Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатының 2022 – 2026 жылдарға арналған тұжырымдамасын бекіту және Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарына өзгерістер енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Президентінің 2022 жылғы 2 ақпандағы № 802 Жарлығы.

  Қазақстан Республикасының
Президенті мен Үкiметі
актiлерiнiң жинағында
жариялануға тиiс

      Қазақстан Республикасы Президентінің 2021 жылғы 13 қыркүйектегі № 659 Жарлығымен бекітілген Мемлекет басшысының 2021 жылғы 1 қыркүйектегі "Халық бірлігі және жүйелі реформалар – ел өркендеуінің берік негізі" атты Қазақстан халқына Жолдауын іске асыру жөніндегі жалпыұлттық іс-шаралар жоспарының 88-тармағына сәйкес ҚАУЛЫ ЕТЕМІН:

      1. Қоса беріліп отырған:

      1) Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатының 2022 – 2026 жылдарға арналған тұжырымдамасы (бұдан әрі – Тұжырымдама);

      2) Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарына енгізілетін өзгерістер бекітілсін.

      2. Тұжырымдаманы іске асыруға жауапты орталық және жергілікті атқарушы органдар, Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын жəне есеп беретін мемлекеттік органдар, сондай-ақ мүдделі ұйымдар (келісім бойынша):

      1) Тұжырымдаманы іске асыру жөнінде шаралар қабылдасын;

      2) Мемлекеттік жоспарлау жүйесінде белгіленген тәртіппен және мерзімдерде Тұжырымдаманың орындалу барысы туралы ақпарат ұсынсын.

      3. Осы Жарлыққа қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарының күші жойылды деп танылсын.

      4. Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі (Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет) осы Жарлықтан туындайтын шараларды қабылдасын.

      5. Осы Жарлықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігіне жүктелсін.

      6. Осы Жарлық қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
Президенті
Қ.Тоқаев

  Қазақстан Республикасы
Президентінің
2022 жылғы 2 ақпандағы
№ 802 Жарлығымен
БЕКІТІЛГЕН

Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатының 2022-2026 жылдарға арналған тұжырымдамасы

МАЗМҰНЫ

      Нұр-Сұлтан қ., 2022 жыл

1-бөлім.

Тұжырымдаманың паспорты

2-бөлім.

Ағымдағы ахуалды талдау

3-бөлім.

Халықаралық тәжірибені шолу

4-бөлім.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты дамыту пайымы

5-бөлім.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты дамытудың негізгі қағидаттары мен тәсілдері

6-бөлім.

Нысаналы индикаторлар және күтілетін нәтижелер

7-бөлім..

Тұжырымдаманы іске асыру жөніндегі іс-қимыл жоспары (қосымша)

1-бөлім. Тұжырымдаманың паспорты

Атауы

Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатының 2022-2026 жылдарға арналған тұжырымдамасы

Әзірлеу үшін негіз

Қазақстан Республикасы Президентінің тапсырмасы (Мемлекет басшысының 2021 жылғы 1 қыркүйектегі "Халық бірлігі және жүйелі реформалар – ел өркендеуінің берік негізі" атты Қазақстан халқына Жолдауын іске асыру жөніндегі жалпыұлттық іс-шаралар жоспарының 88-тармағы)

Әзірлеуге жауапты мемлекеттік орган

Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі (Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет)

Іске асыруға жауапты мемлекеттік органдар мен ұйымдар

мемлекеттік органдар, ведомстволық бағынысты ұйымдар, квазимемлекеттік сектор субъектілері

Іске асыру мерзімдері

2022-2026 жылдар

2-бөлім. Ағымдағы ахуалды талдау

      2.1. Қол жеткізілген нәтижелер

      Қазақстанның сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаты қоғамның сұраныстарына қарай, ұлттық практика мен озық шетелдік тәжірибені ескере отырып, ұдайы жетілдіріліп отырады.

      Бұл бағытта жүйелі және кешенді тәсіл Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 26 желтоқсандағы № 986 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының 2015-2025 жылдарға арналған сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегиясын (бұдан әрі – Сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегия) іске асыру арқылы қамтамасыз етілді.

      "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы" Заңның қабылдануына орай алдын алу және қылмыстық-құқықтық құралдардың ақылға қонымды теңгерімі бар сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл шараларының жүйесі құрылды.

      Сыбайлас жемқорлыққа қарсы ағарту және оның кез келген көрінісіне мүлдем төзбеушілік жағдайын қалыптастыру арқылы азаматтық қоғам сыбайлас жемқорлықпен күреске белсенді түрде тартылуда.

      Қазақстан Республикасының Президентіне бағынатын және есеп беретін, сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі тәуелсіз уәкілетті орган –Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі (Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет) құрылды.

      Агенттік мемлекеттің сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатының басты жүргізушісі бола отырып, өз қызметінде тиімді алдын алу, ауқымды ағарту, қоғаммен сындарлы әріптестік және қылмыстық-құқықтық шаралар элементтерін ұштастырады.

      Жобалық басқару шеңберінде әрбір мемлекеттік орган үшін сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бойынша үлгілік базалық бағытты енгізу сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметтің үйлестіруші әлеуетін күшейтті.

      Мемлекеттік қызметтегі алдын алу шаралары

      "Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызметі туралы" жаңа Заңмен мемлекеттік қызметтің "мансаптық" моделіне көшу қамтамасыз етілді, ашық конкурстық іріктеу, құзыреттілік негізінде ілгерілету тетіктері арқылы меритократия қағидаттары енгізілді. Командалық ауысулар үшін жасалатын жағдайлар азайтылып, мемлекеттік қызметшілердің тиімділігін бағалау жүйесі түбегейлі қайта қаралды, жұмыс нәтижелеріне байланысты еңбекке ақы төлеудің жаңа жүйесін сынап көру жүргізілді.

      Мемлекеттік қызметшілердің әдеп кодексі қолданылуда, жергілікті және орталық мемлекеттік органдарда әдеп жөніндегі уәкілдер институты құрылды. Әдеп жөніндегі кеңестер жұмыс істейді.

      Мемлекеттік қызметшілер, Парламент депутаттары мен судьялар үшін шетелдік банктерде шоттарды иеленуге сыбайлас жемқорлыққа қарсы жаңа шектеу енгізілді.

      Жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын, сондай-ақ мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген, оларға теңестірілген адамдарға және олардың отбасы мүшелеріне қызметтік міндеттерін атқаруына байланысты сыйлықтарды алуға және сыйға тартуға толық тыйым салу көзделген.

      Аталған адамдардың жақын туыстарымен, жұбайларымен және жекжаттарымен бірге қызмет (жұмыс) істеуіне жол бермеу туралы нормалар күшейтілді. Мемлекеттік лауазымға кандидаттар мемлекеттік ұйымда жұмыс істейтін туыстары туралы хабардар етуге міндетті.

      Қаржылық бақылау шаралары жетілдірілді. 2021 жылы мемлекеттік қызметшілер, оларға теңестірілген тұлғалар, сондай-ақ олардың жұбайлары жалпыға бірдей декларациялау шеңберінде өздерінің барлық активтерін тіркеп, "кіріс" декларацияларын ұсынды. 2022 жылдан бастап кірістер мен шығыстарды салыстыру жүзеге асырылатын болады.

      Әкімдердің қызметін бағалау "сыбайлас жемқорлық деңгейі" нысаналы индикаторымен толықтырылды және сыбайлас жемқорлық индексін өңірлік өлшеу әдістемесі бекітілді.

      Соттар мен құқық қорғау органдарында сыбайлас жемқорлықтың алғышарттарын барынша азайту

      Судьяларды іріктеу және бағалау жүйесі жақсартылды. Облыстық және оларға теңестірілген соттарда судьяның әдебі жөніндегі комиссиялар жұмыс істейді, Жоғарғы Соттың жанындағы Соттардың қызметін қамтамасыз ету департаментінің ішкі қауіпсіздік және соттарда сыбайлас жемқорлықтың алдын алу бөлімі құрылды.

      "Татуластырушы судья" лауазымы енгізілді, бұл соттарға жүктемені үш есе азайтты: істердің жартысына жуығы татуласумен аяқталуда, тараптар сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін барынша азайтып, дауды өздері шешуде.

      Сот процестері онлайн-режимге ауыстырылды. Істерді автоматты бөлу алгоритмінде айла-шарғы жасау мүмкіндігі жойылды.

      Заң үстемдігі қағидатын сөзсіз қолдану мақсатында, халықаралық бизнестің азаматтық және коммерциялық дауларын жедел шешу үшін ерекше құқықтық режим шеңберінде жұмыс істейтін "Астана" халықаралық қаржы орталығының Тәуелсіз соты құрылды.

      Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтау кепілдіктерін күшейтуге, жазалаудың бұлтартпастығына және сыбайлас жемқорлықтың алдын алуға бағытталған қылмыстық процестің үш буынды моделі енгізілуде.

      Пенитенциарлық мекемелерде және полицияның қызметтік үй-жайларында, сондай-ақ құқық қорғау органдарының барлық жедел-тергеу бөлімшелерінде жаппай бейне-байқау енгізілуде.

      Күнделікті практикада сотқа дейінгі тергеп-тексерудің, әкімшілік іс жүргізудің, тексеру субъектілері мен объектілерін есепке алудың электрондық жүйелері, сондай-ақ "Qamqor" ақпараттық сервисі қолданылады.

      Құқық бұзушылардың лауазымды адамдармен тікелей байланысын болдырмайтын "Сергек" жол жүрісін бейне-бақылау практикасын кеңейту құқық қорғау органдарының қызметіндегі сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін төмендету үшін цифрландыруды пайдаланудың жарқын мысалы болып табылады.

      Құқық қорғау жүйесіне мемлекеттік қызметте қолданылатын рекрутинг стандарттарын енгізу іріктеудің айқындылығын және тиісінше, кадрлардың сапасы мен "тазалығын" қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

      Құқық қорғау органдары қызметкерлерінің сыбайлас жемқорлық үшін қылмыстық жауапкершілігін күшейтумен қатар, олардың жалақысын арттыру бойынша шаралар қабылданды, сондай-ақ жекелеген санаттарға тұрғын үйді жалға алу және сатып алу шығындарын өтеу көзделген.

      Қоғамдық бақылауды кеңейту, мемлекеттік органдардың ашықтығын қамтамасыз ету

      Қазақстанда үкіметтік емес ұйымдардың тұтас қатары әрекет ететін қоғамдық бақылау күшейтілді.

      Ұлттық алдын алу тетігі, қоғамдық байқаушы комиссиялар белсенді жұмыс істеуде. Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Ұлттық қоғамдық сенім кеңесі құрылды.

      "Халық үніне құлақ асатын мемлекет" тұжырымдамасы шеңберінде азаматтық қоғамды шешімдер қабылдау процестеріне тарту үшін тиімді институционалдық-құқықтық негіз қалыптастырылды.

      "Қоғамдық кеңестер туралы" Заңға өзгерістер енгізу арқылы қоғамдық кеңестердің құқықтық мәртебесі кеңейтілді.

      Қоғамдық бақылауды енгізу процесінде саяси партиялар маңызды рөл атқарады. "Nur Otan" партиясы 2025 жылға дейінгі сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бағдарламасын қабылдады, сондай-ақ сыбайлас жемқорлыққа қарсы бірқатар бастамалар "Өзгерістер жолы: әр азаматқа лайықты өмір!" атты сайлауалды бағдарлама шеңберінде іске асырылуда.

      Жұртшылық өкілдерінен құрылған арнаулы мониторингтік топ Сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегияның іске асырылуын бағалауды қамтамасыз етті.

      "Ақпаратқа қол жеткізу туралы" Заңда қоғам алдында есеп беретін және транспарентті мемлекетті қалыптастыру үшін негіздер қаланды.

      "Ашық үкімет" электрондық платформасында ашық деректердің бес порталы құрылды: "Ашық бюджеттер", "Ашық НҚА", "Ашық деректер", "Мемлекеттік органдардың тиімділігін бағалау", "Ашық диалог".

      Бұл ресурстар азаматтардың бюджеттік бағдарламаларды, нормативтік құқықтық актілердің жобаларын талқылауға қатысуына, статистикалық ақпарат алуына және мемлекеттік органдар мен квазимемлекеттік сектор субъектілерінің басшыларына проблемалық мәселелермен жүгінуіне мүмкіндік береді.

      "e-Өтініш" арнаулы сервисін енгізу арқылы азаматтардың жолданымдарымен жұмысты қайта іске қосу жүзеге асырылды, ол шағымдарды ыңғайлы және жылдам беруге, олардың қаралуын онлайн-режимде қадағалауға мүмкіндік береді.

      Әкімшілік рәсімдік-процестік кодекстің қабылдануына орай жария-құқықтық дауларды қарау кезінде жеке және заңды тұлғалардың құқықтарын қорғаудың тиімді тетіктері енгізілді, сондай-ақ билік органдарының шешімдер қабылдау процесіне азаматтардың қатысу кепілдіктері күшейтілді.

      Жұртшылық қатарынан 150 тәуелсіз сарапшыны тарта отырып, 11,2 мың нормативтік құқықтық актінің жобасына сыбайлас жемқорлыққа қарсы сараптама жүргізілді, бұл 30 мыңнан астам сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін анықтауға мүмкіндік берді.

      Өңірлік мәні бар маңызды мәселелерді шешуге азаматтардың қатысуына негізделген жергілікті өзін-өзі басқарудың тиімді моделі дамытылуда.

      Астананың, республикалық және облыстық маңызы бар қалалардың тұрғындарына аумақтарды абаттандыру, көгалдандыру және санитариялық тазарту жөніндегі жобаларға бастамашылық етуге мүмкіндік беретін "халық қатысатын бюджет" енгізілді.

      Бюджеттің төртінші деңгейін қалыптастыру арқылы ауыл халқының бюджет қаражатының не үшін жұмсалатынын дербес анықтау мүмкіндігі бар.

      Аудандық маңызы бар қалалардың, ауылдық округтердің, кенттер мен ауылдардың әкімдерін сайлау енгізілді.

      "Адалдық алаңы" жобасының ауқымы ел бойынша кеңейтілді, ол сыбайлас жемқорлықтың алдын алу мәселелерінде мемлекеттік органдардың азаматтық қоғаммен өзара іс-қимыл арналарын құруға мүмкіндік берді.

      Сыбайлас жемқорлыққа қарсы білім беру, парасаттылық идеологиясын және сыбайлас жемқорлыққа "мүлдем төзбеушілікті" ілгерілету

      Сыбайлас жемқорлыққа қарсы ұлттық қозғалысқа барлық мүдделі топтар: оқушылар, студенттер, оқытушылар, мемлекеттік қызметшілер, кәсіпкерлер, инвесторлар, тәуелсіз сарапшылар, еріктілер және басқалар тартылған.

      Бакалавриаттың барлық мамандықтары бойынша білім беру бағдарламалары "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет негіздері" элективті пәнімен толықтырылды.

      Сыбайлас жемқорлыққа қарсы жоғары стандарттары бар қазақстандық бірқатар жоғары оқу орындары Академиялық адалдық лигасына бірікті.

      Сыбайлас жемқорлық фактілері туралы хабарлайтын және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылға өзгеше түрде жәрдемдесетін азаматтарды көтермелеудің сараланған жүйесі енгізілді. Енді сыйақылар бұрынғыдай белгіленген мөлшерде емес, параның немесе келтірілген залалдың мөлшеріне қарай төленеді. Ең жоғары төлем төрт мың айлық есептік көрсеткішті құрауы мүмкін.

      Қоғамда сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті арттыру бойынша кешенді шаралар қабылданды. "Транспаренси Қазақстан" қоғамдық қорының "2020 жылы Қазақстандағы сыбайлас жемқорлық жай-күйінің мониторингі" атты зерттеуінің деректері бойынша қазақстандықтардың 60%-ы сыбайлас жемқорлықпен күресте көмек көрсетуге дайын екендіктерін білдірді.

      Бизнес-процестерді автоматтандыру

      Жаңа технологияларды қолдану мемлекеттік органдардың клиентке бағдарлануының басым міндетін көрсете отырып, азаматтарға электрондық және мобильдік форматтарда қызметтер көрсетуге мүмкіндік береді.

      2020 жылдың қорытындысы бойынша Қазақстан "электрондық үкіметтің" даму деңгейі бойынша рейтингте БҰҰ-ға мүше 193 елдің арасында – 29-орынды (2018 ж. – 39), ТМД елдері арасында – 1-орынды, Азия елдері арасында 6-орынды иеленді.

      "Цифрлық Қазақстан" мемлекеттік бағдарламасы шеңберіндегі кешенді және дәйекті жұмыстың нәтижесінде Қазақстанның позициясы жақсарды.

      Трансформациялық процестер көптеген әлеуметтік-сезімтал салаларда сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін барынша азайтуға ықпал етті.

      Орталық және жергілікті атқарушы органдардың функцияларын бәсекелес ортаға беру әкімшілік кедергілерді және сыбайлас жемқорлықтың басқа да алғышарттарын азайтуға мүмкіндік берді.

      Мемлекеттік көрсетілетін қызметтердің стандарттары, регламенттері мен қағидалары бірыңғай құжатқа жинақталды. Халыққа және кәсіпкерлерге қызмет көрсету орталықтарында мемлекеттік қызметтер "бір терезе" қағидаты бойынша көрсетілуде, проактивті қызметтер дамытылуда.

      2020 жылы электрондық көрсетілетін мемлекеттік қызметтердің үлесі – 90%, көрсетілетін қызметті алушылардың олардың сапасы мен қолжетімділігіне қанағаттану деңгейі 75,1% болды (2018 ж. – 72,4%, 2019 ж. – 74,8%).

      Квазимемлекеттік және жекеше секторларда сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл

      Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметтерді құру заңнамалық тұрғыдан бекітілді.

      "Квазимемлекеттік сектордың жекелеген субъектілерінің сатып алуы туралы" Заң қабылданды, ол "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ қорының, өзге де ұлттық холдингтердің, ұлттық компаниялардың, олардың еншілес ұйымдарының сатып алуын біріздендірді.

      Камералдық бақылаумен сатып алудың электрондық тетігі, жосықсыз қатысушылар тізілімі енгізілді, конкурстан тыс рәсімдер үшін талаптар жоғарылатылды.

      2021 жылдан бастап есеп беруді күшейту мақсатында квазимемлекеттік секторда қоғамдық кеңестер құрылуда.

      Квазимемлекеттік секторда сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтардың әлеуетті субъектілерінің ауқымы кеңейтілді. Оларға сатып алуды ұйымдастыру және өткізу жөнінде шешімдер қабылдауға уәкілетті не мемлекеттік бюджеттен және Ұлттық қордан қаржыландырылатын жобаларды іріктеу мен іске асыруға жауапты адамдар жатқызылды.

      Бизнес-қоғамдастық Қазақстан кәсіпкерлерінің сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі хартиясын қабылдады, ол отандық бизнесті озық халықаралық тәжірибеге негізделген сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың қосымша тетіктерін енгізуге шақырады.

      Сыбайлас жемқорлық үшін жауапкершілікті күшейту және жазаның бұлтартпастығын қамтамасыз ету

      Сыбайлас жемқорлық қылмыс жасаған адамдар үшін мемлекеттік қызметке және квазимемлекеттік сектор субъектілеріне жұмысқа орналасуға өмір бойына тыйым салу қолданылады.

      Құқық қорғау органдарының қызметкерлеріне, судьяларға, пара берушілер мен парақорлықтағы делдалдарға сыбайлас жемқорлық қылмыстары үшін санкциялар қатаңдатылды.

      Ауыр және аса ауыр сыбайлас жемқорлық қылмыстар үшін сотталғандарға мерзімінен бұрын шартты түрде босату мүмкіндігі алып тасталды. Парақорлық үшін жазаны бірден қауіпсіздігі барынша төмен мекемеде өтеуге тыйым салынды.

      Мемлекеттік органдар, ұйымдар, квазимемлекеттік сектор субъектілері басшыларының қарамағындағы қызметкерлердің сыбайлас жемқорлығы үшін дербес жауапкершілігі институты енгізілді. Ол енгізілген сәттен бастап 8 саяси қызметшінің отставкасы қабылданып, 13 саяси қызметші, басшылық деңгейдегі 98 мемлекеттік әкімшілік қызметші, күштік блоктың 109 басшысы және квазимемлекеттік сектордың 21 топ-менеджері тәртіптік жауапкершілікке тартылды.

      Жалпы, 2018-2020 жылдары сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтары үшін 3 мыңнан астам адам сотталды, олардың ішінде 1 министр, 3 вице-министр, 8 облыс әкімі және олардың орынбасарлары, 31 қала, аудан әкімі және олардың орынбасарлары, ұлттық компаниялардың 8 басшысы бар.

      Халықаралық ынтымақтастық

      Қазақстан сыбайлас жемқорлыққа және кірістерді жылыстатуға қарсы іс-қимыл саласындағы негізгі халықаралық конвенцияларға, Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жөніндегі Ыстамбұл іс-қимыл жоспарына (Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының (ЭЫДҰ) желісі шеңберінде) қосылды және Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мемлекеттер тобына (ГРЕКО) кірді.

      Халықаралық ұйымдармен және шетелдік сыбайлас жемқорлыққа қарсы органдармен сындарлы өзара іс-қимыл жолға қойылды.

      2019 жылы ЭЫДҰ-ның Шығыс Еуропа және Орталық Азия елдеріне арналған сыбайлас жемқорлыққа қарсы желісінің пленарлық отырысында мониторингтік топ Ыстамбұл жоспарының 4-раунды ұсынымдарының орындалуы туралы Қазақстанның аралық есебіне оң баға берді (29 ұсынымның 20-сы бойынша ілгерілеушілік байқалды).

      Қабылданған шаралар қоғамдағы сыбайлас жемқорлық көріністерін одан әрі жоюдың берік іргетасын қалады, бұл 2020 жылдың қорытындысы бойынша Қазақстанның Transparency International Сыбайлас жемқорлықты түйсіну индексінде алғаш рет 38 балл (екі жылда +7 балл) жинап, 180 елдің арасында 94-орынға (екі жылда +30 позиция) ауысуына мүмкіндік берді.

      2.2. Орта мерзімді перспективада шешуді талап ететін түйінді проблемалар

      "Тұрмыстық" сыбайлас жемқорлық

      Азаматтар мен кәсіпкерлердің күнделікті өмірде мемлекеттік органдар мен ұйымдардың өкілдерімен өзара іс-қимыл жасауына байланысты "тұрмыстық" сыбайлас жемқорлық іс жүзінде көптеген салаларда сақталып отыр.

      "Транспаренси Қазақстан" қоғамдық қоры жүргізген "2020 жылғы сыбайлас жемқорлық жай-күйінің мониторингі" әлеуметтанушылық зерттеуінің нәтижелері бойынша сыбайлас жемқорлық тұрғысынан сезімтал органдар мен мекемелердің тізбесі жылдан-жылға іс жүзінде өзгермейді: мемлекеттік емханалар мен ауруханалар, полиция, жер қатынастары басқармалары, ХҚКО-лар, мемлекеттік балабақшалар мен жоғары оқу орындары.

      Соңғы үш жылда сыбайлас жемқорлық қылмыскерлік құрылымының едәуір бөлігін – 50%-дан астамын парақорлық фактілері алып отыр.

      Негізгі себептер қатарында: сақталып отырған әкімшілік кедергілер, екіұдай мағыналы және дискрециялық нормалар, мемлекеттік органдардың жеткіліксіз ашықтығы, баламалы (қағаз) негізде көрсетілетін мемлекеттік қызметтер үлесінің жоғары болуы бар.

      Нақты жағдайларға, өңірлік, салалық және өзге де ерекшеліктерге сүйене отырып, әртүрлі әлеуметтік топтарға олардың құқықтарын, міндеттері мен рәсімдерін қолжетімді және түсінікті етіп түсіндіру стандарттары болмай отыр.

      Мұның өзі мемлекеттік басқарудың бизнес-процестерін автоматтандырудағы кемшіліктер мен олқылықтарға да байланысты.

      Цифрлық шешімдердің бір бөлігінің сапасыз және жартылай іске асырылуына байланысты сыбайлас жемқорлық тәуекелдері туындауда. Көбінесе лауазымды адамдар "жалған" цифрландыруды пайдалана отырып, сыбайлас жемқорлық іс-әрекеттер жасауды жалғастыруда, ал азаматтар мен кәсіпкерлер "цифрландырылған" мемлекеттік функциялардағы техникалық іркілістер, артық процестер және ақпараттық жүйелердің жұмысындағы басқа да кемшіліктер себебінен, өз мәселелерін шешудің заңсыз жолдарын іздеуге мәжбүр болуда.

      Сонымен қатар, дерекқорлардың әлсіз интеграциясы мемлекеттің проактивті сервистік моделін қамтамасыз етуге мүмкіндік бермейді.

      Мемлекеттік және жекеше секторлардағы сыбайлас жемқорлық тәуекелдері

      Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі уәкілетті орган сыртқы талдау шеңберінде айқындайтын сыбайлас жемқорлық алғышарттарын жоюға мемлекеттік органдар мен квазимемлекеттік сектордың мүдделілігі әлсіз екені байқалады.

      Сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін ішкі талдау институты әлі мемлекеттік органдар мен квазимемлекеттік ұйымдар үшін "өзін-өзі тазартудың" пәрменді құралына айналмады.

      Сонымен қатар, мемлекеттік басқарудың салалық жүйесі ішінде анықталған тәуекелдерге "өңір – орталық" қағидаты бойынша ден қоюдың тиімді тетігі жоқ.

      Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелерінде мемлекеттік органдар мен квазимемлекеттік сектор субъектілерінің пассивтілігі сыбайлас жемқорлық деңгейінің нақты төмендеуіне сенуге мүмкіндік бермейді.

      Корпоративтік сектормен салыстырғанда мемлекеттік қызметшілер мен мемлекеттік ұйымдар жұмыскерлерінің еңбегіне ақы төлеу жеткілікті түрде бәсекеге қабілетті болмай отыр.

      Мемлекеттік функцияларды орындау кезінде мүдделер қақтығысының алдын алудың тиімді тетігі жоқ.

      Қолданыстағы декларациялау жүйесі шығыстар мен алынатын кірістердің айтарлықтай алшақ болу фактілеріне ден қоюдың тиімді құралдарымен тиісті түрде бекітілмеген.

      Жымқырылған активтерді іздестіру, оларды бюджетке қайтару мүліктің қылмыстық шығу тегін дәлелдеудің күрделілігіне байланысты екінші орында қалуда.

      Алдын алу шаралары, негізінен, мемлекеттік қызметшілер арасындағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылға бағытталған. Бұл мұндай қызметшілер болып табылмайтын, бірақ азаматтардың сыбайлас жемқорлық деңгейін түйсінуіне үлкен әсер ететін адамдар тарапынан сыбайлас жемқорлық көріністерінің алдын алу тиімділігін төмендетеді.

      Осы тұрғыда мемлекеттік емес сектордағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл және адал бизнесті қолдау қажеттігі ерекше маңызға ие болады.

      Бюджет қаражатын бөлу процесінің жоғары сыбайлас жемқорлықтық осалдығы

      Бюджет қаражатын қалыптастыру және жұмсау туралы ақпараттың жеткілікті түрде айқын болмауы мемлекеттік қаржыны басқаруда сыбайлас жемқорлық тәуекелін арттыратын жүйелі факторларға жатады.

      Теріс практиканың негізгі себебі жоспарлау жүйесі мен бюджет қаражатын игеру арасындағы өзара байланыстың жеткіліксіздігі болып табылады. Көп жағдайда бюджеттік өтінімдер жауапты адамдармен жиі үлестес болатын компаниялардың негізсіз жоғары баға ұсыныстары негізінде қалыптастырылады.

      Тиімсіз жоспарлау экономикалық ысырап және қолдан шығарылған пайда сияқты ауыр зардаптарға алып келеді, сондай-ақ бюджетті игеру кезінде жымқыруға қолайлы жағдай жасайды.

      Республикалық және жергілікті бюджеттердің жұмсалуы туралы деректер қамтылатын бірыңғай ақпараттық жүйенің жоқтығы тиісті мәліметтердің жабық және бытыраңқы болуына ықпал етеді.

      Жұртшылықты бюджеттің техникалық бөлшектерсіз және тиісінше, азаматтық бақылауды шектемей, тек негізгі мәліметтер көрсетілген "жеңілдетілген" нұсқасымен таныстыруға жағдай жасалмаған.

      Бюджеттеу туралы шешімдер қабылдау рәсімдерінің транспарентті болмауы есеп беруді қамтамасыз ету мүмкіндіктерін азайтады және сыбайлас жемқорлыққа ықпал етеді.

      Пандемия және ковидтен кейінгі кезең бөлінетін қаражат пен әлеуметтік-экономикалық нәтижелер арасында байланыстың болмау проблемасын ашып берді.

      Кәсіпкерлік субъектілеріне арналған мемлекеттік қолдауды (субсидиялар, гранттар, кепілдік, жеңілдікті кредиттеу) бөлу тетіктері оның тиімсіз және мақсатсыз пайдаланылуына мүмкіндік береді.

      Бұл уәкілетті органдардың бюджеттік қолдау нәтижелілігін бағалаудың түпкілікті көрсеткіштерін айқындамайтынына байланысты. Дұрыс емес, оның ішінде сыбайлас жемқорлық мінез-құлыққа ықпал ететін триггерлер бар.

      Кәсіпкерлік субъектілерін субсидиялаудың орындылығы туралы шешім тиісті маманданудың ғылыми қоғамдастығының қатысуынсыз қабылданады. Дискрециялық қаржыландырудың болуы ресурстарды бұруға және бюджеттік тәртіпті сақтау тетіктерін айналып өтуге мүмкіндік береді.

      Мұндай жағдай бюджеттік қолдау алудың тең, бәсекелі және әділ жағдайларын жасау жөніндегі шаралардың тиімділігін төмендетеді.

      Квазимемлекеттік сектордың заңды тұлғаларының жарғылық капиталын ұлғайту арқылы бюджет қаражатын мемлекеттік бақылау аясынан шығару үрдісі байқалады. Бюджеттік бағдарлама әкімшісі мен ведомстволық бағынысты ұйым арасында мемлекеттік сатып алу рәсімдерін және азаматтық-құқықтық мәмілелер жасасуды айналып өтіп, қаражатты саланың дамуына байланысты емес мақсаттарға аудару жүргізіледі. Соның салдарынан бұлыңғыр шарттық міндеттемелер, бюджетті ұтымсыз жұмсау, жымқыру орын алады.

      Бір-бірін едәуір дәрежеде қайталайтын мемлекеттік аудит және қаржылық бақылау органдарының төрт буынды жүйесі бюджет процесінде сыбайлас жемқорлықтың алдын алуды толық көлемде қамтамасыз етуге мүмкіндік бермейді.

      Сатып алудың жеткіліксіз айқындығы

      2020 жылы бюджет шығыстарының жалпы сомасында мемлекеттік сатып алу үлесі 35%-ды құрады, бұл Қазақстанның ЖІӨ құрылымында 7%, мұның өзі нарыққа айтарлықтай елеулі экономикалық ықпал жасалатынын көрсетеді.

      Бюджет қаражатының мұндай айналымы мемлекеттік сатып алу жүйесінің сыбайлас жемқорлықтық тартымдылығын күшейтеді. Әрбір бесінші сыбайлас жемқорлық қылмыс осы салада жасалған.

      Қаражаттың алыну көзі біреу – мемлекет бюджеті екеніне қарамастан, бірыңғай іске асыру тәсілінің және осы саланы ортақ дамыту стратегиясының жоқтығы салдарынан сатып алудың құқықтық базасы, әртүрлі платформалары мен сайттары бытыраңқы болып табылады.

      Мұндай жағдайларда сатып алу бағасын қолдан көтеру фактілері кең таралады.

      Мемлекеттік сатып алу туралы шарт бойынша өз міндеттемелерін орындау кезінде өнім берушінің қосалқы мердігерлермен шарттар жасасуының ашық болмауына байланысты, өнім берушінің әлеуетін бағалау әрдайым объективті бола бермейді.

      Жалған актілерге қол қою кең тараған проблема болып қалып отыр. Уақтылы игермегені үшін тәртіптік жауапкершіліктің бұлтартпастығы заңды "мәжбүрлі" түрде бұзуға алып келеді. Нәтижесінде жұмыстың сапасы емес, бюджеттің формальді түрде атқарылуы басым болып шығады.

      Бір көзден алу тәсілімен тікелей сатып алу үлесі әлі де болса жоғары (2018-2020 жылдары орташа алғанда 61%).

      Сатып алуды қағаз форматта жүзеге асыруға болатыны тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді негізсіз сатып алуды, олардың құнын қолдан көтеруді және өзгеше бұзушылықтарды тежейтін қоғамдық мониторингті шектейді.

      Халықаралық ұйымдардың (Азия даму банкі, Дүниежүзілік банк, Еуропалық қайта құру және даму банкі, Ислам даму банкі, ЭЫДҰ) сарапшылары атап өткендей, Қазақстанда бірыңғай заңнамалық және нормативтік құқықтық базаның болмауы сатып алудың ортақ және экономикалық тиімді практикасына кедергі жасайды.

      Мемлекеттің экономикаға қатысуының жоғары деңгейі

      Мемлекеттің экономикаға қатысуының елеулі үлесі экономикалық қызмет субъектілері арасындағы бәсекелестікті іркіп, мықты жекеше сектордың қалыптасуына кедергі келтіреді және елдің жаңа экономикалық өсу моделіне көшуін тежейді.

      Мемлекеттік кәсіпорындардың ресурстарға, нарықтарға және қаржыға артықшылықпен қол жеткізуі жекеше компанияларды тиімсіз жағдайға қалдырады және экономикалық әртараптандыруды, тікелей шетелдік инвестицияларды және өнімділіктің өсуін ілгерілету жөніндегі күш-жігерге нұқсан келтіреді, сондай-ақ сыбайлас жемқорлыққа жағдай жасайды.

      Олардың ішкі нарықтағы үстемдігі отандық кәсіпорындардың жалпы бәсекеге қабілеттілігін төмендетеді, бұл сыртқы нарыққа аударып қарағанда көрші мемлекеттерге қатысты экономикалық позициялардың жоғалуына алып келеді.

      Мемлекеттік сатып алудың едәуір бөлігі мемлекет қатысатын компаниялар арасында баламасыз бөлінеді, бұл осы институтты шағын және орта бизнесті дамыту үшін пайдалану мүмкіндігін төмендетеді.

      Квазимемлекеттік сектордың жекелеген субъектілері олардың қажеттілігі терең пысықталмай құрылды. Сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне жасалған сыртқы талдау олардың бірқатары министрліктердің құрылымдық бөлімшелерінің қызметін қайталайтынын анықтады. Қазақстан Республикасында азаматтық қоғамды дамыту тұжырымдамасында атап өтілгендей, бүгінгі күні мемлекеттің квазимемлекеттік сектормен бірге экономикадағы үлес салмағы 60-80%-ға жетеді.

      Сонымен қатар, активтерді жекешелендіру мен бәсекелес ортаға берудің қолданыстағы тетігі мүдделер қақтығысын жоймайды және объектілерді кепілдік жарнадан төмен бағаға сатып алуға жол береді.

      Тиісті ұсыныстарды дайындау форматы, оған қоса шарттарды, әдістерді, акциялар пакеттерінің мөлшерін, объектілерді өткізу және сату алдында дайындау мерзімдерін анықтау осы процестің ашықтығын көздемейді.

      Азаматтық қоғам институттарының мемлекетпен сындарлы өзара іс-қимылы тетіктерінің жетілмегендігі

      Сыбайлас жемқорлық деңгейі төмен елдердің тәжірибесі оны барынша азайтудың басты шарты азаматтық қоғамның кеңінен тартылуы болып табылатынын айғақтайды.

      Дегенмен Қазақстанда қоғамдық бақылау институты құқықтық тұрғыдан жеткілікті түрде регламенттелмеген.

      Деректердің жабықтығы азаматтардың шешім қабылдауға тікелей қатысу мүмкіндігін шектейді, ал қолжетімді ақпараттың мәні түсінуге қиын және формальды сипатта болады.

      Мұндай тәсіл пікірлердің плюрализмін тежейді. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылда бұқаралық ақпарат құралдарының әлеуеті толық көлемде пайдаланылмайды.

      Сыбайлас жемқорлық фактілері туралы хабарлаудың бюрократияландырылған тәсілдері азаматтардың сыбайлас жемқорларды анықтау мен әшкерелеудегі белсенділігін төмендетеді.

      Қолданыстағы заңнамада сыбайлас жемқорлық фактілері туралы хабарлайтын адамдарды қорғаудың халықаралық стандарттарға сәйкес келетін шаралар жүйесі көзделмеген.

      Сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралар тиімділігі мониторингінің жетілмеген жүйесі

      Барлық субъектілер, салалар мен аумақтар бөлінісінде сыбайлас жемқорлық деңгейін бағалаудың бірыңғай ұлттық жария жүйесі жоқ.

      Сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралар мониторингі әлеуметтанушылық өлшемдердің тұрақты және ашық әдіснамасына негізделмейді.

      Мемлекеттік органдар мен ұйымдардың, квазимемлекеттік сектор субъектілерінің басшылары үшін сыбайлас жемқорлықтың алдын алу бөлігінде өлшенетін нысаналы көрсеткіштердің түпкілікті, негізделген, түсінікті және тұрақты тізбесі жоқ.

      Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саласындағы ағымдағы ахуалды талдау жалпы алғанда, қабылданып жатқан шараларға қарамастан, қоғамның әділдікті, баршаның заң алдындағы теңдігін және жауапкершіліктің бұлтартпастығын қамтамасыз етуге деген сұранысының сақталып отырғанын көрсетеді.

3-бөлім. Халықаралық тәжірибені шолу

      Шетелдік озық практикалардың халықаралық тәжірибесі сыбайлас жемқорлыққа қарсы тиімді іс-қимыл жасау үшін көптеген факторлар мен элементтерді кешенді түрде ұштастыруды көздейтін жүйелі тәсіл қажет екенін көрсетеді. Бұл ретте институционалдық тетіктер мен құқықтық құралдарды дамыту, қоғамдық хабардарлықты және азаматтық қоғамның тартылуын арттыру мәселелеріне ерекше көңіл бөлу қажет.

      Кең қоғамдық қолдау болмаса, сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі күш-жігер сәтсіздікке ұшырайды. Бұл тұрғыда тиісті мәдениетті қалыптастыру елеулі рөл атқарады. Сондықтан Доха декларациясында қылмыскерлік пен сыбайлас жемқорлықтың алдын алуда, заңды құрметтеу мәдениетін құруда білім берудің рөлі баса айтылған.

      Неғұрлым дамыған елдердің практикасы ақпаратқа кеңінен қол жеткізудің, шешімдер қабылдау процестерінің айқындығы мен қоғамдық қатысу тетіктерін құрудың сыбайлас жемқорлықты барынша азайтуға елеулі дәрежеде ықпал ететінін көрсетеді.

      Мысалы, мемлекеттік шығыстар туралы ақпараттың қолжетімді болуы мемлекеттік органдардың қызметін бақылауды қамтамасыз етудің негізгі факторларының бірі болып табылады. Бразилия, АҚШ, Украина, Оңтүстік Корея порталдарында бюджеттер туралы барынша кең ақпарат қамтылған.

      Тағы бір мысал – Грузияның электрондық сатып алу жүйесі, онда стандартты функционалмен қатар конкурстық бетте онлайн сұрақтар қою және жария түрде жауаптар ұсыну, тендерлік процестің кез келген кезеңінде талап қоюды беру, сондай-ақ Сатып алу және конкурстар жөніндегі мемлекеттік агенттіктің мониторингі шеңберінде цифрлық форматта тендер бойынша тәуекелдерді анықтау мүмкіндігі көзделген.

      Ашық ақпараттың болуы журналистік тергеп-тексерулерді жүргізуге де жағдай жасайды. Мұндай практика Ұлыбританияда, Францияда, Швецияда және еуропаның басқа да елдерінде кең таралған.

      Дүниежүзілік банкті тарту құралы қызығушылық тудырады. Электрондық "Интегрити Эпп" (Integrity App) қосымшасы азаматтардың алаяқтық пен сыбайлас жемқорлыққа байланысты проблемалар туралы хабарлауына мүмкіндік береді. Оның пайдаланушылары, мысалы, құрылысы аяқталмаған мектептің фотосуреттерін, пара сұраудың аудио жазбасын не кез келген басқа файлды немесе құжатты жібере алады.

      Цифрландыру әкімшілік кедергілерді азайтудың, дискрецияны қысқартудың және мемлекеттік қызметтер көрсету сапасын арттырудың маңызды факторы болып табылады.

      Эстонияның мемлекеттік дерекқорында экономикалық статистика мен сот архивтерінен бастап азаматтардың медициналық карталары мен шағымдарына дейін барлығы бар. Осы орайда, кез келген әрекет жүйенің тарихында өз ізін қалдырады, бұл қысқа мерзімде бұзушыны табуға мүмкіндік беріп, деректердің қорғалуын қамтамасыз етеді және сыбайлас жемқорлықты барынша азайтады. Оның үстіне шенеуніктер мен азаматтардың өзара іс-қимылы мүлдем жоқ немесе барынша төмен деңгейде.

      Оңтүстік Кореяда ЮНИ-ПАСС (UNI-PASS) кедендік ресімдеудің электрондық жүйесі енгізілген, ол кеден қызметкерлері мен көрсетілетін қызметті алушылардың арасында жеке байланыстарды қысқарту есебінен сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін төмендетті.

      Австралияда, Мажарстанда, Молдовада, Румынияда және АҚШ-та сыбайлас жемқорлық фактілерін болғызбау және анықтау үшін парасаттылыққа тексеру табысты түрде пайдаланылуда. Ол тестіленетін адам білмейтін сыбайлас жемқорлық мінез-құлықты анықтау мақсатында модельденген жағдайды білдіреді.

      Жеке мүдделерді декларациялау, ден қою және жауапкершілік шараларын қамтитын мүдделер қақтығысын реттеу маңызды алдын алу тетігі болып табылады.

      Сонымен қатар, "айналмалы есік" практикасына қарсы іс-қимыл сыбайлас жемқорлыққа қарсы реттеудің ажырамас бөлігі болып табылады. Бұл термин жұмыскерлердің мемлекеттік сектордан жекеше секторға ауысуы деп түсініледі.

      Мәселен, Норвегияда мемлекеттік қызметшілердің – жекеше кәсіпкерлік құрылымдарға және бизнесмендердің билік құрылымдарына ауысуы үшін жарты жылға дейінгі мерзімге "карантин" қағидалары қолданылады. Осындай шаралар Германияда, Испанияда, Латвияда, АҚШ-та, Франция мен басқа елдерде қолданылады.

      Шектеу шараларын кеңейтумен қатар мемлекеттік қызметшілердің әлеуметтік кепілдіктері де белгіленеді. Әлемде әртүрлі тәсілдер: арнаулы зейнетақы жүйелері, тегін медициналық сақтандыру, көлік шығыстары, балаларға арналған жәрдемақы, тұрғын үй төлемдері және басқалар қолданылады.

      Мысалы, Франция мен Жапонияда тұрғын үй және көлік өтемақылары көзделген. Ұлыбританияда мемлекеттік қызметшілердің зейнетақы аударымдары жекеше сектордағыға қарағанда 15%-ға жоғары.

      Сонымен бір мезгілде шет елдерде мемлекеттік қызметшілердің қосымша табыс көздеріне қойылатын шектеулер аз.

      Мәселен, Грекияда мемлекеттік қызметшілер өзге ақылы жұмысты рұқсатпен және ол қызметтік міндеттерін сапалы орындауға кедергі келтірмеген жағдайда орындай алады.

      Сыбайлас жемқорлыққа қарсы органдардың тиімділігі қажетті деректерге қол жеткізуге тікелей байланысты. Мысалы, Гонконгта, Сербияда, Сингапурда сыбайлас жемқорлыққа қарсы ведомстволарға өз функцияларын орындау мақсатында электрондық дерекқорларға кеңінен қолжетімділік және банктер мен өзге де қаржы мекемелерінен лауазымды адамдардың келісімінсіз, олардың шоттары мен қаржы қаражаты туралы ақпарат сұрату құқығы берілген.

      Ақшаны жылыстатуға қарсы күрестің қаржылық шараларын әзірлеу тобы (ФАТФ) құзыретті органдарды заңды тұлғалардың бенефициарлық меншігі туралы жеткілікті, дәл және уақтылы ақпаратты алу немесе оған дер кезінде қол жеткізу мүмкіндігімен қамтамасыз етудің маңызды екенін атап өтеді.

      Осыны ескере отырып, 2016 жылдан бастап Ұлыбританияда компанияға "елеулі бақылауы бар" тұлғалардың тізілімі (Register of people with Significant Control) енгізілді. Оған компания капиталының 25%-дан астамын иеленетін немесе оған бақылау жасау не оны басқаруға ықпал ету мүмкіндігі бар адамдар енгізілген.

      Бизнестің парасатты мінез-құлқын көтермелеу сыбайлас жемқорлыққа қарсы өзекті тренд болып табылады. Шығыс Еуропа елдерінде өнімдерді, көрсетілетін қызметтер мен маркетингтік материалдарды ашық бизнес-таңбалаудың "Мөлдір толқын" ("Clear Wave") бастамасы іске асырылды. Бұл белгі іскерлік әдептің, айқындықтың, жауапкершілік пен орнықтылықтың символы болып табылады.

      Бизнестің мінез-құлық стандарттары белгіленетін парасаттылық туралы пактілер жасасу практикасы да қолданылады. Көп жағдайда олар ірі жобаларға арналған нақты ашық мемлекеттік конкурсқа немесе тендерге байланысты болады.

      Халықаралық деңгейде өндіруші салалардың айқындығы (EITI) және құрылыс секторының айқындығы (CoST) бастамалары парасаттылық туралы белгілі пактілер болып табылады.

      Жалпы алғанда, озық практикаларды талдау сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты дамытудың мынадай үрдістері мен перспективаларын айқындауға мүмкіндік береді:

      1) қоғамда парасаттылық мәдениетін нығайтуға бағытталған ағарту іс-шараларын жүйелеу;

      2) бизнестің парасаттылығын ынталандыру;

      3) сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруға азаматтық қоғамды тарту;

      4) мемлекеттік аппараттың қызметі туралы ақпаратқа қолжетімділікті кеңейту және шешімдер қабылдаудың айқындығын қамтамасыз ету;

      5) цифрландыру сыбайлас жемқорлықты барынша азайту құралы ретінде;

      6) мемлекеттік қызметшілер үшін әлеуметтік кепілдіктерді кеңейту;

      7) мүдделер қақтығысын болдырмау және реттеу;

      8) азаматтық-құқықтық, тәртіптік, әкімшілік-құқықтық және қылмыстық-құқықтық аспектілерде құқықтық мәжбүрлеу шараларының тиімділігін арттыру.

4-бөлім. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты дамыту пайымы

      Қазақстан сыбайлас жемқорлыққа қарсы бір сарынды іс-қимылдан қоғамдық сананы түбегейлі өзгертуге, халықтың сыбайлас жемқорлық пен непотизмнің кез келген нысандарын қабылдамауына, алдын алу шараларының басымдығына көшуді көздейді.

      Қол жеткізілген нәтижелерді, халықаралық стандарттарды және алдағы кезеңге арналған стратегиялық мақсаттарды ескеретін сыбайлас жемқорлыққа қарсы біртұтас саясатты дамыту жалғастырылатын болады.

      Тиісті шаралар мен нысаналы көрсеткіштер елдің стратегиялық құжаттарында – "Қазақстан-2050": қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты" стратегиясында, Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі жалпыұлттық басымдықтарында, Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Ұлттық даму жоспарында, Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Ұлттық қауіпсіздік стратегиясында, Қазақстан Республикасында мемлекеттік басқаруды дамытудың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасында, Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі құқықтық саясат тұжырымдамасында және басқаларда көзделген.

      Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саласындағы стратегиялық мақсат 2026 жылдың қорытындысы бойынша Transparency International Сыбайлас жемқорлықты түйсіну индексінде 47 баллға, 2030 жылға қарай 55 баллға қол жеткізу болып табылады.

      Аталған көрсеткіш сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралардың ғана емес, саяси, әлеуметтік, экономикалық реформалардың да бағасын қамтитынын ескере отырып, оған қол жеткізу жөніндегі жұмысқа сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың барлық субъектілері тартылатын болады.

      Сыбайлас жемқорлыққа қарсы әзірленген шаралар сыбайлас жемқорлықтың, әсіресе, "тұрмыстық" сыбайлас жемқорлықтың алғышарттарын кешенді түрде жоюға, жауапкершіліктің бұлтартпастығын қамтамасыз етуге, азаматтық қоғамды сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылға кеңінен тартуға бағытталатын болады.

      Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті арттыру, тәрбиелеу және білім беру шараларын жүйелеу, мемлекеттік аппарат пен бизнес-қоғамдастық өкілдерін парасатты мінез-құлыққа ынталандыру арқылы сыбайлас жемқорлықты мүлдем қабылдамауға қол жеткізілетін болады.

      Мемлекеттік органдар, ұйымдар, квазимемлекеттік сектор субъектілері сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылда, оның ішінде олардың нақты үлесін бағалаудың жария жүйесін енгізу арқылы барынша мүдделі және белсенді болады.

      Жалпы алғанда, сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат сыбайлас жемқорлықты экономикалық және бедел жағынан тиімсіз ететін жағдайлар жасауға бағытталған.

5-бөлім. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты дамытудың негізгі қағидаттары мен тәсілдері

      Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат:

      1) баршаның заң алдындағы теңдігі және әділдік;

      2) жариялылық, айқындық және қоғамға есеп беру;

      3) сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл шараларын кешенді пайдалану;

      4) сыбайлас жемқорлықтың алдын алудың басымдығы;

      5) мемлекет пен азаматтық қоғамның өзара іс-қимылы;

      6) тиімділік пен нәтижелілік;

      7) сыбайлас жемқорлықтың барлық көріністерінде оны қабылдамау;

      8) сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылға жәрдем көрсететін адамдарды қорғау;

      9) сыбайлас жемқорлық үшін жауапкершіліктің бұлтартпастығы;

      10) сапалы цифрлық трансформация қағидаттарына негізделеді.

      Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты дамыту тәсілдері мынадай міндеттерді орындау арқылы іске асырылатын болады:

      1) сыбайлас жемқорлыққа төзбеушілікті қалыптастыру;

      2) сыбайлас жемқорлықтың мүмкіндіктерін жою;

      3) жауапкершіліктің бұлтартпастығын қамтамасыз ету жөніндегі шараларды жетілдіру;

      4) сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылда азаматтық қоғамның рөлін күшейту;

      5) сыбайлас жемқорлыққа қарсы шараларды іске асырудың тиімді мониторингін қамтамасыз ету;

      6) сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі уәкілетті органның қызметін одан әрі жетілдіру.

      1-міндет. Сыбайлас жемқорлыққа төзбеушілікті қалыптастыру

      Құндылықтарды өзгерту және сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті арттыру

      Адалдық, заңдылық пен прагматизм әркімнің ішкі құндылық нанымына айналуға тиіс.

      Қоғам сыбайлас жемқорлықты проблемаларды оңай шешудің кепілі ретінде қабылдамауға, достық қарым-қатынас пен протекционизмді жұмыспен ұштастырмауға тиіс. Жемқорлар қоғамдық айыптауға ұшырауға тиіс.

      Адамның сыбайлас жемқорлық іс-әрекет жасауды немесе жасамауды таңдауы жазаның ауырлығымен және қылмыс жасаудан күтілетін пайдамен салыстырылмауға тиіс.

      Әртүрлі нысаналы топтар деңгейінде декомпозицияланған коммуникациялық шаралар кешенін қабылдау қоғамдық сананың сыбайлас жемқорлыққа қарсы эволюциясында негізгі рөл атқарады.

      Құқықтық актілерді түсінікті тілде, қысқаша түрде түсіндіре отырып, сондай-ақ цифрлық шешімдерді, оның ішінде белгілі бір өмірлік жағдайлар мен заңдық фактілер бойынша автоматтандырылған хабарларды қолдана отырып, азаматтарға олардың құқықтары туралы нақты хабарлауды дамыту қажет.

      Ауқымды түсіндіру жұмысы азаматтарды мәселелерді шешудің заңсыз тәсілдерін іздеу қажеттілігінен қорғауға мүмкіндік береді.

      Парасаттылық жүйесін қалыптастыру кезінде сыбайлас жемқорлық көріністеріне жол бермейтін жаңа көзқарастары мен өмірлік қағидаттары бар жас ұрпақты тәрбиелеу аса маңызды рөл атқарады.

      Тұлғаның қалыптасуының барлық кезеңінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы құндылықтарды дарыту табыстың іргелі факторы болып табылады.

      Осы орайда, отбасы институты арқылы, оның ішінде Қазақстан халқы Ассамблеясының әлеуетін пайдалана отырып, сыбайлас жемқорлыққа қарсы мінез-құлықты дамыту қажет.

      Білім берудің рөлін арттыру жөніндегі халықаралық практикалар мен бастамаларды имплементтеу, сондай-ақ жастардың сыбайлас жемқорлықтың алдын алудағы құқықтары мен мүмкіндіктерін кеңейту олардың сыбайлас жемқорлыққа қарсы иммунитетін нығайтуға ықпал ететін болады.

      Парасаттылық және сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет тақырыптары білім беру жүйесіне қосылатын болады. Баланы мектепке дейінгіден бастап, әртүрлі жас кезеңдерінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы біліммен сүйемелдеп отыру қажет.

      Бұл жұмыста әлемнің дамыған елдерінде кең таралған академиялық адалдық пәрменді құралға айналуға тиіс.

      Сол арқылы сыбайлас жемқорлыққа әлеуметтік иммунитеті мықты азаматтардың жаңа ұрпағы қалыптасатын болады.

      Мемлекеттік аппараттың парасаттылығын арттыру

      ЭЫДҰ стандарттарына сәйкес мемлекеттік қызметтің негізгі қағидаттары айқындық, әдептілік және сатылмаушылық болып табылады.

      Азаматтардың билік органдарына деген сенімін арттыру үшін мемлекеттік қызметтің оң имиджін, оның ішінде адал, лайықты мемлекеттік қызметшілердің өнегелерін кеңінен жазып-көрсету арқылы нығайту мәселелері баса назар аударуды талап етеді.

      Мемлекеттік қызметшілерді сыбайлас жемқорлыққа қарсы міндетті оқытуды оның үздіксіздігін, дәйектілігі мен өзектілігін қамтамасыз ете отырып, дамыту қажет.

      Мемлекеттік аппараттың "тазалығын" қамтамасыз ету үшін лауазымдық міндеттері сыбайлас жемқорлықтың жоғары тәуекелдерімен ұштасатын қызметшілермен жұмыс жөніндегі шаралар әзірленетін болады.

      Сатылмаушылықтың тағы бір маңызды элементі – мүдделер қақтығысын реттеу. Бұл үшін мүдделер қақтығысын анықтау мен реттеуді жауапкершіліктің пәрменді шараларын, сондай-ақ жұмысқа орналасу алдында және мемлекеттік қызметтен босатылғаннан кейін "аптығын басу" қағидатын қолдана отырып, егжей-тегжейлі түрде регламенттеу қажет.

      Бұл ретте қызметшілердің өздерін ынталандыру қажет. Бұл тұрғыда әркімнің үлесін дербестендіру қағидаты бойынша еңбекке бәсекелі ақы төлеу мен әлеуметтік пакетті қамтамасыз етудің маңызы зор.

      Мемлекеттік аппаратта сыбайлас жемқорлық материалдық жағынан тиімсіз болатын сыбайлас жемқорлыққа қарсы мықты мәдениет қалыптасуға тиіс.

      Бизнестің парасаттылығына жәрдемдесу

      Кәсіпкерлік саласында сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бойынша шаралар қабылдау аясында адал бизнесті ынталандыру өзекті болып табылады.

      Осы бағыттағы пәрменді шара сыбайлас жемқорлыққа қарсы стандартты ерікті түрде имплементтеу болып табылады.

      Оның құрамдас бөлігі ретінде компаниялар мен олардың персоналының қызметінде сыбайлас жемқорлық көріністеріне жол бермеу жөніндегі нақты шараларды қамтитын сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың ішкі бағдарламаларын әзірлеу және іске асыру практикасын көздеу маңызды.

      Тағы бір ұсыным контрагенттермен жасалатын шартқа тараптардың сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар жасауға жол беруге болмайтынын және олардың уақтылы алдын алуға әзір болуды өзара түсінуіне бағытталған сыбайлас жемқорлыққа қарсы ескертпені енгізу мүмкіндігі болып табылады.

      Аталған шаралар тиімді болуы үшін сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметтердің құзыретін кеңейту және жоғары оқу орындарында тиісті білім беру бағдарламаларын енгізе отырып, комплаенс-мамандар нарығын дамыту қажет.

      Жұмыскерлерді сыбайлас жемқорлыққа қарсы мінез-құлық негіздеріне оқытудың үздіксіз процесін белгілеу керек.

      Бизнес-ортадағы ашықтық пен жауапкершілікті арттыру, корпоративтік сыбайлас жемқорлықты азайту мақсатында бизнес субъектілері бойынша кәсіпкерлік субъектілері туралы жан-жақты мәліметтерді, оның ішінде олардың парасаттылығы мен сенімділігі тұрғысынан шоғырландыруға мүмкіндік беретін ашық интеграцияланған дерекқорды – бизнес-тізілімді кеңінен енгізу қажет.

      Кәсіпкерлердің осындай дерекқорды пайдалана отырып, әлеуетті контрагенттерді бағалауы, тиісті сақтық қағидатын сақтау адал кәсіпкерлерді сыбайлас жемқорлық тәуекелдерінен қорғайтын болады.

      Сыбайлас жемқорлықтың жоғары тәуекелдеріне шалдыққан қаржылық процестер үшін сыбайлас жемқорлық индикаторларының жүйесі және оларды анықтау алгоритмдері қажет.

      Ұсынылған сыбайлас жемқорлыққа қарсы құралдарды қолдану нәтижелері ұсынымдық сипатта болуға және бизнесті жүргізудің белгіленген стандарттары мен қағидаттарына қайшы келмеуге тиіс.

      Кәсіпкерлік субъектілерінің сыбайлас жемқорлыққа қарсы ұсынымдарға сәйкестігі экономикалық және беделдік ынталандырулар арқылы оларды көтермелеу шараларын қолдануға негіз болады.

      2-міндет. Сыбайлас жемқорлық мүмкіндіктерін болдырмау

      Бюджет қаражатын тиімсіз жұмсау тәуекелдерін және сатып алуда сыбайлас жемқорлықты азайту

      Ұтымсыз капитал салымдарын, әсіресе, мемлекеттік секторда жою мақсатында, бюджеттен қаржы құюды көздейтін жобалардың экономикалық негізділігін бағалау тетігі қайта қаралатын болады.

      "Бір қол қою" қағидасын қоса алғанда, блоктық бюджетті енгізу жаңа бюджеттік қағидаларды, бюджеттік лимиттерді бөлудің объективті әдістемесін қабылдаумен сүйемелденетін болады.

      Бұл шешімдердің жеделдігін, мемлекеттік қызметшілердің жауапкершілігін және қаржыны басқарудың нәтижелілігін арттыруға мүмкіндік береді.

      Бюджет процесінде қаржылық мерзімдерден жобалық мерзімдерге көшу де қажет, бұл күнтізбелік жылдың соңында орындалған жұмыстардың актілеріне асығыс қол қоюды және осыған байланысты заң бұзуды болдырмайды.

      Жалпы алғанда, мемлекеттік құжаттар мен жобаларды іске асыру кезінде жобалық менеджментті енгізу мемлекеттік басқарудың барлық деңгейлерінде сыбайлас жемқорлықтың алдын алудың тиімді құралына айналады.

      Жобаларды қаржыландыру нысаналы көрсеткіштер мен мемлекеттік инвестициялаудың өлшенетін нәтижелері болған кезде ғана жүзеге асырылатын болады, бұл индикаторлардың тұтас елдің немесе нақты өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуына әсерін болжай отырып, оларды есептеу әдістемесін қалыптастыруды талап етеді.

      Бағалау халықтың өмір сүру сапасын арттыру және сыбайлас жемқорлық факторларының болуы призмасы арқылы жүргізіледі. Бұл ретте әлеуметтік маңызы бар салаларды жан басына шаққанда қаржыландыруды көздейтін және шығындарды жабуға бюджет қаражатының бөлінуін болдырмайтын "ақша адамның соңынан ереді" қағидаты негізгі қағидат болуы тиіс.

      Сонымен қатар шынайы мақсаттар мен индикаторларды алға қою үшін, сондай-ақ тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізуді мониторингтеу үшін анық статистикалық ақпараттың болуы қажет. Осыған байланысты көрсеткіштерді есептеудің қолданыстағы әдістемелері қайта қаралатын болады.

      Мұндай шаралар мемлекеттік сектордың болжау қызметінің, "сценарийлік" жоспарлауды ұйымдастырудың және бюджет қаражатын нысаналы пайдаланудың деңгейін арттырады.

      Бюджет саясатының ашықтығына қол жеткізу үшін мемлекеттік сатып алу, бюджетті жоспарлау және мемлекеттік қаржыны басқару процестерін бірыңғай платформаға біріктіру талап етіледі.

      Бюджет қаражатының қанша бөлігі түпкілікті алушыларға жететіні туралы мәліметтердің ашықтығы сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін айтарлықтай азайтады.

      Бюджет қаражатын "ақшаны бояу" қағидаты бойынша (бөлінген сәттен бастап игерілгенге дейін) сүйемелдеуді енгізу олардың мақсатсыз пайдаланылуын болдырмайды.

      Бір көзден сатып алу үлесін қысқартуға құқықтық негіздерді олардың орындылығы тұрғысынан, әсіресе зияткерлік меншік объектілері, ерекше тәртіппен және мемлекеттік тапсырмалар шеңберінде өткізілетін сатып алу бойынша қайта қарау ықпал ететін болады.

      Тауарлардың нарықтық құны бағдар болатын орташа сату бағасын анықтау сатып алу жүйесін тиімді ұйымдастыруға негіз болады.

      Таза бәсекелестіктің өсуі кезінде биржалық сауданың шектерін біртекті және оңай ауыстырылатын тауарларға кеңейту ұйымдастырылған тауар нарығын дамытуға әсер етеді.

      Мемлекеттік сатып алу мен квазимемлекеттік сектордың сатып алуы үшін бірыңғай талаптарды белгілеу осы саланы реттеуде біріздендірілген тәсілді қамтамасыз ете алады.

      Бюджет қаражатын, мемлекет пен квазимемлекеттік сектор субъектілерінің активтерін басқару мен пайдаланудың тиімділігін арттыру мақсатында функциялардың қайталануын жойып және олардың тәуелсіздігін күшейте отырып, мемлекеттік аудит және қаржылық бақылау органдарының жүйесі оңтайландырылады.

      Бюджеттік қолдаудың экономикалық тиімділігін арттыру

      Мемлекеттік қолдау саласындағы жоғары сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін (әкімшілердің көптігі, құқықтық актілердің бытыраңқылығы, қомақты бюджет қаражатының жұмсалуының жабықтығы мен бақылаусыз болуы) ескере отырып, осы бағыттағы мемлекеттік саясатты өзгерту талап етіледі.

      Мемлекеттік қаржылық қолдауға тек сенімді кәсіпкерлік субъектілері ғана жататын болады.

      Аталған салаға ревизия жасау осы орайда бағдарламалық және стратегиялық құжаттардың басымдықтарына үйлеспейтін, мақсаттары қайталанатын, сондай-ақ экономикалық және/немесе әлеуметтік әсерді қамтамасыз етпейтін бағыттарды жоя отырып, мемлекеттік қолдау түрлерін оңтайландыруға да мүмкіндік береді.

      Мемлекеттік қолдау элементтерін бөлуді автоматтандыру нәтижесі мемлекет бақылайтын әмбебап порталға тиісті электрондық инфрақұрылымды біріктіретін бірыңғай IT-платформаны қалыптастыру болады.

      Бюджеттік ассигнация бенефициарларының жария тізілімін енгізу жеке мемлекеттік қолдау алушыны қадағалауға мүмкіндік береді және мүдделер қақтығысын барынша азайта отырып, оның нысаналы пайдаланылуын едәуір арттырады.

      Мемлекеттік қолдаудың барлық түрлеріне қатысты сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін басқару әдіснамасын әзірлеу талап етіледі.

      Әлеуетті адресаттар бюджеттік қолдау түрлері және оны алу мерзімдері туралы анық және уақтылы ақпарат алады. Растайтын мәліметтер сөзсіз объективті болған кезде оны бөлудің "проактивті" форматы енгізілетін болады.

      Деректерді жинау, өңдеу және сақтау, сондай-ақ алушылардың қойылатын өлшемшарттарға сәйкестігін бағалау кезінде іске қосылған ақпараттық ресурстарды интеграциялау кезінде адамның қатысуы және тікелей байланыстар барынша азайтылатын болады.

      Мемлекеттің экономикаға қатысуын төмендету

      Мемлекеттік компаниялардың сатып алудағы үлесін қысқарту мемлекеттік саясаттың негіз қалаушы қағидаттарының біріне айналады.

      Мемлекеттік кәсіпорындар (ұлттық холдингтер) үшін монополиялық жеңілдіктер мен ерекшеліктер тізбесін оңтайландыру сатып алу рәсімдері тиімділігінің және бағалардың бәсекеге қабілеттілігінің өсуіне алып келеді.

      Мемлекеттік сектор қызметіне кешенді функционалдық талдау жасауды жалғастыру бәсекелес ортаға беруге жататын функцияларды анықтауға мүмкіндік береді.

      Жария құқықтың заңды тұлғалар институтын енгізу тиімді тетіктердің бірі бола алады.

      Бұл ретте сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін жою үшін жекешелендіру туралы шешімдер қабылдау кезінде тиісті талаптар мен бақылауды күшейткен маңызды. Жекеше секторға өкілеттіктерді беру нәтижеге бағдарланған есептілік жүйелерін енгізумен сүйемелденуге тиіс.

      Рәсімдердің айқындығын және кепілдік жарнадан төмен емес әділ нарықтық құнды қамтамасыз ете отырып, объектілерді мемлекеттік емес секторға беру тізбесі мен тетіктерін қайта қарау талап етіледі.

      Мемлекеттік мүлікті тиімді басқару бойынша заңнамалық тұрғыда бекітілген тетіктер Қазақстан Республикасында мемлекеттік басқаруды дамытудың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасы шеңберінде іске асырылатын болады.

      Сонымен қатар бәсекелестік жеткіліксіз салаларды қоспағанда, мемлекеттің жүз пайыз қатысу үлесі бар ұйымдардың мемлекеттік қолдау (субсидия, гранттар) алуына тыйым салуды пысықтау қажет.

      Сапалы цифрландыру сыбайлас жемқорлықты төмендету факторы ретінде

      Цифрландыру мемлекеттік көрсетілетін қызметтердің қолжетімділігін қамтамасыз ете отырып, азаматтың шенеунікпен тікелей байланысын және тиісінше, "тұрмыстық" сыбайлас жемқорлықтың алғышарттарын болдырмай, барлық рәсімдердің бюрократиядан арылтуға және ашықтығына кепілдік береді.

      Мемлекеттік органдардың бизнес-процестерін цифрлық форматқа көшіру арқылы озық технологиялық шешімдерді одан әрі қолдану барлық салаларда сыбайлас жемқорлықтың алдын алуға бағытталатын болады.

      Деректердің бірыңғай ауқымына негізделген цифрлық Үкіметтің жаңа архитектурасын құру азаматтардың өмірін айтарлықтай жеңілдетеді. Талап етілетін құжаттар автоматты түрде берілетіндіктен мемлекеттік органдарға, халыққа қызмет көрсету орталықтарына жүгіну қажеттігі жойылады.

      Мемлекеттік көрсетілетін жасырын қызметтерді алып тастау, сондай-ақ мемлекеттік емес платформалар арқылы электрондық форматты бір мезгілде кеңейте отырып, мемлекеттік қызметтер көрсетудің баламалы тәсілдерін қысқарту дәйекті қадам болады.

      Мемлекеттік қызметтерді проактивті көрсетудің және мемлекеттік органдардың бизнес-процестерін реинжинирингтеудің жүйелі шаралары Қазақстан Республикасында мемлекеттік басқаруды дамытудың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасы шеңберінде іске асырылатын болады.

      Нормативтік құқықтық актілердің жобаларын цифрлық трансформация талаптарына сәйкестігі тұрғысынан сараптау, сондай-ақ ақпараттық жүйелерді әзірлеу мен пайдалану кезінде сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін анықтау және жою сыбайлас жемқорлық деңгейін төмендетуге ықпал ететін болады.

      Қолма-қол ақшасыз төлемдер үлесін жедел төлемдер инфрақұрылымын кеңейту арқылы, оның ішінде азаматтың цифрлық "әлеуметтік әмиянын" пайдалана отырып ұлғайту маңызды шара болып табылады, бұл ақша ағындарын оңайлатады және олардың ашықтығын қамтамасыз етеді.

      Сыбайлас жемқорлықтың алғышарттарын анықтау және жою құралдарын жетілдіру

      Сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне ішкі талдау жүргізудің жариялылығы мемлекеттік органдар мен квазимемлекеттік сектор субъектілерінің сыбайлас жемқорлық алғышарттарын өз бетінше жою белсенділігін арттыруға ықпал ететін болады.

      Сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін ішкі талдау және ұсынымдарды іске асыру мониторингі процесіне қоғамдық кеңестерді тарту арқылы сапа мен объективтілік қамтамасыз етілетін болады.

      Жобалық тәсіл шеңберінде сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін сыртқы талдау институтын дамыту оның тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді, дербес жауапкершілікті, проблемаларды кешенді түрде шешуді және формализмнің алдын алуды қамтамасыз етеді.

      Бұған ықтимал сыбайлас жемқорлыққа осал тұстар туралы белгі беретін индикаторлары бар салалық картограммаларды әзірлеу ықпал ететін болады. Тәуекелдердің мұндай бейіндері сыбайлас жемқорлықтың жалпы көрінісін нәтижесіз талқылаудан арыла отырып, азаматтар үшін аса сезімтал салаларда нақты алдын алу шараларына негіз болады.

      Сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне жасалған сыртқы және ішкі талдаулардың ұсынымдары құқықтық мониторинг жүргізу көздерінің тізбесіне енгізілетін болады, оның нәтижелері қоғамдық кеңес отырыстарында қарау нысанасына айналады.

      Нормативтік құқықтық актілердің жобаларына сыбайлас жемқорлыққа қарсы ғылыми сараптама институтын, оның ішінде сарапшылық әлеуетті жетілдіру арқылы одан әрі дамыту қажет.

      Ғылыми тәсіл және жасанды интеллект элементтерін енгізу ресурстарды ұтымды пайдалануды қамтамасыз ете отырып, осы жұмыстың сапасы мен қамту аясын арттыруға мүмкіндік береді.

      Жалпы, сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылда алдын алудың анағұрлым әсеріне қол жеткізу үшін сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттың ғылыми құрамдас бөлігін дамыту бойынша қосымша шаралар қабылданатын болады.

      3-міндет. Жауапкершіліктің бұлтартпастығын қамтамасыз ету жөніндегі шараларды жетілдіру

      Жауапкершіліктің бұлтартпастығы қағидаты жазалау практикасында ғана емес, елдегі заңдылық пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз етуде, келтірілген залалды өтеуде және әлеуметтік әділеттілікті қалпына келтіруде де болуға тиіс.

      Бұл жерде құқық үстемдігін қамтамасыз ету және сот төрелігінің мінсіз жүйесі шешуші болуға тиіс, мұнда атқаратын лауазымдары мен байланыстарына қарамастан, барлық құқық бұзушылар сыбайлас жемқорлық үшін жауапқа тартылатын болады.

      Қазақстан Республикасының құқықтық саясатының 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасын іске асыру шеңберінде сот билігі мен судьялардың тәуелсіздігі күшейтіледі, олардың қызметінің ашықтығы мен олар қабылдайтын шешімдердің әділдігі қамтамасыз етіледі.

      Қылмыстық сот ісін жүргізудің үш буынды моделін енгізу де елдегі заңдылық пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз етуде пәрменді шара болады.

      Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресте заңсыз жұмыс әдістері мен арандатушылық әрекеттерге жол берілмейді. Кінәсіздік презумпциясы конституциялық қағидатын қатаң басшылыққа алу қажет.

      Ықтимал сыбайлас жемқорлық іс-әрекеттерінен қоғамға келтірілетін залалды болғызбай, жосықсыз қызметшілерді уақтылы анықтауға және жұмыстан босатуға мүмкіндік беретін парасаттылыққа тексеруді (integrity check) енгізудің тетіктерін әзірлеу қажет.

      Бұл ретте тексерушілер тарапынан теріс пайдаланудан қорғау кепілдіктері көзделетін болады.

      Игіліктерді заңсыз алу сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасау үшін басты себеп болып табылады. Сондықтан сыбайлас жемқорлықты "тиімсіз" ететін, яғни заңсыз жиналған қаражатты пайдалану мүмкіндігін жоятын тетіктерді енгізу талап етіледі.

      Шығыстар кірістерден айтарлықтай асып кеткен кезде негізсіз баю үшін жауапкершілікті енгізу осындай құралдардың бірі болады.

      Аталған институттың пәрменділігін қамтамасыз ету үшін кірістер мен шығыстарды жалпыға бірдей декларациялау шеңберінде декларацияларды, оның ішінде электрондық жүйелер арқылы тәуекелге бағдарланған тиімді тексеру қолданылатын болады.

      Жария лауазымдардың тізілімін енгізу қаржылық мониторинг шеңберінде осы тізімге кіретін адамдардың ғана емес, олардың жақын туыстарының да ірі сатып алуы мен операцияларын қадағалауға мүмкіндік береді.

      БҰҰ-ның Сыбайлас жемқорлыққа қарсы конвенциясының негіз қалаушы қағидатын іске асыру – қылмыстық құқық бұзушылықтарды, әсіресе қылмыстық кіріс алу және оны заңдастыру тәуекелдерімен ұштасқан қылмыстық құқық бұзушылықтарды тергеп-тексеру кезінде қылмыстық активтерді іздестіру мен қайтаруды қамтамасыз ету келесі қадам болады.

      Осы мақсатта "ақшаны қадағалау" ("follow the money") қағидаты бойынша құқық қорғау органдары қызметкерлерінің тиісті мамандануын және олардың уәкілетті мемлекеттік органдармен және ұйымдармен белсенді ынтымақтасуын қамтамасыз ете отырып, міндетті қаржылық тергеп-тексеруді көздеу қажет.

      Сыбайлас жемқорлықта жосықсыз шенеуніктермен қатар бизнес-орта да мүдделі тарап болып табылады. Сараптамалық бағалауларға сәйкес, заңды тұлғалардың парадан алатын пайдасы параның өзінен он есе көп.

      Сондықтан сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар жасағаны үшін заңды тұлғалардың жауапкершілігін күшейту сыбайлас жемқорлықты төмендету үшін міндетті шарттардың бірі болып табылады.

      Үлкен айыппұл санкцияларын және басқа да шектеу шараларын қолдану компаниялар үшін лауазымды адамдарды параға сатып алуды экономикалық тұрғыдан тиімсіз етеді.

      Сонымен бір мезгілде кәсіпкерлік субъектілерін лауазымды адамдардың құқыққа сыйымсыз әрекеттерінен, оның ішінде рейдерліктен қорғау жөніндегі жұмыс жалғасатын болады.

      "Тұрмыстық" сыбайлас жемқорлықты жою жөніндегі жүйелі шаралар тұрғысынан мемлекеттік органдар мен ұйымдар, сондай-ақ мемлекеттік емес ұйымдар жұмыскерлерінің заңсыз материалдық сыйақыны қорқытып алу фактілерінің жолын кесу тәсілдері қайта қаралатын болады.

      Неғұрлым тиімді алдын алу тетігі мақсатында пара ұсынуды/параны уәде етуді криминалдандыру қажет, бұл халықаралық стандарттарға сәйкес келеді.

      Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылда елеулі прогреске қол жеткізу және жауапкершіліктің бұлтартпастығын қамтамасыз ету үшін, Қазақстанның жаңа халықаралық құқықтық құралдарға – Еуропа Кеңесінің Сыбайлас жемқорлық үшін қылмыстық жауаптылық туралы конвенциясына және ЭЫДҰ-ның Халықаралық коммерциялық мәмілелерді жүзеге асыру кезінде шетелдік лауазымды адамдарды параға сатып алумен күрес жөніндегі конвенциясына қосылу керек.

      4-міндет. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылда азаматтық қоғамның рөлін күшейту

      Қоғамдық бақылау институтын дамыту

      Азаматтық қоғамның пікірі сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты іске асыруда мемлекеттік органдар қызметінің тиімділігін бағалаудың "лакмус қағазы" болуға тиіс.

      Қоғамдық бақылауды іске асыру тетіктері қоғамдық кеңестердің қызметімен шектелмейді.

      Осы бағытта "Қоғамдық бақылау туралы" Заңның қабылдануы маңызды болып табылады, ол мемлекеттік бақылауға балама ретінде осы институтты айқындап береді.

      Азаматтық қоғам өкілдерінің бюджет процесіне, мемлекеттік сатып алу мониторингіне, мемлекеттік көрсетілетін қызметтердің сапасын бағалауға, қандай да бір саладағы, өңірдегі неғұрлым проблемалы, өткір мәселелерді айқындауға қатысуы арқылы олардың мемлекетпен өзара іс-қимыл процестерін жетілдіру қажет.

      Мемлекеттік бюджет және Қазақстан Республикасының Ұлттық қоры есебінен іске асырылатын жобаларға тиімді қоғамдық мониторинг енгізіледі.

      Мемлекеттік органдардың шешімдері туралы ақпараттың жариялылығы азаматтық қоғаммен сындарлы диалогқа жәрдемдесетін болады және халықтың шенеуніктермен артық байланыс жасау қажеттілігін жоюға мүмкіндік береді.

      Бұл ретте мемлекеттік органдар мен квазимемлекеттік сектор субъектілерінің ақпарат беруіндегі бытыраңқылық пен көп есептілікті жойған жөн.

      Пәрменді кері байланыс тұрғысынан азаматтар үшін өзекті әрі түсінікті деректерді орналастыра отырып, мемлекеттік органдардың жария ақпараттық ресурстарын оңайлатуды қамтамасыз ету қажет.

      Мемлекеттік органдар мен квазимемлекеттік сектор субъектілерінің қоғамдық кеңестерінің сыбайлас жемқорлықтың алдын алудағы рөлін күшейту бөлігінде олардың функцияларын объективті түрде қайта қарау талап етіледі.

      Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылға журналистер мен өзге бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдерін кеңінен тарту қазақстандықтардың белсенді азаматтық ұстанымын нығайтуға ықпал ететін болады.

      Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелерінде журналистердің өкілеттіктері мен құқықтарының әлеуетін барынша толық пайдалануға ықпал ету қажет.

      Сыбайлас жемқорлық туралы хабарлау тетіктерін жақсарту

      Азаматтардың сыбайлас жемқорлық фактілерін анықтауға қатысуын ынталандыру үшін олар туралы хабарлаудың қолданыстағы тетіктері дамытылатын болады.

      Қоғамдық санада дұрыс көзқарас қалыптастырған маңызды. Сыбайлас жемқорлықты қабылдамау мәдениеті сөз жеткізушілікпен астаспауға тиіс.

      Азаматтарға сыбайлас жемқорлық фактілері туралы цифрлық коммуникацияның оңайлатылған тәсілдері арқылы хабарлау мүмкіндігі берілуге тиіс.

      Бұл ретте бюджет қаражатын ұтымды пайдалану мәселелері бойынша қоғамдық резонанс тудыратын сигналдарға ерекше назар аудару қажет. Мұндай кеңінен үн қосу теріс пайдалану және тиімсіз жұмсау фактілерінің алдын алу жағдайында көтермелеуге негіз болуға тиіс.

      ЭЫДҰ-ның және ГРЕКО-ның ұсынымдарына сәйкес сыбайлас жемқорлық фактілері туралы хабарлаған адамдарды қорғаудың кешенді жүйесін заңнамалық деңгейде енгізу талап етіледі.

      Ақпарат берушілерді жұмыс орнында қудалау мен қысым жасаудан қорғай отырып, олардың еңбек ету құқықтарын қорғау жөніндегі шараларды бекіту қажет.

      Арыз иесі туралы және оның сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылда көрсеткен жәрдем туралы ақпаратты жария еткені үшін қылмыстық жауаптылық енгізе отырып, оның құпиялылығына кепілдік берілуге тиіс.

      5-міндет. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы шараларды іске асырудың тиімді мониторингін қамтамасыз ету

      Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылда үздік нәтижелерге қол жеткізу және қабылданатын шаралардың тиімділігін объективті бағалау мониторингтің тұтас жүйесі арқылы қамтамасыз етілетін болады.

      Енгізілетін жобалық тәсілді ескере отырып, ол объективтілік және жариялылық қағидаттарына негізделетін болады және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саласындағы ахуалды нақты уақыт режимінде көрсететін индикатор болады.

      Мұндай құрал азаматтардың сыбайлас жемқорлықтың алдын алуға толыққанды қатысуын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді, сондай-ақ сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылда мемлекеттік органдар мен квазимемлекеттік сектор субъектілері басшыларының жұмысын рейтингтік бағалау көзі болып, оларды азаматтардың өмір сүру сапасын нақты жақсартуға ынталандырады.

      Сыбайлас жемқорлық деңгейін әлеуметтанушылық өлшеулерді дамыту мәселесі жұртшылықтың мұндай зерттеулердің нәтижелеріне, оларды жүргізу тәсілдері мен әдістеріне кеңінен қолын жеткізе отырып, жеке қарауды талап етеді.

      Сыбайлас жемқорлықты түйсінудің ұлттық индексін қалыптастыру мәселесі өзекті болып отыр. Бұл сыбайлас жемқорлықпен күрес шараларының қаншалықты тиімді екенін түсінуге, өзгерістерді бағалауға және іске асырылатын сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатқа түзетулер енгізуге мүмкіндік береді.

      6-міндет. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі уәкілетті органның қызметін одан әрі жетілдіру

      Сыбайлас жемқорлықтың алдын алуға баса мән беріліп жатқан кезде сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметтің мемлекеттік органдар мен ұйымдардың дерекқорларына және ақпараттық жүйелеріне, қол жеткізудің нақты негіздерін, алынған ақпаратты теріс пайдалану мен жария ету және оларды қызметтен тыс мақсаттарда пайдалану мүмкіндіктерін болдырмайтын бақылау тетіктерін белгілей отырып, қол жеткізу мәселесін одан әрі пысықтай отырып, үлкен деректерді талдау негізінде интеграцияланған талдау құралдарын қолдану өзекті болып отыр.

      Мұндай тетік жасырын заңдылықтар мен тәуекелдерінің арақатынасын, сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтардың үрдістері мен басқа да инсайдтарды анықтауға ықпал ететін болады.

      Азаматтардың сыбайлас жемқорлық алғышарттарының бар екендігі туралы сигналдары кейіннен ден қою шараларын қабылдау үшін үлкен деректерді талдау шеңберінде пайдаланылуға тиіс.

      "1424" call-орталығы кадрлық және техникалық тұрғыдан озық стандарттарға сәйкес келетін болады.

      Квазимемлекеттік сектор субъектілерінің сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметтерінің жұмысы мәселелерінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі уәкілетті органның үйлестіруші рөлі күшейтіледі.

      Сыбайлас жемқорлықтың алдын алу мәселелерінде кешенділік пен толықтығын қамтамасыз ету үшін Әдеп жөніндегі уәкілдердің сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметпен өзара іс-қимылын регламенттеу қажет.

      Сыбайлас жемқорлықтың алдын алу мәселелерінде кешенділік пен толықтықты қамтамасыз ету үшін әдеп жөніндегі уәкілдердің сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметпен өзара іс-қимылын регламенттеу қажет.

      Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар жасаудың жаңа тәсілдерінің пайда болуы сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет қызметкерлерінің біліктілігін үздіксіз сапалы арттыру процесін талап етеді.

      Цифрлық қаржы активтерін, криптобиржаларды және басқа да цифрлық платформаларды пайдалана отырып жасалатын қылмыстарды анықтау және олардың жолын кесу жөнінде шаралар қабылданатын болады.

      Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелерінде одан арғы байыпты халықаралық ынтымақтастық шеңберінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы озық стандарттарды имплементтеу жөніндегі жұмыс, оның ішінде ГРЕКО-ның және ЭЫДҰ-ның ұсынымдарын іске асыру арқылы жалғасатын болады.

6-бөлім. Нысаналы индикаторлар және күтілетін нәтижелер

      6.1. 2026 жылдың қорытындысы бойынша нысаналы индикаторлар:

      1) Transparency International сыбайлас жемқорлықты түйсіну индексі – 47 баллдан төмен емес;

      2) өткен 12 айда кемінде бір рет мемлекеттік лауазымды адаммен байланыс жасаған және мемлекеттік лауазымды адамға пара төлеген немесе осы мемлекеттік лауазымды адам пара талап еткен адамдардың үлесі (Орнықты даму мақсаттарының 2030 жылға дейінгі ұлттық индикаторлары тізбесіндегі жаһандық индикатор) – 25,3%-дан жоғары емес;

      3) Дүниежүзілік банктің мемлекеттік басқару тиімділігі индексі (Government Effectiveness) – 74-75 процентильден төмен емес;

      4) Дүниежүзілік экономикалық форумның Жаһандық бәсекеге қабілеттілік индексінің "Институттар" индикаторы – 48-орыннан төмен емес;

      5) Дүниежүзілік сот төрелігі жобасының Заң үстемдігі индексі (World Justice Project, Rule of Law Index) – 0,57 баллдан төмен емес;

      6) Дүниежүзілік банктің халықтың пікірін есепке алу және мемлекеттік органдардың есептілігі индексі (Voice and Accountability) – 57,5 процентильден төмен емес;

      7) Дүниежүзілік банктің сыбайлас жемқорлықты бақылау индексі (Control of Corruption) – 48-50 процентильден төмен емес;

      8) елдің ЖІӨ құрылымындағы мемлекеттің экономикаға қатысу үлесінің қысқаруы – 13,9%-дан жоғары емес;

      9) сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметке халықтың сенім деңгейі (Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі өткізетін нәтижелілікті бағалау шеңберінде) – 66 %-дан төмен емес.

      6.2. 2026 жылдың қорытындысы бойынша күтілетін негізгі нәтижелер:

      1) азаматтық қоғамның сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылға барынша тартылуы;

      2) ашық және қоғамға есеп беретін мемлекеттік аппарат;

      3) сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін басқарудың тиімді жүйесі;

      4) транспарентті бюджеттік процестер және бәсекелес сатып алу;

      5) сыбайлас жемқорлық үшін жауапқа тартудың әділ жүйесі.

  Қазақстан Республикасының
сыбайлас жемқорлыққа қарсы
саясатының
2022 – 2026 жылдарға
арналған тұжырымдамасына
ҚОСЫМША

Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатының 2022 – 2026 жылдарға арналған тұжырымдамасын іске асыру жөніндегі
ІС-ҚИМЫЛ ЖОСПАРЫ

      Ескерту. Қосымшаға өзгеріс енгізілді – ҚР Президентінің 26.11.2022 № 5; 17.07.2023 № 286 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Жарлықтарымен.

Реформалардың/негізгі іс-шаралардың атауы

Аяқтау нысаны

Аяқталу мерзімі

Жауапты орындаушылар

1

2

3

4

5

Стратегиялық көрсеткіш: Transparency International сыбайлас жемқорлықты түйсіну индексі, балл: 2022 жылы – 42, 2023 жылы – 43, 2024 жылы – 44, 2025 жылы – 45, 2026 жылы – 47

СЖҚІА, ОМО, ЖАО

1-міндет. Cыбайлас жемқорлыққа төзбеушілікті қалыптастыру
Нысаналы индикаторлар:
өткен 12 айда кемінде бір рет мемлекеттік лауазымды адаммен байланыс жасаған және мемлекеттік лауазымды адамға пара төлеген немесе осы мемлекеттік лауазымды адам пара талап еткен адамдардың үлесі (Орнықты даму мақсаттарының 2030 жылға дейінгі ұлттық индикаторлары тізбесіндегі жаһандық индикатор), пайыз: 2022 жылы – 31,2, 2023 жылы – 29,6, 2024 жылы – 28,3, 2025 жылы – 27, 2026 жылы – 25,3;
Дүниежүзілік банктің мемлекеттік басқару тиімділігі индексі (Government Effectiveness), процентиль: 2022 жылы – 62-65, 2023 жылы – 65-68, 2024 жылы – 68-73, 2025 жылы – 74-75, 2026 жылы – 74-75

СЖҚІА
ҰЭМ, АҚДМ, ЦДИАӨМ, МҚІА

1.1. Құндылықтарды өзгерту және сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті арттыру

1.

Әртүрлі нысаналы топтар деңгейінде декомпозицияланған ақпараттық жұмыс жүргізу жөніндегі іс-шаралар жоспарын қабылдау

Үкімет қаулысы

2022 жылғы
IV тоқсан

АҚДМ, СЖҚІА, МСМ, ЦДИАӨМ, БҒМ, мүдделі мемлекеттік органдар, ҚХА (келісім бойынша)

2.

Адамдарды қосудың және одан шығарудың нақты тетіктерін айқындай отырып, сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл шаралары жүйесіне жемқорлардың жария тізілімін енгізу

Заң жобасы

2023 жылғы
IV тоқсан

СЖҚІА

3.

Құқықтық насихатты азаматтар мен кәсіпкерлерге қолданыстағы құқықтық актілерді түсінікті және қысқа тілде түсіндіре отырып, сондай-ақ белгілі бір өмірлік жағдайлар мен заңды фактілер бойынша цифрлық шешімдерді қолдана отырып, олардың құқықтары туралы нақты хабардар етуді қамтамасыз ету жолымен жетілдіру

әдістемелік ұсынымдар
бұйрықтар

2022 жылғы
III тоқсан
2023 жылғы
III тоқсан

ӘдМ
мүдделі мемлекеттік органдар

4.

БҰҰ ЕҚБ-ның "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы білім беру және жастардың құқықтары мен мүмкіндіктерін кеңейту үшін жаһандық ресурс" бастамасына қосылу мәселесін пысықтау

ПӘ-ге ұсыныс

2023 жылғы
I тоқсан

СЖҚІА, БҒМ

5.

Білім берудің барлық деңгейлерінде білім беру бағдарламаларына парасаттылық және сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет тақырыптарын енгізу

білім беру бағдарламалары

2024 жылғы
IV тоқсан

ҒЖБМ, ОАМ, ЖАО

6.

Барлық ЖОО-ларда:
1) сыбайлас жемқорлыққа қарсы халықаралық/ұлттық стандартты;
2) академиялық адалдық құралдарын енгізу

сәйкестік сертификаттары
ректорлардың бұйрықтары

2026 жылғы
I тоқсан

ҒЖБМ

1.2. Мемлекеттік аппараттың парасаттылығын арттыру

7.

Мемлекеттік қызметшілермен профилактикалық жұмыс, оның ішінде:
1) сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне шалдыққан лауазымдарды айқындау үшін өлшемшарттарды белгілеу;
2) әдеп жөніндегі уәкілдердің сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне шалдыққан лауазымдарды атқаратын мемлекеттік қызметшілермен жүйелі профилактикалық жұмысты ұйымдастыруы

әдістемелік ұсынымдар
ПӘ-ге ақпарат

2022 жылғы
IV тоқсан
2024 жылғы
II тоқсан

СЖҚІА, МҚІА, мүдделі мемлекеттік органдар

8.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы оқытудың үздіксіздігін, дәйектілігі мен өзектілігін қамтамасыз ете отырып, оны дамыту

білім беру бағдарламалары

2023 жылғы
IV тоқсан

МҚІА, ЖС, БП, ІІМ, Қорғанысмині, МБА, Қаржымині

9.

Мемлекеттік қызметте және квазимемлекеттік секторда мүдделер қақтығысын анықтауды және реттеуді регламенттеу

Заң жобасы

2024 жылғы
IV тоқсан

СЖҚІА, МҚІА

10.

Мемлекеттік қызметтің тартымдылығын, оның ішінде:
1) әлеуметтік пакетті кеңейту;
2) мемлекеттік қызметшілердің еңбегін ұйымдастыру үшін жағдайлар жасау;
3) өзге де ақы төленетін қызметпен айналысу үшін мүмкіндіктерді кеңейту арқылы арттыру жөніндегі мәселені пысықтау

ПӘ-ге ұсыныс

2023 жылғы
I тоқсан

МҚІА, СЖҚІА, ҰЭМ, Қаржымині, БП

1.3. Бизнестің парасаттылығына жәрдемдесу

11.

Жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру шеңберінде комплаенс-мамандарды даярлау

білім беру бағдарламалары

2023 жылғы

IV тоқсан

ҒЖБМ, СЖҚІА, ЕХӘҚМ

12.

Квазимемлекеттік және жекеше секторлар субъектілерінің қызметіне ISO 37001 немесе ҚР СТ 3049 сыбайлас жемқорлыққа қарсы стандартын ерікті түрде енгізу

сәйкестік сертификаты

2022-2026 жылдар

СЖҚІА, ҰЭМ, мүдделі мемлекеттік органдар, МБА, "Атамекен" ҰКП (келісім бойынша)

13.

Квазимемлекеттік және жекеше секторлар субъектілерінің қызметкерлерін өтеусіз негізде сыбайлас жемқорлыққа қарсы оқыту

білім беру бағдарламалары

2022-2026 жылдар

СЖҚІА, ОМО, ЖАО, "Атамекен" ҰКП (келісім бойынша)

14.

"Бизнес-серіктестердің тізілімі" ақпараттық жүйесінің функционалын, оның ішінде:
1) "салық төлеушінің парасаттылық индексі", "қаржылық орнықтылық индексі" және "төлем тәртібінің индексі" индекстерін әзірлеу;
2) "тиісті сақтық" қағидатын енгізу;
3) сыбайлас жемқорлыққа қарсы индикаторлармен толықтыру;
4) сыбайлас жемқорлыққа қарсы стандартты ерікті негізде енгізген компаниялардың өнімдерін "таза толқын" ("clear wave") белгісімен таңбалау мәселесін пысықтау;
5) бизнестің сыбайлас жемқорлыққа қарсы рейтингін енгізуді пысықтау;
6) тіркеуден кейінгі бірінші жылы ісін жаңа бастаған кәсіпкерлерді сүйемелдеу бойынша функционалды енгізу мүмкіндігін қарастыру арқылы жетілдіру

пайдалануға беру актісі

2023 жылғы
III тоқсан

"Атамекен" ҰКП (келісім бойынша), СЖҚІА, Қаржымині, мүдделі мемлекеттік органдар

15.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы стандарттарды енгізген және қолдайтын жеке кәсіпкерлік субъектілері үшін жеңілдіктер, преференциялар, мемлекеттік сатып алу кезінде шартты жеңілдіктер және басқа да қолдау шараларын енгізу мәселесін пысықтау

ПӘ-ге ұсыныс

2023 жылғы
I тоқсан

СЖҚІА, ҰЭМ, Қаржымині, ИИДМ, "Атамекен" ҰКП (келісім бойынша), мүдделі мемлекеттік органдар

2-міндет. Сыбайлас жемқорлықтың мүмкіндіктерін болдырмау
Нысаналы индикаторлар:
мемлекеттің экономикаға қатысу үлесін қысқарту, ЖІӨ-ге %-бен: 2022 жылы – 14,7, 2023 жылы – 14,5, 2024 жылы – 14,2, 2025 жылы – 14,0, 2026 жылы – 13,9;
Дүниежүзілік экономикалық форумның Жаһандық бәсекеге қабілеттілік индексінің "Институттар" индикаторы, орын: 2022 жылы – 58, 2023 жылы – 56, 2024 жылы – 53, 2025 жылы – 50, 2026 жылы – 48

ҰЭМ, Қаржымині, БҚДА
ҰЭМ, ЖАО

2.1. Бюджет қаражатын тиімсіз жұмсау тәуекелдерін және сатып алуда сыбайлас жемқорлықты азайту

16.

Құрылыс-монтаждау жұмыстары саласында жалған актілерге мәжбүрлі түрде қол қою тәуекелін болдырмайтын жобалық қаржыландыруды енгізу мәселесін пысықтау

ПӘ-ге ұсыныс

2022 жылғы
IV тоқсан

Қаржымині, ҰЭМ

17.

Ұлттық басымдықтарға сәйкес қаржыны мемлекеттік басқарудың тиімділігін арттыру, оның ішінде:
1) блоктық бюджетті іске асыру шеңберінде "бір қол қою" қағидасын енгізу;
2) көрсеткіштерді есептеудің қолданыстағы әдістемелерін қайта қарау;
3) инвестициялық жобаларды тиісінше мониторингтеу және басқару үшін бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің жауапкершілігін арттыру жөніндегі мәселені пысықтау;
4) сатып алуды өткізуді және бюджет қаражатын алушылар туралы деректерді қоса алғанда, бюджет қаражатын жоспарлау сәтінен бастап игеру сәтіне дейінгі процесті ашық деректердің бірыңғай интернет-порталында жариялау, оның ішінде бюджет қаражатын алушылардың жария тізілімін қалыптастыру;
5) бюджет қаражатын игеру процестерінде "ақшаны бояу" тетігін енгізу

Заң жобасы
бұйрықтар
ПӘ-ге ұсыныс
ашық деректердің бірыңғай интернет-порталындағы жария деректер
пайдалануға беру актісі

2024 жылғы
IV тоқсан
2023 жылғы
IV тоқсан
2022 жылғы
III тоқсан
2023 жылғы
I тоқсан
2024 жылғы
IV тоқсан

ҰЭМ, Қаржымині, СЖРА, ЦДИАӨМ, "Атамекен" ҰКП (келісім бойынша), мүдделі мемлекеттік органдар
СЖРА ҰСБ, ҰЭМ, мүдделі мемлекеттік органдар
ҰЭМ, мүдделі мемлекеттік органдар
Қаржымині, ЦДИАӨМ, АҚДМ, ҰЭМ
Қаржымині, СЖҚІА, ЦДИАӨМ

18.

Әлеуметтік маңызы бар салаларда жан басына шағып қаржыландыру жүйесінің тиімділігін арттыру ("ақша адамның соңынан ереді")

ПӘ-ге ақпарат

2023 жылғы
I тоқсан

ҰЭМ, Қаржымині, мүдделі мемлекеттік органдар

19.

Сатып алуда бәсекелестік ортаны күшейту, оған қоса:
1) сатып алынатын тауарларға арналған техникалық ерекшеліктерді стандарттау және біріздендіру үшін тауарлардың бірыңғай каталогын жасау;
2) тауарлар бойынша орташа босату бағасын айқындау;
3) биржалық сауданы кеңейту

пайдалануға беру актісі
әдістемелік ұсынымдар
Заң жобасы

2024 жылғы
I тоқсан
2022 жылғы
IV тоқсан
2024 жылғы
I тоқсан

Қаржымині, "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ (келісім бойынша), "Бәйтерек ҰБХ" АҚ (келісім бойынша), ұлттық компаниялар
Қаржымині, "Атамекен" ҰКП (келісім бойынша)
СИМ

20.

Бір көзден сатып алудың және ерекше тәртіппен, сондай-ақ мемлекеттік тапсырмалар шеңберінде өткізілетін сатып алудың құқықтық негіздерін қысқарту (құқықтық тәртіп пен ұлттық қауіпсіздік қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін сатып алуды қоспағанда)

Заң жобасы

2025 жылғы
III тоқсан

Қаржымині, ӘдМ, ҰЭМ, ҰҚК, Қорғанысмині, ІІМ

21.

Мемлекеттік сатып алу мен квазимемлекеттік сектордың сатып алуы үшін бірыңғай талаптарды белгілеу мәселесін пысықтау

ПӘ-ге ұсыныс

2025 жылғы
І тоқсан

Қаржымині, "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ (келісім бойынша)

22.

Мемлекеттік аудит және қаржылық бақылау жүйесін, оның ішінде оңтайландыру, қайталануды болдырмау және тәуелсіздікті қамтамасыз ету жолымен жетілдіру

Заң жобасы

2026 жылғы І тоқсан

ЖАП, Қаржымині

2.2. Бюджеттік қолдаудың экономикалық тиімділігін арттыру

23.

Экономиканың барлық салаларында кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау (субсидиялау, кепілдік беру, гранттар беру) шараларының тиімділігін кешенді талдау және тиісті нормативтік құқықтық актілерді тексеру негізінде осы шаралардың экономикалық тиімділігін арттыру

Заң жобасы

2024 жылғы
ІІ тоқсан

ҰЭМ, СЖРА, БҚДА, СЖҚІА, ЦДИАӨМ, Қаржымині, "Атамекен" ҰКП (келісім бойынша), мемлекеттік қолдау шараларын ұсынатын мүдделі мемлекеттік органдар

2.3. Мемлекеттің экономикаға қатысу үлесін азайту

24.

Бәсекесі жеткіліксіз салаларды қоспағанда, мемлекеттің жүз пайыз қатысу үлесі бар ұйымдарға мемлекеттік қолдаудың барлық шараларына шектеулер енгізу жөніндегі мәселені пысықтау

ПӘ-ге ұсыныс

2022 жылғы
ІІ тоқсан

ҰЭМ, Қаржымині, БҚДА, "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ (келісім бойынша), "Атамекен" ҰКП (келісім бойынша), мүдделі мемлекеттік органдар

25.

Монополиясыздандыру және қолайлы бәсекелес орта құру арқылы мемлекеттің экономикаға қатысуын қысқарту (ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге байланысты саланы қоспағанда)

Заң жобасы

2024 жылғы
ІІІ тоқсан

БҚДА, Қаржымині, мүдделі мемлекеттік органдар, "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ (келісім бойынша), "Атамекен" ҰКП (келісім бойынша)

2.4. Сапалы цифрландыру сыбайлас жемқорлықты төмендету факторы ретінде

26.

Мемлекеттік басқаруды "цифрлық қайта жүктеу":
1) бизнес-процестерді талдау және оңтайландыру;
2) мемлекеттік көрсетілетін қызметтердің проактивті форматын дамыту;
3) мемлекеттік қызметтер көрсетудің баламалы нысандарын қысқарту;
4) мемлекеттік қызметтерді мемлекеттік емес платформалар арқылы көрсетудің электрондық форматын кеңейту

ПӘ-ге ақпарат,
бұйрықтар

2025 жылғы
IV тоқсан

ЦДИАӨМ, МҚІА, мүдделі мемлекеттік органдар

27.

Нормативтік құқықтық актілердің жобаларын цифрлық трансформация талаптарына сәйкестігі тұрғысынан сараптау

Заң жобасы

2022 жылғы
IV тоқсан

ЦДИАӨМ

28.

Деректердің бірыңғай ауқымына негізделген цифрлық үкіметтің жаңа архитектурасын құру

пайдалануға беру актісі

2025 жылғы
IV тоқсан

ЦДИАӨМ

29.

Ақпараттық жүйелерді әзірлеу және пайдалану кезінде сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін анықтау және жою

бұйрықтар

2022-2026 жылдар

ЦДИАӨМ, СЖҚІА

30.

Қолма-қол ақшасыз төлемдердің инфрақұрылымын кеңейту

ПӘ-ге ақпарат

2024 жылғы
I тоқсан

ҰБ, СИМ, Қаржымині, ЦДИАӨМ, ҰЭМ, мүдделі мемлекеттік органдар

31.

ТМККК/МӘМС шеңберінде медициналық көрсетілетін қызметтердің қолжетімділігі мен ашықтығын, оның ішінде:
1) медициналық көрсетілетін қызметтерді алу кезінде, әсіресе амбулаториялық дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етуде алушыны QR-кодтау арқылы сәйкестендіру;
2) денсаулық сақтау субъектілерінен дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды, көрсетілетін қызметтерді сатып алуды мемлекеттік сатып алу веб-порталына ауыстыру арқылы қамтамасыз ете отырып, оларды цифрландыруды дамыту

ПӘ-ге ақпарат

2025 жылғы
III тоқсан

ДСМ, мүдделі мемлекеттік органдар

2.5. Сыбайлас жемқорлықтың алғышарттарын анықтау және жою құралдарын жетілдіру

32.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелері жөніндегі зерттеу орталығын құруды пысықтау

ПӘ-ге ұсыныс

2023 жылғы
I тоқсан

СЖҚІА

33.

Нормативтік құқықтық актілердің жобаларына сыбайлас жемқорлыққа қарсы сараптаманы, оның ішінде:
1) нормативтік құқықтық актілердің үлгілік және ұқсас жобаларына сыбайлас жемқорлыққа қарсы бірыңғай сараптаманы;
2) жасанды интеллект элементтерін енгізу арқылы дамыту

Үкімет қаулысы

2023 жылғы
ІІ тоқсан

СЖҚІА

34.

Сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне ішкі және сыртқы талдауды, оның ішінде:
1) жобалық тәсілді енгізу;
2) сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне талдау жүргізу қағидаларын жетілдіру;
3) сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне ішкі және сыртқы талдау жасау, ұсынымдарды талқылау және олардың іске асырылу мониторингі процесіне қоғамдық кеңестерді міндетті түрде тарту;
4) құқықтық мониторинг жүргізу көздерін сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне жасалған сыртқы және ішкі талдаудың ұсынымдарымен толықтыру;
5) құқықтық мониторинг нәтижелерін қоғамдық кеңестің отырыстарында қарау арқылы дамыту

бұйрық

2023 жылғы

III тоқсан

СЖҚІА, ӘдМ, ОМО, ЖАО

35.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы стандарт институтын дамыту, оның ішінде:
1) сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі уәкілетті органға сыбайлас жемқорлыққа қарсы стандарттарды қалыптастыру жөніндегі әдістемені бекіту бойынша құзырет беру
2) әдістемені бекіту;
3) экономика және мемлекеттік басқару салаларына қатысты сыбайлас жемқорлық тәуекелдерінің бейіндері бар сыбайлас жемқорлық картограммаларын жасау арқылы дамыту

Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы
бұйрық

картограммалар

2023 жылғы
IV тоқсан
2024 жылғы
IV тоқсан
2025 жылғы

IV тоқсан

СЖҚІА, мүдделі мемлекеттік органдар мен квазимемлекеттік сектор субъектілері

3-міндет. Жауапкершіліктің бұлтартпастығын қамтамасыз ету жөніндегі шараларды жетілдіру
Нысаналы индикатор:
Дүниежүзілік сот төрелігі жобасының Заң үстемдігі индексі (World Justice Project, Rule of Law Index), балл: 2022 жылы – 0,53, 2023 жылы – 0,54, 2024 жылы – 0,55, 2025 жылы – 0,56, 2026 жылы – 0,57

ӘдМ, АҚДМ, ЦДИАӨМ, ІІМ, ЕХӘҚМ, ҰЭМ, СИМ, Қаржымині, ЖС, БП, ҰҚК, ЕК, СЖҚІА, МҚІА, ДСМ

36.

"Smart-сот" жобасын:
1) "виртуалды сотта" қаралған істердің үлесін одан әрі ұлғайту;
2) сот ісін жүргізуде жасанды интеллектті енгізу (цифрлық талдама) бөлігінде дамыту

пайдалануға беру актісі

2023 жылғы
ІІІ тоқсан

ЖС, ЦДИАӨМ

37.

Парасаттылыққа тексеруді (integrity check) енгізу тетігін пысықтау

ПӘ-ге ұсыныс

2023 жылғы
I тоқсан

СЖҚІА, ЖС, БП, ІІМ, ҰҚК, ҚМА; мүдделі мемлекеттік органдар

38.

Негізсіз баю үшін жауапкершілікті енгізу

Заң жобасы

2023 жылғы
IV тоқсан

СЖҚІА, БП, ҚМА, ҰҚК, Қаржымині, ӘдМ

39.

Шығыстардың алынатын кірістерге сәйкестігі үшін декларацияларды тәуекелге бағдарланған бақылау жүйесін іске асыру

ПӘ-ге ақпарат

2026 жылғы
III тоқсан

Қаржымині, СЖҚІА, ҚМА

40.

Қаржылық тергеп-тексеру институтын "ақшаны қадағалау" ("follow the money") қағидаты бойынша енгізу

Заң жобасы

2023 жылғы
IV тоқсан

СЖҚІА, ҚМА, БП, ҰҚК, ІІМ, Қорғанысмині

41.

Параны уәде ету/ұсыну үшін қылмыстық жауапкершілікті енгізу

Заң жобасы

2023 жылғы
IV тоқсан

СЖҚІА, БП, ЖС, ҰҚК, ІІМ

42.

Мемлекеттік орган, мемлекеттік және мемлекеттік емес ұйым қызметкерінің заңсыз сыйақыны бопсалауына байланысты қылмыстарды анықтау жөніндегі жұмысты жетілдіру

Заң жобасы

2023 жылғы
IV тоқсан

СЖҚІА, БП, ІІМ, ЖС

43.

Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар жасағаны үшін заңды тұлғалардың жауапкершілігін күшейту

Заң жобасы

2023 жылғы
IV тоқсан

СЖҚІА, БП, ЖС, ҰҚК, ӘдМ, Қаржымині, "Атамекен" ҰКП (келісім бойынша)

44.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бойынша шаралар қабылдамағаны үшін жауапкершіліктің құқықтық тетіктерін жетілдіру

Заң жобасы

2023 жылғы
IV тоқсан

СЖҚІА

45.

Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісіне Еуропа Кеңесінің Сыбайлас жемқорлық үшін қылмыстық жауаптылық туралы конвенциясына қосылу мәселесі бойынша заң жобасын енгiзу

Заң жобасы

2026 жылғы
IV тоқсан

СЖҚІА, БП, ҰҚК, ҚМА, ІІМ, СІМ

46.

Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісіне ЭЫДҰ-ның Халықаралық коммерциялық мәмілелерді жүзеге асыру кезінде шетелдік лауазымды адамдарды параға сатып алуға қарсы күрес жөніндегі конвенциясына қосылу мәселесі бойынша заң жобасын енгiзу

Заң жобасы

2026 жылғы
IV тоқсан

СЖҚІА, БП, ҰҚК, ҚМА, ІІМ, СІМ

4-міндет. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылда азаматтық қоғамның рөлін күшейту
Нысаналы индикатор:
Дүниежүзілік банктің халықтың пікірін есепке алу және мемлекеттік органдардың есептілігі индексі (Voice and Accountability), процентиль: 2022 жылы – 27,5, 2023 жылы – 35, 2024 жылы – 42,5, 2025 жылы – 50, 2026 жылы – 57,5

АҚДМ, МҚІА

4.1. Қоғамдық бақылау институтын дамыту

47.

"Қоғамдық бақылаушы" жобалық рөлін ұсына отырып, ұлттық жобаларды, өңірлерді дамыту жоспарларын және Мемлекеттік жоспарлау жүйесінің басқа да құжаттарын іске асырудың қоғамдық мониторингі

жобалық басқарудың ақпараттық жүйесіне қол жеткізуді ұсыну

2022-2026 жылдар

ЦДИАӨМ, СЖРА, АҚДМ, Ұлттық жобалық кеңсе, мүдделі мемлекеттік органдар

48.

Сыбайлас жемқорлықтың алдын алуда қоғамдық кеңестердің рөлін күшейту

Қазақстан Республикасын-дағы қоғамдық кеңестердің қызметі туралы ұлттық баяндамадағы ұсынымдар

2022-2026 жылдар

АҚДМ

49.

Жария ақпаратты оңайлату:
1) азаматтардың түсінуінің ыңғайлы және қарапайым болуын қамтамасыз ету үшін "Ашық деректер" және "Ашық бюджеттер" интернет-порталдарында орналастырылатын ақпараттың форматтары мен сипаттамаларын жетілдіру;
2) "Ашық үкімет" интернет-порталдарының интерфейсін жетілдіру және оларды автоматтандырылған толықтыру

бұйрықтар
пайдалануға беру актілері

2023 жылғы
ІІІ тоқсан
2022-2026 жылдар

АҚДМ, ЦДИАӨМ, Қаржымині, ҰЭМ, ҰБ
ЦДИАӨМ, ОМО, ЖАО

50.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелерінде журналистердің әлеуетін кеңейту мәселесін пысықтау

ПӘ-ге ұсыныс

2023 жылғы
ІІ тоқсан

АҚДМ, СЖҚІА

4.2. Сыбайлас жемқорлық туралы хабарлау тетіктерін жақсарту

51.

Хабарлау арналарын дамыту:
1) "1424" сall-орталығының қызметін жетілдіру;
2) сыбайлас жемқорлық фактілері туралы хабар берудің заманауи цифрлық арналарын енгізу

пайдалануға беру актісі

2024 жылғы
ІІІ тоқсан

СЖҚІА, ЦДИАӨМ

52.

Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық фактісі туралы хабарлаған немесе сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылға өзгеше түрде жәрдем көрсеткен адамдарды көтермелеу қағидаларын жетілдіру

бұйрық

2023 жылғы

IV тоқсан

СЖҚІА, Қаржымині

53.

Сыбайлас жемқорлық туралы хабарлайтын адамдарды мемлекеттік қорғауды, оның ішінде олардың еңбек ету құқықтарын қорғау, өтініш беруші туралы және ол көрсеткен жәрдем туралы ақпараттың құпиялылығына кепілдік беру арқылы күшейту

Заң жобасы

2022 жылғы
IV тоқсан

СЖҚІА, БП, МҚІА, ЕХӘҚМ

5-міндет. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы шараларды іске асырудың тиімді мониторингін қамтамасыз ету
Нысаналы индикатор:
Дүниежүзілік банктің сыбайлас жемқорлықты бақылау индексі (Control of Corruption), процентиль: 2022 жылы – 39-41, 2023 жылы – 41-43, 2024 жылы – 43-46, 2025 жылы – 46-48, 2026 жылы – 48-50

СЖҚІА, ОМО, ЖАО

54.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралардың тиімділігін мониторингтеу және бағалау жүйесін енгізу және оның ішінде:
1) сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі уәкілетті органға сыбайлас жемқорлық деңгейін бағалау әдістемесін бекіту бойынша құзырет беру;
2) әдістемені бекіту арқылы дамыту

Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы

бұйрық

2023 жылғы
III тоқсан
2023 жылғы

IV тоқсан

СЖҚІА, БП

55.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы жария портал құру

пайдалануға беру актісі

2024 жылғы
ІІІ тоқсан

СЖҚІА, ЦДИАӨМ

56.

Сыбайлас жемқорлықты түйсінудің ұлттық индексін қалыптастыру бойынша ұсыныстар әзірлеу

ПӘ-ге ұсыныс

2022 жылғы
ІІІ тоқсан

СЖҚІА, СЖРА

6-міндет. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі уәкілетті органның қызметін одан әрі жетілдіру
Нысаналы индикатор:
сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметке халықтың сенім деңгейі, % (Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі өткізетін нәтижелілікті бағалау шеңберінде): 2022 жылы – 64%, 2023 жылы – 64,5%, 2024 жылы – 65%, 2025 жылы – 65,5%, 2026 жылы – 66%

СЖҚІА

57.

Интеграцияланған талдаманы, оның ішінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметке мемлекеттік органдар мен ұйымдардың дерекқорларына және ақпараттық жүйелеріне қолжетімділік беру мәселесін, қол жеткізудің нақты негіздерін, алынған деректерді теріс пайдалану мен жария ету және оларды қызметтен тыс мақсаттарда пайдалану мүмкіндіктерін болдырмайтын бақылау тетіктерін белгілей отырып, пысықтау арқылы дамыту

ПӘ-ге ақпарат

2022 жылғы
IV тоқсан

СЖҚІА, ЦДИАӨМ, мүдделі мемлекеттік органдар

58.

Сыбайлас жемқорлықтың алдын алуда мемлекеттік органдар мен квазимемлекеттік сектор субъектілерін үйлестіруді күшейту:
1) сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметтер жұмысында сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметтің үйлестіруші рөлін күшейту;
2) әдеп жөніндегі уәкілдердің сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметпен өзара іс-қимылын регламенттеу

Заң жобасы
Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы,

СЖҚІА мен МҚІА бірлескен бұйрығы

2022 жылғы
IV тоқсан
2023 жылғы

IV тоқсан

СЖҚІА, МҚІА

59.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет қызметкерлерінің біліктілігін арттырудың үздіксіз процесін енгізу

біліктілікті арттыру бағдарламалары

2022-2026 жылдар

СЖҚІА, БП, МҚІА

60.

Цифрлық қаржы активтерін, криптобиржаларды және басқа да цифрлық платформаларды пайдалана отырып жасалған сыбайлас жемқорлық қылмыстарға қарсы іс-қимыл

әдістемелік ұсынымдар

2025 жылғы
IV тоқсан

СЖҚІА, БП, ҚМА, ҰБ

61.

Халықаралық ұйымдардың (ГРЕКО, ЭЫДҰ және басқалар) ұсынымдары негізінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттың тиімділігін арттыру бойынша ұсыныстар әзірлеу

ұсынымдары бекіту

2022-2026 жылдар

СЖҚІА, мүдделі мемлекеттік органдар

      Ескертпе: аббревиатуралардың толық жазылуы:

АҚДМ

-

Қазақстан Республикасының Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі

"Атамекен" ҰКП

-

"Атамекен" Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасы

ӘдМ

-

Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі

"Бәйтерек ҰБХ" АҚ

-

"Бәйтерек" ұлттық басқарушы холдингі" акционерлік қоғамы

БҒМ

-

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

БҚДА

-

Қазақстан Республикасының Басекелестікті қорғау және дамыту агенттігі

БП

-

Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы

ГРЕКО

-

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мемлекеттер тобы

ДСМ

-

Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі

ЖАП

-

Қазақстан Республикасының Жоғары аудиторлық палатасы

ЕХӘҚМ

-

Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі

ЖАО

-

жергілікті атқарушы органдар

ЖС

-

Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты

ИИДМ

-

Қазақстан Республикасының Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі

Қаржымині
 

-

Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі

ҚМА

-

Қазақстан Республикасының Қаржылық мониторинг агенттігі

Қорғанысмині

-

Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі
 

ҚР СТ

-

Қазақстан Республикасының ұлттық стандарты

ҚХА

-

Қазақстан халқы Ассамблеясы

МӘМС

-

міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру

МБА

-

Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясы

МҚІА

-

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері агенттігі

МСМ

-

Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт министрлігі

ОМО

-

орталық мемлекеттік органдар

ПӘ

-

Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі

"Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ

-

"Самұрық-Қазына" ұлттық әл-ауқат қоры" акционерлік қоғамы

СЖҚІА

-

Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі (Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет)

СЖРА

-

Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі

СЖРА ҰСБ

-

Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросы

СИМ

-

Қазақстан Республикасының Сауда және интеграция министрлігі

СІМ

-

Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі

ТМККК

-

тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі

ҰБ

-

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі

ҰҚК

-

Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитеті

ҰЭМ

-

Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі

ЦДИАӨМ

-

Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі

ІІМ

-

Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі

ЭЫДҰ

-

Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы

ISO

-

International Organization for Standardization

ҒЖБМ

-

Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі

ОАМ

-

Қазақстан Республикасының Оқу-ағарту министрлігі

  Қазақстан Республикасы
Президентінің
2022 жылғы 2 ақпандағы
№ 802 Жарлығымен
БЕКІТІЛГЕН

Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарына енгізілетін ӨЗГЕРІСТЕР

      1. "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы ұлттық баяндаманы дайындау, Қазақстан Республикасының Президентіне енгізу және оны жариялау қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2015 жылғы 29 желтоқсандағы № 154 Жарлығында:

      жоғарыда аталған Жарлықпен бекітілген Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы ұлттық баяндаманы дайындау, Қазақстан Республикасының Президентіне енгізу және оны жариялау қағидаларында:

      5-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

      "5. Мемлекеттік органдар, жергілікті атқарушы органдар, квазимемлекеттік сектор субъектілері ақпаратты уәкілетті органға есепті жылдан кейінгі жылдың 15 сәуіріне дейін ұсынады.";

      11-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

      "11. Ұлттық баяндаманы:

      1) уәкілетті орган Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігіне есепті жылдан кейінгі жылдың 15 мамырынан кешіктірмей;

      2) Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі Қазақстан Республикасының Президентіне есепті жылдан кейінгі жылдың 30 маусымынан кешіктірмей ұсынады.".

      2. Күші жойылды – ҚР Президентінің 30.07.2024 № 611 Жарлығымен.

      3. "Қазақстан Республикасында мемлекеттік басқаруды дамытудың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2021 жылғы 26 ақпандағы № 522 Жарлығында:

      жоғарыда аталған Жарлықпен бекітілген Қазақстан Республикасында мемлекеттік басқаруды дамытудың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасында:

      "1-бөлім. Кіріспе" деген бөлімде:

      сегізінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:

      "Құжатта белгіленген нысаналы даму параметрлері мемлекеттік басқару реформасының кейінгі қадамдарын іске асыруға негіз болуға тиіс. Мемлекеттік басқаруды дамыту тұжырымдамасының ережелері құқықтық саясат, жергілікті өзін-өзі басқаруды дамыту және сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат тұжырымдамаларымен тығыз байланысты.";

      "5-бөлім. Адамдарға бағдарланған мемлекеттік басқарудың жаңа моделін қалыптастыру" деген бөлімде:

      "9-міндет. Мемлекеттің сервистік моделін құру үшін сот жүйесі мен әкімшілендіруді, сондай-ақ құқық қорғау жүйесін трансформациялау" деген міндетте:

      "3. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат" деген тармақта:

      сегізінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:

      "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылды дамыту тетіктері Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат тұжырымдамасы шеңберінде көзделген.";

      "6-бөлім. Тұжырымдаманы іске асыру" деген бөлімде:

      "6.1. Іске асыру стратегиясы, басымдықтары мен мерзімдері" деген кіші бөлімде:

      екінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:

      "Осы Тұжырымдаманың ережелері тиісті, оның ішінде мемлекеттік басқару мәселелері бойынша заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілерді, мемлекеттік жоспарлау жүйесінің құжаттарын жетілдіруді көздейтін іс-қимыл жоспарын іске асыру, сондай-ақ 2030 жылға дейінгі Құқықтық саясат тұжырымдамасын, Жергілікті өзін-өзі басқаруды дамыту тұжырымдамасын, басқа да стратегиялық құжаттарды іске асыру арқылы іске асырылатын болады.";

      "6.2. Тұжырымдаманы іске асырудан күтілетін нәтижелер" деген кіші бөлімде:

      екінші абзац мынадай редакцияда жазылсын:

      "Дүниежүзілік Банктің Мемлекеттік басқару тиімділігінің индексі бойынша – 80 процентильден төмен емес;".

  Қазақстан Республикасы
Президентінің
2022 жылғы 2 ақпандағы
№ 802 Жарлығына
ҚОСЫМША

Қазақстан Республикасы Президентінің күші жойылған кейбір жарлықтарының ТІЗБЕСІ

      1. "Қазақстан Республикасының 2015-2025 жылдарға арналған сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегиясы туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 26 желтоқсандағы № 986 Жарлығы.

      2. "Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің кейбір мәселелері және Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2018 жылғы 4 тамыздағы № 723 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарына енгізілетін өзгерістер мен толықтырулардың 7-тармағы.

      3. "Қазақстан Республикасының 2015-2025 жылдарға арналған сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегиясы туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 26 желтоқсандағы № 986 Жарлығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2020 жылғы 27 мамырдағы № 341 Жарлығы.

Об утверждении Концепции антикоррупционной политики Республики Казахстан на 2022 - 2026 годы и внесении изменений в некоторые указы Президента Республики Казахстан

Указ Президента Республики Казахстан от 2 февраля 2022 года № 802.

  Подлежит опубликованию в
Собрании актов Президента и
Правительства Республики
Казахстан

      В соответствии с пунктом 88 Общенационального плана мероприятий по реализации Послания Главы государства народу Казахстана от 1 сентября 2021 года "Единство народа и системные реформы - прочная основа процветания страны", утвержденного Указом Президента Республики Казахстан от 13 сентября 2021 года № 659, ПОСТАНОВЛЯЮ:

      1. Утвердить прилагаемые:

      1) Концепцию антикоррупционной политики Республики Казахстан на 2022 - 2026 годы (далее - Концепция);

      2) изменения, которые вносятся в некоторые указы Президента Республики Казахстан.

      2. Центральным и местным исполнительным органам, государственным органам, непосредственно подчиненным и подотчетным Президенту Республики Казахстан, а также заинтересованным организациям (по согласованию), ответственным за реализацию Концепции:

      1) принять меры по реализации Концепции;

      2) представлять информацию о ходе исполнения Концепции в порядке и сроки, установленные Системой государственного планирования.

      3. Признать утратившими силу некоторые указы Президента Республики Казахстан согласно приложению к настоящему Указу.

      4. Агентству Республики Казахстан по противодействию коррупции (Антикоррупционной службе) принять меры, вытекающие из настоящего Указа.

      5. Контроль за исполнением настоящего Указа возложить на Администрацию Президента Республики Казахстан.

      6. Настоящий Указ вводится в действие со дня его подписания.

      Президент
Республики Казахстан
К. Токаев

  УТВЕРЖДЕНА
Указом Президента Республики
Казахстан от 2 февраля 2022
года № 802

Концепция антикоррупционной политики
Республики Казахстан на 2022-2026 годы

СОДЕРЖАНИЕ

      Раздел 1. Паспорт Концепции

      Раздел 2. Анализ текущей ситуации

      Раздел 3. Обзор международного опыта

      Раздел 4. Видение развития антикоррупционной политики

      Раздел 5. Основные принципы и подходы развития антикоррупционной политики

      Раздел 6. Целевые индикаторы и ожидаемые результаты

      Раздел 7. План действий по реализации Концепции (приложение)

Раздел 1. Паспорт Концепции

Наименование

Концепция антикоррупционной политики Республики Казахстан на 2022-2026 годы

Основание для разработки

поручение Президента Республики Казахстан (пункт 88 Общенационального плана мероприятий      по реализации Послания Главы государства народу Казахстана от 1 сентября 2021 года "Единство народа и системные реформы - прочная основа процветания страны")

Государственный орган, ответственный за разработку

Агентство Республики Казахстан по противодействию коррупции (Антикоррупционная служба)

Государственные органы и организации, ответственные за реализацию

государственные органы, подведомственные организации, субъекты квазигосударственного сектора

Сроки реализации

2022-2026 годы

Раздел 2. Анализ текущей ситуации

      2.1. Достигнутые результаты

      Антикоррупционная политика Казахстана постоянно совершенствуется исходя из запросов общества с учетом национальной практики и передового зарубежного опыта.

      Последовательный и комплексный подход в данном направлении обеспечен через реализацию Антикоррупционной стратегии Республики Казахстан на 2015-2025 годы, утвержденной Указом Президента Республики Казахстан от 26 декабря 2014 года № 986 (далее - Антикоррупционная стратегия).

      С принятием Закона "О противодействии коррупции" создана система мер противодействия коррупции с разумным балансом превентивных и уголовно-правовых инструментов.

      В борьбу с коррупцией активно вовлекается гражданское общество через антикоррупционное просвещение и создание атмосферы "нулевой" терпимости к любым ее проявлениям.

      Создан независимый уполномоченный орган по противодействию коррупции - Агентство Республики Казахстан по противодействию коррупции (Антикоррупционная служба), подчиненное и подотчетное Президенту Республики Казахстан.

      Будучи главным проводником антикоррупционной политики государства, Агентство в своей деятельности сочетает элементы эффективной превенции, масштабного просвещения, конструктивного партнерства с обществом и уголовно-правовых мер.

      Внедрение в рамках проектного управления типового базового направления по противодействию коррупции для каждого государственного органа усилило координирующий потенциал антикоррупционной службы.

      Превентивные меры на государственной службе

      Новым Законом "О государственной службе Республики Казахстан" обеспечен переход к "карьерной" модели государственной службы, внедрены принципы меритократии через механизмы открытого конкурсного отбора, продвижения на основе компетентности. Сокращены условия для командных перемещений, фундаментально пересмотрена система оценки эффективности государственных служащих, проведено апробирование новой системы оплаты труда в зависимости от результатов работы.

      Действует Этический кодекс государственных служащих, в местных и центральных государственных органах создан институт уполномоченных по этике. Функционируют советы по этике.

      Введено новое антикоррупционное ограничение для государственных служащих, депутатов Парламента и судей на владение счетами в зарубежных банках.

      Предусмотрен полный запрет на получение и дарение подарков в связи с исполнением служебных обязанностей лицам, занимающим ответственную государственную должность, а также уполномоченным на выполнение государственных функций, приравненным к ним, и членам их семей.

      Усилены нормы о недопустимости совместной службы (работы) указанных лиц с близкими родственниками, супругами и свойственниками. Кандидаты на государственную должность обязаны уведомлять о работающих родственниках в государственной организации.

      Усовершенствованы меры финансового контроля. В 2021 году государственные служащие, лица, приравненные к ним, а также их супруги в рамках всеобщего декларирования предоставили "входные" декларации, зафиксировав все свои активы. С 2022 года будет осуществляться сопоставление доходов и расходов.

      Оценка деятельности акимов дополнена целевым индикатором "уровень коррупции" и утверждена методика регионального измерения индекса коррупции.

      Минимизация предпосылок коррупции в судах и правоохранительных органах

      Улучшена система отбора и оценки судей. В областных и приравненных к ним судах функционируют комиссии по судейской этике, создан отдел внутренней безопасности и предупреждения коррупции в судах Департамента по обеспечению деятельности судов при Верховном Суде.

      Введена фигура "судьи-примирителя", что втрое снизило нагрузку на суды: почти половина дел завершаются примирением, стороны сами разбираются в споре, минимизируя коррупционные риски.

      Судебные процессы переведены в онлайн-режим. Устранена возможность манипуляций в алгоритме автоматизированного распределения дел.

      В целях безусловного применения принципа верховенства закона для оперативного разрешения гражданских и коммерческих споров международного бизнеса создан независимый Суд Международного финансового центра "Астана", работающий в рамках особого правового режима.

      Внедряется трехзвенная модель уголовного процесса, нацеленная на усиление гарантий соблюдения конституционных прав граждан, неотвратимость наказания и предупреждение коррупции.

      Вводится сплошное видеонаблюдение в пенитенциарных учреждениях и служебных помещениях полиции, а также во всех оперативно-следственных подразделениях правоохранительных органов.

      В повседневной практике применяются электронные системы досудебных расследований, административных производств, учета субъектов и объектов проверок, а также информационный сервис "Qamqor".

      Ярким примером использования цифровизации для снижения коррупционных рисков в деятельности правоохранительных органов является масштабирование практики видеоконтроля дорожного движения "Сергек", исключающего прямой контакт правонарушителей с должностными лицами.

      Внедрение в правоохранительную систему стандартов рекрутинга, применяемых на государственной службе, позволяет обеспечить прозрачность отбора и, соответственно, качество и "чистоту" кадров.

      Наряду с усилением уголовной ответственности сотрудников правоохранительных органов за коррупцию приняты меры по повышению их заработной платы, а также предусмотрены компенсации затрат на аренду и приобретение жилья отдельным категориям.

      Расширение общественного контроля, обеспечение открытости государственных органов

      В Казахстане усилен общественный контроль, представленный целым рядом неправительственных организаций.

      Активно работают национальный превентивный механизм, общественные наблюдательные комиссии. Создан Национальный совет общественного доверия при Президенте Республики Казахстан.

      В рамках концепции "слышащего государства" сформирована эффективная институционально-правовая основа для вовлечения гражданского общества в процессы принятия решений.

      Расширен правовой статус общественных советов путем внесения изменений в Закон "Об общественных советах".

      Важную роль в процессе внедрения общественного контроля играют политические партии. Партией "Nur Otan" принята Программа противодействия коррупции до 2025 года, а также ряд антикоррупционных инициатив реализуется в рамках Предвыборной программы "Путь перемен: достойную жизнь каждому!".

      Специальной мониторинговой группой, состоящей из представителей общественности, обеспечена оценка реализации Антикоррупционной стратегии.

      Законом "О доступе к информации" заложены основы для формирования подотчетного и транспарентного перед обществом государства.

      На электронной платформе "Открытое правительство" создано пять порталов открытых данных: "Открытые бюджеты", "Открытые НПА", "Открытые данные", "Оценка эффективности государственных органов", "Открытый диалог".

      Эти ресурсы позволяют гражданам участвовать в обсуждении бюджетных программ, проектов нормативных правовых актов, получать статистическую информацию и обращаться к руководителям государственных органов и субъектов квазигосударственного сектора с проблемными вопросами.

      Осуществлен перезапуск работы с обращениями граждан путем внедрения специального сервиса "е-Обращение", позволяющего удобно и быстро подавать жалобы, отслеживая их рассмотрение в онлайн-режиме.

      С принятием Административного процедурно-процессуального кодекса внедрены эффективные механизмы защиты прав физических и юридических лиц при рассмотрении публично-правовых споров, а также усилены гарантии участия граждан в процессе принятия решений органами власти.

      С привлечением 150 независимых экспертов из числа общественности проведена антикоррупционная экспертиза 11,2 тысяч проектов нормативных правовых актов, что позволило выявить более 30 тысяч коррупционных рисков.

      Развивается эффективная модель местного самоуправления, основанная на участии граждан в решении важных вопросов регионального значения.

      Внедрен "бюджет народного участия", позволяющий жителям столицы, городов республиканского и областного значения инициировать проекты по благоустройству, озеленению и санитарной очистке территорий.

      Через формирование четвертого уровня бюджета сельское население имеет возможность самостоятельно определять, на что будут потрачены бюджетные средства.

      Введена выборность акимов городов районного значения, сельских округов, поселков и сел.

      По всей стране масштабирован проект "Адалдық алаңы", который позволил выстроить каналы взаимодействия государственных органов с гражданским обществом в вопросах предупреждения коррупции.

      Антикоррупционное образование, продвижение идеологии добропорядочности и "нулевой терпимости" к коррупции

      В национальное антикоррупционное движение вовлечены все заинтересованные группы: учащиеся, студенты, преподаватели, государственные служащие, предприниматели, инвесторы, независимые эксперты, волонтеры и другие.

      По всем специальностям бакалавриата образовательные программы дополнены элективным предметом "Основы антикоррупционной культуры".

      Ряд казахстанских вузов с высокими антикоррупционными стандартами объединился в Лигу академической честности.

      Введена дифференцированная система поощрения граждан, сообщающих о фактах коррупции и иным образом оказывающих содействие в противодействии коррупции. Теперь вознаграждения выплачиваются в зависимости от размера взятки или причиненного ущерба, а не фиксированно, как это было ранее. Максимальная выплата может составлять четыре тысячи месячных расчетных показателей.

      Приняты комплексные меры по повышению антикоррупционной культуры в обществе. По данным исследования Общественного фонда "Транспаренси Казахстан" "Мониторинг состояния коррупции в Казахстане за 2020 год", 60% казахстанцев выразили готовность оказания содействия в борьбе с коррупцией.

      Автоматизация бизнес-процессов

      Применение новых технологий позволяет оказывать услуги гражданам в электронном и мобильном форматах, отражая приоритетную задачу клиентоориентированности государственных органов.

      По итогам 2020 года Казахстан занял 29-е место среди 193 стран-членов ООН в рейтинге по уровню развития "электронного правительства" (в 2018 г. - 39), среди стран СНГ - 1-е место, среди стран Азии - 6-е место.

      Улучшение позиции Казахстана стало результатом комплексной и последовательной работы в рамках Государственной программы "Цифровой Казахстан".

      Трансформационные процессы способствовали минимизации коррупционных рисков во многих социально чувствительных сферах.

      Передача функций центральных и местных исполнительных органов в конкурентную среду позволила сократить административные барьеры и другие предпосылки коррупции.

      Стандарты, регламенты и правила государственных услуг сведены в единый документ. В центрах обслуживания населения и предпринимателей оказываются государственные услуги по принципу "одного окна", развиваются проактивные услуги.

      Доля электронных государственных услуг в 2020 году составила 90%, уровень удовлетворенности услугополучателей их качеством и доступностью - 75,1% (2018 г. - 72,4%, 2019 г. - 74,8%).

      Противодействие коррупции в квазигосударственном и частном секторах

      Законодательно закреплено создание антикоррупционных комплаенс-служб.

      Принят Закон "О закупках отдельных субъектов квазигосударственного сектора", который унифицировал закупки АО "ФНБ "Самрук-Казына", иных национальных холдингов, национальных компаний, их дочерних организаций.

      Введены электронный механизм закупок с камеральным контролем, реестр недобросовестных участников, повышены требования для внеконкурсных процедур.

      С 2021 года в квазигосударственном секторе в целях усиления подотчетности создаются общественные советы.

      Расширен круг потенциальных субъектов коррупционных правонарушений в квазигосударственном секторе. К таковым отнесены лица, уполномоченные на принятие решений по организации и проведению закупок либо ответственные за отбор и реализацию проектов, финансируемых из государственного бюджета и Национального фонда.

      Бизнес-сообществом принята Хартия предпринимателей Казахстана по противодействию коррупции, которая призывает отечественный бизнес к внедрению дополнительных механизмов противодействия коррупции, основанных на передовом международном опыте.

      Усиление ответственности за коррупцию и обеспечение неотвратимости наказания

      Действует пожизненный запрет на трудоустройство на государственную службу и в субъекты квазигосударственного сектора для лиц, совершивших коррупционные преступления.

      Ужесточены санкции за коррупционные преступления для сотрудников правоохранительных органов, судей, взяткодателей и посредников во взяточничестве.

      Для осужденных за тяжкие и особо тяжкие коррупционные преступления исключена возможность применения условно-досрочного освобождения. Установлен запрет на отбытие наказания за взяточничество сразу в учреждении минимальной безопасности.

      Введен институт персональной ответственности руководителей государственных органов, организаций, субъектов квазигосударственного сектора за коррупцию подчиненных. С момента его внедрения принята отставка 8 политических служащих, к дисциплинарной ответственности привлечены 13 политических служащих, 98 административных государственных служащих руководящего уровня, 109 руководителей силового блока и 21 топ-менеджер квазигосударственного сектора.

      В целом за коррупционные правонарушения в 2018-2020 годах осуждено свыше 3 тысяч лиц, среди которых 1 министр, 3 вице-министра, 8 акимов областей и их заместителей, 31 аким городов, районов и их заместители, 8 руководителей национальных компаний.

      Международное сотрудничество

      Казахстан присоединился к основным международным конвенциям в сфере противодействия коррупции и отмыванию доходов, Стамбульскому плану действий по борьбе против коррупции (в рамках сети Организации экономического сотрудничества и развития (ОЭСР) и вступил в Группу государств против коррупции (ГРЕКО).

      Налажено конструктивное взаимодействие с международными организациями и зарубежными антикоррупционными органами.

      В 2019 году на Пленарном заседании Антикоррупционной сети ОЭСР для стран Восточной Европы и Центральной Азии мониторинговой группой представлена позитивная оценка промежуточного отчета Казахстана об исполнении рекомендаций 4-го раунда Стамбульского плана (из 29 рекомендаций по 20 отмечается прогресс).

      Принятые меры заложили прочный фундамент дальнейшего искоренения коррупционных проявлений в обществе, что позволило Казахстану по итогам 2020 года впервые набрать 38 баллов в Индексе восприятия коррупции Transparency International (+7 баллов за два года), переместившись на 94-е место (+30 позиций за два года) среди 180 стран.

      2.2. Ключевые проблемы, требующие решения в среднесрочной перспективе

      "Бытовая" коррупция

      "Бытовая" коррупция, обусловленная взаимодействием граждан и предпринимателей с представителями государственных органов и организаций в повседневной жизни, сохраняется во многих сферах.

      По результатам социологического исследования "Мониторинг состояния коррупции за 2020 год", проведенного Общественным фондом "Транспаренси Казахстан", перечень чувствительных с точки зрения коррупции органов и учреждений из года в год практически не меняется: государственные поликлиники и больницы, полиция, управления земельных отношений, ЦОНы, государственные детские сады и вузы.

      В структуре коррупционной преступности за последние три года значительную часть занимают факты взяточничества - более 50%.

      В числе основных причин: сохраняющиеся административные барьеры,

      двусмысленные и дискреционные нормы, недостаточная открытость государственных органов, высокая доля государственных услуг, оказываемых на альтернативной (бумажной) основе.

      Отсутствуют стандарты доступного и понятного разъяснения различным социальным группам их прав, обязанностей и процедур исходя из конкретных ситуаций, региональных, отраслевых и иных особенностей.

      Также это связано с недостатками и пробелами в автоматизации бизнес- процессов государственного управления.

      Часть цифровых решений в силу их некачественной и половинчатой реализации создает коррупционные риски. Нередко должностные лица, используя "мнимую" цифровизацию, продолжают совершать коррупционные деяния, а граждане и предприниматели вынуждены искать незаконные пути решения своих вопросов по причине технических сбоев, излишних процессов в "оцифрованных" государственных функциях и других недостатков в работе информационных систем.

      Наряду с этим слабая интеграция баз данных не позволяет обеспечить проактивную сервисную модель государства.

      Коррупционные риски в государственном и частном секторах

      Наблюдается слабая заинтересованность государственных органов и квазигосударственного сектора в устранении предпосылок коррупции, выявляемых уполномоченным органом по противодействию коррупции в рамках внешнего анализа.

      Институт внутреннего анализа коррупционных рисков пока не стал действенным инструментом "самоочищения" для государственных органов и квазигосударственных организаций.

      Наряду с этим отсутствует эффективный механизм реагирования по принципу "регион - центр" на выявленные риски внутриотраслевой системы государственного управления.

      Пассивность государственных органов и субъектов квазигосударственного сектора в вопросах противодействия коррупции не позволяет рассчитывать на реальное снижение уровня коррупции.

      Оплата труда государственных служащих и работников государственных организаций остается недостаточно конкурентоспособной по сравнению с корпоративным сектором.

      Отсутствует эффективный механизм предупреждения конфликта интересов при выполнении государственных функций.

      Действующая система декларирования в должной мере не подкреплена эффективными инструментами реагирования на факты значительного расхождения расходов и получаемых доходов.

      Поиск похищенных активов, возврат их в бюджет остается на втором плане ввиду сложности доказывания преступного происхождения имущества.

      Превентивные меры преимущественно направлены на противодействие коррупции среди государственных служащих. Это снижает эффективность предупреждения коррупционных проявлений со стороны лиц, не являющихся таковыми, но при этом оказывающих высокое влияние на восприятие гражданами уровня коррупции.

      В этом контексте особое значение приобретает противодействие коррупции в негосударственном секторе и необходимость поддержки добросовестного бизнеса.

      Высокая коррупционная уязвимость процесса распределения бюджетных средств

      Недостаточная прозрачность информации о формировании и расходовании бюджетных средств относится к системным факторам, повышающим риск коррупции в управлении государственными финансами.

      Ключевой причиной негативной практики является недостаточная взаимосвязь между системой планирования и освоением бюджетных средств. Бюджетные заявки зачастую формируются на основании необоснованно завышенных ценовых предложений компаний, нередко аффилированных с ответственными лицами.

      Неэффективное планирование ведет к таким серьезным последствиям, как экономическая потеря и упущенная выгода, а также создает благоприятную почву для хищения при освоении бюджета.

      Закрытости и рассредоточенности соответствующих сведений способствует отсутствие единой информационной системы, содержащей данные о расходовании республиканского и местных бюджетов.

      Не созданы условия для ознакомления общественности с "упрощҰнной" версией бюджета с указанием только ключевых сведений - без технических деталей и, соответственно, без ограничений для гражданского контроля.

      Нетранспарентность процедур принятия решений о бюджетировании сужает возможности для обеспечения подотчетности и способствует коррупции.

      Пандемия и постковидный период обнажили проблему отсутствия связи между выделяемыми средствами и социально-экономическими результатами.

      Механизмы распределения государственной поддержки (субсидии, гранты, гарантирование, льготное кредитование) для субъектов предпринимательства допускают ее неэффективное и нецелевое использование.

      Это связано с тем, что уполномоченными органами не определяются конечные показатели оценки результативности бюджетной поддержки. Имеют место неверные триггеры, в том числе способствующие коррупционному поведению.

      Решение о целесообразности субсидирования субъектов предпринимательства принимается без участия научного сообщества соответствующей специализации. Наличие дискреционного финансирования позволяет отвлекать ресурсы и обходить механизмы соблюдения бюджетной дисциплины.

      Такое положение дел снижает эффективность мер по созданию равных, конкурентных и справедливых условий получения бюджетной поддержки.

      Наблюдается тенденция вывода бюджетных средств из-под государственного контроля посредством увеличения уставного капитала юридических лиц квазигосударственного сектора. В обход процедур государственных закупок и заключения гражданско-правовых сделок между администратором бюджетной программы и подведомственной организацией проводится перечисление средств на цели, не связанные с развитием отрасли. В результате - размытые договорные обязательства, нерациональные траты бюджета, хищение.

      Четырехзвенная система органов государственного аудита и финансового контроля, в значительной степени дублирующих друг друга, не позволяет в полной мере обеспечить превенцию коррупции в бюджетном процессе.

      Недостаточная прозрачность закупок

      В 2020 году доля государственных закупок в общей сумме бюджетных расходов составила 35%, это 7% в структуре ВВП Казахстана, что демонстрирует весьма существенное экономическое влияние на рынок.

      Такой оборот бюджетных средств усиливает коррупционную привлекательность системы государственных закупок. Каждое пятое коррупционное преступление совершено в данной сфере.

      Разрозненность правовой базы, различных платформ и сайтов закупок является следствием отсутствия единого реализационного подхода и общей стратегии развития этой сферы, несмотря на один источник происхождения средств - бюджет государства.

      В этих условиях широко распространены факты искусственного завышения закупочных цен.

      Оценка потенциала поставщика не всегда объективна ввиду непрозрачности заключения поставщиком договоров с субподрядчиками при исполнении своих обязательств по договору о государственных закупках.

      Распространенной проблемой остается подписание фиктивных актов. Неизбежность дисциплинарной ответственности за несвоевременное освоение порождает "вынужденное" нарушение закона. В итоге приоритетом выступает не качество работы, а формальное исполнение бюджета.

      Доля прямых закупок способом из одного источника все еще высокая (61% в среднем за 2018-2020 годы).

      Возможность осуществления закупок в бумажном формате ограничивает общественный мониторинг, сдерживающий необоснованный закуп товаров, работ и услуг, искусственное завышение их стоимости и другие нарушения.

      Как отмечают эксперты международных организаций (Азиатский банк развития, Всемирный Банк, Европейский банк реконструкции и развития, Исламский банк развития, ОЭСР), отсутствие единой законодательной и нормативной правовой базы в Казахстане создает препятствия на пути к общей и экономически эффективной практике закупок.

      Высокий уровень участия государства в экономике

      Существенная доля государственного участия в экономике сдерживает конкуренцию между субъектами экономической деятельности, мешает формированию крепкого частного сектора и тормозит переход страны к новой модели экономического роста.

      Привилегированный доступ государственных предприятий к ресурсам, рынкам и финансам ставит частные компании в невыгодное положение и подрывает усилия по продвижению экономической диверсификации, прямых иностранных инвестиций и росту производительности, а также создает условия для коррупции.

      Их доминирование на внутреннем рынке снижает общую конкурентоспособность отечественных предприятий, что при проекции на внешний рынок приводит к утрате экономических позиций по отношению к соседним государствам.

      Значительная часть государственных закупок распределяется безальтернативно между компаниями с государственным участием, что девальвирует возможность использования данного института для развития малого и среднего бизнеса.

      Отдельные субъекты квазигосударственного сектора создавались без глубокой проработки их необходимости. Внешними анализами коррупционных рисков установлено, что ряд из них дублирует деятельность структурных подразделений министерств. Как отмечается в Концепции развития гражданского общества в Республике Казахстан, на сегодня вместе с квазигосударственным сектором удельный вес государства в экономике достигает 60-80%.

      Наряду с этим действующий механизм приватизации и передачи активов в конкурентную среду не исключает конфликт интересов и допускает приобретение объектов за цену ниже гарантийного взноса.

      Формат подготовки соответствующих предложений, включая определение условий, методов, размеров пакетов акций, сроков реализации и предпродажной подготовки объектов, не предполагает открытости этого процесса.

      Несовершенство механизмов конструктивного взаимодействия институтов гражданского общества с государством

      Опыт стран с низким уровнем коррупции свидетельствует, что главным условием ее минимизации является широкая вовлеченность гражданского общества.

      Вместе с тем в Казахстане отсутствует достаточная правовая регламентация института общественного контроля.

      Закрытость данных ограничивает возможность граждан непосредственно участвовать в принятии решений, а доступная информация является сложной для понимания сути и носит формальный характер.

      Такой подход сдерживает плюрализм мнений. Потенциал средств массовой информации в противодействии коррупции используется не в полной мере.

      Забюрократизированные способы сообщения о фактах коррупции снижают активность граждан в выявлении и разоблачении коррупционеров.

      Действующим законодательством не предусмотрена соответствующая международным стандартам система мер защиты лиц, сообщающих о фактах коррупции.

      Несовершенная система мониторинга эффективности антикоррупционных мер

      Отсутствует единая национальная публичная система оценки уровня коррупции в разрезе всех субъектов, сфер и территорий.

      Мониторинг антикоррупционных мер не основывается на стабильной и прозрачной методологии социологических замеров.

      Нет исчерпывающего, обоснованного, понятного и стабильного перечня измеримых целевых показателей для руководителей государственных органов и организаций, субъектов квазигосударственного сектора в части превенции коррупции.

      Анализ текущей ситуации в сфере противодействия коррупции в целом показывает, что, несмотря на принимаемые меры, сохраняется запрос общества на обеспечение справедливости, равенства всех перед законом и неотвратимости ответственности.

Раздел 3. Обзор международного опыта

      Международный опыт передовых зарубежных практик показывает, что для эффективного противодействия коррупции необходим системный подход, предусматривающий сочетание множества факторов и элементов в комплексе. При этом особое внимание следует уделить вопросам развития институциональных механизмов и правовых инструментов, повышения общественной осведомленности и вовлеченности гражданского общества.

      Без широкой общественной поддержки усилия по противодействию коррупции обречены на провал. В этом контексте значимую роль играет формирование соответствующей культуры. Именно поэтому в Дохинской декларации подчеркивается роль образования в предупреждении преступности и коррупции, создании культуры законопослушания.

      Практика наиболее развитых стран показывает, что минимизации коррупции в значительной степени способствуют широкий доступ к информации, прозрачность процессов принятия решений и создание механизмов общественного участия.

      К примеру, доступность информации о государственных расходах является одним из основных факторов обеспечения контроля за деятельностью государственных органов. Наиболее развернутую информацию о бюджетах содержат порталы Бразилии, США, Украины, Южной Кореи.

      Другой пример - система электронных закупок Грузии, где наряду со стандартным функционалом предусмотрена возможность задавать онлайн вопросы и публично предоставлять ответы на конкурсной странице, подавать иски на любом этапе тендерного процесса, а также выявлять риски по тендеру в цифровом формате в рамках мониторинга Государственного агентства по закупкам и конкурсам.

      Наличие открытой информации создает условия и для проведения журналистских расследований. Такая практика широко распространена в Великобритании, Франции, Швеции и других европейских странах.

      Интересным представляется инструмент вовлечения Всемирного Банка. Электронное приложение "Интегрити Эпп" (Integrity Арр) дает гражданам возможность сообщать о проблемах, связанных с мошенничеством и коррупцией. Его пользователи, к примеру, могут отправлять фото недостроенной школы, аудиозапись запроса о взятке либо любой другой файл или документ.

      Важным фактором снижения административных барьеров, сокращения дискреции и повышения качества оказания государственных услуг является цифровизация.

      В государственной базе данных Эстонии имеется практически все - от экономической статистики и судебных архивов до медицинских карточек и жалоб граждан. При этом любое действие оставляет свой след в истории системы, что обеспечивает защищенность данных и минимизирует коррупцию, позволяя за короткое время найти нарушителя. Кроме того, взаимодействие между чиновниками и гражданами просто отсутствует или сведено к минимуму.

      В Южной Корее внедрена электронная система таможенного оформления ЮНИ-ПАСС (UNI-PASS), которая снизила коррупционные риски за счет сокращения личных контактов между сотрудниками таможни и услугополучателями.

      В Австралии, Венгрии, Молдове, Румынии и США для предотвращения и выявления фактов коррупции успешно используется проверка на добропорядочность. Она представляет собой смоделированную ситуацию с целью выявления коррупционного поведения, о которой тестируемое лицо не знает.

      Важным превентивным механизмом является урегулирование конфликта интересов, включающее меры декларирования личных интересов, реагирования и ответственности.

      Наряду с этим неотъемлемой частью антикоррупционного регулирования является противодействие практике "вращающейся двери". Под этим термином понимается переход работников из государственного в частный сектор.

      Так, в Норвегии применяются правила "карантина" для переходов в частные предпринимательские структуры для государственных служащих и бизнесменов при их приходе во властные структуры - сроком до полугода. Похожие меры применяются в Германии, Испании, Латвии, США, Франции и других странах.

      Одновременно с расширением ограничительных мер устанавливаются и социальные гарантии государственных служащих. В мире применяются разные подходы: специальные пенсионные системы, бесплатное медицинское страхование, транспортные расходы, пособия на детей, жилищные выплаты и другое.

      К примеру, во Франции и Японии предусмотрены жилищные и транспортные компенсации. В Великобритании пенсионные отчисления государственных служащих на 15% выше, чем в частном секторе.

      В то же время в зарубежных странах меньше ограничений по дополнительным источникам дохода государственных служащих.

      Так, в Греции государственные служащие могут выполнять иную оплачиваемую работу с разрешения и при условии, что она не препятствует качественному выполнению служебных обязанностей.

      Эффективность антикоррупционных органов напрямую зависит от доступа к необходимым данным. Например, в Гонконге, Сербии, Сингапуре антикоррупционным ведомствам предоставлен широкий доступ к электронным базам данных и право запрашивать у банков и иных финансовых учреждений информацию о счетах и финансовых средствах должностных лиц без их согласия в целях выполнения своих функций.

      Группа разработки финансовых мер по борьбе с отмыванием денег (ФАТФ) отмечает важность обеспечения компетентных органов возможностью получать или вовремя иметь доступ к достаточной, точной и своевременной информации о бенефициарной собственности юридических лиц.

      С учетом этого, начиная с 2016 года в Великобритании введен реестр лиц, "имеющих существенный контроль" над компанией (Register of people with Significant Control). В него включены лица, которые владеют более чем 25% капитала компании или имеют возможность контролировать либо влиять на управление ею.

      Актуальным антикоррупционным      трендом является поощрение добропорядочного поведения бизнеса. В странах Восточной Европы реализована инициатива прозрачной бизнес-маркировки продукции, услуг и маркетингового материала "Прозрачная волна" ("Clear Wave"). Этот знак является символом деловой этики, прозрачности, ответственности и устойчивости.

      Также практикуется заключение пактов о добропорядочности, в которых устанавливаются стандарты поведения бизнеса. В большинстве случаев они связаны с конкретным открытым государственным конкурсом или тендером для крупных проектов.

      На международном уровне известными пактами о добропорядочности являются инициативы прозрачности      добывающих отраслей (EITI) и прозрачности строительного сектора (CoST).

      В целом анализ передовых практик позволяет определить следующие тенденции и перспективы развития антикоррупционной политики:

      1) систематизация просветительских мероприятий, направленных на укрепление культуры добропорядочности в обществе;

      2) стимулирование добропорядочности бизнеса;

      3) вовлечение гражданского общества в реализацию государственной политики в области противодействия коррупции;

      4) расширение доступа к информации о деятельности государственного аппарата и обеспечение прозрачности принятия решений;

      5) цифровизация как инструмент минимизации коррупции;

      6) расширение социальных гарантий для государственных служащих;

      7) предотвращение и урегулирование конфликта интересов;

      8) повышение эффективности мер правового принуждения в гражданско-правовом, дисциплинарном, административно-правовом и уголовно-правовом аспектах.

Раздел 4. Видение развития антикоррупционной политики

      Казахстан нацелен на переход от рутинного противодействия коррупции к коренному изменению общественного сознания, неприятию населением любых форм коррупции и непотизма, приоритету превентивных мер.

      Будет продолжено развитие целостной антикоррупционной политики, учитывающей достигнутые результаты, международные стандарты и стратегические цели на предстоящий период.

      Соответствующие меры и целевые показатели предусмотрены в стратегических документах страны - Стратегия "Казахстан-2050": новый политический курс состоявшегося государства", Общенациональные приоритеты Республики Казахстан до 2025 года, Национальный план развития Республики Казахстан до 2025 года, Стратегия национальной безопасности Республики Казахстан до 2025 года, Концепция развития государственного управления в Республике Казахстан до 2030 года, Концепция правовой политики Республики Казахстан до 2030 года и другие.

      В сфере противодействия коррупции стратегической целью является достижение 47 баллов в Индексе восприятия коррупции Transparency International по итогам 2026 года, 55 баллов - к 2030 году.

      Учитывая, что данный показатель отражает оценку не только антикоррупционных мер, но и политических, социальных, экономических реформ, в работу по его достижению будут вовлечены все субъекты противодействия коррупции.

      Выработанные антикоррупционные меры будут направлены на комплексное устранение предпосылок коррупции, в особенности "бытовой", обеспечение неотвратимости ответственности, широкое вовлечение гражданского общества в противодействие коррупции.

      Абсолютное неприятие коррупции будет достигнуто путем повышения антикоррупционной культуры, систематизации воспитательных и образовательных мер, мотивации представителей государственного аппарата и бизнес-сообщества на добропорядочное поведение.

      Государственные органы, организации, субъекты квазигосударственного сектора станут более заинтересованными и активными в противодействии коррупции, в том числе путем внедрения публичной системы оценки их реального вклада.

      В целом антикоррупционная политика нацелена на создание таких условий, когда коррупция будет экономически и репутационно невыгодной.

Раздел 5. Основные принципы и подходы развития антикоррупционной политики

      Антикоррупционная политика основывается на принципах:

      1) равенства всех перед законом и справедливости;

      2) гласности, прозрачности и подотчетности обществу;

      3) комплексного использования мер противодействия коррупции;

      4) приоритетности превенции коррупции;

      5) взаимодействия государства и гражданского общества;

      6) эффективности и результативности;

      7) неприятия коррупции во всех ее проявлениях;

      8) защиты лиц, оказывающих содействие в противодействии коррупции;

      9) неотвратимости ответственности за коррупцию;

      10) качественной цифровой трансформации.

      Подходы развития антикоррупционной политики будут реализованы путем исполнения следующих задач:

      1) формирование нетерпимости к коррупции;

      2) исключение возможностей коррупции;

      3) совершенствование мер по обеспечению неотвратимости ответственности;

      4) усиление роли гражданского общества в противодействии коррупции;

      5) обеспечение эффективного мониторинга реализации антикоррупционных мер;

      6) дальнейшее совершенствование деятельности уполномоченного органа по противодействию коррупции.

      Задача 1. Формирование нетерпимости к коррупции

      Изменение ценностей и повышение антикоррупционной культуры

      Честность, законность и прагматизм должны стать внутренними ценностными убеждениями каждого.

      Общество не должно воспринимать коррупцию как гарант упрощенного решения проблем, совмещать дружеские отношения и протекционизм с работой. Коррупционеры должны подвергаться общественному порицанию.

      Выбор человека совершать или не совершать коррупционное деяние не должен сопоставляться с тяжестью наказания и ожидаемыми выгодами от совершения преступления.

      Принятие комплекса коммуникационных мер с декомпозицией на уровне различных целевых групп сыграет ключевую роль в антикоррупционной эволюции общественного сознания.

      Необходимо развивать точечное информирование граждан об их правах с разъяснением правовых актов понятным языком, кратко, а также с применением цифровых решений, в том числе автоматизированных сообщений по определенным жизненным ситуациям и юридическим фактам.

      Масштабная разъяснительная работа позволит защитить граждан от необходимости поиска незаконных способов решения вопросов.

      Принципиально важную роль при формировании системы добропорядочности играет воспитание молодого поколения с новыми взглядами и жизненными принципами, не допускающими коррупционные проявления.

      Фундаментальный фактор успеха заключается в привитии антикоррупционных ценностей на всех этапах становления личности.

      В этом аспекте необходимо развивать антикоррупционное поведение через институт семьи, в том числе используя потенциал Ассамблеи народа Казахстана.

      Укреплению иммунитета молодежи против коррупции будет способствовать имплементация международных практик и инициатив по повышению роли образования, а также расширение их прав и возможностей в предупреждении коррупции.

      Темы добропорядочности и антикоррупционной культуры будут включены в систему образования. Необходимо сопровождать ребенка в различные возрастные периоды антикоррупционным образованием, начиная с дошкольного.

      Действенным инструментом в данной работе должна стать академическая честность, столь распространенная в развитых странах мира.

      Тем самым будет сформировано новое поколение граждан с крепким социальным иммунитетом от коррупции.

      Повышение добропорядочности государственного аппарата

      В соответствии со стандартами ОЭСР основными принципами государственной службы являются прозрачность, этичность и неподкупность.

      Для повышения доверия граждан к органам власти серьезного внимания требуют вопросы укрепления позитивного имиджа государственной службы, в том числе через широкое освещение примеров честных, достойных государственных служащих.

      Необходимо развивать обязательное антикоррупционное обучение государственных служащих с обеспечением его непрерывности, последовательности и актуальности.

      Для обеспечения "чистоты" государственного аппарата будут выработаны меры по работе со служащими, должностные обязанности которых сопряжены с высокими коррупционными рисками.

      Еще один важный элемент неподкупности - регулирование конфликта интересов. Для этого необходима детальная регламентация выявления и урегулирования конфликта интересов с применением действенных мер ответственности, а также принципа "остывания" перед трудоустройством и после увольнения с государственной службы.

      При этом требуется мотивация самих служащих. В данном контексте ключевое значение имеет обеспечение конкурентной оплаты труда и социального пакета по принципу персонализации вклада каждого.

      Должна быть сформирована крепкая антикоррупционная культура в государственном аппарате, где коррупция будет материально невыгодна.

      Содействие добропорядочности бизнеса

      В свете принятия мер по противодействию коррупции в сфере предпринимательства актуальным является стимулирование честного бизнеса.

      Действенной мерой в данном направлении является добровольная имплементация антикоррупционного стандарта.

      В качестве его составной части важно предусмотреть практику разработки и реализации внутренних программ противодействия коррупции с конкретными мерами по недопущению коррупционных проявлений в деятельности компаний и их персонала.

      Еще одной рекомендацией является возможность включения в договор с контрагентами антикоррупционной оговорки, направленной на взаимное понимание сторонами недопустимости совершения коррупционных правонарушений и готовности их своевременного предупреждения.

      Для эффективности данных мер необходимо расширить компетенции антикоррупционных комплаенс-служб и развить рынок комплаенс-специалистов с внедрением соответствующих образовательных программ в вузах.

      Следует установить непрерывный процесс обучения работников основам антикоррупционного поведения.

      В целях повышения прозрачности и ответственности в бизнес-среде, снижения корпоративной коррупции необходимо широкое внедрение бизнес- реестра - открытой интегрированной базы данных по субъектам бизнеса, позволяющей аккумулировать всесторонние сведения о субъектах предпринимательства, в том числе с позиции их порядочности и надежности.

      Оценка предпринимателями потенциальных контрагентов с использованием такой базы данных, соблюдение принципа должной осмотрительности будут ограждать добросовестных предпринимателей от коррупционных рисков.

      Для финансовых процессов, подверженных высоким коррупционным рискам, необходима система индикаторов коррупции и алгоритмы их выявления.

      Результаты применения предлагаемых антикоррупционных инструментов должны носить рекомендательный характер и не противоречить установленным стандартам и принципам ведения бизнеса.

      Соответствие субъектов предпринимательства антикоррупционным рекомендациям будет служить основанием для применения мер их поощрения посредством экономических и репутационных стимулов.

      Задача 2. Исключение возможностей коррупции

      Снижение рисков неэффективного расходования бюджетных средств и коррупции в закупках

      С целью исключения нерациональных капиталовложений, в особенности в государственном секторе, будет пересмотрен механизм оценки экономической обоснованности проектов, предусматривающих бюджетные вливания.

      Внедрение блочного бюджета, включая правило "одной подписи", будет сопровождаться принятием новых бюджетных правил, объективной методики распределения бюджетных лимитов.

      Это позволит повысить оперативность решений, ответственность государственных служащих и результативность управления финансами.

      Также в бюджетном процессе необходимо перейти от финансовых сроков к проектным, что исключит поспешное подписание актов выполненных работ в конце календарного года и связанные с этим нарушения закона.

      В целом внедрение проектного менеджмента при реализации государственных документов и проектов станет эффективным инструментом превенции коррупции на всех уровнях государственного управления.

      Финансирование проектов будет осуществляться только при наличии целевых показателей и измеряемых      результатов государственного инвестирования, что потребует сформировать методологию расчета индикаторов с прогнозом их влияния на социально-экономическое развитие страны в целом или конкретного региона.

      Оценка будет проходить через призму повышения качества жизни населения и наличия коррупциогенных факторов. Основополагающим при этом должен стать принцип "деньги следуют за человеком", предусматривающий подушевое финансирование социально значимых сфер и исключающий выделение бюджетных средств на покрытие убытков.

      Вместе с тем для постановки реалистичных целей и индикаторов, а также для мониторинга достижения показателей эффективности необходимо наличие достоверной статистической информации. В этой связи будут пересмотрены действующие методики расчета показателей.

      Такие меры повысят уровень прогнозной деятельности государственного сектора, организации "сценарного" планирования и целевого использования бюджетных средств.

      Для достижения прозрачности бюджетной политики требуется объединение на единой платформе процессов государственных закупок, планирования бюджета и управления государственными финансами.

      Открытость сведений о том, сколько бюджетных средств доходит до конечных получателей, существенно минимизирует коррупционные риски.

      Введение сопровождения бюджетных средств по принципу "окрашивания денег" (с момента выделения до освоения) исключит их нецелевое использование.

      Сокращению доли закупок из одного источника будет способствовать пересмотр правовых оснований с позиции их целесообразности, в особенности по объектам интеллектуальной собственности, закупкам, проводимым в особом порядке и в рамках государственных заданий.

      Определение средней отпускной цены, ориентиром для которой будет рыночная стоимость товаров, выступит основой для эффективной организации системы закупок.

      При росте чистой конкуренции на развитие организованного товарного рынка повлияет расширение пределов биржевой торговли на однородные и легко заменяемые товары.

      Установление единых требований для государственных закупок и закупок квазигосударственного сектора может обеспечить унифицированный подход в регулировании данной сферы.

      В целях повышения эффективности управления и использования бюджетных средств, активов государства и субъектов квазигосударственного сектора будет оптимизирована система органов государственного аудита и финансового контроля с исключением дублирования функций и усиления их независимости.

      Повышение экономической эффективности бюджетной поддержки

      Учитывая высокие коррупционные риски в сфере государственной поддержки (множественность администраторов, разрозненность правовых актов, закрытость и бесконтрольность расходования значительных бюджетных средств), требуется изменение государственной политики в данном направлении.

      Государственной финансовой поддержке будут подлежать только благонадежные субъекты предпринимательства.

      Ревизия данной сферы также позволит оптимизировать виды государственной поддержки, исключая при этом направления, не согласующиеся с приоритетами программных и стратегических документов, имеющие дублирующие цели, а также не обеспечивающие экономический и/или социальный эффект.

      Результатом автоматизации распределения элементов государственной поддержки станет формирование единой IT-платформы, объединяющей соответствующую электронную инфраструктуру в универсальный портал, контролируемый государством.

      Введение публичного реестра бенефициаров бюджетных ассигнований позволит отслеживать отдельного получателя государственной поддержки и значительно повысит ее целевое использование, минимизируя конфликт интересов.

      Применительно ко всем видам государственной поддержки требуется выработка методологии управления коррупционными рисками.

      Потенциальные адресаты получат достоверную и своевременную информацию о видах бюджетной поддержки и сроках ее получения. Будет внедрен "проактивный" формат ее выделения при безусловной объективности подтверждающих сведений.

      Участие человека и прямые контакты будут сведены до минимума при интеграции информационных ресурсов, задействованных при сборе, обработке и хранении данных, а также оценке соответствия получателей предъявляемым критериям.

      Снижение государственного участия в экономике

      Сокращение доли государственных компаний в закупках станет одним из основополагающих принципов государственной политики.

      Оптимизация перечня монопольных льгот и исключений для государственных предприятий (национальных холдингов) приведет к росту эффективности закупочных процедур и конкурентоспособности цен.

      Продолжение комплексного функционального анализа деятельности государственного сектора позволит определить функции, подлежащие передаче в конкурентную среду.

      Одним из эффективных механизмов может стать внедрение института юридических лиц публичного права.

      При этом для исключения коррупционных рисков важно усилить соответствующие требования и контроль при принятии решений о приватизации. Делегирование полномочий в частный сектор должно сопровождаться внедрением систем отчетности, ориентированных на результат.

      Требуется пересмотреть перечень и механизмы передачи объектов в негосударственный сектор, обеспечив прозрачность процедур и справедливую рыночную стоимость не ниже гарантийного взноса.

      Законодательно закрепленные механизмы по эффективному управлению государственным имуществом будут реализованы в рамках Концепции развития государственного управления в Республике Казахстан до 2030 года.

      Наряду с этим, необходимо проработать установление запрета на получение государственной поддержки (субсидии, гранты) организациями со стопроцентной долей участия государства, за исключением сфер с недостаточной конкуренцией.

      Качественная цифровизация как фактор снижения коррупции

      Обеспечивая не только доступность государственных услуг, цифровизация гарантирует дебюрократизацию и прозрачность всех процедур, исключая непосредственный контакт гражданина с чиновником и, соответственно, предпосылки "бытовой" коррупции.

      Дальнейшее применение передовых технологических решений путем перевода в цифровой формат бизнес-процессов государственных органов будет направлено на превенцию коррупции во всех без исключения сферах.

      Создание новой архитектуры цифрового правительства, базирующейся на едином массиве данных, значительно упростит жизнь граждан. Отпадет необходимость обращаться в государственные органы, центры обслуживания населения, поскольку требуемые документы будут предоставляться автоматически.

      Последовательным шагом станет исключение скрытых государственных услуг, а также сокращение альтернативных способов оказания государственных услуг с одновременным расширением электронного формата через негосударственные платформы.

      Системные меры проактивного оказания государственных услуг и реинжиниринга бизнес-процессов государственных органов будут реализованы в рамках Концепции развития государственного управления в Республике Казахстан до 2030 года.

      Снижению уровня коррупции будет способствовать экспертиза проектов нормативных правовых актов на предмет их соответствия требованиям цифровой трансформации, а также выявление и исключение коррупционных рисков при разработке и эксплуатации информационных систем.

      Существенной мерой выступит увеличение доли безналичных платежей путем расширения инфраструктуры мгновенных платежей, в том числе с использованием цифрового "социального кошелька" гражданина, что упростит и обеспечит прозрачность денежных потоков.

      Совершенствование инструментов выявления и устранения предпосылок коррупции

      Повышению активности самостоятельного искоренения предпосылок коррупции государственными органами и субъектами квазигосударственного сектора будет способствовать публичность проведения внутренних анализов коррупционных рисков.

      Качество и объективность будут обеспечены через вовлечение общественных советов в процесс внутреннего анализа коррупционных рисков и мониторинга реализации рекомендаций.

      Развитие института внешнего анализа коррупционных рисков в рамках проектного подхода позволит повысить его эффективность, обеспечит персональную ответственность, комплексное решение проблем и предупреждение формализма.

      Этому будет способствовать разработка отраслевых картограмм с индикаторами, сигнализирующими о возможных коррупционных уязвимостях. Такие профили рисков станут основой для точечных превентивных мер в наиболее чувствительных для граждан сферах, уводя от безрезультатного обсуждения общей картины коррупции.

      Рекомендации внешнего и внутреннего анализов коррупционных рисков будут включены в перечень источников проведения правового мониторинга, результаты которого станут предметом рассмотрения заседаний общественного совета.

      Необходимо дальнейшее развитие института научной антикоррупционной экспертизы проектов нормативных правовых актов, в том числе путем развития экспертного потенциала.

      Научный подход и внедрение элементов искусственного интеллекта позволят повысить качество и охват данной работы, обеспечив рациональное использование ресурсов.

      В целом для достижения наибольшего превентивного эффекта в противодействии коррупции будут приняты дополнительные меры по развитию научной составляющей антикоррупционной политики.

      Задача 3. Совершенствование мер по обеспечению неотвратимости ответственности

      Принцип неотвратимости ответственности должен заключаться не только в карательной практике, но и в обеспечении законности и правопорядка в стране, возмещении нанесенного ущерба и восстановлении социальной справедливости.

      Ключевыми здесь должны стать обеспечение верховенства права и безупречная система правосудия, где к ответственности за коррупцию будут привлекаться все правонарушители вне зависимости от занимаемых должностей и связей.

      В рамках реализации Концепции правовой политики Республики Казахстан до 2030 года будет усилена независимость судебной власти и судей, обеспечена прозрачность их деятельности и справедливость принимаемых ими решений.

      Внедрение трехзвенной модели уголовного судопроизводства также станет действенной мерой в обеспечении законности и правопорядка в стране.

      Недопустимы незаконные методы работы и провокационные действия в борьбе с коррупцией. Следует строго руководствоваться конституционным принципом презумпции невиновности.

      Необходимо выработать механизмы внедрения проверки на добропорядочность (integrity check), которая позволит своевременно выявлять и увольнять недобросовестных служащих, предотвращая ущерб обществу от их потенциальных коррупционных деяний.

      При этом будут предусмотрены гарантии защиты от злоупотреблений со стороны проверяющих.

      Незаконное получение благ является главным мотивом для совершения коррупционного правонарушения. Поэтому требуют внедрения механизмы, которые сделают коррупцию "невыгодной", то есть приведут к невозможности использования незаконно нажитых средств.

      Одним из таких инструментов будет введение ответственности за необоснованное обогащение, когда расходы значительно превышают доходы.

      В обеспечение действенности данного института в рамках всеобщего декларирования доходов и расходов будет применяться эффективная риск- ориентированная проверка деклараций, в том числе посредством электронных систем.

      Введение реестра публичных должностей позволит в рамках финансового мониторинга отслеживать крупные покупки и операции не только лиц, которые войдут в данный список, но и их близких родственников.

      Следующим шагом станет реализация основополагающего принципа Конвенции ООН против коррупции - обеспечение поиска и возврата преступных активов при расследовании уголовных правонарушений, в особенности сопряженных с рисками получения преступного дохода и его легализации.

      В этих целях по принципу "следуй за деньгами" ("follow the money") необходимо предусмотреть обязательное финансовое расследование, обеспечив соответствующую специализацию сотрудников правоохранительных органов и их активное сотрудничество с уполномоченными государственными органами и организациями.

      Заинтересованной стороной в коррупции наряду с недобросовестными чиновниками является и бизнес-среда. Согласно экспертным оценкам, прибыль юридических лиц от взятки в среднем в десять раз превышает размер самой взятки.

      Поэтому одним из обязательных условий для снижения коррупции является усиление ответственности юридических лиц за совершение коррупционных правонарушений.

      Применение больших штрафных санкций и других ограничительных мер сделает экономически невыгодным для компаний подкуп должностных лиц.

      Одновременно будет продолжена работа по защите субъектов предпринимательства от неправомерных действий должностных лиц, в том числе рейдерства.

      В контексте системных мер по искоренению "бытовой" коррупции будут пересмотрены подходы по пресечению фактов вымогательства незаконного материального вознаграждения работниками государственных органов и организаций, а также негосударственных организаций.

      В целях более эффективного превентивного механизма необходимо криминализировать предложение/обещание взятки, что будет соответствовать международным стандартам.

      Для достижения существенного прогресса в противодействии коррупции и обеспечения неотвратимости ответственности Казахстану предстоит присоединиться к новым международным правовым инструментам - Конвенции Совета Европы об уголовной ответственности за коррупцию и Конвенции ОЭСР по борьбе с подкупом иностранных должностных лиц при осуществлении международных коммерческих сделок.

      Задача 4. Усиление роли гражданского общества в противодействии коррупции

      Развитие института общественного контроля

      Мнение гражданского общества должно стать "лакмусовой бумагой" эффективности деятельности государственных органов в реализации антикоррупционной политики.

      Механизмы реализации общественного контроля не будут ограничиваться деятельностью общественных советов.

      В этом русле важным является принятие Закона "Об общественном контроле", который придаст осязаемые контуры для данного института как альтернативы государственному контролю.

      Необходимо совершенствование процессов взаимодействия представителей гражданского общества с государством посредством их участия в бюджетном процессе, мониторинге государственных закупок, оценке качества оказываемых государственных услуг, определении наиболее проблемных, острых вопросов в той или иной сфере, регионе.

      Внедрится эффективный общественный мониторинг проектов, реализуемых за счет государственного бюджета и Национального фонда Республики Казахстан.

      Публичность информации о решениях государственных органов будет содействовать конструктивному диалогу с гражданским обществом и позволит исключить необходимость излишних контактов населения с чиновниками.

      При этом следует устранить разрозненность и многозадачность в предоставлении информации государственными органами и субъектами квазигосударственного сектора.

      Для действенной обратной связи необходимо обеспечить упрощение публичных информационных ресурсов государственных органов с размещением актуальных и понятных для граждан данных.

      Требуют объективного пересмотра функции общественных советов государственных органов и субъектов квазигосударственного сектора в части усиления их роли в превенции коррупции.

      Широкая вовлеченность журналистов и иных представителей средств массовой информации в противодействие коррупции будет способствовать укреплению активной гражданской позиции казахстанцев.

      Необходимо способствовать наиболее полному использованию потенциала полномочий и прав журналистов в вопросах противодействия коррупции.

      Улучшение механизмов сообщения о коррупции

      Для стимулирования участия граждан в выявлении фактов коррупции будут развиваться действующие механизмы сообщения о них.

      Важно сформировать правильные установки в общественном сознании. Культура неприятия коррупции не должна ассоциироваться с доносительством.

      Гражданам должна быть дана возможность сообщать о фактах коррупции посредством упрощенных способов цифровой коммуникации.

      При этом особое внимание необходимо обратить на сигналы, которые создают общественный резонанс по вопросам рационального использования бюджетных средств. Подобный широкий отклик должен стать основанием для поощрения в случае предотвращения фактов злоупотребления и неэффективного расходования.

      В соответствии с рекомендациями ОЭСР и ГРЕКО требуется внедрение на законодательном уровне комплексной системы защиты лиц, сообщивших о фактах коррупции.

      Необходимо закрепить меры по защите трудовых прав информаторов, оградив их от гонений и притеснений на рабочем месте.

      Должна быть гарантирована конфиденциальность информации о заявителе и об оказанном им содействии в противодействии коррупции с введением уголовной ответственности за ее разглашение.

      Задача 5. Обеспечение эффективного мониторинга реализации антикоррупционных мер

      Достижение наилучших результатов в противодействии коррупции и объективная оценка эффективности принимаемых мер будут обеспечены посредством целостной системы мониторинга.

      С учетом внедряемого проектного подхода она будет построена на принципах объективности и публичности и станет индикатором, отражающим в режиме реального времени ситуацию в сфере противодействия коррупции.

      Такой инструмент позволит обеспечить полноценное участие граждан в превенции коррупции, а также станет источником для рейтинговой оценки работы руководителей государственных органов и субъектов квазигосударственного сектора в противодействии коррупции, стимулируя их на реальное улучшение качества жизни граждан.

      Отдельного рассмотрения требует вопрос развития социологических замеров уровня коррупции с широким доступом общественности к результатам таких исследований, способам и методам их проведения.

      Становится актуальным вопрос формирования национального индекса восприятия коррупции. Это позволит понять, насколько эффективны меры борьбы с коррупцией, оценить изменения и внести коррективы в реализуемую антикоррупционную политику.

      Задача 6. Дальнейшее совершенствование деятельности уполномоченного органа по противодействию коррупции

      В свете смещения акцентов на превенцию коррупции актуальным становится применение инструментов интегрированной аналитики на основе анализа больших данных с дальнейшей проработкой вопроса предоставления антикоррупционной службе доступа к базам данных и информационным системам государственных органов и организаций с установлением четких оснований доступа, механизмов контроля за полученной информацией, исключающих возможности для злоупотреблений и разглашения полученных данных и использования их во внеслужебных целях.

      Такой механизм будет способствовать установлению скрытых закономерностей и корреляции рисков, тенденций коррупционных правонарушений и других инсайдов.

      Сигналы граждан о наличии коррупционных предпосылок также должны быть использованы в рамках анализа больших данных для принятия последующих мер реагирования.

      Call-центр "1424" будет соответствовать передовым стандартам в кадровом и техническом аспектах.

      Будет усилена координирующая роль уполномоченного органа по противодействию коррупции в вопросах деятельности антикоррупционных комплаенс-служб субъектов квазигосударственного сектора.

      Для обеспечения комплексности и полноты в вопросах предупреждения коррупции необходима регламентация взаимодействия уполномоченных по этике с антикоррупционной службой.

      Появление новых способов совершения коррупционных правонарушений требует непрерывного процесса качественного повышения квалификации сотрудников антикоррупционной службы.

      Будут приняты меры по выявлению и пресечению преступлений, совершаемых с использованием цифровых финансовых активов, криптобирж и других цифровых платформ.

      В рамках дальнейшего предметного международного сотрудничества в вопросах противодействия коррупции будет продолжена работа по имплементации передовых антикоррупционных стандартов, в том числе путем реализации рекомендаций ГРЕКО и ОЭСР.

Раздел 6. Целевые индикаторы и ожидаемые результаты

      6.1. Целевые индикаторы по итогам 2026 года:

      1) индекс восприятия коррупции Transparency International - не ниже 47 баллов;

      2) доля лиц, которые в предыдущие 12 месяцев хотя бы один раз имели контакт с государственным должностным лицом и которые заплатили взятку государственному должностному лицу или от которых это государственное должностное лицо требовало взятку (глобальный индикатор в перечне национальных индикаторов Целей устойчивого развития до 2030 года) - не выше 25,3%;

      3) индекс эффективности государственного управления Всемирного Банка (Government Effectiveness) - не ниже 74-75 процентилей;

      4) индикатор "Институты" Глобального индекса конкурентоспособности Всемирного экономического форума - не ниже 48 места;

      5) индекс верховенства закона Всемирного проекта правосудия (World Justice Project, Rule of Law Index) - не ниже 0,57 балла;

      6) индекс учета мнения населения и подотчетность государственных органов Всемирного Банка (Voice and Accountability) - не ниже 57,5 процентиля;

      7) индекс контроля коррупции Всемирного Банка (Control of Corruption) - не ниже 48-50 процентилей;

      8) сокращение в структуре ВВП страны доли участия государства в экономике - не выше 13,9%;

      9) уровень доверия населения к антикоррупционной службе (в рамках оценки результативности, проводимой Администрацией Президента Республики Казахстан) - не ниже 66%.

      6.2. Основные результаты, ожидаемые по итогам 2026 года:

      1) высокая вовлеченность гражданского общества в противодействие коррупции;

      2) открытый и подотчетный обществу государственный аппарат;

      3) эффективная система управления коррупционными рисками;

      4) транспарентные бюджетные процессы и конкурентные закупки;

      5) справедливая система привлечения к ответственности за коррупцию.

 
  ПРИЛОЖЕНИЕ
к Концепции
антикоррупционной политики
Республики Казахстан на 2022 -
2026 годы

ПЛАН ДЕЙСТВИЙ
по реализации Концепции антикоррупционной политики Республики Казахстан на 2022 - 2026 годы

      Сноска. План с изменениями, внесенными указами Президента РК от 26.11.2022 № 5; от 17.07.2023 № 286 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Наименование реформ / основных мероприятий

Форма завершения

Срок завершения

Ответственные исполнители

1

2

3

4

5

Стратегический показатель: индекс восприятия коррупции Transparency International, балл: 2022 год - 42,2023 год - 43,2024 год - 44,2025 год - 45,2026 год - 47

АПК, ЦГО, МИО

Задача 1. Формирование нетерпимости к коррупции
Целевые индикаторы:
доля лиц, которые в предыдущие 12 месяцев хотя бы один раз имели контакт с государственным должностным лицом и которые заплатили взятку государственному должностному лицу или от которых это государственное должностное лицо требовало взятку (глобальный индикатор в перечне национальных индикаторов Целей устойчивого развития до 2030 года), процент: 2022 год- 31,2, 2023 год-29,6,2024 год-28,3,2025 год-27,2026 год-25,3; индекс эффективности государственного управления Всемирного Банка (Government Effectiveness), процентиль: 2022 год - 62-65, 2023 год - 65-68, 2024 год - 68-73, 2025 год - 74-75, 2026 год - 74-75

АПК
 
 
 
 
 
 
 
МНЭ, МИОР, МЦРИАП, АД ГС

1.1. Изменение ценностей и повышение антикоррупционной культуры

1.

Принятие плана мероприятий по проведению информационной работы с декомпозицией на уровне различных целевых групп

Постановление Правительства

IV квартал 2022 года

МИОР, АПК, МКС, МЦРИАП, МОН, заинтересованные государственные органы, АНК
(по согласованию)

2.

Введение публичного реестра коррупционеров в систему мер противодействия коррупции с определением четких механизмов включения и исключения из него лиц

проект Закона

IV квартал 2023 года

АПК

3.

Совершенствование правовой пропаганды путем обеспечения точечного информирования граждан и предпринимателей об их правах с разъяснением действующих правовых актов понятным и кратким языком, а также применением цифровых решений по определенным жизненным ситуациям и юридическим фактам

Методические рекомендации приказы

III квартал 2022 года
 
III квартал 2023 года

МЮ
 
 
Заинтересованные государственные органы

4.

Проработка вопроса по присоединению к инициативе УНП ООН "Глобальный ресурс для антикоррупционного образования и расширения прав и возможностей молодежи"

предложения в АП

I квартал 2023 года

АПК, МОН

5.

Внедрение тем добропорядочности и антикоррупционной культуры в образовательные программы на всех уровнях образования

образовательные программы

IV квартал 2024 года

МНВО, МП, МИО

6.

Внедрение во всех вузах:
1) международного/ национального антикоррупционного стандарта;
2) инструментов академической честности

сертификаты соответствия приказы ректоров

I квартал 2026 года

МНВО

     

1.2. Повышение добропорядочности государственного аппарата

     

7.

Профилактическая работа с государственными служащими, в том числе:
1) установление критериев для определения должностей, подверженных коррупционным рискам;
2) организация уполномоченными по этике системной профилактической работы с государственными служащими, занимающими должности, подверженные коррупционным рискам

Методические рекомендации
 
 
информация в АП

IV квартал 2022 года
II квартал 2024 года

АПК, АДГС, заинтересованные государственные органы

8.

Развитие антикоррупционного обучения с обеспечением его непрерывности, последовательности и актуальности

Образовательные программы

IV квартал 2023 года

АДГС, ВС, ГП, МВД, МО, АГУ, МФ

9.

Регламентация выявления и урегулирования конфликта интересов на государственной службе и в квазигосударственном секторе

проект Закона

IV квартал 2024 года

АПК, АДГС

10.

Проработка вопроса по повышению привлекательности государственной службы, в том числе путем:
1) расширения социального пакета;
2) создания условий для организации труда государственных служащих;
3) расширения возможностей для занятия иной оплачиваемой деятельностью

предложения в АП

I квартал 2023 года

АДГС, АПК, МНЭ, МФ, ГП

     

1.3. Содействие добропорядочности бизнеса

     

11.

Подготовка комплаенс-специалистов в рамках послевузовского образования

образовательные программы

IV квартал 2023 года

МНВО, АПК, МТСЗН

12.

Добровольное внедрение антикоррупционного стандарта ISO 37001 или СТ РК 3049 в деятельности субъектов квазигосударственного и частного секторов

Сертификат соответствия

2022-2026 годы

АПК, МНЭ, заинтересованные государственные органы, АГУ, НПП "Атамекен" (по согласованию)

13.

Антикоррупционное обучение работников субъектов квазигосударственного и частного секторов на безвозмездной основе

Образовательные программы

2022-2026 годы

АПК, ЦГО, МИО, НПП "Атамекен" (по согласованию)

14.

Совершенствование функционала информационной системы "Реестр бизнес-партнеров", в том числе путем:
1) разработки индексов: "индекс добросовестности налогоплательщика", "индекс финансовой устойчивости" и "индекс платежной дисциплины";
2) введения принципа "должная осмотрительность";
3) дополнения антикоррупционными индикаторами;
4) проработки вопроса маркировки продукции компаний, внедривших на добровольной основе антикоррупционный стандарт, знаком "чистая волна" ("clear wave");
5) проработки введения антикоррупционного рейтинга бизнеса;
6) рассмотрения возможности внедрения функционала по сопровождению начинающих предпринимателей в первый год после регистрации

акт ввода в эксплуатацию

III квартал 2023 года

НПП "Атамекен" (по согласованию), АПК, МФ, заинтересованные государственные органы

15.

Проработка вопроса введения льгот, преференций, условных скидок при государственных закупках и других мер поддержки для субъектов частного предпринимательства, внедривших и поддерживающих антикоррупционные стандарты

предложения в АП

I квартал 2023 года

АПК, МНЭ, МФ, МИИР, НПП "Атамекен" (по согласованию), заинтересованные государственные органы

     

Задача 2. Исключение возможностей для коррупции
Целевые индикаторы:
сокращение доли участия государства в экономике, в % к ВВП: 2022 год - 14,7, 2023 год - 14,5,2024 год - 14,2, 2025 год - 14,0, 2026 год - 13,9; индикатор "Институты" Глобального индекса конкурентоспособности Всемирного экономического форума, место: 2022 год - 58, 2023 год - 56, 2024 год - 53, 2025 год - 50,2026 год – 48

 
 
МНЭ, МФ, АЗРК
 
 
МНЭ, МИО

     

2.1. Снижение рисков неэффективного расходования бюджетных средств и коррупции в закупках

16.

Проработка вопроса внедрения проектного финансирования в сфере строительно-монтажных работ, исключающего риск вынужденного подписания фиктивных актов

предложения в АП

IV квартал 2022 года

МФ, МНЭ

17.

Повышение эффективности государственного управления финансами в соответствии с национальными приоритетами, в том числе:
1) правила "одной подписи" в рамках реализации блочного бюджета;

проект Закона

IV квартал 2024 года

МНЭ, МФ, АСПР, МЦРИАП, НПП "Атамекен" (по согласованию), заинтересованные государственные органы


2) пересмотр действующих методик расчета показателей;

приказы

IV квартал 2023 года

БНС АСПР, МНЭ, заинтересованные государственные органы


3) проработка вопроса по повышению ответственности администраторов бюджетных программ за надлежащий мониторинг и управление инвестиционными проектами;

предложения в АП

III квартал 2022 года

МНЭ, заинтересованные государственные органы


4) публикация на едином интернет- портале открытых данных процесса от момента планирования до момента освоения бюджетных средств, включая проведение закупок и данные о получателях бюджетных средств, в том числе формирование публичного реестра получателей бюджетных средств;

публичные данные на едином интернет- портале открытых данных

I квартал 2023 года

МФ, МЦРИАП, МИОР, МНЭ


5) внедрение механизма "окрашивания денег" в процессах освоения бюджетных средств

акт ввода в эксплуатацию

IV квартал 2024 года

МФ, АПК, МЦРИАП

18.

Повышение эффективности системы подушевого финансирования в социально значимых сферах ("деньги следуют за человеком")

предложения в АП

I квартал 2023 года

МНЭ, МФ, заинтересованные государственные органы

19.

Усиление конкурентной среды в закупках, включая:
1) создание единого каталога товаров для стандартизации и унификации технических спецификаций на приобретаемые товары;
 
 
2) определение средней отпускной цены по товарам;
 
 
3) расширение биржевой торговли

акт ввода в эксплуатацию
 
 
 
 
 
 
 
Методические рекомендации
 
 
проект Закона

I квартал 2024 года
 
 
 
 
 
IV квартал 2022 года
I квартал 2024 года

МФ, АО "ФНБ "Самрук-Казына" (по согласованию), АО "НУХ "Байтерек" (по согласованию), национальные компании
МФ, НПП "Атамекен" (по согласованию)
 
МТИ

20.

Сокращение правовых оснований закупок из одного источника и закупок, проводимых в особом порядке, а также в рамках государственных заданий (за исключением закупок для обеспечения нужд правопорядка и национальной безопасности)

проект Закона

III квартал 2025 года

МФ, МЮ, МНЭ, КНБ, МО, МВД

21.

Проработка вопроса установления единых требований для государственных закупок и закупок квазигосударственного сектора

предложения в АП

I квартал 2025 года

МФ, АО "ФНБ "Самрук-Казына" (по согласованию)

22.

Совершенствование системы государственного аудита и финансового контроля, в том числе путем оптимизации, исключения дублирования и обеспечения независимости

проект Закона

I квартал 2026 года

ВАП, МФ

2.2. Повышение экономической эффективности бюджетной поддержки

23.

Повышение экономической эффективности мер государственной поддержки предпринимательства во всех сферах экономики (субсидирование, гарантирование, выдача грантов) на основе комплексного анализа их эффективности и ревизии соответствующих нормативных правовых актов

проект Закона

II квартал 2024 года

МНЭ, АСПР, АЗРК, АПК, МЦРИАП, МФ, НПП "Атамекен" (по согласованию), заинтересованные государственные органы, предоставляющие меры государственной поддержки

2.3. Снижение доли государственного участия в экономике

24.

Проработка вопроса по введению ограничений на все меры государственной поддержки организациям со стопроцентной долей участия государства, за исключением сфер с недостаточной конкуренцией

предложения в АП

II квартал 2022 года

МНЭ, МФ, АЗРК, АО "ФНБ "Самрук-Казына" (по согласованию), НПП "Атамекен" (по согласованию), заинтересованные государственные органы

25.

Сокращение государственного участия в экономике посредством демонополизации и создания благоприятной конкурентной среды (за исключением сферы, связанной с обеспечением национальной безопасности)

проект Закона

III квартал 2024 года

АЗРК, МФ, заинтересованные государственные органы, АО "ФНБ "Самрук-Казына" (по согласованию), НПП "Атамекен" (по согласованию)

2.4. Качественная цифровизация как фактор снижения уровня коррупции

26.

"Цифровая перезагрузка" государственного управления:
1) анализ и оптимизация бизнес- процессов;
2) развитие проактивного формата государственных услуг;
3) сокращение альтернативных форм оказания государственных услуг;
4) расширение электронного формата оказания государственных услуг через негосударственные платформы

информация в АП, приказы

IV квартал 2025 года

МЦРИАП, АДГС, заинтересованные государственные органы

27.

Экспертиза проектов нормативных правовых актов на предмет их соответствия требованиям цифровой трансформации

проект Закона

IV квартал 2022 года

МЦРИАП

28.

Создание новой архитектуры цифрового правительства, базирующейся на едином массиве данных

акт ввода в эксплуатацию

IV квартал 2025 года

МЦРИАП

29.

Выявление и исключение коррупционных рисков при разработке и эксплуатации информационных систем

приказы

2022-2026 годы

МЦРИАП, АПК

30.

Расширение инфраструктуры безналичных платежей

информация в АП

I квартал 2024 года

НБ, МТИ, МФ, МЦРИАП, МНЭ, заинтересованные государственные органы

31.

Развитие цифровизации медицинских услуг в рамках ГОБМП/ОСМС с обеспечением их доступности и прозрачности, в том числе путем:
1) идентификации получателя через QR-кодирование при получении медицинских услуг, в особенности в амбулаторном лекарственном обеспечении;
2) перевод закупа лекарственных средств и медицинских изделий, услуг у субъектов здравоохранения на веб-портал государственных закупок

информация в АП

III квартал 2025 года

МЗ, заинтересованные государственные органы

2.5. Совершенствование инструментов выявления и устранения предпосылок коррупции

32.

Проработка создания исследовательского центра по вопросам противодействия коррупции

предложения в АП

I квартал 2023 года

АПК

33.

Развитие антикоррупционной экспертизы проектов нормативных правовых актов, в том числе путем внедрения:
1) единой антикоррупционной экспертизы типовых и схожих проектов нормативных правовых актов;
2) элементов искусственного интеллекта

Постановление Правительства

II квартал 2023 года

АПК

34.

Развитие внутренних и внешних анализов коррупционных рисков, в том числе путем:
1) внедрения проектного подхода;
2) совершенствования правил проведения анализов коррупционных рисков;
3) обязательного вовлечения общественных советов в процесс внутреннего и внешнего анализов коррупционных рисков, обсуждения и мониторинга реализации рекомендаций;
4) дополнения источников проведения правового мониторинга рекомендациями внешнего и внутреннего анализов коррупционных рисков;
5) рассмотрения результатов правового мониторинга на заседаниях общественного совета

приказ

III квартал 2023 года

АПК, МЮ, ЦГО, МИО

35.

Развитие института антикоррупционного стандарта, в том числе путем:
1) наделения уполномоченного органа по противодействию коррупции компетенцией по утверждению методики по формированию антикоррупционных стандартов;
2) утверждения методики;
3) создания картограмм коррупции с профилями коррупционных рисков применительно к отраслям экономики и государственного управления

Указ Президента Республики Казахстан приказ картограммы

IV квартал 2023 года
IV квартал 2024 года
IV квартал 2025 года

АПК, заинтересованные государственные органы и субъекты квазигосударственного сектора

     

Задача 3. Совершенствование мер по обеспечению неотвратимости ответственности
Целевой индикатор:
индекс верховенства закона Всемирного проекта правосудия (World Justice Project, Rule of Law Index), балл: 2022 год - 0,53,2023 год - 0,54,2024 год - 0,55, 2025 год - 0,56,2026 год - 0,57

МЮ, МИОР, МЦРИАП, МВД, МТСЗН, МНЭ, МТИ, МФ, ВС, ГП, КНБ, СК, АПК, АДГС, МЗ

     

36.

Развитие проекта "smart-сот" в части:
1) дальнейшего увеличения доли дел, рассмотренных в "виртуальном суде";
2) внедрения искусственного интеллекта в судопроизводстве (цифровая аналитика)

акт ввода в эксплуатацию

III квартал 2023 года

ВС, МЦРИАП

37.

Проработка механизма внедрения проверки на добропорядочность (integrity check)

предложения в АП

I квартал 2023 года

АПК, ВС, ГП, МВД, КНБ, АФМ, заинтересованные государственные органы

38.

Введение ответственности за необоснованное обогащение

проект Закона

IV квартал 2023 года

АЖ, ГП, АФМ, КНБ, МФ, МЮ

39.

Реализация риск-ориентированной системы контроля деклараций за соответствием расходов получаемым доходам

информация в АП

III квартал 2026 года

МФ, АПК, АФМ

40.

Внедрение института финансового расследования по принципу "следуй за деньгами" ("follow the money")

проект Закона

IV квартал 2023 года

АПК, АФМ, ГП, КНБ, МВД, МО

41.

Введение уголовной ответственности за обещание/предложение взятки

проект Закона

IV квартал 2023 года

АПК, ГП, ВС, КНБ, МВД

42.

Совершенствование работы по выявлению преступлений, связанных с вымогательством незаконного вознаграждения работником государственного органа, государственной и негосударственной организации

проект Закона

IV квартал 2023 года

АПК, ГП, МВД, ВС

43.

Усиление ответственности юридических лиц за совершение коррупционных правонарушений

проект Закона

IV квартал 2023 года

АПК, ГП, ВС, КНБ, МЮ, МФ, НПП "Атамекен" (по согласованию)

44.

Совершенствование правовых механизмов ответственности за непринятие мер по противодействию коррупции

проект Закона

IV квартал 2023 года

АПК

45.

Внесение в Мажилис Парламента Республики Казахстан законопроекта по вопросу присоединения к Конвенции Совета Европы об уголовной ответственности за коррупцию

проект Закона

IV квартал 2026 года

АПК, ГП, КНБ, АФМ, МВД, МИД

46.

Внесение в Мажилис Парламента Республики Казахстан законопроекта по вопросу присоединения к Конвенции ОЭСР по борьбе с подкупом иностранных должностных лиц при осуществлении международных коммерческих сделок

проект Закона

IV квартал 2026 года

АПК, ГП, КНБ, АФМ, МВД, МИД

     

Задача 4. Усиление роли гражданского общества в противодействии коррупции
Целевой индикатор:
индекс учета мнения населения и подотчетность государственных органов Всемирного Банка (Voice and Accountability), процентиль: 2022 год - 27,5, 2023 год - 35,2024 год - 42,5,2025 год - 50,2026 год - 57,5

МИОР, АДГС

     

4.1. Развитие института общественного контроля

47.

Общественный мониторинг реализации национальных проектов, планов развития регионов и других документов Системы государственного планирования с предоставлением проектной роли "общественный контролер"

предоставление доступа к информационной системе проектного управления

2022-2026 годы

МЦРИАП, АСПР, МИОР, Национальный проектный офис, заинтересованные государственные органы

48.

Усиление роли общественных советов в превенции коррупции

рекомендации в Национальном докладе о деятельности общественных советов в Республике Казахстан

2022-2026 годы

МИОР

49.

Упрощение публичной информации: 1) совершенствование форматов и описаний информации, размещаемой на интернет-порталах "Открытые данные" и "Открытые бюджеты", для обеспечения удобства и простоты их понимания гражданами;
2) совершенствование интерфейса и автоматизированное наполнение интернет- порталов "Открытого правительства"

Приказы
 
 
 
 
 
 
 
акты ввода в эксплуатацию

III квартал 2023 года
 
 
 
 
 
 
2022-2026
годы

МИОР, МЦРИАП, МФ, МНЭ, НБ
 
 
 
 
 
МЦРИАП, ЦГО, МИО

50.

Проработка вопроса расширения потенциала журналистов в вопросах противодействия коррупции

предложения в АП

II квартал 2023 года

МИОР, АПК

     

4.2. Улучшение механизмов сообщения о коррупции

51.

Развитие каналов сообщения:
1) совершенствование деятельности саll-центра "1424";
2) внедрение современных цифровых каналов информирования о фактах коррупции

акт ввода в эксплуатацию

III квартал 2024 года

АПК, МЦРИАП

52.

Совершенствование Правил поощрения лиц, сообщивших о факте коррупционного правонарушения или иным образом оказывающих содействие в противодействии коррупции

приказ

IV квартал 2023 года

АПК, МФ

53.

Усиление государственной защиты лиц, сообщающих о коррупции, в том числе путем защиты их трудовых прав, гарантирования конфиденциальности информации о заявителе и об оказанном им содействии

проект Закона

IV квартал 2022 года

АПК, ГП, АДГС, МТСЗН

     

Задача 5. Обеспечение эффективного мониторинга реализации антикоррупционных мер
Целевой индикатор:
индекс контроля коррупции Всемирного Банка (Control of Corruption), процентиль: 2022 год - 39-41, 2023 год - 41-43, 2024 год - 43-46, 2025 год - 46-48, 2026 год-48-50

АПК, ЦГО, МИО

     

54.

Внедрение и развитие системы мониторинга и оценки эффективности антикоррупционных мер, в том числе путем:
1) наделения уполномоченного органа по противодействию коррупции компетенцией по утверждению методики оценки уровня коррупции;
2) утверждения методики

Указ
Президента
Республики Казахстан
приказ

III квартал 2023 года
IV квартал 2023 года

АПК, ГП

55.

Создание публичного антикоррупционного портала

акт ввода в эксплуатацию

III квартал 2024 года

АПК, МЦРИАП

56.

Выработка предложений по формированию национального индекса восприятия коррупции

предложения в АП

III квартал 2022 года

АПК, АСПР

     

Задача 6. Дальнейшее совершенствование деятельности уполномоченного органа по противодействию коррупции
Целевой индикатор:
уровень доверия населения к антикоррупционной службе, % (в рамках оценки результативности, проводимой Администрацией Президента Республики Казахстан): 2022 год - 64%, 2023 год - 64,5%, 2024 год - 65%, 2025 год - 65,5%, 2026 год - 66%

АПК

     

57.

Развитие интегрированной аналитики, в том числе путем проработки вопроса предоставления антикоррупционной службе доступа к базам данных и информационным системам государственных органов и организаций с установлением четких оснований доступа, механизмов контроля за полученной информацией, исключающих возможности для злоупотреблений и разглашения полученных данных и использования их во внеслужебных целях

предложения в АП

IV квартал 2022 года

АПК, МЦРИАП, заинтересованные государственные органы

58.

Усиление координации государственных органов и субъектов квазигосударственного сектора в превенции коррупции:
1) усиление координирующей роли антикоррупционной службы в деятельности антикоррупционных комплаенс-служб;
2) регламентация взаимодействия уполномоченных по этике с антикоррупционной службой

проект Закона
Указ Президента Республики Казахстан, совместный приказ АПК
и АДГС

IV квартал 2022 года
IV квартал 2023 года

АПК, АДГС

59.

Внедрение непрерывного процесса повышения квалификации сотрудников антикоррупционной службы

Программы повышения квалификации

2022-2026 годы

АПК, ГП, АДГС

60.

Противодействие коррупционным преступлениям, совершенным с использованием цифровых финансовых активов, криптобирж и других цифровых платформ

Методические рекомендации

IV квартал 2025 года

АПК, ГП, АФМ, НБ

61.

Выработка предложений по повышению эффективности антикоррупционной политики на основании рекомендаций международных организаций (ГРЕКО, ОЭСР и другие)

Закрепление рекомендаций

2022-2026 годы

АПК, заинтересованные государственные органы

      Примечание: расшифровка аббревиатур:
      МИОР - Министерство информации и общественного развития Республики Казахстан
      НЛП - Национальная палата предпринимателей Республики Казахстан "Атамекен"
      МЮ - Министерство юстиции Республики Казахстан
      АО "НУХ - Акционерное общество "Национальный управляющий холдинг "Байтерек"
      МОН - Министерство образования и науки Республики Казахстан
      АЗРК - Агентство по защите и развитию конкуренции Республики Казахстан
      ГП - Генеральная прокуратура Республики Казахстан
      ГРЕКО - Группа государств против коррупции
      МЗ - Министерство здравоохранения Республики Казахстан
      ВАП – Высшая аудиторская палата Республики Казахстан
      МТЗСН - Министерство труда и социальной защиты населения Республики Казахстан
      МИО - местные исполнительные органы
      ВС - Верховный Суд Республики Казахстан
      МИИР - Министерство индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан
      МФ - Министерство финансов Республики Казахстан
      АФМ - Агентство Республики Казахстан по финансовому мониторингу
      МО - Министерство обороны Республики Казахстан
      СТ РК - Национальный стандарт Республики Казахстан
      АНК - Ассамблея народа Казахстана
      ОСМС      - обязательное социальное медицинское страхование
      АГУ - Академия государственного управления при Президенте Республики Казахстан
      АДГС - Агентство Республики Казахстан по делам государственной службы
      МКС - Министерство культуры и спорта Республики Казахстан
      ЦГО - центральные государственные органы
      АП - Администрация Президента Республики Казахстан
      АО "ФНБ - Акционерное общество "Фонд национального благосостояния "Самрук-Казына"
      АПК - Агентство Республики Казахстан по противодействию коррупции (Антикоррупционная служба)
      АСПР - Агентство по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан
      БНС АСПР - Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан
      МТИ - Министерство торговли и интеграции Республики Казахстан
      МИД - Министерство иностранных дел Республики Казахстан
      ГОБМП - гарантированный объем бесплатной медицинской помощи
      НБ - Национальный Банк Республики Казахстан
      КНБ - Комитет национальной безопасности Республики Казахстан
      МНЭ - Министерство национальной экономики Республики Казахстан
      МЦРИАП - Министерство цифрового развития, инноваций и аэрокосмических промышленности Республики Казахстан
      МВД - Министерство внутренних дел Республики Казахстан
      ОЭСР - Организация экономического сотрудничества и развития ISO - International Organization for Standardization

      МНВО – Министерство науки и высшего образования Республики Казахстан

      МП – Министерство просвещения Республики Казахстан

 
  УТВЕРЖДЕНЫ
Указом Президента Республики
Казахстан от 2 февраля 2022
года № 802

ИЗМЕНЕНИЯ,
которые вносятся в некоторые указы Президента Республики Казахстан

      1. В Указе Президента Республики Казахстан от 29 декабря 2015 года № 154 "Об утверждении Правил подготовки, внесения Национального доклада о противодействии коррупции Президенту Республики Казахстан и его опубликования":

      в Правилах подготовки, внесения Национального доклада о противодействии коррупции Президенту Республики Казахстан и его опубликования, утвержденных вышеназванным Указом:

      пункт 5 изложить в следующей редакции:

      "5. Государственные органы, местные исполнительные органы, субъекты квазигосударственного сектора представляют информацию уполномоченному органу до 15 апреля года, следующего за отчетным годом.";

      пункт 11 изложить в следующей редакции:

      "11. Национальный доклад представляется:

      1) уполномоченным органом в Администрацию Президента Республики Казахстан не позднее 15 мая года, следующего за отчетным годом;

      2) Администрацией Президента Республики Казахстан Президенту Республики Казахстан не позднее 30 июня года, следующего за отчетным годом.".

      2. Утратил силу Указом Президента РК от 30.07.2024 № 611.

      3. В Указе Президента Республики Казахстан от 26 февраля 2021 года № 522 "Об утверждении Концепции развития государственного управления в Республике Казахстан до 2030 года":

      в Концепции развития государственного управления в Республике Казахстан до 2030 года, утвержденной вышеназванным Указом:

      в разделе "1. Введение":

      часть восьмую изложить в следующей редакции:

      "Установленные в документе целевые параметры развития должны служить основой для реализации последующих шагов реформы государственного управления. Положения Концепции развития государственного управления тесно сопряжены с концепциями правовой политики, развития местного самоуправления и антикоррупционной политики.";

      в разделе "5. Формирование новой модели государственного управления, ориентированной на людей":

      в задаче "9. Трансформация судебной системы и администрирования, а также правоохранительной системы для построения сервисной модели государства":

      в пункте "3. Антикоррупционная политика":

      часть восьмую изложить в следующей редакции:

      "Механизмы развития противодействия коррупции предусмотрены в рамках Концепции антикоррупционной политики.";

      в разделе "6. Реализация Концепции":

      в подразделе "6.1. Стратегия, приоритеты и сроки реализации":

      часть вторую изложить в следующей редакции:

      "Положения настоящей Концепции будут реализованы посредством реализации соответствующего Плана действий, в том числе предусматривающего совершенствование законодательных и иных нормативных правовых актов по вопросам государственного управления, документов системы государственного планирования, а также реализации Концепции правовой политики до 2030 года, Концепции развития местного самоуправления, других стратегических документов.";

      в подразделе "6.2. Ожидаемые результаты от реализации Концепции":

      абзац второй изложить в следующей редакции:

      "Индексу эффективности государственного управления Всемирного Банка - не ниже 80 процентиля;".

  ПРИЛОЖЕНИЕ
к Указу Президента Республики
Казахстан от 2 февраля 2022
года № 802

ПЕРЕЧЕНЬ
утративших силу некоторых указов Президента Республики Казахстан

      1. Указ Президента Республики Казахстан от 26 декабря 2014 года № 986 "Об Антикоррупционной стратегии Республики Казахстан на 2015-2025 годы".

      2. Пункт 7 изменений и дополнений, которые вносятся в некоторые указы Президента Республики Казахстан, утвержденных Указом Президента Республики Казахстан от 4 августа 2018 года № 723 "О некоторых вопросах Агентства Республики Казахстан по делам государственной службы и противодействию коррупции и внесении изменений и дополнений в некоторые указы Президента Республики Казахстан".

      3. Указ Президента Республики Казахстан от 27 мая 2020 года № 341 "О внесении изменений и дополнений в Указ Президента Республики Казахстан от 26 декабря 2014 года № 986 "Об Антикоррупционной стратегии Республики Казахстан на 2015-2025 годы".