Маңғыстау облысында туберкулезге қарсы күресті күшейтудің 2004-2006 жылдарға арналған Аймақтық бағдарламасы туралы

Маңғыстау облыстық мәслихатының 2004 жылғы 31 наурыздағы N 4/49 шешімі. Маңғыстау облыстық Әділет департаментінде 2004 жылғы 21 сәуірде N 1669 тіркелді

Қазақстан Республикасының "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару туралы" Заңына сәйкес облыстық мәслихат ШЕШІМ ЕТТІ:
1. Маңғыстау облысында туберкулезге қарсы күресті күшейтудің 2004-2006 жылдарға арналған Аймақтық бағдарламасы бекітілсін (қоса беріліп отыр).
2. Осы шешім жарияланған күнінен бастап күшіне енеді.

Сессия төрағасы

Облыстық мәслихаттың хатшысы

"Маңғыстау облысында туберкулезге қарсы
күресті күшейтудің 2004-2006 жылдарға
арналған Аймақтық бағдарламасы туралы"
Маңғыстау облыстық мәслихатының 2004 жылғы
31 наурыздағы N 4/49 шешімімен бекітілген

МАҢFЫСТАУ ОБЛЫСЫНДА ТУБЕРКУЛЕЗГЕ ҚАРСЫ КҮРЕСТІ КҮШЕЙТУДІҢ 2004-2006 ЖЫЛДАРFА АРНАЛFАН АЙМАҚТЫҚ БАFДАРЛАМАСЫ

Бағдарламаның паспорты

Атауы Маңғыстау облысында туберкулезге қарсы күресті
күшейтудің 2004-2006 жылдарға арналған
Аймақтық бағдарламасы

Әзірленім үшін Қазақстан Республикасы Президентінің "Қазақстан
негіздеме Республикасы азаматтарының денсаулық жағдайын
жақсарту жөніндегі бірінші кезекті шаралар
туралы" 1998 жылғы 18 мамырдағы N 3956 Жарлығы
және Қазақстан Республикасы Үкіметінің
"Қазақстан Республикасында халықты
туберкулезден қорғаудың шұғыл шаралары туралы"
1998 жылғы 4 қыркүйектегі қаулысы

Негізгі Облыстық денсаулық сақтау басқармасы
әзірлеушілер

Мақсаты Бағдарламаның мақсаты - туберкулезбен ауыру
және одан өлу көрсеткіштерін төмендете отырып,
эпидемиологиялық жағдайды тұрақтандыру

Міндеттері Туберкулезге қарсы күрестің басымдылығын
қолдау. Туберкулезге қарсы күрес жүргізетін
мекемелердің материалдық-техникалық базасын
нығайту. Бастапқы медициналық санитарлық
емдеу-сауықтыру және алдын-алу іс-шараларын
ұйымдастыру. Туберкулезге қарсы қызметті басқа
ведомстволармен және министрліктермен
сабақтастыру. Қазақстан Республикасының Әділет
министрлігі (бұдан әрі-Әділет министрлігінің
еңбекпен түзеу қызметі комитеті), Ішкі істер
министрлігі, Қорғаныс министрлігі жүйелеріндегі
ауруларды есепке ала отырып, анықтаудың
тиімділігіне мониторинг жүргізуді, емдеуді және
байқауды жетілдіру. Туберкулезбен ауыратындар
мен туберкулезге қарсы күрес мекемелеріндегі
медициналық қызметкерлерді әлеуметтік қолдау

Қаржыландыру Облыстық, қалалық, аудандық бюджеттердің
көздері қаражаттары және Қазақстан Республикасының
заңнамаларына қайшы келмейтін қаражаттар

Күтілетін Туберкулез бойынша эпидемиологиялық жағдайды
нәтижелер тұрақтандыру, ауыруды азайту, тұрғындардың
денсаулық индексінің көтерілуі

Іске асыру 2004-2006 жылдары
мерзімі

1. Кіріспе

Туберкулез - елдің әлеуметтік, экономикалық даму деңгейіне тәуелді ауру. Соңғы жылдардағы экономикалық жүйедегі құлдыраушылық туберкулезбен ауыру көрсеткіштеріне өз әсерін тигізді.
Республикамыздың " Қазақстан-2030 " даму Стратегиясы мемлекетіміздің азаматтарының денсаулығы мен тұрмысын ұзақ мерзімді негізгі бағыттарының бірі ретінде айқындайды.
2003 жылғы 15 қаңтарда қабылданған Қазақстан Республикасы Президентінің "1998 жылғы 16 қарашадағы N 4153 Жарлығында толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің N 1016 Жарлығына сәйкес Қазақстан Республикасында туберкулезге қарсы күресті күшейтуге бағытталған 2004-2006 жылдарға арналған салалық бағдарлама жасақтау белгіленген.
Туберкулез - тұрғындардың еңбекке қабілетті бөлігін қауқарсыздыққа және мезгілсіз өлімге душар етіп, орны толмас материалдық шығынға ұшырататын әлеуметтік және медициналық маңызы бар проблема болып табылады.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы туберкулезді адамзат үшін ғаламдық қатер деп жариялап, барлық елдердің үкіметтерін осы проблеманы шешу үшін шұғыл қабылдауға шақырды, себебі бірде-бір ел өз халқының денсаулығына туберкулез эпидемиясының қауіптілігін жоққа шығармайды.
Біздің еліміз бастан өткерген әлеуметтік-экономикалық реформалар кезеңі туберкулезге қарсы іс-шаралардың сапасы мен көлеміне өз әсерін тигізді.
1992 жылмен салыстырғанда 1998 жылы осы аурудан көз жұмғандар саны 3,3 есеге, ал сырқаттану көрсеткіші 1,8 есе артып кетті.
Елімізде осы аурудың өрістеуін тоқтату үшін батыл да шұғыл шаралар қабылдау қажеттілігі туды. Осыған байланысты Қазақстан Республикасы Президентінің 1998 жылғы 18 мамырдағы N 3956 "Қазақстан Республикасы азаматтарының денсаулық жағдайын жақсарту жөніндегі бірінші кезекті шаралар туралы" Жарлығы мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1998 жылғы 4 қыркүйектегі N 839 "Қазақстан Республикасында халықты туберкулезден қорғаудың шұғыл шаралары туралы" қаулысы қабылданды. Қазақстан ТМД-дағы туберкулезбен күрестің жаңа әдістерін қолға алған алғашқы елдердің бірі болып табылады.
1998 жылы DOTS стратегиясын енгізу көзделген туберкулезге қарсы қызметтің жаңа реформасы басталды. Республиканың жағдайына сәйкестендірілмей енгізілген бұл емдеу стратегиясы - туберкулездің созылмалы түрімен ауыратын ауруларды диспансерлік есептен шығару, емделуі аяқталмаған ауруларды стационардан амбулаториялық емге жіберу, ауруларды бақылаудың босаңсуы сияқты келеңсіздіктерге соқтырды. Бұл жайт туберкулезбен күрестің алдағы тактикасы өзгертуді қажет етеді.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау Ұйымымен келісе отырып, 2001 жылдан бастап, DOTS- стратегиясын Қазақстан жағдайына бейімдеу жолға қойылды. Туберкулездің барлық түрлерін емдеуге қажетті дәрі-дәрмекті республикалық бюджет есебінен орталықтандырылған түрде сатып алу мәселесі шешілді. Халықаралық ұйымдармен бірлесе отырып, денсаулық сақтау басшыларын, туберкулезге қарсы қызметтің, жалпы емдеу желісінің, санитарлық-эпидемиологиялық және ведомстволық қызметтің мамандарын DOTS стратегиясының ұстанымдарына оқыту жұмыстары жүргізіліп, қазір де жалғасуда.
Туберкулезді емдеу-сауықтыру мекемелері мен жалпы емдеу желілері жоғары сападағы бинокулярды микроскоптармен, індеттің жұқпалы түрлерін дер кезінде анықтайтын реактив, материалдармен қамтамасыз етілді. Облыстық және аймақтық туберкулезге қарсы диспансерлердің бактериологиялық зертханаларының материалдық-техникалық базасы жақсартылды, олардың қазіргі заманғы лабораториялық жабдықтарымен қамтылуы ауруды анықтауды, зерттеуді, олардың ем-домын нақтылауды жеңілдетті.
Туберкулез ауруларының амбулаториялық кезеңіндегі емделуін қамтамасыз ету үшін отбасылық дәрігерлік амбулаториялардың, дербес қалалық және кенттік емханалардың штатына 678 химизатор қызметке енгізілді.
ТМД-дағы жалғыз Ұлттық Орталықтағы референс-зертхана Германияда сапалық бақылау - тексеруден өтіп, Дүниежүзілік денсаулық сақтау Ұйымы оны бактериологиялық зерттеулер сапасын бақылау жөніндегі халықаралық зертханалар Реестріне енгізуге ұсыныс жасады.
Туберкулезбен ауыратындарды есепке алу және емдеуді қадағалау үшін Республикамызда "Туберкулез сырқаттарының Ұлттық регистрі" атты компьютерлік бағдарламасы енгізілуде.
Қазақстан Республикасында ауру қарқынының алғаш рет 1998 жылғы 30,1 пайыздан 2002 жылы 1,2 пайызға дейін төмендегені байқалды.
2002 жылы 1999 жылмен салыстырғанда балалар арасында ауыру беталысы 100 мың тұрғынға шаққанда 57,6-дан 43,3-ке дейін яғни 24,5 пайызға төмендеді.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау Ұйымының бағытында туберкулезге қарсы шараларының тиімділігін көрсететін бір өлшем - адам өлімінің саны. Бұл көрсеткіш әр 100 мың адамға шаққанда 1998 жылғы 38,4-тен 2002 жылы 24,2 дейін төмендеді.
Әлемдік медицинадағы жаңа лепке, жарқын бастамаларға ілесуі жөнінен Қазақстанның халықаралық беделі нығая түсуде. Дүниежүзілік денсаулық сақтау Ұйымының туберкулездің ғаламдық проблемалары жөніндегі бас сарапшысы доктор Марио Равильонидің бағалауынша Қазақстанда туберкулезге қарсы күрестің тиісті бағдарламалары белсенді түрде енгізіліп келеді.

2. Туберкулез бойынша эпидемиологиялық жағдайды талдау

Дүниежүзілік денсаулық сақтау Ұйымы төмендегідей екі негізгі мақсатқа жетуді жоспарлаған:
туберкулездің ашық түрімен ауыратын аурулардың 70 пайызын дер кезінде анықтауды қамтамасыз ету;
оның 85 пайызын емдеуге қол жеткізу.
Осы бағдарламаны бағдарламаны жүзеге асыру арқылы туберкулез бойынша эпидемиологиялық жағдай 2004 жылы тұрақталып, 2006 жылдан ары қарай жақсара түседі деп күтілуде.
2000 жылдың өзінде-ақ DOTS жүйесіне жер бетіндегі тұрғындардың 55 пайызы қамтылып, 148 елде енгізілді. Соған қарамастан, денсаулық сақтау қызметінің осы жүйеде денсаулық сақтау қызметінің жетілмегендігі салдарынан жер шарында алғаш ауырған науқастардың 27 пайызы ғана толық емделген. Осыған қарап, алға қойылған мақсаттарды жуық арада жүзеге асырудың мүмкін еместігі көрінеді.
Туберкулез - тек қана денсаулық сақтау жүйесіне ғана емес, ол ең алдымен мемлекеттік әлеуметтік-экономикалық деңгейіне де байланысты дерт.
Маңғыстау облысы эпидемиологиялық жағдайы қолайсыз аймақ санатында. 2002 жыл қорытындысында облысымыз ауру деңгейі бойынша Қызылорда, Ақтөбе, Атырау облыстарынан кейін 4-орында болды. 1994-2002 жылдары тұрғындардың туберкулезбен ауруы 2 еседен астам өсті. 2002-жылы туберкулезбен ауырудың 793 жаңа жағдайы тіркеліп, 147 адам туберкулезден қайтыс болды. Ал 2003 жылы облыс бойынша 749 ауру адам тіркеліп, 116 адам қайтыс болды. Қазіргі таңда ересек тұрғындар арасында басқа жұқпалы ауруларды қоса алғандағыдан туберкулезден өлгендер саны көп.
Облыстың туберкулезге қарсы мекемелерінде айқын туберкулезбен ауыратын 2145 адам диспансерлік есепте тұр, олардың 300-ден астамы туберкулездің жұқпалы түрлерімен ауыратындар (бацил бөлетіндер).
1990-1998 жылдары химиотерапия бытыраңқы болды, диагноз қоюдың, емдеумен сауықтандырудың бұрынғы тәсілдері жаңарған әлеуметтік-экономикалық жағдайға сәйкес келмеді, созылмалы аурулар саны өсе түсті.
Еліміздегі және облысымыздағы эпидемиологиялық жағдай Еңбекпен түзету мекемелеріндегі туберкулез ауруларының көбейіп кеткендігінен асқына түсуде. Бұл мекемелердегі туберкулездің айқын түрімен ауыратындар саны республика тұрғындары арасындағыдан 30 есе, ал өлім жағдайы 9 есе жоғары. Маңғыстау облысындағы 4 еңбекпен түзеу 1500-нан астам аурулар тіркелген.
Балалар мен жасөспірімдер арасында аурудың жедел тарауы дабыл қағарлықтай. 2002 жылы облыста балалардың туберкулезбен ауру көрсеткіші 91,7 пайыз (республикалық көрсеткіш - 43,3 пайыз), ал 2003 жылы 100 мың тұрғынға шаққанда - 86,2 пайыз.
Сырқат балалардың клиникалық құрылымына көз жіберсек, туберкулездің асқынған түрімен ауыратындар көбейген. Соған қарамастан, облысымызда ауру балаларды оқшаулайтын және сауықтыратын санаторий үлгісіндегі мектеп-интернат жоқ.
Қазіргі кезеңде республикада мультирезистентті туберкулезді анықтау, емдеу, сондай-ақ туберкулез микробактерияларының дәріге төзімділігі проблемалары барынша өзекті. Қазақстан Республикасы Туберкулез проблемаларының Ұлттық орталығының мәліметтері бойынша, 2001 жылы жаңадан анықталған ауруларда туберкулезге қарсы негізгі дәрілер -изониазид пен рифампицинге (MDR) туберкулез микробактерияларының төзімділігі 9,9 пайыз, қайталап ауырғандар арасында 22,5 пайыз екендігі анықталып отыр. Бүгінгі таңда облыс бойынша туберкулезге қарсы негізгі дәрі-дәрмекке төзімді 300-ден астам ауру ресми тіркелген.
Туберкулезбен ауыратын аз қамтамасыз етілген адамдарға амбулаториялық емделу кезінде жол жүру үшін қаржылай өтемақы төлеу бойынша облыстық әлеуметтік қорғау басқармасымен өзара байланыс жоқ.
Қазақстандағы келуші азаматтар мен ел ішінде қоныс аударушыларды туберкулез жөнінде тексеру жұмыстары өз деңгейінде жүргізілмейді. Туберкулезге қарсы күресте жануарлар мен адам арасындағы қатынас ахуалы зерттеуді қажет етеді.
Туберкулезбен күресте оны емдеу мекемелері мен жалпы емдеу жүйесінің күштерін біріктіре отырып, жұмылдыру қажеттігі туып отыр.
Соңғы жылдарда денсаулық сақтау мекемелеріне көп қаржы бөлінгеніне қарамастан, емдеу мекемелерінің материалдық-техникалық базасы әлі де нығайтуды қажет етеді: ескірген диагностикалық рентген жабдықтарын жаңасымен алмастыру, дезинфекциялық камералар, автокөліктер алу.
Тұрғындар арасында санитарлық-ағарту жұмыстарын жүргізу жұмыстарын жандандыра түсу қажет.
Бастапқы дәрігерлік-санитарлық көмек қызметі, Ішкі істер Министрлігі, Әділет Министрлігі, Қорғаныс Министрлігі мен туберкулезге қарсы мекемелердің арасында ақпарат алмасу байланысы дұрыс қалыптаспаған.
Жұмыс берушілер тарапынан БК (-) туберкулезбен ауырып, емделіп, сауығып шыққан адамдарды жұмысқа қабылдаудан бастарту жағдайлары кездесуде.
БК(+) аурулармен және созылмалы сырқаттармен отбасылық қатынастан жұқтырылатын аурулардың өсу беталысы бар.
Ауру жұқтыру мүмкіндігі болғандықтан және жұмыстың қауырт, әрі қарбаластығынан фтизиатрия қызметінен медицина кадрларының шығып кетуі байқалуда.

3. Бағдарламаның мақсаты мен міндеттері

Бағдарламаның мақсаты-фтизиатриялық қызметі тиімді ұйымдастыру негізінде туберкулезбен ауыру, тарау, мүгедектікке ұшырау және өлім көрсеткіштерін біртіндеп төмендете отырып, эпидемиялық жағдайды тұрақтандыру болып табылады.
Негізгі міндеттерге мыналар кіреді:
облыстық, қалалық және аудандық деңгейде туберкулезбен күрестің басымдылығын қолдау;
бастапқы медициналық-санитарлық жәрдем (одан әрі - БМСЖ) желісін тарта отырып, емделудің барлық сатысында туберкулез ауруларының бақылауы химиотерапиясын ұйымдастыру;
туберкулезге қарсы БМСЖ қызметін басқа да ведомстволар және министрліктермен өзара байланыс орнатып, сабақтастыру;
компьютерлендірілген бағдарламалармен, жаңа ғылыми жаңалықтар негізінде туберкулезбен ауыратындарды анықтау, емдеу және бақылауға орталықтандырылған тиімділік мониторингін жүргізу;
БМСЖ желісінің мамандарын бейімделген DOTS бағдарламасы бойынша оқыту;
туберкулезге қарсы қызметтің барлық буындарда ұйымдастыру нысандарын сақтау, материалдық-техникалық базасын нығайту;
емдеу-сауықтыру кезінде туберкулезбен ауыратындарға экономикалық, моральдық-этикалық нормаларды қамтамасыз ете отырып, әлеуметтік қолдау көрсету, сондай-ақ туберкулезге қарсы қызметтің барлық ведомстволарының қызметкерлерін әлеуметтік қолдау.

4. Бағдарламаның негізгі бағыттары мен іске асыру тетігі

Бағдарламада алға қойған мақсаттарға жету және басты міндеттерді шешу үшін, адам құқықтарын сақтауға кепілдік беретін мемлекеттік заңдар негізінде облыс тұрғындарына тегін, ыңғайлы және барлық азаматтарға бірдей мүмкіншілігі бар туберкулезге қарсы көмекті ұйымдастыру көзделген.
Негізгі бағыттары:
дәйекті негізделген және секвестрленбейтін қаржыландыруды жүзеге асыру;
бағдарламаны іске асыру бойынша жүргізілетін іс-шаралардың тиімділігін талдау және бағалау мақсатында туберкулезбен ауыратындардың компьютерлік мәліметтер банкін, эпидемиологиялық мониторинг жүйесін құру және оларды қолдау;
бірінші анықталған науқастарды, ауруы асқынған, сәтсіз емделген және бұрын емделмеген созылмалы ауруларды бақылау жағдайында толық химиотерапиялық емдеумен қамту;
облыстың туберкулезге қарсы мекемелерін рентгенді- диагностикалық жабдықтармен, анықтау қабілеті жоғары микроскоптармен, рентгенді-флюорографиялық пленкалармен және химреактивтермен қамтамасыз ету;
Жүзеге асыру тетігі:
туберкулезбен күрес жөніндегі үйлестіру кеңесі Аймақтық бағдарламаның жүзеге асуына, облыстың барлық мүдделі қызметтері мен ведомстволарының өзара іс-қимылының тиімділігіне, заңнамалық актілер мен нормативтік құжаттардың орындалуына, облыстағы туберкулезге қарсы күрес жөніндегі іс-шаралардың жүйелі және уақытылы орындалуына қолдау көрсетіп, тиісінше бақылау жүргізеді;
аудандар мен Ақтау және Жаңаөзен қалалары әкімдері жанындағы туберкулезбен күрес жөніндегі үйлестіру кеңестері әр тоқсан сайын туберкулезге қарсы іс-шаралардың орындалысы туралы облыстық үйлестіру кеңесіне есеп береді;
облыстың туберкулезге қарсы мекемелері Аймақтық бағдарлама негізінде 2 ай мерзімде тиісті шараларды орындау жоспарын жасап, оны облыстық туберкулезге қарсы диспансерге, облыстық денсаулық сақтау басқармасына ұсынады;
бағдарлама бекітілген соң 2 ай мерзімде онда көрсетілген іс- шараларды орындаушылар олардың алдағы қаржы жылының жоспарында орындалуын қарастырады. Жоспардан тиісті көшірме көрсетілген мерзімде облыс әкімі жанындағы туберкулезбен күрес жөніндегі үйлестіру Кеңесіне бекітуге ұсынылады;
туберкулезге қарсы күрес Бағдарламасын жыл сайын облыстық, қалалық және аудандық бюджеттерден қаржыландырылады, туберкулезге қарсы мекемелер жоспарлайды, облыстық денсаулық сақтау басқармасымен келісіледі, тиісті қаржы органдары бекітеді;
амбулаториялық емделу кезеңінде аз қамтылған жанұялардың мектеп жасындағы науқаспен қарым-қатынастағы және виражды балаларын қосымша тамақтандыру үшін және туберкулезбен ауырған науқастардың жол жүруі үшін қаржы бөлу қарастырылады;
көші-қон қызметімен бірлесе отырып, Маңғыстау облысының аумағына келушілерді және оның ішінде түпкілікті қоныс аударушыларды туберкулез жөнінде тексеру жұмысы жанданады;
ауыл шаруашылығы малдары мен адамдардың туберкулезге қарсы күрес іс-шараларының өзара байланысын қамтамасыз ету жөнінде бағдарлама жасақталады;
жыл сайын жоспар бойынша бастапқы медициналық-санитарлық жәрдем желісінің мамандарын Қазақстан Республикасы жағдайында бейімделген DOTS - стратегиясының диагностика және емдеу қағидаты бойынша оқыту жүргізіледі;
туберкулезге қарсы жалпы емдеу желісіндегі мекемелерге рентген-томографиялық қондырғылар алынады;
медициналық жабдықтар, санитарлық автокөліктер алуға, күрделі және ағымдағы жөндеу жүргізуге бөлінетін қаржы көлемі арттырылады;
бастапқы дәрігерлік-санитарлық жәрдем мекемелері, ішкі істер, Әділет, Қорғаныс Министріліктері мекемелерімен бірлесіп, туберкулез ауруларын анықтау, емдеу, мониторинг жүргізу жөніндегі барлық іс-шаралары жүзеге асырылады;
тұрғындарды әлеуметтік қорғау және еңбекпен қамту басқармасымен БК-ауруларын еңбекке орналастыру жөнінде шаралар алынады;
жұқтыру мүмкіндігін азайту үшін БК+ аурулар мен олардың отбасыларының тұрмыстық жағдайларын жақсартуға қаражат қарастырылады;
балалар мен жасөспірімдердің арасындағы "қатерлі" топ адамдарына бактериоскопия, жыл сайынғы флюорографиялық тексеру, туберкулинодиагностика сияқты туберкулезді айқындау мен диагноз қоюдың негізгі әдістері қолданылады;
бірінші анықталған барлық нуқас, асқынған, сәтсіз емделген аурулар, бақылаулы химиотерапияның нұсқамалық ұсыныстарына (ҚР ДСМ 18.05 2001 N 471 бұйрығына қосымша) сәйкес тек қана қадағалаумен, белгіленген кестемен ауру деңгейіне қарай дәрі-дәрмектердің көмегімен толық тегін ем алады. Бактерия бөлуші туберкулез аурулар негізінен тиісті азықтану, жатып емделу нормативін сақтай отырып, ауруханаларда емделеді.
Химиотерапия демеу көрсету кезеңінде, амбулаториялы, күндізгі стационарда санаторий жағдайында жүргізіледі. Бастапқы медициналық санитарлық жәрдем желісінің қызметкерлері барлық жерде емделуге тартылады. Созылмалы ауруларды резервтегі дәрі-дәрмектермен бұл препараттардың орталықтандырылған сатып алу жүйесі бойынша түсуіне қарай және Қазақстан Республикасының Туберкулез проблемалары Ұлттық орталығының 2002 жылғы "Полирезистентті туберкулездің мониторингі және емдеу" әдістемелік нұсқаларына сәйкес емдеуді жүзеге асыру. Туберкулездің күрделі түрлерін екпінді инновациялық жергілікті, патогенетикалық, эндоскопиялық, коллапсохирургиялық әдістерді қолдану арқылы хирургиялық тәсілдермен емдеу;
туберкулез ауруларды емдеу нәтижелері Қазақстан республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің N 323 және N 471 бұйрықтарында көрсетілген өлшем бойынша бағаланады;
тиісті химиотерапия барлық туберкулезге қарсы мекемелер мен бастапқы медициналық-санитарлық жәрдем желілерін негізгі туберкулезге қарсы препараттармен республикалық бюджеттен орталықтандырылған түрде жабдықтау арқылы кепілдік беріледі. Дәрі-дәрмектерді пайдалану және олардың қалдығын бақылау ай сайын облыстық туберкулезге қарсы диспансер арқылы жүзеге асырылып, мәліметтер республиканың туберкулез проблемалар Ұлттық орталығына беріледі;
Маңғыстау ауданы Тұщыбек кентіндегі Е.Оразақов атындағы туберкулезге қарсы санаторий науқастарды демеу сатысында оларды түпкілікті емдеу және оңалту үшін пайдалынылады;
балаларға (кемінде 95 пайыз қамтылымда) жаңа туған нәрестелерге вакцина егу және 6-12 жас аралығындағы балаларды БИЦ вакцинасымен қайталап егу арқылы арнаулы алдын-алу шараларымен қамтамасыз етіледі. Вакцина егу перзентханада, қайталап егу жалпы педиатрия жүйесі қызметкерлері күшімен Санэпидстанция және туберкулезге қарсы қызмет мамандарының бақылауы арқылы жүргізіледі;
туберкулез инфекциясы ошақтарындағы балаларға химиопрофилактика жүргізу 3-6 ай бойына изониазид тағайындау жолымен фтизиаторлардың және бастапқы медициналық-санитарлық жәрдем жүйесі қызметкерлерінің тікелей бақылауымен жүргізіледі. Сол сияқты ВИЧ-инфекциялы адамдарға туберкулезге қарсы препараттарды аурудың алдын-алу мақсатында тағайындау республика туберкулез проблемалары Ұлттық орталығының ұсыныс-нұсқауы бойынша, АҚТҚ-орталық қызметкерлерінің және фтизиатрлардың бақылауы арқылы жүргізіледі;
науқас балаларды санаторий үлгісіндегі арнайы мамандандырылған балабақшаларға оқшаулау;
туберкулезге қатынасы бар, белгісі бар оқушы балалар үшін санаторий мектеп-интернат ашу;
санитарлық-ағарту жұмыстары кешенді түрде, барлық тұрғындар арасында бұқаралық ақпарат құралдарының барлық түрін тарту жолымен тегін негізде жүргізіледі.
Ай сайын радио, теледиарда эфир уақыты беріліп, газет, журнал, жарнамалық басылым беттерінде (жеке және мемлекеттік) туберкулездің белгілері, оны емдеу әдістері және алдын-алу жөнінде ақпарат жарияланады. Санитарлық-ағарту жұмысына барлық діни ұйымдармен мен конфессиялар, мемлекеттік емес ұйымдар жоғарыда көрсетілген мәселелерді лекциялар, уағыздар, әңгімелесулер арқылы әсіресе, аз қамтылған тұрғындар, баспанасыз жандар арасында, түрмелерде кеңінен таратады.

5. Қажетті ресурстар және қаржыландыру көздері

Бұл Бағдарламаны жүзеге асыру жөніндегі іс-шаралар облыстық бюджет және заңнамаға қайшы келмейтін басқа да қаржы көздері арқылы іске асырылады.
Бағдарламаны жүзеге асыру 1112,9 млн. теңгеге қарыландыруды талап етеді.

6. Бағдарламаны жүзеге асырудан күтілетін нәтижелер

Туберкулезді диагностикалау және емдеу бойынша барлық ресурстар мен мүмкіндіктерді мейлінше жұмылдыру нәтижесінде 2004-2006 жылдар кезеңінде ауру көрсеткіші тұрақтануы тиіс, ал содан соң Бағдарламаның барлық тармақтары түгел орындалған жағдайда ауру көрсеткішінің төмендеуі байқалмақ. Балаларды бақылаудағы иммунды сауықтырумен қамту артады, белсенді туберкулезді диагностикалау мерзімі қысқарады, туберкулездің кеш анықталатын түрлерінің саны азаяды.
Осымен қатар туберкулездің созылмалы түрімен ауыратындар көлемі азаяды деп күтілуде. Емделу көрсеткіші артады, асқыну саны төмендейді, өйткені туберкулезбен күреске БМСЖ желісі мейлінше тартылады және салауатты өмір салтын насихаттау жақсарады.
Бұл болжам - облыс бойынша аурудың өсу деңгейінің 1997-2002 жылдары 30 пайыздан 14 пайызға дейін кемігеніне және облыстың көптеген аудандарында осы аурудан өлудің азаю беталысына негізделіп отыр.

7. Маңғыстау облысында туберкулезге қарсы күресті күшейтудің 2004-2006 жылдарға арналған Аймақтық бағдарламасын жүзеге асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары

Іс-шаралар	Аяқталу нысаны	Жауапты орындаушылар	Орындалу мерзімі	Қаржыландыру көздері	Көзделген шығындар (млн. теңге)
1	2	3	4	5	6
					2004		2005		2006		Бар лығы
1. Туберкулезге қарсы күрес бойынша ұйымдастыру-құқықтық іс-шаралары
1.1.Туберкулезге қарсы күрес жөніндегі үйлестірушілер кеңесінің жұмысын жандандыру	Туберкулезге қарсы күрес жөніндегі облыстық үйлестірушілер кеңесінің шешімі	Облыстық үйлестірушілер кеңесі, қалалар мен аудандардың әкімдері	Тұрақты	-	Қосымша шығындарды талап етпейді
1.2.ОДСБ алқасында облыс тұрғындарына туберкулезге қарсы көмектің көрсетілуі туралы мәселелерді тыңдау	Алқа шешімі	ОДСБ, ОТҚД, МСЭҚД	Жылына бір рет		Қосымша шығындарды талап етпейді
1.3.Амбулаторлық емделу кезеңінде туберкулезбен ауыратын жағдайы төмен адамдарға ақысыз жол жүру жағдайын ұйымдастыру	Жергілікті өкілді және атқарушы органдарының нормативтік актілері	ОДСБ, ОҚБ	2 тоқсан 2004ж.	ЖБ	0,5		0,4		0,4		1,3
1.4.Маңғыстау облысы аумағын тұрақты мекен етуге келген азаматтарға туберкулез тексерілуінен өтуді ұйымдастыру	Облыс әкімінің шешімі	КҚПБ, ІІБ, ОДСБ	2 тоқсан 2004ж.	ЖБ	0,7		0,8		1,0		2,5
1.5. Ауыл шаруашылық жануарларына туберкулезге қарсы шараларды іске асыруды қамтамасыз ету	Ведомость актісі	АШБ	2004-2006жж	РБ және ЖБ	Бөлінген қаражат шегінде
1.6 Анықтау, диагностика және емдеу ұстанымдары бойынша алғашқы медициналық санитарлық көмек торабындағы мамандарды оқытуды қамтамасыз ету	ОДСБ-ның бұйрығы	ОДСБ, ОТҚД	2004-2006жж	РБ,ЖБ және басқа да заңнамаға қайшы келмейтін қаржыландыру көздері	Бөлінген қаражат шегінде
1.7.Туберкулезге қарсы мекемелердің материалдық- техникалық базасын барынша нығайту және жеңіл-желпі жөндеу жүргізу, рентген томографиялық қондырғылармен және басқа да медициналық жабдықтармен, санитарлық автокөлікпен жабдықтау -Түпқараған аудандық туберкулез ауруханасына - рентген диагностикалық кешен - 1 дана , автокөлік УАЗ 3962 - 1 дана (2004жыл) -Маңғыстау аудандық туберкулез ауруханасына - рентген диагностикалық кешен - 1 дана (2005жыл); дезкамера - 1 дана (2004жыл) -Қарақия аудандық туберкулез ауруханасына - автокөлік УАЗ 3962 - 1 дана; дезкамера - 1 дана (2004жыл), күрделі жөндеу (2006жыл) - Бейнеу аудандық туберкулез ауруханасына - дезкамера- 1 дана (2004жыл) -Жаңаөзен қалалық туберкулез ауруханасына - күрделі жөндеу (2006жыл)	Облыстық әкімият қаулысы	Қала және аудан әкімдері, ОДСБ, ОҚБ	2004-2006жж	ЖБ айқындауда қарау	20,11		17,3		26,1		63,55
1.8.Ұстаудағы және түзету мекемелеріндегі жалпы емдеу торабы мен медициналық бөлімшелерде туберкулезді алдын-ала анықтау мақсатында рентгенографиялық таспалармен және хим.реактивтермен қамтамасыз ету - Маңғыстау облыстық ауруханасына- 1дана РА(2004жыл) - Жетібай аудандық емханасына - 1 дана ФА (2004жыл) -Қарақия аудандық орталық ауруханасына - 1 дана РА (2004жыл) -Жаңаөзен емханасына - 1дана РА (2005жыл) -Бейнеу аудандық орталық ауруханасына - 1дана РА (2006жыл)	Облыс әкімиятінің қаулысы	Қала және аудан әкімдері, ҚАЖКБ, ОДСБ	2004-2006жж	ЖБ айқандауда қарау	60,6		29,0		29,0		118,6
1.9.Туберкулез науқастарына шұғыл көмек көрсету мақсатында ОТҚД-нің қарқынды емдеу палатасына жабдықтар алу	ОДСБ-ның бұйрығы	ОДСБ, ОТҚД	2004жыл	ЖБ	1,6		-		-		1,6
1.10.Туберкулез науқастарын стационарлық емдеу кезеңінде патогенетикалық емдеуге қажетті дәрі-дәрмектермен және құнарлы тағамдармен қамтамасыз ету	Облыстық әкімият қаулысы	Қала және аудан әкімдері, ОДСБ, ОТҚД	2004-2006жж	ЖБ	20,9		20,9		20,9		62,7
1.11.Жаңаөзен қалалық туберкулез ауруханасының қуаттылығын 40-кереуетке арттыру	Әкімнің шешімі	Жаңаөзен қаласының әкімі	2004жыл	ЖБ айқындауда қарау	31,0		-		-		31,0
1.12.Жаңаөзен қаласындағы "Ертөстік" шипажай түріндегі балабақшаны 100 орынға көбейту мақса- тында қосымша құрылыс жүргізу	Аяқталған құрылыс	Жаңаөзен қаласының әкімі	2005жыл	Демеуші қаражаты	-		17,0		-		17,0
1.13. Мектеп жасындағы науқаспен қарым - қатынастағы және "сырқатқа ойыса бастаған" балаларға арнап шипажай түріндегі мектеп интернат құрылысын жүргізу	Аяқталған құрылыс	Ақтау қаласының әкімі	2006жыл	Демеуші қаражаты	-		-		500,0		500,0
1.14.Маңғыстау кентінде 60 орындық шипажай түріндегі бала-бақша құрылысын жүргізу	Аяқталған құрылыс	Ақтау қаласының әкімі	2006жыл	Демеуші қаражаты	-		-		150,0		150,0
2. Алдын алу шаралары
2.1. Дені сау балаларды туберкулез инфекциясы ошағынан барынша оқшауландыруға қол жеткізу	ОДСБ-ның бұйрығы	ОДСБ, ОТҚД, МСЭҚД	Тұрақты	ЖБ	Қосымша шығындарды талап етпейді
2.2. Мектеп жасына дейінгі шипажай түріндегі мекемелерде тәуліктік кестемен жұмыс істейтін топтардың санын арттыру	Әкімнің шешімі	Қала және аудан әкімдері	2004жыл	ЖБ	9,2		-		-		9,2
2.3.Бұқаралық ақпарат құрал- дарын қолдана отырып жергілікті халық арасында кең ауқымды санитарлық ағартушылықты насихаттау	Бұқаралық ақпарат құралдарына жарыққа шығару	Қала және аудан әкімдері, ОДСБ, ҚАЖКБ	Тұрақты	ЖБ	0,5		0,5		0,5		1,5
Емдеу-сауықтыру шаралары
3.1. БМСЖ,ІІМ, ӘМ, ҚМ мекеме- лері және туберкулезге қарсы азаматтық денсаулық қызметтерінде туберкулез науқастарын емдеу мен байқаудың сабақтастығын қамтамасыз ету	Туберкулезбен күресу бойынша облыстық үйлестіру кеңесінің шешімі	ҚР ӘМ, ҚАЖКБ, ІІБ, ОТҚД үйлестіру кеңесі, қорғаныс министрлігінің мекемесі,қала және аудан әкімдері	1 тоқсан 2004жыл		Қосымша шығындарды талап етпейді
Медициналық-әлеуметтік шаралар
4.1.Денсаулық сақтау ұйымының қорытындысы бар БК(-) (бацилла бөлмейтін) туберкулез науқастарын жұмысқа орналастыру шараларын алу	Жұмысқа орналастыру	Қала және аудан әкімдері ОЕжХЖҚжӘҚБ	2004-2006жж		Қосымша шығындарды талап етпейті
4.2. БК(+) науқастарын (бацилла бөлетін) оқшауланған тұрғын жаймен қамтамасыз ету және туберкулез науқастары бар отбасыларға тұрғын үй жағдайын жақсартуға ықпал жасау	Облыс әкіміне ақпарат	Қала және аудан әкімдері	2004-2006жж	ЖБ және демеуші қаражаты	20,0	29,7		20,0		69,7
4.3.Республикадағы туберку- лезге қарсы шараларды жүзеге асыруға қолдау көрсеткен БСМЖ қызмет- керлеріне әлеуметтік қолдау көрсету мүмкіндігін іздестіру	Облыс әкіміне ақпарат	Қала және аудан әкімдері	2004-2006жж	Демеуші қаражаты	1,0	1,0		1,0		3,0
4.4.Әлеуметтік жағдайы нашар тұрғындардың арасындағы емдеудің демеу сатысында жүрген туберкулез науқастарын қосымша тамақтандырумен қамтамасыз ету жолдарын іздестіру	Облыс әкіміне ақпарат	Қала және аудан әкімдері	2004-2006жж	Демеуші қаражаты
4.5.Химиопрофилактикалық бақылаумен қамтылған, жағдайы төмен отбасылардағы мектеп жасындағы қарым "қатынастағы" және "сырқатқа ойыса бастаған" балаларды ыстық тағаммен қамтамасыз етуді ұйымдастыру	Облыс әкіміне ақпарат	Қала және аудан әкімдері	2004-2006жж	ЖБ

Барлығы: 1112,9 млн.теңге

Соның ішінде жылдар бойынша 2004 жыл 193,2 млн.теңге
2005 жыл 143,7 млн.теңге
2006 жыл 775,9 млн.теңге

Ескерту:

ОДСБ - Облыстық денсаулық сақтау басқармасы
ОТҚД - Облыстық туберкулезге қарсы диспансері
МСЭҚД - Мемлекеттік санитарлық эпидемиологиялық қадағалау департаменті
КҚПБ - Көші-қон полиция басқармасы
ІІБ - Ішкі істер басқармасы
АШБ - Ауыл шаруашылық басқармасы
ҚАЖКБ - Қылмыстық атқару жүйесі комитетінің басқармасы
ОҚБ - Облыстық қаржы басқармасы
ӘМ - Әділет министрлігі
ҚМ - Қорғаныс министрлігі
ОЕжТЖҚжӘҚБ - Облыстық еңбек, тұрғындарды жұмыспен қамту және әлеуметтік қорғау басқармасы
БСМЖ - Бастапқы медициналық-санитарлық жәрдем
РА - рентген аппарат
РБ - республикалық бюджет
ЖБ - жергілікті бюджет

О Региональной программе "Усиление борьбы с туберкулезом в Мангистауской области 2004-2006 годы"

Решение Мангистауского областного малихата от 31 марта 2004 года N 4/49. Зарегистрировано Департаментом юстиции Мангистауской области от 21 апреля 2004 года N 1669

В соответствии с Законом Республики Казахстан "О местном государственном управлении в Республике Казахстан" областной маслихат РЕШИЛ:
1. Утвердить Региональную программу "Усиление борьбы с туберкулезом в Мангистауской области 2004-2006 годы" (прилагается).
2. Настоящее решение вступает в силу со дня опубликования.

Председатель сессии Б. Абдыкаримов

Секретарь областного маслихата Б. Чельпеков

Утверждена
решением Мангистауского областного
маслихата от 31 марта 2004 года
N 4/49 "О региональной программе
"Усиление борьбы с туберкулезом
в Мангистауской области 2004-2006 года"

Региональная программа "Усиление борьбы с туберкулезом в Мангистауской области на 2004-2006 годы"

Паспорт Программы

Наименование Программа "Усиление борьбы с
туберкулезом в Мангистауской области на
2004-2006 гг."

Основание для разработки Указ Президента Республики Казахстан от
18 мая 1998 г. N 3956 "О первоочередных
мерах по улучшению состояния здоровья
граждан Республики Казахстан" и
постановление Правительства Республики
Казахстан от 4 сентября N 839 "О
неотложных мерах защиты населения от
туберкулеза в Республике Казахстан"

Основные разработчики Областное управление здравоохранения

Цель Стабилизация эпидемиологической ситуации,
снижение заболеваемости и смертности от
туберкулеза.

Задачи Поддержка приоритетности борьбы с
туберкулезом. Укрепление
материально-технической базы организаций
противотуберкулезной службы. Организация
лечебно-оздоровительных и
профилактических мероприятий на всех
этапах ведения больных туберкулезом с
привлечением сети первичной
медико-санитарной помощи. Интеграция
противотуберкулезной службы с другими
ведомствами и министерствами.
Усовершенствование учета и мониторинга
эффективности выявления, лечения и
наблюдения больных туберкулезом всех форм
заболеваний с учетом больных системы
Министерства юстиции (далее Комитет
уголовно исправительной службы
министерства юстиции), Министерства
внутренних дел, Министерства обороны
Республики казахстан. Социальная
поддержка больных туберкулезом и
медицинских работников
противотуберкулезных организаций.

Источник Средства областного, городских, районных
финансирования бюджетов и иные средства, не
противоречащие законодательству
Республики Казахстан

Ожидаемые результаты Стабилизация эпидемиологической ситуации
по туберкулезу, снижение заболеваемости,
повышение индекса здоровья населения

Срок реализации 2004-2006гг.

1. Введение

Туберкулез - заболевание, зависящее от социального, экономического уровней развития страны. Перепады, прошедшие за период экономических преобразований последних лет, сказались на показателях заболеваемости туберкулезом.
Стратегией развития Республики Казахстан "Казахстан - 2030" государство определило одним из основных долгосрочных приоритетов здоровье и благополучие граждан.
Указом Президента Республики Казахстан от 15 января 2003 года N 1016 "О внесении дополнений и изменений в Указ Президента Республики Казахстан от 16 ноября 1998 года N 4153" определена разработка отраслевой программы на 2004-2006 годы, направленной на усиление борьбы с туберкулезом в Республике Казахстан.
Туберкулез является важнейшей социальной и медицинской проблемой, наносящей невосполнимый материальный урон из-за потери трудоспособности и преждевременной смерти наиболее продуктивной части населения. Всемирная организация здравоохранения (ВОЗ) провозгласила туберкулез глобальной опасностью для человечества и призвала правительства всех стран принять неотложные меры для решения этой проблемы, поскольку ни одна страна не может игнорировать опасность эпидемии туберкулеза для здоровья своего народа.
Период социально-экономических реформ, переживаемый нашей страной, отразился на качестве и объеме противотуберкулезных мероприятий.
В 1998 году в сравнении с 1992 годом смертность от этого заболевания увеличилась в 3,3 раза, а заболеваемость- в 1,8 раза. Страна нуждалась в принятии срочных и энергичных мер, чтобы остановить рост заболевания. В связи с этим был принят Указ Президента Республики Казахстан от 18 мая 1998 года N 3956 "О первоочередных мерах по улучшению состояния здоровья граждан Республики Казахстан» и постановление Правительства Республики Казахстан от 4 сентября 1998 года N 839 "О неотложных мерах защиты населения от туберкулеза в Республике Казахстан".
Казахстан стал одной из первых стран в СНГ, взявший на вооружение новые методы борьбы с туберкулезом.
С 1998 года начата реформа противотуберкулезной службы, предусматривающая внедрение *DOTS-стратегии. Внедренная стратегия лечения и ведение больного туберкулезом без адаптации к условиям республики выявила ряд негативов в виде исключения из диспансерного учета лиц, больных туберкулезом с хроническими формами заболевания, выписывания из стационаров недолеченных больных на амбулаторное лечение, отсутствие контроля лечения на данном этапе, что определило дальнейшую тактику ведения больных туберкулезом.
С 2001 года проведена адаптация DOTS-стратегии к условиям Казахстана, согласованная с ВОЗ. Решен вопрос централизованного закупа противотуберкулезных препаратов для лечения всех форм туберкулеза за счет республиканского бюджета.
Совместно с международными организациями продолжается работа по обучению принципам стратегии организаторов здравоохранения, специалистов противотуберкулезной службы, общей лечебной сети, санитарно-эпидемиологических и ведомственных служб. Учреждения общей лечебной сети, Комитеты уголовно-исполнительной службы Министерства юстиции Республики Казахстан, следственные изоляторы Министерства внутренних дел Республики Казахстан обеспечены бинокулярными микроскопами высокой разрешающей способности, расходным материалом и реактивами, позволяющими своевременно выявлять заразные формы заболевания. Улучшена материально-техническая база бактериологических лабораторий областных противотуберкулезных диспансеров, оснащение их современным лабораторным оборудованием и аппаратурой, что позволило улучшить лабораторную диагностику, проведение культуральных исследований, определение лекарственной устойчивости к противотуберкулезным препаратам.
В Республике Казахстан для обеспечения лечения больных туберкулезом на амбулаторном этапе в штаты семейных врачебных амбулаторий, самостоятельных городских и поселковых поликлиник введены 678 ставок химизаторов.
Референс - лаборатория Национального Центра проблем туберкулеза, единственная в странах СНГ, прошла проверку на контроль качества в супранациональной лаборатории (Германия), и ВОЗ рекомендовала включить ее в Реестр международных лабораторий контроля качества бактериологических исследований.
Для учета, контроля лечения и наблюдения больных туберкулезом, включая хронические и мультирезистентные формы заболевания, в республике внедрена компьютерная программа "Национальный регистр больных туберкулезом".
Впервые за последние годы в Республике Казахстан отмечено снижение темпа роста заболеваемости с 30,1% в 1998г. до 1,2% в 2002г.
В 2002г. по сравнению с 1999г. наметилась тенденция снижения заболеваемости среди детей с 57,6 до 43,3 на 100 тыс. населения, т.е. на 24,5%.
Одним из критериев эффективности противотуберкулезных мероприятий по ВОЗ является показатель смертности. За последние годы он снизился и в 2002г. составил 24,2 на 100 тыс. населения против 38,4 в 1998г.
На международной арене укрепился авторитет Казахстана как страны, чутко реагирующей на новые веяния в мировой медицине. Главный эксперт ВОЗ по глобальной проблеме туберкулеза доктор Марио Равильони отметил, что соответствующие программы по борьбе с туберкулезом наиболее активно внедряются в Казахстане.

2. Анализ эпидемиологической ситуации по туберкулезу

Всемирной организацией здравоохранения запланировано достижение следующих двух основных целей:
обеспечить своевременное выявление 70% всех случаев заболевания открытыми формами туберкулеза;
добиться излечения 85% из них.
С реализацией мер данной Программы ожидается стабилизация эпидемиологической ситуации по туберкулезу в 2004 году и улучшение в 2006 и последующих годах.
Доступ к системе DOTS уже к 2000 году был обеспечен в отношении 55% населения Земли и внедрен в 148 странах. Тем не менее из-за несовершенства служб здравоохранения по этой системе в полной мере лечились не более 27% впервые заболевших на земной планете. Именно из-за этого представляется нереальным достижение поставленных целей в кратчайшие сроки. Туберкулез - заболевание, зависящее не только от системы здравоохранения, а в первую очередь от социально-экономического потенциала государства.
Мангистауская область относится к числу регионов с неблагополучной эпидемиологической ситуацией и по итогам 2002 года по уровню заболеваемости заняла 4-место после Кызылординской, Актюбинской и Атырауской областей. За период с 1994-2002гг заболеваемость населения туберкулезом выросла более, чем в 2 раза. В 2002 г по области зарегистрировано 793 новых случая заболевания туберкулезом, умерло от туберкулеза 147 человек. В 2003 году зарегистрировано по области 749 новых случаев, умерло 116 человек. Необходимо подчеркнуть, что в настоящее время от туберкулеза среди взрослого населения умирает больше больных, чем от всех других инфекционных заболеваний вместе взятых.
На диспансерном учете в противотуберкулезных учреждениях области состоит 2145 больных активным туберкулезом, из которых более 300 с заразной формой туберкулеза (бацилловыделители).
В 1990-1998 годах химиотерапия была хаотичной, прежние методы диагностики, лечения и профилактики не соответствовали изменившейся социально-экономической ситуации, накопилось большое число хронических больных.
Эпидемиологическая ситуация в стране и в области усложняется ежегодным увеличением количества больных туберкулезом в исправительно-трудовых учреждениях. Заболеваемость активным туберкулезом среди этого контингента в 30 раз, а смертность в 9 раз выше, чем среди гражданского населения Республики Казахстан. В Мангистауской области имеются 4 исправительно-трудовых учреждения, в которых содержится более 1500 больных туберкулезом.
Стремительный рост заболеваемости среди детей и подростков вызывает особую тревогу. В 2002 показатель заболеваемости среди детей туберкулезом составил 91,7 при средне республиканском показателе - 43,3, в 2003году - 86,2 на 100 тыс.населения. В клинической структуре заболевших детей увеличилось количество осложненных, запущенных форм туберкулеза. В то же время в области отсутствует санаторная школа-интернат для изоляции и оздоровления детей школьного возраста из очагов инфекции и групп риска.
В настоящее время наиболее актуальными в республике являются проблемы диагностики и лечения мультирезистентного туберкулеза, а также лекарственной устойчивости микобактерий туберкулеза. По данным Национального центра проблем туберкулеза Республики Казахстан (далее НЦПТ) за 2001 год среди больных с новыми случаями туберкулеза отмечена устойчивость микобактерий туберкулеза к основным противотуберкулезным препаратам изониазиду и рифампицину (МDR) в 9,9% случаях, а среди повторных случаев заболевания - 22,5% случаях. На сегодняшний день в области насчитывается более 300 больных туберкулезом с официально установленной устойчивостью к основным противотуберкулезным препаратам.
Нуждается в улучшении взаимодействие с областным управлением социальной защиты по компенсационной выплате денежных средств для обеспечения проезда малоимущих больных туберкулезом на период амбулаторного лечения.
Не в достаточной мере налажена работа по обследованию на туберкулез всех граждан, прибывающих в область. Нуждается в изучении ситуация по взаимодействию в борьбе с туберкулезом животных и человека.
Имеется необходимость в мобилизации совместных усилий противотуберкулезной службы и общей лечебной сети в деле борьбы с туберкулезом.
Несмотря на то, что в последние годы производились крупные финансовые вливания в здравоохранение, материально-техническая база требует дальнейшего укрепления: в частности замена устаревшего рентгенодиагностического оборудования, приобретение дезинфекционных камер, приобретение автотранспорта.
Имеется необходимость в активизации санитарно-просветительной работы среди населения.
Недостаточно четко налажена взаимосвязь между учреждениями первичной медико-санитарной помощи Министерства внутренних дел, Министерства юстиции, Министерства обороны и противотуберкулезной службой области в обмене информацией.
Имеются случаи отказов при приеме на работу работодателями больным, перенесшим туберкулез с БК(-) и имеющих стойкую стабилизацию процесса.
Отмечается тенденция роста заболеваемости из-за семейного контакта с больными БК(+) и хроническими больными.
Из-за возможности заражения при контакте с больными туберкулезом, а так же высокой интенсивности труда отмечается отток медицинских кадров из фтизиатрической службы.

3. Цель и задачи Программы

Целью Программы является стабилизация эпидемиологической ситуации с последующим снижением показателей заболеваемости, распространенности, инвалидизации и смертности от туберкулеза на основе оптимальной организации фтизиатрической службы.
К основным задачам относятся:
поддержка приоритетности борьбы с туберкулезом на областном, городском и районном уровнях;
организация контролируемой химиотерапии больных туберкулезом на всех этапах лечения с привлечением сети первичной медико-санитарной помощи (далее - ПМСП);
интеграция противотуберкулезной службы с сетью первично медико-санитарной помощи, взаимодействие с другими ведомствами и министерствами;
проведение централизованного мониторинга эффективности выявления, лечения и наблюдения больных туберкулезом на основе компьютеризированных программ, новых научных разработок;
обучение специалистов сети первичной медико-санитарной помощи принципам диагностики и лечения, адаптированной DOTS стратегии;
сохранение организационных форм и укрепление материально-технической базы организаций всех звеньев противотуберкулезной службы;
социальная поддержка больных туберкулезом с обеспечением экономических, морально этических норм мотивации профилактики, адекватного лечения, а так же социальная поддержка работников противотуберкулезных служб всех ведомств.

4. Основные направления и механизм реализации Программы

Для достижения поставленных целей и решения главных задач Программой предусмотрена организация противотуберкулезной помощи населению области, осуществляемая на основе государственных законов, гарантирующих соблюдение прав человека, бесплатность, общедоступность и равные возможности всех граждан.
Основные направления:
осуществление финансирования на принципе достаточной обоснованности, несеквестрируемости;
создание и поддержка системы эпидемиологического мониторинга и компьютерного банка данных на больных туберкулезом с целью анализа и оценки эффективности проводимых мероприятий по реализации Программы;
обеспечение полного курса химиотерапии в контролируемом режиме больным с впервые выявленным туберкулезом, рецидивами заболевания, неудачами лечения и ранее не лечившихся хронических случаев;
обеспечение противотуберкулезных учреждений области рентгенодиагностическим оборудованием, микроскопами высокой разрешающей способности, рентгенофлюорографическими пленками и химреактивами.
Механизм реализации:
областной координационный совет по борьбе с туберкулезом осуществляет поддержку и надлежащий контроль за реализацией Региональной программы; за эффективностью взаимодействия всех заинтересованных служб и ведомств; за выполнением законодательных актов, нормативных документов, за последовательностью и сроками исполнения всех мероприятий по борьбе с туберкулезом в области;
координационные советы по борьбе с туберкулезом в районных акиматах г.Актау, г. Жанаозен каждый квартал представляют отчеты о выполнении противотуберкулезных мероприятий в областной координационный совет;
противотуберкулезные учреждения области на основе Региональной программы в двухмесячный срок после утверждения разрабатывают план выполнения соответствующих мероприятий, которые представляют в областной противотуберкулезный диспансер и в областное управление здравоохранения;
в двухмесячный срок после утверждения Программы исполнители указанных в ней мероприятий предусматривают их выполнение в планах работы предстоящего финансового года. Соответствующие выписки из планов представляются на утверждение в указанный срок в областной координационный Совет по борьбе с туберкулезом при акиме области;
финансирование Программы борьбы с туберкулезом на каждый год осуществляется из областного, городских и районных бюджетов; планируется противотуберкулезными учреждениями; согласуется с областным управлением здравоохранения; утверждается соответствующими финансовыми органами;
предусматривается выделение финансирования для обеспечения дополнительного питания контактных и виражных детей школьного возраста из малоимущих семей и проезда малоимущих больных туберкулезом на период амбулаторного лечения;
совместно с миграционной службой активизируется работа по обследованию на туберкулез всех граждан, прибывших на территорию Мангистауской области на постоянное место жительства;
разрабатывается программа по обеспечению взаимосвязи мероприятий по борьбе с туберкулезом сельскохозяйственных животных и человека;
ежегодно по плану проводится обучение специалистов сети первичной медико-санитарной помощи принципам диагностики и лечения по ДОТС-стратегии, адаптированной к условиям Республики Казахстан;
приобретаются рентгено-томографические установки для противотуберкулезных учреждений и общей лечебной сети;
увеличивается финансирование на приобретение медицинского оборудования, санитарного автотранспорта, проведение капитальных и текущих ремонтов;
осуществляются мероприятия по диагностике, лечению, мониторингу за больными туберкулезом совместно с учреждениями первичной медико-санитарной помощи, Министерства внутренних дел, Министерства юстиции, Министерства обороны;
совместно с управлением труда, занятости и социальной защиты населения принимаются меры по трудоустройству больных БК(-);
с целью снижения заболеваемости из-за семейного контакта предусматриваются средства для улучшения жилищных условий больных БК (+) и их семьям;
применяются основные методы выявления и диагностики туберкулеза как бактериоскопия, ежегодное дифференцированное флюорографическое обследование населения, туберкулинодиагностика у лиц группы "риска" среди детей и подростков;
все впервые выявленные больные туберкулезом, рецидивами заболевания, неудачами лечения обеспечиваются полным бесплатным курсом химиотерапии только в контролируемом режиме, с соблюдением стандартных схем, доз, соответствующего набора препаратов в зависимости от категории больных, предписываемых методическими рекомендациями Контролируемая химиотерапия больных туберкулезом (приложение к Приказу N 471 от 18.05.2001г Министерства здравоохранения Республики Казахстан). Больные туберкулезом с бактериовыделением получают лечение преимущественно в стационарах с соблюдением нормативно адекватного питания, условий пребывания. В поддерживающей фазе химиотерапия осуществляется амбулаторно, в дневных стационарах, в санаторных условиях. Повсеместно широко привлекаются к лечению все сотрудники сети первично медико-санитарной помощи. Лечение хронических больных резервными препаратами по мере поступления этих препаратов по линии централизованного закупа с учетом показаний и противопоказаний в соответствии с методическими указаниями Национального Центра проблем туберкулеза Республики Казахстан "Мониторинг и лечение полирезистентного туберкулеза" от 2002г. Применение хирургических методов лечения с использованием интенсивных инновационных местных, патогенетических, эндоскопических, коллапсохирургических способов при осложненных формах туберкулеза;
результаты лечения больных туберкулезом оцениваются по критериям, изложенным в приказах N 323 и N 471 Министерства здравоохранения Республики Казахстан;
адекватная химиотерапия гарантируется централизованным, из республиканского бюджета, снабжением всех противотуберкулезных учреждений и сети первично медико-санитарной службы основными противотуберкулезными препаратами. Контроль за использованием и остатками препаратов осуществляет ежемесячно областной противотуберкулезный диспансер, сведения подаются в Национальный Центр проблем туберкулеза Республики Казахстан;
санаторий противотуберкулезного профиля им. Е.Оразакова (пос. Тущибек Мангистауского района) используется для долечивания в поддерживающей фазе и реабилитации больных туберкулезом;
дети обеспечиваются специфической профилактикой путем вакцинации новорожденных и ревакцинации детей в возрасте 6-12 лет вакциной БЦЖ с охватом не менее 95% подлежащего контингента. Вакцинация проводится в родильном доме, ревакцинация осуществляется работниками общей педиатрической сети под контролем сотрудников Департамента Государственного санитарно-эпидемиологического надзора и противотуберкулезной службы;
химиопрофилактика проводится детям из очагов туберкулезной инфекции путем назначения изониазида в течении 3-6 месяцев под непосредственным контролем фтизиатров и сотрудников сети первично медико-санитарной помощи. Профилактическое назначение противотуберкулезных препаратов так же проводится инфицированным вирусом иммунодефицита человека по методике, рекомендованной Национальным Центром проблем туберкулеза Республики Казахстан, под контролем сотрудников СПИД-центра и фтизиатров;
изоляция детей в специализированные детские дошкольные учреждения санаторного типа;
открытие санаторной школы - интерната для контактных, виражных детей школьного возраста;
санитарно-просветительная работа проводится комплексно среди всего населения путем привлечения всех видов средств массовой информации на бесплатной основе. Ежемесячно во всех средствах массовой информации представляется эфирное время (радио, телевидение - все каналы); на страницах газет, журналов, рекламных (частных и государственных) изданий помещается информация о симптомах туберкулеза, методах его лечения, профилактики. Широко привлекаются к санитарно-просветительной работе все религиозные организации и конфессии, неправительственные организации с освещением вышеуказанных вопросов в лекциях, проповедях, беседах особенно среди малоимущих слоев населения, лиц без определенного места жительства, в колониях.

5. Необходимые ресурсы и источники финансирования

Мероприятия по реализации данной Программы будут осуществляться на счет областного бюджета и других источников, не запрещенных законодательством.
Реализация Программы требует финансирования на сумму 1112,9 млн.тенге.

6. Ожидаемые результаты от реализации Программы

В результате максимальной мобилизации всех ресурсов и возможностей по диагностике и лечению туберкулеза в период 2004-2006 гг. показатель заболеваемости должен стабилизироваться, а затем наметится тенденция к ее снижению при условии выполнения всех пунктов Программы без исключения. Возрастет охват контролируемой иммунопрофилактикой детей, сократятся сроки диагностики активного туберкулеза, уменьшится число поздно выявленных форм туберкулеза.
На ряду с этим ожидается уменьшение резервуара больных с хроническими формами туберкулеза. Увеличится показатель излечиваемости, снизится число рецидивов, так как максимально будет включена в борьбу с туберкулезом сеть первичной медико-санитарной помощи и улучшится санитарная пропаганда здорового образа жизни.
Данный прогноз основан на том, что с 1997 г. по 2002г. наблюдается снижение темпов роста заболеваемости по области с 30% до 14%, и с 1998 по 2000г., имеется тенденция к снижению смертности в большинстве районов области.

План мероприятий по реализации Региональной программы "Усиление борьбы с туберкулезом в Мангистауской области 2004-2006 годы".

Мероприятия	Форма завершения	Ответственные исполнители	Сроки исполнения
1	2	3	4
1. Организационно-правовые мероприятия по борьбе с туберкулезом
1.1. Активизировать работу координационных советов по борьбе с туберкулезом	Решение областного координационного совета по борьбе с туберкулезом	Областной координационный совет, акимы городов и районов	Постоянно
1.2. Заслушивать на коллегиях ОУЗ вопросы состояния противотуберкулезной помощи населению области	Решения коллегий	ОУЗ, ОПТД, ДГСЭН	1 раз в год
1.3. Рассмотреть возможность предоставления бесплатного проезда малоимущим больным туберкулезом на период амбулаторного лечения	Нормативные акты местных представительных и исполнительных органов	ОУЗ, ОФУ	II квартал 2004 г.
1.4. Организовать обследование на туберкулез всех граждан, прибывших на территорию Мангистауской области на постоянное место жительства	Решение акима области	УМП, УВД, ОУЗ	II квартал 2004 г.
1.5. Обеспечить выполнение мероприятий по борьбе с туберкулезом сельскохозяйственных животных	Ведомственный акт	УСХ	2004-2006 гг.
1.6. Обеспечить обучение специалистов сети первичной медико-санитарной помощи по принципам выявления, диагностики и лечения.	Приказ ОУЗ	ОУЗ, ОПТД	2004-2006 гг.
1.7. Укрепить материально-техническую базу противотуберкулезных учреждений (проведение капитального и текущего ремонта, оснащение рентгено-томографическими установками и другим медицинским оборудованием, санитарным автотранспортом):	Постановление областного акимата	Акимы городов и районов, ОУЗ, ОФУ	2004-2006 гг.
- Тупкараганская РТБ - рентген диагностический комплекс - 1 шт., автомобиль УАЗ-3962 - 1 шт., (2004 год);	-*-	-*-	-*-
- Мангистауская РТБ - рентген диагностический комплекс - 1 шт. (2005 год); дез.камера - 1 шт. (2004 год);	-*-	-*-	-*-
- Каракиянская РТБ - автомобиль УАЗ-3962 - 1 шт., дез.камера - 1 шт. (2004 год); капитальный ремонт (2006 год);	-*-	-*-	-*-
- Бейнеуская РТБ - дез.камера - 1 шт. (2004 год)	-*-	-*-	-*-
- ОПТД г.Жанаозен - капитальный ремонт (2006 год)	-*-	-*-	-*-
1.8. Обеспечить, с целью раннего выявления туберкулеза, учреждения общей лечебной сети и медицинские части мест содержания под стражей и исправительных учреждений крупнокадровыми стационарными и передвижными рентген-флюорографическими установками, флюорографическими пленками, химреактивами	Постановление областного акимата	Акимы городов и районов, УКУИС ОУЗ	2004-2006 гг.
- Мангистауская областная больница-1 шт. РА (2004 год)	-*-	-*-	-*-
- Жетыбайская райполиклиника-1 шт. ФА (2004 год)	-*-	-*-	-*-
- Каракиянская центральная районная больница-1 шт. РА (2004 год)	-*-	-*-	-*-
- Жанаозенская поликлиника-1 шт. РА (2005 год)	-*-	-*-	-*-
- Бейнеуская центральная районная больница-1 шт. РА (2006 год)	-*-	-*-	-*-
1.9. Приобрести, с целью оказания экстренной помощи больным туберкулезом, оборудование для палаты интенсивной терапии ОПТД	Приказ ОУЗ	ОУЗ, ОПТД	2004 г.
1.10. Обеспечить полноценным питанием больных туберкулезом на весь период стационарного лечения и медикаментами для патогенетической терапии	Постановление областного акимата	Акимы городов и районов, ОУЗ, ОПТД	2004-2006 гг.
1.11. Увеличение коечной мощности городской туберкулезной больницы г.Жанаозен на 40 коек.	Решение Акима	Аким г.Жанаозен	2004 г.
1.13. Строительство пристройки детского сада санаторного типа в г.Жанаозен "Ертостик" с увеличением на 100 мест.	Завершенное строительство	Аким г.Жанаозен	2005 г.
1.14. Строительство школы-интерната санаторного типа для контактных и "виражных" детей школьного возраста	Завершенное строительство	Аким г.Актау	2006 г.
1.15. Строительство детского сада санаторного типа в п.Мангистау на 60 мест	Завершенное строительство	Аким г.Актау	2006 г.
2. Профилактические мероприятия
2.1. Добиться максимальной изоляции здоровых детей из очагов туберкулезной инфекции.	Приказ ОУЗ	ОУЗ, ОПТД, ДГСЭН	Постоянно
2.2. Увеличить количество групп с круглосуточным режимом пребывания в детских дошкольных учреждениях санаторного типа	Решение Акима	Акимы городов и районов	2004 г.
2.3. Проводить широкую санитарно-просветительную пропаганду среди населения о туберкулезе, используя средства массовой информации (СМИ)	Освещение в СМИ	Акимы городов и районов, ОУЗ, УКУИС	Постоянно
3. Лечебно-оздоровительные мероприятия
3.1 Обеспечить преемственность в лечении и наблюдении больных туберкулезом противотуберкулезной службой гражданского здравоохранения и учреждениями ПМСП, МВД, МЮ, МО	Решение областного координационного совета по борьбе с туберкулезом	Координационный совет ОПТД, УВД, УКУИС, МЮ РК, учреждения МО, акимы городов и районов	I квартал 2004 г.
4. Медико-социальные мероприятия
4.1. Принять меры по трудоустройству больных туберкулезом с БК-, имеющих заключение организации здравоохранения	Трудоустройство	Акимы городов и районов, ОУТиСЗН	2004-2006 гг.
4.2. Содействовать улучшению жилищных условий семьям, члены которых больные туберкулезом и обеспечить больных с БК+ (бацилловыделителей) изолированной жилой площадью	Информация акиму области	Акимы городов и районов	2004-2006 гг.
4.3. Изыскать возможность социальной поддержки по стимулированию работников ПМСП, задействованных в реализации мероприятий противотуберкулезной службы Республики	Информация акиму области	Акимы городов и районов	2004-2006 гг.
4.4. Изыскать возможность обеспечения дополнительным питанием лиц больных туберкулезом, находящихся на поддерживающей фазе лечения из социально- неимущих слоев населения	Информация акиму области	Акимы городов и районов	2004-2006 гг.
4.5. Обеспечить организацию горячего питания для контактных и "виражных" детей школьного возраста из малообеспеченных семей, охваченных контролируемой химиопрофилактикой	Информация акиму области	Акимы городов и районов	2004-2006 гг.
Всего:	1112,9	млн. тенге
в т.ч. по годам: 2004 год	193,2	млн. тенге
2005 год	143,7	млн. тенге
2006 год	775,9	млн. тенге
Примечание:
ОУЗ - Областное управление здравоохранения
ОПТД - Областной противотуберкулезный диспансер
ДГСЭН - Департамент государственного санитарно-эпидемиологического надзора
УМП - Управление миграционной полиции
УВД - Управление внутренних дел
УСХ - Управление сельского хозяйства
УКУИС - Управление комитета уголовно-исполнительной системы
ОФУ - Областное финансовое управление
МЮ - Министерство юстиции
МО - Министерство обороны
ОУТиСЗН - Областное управление труда и социальной защиты населения

Мероприятия	Источник финансирования	Предполагаемые расходы (млн.тенге)
1	5	6
		2004 г	2005 г.	2006 г.	Итого:
1. Организационно-правовые мероприятия по борьбе с туберкулезом
1.1. Активизировать работу координационных советов по борьбе с туберкулезом		Дополнительных расходов не требует
1.2. Заслушивать на коллегиях ОУЗ вопросы состояния противотуберкулезной помощи населению области		Дополнительных расходов не требует
1.3. Рассмотреть возможность предоставления бесплатного проезда малоимущим больным туберкулезом на период амбулаторного лечения	Местный бюджет	0,5	0,4	0,4	1,3
1.4. Организовать обследование на туберкулез всех граждан, прибывших на территорию Мангистауской области на постоянное место жительства	Местный бюджет	0,7	0,8	1,0	2,5
1.5. Обеспечить выполнение мероприятий по борьбе с туберкулезом сельскохозяйственных животных	Республиканский и местный бюджеты	В пределах выделенных средств
1.6. Обеспечить обучение специалистов сети первичной медико-санитарной помощи по принципам выявления, диагностики и лечения.	Республиканский и местный бюджеты и иные источники финансирования, не противоречащие законодательству	В пределах выделенных средств
1.7. Укрепить материально-техническую базу противотуберкулезных учреждений (проведение капитального и текущего ремонта, оснащение рентгено-томографическими установками и другим медицинским оборудованием, санитарным автотранспортом):	Рассмотреть при уточнении местного бюджета	20,11	17,3	26,1	63,55
- Тупкараганская РТБ - рентген диагностический комплекс - 1 шт., автомобиль УАЗ-3962 - 1 шт., (2004 год);
- Мангистауская РТБ - рентген диагностический комплекс - 1 шт. (2005 год); дез.камера - 1 шт. (2004 год);
- Каракиянская РТБ - автомобиль УАЗ-3962 - 1 шт., дез.камера - 1 шт. (2004 год); капитальный ремонт (2006 год);
- Бейнеуская РТБ - дез.камера - 1 шт. (2004 год)
- ОПТД г.Жанаозен - капитальный ремонт (2006 год)
1.8. Обеспечить, с целью раннего выявления туберкулеза, учреждения общей лечебной сети и медицинские части мест содержания под стражей и исправительных учреждений крупнокадровыми стационарными и передвижными рентген-флюорографическими установками, флюорографическими пленками, химреактивами	Рассмотреть при уточнении местного бюджета	60,6	29,0	29,0	118,6
- Мангистауская областная больница-1 шт. РА (2004 год)
- Жетыбайская райполиклиника-1 шт. ФА (2004 год)
- Каракиянская центральная районная больница-1 шт. РА (2004 год)
- Жанаозенская поликлиника-1 шт. РА (2005 год)
- Бейнеуская центральная районная больница-1 шт. РА (2006 год)
1.9. Приобрести, с целью оказания экстренной помощи больным туберкулезом, оборудование для палаты интенсивной терапии ОПТД	Местный бюджет	1,6	-	-	1,6
1.10. Обеспечить полноценным питанием больных туберкулезом на весь период стационарного лечения и медикаментами для патогенетической терапии	Местный бюджет	20,9	20,9	20,9	62,7
1.11. Увеличение коечной мощности городской туберкулезной больницы г.Жанаозен на 40 коек.	Рассмотреть при уточнении местного бюджета	31,0	-	-	31,0
1.13. Строительство пристройки детского сада санаторного типа в г.Жанаозен "Ертостик" с увеличением на 100 мест.	Спонсорские средства	-	17,0	-	17,0
1.14. Строительство школы-интерната санаторного типа для контактных и "виражных" детей школьного возраста	Спонсорские средства	-	-	500,0	500,0
1.15. Строительство детского сада санаторного типа в п.Мангистау на 60 мест	Спонсорские средства	-	-	150,0	150,0
2. Профилактические мероприятия
2.1. Добиться максимальной изоляции здоровых детей из очагов туберкулезной инфекции.	Местный бюджет	Дополнительных расходов не требует
2.2. Увеличить количество групп с круглосуточным режимом пребывания в детских дошкольных учреждениях санаторного типа	Местный бюджет	9,2	-	-	9,2
2.3. Проводить широкую санитарно-просветительную пропаганду среди населения о туберкулезе, используя средства массовой информации (СМИ)	Местный бюджет	0,5	0,5	0,5	1,5
3. Лечебно-оздоровительные мероприятия
3.1 Обеспечить преемственность в лечении и наблюдении больных туберкулезом противотуберкулезной службой гражданского здравоохранения и учреждениями ПМСП, МВД, МЮ, МО		Дополнительных расходов не требует
4. Медико-социальные мероприятия
4.1. Принять меры по трудоустройству больных туберкулезом с БК-, имеющих заключение организации здравоохранения		Дополнительных расходов не требует
4.2. Содействовать улучшению жилищных условий семьям, члены которых больные туберкулезом и обеспечить больных с БК+ (бацилловыделителей) изолированной жилой площадью	Местный бюджет и спонсорские средства	20,0	29,7	20,0	69,7
4.3. Изыскать возможность социальной поддержки по стимулированию работников ПМСП, задействованных в реализации мероприятий противотуберкулезной службы Республики	Спонсорские средства	1,0	1,0	1,0	3,0
4.4. Изыскать возможность обеспечения дополнительным питанием лиц больных туберкулезом, находящихся на поддерживающей фазе лечения из социально неимущих слоев населения	Спонсорские средства	27,1	27,1	27,0	81,2
4.5. Обеспечить организацию горячего питания для контактных и "виражных" детей школьного возраста из малообеспеченных семей, охваченных контролируемой химиопрофилактикой	Местный бюджет	В пределах выделенных средств