Уәжді пайымдауды қалыптастыру және пайдалану қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2019 жылғы 12 қарашадағы № 189 қаулысы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2019 жылғы 22 қарашада № 19643 болып тіркелді.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы қаулы 01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі

"Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын мемлекеттік реттеу, бақылау және қадағалау туралы" 2003 жылғы 4 шілдегі Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қоса беріліп отырған Уәжді пайымдауды қалыптастыру және пайдалану қағидалары бекітілсін.

2. Мына:

1) "Уәжді пайымдауды қалыптастыру және пайдалану қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2018 жылғы 29 қазандағы № 271 Қаулысы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 17752 болып тіркелген, 2018 жылғы 27 қарашада Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкінде жарияланған);

2) "Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілеріне қаржы нарығын реттеу мәселелері бойынша өзгеріс пен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2019 жылғы 31 мамырдағы № 82 қаулысының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 18823 болып тіркелген, 2019 жылғы 17 маусымда Қазақстан Республикасы нормативтік-құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкінде жарияланған) 2-тармағының күші жойылды деп танылсын.

3. Қаржы ұйымдарының әдіснамасы және реттеу департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) Заң департаментімен бірлесіп осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы қаулыны ресми жарияланғаннан кейін Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің ресми интернет-ресурсына орналастыруды;

3) осы қаулы мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Заң департаментіне осы қаулының осы тармағының 2) тармақшасында және 4-тармағында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

4. Сыртқы коммуникациялар департаменті – Ұлттық Банктің баспасөз қызметі осы қаулы мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмесін мерзімді баспасөз басылымдарында ресми жариялауға жіберуді қамтамасыз етсін.

5. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Төрағасының орынбасары О.А. Смоляковқа жүктелсін.

6. Осы қаулы 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі және ресми жариялануға тиіс.

Ұлттық Банк Төрағасы

Е. Досаев

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2019 жылғы 12 қарашадағы № 189 қаулысымен бекітілді

Уәжді пайымдауды қалыптастыру және пайдалану қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Уәжді пайымдауды қалыптастыру және пайдалану қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын мемлекеттік реттеу, бақылау және қадағалау туралы" 2003 жылғы 4 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі – Заң) сәйкес әзірленді және уәжді пайымдауды қалыптастыру және пайдалану тәртібін белгілейді.

2. Қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылады:

1) алқалы орган - қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның (бұдан әрі - уәкілетті орган) уәжді пайымдауды қабылдайтын органы, оның құрамы мен қызмет тәртібін уәкілетті органның Басқармасы бекітеді;

2) қадағалау бөлімшесі - уәкілетті органның қаржы ұйымдарының қызметін бақылау мен қадағалауды жүзеге асыратын және уәкілетті органның уәжді пайымдауының жобасын қалыптастыратын бөлімшесі;

3) уәжді пайымдау - уәкілетті органның алқалы органның негізделген кәсіби пікірі, ол Заңда және "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы" 1995 жылғы 31 тамыздағы (бұдан әрі – Банктер туралы заң), "Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы" 1995 жылғы 23 желтоқсандағы, "Сақтандыру қызметі туралы" 2000 жылғы 18 желтоқсандағы (бұдан әрі – Сақтандыру қызметі туралы заң), "Сақтандыру төлемдеріне кепілдік беру қоры туралы" 2003 жылғы 3 маусымдағы, "Бағалы қағаздар рыногы туралы" 2003 жылғы 2 шілдедегі (бұдан әрі – Бағалы қағаздар рыногы туралы заң) заңдарда көзделген жағдайларда қадағалап ден қою шараларын қолдану және шешімдер қабылдау үшін негіз болып табылады.

3. Уәкілетті орган уәжді пайымдауды Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілеріне Қазақстан Республикасының бейрезидент-банктері филиалдарының, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары филиалдарының және Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру брокерлері филиалдарының Заңның 13-5-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғаларға қатысты, қаржы ұйымдары депозиторларының, кредиторларының, сақтанушыларының, клиенттерінің, инвесторларының және корреспонденттерінің заңды мүдделерін қорғау, Қазақстан Республикасының бейрезидент-банктері филиалдарының, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары филиалдарының және Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру брокерлері филиалдарының Заңның 13-5-бабының 1-тармағында көрсетілген қаржы ұйымдарының қаржылық орнықтылығын қамтамасыз ету, қаржылық жағдайының нашарлауына және олардың қызметіне байланысты тәуекелдердің ұлғаюына жол бермеу мақсатында, сондай-ақ ерте араласу және уақтылы қадағалау әрекеттерін қабылдау мақсатында қалыптастырады және пайдаланады.

Осы Қағидалардың ережелерін қолдану кезінде:

Заңның 13-5-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғалар деп Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктерінің филиалдары, Қазақстан Республикасы бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының филиалдары және Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру брокерлерінің филиалдары түсініледі.

Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкі филиалының меншікті капиталы деп Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 22213 болып тіркелген Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің 2021 жылғы 12 ақпандағы № 23 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктері филиалдарының (оның ішінде Қазақстан Республикасы бейрезидент-ислам банктері филиалдарының) резерв ретінде қабылданатын активтерін қалыптастыру тәртібін және олардың ең төмен мөлшерін қоса алғанда, Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктерінің филиалдары (оның ішінде Қазақстан Республикасы бейрезидент-ислам банктерінің филиалдары) үшін пруденциалдық нормативтерді және сақталуы міндетті өзге де нормалар мен лимиттерді, олардың нормативтік мәндерін және есептеу әдістемесіне сәйкес есептелген резерв ретінде қабылданатын Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкі филиалының активтері түсініледі.

Уәжді пайымдауды пайдалану кезінде Заңның 13-5-бабы 3-тармағының екінші бөлігінде көзделген қағидаттар сақталады.

Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 24.02.2021 № 43 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

4. Уәкілетті орган уәжді пайымдауды Заңның 13-5-бабы 2-тармағының екінші бөлігінде көзделген жағдайларда пайдаланады.

2-тарау. Уәжді пайымдауды қалыптастыру тәртібі

5. Уәжді пайымдаудың жобасын әзірлеуді қадағалау бөлімшесі жүзеге асырады.

6. Уәжді пайымдаудың жобасы Заңның 13-5-бабы 3-тармағының үшінші бөлігінде көрсетілген ақпаратқа негізделеді.

Қадағалау бөлімшесі уәжді пайымдаудың жобасын әзірлеу кезінде орынды және сенімді ақпаратты пайдаланады. Бұл ретте ауызша ақпаратты пайдалануға жол берілмейді.

Егер ақпаратта уәжді пайымдауды қалыптастыру үшін мәні бар жағдайлардың болуы туралы тұжырымдар расталатын, жоққа шығарылатын не күмән келтірілетін фактілер туралы мәліметтер болса, ол орынды болып табылады.

Егер қадағалау органы ақпаратты заңды тәсілмен түрлі көздерден алса және негізінде қадағалау органы уәжді пайымдауды қалыптастыру үшін мәні бар жағдайлардың болуын немесе болмауын белгілейтін фактілер туралы мәліметтерді білдірсе, сондай-ақ құжаттама түрінде расталса ол сенімді болып табылады.

7. Қадағалау бөлімшесі уәжді пайымдаудың жобасын әзірлеу кезінде қадағалап ден қою шараларын қолдану үшін Заңның 13-5-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғалардың түсіндірмелерін олар болған кезде назарға алады. Көрсетілген түсіндірмелерді алу үшін қадағалау бөлімшесі тиісті сұрату жібереді. Заңның 13-5-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғаның түсіндірмелерді уәкілетті орган белгілеген және сұрату алған күннен бастап 5 (бес) жұмыс күніне аз болатын мерзімде ұсынбауы олардың болмауы болып саналады.

8. Қадағалау бөлімшесі уәжді пайымдаудың жобасын Заңның 13-5-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғаға жібереді, ол оны алған күннен бастап 5 (бес) жұмыс күні ішінде қадағалау бөлімшесіне уәжді пайымдаудың жобасымен келісетіні не келіспейтіні туралы уәжді жауапты ұсынады.

Заңның 13-5-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғаның белгіленген мерзімде уәжді жауап ұсынбауы осы тұлғаның уәжді пайымдаудың жобасымен келісуі деп саналады.

9. Заңның 13-5-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлға уәжді пайымдаудың жобасымен келіспейтіні туралы уәжді жауапты ұсынған жағдайда, оны қарау нәтижелері бойынша қадағалау бөлімшесі уәжді пайымдау жобасын алқалы органының қарауына шығару қажеттігін айқындайды.

Қадағалау бөлімшесі уәжді пайымдау жобасын алқалы органының қарауына шығарған кезде, оған Заңның 13-5-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғаның уәжді пайымдау жобасымен келісетіні немесе келіспейтіні туралы уәжді жауабын (ол болса) қоса алғанда, материалдар (құжаттар) қоса беріледі.

10. Заңның 13-5-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғаның өтінішхаты бойынша алқалы орган алқалы органның отырысына Заңның 13-5-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғаның өкілдерін және (немесе) уәкілетті орган аккредиттелген, қаржы нарығында қызметті жүзеге асыратын заңды тұлғалар бірлестіктерінің өкілдерін шақырады.

11. Уәжді пайымдаудың жобасын және оған қоса берілген материалдарды (құжаттарды) қарау нәтижелері бойынша алқалы орган төмендегі шешімдердің бірін қабылдайды:

1) уәжді пайымдау;

2) уәжді пайымдауды қалыптастыру және пайдалану үшін негіздердің болмауы немесе жеткіліксіз болуы туралы шешім.

3-тарау. Уәжді пайымдауды пайдалану тәртібі

12. Іскерлік беделді бағалау бойынша уәжді пайымдау алқалы органның:

1) банктің, Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкі филиалының, банк холдингінің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның, сақтандыру (қайта) сақтандыру ұйымының, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалының, сақтандыру холдингінің, сақтандыру брокерінің, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру брокері филиалының сақтандыру төлемдерін жүзеге асыруға кепілдік беретін ұйымның, бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларына (трансфер-агенттік қызметті жүзеге асыратын ұйымдарды қоспағанда) басшы қызметкер лауазымымен айналысуға кандидатта;

2) банк, банк холдингі, сақтандыру (қайта) сақтандыру ұйымы, сақтандыру холдингі құратын, иеленетін еншілес ұйымның басшы қызметкерінде (немесе басшы қызметкер лауазымына тағайындау немесе сайлау үшін ұсынылған кандидатта);

3) банк, банк холдингі, сақтандыру (қайта) сақтандыру ұйымы, сақтандыру холдингі капиталына қомақты қатысуды иеленетін ұйымның басшы қызметкерінде (немесе басшы қызметкер лауазымына тағайындау немесе сайлау үшін ұсынылған кандидатта);

4) банктің, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, инвестициялық портфельді басқарушының, банк холдингінің, сақтандыру холдингінің ірі қатысушысы мәртебесін иеленетін өтініш берушіде (жеке тұлға үшін) не өтініш берушінің басшы қызметкерінде (заңды тұлға үшін) мінсіз іскерлік беделдің болуы не болмауы туралы негізделген кәсіби пікірі болып табылады.

Ескерту. 12-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 24.02.2021 № 43 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

13. Қағидалардың 12-тармағында көрсетілген тұлғаның іскерлік беделін бағалау кезінде мынадай жағдайлар, фактілер және (немесе) мән-жайлар қаралады:

1) Қағидалардың 12-тармағында көрсетілген тұлғаның жеке адамға қарсы, меншікке қарсы, экономикалық қызмет саласындағы қылмыстық құқық бұзушылықтар үшін, мемлекеттік қызмет және мемлекеттік басқару мүдделеріне қарысы сыбайлас жемқорлық және өзге қылмыстық құқық бұзушылықтар үшін қылмыстық жауапкершілікке тартылуы;

2) Қағидалардың 12-тармағында көрсетілген жеке тұлғаның жеке адамға қарсы, меншікке қарсы, экономикалық қызмет саласындағы қылмыстық құқық бұзушылықтарға, мемлекеттік қызмет және мемлекеттік басқару мүдделеріне қарысы сыбайлас жемқорлық және өзге қылмыстық құқық бұзушылықтарға байланысты қылмыстық процеске айыпталушы, сотталушы ретінде қатысуы;

3) Қазақстан Республикасы заңнамасының не өзге мемлекет заңнамасының Қағидалардың 12-тармағында көрсетілген тұлға айналысқан (айналысатын) кәсіби қызмет реттелетін талаптарының бұзылуы;

4) Қағидалардың 12-тармағында көрсетілген тұлғаның Қазақстан Республикасында қолданылатын халықаралық кәсіби стандарттардың әдеп, мүдделер қақтығысын алдын алу бөлігіндегі талаптарын орындаудан жалтаруы;

5) Қағидалардың 12-тармағында көрсетілген тұлға заңды тұлғаның лауазымды тұлғасы ретіндегі қызметі және (немесе) ірі акционері (ірі қатысушысы) мәртебесінде болған кезеңде немесе оның осы заңды тұлғаның лауазымды тұлғасы ретіндегі өкілеттіктері тоқтатылғаннан және (немесе) ірі акционері (ірі қатысушысы) мәртебесі жойылғаннан кейін 2 (екі) жыл ішінде осы тұлға лауазымды тұлғасы және (немесе) ірі акционері (ірі қатысушысы) болып табылған заңды тұлғаның төлем жасауға қабілетсіз деп танылуы;

6) Қағидалардың 12-тармағында көрсетілген тұлғамен жасасқан еңбек шартының теріс себептер бойынша жұмыс берушінің бастамасы бойынша бұзылуы;

7) Қағидалардың 12-тармағында көрсетілген тұлғаның өзіне (өзінің жеке басына, кәсіби қызметіне, олармен үлестес тұлғаларға) немесе өзінің мүлкіне қатысты дәйексіз ақпаратты ұсынуы не осындай ақпаратты ұсынудан жалтаруы.

Осы тармақтың бірінші бөлігінің ережелері сондай-ақ шет мемлекеттердің аумағында орын алатын (орын алған) жағдайларға, фактілерге және (немесе) жағдаяттарға қолданылады.

14. Қаржылық жағдайды бағалау бойынша уәжді пайымдау алқалы органның банкте, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымында, банктің, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, инвестициялық портфельді басқарушының, банк холдингінің, сақтандыру холдингінің ірі қатысушысы мәртебесін иеленген өтініш берушіде орнықсыз қаржылық жағдайының болуы не болмауы туралы негізделген кәсіби пікірі болып табылады.

15. Қағидалардың 14-тармағында көрсетілген тұлғалардың қаржылық жағдайын бағалау кезінде мынадай жағдайлар, фактілер және (немесе) мән-жайлар қаралады:

1) Қағидалардың 14-тармағында көрсетілген тұлғаға қатысты Заңның 13-5-бабы 2-тармағының екінші бөлігінің 1) тармақшасында көрсетілген рұқсат ету құжаттарын беруге арналған өтініш беру күні немесе оны қарау кезеңінде орындалмаған борышты өндіріп алу туралы соттың шешімі бар болса не Қағидалардың 14-тармағында көрсетілген тұлғаның мерзімі өткен немесе мерзімдерін бұза отырып орындалған 100 000 000 (бір жүз) миллион теңгеден астам мөлшерде міндеттемелері бар болса;

2) Қағидалардың 14-тармағында көрсетілген заңды тұлға қаржылық жағдайының нашарлауына байланысты кредиторлар алдындағы өздерінің міндеттемелеріне қайта құрылымдау жүргізген;

3) Қағидалардың 14-тармағында көрсетілген заңды тұлғаға қатысты жедел оңалту рәсімі, оңалту рәсімі немесе төлемге қабілетсіздікті реттеу рәсімі қолданылған;

4) Қағидалардың 14-тармағында көрсетілген жеке тұлға экономикалық қызмет саласында жеке басқа қарсы, меншікке қарсы қылмыстық құқық бұзушылықтарға байланысты, мемлекеттік қызметтің және мемлекеттік басқарудың мүдделеріне қарсы сыбайлас жемқорлық және өзге де қылмыстық құқық бұзушылықтар үшін қылмыстық процесте айыпталған не сотталушы ретінде танылған болса;

5) Қағидалардың 14-тармағында көрсетілген тұлға Банктер туралы заңның 47-1-бабы 2-тармағының 6) тармақшасында, Сақтандыру қызметі туралы заңның 53-4-бабы 2-тармағының 6) тармақшасында, Бағалы қағаздар рыногы туралы заңның 72-3-бабы 2-тармағының 3) тармақшасында көзделген уәкілетті органның талаптарына сәйкес олардың қаржылық орнықтылығын қамтамасыз ету мақсатында банкті, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, инвестициялық портфельді басқарушыны қосымша капиталдандыруды қамтамасыз етуге жеткілікті мүлікке және (немесе) ақшаға ие болмаса;

6) Қағидалардың 14-тармағында көрсетілген заңды тұлғаның міндеттемелерінің меншікті капиталға қатынасы 5-тен (бестен) астам, қаржы ұйымы үшін - 10-нан (оннан) астам болса.

16. Банкпен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлға ретінде тұлғаларды тану туралы уәжді пайымдау мынадай жағдайларда алқалы органның банкпен ерекше қатынастар арқылы тиісті тұлғаның байланыс белгілерінің болуы туралы негізделген кәсіби пікірі болып табылады:

1) банк, банктің ірі қатысушысы, банк конгломератының қатысушысы халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес заңды тұлғаны бақылайтын болса;

2) жеке және заңды тұлғаның ақшалай ағындары және (немесе) негізгі міндеттемелері банкпен және (немесе) банктің қаржылық жай-күйінің нашарлауына әкелетін банкпен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлғамен мәмілелер нәтижесінде туындайтын болса;

3) банктік қарызды алу және (немесе) оны пайдалану мақсаты шаруашылық қызметтің сипатына және (немесе) қарыз алушы жеке тұлғаның немесе заңды тұлғаның кәсіпкерлік немесе еңбек қызметінің және (немесе) осындай тұлғаның бизнес-жоспарына қарай олардың қажеттілігіне сәйкес келмесе;

4) қарыз алушы заңды тұлға меншігінің құрылымы туралы ақпаратты қарыз алушы заңды тұлғаның дауыс беретін акцияларының (акциялар номиналдық ұстауда болатын жағдайларды қоспағанда) немесе жарғылық капиталындағы қатысу үлестерінің 10 (он) пайызынан асатын барлық соңғы бенефициарларды және (немесе) қатысушыларды анықтау мүмкін емес болса;

5) жеке немесе заңды тұлғаның қамтамасыз етуді есептегендегі күтілетін ақшалай ағындары банктік қарызды беру туралы шешім қабылданған күні (банк активтерінің сапасын жақсарту мақсатында банк шаралар қабылдайтын жағдайларды қоспағанда) ол бойынша міндеттемелерді өтеу үшін жеткіліксіз болса;

6) өкілеттіктеріне активтерді иеліктен шығару, кепіл нысанасын өзгерту және кепілді тоқтату туралы шешімдер, банктік қарыздарды және банк кепілдіктерін беру туралы шешімдер қабылдау кіретін банктің тиісті органының қарыз алушы жеке немесе заңды тұлғамен мәміле бойынша шешімі (банк алдында кепілмен қамтамасыз етілген міндеттемелерін өтеу, банктің кепілді өндіріп алуы, кепіл нысанасын соған тең кепілге ауыстыру жағдайларын қоспағанда) банктің ішкі құжаттарында көзделген жасалатын мәмілелерге банктің қоятын талаптары айтарлықтай бұзыла отырып қабылданса, банк үшін айтарлықтай тәуекелдерге әкелетін болса немесе әкелсе;

7) қарыз алушы жеке немесе заңды тұлғамен жасалған банктік қарыз шартының талаптары қарыз алушы жеке немесе заңды тұлғаның банктік қарыз шартының талаптарын орындау жөніндегі жауапкершілігін шектеудің іскерлік айналым дәстүрлеріне сәйкес келмеуін болжаса, басталуы қарыз алушы жеке немесе заңды тұлғаның міндеттемелерінің толық немесе бір бөлігін тоқтататын оқиғаларды көздесе және банк үшін айтарлықтай тәуекелдерге әкелетін болса немесе әкелсе;

8) банктің жеке немесе заңды тұлғамен жасайтын мәмілесінің талаптары Банктер туралы заңның 40-бабының 2-тармағында, Қағидалардың 21-тармағында көзделген жеңілдік талаптарымен мәмілелерді тануға арналған өлшемшарттарға және Банктер туралы заңның 40-бабы 2-тармағының екінші бөлігіне сәйкес уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленген жеңілдік талаптарымен қосымша өлшемшарттарға сәйкес келетін мәмілелердің талаптары.

Осы тармақтың бірінші бөлігінің 1), 2), 3), 5), 6) және 7) тармақшаларында көзделген жағдайларды, егер мәміленің мөлшері, оның ішінде сол бір тұлғамен бірнеше мәміле мөлшері:

меншікті капиталының мөлшері қоса алғанда 100 000 000 000 (бір жүз миллиард) теңгеге дейінгі банктер үшін - банктің шешім қабылданған күнгі меншікті капиталының 2 (екі) пайызынан асатын;

меншікті капиталының мөлшері 100 000 000 000 (бір жүз миллиард) теңгеден асатын банктер үшін - банктің шешім қабылданған күнгі меншікті капиталының 1 (бір) пайызынан асатын болса, қадағалау бөлімшесі қарастырады.

Осы тармақтың екінші бөлігінде көзделген талаптар мәмілелердің көрсетілген мөлшерінен жалтаруды көздейтін мәмілені (мәмілелерді) жүзеге асыру жағдайына қолданылмайды.

Банкте және (немесе) тұлғада осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген жағдайларда тұлғамен жасасқан мәмілелерден тәуекелдерді барынша азайтуға мүмкіндік беретін тәуекелдерді басқару мен ішкі бақылаудың барабар және тиімді жүйесі болған кезде, мұндай тұлға банкпен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлға болып танылмайды.

17. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымымен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлға ретінде тұлғаларды тану туралы уәжді пайымдау мынадай жағдайларда алқалы органның сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымымен ерекше қатынастар арқылы тиісті тұлғаның байланыс белгілерінің болуы туралы негізделген кәсіби пікірі болып табылады:

1) сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының ірі қатысушысы, сақтандыру тобының қатысушысы халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес заңды тұлғаны бақылайтын болса;

2) сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының активтерді иеліктен шығару туралы шешімдер өкілеттігіне кіретін тиісті органының шешімін, жеке және заңды тұлғамен мәмілелер жасау, оның ішінде сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша мәмілелер жасау туралы шешімдерді сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының ішкі құжаттарында көзделген жасалынған мәмілелерге талаптарын айтарлықтай бұза отырып қабылдаса және сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы үшін айтарлықтай тәуекелдерге әкелетін болса немесе әкелсе;

3) тұлғамен жасасқан сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты сақтандыру жағдайының басталғандығын және (немесе) сақтандыру төлемін жүзеге асыруды алып тастайтын талаптарды қамтитын болса;

4) сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының жеке немесе заңды тұлғамен Сақтандыру қызметі туралы заңның 15-1-бабы 2-тармағында, Қағидалардың 21-тармағында көзделген жеңілдік талаптарымен мәмілелерді тануға арналған өлшемшарттарға және Сақтандыру қызметі туралы заңның 15-1-бабы 2-тармағының екінші бөлігіне сәйкес уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленген жеңілдік талаптарымен қосымша өлшемшарттарға сәйкес келетін мәмілелердің талаптары.

Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымында және (немесе) тұлғада осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген жағдайларда тұлғамен жасасқан мәмілелерден тәуекелдерді барынша азайтуға мүмкіндік беретін тәуекелдерді басқару мен ішкі бақылаудың барабар және тиімді жүйесі болған кезде, мұндай тұлға сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымымен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлға болып танылмайды.

18. Қағидалардың 16-тармағының 1) тармақшасында және 17-тармағының 1) тармақшасында көзделген жағдайларда тұлғаны банкпен, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымымен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлға ретінде тану туралы уәжді пайымдауды қалыптастыру кезінде уәкілетті орган болса, тәуелсіз сарапшының, оның ішінде банк, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы тартқан сарапшының пікірін қарайды.

19. Қағидалардың 16 және 18-тармақтарында белгіленген ережелер Қазақстан Республикасының бейрезидент-банктері филиалдарына, банк холдингтеріне (банк холдингі немесе банк холдингінің белгілері бар тұлға болып табылатын және Банктер туралы заңның 40-бабы 9-тармағының талаптарына сәйкес келетін Қазақстан Республикасының бейрезиденттерін қоспағанда) және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарға қолданылады.

Ескерту. 19-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 24.02.2021 № 43 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

20. Қағидалардың 17 және 18-тармақтарында белгіленген талаптар, сақтандыру холдингі, сақтандыру холдингінің белгілері бар тұлға болып табылатын және Сақтандыру қызметі туралы заңның 15-1-бабы 6-тармағының 1) тармақшасының талаптарына сәйкес келетін Қазақстан Республикасының бейрезиденттерін және банк конгломераттарының құрамына кіретін банк холдингтары болып табылатын сақтандыру холдингтарын қоспағанда, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары филиалдарына, сақтандыру холдингтеріне қолданылады.

Ескерту. 20-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 24.02.2021 № 43 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

21. Банк, Қазақстан Республикасы бейрезидент-банкінің филиалы, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы, Қазақстан Республикасы бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының филиалы ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлғаларға жеңілдік талаптарын беру фактісін белгілеу туралы, сондай-ақ банк, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы жасаған мәмілелерді жеңілдік талаптары бар мәмілелерге жатқызу туралы уәжді пайымдау мәміле мөлшері банк, Қазақстан Республикасы бейрезидент-банкінің филиалы, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы, Қазақстан Республикасы бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының филиалы экономикалық талдауға жатпайтын мәмілелердің осындай түрі үшін белгілеген ішкі лимиттен асып кеткен жағдайда алқалы органның ерекше қатынастар арқылы тұлғаларға банктің, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының жеңілдік талаптарын беруді көрсететін белгілерінің болуы туралы негізделген кәсіби пікірі болып табылады.

Ескерту. 21-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 24.02.2021 № 43 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

22. Банктегі тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесінің сапасын бағалау бойынша уәжді пайымдау банктегі тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесінің сапасы туралы алқалы органның негізді кәсіби пікірі болып табылады және:

1) таңдап алынған бизнес-модель мен даму стратегиясының сәйкестігіне қатысты банктің тәуекел профилі мен тәуекел дәрежесі (тәуекелдің рұқсат етілген мөлшерінің);

2) банк бюджетінің банктің стратегиясында, бизнес моделінде айқындалған экономикалық мақсаттарға және банк қабылдаған тәуекелдерге сәйкестігіне қатысты стратегиялық және бюджеттік жоспарлауды;

3) банктің негізгі қаржы көрсеткіштерін:

бюджетті қалыптастыру кезінде пайдаланылатын жорамалдардың (активтердің, міндеттемелердің, капиталдың (пайда мен зиянның) жоспарлы көлемін арттыру немесе төмендету) барабарлығына;

бюджеттің нақты көрсеткіштерге сәйкестігін талдаудың болуына қатысты болжау сапасын;

4) банктің тәуекел-тәбеті дәрежесінің біріктірілген деңгейін (деңгейлерін) және тәуекелдің әр түрі бойынша тәуекел-тәбеті дәрежесінің деңгейін:

тәуекел-тәбеті дәрежесінің белгіленген деңгейін (деңгейлерін) өтеу үшін меншікті капитал мен өтімділіктің қажетті деңгейінің болуына;

лимиттердің көп деңгейлі жүйесі шеңберінде тәуекелдердің әр түріне сандық және сапа лимиттердің шекті мәнінің барабарлығына қатысты айқындау әдістемесін;

5) банктің корпоративтік басқару жүйесінің:

корпоративтік басқарудағы мүдделер қақтығысын реттеу бойынша шаралардың болуына және сақталуына;

тәуекелдерді басқаруды жүзеге асыратын банктің бөлімшелері дайындаған олар туралы жазбаша ақпарат бар, айтарлықтай тәуекелдер болған кезде мәмілелер жасау немесе операциялар жүргізу туралы шешімдер қабылдау фактілерінің болуына қатысты сапасын бағалау үшін пайдаланылады. Осы абзацтың ережелері мөлшері:

меншікті капиталының мөлшері қоса алғанда 100 000 000 000 (бір жүз миллиард) теңгеге дейінгі банктер үшін - шешім қабылданған күнгі банктің меншікті капиталынан 1 (бір) пайыздан асатын;

меншікті капиталының мөлшері 100 000 000 000 (бір жүз миллиард) теңгеден асатын банктер үшін - шешім қабылданған күнгі банктің меншікті капиталынан 2 (екі) пайыздан асатын мәмілеге немесе мәмілелер жиынтығына қолданылады;

6) банктің қызметіне тән тәуекелдерді өтеу үшін:

тәуекелдерді бағалау сапасына;

меншікті капиталдың жеткіліктілігін бағалауда стресс-тестілеу нәтижелерінің болуына;

меншікті капиталдың жеткіліктілігін айқындау процесінде тиісті тәуекел профильді қолдануға;

стрестік жағдайларда клиенттердің әлеуетті кетуін бағалау кезіндегі жорамалдардың барабарлығына және өтімді активтердің оларды өтеу мақсатында қажеті деңгейін бағалаудың барабарлығына қатысты меншікті капитал мен өтімділіктің жеткіліктілігін айқындаудың ішкі рәсімдерін;

7) банктің қызметіне тән ішкі саясаттарды, сол сияқты тәуекелдерді басқару жөніндегі рәсімдерді:

регламенттелген рәсімдерді сақтауға;

жасалатын мәмілелер бойынша ішкі саясатты сақтауға, оның ішінде ерекшеліктердің болуына, банк бекіткен рәсімдер мен саясаттарға сәйкес келмейтін мәмілелерді жасасу туралы директорлар кеңесін хабардар ете отырып, осындай ерекшеліктерді құжаттамалауға қатысты іске асыруды;

8) банкпен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлғаларды:

банкпен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлғалармен мәмілелер үшін, оларға жеңілдік талаптарын беруге тыйым салуды қоса алғанда, тиісті шектеулердің болуына және сақталуына;

мәмілелерді жеңілдік талаптармен жасасуға және кредиттік тәуекелінің шоғырлануын ұлғайтуға жол бермеу мақсатында, қажетті ақпарат болған кезде банкпен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлғаларды анықтауға;

банкпен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлғалармен мәмілелер туралы ақпаратты жария етуге қатысты айқындау бойынша рәсімдерді;

9) банк кепілге қабылдаған мүлікті:

кепілдің нарықтық құнын айқындау әдістемесінің дұрыстығына, даулы жағдайлар болған кезде тәуелсіз бағалауды қолдануды ескере отырып, банктік қарыз берген және резервтерді (провизияларды) қалыптастырған кезде есепке алынатын нарықтық құнның дұрыстығына;

кепіл мәнін өндіріп алу бойынша мерзімдерді сақтауға;

кепіл шартының қолданыс мерзімінің қарыз алушының (қоса қарыз алушының, кепіл берушінің, кепілгердің) қаржылық жай-күйін ескере отырып берілетін қаржыландырудың құрылымына сәйкестігіне;

кепіл мәнін өндіріп алу құқығын іске асыру мүмкіндігіне қатысты талдау бойынша рәсімдерді;

10) банктің кредиттік тәуекелін:

кредиттеудің ішкі саясаттарының және рәсімдерінің болуына және сақталуына;

халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес құнсыздану белгілері бар активтерді анықтау бойынша, оның ішінде банктің директорлар кеңесіне көрсетілген активтер бойынша ақпаратты беру, оларды басқару бойынша шаралар қабылдау бойынша рәсімдердің болуына және сақталуына;

қарыз алушылардың бизнес-жоспарларын бағалау үшін пайдаланылатын жорамалдардың барабарлығына;

жеке банктік қарыздарға мониторингтің кезеңділігіне;

қаржылық жай-күйінің нашарлау белгілері бар қарыз алушыларға мониторинг жүргізудің жиілігі мен толықтығының жеткіліктілігіне;

кредитті басқару рәсімдерінің болуына және оны банктің сақтауына;

шетел валютасында банктік қарыз алған қарыз алушының қарыз валютасы бағамының өзгеруіне барабар ден қою мүмкіндігінің болуына қатысты басқарудың тиімділігін;

11) банктің қарыз алушыларын:

банктің қарыз алушыларын рейтингтік бағалаудың (скорингтің) пайдаланылатын модельдерінің барабарлығына;

олардың өзекті болуын қолдау мақсатында, оның ішінде берілетін үлестер, баллдар бойынша банктің қарыз алушыларын рейтингтік бағалаудың (скорингтің) пайдаланылатын модельдеріне өзгерістер енгізудің уақтылығына;

банктің қарыз алушыларын рейтингтік бағалау (скорингтің) модельдерін кезеңдік валидациялауды жүзеге асыруға қатысты ішкі рейтингтік бағалау (скорингтің) сапасын;

12) қалыптастырылған провизиялар (резервтер) мөлшерінің Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 16502 болып тіркелген "Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес провизиялар (резервтер) құру қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2017 жылғы 22 желтоқсандағы № 269 қаулысында белгіленген талаптарға сәйкестігін;

13) қаржы құралдарының әділ құнын олардың құнын барабар көрсетуге қатысты айқындау әдістемесін;

14) банктің қорландыру стратегиясының:

түрлері, валюталар, мерзімдері бойынша қорландыру көздерін әртараптандырудың жеткіліктілігі мен қажеттілігіне;

қорландырудың құрылымында жоғары шоғырландырудың болуына;

қорландырудың балама көздерінің болуына;

мерзімдері мен валюта бойынша активтер мен пассивтер арасындағы бақыланбайтын айтарлықтай айырмалардың болуына қатысты тиімділігін;

15) банктің өтімділігін:

көзделмеген әкетулерді ескере отырып өтімді құралдарға деген күнделікті қажеттілікті қоса алғанда, төлемдер бойынша міндеттемелерді уақтылы орындау үшін өтімді активтер деңгейінің жеткіліктілігіне;

өтімді активтер құрамына ағымдағы нарықтық жағдайда қысқа мерзімде іске асыру үшін қолжетімді құралдарды қосудың негізділігіне;

қорландырудың әкетілуін жоспарлаудың дұрыстығына қатысты басқару рәсімдерін;

16) банктің тәуекелдердің ішкі және (немесе) сыртқы индикаторларының өзгеруіне уақтылы ден қоюға бағытталған:

ертерек ескерту жүйесі көрсеткіштерінің, оның ішінде тәуекелдер деңгейінің ұлғаюына әлеуетті ықпал ететін банкке қолжетімді ақпаратты есепке алудың дұрыстығына;

ертерек ескерту жүйесі шеңберінде анықталған тәуекел артқан кезде банктің іс-әрекетінің барабарлығына;

ертерек ескерту жүйесінің белгіленген деңгейлерінен асқан кезде бекітілген іс-шаралардың уақтылығына және тиімділігіне қатысты ертерек ескерту жүйесі жұмысының тиімділігін;

17) банкті:

жоспарда банктің қызметіне тән тәуекелдерді іске асыру кезінде меншікті капиталдың өтімділігі мен жеткіліктілігін қалпына келтіру бойынша тиімді және негізді шаралар тізбесінің болуына;

стрестік сценарийлерді, алдын ала болжанбаған жағдайларды іске асырудың расталған ықтималдығына;

банк қызметін қалпына келтіру үшін қажетті ресурстарды, олардың барабарлығын айқындауға қатысты алдын ала болжанбаған жағдайларда қаржыландыру және қызметінің үздіксіздігін қамтамасыз ету жоспарын;

18) банктің операциялық тәуекелін:

бизнестің негізгі бағыттары, көрсетілетін қызметтер, процестер және ақпараттық жүйелер бойынша операциялық тәуекелді бағалау рәсімдерінің болуына және сақталуына;

жаңа қаржылық қызметтерді және өнімдерді енгізу кезінде операциялық тәуекелді бағалау рәсімдерінің болуына және сақталуына;

операциялық тәуекелді тиімді анықтау мақсатында қажетті құралдардың және оны басқару жөніндегі шаралардың болуына;

операциялық тәуекелді іске асыру және оларды азайту жөніндегі шараларды іске асыру салдарынан болған ірі зиян фактілерін құжаттамалауға қатысты басқару рәсімдерінің тиімділігін;

19) қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл саласында банктің:

қаржы ұйымының қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыру тәуекеліне ұшырағыштығына;

клиентті (оның өкілін) және меншік иесінің бенефициарын сәйкестендіру рәсімінің барабарлығына, клиент типі бойынша қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыру (жылыстату) және терроризмді қаржыландыру тәуекелін бағалау барабарлығына;

қаржы мониторингі жүргізілуі тиіс операцияларды анықтауға;

қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл мәселелері бойынша бөлімшелердің өзара іс-қимылының тиімділігіне;

қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыру (жылыстату) және терроризмді қаржыландыру тәуекелдерін барынша азайту үшін банктердің қабылдаған шараларының барабарлығы және жеткіліктілігіне;

ұсынылатын қызметтердің, сондай-ақ оларды ұсыну тәсілдерінің қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыру (жылыстату) және терроризмді қаржыландыру тәуекеліне ұшырағыштығына қатысты тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесінің тиімділігін;

20) банкте:

қолданылатын сценарийлердің толықтығы, дұрыстығы және негізділігіне;

сценарийлер шеңберіндегі сыртқы және ішкі көрсеткіштердің болжамды өзгеруінің өзектілігіне;

стресс-тестілеу жүргізу модельдері мен өткізу рәсімдерінің барабарлығына;

стресс-тестілеу нәтижелерін банктің тәуекелдерді басқару жүйесінде және басқарушылық шешімдер қабылдауда (қажет болғанда) қолдануына;

тәуекел-факторлардың өзгеруінің банктің активтері мен пассивтерінің құрылымымен өзара байланысы (ара қатыстылығы) болуына қатысты стресс-тестілеуді;

21) банктің қызметіне тән тәуекелдер бойынша басқарушылық ақпарат жүйесінің банктің алқалы органы ұсынатын ақпаратының шынайылығы, толықтығы, уақтылығы, сондай-ақ көрсетілген ақпаратта басқарушылық шешімдер қабылдау үшін тәуекелдердің толық көрсетілуіне қатысты сапасын;

22) үш қорғау желісінің:

екінші және үшінші қорғау желілері бөлімшелерінің тәуелсіздігі және қызметкерлердің біліктілік талаптарына сәйкестігіне;

үш қорғау желісі қатысушыларының арасында мүдделер қақтығысын реттеу бойынша шаралардың болуы және сақталуына және (немесе) оның қатысушыларының функционалдық міндеттерді қоса атқаруына қатысты жұмыс істеу тиімділігін;

23) ішкі бақылау рәсімдерінің:

банктің ішкі құжаттарының Қазақстан Республикасының банктік заңнама талаптарына сәйкес келуіне және (немесе) банктің ішкі құжаттарын Қазақстан Республикасының банктік заңнамасының талаптарына уақытында сәйкестендірмеуге;

банктің белгіленген ішкі рәсімдерін сақтамай жасалған мәмілелердің ауқымды көлемінің болуына қатысты сапасын бағалау;

24) банктің ішкі аудит бөлімшесінің:

ішкі аудит бөлімшесінің қызметті жоспарлау кезінде тәуекелге бағдарланған тәсілді қолдануына;

аудиторлық тексерулер нәтижелері бойынша тәуекелдері басқару рәсімдерінің тиімділігін арттыруға бағытталған ұсынымдарды ұсынуына;

ішкі аудит бөлімшесі берген ұсынымдардың орындалуы мониторингі рәсімінің болуына қатысты тәуекелдерді басқару рәсімдерінің тиімділігіне тәуелсіз бағалау жүргізу кезіндегі қызметінің тиімділігін бағалау үшін қолданылады.

Осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген ережелер Қазақстан Республикасы бейрезидент-банкінің филиалына қолданылады. Осы тармақтың бірінші бөлігінің 1), 2), 3), 6), 16), 17) және 21) тармақшаларында көзделген ережелер банк конгломератына қолданылады.

Ескерту. 22-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 24.02.2021 № 43 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

23. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымында, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалында, бағалы қағаздардың кәсіби қатысушысында (трансфер-агенттік қызметті жүзеге асыратын ұйымдарды қоспағанда) тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесінің сапасын бағалау бойынша уәжді пайымдау сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымында, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалында бағалы қағаздардың кәсіби қатысушысында (трансфер-агенттік қызметті жүзеге асыратын ұйымдарды қоспағанда) тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесінің сапасы туралы алқалы органның негізделген кәсіби пікірі болып табылады және Қағидалардың 21-тармағының 1), 2), 3), 4), 5), 6), 7), 8), 13), 15), 16), 17), 18), 19), 20), 21), 22), 23) және 24) тармақшаларында (сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы, бағалы қағаздардың кәсіби қатысушысы үшін) және 1), 2), 3), 6), 16), 17) және 21) тармақшаларында (сақтандыру тобы үшін) көзделген жағдайларда қолданылады.

Ескерту. 23-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 24.02.2021 № 43 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

24. Банктің, Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкі филиалының, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалының, бағалы қағаздардың кәсіби қатысушысының (трансфер-агенттік қызметті жүзеге асыратын ұйымдарды қоспағанда) провизияларының (резервтерінің) барабарлығын бағалау бойынша уәжді пайымдау банктің, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, бағалы қағаздардың кәсіби қатысушысының (трансфер-агенттік қызметті жүзеге асыратын ұйымдарды қоспағанда) қалыптастырған провизияларының (резервтерінің) халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына, провизияларды (резервтерді) қалыптастыру бойынша әдістемеге, оның ішінде оларды қалыптастыру бойынша әдістемелердің банктің, Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкі филиалының, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалының бағалы қағаздардың кәсіби қатысушысының тәуекелдеріне сәйкестігі және оларды қалыптастыру үшін пайдаланылатын ақпараттың шынайылығы туралы алқалы органның негізделген кәсіби пікірі болып табылады.

Ескерту. 24-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 24.02.2021 № 43 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

25. Сақтандыру нарығында актуарлық қызметті жүзеге асыруға лицензиясы бар актуарий қалыптастырған сақтандыру резервтерінің (бұдан әрі - сақтандыру резервтері) барабарлығын бағалау бойынша уәжді пайымдау сақтандыру резервтерінің халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына, оның құрылымындағы сақтандыру резервтерін есептеу әдістемелеріне, оның ішінде оларды қалыптастыру бойынша әдістемелердің сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалының тәуекелдеріне сәйкестігі және оларды қалыптастыру үшін пайдаланылатын ақпараттың шынайылығы туралы алқалы органың негізделген кәсіби пікірі болып табылады.

Сақтандыру резервтерінің барабарлығын бағалау бойынша уәжді пайымдау мынадай (бірақ онымен шектелмей):

оның нәтижесінде Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14794 тіркелген, "Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының және сақтандыру тобының пруденциялық нормативтерінің және сақталуға міндетті өзге де нормалар мен лимиттердің нормативтік мәндерін және оларды есептеу әдістемесін, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының және сақтандыру топтарының пруденциялық нормативтердің орындалуы туралы есептілігінің тізбесін, нысандарын, табыс ету мерзімдерін, Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының және сақтандыру топтарының пруденциялық нормативтердің орындалуы туралы есептілігін табыс ету қағидаларын, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының немесе сақтандыру холдингтерінің еншілес ұйымдары сатып алатын заңды тұлғалардың акцияларына (жарғылық капиталдағы қатысу үлестеріне) қойылатын талаптарды, сақтандыру холдингтері сатып алатын халықаралық қаржы ұйымдары облигацияларының тізбесін, сақтандыру холдингтері сатып алатын облигациялар үшін талап етілетін ең төмен рейтингті және рейтингтік агенттіктердің тізбесін, сондай-ақ сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары сатып алатын қаржы құралдарының (акциялар мен жарғылық капиталына қатысу үлестерін қоспағанда) тізбесін белгілеу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2016 жылғы 26 желтоқсандағы № 304 қаулысымен (бұдан әрі - № 304 қаулы) және Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 222331 болып тіркелген "Қазақстан Республикасы бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалының, Қазақстан Республикасы бейрезидент-исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалының пруденциялық нормативтерінің және сақталуы міндетті өзге де нормалар мен лимиттердің нормативтік мәндерін және оларды есептеу әдістемелерін, оның ішінде Қазақстан Республикасы бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалының, Қазақстан Республикасы бейрезидент-исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалының резерв ретінде қабылданатын активтерін қалыптастыру тәртібін және олардың ең төмен мөлшерін белгілеу туралы" Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 2021 жылғы 17 ақпандаға № 32 қаулысымен (бұдан әрі - № 32 қаулы) бекітілген пруденциялық нормативтер және сақталуға міндетті өзге де нормалар мен лимиттер көрсеткіштерінің жақсаруы болатын сақтандыру резервтерін есептеу кезінде қолданылатын сақтандыру резервтерін не өлшемшарттарын есептеу әдістемесінің негізсіз өзгерген.

жасалатын қайта сақтандыру шартының талаптарында қайта сақтанушы үшін экономикалық пайда (мақсатқа лайықтылық) болмаған кезде қайта сақтандыру шарты бойынша сақтандыру резервтерінде қайта сақтанушының үлесі қалыптастырылған;

сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалының төлем қабілеттілігінің төмендеуіне (немесе төмендеу ықтималдығы бар) және сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалының № 304 және № 32 қаулыларымен бекітілген пруденциялық нормативтер және сақталуға міндетті өзге де нормалар мен лимиттерді бұзуына әкелген сақтандыру резервтерін есептеу кезінде толық емес және (немесе) жалған ақпарат қолданылған жағдайларда қолданылады.

Ескерту. 25-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 24.02.2021 № 43 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

26. Алқалы орган уәжді пайымдау қабылдаған жағдайда қадағалау бөлімшесі қадағалап ден қою шараларының жобасын немесе Қағидалардың 2-тармағының 3) тармақшасында көзделген жағдайларда шешім дайындайды.

Об утверждении Правил формирования и использования мотивированного суждения

Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 12 ноября 2019 года № 189. Зарегистрировано в Министерстве юстиции Республики Казахстан 22 ноября 2019 года № 19643.

Настоящее постановление вводится в действие с 1 января 2020 года.

В соответствии с Законом Республики Казахстан от 4 июля 2003 года "О государственном регулировании, контроле и надзоре финансового рынка и финансовых организаций" Правление Национального Банка Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Утвердить прилагаемые Правила формирования и использования мотивированного суждения.

2. Признать утратившими силу:

1) постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 29 октября 2018 года № 271 "Об утверждении Правил формирования и использования мотивированного суждения" (зарегистрировано в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 17752, опубликовано 27 ноября 2018 года в Эталонном контрольном банке нормативных правовых актов Республики Казахстан);

2) пункт 2 постановления Правления Национального Банка Республики Казахстан от 31 мая 2019 года № 82 "О внесении изменения и дополнений в некоторые нормативные правовые акты Республики Казахстан по вопросам регулирования финансового рынка" (зарегистрировано в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 18823, опубликовано 17 июня 2019 года в Эталонном контрольном банке нормативных правовых актов Республики Казахстан).

3. Департаменту методологии и регулирования финансовых организаций в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) совместно с Юридическим департаментом государственную регистрацию настоящего постановления в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего постановления на официальном интернет-ресурсе Национального Банка Республики Казахстан после его официального опубликования;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего постановления представление в Юридический департамент сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктом 2) настоящего пункта и пунктом 4 настоящего постановления.

4. Департаменту внешних коммуникаций – пресс-службе Национального Банка Республики Казахстан обеспечить в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего постановления направление его копии на официальное опубликование в периодические печатные издания.

5. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на заместителя Председателя Национального Банка Республики Казахстан Смолякова О.А.

6. Настоящее постановление вводится в действие с 1 января 2020 года и подлежит официальному опубликованию.

Председатель Национального Банка

Е. Досаев

Утверждены постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 12 ноября 2019 года № 189

Правила формирования и использования мотивированного суждения

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила формирования и использования мотивированного суждения (далее – Правила) разработаны в соответствии с Законом Республики Казахстан от 4 июля 2003 года "О государственном регулировании, контроле и надзоре финансового рынка и финансовых организаций" (далее – Закон) и определяют порядок формирования и использования мотивированного суждения.

2. В Правилах используются следующие понятия:

1) коллегиальный орган – орган уполномоченного органа по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций (далее – уполномоченный орган), принимающий мотивированное суждение, состав и порядок деятельности которого утверждаются Правлением уполномоченного органа;

2) надзорное подразделение – подразделение уполномоченного органа, осуществляющее контроль и надзор за деятельностью финансовых организаций и формирующее проект мотивированного суждения уполномоченного органа;

3) мотивированное суждение – обоснованное профессиональное мнение коллегиального органа уполномоченного органа, которое является основанием для применения мер надзорного реагирования и принятия решений в случаях, предусмотренных Законом и законами от 31 августа 1995 года "О банках и банковской деятельности в Республике Казахстан" (далее – Закон о банках), от 23 декабря 1995 года "Об ипотеке недвижимого имущества", от 18 декабря 2000 года "О страховой деятельности" (далее – Закон о страховой деятельности), от 3 июня 2003 года "О Фонде гарантирования страховых выплат", от 2 июля 2003 года "О рынке ценных бумаг" (далее – Закон о рынке ценных бумаг).

3. Мотивированное суждение формируется и используется уполномоченным органом в отношении лиц, указанных в пункте 1 статьи 13-5 Закона, филиалов банков-нерезидентов Республики Казахстан, филиалов страховых (перестраховочных) организаций-нерезидентов Республики Казахстан и филиалов страховых брокеров-нерезидентов Республики Казахстан, в целях защиты законных интересов депозиторов, кредиторов, страхователей, клиентов, инвесторов и корреспондентов финансовых организаций, обеспечения финансовой устойчивости, недопущения ухудшения финансового положения и увеличения рисков, связанных с деятельностью финансовых организаций, указанных в пункте 1 статьи 13-5 Закона, филиалов банков-нерезидентов Республики Казахстан, филиалов страховых (перестраховочных) организаций-нерезидентов Республики Казахстан и филиалов страховых брокеров-нерезидентов Республики Казахстан, а также раннего вмешательства и принятия своевременных надзорных действий.

При применении положений настоящих Правил:

под лицами, указанными в пункте 1 статьи 13-5 Закона, понимаются также филиалы банков-нерезидентов Республики Казахстан, филиалы страховых (перестраховочных) организаций-нерезидентов Республики Казахстан и филиалы страховых брокеров-нерезидентов Республики Казахстан;

под собственным капиталом филиала-банка нерезидента Республики Казахстан понимаются активы филиала банка-нерезидента Республики Казахстан, принимаемые в качестве резерва, рассчитанные в соответствии с требованиями постановления Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и развитию финансового рынка от 12 февраля 2021 года № 23 "Об установлении пруденциальных нормативов и иных обязательных к соблюдению норм и лимитов для филиалов банков-нерезидентов Республики Казахстан (в том числе филиалов исламских банков-нерезидентов Республики Казахстан), их нормативных значений и методики расчетов, включая порядок формирования активов филиалов банков-нерезидентов Республики Казахстан (в том числе филиалов исламских банков-нерезидентов Республики Казахстан), принимаемых в качестве резерва, и их минимальный размер", зарегистрированного в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 22213.

При использовании мотивированного суждения соблюдаются принципы, предусмотренные частью второй пункта 3 статьи 13-5 Закона.

Сноска. Пункт 3 - в редакции постановления Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 24.02.2021 № 43 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

4. Мотивированное суждение используется уполномоченным органом в случаях, предусмотренных частью второй пункта 2 статьи 13-5 Закона.

Глава 2. Порядок формирования мотивированного суждения

5. Разработка проекта мотивированного суждения осуществляется надзорным подразделением.

6. Проект мотивированного суждения основывается на информации, указанной в части третьей пункта 3 статьи 13-5 Закона.

Для разработки проекта мотивированного суждения надзорное подразделение использует уместную и надежную информацию. При этом использование устной информации не допускается.

Информация признается уместной, если она содержит сведения о фактах, которыми подтверждаются, опровергаются либо ставятся под сомнение выводы о существовании обстоятельств, имеющих значение для формирования мотивированного суждения.

Информация признается надежной, если она получена надзорным подразделением законным способом из различных источников и представляет собой сведения о фактах, на основе которых надзорное подразделение устанавливает наличие или отсутствие обстоятельств, имеющих значение для формирования мотивированного суждения, а также подтверждена документально.

7. При разработке проекта мотивированного суждения для применения меры надзорного реагирования надзорным подразделением принимаются во внимание пояснения лиц, указанных в пункте 1 статьи 13-5 Закона, при их наличии. Для получения указанных пояснений надзорное подразделение направляет соответствующий запрос. Непредставление лицом, указанным в пункте 1 статьи 13-5 Закона, пояснений в срок, определенный уполномоченным органом и составляющий не менее 5 (пяти) рабочих дней с даты получения запроса, считается их отсутствием.

8. Надзорное подразделение направляет проект мотивированного суждения лицу, указанному в пункте 1 статьи 13-5 Закона, которое в течение 5 (пяти) рабочих дней со дня его получения представляет в надзорное подразделение мотивированный ответ о согласии либо несогласии с проектом мотивированного суждения.

Непредставление лицом, указанным в пункте 1 статьи 13-5 Закона, мотивированного ответа в установленный срок считается согласием данного лица с проектом мотивированного суждения.

9. По результатам рассмотрения мотивированного ответа о несогласии с проектом мотивированного суждения в случае его представления лицом, указанным в пункте 1 статьи 13-5 Закона, надзорное подразделение определяет необходимость вынесения проекта мотивированного суждения на рассмотрение коллегиального органа.

При вынесении надзорным подразделением проекта мотивированного суждения на рассмотрение коллегиального органа к нему прилагаются материалы (документы), включая мотивированный ответ о согласии либо несогласии лица, указанного в пункте 1 статьи 13-5 Закона, с проектом мотивированного суждения (при его наличии).

10. По ходатайству лица, указанного в пункте 1 статьи 13-5 Закона, коллегиальный орган приглашает на заседание коллегиального органа представителей лица, указанного в пункте 1 статьи 13-5 Закона, и (или) представителей объединений юридических лиц, осуществляющих деятельность на финансовом рынке, аккредитованных в уполномоченном органе.

11. По результатам рассмотрения проекта мотивированного суждения и приложенных к нему материалов (документов) коллегиальный орган принимает одно из следующих решений:

1) мотивированное суждение;

2) решение об отсутствии или недостаточности оснований для формирования и использования мотивированного суждения.

Глава 3. Порядок использования мотивированного суждения

12. Мотивированное суждение по оценке деловой репутации является обоснованным профессиональным мнением коллегиального органа о наличии либо отсутствии безупречной деловой репутации у:

1) кандидата на занятие должности руководящего работника банка, филиала банка-нерезидента Республики Казахстан, банковского холдинга, организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, страховой (перестраховочной) организации, филиала страховой (перестраховочной) организации-нерезидента Республики Казахстан, страхового холдинга, страхового брокера, филиала страхового брокера-нерезидента Республики Казахстан, организации, гарантирующей осуществление страховых выплат, профессионального участника рынка ценных бумаг (за исключением организаций, осуществляющих трансфер-агентскую деятельность);

2) руководящего работника (или кандидата, рекомендуемого для назначения или избрания на должность руководящего работника) дочерней организации создаваемой, приобретаемой банком, банковским холдингом, страховой (перестраховочной) организацией, страховым холдингом;

3) руководящего работника (или кандидата, рекомендуемого для назначения или избрания на должность руководящего работника) организации, в которой банк, банковский холдинг, страховая (перестраховочная) организация, страховой холдинг приобретают значительное участие в капитале;

4) заявителя (для физического лица) либо руководящего работника заявителя (для юридического лица), приобретающего статус крупного участника банка, страховой (перестраховочной) организации, управляющего инвестиционным портфелем, банковского холдинга, страхового холдинга.

Сноска. Пункт 12 - в редакции постановления Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 24.02.2021 № 43 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

13. При оценке деловой репутации лица, указанного в пункте 12 Правил, рассматриваются следующие случаи, факты и (или) обстоятельства:

1) привлечение лица, указанного в пункте 12 Правил, к уголовной ответственности за уголовные правонарушения против личности, против собственности, в сфере экономической деятельности, за коррупционные и иные уголовные правонарушения против интересов государственной службы и государственного управления;

2) участие физического лица, указанного в пункте 12 Правил, в качестве обвиняемого либо подсудимого в уголовном процессе в связи с уголовными правонарушениями против личности, против собственности, в сфере экономической деятельности, за коррупционные и иные уголовные правонарушения против интересов государственной службы и государственного управления;

3) наличие нарушений требований законодательства Республики Казахстан либо законодательства иного государства, регулирующих профессиональную деятельность, которой занималось (занимается) лицо, указанное в пункте 12 Правил;

4) уклонение лица, указанного в пункте 12 Правил, от выполнения требований международных профессиональных стандартов, применяемых в Республике Казахстан, в части этики, исключения конфликта интересов;

5) признание неплатежеспособным юридического лица, в котором лицо, указанное в пункте 12 Правил, являлось должностным лицом и (или) крупным акционером (крупным участником), в период деятельности лица в качестве должностного лица и (или) нахождения в статусе крупного акционера (крупного участника) данного юридического лица или в течение 2 (двух) лет после прекращения его полномочий в качестве должностного лица и (или) утраты статуса крупного акционера (крупного участника) данного юридического лица;

6) расторжение трудового договора с лицом, указанным в пункте 12 Правил, по инициативе работодателя по отрицательным мотивам;

7) представление лицом, указанным в пункте 12 Правил, недостоверной информации в отношении себя (своей личности, профессиональной деятельности, аффилированных с ним лиц) или своего имущества либо уклонение от представления такой информации.

Положения части первой настоящего пункта распространяются также на случаи, факты и (или) обстоятельства, имеющие (имевшие) место на территории иностранных государств.

14. Мотивированное суждение по оценке финансового положения является обоснованным профессиональным мнением коллегиального органа о наличии либо отсутствии неустойчивого финансового положения у учредителя банка, страховой (перестраховочной) организации, заявителя, приобретающего статус крупного участника банка, страховой (перестраховочной) организации, управляющего инвестиционным портфелем, банковского холдинга, страхового холдинга.

15. При оценке финансового положения лица, указанного в пункте 14 Правил, рассматриваются следующие случаи, факты и (или) обстоятельства:

1) в отношении лица, указанного в пункте 14 Правил, имеется решение суда о взыскании долга, неисполненное на дату подачи заявления на выдачу разрешительных документов, указанных в подпункте 1) части второй пункта 2 статьи 13-5 Закона, или в период его рассмотрения, либо лицо, указанное в пункте 14 Правил, имеет просроченные или исполненные с нарушением сроков обязательства в размере более 100 000 000 (ста) миллионов тенге;

2) юридическое лицо, указанное в пункте 14 Правил, проводило реструктуризацию своих обязательств перед кредиторами в связи с ухудшением его финансового положения;

3) в отношении юридического лица, указанного в пункте 14 Правил, применялись ускоренная реабилитационная процедура, реабилитационная процедура или процедура урегулирования неплатежеспособности;

4) участие физического лица, указанного в пункте 14 Правил, в качестве обвиняемого либо подсудимого в уголовном процессе в связи с уголовными правонарушениями против личности, против собственности, в сфере экономической деятельности, за коррупционные и иные уголовные правонарушения против интересов государственной службы и государственного управления;

5) лицо, указанное в пункте 14 Правил, не располагает имуществом и (или) деньгами, достаточными для обеспечения дополнительной капитализации банка, страховой (перестраховочной) организации, управляющего инвестиционным портфелем в целях обеспечения их финансовой устойчивости в соответствии с требованием уполномоченного органа, предусмотренным подпунктом 6) пункта 2 статьи 47-1 Закона о банках, подпунктом 6) пункта 2 статьи 53-4 Закона о страховой деятельности, подпунктом 3) пункта 2 статьи 72-3 Закона о рынке ценных бумаг;

6) отношение обязательств юридического лица, указанного в пункте 14 Правил, к собственному капиталу составляет более 5 (пяти), для финансовой организации – более 10 (десяти).

16. Мотивированное суждение о признании лица в качестве лица, связанного особыми отношениями с банком, является обоснованным профессиональным мнением коллегиального органа о наличии признаков связанности соответствующего лица особыми отношениями с банком в случаях, когда:

1) банк, крупный участник банка, участник банковского конгломерата имеют контроль над юридическим лицом в соответствии с международными стандартами финансовой отчетности;

2) денежные потоки и (или) основные обязательства физического или юридического лица возникли в результате сделки с банком и (или) лицом, связанным с банком особыми отношениями, которая приведет к ухудшению финансового положения банка;

3) цель получения банковского займа и (или) его использование не соответствуют характеру хозяйственной деятельности и (или) потребностям заемщика - физического или юридического лица исходя из его предпринимательской или трудовой деятельности и (или) бизнес-плана такого лица;

4) информация о структуре собственности заемщика - юридического лица не предоставляет возможности установить всех конечных бенефициаров и (или) всех участников, владеющих более 10 (десятью) процентами голосующих акций (за исключением случаев, когда акции находятся в номинальном держании) или долей участия в уставном капитале заемщика - юридического лица;

5) ожидаемые денежные потоки физического или юридического лица с учетом обеспечения не достаточны для погашения обязательств по банковскому займу на дату принятия решения о его выдаче (за исключением случаев принятия банком мер в целях улучшения качества активов банка);

6) решение соответствующего органа банка, в полномочия которого входит принятие решений об отчуждении активов, изменении предмета залога и прекращении залога, решений о выдаче банковских займов и банковских гарантий, по сделке с заемщиком - физическим или юридическим лицом (за исключением случаев исполнения перед банком обязательств, обеспеченных залогом, взыскания банком предмета залога, замены предмета залога на равноценный) принято с существенным нарушением требований банка к заключаемым сделкам, предусмотренных внутренними документами банка, приводит или привело к существенным рискам для банка;

7) условия договора банковского займа, заключенного с заемщиком - физическим или юридическим лицом, предполагают не соответствующие обычаям делового оборота ограничения ответственности заемщика - физического или юридического лица по исполнению условий договора банковского займа, предусматривают события, наступление которых прекращает полностью или в части обязательства заемщика - физического или юридического лица по договору банковского займа, и приводят или привели к существенным рискам для банка;

8) условия сделки банка с физическим или юридическим лицом соответствуют критериям для признания сделок с льготными условиями, предусмотренным пунктом 2 статьи 40 Закона о банках, пунктом 21 Правил и дополнительным критериям отнесения сделок к сделкам с льготными условиями, установленным нормативным правовым актом уполномоченного органа в соответствии с частью второй пункта 2 статьи 40 Закона о банках.

Случаи, предусмотренные подпунктами 1), 2), 3), 5), 6) и 7) части первой настоящего пункта, рассматриваются надзорным подразделением, если размер сделки, в том числе нескольких сделок с одним и тем же лицом, составляет:

более 2 (двух) процентов от собственного капитала банка на дату принятия решения - для банков с размером собственного капитала до 100 000 000 000 (ста миллиардов) тенге включительно;

более 1 (одного) процента от собственного капитала банка на дату принятия решения - для банков с размером собственного капитала свыше 100 000 000 000 (ста миллиардов) тенге.

Условия, предусмотренные частью второй настоящего пункта, не распространяются на случаи осуществления сделки (нескольких сделок), которая (которые) предусматривает (предусматривают) уклонение от указанных размеров сделок.

При наличии у банка и (или) лица адекватной и эффективной системы управления рисками и внутреннего контроля, позволяющей минимизировать риски от сделок с лицом в случаях, предусмотренных частью первой настоящего пункта, такое лицо не признается лицом, связанным с банком особыми отношениями.

17. Мотивированное суждение о признании лица в качестве лица, связанного особыми отношениями со страховой (перестраховочной) организацией, является обоснованным профессиональным мнением коллегиального органа о наличии признаков связанности соответствующего лица особыми отношениями со страховой (перестраховочной) организацией в случаях, когда:

1) страховая (перестраховочная) организация, крупный участник страховой (перестраховочной) организации, участник страховой группы имеют контроль над юридическим лицом в соответствии с международными стандартами финансовой отчетности;

2) решение соответствующего органа страховой (перестраховочной) организации, в полномочия которого входит принятие решений об отчуждении активов, решений о заключении сделок с физическим или юридическим лицом, в том числе по страхованию (перестрахованию), принято с существенным нарушением требований страховой (перестраховочной) организации к заключаемым сделкам, предусмотренных внутренними документами страховой (перестраховочной) организации, и приводит или привело к существенным рискам для страховой (перестраховочной) организации;

3) договор страхования (перестрахования), заключенный с лицом, содержит условия, исключающие наступление страхового случая и (или) осуществление страховой выплаты;

4) условия сделки страховой (перестраховочной) организации с физическим или юридическим лицом соответствуют критериям для признания сделок с льготными условиями, предусмотренным пунктом 2 статьи 15-1 Закона о страховой деятельности, пунктом 21 Правил и дополнительным критериям отнесения сделок к сделкам с льготными условиями, установленным нормативным правовым актом уполномоченного органа в соответствии с частью второй пункта 2 статьи 15-1 Закона о страховой деятельности.

При наличии у страховой (перестраховочной) организации и (или) лица адекватной и эффективной системы управления рисками и внутреннего контроля, позволяющей минимизировать риски от сделок с лицом в случаях, предусмотренных частью первой настоящего пункта, такое лицо не признается лицом, связанным со страховой (перестраховочной) организацией особыми отношениями.

18. При формировании мотивированного суждения о признании лица в качестве лица, связанного с банком, страховой (перестраховочной) организацией особыми отношениями, в случаях предусмотренных подпунктом 1) пункта 16 и подпунктом 1) пункта 17 Правил, уполномоченный орган рассматривает при наличии мнение независимого эксперта, в том числе привлеченного банком, страховой (перестраховочной) организацией.

19. Положения пунктов 16 и 18 Правил распространяются на филиалы банков-нерезидентов Республики Казахстан, банковские холдинги (за исключением нерезидентов Республики Казахстан, являющихся банковским холдингом или лицом, обладающим признаками банковского холдинга, и соответствующих требованиям пункта 9 статьи 40 Закона о банках) и организации, осуществляющие отдельные виды банковских операций.

Сноска. Пункт 19 - в редакции постановления Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 24.02.2021 № 43 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

20. Положения пунктов 17 и 18 Правил распространяются на филиалы страховых (перестраховочных) организаций-нерезидентов Республики Казахстан, страховые холдинги, за исключением нерезидентов Республики Казахстан, являющихся страховым холдингом, лицом, обладающим признаками страхового холдинга, и соответствующих требованиям подпункта 1) пункта 6 статьи 15-1 Закона о страховой деятельности, и страховых холдингов, являющихся банковскими холдингами, входящими в состав банковских конгломератов.

Сноска. Пункт 20 - в редакции постановления Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 24.02.2021 № 43 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

21. Мотивированное суждение об установлении факта предоставления банком, филиалом банка-нерезидента Республики Казахстан, страховой (перестраховочной) организацией, филиалом страховой (перестраховочной) организации-нерезидента Республики Казахстан, льготных условий лицам, связанным с ними особыми отношениями, а также об отнесении сделки, совершенной банком, филиалом банка-нерезидента Республики Казахстан, страховой (перестраховочной) организацией, филиалом страховой (перестраховочной) организации-нерезидента Республики Казахстан, к сделкам с льготными условиями является обоснованным профессиональным мнением коллегиального органа о наличии признаков, указывающих на предоставление банком, филиалом банка-нерезидента Республики Казахстан, страховой (перестраховочной) организацией, филиалом страховой (перестраховочной) организации-нерезидента Республики Казахстан льготных условий лицам, связанным с ними особыми отношениями, в случае превышения размера сделки внутреннего лимита, установленного банком, филиалом банка-нерезидента Республики Казахстан, страховой (перестраховочной) организацией, филиалом страховой (перестраховочной) организации-нерезидента Республики Казахстан для такого типа сделок, без надлежащего экономического анализа.

Сноска. Пункт 21 - в редакции постановления Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 24.02.2021 № 43 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

22. Мотивированное суждение по оценке качества системы управления рисками и внутреннего контроля в банке является обоснованным профессиональным мнением коллегиального органа о качестве системы управления рисками и внутреннего контроля в банке и применяется для оценки:

1) риск-профиля и риск-аппетита (допустимого размера рисков) банка на предмет соответствия выбранной бизнес-модели и стратегии развития;

2) стратегического и бюджетного планирования на предмет соответствия бюджета банка экономическим целям, определенным стратегией банка, бизнес моделью, и принимаемым банком рискам;

3) качества прогнозирования основных финансовых показателей банка на предмет:

адекватности используемых допущений при формировании бюджета (завышения или занижения планового объема активов, обязательств, капитала (прибыли или убытков);

наличия анализа соответствия бюджета фактическим показателям;

4) методики определения агрегированного (агрегированных) уровня (уровней) риск-аппетита банка и уровня риск-аппетита по каждому виду риска на предмет:

наличия необходимого уровня собственного капитала и ликвидности для покрытия установленного (установленных) уровня (уровней) риск-аппетита;

адекватности предельного значения количественных и качественных лимитов на различные виды рисков в рамках многоуровневой системы лимитов;

5) качества системы корпоративного управления банка на предмет:

наличия и соблюдения мер по урегулированию конфликта интересов в корпоративном управлении;

наличия фактов принятия решений о заключении сделок или об осуществлении операций при наличии существенных рисков, о которых имелась письменная информация, подготовленная подразделениями банка, осуществляющими управление рисками. Положения настоящего абзаца применяются к сделке или совокупности сделок, размер которых составляет:

более 1 (одного) процента от собственного капитала банка на дату принятия решения - для банков с размером собственного капитала до 100 000 000 000 (ста миллиардов) тенге включительно;

более 2 (двух) процентов от собственного капитала банка на дату принятия решения - для банков с размером собственного капитала свыше 100 000 000 000 (ста миллиардов) тенге;

6) внутренних процедур определения достаточности собственного капитала и ликвидности для покрытия рисков, присущих деятельности банка, на предмет:

качества оценки рисков;

наличия в оценке достаточности собственного капитала результатов стресс-тестирования;

применения надлежащего риск-профиля в процессе определения достаточности собственного капитала;

адекватности допущений при оценке потенциальных оттоков клиентов в стрессовых ситуациях и адекватности оценки необходимого уровня ликвидных активов в целях их покрытия;

7) реализации внутренних политик, а также процедур по управлению рисками, присущими деятельности банка, на предмет:

соблюдения регламентированных процедур;

соблюдения внутренних политик по совершаемым сделкам, в том числе наличия исключений, документирования таких исключений с информированием совета директоров о заключении сделок, не соответствующих процедурам и политикам, утвержденным банком;

8) процедур по определению лиц, связанных с банком особыми отношениями, на предмет:

наличия и соблюдения надлежащих ограничений для сделок с лицами, связанными с банком особыми отношениями, включая запрет на предоставление им льготных условий;

выявления лиц, связанных с банком особыми отношениями, при наличии необходимой информации, в целях недопущения заключения сделок на льготных условиях и увеличения концентрации кредитного риска;

раскрытия информации о сделках с лицами, связанными с банком особыми отношениями;

9) процедур по анализу принимаемого банком в залог имущества на предмет:

корректности методики определения рыночной стоимости залога, корректности рыночной стоимости, учитываемой при выдаче банковского займа и формировании резервов (провизий), с учетом применения независимой оценки в случаях спорных ситуаций;

соблюдения сроков по обращению взыскания на предмет залога;

соответствия сроков действия договора залога структуре предоставляемого финансирования с учетом финансового положения заемщика (созаемщика, гаранта, поручителя);

возможности реализации права обращения взыскания на предмет залога;

10) эффективности управления кредитным риском банка на предмет:

наличия и соблюдения внутренних политик и процедур кредитования;

наличия и соблюдения процедур по выявлению активов с признаками обесценения в соответствии с международными стандартами финансовой отчетности, в том числе по представлению совету директоров банка информации по указанным активам, принятию мер по управлению ими;

адекватности допущений, используемых для оценки бизнес-планов заемщиков;

периодичности мониторинга индивидуальных банковских займов;

достаточности частоты и полноты мониторинга заемщиков, имеющих признаки ухудшения финансового состояния;

наличия и соблюдения банком процедур кредитного администрирования;

наличия возможности у заемщиков, получивших банковский заем в иностранной валюте, адекватно реагировать на изменения курса валюты займа;

11) качества внутренней рейтинговой оценки заемщиков (скоринга) банка на предмет:

адекватности используемых моделей рейтинговой оценки заемщиков (скоринга) банка;

своевременности внесения изменений в используемые модели рейтинговой оценки заемщиков (скоринга) банка в целях поддержания их актуальности, в том числе в части присваиваемых весов, баллов;

осуществления периодической валидации моделей рейтинговой оценки заемщиков (скоринга) банка;

12) соответствия размера сформированных провизий (резервов) требованиям, установленным постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 22 декабря 2017 года № 269 "Об утверждении Правил создания провизий (резервов) в соответствии с международными стандартами финансовой отчетности и требованиями законодательства Республики Казахстан о бухгалтерском учете и финансовой отчетности", зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 16502;

13) методики определения справедливой стоимости финансовых инструментов на предмет отражения адекватной их стоимости;

14) эффективности стратегии фондирования банка на предмет:

достаточности и необходимости диверсификации источников фондирования по видам, валютам, срокам;

наличия высокой концентрации в структуре фондирования;

наличия альтернативных источников фондирования;

наличия неконтролируемых существенных разрывов между активами и пассивами по срокам и валюте;

15) процедур управления ликвидностью банка на предмет:

достаточности уровня ликвидных активов для своевременного исполнения обязательств по платежам, включая ежедневную потребность в ликвидных средствах с учетом непредвиденных оттоков;

обоснованности включения в состав ликвидных активов инструментов, доступных для реализации в короткие сроки в текущих рыночных условиях;

корректности планирования оттоков фондирования;

16) эффективности работы системы раннего предупреждения банка, направленной на своевременное реагирование на изменения внутренних и (или) внешних индикаторов рисков, на предмет:

корректности показателей системы раннего предупреждения, в том числе учета доступной банку информации, потенциально влияющей на увеличение уровня рисков;

адекватности действий банка при повышении риска, выявленного в рамках системы раннего предупреждения;

своевременности и эффективности утвержденных мероприятий при превышении установленных уровней системы раннего предупреждения;

17) плана финансирования на случай непредвиденных обстоятельств и обеспечения непрерывности деятельности банка на предмет:

наличия в плане перечня эффективных и обоснованных мер по восстановлению ликвидности и достаточности собственного капитала при реализации рисков, присущих деятельности банка;

подтвержденной вероятности реализации стрессовых сценариев, непредвиденных обстоятельств;

определения необходимых ресурсов для восстановления деятельности банка, их адекватности;

18) эффективности процедур управления операционным риском банка на предмет:

наличия и соблюдения процедур оценки операционного риска по ключевым направлениям бизнеса, услугам, процессам и информационным системам;

наличия и соблюдения процедур оценки операционного риска при внедрении новых финансовых услуг и продуктов;

наличия необходимого инструментария в целях эффективного выявления операционного риска и мер по его управлению;

документирования фактов крупных убытков вследствие реализации операционного риска и реализации мер по их минимизации;

19) эффективности системы управления рисками и внутреннего контроля банка в сфере противодействия легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма, на предмет:

подверженности финансовой организации риску легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма;

адекватности процедур идентификации клиента (его представителя) и бенефициарного собственника, адекватности оценки риска легализации (отмывания) доходов, полученных преступным путем, и финансирования терроризма по типу клиента;

выявления операций, подлежащих финансовому мониторингу;

эффективности взаимодействия подразделений по вопросам противодействия легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма;

адекватности и достаточности принимаемых банком мер для минимизации риска легализации (отмывания) доходов, полученных преступным путем, и финансирования терроризма;

уязвимости предоставляемых услуг, а также способов их предоставления риску легализации (отмывания) доходов, полученных преступным путем, и финансирования терроризма;

20) стресс-тестирования в банке на предмет:

полноты, корректности и обоснованности используемых сценариев;

актуальности прогнозируемого изменения внешних и внутренних показателей в рамках сценариев;

адекватности моделей и процедур проведения стресс-тестирования;

применения результатов стресс-тестирования в системе управления рисками банка и принятии управленческих решений (при необходимости);

наличия взаимосвязи (корреляции) изменения риск-факторов на структуру активов и пассивов банка;

21) качества системы управленческой информации по рискам, присущим деятельности банка, на предмет достоверности, полноты, своевременности предоставляемой коллегиальным органам банка информации, а также полноты отражения в указанной информации рисков для целей принятия управленческих решений;

22) эффективности функционирования системы трех линий защиты на предмет:

независимости подразделений и соответствия квалификационным требованиям работников второй и третьей линий защиты;

наличия и соблюдения мер по урегулированию конфликта интересов между участниками системы трех линий защиты и (или) совмещения функциональных обязанностей ее участников;

23) качества процедур внутреннего контроля на предмет:

соответствия внутренних документов банка требованиям банковского законодательства Республики Казахстан и (или) несвоевременного приведения внутренних документов банка в соответствие с банковским законодательством Республики Казахстан;

наличия существенного объема сделок, заключенных без соблюдения установленных внутренних процедур банка;

24) эффективности деятельности подразделения внутреннего аудита банка при проведении независимой оценки эффективности процедур управления рисками на предмет:

применения риск-ориентированного подхода при планировании деятельности подразделения внутреннего аудита;

предоставления по результатам аудиторских проверок рекомендаций, направленных на повышение эффективности процедур управления рисками;

наличия процедур мониторинга исполнения рекомендаций, выданных подразделением внутреннего аудита.

Положения, предусмотренные частью первой настоящего пункта, распространяются на филиал банка-нерезидента Республики Казахстан. Положения, предусмотренные подпунктами 1), 2), 3), 6), 16), 17) и 21) части первой настоящего пункта, распространяются на банковский конгломерат.

Сноска. Пункт 22 - в редакции постановления Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 24.02.2021 № 43 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

23. Мотивированное суждение по оценке качества системы управления рисками и внутреннего контроля в страховой (перестраховочной) организации и страховой группе, филиале страховой (перестраховочной) организации-нерезидента Республики Казахстан, профессиональном участнике рынка ценных бумаг (за исключением организаций, осуществляющих трансфер-агентскую деятельность) является обоснованным профессиональным мнением коллегиального органа о качестве системы управления рисками и внутреннего контроля в страховой (перестраховочной) организации и страховой группе, профессиональном участнике рынка ценных бумаг (за исключением организаций, осуществляющих трансфер-агентскую деятельность) и применяется в случаях, предусмотренных подпунктами 1), 2), 3), 4), 5), 6), 7), 8), 13), 15), 16), 17), 18), 19), 20), 21), 22), 23) и 24) (для страховой (перестраховочной) организации, филиала страховой (перестраховочной) организации-нерезидента Республики Казахстан, профессионального участника рынка ценных бумаг), подпунктами 1), 2), 3), 6), 16), 17) и 21) (для страховой группы) пункта 22 Правил.

Сноска. Пункт 23 - в редакции постановления Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 24.02.2021 № 43 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

24. Мотивированное суждение по оценке адекватности провизий (резервов) банка, филиала банка-нерезидента Республики Казахстан, страховой (перестраховочной) организации, филиала страховой (перестраховочной) организации-нерезидента Республики Казахстан, профессионального участника рынка ценных бумаг (за исключением организаций, осуществляющих трансфер-агентскую деятельность) является обоснованным профессиональным мнением коллегиального органа о соответствии сформированных провизий (резервов) банка, филиала банка-нерезидента Республики Казахстан, страховой (перестраховочной) организации, филиала страховой (перестраховочной) организации-нерезидента Республики Казахстан, профессионального участника рынка ценных бумаг (за исключением организаций, осуществляющих трансфер-агентскую деятельность) международным стандартам финансовой отчетности, методикам по формированию провизий (резервов), в том числе соответствии методик по их формированию рискам банка, филиала банка-нерезидента Республики Казахстан, страховой (перестраховочной) организации, филиала страховой (перестраховочной) организации-нерезидента Республики Казахстан, профессионального участника рынка ценных бумаг, и о достоверности используемой для их формирования информации.

Сноска. Пункт 24 - в редакции постановления Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 24.02.2021 № 43 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

25. Мотивированное суждение по оценке адекватности страховых резервов, сформированных актуарием, имеющим лицензию на осуществление актуарной деятельности на страховом рынке (далее - страховые резервы), является обоснованным профессиональным мнением коллегиального органа о соответствии страховых резервов международным стандартам финансовой отчетности, методикам расчета страховых резервов и их структуре, в том числе соответствии методик по их формированию рискам страховой (перестраховочной) организации, филиала страховой (перестраховочной) организации-нерезидента Республики Казахстан, и о достоверности используемой для их формирования информации.

Мотивированное суждение по оценке адекватности страховых резервов используется в случаях (но, не ограничиваясь ими):

необоснованного изменения методики расчета страховых резервов либо параметров, используемых при расчете страховых резервов, в результате которого происходит улучшение показателей пруденциальных нормативов и других обязательных к соблюдению норм и лимитов, установленных постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 26 декабря 2016 года № 304 "Об установлении нормативных значений и методики расчетов пруденциальных нормативов страховой (перестраховочной) организации и страховой группы и иных обязательных к соблюдению норм и лимитов, требований к приобретаемым страховыми (перестраховочными) организациями, дочерними организациями страховых (перестраховочных) организаций или страховых холдингов акциям (долям участия в уставном капитале) юридических лиц, перечня облигаций международных финансовых организаций, приобретаемых страховыми холдингами, минимального требуемого рейтинга для облигаций, приобретаемых страховыми холдингами, и перечня рейтинговых агентств, а также перечня финансовых инструментов (за исключением акций и долей участия в уставном капитале), приобретаемых страховыми (перестраховочными) организациями", зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 14794 (далее – постановление № 304) и постановлением Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и развитию финансового рынка от 17 февраля 2021 года № 32 "Об установлении нормативных значений и методик расчетов пруденциальных нормативов филиала страховой (перестраховочной) организации-нерезидента Республики Казахстан, филиала исламской страховой (перестраховочной) организации-нерезидента Республики Казахстан и иных обязательных к соблюдению норм и лимитов, в том числе порядка формирования активов филиала страховой (перестраховочной) организации-нерезидента Республики Казахстан, филиала исламской страховой (перестраховочной) организации-нерезидента Республики Казахстан, принимаемых в качестве резерва, и их минимального размера", зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 22231 (далее - постановление № 32);

формирования доли перестраховщика в страховых резервах по договору перестрахования при отсутствии в условиях заключаемого договора перестрахования экономической выгоды (целесообразности) для перестрахователя;

использования не полной и (или) недостоверной информации при расчете страховых резервов, которое привело к снижению (или имеется вероятность снижения) платежеспособности страховой (перестраховочной) организации, филиала страховой (перестраховочной) организации-нерезидента Республики Казахстан и (или) нарушению страховой (перестраховочной) организацией, филиалом страховой (перестраховочной) организации-нерезидента Республики Казахстан пруденциальных нормативов и других обязательных к соблюдению норм и лимитов, установленных постановлениями № 304 и № 32.

Сноска. Пункт 25 - в редакции постановления Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 24.02.2021 № 43 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

26. В случае принятия коллегиальным органом мотивированного суждения надзорное подразделение готовит проект меры надзорного реагирования или решения в случаях, предусмотренных подпунктом 3) пункта 2 Правил.