Уәжді пайымдауды қалыптастыру және пайдалану қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2019 жылғы 12 қарашадағы № 189 қаулысы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2019 жылғы 22 қарашада № 19643 болып тіркелді.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы қаулы 01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі

"Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын мемлекеттік реттеу, бақылау және қадағалау туралы" 2003 жылғы 4 шілдегі Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қоса беріліп отырған Уәжді пайымдауды қалыптастыру және пайдалану қағидалары бекітілсін.

2. Мына:

1) "Уәжді пайымдауды қалыптастыру және пайдалану қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2018 жылғы 29 қазандағы № 271 Қаулысы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 17752 болып тіркелген, 2018 жылғы 27 қарашада Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкінде жарияланған);

2) "Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілеріне қаржы нарығын реттеу мәселелері бойынша өзгеріс пен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2019 жылғы 31 мамырдағы № 82 қаулысының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 18823 болып тіркелген, 2019 жылғы 17 маусымда Қазақстан Республикасы нормативтік-құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкінде жарияланған) 2-тармағының күші жойылды деп танылсын.

3. Қаржы ұйымдарының әдіснамасы және реттеу департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) Заң департаментімен бірлесіп осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы қаулыны ресми жарияланғаннан кейін Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің ресми интернет-ресурсына орналастыруды;

3) осы қаулы мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Заң департаментіне осы қаулының осы тармағының 2) тармақшасында және 4-тармағында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

4. Сыртқы коммуникациялар департаменті – Ұлттық Банктің баспасөз қызметі осы қаулы мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмесін мерзімді баспасөз басылымдарында ресми жариялауға жіберуді қамтамасыз етсін.

5. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Төрағасының орынбасары О.А. Смоляковқа жүктелсін.

6. Осы қаулы 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі және ресми жариялануға тиіс.

Ұлттық Банк Төрағасы

Е. Досаев

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2019 жылғы 12 қарашадағы № 189 қаулысымен бекітілді

Уәжді пайымдауды қалыптастыру және пайдалану қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Уәжді пайымдауды қалыптастыру және пайдалану қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын мемлекеттік реттеу, бақылау және қадағалау туралы" 2003 жылғы 4 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі – Заң) сәйкес әзірленді және уәжді пайымдауды қалыптастыру және пайдалану тәртібін белгілейді.

2. Қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылады:

1) алқалы орган - қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның (бұдан әрі - уәкілетті орган) уәжді пайымдауды қабылдайтын органы, оның құрамы мен қызмет тәртібін уәкілетті органның Басқармасы бекітеді;

2) қадағалау бөлімшесі - уәкілетті органның қаржы ұйымдарының қызметін бақылау мен қадағалауды жүзеге асыратын және уәкілетті органның уәжді пайымдауының жобасын қалыптастыратын бөлімшесі;

3) уәжді пайымдау - уәкілетті органның алқалы органның негізделген кәсіби пікірі, ол Заңда және "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы" 1995 жылғы 31 тамыздағы (бұдан әрі – Банктер туралы заң), "Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы" 1995 жылғы 23 желтоқсандағы, "Сақтандыру қызметі туралы" 2000 жылғы 18 желтоқсандағы (бұдан әрі – Сақтандыру қызметі туралы заң), "Сақтандыру төлемдеріне кепілдік беру қоры туралы" 2003 жылғы 3 маусымдағы, "Бағалы қағаздар рыногы туралы" 2003 жылғы 2 шілдедегі (бұдан әрі – Бағалы қағаздар рыногы туралы заң) заңдарда көзделген жағдайларда қадағалап ден қою шараларын қолдану және шешімдер қабылдау үшін негіз болып табылады.

3. Уәкілетті орган уәжді пайымдауды Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілеріне Қазақстан Республикасының бейрезидент-банктері филиалдарының, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары филиалдарының және Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру брокерлері филиалдарының Заңның 13-5-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғаларға қатысты, қаржы ұйымдары депозиторларының, кредиторларының, сақтанушыларының, клиенттерінің, инвесторларының және корреспонденттерінің заңды мүдделерін қорғау, Қазақстан Республикасының бейрезидент-банктері филиалдарының, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары филиалдарының және Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру брокерлері филиалдарының Заңның 13-5-бабының 1-тармағында көрсетілген қаржы ұйымдарының қаржылық орнықтылығын қамтамасыз ету, қаржылық жағдайының нашарлауына және олардың қызметіне байланысты тәуекелдердің ұлғаюына жол бермеу мақсатында, сондай-ақ ерте араласу және уақтылы қадағалау әрекеттерін қабылдау мақсатында қалыптастырады және пайдаланады.

Осы Қағидалардың ережелерін қолдану кезінде:

Заңның 13-5-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғалар деп Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктерінің филиалдары, Қазақстан Республикасы бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының филиалдары және Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру брокерлерінің филиалдары түсініледі.

Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкі филиалының меншікті капиталы деп Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 22213 болып тіркелген Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің 2021 жылғы 12 ақпандағы № 23 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктері филиалдарының (оның ішінде Қазақстан Республикасы бейрезидент-ислам банктері филиалдарының) резерв ретінде қабылданатын активтерін қалыптастыру тәртібін және олардың ең төмен мөлшерін қоса алғанда, Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктерінің филиалдары (оның ішінде Қазақстан Республикасы бейрезидент-ислам банктерінің филиалдары) үшін пруденциалдық нормативтерді және сақталуы міндетті өзге де нормалар мен лимиттерді, олардың нормативтік мәндерін және есептеу әдістемесіне сәйкес есептелген резерв ретінде қабылданатын Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкі филиалының активтері түсініледі.

Уәжді пайымдауды пайдалану кезінде Заңның 13-5-бабы 3-тармағының екінші бөлігінде көзделген қағидаттар сақталады.

Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 24.02.2021 № 43 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

4. Уәкілетті орган уәжді пайымдауды Заңның 13-5-бабы 2-тармағының екінші бөлігінде көзделген жағдайларда пайдаланады.

2-тарау. Уәжді пайымдауды қалыптастыру тәртібі

5. Уәжді пайымдаудың жобасын әзірлеуді қадағалау бөлімшесі жүзеге асырады.

6. Уәжді пайымдаудың жобасы Заңның 13-5-бабы 3-тармағының үшінші бөлігінде көрсетілген ақпаратқа негізделеді.

Қадағалау бөлімшесі уәжді пайымдаудың жобасын әзірлеу кезінде орынды және сенімді ақпаратты пайдаланады. Бұл ретте ауызша ақпаратты пайдалануға жол берілмейді.

Егер ақпаратта уәжді пайымдауды қалыптастыру үшін мәні бар жағдайлардың болуы туралы тұжырымдар расталатын, жоққа шығарылатын не күмән келтірілетін фактілер туралы мәліметтер болса, ол орынды болып табылады.

Егер қадағалау органы ақпаратты заңды тәсілмен түрлі көздерден алса және негізінде қадағалау органы уәжді пайымдауды қалыптастыру үшін мәні бар жағдайлардың болуын немесе болмауын белгілейтін фактілер туралы мәліметтерді білдірсе, сондай-ақ құжаттама түрінде расталса ол сенімді болып табылады.

7. Қадағалау бөлімшесі уәжді пайымдаудың жобасын әзірлеу кезінде қадағалап ден қою шараларын қолдану үшін Заңның 13-5-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғалардың түсіндірмелерін олар болған кезде назарға алады. Көрсетілген түсіндірмелерді алу үшін қадағалау бөлімшесі тиісті сұрату жібереді. Заңның 13-5-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғаның түсіндірмелерді уәкілетті орган белгілеген және сұрату алған күннен бастап 5 (бес) жұмыс күніне аз болатын мерзімде ұсынбауы олардың болмауы болып саналады.

8. Қадағалау бөлімшесі уәжді пайымдаудың жобасын Заңның 13-5-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғаға жібереді, ол оны алған күннен бастап 5 (бес) жұмыс күні ішінде қадағалау бөлімшесіне уәжді пайымдаудың жобасымен келісетіні не келіспейтіні туралы уәжді жауапты ұсынады.

Заңның 13-5-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғаның белгіленген мерзімде уәжді жауап ұсынбауы осы тұлғаның уәжді пайымдаудың жобасымен келісуі деп саналады.

9. Заңның 13-5-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлға уәжді пайымдаудың жобасымен келіспейтіні туралы уәжді жауапты ұсынған жағдайда, оны қарау нәтижелері бойынша қадағалау бөлімшесі уәжді пайымдау жобасын алқалы органының қарауына шығару қажеттігін айқындайды.

Қадағалау бөлімшесі уәжді пайымдау жобасын алқалы органының қарауына шығарған кезде, оған Заңның 13-5-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғаның уәжді пайымдау жобасымен келісетіні немесе келіспейтіні туралы уәжді жауабын (ол болса) қоса алғанда, материалдар (құжаттар) қоса беріледі.

10. Заңның 13-5-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғаның өтінішхаты бойынша алқалы орган алқалы органның отырысына Заңның 13-5-бабының 1-тармағында көрсетілген тұлғаның өкілдерін және (немесе) уәкілетті орган аккредиттелген, қаржы нарығында қызметті жүзеге асыратын заңды тұлғалар бірлестіктерінің өкілдерін шақырады.

11. Уәжді пайымдаудың жобасын және оған қоса берілген материалдарды (құжаттарды) қарау нәтижелері бойынша алқалы орган төмендегі шешімдердің бірін қабылдайды:

1) уәжді пайымдау;

2) уәжді пайымдауды қалыптастыру және пайдалану үшін негіздердің болмауы немесе жеткіліксіз болуы туралы шешім.

3-тарау. Уәжді пайымдауды пайдалану тәртібі

12. Іскерлік беделді бағалау бойынша уәжді пайымдау алқалы органның:

1) банктің, Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкі филиалының, банк холдингінің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның, сақтандыру (қайта) сақтандыру ұйымының, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалының, сақтандыру холдингінің, сақтандыру брокерінің, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру брокері филиалының сақтандыру төлемдерін жүзеге асыруға кепілдік беретін ұйымның, бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларына (трансфер-агенттік қызметті жүзеге асыратын ұйымдарды қоспағанда) басшы қызметкер лауазымымен айналысуға кандидатта;

2) банк, банк холдингі, сақтандыру (қайта) сақтандыру ұйымы, сақтандыру холдингі құратын, иеленетін еншілес ұйымның басшы қызметкерінде (немесе басшы қызметкер лауазымына тағайындау немесе сайлау үшін ұсынылған кандидатта);

3) банк, банк холдингі, сақтандыру (қайта) сақтандыру ұйымы, сақтандыру холдингі капиталына қомақты қатысуды иеленетін ұйымның басшы қызметкерінде (немесе басшы қызметкер лауазымына тағайындау немесе сайлау үшін ұсынылған кандидатта);

4) банктің, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, инвестициялық портфельді басқарушының, банк холдингінің, сақтандыру холдингінің ірі қатысушысы мәртебесін иеленетін өтініш берушіде (жеке тұлға үшін) не өтініш берушінің басшы қызметкерінде (заңды тұлға үшін) мінсіз іскерлік беделдің болуы не болмауы туралы негізделген кәсіби пікірі болып табылады.

Ескерту. 12-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 24.02.2021 № 43 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

13. Қағидалардың 12-тармағында көрсетілген тұлғаның іскерлік беделін бағалау кезінде мынадай жағдайлар, фактілер және (немесе) мән-жайлар қаралады:

1) Қағидалардың 12-тармағында көрсетілген тұлғаның жеке адамға қарсы, меншікке қарсы, экономикалық қызмет саласындағы қылмыстық құқық бұзушылықтар үшін, мемлекеттік қызмет және мемлекеттік басқару мүдделеріне қарысы сыбайлас жемқорлық және өзге қылмыстық құқық бұзушылықтар үшін қылмыстық жауапкершілікке тартылуы;

2) Қағидалардың 12-тармағында көрсетілген жеке тұлғаның жеке адамға қарсы, меншікке қарсы, экономикалық қызмет саласындағы қылмыстық құқық бұзушылықтарға, мемлекеттік қызмет және мемлекеттік басқару мүдделеріне қарысы сыбайлас жемқорлық және өзге қылмыстық құқық бұзушылықтарға байланысты қылмыстық процеске айыпталушы, сотталушы ретінде қатысуы;

3) Қазақстан Республикасы заңнамасының не өзге мемлекет заңнамасының Қағидалардың 12-тармағында көрсетілген тұлға айналысқан (айналысатын) кәсіби қызмет реттелетін талаптарының бұзылуы;

4) Қағидалардың 12-тармағында көрсетілген тұлғаның Қазақстан Республикасында қолданылатын халықаралық кәсіби стандарттардың әдеп, мүдделер қақтығысын алдын алу бөлігіндегі талаптарын орындаудан жалтаруы;

5) Қағидалардың 12-тармағында көрсетілген тұлға заңды тұлғаның лауазымды тұлғасы ретіндегі қызметі және (немесе) ірі акционері (ірі қатысушысы) мәртебесінде болған кезеңде немесе оның осы заңды тұлғаның лауазымды тұлғасы ретіндегі өкілеттіктері тоқтатылғаннан және (немесе) ірі акционері (ірі қатысушысы) мәртебесі жойылғаннан кейін 2 (екі) жыл ішінде осы тұлға лауазымды тұлғасы және (немесе) ірі акционері (ірі қатысушысы) болып табылған заңды тұлғаның төлем жасауға қабілетсіз деп танылуы;

6) Қағидалардың 12-тармағында көрсетілген тұлғамен жасасқан еңбек шартының теріс себептер бойынша жұмыс берушінің бастамасы бойынша бұзылуы;

7) Қағидалардың 12-тармағында көрсетілген тұлғаның өзіне (өзінің жеке басына, кәсіби қызметіне, олармен үлестес тұлғаларға) немесе өзінің мүлкіне қатысты дәйексіз ақпаратты ұсынуы не осындай ақпаратты ұсынудан жалтаруы.

Осы тармақтың бірінші бөлігінің ережелері сондай-ақ шет мемлекеттердің аумағында орын алатын (орын алған) жағдайларға, фактілерге және (немесе) жағдаяттарға қолданылады.

14. Қаржылық жағдайды бағалау бойынша уәжді пайымдау алқалы органның банкте, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымында, банктің, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, инвестициялық портфельді басқарушының, банк холдингінің, сақтандыру холдингінің ірі қатысушысы мәртебесін иеленген өтініш берушіде орнықсыз қаржылық жағдайының болуы не болмауы туралы негізделген кәсіби пікірі болып табылады.

15. Қағидалардың 14-тармағында көрсетілген тұлғалардың қаржылық жағдайын бағалау кезінде мынадай жағдайлар, фактілер және (немесе) мән-жайлар қаралады:

1) Қағидалардың 14-тармағында көрсетілген тұлғаға қатысты Заңның 13-5-бабы 2-тармағының екінші бөлігінің 1) тармақшасында көрсетілген рұқсат ету құжаттарын беруге арналған өтініш беру күні немесе оны қарау кезеңінде орындалмаған борышты өндіріп алу туралы соттың шешімі бар болса не Қағидалардың 14-тармағында көрсетілген тұлғаның мерзімі өткен немесе мерзімдерін бұза отырып орындалған 100 000 000 (бір жүз) миллион теңгеден астам мөлшерде міндеттемелері бар болса;

2) Қағидалардың 14-тармағында көрсетілген заңды тұлға қаржылық жағдайының нашарлауына байланысты кредиторлар алдындағы өздерінің міндеттемелеріне қайта құрылымдау жүргізген;

3) Қағидалардың 14-тармағында көрсетілген заңды тұлғаға қатысты жедел оңалту рәсімі, оңалту рәсімі немесе төлемге қабілетсіздікті реттеу рәсімі қолданылған;

4) Қағидалардың 14-тармағында көрсетілген жеке тұлға экономикалық қызмет саласында жеке басқа қарсы, меншікке қарсы қылмыстық құқық бұзушылықтарға байланысты, мемлекеттік қызметтің және мемлекеттік басқарудың мүдделеріне қарсы сыбайлас жемқорлық және өзге де қылмыстық құқық бұзушылықтар үшін қылмыстық процесте айыпталған не сотталушы ретінде танылған болса;

5) Қағидалардың 14-тармағында көрсетілген тұлға Банктер туралы заңның 47-1-бабы 2-тармағының 6) тармақшасында, Сақтандыру қызметі туралы заңның 53-4-бабы 2-тармағының 6) тармақшасында, Бағалы қағаздар рыногы туралы заңның 72-3-бабы 2-тармағының 3) тармақшасында көзделген уәкілетті органның талаптарына сәйкес олардың қаржылық орнықтылығын қамтамасыз ету мақсатында банкті, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, инвестициялық портфельді басқарушыны қосымша капиталдандыруды қамтамасыз етуге жеткілікті мүлікке және (немесе) ақшаға ие болмаса;

6) Қағидалардың 14-тармағында көрсетілген заңды тұлғаның міндеттемелерінің меншікті капиталға қатынасы 5-тен (бестен) астам, қаржы ұйымы үшін - 10-нан (оннан) астам болса.

16. Банкпен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлға ретінде тұлғаларды тану туралы уәжді пайымдау мынадай жағдайларда алқалы органның банкпен ерекше қатынастар арқылы тиісті тұлғаның байланыс белгілерінің болуы туралы негізделген кәсіби пікірі болып табылады:

1) банк, банктің ірі қатысушысы, банк конгломератының қатысушысы халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес заңды тұлғаны бақылайтын болса;

2) жеке және заңды тұлғаның ақшалай ағындары және (немесе) негізгі міндеттемелері банкпен және (немесе) банктің қаржылық жай-күйінің нашарлауына әкелетін банкпен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлғамен мәмілелер нәтижесінде туындайтын болса;

3) банктік қарызды алу және (немесе) оны пайдалану мақсаты шаруашылық қызметтің сипатына және (немесе) қарыз алушы жеке тұлғаның немесе заңды тұлғаның кәсіпкерлік немесе еңбек қызметінің және (немесе) осындай тұлғаның бизнес-жоспарына қарай олардың қажеттілігіне сәйкес келмесе;

4) қарыз алушы заңды тұлға меншігінің құрылымы туралы ақпаратты қарыз алушы заңды тұлғаның дауыс беретін акцияларының (акциялар номиналдық ұстауда болатын жағдайларды қоспағанда) немесе жарғылық капиталындағы қатысу үлестерінің 10 (он) пайызынан асатын барлық соңғы бенефициарларды және (немесе) қатысушыларды анықтау мүмкін емес болса;

5) жеке немесе заңды тұлғаның қамтамасыз етуді есептегендегі күтілетін ақшалай ағындары банктік қарызды беру туралы шешім қабылданған күні (банк активтерінің сапасын жақсарту мақсатында банк шаралар қабылдайтын жағдайларды қоспағанда) ол бойынша міндеттемелерді өтеу үшін жеткіліксіз болса;

6) өкілеттіктеріне активтерді иеліктен шығару, кепіл нысанасын өзгерту және кепілді тоқтату туралы шешімдер, банктік қарыздарды және банк кепілдіктерін беру туралы шешімдер қабылдау кіретін банктің тиісті органының қарыз алушы жеке немесе заңды тұлғамен мәміле бойынша шешімі (банк алдында кепілмен қамтамасыз етілген міндеттемелерін өтеу, банктің кепілді өндіріп алуы, кепіл нысанасын соған тең кепілге ауыстыру жағдайларын қоспағанда) банктің ішкі құжаттарында көзделген жасалатын мәмілелерге банктің қоятын талаптары айтарлықтай бұзыла отырып қабылданса, банк үшін айтарлықтай тәуекелдерге әкелетін болса немесе әкелсе;

7) қарыз алушы жеке немесе заңды тұлғамен жасалған банктік қарыз шартының талаптары қарыз алушы жеке немесе заңды тұлғаның банктік қарыз шартының талаптарын орындау жөніндегі жауапкершілігін шектеудің іскерлік айналым дәстүрлеріне сәйкес келмеуін болжаса, басталуы қарыз алушы жеке немесе заңды тұлғаның міндеттемелерінің толық немесе бір бөлігін тоқтататын оқиғаларды көздесе және банк үшін айтарлықтай тәуекелдерге әкелетін болса немесе әкелсе;

8) банктің жеке немесе заңды тұлғамен жасайтын мәмілесінің талаптары Банктер туралы заңның 40-бабының 2-тармағында, Қағидалардың 21-тармағында көзделген жеңілдік талаптарымен мәмілелерді тануға арналған өлшемшарттарға және Банктер туралы заңның 40-бабы 2-тармағының екінші бөлігіне сәйкес уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленген жеңілдік талаптарымен қосымша өлшемшарттарға сәйкес келетін мәмілелердің талаптары.

Осы тармақтың бірінші бөлігінің 1), 2), 3), 5), 6) және 7) тармақшаларында көзделген жағдайларды, егер мәміленің мөлшері, оның ішінде сол бір тұлғамен бірнеше мәміле мөлшері:

меншікті капиталының мөлшері қоса алғанда 100 000 000 000 (бір жүз миллиард) теңгеге дейінгі банктер үшін - банктің шешім қабылданған күнгі меншікті капиталының 2 (екі) пайызынан асатын;

меншікті капиталының мөлшері 100 000 000 000 (бір жүз миллиард) теңгеден асатын банктер үшін - банктің шешім қабылданған күнгі меншікті капиталының 1 (бір) пайызынан асатын болса, қадағалау бөлімшесі қарастырады.

Осы тармақтың екінші бөлігінде көзделген талаптар мәмілелердің көрсетілген мөлшерінен жалтаруды көздейтін мәмілені (мәмілелерді) жүзеге асыру жағдайына қолданылмайды.

Банкте және (немесе) тұлғада осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген жағдайларда тұлғамен жасасқан мәмілелерден тәуекелдерді барынша азайтуға мүмкіндік беретін тәуекелдерді басқару мен ішкі бақылаудың барабар және тиімді жүйесі болған кезде, мұндай тұлға банкпен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлға болып танылмайды.

17. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымымен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлға ретінде тұлғаларды тану туралы уәжді пайымдау мынадай жағдайларда алқалы органның сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымымен ерекше қатынастар арқылы тиісті тұлғаның байланыс белгілерінің болуы туралы негізделген кәсіби пікірі болып табылады:

1) сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының ірі қатысушысы, сақтандыру тобының қатысушысы халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес заңды тұлғаны бақылайтын болса;

2) сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының активтерді иеліктен шығару туралы шешімдер өкілеттігіне кіретін тиісті органының шешімін, жеке және заңды тұлғамен мәмілелер жасау, оның ішінде сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша мәмілелер жасау туралы шешімдерді сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының ішкі құжаттарында көзделген жасалынған мәмілелерге талаптарын айтарлықтай бұза отырып қабылдаса және сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы үшін айтарлықтай тәуекелдерге әкелетін болса немесе әкелсе;

3) тұлғамен жасасқан сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты сақтандыру жағдайының басталғандығын және (немесе) сақтандыру төлемін жүзеге асыруды алып тастайтын талаптарды қамтитын болса;

4) сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының жеке немесе заңды тұлғамен Сақтандыру қызметі туралы заңның 15-1-бабы 2-тармағында, Қағидалардың 21-тармағында көзделген жеңілдік талаптарымен мәмілелерді тануға арналған өлшемшарттарға және Сақтандыру қызметі туралы заңның 15-1-бабы 2-тармағының екінші бөлігіне сәйкес уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленген жеңілдік талаптарымен қосымша өлшемшарттарға сәйкес келетін мәмілелердің талаптары.

Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымында және (немесе) тұлғада осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген жағдайларда тұлғамен жасасқан мәмілелерден тәуекелдерді барынша азайтуға мүмкіндік беретін тәуекелдерді басқару мен ішкі бақылаудың барабар және тиімді жүйесі болған кезде, мұндай тұлға сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымымен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлға болып танылмайды.

18. Қағидалардың 16-тармағының 1) тармақшасында және 17-тармағының 1) тармақшасында көзделген жағдайларда тұлғаны банкпен, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымымен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлға ретінде тану туралы уәжді пайымдауды қалыптастыру кезінде уәкілетті орган болса, тәуелсіз сарапшының, оның ішінде банк, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы тартқан сарапшының пікірін қарайды.

19. Қағидалардың 16 және 18-тармақтарында белгіленген ережелер Қазақстан Республикасының бейрезидент-банктері филиалдарына, банк холдингтеріне (банк холдингі немесе банк холдингінің белгілері бар тұлға болып табылатын және Банктер туралы заңның 40-бабы 9-тармағының талаптарына сәйкес келетін Қазақстан Республикасының бейрезиденттерін қоспағанда) және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарға қолданылады.

Ескерту. 19-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 24.02.2021 № 43 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

20. Қағидалардың 17 және 18-тармақтарында белгіленген талаптар, сақтандыру холдингі, сақтандыру холдингінің белгілері бар тұлға болып табылатын және Сақтандыру қызметі туралы заңның 15-1-бабы 6-тармағының 1) тармақшасының талаптарына сәйкес келетін Қазақстан Республикасының бейрезиденттерін және банк конгломераттарының құрамына кіретін банк холдингтары болып табылатын сақтандыру холдингтарын қоспағанда, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары филиалдарына, сақтандыру холдингтеріне қолданылады.

Ескерту. 20-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 24.02.2021 № 43 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

21. Банк, Қазақстан Республикасы бейрезидент-банкінің филиалы, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы, Қазақстан Республикасы бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының филиалы ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлғаларға жеңілдік талаптарын беру фактісін белгілеу туралы, сондай-ақ банк, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы жасаған мәмілелерді жеңілдік талаптары бар мәмілелерге жатқызу туралы уәжді пайымдау мәміле мөлшері банк, Қазақстан Республикасы бейрезидент-банкінің филиалы, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы, Қазақстан Республикасы бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының филиалы экономикалық талдауға жатпайтын мәмілелердің осындай түрі үшін белгілеген ішкі лимиттен асып кеткен жағдайда алқалы органның ерекше қатынастар арқылы тұлғаларға банктің, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының жеңілдік талаптарын беруді көрсететін белгілерінің болуы туралы негізделген кәсіби пікірі болып табылады.

Ескерту. 21-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 24.02.2021 № 43 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

22. Банктегі тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесінің сапасын бағалау бойынша уәжді пайымдау банктегі тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесінің сапасы туралы алқалы органның негізді кәсіби пікірі болып табылады және:

1) таңдап алынған бизнес-модель мен даму стратегиясының сәйкестігіне қатысты банктің тәуекел профилі мен тәуекел дәрежесі (тәуекелдің рұқсат етілген мөлшерінің);

2) банк бюджетінің банктің стратегиясында, бизнес моделінде айқындалған экономикалық мақсаттарға және банк қабылдаған тәуекелдерге сәйкестігіне қатысты стратегиялық және бюджеттік жоспарлауды;

3) банктің негізгі қаржы көрсеткіштерін:

бюджетті қалыптастыру кезінде пайдаланылатын жорамалдардың (активтердің, міндеттемелердің, капиталдың (пайда мен зиянның) жоспарлы көлемін арттыру немесе төмендету) барабарлығына;

бюджеттің нақты көрсеткіштерге сәйкестігін талдаудың болуына қатысты болжау сапасын;

4) банктің тәуекел-тәбеті дәрежесінің біріктірілген деңгейін (деңгейлерін) және тәуекелдің әр түрі бойынша тәуекел-тәбеті дәрежесінің деңгейін:

тәуекел-тәбеті дәрежесінің белгіленген деңгейін (деңгейлерін) өтеу үшін меншікті капитал мен өтімділіктің қажетті деңгейінің болуына;

лимиттердің көп деңгейлі жүйесі шеңберінде тәуекелдердің әр түріне сандық және сапа лимиттердің шекті мәнінің барабарлығына қатысты айқындау әдістемесін;

5) банктің корпоративтік басқару жүйесінің:

корпоративтік басқарудағы мүдделер қақтығысын реттеу бойынша шаралардың болуына және сақталуына;

тәуекелдерді басқаруды жүзеге асыратын банктің бөлімшелері дайындаған олар туралы жазбаша ақпарат бар, айтарлықтай тәуекелдер болған кезде мәмілелер жасау немесе операциялар жүргізу туралы шешімдер қабылдау фактілерінің болуына қатысты сапасын бағалау үшін пайдаланылады. Осы абзацтың ережелері мөлшері:

меншікті капиталының мөлшері қоса алғанда 100 000 000 000 (бір жүз миллиард) теңгеге дейінгі банктер үшін - шешім қабылданған күнгі банктің меншікті капиталынан 1 (бір) пайыздан асатын;

меншікті капиталының мөлшері 100 000 000 000 (бір жүз миллиард) теңгеден асатын банктер үшін - шешім қабылданған күнгі банктің меншікті капиталынан 2 (екі) пайыздан асатын мәмілеге немесе мәмілелер жиынтығына қолданылады;

6) банктің қызметіне тән тәуекелдерді өтеу үшін:

тәуекелдерді бағалау сапасына;

меншікті капиталдың жеткіліктілігін бағалауда стресс-тестілеу нәтижелерінің болуына;

меншікті капиталдың жеткіліктілігін айқындау процесінде тиісті тәуекел профильді қолдануға;

стрестік жағдайларда клиенттердің әлеуетті кетуін бағалау кезіндегі жорамалдардың барабарлығына және өтімді активтердің оларды өтеу мақсатында қажеті деңгейін бағалаудың барабарлығына қатысты меншікті капитал мен өтімділіктің жеткіліктілігін айқындаудың ішкі рәсімдерін;

7) банктің қызметіне тән ішкі саясаттарды, сол сияқты тәуекелдерді басқару жөніндегі рәсімдерді:

регламенттелген рәсімдерді сақтауға;

жасалатын мәмілелер бойынша ішкі саясатты сақтауға, оның ішінде ерекшеліктердің болуына, банк бекіткен рәсімдер мен саясаттарға сәйкес келмейтін мәмілелерді жасасу туралы директорлар кеңесін хабардар ете отырып, осындай ерекшеліктерді құжаттамалауға қатысты іске асыруды;

8) банкпен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлғаларды:

банкпен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлғалармен мәмілелер үшін, оларға жеңілдік талаптарын беруге тыйым салуды қоса алғанда, тиісті шектеулердің болуына және сақталуына;

мәмілелерді жеңілдік талаптармен жасасуға және кредиттік тәуекелінің шоғырлануын ұлғайтуға жол бермеу мақсатында, қажетті ақпарат болған кезде банкпен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлғаларды анықтауға;

банкпен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлғалармен мәмілелер туралы ақпаратты жария етуге қатысты айқындау бойынша рәсімдерді;

9) банк кепілге қабылдаған мүлікті:

кепілдің нарықтық құнын айқындау әдістемесінің дұрыстығына, даулы жағдайлар болған кезде тәуелсіз бағалауды қолдануды ескере отырып, банктік қарыз берген және резервтерді (провизияларды) қалыптастырған кезде есепке алынатын нарықтық құнның дұрыстығына;

кепіл мәнін өндіріп алу бойынша мерзімдерді сақтауға;

кепіл шартының қолданыс мерзімінің қарыз алушының (қоса қарыз алушының, кепіл берушінің, кепілгердің) қаржылық жай-күйін ескере отырып берілетін қаржыландырудың құрылымына сәйкестігіне;

кепіл мәнін өндіріп алу құқығын іске асыру мүмкіндігіне қатысты талдау бойынша рәсімдерді;

10) банктің кредиттік тәуекелін:

кредиттеудің ішкі саясаттарының және рәсімдерінің болуына және сақталуына;

халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес құнсыздану белгілері бар активтерді анықтау бойынша, оның ішінде банктің директорлар кеңесіне көрсетілген активтер бойынша ақпаратты беру, оларды басқару бойынша шаралар қабылдау бойынша рәсімдердің болуына және сақталуына;

қарыз алушылардың бизнес-жоспарларын бағалау үшін пайдаланылатын жорамалдардың барабарлығына;

жеке банктік қарыздарға мониторингтің кезеңділігіне;

қаржылық жай-күйінің нашарлау белгілері бар қарыз алушыларға мониторинг жүргізудің жиілігі мен толықтығының жеткіліктілігіне;

кредитті басқару рәсімдерінің болуына және оны банктің сақтауына;

шетел валютасында банктік қарыз алған қарыз алушының қарыз валютасы бағамының өзгеруіне барабар ден қою мүмкіндігінің болуына қатысты басқарудың тиімділігін;

11) банктің қарыз алушыларын:

банктің қарыз алушыларын рейтингтік бағалаудың (скорингтің) пайдаланылатын модельдерінің барабарлығына;

олардың өзекті болуын қолдау мақсатында, оның ішінде берілетін үлестер, баллдар бойынша банктің қарыз алушыларын рейтингтік бағалаудың (скорингтің) пайдаланылатын модельдеріне өзгерістер енгізудің уақтылығына;

банктің қарыз алушыларын рейтингтік бағалау (скорингтің) модельдерін кезеңдік валидациялауды жүзеге асыруға қатысты ішкі рейтингтік бағалау (скорингтің) сапасын;

12) қалыптастырылған провизиялар (резервтер) мөлшерінің Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 16502 болып тіркелген "Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес провизиялар (резервтер) құру қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2017 жылғы 22 желтоқсандағы № 269 қаулысында белгіленген талаптарға сәйкестігін;

13) қаржы құралдарының әділ құнын олардың құнын барабар көрсетуге қатысты айқындау әдістемесін;

14) банктің қорландыру стратегиясының:

түрлері, валюталар, мерзімдері бойынша қорландыру көздерін әртараптандырудың жеткіліктілігі мен қажеттілігіне;

қорландырудың құрылымында жоғары шоғырландырудың болуына;

қорландырудың балама көздерінің болуына;

мерзімдері мен валюта бойынша активтер мен пассивтер арасындағы бақыланбайтын айтарлықтай айырмалардың болуына қатысты тиімділігін;

15) банктің өтімділігін:

көзделмеген әкетулерді ескере отырып өтімді құралдарға деген күнделікті қажеттілікті қоса алғанда, төлемдер бойынша міндеттемелерді уақтылы орындау үшін өтімді активтер деңгейінің жеткіліктілігіне;

өтімді активтер құрамына ағымдағы нарықтық жағдайда қысқа мерзімде іске асыру үшін қолжетімді құралдарды қосудың негізділігіне;

қорландырудың әкетілуін жоспарлаудың дұрыстығына қатысты басқару рәсімдерін;

16) банктің тәуекелдердің ішкі және (немесе) сыртқы индикаторларының өзгеруіне уақтылы ден қоюға бағытталған:

ертерек ескерту жүйесі көрсеткіштерінің, оның ішінде тәуекелдер деңгейінің ұлғаюына әлеуетті ықпал ететін банкке қолжетімді ақпаратты есепке алудың дұрыстығына;

ертерек ескерту жүйесі шеңберінде анықталған тәуекел артқан кезде банктің іс-әрекетінің барабарлығына;

ертерек ескерту жүйесінің белгіленген деңгейлерінен асқан кезде бекітілген іс-шаралардың уақтылығына және тиімділігіне қатысты ертерек ескерту жүйесі жұмысының тиімділігін;

17) банкті:

жоспарда банктің қызметіне тән тәуекелдерді іске асыру кезінде меншікті капиталдың өтімділігі мен жеткіліктілігін қалпына келтіру бойынша тиімді және негізді шаралар тізбесінің болуына;

стрестік сценарийлерді, алдын ала болжанбаған жағдайларды іске асырудың расталған ықтималдығына;

банк қызметін қалпына келтіру үшін қажетті ресурстарды, олардың барабарлығын айқындауға қатысты алдын ала болжанбаған жағдайларда қаржыландыру және қызметінің үздіксіздігін қамтамасыз ету жоспарын;

18) банктің операциялық тәуекелін:

бизнестің негізгі бағыттары, көрсетілетін қызметтер, процестер және ақпараттық жүйелер бойынша операциялық тәуекелді бағалау рәсімдерінің болуына және сақталуына;

жаңа қаржылық қызметтерді және өнімдерді енгізу кезінде операциялық тәуекелді бағалау рәсімдерінің болуына және сақталуына;

операциялық тәуекелді тиімді анықтау мақсатында қажетті құралдардың және оны басқару жөніндегі шаралардың болуына;

операциялық тәуекелді іске асыру және оларды азайту жөніндегі шараларды іске асыру салдарынан болған ірі зиян фактілерін құжаттамалауға қатысты басқару рәсімдерінің тиімділігін;

19) қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл саласында банктің:

қаржы ұйымының қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыру тәуекеліне ұшырағыштығына;

клиентті (оның өкілін) және меншік иесінің бенефициарын сәйкестендіру рәсімінің барабарлығына, клиент типі бойынша қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыру (жылыстату) және терроризмді қаржыландыру тәуекелін бағалау барабарлығына;

қаржы мониторингі жүргізілуі тиіс операцияларды анықтауға;

қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл мәселелері бойынша бөлімшелердің өзара іс-қимылының тиімділігіне;

қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыру (жылыстату) және терроризмді қаржыландыру тәуекелдерін барынша азайту үшін банктердің қабылдаған шараларының барабарлығы және жеткіліктілігіне;

ұсынылатын қызметтердің, сондай-ақ оларды ұсыну тәсілдерінің қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыру (жылыстату) және терроризмді қаржыландыру тәуекеліне ұшырағыштығына қатысты тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесінің тиімділігін;

20) банкте:

қолданылатын сценарийлердің толықтығы, дұрыстығы және негізділігіне;

сценарийлер шеңберіндегі сыртқы және ішкі көрсеткіштердің болжамды өзгеруінің өзектілігіне;

стресс-тестілеу жүргізу модельдері мен өткізу рәсімдерінің барабарлығына;

стресс-тестілеу нәтижелерін банктің тәуекелдерді басқару жүйесінде және басқарушылық шешімдер қабылдауда (қажет болғанда) қолдануына;

тәуекел-факторлардың өзгеруінің банктің активтері мен пассивтерінің құрылымымен өзара байланысы (ара қатыстылығы) болуына қатысты стресс-тестілеуді;

21) банктің қызметіне тән тәуекелдер бойынша басқарушылық ақпарат жүйесінің банктің алқалы органы ұсынатын ақпаратының шынайылығы, толықтығы, уақтылығы, сондай-ақ көрсетілген ақпаратта басқарушылық шешімдер қабылдау үшін тәуекелдердің толық көрсетілуіне қатысты сапасын;

22) үш қорғау желісінің:

екінші және үшінші қорғау желілері бөлімшелерінің тәуелсіздігі және қызметкерлердің біліктілік талаптарына сәйкестігіне;

үш қорғау желісі қатысушыларының арасында мүдделер қақтығысын реттеу бойынша шаралардың болуы және сақталуына және (немесе) оның қатысушыларының функционалдық міндеттерді қоса атқаруына қатысты жұмыс істеу тиімділігін;

23) ішкі бақылау рәсімдерінің:

банктің ішкі құжаттарының Қазақстан Республикасының банктік заңнама талаптарына сәйкес келуіне және (немесе) банктің ішкі құжаттарын Қазақстан Республикасының банктік заңнамасының талаптарына уақытында сәйкестендірмеуге;

банктің белгіленген ішкі рәсімдерін сақтамай жасалған мәмілелердің ауқымды көлемінің болуына қатысты сапасын бағалау;

24) банктің ішкі аудит бөлімшесінің:

ішкі аудит бөлімшесінің қызметті жоспарлау кезінде тәуекелге бағдарланған тәсілді қолдануына;

аудиторлық тексерулер нәтижелері бойынша тәуекелдері басқару рәсімдерінің тиімділігін арттыруға бағытталған ұсынымдарды ұсынуына;

ішкі аудит бөлімшесі берген ұсынымдардың орындалуы мониторингі рәсімінің болуына қатысты тәуекелдерді басқару рәсімдерінің тиімділігіне тәуелсіз бағалау жүргізу кезіндегі қызметінің тиімділігін бағалау үшін қолданылады.

Осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген ережелер Қазақстан Республикасы бейрезидент-банкінің филиалына қолданылады. Осы тармақтың бірінші бөлігінің 1), 2), 3), 6), 16), 17) және 21) тармақшаларында көзделген ережелер банк конгломератына қолданылады.

Ескерту. 22-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 24.02.2021 № 43 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

23. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымында, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалында, бағалы қағаздардың кәсіби қатысушысында (трансфер-агенттік қызметті жүзеге асыратын ұйымдарды қоспағанда) тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесінің сапасын бағалау бойынша уәжді пайымдау сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымында, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалында бағалы қағаздардың кәсіби қатысушысында (трансфер-агенттік қызметті жүзеге асыратын ұйымдарды қоспағанда) тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесінің сапасы туралы алқалы органның негізделген кәсіби пікірі болып табылады және Қағидалардың 21-тармағының 1), 2), 3), 4), 5), 6), 7), 8), 13), 15), 16), 17), 18), 19), 20), 21), 22), 23) және 24) тармақшаларында (сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы, бағалы қағаздардың кәсіби қатысушысы үшін) және 1), 2), 3), 6), 16), 17) және 21) тармақшаларында (сақтандыру тобы үшін) көзделген жағдайларда қолданылады.

Ескерту. 23-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 24.02.2021 № 43 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

24. Банктің, Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкі филиалының, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалының, бағалы қағаздардың кәсіби қатысушысының (трансфер-агенттік қызметті жүзеге асыратын ұйымдарды қоспағанда) провизияларының (резервтерінің) барабарлығын бағалау бойынша уәжді пайымдау банктің, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, бағалы қағаздардың кәсіби қатысушысының (трансфер-агенттік қызметті жүзеге асыратын ұйымдарды қоспағанда) қалыптастырған провизияларының (резервтерінің) халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына, провизияларды (резервтерді) қалыптастыру бойынша әдістемеге, оның ішінде оларды қалыптастыру бойынша әдістемелердің банктің, Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкі филиалының, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалының бағалы қағаздардың кәсіби қатысушысының тәуекелдеріне сәйкестігі және оларды қалыптастыру үшін пайдаланылатын ақпараттың шынайылығы туралы алқалы органның негізделген кәсіби пікірі болып табылады.

Ескерту. 24-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 24.02.2021 № 43 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

25. Сақтандыру нарығында актуарлық қызметті жүзеге асыруға лицензиясы бар актуарий қалыптастырған сақтандыру резервтерінің (бұдан әрі - сақтандыру резервтері) барабарлығын бағалау бойынша уәжді пайымдау сақтандыру резервтерінің халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына, оның құрылымындағы сақтандыру резервтерін есептеу әдістемелеріне, оның ішінде оларды қалыптастыру бойынша әдістемелердің сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалының тәуекелдеріне сәйкестігі және оларды қалыптастыру үшін пайдаланылатын ақпараттың шынайылығы туралы алқалы органың негізделген кәсіби пікірі болып табылады.

Сақтандыру резервтерінің барабарлығын бағалау бойынша уәжді пайымдау мынадай (бірақ онымен шектелмей):

оның нәтижесінде Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14794 тіркелген, "Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының және сақтандыру тобының пруденциялық нормативтерінің және сақталуға міндетті өзге де нормалар мен лимиттердің нормативтік мәндерін және оларды есептеу әдістемесін, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының және сақтандыру топтарының пруденциялық нормативтердің орындалуы туралы есептілігінің тізбесін, нысандарын, табыс ету мерзімдерін, Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының және сақтандыру топтарының пруденциялық нормативтердің орындалуы туралы есептілігін табыс ету қағидаларын, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының немесе сақтандыру холдингтерінің еншілес ұйымдары сатып алатын заңды тұлғалардың акцияларына (жарғылық капиталдағы қатысу үлестеріне) қойылатын талаптарды, сақтандыру холдингтері сатып алатын халықаралық қаржы ұйымдары облигацияларының тізбесін, сақтандыру холдингтері сатып алатын облигациялар үшін талап етілетін ең төмен рейтингті және рейтингтік агенттіктердің тізбесін, сондай-ақ сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары сатып алатын қаржы құралдарының (акциялар мен жарғылық капиталына қатысу үлестерін қоспағанда) тізбесін белгілеу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2016 жылғы 26 желтоқсандағы № 304 қаулысымен (бұдан әрі - № 304 қаулы) және Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 222331 болып тіркелген "Қазақстан Республикасы бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалының, Қазақстан Республикасы бейрезидент-исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалының пруденциялық нормативтерінің және сақталуы міндетті өзге де нормалар мен лимиттердің нормативтік мәндерін және оларды есептеу әдістемелерін, оның ішінде Қазақстан Республикасы бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалының, Қазақстан Республикасы бейрезидент-исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалының резерв ретінде қабылданатын активтерін қалыптастыру тәртібін және олардың ең төмен мөлшерін белгілеу туралы" Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 2021 жылғы 17 ақпандаға № 32 қаулысымен (бұдан әрі - № 32 қаулы) бекітілген пруденциялық нормативтер және сақталуға міндетті өзге де нормалар мен лимиттер көрсеткіштерінің жақсаруы болатын сақтандыру резервтерін есептеу кезінде қолданылатын сақтандыру резервтерін не өлшемшарттарын есептеу әдістемесінің негізсіз өзгерген.

жасалатын қайта сақтандыру шартының талаптарында қайта сақтанушы үшін экономикалық пайда (мақсатқа лайықтылық) болмаған кезде қайта сақтандыру шарты бойынша сақтандыру резервтерінде қайта сақтанушының үлесі қалыптастырылған;

сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалының төлем қабілеттілігінің төмендеуіне (немесе төмендеу ықтималдығы бар) және сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалының № 304 және № 32 қаулыларымен бекітілген пруденциялық нормативтер және сақталуға міндетті өзге де нормалар мен лимиттерді бұзуына әкелген сақтандыру резервтерін есептеу кезінде толық емес және (немесе) жалған ақпарат қолданылған жағдайларда қолданылады.

Ескерту. 25-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 24.02.2021 № 43 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

26. Алқалы орган уәжді пайымдау қабылдаған жағдайда қадағалау бөлімшесі қадағалап ден қою шараларының жобасын немесе Қағидалардың 2-тармағының 3) тармақшасында көзделген жағдайларда шешім дайындайды.

On approval of the Rules for formation and use of a reasoned judgment

Resolution of the Managing Board of the National Bank of the Republic of Kazakhstan dated November 12, 2019 No. 189. Registered with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan on November 22, 2019 No. 19643

Unofficial translation

This resolution shall come into force from January 1, 2020.

In accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated July 4, 2003 "On the State Regulation, Control and Supervision of the Financial Market and Financial Organizations" the Managing Board of the National Bank of the Republic of Kazakhstan HEREBY RESOLVES:

1. To approve the attached Rules for formation and use of a reasoned judgment.

2. To recognize as invalid:

1) Resolution of the Managing Board of the National Bank of the Republic of Kazakhstan dated October 29, 2018 No. 271 "On approval of the Rules for formation and use of a reasoned judgment" (registered in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 17752, published on November 27, 2018 in the Reference Control Bank of Regulatory Legal Acts of the Republic of Kazakhstan);

2) clause 2 of the Resolution of the Managing Board of the National Bank of the Republic of Kazakhstan dated May 31, 2019 No. 82 "On amendments and additions to certain regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan on the issues of regulation of the financial market" (registered in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 18823, published on June 17, 2019 in the Reference Control Bank of Regulatory Legal Acts of the Republic of Kazakhstan).

3. The Department of Methodology and Regulation of Financial Institutions in accordance with the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan shall ensure:

1) jointly with the Legal Department, state registration of this resolution with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan;

2) placement of this resolution on the official Internet resource of the National Bank of the Republic of Kazakhstan after its official publication;

3) within ten working days after state registration of this resolution, submission to the Legal Department of information about implementation of activities, prescribed by subclause 2) of this clause and clause 4 of this resolution.

4. The Department of External Communications – press-service of the National Bank shall ensure within ten calendar days after the state registration of this resolution, sending its copy to the official publication to the printed periodicals.

5. Control over execution of this resolution shall be entrusted to the deputy Chairman of the National Bank of the Republic of Kazakhstan Smolyakov O.A.

6. This resolution shall come into force from January 1, 2020 and is subject to official publication.

Chairman of the National Bank

Ye. Dossayev

Approved by the resolution of the Managing Board of the Republic of Kazakhstan dated November 12, 2019 No. 189

Rules for formation and use of a reasoned judgment

Chapter 1. General provisions

1. These Rules for formation and use of a reasoned judgment (hereinafter referred to as the Rules) have been developed in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated July 4, 2003 "On the State Regulation, Control and Supervision of the Financial Market and Financial Organizations" (hereinafter referred to as the Law) and shall determine the procedure for formation and use of a reasoned judgment.

2. In the Rules, the following concepts are used:

1) a collegial body is a body of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial institutions (hereinafter referred to as the authorized body) that makes a reasoned judgment, which composition and the procedure of activities are approved by the Managing Board of the authorized body;

2) supervisory subdivision is a subdivision of the authorized body carrying out control and supervision over the activities of financial institutions and forming a draft of a reasoned judgment of the authorized body;

3) a reasoned judgment – justified professional opinion of the collegial body of the authorized body, which is the basis for application of supervisory response measures established by the laws of the Republic of Kazakhstan, as well as for making decisions in cases, provided for by the Law and the laws dated August 31, 1995 "On banks and banking activities in the Republic of Kazakhstan" (hereinafter referred to as the Law on Banks), dated December 23,1995 "On Mortgage of Immovable Property", dated December 18, 2000 "On insurance activities" (hereinafter referred to as the Law on insurance activities), dated July 3, 2003 "On Insurance Payments Guarantee Fund", dated July 2, 2003 "On Securities Market" (hereinafter referred to as the Law on securities market).

3. A reasoned judgement is formed and used by the authorized body in respect of the persons, specified in clause 1 of article 13-5 of the Law, for the purposes of protection of legitimate interests of depositors, creditors, policyholders, customers, investors and correspondents of financial institutions, ensuring financial stability, preventing a deterioration in the financial situation and increasing risks associated with the activities of financial institutions specified in clause 1 of Article 13-5 of the Law, as well as early intervention and the adoption of timely supervisory action.

When using a reasoned judgement, principles, stipulated by part two of clause 3 of article 13-5 of the Law shall be met.

4. A reasoned judgement is used by the authorized body in cases, provided for by part two of clause 2 of article 13-5 of the Law.

Chapter 2. Procedure for formation of a reasoned judgement

5. Development of a draft of a reasoned judgement shall be carried out by the supervisory subdivision.

6. A draft of a reasoned judgement is based on the information, specified in part three of clause 3 of article 13-5 of the Law.

For the purposes of development of a draft of a reasoned judgement, the supervisory subdivision shall use relevant and reliable information. At the same time, the use of oral information shall not be allowed.

Information shall be recognized as relevant if it contains information about the facts, which confirm, refute or question the conclusions about the existence of circumstances that are important for the formation of a reasoned judgment.

Information shall be recognized as reliable if it was obtained by the supervisory unit in a legal way from various sources and represents information about the facts, on the basis of which the supervisory unit determines the presence or absence of circumstances that are important for the formation of a reasoned judgment, and is also documented.

7. When developing a draft of a reasoned judgment in order to apply measures of supervisory response by the supervisory subdivision, the explanations of persons, specified in clause 1 of article 13-5 of the Law, if they are available, shall be taken into account. To receive the mentioned explanations, the supervisory subdivision shall submit a relevant request. Failure to provide explanations by the person, specified in clause 1 of article 13-5 of the Law, within the period, determined by the authorized body and of at least 5 (five) working days from the date of receipt of the request, shall be considered as their absence.

8. The supervisory subdivision sends the draft of a reasoned judgment to the person specified in clause 1 of article 13-5 of the Law, who, within 5 (five) working days from the date of its receipt, submits to the supervisory subdivision a reasoned response about consent or disagreement with the draft of a reasoned judgment.

Failure to provide a reasoned response by the person, specified in clause 1 of article 13-5 of the Law, within the established period shall be considered as a consent of this person with the draft of a reasoned judgment.

9. According to the results of consideration of a reasoned response on disagreement with a draft of a reasoned judgment in the event of its submission by a person specified in clause 1 of article 13-5 of the Law, the supervisory subdivision shall determine the need to submit a draft of a reasoned judgment for consideration by a collegial body.

When the supervisory unit submits a draft of a reasoned judgment for consideration by a collegial body, it shall be attached with materials (documents), including a reasoned response on the consent or disagreement of the person specified in clause 1 of article 13-5 of the Law with the draft of a reasoned judgment (if available).

10. At the request of the person specified in clause 1 of article 13-5 of the Law, the collegial body shall invite representatives of the person specified in clause 1 of article 13-5 of the Law and (or) representatives of associations of legal entities carrying out activities in the financial market, accredited by the authorized body.

11. According to the results of consideration of a draft of a reasoned judgment and materials (documents) attached to it, the collegial body shall make one of the following decisions:

1) a reasoned judgment;

2) decision on the absence or insufficiency of grounds for formation and use of a reasoned judgment.

Chapter 3. Procedure for the use of a reasoned judgment

12. A reasoned judgment on the assessment of business reputation is a justified professional opinion of a collegial body about the presence or absence of an impeccable business reputation of:

1) a candidate to the position of an executive officer of a bank, a bank holding company, an insurance (reinsurance) company, an insurance holding company, an insurance broker, an organization guaranteeing the implementation of insurance payments, professional participant of the securities market (with the exception of organizations engaged in transfer-agency activities);

2) an executive officer (or a candidate, recommended for appointment or election to the position of an executive officer) of a subsidiary company, created, procured by a bank, a bank holding company, an insurance (reinsurance) company, an insurance holding company;

3) an executive officer (or a candidate, recommended for appointment or election to the position of an executive officer) of a company, in which a bank, a bank holding company, an insurance (reinsurance) company, an insurance holding company acquire significant equity participation;

4) an applicant (for an individual) or an executive officer of the applicant (for a legal entity), acquiring the status of a major participant of a bank, an insurance (reinsurance) company, an investment portfolio manager, a bank holding company, an insurance holding company.

13. When assessing the business reputation of the person, specified in clause 12 of the Rules, the following cases, facts and (or)circumstances shall be considered:

1) bringing the person, specified in clause 12 of the Rules, to criminal responsibility for criminal offences against a person, against property, in the field of economic activities, for corruption and other criminal offenses against interests of state service and state administration;

2) participation of an individual specified in clause 12 of the Rules, as an accused or defendant in criminal proceedings in connection with criminal offenses against a person, against property, in the field of economic activities, for corruption and other criminal offenses against the interests of the state service and state administration;

3) the presence of violations of the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan or the legislation of another state regulating the professional activity in which the person specified in clause 12 of the Rules was (is) engaged;

4) evasion of the person specified in clause 12 of the Rules from fulfilling the requirements of international professional standards applied in the Republic of Kazakhstan, in terms of ethics, exclusion of conflicts of interest;

5) recognition as insolvent of a legal entity in which the person specified in clause 12 of the Rules was an official and (or) a major shareholder (major participant), during the period of the person's activity as an official and (or) being in the status of a major shareholder (major participant) this legal entity or within 2 (two) years after the termination of its powers as an official and (or) the loss of the status of a major shareholder (major participant) of this legal entity;

6) termination of a labor agreement with a person, specified in clause 12 of the Rules, at the initiative of the employer for negative reasons;

7) provision by the person, specified in clause 12 of the Rules, misleading information about himself/herself (his/her personality, professional activities, persons affiliated with him/her) or his/her property, or evasion of providing such information.

The provisions of part one of this clause also apply to cases, facts and (or) circumstances that take (took) place in the territory of foreign states.

14. A reasoned judgment on assessment of financial situation shall be a justified professional opinion of the collegial body for the presence or absence of an unstable financial situation of the founder of the bank, insurance (reinsurance) company, an applicant, acquiring the status of a major participant in a bank, insurance (reinsurance) company, investment portfolio manager, bank holding company, insurance holding company.

15. When assessing the financial situation of a person, specified in clause 14 of the Rules, the following cases, facts and (or) circumstances shall be considered:

1) in respect of a person, specified in clause 14 of the Rules, there is a court decision on debt collection that was not executed on the date of filing an application for the issuance of permits specified in subclause 1) of part two of clause 2 of article 13-5 of the Law, or during the period of its consideration, or a person indicated in clause 14 of the Rules, has overdue or overdue obligations in the amount of more than 100,000,000 (one hundred) million tenge;

2) the legal entity specified in clause 14 of the Rules was restructuring its obligations to creditors due to the deterioration of its financial situation;

3) in respect of a legal entity, specified in clause 14 of the Rules, the accelerated rehabilitation procedure, rehabilitation procedure or insolvency settlement procedure were applied;

4) participation of an individual, specified in clause 14 of the Rules, as an accused or defendant in criminal proceedings in connection with criminal offenses against a person, against property, in the field of economic activities, for corruption or other criminal offences against interests of the state service and the state administration;

5) a person, specified in clause 14 of the Rules, does not have property and (or) money sufficient to ensure additional capitalization of the bank, insurance (reinsurance) company, investment portfolio manager in order to ensure their financial stability in accordance with the requirement of the authorized body, provided for in subclause 6) of clause 2 of article 47-1 of the Law on banks, subclause 6) of clause 2 of article 53-4 of the Law on insurance activities, subclause 3) of clause 2 of article 72-3 of the Law on securities market;

6) the ratio of legal obligations of a person specified in clause 14 of the Rules to equity capital is more than 5 (five), for a financial institution - more than 10 (ten).

16. A reasoned judgment on recognition of a person as a person, who is connected with special relations to the bank is a justified professional opinion of a collegial body about the presence of signs of connection of the relevant person with a special relations to the bank in cases where:

1) a bank, a major participant of a bank, a participant of a banking conglomerate have control over a legal entity in accordance with international financial reporting standards;

2) cash flows and (or) the main liabilities of an individual or legal entity arose as a result of a transaction with a bank and (or) a person connected with special relations to the bank, which will lead to a deterioration in the financial position of the bank;

3) the purpose of obtaining a bank loan and (or) its use does not correspond to the nature of economic activity and (or) the needs of the borrower - an individual or legal entity based on his entrepreneurial or labor activity and (or) the business plan of such a person;

4) information on the ownership structure of the borrower - a legal entity does not provide an opportunity to establish all ultimate beneficiaries and (or) all participants owning more than 10 (ten) percent of voting shares (except for cases when the shares are in nominal holding) or shares of participation in the authorized capital of the borrower - legal entity;

5) the expected cash flows of an individual or legal entity, taking into account collateral, are not sufficient to repay liabilities on a bank loan as of the date of the decision to issue it (unless the bank takes measures to improve the quality of the assets of the bank);

6) the decision of the relevant body of the bank, whose powers include making decisions on the alienation of assets, changing the subject of pledge and termination of the pledge, decisions on the issuance of bank loans and bank guarantees, on a transaction with a borrower - an individual or legal entity (except for cases of fulfillment of obligations to the bank secured pledge, collection by the bank of the pledged item, replacement of the pledged item with an equivalent one) was accepted with a significant violation of the bank's requirements for transactions to be concluded, stipulated by the internal documents of the bank, leads or led to significant risks for the bank;

7) the conditions of a bank loan agreement, concluded with a borrower - an individual or legal entity, imply restrictions on the liability of the borrower - an individual or legal entity for the fulfillment of the terms of the bank loan agreement that do not correspond to the customs of business turnover, provide for events, the occurrence of which stops completely or in part of the obligations of the borrower - an individual or legal entity under the bank loan agreement, and lead or led to significant risks for the bank;

8) the conditions of a bank's transaction with an individual or legal entity meet the criteria for recognizing transactions with preferential terms provided for in clause 2 of article 40 of the Law on banks, clause 21 of the Rules and additional criteria for classifying transactions as transactions with preferential terms established by the regulatory legal act of the authorized authority in accordance with part two of clause 2 of article 40 of the Law on banks.

The cases provided for in subclauses 1), 2), 3), 5), 6) and 7) of part one of this clause shall be considered by the supervisory subdivision if the size of the transaction, including several transactions with the same person amounts to:

more than 2 (two) percent of the bank's equity capital as of the date of the decision - for banks with equity capital up to 100,000,000,000 (one hundred billion) tenge inclusive;

more than 1 (one) percent of the bank's equity capital as of the date of the decision - for banks with equity capital exceeding 100,000,000,000 (one hundred billion) tenge.

The conditions provided for in part two of this clause do not apply to cases of a transaction (several transactions), which (which) provides (provides) evasion from the specified amounts of transactions.

If the bank and (or) the person has an adequate and effective system of risk management and internal control, which makes it possible to minimize the risks from transactions with the person in the cases provided for in part one of this clause, such a person is not recognized a person, connected with special relations to the bank.

17. A reasoned judgment on recognition of a person as a person, connected with special relations to an insurance (reinsurance) company shall be a justified professional opinion of a collegial body about the presence of signs of connection of the relevant person with special relations to the insurance (reinsurance) company, in cases, where:

1) an insurance (reinsurance) company, a major member of an insurance (reinsurance) company, a member of an insurance group have control over a legal entity in accordance with international financial reporting standards;

2) the decision of the relevant body of the insurance (reinsurance) company, whose powers include making decisions on the alienation of assets, decisions on concluding transactions with an individual or legal entity, including insurance (reinsurance), was made with a significant violation of the requirements of the insurance (reinsurance) company to the concluded transactions provided for by the by-laws of the insurance (reinsurance) company, and leads or led to significant risks for the insurance (reinsurance) company;

3) an insurance (reinsurance) contract concluded with the person, contains terms, excluding the occurrence of the insured event and (or) performance of an insurance payment;

4) the terms of the transaction of an insurance (reinsurance) company with an individual or legal entity meet the criteria for recognizing transactions with preferential terms provided for in clause 2 of article 15-1 of the Law on insurance activities, clause 21 of the Rules and additional criteria for classifying transactions as transactions with preferential terms the conditions established by the regulatory legal act of the authorized body in accordance with part two of clause 2 of article 15-1 of the Law on insurance activities.

If the insurance (reinsurance) company and (or) the person has an adequate and effective system of risk management and internal control, which makes it possible to minimize the risks from transactions with the person in the cases provided for in part one of this clause, such a person is not recognized as a person connected to the insurance (reinsurance) company with special relations.

18. When forming the reasoned judgment on recognition of a person as a person, connected to a bank, an insurance (reinsurance) company with special relations, in cases, provided for by subclause 1) of clause 16 and subclause 1) of clause 17 of the Rules, the authorized body shall consider, if any, the opinion of an independent expert, including the one hired by the bank, the insurance (reinsurance) company.

19. The requirements, set forth in clauses 16 and 18 of the Rules, shall apply to bank holding companies (except for non-residents of the Republic of Kazakhstan, which are a bank holding company or an entity that has the characteristics of a bank holding company and meeting the requirements of clause 9 of article 40 of the Law on banks) and the companies that carry out certain types of banking operations.

20. The requirements established in clauses 17 and 18 of the Rules apply to insurance holdings, with the exception of non-residents of the Republic of Kazakhstan, which are an insurance holding company, an entity with the characteristics of an insurance holding company, and meet the requirements of subclause 1) of clause 6 of article 15-1 of the Law on insurance activities, and insurance holdings, which are bank holdings that are part of banking conglomerates.

21. A reasoned judgment on establishment of a fact of provision by a bank, an insurance (reinsurance) company of favorable terms to persons, connected to them with special relations, as well as on referring a transaction made by a bank, an insurance (reinsurance) organization to transactions with preferential terms, is a justified professional opinion of a collegial body about the presence of signs indicating that a bank, an insurance (reinsurance) company has provided preferential terms to persons associated with them with special relations, in the event exceeding the transaction size of the internal limit set by the bank, insurance (reinsurance) company for this type of transaction, without proper economic analysis.

22. A reasoned judgment on assessment of the system of risk management and internal control in a bank shall be a justified professional opinion of the collegial body on the quality of the system of risk management and internal control in a bank and shall be used for the assessment of:

1) risk profile and risk appetite (permissible risk dimension) of a bank for compliance of the selected business model and development strategy;

2) strategic and budgetary planning for the compliance of the bank's budget with the economic goals determined by the bank's strategy, business model, and risks assumed by the bank;

3) the quality of forecasting the main financial indicators of the bank on the subject:

the adequacy of the assumptions used in the formation of the budget (overstatement or understatement of the planned volume of assets, liabilities, capital (profit or loss);

availability of analysis of budget compliance with actual indicators;

4) methods for determining the aggregated (aggregated) level (levels) of the bank's risk appetite and the level of risk appetite for each type of risk for:

availability of the required level of equity capital and liquidity to cover the established (established) level (levels) of risk appetite;

the adequacy of the limiting value of quantitative and qualitative limits for various types of risks within the framework of a multi-level system of limits;

5) the quality of the system of the bank's corporate management for:

Availability and compliance with the measures on settlement of the conflict of interests in the corporate management;

the presence of facts of making decisions on the conclusion of transactions or on the implementation of operations in the presence of significant risks, about which there was written information prepared by the bank's divisions responsible for risk management. The provisions of this clause apply to a transaction or a set of transactions, the size of which amounts to:

more than 1 (one) percent of the own equity of the bank as of the date of decision making – for banks with the size of the own equity of up to 100 000 000 000 (one hundred billion) tenge inclusive;

more than 2 (two) percent of the own equity of the bank as of the date of decision making – for banks with the size of the own equity of the bank exceeding 100 000 000 000 (one hundred billion) tenge;

6) internal procedures for determining the adequacy of own equity and liquidity to cover the risks inherent in the bank's activities, for:

quality of risk assessment;

availability of stress testing results in the assessment of equity capital adequacy;

applying an appropriate risk profile in the process of determining the adequacy of equity capital;

the adequacy of assumptions in assessing potential customer outflows in stressful situations and the adequacy of assessing the required level of liquid assets in order to cover them;

7) implementation of internal policies, as well as procedures to manage risks inherent to the bank's activities, for:

compliance with regulated procedures;

compliance with internal policies for transactions performed, including the existence of exceptions, documenting such exceptions, informing the board of directors about the conclusion of transactions that do not comply with the procedures and policies approved by the bank;

8) procedures to determine persons, connected to the bank with special relations, for:

the existence and observance of appropriate restrictions for transactions with persons associated with the bank by special relations, including a prohibition on the provision of preferential terms to them;

identification of persons connected to the bank with special relations, if the necessary information is available, in order to prevent the conclusion of transactions on favorable terms and increase the concentration of credit risk;

disclosure of information on transactions with persons connected to the bank with special relations;

9) procedures for the analysis of property accepted by the bank as collateral for:

the correctness of the methodology for determining the market value of the collateral, the correctness of the market value taken into account when issuing a bank loan and forming reserves (provisions), taking into account the use of an independent assessment in cases of disputable situations;

compliance with the deadlines for foreclosure on the subject of pledge;

compliance of the terms of a pledge agreement with the structure of the provided financing subject to financial situation of the borrower (co-borrower, guarantor, warrantor);

opportunity to implement the right of recourse for the pledge;

10) effectiveness of credit risk management of the bank for:

availability and compliance with internal lending policies and procedures;

availability and compliance with procedures for identifying assets with signs of impairment in accordance with international financial reporting standards, including the provision of information on these assets to the bank's board of directors, and taking measures to manage them;

the adequacy of the assumptions used to evaluate the business plans of the borrowers;

the frequency of monitoring individual bank loans;

the adequacy of the frequency and completeness of monitoring of borrowers with signs of deterioration in their financial condition;

the presence and observance by the bank of the procedures of credit administration;

the presence of the ability of borrowers who have received a bank loan in foreign currency to adequately respond to changes in the exchange rate of the loan;

11) the quality of internal rating assessment of the borrowers (scoring) of the bank, for:

the adequacy of the used models of rating assessment of borrowers (scoring) of the bank;

the timeliness of making changes to the used models of rating assessment of borrowers (scoring) of the bank in order to maintain their relevance, including in terms of the assigned weights, points;

carrying out periodic validation of the bank's borrower rating (scoring) models;

12) compliance of the size of the formed provisions (reserves) with the requirements, set forth by the Resolution of the Managing Board of the National Bank of the Republic of Kazakhstan dated December 22, 2017 No. 269 "On approval of the Rules for creation of provisions (reserves) in accordance with international financial reporting standards and the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on accounting and financial reporting ", registered in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 16502;

13) methods for determining the fair value of financial instruments to reflect their adequate value;

14) the effectiveness of the bank's funding strategy for:

the sufficiency and need to diversify funding sources by type, currency, timing;

high concentration in the funding structure;

availability of alternative sources of funding;

the presence of uncontrolled material gaps between assets and liabilities in terms of maturity and currency;

15) procedures for managing the bank's liquidity on the subject:

the sufficiency of the level of liquid assets for the timely fulfillment of payment obligations, including the daily need for liquid funds, taking into account unforeseen outflows;

the rationale for including in the liquid assets of instruments available for sale in a short time in the current market conditions;

correct planning of funding outflows;

16) the effectiveness of the bank's early warning system aimed at timely response to changes in internal and (or) external risk indicators, in terms of:

the correctness of the indicators of the early warning system, including the accounting of information available to the bank, potentially affecting an increase in the level of risks;

the adequacy of the bank's actions in the event of an increase in the risk identified within the early warning system;

the timeliness and effectiveness of approved measures when the established levels of the early warning system are exceeded;

17) a financing plan in case of unforeseen circumstances and ensuring the continuity of the bank's activities for:

the presence in the plan of the list of effective and reasonable measures to restore liquidity and adequacy of equity capital in the implementation of risks inherent in the bank's activities;

confirmed likelihood of stress scenarios, unforeseen circumstances;

determining the necessary resources to restore the bank's activities, their adequacy;

18) the effectiveness of the bank's operational risk management procedures for:

availability and compliance with procedures for assessing operational risk in key areas of business, services, processes and information systems;

availability and compliance with procedures for assessing operational risk when introducing new financial services and products;

availability of the necessary tools for the purposes of effective identification of operational risk and measures to manage it;

documenting the facts of large losses due to the implementation of operational risk and the implementation of measures to minimize them;

19) the effectiveness of the risk management and internal control system of the bank in the field of combating the legalization (laundering) of proceeds from crime and the financing of terrorism, in terms of:

financial institution's exposure to the risk of legalization (laundering) of proceeds from crime and financing of terrorism;

the adequacy of the procedures for identifying the client (his representative) and the beneficial owner, the adequacy of the assessment of the risk of legalization (laundering) of proceeds from crime, and terrorist financing by type of client;

detection of operations that are subject to financial monitoring;

the effectiveness of interaction between divisions on combating the legalization (laundering) of proceeds from crime and the financing of terrorism;

the adequacy and sufficiency of the measures taken by the bank to minimize the risk of legalization (laundering) of proceeds from crime and financing of terrorism;

vulnerability of the services provided, as well as the ways of their provision to the risk of legalization (laundering) of proceeds from crime and financing of terrorism;

20) stress testing in the bank for:

completeness, correctness and validity of the scenarios used;

relevance of the predicted changes in external and internal indicators within the scenarios;

the adequacy of stress testing models and procedures;

applying the results of stress testing in the bank's risk management system and making management decisions (if necessary);

the presence of an interconnection (correlation) of changes in risk factors on the structure of the bank's assets and liabilities;

21) the quality of the management information system on the risks inherent in the bank's activities, for the reliability, completeness, timeliness of the information provided to the bank's collegial bodies, as well as the completeness of the reflection of risks in the specified information for the purpose of making management decisions;

22) the effectiveness of the functioning of the system of three lines of defense for:

independence of subdivisions and compliance with the qualification requirements of employees of the second and third lines of defense;

availability and observance of measures to resolve conflicts of interest between participants in the system of three lines of defense and (or) combining the functional responsibilities of its participants;

23) the quality of internal control procedures for:

Compliance of the by-laws of the bank with the requirements of the banking legislation of the Republic of Kazakhstan and (or) untimely bringing the by-laws of the bank in accordance with the banking legislation of the Republic of Kazakhstan;

the presence of a significant volume of transactions concluded without observing the established internal procedures of the bank;

24) the effectiveness of the bank's internal audit division when conducting an independent assessment of the effectiveness of risk management procedures for:

application of a risk-based approach when planning the activities of the internal audit department;

providing, based on the results of audits, recommendations aimed at improving the efficiency of risk management procedures;

availability of procedures for monitoring the implementation of recommendations issued by the internal audit department.

The provisions provided for in subclauses 1), 2), 3), 6), 16), 17) and 21) of this clause shall apply to a banking conglomerate.

23. A reasoned judgment on assessment of the quality of the system of risk management and internal control in an insurance (reinsurance) company and an insurance group, the professional participant of the securities market (except for the companies carrying out transfer-agent activities) is a justified professional opinion of the collegial body on the quality of the system of risk management and internal control in an insurance (reinsurance) company and an insurance group, the professional participant of the securities market (except for the companies carrying out transfer-agent activities) and shall be used to the extent stipulated by subclauses 1), 2), 3), 4), 5), 6), 7), 8), 13), 15), 16), 17), 18), 19), 20), 21), 22), 23) and 24) (for an insurance (reinsurance) company, a professional participant of the securities market), subclauses 1), 2), 3), 6), 16), 17) and 21) (for an insurance group) of clause 22 of the Rules.

24. A reasoned judgment on assessment of the adequacy of provisions (reserves) of a bank, an insurance (reinsurance) company, a professional participant of the securities market (except for the companies carrying out transfer-agent activities) is a justified professional opinion of the collegial body on the compliance of the formed provisions (reserves) of the bank, an insurance (reinsurance) company, a professional participant of the securities market (except for the companies carrying out transfer-agent activities) with the international standards of financial reporting, methodologies on formation of provisions (reserves) including the compliance of methodologies by their formation with the risks of a bank, an insurance (reinsurance) company, a professional participant of the securities market, and on the reliability of information, used for their formation.

25. A reasoned judgment on assessment of the adequacy of insurance reserves, formed by an actuary, who has a license to perform actuarial activities in the insurance market (hereinafter referred to as the insurance reserves), is a justified professional opinion of the collegial body on the compliance of insurance reserves with the international standards of financial reporting, methodologies of calculation of insurance reserves and their structure, including the compliance of methodologies by their formation with the risks of an insurance (reinsurance) company, an on the reliability of information, used for their formation.

A reasoned judgment on assessment of the adequacy of insurance reserves shall be used in cases (but not limited to them):

an unjustified change in the methodology for calculating insurance reserves or the parameters used in calculating insurance reserves, as a result of which there is an improvement in the indicators of prudential standards and other mandatory standards and limits established by the decree of the Managing Board of the National Bank of the Republic of Kazakhstan dated December 26 2016 No. 304 "On the establishment of standard values ​​and methods for calculating prudential standards of an insurance (reinsurance) company and an insurance group and other mandatory standards and limits, requirements for acquired by insurance (reinsurance) organizations, subsidiaries of insurance (reinsurance) organizations or insurance holdings of shares (shares participation in the authorized capital) of legal entities, the list of bonds of international financial organizations acquired by insurance holding companies, the minimum required rating for bonds acquired by insurance holding companies, and the list of rating agencies, as well as the list of financial instruments (except for shares and participation interests in the authorized capital), acquired by insurance (reinsurance) companies "registered in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 14794 (hereinafter referred to as the Resolution No. 304);

formation of a share of a reinsurer in the insurance reserves under a reinsurance contract in the absence of economic benefit (expediency) for the reinsurer in the terms of the concluded reinsurance contract;

the use of incomplete and (or) inaccurate information when calculating insurance reserves, which led to a decrease (or there is a possibility of a decrease) in the solvency of an insurance (reinsurance) company and (or) a violation by an insurance (reinsurance) company of prudential standards and other mandatory regulations and limits established by Resolution No. 304.

26. To the extent that the collegial body adopts a reasoned judgment, the supervisory subdivision shall prepare a draft of a supervisory response measure or a decision, in cases, stipulated by subclause 3) of clause 2 of the Rules.