик.

      При переносе Боевого Знамени знаменщик и ассистенты должны иметь перевязь (приложение 10).

      К части Боевое Знамя всегда выносится развернутым. При передвижении на значительное расстояние Боевое Знамя переносится (перевозится) в чехле.

2. Положение Боевого Знамени в строю

      209. В строю на месте знаменщик держит Боевое Знамя у ноги свободно опущенной правой рукой. Нижний конец древка должен находиться у середины ступни правой ноги (рис. 60).

      При выполнении приемов с оружием положение Боевого Знамени не изменяется.

      210. Для движения по предварительной команде "Шагом" знаменщик переносит Боевое Знамя на левое плечо и держит его левой рукой, вытянутой по древку, а правую руку опускает. При этом положении Боевого Знамени нижний конец древка должен находиться на высоте 50-60 см от земли (рис. 61).

      211. При движении с Боевым Знаменем ассистенты и знаменный взвод, вооруженные автоматами, должны иметь их в положении "на грудь", а вооруженные карабинами - в положении "на плечо" (ассистенты, вооруженные шашками - в положении "на плечо"). При этом автоматы в положении "на грудь" поддерживаются левой рукой за цевье и ствольную накладку.

      Cм. (бумажный вариант)

      При прохождении торжественным маршем на парадах Боевое Знамя переносится, как показано на рис. 62.

      Cм. (бумажный вариант)

      212. В развернутом строю части знаменщик с Боевым Знаменем и два ассистента становятся, как показано на рис. 33.

3. Порядок выноса и относа Боевого Знамени

      213. Знаменный взвод следует к месту хранения Боевого Знамени в колонне по три (по четыре). Впереди в шести шагах следует командир взвода, в двух шагах за ним - знаменщик с ассистентами, в двух шагах за знаменщиком - сигналист-барабанщик.

      214. Прибыв к месту хранения Боевого Знамени, знаменный взвод выстраивается в развернутый двухшереножный строй так, чтобы середина строя приходилась напротив выхода из помещения (места хранения).

      Командир взвода становится на правом фланге взвода правее сигналиста-барабанщика, а в двух шагах правее командира взвода становятся в одну шеренгу знаменщик и ассистенты. Для приема Боевого Знамени старший помощник (заместитель) начальника штаба вызывает знаменщика: "Знаменщик, за мной, шагом - МАРШ".

      По этой команде знаменщик и ассистенты следуют за старшим помощником (заместителем) начальника штаба.

      215. Старший помощник (заместитель) начальника штаба, приняв Боевое Знамя от начальника караула, вручает его знаменщику и в присутствии начальника караула осматривает Боевое Знамя в порядке, указанном в Уставе внутренней службы.

      Затем старший помощник (заместитель) начальника штаба прикладывает руку к головному убору, подает команду "Знаменщик, за мной, шагом - МАРШ" и следует к знаменному взводу.

      Когда Боевое Знамя покажется у входа, командир знаменного взвода командует: "Взвод, под Знамя - СМИРНО", а если взвод вооружен карабинами, командует: "Взвод, под Знамя - СМИРНО, на кара-УЛ". По первой команде взвод принимает строевую стойку, командир взвода прикладывает руку к головному убору, а по второй команде взвод, кроме того, берет карабины в положение "на караул" (пункт 69 настоящего Устава); сигналист-барабанщик начинает бить "Под Знамя".

      Знаменщик с ассистентами становятся в двух шагах правее командира взвода в одной шеренге фронтом в сторону движения. Старший помощник (заместитель) начальника штаба становится в двух шагах впереди знаменщика и опускает руку от головного убора; сигналист-барабанщик прекращает бить в барабан.

      Как только знаменщик с ассистентами станут на свое место, командир взвода, опустив руку от головного убора, командует: "Взвод, на пра-ВО", а если взвод имел карабины в положении "на караул", то предварительно подает команду "Взвод, к но-ГЕ" и затем "На пле-ЧО".

      216. Движение с Боевым Знаменем начинается по команде старшего помощника (заместителя) начальника штаба "Знаменщик, за мной, шагом - МАРШ". По этой команде старший помощник (заместитель) начальника штаба, знаменщик и ассистенты начинают движение в полшага. Знаменный взвод по команде командира взвода "Взвод, в колонну по три (по четыре), шагом - МАРШ" на ходу перестраивается, как указано в пункте 107 настоящего Устава. После перестроения взвода по команде старшего помощника (заместителя) начальника штаба "ПРЯМО" все продолжают движение полным шагом.

      Движение с Боевым Знаменем совершается строевым шагом в следующем порядке: старший помощник (заместитель) начальника штаба, в двух шагах за ним - знаменщик с ассистентами, в трех шагах за знаменщиком - командир взвода; сигналист-барабанщик следует в двух шагах за командиром взвода, а в двух шагах за сигналистом-барабанщиком - взвод.

      Сигналист-барабанщик при следовании знаменного взвода бьет "Походный марш" и прекращает бой с началом игры оркестра (сигналистов-барабанщиков).

      217. Когда знаменный взвод с Боевым Знаменем приблизится на 40-50 шагов к бригаде (полку), командир бригады (полка) командует: "Бригада (полк), под Знамя - СМИРНО, равнение на-ПРАВО (на-ЛЕВО, на - СЕРЕДИНУ)", а если бригада (полк) вооружена карабинами, командует: "Бригада (полк), под Знамя - СМИРНО. Для встречи справа (слева, с фронта), на кара-УЛ)".

      По первой команде командиры подразделений от взвода и выше прикладывают руку к головному убору; все поворачивают голову в сторону Боевого Знамени и провожают его взглядом, поворачивая вслед за ним голову; оркестр играет "Встречный марш". По второй команде, кроме того, карабины берутся в положение "на караул" (пункт 69 настоящего Устава). Если при бригаде (полку) оркестра нет, сигналисты-барабанщики, предварительно построенные на месте оркестра, бьют "Под знамя". Знаменный взвод останавливается у левого фланга бригады (полка) и, если взвод вооружен карабинами, по команде командира взвода берет их в положение "на караул". Знаменщик с ассистентами под командой старшего помощника (заместителя) начальника штаба продолжают движение к правому флангу вдоль фронта бригады (полка) и становятся на место, определенное для них в строю (рис.33).

      Когда знаменщик станет на место, командир бригады (полка) подает знак оркестру (сигналистам-барабанщикам) для прекращения игры (боя) и командует: "Вольно", а если бригада (полк) имела карабины в положении "на караул", предварительно подает команду "Бригада (полк), к но-ГЕ".

      После команды командира бригады (полка) "Вольно" командир знаменного взвода отводит взвод на левый фланг бригады (полка).

      218. Для относа Боевого Знамени командир бригады (полка) командует: "Знаменный взвод - ВПЕРЕД".

      По этой команде знаменный взвод с сигналистом-барабанщиком выводится в колонне по три (по четыре) и, зайдя левым плечом вперед, останавливается перед серединой левофлангового подразделения в 20-25 шагах лицом к фронту бригады (полка).

      Когда знаменный взвод остановится, командир бригады (полка) командует: "Бригада (полк), под Знамя - СМИРНО, равнение на-ПРАВО", а если бригада (полк) вооружена карабинами, командует: "Бригада (полк), под Знамя - СМИРНО. Для встречи справа, на кара-УЛ".

      По этой команде бригада (полк) поступает, как указано в пункте 217 настоящего Устава (знаменный взвод равняется налево); оркестр играет "Встречный марш" (сигналисты-барабанщики бьют "Под Знамя"); старший помощник (заместитель) начальника штаба командует знаменщику: "Знаменщик, за мной, шагом - МАРШ" и ведет его с ассистентами вдоль фронта бригады (полка) к знаменному взводу.

      Когда знаменщик с Боевым Знаменем поравняется со знаменным взводом, командир знаменного взвода командует: "Взвод, шагом - МАРШ", а если взвод вооружен карабинами, предварительно подает команду "Взвод, к но-ГЕ" и затем "На пле-ЧО". Взвод следует с Боевым Знаменем к месту его хранения.

      Когда знаменный взвод удалится на 40-50 шагов, командир бригады (полка) подает оркестру (сигналистам-барабанщикам) знак прекратить игру (бой) и командует: "ВОЛЬНО", а если бригада (полк) имела карабины в положении "на караул", предварительно подает команду "Бригада (полк), к но-ГЕ".

      219. Подойдя к месту хранения Боевого Знамени, командир знаменного взвода выстраивает взвод в порядке, указанном в пункте 214 настоящего Устава, и командует: "Взвод, под Знамя - СМИРНО", а если взвод вооружен карабинами, командует: "Взвод, под Знамя - СМИРНО, на кара-УЛ". По этим командам взвод поступает, как указано в пункте 215 настоящего Устава. Сигналист-барабанщик бьет "Под Знамя". Старший помощник (заместитель) начальника штаба, приложив руку к головному убору, командует знаменщику: "Знаменщик, за мной, шагом - МАРШ" - и ведет его с ассистентами за собой. Когда Боевое Знамя будет внесено в помещение, командир знаменного взвода опускает руку от головного убора, сигналист-барабанщик прекращает бить в барабан; если взвод имел карабины в положении "на караул", командир взвода подает команду "Взвод, к но-ГЕ", затем "На ре-МЕНЬ" и ведет взвод в расположение роты.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 1
к Строевому уставу

Таблица сигналов для управления строем См. (бумажный вариант)

  ПРИЛОЖЕНИЕ 2
к Строевому уставу

Таблица сигналов для управления машиной См. (бумажный вариант)

  ПРИЛОЖЕНИЕ 3
к Строевому уставу

СТРОЕВАЯ ЗАПИСКА

      _________ роты (батальона) _________ бригады (полка)

      "___" __________ 200_ года

Наиме-

нова-

ние и

коли-

чество

Личный состав

Оружие

Вооружение

и военная техника

О

ф

и

ц

е

р

ы

Сержанты

Солдаты

В

с

е

г

о

А

в

т

о

м

а

т

ы

К

а

р

а

б

и

н

ы

П

у

л

е

м

е

т

ы

Г

р

а

н

а

т

о

м

е

т

ы

П

р

о

ч

е

е

Б

М

П

Т

а

н

к

и

А

в

т

о

м

о

б

и

л

и

П

р

о

ч

и

е

Виды

учета

По

конт-

ракту

Сроч-

ной

служ-

бы

По

кон-

трак-

ту

Сроч-

ной

служ-

бы

По

штату
















По

списку
















В строю
















Отсутст-

вует

















      Командир роты (батальона, бригады, (полка)

      ___________________________________________

      (воинское звание, подпись, фамилия)

      Примечания:

      1. В строевой записке батальона на обороте указываются воинские звания и фамилии командиров рот, начиная с командира первой роты, а в строевой записке бригады (полка), кроме того, воинские звания и фамилии командиров батальонов.

      2. Строевая записка по заполнению хранится как документ для служебного пользования и уничтожается установленным порядком.

      3. Для частей (подразделений), штаты которых являются секретными, графу "По штату" не указывать.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 4
к Строевому уставу

Условные обозначения См. (бумажный вариант)

  ПРИЛОЖЕНИЕ 5
к Строевому уставу

ОБОРУДОВАНИЕ СТРОЕВОГО ПЛАЦА См. (бумажный вариант)

      1 - строевая площадка; 2 - стенд с рисунками из Строевого устава; 3 - зеркало; 4 - места для линейных; 5 - трибуна; 6 - линия для построения; 7 - флагштоки; 8 - площадка для отработки приемов передвижения на поле боя; 9 - площадка для отработки действий у машин и на машинах; 10 - места для курения и чистки обуви.

      Примечания:

      1. Строевой плац воинской части предназначен для проведения занятий по строевой подготовке; состязаний на лучшее подразделение по строевой подготовке; утренней физической зарядки; общих батальонных и полковых вечерних поверок; для развода караула, проверки команд, снаряжаемых от части, а также личного состава, увольняемого из расположения части; построения личного состава перед выходом на занятия и для других воинских ритуалов.

      2. Строевые площадки размером 8x16 м подготавливаются равномерно по всей площади плаца. Кроме строевых площадок на плацу выделяется полоса для прохождения подразделений торжественным маршем.

      3. Линия прохождения правофланговых наносится на расстоянии 5-8 м от трибуны, в одном шаге от нее обозначаются места для линейных в 10-15 м друг от друга.

      4. Все линии на плацах наносятся белой краской (разведенной известью).

      5. Каждый строевой плац должен быть хорошо освещен и радиофицирован.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 6
к Строевому уставу

Правила для ротных сигналистов-барабанщиков

      1. Сигналист-барабаншик в строю носит барабан на ремне через левое плечо, нижней кожей к правому бедру. Палочки находятся в гнездах барабанного ремня, тонкими концами вниз.

      Сигнальная труба - на шнуре, через правое плечо с прикреплением к поясному ремню за кольцо трубы у левого бедра, раструбом вниз (рис. 1).

      2. Для изготовки к барабанному бою сигналист-барабанщик вынимает барабанные палочки из гнезд барабанного ремня, переводит барабан в положение для игры и кладет палочки тонкими концами на верхнюю кожу барабана (рис. 2). В этом случае сигнальная труба остается в положении, указанном в пункте 1 настоящих правил.

      Для указания начала и прекращения барабанного боя старший сигналист-барабанщик подает знак взмахом палочек.

      См. (бумажный вариант)

      3. При поворотах сигналист-барабанщик придерживает барабан рукой за обруч.

      4. При движении в строю без игры сигналист-барабанщик держит барабан, как указано в пункте 1 настоящих правил.

      5. Для изготовки к игре на сигнальной трубе сигналист-барабанщик берет трубу в правую руку и подносит мундштук ко рту (рис. 3). В этом случае барабан остается в положении, указанном в пункте 1настоящих правил.

Строевая площадка См. (бумажный вариант)

  ПРИЛОЖЕНИЕ 7
к Строевому уставу

Построение бригады (полка) при вручении Боевого Знамени См. (бумажный вариант)

  ПРИЛОЖЕНИЕ 8
к Строевому уставу

Построение бригады (полка) при опросе
военнослужащих на строевом смотре См. (бумажный вариант)

      Примечание: дистанция между категориями должностных лиц при опросе - 2 шага.

Барабанные бои для ротного барабана
1. Походный марш № 1 См. (бумажный вариант) 2. Походный марш № 2 См. (бумажный вариант) 3. Марш по караулам См. (бумажный вариант) 4. Сбор См. (бумажный вариант) 5. Под знамя См. (бумажный вариант) 6. Боевая тревога См. (бумажный вариант)

  ПРИЛОЖЕНИЕ 9
к Строевому уставу

Сигналы для сигнальной трубы и барабанные бои
для ротного барабана
Сигналы для сигнальной трубы
1. Подъем См. (бумажный вариант) 2. Приступить к занятиям См. (бумажный вариант) 3. Завтрак, обед, ужин См. (бумажный вариант) 4. Отбой См. (бумажный вариант) 5. Слушайте все См. (бумажный вариант) 6. Сбор См. (бумажный вариант) 7. Сбор начальников См. (бумажный вариант) 8. Огонь См. (бумажный вариант) 9. Бегом См. (бумажный вариант) 10. Боевая тревога См. (бумажный вариант)

  ПРИЛОЖЕНИЕ 10
к Строевому уставу

Описание перевязи для ношения Боевого Знамени

      Перевязь для ношения Боевого Знамени знаменщиком состоит из длинного и короткого плечевых ремней и кожаного стаканчика для установления нижнего конца древка Боевого Знамени. Плечевые кожаные ремни шириной 80 мм обтягиваются голубой шелковой тканью и обшиваются по краям золотистым галуном шириной 12-15 мм.

      Перевязь для ассистентов такая же, как и для знаменщика, но вместо кожаного стаканчика пришивается кисть золотистого цвета.

  УТВЕРЖДЕН
Указом Президента
Республики Казахстан
от 5 июля 2007 года N 364

ДИСЦИПЛИНАРНЫЙ УСТАВ
Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан

      Сноска. Дисциплинарный устав в редакции Указа Президента РК от 02.02.2016 № 187 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Настоящий Устав определяет понятие и сущность воинской дисциплины, обязанности военнослужащих по ее соблюдению, виды поощрений, дисциплинарных проступков и дисциплинарных взысканий, права командиров (начальников) по их применению, порядок проведения служебного расследования, порядок привлечения военнослужащих к ответственности за нарушения воинской дисциплины.

      Действие Устава распространяется на военнослужащих Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан (далее - Вооруженные Силы), а также на военнообязанных, призванных на воинские сборы в период их прохождения.

      Военнослужащие, независимо от своих воинских званий, служебного положения и заслуг, должны строго руководствоваться требованиями настоящего Устава.

1. Общие положения

      1. Воинская дисциплина есть строгое и точное соблюдение военнослужащими правил, установленных законами, общевоинскими уставами, другими нормативными правовыми актами и приказами (распоряжениями) командиров (начальников).

      2. Воинская дисциплина является одним из главных условий обеспечения боевой готовности войск.

      Воинская дисциплина основывается на осознании каждым военнослужащим своего воинского долга и личной ответственности за защиту своей Родины - Республики Казахстан, беззаветной преданности своему народу.

      3. Командиры (начальники) обязаны повседневно поддерживать в воинских частях, на кораблях и в подразделениях воинскую дисциплину, строго руководствуясь требованиями законодательства, общевоинских уставов, приказов (распоряжений) командиров (начальников) вышестоящих органов военного управления.

      Под начальником, если иное не установлено настоящим Уставом, понимается должностное лицо органов национальной безопасности Республики Казахстан, указанное в Перечне должностных лиц, имеющих право издавать приказы о заключении контракта, назначении на воинские должности, перемещении, освобождении, увольнении военнослужащих и военнообязанных, а также присвоении им воинского звания, определяемом Председателем Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.

      Под воинской частью (учреждением) (далее – воинская часть) понимается республиканское государственное учреждение, являющееся организационно-самостоятельной единицей Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан, которому присваивается условное и (или) действительное наименование.

      Сноска. Пункт 3 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      4. Воинская дисциплина обязывает каждого военнослужащего:

      1) соблюдать Конституцию и другие нормативные правовые акты Республики Казахстан;

      2) точно выполнять требования военной присяги, общевоинских уставов, приказов командиров (начальников);

      3) стойко переносить трудности воинской службы;

      4) быть дисциплинированным, бдительным и не допускать разглашения государственных секретов;

      5) оказывать уважение командирам (начальникам) и друг другу, соблюдать правила воинского приветствия и воинской вежливости;

      6) быть честным, добросовестно изучать военное дело и беречь вверенное вооружение, военную технику и военное имущество;

      7) вести себя с достоинством, не допускать самому и удерживать других от недостойных поступков, содействовать защите чести и достоинства граждан.

      8) соблюдать нормы служебной этики, установленные законодательством Республики Казахстан.

      Сноска. Пункт 4 с изменениями, внесенными Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      5. Воинская дисциплина достигается:

      1) организацией патриотического, воинского, нравственного и духовного воспитания военнослужащих, формированием у них высоких морально-психологических и боевых качеств, сознательного повиновения командирам (начальникам);

      2) личной ответственностью каждого военнослужащего за выполнение своих обязанностей, требований законодательства и общевоинских уставов;

      3) поддержанием в воинской части (подразделении) уставного порядка, строгим соблюдением распорядка дня и регламента служебного времени;

      4) четкой организацией боевой подготовки и полным охватом ею личного состава;

      5) личным примером и повседневной требовательностью командиров (начальников) к подчиненным в надлежащем выполнении ими обязанностей воинской службы, постоянным контролем за их исполнительностью, уважением прав и личного достоинства военнослужащих, постоянной заботой о них, умелым сочетанием и правильным применением мер поощрения, убеждения, принуждения и общественного воздействия коллектива;

      6) созданием в воинской части (подразделении) условий, обеспечивающих безопасность прохождения воинской службы, необходимых материально-бытовых условий.

      6. Дисциплинарная ответственность — вид ответственности, которую несут военнослужащие за совершение дисциплинарных проступков при исполнении ими обязанностей воинской службы.

      7. Дисциплинарный проступок военнослужащего (далее - проступок) - это деяние военнослужащего (действие либо бездействие), выражающееся в нарушении воинской дисциплины. Проступки подразделяются на незначительные, значительные и серьезные.

      Виды значительных и серьезных проступков указаны в приложении 1 к настоящему Уставу. Проступки, не указанные в данном приложении, относятся к категории незначительных.

      8. Дисциплинарное взыскание (далее - взыскание) есть мера дисциплинарной ответственности, применяемая к военнослужащим властью командира (начальника), имеющего такое право в соответствии с настоящим Уставом, за совершенные ими проступки.

      9. Поощрение - положительная оценка служебной деятельности военнослужащего, являющаяся важным средством его воспитания и укрепления воинской дисциплины.

      10. Служебная карточка - документ строгой отчетности установленной формы, предусматривающий сведения о поощрениях и взысканиях военнослужащего (приложение 2).

      Служебная карточка регистрируется в штабе воинской части и при перемещении военнослужащего направляется вместе с личным делом к новому месту службы.

      11. Служебное расследование — всестороннее, полное и объективное исследование обстоятельств происшествия, совершения проступка или фактов, указанных в обращении.

      12. Основным методом воспитания у военнослужащих дисциплинированности является метод убеждения.

      13. За состояние воинской дисциплины в воинской части (подразделении) отвечают командир (начальник), его заместители и другие должностные лица, наделенные обязанностями и дисциплинарными правами в соответствии с общевоинскими уставами. Они обязаны требовать от подчиненных ее соблюдения, поощрять достойных, строго, но справедливо взыскивать с нарушителей.

      Командир (начальник), не обеспечивший необходимых условий соблюдения уставного порядка и требований законодательства, общевоинских уставов, приказов командиров (начальников), не принявший мер по предупреждению правонарушений, допустивший их сокрытие, несет за это ответственность, установленную настоящим Уставом и законодательством.

      14. В целях поддержания воинской дисциплины в воинской части (подразделении) командир (начальник) обязан:

      1) изучать личные качества подчиненных, укреплять дружбу между ними, поддерживать определенные общевоинскими уставами правила взаимоотношений между военнослужащими, сплачивать воинский коллектив;

      2) знать морально-психологические качества личного состава, добиваться единого понимания подчиненными командирами (начальниками) требований, задач и способов укрепления воинской дисциплины, руководить их деятельностью по обеспечению высокого морально-психологического состояния личного состава, обучать подчиненных правильному применению дисциплинарной практики;

      3) организовывать правовую пропаганду и проводить работу по предупреждению правонарушений;

      4) принимать меры к незамедлительному устранению выявленных нарушений правил несения воинской службы;

      5) принимать все меры, обеспечивающие соблюдение воинской дисциплины подчиненными военнослужащими;

      6) воспитывать подчиненных в духе неуклонного выполнения требований законодательства, военной присяги, общевоинских уставов, приказов командиров (начальников), развивать и поддерживать у них чувство собственного достоинства, стремление к образцовому выполнению воинского долга;

      7) создавать в воинской части (подразделении) нетерпимое отношение к нарушениям воинской дисциплины, особенно уставных правил взаимоотношений между военнослужащими и фактам социальной несправедливости;

      8) уважать подчиненных, их личность и достоинство, не допускать грубости к подчиненным и их унижения, постоянно служить им образцом строгого соблюдения законодательства, общевоинских уставов и приказов;

      9) заботиться о социальной и правовой защищенности подчиненных, знать их нужды и запросы, добиваться их удовлетворения;

      10) своевременно и объективно докладывать о состоянии воинской дисциплины и морально-психологическом состоянии личного состава вышестоящему командиру (начальнику);

      11) незамедлительно информировать органы военной полиции и правоохранительные органы о совершенных в воинской части (подразделении) уголовных правонарушениях и происшествиях.

      15. Основными критериями оценки деятельности командира (начальника) по укреплению и поддержанию воинской дисциплины являются:

      1) состояние воинской дисциплины в части (подразделении), количество и характер проступков, происшествий и уголовных правонарушений, морально-психологическое состояние личного состава;

      2) личная примерность, дисциплинированность и персональная ответственность командиров, их заместителей, офицеров и сержантов (старшин), соблюдение ими норм законодательства, требований общевоинских уставов;

      3) организация и проведение активной правовой пропаганды, участие в проведении воспитательной работы руководящего состава части, командиров подразделений, изучение, проведение и внедрение передового опыта работы;

      4) постоянное участие командования части, подразделений в проведении идеологической работы;

      5) состояние работы по профилактике правонарушений и обеспечению безопасности воинской службы, полнота и качество ведения командирами (начальниками) дисциплинарной практики в части (подразделении);

      6) состояние боевой готовности, служебно-боевой и повседневной деятельности, организованность процесса боевой подготовки, качество выполнения планов боевой и государственно-правовой подготовки.

      Основными мерами по повышению объективности оценки и эффективности деятельности командиров (начальников) по укреплению и поддержанию воинской дисциплины являются:

      1) повышение спроса и требовательности к командирам (начальникам) за полноту и качество исполнения функциональных обязанностей по укреплению и поддержанию воинской дисциплины в части (подразделении), привлечение их к ответственности за низкую эффективность работы по профилактике правонарушений;

      2) объективная оценка законности принятия мер поощрения и дисциплинарного воздействия в отношении подчиненного личного состава, применяемых командирами (начальниками), полноты и качества ведения ими дисциплинарной практики в части (подразделении);

      3) постоянное применение поощрений в отношении командиров (начальников), добившихся положительных результатов по итогам отчетного периода;

      4) представление к награждению особо отличившихся командиров (начальников) и иных должностных лиц, внесших значительный личный вклад в обеспечение законности и правопорядка в части (подразделении);

      5) пропаганда и распространение передового опыта работы командиров (начальников) по профилактике правонарушений, освещение в средствах массовой информации.

      16. За правонарушения, совершенные военнослужащими, находящимися в отпусках, и не связанные с обязанностями воинской службы, командир (начальник) дисциплинарной ответственности не несет.

      17. Каждый военнослужащий обязан содействовать командиру (начальнику) в установлении порядка и поддержании воинской дисциплины в воинской части (подразделении).

      18. Право командира (начальника) отдавать приказ и обязанность подчиненного беспрекословно повиноваться командиру (начальнику) являются основными принципами единоначалия.

      В случаях открытого неповиновения или сопротивления военнослужащего, а также для устранения опасности, непосредственно угрожающей жизни, здоровью, правам и законным интересам данного военнослужащего или иных лиц, интересам общества или государства, командир (начальник) обязан для восстановления порядка и дисциплины принять все предусмотренные законами Республики Казахстан меры принуждения и привлечения к ответственности. При этом оружие может быть применено только в боевой обстановке, а в условиях мирного времени - в исключительных случаях в соответствии с законодательством.

      19. Дисциплинарные права командиров (начальников) определяются в соответствии с занимаемой должностью или воинским званием, предусмотренным по занимаемой должности.

      Досрочное присвоение воинских званий военнослужащим, присвоение очередного воинского звания на одну ступень выше воинского звания, предусмотренного по занимаемой штатной должности, снижение и восстановление в должности или в воинском звании на одну ступень, а также увольнение с воинской службы по отрицательным мотивам военнослужащих производятся в соответствии с Правилами прохождения воинской службы в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях Республики Казахстан, утвержденными Указом Президента Республики Казахстан от 25 мая 2006 года № 124 (далее - Правила прохождения воинской службы).

      20. Командиры (начальники), должности которых в настоящем Уставе не упомянуты, в отношении подчиненных им военнослужащих пользуются дисциплинарными правами в соответствии с воинским званием, предусмотренным по занимаемой должности:

      1) младший сержант, сержант, старшина второй статьи и старшина первой статьи - властью командира отделения;

      2) старший сержант и главный старшина - властью сержанта взвода;

      3) сержант третьего класса и старшина третьего класса - властью сержанта роты;

      4) сержант второго класса и старшина второго класса - властью сержанта батальона;

      5) сержант первого класса и старшина первого класса - властью сержанта бригады;

      6) штаб-сержант и штаб-старшина - властью сержанта регионального командования;

      7) мастер-сержант и мастер-старшина - властью сержанта вида Вооруженных Сил;

      8) лейтенант и старший лейтенант - властью командира взвода;

      9) капитан и капитан-лейтенант - властью командира роты (корабля 4 ранга);

      10) майор, подполковник, капитан 3 ранга и капитан 2 ранга - властью командира батальона (корабля 3 и 2 ранга);

      11) полковник и капитан 1 ранга - властью командира бригады (корабля 1 ранга);

      12) генерал-майор и контр-адмирал - властью командующего войсками регионального командования;

      13) генерал-лейтенант, вице-адмирал, генерал-полковник, адмирал - властью главнокомандующего видом Вооруженных Сил Республики Казахстан.

      Командиры (начальники), занимающие должности, по которым в штатах предусмотрены два воинских звания, пользуются дисциплинарными правами в соответствии со старшим воинским званием.

      При временном исполнении обязанностей по службе командиры (начальники) пользуются дисциплинарными правами, по должности, к исполнению обязанностей которой он допущен.

      Поощрения, предусмотренные подпунктами 5) - 10) пункта 33 и подпунктами 3) - 9) пункта 41 Дисциплинарного устава, применяются только должностными лицами, имеющими право издания письменных приказов.

      21. Заместители командиров (начальников) подразделений, воинских частей, начальники пограничных управлений, старшие помощники командиров кораблей в отношении подчиненных им лиц пользуются дисциплинарной властью на одну ступень ниже прав, предоставленных их непосредственным начальникам.

      На кораблях, где имеются старший помощник и помощник командира корабля, последний пользуется дисциплинарной властью на одну ступень ниже прав, предоставленных старшему помощнику.

      Сноска. Пункт 21 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      22. Офицеры от заместителя командира бригады и ниже, при нахождении с подразделениями или командами в командировке в качестве их начальников, а также при выполнении определенной в приказе командира части самостоятельной задачи вне места дислокации своей части пользуются дисциплинарной властью на одну ступень выше занимаемой должности.

      23. К офицерам, проходящим воинскую службу по призыву, применяются виды поощрений и взысканий, предусмотренные для офицеров, проходящих воинскую службу по контракту.

      24. Офицеры - командиры подразделений курсантов (слушателей) - в военных учебных заведениях пользуются дисциплинарной властью в отношении подчиненных им лиц на одну ступень выше прав по занимаемой должности.

      25. Начальники департаментов, управлений и главных инспекций Министерства обороны Республики Казахстан, начальники департаментов и управлений Генерального штаба, начальники главных управлений Вооруженных Сил, а также начальники департаментов Пограничной службы в отношении подчиненных им военнослужащих пользуются дисциплинарными правами командующего войсками регионального командования.

      Сноска. Пункт 25 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      26. Заместители начальника Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан, Директора Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, Главнокомандующего Национальной гвардией, Главного военного прокурора в отношении подчиненных им военнослужащих пользуются дисциплинарными правами командующего родом войск.

      27. Заместители Министра обороны Республики Казахстан, первый заместитель начальника Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан, заместители Председателя Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, Министра внутренних дел Республики Казахстан, Министра по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан, заместитель Начальника Службы государственной охраны Республики Казахстан – командующий Силами особого назначения, Главнокомандующий Национальной гвардией, Главный военный прокурор в отношении подчиненных им военнослужащих пользуются правами Главнокомандующего видом Вооруженных Сил.

      Сноска. Пункт 27 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      28. Министр обороны Республики Казахстан, Председатель Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, Начальник Службы государственной охраны Республики Казахстан, Министр внутренних дел Республики Казахстан, Министр по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан и Генеральный прокурор Республики Казахстан в отношении подчиненных им военнослужащих пользуются дисциплинарными правами в полном объеме настоящего устава.

      Начальник Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан пользуются дисциплинарными правами в полном объеме с учетом Правил прохождения воинской службы.

      Сноска. Пункт 28 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      29. Должностные лица Вооруженных Сил из числа гражданского персонала в отношении подчиненных военнослужащих пользуются дисциплинарными правами в соответствии с занимаемой должностью.

2. Поощрения

      30. Поощрения применяются в отношении военнослужащих, добросовестно и старательно исполняющих обязанности воинской службы и отличившихся при выполнении воинского долга.

      Каждый командир (начальник) в пределах прав, предоставленных ему настоящим Уставом, обязан поощрять подчиненных за успехи, усердие, отличие по службе и разумную инициативу.

      В том случае, когда командир (начальник) считает, что предоставленных ему прав недостаточно, он может ходатайствовать о поощрении отличившихся военнослужащих властью старшего командира (начальника).

      31. Особо отличившиеся офицеры за воинские подвиги и заслуги перед государством на основании Указа Президента Республики Казахстан или постановления Правительства Республики Казахстан могут быть награждены оружием.

      32. За мужество, отвагу и героизм, проявленные при выполнении воинского долга, образцовое управление подчиненными подразделениями, частями, войсками и другие выдающиеся заслуги перед государством, высокие показатели в боевой подготовке, отличное освоение новых образцов вооружения и военной техники должностные лица от командира отдельного батальона (корабля 2 ранга) и выше имеют право ходатайствовать о представлении подчиненных им военнослужащих к награждению государственными наградами Республики Казахстан.

Поощрения, применяемые к военнослужащим срочной воинской службы

      33. К военнослужащим срочной воинской службы, курсантам, кадетам военных учебных заведений, заключившим контракт о прохождении воинской службы, применяются следующие поощрения:

      1) снятие ранее наложенного взыскания;

      2) объявление благодарности;

      3) разрешение внеочередного увольнения из расположения воинской части или с корабля на берег;

      4) сообщение на родину или по месту прежней работы (учебы) об образцовом выполнении воинского долга и о полученных поощрениях;

      5) награждение грамотой, ценным подарком;

      6) награждение личной фотографией военнослужащего, снятого у развернутого Боевого Знамени воинской части (Военно-морского флага);

      7) присвоение рядовым (матросам) воинского звания "ефрейтор" ("старший матрос");

      8) награждение нагрудным знаком отличия Вооруженных Сил;

      9) занесение в Книгу почета воинской части (корабля) (приложение 3);

      10) предоставление краткосрочного отпуска - до 10 суток, не считая времени на проезд к месту проведения отпуска и обратно.

      Сноска. Пункт 33 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      34. К курсантам, кадетам военных учебных заведений не применяется поощрение в виде предоставления краткосрочного отпуска.

      Сноска. Пункт 34 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      35. В военных учебных заведениях кроме поощрений, перечисленных в пункте 33 настоящего Устава, применяется также занесение на Доску почета фамилий курсантов и кадетов, окончивших военное учебное заведение с наилучшими показателями в учебе (с отличием).

      Сноска. Пункт 35 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Права командиров (начальников) по применению поощрений к
подчиненным им военнослужащим срочной воинской службы

      36. Командир отделения, сержант взвода (старшина команды), заместитель командира взвода (старшина команды) имеют право:

      1) снимать ранее наложенные ими взыскания;

      2) объявлять благодарность.

      37. Старший техник (техник) роты, старшина роты (боцман), сержант роты, батальона (старшина дивизиона) имеют право:

      1) снимать ранее наложенные ими взыскания;

      2) объявлять благодарность;

      3) разрешать внеочередное увольнение из расположения воинской части или с корабля на берег - одно увольнение.

      38. Сержант полка, бригады, регионального командования, рода войск, вида Вооруженных Сил, главный сержант Вооруженных Сил Республики Казахстан имеют право:

      1) снимать ранее наложенные ими взыскания;

      2) объявлять благодарность;

      3) разрешать внеочередное увольнение из расположения воинской части или с корабля на берег - до двух увольнений.

      39. Командир взвода (командир группы), командир роты (корабля 4 ранга), командир батальона (корабля 3 ранга) имеют право:

      1) снимать ранее наложенные ими взыскания;

      2) объявлять благодарность;

      3) разрешать внеочередное увольнение из расположения воинской части или с корабля на берег:

      командир взвода (командир группы) - одно увольнение;

      командир роты (корабля 4 ранга) - до двух увольнений;

      командир батальона (корабля 3 ранга) — до трех увольнений.

      40. Командир отдельного батальона (корабля 2 ранга), командир полка, бригады (корабля 1 ранга), командующий войсками регионального командования, родом войск, главнокомандующий видом Вооруженных Сил в отношении подчиненных им военнослужащих срочной воинской службы имеют право применять поощрения в полном объеме настоящего Устава.

Поощрения, применяемые к военнослужащим по контракту

      41. К военнослужащим по контракту применяются следующие поощрения:

      1) снятие ранее наложенного взыскания;

      2) объявление благодарности;

      3) награждение грамотой;

      4) награждение ценным подарком;

      5) денежной премией;

      6) награждение нагрудным знаком отличия Вооруженных Сил;

      7) занесение в Книгу почета воинской части (корабля);

      8) досрочное присвоение очередного воинского звания;

      9) присвоение очередного воинского звания на одну ступень выше воинского звания, предусмотренного по занимаемой штатной должности.

      42. В военных учебных заведениях, кроме поощрений, перечисленных в пункте 41 настоящего Устава, применяются занесение на Доску почета фамилий докторантов, интернов, магистрантов, окончивших военное учебное заведение с наилучшими показателями в учебе (с отличием), а также в качестве поощрения – определение первого, второго и третьего докторантов, интернов, магистрантов, окончивших военное учебное заведение с наилучшими показателями в учебе.

      Сноска. Пункт 42 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Права командиров (начальников) по применению поощрений к подчиненным им военнослужащим по контракту

      43. Командиры (начальники) на должностях сержантов (старшин) от командира отделения до главного сержанта Вооруженных Сил Республики Казахстан к подчиненным военнослужащим по контракту на должностях солдат (матросов), сержантов (старшин) имеют право:

      1) снимать ранее наложенные ими взыскания;

      2) объявлять благодарность.

      44. Командир взвода (командир группы), командир роты (корабля 4 ранга) и командир батальона (корабля 3 ранга) имеют право:

      1) снимать ранее наложенные ими взыскания;

      2) объявлять благодарность.

      45. Командир отдельного батальона (корабля 2 ранга), командир полка, бригады (корабля 1 ранга), командующий войсками регионального командования, родом войск, главнокомандующий видом Вооруженных Сил Республики Казахстан имеют право применять все виды поощрений, указанные в пункте 41 настоящего Устава, кроме указанных в подпунктах 8) и 9) в отношении офицеров.

Порядок применения поощрений

      46. Командиры (начальники) могут применять поощрения как в отношении отдельного военнослужащего, так и в отношении всего личного состава подразделения, воинской части (корабля).

      При определении вида поощрения принимаются во внимание характер заслуг или отличия военнослужащего, а также его прежнее отношение к воинской службе.

      47. Военнослужащий, имеющий взыскание, поощряется снятием ранее наложенного взыскания. Право снятия взыскания принадлежит тому командиру (начальнику), которым взыскание было наложено, а также вышестоящему прямому начальнику.

      Одновременно в виде поощрения может быть снято только одно взыскание, при этом с данным видом поощрения другие виды поощрений не применяются.

      В исключительных случаях за успехи, достигнутые в боевой подготовке, либо за отвагу и самоотверженность, проявленные при исполнении воинского и служебного долга, первым руководителем государственного органа могут быть сняты все имеющиеся взыскания одновременно.

      Командир (начальник) до истечения шести месяцев пользуется правом снять взыскание, если оно сыграло свою воспитательную роль, военнослужащий не совершил нового проступка и исправил свое поведение добросовестным выполнением воинского долга.

      48. Поощрение - объявление благодарности - применяется в отношении отдельного военнослужащего, а также в отношении всего личного состава подразделения, воинской части.

      49. Поощрение – внеочередное увольнение из расположения воинской части или с корабля на берег – применяется в отношении военнослужащих срочной воинской службы, а также курсантов, кадетов военных учебных заведений и производится в дни, установленные командиром воинской части (начальником), с учетом интересов военнослужащих.

      Сноска. Пункт 49 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      50. Поощрения - награждение грамотой, ценным подарком - применяются в отношении всех военнослужащих. Военнослужащие (за исключением военнослужащих срочной службы), кроме того, могут награждаться и денежной премией. Награждение денежной премией, ценным подарком может применяться с одновременным объявлением благодарности, награждением грамотой. Грамотой награждаются как отдельные военнослужащие, так и весь личный состав воинской части (подразделения).

      51. Поощрение - сообщение на родину или по месту прежней работы (учебы) военнослужащего об образцовом выполнении им воинского долга и о полученных поощрениях - применяется в отношении военнослужащих срочной воинской службы, при этом на родину или по месту прежней работы (учебы) военнослужащего высылается похвальный лист о добросовестном выполнении им воинского долга и о полученных поощрениях.

      52. Поощрения – присвоение воинского звания досрочно, но не выше воинского звания, предусмотренного перечнем воинских должностей по занимаемым ими воинским должностям, и не более двух раз в период прохождения воинской службы – применяются в отношении военнослужащих, образцово выполняющих воинский долг, проявивших высокий профессионализм и усердие при несении боевого дежурства или исполнении иных обязанностей воинской службы.

      Военнослужащим офицерского состава, осуществляющим преподавательскую, научную деятельность и имеющим ученую степень, а также офицерам медицинских специальностей, осуществляющим лечебную деятельность, может быть присвоено очередное воинское звание до полковника включительно на одну ступень выше воинского звания, предусмотренного по занимаемой воинской должности.

      Сноска. Пункт 52 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      53. Поощрение - награждение личной фотографией военнослужащего, снятого у развернутого Боевого Знамени воинской части (Военно-морском флаге), - применяется в отношении военнослужащих срочной воинской службы.

      Каждому военнослужащему, в отношении которого применяется это поощрение, вручаются две фотографии (военнослужащие фотографируются в парадной форме с оружием) с текстом на обороте каждой - кому и за что она вручена. Текст на обороте фотографии заверяется подписью командира (начальника) и гербовой печатью воинской части.

      54. Нагрудным знаком отличия Вооруженных Сил, награждаются военнослужащие, добившиеся высоких показателей в боевой подготовке (учебе), служебно-боевой деятельности и имеющие примерную воинскую дисциплину.

      55. Предоставление краткосрочного отпуска до 10 суток - применяется в отношении военнослужащих срочной воинской службы, имеющих отличные показатели в боевой подготовке, за усердие и отличие в службе.

      Краткосрочный отпуск в порядке поощрения должен быть предоставлен не позднее чем в месячный срок со дня объявления и в той воинской части, где поощрение объявлено.

      56. Поощрение - занесение в Книгу почета воинской части (корабля) применяется в отношении:

      1) военнослужащих срочной воинской службы последнего периода обучения, добившихся отличных показателей в боевой подготовке, проявивших безупречную дисциплинированность и высокую сознательность при несении службы, - перед увольнением их в запас, а курсантов (учащихся, слушателей) военных учебных заведений и учебных частей - по окончании обучения;

      2) военнослужащих по контракту за безупречную службу в Вооруженных Силах, а также особо отличившихся при исполнении воинского долга - в течение срока контракта о прохождении ими воинской службы.

      При объявлении указанного поощрения военнослужащему вручается похвальная грамота за подписью командира воинской части (корабля) о занесении фамилии военнослужащего в Книгу почета воинской части (корабля), кроме того, военнослужащим срочной воинской службы сообщается об этом на родину или по месту его прежней работы (учебы).

      57. Поощрения объявляются перед строем или на совещании военнослужащих.

      Объявление приказов о поощрении, а также вручение отличившимся военнослужащим наград производятся в торжественной обстановке.

      Одновременно с объявлением приказа о поощрении военнослужащим вручаются грамоты, ценные подарки или денежные премии, личные фотографии военнослужащих, снятых у развернутого Боевого Знамени воинской части (Военно-морском флаге), нагрудные знаки отличия Вооруженных Сил, а также зачитываются тексты сообщений на родину или по месту прежней работы (учебы) об образцовом выполнении ими воинского долга и о полученных поощрениях.

3. Проступки и взыскания

      58. Взыскания применяются к военнослужащим за совершение ими проступков.

      59. Командир (начальник) при определении вины и мер взыскания должен принимать во внимание характер проступка, обстоятельства, при которых он был совершен, его последствия, прежнее поведение виновного, наличие неснятых взысканий, а также совершение его умышленно или по неосторожности.

      60. За совершение незначительного проступка военнослужащий привлекается к дисциплинарной ответственности в соответствии с настоящим Уставом, за исключением увольнения с воинской службы по отрицательным мотивам.

      При совершении военнослужащим значительного проступка командир (начальник) ходатайствует о привлечении к административной ответственности.

      За совершение серьезного проступка военнослужащий по контракту подлежит увольнению с воинской службы по отрицательным мотивам.

      61. При совершении незначительного проступка впервые и нецелесообразности применения взыскания командир (начальник) может ограничиться предупреждением военнослужащего о необходимости строгого соблюдения воинской дисциплины.

      62. В целях профилактики проступки военнослужащих по решению командира (начальника) могут рассматриваться и обсуждаться:

      1) солдат и матросов - на собраниях личного состава;

      2) сержантов (старшин) - на собраниях сержантов (старшин);

      3) офицеров - на офицерских собраниях.

      Проступки военнослужащих по контракту, проходящих воинскую службу на должностях сержантов полков, бригад, им равных и выше, могут рассматриваться и обсуждаться на собраниях сержантов вышестоящих органов военного управления.

      Проступки старших офицеров могут рассматриваться и обсуждаться на собраниях только старших офицеров и выше, проступки высших офицеров - на собраниях только высших офицеров.

      63. В крайних случаях, не терпящих отлагательства, военнослужащий может быть временно отстранен от должности до решения вопроса о его ответственности. Временное отстранение от должности может быть применено к военнослужащему в случаях, когда совершенный им проступок препятствует исполнению его служебных обязанностей или исполнению обязанностей воинской службы другими военнослужащими, либо когда исполнение военнослужащим должностных обязанностей препятствует (может препятствовать) всестороннему, полному, объективному и своевременному выяснению обстоятельств совершения им проступка, выявлению причин и условий, способствовавших его совершению.

      64. Военнослужащий отстраняется от должности тем командиром (начальником), которому предоставлено право назначения его на должность.

      Командир (начальник), отстранивший подчиненного от должности, обязан доложить об этом по команде, подробно изложив причины и обстоятельства, вызвавшие отстранение от должности, а также сообщить в органы военной прокуратуры.

      Командир (начальник), отстранивший от должности подчиненного без достаточных на то оснований, несет за это дисциплинарную и иную ответственность.

Взыскания, налагаемые на военнослужащих срочной воинской
службы и курсантов (учащихся) военных учебных заведений

      65. За совершение проступков на военнослужащих срочной воинской службы, курсантов и кадетов военных учебных заведений могут налагаться взыскания:

      1) замечание;

      2) выговор;

      3) строгий выговор;

      4) лишение очередного увольнения из расположения воинской части или с корабля на берег;

      5) лишение нагрудного знака отличия Вооруженных Сил;

      6) снижение в должности на одну ступень;

      7) снижение в воинском звании на одну ступень.

      К курсантам, кадетам военных учебных заведений, помимо взысканий, указанных в настоящем пункте, может быть применено взыскание – увольнение с воинской службы по отрицательным мотивам.

      Сноска. Пункт 65 с изменениями, внесенными Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Права командиров (начальников) налагать взыскания на
подчиненных им военнослужащих срочной воинской службы и
курсантов (учащихся) военных учебных заведений

      66. Должностные лица от командира отделения (расчета, танка, боевой машины, установки), ему равных и до сержанта бригады пользуются правом налагать взыскания на подчиненных им военнослужащих срочной службы устно с занесением в служебную карточку:

      1) замечание;

      2) выговор;

      3) строгий выговор.

      Должностные лица от сержанта бригады и выше кроме вышеперечисленных взысканий, пользуются правом налагать взыскания в виде лишения очередного увольнения из расположения воинской части или с корабля на берег, а также ходатайствовать по инстанции перед командиром воинской части (начальником), имеющим на то право, по применению дисциплинарных взысканий:

      1) снижение в должности на одну ступень;

      2) снижение в воинском звании на одну ступень;

      3) увольнение с воинской службы по отрицательным мотивам.

      Командир взвода, роты, батальона пользуется правом налагать взыскания на подчиненных ему военнослужащих срочной службы устно с занесением в служебную карточку:

      1) замечание;

      2) выговор;

      3) строгий выговор;

      4) лишение очередного увольнения из расположения воинской части или с корабля на берег.

      Кроме того, командир батальона пользуется правом ходатайствовать по инстанции перед командиром воинской части (начальником), имеющим на то право, по применению дисциплинарных взысканий:

      1) снижение в должности на одну ступень;

      2) снижение в воинском звании на одну ступень;

      3) увольнение с воинской службы по отрицательным мотивам.

      Должностные лица от командира воинской части, ему равных и выше в отношении подчиненных им военнослужащих срочной воинской службы пользуются правом налагать взыскания в полном объеме настоящего Устава.

Взыскания, налагаемые на военнослужащих по контракту

      67. На военнослужащих по контракту могут налагаться взыскания:

      1) замечание;

      2) выговор;

      3) строгий выговор;

      4) предупреждение о неполном служебном соответствии;

      5) снижение в должности на одну ступень;

      6) снижение в воинском звании на одну ступень;

      7) увольнение с воинской службы по отрицательным мотивам (кроме офицеров, проходящих воинскую службу по призыву).

Права командиров (начальников) налагать взыскания на
подчиненных им военнослужащих по контракту

      68. Командир отделения (расчета, танка, боевой машины, установки), сержант взвода, старшина, техник роты, сержант роты, сержант батальона пользуются правом налагать взыскания на подчиненных ему военнослужащих по контракту устно с занесением в служебную карточку:

      1) замечания;

      2) выговора;

      3) строгого выговора.

      Должностные лица от сержанта бригады и выше кроме вышеперечисленных взысканий пользуются правом ходатайствовать по инстанции перед командиром воинской части (начальником), имеющим на то право, по применению дисциплинарных взысканий:

      1) предупреждения о неполном служебном соответствии;

      2) снижения в должности на одну ступень;

      3) снижения в воинском звании на одну ступень;

      4) увольнения с воинской службы по отрицательным мотивам.

      69. Командир взвода, роты, батальона пользуется правом налагать взыскания на подчиненных ему военнослужащих по контракту устно с занесением в служебную карточку:

      1) замечания;

      2) выговора;

      3) строгого выговора.

      Командир батальона пользуется правом ходатайствовать по инстанции перед командиром воинской части (начальником), имеющим на то право, по применению дисциплинарных взысканий:

      1) предупреждения о неполном служебном соответствии;

      2) снижения в должности на одну ступень;

      3) снижения в воинском звании на одну ступень;

      4) увольнения с воинской службы по отрицательным мотивам.

      70. Командир воинской части (начальник), ему равные и выше в отношении подчиненных им военнослужащих по контракту пользуются правом налагать взыскания в полном объеме настоящего Устава.

      71. Взыскание в виде снижения в должности или в воинском звании на одну ступень, увольнения с воинской службы по отрицательным мотивам пользуются правом налагать должностные лица согласно Перечню должностных лиц, имеющих право издавать приказы о заключении контракта, назначении на воинские должности, перемещении, освобождении, увольнении военнослужащих и военнообязанных, а также присвоении им воинского звания, определяемому первым руководителем уполномоченного органа.

Порядок привлечения к ответственности

      72. На военнослужащего, совершившего проступок, могут налагаться только те взыскания, которые определены в настоящем Уставе, соответствуют воинскому званию военнослужащего и дисциплинарным правам командира (начальника), принимающего решение о привлечении виновного к дисциплинарной ответственности.

      73. Взыскания при совершении проступка, совершенного группой военнослужащих, налагаются на каждого виновного в отдельности, в зависимости от меры его ответственности.

      74. Наложение взыскания на военнослужащего, находящегося в состоянии опьянения, а также получение от него каких-либо объяснений откладываются до его вытрезвления.

      75. Запрещается за один и тот же проступок налагать несколько взысканий или соединять одно взыскание с другим, налагать взыскание на весь личный состав подразделения вместо наказания непосредственных виновников.

      76. Наложение взыскания не освобождает военнослужащего, совершившего проступок, от исполнения обязанности, за неисполнение или ненадлежащее исполнение которой было наложено взыскание.

      77. Если командир (начальник) ввиду тяжести совершенного подчиненным проступка считает предоставленные ему дисциплинарные права недостаточными, он ходатайствует о наложении взыскания на виновного властью старшего командира (начальника).

      78. Старший командир (начальник) не имеет права отменить или уменьшить взыскание, наложенное младшим командиром (начальником), по причине строгости взыскания, если последний не превысил предоставленной ему власти.

      79. Старший командир (начальник) имеет право отменить взыскание, наложенное младшим командиром (начальником), если найдет, что это взыскание не соответствует тяжести совершенного проступка, и наложить более строгое взыскание.

      В случае незаконного наложения взыскания оно может быть отменено властью старшего командира (начальника). Командир (начальник), превысивший предоставленные ему дисциплинарные права, а также наложивший взыскание незаконно, несет за это ответственность.

      80. Применение к военнослужащему взыскания не освобождает его от других видов ответственности, предусмотренных законом.

      81. Взыскания, налагаемые на военнослужащих, должны соответствовать тяжести совершенного ими проступка и степени их вины.

      Строгость взыскания увеличивается, если виновный неоднократно совершал проступки или участвовал в групповом правонарушении, если проступок совершен во время несения боевого дежурства, боевой службы, суточного наряда или в состоянии опьянения.

      82. Наложение взыскания на военнослужащего, входящего в состав суточного наряда (несущего боевое дежурство, боевую службу), за проступки, совершенные им во время несения службы, производится после смены с наряда (боевого дежурства, боевой службы) или после замены его другим военнослужащим.

      83. При наложении взыскания на военнослужащего не допускается причинение ему физических и моральных страданий, проявление по отношению к нему грубости, срывание погон, срезание нашивок и другие действия, унижающие личность военнослужащего.

Основания и порядок проведения служебного расследования

      84. Командир (начальник) до принятия решения о наложении дисциплинарного взыскания определяет уполномоченное должностное лицо, равное или выше занимаемой должности военнослужащего, совершившего проступок, и поручает ему проведение служебного расследования в случаях:

      1) совершения военнослужащим проступка, за которое в соответствии с настоящим уставом предусмотрены предупреждение о неполном служебном соответствии, увольнение с воинской службы по отрицательным мотивам, снижение в должности или снижение в воинском звании на одну ступень;

      2) установления размера причиненного материального ущерба;

      3) установления вины военнослужащего, если установить его вину без проведения служебного расследования невозможно.

      Сноска. Пункт 84 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      85. Сведения о совершении военнослужащим проступка, подтверждающие либо опровергающие факт его совершения, могут быть в любой форме (обращения физических и юридических лиц, рапорты командиров (начальников) и других военнослужащих, акты прокурорского реагирования, материалы о проступках, направленных комиссиями по борьбе с коррупцией, служебные и иные материалы).

      86. При установлении проступка, содержащего признаки уголовного или административного правонарушения, командир (начальник) немедленно докладывает непосредственному начальнику и информирует органы военной полиции, а также правоохранительные органы.

      87. Служебное расследование проводится уполномоченным должностным лицом в срок не более пятнадцати рабочих дней.

      В исключительных случаях срок служебного расследования может быть продлен лицом, назначившим проведение служебного расследования, на срок не более десяти рабочих дней.

      В ходе служебного расследования устанавливаются: лицо, совершившее проступок, содержание, характер проступка и наличие вредных последствий, размер причиненного вреда, вина военнослужащего и другие обстоятельства его совершения.

      Уполномоченное должностное лицо, которому поручено проведение служебного расследования, пользуется правом: получать письменное объяснение от военнослужащих, собирать материалы, подтверждающие виновность военнослужащего в совершении проступка, знакомиться с соответствующими документами, приобщать их копии к материалам служебного расследования, получать заключения, пояснения и консультации у специалистов по вопросам, требующим специальных знаний, выезжать на место, где был совершен проступок.

      Сноска. Пункт 87 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      88. Служебное расследование может быть приостановлено на время отсутствия военнослужащего на службе в связи с самовольным оставлением места службы, заболеванием, подтвержденным в установленном законом порядке, нахождением в отпуске, командировке, на подготовке, переподготовке, курсах повышения квалификации, стажировке и в других случаях, препятствующих служебному расследованию:

      1) освобождения от работы на время выполнения государственных или общественных обязанностей;

      2) производства по уголовному делу, делу об административном правонарушении, а также до вступления в законную силу судебного акта или акта должностного лица, уполномоченного рассматривать дела об административных правонарушениях, влияющего на решение вопроса о дисциплинарной ответственности военнослужащего;

      3) проведения медицинской экспертизы, требующей продолжительного времени;

      4) получения разъяснений государственных органов;

      5) обжалования в судебном порядке актов о совершении им дисциплинарного проступка;

      6) проведения расследования несчастного случая, связанного со служебной деятельностью, в отношении лиц, допустивших нарушения требований по безопасности воинской службы и охране труда.

      Сноска. Пункт 88 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      89. По окончании служебного расследования уполномоченное должностное лицо составляет заключение и докладывает командиру (начальнику), назначившему расследование, о выявленных недостатках, нарушениях законности, приказов, инструкций, причинах и условиях, способствовавших совершению проступка, с выводами и предложениями по их устранению.

      90. По результатам служебного расследования командир (начальник) обязан:

      1) при наличии в действиях военнослужащего состава дисциплинарного проступка принять соответствующее решение о наложении взыскания с изданием приказа;

      2) в случае необходимости поручить должностным лицам разработать и реализовать мероприятия по предупреждению правонарушений.

      Сокрытие проступков, а также необъективная информация об обстоятельствах их совершения должны решительно пресекаться, а виновные в этом должностные лица привлекаются к ответственности, установленной законодательством.

      91. Военнослужащий привлекается к дисциплинарной ответственности только за тот проступок, в отношении которого установлена его вина.

      92. Виновным в совершении проступка признается военнослужащий, совершивший противоправные действия (бездействие) умышленно или по неосторожности.

      93. Проступок признается совершенным умышленно, если военнослужащий, его совершивший, осознавал противоправный характер своего действия (бездействия), предвидел его вредные последствия и желал или сознательно допускал наступление этих последствий либо относился к ним безразлично.

      94. Проступок признается совершенным по неосторожности, если военнослужащий, его совершивший, предвидел возможность наступления вредных последствий своего действия (бездействия), но без достаточных на то оснований легкомысленно рассчитывал на их предотвращение, либо не предвидел возможности наступления таких последствий, хотя при должной внимательности и предусмотрительности должен был и мог их предвидеть.

Порядок применения взысканий

      95. Лишение очередного увольнения из расположения воинской части или с корабля на берег означает запрещение военнослужащим срочной воинской службы в течение 7 суток отлучаться без служебной необходимости, из расположения воинской части (с корабля на берег), а также участвовать в коллективных (в составе подразделения) посещениях культурных и спортивных мероприятий и мест отдыха, расположенных вне военного городка.

      96. Лишение нагрудного знака отличия Вооруженных Сил объявляется письменным приказом командира (начальника).

      97. Предупреждение о неполном служебном соответствии применяется после неоднократного совершения военнослужащим проступков при выполнении должностных обязанностей, повлекших за собой значительные негативные последствия.

      Если военнослужащий, на которого наложено данное взыскание, повторно совершает проступок, связанный с нарушением должностных обязанностей, он представляется в установленном порядке к снижению в должности на одну ступень.

      98. Снижение в воинском звании на одну ступень применяется при совершении военнослужащим, имеющим дисциплинарное взыскание в виде снижения в должности на одну ступень, значительного дисциплинарного проступка.

      В отношении офицеров по призыву снижение в воинском звании "лейтенант" производится до воинского звания "младший сержант" ("старшина второй статьи"). При этом данный военнослужащий переводится в сержантский состав и служит до истечения установленного срока срочной службы.

      Военнослужащему, на которого наложено взыскание в виде снижения в воинском звании на одну ступень, при объявлении взыскания определяется время для замены соответствующих знаков различия.

      Сноска. Пункт 98 – в редакции Указа Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      99. Взыскание на военнослужащего налагается решением командира (начальника) путем издания приказа или устно.

      До применения взыскания от военнослужащего, совершившего проступок, истребуется письменное объяснение. Отказ военнослужащего от письменного объяснения не может служить препятствием для применения дисциплинарного взыскания. В случае отказа военнослужащего дать объяснение составляется соответствующий акт (приложение 4).

      100. Взыскание налагается не позднее одного месяца со дня обнаружения проступка и не позднее шести месяцев со дня его совершения, а в случаях установления проступка по результатам ревизии или проверки финансово-хозяйственной деятельности не позднее одного года со дня совершения проступка.

      Днем обнаружения проступка считается день, когда лицу, которому по службе подчинен военнослужащий, стало известно о совершении проступка, независимо от того, наделено ли оно правом наложения дисциплинарных взысканий или нет.

      Взыскание на военнослужащего не может быть наложено в период его временной нетрудоспособности, нахождения в отпуске или командировке, а также по истечении срока давности привлечения к дисциплинарной ответственности, установленного настоящим Уставом и законодательством Республики Казахстан.

      На период болезни, отпуска, командировки военнослужащего, производства по уголовному делу, делу об административном правонарушении, а также до вступления в законную силу судебного акта или акта должностного лица об административном правонарушении течение сроков наложения дисциплинарного взыскания приостанавливается.

      Сноска. Пункт 100 с изменением, внесенным Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      101. За упущения в службе, организации боевой подготовки и воспитательного процесса к офицерам, прибывшим для прохождения воинской службы после окончания военного учебного заведения, меры дисциплинарной ответственности разрешается применять не ранее чем через шесть месяцев после вступления в должность.

Наложение взысканий в особых случаях

      102. Начальник гарнизона имеет право налагать взыскания на военнослужащих гарнизона или на военнослужащих, временно остановившихся в гарнизоне, в следующих случаях:

      1) когда проступок касается нарушений правил несения гарнизонной службы;

      2) когда проступок совершен вне расположения воинской части.

      103. В отношении военнослужащих, допустивших проступки в случаях, указанных в пункте 102 настоящего Устава, начальник гарнизона имеет право объявлять замечание, выговор и строгий выговор с изданием приказа по гарнизону.

      104. Начальники военных сообщений на видах транспорта и военные коменданты на путях сообщения имеют право объявлять замечание, выговор и строгий выговор в отношении военнослужащих, совершивших проступки во время следования по путям сообщения.

      105. Должностные лица, наложившие взыскания согласно пунктам 102 и 104 настоящего Устава, сообщают с направлением соответствующих материалов об этом командирам тех воинских частей, в которых военнослужащие, совершившие проступки, проходят службу, и делают соответствующую отметку в отпускном билете, командировочном удостоверении или предписании.

      Военнослужащий по прибытии к месту постоянной службы обязан доложить своему непосредственному начальнику о наложенном на него взыскании.

      Военнослужащий, не доложивший о наложенном на него взыскании, несет за это дисциплинарную ответственность.

      106. При совместном выполнении отдельных задач военнослужащими, не подчиненными друг другу, когда их служебные взаимоотношения не определены командиром (начальником), старший из них по должности, а при равных должностях старший по воинскому званию является начальником и пользуется дисциплинарными правами, предоставленными ему по занимаемой должности.

      107. За нарушение младшим в присутствии старшего воинской дисциплины или правил воинского приветствия старший обязан сделать младшему предупреждение и, если оно не подействует, может применить другие установленные общевоинскими уставами меры.

Порядок объявления взысканий

      108. Взыскания военнослужащим объявляются устно или письменным приказом командира (начальника), при этом взыскание, объявленное устно, вступает в силу после его занесения в служебную карточку.

      О взыскании военнослужащему в течение трех рабочих дней доводится под роспись в части, его касающейся. В случае невозможности в установленные сроки ознакомить военнослужащего лично об объявленном ему взыскании, ему направляется письменное уведомление.

      109. О наложенных взысканиях объявляется:

      1) солдатам (матросам), курсантам - перед строем;

      2) сержантам (старшинам) - на совещании или перед строем сержантов (старшин);

      3) офицерам - на совещании офицеров (старшим офицерам - только в присутствии старших офицеров и выше, высшим офицерам - только в присутствии высших офицеров) или письменным сообщением.

      Объявлять взыскания командирам (начальникам) и их заместителям в присутствии подчиненных запрещается.

      При объявлении взыскания военнослужащему указывается причина, повлекшая наказание, и в чем состоит правонарушение.

Снятие взыскания

      110. Военнослужащий считается не имеющим взысканий после их снятия соответствующим командиром (начальником) в порядке поощрения или по истечении шести месяцев с момента наложения на него последнего взыскания.

      111. Снятие взыскания, объявленного письменным приказом, производится путем издания письменного приказа командиром (начальником), которым это взыскание было наложено, или вышестоящим командиром (начальником).

      Снятие взысканий, объявленных устно или письменно, оформляется соответствующей записью в служебной карточке военнослужащего, которая доводится до него под роспись в течение трех рабочих дней.

      Снятие устного взыскания осуществляется должностным лицом, его объявившим, лично или на основании ходатайства непосредственного начальника военнослужащего.

      112. Для снятия в порядке поощрения с подчиненного взыскания, ранее наложенного старшим начальником, непосредственный начальник военнослужащего ходатайствует по команде.

      Командир (начальник), которым это взыскание было наложено, обязан рассмотреть данное ходатайство в срок не позднее десяти календарных дней со дня его получения.

      113. Взыскания, имеющиеся у военнослужащего ко дню увольнения с воинской службы, считаются снятыми в день издания приказа командира воинской части (учреждения) об исключении военнослужащего из списков воинской части (учреждения) и соответствующие отметки делаются в служебной карточке.

      114. При увольнении в запас (отставку) военнослужащего его служебная карточка вместе с личным делом высылается в местный орган военного управления по месту постановки на воинский учет.

4. Учет поощрений и взысканий

      115. Непосредственные начальники докладывают по команде о поощрениях и взысканиях:

      1) на военнослужащих срочной воинской службы и курсантов - командирам рот и им равным ежедневно;

      2) на офицеров по призыву и военнослужащих по контракту (кроме высших офицеров) - командирам воинских частей еженедельно;

      3) на командиров воинских частей - в вышестоящий орган военного управления ежемесячно.

      116. В отношении командиров полков, бригад (кораблей 1 ранга) заместителей командующих войсками региональных командований, родами войск, главнокомандующих видами Вооруженных Сил, а также высших офицеров, на которых наложены взыскания, командир (начальник), наложивший взыскание, в течение трех рабочих дней письменно докладывает по команде в вышестоящий орган военного управления.

      117. Учет поощрений и взысканий, а также проступков ведется во всех подразделениях и воинских частях. За общее состояние учета отвечает начальник штаба воинской части.

      Донесение о поощрениях, проступках и взысканиях представляются письменно в вышестоящий орган военного управления за месяц, квартал, полугодие и год.

      Все поощрения и взыскания, предусмотренные настоящим Уставом, в том числе и поощрения, объявленные командиром (начальником) всему личному составу подразделения (команды), воинской части, заносятся в служебную карточку не позднее трех рабочих дней.

      При снятии с военнослужащего взыскания в служебной карточке в соответствующей графе раздела "Взыскания" делается отметка о том, когда и кем взыскание снято, и указывается номер приказа.

      118. Если наложенное на военнослужащего взыскание не было снято в порядке поощрения, по истечении шести месяцев в соответствующей графе раздела "Взыскания" делается отметка о том, что по истечении срока взыскание снято.

      119. Служебные карточки ведутся:

      1) на военнослужащих по контракту, проходящих службу на должностях офицерского состава:

      в воинской части (учреждении) - начальником кадрового подразделения;

      в органах военного управления от регионального командования и выше - начальниками кадровых подразделений;

      в Министерстве обороны и Генеральном штабе Вооруженных Сил - начальниками структурных подразделений;

      на руководителей структурных подразделений Министерства обороны и Генерального штаба и начальников учреждений, непосредственно подчиненных Министру обороны и начальнику Генерального штаба - начальником кадрового подразделения.

      Служебные карточки на командиров воинских частей, а также на высших офицеров ведутся в вышестоящем органе военного управления;

      2) на военнослужащих по контракту, проходящих службу на должностях сержантского состава:

      в роте на всех сержантов - сержантом роты;

      в управлении батальона на сержантов управления батальона и сержантов рот - сержантом батальона;

      в управлении воинской части (учреждении) на сержантов управления воинской части и сержантов батальонов - сержантом воинской части;

      на сержантов воинских частей - начальником подразделения комплектования;

      в органах военного управления от регионального командования и выше на сержантов органа военного управления - начальниками подразделений комплектования;

      в Министерстве обороны и Генеральном штабе Вооруженных Сил на сержантов структурных подразделений, сержантов главных управлений - начальниками структурных подразделений;

      3) на военнослужащих по контракту, проходящих службу на должностях рядового состава, военнослужащих срочной службы и курсантов:

      в роте - командиром роты;

      в управлении батальона - начальником штаба батальона;

      в управлении воинской части (учреждении) - начальником подразделения комплектования;

      в органах военного управления от регионального командования и выше - начальниками подразделений комплектования;

      в Министерстве обороны и Генеральном штабе Вооруженных Сил - начальниками структурных подразделений.

      Сноска. Пункт 119 с изменениями, внесенными Указом Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      120. Каждая запись в служебную карточку на военнослужащих должна быть заверена:

      1) в роте - командиром роты;

      2) в штабе батальона, воинской части - начальником штаба;

      3) в органах военного управления от регионального командования и выше - начальниками кадровых подразделений (подразделений комплектования);

      4) в Министерстве обороны и Генеральном штабе Вооруженных Сил - начальниками структурных подразделений.

      121. Командиры воинских частей обязаны ежеквартально организовывать проверку применения дисциплинарной практики (поощрений и наложенных взысканий). Каждый военнослужащий не реже чем один раз в шесть месяцев, а также при переводе к новому месту службы должен быть ознакомлен со своей служебной карточкой под личную подпись.

      122. Не реже одного раза в квартал начальник штаба в комиссионном порядке проверяет служебные карточки на военнослужащих воинской части с составлением акта. При присвоении военнослужащему первого офицерского звания, а также первого звания старшего офицера или высшего офицера на него заводится новая служебная карточка. В новую служебную карточку ранее наложенные на военнослужащего взыскания не заносятся, а заносятся только поощрения, кроме поощрений о снятии взысканий.

      Прежняя служебная карточка уничтожается.

5. Гарантии прав военнослужащих при привлечении их
к дисциплинарной ответственности

      123. Не допускается привлечение военнослужащего к дисциплинарной ответственности:

      1) в случае отсутствия факта проступка;

      2) если его действие (бездействие) не является противоправным;

      3) повторно за один и тот же проступок;

      4) по истечении срока давности привлечения к дисциплинарной ответственности, установленного настоящим Уставом и законодательством Республики Казахстан;

      5) в случае исключения его из списков части в связи с увольнением с воинской службы.

      124. Каждый военнослужащий в целях защиты своих прав и законных интересов, а также защиты прав и законных интересов других граждан и организаций, общества или государства пользуется правом обращаться лично или уполномочивать другое лицо на обращение к командирам (начальникам), другим должностным лицам и в государственные органы в соответствии с законодательством о порядке рассмотрения обращения физических и юридических лиц.

      125. Обжалование военнослужащим приказа о привлечении к дисциплинарной ответственности в вышестоящем органе военного управления может быть осуществлено в течение одного месяца со дня ознакомления с приказом.

      126. Вышестоящий орган военного управления по результатам рассмотрения жалобы в месячный срок обязан вынести одно из следующих решений:

      1) об оставлении приказа о привлечении военнослужащего к дисциплинарной ответственности без изменения;

      2) об отмене приказа о привлечении военнослужащего к дисциплинарной ответственности, вынесенного с нарушениями требований настоящего Устава, и привлечении к ответственности командира (начальника), незаконно наложившего взыскание.

      127. Обжалование решения о наложении взыскания не приостанавливает приведения его в исполнение.

      128. Военнослужащим обращение в виде жалобы не разрешается подавать на боевой службе, боевом дежурстве, при нахождении в строю (за исключением жалоб, подаваемых на опросе военнослужащих), в карауле, на вахте, а также в другом суточном наряде и на занятиях.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 1
к Дисциплинарному уставу

      Сноска. Приложение 1 с изменениями, внесенными указами Президента РК от 12.11.2022 № 1071 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 16.09.2024 № 655 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Виды дисциплинарных проступков

      Виды значительных дисциплинарных проступков:

      1) нарушение правил несения боевого дежурства (службы), гарнизонной, караульной (вахтенной) и внутренней службы при отсутствии в действиях признаков уголовного правонарушения, такие как: сон в наряде в неустановленное время; самовольное оставление места несения службы (боевого поста) независимо от продолжительности отсутствия; нарушение мер безопасности при обращении с оружием, боеприпасами или военной техникой;

      2) самовольное оставление части или места службы военнослужащим по призыву, а равно неявка его в срок без уважительных причин на службу при увольнении из расположения воинской части или с корабля на берег, из командировки, отпуска или лечебного учреждения сроком от двух суток, но не более одного месяца;

      3) нарушение уставных правил взаимоотношений между военнослужащими при отсутствии в его действиях признаков уголовного правонарушения;

      4) нарушение общественного порядка, а также совершение деяния, порочащего честь и достоинство военнослужащего;

      5) употребление военнослужащим по призыву веществ, вызывающих состояние алкогольного, наркотического и иного опьянения, за исключением случаев применения по медицинским показаниям.

      Виды серьезных дисциплинарных проступков:

      1) установление при исполнении обязанностей воинской службы факта употребления психоактивного вещества или состояния опьянения, подтвержденного результатами медицинского освидетельствования, проведенного в медицинской организации, а также отказа или уклонения от его прохождения;

      2) установление факта немедицинского употребления наркотических средств, психотропных веществ, их аналогов во внеслужебное время, подтвержденного результатами медицинского освидетельствования, проведенного в медицинской организации;

      3) непредставление или искажение сведений, указанных в пункте 2 статьи 38 Закона Республики Казахстан "О воинской службе и статусе военнослужащих", независимо от даты совершения;

      4) отсутствие военнослужащего специального государственного органа или органа внутренних дел на службе без уважительной причины в течение трех и более часов подряд;

      5) совершение проступка, дискредитирующего воинскую службу.

      Проступками, дискредитирующими воинскую службу, являются действия военнослужащего, в том числе не связанные с исполнением обязанностей воинской службы, но явно подрывающие в глазах граждан авторитет воинской службы, а именно:

      использование служебного положения в личных корыстных целях;

      занятие любыми видами предпринимательской деятельности, в том числе коммерческим посредничеством, за исключением случаев, когда это является их должностными и специальными обязанностями в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

      выполнение работ и оказание услуг с использованием служебного положения и получение за это вознаграждения;

      совершение виновных действий военнослужащим, непосредственно обслуживающим бюджетные средства или государственное имущество, если эти действия дают основания для утраты доверия к нему со стороны уполномоченного должностного лица;

      появление военнослужащего в военной форме одежды в общественном месте в состоянии алкогольного или иного опьянения, вызванного немедицинским употреблением наркотических средств, психотропных веществ, их аналогов, оскорбляющем человеческое достоинство и общественную нравственность;

      участие в азартных играх денежного или иного имущественного характера и (или) пари на деньги, вещи и иные ценности;

      6) нарушение установленных требований по обеспечению режима секретности, повлекших разглашение или утрату сведений, составляющих государственные секреты, их носителей;

      7) систематическое (два и более раза) нарушение военнослужащим условий контракта о прохождении воинской службы.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 2
к Дисциплинарному уставу

      Лицевая сторона

СЛУЖЕБНАЯ КАРТОЧКА
Воинская часть 12345

      _____________________________________________________________________

      (воинская часть, учреждение, подразделение)

      1. Должность командир 1 мотострелкового батальона

      2. Воинское звание майор

      3. Фамилия, имя, отчество Ибраев Канат Маратович

     

      4. С какого года на воинской службе с 29 сентября 1997 года

ПООЩРЕНИЯ

За что

Вид

поощрения

Когда применено (дата и № приказа)

Кем поощрен

Подпись лица, в отношении которого применено поощрение

За безупречную службу и в честь Дня защитника Отечества

Снятие ранее наложенного взыскания

6.05.2013г.

Командир в/ч 12345

(подпись, 10.05.2013 г.)






С объявленными поощрениями ознакомлен


      Оборотная сторона

ВЗЫСКАНИЯ

Краткое описание проступка

Когда совершен проступок

Вид взыскания

Когда применено (дата и № приказа)

Кем наложено взыскание

Когда снято (кем или по истечении срока)

Подпись лица, на которого наложено взыскание

Опоздание на службу

8.02.2013г.

выговор

10.02.2013г.

Командир в/ч 12345

—

(подпись, 13.02.2013 г.)








С наложенными взысканиями ознакомлен.



      Примечание: каждый военнослужащий при поощрении и наложении взыскания, а также не реже одного раза в шесть месяцев и при переводе к новому месту службы должен быть ознакомлен со своей служебной карточкой под личную роспись в графах поощрений и взысканий

  ПРИЛОЖЕНИЕ 3
к Дисциплинарному уставу

Книга почета воинской части (корабля)

      1. Книга почета ведется во всех полках (на кораблях 1 ранга), в отдельной воинской части (на кораблях 2 ранга), а также на кораблях 3 ранга и в штабах дивизионов кораблей 4 ранга.

      2. В Книгу почета заносятся воинские звания, фамилия, имена и отчества военнослужащих в порядке поощрения в соответствии с требованиями настоящего Устава.

      Занесение в Книгу почета производится приказом по воинской части (кораблю). В Книге почета помещается фотография военнослужащего и излагается краткое содержание его достижений или подвига.

      3. Место хранения Книги почета определяется командиром воинской части (корабля), с тем, чтобы оно соответствовало ее значению и обеспечивало возможность ознакомления с ней всего личного состава.

  ПРИЛОЖЕНИЕ 4
к Дисциплинарному уставу

АКТ
об отказе военнослужащего от дачи письменного объяснения

      г.______________ "___" ___________ 20__ года

      Я, ____________________________________________________________

      (воинское звание, фамилия, инициалы и должность)

      в присутствии:

      1. __________________________________________________________________

      (фамилия, инициалы и должность)

      2. __________________________________________________________________

      (фамилия, инициалы и должность)

      в помещении _______________________ составил настоящий акт в том, что

      ____________________________________________________________________,

      (воинское звание, фамилия, инициалы)

      на предложение написать (дать) письменное объяснение по поводу

      совершенного им проступка (проводимого служебного расследования),

      отказался дать объяснение, о чем составлен настоящий акт.

      Акт составил:

      _____________________________________________________________________

      (воинское звание) (подпись) (фамилия, инициалы)

      Акт прочитан вслух, составлен верно.

      Присутствующие:

      _____________________________________________________________________

      (подпись) (фамилия, инициалы)

      _____________________________________________________________________

      (подпись) (фамилия, инициалы)