«Нормативтiк құқықтық актiлер туралы» 1998 жылғы 24 наурыздағы Қазақстан Республикасының Заңының 43-1-бабына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
1. «Ұлттық мұрағат қорының құжаттарын басып шығару қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Байланыс және ақпарат министрінің 2011 жылғы 16 қарашадағы № 349 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 7342 болып тіркелген, «Егемен Қазақстан» газетінде 2012 жылғы 20 қазандағы № 689-693 (27765) жарияланған) мынадай өзгерістер енгізілсін:
көрсетілген бұйрықпен бекітілген Ұлттық мұрағат қорының құжаттарын жариялау қағидаларында:
1 және 2-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:
«1. Осы Ұлттық мұрағат қорының құжаттарын басып шығару қағидалары (бұдан әрi – Қағидалар) Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 22 желтоқсандағы «Ұлттық мұрағат қоры және мұрағаттар туралы» Заңының 18-бабының 2-тармағының 2) тармақшасына сәйкес дайындалды және Қазақстан Республикасы Ұлттық мұрағат қорының құжаттарын басып шығару тәртiбiн анықтайды.
2. Қағидалар Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 22 желтоқсандағы «Ұлттық мұрағат қоры және мұрағаттар туралы» Заңына сәйкес Ұлттық мұрағат қорының құжаттарын (бұдан әрi – құжаттар) жинақтау (сатып алу), тұрақты сақтауға және пайдалануды ұйымдастыруға құқық берiлген мемлекеттiк, арнайы мемлекеттiк мұрағаттарда (бұдан әрi – мұрағаттар) қолданылады.»;
8-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«8. Басылым түрлерi жарияланған құжаттардың құрамымен анықталады. Басылымдар бiр мұрағаттық қордан және тақырыптық болады. Бiр мұрағаттық қордан әзiрленген басылымдар ғылыми мақсатта дайындалады, құжаттардың тақырыптық басылымдары ғылыми, ғылыми-танымдық және оқулық типте ұсынылады.»;
16-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«16. Құжаттарды табудың алдында мынадай жұмыстар жасалады.
Библиографиялық тiзiмге сәйкес шығарылатын басылым мәселелерiне, тақырып тарихнамасына, оның деректiк базасына археографты бағдарлау мақсатында әдебиет зерделенедi.»;
19-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«19. Осы жарияланым үшiн айқындалған басылымның мiндеттерiне, типiне және түрiне сәйкес құжаттарды толық және жанжақты іздестіру жүргізіледі.»;
23-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Тiзiмдемелердi зерттеп және қарап шығу үшiн iстердi іріктегенде, тақырыптарда iстердiң мағынасының ашылу дәрежесi есепке алынады. Бұл келесi мәселелерге тiкелей тиiстi iстер ғана таңдап алынбайды, сонымен бiрге құжаттардың тақырыбы бойынша жақындығы ескерiледi.»;
24-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Хаттарды іздестірген жағдайда, жарияланған хаттардың авторының адресаттары мен корреспонденттердiң аясы және олардың қорларының орналасқан жерi анықталады. Бұл үшiн жарияланатын хаттардың авторларының туыстық, достық, iскерлiк байланыстары, олардың тұратын орындары, анықталады, жiберiлген және жiберiлмеген хаттардың мәтіндері түскен күнделiктер, жазу кiтапшалары, естелiктер, корреспонденттерге жiберген жауап хаттары, күнделiктi басылымдар зерттеледi және сонымен бiрге корреспонденттердiң және адресаттардың фамилиялары анықталады. Әрі қарай iздестіру үшiн жоғалған және табылмаған хаттардың тiзiмдерi құрастырылады.»;
30-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«30. Әрбiр табылған құжатқа тақырыптық және атаулы карточка жасалады. Сипаттаудың деректемелер құрамы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 26 желтоқсандағы № 1604 қаулысымен бекітілген Ұлттық мұрағат қорының құжаттарын, басқа мұрағаттық құжаттарды мемлекеттiк және арнайы мемлекеттiк мұрағаттарда толықтыруы, сақтауы, есепке алуы және пайдалануы ережелерiнің 379 және 382 тармақтарында баяндалған.»;
37-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«37. Тақырыптық басылым үшiн тақырып бойынша өзара iштей байланысқан, оны рет-ретiмен және шын бейнелейтiн құжаттар жиынтығы іріктеледі. Бұл мiндеттi шешу құжаттық деректердi кешендi зерттеудi және тақырыптың әрбiр түйінді мәселелесi бойынша дәйектi деректердiң әралуан түрлерiн iрiктеу, бастамашыл (нормативтiк құқықтық құжаттар), атқарушылық (ақпарат, қатынастар, актілер, баяндау хаттар, хаттар), қорытынды сипаттағы (шолулар, есеп берулер, есептiк баяндамалар) құжаттардың тергеу-себептiк байланыстарын орнатуды қажет етеді.»;
45-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«45. Басылымның типiне және түрiне байланысты, бiр жанрдың деректерiн, бiр тұлғаға тиiстi белгiлi тақырыпты немесе оқиғаны баяндайтын дыбыс-бейнелiк құжаттарды iрiктеген кезде, жарияланатын коллекцияның немесе оның бөлiгiн, құжаттардың толық құрамын қамтамасыз етуі қажет.»;
46-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«46. Ғылыми қорлар басылымы үшiн құжаттарды iрiктеген кезде, жарияланатын қордың немесе оның бөлiгiнiң құжаттарын неғұрлым толық құраммен қамтамасыз ету қажет, ол үшін қор құрушының қызметi бойынша басқа қорлардан және мұрағаттардан табылған құжаттар таңдап алынады. Бұл жағдайда жарияланатын қор құжатына тиiстi екендiгiн анықтауға ерекше көңiл бөлiнедi. Бұрын жарияланған, қайталанатын ақпараты және болмашы маңызы бар мәлiмет үшiн жiберiлген құжаттар мәтiнге қосылмайды, олар тек ғылыми-анықтамалық аппаратта (ескертпелерде, тiзiмдемелерде, таблицаларда) пайдаланылады.»;
51-тармақтың 4) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:
«4) мәтiндiк құжаттардың жиынтығы адамдарға үлкен сезiмдiк әсер ете отырып тақырыптың кейбiр мәселелерiн ғана емес, сонымен бiрге мәтiндiк материалдарды безендіретін фотоқұжаттарына және басқа бейнелеу материалдары бейiмделуi керек.»;
53-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«53. Басылымға іріктеліп алынған статистикалық материалдар әртүрлі құбылыстардың сандық өзгерістерін көрсетеді, сондай-ақ өзара салыстырылымды.»;
56-тармақтың төртінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Ерте кезеңдегi құжаттардың негiзгi мәтiнi ретiнде мәтiннiң түпнұсқасы алынады. Түпнұсқасы болмаған жағдайда, мәтiннiң деректерi ретiнде құжаттың барлық көшiрмелерi (тiзiмдерi) тартылады. Мәтiн ең ерте көшiрме (тiзiм) бойынша жарияланады. Құжат мағынасының және түрiнің түпнұсқаға жақынырақ мәтіндерін анықтау үшін оның қолда бар барлық көшірмелеріне (тізімдеріне) мұқият талдау жүргізіледі.»;
57-тармақтың төртінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Жеке дара ғылыми мәнi бар ерте кезеңдегi (ХVIII ғасырға дейiн) құжаттардың жекелеген көшірмелері (тізімдері) толық жарияланады.»;
61-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«61. Дипломатиялық құжаттар ресми басылымдар бойынша, олар жоқ болған жағдайда – түпнұсқасы бойынша және қол қойылған немесе бекiтiлген мәтiн бойынша жарияланады. Басылымның мiндетiне байланысты мұндай құжаттардың мәтiндерi, құжатқа қол қойған барлық мемлекеттердiң тiлдерiнде немесе қай тiлде және қай мұрағатта құжаттың мәтiнi бар екенi қысқа баянда көрсетiлiп бiр тiлде жарияланады.»;
62-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Авторлық мәтiндер оның тiрi кезiндегi соңғы басылымдар бойынша жарияланады. Ғылыми түрдегi басылымдарда мiндеттi түрде түпнұсқасымен салыстыру жүргiзiледi. Егер мәтіннің тарихын зерделеген кезде соңғы басылым жақсы емес екені анықталса, онда шығарманың негізгі мәтіні ретінде автордың идеялық арқауын дәлірек және толық көрсететін мәтін алынады.»;
65-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Түпнұсқа және көшiрме мәтiндер болмаған жағдайда әскери қимылдардың және кемелердiң радиотелеграф журналдарындағы жазулар және осы сипаттағы басқа материалдар бойынша құжаттар жарияланады.»;
67-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«67. Басылымның нақты міндеттеріне байланысты (тарихи, деректану, палеографиялық, лингвистикалық зерттеулер үшiн) құжаттардың мәтiнi дипломатиялық немесе ғылыми-сын тәсiлдермен беріледі. Барлық басылымдарда құжаттардың мәтiнi анық сақталған стилистикалық және тiлдiк ерекшелiктерiмен берiледi.»;
69-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Қажет болған жағдайда, абзацтарға бөлінуі сақталатын ресми емес және дипломатиялық құжаттардан басқа мәтiн абзацтарға бөлiнеді.»;
71-тармақтың үшінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Қажет болған жағдайда, мәтiнде үстiнен сызылған орындар графикалық белгiлеу жолымен мысалы, бұрыштама жақшамен (< >), қайта жаңғыртылады, археографиялық алғы сөзде ескертiледi.»;
74-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Басқа нұсқасы – бұл ескертулердi белгiлеу үшiн бейнелер немесе араб цифрлары пайдаланылады, мысалы: жұлдызшамен (*) құжаттың ескертуi, сандармен – құрастырушының ескертуi белгiленедi және археографиялық алғы сөзде ескертiледi.»;
77-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«77. Құжаттарда ұзындық өлшемiнiң, уақыттың, ақшалай және басқа өлшем бiрлiктерi егер оларда цифрлық белгiлер алдында болса қысқартылып белгіленеді; цифрлық белгiлерiнсiз олар қайта толық жазылады.»;
84-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«84. Құжаттарда санды белгiлейтiн әрiптiк цифрлар араб цифрымен берiледi. Реттiк сан есiмдер, сандарды ескiрген сөздермен беру түрлерi сақталады.»;
85-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«85. Құжаттардың мәтiнiнде тұрақты қайталанатын және тұрақты қалыптасқан түрлер болған жағдайда шартты қысқартулар пайдаланылады, археографиялық алғысөзде көрсетiледi.»;
92-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«92. Хаттамалардың мәтiндерi бағансыз толық қатарға жазылады. Хаттамалардағы бар сұрақтар, орнынан тұрып айтылған сөздер негiзгi мәтiн сияқты ерекшеленген шрифпен абзацтан: «сұрақ», «орнынан тұрып айтылған сөздер», «қол шапалақтаулар» және сол сияқты сөздер болып берiледi. Абзацтан: «Тыңдалды», «Қаулы қабылданды», («Шешiлдi») формулалары ерекшеленiп беріледі. Хаттама тармақтарының нөмірлері «Тыңдалды» формуласында көрсетіледі, «Қаулы қабылданды» формуласында хаттаманың тармақтары қайталанбайды.»;
96-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«96. Құжаттардың мәтiнiн беру кезiнде кiрiс және шығыс қағаздарының журналы бойынша, журналда нөмiрi мен жазылған күнi көрсетiледi. Құжаттың орындалғаны туралы журнал бағанында атауы көрсетілмейді, құжаттың орындалғаны және оның қозғалысы туралы мәлiмет мәтiндiк ескертуде келтiрiледi. Мұндай жағдайда мәтiндi беру тәсiлi археографиялық алғысөзде айтылады.»;
101-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Ғылыми-көпшiлiк басылымдарда екi жақты түсiнiктi болдырмайтын қысқартылған сөздi ашу, төрт бұрышты жақшасыз жазылады және мiндеттi түрде археографиялық алғысөзде ескертiледi.»;
102-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«102. Ұйымның, мекеменiң, әскери құрамалардың, қызметтердiң қысқартылған атаулары және жалпы қабылданған қысқартулар мәтiнде сақталады. Белгiлi бiр мекемелердiң атауларын әртүрлi қысқартулар бiр iзге түсiрiлмейдi. Толық жазу қысқартылған сөздердiң тiзiмiнде немесе егер ол бiр рет еске түсiрiлсе мәтiндiк ескертуде берiледi. Мекеменiң немесе ұйымның қысқартылып жазылған атауын ашу, келесi қайта атауларды есепке алмай, мiндеттi түрде құжатта оны еске түсiрiлген уақыты бойынша берiледі.»;
105-тармақтың бесінші және алтыншы бөліктері мынадай редакцияда жазылсын:
«Құжатқа (көшiрмеге) қол қойған тұлғаның қолы немесе тегi анық болмаса және анықтауға қиындық туғызған жағдайда, мәтiндiк ескертуде тек қызметiн көрсету және түсiндiру қажет: «қойылған қол түсiнiксiз», «қолы жоқ», «тегi көрсетiлмеген». (Көшiрмеде) қол қойған тұлғаның тегi мен қолының шамалап мәнiн ашып, дереккөздi көрсете отырып мәтiндiк ескертуде белгiленедi.
Әртүрлi құжаттарға бiр тұлғалардың қолы барлығына қойылған болса, онда жариялау кезiнде қойылған қолдарды археографиялық алғысөзде белгiлеп, қолы көрсетілмейді. Қойылған қолдарда iшiнара өзгертулер болған жағдайда, мәтiндiк ескертуде құжаттың нөмiрi және қол қойған тұлғаның тегi көрсетiлуi қажет.»;
111-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«111. Құжатта түсiп қалған және мағынасы бойынша қалпына келтiрiлген сөздер төрт бұрышты жақшаларда жазылады. Мәтiннен қалып қойған, қосымша деректер бойынша анықталған сөздер, тектер, күндер және басқа мәлiметтер мәтiндiк ескертулерде деректерi көрсетiлiп төрт бұрышты жақшаларда жазылады.»;
116-тармақтың төртінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Басқа тiлдегi деректердi жариялау түрлерi баспаның мақсатына, деректердiң ғылыми маңызына және басқа тiлдi мәтiндердiң санына байланысты болады. Басқа тiлдi деректер ғылыми басылымдарда жоғарыда аталған түрлердiң қайсысымен болса да жарияланады. Ғылыми-көпшiлiк және оқу түрлерiндегi басылымдарда басқа тiлдi мәтiндер, ереже бойынша, аударылыммен ғана жарияланады.»;
118-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«118. Басқа тiлдi құжаттың (авторлық ерекшелiктердiң стилi, диалектизм және құжаттың жазылған уақыты мен орнына байланысты қазiргi заманғы грамматикадан басқа ауытқулар) стилистикалық ерекшелiктерi жарияланатын мәтiнде өзгерiссiз сақталады және алғы сөзде немесе мәтiндiк түсiнiктемеде ескертiледі.»;
120-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«120. Басқа тілді мәтіндердің аудармасын жариялағанда, алдымен қазіргі заманғы түпнұсқасының аудармасы барын анықтап алу керек. Алдымен осындай аударылым бірінші кезекте жариялануға жатады. Қазіргі заманғы түпнұсқа аудармасының бірнешеуі болған жағдайда, артықшылық ерекше жағына беріледі.
Қазiргi заманғы түпнұсқаның аудармасы тарихи дерек болып табылады және оны жариялау кезiнде редакциялауға, сонымен бiрге барлық жарияланатын тарихи деректердi редакциялауға жол берiлмейдi. Егер қазiргi заманғы аударманың мәтiнiнде дәлсiздiктер болып және олар көлемi жағынан шамалы ғана болса, онда аударманың мәтiнi түзетусiз жарияланады, барлық дәлсiздiктер мәтiндiк ескертулерде келтiрiледi. Қазiргi заманғы мәтiннiң аудармасында көптеген қателер мен дәлсiздiктер болған жағдайда, жаңа аударма жасалынады, қазiргi заманның түпнұсқасының аудармасы қосымшада немесе ескертулерде келтіріледі. Егер бiр мезгiлде басқа тiлдi мәтiн және оның аудармасы жарияланса, онда аударма мәтiнiнiң алдында (жай курсивпен) «Аударма» деген сөз басылады. Басқа жағдайларда түсiндiрме сөздерде «Аударылды...» деген белгi қойылады.
Басқа тілді мәтіннің аудармасы жарияланымда барлық мағынасына тән ерекшеліктерін және түпнұсқаның стилін беру керек. Бір тарихи кезеңнің барлық басқа тілді деректерінің шындығы бір тәсілмен берілуі керек – не аудармамен, немесе транскрипциямен.
Екі түрлі мағынада түсіндірілетін терминдер үшін мәтінге көбірек сәйкес келетін мағынасын таңдап алу керек.
Аударма басқа тiлдi мәтiн мағынасының барлық нақыштарын бермеген жағдайда мәтiндiк ескертулерде түпнұсқа тiлдегi мәтін жарияланады.»;
125-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Егер бұл шетелдiк атаудың аударма тілінде қысқартып пайдалану дәстүрi болса, онда оларды пайдалану алғы сөзде немесе мәтіндік ескертуде айтылады.»;
128-тармақтың төртінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Егер бiр құжаттың мәтiнiнде осындай әртүрлi оқылулар кездессе, бұл мәселенi құжаттың шығу тегiне қатысты шешу керек: авторлық құжаттарда әртүрлi оқылуларды сақтау керек, кеңсе хатшысының көшiрмелерiнде, егер жаңылыс жазылған сөздер немесе көшiрiп жазушының қатесi бар болса, атаулар мен географиялық атауларды бiр iзге салу жүргізіледі. Мұндай жағдайларды мәтiндiк ескертулерде немесе басылымның алғы сөзiнде мiндеттi түрде белгiлеу керек.»;
129-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«129. Кескiндердiң және мәтiннiң деректерi түпнұсқа түрiнде немесе кино, фото көшiрмелер, фоноқұжаттар және бейнефонограммалар түрiнде болады. Оларды жариялауда бар түпнұсқалар және дыбыс-бейнелiк құжаттардың көшiрмелерi, сонымен бiрге сақталанған фоноқұжаттардың (радио және теле хабарлардың микрофондық мәтiндерi, авторлық сөз сөйлеулердiң мәтiндерi және шығармашылық құжаттар) мәтiндерi пайдаланылады.»;
131-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Жариялауда кино, бейне және фотокадрдың автор таңдағанды арақатынасы сақталады. Көлденең форматты тiк, төртбұрышты немесе сопақ нысанға тек кино, бейне немесе фотоқұжаттарды пайдаланғанда жарияланымның негiзгi сурет қатарында емес, көркемдiк құрылымның элементi ретiнде – монтажды фотоплакаттар; форзацтағы коллаждар, кiтаптардың қосалқы алғы беттерiнде ауыстыруға болады.»;
132-тармақтың үшінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Егер басылым белгiлi бiр автордың (немесе авторлар тобының) шығармашылығын сипаттайтын болса, онда жиектеменiң жәрдемiмен кадрлеу барысы тиiстi түсiндiрулермен көрсетіледі.»;
134-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«134. Кино, бейне, сурет құжаттарының сапалы бейнелеуін жақсарту үшін, полиграфияда әртүрлі механикалық және химиялық әдістермен суретті өңдеу қолданылады.
Кино, бейне, сурет құжаттарын сақтау немесе кемістіктерін жою мәселесі, басылымның мақсаты мен міндетін және жарияланатын құжаттардың түрін есепке ала отырып шешіледі. Ғылыми басылымдарда кино, бейнекадрларды және фототүсiрiлiмдердi жариялау құжаттарды қабылдау және талдау үшін қажетті жеткізгішінің барлық сыртқы ерекшелiктерi (жарықтар, сызаттар, дақтар және басқалары) толық сақталады.»;
Үгiт-насихат басылымдарында (мерзiмдi басылымдар мен көрмелердегі фотоплакаттар, фотобуклеттер, фототоптамалар) кино, бейне, фотоқұжаттар, егер бұл процесс олардың маңызды жақтарына тимейтiн болса, өңдеу элементтерiмен жарияланады.»;
136-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Егер дауыста фоноқұжаттың тек фрагменттерi сақталса, онда басылымның типографиялық тәсiлiнде оны микрофондық мәтiнмен мәтiндiк ескертулерде тиiстi түсiндiрулер бере отырып жариялайды.»;
140-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«140. Мәтiннiң қайталанатын бөлiмдерiн шартты белгiлермен ауыстыру, мәтiннiң (құжат бiр рет толығымен жарияланады) қайталанатын бөлiмдерiмен қоса, көпшiлiк құжаттарды жариялау үшiн қолданылады.»;
143-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Егер бiр құжаттан көптеген үзiндiлер алынған болса, онда әрбiр түсiп қалған бөлiктердiң мағынасы бiр жинақталған мәтiндiк ескертулерде беріледі. Мұндай жағдайда сiлтеме белгiсi бiрiншi көп нүктеге қойылады.»;
146-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«146. Құжаттардың мазмұнын қысқартып берудегі (регесттер, аннотациялар, таблицалар) негiзгi мақсат, азғантай көлемдегi басылыммен ғылыми айналымға кең көлемде деректер тобын енгiзу. Құжат мазмұнын қысқартып берудің мақсатқа лайықтылығы, ерекшелiлiгiмен, мақсатымен, мiндеттерiмен және басылымның тақырыбымен анықталады. Мазмұнын қысқартып беру тәсiлдерiн қолдану туралы мәселе, құжаттарды табу және таңдап алу мәселесiмен, сонымен бiрге оларды қайталап жариялаумен тығыз байланыста қаралады. Регесттер, аннотациялар және таблицалар жарияланатын құжаттармен үйлесе отырып тақырыпты ерекше толық түсiндiруге мүмкiндiк туғызады, құжаттарда бейнеленген тек қана типтi оқиғалар және фактiлердi салыстыру емес, сонымен бiрге нақты құбылыстың кең таралуын, қайталануын және заңдылығын толық көрсетеді.
Регесттер, аннотациялар және таблицалар жинақта құжаттармен үйлесе отырып, қосымшада, ғылыми-анықтамалық аппаратта өзiнiң жеке нөмiрлерiмен орналасады.
Жарияланатын құжаттардың тізбесінде реттік нөмірден кейін: «Регест», «Аннотация», «Таблица» деп көрсетіледі.»;
148-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«148. Құжаттың жарияланымының, мағынасының және маңызының мiндетiне байланысты регесттер екi түрлi болады: шексiз және қысқа.»;
149-тармақтың жетінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Топталған регест жарияланымда құжаттардың бөлiктерiнің бiр түрі, аса зор мағынасы жоқ, автордың принципiмен топтастырылған немесе шешiлетiн мәселенiң бiр түрлi принципi бойынша құжаттарды құрайды.»;
150-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«150. Регесттеуге жататын құжаттар тобы, деректердiң бар болуынан, маңыздылығынан және сипатынан әрбiр нақты басылым үшiн анықталады. Регесттер мағынасын беру үшiн қолданылады:»;
151-тармақтың жетінші және сегізінші бөліктері мынадай редакцияда жазылсын:
«Егер құжаттардың бөлiгi таблица түрiнде ұсынылса, регест құрамдастырылған болуы мүмкiн, яғни мәтiндiк және графикалық бөлiктерден құралады.
Құжатты тұрақты формулярмен регесттеген кезде құрылымын, яғни құрама бөлiктерiнiң рет-реттiлiгiн сақтау керек. Егер құжаттың қандай-да бiр бөлiгi түсiп қалған болса, онда мәтiндiк ескертулерде құжаттың толық құрамы туралы анықтама беру керек.»;
153-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«153. Регесттерге бас тақырыптар және қысқабаяндар осы Қағидалардың 161-166, 199-209 тармақтары бойынша құрастырылады. Бас тақырыптың үстiңгi оң жағына «Регест» деп көрсетiледi.
Қысқа регестте атауының мазмұнды бөлiгi құжатта аталатын оқиғаларды, есiмдердi, географиялық атауларды санамалап шығу есебiнен кеңейтiледi.
Жарым-жартылай регестің бас тақырыбы, үзіндіде жарияланған құжаттың бас тақырыбы сияқты құрастырылады.
Алғысөздiң археографиялық бөлiгiндегi тiркелетiн құжаттардың қайталанатын бiркелкi элементтерiн сипаттау арқылы регестiң қысқабаяны қысқартылады.»;
156-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«156. Таблицаға енгізілген ақпарлардың сипатына байланысты, таблицалар цифрлық мен мәтіндік түрлерге бөлінеді.
Цифрлық таблицаларға тақырыпқа, түрiне және басылымның сипатына байланысты, құжаттың барлық цифрлық мәлiметтерi, әйтпесе бiреуi бойынша мәлiметтер немесе бiрнеше белгiлi көрсеткiштер бойынша енгiзiледi.
Мәтiндiк таблицаларға тақырыптық бөлiмдер (бiркелкi мәлiметтер, тiзiмдер, мiнездемелер және соған ұқсастар) бойынша топтасуға берiлетiн құжаттардың мәтiндiк мағынасы берiледi.
Таблица шеңберiнен шығып кететiн құжат мәтiнi таблицаның ерекше бағанында немесе мәтiндiк ескертуде келтiрiледi.
Таблицаға енгізілген құжаттың түріне байланысты таблицалардың келесі екі түрі ажыратылады:
1) бір немесе бірнеше біркелкі құжаттардың негізінде құрастырылған таблицалар;
2) әртүрлі түрдегі құжаттардан таңдап алынған мәліметтердің негізінде құрастырылған таблицалар. Бұл таблицалардың түрлері құжаттарды (формулярды талдау, топтастыру, мәліметтерді есептеу) алғашқы арнайы өңдеуді ұсынады. Жарияланымда мұндай таблицалар анықтама-ақпараттық функцияны орындайды.»;
157-тармақтың 3) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:
«3) деректерге сауал-сұрақ жүргiзу. Жинақтың тақырыбына қатысты бiр топ сұрақтар дайындау жатады, бұл сұрақтарға деректер олардың түрiне және негiзгi мағынасына қарамастан жауап береді. Бұл тәсiл, мәтiндiк таблицаларды дайындауда қолданылады. Сұрақтар мәтiндiк таблицалардың айдары болып табылады. Мәтiндiк таблицалар әрбiр деректiң мағынасын бермейдi және жарияланымда анықтамалық-ақпараттық функцияны орындайды.»;
157-тармақтың алтыншы бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Осындай таблицаларды құрастыру үшiн негiз болған деректер, таблицадан кейiн бiрден орналастырылады немесе алғысөздiң археографиялық бөлiмiнде баяндалады.»;
159-тармақтың сегізінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Егер құжатқа сiлтеулер көп болса, тиiсiнше әрбiр пайдаланылған деректер және түсiндiрме сөздер таблицаның ерекше бағанында көрсетiледi.»;
160-тармақтың үшінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Құрастырушылармен тексерiлген және құжаттар мен цифрлардың арасындағы айырмашылық таблицадағы мәтiндiк ескертулерде немесе таблицада құжаттың цифрының астына дөңгелек жақшада көрсетiледi.»
161-тармақтың үшінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Ғылыми түрдегi басылым атауларына жоғарыда көрсетiлген элементтердiң барлығын қосады. Құжаттағы атауы жоқ элементтерi, құжаттардағы археографиялық жолмен деректанушылық сараптау арқылы анықталады және қосымша деректер тартылып, төрт бұрышты жақшаға жазылады. Археографпен анықталған тақырып элементтерiнiң негiздемелерi мәтiндiк ескертулерде ақпараттық деректердi көрсете отырып келтiрiледi. Тақырыптың анықталмаған элементтерi де мәтiндiк ескертулерде түсiндiрiледi.»
166-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«166. Басылым түрiне және жарияланған құжаттардың сипатына байланысты атау құрамы атаудың жалпы элементтерiн алғысөздiң археографиялық бөлiмiне, басылым атауына, оның бөлiмдерi немесе топтық атауларына енгiзу арқылы қысқартылады.»;
175-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«175. Телефон, телеграф, телетайп, телефакс немесе радио арқылы жiберiлген құжат мәтiнiнiң жазбасын жариялау барысында, тақырыпта құжаттардың түрлерi көрсетiледi, мысалы: бұйрық, өкiм, хабарлама, жедел мәлiмет, сәлемдесу, тәуелсiз. Құжат мәтiнiн беру тәсiлi қысқабаянда айтылады. «Телеграмма» атауы, егер өзге құжат түрлерiне жатқызылмайтын болса, онда құжат түрi ретiнде сақталады.»;
178-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Мерзiмдi басылымдардың жеке материалдарының түрлерi (бас мақаласы, редакциялық және авторлық мақалалар, очерктер, корреспонденциялар, репортаждар) газеттiк жанрлармен көрсетiледi.»;
180-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«180. Құжаттың авторы және адресаты жеке тұлға немесе тұлғалар тобы болуы мүмкiн, және де бiр немесе бiрнеше мекемелер, кәсiпорындар және ұйымдар немесе мекеменiң, ұйымның, кәсiпорынның құрылымдық бөлiмшесi болып табылады.»;
182-тармақтың үшінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«XVI – XIX ғасырларда болған мекемелер мен ұйымдардың атаулары құжат атауларында қазiргi формада берiледi.»;
182-тармақтың алтыншы бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Ғылыми-көпшiлiк және оқу басылымдардағы iшкi құжаттардың тақырыбында құрылымдық бөлiм көрсетiледi, шығыс құжаттар үшiн мекеменiң жалпы атауы көрсетiледi.»;
183-тармақтың үшінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Әкесiнiң аты-жөнi құжатта берiлсе сол формада болады.»;
183-тармақтың алтыншы бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Тақырыпты тұлғаның лауазымдық немесе әлеуметтiк жағдайын көрсету арқылы қысқарту, тек бiрiншi еске алынғанда немесе оның басылым түрiне байланысты өзгерiстер жүргiзіледі – тақырыптық басылымда қысқартпаған дұрыс, ал бiр тұлғаның құжаттары - қысқартылған.»;
184-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Тұлғалардың лауазымдары мен қоғамдық орны тақырыпта бұл мәлiметтер алғысөздiң археографиялық бөлiмiнде айтыла отырып есiмдер көрсеткiшiне енгiзiлгенде көрсетiлмейдi.»;
195-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«195. 1918 жылдың 1-шi ақпанына дейiн құрылған құжаттар күнi ескi жыл санауы (юлиан) бойынша толтырылады, ал 1918 жылдың 1-шi ақпанынан бастап құралған құжаттар жаңа жыл санауы (григориан) бойынша толтырылады.
Басылымның тақырыбына байланысты (халықаралық қатынастардың тарихы бойынша) құжаттар қос күнмен даталанады – ескiше және жаңаша iшiнде (дөңгелек немесе төртбұрыш) жаңа стиль бойынша немесе керiсiнше – жаңаша және жақша iшiнде ескi стильмен. Аударылған күн жақша iшiнде автор қойған күнге дейiн немесе кейiн, осы басылым негiзiнде қандай стиль негiзге алынғанына байланысты қойылады.
Қос күн 1918 жылдың 1-ші ақпанынан кейін жасалған, бірақ ескі стильмен күні қойылған құжаттарға беріледі. Юлиан күнтізбесі бойынша күні жақша ішіне алынып жаңа стиль күнінен кейін көрсетіледі.»;
197-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Егер автордың белгiлеуi оның тұрақты тұратын орнын көрсетiп тұрса, онда атауында жазу орны көрсетiлмейдi, ол тек автордың тұрақты тұратын орнында болмаған жағдайда мiндеттi түрде көрсетiледi.»;
200-тармақтың алтыншы бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Егер басылымның жарық көрген орны басылымның атауында болса (мысалы, «Алматы ақшамы») немесе мазмұны бойынша ескертулерде, не болмаса пайдаланылған мерзiмдiк басылымдар тiзiмiнде көрсетiлсе, онда аңыз-баянда сiлтеме берілмейді. Мерзiмдiк басылым құрылтайшы әлде меншiк иесiнiң құзырында екенi пайдаланылған мерзiмдiк басылымдар тiзiмiнде немесе мазмұны бойынша ескертулерде көрсетiледi.»;
207-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«207. Графикалық құжаттардың аңыз-баяны, мәтiндiк құжаттардың аңыз-баяны сияқты элементтерден тұрады. Басылымның түрiне байланысты сызбалар (мазмұнды түсiндiретiн сурет) тiзiмiнде келтiрiлуi немесе құжаттың атауынан кейiн орналастырылады.»;
209-тармақтың бірінші және екінші бөліктері мынадай редакцияда жазылсын:
«209. Аңыз-баян құжаттың мәтiнiнен кейiн орналасады. Ғылыми түрдегi басылымдарда аңыз-баян құжаттың тақырыптан кейiн орналастырылады.
Шығармашылық және өмiрбаяндық материалдар, сонымен бiрге мерзiмдi баспасөзде және бақылау-анықтамалық мәлiметтердiң жалғасатын басылымдарында және алғысөздiң бiрiншi басылымында, тараулардың кiрiспесiнде және томдардың немесе тараулардың соңындағы ескертулерде орналастырылады.»;
210-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«210. Дыбыс-бейнелiк құжаттарды жариялау, зерттелетiн оқиғалар немесе деректер, түсiрiлiмнiң нысаны туралы қажеттi толық көлемде көрнекi мағлұматты қамтамасыз ететiн ғылыми сипаттаумен қоса берiледi.»;
211-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«211. Кино, бейне, фотоқұжаттардың ғылыми басылымдары жарияланған дереккөздер туралы барынша толыққанды мәлiметтi талап етедi. Бұл ретте басылым тақырыбы бойынша барлық анықталған дереккөздер туралы деректер, олардың жасалу тарихы, мазмұны мен сыртқы ерекшелiктерi бейнелеу қатарын құрап немесе ғылыми-анықтама аппаратында берiледi.»;
212-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«212. Ғылыми-көпшiлiк және оқу басылымдарында кино, бейне, фотоқұжаттарды түсiндiретiн мәтiн тек нақты ақпаратты қамтып қана қоймай, құжаттарға кiрiспе түрiнде де қабылданады. Бұл жағдайда мәтiн кiрiспе бөлiмге, кино, бейне, фотоқұжаттың бiреуiне не бiр тобына бөлiнедi. Күрделi композицияда басылым тарихи және публицистикалық очерктерден, естелiктерден, дикторлық мәтiннен құралады.»;
222-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Жинақтағы құжаттарды жүйелеу бiрнеше белгiлерi бойынша жүзеге асырылады (тақырыптық-хронологиялық, номиналды-хронологиялық тағы сол сияқты).»;
223-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«223. Басылымның хронологиясын құру кезiнде қатаң хронологиядан ауытқуына келесi жағдайларда жол беріледі:
құжат кезеңдi жалпылау сипаттамасына (бағалауына) ие болса, ол кезеңге байланысты құжаттар тобының басында орналастырылады;
Әр түрлi, бiрақ хронолиялық жағынан жақын бiрнеше құжат бiр оқиғаға (фактіге) қатысты болса, олар топтық тақырыппен бірiктіріледі;
құжаттың құрылуы мен қарастырылу уақыты сәйкес келмесе.
Хронологиядан ауытқудың барлық жағдайлары ескертуде немесе алғы сөзде көрсетілуі керек.
Жинақты тақырыптық құрастыру барысында бiрқатар мәселелерге байланысты жалпылама құжаттар кездескен жағдайда, бөлiмдерге жiктеледі.»;
229-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«229. Егер де құжаттар күнi жағдаяттың күнiмен сәйкес келмесе, онда құжаттарды тақырыптық топтау кезінде, ғылыми-көпшілік және оқулық басылымдарда құжаттар оқиға датасына сәйкес орналастырылады ол жөнінде археограф алғысөзде ескертеді.»;
234-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Мерзiмдi басылымдар мен жалғастырушы басылымдарда жарияланған құжаттар мәселенiң мәнiн түсiндiру үшiн қандай құжаттар арналғаны туралы қысқаша баяндалған жалпы алғысөзден құралады, құжаттардың сипаты берiледi және оның сақталу орны көрсетiледi. Кейде алғысөздер құжаттар тобындағы аннотациялармен ауыстырылады.»;
238-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Алғысөздiң археографиялық бөлiмiнде құжаттарды табудың дереккөздерi көрсетiледi және оларды қысқаша бағалау жүргiзiледi, құжаттар мәтiнiн iрiктеу және беру түсiндiрiледi, олардың археографиялық рәсiмделуiнiң ерекшелiктерi мазмұндалады, басылым жоспары, ғылыми-анықтамалық аппараты және басылым құрастырушылары туралы мәлiметтер хабарланады, сондай-ақ, жарияланымның кiмге арналғаны көрсетiледi. Археографиялық мәлiметтердi баяндауы әр түрлi қалыпта болуы мүмкiн және жарияланымның сипатына байланысты болады. Бұл мәлiметтер соңғысөзге енгiзiлуi мүмкiн немесе жекелеген құжатқа немесе оның топтарына түсiндiрме мәтiнде берiледi.»;
240-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«240. Қысқа алғысөзде басылым мiндеттерi мен оқырман қауым шеңберi анықталады. Осында басылым құрылымы, ғылыми-анықтамалық аппарат құрамы туралы мәлiметтер және жарияланған құжаттардың негiзгi тобының немесе жекелеген неғұрлым маңызды дереккөздердiң қысқаша сипаты берiледi.»;
244-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Өзге тiлдi деректердi және белгiлi бiр басылымдағы аудармаларды жариялағанда, мәтiнге ерекше мағына берiледi, мәтiндiк ескертпелер екi тiлде құрылады – түпнұсқа тiлiндегi өзге тiлдi мәтiнге (түрлi оқуларды айту және тағы сол сияқты), аудармаға – басылымның тiлiнде.»;
248-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Ғылыми және ғылыми-көпшiлiк басылымдарда мазмұны бойынша ескертулер олардың құрылуының негiзi болып табылатын мұрағаттық және баспасөз деректерiнiң сiлтемелерiмен шығарылады.»;
252-тармақтың төртінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Оқу, сондай-ақ, кейбiр ғылыми және ғылыми-көпшiлiк басылымдарда кішігірім ескертулер мазмұны бойынша мәтiндiк жолма-жол немесе жарияланатын деректердiң мәтiнiнен соң берiледi.»;
253-тармақтың төртінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Тарихи хроника құжаттама басылымының барлық түрiнiң ғылыми-анықтамалық аппаратының бөлігі болып табылады. Онда тақырып бойынша белгiлi фактiлер жиынтығын көрсетіледi, оқиғалардың ретi мен өзара байланысын белгiленедi.»;
256-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«256. Хроника деректерi болып жарияланымға енген және енбеген мұрағаттық құжаттар, осы тақырып бойынша бұрын басылып шығарылған құжаттар, мерзiмдiк басылымдар және әдебиеттер табылады. Дереккөзге сілтеме хрониканың әрбiр мақаласына қосақталып жүредi. Оған кiретiндер: мұрағаттық құжаттар үшiн – шифр, жарияланған құжаттар үшiн – жинақтың атауы, құжат бетi және нөмiрi, әдебиеттер үшiн – атауы, шығарылу деректері, беттерi.»;
261-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«261. Ғылыми типтегi сериялы және көп томды басылымдардың барлық басылымдарына бiрiктiрiлген көрсеткiштерi бар арнайы анықтамалық том жасалынады. Басылымның, сериялардың жеке томдарының ғылыми-анықтамалық аппаратына бірнеше көрсеткіштер кірген кезде, оларға кіргізілген мәліметтер, және бiрiктiрiлген көрсеткiштердiң мәлiметтерi бiр-бiрiн қайталамайды.»;
263-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«263. Көрсеткiште тұлға тегiмен, атымен және әкесiнiң атымен немесе тегi және аты-жөнінің бастапқы әріптерімен көрсетiледi. Мәтiнде аты-жөндерi бар және аты-жөнi жоқ бірдей тектер болған жағдайда, көрсеткiште алдымен аты-жөнi бар тектер, сосын олары жоқтар жазылады. Егер тұлға құжат мәтiнiнде толық белгiленбесе (тек аты немесе бүркеншiк аты бойынша), онда құжатта қалай көрсетiлсе, көрсеткiште де солай белгіленеді. Құжаттардың мәтiнiнде бiрнеше тұлғаның тегi және аты-жөндерi бiрдей болған жағдайда, олардың аты мен әкесiнiң аты толық беріледі. Аттары сәйкес келген жағдайда бұл тұлғаларға қатысты қысқаша түсiндiрулер берiледi.»;
268-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«268. Есiмдер көрсеткiшi жабық немесе толық нысанда құрастырылады. Көрсеткiштің нысаны басылымның тақырыбы мен типiне байланысты анықталады.»;
269-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«269. Аннотацияланған есiмдік көрсеткiш. Ғылыми типтегi жинақтарда кейде айтылып отырған тақырып шегiнен шығып кететiн толық өмiрбаяндық мәлiметтер бар аннотацияланған есiмдік көрсеткiш қолданылады. Өмiрбаяндық деректердi қамтитын аннотацияланған есiмдік көрсеткiш пен құжаттар мазмұны бойынша ескертулерді құрастырған кезде бірдей мәлiметтерді пайдалануға болмайды.»;
273-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«273. Пәндiк көрсеткiш болып құжаттың мәтiнiнде басылым беттерiне сiлтеме жасай отырып көрсетiлетiн ұғымдардың, пәндердiң әлiпбилiк тiзiмi табылады. Құжаттардың мазмұнына байланысты жарияланымның мазмұнын ашу үшiн елеулi мәнi бар барлық пәндiк белгiлердi қамтитын жалпы пәндiк, немесе бiрыңғай пәндiк белгiлердiң бiр немесе бiрнеше түрiн қамтитын арнайы көрсеткiш жасалады.»;
278-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«278. Жалпы пәндiк көрсеткiш тек қана жабық болады, өйткені негiзгi ұғымның (айдардың) құрамдас бөлiгi болып табылатын кiшi айдарлар оның мазмұнын нақтылайды. Арнайы пәндiк көрсеткiштер жабық та, толық та болады. Толық арнайы көрсеткiште пәнге егжей-тегжейлi аннотация болып табылатын түсiндiрме берiледi.»;
279-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«279. Арнайы пәндiк көрсеткiш бiркелкi пәндер атауынан (мекемелер, ұйымдар, баспа органдары және сол сияқты) және сiлтеме деректерiнен тұрады. Ол пәндер атауларының әлiпбилiк тiзiмiнен тұрады немесе жалпылама айдарлар болады. Соңғы жағдайда рулық ұғымды көрсететiн жалпылама айдар түрлер ұғымын бiлдiретiн кiшi айдарларға жiктеледi.»;
281-тармақтың үшінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Сөздердiң қысқартулары екiжақты түсiнiкті болдырмайды.»;
282-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«282. Ғылыми және ғылыми-көпшiлiк типiндегi басылымдар жарияланатын құжаттардың тізбесін мазмұндайды. Жарияланатын құжаттардың тiзбесі мазмұнына енгiзiледi, немесе бөлек бөлiм болады.»;
283-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«283. Анықталған, бiрақ жарияланбаған құжаттардың тiзбелерi ғылыми типтегi басылымдар үшiн, зерттеушiге басылым тақырыбы бойынша барлық табылған, бiрақ жарияланбаған материалдар туралы мәлiмет беру мақсатында жасалады. Тiзiбелердi құрастыру әдiсi табылған құжаттардың сипаты мен көлемiне байланысты әр түрлi болады. Тiзбеде бiр құжат бойынша да, құжаттарды топтап та сипаттама жасалынады.
Құжаттардың саны аз болғанда тiзбеде мынадай мәлiметтер берiледi: күнi, әрбiр құжаттың немесе бiркелкi құжаттар тобының атауы мен iздестiру мәлiметтерi, кейде – мазмұнының аннотациясы.
Тiзбелерде құжаттар жинақтың құрылымы (бөлiм мен тарау бойынша) сәйкес жүйеленеді, болмаса басқа белгiлерi бойынша жүргiзiледi, мысалы, хронологиясы, тақырыптық айдарлары немесе сақталу орны бойынша.
Құжаттардың бір түрін (хаттамалар, бұрыштамалар және тағы сол сияқты) қамтитын жинақтарда олардың атауларының мазмұны ашылмаса, құжаттар жинағына кірмеген құжаттарға аннотацияланған тізім құрастырылады.
Тізімдерде құжаттарды жүйелеу жинақтың құрылымына (бөлім мен тарау бойынша) сәйкес келуі мүмкін, болмаса басқа белгілері бойынша жүргізіледі, мысалы, хронологиясы, тақырыптық айдарлары немесе сақталу орны бойынша.»;
284-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«284. Бұрын жарияланған құжаттардың тiзбесi ғылыми басылымдар үшiн зерттеушiлердi айналымға енген құжаттар туралы ақпараттандыру мақсатында жасалады. Бұндай тiзбелерде құжаттың күнi, атауы (қажет болған жағдайда – аннотациясы) және құжаттың бұрын жарияланған басылымының атауы, шығарылым деректерi мен беттерi көрсетiле отырып берiледi. Тiзбедегi құжаттар жинақтың құрылымына сәйкес немесе хронологиясы бойынша жүйеленедi.»;
287-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Шетелдiк мерзiмдi басылымдардың атауы түпнұсқа тiлде жекедара тiзiмге (тiзбеге) шығарылады немесе әлiпбилiк тәртiппен мерзiмдi басылымдардың жалпы тiзiмiне (тiзбесiне) енгiзiледi.»;
288-тармақтың үшінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Ғылыми-көпшiлiк басылымдарға әдебиеттiң библиографиялық тiзiмi жарияланым тақырыбы бойынша мақалалар мен монографиядан тұратын бөлiмдердi қосады. Кей жағдайларда оған көркем әдебиет шығармалары да қосылады.»;
288-тармақтың бесінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Хрестоматияларда әдебиеттер екі топ бойынша жүйеленеді:
«Мiндеттi әдебиет» және «Қосымша әдебиет».»;
289-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«289. Мазмұндамасында (мазмұнында) басылымның бүкiл құрамы бейнеленеді, соның iшiнде, ғылыми-анықтамалық аппарат және қосымшалар, егер онда жарияланған құжаттардың тiзбесi жоқ болса, барлық бөлiмдердiң атауы және оған кiрген жеке құжаттар болуы керек.»;
290-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«290. Қосымшалардың мақсаты мен құрамы. Барлық типтегi құжаттар басылымы қосымшалармен болады, олардың мақсаты – жарияланып отырған құжаттардың мазмұнын толықтыратын мәлiметтердi хабарлау. Қосымшаларда құжаттар, сонымен қатар жариланбайтын құжаттар мен деректер негiзiнде археограф құрастырған материалдар; бұрын жарияланған құжаттардың тiзiмi; ғылыми жұмыстар тiзiмi, қайта аталған көшелер мен аудандардың, архитектуралық және археологиялық ескерткiштердiң, сақталмаған және табылмаған хаттардың, кәсiпорынның, мекемелер мен ұйымдардың тарихы туралы анықтамалар, анықтама-досье; кестелер енгiзiледi. Кесте түрiнде цифрлық құжаттар ғана емес, сонымен қатар көп мөлшерде жарияланбаған құжаттардан алынған мәлiметтер берiледi.»;
294-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«294. Көркемөнер құжаттарды қайта жаңғыртқанда жарияланған суреттi бұрмалайтын өңдеу қолданылмайды.
Графикалық құжаттарды қайта жаңғыртқанда оқылуы қиындық тудыратын: рамкалар, бұрыштық мөртабандар, техникалық мiнездеме мен түсiндiрмелер сияқты артық ақпаратты шығарып тастау керек. Графикалық құжаттарда масштабтар өзгертiледi, өлшемдердiң саны азайтылады, үзiктер және айырулар қолданылады. Түрлер, тiлім және қималардың саны иллюстрацияның арналымына сай, оқырманға зат және оның құрылымы туралы неғұрлым толық көрiнiс бередi.»;
295-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«295. Киноқұжаттар жеке немесе кезекпен орналастырылған кинокадрлар (төрт және одан көп) немесе планның түрлi бөлiгiнен алынған, жиынтығында киноқұжаттың ерекшелiгiн көрсетуге мүмкiндiк беретiн, яғни қозғалыстағы оқиғаның дамуын ретiмен көрсететiн жекедара сюжет түрінде жарияланады. Кадрлардың ұтымды санын таңдау дегенiмiз, киноқұжаттарда жазылып қалған негiзгi фактiлердi және олардың арасындағы органикалық байланысты беру.»;
296-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Жариялау кезiнде кино- немесе фотокадр автордың таңдаған тараптардың басымдығы сақталады. Көлденең қалыптың тiк, квадрат немесе сопақпен алмастыруы тек қана кинофотоқұжатты қолдануда жол беріледі, жариялаудың негiзгi фотоқатарында емес, көркем құрастырудың элементi ретiнде - монтаждық фотоплакаттар; форзац, кiтап шмуцтитулдары бойынша коллаждар.»;
297-тармақтың үшінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Егер басылым белгiлi бiр автордың (немесе авторлар тобының) шығармашылығын сипаттайтын болса, онда рамканың көмегiмен кадрлеу үрдiсiн тиiстi түсiндiрулермен көрсетіледі.»;
299-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«299. Кинофотоқұжаттардың суреттерiнiң кемшiлiктерiн жою. Кинофотоқұжаттардың ақауларын сақтау немесе жоюға байланысты мәселе жарияланған құжаттардың сипатына, басылымның мақсаттары мен мiндеттерiн есепке ала отырып шешiледi. Ғылыми басылымдарда кинокадрлар мен фототүсiрiлiмдердi жариялау құжаттарды қабылдауға және талдауға қажеттi тасымалдағыштардың бар барлық сыртқы ерекшелiктерiн сақтайды.
Егер бұл процесс оның мазмұндық жағын қозғамайтын болса, кинофотоқұжаттарды үгiт-насихат басылымдарында жариялаған кезде өңдеу элементтерiне (ретуштеуге) жол беріледі.»;
300-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«300. Иллюстрацияны археографиялық рәсiмдеу. Кинофотоқұжаттарды жариялау түсiру объектiсiнiң, зерттелетiн оқиға немесе фактiнiң толық көлемдегi көрiнiсiн қамтамасыз ететiн ғылыми сипттамамен қатар жүредi.».
2. Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Ақпарат және мұрағат комитеті:
1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;
2) осы бұйрықтың белгіленген тәртіппен ресми жариялануын, кейін жарияланғаны туралы мәліметті Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Заң қызметі департаментіне ұсынсын;
3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.
3. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.
Министрдің
міндетін атқарушы А. Бөрібаев
