Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери-дәрігерлік сараптама жүргізу қағидаларын және әскери-дәрігерлік сараптама комиссиялары туралы ережені бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2020 жылғы 21 желтоқсандағы № 716 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2020 жылғы 22 желтоқсанда № 21869 болып тіркелді.

"Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің 11-бабы 1-тармағының 10) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 14.07.2022 № 522 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Мыналар:

1) осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери-дәрігерлік сараптама жүргізу қағидалары;

2) осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріндегі әскери-дәрігерлік сараптама комиссиялары туралы ереже бекітілсін.

2. Осы бұйрыққа 3-қосымшаға сәйкес тізбе бойынша Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің кейбір бұйрықтарының күші жойылды деп танылсын.

3. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Бас әскери-медициналық басқармасы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықты алғашқы ресми жарияланғанынан кейін Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің интернет-ресурсына орналастыруды;

3) мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Заң департаментіне жолдауды қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.

5. Осы бұйрық лауазымды адамдарға, оларға қатысты бөлігінде жеткізілсін.

6. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі

Министр обороны Республики Казахстан

Н. Ермекбаев

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Денсаулық сақтау министрлігі

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2020 жылғы 21 желтоқсандағы № 716 бұйрығына 1-қосымша

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери-дәрігерлік сараптама жүргізу қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери-дәрігерлік сараптама жүргізу қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде (бұдан әрі – ҚР ҚК) және әскери прокуратура органында әскери-дәрігерлік сараптама (бұдан әрі – ӘДС) жүргізу тәртібін айқындайды.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 04.01.2023 № 3 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2. ӘДС:

1) азаматтардың әскери қызметке (әскери жиындарға), сондай-ақ денсаулық жағдайы бойынша есепке алу мақсатында жарамдылық санатын;

2) Қазақстан Республикасы азаматтарының әскери қызмет өткеруге, әскери жиындардан өтуге (міндеттерін орындауға) байланысты олардағы аурудың, мертігудің (жараланудың, жарақаттанудың, контузия алудың) (бұдан әрі – мертігу) және қаза табуының (қайтыс болуының) себепті байланысын;

3) әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде әскери қызметшілер болған мүгедектікке әкелмеген мертігудің ауырлық дәрежесін;

4) мемлекеттік авиацияға қызметке кіретін Қазақстан Республикасы азаматтарының және авиациялық персоналдың жеке психофизиологиялық қасиеттерін айқындау үшін жүргізіледі.

3. Азаматтардың әскери қызметке (әскери жиындарға) жарамдылық санаты, сондай-ақ есепке алу мақсатында медициналық куәландыру жүргізумен айқындалады.

Медициналық куәландыру:

әскерге шақыру учаскелеріне тіркелетін, әскери қызметке шақырылатын және Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігіне ведомстволық бағынысты әскери оқу орындарына, сондай-ақ жоғары оқу орындары жанындағы әскери кафедраларға (факультеттерге) оқуға түсетін азаматтарға;

әскери, оның ішінде келісімшарт бойынша қызметке кіретін азаматтарға;

әскерге шақыру немесе келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге;

әскери оқу орындарының (бұдан әрі – ӘОО) курсанттарына, кадеттер мен тәрбиеленушілерге;

радиоактивтi заттармен, иондаушы сәулелендіру көздерiмен, зымыран отыны компоненттерiмен, электр-магниттiк өріс, лазерлік сәулелендіру көздерiмен қызмет ету үшін iрiктелетін және қызмет өткеретін әскери қызметшiлерге;

мемлекеттік авиацияның авиациялық персоналына;

әскери жиындарға шақыру кезінде немесе есепке алу мақсатында запаста тұратын азаматтарға жүргізіледі.

4. Медициналық куәландыру кезінде әскери-дәрігерлік комиссия (бұдан әрі – ӘДК), дәрігерлік-ұшқыш комиссиясы (бұдан әрі – ДҰК) және жергілікті атқарушы органдардың (бұдан әрі – ЖАО) медициналық комиссиясы осы Қағидаларға және Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2020 жылғы 22 желтоқсандағы № 722 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21863 болып тіркелген) бекітілген Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет өткеру үшін адамдар денсаулық жағдайына қойылатын талаптарға (бұдан әрі – Талаптар) сәйкес қорытынды шығарады.

Ескерту. 4-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

4-1. Әскери прокуратура органының әскери қызметшілеріне ӘДС осы Қағидаларға сәйкес жүргізіледі.

Ескерту. Қағида 4-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Қорғаныс министрінің 04.01.2023 № 3 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-тарау. Әскерге шақыру учаскелеріне тіркелетін, мерзімді әскери қызметке шақырылатын, әскери-техникалық және өзге де мамандықтар бойынша даярлау үшін оқуға түсетін азаматтарды медициналық куәландыру

Ескерту. 2-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 29.11.2022 № 1143 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

5. Әскерге шақыру учаскелеріне тіркелетін, мерзімді әскери қызметке шақырылатын, әскери-техникалық және өзге де мамандықтар бойынша даярлау үшін оқуға түсетін азаматтарды медициналық куәландыруды жергілікті атқарушы органның (бұдан әрі – ЖАО) медициналық комиссиясы жүргізеді.

Медициналық куәландыру жүргізілгенге дейін ЖАО медициналық комиссиясының маман-дәрігері куәландырылушының жеке басын куәландырады.

Әскерге шақыру учаскесіне тіркелуге және мерзімді әскери қызметке шақырылуға жататын, әскери-техникалық және өзге де мамандықтар бойынша даярлау үшін оқуға түсетін азаматтарды медициналық куәландыру барысында:

медициналық ақпараттық жүйеден және медициналық ұйымдардан (меншік нысандарына қарамастан) алынған созылмалы аурулар мен соңғы он екі ай ішінде инфекциялық және паразитарлық ауруларға шалдыққанына байланысты диспансерлік есепте тұратыны туралы мәліметтер (анықтамалар), дәрі-дәрмекті және басқа да заттарды көтере алмауы (жоғары сезгіштігі) туралы мәліметтер, жыл сайынғы профилактикалық медициналық қарап-тексеру туралы мәліметтер;

Кодекстің 7-бабының 31) тармақшасына сәйкес бекітілетін денсаулық сақтау саласындағы есепке алу және есеп беру құжаттамасының нысанына сәйкес (бұдан әрі – есепке алу және есеп беру құжаттамасының нысандары) құжаттар: амбулаторлық пациенттің медициналық картасы, профилактикалық қарап-тексеру (скрининг) картасы, әскерге шақыру жасына дейінгінің емдеу картасы (ол бар болған кезде мерзімді әскери қызметке шақырылатын адамдар үшін);

рентгенограммалар, азаматтардың денсаулық жағдайын сипаттайтын арнайы зерттеу әдістерінің хаттамалары және медициналық құжаттар тексеріледі.

Ескерту. 5-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 29.11.2022 № 1143 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

6. Әскерге шақыру учаскелеріне тіркелуге және мерзімді әскери қызметке шақырылуға жататын, әскери-техникалық және өзге де мамандықтар бойынша даярлау үшін оқуға түсетін азаматтарға медициналық куәландыруға дейін кемінде күнтізбелік отыз күн бұрын:

1) жалпы қан және несеп талдауы;

2) мерезге микропреципитация реакциясы (микрореакция);

3) электрокардиография (бұдан әрі – ЭКГ);

4) эхокардиография;

5) кеуде қуысы ағзаларын флюорографиялық (рентгенологиялық) зерттеу (медициналық куәландыратын күні үш айдан кешіктірмей);

6) құрсақ қуысы ағзаларын және бүйректерді ультрадыбыстық зерттеу;

7) бруцеллезге (мал шаруашылығында жұмыс істейтіндерге және (немесе) жеке шаруашылығында малы барларға) қан талдауы жүргізіледі.

Ескерту. 6-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 29.11.2022 № 1143 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

7. Денсаулық сақтау ұйымдарының медициналық есепке алу құжаттамасынан алынған мәліметтер, сондай-ақ медициналық куәландыру кезінде зертханалық және аспаптық әдіспен жүргізілген зерттеулердің нәтижелері шақырылушының есепке алу картасына жазылады.

Флюорограмма (рентгенограмма) куәландырылушының жеке ісінде оның әскери қызмет мерзімі аяқталғанға дейін болады, одан кейін тиісті медициналық ұйымдарға қайтарылады, олар флюорографиялық үлдір түрінде немесе электрондық жеткізгіштерде бір жыл бойы сақталады.

8. Азаматтарды медициналық куәландыру осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес Медициналық куәландыруды жүргізу жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес жүргізіледі.

9. 17 жасқа толған жасөспірімдерді әскерге шақыру учаскелеріне тіркеу кезінде медициналық комиссия әскери қызметке жарамдылығын және арналу көрсеткішін айқындаудан басқа медициналық профилактикалық жұмысты одан әрі жүргізуді айқындау мақсатында жоспарлы скринингтік медициналық қарап-тексеру ретінде тіркелетін денсаулық жағдайының деңгейін айқындайды.

10. Әскерге шақыру учаскелеріне тіркеу (мерзімді әскери қызметке шақыру) кезінде тексерілуге (емделуге) мұқтаж деп танылған азаматтар қорғаныс істері жөніндегі бөлімдерде (басқармаларда) (бұдан әрі – ҚІБ(Б) әскери қызметке уақытша жарамсыздар тізімі бойынша немесе әскери қызметке шамалы шектеулермен жарамдылар тізімі бойынша есепке алынады және олар туралы мәліметтер тіркеу (мерзімді әскери қызметке шақыру) аяқталғаннан кейін он жұмыс күні ішінде медициналық ұйымдарға және денсаулық сақтауды мемлекеттік басқару жергілікті органдарына беріледі.

Медициналық ұйымдардың және денсаулық сақтауды мемлекеттік басқару жергілікті органдарының басшылары көрсетілген тізімге сәйкес азаматтардың уақтылы тексерілуін (емделуін) қамтамасыз етеді.

Тексеру және (немесе) емдеу аяқталғаннан кейін медициналық ұйымдардың және денсаулық сақтауды мемлекеттік басқару жергілікті органдарының дәрігері немесе жауапты адамы жеті жұмыс күні ішінде ҚІБ-ға (Б-ға) әскерге шақыру жасына дейінгінің емдеу картасын және есепке алу және есеп беру құжаттамасының нысанына сәйкес азаматтардың денсаулық жағдайын сипаттайтын медициналық құжаттарды жолдайды.

Ескерту. 10-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 29.11.2022 № 1143 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

11. Әскерге шақыру учаскелеріне тіркелуге (мерзімді әскери қызметке шақыруға) жататын азаматтың денсаулық жағдайын анықтау және (немесе) аурулар немесе дене бітімінің кемістіктері бар диагнозын нақтылау мақсатында тіркеу (әскерге шақыру) комиссиясы оны медициналық ұйымдарға амбулаториялық немесе стационарлық тексеруге жібереді. Тексерілуге (емделуге) жолдамада осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша медициналық ұйымның атауы, алдын ала диагноз, нені нақтылау қажет екені және тексеру (емдеу) нәтижесімен қайта медициналық куәландыруға қайта келу мерзімі көрсетіледі. Азаматтарды медициналық ұйымдарда тексеру (емдеу) негізгі және қосалқы ауруларды ескере отырып жүргізіледі.

Жолдама әскерге шақыру учаскелеріне тіркелуге (мерзімді әскери қызметке шақырылуға) жататын азаматтарға оларға тіркеу (әскерге шақыру) комиссиясының шешімі жарияланған кезде беріледі.

Жолдамаға осы Қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес нысан бойынша денсаулық жағдайын зерттеу актісі (бұдан әрі – акт), амбулаторлық пациенттің медициналық картасы және оның денсаулық жағдайын сипаттайтын медициналық құжаттар қоса беріледі.

Тексеру (емдеу) аяқталғаннан кейін акт толтырылады, оған тексеруді (емдеуді) жүргізген дәрігер, бөлімше меңгерушісі және медициналық ұйымның басшысы (бас дәрігер) қол қояды, медициналық ұйымның елтаңбалы мөрімен расталады. Актіде зерттеудің зертханалық-аспаптық әдістері нәтижесі және негізгі және қосалқы диагноздарды растайтын объективті деректер көрсетіледі. Диагноз аурулардың халықаралық жіктемесіне сәйкес қойылады, сондай-ақ аурудың немесе дене бітімі кемістігінің сатысы, теңелу кезеңі, зақымданған ағзаның (жүйенің) функционалдық бұзылуы көрсетіледі.

Тексерілуден (емделуден) қайтып оралғаннан кейін азамат қайта медициналық куәландырылуға жатады. Егер қайта медициналық куәландырудан кейін азамат әскери қызметке уақытша жарамсыз немесе әскери қызметке шамалы шектеулермен жарамды деп танылса, онда ол әскери қызметке уақытша жарамсыздардың тізімі бойынша немесе әскери қызметке шамалы шектеулермен жарамдылардың тізімі бойынша есепке алынады.

Ескерту. 11-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 29.11.2022 № 1143 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

12. Медициналық куәландыруды жүргізу кезінде ЖАО медициналық комиссиясының маман-дәрігері әскерге шақырылушының есепке алу картасына аурулардың халықаралық жіктемесіне сәйкес диагнозын (аурулар болмаған кезде – "дені сау" деген жазба жасалады), Талаптарға сәйкес әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытындыны, Талаптардың тармақтары мен тармақшаларын жазады. Азамат әскери қызметке шамалы шектеулермен жарамды деп танылған, бірақ ауыз қуысын санациялауға немесе көру қабілетін түзетуге мұқтаж болған жағдайда ЖАО медициналық комиссиясының маман-дәрігерінің қорытындысы "Емделуге (ауыз қуысын санациялауға, көру қабілетін түзетуге) мұқтаж" деген жазбамен толықтырылады.

Ескерту. 12-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 29.11.2022 № 1143 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

13. Тіркеу немесе мерзімді әскери қызметке шақыру, әскери-техникалық және өзге де мамандықтар бойынша даярлау үшін оқуға түсетін кезде, әскери қызметке жарамды немесе әскери қызметке шамалы шектеулермен жарамды деп танылған азаматтарға ЖАО медициналық комиссиясы әскерге шақырылушының есепке алу картасына әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытындыдан кейін Талаптарға сәйкес әскер түрлері мен тектері бойынша арналу көрсеткішін белгілейді.

Ескерту. 13-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 29.11.2022 № 1143 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

14. Талаптарға сәйкес әскери қызметке уақытша жарамсыздық көзделетін аурулар болған кезде әскерге шақыру учаскелеріне тіркелетін, мерзімді әскери қызметке шақырылатын, әскери-техникалық және өзге де мамандықтар бойынша даярлау үшін оқуға түсетін азаматтарға қатысты ЖАО медициналық комиссиясы мерзімін көрсетумен уақытша жарамсыздығы туралы қорытынды шығарады.

Әскери қызметке уақытша жарамсыздығы туралы қорытынды үш айдан алты айға дейін шығарылады, ол аурудың дәрігерлік-сараптама нәтижесі айқындалмаған кезде қайтадан шығарылады, уақытша жарамсыздық мерзімі он екі айдан аспайды, одан кейін қайта медициналық куәландыру жүргізіледі.

Тіркеу немесе әскерге шақыру комиссиясының жұмысы (мерзімді әскери қызметке ағымдағы шақыру) аяқталғанға дейін азаматтарды тексеру (емдеу) аяқталған жағдайда әскери қызметке уақытша жарамсыздығы туралы қорытынды шығарылмайды және ЖАО медициналық комиссиясының маман-дәрігері қайта медициналық куәландыруға келу күнін көрсетумен тексерілуге (емделуге) мұқтаж туралы қорытынды шығарады.

Азаматтарға әскери қызметке уақытша жарамсыздығы мерзімі өткеннен кейін қайта медициналық куәландыру жүргізіледі және ЖАО-ның медициналық комиссиясы әскери қызметке жарамдылығы немесе жарамсыздығы туралы қорытынды шығарады.

Ескерту. 14-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 29.11.2022 № 1143 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

15. Облыстық (республикалық маңызы бар қаланың немесе астананың) әскерге шақыру комиссиясының медициналық комиссиясы облыстық (республикалық маңызы бар қаланың немесе астананың) жиын пунктінде аудандық (қалалық, облыстық маңызы бар қаланың) әскерге шақыру комиссиясы мерзімді әскери қызметке шақырған азаматтарды бақылау медициналық қарап-тексеруді жүргізеді.

Облыстық (республикалық маңызы бар қаланың немесе астананың) жиын пунктінде бақылау медициналық қарап-тексеру нәтижесінде әскери қызметке кедергі келтіретін аурулар немесе дене бітімінің кемістіктері анықталған кезде азаматтар жаңадан анықталған мән-жайларды ескере отырып, қайта медициналық куәландыру жүргізу және әскери қызметке жарамдылық санатын айқындау үшін әскерге шақырылған жері бойынша ҚІБ-ға (Б-ға) жіберіледі.

Қайтарылатын әрбір азаматқа облыстық (республикалық маңызы бар қаланың немесе астананың) әскерге шақыру комиссиясы медициналық комиссиясының маман-дәрігері осы Қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша медициналық куәландыру парағын (бұдан әрі – медициналық куәландыру парағы) ресімдейді.

Ескерту. 15-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 29.11.2022 № 1143 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

16. Тіркеу (әскерге шақыру) комиссиясының хаттамалар кітабына қысқаша анамнез, объективті зерттеу деректері, зерттеудің зертханалық және аспаптық әдістері нәтижесі, диагнозы, сондай-ақ тіркеу (әскерге шақыру) комиссиясының шешімі жазылады.

Ескерту. 16-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 29.11.2022 № 1143 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

17. Әскери командаларға қабылданған азаматтарға облыстық (республикалық маңызы бар қаланың немесе астананың) жиын пункттерінде организмінде есірткі заттарының болуына тестілеу және АИТВ-инфекциясына зерттеу жүргізіледі.

Ескерту. 17-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 29.11.2022 № 1143 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

18. Азаматтарға денсаулық жағдайы бойынша мерзімді әскери қызметке шақыруды кейінге қалдырудың немесе одан босатудың негізділігін облыстық (республикалық маңызы бар қаланың немесе астананың) медициналық комиссиясының маман-дәрігерлері әскерге шақырылушылардың барлық жеке істерін, белгіленген диагнозды және шығарылған қорытындыны растайтын медициналық құжаттарды зерделеу және (немесе) аталған азаматтарды ішінара медициналық қарап-тексеру арқылы тексеріледі.

Құжаттарды тексеру және (немесе) медициналық қарап-тексеру нәтижесі бойынша облыстық (республикалық маңызы бар қаланың немесе астананың) әскерге шақыру комиссиясы әскерге шақырылушының есепке алу картасында аудандық (қалалық, облыстық маңызы бар қаланың) әскерге шақыру комиссиясының шешімін бекіту немесе азаматты қайта медициналық куәландыруға жіберу туралы белгі жасайды.

Ескерту. 18-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 29.11.2022 № 1143 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

19. Қайта медициналық куәландыруға денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке жарамдылық санаты туралы аудандық (қалалық, облыстық маңызы бар қаланың) әскерге шақыру комиссиясының шешімімен келіспейтіні туралы мәлімдеген азаматтар да жатады.

Ескерту. 19-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 29.11.2022 № 1143 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

20. Облыстық (республикалық маңызы бар қаланың немесе астананың) әскерге шақыру комиссиясы қайта медициналық куәландыруды жүргізу мерзімі, орны және қайта медициналық куәландыруға жататын азаматтар туралы аудандық (қалалық, облыстық маңызы бар қаланың) әскерге шақыру комиссияларын хабардар етеді.

Ескерту. 20-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 29.11.2022 № 1143 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

21. Азамат жеке ісімен және белгіленген диагнозды және шығарылған қорытындыны растайтын медициналық құжаттармен бірге қайта медициналық куәландыруға жіберіледі.

Қайта медициналық куәландыру нәтижесінде азаматтың әскери қызметке жарамдылығы санаты өзгерген кезде медициналық комиссияның маман-дәрігері медициналық куәландыру парағын ресімдейді және облыстық (республикалық маңызы бар қаланың немесе астананың) әскерге шақыру комиссиясы төмен тұрған әскерге шақыру комиссиясының шешімін жояды және хаттамалар кітабында және әскерге шақырылушының есепке алу картасында ресімделетін өз шешімін шығарады және азаматқа жариялайды.

Ескерту. 21-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 29.11.2022 № 1143 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

22. Әскерге шақырылушының есепке алу картасы, медициналық куәландыру парағы, сондай-ақ қорғаныс істері жөніндегі департаменттің (бұдан әрі – ҚІД) мөрімен расталған облыстық (республикалық маңызы бар қаланың немесе астананың) әскерге шақыру комиссиясы отырыстарының хаттамалары кітабынан үзінді шешімі қайта қаралған әскерге шақыру комиссиясына жолданады. Егер қайта медициналық куәландыру нәтижесінде аудандық (қалалық, облыстық маңызы бар қаланың) әскерге шақыру комиссиясының шешімі өзгермесе, онда хаттамалар кітабында және әскерге шақырылушының есепке алу картасында оны бекіту туралы қысқаша жазба жасалады, бұл ретте медициналық куәландыру парағы ресімделмейді.

Ескерту. 22-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 29.11.2022 № 1143 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

23. Аудандық (облыстық маңызы бар қалалар) әскерге шақыру комиссияларының қызметін зерделеу облыс (республикалық маңызы бар қала және астана) әскерге шақыру комиссиясының хаттамалар кітабының деректерін зерделеу, жеке істерін тексеру және әскери қызметке уақытша жарамсыз немесе әскери қызметке жарамсыз деп танылған азаматтарды медициналық куәландыру және медициналық тексеру жүргізу арқылы жүзеге асырылады.

24. Мерзімді әскери қызметке шақырылған әскери қызметшілер әскери қызмет орнына келгеннен кейін алғашқы медициналық қарап-тексеруден өтеді. Алғашқы медициналық қарап-тексеру нәтижесінде әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеруге кедергі келтіретін аурулары анықталған мерзімді қызмет әскери қызметшілері Талаптарға сәйкес медициналық куәландыруға жіберіледі. Медициналық куәландыруды госпитальдық әскери-дәрігерлік комиссиялар (бұдан әрі – ӘДК) жүргізеді.

Маман-дәрігерлердің қорытындылары әскери қызметшінің медициналық кітапшасына, ӘДК қорытындысы осы Қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ӘДК отырыстарының хаттамалары кітабына (бұдан әрі – ӘДК отырыстарының хаттамалары кітабы) жазылады.

Ескерту. 24-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 29.11.2022 № 1143 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

25. Денсаулық жағдайы бойынша мерзімді әскери қызметке негізсіз шақырылған әскери қызметшілер госпитальдық ӘДК-ның медициналық куәландыруына жатады. Бұл ретте ӘДК қорытындысы осы Қағидаларға 6-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ауруы туралы куәлікпен (бұдан әрі – ауруы туралы куәлік) ресімделеді және оны штаттық ӘДК бекітеді.

26. Штаттық ӘДК бекітілген ауруы туралы куәліктің көшірмесін бекітілгеннен кейін бес жұмыс күні ішінде денсаулық сақтауды мемлекеттік басқарудың жергілікті органдарына және әскери қызметшінің әскерге шақырылу орны бойынша ҚІД-ға жолдайды.

Ескерту. 26-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 29.11.2022 № 1143 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

27. Штаттық ӘДК, облыстың (республикалық маңызы бар қаланың немесе астананың) ҚІД денсаулық сақтауды мемлекеттік басқарудың жергілікті органдарымен бірлесіп, азаматтарды денсаулық жағдайы бойынша мерзімді әскери қызметке негізсіз шақыру жағдайын есепке алуды жүргізеді және себептерін зерделейді және мерзімді әскери қызметке шақырылатын азаматтарды тексеру және медициналық куәландыру сапасын жақсартуға шаралар қабылдайды.

Бұл ретте осы Қағидаларға 7-қосымшаға сәйкес нысан бойынша азаматты денсаулық жағдайы бойынша мерзімді әскери қызметке негізсіз шақыру себептерін зерделеу картасы толтырылады.

Ескерту. 27-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 29.11.2022 № 1143 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

28. Жиырма жеті жасқа толуы бойынша мерзімді әскери қызметке шақырудан босатылған адамдар оларды әскери міндеттілер есебіне қою кезінде медициналық куәландыруға тек әскерге шақыру комиссиясының бұрын шығарылған шешімі болмаған жағдайда жатады.

29. Әскери-техникалық және өзге де мамандықтар бойынша даярлау үшін оқуға түсетін азаматтарды медициналық куәландыруды ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) немесе облыстың (республикалық маңызы бар қаланың немесе астананың) ЖАО медициналық комиссияларының маман-дәрігерлері жүргізеді.

Ескерту. 29-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 29.11.2022 № 1143 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

3-тарау. Жалпы орта білім берудің жалпы білім беру бағдарламасын іске асыратын әскери оқу орындарына оқуға түсетін азаматтарды және тәрбиеленушілерді медициналық куәландыру

30. Жалпы орта білім берудің жалпы білім беру (бұдан әрі – мектептер) бағдарламасын іске асыратын әскери оқу орындарына оқуға түсетін азаматтар (бұдан әрі – кандидаттар) медициналық куәландырудан мектептерге келгеннен кейәін штаттан тыс уақытша әрекет ететін ӘДК-дан өтеді, олардың құрамы Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері әскери-дәрігерлік сараптама комиссиялары туралы ереженің (бұдан әрі – Ереже) 15-тармағына сәйкес айқындалады.

31. Медициналық куәландыру басталғанға дейін:

1) психикалық денсаулық және фтизиопульмонология орталығынан, медициналық ұйымнан (меншік нысанына қарамастан) созылмалы ауыруы мен соңғы он екі ай ішінде инфекциялық және паразитарлық ауыруға шалдығуына байланысты диспансерлік есепте тұратыны туралы мәліметтер (анықтама), дәрі-дәрмекті және басқа да заттарды көтере алмауы (жоғары сезгіштігі) туралы мәліметтер, жыл сайынғы профилактикалық медициналық қарап-тексеру туралы мәліметтер алынады. Мемлекеттік ақпараттық жүйе арасында өзара іс-қимыл болған кезде медициналық ақпарат (мәлімет) денсаулық сақтау саласындағы электрондық ақпараттық ресурстан және ақпараттық жүйеден алынады;

2) Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушының 2020 жылғы 30 қазандағы № ҚР ДСМ-175/2020 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21579 болып тіркелген) бекітілген денсаулық сақтау саласындағы есепке алу құжаттамасының нысанына сәйкес азаматтардың денсаулық жағдайын білдіретін медициналық құжаттар зерделенеді: пациенттің амбулаториялық медициналық картасы (052/у нысаны), профилактикалық қарап-тексеру (скрининг) картасы (055/у нысаны), профилактикалық екпе картасы (065/у нысаны), денсаулық жағдайы туралы медициналық анықтама (дәрігерлік кәсіби-консультациялық қорытынды) (075/у нысаны), рентгенограмма, арнайы зерттеу әдісі хаттамасы;

3) медициналық куәландыру басталғанға дейін күнтізбелік отыз күннен ерте емес:

жалпы қан талдауы;

мерезге микропреципитация реакциясы (микрореакция);

жалпы несеп талдауы;

тыныш жағдайдағы электрокардиография (жүктемеден кейін – көрсеткіш бойынша);

кеуде қуысы ағзасын флюорографиялық (рентгенологиялық) зерттеу (медициналық куәландыратын күні үш айдан кеш емес);

эхокардиография жүргізіледі.

Ескерту. 31-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

32. Медициналық куәландыру басталғанға дейін мектепте ұсынылған мәліметтер тізбесінің және медициналық зерттеу нәтижелерінің толықтығы тексеріледі.

33. Медициналық ұйымдардың мәліметтері бойынша мектепке оқуға түсуге кедергі келтіретін созылмалы аурулар немесе дене бітімінің кемістіктері бар адамдар медициналық куәландыруға жіберілмейді.

34. Мектепте кандидатқа осы Қағидаларға 8-қосымшаға сәйкес нысан бойынша әскери оқу орнына оқуға түсетін азаматқа медициналық куәландыру картасы ресімделеді.

35. Куәландыру кезінде кандидаттың денсаулық жағдайын байқаудың алдыңғы медициналық құжаттары, куәландырылушының анамнездік деректері зерделенеді.

36. Медициналық куәландыру процесінде көрсеткіштер бойынша денсаулық жағдайын айқындау үшін қажетті қосымша зертханалық, аспаптық зерттеу әдістері жүргізіледі.

37. Диагнозды нақтылау мақсатында кандидат әскери-медициналық ұйымдарға (медициналық ұйымдарға) тексерілуге жіберіледі, ол ӘДК жұмысының кезеңінде аяқталуға тиіс. Тексеруге (емдеуге) жолдамада әскери-медициналық мекеменің (медициналық ұйымның) атауы, диагнозы, тексеру мақсаты көрсетіледі.

38. Мектепке оқуға түсуге кедергі келтіретін ауру анықталған кезде кандидатты одан әрі медициналық куәландыру тоқтатылады, дәрігер-маман медициналық куәландыру парағын толтырады және ӘДК мектепке оқуға түсуге жарамсыздығы туралы қорытынды шығарады.

39. Медициналық куәландыру нәтижелері бойынша штаттан тыс уақытша әрекет ететін ӘДК оқуға түсуге жарамдылығы (жарамсыздығы) туралы қорытынды шығарады (бұл ретте ӘДК қорытындысын шығаруға негіз болған Талаптардың тармақтары көрсетіледі).

40. Куәландыру нәтижелері және ӘДК қорытындысы ӘДК отырыстарының хаттамалар кітабына, әскери оқу орнына оқуға түсетін азаматты медициналық куәландыру картасына жазылады.

41. Медициналық куәландыру кезінде мектепке оқуға түсуге жарамсыз деп танылған азаматтың медициналық куәландыру картасы және медициналық куәландыру парағы медициналық куәландыру аяқталғаннан кейін жеті жұмыс күнінен кешіктірілмей есепке алу және талдау үшін штаттық ӘДК-ға жолданады.

42. Денсаулық жағдайында оқуға жарамдылық санатын қайта қарауды көздейтін өзгерістер болған кезде тәрбиеленушілер медициналық куәландыру үшін штаттан тыс тұрақты әрекет ететін (гарнизондық және госпитальдық) ӘДК-ға жіберіледі.

43. Оқуға жарамсыз деп танылған тәрбиеленушілерге ӘДК қорытындысы ауруы туралы куәлігімен ресімделеді және оны штаттық ӘДК бекітуге тиіс.

4-тарау. Орта техникалық және кәсіби, жоғары, жоғары білімнен кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асыратын, оның ішінде шетел мемлекеттерінің әскери оқу орындарына, сондай-ақ жоғары оқу орындары жанындағы әскери кафедраларға (факультеттерге) оқуға түсетін азаматтарды және әскери қызметшілерді медициналық куәландыру

44. Әскери оқу орындарына оқуға түсетін азаматтарды (бұдан әрі – кандидаттар) алдын ала медициналық куәландыруды облыс, республикалық маңызы бар қалалар және астана, қалалар және аудандар жергілікті атқарушы органдарының (бұдан әрі – ЖАО) медициналық комиссиясы, ал жалпы орта білім берудің жалпы білім беру бағдарламасын іске асыратын әскери оқу орындарының әскери қызметшілеріге және оқу бітірушілерге – штаттан тыс тұрақты (уақытша) әрекет ететін ӘДК жүргізеді.

45. Медициналық куәландыруға жіберу алдында әскери оқу орнына оқуға түсетін азаматқа медициналық куәландыру картасы: кандидаттарға – қорғаныс істері жөніндегі бөлімдерде (басқармаларда) (бұдан әрі – ҚІБ (Б), әскери қызметшілерге – әскери бөлімдерде, жалпы орта білім берудің жалпы білім беру бағдарламасын іске асыратын әскери оқу орындарын бітірушілерге – мектепте ресімделеді.

46. Медициналық куәландыру басталғанға дейін кандидаттар ҚІБ-ға (Б-ға) осы Қағидалар 31-тармағының 1), 2) тармақшаларына сәйкес медициналық құжаттарды ұсынады (ақпараттық жүйелер бар болған кезде – ҚІБ (Б) мәліметтерді дербес алады).

Медициналық ұйымдардың мәліметтері бойынша ӘОО-ға оқуға түсуге кедергі келтіретін созылмалы аурулар немесе дене кемістіктері бар кандидаттар медициналық куәландыруға жіберілмейді.

47. Кандидаттар ЖАО-ның медициналық комиссияларына медициналық куәландыру басталғанға дейін күнтізбелік отыз күннен ерте емес жүргізілген медициналық зерттеулер нәтижелерін ұсынады:

1) жалпы қан талдауы;

2) мерезге микропреципитация реакциясы (микрореакция);

3) жалпы несеп талдауы;

4) мұрын қосалқы қуыстарының рентгенографиясы;

5) тыныш жағдайдағы ЭКГ (жүктемеден кейін – көрсеткіштер бойынша);

6) кеуде қуысы ағзаларын флюорографиялық (рентгенологиялық) зерттеу медициналық куәландыру күніне дейін үш айдан кешіктірілмей жүргізіледі;

7) бруцеллезге қан талдауы (мал шаруашылығында жұмыс істейтіндерге және (немесе) жеке шаруашылықта малы барларға).

48. ӘОО-ға оқуға түсетін әскери қызметшілер медициналық куәландыруға медициналық кітапшамен жіберіледі, онда жыл сайынғы профилактикалық медициналық қарап-тексеру нәтижелері, эпикриз түрінде және осы Қағидалардың 47-тармағында көрсетілген зерттеу нәтижелерімен ресімделген медициналық көмекке жүгіну сипатталады.

49. Әскери қызметшілердің медициналық кітапшаларында соңғы жылдардағы жыл сайынғы профилактикалық медициналық тексеру нәтижелері болмаған кезде алдын ала медициналық куәландыру оларды кейіннен госпитальдық ӘДК-ның медициналық куәландыруымен стационарлық тексеруге жіберу туралы ӘДК қорытындысы шығарылады.

Әскери қызметшіде медициналық кітапша болмаған кезде медициналық куәландыру жүргізілмейді.

50. Алдын ала медициналық куәландыру процесінде кандидаттарға көрсеткіштер бойынша денсаулық жағдайын айқындау үшін қажетті қосымша зертханалық, аспаптық зерттеу әдістері жүргізіледі.

51. Жүргізілген зерттеу нәтижелері, сондай-ақ бұрын жасалған барлық профилактикалық егулер және дәрі-дәрмек құралдарын және басқа да заттарды көтере алмаушылығы (жоғары сезгіштігі) туралы мәліметтер әскери оқу орнына оқуға түсетін азаматты медициналық куәландыру картасына жазылады және қоса беріледі.

52. Диагнозды нақтылау мақсатында кандидат медициналық ұйымдарға тексеруге жіберіледі. Тексеруге (емдеуге) жолдамада медициналық ұйымның (әскери-медициналық мекеменің) атауы, диагнозы, тексеру мақсаты көрсетіледі.

Жолдамаға акт, амбулаторлық пациенттің медициналық картасы және денсаулық жағдайын сипаттайтын медициналық құжаттар қоса беріледі.

52-1. Техникалық, кәсіптік және жоғары білім беру бағдарламасын іске асыратын әскери оқу орнына оқуға түсетін, денсаулық жағдайы бойынша оқуға (оқуға түсуге) жарамды кандидаттар түпкілікті медициналық куәландырудан әскери оқу орнында өтеді.

Ескерту. Қағидалар 52-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

53. Кандидаттарды түпкілікті медициналық куәландыруды (жоғары білімнен кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асыратын ӘОО-ларға түсетіндерден басқа) штаттан тыс уақытша (тұрақты) әрекет ететін ӘДК ӘОО-ға оқуға түсуге жарамдылығын айқындау үшін жүргізеді.

54. ӘОО-ға оқуға түсуге кедергі келтіретін аурулар анықталған кезде одан әрі тексеру тоқтатылады, дәрігер-маман медициналық куәландыру парағын ресімдейді және ӘДК ӘОО-ға оқуға түсуге жарамсыздық туралы қорытынды шығарады.

55. Авиациялық персоналды даярлау бойынша ӘОО-ның ұшу мамандықтарына оқуға түскен кезде медициналық куәландыруға:

1) түсті қалыпты сезінетін және әрбір көзге түзетусіз көру жітілігі 1,0-ден төмен емес;

2) сыбырлап сөйлеуді естуі кемінде 6/6;

3) артериялық қан қысымы сынап бағанасы 130/80-нен жоғары емес және 105/60 миллиметрден төмен емес;

4) дене салмағының индексі 18,5-тен төмен емес және дене салмағы 90 килограмнан аспайтын;

5) бойы 165 сантиметрден төмен емес және 186 сантиметрден аспайтын;

6) аяқ ұзындығы кемінде 80 сантиметр;

7) қол ұзындығы кемінде 76 сантиметр;

8) отырған қалпында бойы 80 сантиметрден төмен емес және 93 сантиметрден аспайтын кандидаттар (әскери қызметшілер) жіберіледі.

56. Алдын ала медициналық куәландыруға жіберу алдында ҚІБ-да (Б-да) немесе әскери бөлімдерде оқуға, осы талаптарға жауап беретін кандидаттарға осы Қағидалардың 45, 46, 48-тармақтарына сәйкес медициналық құжаттар ресімделеді және осы Қағидалардың 47-тармағында көрсетілген зерттеулерге қосымша мыналар жүргізіледі:

1) он екі жалғамдағы электрокардиография (тыныш жағдайдағы және дене жүктемесінен кейін);

2) қалқанша безін, жүрек және несеп-жыныстық жүйесін ультрадыбыстық зерттеу;

3) қантқа және В және С гепатиттерінің маркерлеріне қанды зерттеу;

4) тыныш және циклоплегия жағдайында скиаскопия немесе рефрактометрия көмегімен түсті сезінуді, көру жітілігін, рефракцияны зерттеу;

5) мұрынмен тыныс алуды, иіс сезуді, құлақтың барофункциясын, сыбырлап сөйлеуді және сөйлеуді естуді, вестибулярлық және отолиттік аппараттарды зерттеу.

57. Авиациялық персоналды даярлау бойынша ӘОО-ның ұшу мамандықтарына оқуға түсетін кандидаттар штаттан тыс уақытша әрекет ететін дәрігерлік-ұшқыш комиссиясының (бұдан әрі – ДҰК) түпкілікті медициналық куәландыруына жатады.

58. ДҰК-ның дәрігер-мамандарының біреуі оларда ұшуға оқытып-үйретуге кедергі келтіретін ауруды анықтаған кандидаттар қалған дәрігер-мамандардан медициналық тексеруден өтеді, бірақ арнайы жүктеме сынамаларын орындаудан босатылады.

Ұшуға оқытып-үйретуге кедергі келтіретін аурулар анықталмаған кандидаттарға мынадай арнайы зерттеулер: барокамерада биіктік гипоксиясына және барометрлік қысымның төмендеуіне төзімділікке сынау, вестибулометрия, тоналдық аудиометрия және электроэнцефалография жүргізіледі.

Барокамерада сынау және вестибулометрия бір күнде жүргізілмейді.

59. Авиациялық персоналды даярлау бойынша ӘОО-ның ұшу мамандықтарына оқуға түсетін кандидаттардың психофизиологиялық қасиеттерін зерделеуді әскери оқу орнының ұшу еңбегінің психофизиологиясы бойынша дайындығы бар медициналық персоналы жүргізеді.

60. Түпкілікті медициналық куәландыру процесінде кандидаттарға медициналық көрсеткіштер бойынша зертханалық, рентгенологиялық және басқа да зерттеулер қайта жүргізіледі. Диагнозды нақтылау үшін ӘДК (ДҰК) азаматты ӘДК (ДҰК) жұмысы кезеңінде аяқталуға тиіс медициналық ұйымға (әскери-медициналық мекемеге) тексеруге жібереді.

61. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асыратын ӘОО-ларға, оның ішінде шетел мемлекеттерінің оқу орындарына оқуға түсетін әскери қызметшілерде ол бойынша Талаптарда әскери қызметке жарамдылық санатын дербес бағалау немесе әскери қызметке уақытша жарамсыздық көзделген аурулар болған кезде ӘОО-ға оқуға түсуге жарамсыз деп танылады.

62. Әскери қызметшіде Талаптарда әскери қызметке шектеулі жарамдылық немесе жарамсыздық көзделген аурулар анықталған кезде дәрігер-маман ӘОО-ға оқуға түсуге жарамсыздығы және әскери қызметке жарамдылық санатын айқындау үшін әскери қызмет өткеру орны бойынша тексеру және куәландыру қажеттілігі туралы қорытынды шығарады.

63. Медициналық куәландыру нәтижелері бойынша штаттан тыс уақытша (тұрақты) әрекет ететін ӘДК (ДҰК) ӘОО-ға оқуға түсуге жарамдылығы (жарамсыздығы) туралы қорытынды шығарады. Бұл ретте ӘДК қорытындысын шығаруға негіз болған Талаптардың тармақтары көрсетіледі.

64. Медициналық куәландыру нәтижелері ӘДК (ДҰК) отырыстарының хаттамалар кітабына, ӘОО-ға оқуға түсетін азаматтың медициналық куәландыру картасына, ал әскери қызметшіге оның ішінде медициналық кітапшаға жазылады.

ӘОО-ға оқуға түсуге жарамсыз деп танылған кандидаттарға медициналық куәландыру парағы ресімделеді, ал ӘДК (ДҰК) отырысының хаттамалары кітабына жарамсыздық себептерінің толық негіздемесі жазылады.

65. Түпкілікті медициналық куәландыру кезінде ӘОО-ға оқуға түсуге жарамсыз деп танылған адамдар туралы мәліметтерді штаттан тыс уақытша әрекет ететін ӘДК (ДҰК) медициналық куәландыру аяқталғаннан кейін жеті жұмыс күнінен кешіктірмей штаттық ӘДК-ға жолдайды.

66. Түпкілікті медициналық куәландыру кезінде ӘОО-ға оқу түсуге жарамсыз деп танылған әскери оқу орнына оқуға түсетін азаматтың медициналық куәландыру картасы және медициналық куәландыру парағы медициналық куәландыру аяқталғаннан кейін жеті жұмыс күнінен кешіктірілмей алдын ала медициналық куәландыру сапасын талдау және жақсарту үшін алдын ала іріктеу жүргізген облыстың (республикалық маңызы бар қаланың немесе астананың) ҚІД-ға, гарнизондық (госпитальдық) ӘДК-ға (ДҰК-ға) жіберіледі.

Облыстың (республикалық маңызы бар қаланың немесе астананың) ҚІД, гарнизондық (госпитальдық) ӘДК (ДҰК) алынған құжаттарды зерделеу нәтижелерін және алдын ала медициналық куәландыру сапасын жақсарту үшін қабылданған шараларды құжаттарды алған күннен бастап бір айдан кешіктірмей Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Орталық әскери-дәрігерлік комиссиясына (бұдан әрі – ҚР ҚМ ОӘДК) жолдайды.

67. Жоғары білімнен кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асыратын ӘОО-ға оқуға түсетін әскери қызметшілерді медициналық куәландыруды әскери қызмет өткеру орны бойынша штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК жүргізеді, куәландыру нәтижелері осы Қағидаларға 9-қосымшаға сәйкес нысан бойынша медициналық куәландыру туралы анықтамамен (бұдан әрі – медициналық куәландыру туралы анықтама) ресімделеді, оның бір данасы бақылау үшін штаттық ӘДК-ға жолданады.

68. Жоғары оқу орындарында білім алатын және әскери кафедраларда запастағы офицерлер мен запастағы сержанттарды даярлау бағдарламалары бойынша оқу үшін іріктелген азаматтарды (бұдан әрі – студенттер) медициналық куәландыруды оқу басталар алдында жергілікті атқарушы органдарының (бұдан әрі – ЖАО) медициналық комиссиялары жүргізеді.

Әскери кафедралар студенттерге әскери оқу орнына оқуға түсетін азаматтың медициналық куәландыру картасын ресімдейді. Медициналық куәландыру басталғанға дейін студенттер ЖАО-ның медициналық комиссиясына осы Қағидалар 31-тармағының 1), 2) тармақшаларында көрсетілген медициналық құжаттарды, осы Қағидалардың 47-тармағында көрсетілген медициналық зерттеу нәтижесін және әскерге шақыру учаскесіне тіркеу туралы куәлікті ұсынады.

Медициналық куәландыру процесінде көрсеткіштер бойынша денсаулық жағдайын айқындау үшін қосымша зертханалық, аспаптық зерттеу әдістері жүргізіледі.

Әскери (оқу-жатығу) жиындар алдында студенттерді медициналық куәландыруды ЖАО-ның медициналық комиссиялары жүргізеді. Куәландыру нәтижесі бойынша "Әскери (оқу-жаттығу) жиындарға жарамды (жарамсыз)" деген қорытынды шығарылады.

Ескерту. 68-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 14.07.2022 № 522 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

5-тарау. Келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретін азаматтарды медициналық куәландыру

69. Медициналық куәландыруға жіберер алдында келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретіндерге ҚІБ-да (Б-да) (әскери қызметшілерге әскери бөлімдерде) осы Қағидаларға 10-қосымшаға сәйкес нысан бойынша келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретін азаматтың медициналық куәландыру картасы ресімделеді.

Келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретін азаматтар медициналық куәландыру басталғанға дейін күнтізбелік отыз күн ішінде ҚІБ-ға (Б-ға) осы Қағидалардың 31-тармағының 1), 2) тармақшаларына сәйкес медициналық құжаттарды ұсынады.

70. Келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретіндерге медициналық куәландыруға дейін күнтізбелік отыз күн ішінде:

1) жалпы қан талдауы;

2) мерезге микропреципитация (микрореакция) реакциясы;

3) жалпы несеп талдауы;

4) тыныш жағдайдағы ЭКГ (жүктемеден кейін – көрсеткіштер бойынша);

5) кеуде қуысы ағзаларын флюорографиялық (рентгенологиялық) зерттеу медициналық куәландыру күніне дейін үш айдан кешіктірілмей;

6) мұрынның қосалқы қуыстарының рентгенограммасы;

7) В және С гепатиттерінің маркерлеріне қанды зерттеу;

8) АИТВ-инфекциясына қанды зерттеу;

9) қандағы қант талдауы;

10) бруцеллезге қан талдауы (мал шаруашылығында жұмыс істейтіндерге және (немесе) жеке шаруашылығында малы барларға);

11) қырық жастан асқан адамдарға көздің ішкі қысымын өлшеу жүргізіледі.

Медициналық көрсеткіштер бойынша қосымша медициналық зерттеулер жүргізіледі.

71. Медициналық куәландыруды ЖАО-ның медициналық комиссиясы, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Президентінің 2006 жылғы 25 мамырдағы № 124 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында әскери қызмет өткеру қағидаларында (бұдан әрі – Әскери қызмет өткеру қағидалары) көзделген жағдайларда Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері әскери-медициналық (медициналық) мекемелерінің (ұйымдардың) штаттан тыс тұрақты әрекет ететін әскери-дәрігерлік комиссиялары (бұдан әрі – ӘДК) жүргізеді.

Әскери бөлімдерге немесе өңірлік қолбасшылықтарға (бұдан әрі – ӨңҚ) жіберер алдында азаматтарға организмде есірткі заттарының бар болуына тестілеу жүргізіледі, оның нәтижесі келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретін азаматтың медициналық куәландыру картасына жазылады.

Келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретін мерзімді қызмет әскери қызметшілері медициналық куәландыруға медициналық кітапшамен жіберіледі, онда медициналық көмекке жүгінуді көрсетумен және осы Қағидалардың 70-тармағында көрсетілген зерттеу нәтижесімен эпикриз ресімделеді.

Ескерту. 71-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 14.07.2022 № 522 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

72. Ауру диагнозын нақтылау үшін азамат амбулаторлық немесе стационарлық тексеруге медициналық ұйымға (әскери-медициналық мекемеге) жіберіледі.

Бұл ретте ЖАО-ның медициналық комиссиясы (штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК) "Тексерілуге жатады" деген қорытынды шығарады.

Тексеруге (емдеуге) жолдамаға денсаулық жағдайын зерттеу актісі, амбулаторлық пациенттің медициналық картасы және азаматтың денсаулық жағдайын сипаттайтын басқа да медициналық құжаттар қоса беріледі.

Куәландырылушыны бір ай ішінде медициналық тексеруді аяқтау мүмкін болмаған кезде, сондай-ақ тағайындалған медициналық зерттеу нәтижелері мерзімінде ұсынылмаған жағдайда ЖАО-ның медициналық комиссиясы (штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК) "Медициналық куәландыруға келмеуіне (толық тексерілмеуіне) байланысты шығарылған жоқ" деген қорытынды шығарады.

Азамат тексерілуден бас тартқан кезде ЖАО-ның медициналық комиссиясы (штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК) "Келісімшарт бойынша әскери қызметке кіруге жарамсыз" деген қорытынды шығарады.

73. Денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке жарамды немесе Талаптарға сәйкес әскер (қызмет) түрлері және әскер тектеріне байланысты әскери қызметке шамалы шектеулермен жарамды азаматтар келісімшарт бойынша әскери қызметке кіруге жарамды деп танылады.

74. Егер медициналық куәландыруға жолдамада ҚР ҚК түрінде және әскер тегінде әскери қызмет өткеру үшін, әскери-есептік мамандық бойынша оқуға (қызметке) жарамдылығын айқындау туралы көрсетілсе, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіруге жарамды деп танылған азаматтарға қатысты штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК тиісті қорытынды шығарады.

75. Талаптарға сәйкес әскери қызметке жарамдылық санатын дербес бағалауды көздейтін аурулар кезінде ЖАО-ның медициналық комиссиясы (штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК) "Келісімшарт бойынша әскери қызметке кіруге жарамсыз" деген қорытынды шығарады.

76. Медициналық куәландыруда жүктілік немесе келісімшарт бойынша әскери қызметке кіруге кедергі келтіретін аурулар анықталған кезде одан әрі медициналық куәландыру тоқтатылады және ЖАО-ның медициналық комиссиясы (штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК) "Келісімшарт бойынша әскери қызметке кіруге жарамсыз" деген қорытынды шығарады, бұл ретте әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды шығарылмайды.

Келісімшарт бойынша әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылған адамдарға қатысты да осындай қорытынды шығарылады.

6-тарау. Әскерге шақыру бойынша немесе келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерді, әскери оқу орындарының тыңдаушылары мен курсанттарын (кадеттерін) медициналық куәландыру

77. Медициналық куәландыруға жіберу туралы шешімді:

1) мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге қатысты – әскери бөлімдердің (мекемелердің) командирлері (бастықтары), гарнизондардың бастықтары, ҚІД бастықтары, әскери сот немесе прокуратура, тергеу органы;

2) әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлерге қатысты – әскери бөлімдердің (мекемелердің) командирлері (бастықтары), ҚІД бастықтары, әскери сот немесе прокуратура, тергеу органы;

3) келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге қатысты – әскери бөлім командирінен бастап және одан жоғары лауазымдағы тікелей бастықтар, әскери сот немесе әскери прокуратура, тергеу органы;

4) әскери оқу орындарының тыңдаушыларына, курсанттарына және кадеттеріне қатысты – оқу орындарының бастықтары, әскери сот немесе әскери прокуратура, тергеу органы шығарады.

78. Әскери қызметшілерге медициналық куәландыруға жолдаманы тікелей командирдің (бастықтың) шешіміне сілтеме жасай отырып, әскери бөлімдердің (мекемелердің) командирлері (бастықтары) немесе ҚР ҚК әскер түрлері мен тектері кадр органының бастығы береді.

79. Тексеру немесе емдеу барысында мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерде әскери қызметке жарамдылық санатын өзгертетін ауру анықталған жағдайда медициналық куәландыру әскери-медициналық мекеме бастығының жазбаша өкімі бойынша жүргізіледі.

80. Медициналық куәландыруға жіберілетін адамдарға штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК-ға мыналар ұсынылады:

1) осы Қағидаларға 11-қосымшаға сәйкес нысан бойынша медициналық куәландыруға жолдама;

2) медициналық кітапша;

3) осы Қағидаларға 12-қосымшаға сәйкес нысан бойынша әскери қызметшінің қызметтік істері туралы мәліметтер;

4) осы Қағидаларға 13-қосымшаға сәйкес нысан бойынша әскери қызметшінің денсаулық жағдайы туралы мәліметтер.

Қызметтік істер туралы мәліметтерде куәландырылушы денсаулық жағдайының атқарып отырған лауазымы бойынша оның әскери қызмет міндеттерін атқаруға әсер етуі туралы мәліметтер және әскери қызметшіні әскери қызметте қалдырудың мақсаттылығы туралы қолбасшылықтың пікірі сипатталады.

Денсаулық жағдайы туралы мәліметтерде куәландырылушының соңғы үш жыл ішіндегі профилактикалық медициналық қарап-тексеру нәтижелері, денсаулық жағдайын динамикалық байқау нәтижелері, оның медициналық көмекке жүгінуі туралы мәліметтер көрсетіледі. Мазмұндалған мәліметтер медициналық кітапшаның деректерімен және басқа да медициналық құжаттармен расталады;

5) адамдардың әскери қызмет міндеттерін орындауға байланысын көрсетумен осы Қағидаларға 14-қосымшаға сәйкес нысан бойынша әскери қызмет өткеру кезінде болған мертігуі туралы анықтама.

Жоғарыда көрсетілген құжаттары жоқ немесе тиісті түрде ресімделмеген құжаттар бар адамдарға медициналық куәландыру жүргізілмейді.

81. Ауруы (жүктілігі) бойынша демалыс беру немесе әскери қызмет міндеттерін орындаудан босату туралы мәселені шешу үшін әскери қызметшілерді медициналық куәландыру әскери-медициналық мекеме бастығының (бастықтың медициналық бөлім жөніндегі орынбасарының) жазбаша өкімі бойынша жүргізіледі.

82. Әскери қызметшілерді медициналық куәландыру айқындалған дәрігерлік-сараптама нәтижесі кезінде жүргізіледі.

Ағза немесе жүйе функцияларының тұрақты бұзылуы кемінде бір жыл динамикалық байқаумен расталған және (немесе) одан әрі емдеу әскери қызметке жарамдылық санатын өзгертуге әкелмейтін денсаулық жағдайы анықталған дәрігерлік-сараптама нәтижесі деп түсініледі.

83. Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерді медициналық куәландыруды штаттан тыс тұрақты әрекет ететін (гарнизондық немесе госпитальдық) ӘДК тексеру басталған күннен бастап үш күннен бастап он төрт жұмыс күні мерзімінде амбулаторлық немесе стационарлық түрде жүргізеді.

Ауру, мертігу диагнозы және олардың салдары айқын болмауына байланысты әскери қызметшіні стационарлық медициналық куәландыру ұзаққа созылған және көрсетілген мерзімде аяқтау мүмкін болмаған жағдайда оны тексеру әскери-медициналық мекеме бастығының жазбаша өкімімен жеті тәуліктен аспайтын мерзімге ұзартылады, ол туралы әскери қызметшіні медициналық куәландыруға жіберген әскери бөлім командирі (мекеме бастығы) немесе кадр органы хабардар етіледі.

Куәландыру мерзімін сақтауды және тексеру толықтығын бақылау куәландырылушы госпитальға жатқызылған әскери-медициналық мекеме бөлімшесінің бастығына жүктеледі.

84. Амбулаторлық тексеру және куәландырылу уақытында әскери қызметшілер үш тәуліктен аспайтын мерзімге лауазымдық міндеттерін орындаудан босатылады.

85. Талаптарға сәйкес әскери қызмет өткеруге кедергі келтіретін аурулар болған немесе әскери қызметте болудың шекті жасына толған кезде медициналық куәландыру госпитальдық ӘДК-да жүргізіледі.

Әскери қызметшіні әскери-медициналық мекемеге жеткізу денсаулық жағдайына қарсы көрсеткіштер бар болған жағдайларда медициниалық куәландыруды штаттық ӘДК шешімі бойынша штаттан тыс тұрақты жұмыс істейтін госпитальдық (гарнизондық) ӘДК амбулаторлық түрде жүргізеді.

86. Әскери қызметшіні медициналық куәландыру процесінде штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК-да ол куәландырылатын мертігу немесе ауру салдары әскери қызмет өткерумен байланысты болмауына негіздер туындаған кезде ӘДК медициналық құжаттаманы және әскери қызмет өткеру туралы анықтамаларды сұратады.

87. Денсаулық жағдайына байланысты оқуды жалғастыруға жарамдылығын айқындау мақсатында тыңдаушылар, курсанттар және кадеттер медициналық куәландырылу үшін штаттан тыс тұрақты әрекет ететін (гарнизондық немесе госпитальдық) ӘДК-ға жіберіледі.

88. Жасы он сегізге толмаған әскери оқу орындарының кадеттері мен курсанттарына қатысты штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК тек оқуға жарамдылығы (жарамсыздығы) туралы қорытынды шығарады.

89. Жасы он сегізге толған әскери оқу орындарының кадеттеріне, курсанттарына қатысты штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК Талаптарға сәйкес олардың әскери қызметке жарамдылығы туралы қорытынды шығарады.

90. Әскери қызметке уақытша жарамсыздығын көздейтін қорытындылар шығарылған кезде одан әрі оқуға және әскери қызметке жарамдылығы туралы ӘДК-ның түпкілікті қорытындысы босату мерзімі, ауруы бойынша демалысы аяқталғаннан кейін шығарылады.

91. Әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде мертіккен әскери қызметшілерді медициналық куәландыру әскери-медициналық мекемеде (медициналық ұйымда) емдеу аяқталғаннан кейін жүргізіледі.

Дәрігерлік-сараптама нәтижесі кезінде айқындалған мертігу және ауру кезінде емдеу ұзақтығы белгіленген мерзімдерден асатын қалған жағдайларда әскери қызметшілер олардың әскери қызметке жарамдылығын айқындау үшін медициналық куәландыруға жіберіледі.

92. Штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК бірге жүретін адамдар санын және көлік түрін көрсетумен ауыстыру туралы қорытындыны:

әскери қызметшіні бір әскери-медициналық мекемеден (медициналық ұйымнан) екіншісіне ауыстыру қажет болған кезде;

ауруы бойынша шығарылған әскери қызметшіге тұрғылықты жеріне дейін бірге жүру қажет болған кезде;

медициналық көмекке және бөгде адамның күтіміне мұқтаж болған кезде шығарады.

93. Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге қызметі бойынша ауысқан кезде (қызмет түрі мен тегі өзгерген кезде) және келісімшарттың жаңа түрін жасаған немесе келісімшартты ұзартқан кезде медициналық куәландыруды штаттан тыс тұрақты әрекет ететін (гарнизондық немесе госпитальдық) ӘДК жүргізеді.

Бұл ретте әскери қызметшілер мынадай жағдайларда ӘДК-ға:

1) ауысатын лауазымы бойынша, жаңа немесе ұзартылатын келісімшарт бойынша денсаулық жағдайына жоғары талап қою көзделгенде;

2) профилактикалық медициналық қарап-тексеру және динамикалық байқау нәтижелері бойынша әскери қызметке жарамдылық санатын қайта қарау көзделетін денсаулық жағдайындағы өзгерістер болғанда жіберіледі.

94. Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін қатардағы жауынгерлер құрамында, кіші сержанттар құрамында және оқу бітіру курсында оқитындардан басқа, ӘОО курсанттарында (кадеттерінде) Талаптарға сәйкес әскери қызметке жарамдылық санатын жеке бағалау көзделетін аурулар болған кезде ӘДК "Әскери қызметке шектеулі жарамды" деген қорытынды шығарады.

Ескерту. 94-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 14.07.2022 № 522 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

95. Аға, жоғары сержанттар және офицерлер құрамында Талаптарға сәйкес әскери қызметке жарамдылық санатын дербес бағалау көзделетін аурулар болған кезде:

1) әскери қызметте болудың шекті жасына толған;

2) Талаптарға сәйкес әскери қызметке жарамдылық санатын дербес бағалау көзделетін бір-бірін созылмалы ететін үш немесе одан астам ауру диагностикаланған жағдайларды қосапағанда, "Әскери қызметке шамалы шектеулермен жарамды" деген қорытынды шығарылады.

Көрсетілген жағдайларда "Әскери қызметке шектеулі жарамды" деген қорытынды шығарылады.

Оқу бітіру курсында білім алатын курсанттарда Талаптарға сәйкес әскери қызметке жарамдылық санатын дербес бағалау көзделген аурулары болған кезде ӘДК "Әскери қызметке шамалы шектеулермен жарамды" деген қорытынды шығарады. Талаптарға сәйкес әскери қызметке жарамдылық санатын дербес бағалау көзделген бір-бірін созылмалы ететін үш немесе одан астам аурулар диагностикаланған жағдайларда "Әскери қызметке шектеулі жарамды" деген қорытынды шығарылады.

96. Әскери қызметшіге ауруы бойынша демалыс беру немесе әскери қызмет міндеттерін орындаудан босату туралы ӘДК қорытындысы Талаптарға сәйкес әскери қызметке уақытша жарамсыздық көзделген жағдайда шығарылады.

97. Бейбіт уақытта штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК (ДҰК), егер стационарлық емдеу аяқталғаннан кейін және медициналық оңалту жүргізілгеннен кейін әскери қызметші әскери қызмет міндеттерін орындауға кірісетін мерзім кемінде бір айды құрайтын болса, ауруы бойынша демалыс беру туралы қорытынды шығарады.

98. Бейбіт уақытта әскери қызметшіге ауруы бойынша демалыс (қалпына келтіріп емдеудің соңғы кезеңі) мертігудің, аурудың сипаты мен ауырлығына байланысты отыз тәуліктен бастап алпыс тәулікке дейінгі мерзімге беріледі.

99. Мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер үшін үздіксіз стационарлық емделудің, медициналық оңалту жүргізудің және ауруы бойынша демалыста болудың жалпы ұзақтығы төрт айдан аспайды, ол аяқталғаннан кейін штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК әскери қызметке жарамдылық санатын айқындайды.

100. Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшіге, ӘОО-ның тәрбиеленушісіне, кадетіне, курсантына, тыңдаушысына ауруы бойынша демалыс медициналық көрсеткіштер бойынша ұзартылады, бірақ әр кезде мерзімі отыз тәуліктен аспайды. Стационарлық емделуде, медициналық оңалтуды жүргізуде және ауруы бойынша демалыста үздіксіз болудың жалпы уақыты төрт айдан, ал туберкулезбен ауыратындар үшін он екі айдан аспайды.

Көрсетілген мерзім аяқталғаннан кейін келісімшарт бойынша әскери қызметшілердің денсаулық жағдайы бойынша әскери қызмет міндеттерін орындауға кірісуі мүмкін болмаған кезде оның емделуде болған мерзімі әскери-медициналық мекеменің қорытындысы негізінде әскер тектері қолбасшысынан, ӨңҚ әскерлерінің қолбасшысынан бастап және одан жоғары тікелей бастықтың шешімімен ұзартылады.

Әскери қызметші одан әрі емделгеннен кейін әскери қызмет міндеттерін орындауға кірісе алатын жағдайларда ғана емделу мерзімдерін ұзарту жүзеге асырылады.

101. Әскери қызметшінің емделуде үздіксіз болатын мерзімін ұзарту үшін әскери-медициналық мекеме бастығы әскери қызметші қызмет өткеретін (білім алатын) әскери бөлім (мекеме) командиріне (бастығына) емделуде болу мерзімін ұзарту туралы қатынас қағазын жолдайды, онда диагнозы, емдеуді жалғастыру негіздемесі және алпыс тәуліктен аспайтын оның болжамды мерзімі көрсетіледі.

Әскери бөлім командирі ол туралы өзінің пікірімен көрсетілген қатынас қағазын әскери қызметшінің емделуде үздіксіз болу мерзімін ұзарту туралы шешім қабылдайтын тікелей бастыққа ұсынады.

102. Емделуде және ауруы бойынша демалыста үздіксіз болудың шекті мерзімі аяқталғаннан кейін әскери қызметшілер әскери қызметке жарамдылық санатын айқындау үшін медициналық куәландыруға жатады.

103. Әскери қызметші әйелдерге жүктілігі және бала тууы бойынша демалысты әскери бөлім командирі (мекеме бастығы) 2015 жылғы 23 қарашадағы Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне және Әскери қызмет өткеру қағидаларына сәйкес тәртіппен және мерзімге береді. Бала күтімі бойынша демалыс аяқталғаннан кейін әскери қызметші әйелдер әскери қызметке жарамдылық санатын қайта қарауды қажет ететін денсаулық жағдайы өзгерген жағдайда ӘДК-ға жіберіледі.

104. Штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК-ның (ДҰК-ның) ауруы бойынша демалыс беру (демалысты ұзарту) туралы қорытындысы ӘДК отырыстарының хаттамалары кітабына жазылады және медициналық куәландыру туралы анықтамамен ресімделеді.

105. Осы Қағидалардың 96, 97-тармақтарында көзделмеген жағдайларда әскери қызметшілерді емдеу әскери-медициналық мекемеде аяқталады, ал штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК (ДҰК) әскери қызмет міндеттерін орындаудан жеті тәуліктен он бес тәулікке дейінгі мерзімге толық немесе ішінара босату (бұдан әрі – босату) туралы қорытынды шығарады. Бұл ретте босату мерзімі жалпы отыз тәуліктен аспайды.

106. Мерзімді әскери қызмет өткеретін, денсаулық жағдайы бойынша әскери қызмет міндеттерін орындаудан босатылған әскери қызметшілер әскери бөлімнің медициналық пунктіне (медициналық ротаға) емделуге (оңалтуға) жіберіледі.

Штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК әскери қызмет міндеттерін орындаудан ішінара босату туралы қорытынды шығаратын кезде олар босатылатын сабақтардың, жұмыстардың, нарядтардың нақты түрлерін көрсетеді.

107. Мерзімді әскери қызмет өткеретін және гауптвахтада ұстаумен қамаққа алуға сотталған әскери қызметшілерге қатысты ауруы бойынша демалыс беру, әскери қызмет міндеттерін орындаудан босату туралы ӘДК қорытындысы шығарылмайды. Оларды емдеу әскери-медициналық мекемеде немесе әскери бөлімнің медициналық пунктінде аяқталады.

108. Мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер ауруы бойынша демалысы аяқталғаннан кейін медициналық көрсеткіштер бойынша штаттан тыс ӘДК-ға (әскери қызмет өткерген немесе демалысты өткізген орны бойынша) әскери қызметке жарамдылық санатын немесе денсаулығы бойынша демалысын ұзарту үшін қайта медициналық куәландыруға жіберіледі.

109. Әскери есептен шығарумен әскери қызметке жарамсыз деп танылған және қызметтен шығаруды ресімдеу кезеңінде денсаулық жағдайы бойынша әскери қызмет міндеттерін орындауға мүмкіндігі жоқ келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшіге штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК әскери қызметке жарамсыздығы туралы қорытындымен бір уақытта "Қызметтен шығаруды ресімдеу үшін қажетті, бірақ 30 (отыз) тәуліктен аспайтын мерзімге әскери қызмет міндеттерін орындаудан босатылуға жатады" деген қорытынды шығарады.

Егер әскери есептен шығарумен әскери қызметке жарамсыз деп танылған келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметші денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметтен көрсетілген мерзімде шығарылмаса, штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК (ДҰК) "Қызметтен шығаруды ресімдеу үшін қажетті, бірақ 30 (отыз) тәуліктен аспайтын мерзімге әскери қызмет міндеттерін орындаудан босатылуға жатады" деген қорытындыны қайта шығарады.

110. Танкілерді және басқа да машиналарды суасты жүргізуге жарамдылығын айқындау үшін әскери қызметшілерді, әскери жиындардан өтетін азаматтарды медициналық куәландыру жұмысқа алғашқы рұқсат ету кезінде және кейіннен екі жылда бір рет, сондай-ақ медициналық көрсеткіштер бойынша жүргізіледі.

7-тарау. Десанттық-шабуылдау әскерлерінің және арнайы мақсаттағы бөлімдердің әскери қызметшілерін медициналық куәландыру

111. Десанттық-шабуылдау әскерлерінде (бұдан әрі – ДШӘ), арнайы мақсаттағы бөлімдерде (бұдан әрі – АрнМақБ) әскери қызметке жарамдылығын айқындау үшін мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерді медициналық куәландыру қызмет кезеңінде бір рет, ал келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретіндерге – он екі айда бір рет жүргізіледі. Бұл ретте арнайы мақсаттағы, теңіз жаяу әскері бөлімшелерінің, сондай-ақ десанттық-шабуылдау, барлау бөлімшелерінің әскери қызметшілері және парашютпен секіруге тартылатын адамдар медициналық куәландыруға жатады.

112. ДШӘ-ға (АрнМақБ-ға) әскери қызметке (әскери жиындарға) шақырылған азаматтарға және әскери оқу орындарынан, сондай-ақ қызметі бойынша ауыстыру кезінде басқа да әскер түрлері және әскер тектерінен келген әскери қызметшілерге медициналық куәландыру жүргізіледі.

113. Егер оларды госпитальдық ӘДК куәландырмаса, ДШӘ және АрнМақБ әскери қызметшілерін кезектен тыс медициналық куәландыру олар ДШӘ-да (АрнМақБ-да) қызметке жарамдылық санатын өзгерту көзделетін аурулар салдары бойынша стационарлық емделгеннен кейін әскери-медициналық мекемеден (медициналық ұйымнан) келгеннен кейін жүргізіледі.

ДШӘ және АрнМақБ әскери қызметшілері кезектен тыс медициналық куәландыруға сонымен қатар әскери бөлім дәрігерінің, әскери-медициналық мекеме дәрігер-маманының қорытындысы негізінде әскери бөлім командирінің шешімімен жіберіледі.

ДШӘ және АрнМақБ әскери қызметшілерінде Талаптарға сәйкес ДШӘ-да (АрнМақБ-да) қызметке жарамдылық санатын дербес бағалау көзделген аурулар болған кезде "ДШӘ-дағы (АрнМақБ-дағы) қызметке жарамды" деген қорытынды:

1) қолбасшылықтың пікірі бойынша әскери қызметшіні әскери қызметте қалдыру мақсаттылығы;

2) аурудың оң болжамы;

3) куәландырылушының әскери қызметті жалғастыруға оң ниеті болған жағдайларда шығарылады.

Бұл жағдайда қорытынды жоғарыда аталған барлық шарттар болған кезде шығарылады. Ауру болжамы ауру сипатын, оның басталуын, үдеу дәрежесін, процестің қайталануын және әскери қызметші әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде болуы ықтимал асқынуларды ескере отырып айқындалады.

114. ДШӘ-да (АрнМақБ-да) қызметке жарамдылық парашютпен секіруге жарамдылықты көздейді. Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін және дене салмағы 90 килограмнан асатын ДШӘ және АрнМақБ әскери қызметшілерінің парашютпен секіруге жарамдылығы жеке айқындалады.

115. Егер әскери қызметшілер ДШӘ-дағы (АрнМақБ-дағы) қызметке жарамсыз болған жағдайларда штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды шығарады.

8-тарау. Әскери-теңіз күштерінің әскери қызметшілерін медициналық куәландыру

116. Әскери қызметшілерді медициналық куәландыру мынадай әскери-есептік мамандықтар бойынша қызметке жарамдылығын айқындау үшін он екі айда бір рет жүргізіледі:

суүсті корабльдерінің жеке құрамы;

тереңге сүңгитін сүңгуір, акванавт, сүңгуір маман;

басқарушы, сигнал беруші, штурмандық электрик, торпедалық электрик, торпедашы, гидроакустик, суүсті корабльдерінің радиотелеграфисі.

Талаптарға сәйкес әскери қызметке жарамдылық санатын дербес бағалауды көздейтін аурулар кезінде кезектен тыс медициналық куәландыру және Әскери-теңіз күштеріндегі (бұдан әрі – ӘТК) қызметке жарамдылық санатын айқындау осы Қағидалардың 113-тармағында мазмұндалған тәртіпке ұқсас жүргізіледі.

117. Егер әскери қызметшілер ӘТК-дағы қызметке жарамсыз болған жағдайларда штаттан тыс (тұрақты әрекет ететін) ӘДК әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды шығарады.

118. Егер олар кезекті медициналық куәландырудан кейін алты айдан астам уақыт өтсе, суүсті корабльдерінде гидроакустиктер және радиотелеграфистер болып қызмет өткеретін әскери қызметшілер ұзақ (ұзақтығы екі айдан астам) жүзу алдында медициналық куәландырылуға жатады.

119. Жүзуге кететін суүсті корабльдеріне іссапарға жіберілген адамдар суүсті корабльдеріндегі қызметке жарамдылығын айқындау үшін штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК-ның медициналық куәландыруына жатады.

120. Жеке жағдайларда корабльде қызмет өткеруге кедергі келтіретін тұрақты теңгерілген аурулары бар іссапарға жіберілетін адамдарға штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК мынадай редакцияда қорытынды шығарады: "Суүсті кораблінде 3 (үш) айдан астам емес мерзімге теңізге шығуға қарсы көрсеткіштері жоқ".

9-тарау. Жауынгер жүзушілерді (сүңгуірлерді) медициналық куәландыру

121. Жауынгер жүзушілерді (сүңгуірлерді) кезекті медициналық куәландыруға дайындау кезеңінде бөлім медицина қызметінің бастығы:

1) медициналық кітапшаларды дайындайды, оларда байқау материалдарын жинақтады (медициналық көмекке жүгінуі, медициналық қарап-тексеру нәтижелері бойынша су астына түсуден шеттетілуі, функционалдық сынама деректері, кәсіби қасиеттері) және оларда өткен жылдағы қажетті жазбалардың бар болуын тексереді;

2) антропометриялық өлшемді жүргізеді;

3) барлық жауынгер жүзушілерге (барлық сүңгуірлер құрамына) рентгенологиялық (кеуде қуысы ағзасының флюорографиясы немесе рентгеноскопиясы), зертханалық (қан, несеп клиникалық талдауы) және жүктеме сынамаларын қолданумен электрокардиографиялық зерттеуді, вестибулярлық аппаратты зерттеуді жүргізуді ұйымдастырады.

40 жастан асқан адамдарға одан басқа, қандағы қантты, липидтерді зерттеу және көздің ішкі қысымын өлшеу жүргізіледі.

122. Сүңгуір жұмыстарына жарамды деп танылған жауынгер жүзушіге (сүңгуірге) ӘДК алдадағы жылға сүңгуір жұмыстарының тереңдігін белгілейді:

1) 60 метрден астам;

2) 12-ден 60 метрге дейін;

3) 12 метрге дейін.

123. Осы әскери-есептік мамандық бойынша әскери қызметке жарамдылықты шектеуді көздейтін аурулары бар жоғары білікті сүңгуірлерді медициналық куәландыру кезінде ӘДК оларға қатысты сүңгуірлердің жұмысын бақылау және оларды үйрету мақсатында 20 метрге дейінгі және одан аз тереңдікке суға сүңгу туралы дербес қорытынды қабылдайды.

124. Жауынгер жүзушілер мен сүңгуірлер құрамын медициналық куәландыру Талаптарға сәйкес жүргізіледі.

125. Жауынгер жүзушілерді (сүңгуірлерді) медициналық куәландыру нәтижелері ӘДК отырыстарының хаттамалары кітабына, сүңгуірлердің жеке және медициналық кітапшасына жазылады.

126. Су астына сүңгудің барынша тереңдігі жауынгер жүзушіні (сүңгуірді) кезекті (кезектен тыс) медициналық куәландыруға дейінгі кезеңге белгіленеді және көрсетілген барлық кезең ішінде асырылмауға тиіс.

127. Жауынгер жүзушіде (сүңгуірде) сүңгу жұмыстарына кедергі келтіретін аурулар анықталған кезде ӘДК жауынгер жүзушілерді (сүңгуірлерді) медициналық куәландыру үшін сүңгуір жұмыстарына жарамдылығын, әскери қызметке жарамдылығын айқындау үшін оны кейіннен госпитальдық ӘДК-ның медициналық куәландыруымен тексеруге және емдеуге жібереді.

128. Кезекті медициналық куәландыру 12 айда бір рет амбулаторлық түрде жүргізіледі, ал аға, жоғары сержанттар және офицерлер құрамы кезекті амбулаторлық тексеру орнына үш жылда бір рет стационарлық тексеруден және медициналық куәландырудан өтеді.

129. Жауынгер жүзушілерді (сүңгуірлерді) медициналық куәландыру қорытындылары бойынша әскери бөлім командирі әрбір жауынгер жүзушіге (сүңгуірге) ағымдағы жылға су астына сүңгудің шекті тереңдігі белгіленген бұйрық шығарады.

10-тарау. Радиоактивті заттармен, иондаушы сәулелендіру көздерімен, зымыран отынының компоненттерімен, электр-магниттік өріс және лазерлік сәулелендіру көздерімен қызметке іріктелетін және қызмет өткеретін әскери қызметшілерді медициналық куәландыру

130. Радиоактивті заттармен (бұдан әрі – РЗ), иондаушы сәулелендіру көздерімен (бұдан әрі – ИСК), зымыран отынының компоненттерімен (бұдан әрі – ЗОК), электр-магниттік өріс (бұдан әрі – ЭМӨ көздері) және лазерлік сәулелендіру (бұдан әрі – ЛС) көздерімен қызметке (жұмысқа) іріктелетін және қызмет өткеретін (жұмыс істейтін) әскери қызметшілерді (ҚР ҚК азаматтық персоналын) медициналық куәландыру медицина қызметі бастығының (дәрігердің) және әскери бөлім қолбасшылығы өкілінің қатысуымен жүргізіледі.

131. РЗ, ИСК, ЗОК, ЭМӨ және ЛС көздерімен қызметке (жұмысқа) іріктелетін әскери қызметшілерді (ҚР ҚК азаматтық персоналын) медициналық куәландыру лауазымға тағайындау алдында, ал РЗ-мен, ИСК-мен, ЗОК-мен және ЭМӨ және ЛС көздерімен қызмет өткеретіндерді (жұмыс істейтіндерді) 3 (үш) жылда бір рет және медициналық көрсеткіштер бойынша жүргізіледі.

132. РЗ-мен, ИСК-мен, ЗОК-мен және ЭМӨ және ЛС көздерімен қызметке (жұмысқа) іріктелетін және қызмет өткеретін (жұмыс істейтін) адамдарды медициналық куәландыру басталғанға дейін:

1) кеуде қуысы ағзаларын флюорографиялық (рентгенологиялық) зерттеу;

2) жалпы қан талдауы (лейкоцитарлық формуланы және тромбоциттер мөлшерін есептеумен);

3) жалпы несеп талдауы;

4) тыныш жағдайдағы ЭКГ (жүктемеден кейін – көрсеткіштер бойынша);

5) мұрынның қосалқы қуыстарының рентгенограммасы (іріктеу кезінде);

6) В және С вирусты гепатиттерінің маркерлеріне қанды зерттеу (іріктеу кезінде);

7) АИТВ инфекциясына қанды зерттеу (іріктеу кезінде) жүргізіледі.

Қырық жастан асқан адамдарға көздің ішкі қысымын өлшеу, қандағы қант деңгейін айқындау жүргізіледі. Медициналық көрсеткіштер бойынша қосымша медициналық зерттеулер жүргізіледі.

133. Медициналық куәландыру басталғанға дейін әскери бөлім медицина қызметінің бастығы (дәрігері) штаттан тыс (тұрақты, уақытша әрекет ететін) ӘДК-ға әскери бөлім қолбасшылығы бекіткен медициналық куәландырылуға жататын әскери қызметшілер мен ҚР ҚК азаматтық персоналының тізімін ұсынады.

Тізімде: медициналық куәландыру мақсаты, куәландырылушының әскери атағы, тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болған кезде);

РЗ-мен, ИСК-мен, ЗОК-мен, ЭМӨ және ЛС көздерімен қызмет өткеретін (жұмыс істейтін) адамдарға қатысты – оның РЗ-мен, ИСК-мен, ЗОК -мен, ЭМӨ және ЛС көздерімен еңбек өтілі, сондай-ақ комиссияаралық кезеңде жеке дозиметрлік бақылау деректері көрсетіледі.

134. Медициналық куәландыру алдында әскери бөлім қолбасшылығының өкілі штаттан тыс (тұрақты, уақытша әрекет ететін) ӘДК мүшелерін куәландырылушылардың қызмет ету (жұмыс істеу) жағдайларымен таныстырады, ал әскери бөлім медицина қызметінің бастығы (дәрігері) ӘДК-ға комиссияаралық кезеңде куәландырылушылардың денсаулық жағдайын медициналық байқау нәтижелері туралы хабарлайды.

135. РЗ-мен, ИСК-мен, ЗОК-мен және ЭМӨ және ЛС көздерімен қызмет өткеретін (жұмыс істейтін) әскери қызметшіні (ҚР ҚК азаматтық персоналын) әскери-медициналық мекемеге стационарлық тексеруге және медициналық куәландыруға жіберген кезде осы Қағидаларға 15-қосымшаға сәйкес нысан бойынша маманның еңбек және жұмыс орны жағдайын санитариялық-гигиеналық сипаттау картасы ұсынылады.

136. Стационарлық тексеру нәтижесінде әскери қызметшіде (ҚР ҚК азаматтық персоналында) РЗ-ның, ИСК-ның, ЗОК-ның, ЭМӨ және ЛС көздерінің организмге әсер етуі салдарынан болып табылатын және осы ауру бойынша талаптарға сәйкес РЗ-мен, ИСК-мен, ЗОК-мен, ЭМӨ және ЛС көздерімен әскери қызметке уақытша жарамсыздық немесе қызметке (жұмысқа) жарамдылықты дербес бағалау көзделетін ауру анықталған кезде штаттан тыс (тұрақты, уақытша әрекет ететін) ӘДК қажет болған кезде радиолог және/немесе токсиколог дәрігердің қатысуымен қорытынды шығарады.

ӘДК қорытындысы патологиялық процестің теңелу дәрежесін, әскери-есептік мамандықты, жалпы еңбек өтілін және мамандығы бойынша еңбек өтілін, әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетін ескерумен шығарылады.

137. Әскери қызметке уақытша жарамсыздықты көздейтін Талаптарға сәйкес РЗ-мен, ИСК-мен, ЗОК-мен, ЭМӨ және ЛС көздерімен қызмет өткеру (жұмыс істеу) үшін іріктелетін адамдарға қатысты РЗ-мен, ИСК-мен, ЗОК-мен, ЭМӨ және ЛС көздерімен қызмет өткеруге (жұмыс істеуге) жарамсыздығы туралы ӘДК қорытындысы шығарылады.

138. Денсаулық жағдайына шағымданған, бұрын РЗ-мен, ИСК-мен, ЗОК-мен, ЭМӨ және ЛС көздерімен қызметке (жұмысқа) уақытша жарамсыз деп танылған, РЗ-мен, ИСК-мен, ЗОК-мен, ЭМӨ және ЛС көздерімен қызметке (жұмысқа) жарамдылығын айқындау үшін ӘДК-ге жолдама берілетін мертігуден, аурудан кейін ауруы бойынша берілген демалыстан келген әскери қызметшілер (ҚР ҚК азаматтық персоналы) кезектен тыс медициналық куәландырылуға жатады.

139. Стационарлық тексеру және медициналық куәландыру нәтижелері бойынша бұрын РЗ-мен, ИСК-мен, ЗОК-мен, ЭМӨ және ЛС көздерімен қызметке (жұмысқа) жарамсыз деп танылған адамдар үш айдан ерте емес қайта медициналық куәландырылуға жіберіледі.

140. РЗ-мен, ИСК-мен, ЗОК-мен, ЭМӨ және ЛС көздерімен қызметке жарамсыз деп танылған әскери қызметшілерге қатысты әскери қызметке жарамдылық санаты туралы ӘДК қорытындысы шығарылады.

11-тарау. Запаста тұратын азаматтарды әскери жиынға, әскери қызметке шақыру кезінде немесе есепке алу мақсатында медициналық куәландыру

Ескерту. 11-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

141. Запаста тұратын азаматтарды әскери (оқу-жаттығу) жиындарға немесе әскери қызметке шақыру кезінде (офицерлерді) немесе есепке алу мақсатында медициналық куәландыру басталғанға дейін ҚІБ (Б) осы Қағидаларға 16-қосымшаға сәйкес нысан бойынша запаста тұратын азаматты медициналық куәландыру картасын ресімдейді.

142. Запаста тұратын азаматтар осы Қағидалар 31-тармағының 1), 2) тармақшаларына сәйкес медициналық құжаттарды ұсынады.

143. Медициналық куәландыру басталғанға дейін күнтізбелік отыз күннен ерте емес:

1) жалпы қан талдауы;

2) мерезге микропреципитация реакциясы (микрореакция);

3) қандағы қантты айқындау;

4) жалпы несеп талдауы;

5) тыныш жағдайдағы ЭКГ (жүктемеден кейін – көрсеткіштер бойынша);

6) кеуде қуысы ағзаларын флюорографиялық (рентгенологиялық) зерттеу (куәландыру күніне үш айдан кешіктірілмей жүргізілген);

7) мұрынның қосалқы қуыстарының рентгенограммасы (әскери қызметке шақырылатындар үшін);

8) қырық жастан асқан адамдарға көздің ішкі қысымын өлшеу жүргізіледі.

Медициналық көрсеткіштер бойынша қосымша медициналық зерттеулер жүргізіледі.

143-1. Бейбіт уақытта әскери бөлімге (арнайы құралымға) тіркеу, жұмылдыру бойынша, соғыс жағдайы кезінде және соғыс уақытында десанттық-шабуылдау әскері бөліміне, арнайы мақсаттағы бөлімге әскери қызметке шақыру, сүңгуір (жауынгер жүзуші) лауазымына тағайындау кезінде әскери міндеттілер жергілікті әскери басқару органына келген кезде, сондай-ақ әскерге шақыру комиссиясының бұрын шығарылған шешімі болмаған кезде медициналық куәландырудан өтеді.

Жұмылдыру бойынша, соғыс жағдайы кезінде және соғыс уақытында әскери қызметке шақыру кезінде жергілікті әскери басқару органының алдын ала жиын пунктінде (жиын пунктінде) немесе әскери бөлімнің немесе арнайы құралымның жеке құрамын қабылдау пунктінде (медициналық қарап-тексеру кезінде) денсаулық жағдайына шағым білдірген немесе әскери қызметке кедергі келтіретін ауыруы немесе дене кемістігі анықталған кезде әскери міндеттілер медициналық куәландыруға аудандық (қалалық, облыстық маңызы бар қала) немесе облыстық (республикалық маңызы бар қала немесе астана) әскерге шақыру комиссиясының медициналық комиссиясына жіберіледі. Ұшқыш құрамының (ұшқыш, штурман және ұшқыш экипажының басқа да мүшелері) лауазымына тағайындалатын авиациялық персонал ДҰК-да медициналық куәландырылуға тиіс.

Ескерту. Қағидалар 143-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

144. Есепке алу мақсатында немесе әскери жиынға шақыру кезінде бұрын әскери қызмет өткерген және денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметтен шығарылған әскери міндеттілерді медициналық куәландыру кезінде ҚІБ(Б) ЖАО-ның медициналық комиссиясына және қорғаныс істері департаментіне (бұдан әрі – ҚІД) мөрмен расталған ауыруы туралы куәлік көшірмесі беріледі.

Ескерту. 144-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

145. Талаптарға сәйкес әскери қызметке жарамдылықты дербес бағалау көзделетін аурулар болған кезде келісімшарт бойынша әскери қызмет өткерген және есепке алу мақсатында куәландырылатын азаматтарға қатысты ӘДК-ның (ЖАО медициналық комиссиясының) "Әскери қызметке шектеулі жарамды", әскери жиындарға шақыру кезінде әскери міндеттілерге қатысты – "Әскери жиындарға жарамсыз", әскери қызметке шақыру кезінде запаста тұратын офицерлер құрамының әскери міндеттілеріне қатысты – "Әскери қызметке бейбіт уақытта жарамсыз, соғыс уақытында шектеулі жарамды" деген қорытындысы шығарылады.

Ескерту. 145-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 14.07.2022 № 522 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

146. Талаптарға сәйкес әскери қызметке уақытша жарамсыздық көзделетін аурулар болған кезде әскери жиындарға шақырылатын әскери міндеттілерге қатысты ӘДК-ның (ЖАО медициналық комиссиясының) "Әскери жиындарға жарамсыз", әскери қызметке шақырылатын әскери міндеттілерге қатысты – "Әскери қызметке уақытша жарамсыз" деген қорытындысы шығарылады.

Ескерту. 146-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 14.07.2022 № 522 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

147. Әскери қызметке шақырылған офицерлер құрамының әскери міндеттілерін Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің әскери қызметке шақыру туралы бұйрығы болған, бірақ қызмет орнына әлі жіберілмеген және денсаулық жағдайына шағымданған кезде ҚІД бастығының жолдамасы бойынша штаттан тыс тұрақты әрекет ететін (гарнизондық немесе госпитальдық) ӘДК куәландырады.

Талаптарға сәйкес әскери қызметке жарамдылық санатын өзгерту көзделетін аурулар анықталған кезде штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК қорытындысы ауру туралы куәлікпен ресімделеді және штаттық ӘДК-ның бекітуіне жатады.

148. Әскери қызметтен денсаулық жағдайы бойынша шығарылған азамат медициналық куәландыру сәтінде ӘДК қорытындысын қайта қарау және әскери қызметке жарамдылық санатын айқындау туралы мәселені көтерген кезде ҚІБ (Б) бастығы қайта куәландыру жүргізуге жолдама берудің мақсаттылығын қарайды.

Осы мақсатта денсаулық жағдайының жақсарғанын растайтын құжаттар, диспансерлік есептен алынғаны туралы анықтамалар, стационарлық науқастың медициналық картасынан үзінділер, амбулаторлық карталар және денсаулық жағдайын сипаттайтын басқа да медициналық құжаттар сұратылады. Денсаулық жағдайында оң динамика болған кезде қайта куәландырылуға жататын азамат ЖАО-ның медициналық комиссиясында алдын ала медициналық куәландырудан өтеді.

Алдын ала қорытындының оң нәтижесі кезінде облыстың (республикалық маңызы бар қаланың немесе астананың) ҚІД бастығы әскери қызметші әскери қызмет өткерген ведомствоның штаттық ӘДК-ға оның өтінішін, әскери билетін, медициналық кітапшасын, ӘДК қорытындысын, медициналық құжаттармен расталған алдын ала медициналық куәландыру нәтижелерін жолдайды.

149. Мынадай:

1) әскери қызметке әскери есептен шығарумен жарамсыз деп танылған;

2) жиырма жеті жасқа толғаннан кейін денсаулық жағдайына байланысты мерзімді әскери қызметке шақырудан босатылған;

3) денсаулық жағдайының теріс динамикасы бар;

4) әскери қызметтен психикалық, өзін-өзі ұстаудың бұзылуы салдарынан денсаулық жағдайы бойынша шығарылған адамдар қайта медициналық куәландыруға жатпайды.

150. Штаттық ӘДК ұсынылған құжаттарды зерделейді және өтінішті қанағаттандыру үшін негіз болған кезде бұрын әскери қызмет өткерген және денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметтен шығарылған азамат әскери қызметке жарамдылық санатын айқындау мақсатында ҚІД бастығы арқылы штаттан тыс тұрақты әрекеттегі (гарнизондық немесе госпитальдық) ӘДК-ға медициналық куәландыруға жіберіледі.

Ескерту. 150-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

151. Бұрын денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметтен шығарылған азамат медициналық куәландырылғаннан кейін штаттан тыс тұрақты әрекеттегі ӘДК қорытындысы ауыруы туралы куәлікпен ресімделеді және штаттық ӘДК-ға қарауға жіберіледі. Ауыруы туралы куәлікте мертігудің, ауырудың себепті байланысы көрсетілмейді.

Ескерту. 151-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

12-тарау. Азаматтардың әскери қызметке (әскери жиындарға) жарамдылық санатын айқындау кезінде, сондай-ақ есепке алу мақсатында медициналық құжатарды ресімдеу тәртібі

152. Куәландыру нәтижелері бойынша ЖАО-ның медициналық комиссиялары және штаттан тыс (уақытша, тұрақты әрекет ететін) ӘДК осы Қағидаларға 17-қосымшаға сәйкес қорытындылар шығарады.

153. Куәландырылатындар туралы мәліметтер, диагнозы және ӘДК қорытындысы ӘДК отырыстарының хаттамалары кітабына жазылады. Көрсетілген мәліметтер мен ӘДК қорытындылары мыналарға жазылады:

1) әскери қызмет өткермейтін және келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретін азаматтарға – келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретін азаматтың медициналық куәландыру картасына;

2) әскери оқу орындарына оқуға түсетін азаматтарға – әскери оқу орнына оқуға түсетін азаматтың медициналық куәландыру картасына, ал әскери қызметшілерге медициналық кітапшаға;

3) жоғары және жоғары білімнен кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асыратын әскери, оның ішінде шетел мемлекеттерінің оқу орындарына оқуға түсетін әскери қызметшілерге – медициналық куәландыру туралы анықтамаға;

4) әскери қызметшілерге – ауруы туралы куәлікке, медициналық куәландыру туралы анықтамаға және медициналық кітапшаға;

5) запаста тұратын азаматтарға – запаста тұратын азаматты медициналық куәландыру картасына;

6) әскери жиындардан өтетін азаматтарға – ауруы туралы куәлікке немесе медициналық куәландыру туралы анықтамаға;

7) әскери қызметке шақырылған (Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің оларды әскери қызметке шақыру туралы бұйрығы болған кезде), бірақ әскери бөлімдерге жіберілмеген және әскери қызметке жарамсыз, әскери қызметке шектеулі жарамды деп танылған запаста тұратын офицерлерге – ауруы туралы куәлікке, ал әскери қызметке шамалы шектеулермен жарамды, әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылғандарға – медициналық куәландыру туралы анықтамаға;

8) стационарлық емделуде (тексерілуде) болатын адамдарға – ауру тарихына.

154. ӘДК отырысының хаттамалары кітабын барлық ӘДК-да сол комиссиялардың хатшылары жүргізеді. ӘДК отырысының хаттамаларына комиссия отырысы өткізілген күні төраға, ӘДК отырысына қатысқан комиссия мүшелері (кемінде екеу) және комиссия хатшысы қол қояды, ал комиссия қорытындысы куәландырылушыға жарияланады.

155. ӘДК отырысының хаттамалары кітабына куәландырылушының төлқұжаттық деректері (жеке басын куәландыратын құжат негізінде), оның шағымдары мен аурудың қысқаша анамнезі, объективті тексерудің негізгі деректері, аурудың белгіленген диагнозын растайтын арнайы зерттеулер нәтижелері және ӘДК қорытындысы жазылады.

156. Әскери жиындардан өтетін, мертіккен әскери қызметшілерді, азаматтарды куәландыру кезінде ӘДК отырысының хаттамалары кітабына мертігу жағдайларын растайтын құжаттарға (оның нөмірі, күні, кім берді) сілтеме жасаумен оның мән-жайы толық жазылады.

157. Госпитальдық ӘДК отырысының хаттамалары кітабының "шағымдар мен анамнез" деген бағанында куәландырылушының ауру тарихының нөмірі қосымша көрсетіледі.

158. ӘДК қорытындысы ауруы туралы куәлікпен ресімделген кезде ӘДК отырысының хаттама кітабына шағымдарды, анамнезді, объективті тексеру деректері мен арнайы зерттеу нәтижесін жазбауға рұқсат етіледі, бұл ретте диагноз халықаралық ауырулар жіктемесіне сәйкес код түрінде жазылады. Ауыруы туралы куәліктің бір данасы ӘДК отырысының хаттама кітабына қосымша ретінде сақталады.

Ескерту. 158-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

159. ӘДК отырысының хаттамалары кітабында және ауруы туралы куәліктің көрсетілген данасында штаттық ӘДК хаттамасының күні, нөмірі және қорытындысының мазмұны жазылады.

160. Штаттық, штаттан тыс госпитальдық, гарнизондық ӘДК (ДҰК), медициналық комиссиялар отырысының хаттамалары кітаптары, ауруы туралы куәліктер (медициналық куәландыру туралы анықтамалар) 50 жыл бойы сақталуға тиіс.

161. Уақытша әрекет ететін ӘДК (ДҰК) отырысының хаттамалары кітабы 10 жыл бойы сақталуға тиіс.

162. Хаттамалар кітабын жүргізуді, шығарылған ӘДК қорытындысын ресімдеуді және оның негізділігін бақылау ӘДК төрағасына жүктеледі.

163. Штаттық ӘДК ӘДК (ДҰК) отырысының хаттамалары кітабын тек тікелей осы комиссияларда куәландырылатын адамдарға жүргізеді.

164. Штаттық ӘДК-ге ұсынылған ауруы туралы куәліктерді (медициналық куәландыру туралы анықтамаларды) қарау кезінде ӘДК отырысының хаттамалары ауруы туралы куәліктердің (медициналық куәландыру туралы анықтамалардың) үшінші даналары болып табылады, оларға штаттық ӘДК бекіткен қорытындыға төраға, комиссия отырысына қатысқан комиссия мүшелері (кемінде екеу) және хатшы қол қояды.

165. Ауруы туралы куәліктің және медициналық куәландыру туралы анықтаманың үшінші данасы 50 жыл сақталуға тиіс.

166. Штаттық ӘДК бір жыл бойы келіп түскен, қаралған және жолданған ауруы туралы куәліктердің және медициналық куәландыру туралы анықтамалардың әліпбилік есебін жүргізеді.

167. Бейбіт уақытта ауруы туралы куәлік мыналарға жасалады:

1) мынадай деп танылған барлық әскери қызметшілерге:

әскери қызметке шектеулі жарамды;

әскери қызметке бейбіт уақытта жарамсыз, соғыс уақытында шектеулі жарамды;

әскери есептен шығарумен әскери қызметке жарамсыз;

2) оқуға жарамсыз деп танылған әскери оқу орындарының курсанттарына (офицер атағы жоқ тыңдаушыларға);

3) ӘТК-дағы қызметке жарамсыз деп танылған ӘТК әскери қызметшілеріне;

4) ДШӘ-дағы (АрнМақБ-дағы) қызметке жарамсыз деп танылған ДШӘ (АрнМақБ) әскери қызметшілеріне;

5) РЗ-мен, ИСК-мен, ЗОК-пен, ЭМӨ, ЛС көздерімен әскери қызмет өткеретін және РЗ-мен, ИСК-мен, ЗОК-пен, ЭМӨ, ЛС көздерімен қызметке жарамсыз деп танылған әскери қызметшілерге;

6) медициналық бақылап куәландыруға түскен әскери қызметшілерге;

7) әскери қызмет өткерген және оларды әскери қызметтен шығару сәтінде жарамдылығы санатын айқындау үшін куәландырылатын азаматтарға;

8) әскери қызметке шақырылған (Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің бұйрығы болған кезде), бірақ әлі қызмет орнына жіберілмеген және мынадай деп танылған запаста тұратын офицерлерге:

әскери есептен шығарумен әскери қызметке жарамсыз;

әскери қызметке бейбіт уақытта жарамсыз, соғыс уақытында шектеулі жарамды;

әскери қызметке шектеулі жарамды;

9) әскери жиындарға шақырылған және әскери қызметке жарамсыз деп танылған азаматтарға;

10) оларды қайта куәландыру кезінде денсаулық жағдайы бойынша бұрын әскери қызметтен шығарылған (босатылған) азаматтарға.

168. Осы Қағидалардың 167-тармағында көрсетілмеген жағдайларда ӘДК қорытындысы медициналық куәландыру туралы анықтамамен ресімделеді.

169. Әскери қызметке жарамдылық санатын өзгертумен ауруы туралы куәлікпен немесе медициналық куәландыру туралы анықтамамен ресімделген ӘДК қорытындысы штаттық ӘДК-ның бекітуіне жатады.

170. Ауруы бойынша демалысқа мұқтаж болуы туралы ӘДК қорытындысы штаттық ӘДК-ның бақылауына жатады.

171. Жүктілігіне байланысты РЗ-мен, ИСК-мен, ЗОК-пен, ЭМӨ, ЛС көздерімен қызметке жарамсыз деп танылған әскери қызметші әйелдерге ӘДК қорытындысы медициналық куәландыру туралы анықтамамен ресімделеді және штаттық ӘДК-ның бекітуіне (бақылауына) жатпайды.

172. Сараптамалық құжаттар (ауруы туралы куәліктер, медициналық куәландыру туралы анықтамалар) бекіту үшін ауру тарихымен және басқа да медициналық құжаттармен куәландырудан кейін 5 жұмыс күнінен кешіктірілмей үш данада штаттық ӘДК-ге жолданады.

Сараптамалық құжаттар штаттық ӘДК-де бес жұмыс күні ішінде қаралады және бекітіледі (немесе бекітілмейді). Бекітілгеннен кейін штаттық ӘДК сараптамалық құжаттың екі данасын ауруы туралы куәлікті ресімдеген ӘДК-ға жолдайды, ал сараптамалық құжаттың үшінші данасы штаттық ӘДК-да сақталады.

Штаттан тыс ӘДК ӘДК отырысының хаттамалары кітабына және қоса берілген сараптамалық құжаттың данасына осы Қағидалардың 159-тармағына сәйкес жазба жасайды және бекітілген сараптамалық құжаттың екі данасын әскери қызметшіні куәландыруға жіберген әскери бөлімге (мекемеге) жолдайды (құжат штаттық ӘДК-дан келіп түскен сәттен бастап 3 жұмыс күнінен кешіктірілмей).

Ауруы туралы куәлік куәландырылушының қолына берілмейді.

173. Денсаулық жағдайы бойынша мерзімді әскери қызметке негізсіз шақырылған және куәландыру кезінде әскери қызметке жарамсыз деп танылған әскери қызметшілерге ауруы туралы куәлік бекіту үшін штаттық ӘДК-ға төрт данада жолданады.

Бекітілгеннен кейін ауруы туралы куәліктің бірінші және екінші даналары ауруы туралы куәлікті ресімдеген ӘДК-ға қайтарылады; үшінші данасы бекітілгеннен кейін бес жұмыс күнінен кешіктірілмей әскери қызметшінің әскерге шақыру орны бойынша ҚІД-ға жолданады, ал төртінші данасы штаттық ӘДК-да сақталады.

174. Штаттық ӘДК ауыру туралы куәліктің немесе психикалық, мінез-құлығы бұзылған (ауыруы бар), қатерлі жаңа өскін пайда болған, жыныс жолымен берілетін инфекция, адамның иммундық тапшылығы вирусынан туындайтын ауыруы бар адамдарға (АИТВ-жұқтырған) жасалған анықтаманың әрбір данасы беткі жағының жоғарғы бөлігінде мынадай мазмұндағы мөртаңба қояды: "Көшірме жасауға, қолға беруге, мәліметті жария етуге тыйым салынады".

Ескерту. 174-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

175. Медициналық куәландыру нәтижелері бойынша әскери қызметке жарамсыз немесе шектеулі жарамды деп танылған психикалық, өзін-өзі ұстау ауытқулары (аурулары) бар адамдар туралы мәліметтерді:

1) ЖАО-ның медициналық комиссиялары әскерге шақыру учаскелеріне тіркеу, әскери қызметке шақыру және әскери оқу орындарына, республикалық әскери мектеп-интернаттарына (лицейлерге) оқуға түсу кезінде куәландырылған азаматтың тұрғылықты жері бойынша психиатриялық (психоневрологиялық) ұйымдарға сараптамалық қорытынды қабылданған сәттен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірмей;

2) психиатриялық бейінді штаттан тыс ӘДК әскери қызмет өткеру кезеңінде куәландырылған әскери қызметшінің тұрғылықты жері бойынша психиатриялық (психоневрологиялық) ұйымдарға бекітілген сараптамалық құжатты алған сәттен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірмей жолдайды.

Бұл ретте мәліметтерде азаматтың (әскери қызметшінің) төлқұжаттық деректері, ЖСН, туған күні, тұрғылықты мекенжайы, куәландырылған күн, диагнозы, ӘДК қорытындысы көрсетіледі.

176. Медициналық куәландыру кезінде ауруы бойынша демалысқа мұқтаж деп танылған әскери қызметшілерге медициналық куәландыру туралы анықтама төрт данада ресімделеді.

Анықтамалардың бірінші және екінші даналары әскери қызметшінің әскери қызмет өткеру орны бойынша әскери бөлім (мекеме) командиріне (бастығына) (куәландырылғанның қолына беріледі), ал үшінші, төртінші даналары штаттық ӘДК-ға бақылау үшін ауру тарихымен және басқа да медициналық құжаттармен бірге жолданады.

Бақылаудан кейін штаттық ӘДК анықтаманың бір данасын оны ресімдеген ӘДК-ға жолдайды.

Ауруы бойынша негізсіз демалыс берілген кезде шаттық ӘДК қабылданған шешім жөнінде әскери қызметшінің әскери қызмет өткеру орны бойынша әскери бөлім (мекеме) командирін (бастығын) жазбаша хабардар етеді.

Бұл жағдайда штаттан тыс ӘДК-ға медициналық куәландыру туралы анықтамамен бірге осы Қағидаларға 18-қосымшаға сәйкес нысан бойынша штаттық ӘДК сарапшысының қорытындысы (бұдан әрі – сарапшы қорытындысы) жолданады, онда қорытындының және нұсқаудың негізсіздігі себептері мазмұндалады.

177. Мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметші ауруы бойынша демалысқа кеткен кезде анықтаманың бірінші данасы оның қолына беріледі, ал екінші данасы әскери бөлімнің ісінде қалады.

178. Бекітілмеген ауруы туралы куәліктер және ӘДК анықтамалары штаттық ӘДК сарапшысының қорытындысымен бірге оны жасаған штаттан тыс ӘДК-ға қайтарылады. Сарапшының қорытындысында оның бекітілмеу себебі мазмұндалады.

Бекітілмеген сараптамалық құжаттың бір данасы штаттық ӘДК-да 5 жыл бойы сақталады.

179. Медициналық бақылап тексеру (куәландыру) тағайындалған кезде штаттық ӘДК тексеруді (куәландыруды) жүргізу орны мен мерзімдерін көрсете отырып, әскери қызметшінің әскери қызмет өткеру орны бойынша әскери бөлім (мекеме) командирін (бастығын) жазбаша хабардар етеді.

180. Штаттан тыс ӘДК бекітілмеген сараптамалық құжатты алғаннан кейін бекітілмеу себептеріне талдау жүргізеді, штаттық ӘДК нұсқауларын орындайды және осы Қағидаларда белгіленген тәртіппен қайта бекітуге жолдайды.

Бекітілмеу себептерін талдау нәтижелері, штаттық ӘДК нұсқауларын орындау куәландырылушының ауру тарихында және сараптамалық құжатында көрсетіледі.

Бұрын бекітілмеген сараптамалық құжатты қайта бекітуге ұсынбау жағдайлары туралы штаттан тыс ӘДК штаттық ӘДК-ны себептерді негіздеумен жазбаша түрде хабардар етеді.

181. Соғыс уақытында ауруы туралы куәлік:

1) әскери қызметке жарамсыз деп танылған запастағы офицерлерге;

2) әскери қызметке жарамсыз, 6-12 айдан кейін қайта медициналық куәландырумен әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылған барлық әскери қызметшілерге жасалады.

182. Соғыс уақытында ауруы туралы куәлікпен ресімделген ӘДК қорытындысы штаттық ӘДК-да бекітілуге, ал медициналық куәландыру туралы анықтамамен ресімделген қорытынды бақылануға тиіс.

183. Штаттық ӘДК сараптамалық құжаттардың (ауруы туралы куәліктердің, медициналық куәландыру туралы анықтамалардың) көшірмелерін құқық қорғау органдарының, медициналық ұйымдардың немесе халықты әлеуметтік қорғау саласындағы уәкілетті орган аумақтық бөлімшелерінің, әскери бөлімдер командирлерінің, мекемелер бастықтарының және куәландырушының өзінің сұрау салуы бойынша береді.

184. Бұрын ведомстволық штаттан тыс (штаттық) ӘДК куәландырған ҚР ҚК басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының әскери қызметшілеріне қатысты сот ұйғарымы бойынша штаттық ӘДК шығарған шешімдер осы Қағидаларға 19-қосымшаға сәйкес нысан бойынша сот ұйғарымы бойынша анықтамамен ресімделеді.

13-тарау. Мемлекеттік авиацияның авиациялық персоналын медициналық куәландыру

185. Ұшқыш, штурман және ұшқыш экипажының басқа да мүшесі, ұшуға басшылық жасау мен басқаруды жүзеге асыратын, әуе кемесі бортында ұшу тапсырмасын орындауға қатысатын адамдар, әуе қозғалысын басқару операторы, пилотсыз әуе кемесінің операторы (сыртқы пилот), парашютші, планерші, әуеде қалықтап ұшатын адам және ұшқыш құрамының лауазымына тағайындалған азаматтар (бұдан әрі – авиациялық персонал), сондай-ақ авиациялық персонал даярлайтын, әуе кемесін, пилотсыз әуе кемесін ұшуда қолдану мамандығы бойынша білім алатын әскери оқу орнының курсанттары (тыңдаушылары) (бұдан әрі – авиациялық персонал даярлайтын ӘОО курсанттары) жыл сайын ДҰК-да жоспарлы медициналық куәландырылуға тиіс. Алдыңғы ДҰК қорытындысы бойынша ұшу жұмысына, ұшуға, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге жарамсыз деп танылған авиациялық персонал адамдары, ұшуға үйретуге жарамсыз деп танылған авиациялық персонал даярлайтын ӘОО курсанттары, сондай-ақ авиациялық техникаға қызмет көрсету немесе әуе кемесінің ұшуын қамтамасыз ету бойынша жерүсті авиациялық мамандары жоспарлы медициналық куәландырылмайды. Авиациялық персонал осы Қағидалардың 192-тармағына сәйкес мерзімі айқындалатын стационарлық жағдайда жоспарлы куәландыру көзделмегенде амбулаториялық жағдайда жоспарлы куәландырудан өтеді.

Әуе қорғанысы күштерінің бас қолбасшысы, әскери-әуе күштерінің қолбасшысы және ұшқыш құрамының лауазымында тұрған оның орынбасарлары штаттық ӘДК жанындағы ДҰК-да жоспарлы (кезекті) амбулаториялық медициналық куәландырудан өтеді.

Ескерту. 185-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

186. Медициналық куәландыруға дайындалу кезінде әскери бөлім (мекеме) әскери-медициналық (медициналық) қызметінің бастығы комиссияаралық кезеңде авиациялық персоналды және авиациялық персонал даярлайтын ӘОО курсанттарын медициналық бақылау нәтижесін:

1) денсаулық жағдайындағы өзгеріс динамикасын;

2) ұшу жұмысының (ұшудың, ұшуға үйретудің, ұшуға басшылық жасаудың, пилотсыз әуе кемесін басқарудың, парашютпен секірудің) бұрын анықталған патологиялық өзгеріске әсерін, егер болса;

3) жеке психофизиологиялық ерекшелікті, сондай-ақ психофизиологиялық қасиетін зерделеу нәтижесін;

4) шалдыққан ауыруды (жарақаттану), оның өту ерекшелігін;

5) ұшуды (ұшуға басшылық жасауды, пилотсыз әуе кемесін басқаруды, парашютпен секіруді), арнайы жаттықтыруды, сынау мен зерттеуді көтере алуы жинақтайды.

Ескерту. 186-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

187. Авиациялық персонал және авиациялық персонал даярлайтын ӘОО курсанттары медициналық куәландыруға тек ауыз қуысын санациялағаннан, ал әйелдер қосымша гинекологтың тексеруінен өткеннен кейін жіберіледі.

Ескерту. 187-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

188. Медициналық куәландыру басталғанға дейін авиациялық персоналға:

1) кеуде қуысы ағзаларын флюорографиялық (рентгенологиялық) зерттеу (куәландыратын күні 3 айдан кешіктірілмей);

2) 12 жалғамалық әдіспен электрокардиография (тыныш жағдайда және дене жүктемесінен кейін);

3) жалпы қан және несеп талдауы;

4) қандағы қантты зерттеу;

5) фиброгастродуоденоскопия (көрсеткіштер бойынша);

6) 40 жастан асқан адамдарға көздің ішкі қысымын өлшеу;

7) мұрынның қосалқы қуыстарының рентгенографиясы (көрсеткіштер бойынша);

8) мерезге микропреципитация реакциясы (микрореакция);

9) құрт жұмыртқалары мен лямблия кисталарына нәжісті зерттеу жүргізіледі.

Авиациялық персоналға стационарлық медициналық куәландыру кезінде, әуе қозғалысының операторы, ұшқышсыз ұшатын аппараттардың операторы, парашютші, планерші, әуеде ұшушы, сондай-ақ әуе кемесінің бортында ұшу тапсырмаларын орындауға қатысатын маман лауазымдарына алғаш рет тағайындалатын әскери қызметшілерге жоғарыда аталған зерттеулерге қосымша мынадай зерттеулер:

құрсақ қуысы ағзаларын, қалқанша безін, жүрек және несеп-жыныстық жүйесін ультрадыбыстық зерттеу;

фиброгастродуоденоскопия;

қанды зерттеу: тромбоциттер, ретикулоциттер, коагулограмма, бауыр сынамалары, холестерин, липопротеидтер (стационарлық медициналық куәландыру кезінде);

Нечипоренко бойынша несепті, тәуліктік несептің оксалаттарын зерттеу (жоғары маневр жасайтын ұшақтарда ұшатын ұшқыштар мен штурмандарға);

тік ішекті аспаптық зерттеу (40 жастан асқан адамдарға);

қанды В және С гепатиттерінің маркерлеріне зерттеу;

мұрынның қосалқы қуыстарының рентгенографиясы;

тоналдық аудиометрия;

функционалдық сынамаларды көрсеткен кезде электроэнцефалография жүргізіледі.

Ескерту. 188-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 14.07.2022 № 522 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

189. Барлық клиникалық-зертханалық және аспаптық зерттеулер медициналық куәландыру басталғанға дейін күнтізбелік 30 күннен ерте емес орындалады. Медициналық көрсеткіштер бойынша қосымша зерттеулер жүргізіледі.

Ескерту. 189-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 14.07.2022 № 522 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

189-1. Медициналық зерттеу нәтижесін ұсынбаған авиациялық персонал медициналық куәландыруға жіберілмейді.

Ескерту. Қағида 189-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Қорғаныс министрінің 14.07.2022 № 522 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

190. Медициналық куәландыру кезінде дәрігер-маман тексереді және медициналық кітапшаның тиісті бөлігін толтырады, диагнозды, ұшу жұмысына, ұшуға, ұшуға үйретуге, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге жарамдылық санаты туралы қорытындыны және өз ұсынымын жазады.

ДҰК осы Қағидаларға және Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2020 жылғы 22 желтоқсандағы № 721 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21860 болып тіркелген) бекітілген Мемлекеттік авиацияда қызмет ету үшін адамдардың денсаулық жағдайына қойылатын талаптарға (бұдан әрі – Авиацияға қойылатын талаптар) сәйкес қорытынды шығарады.

Куәландыру нәтижесі бойынша ДҰК төрағасы дәрігер-маманның авиациялық персоналдың медициналық кітапшасына барлық жазбаны дұрыс енгізілгенін тексереді, ұшу жұмысына (ұшуға, ұшуға үйретуге, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге) жарамдылық санаты туралы қорытынды шешім шығарады. ДҰК авиациялық персоналдың (курсанттың) ұшу жұмысына (ұшуға, ұшуға үйретуге, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге) жарамдылық санаты туралы мәселені шешумен қатар емдеу-сауықтыру іс-шаралары тізбесі мен кезеңділігін айқындайды. ДҰК қорытындысына төраға, хатшы қол қояды және ол комиссия (мекеме) мөрімен бекітіледі.

Ескерту. 190-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

191. ДҰК қорытындысы медициналық куәландырылған сәттен бастап бір жылға жарамды. Медициналық куәландыру, егер авиациялық персоналдың (курсанттың) денсаулық жағдайында ДҰК қорытындысын қайта қарауға негіз болатын өзгерістер болса немесе ДҰК қорытындысы бойынша белгіленген мерзімінен бұрын жүргізіледі. ДҰК-ның ұшу жұмысына (ұшуға, ұшуға үйретуге, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге) жарамдылығы немесе жарамсыздығы туралы жаңа қорытындысы ДҰК-ның алдыңғы қорытындысын жояды.

Авиациялық персоналда ДҰК қорытындысының қолданыс мерзімі ол қарулы жанжалға, жедел-жауынгерлік іс-шараға қатысқан, жауынгерлік (оқу-жауынгерлік) міндеттерді және (немесе) Қазақстан Республикасынан тыс жерге ұшуды орындаған кезде аяқталған жағдайда штаттық ӘДК-ның рұқсаты бойынша ДҰК қорытындысының қолданыс мерзімі күнтізбелік отыз күнге дейінгі мерзімге, ал төтенше ахуалды (төтенше жағдайды) жою кезінде төтенше ахуал (төтенше жағдай) мерзіміне ұзартылады.

Авиациялық персонал осы Қағидалардың 192-тармағына сәйкес айқындалатынмерзімде жоспарлы (кезекті) стационарлық медициналық куәландырылмаған жағдайда штаттық ӘДК-ның рұқсаты бойынша штаттан тыс ДҰК-да амбулаториялық медициналық куәландырылады, оның қорытындысы алты айға дейін жарамды.

ДҰК қорытындысының көрсетілген (ұзартуды ескеріп) мерзімі аяқталғаннан кейін авиациялық персонал ұшу жұмысына (ұшуға, ұшуға үйретуге, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге) жіберілмейді және медициналық (амбулаториялық, стационарлық) куәландырылуға жіберіледі.

Ескерту. 191-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

192. Ұшқыш және штурман отыз жасқа толғаннан кейін бірінші жоспарлы стационарлық медициналық куәландырудан өтеді. Кейіннен Авиацияға қойылатын талаптардың тармақтары қолданылмай, сондай-ақ жарамдылығын жеке бағалау көзделмейтін тармақтар бойынша ұшу жұмысына жарамды деп танылған ұшқыш пен штурман кезекті (жоспарлы) стационарлық медициналық куәландырудан үш жылдан кейін, ал жарамдылығын жеке бағалау көзделетін Авиацияға қойылатын талаптардың тармақтары қолданылып, ұшу жұмысына жарамды деп танылғандар – екі жылдан кейін немесе медициналық көрсеткіш болғанда ДҰК қорытындысы бойынша жыл сайын өтеді.

Ұшқыш экипажының мүшелері (ұшқыш және штурманнан басқа), ұшуға басшылық жасау мен басқаруды жүзеге асыратын, әуе кемесі бортында ұшу тапсырмасын орындауға қатысатын адамдар, әуе қозғалысын басқару операторы, пилотсыз әуе кемесінің операторы, парашютші, планерші және әуеде қалықтап ұшатын адам қырық жасқа толғаннан кейін бірінші жоспарлы стационарлық медициналық куәландырудан, кейіннен бес жылдан кейін немесе медициналық көрсеткіш болғанда ДҰК қорытындысы бойынша жыл сайын өтеді.

Авиациялық персонал елу жасқа толғаннан кейін стационарлық медициналық куәландырудан ДҰК-да жыл сайын өтеді.

Ескерту. 192-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

193. Авиациялық персоналдың денсаулық жағдайында диагноз немесе ДҰК сараптамалық қорытындысын нақтылау талап етілетін өзгерістер болса, олар кезектен тыс стационарлық (амбулаторлық) медициналық куәландыруға жіберілуге тиіс.

194. Авиациялық персоналға кезектен тыс (жоспардан тыс) стационарлық медициналық куәландыру:

1) ДҰК (ӘДК) қорытындысы бойынша;

2) Авиацияға қойылатын талаптардың тармақтарына сәйкес ұшу жұмысына, ұшуға, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге, ұшуға үйретуге жарамсыздығы немесе жарамдылығын жеке бағалау көзделетін ауырудан (мертігуден) кейін;

3) стационарлық емделуде, ауыруы бойынша демалыста болған және (немесе) денсаулық жағдайы бойынша ұшудан (ұшуға басшылық жасаудан, пилотсыз әуе кемесін басқарудан, парашютпен секіруден) босатылған, оңалтуда үздіксіз болудың жалпы уақыты төрт айдан астам болған кезде;

4) ұшу тапсырмасын жүйелі орындамаған жағдайда (ұшқыш және штурман);

5) ұшу жұмысында алты айдан астам үзіліс болған кезде (ұшқыш және штурман);

6) авиациялық оқиғадан, оның ішінде әуе кемесін мәжбүрлі тастап кеткеннен (катапульттенгеннен) кейін;

7) ұшқыш (штурман) денсаулық жағдайына анағұрлым жоғары медициналық талап қойылатын басқа ұшақ түріне жұмыс істеу үшін ауыстырылған кезде;

8) шет мемлекеттің авиациялық персоналды даярлайтын ӘОО-дан келетін ұшқышқа және штурманға жүргізіледі.

Ескерту. 194-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

195. Стационарлық медициналық куәландыру әскери-медициналық мекемелердің мамандандырылған бөлімшелерінде жүргізіледі.

196. Кезекті (кезектен тыс) медициналық куәландыруға жіберуді әскери бөлімнің командирі және (немесе) жоғары тұрған басшылық жүргізеді.

197. Медициналық куәландыруға жіберілетін адамдарға ДҰК-ға осы Қағидалардың 80-тармағының 1), 3), 4) тармақшаларына сәйкес медициналық құжаттар ұсынылады.

198. Денсаулық жағдайы туралы мәлімет қосымша:

1) алдыңғы ДҰК диагнозы мен қорытындысын;

2) соңғы рет қашан және қайда стационарлық медициналық куәландырудан өткенін;

3) комиссияаралық кезеңде дене бітімі жағдайы мен жұмысқа қабілетіне жалпы мінездемені, ұшуалды және ұшудан кейінгі медициналық қарап-тексеру туралы мәліметті;

4) медициналық көрсеткіш бойынша ұшудан (ұшуға басшылық жасаудан, пилотсыз әуе кемесін басқарудан, парашютпен секіруден) босатылған немесе шеттетілген жағдайды, оның себебін;

5) кәсіби қызметіне дәрігерлік бақылау деректерін;

6) кәсіби қызмет процесіндегі пульс жиілігі динамикасын, артериялық қан қысымының өлшемі және куәландырылушының денсаулық жағдайын білдіретін басқа да объективті деректерді;

7) жеке психофизиологиялық ерекшелікті;

8) кәсіби қызметті жалғастыру орындылығын;

9) медициналық куәландыруға жіберу себебін;

10) әскери бөлім (мекеме) дәрігерінің атқаратын лауазымында одан әрі қолдану орындылығы туралы пікірін;

11) лауазымдық міндеттерді атқарудың (ұшуды орындаудың, ұшуға үйретудің, парашютпен секірудің, ұшуға басшылық жасаудың, пилотсыз әуе кемесін басқарудың) денсаулық жағдайына әсері (әскер етпеуі) туралы қорытындыны қамтиды.

Ескерту. 198-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

199. Қызметтік іс туралы мәлімет қосымша:

1) жалпы ұшу сағатын (орындалған парашютпен секіру, ұшуды басқару мен басшылық жасау, пилотсыз әуе кемесін басқару сағатының жалпы санын), ағымдағы жылдағы ұшу сағатын (орындалған парашютпен секіру, ұшуға басшылық жасау, пилотсыз әуе кемесін басқару сағатының санын), ағымдағы жылы орындалған ұшу (орындалған парашютпен секіру, ұшуға басшылық жасауды жүзеге асыру, пилотсыз әуе кемесін басқару) туралы мәліметті, ұшақ (тікұшақ, пилотсыз әуе кемесінің) түрін;

2) ұшу (парашютпен секіру, ұшуға басшылық жасау, пилотсыз әуе кемесін басқару) сапасын;

3) ұшу жұмысын (ұшуды, ұшуға үйретуді, ұшуға басшылық жасауды, пилотсыз әуе кемесін басқаруды, парашютпен секіруді) жалғастыру орындылығын;

4) кәсіби қызметті жалғастыру мүмкіндігі туралы қорытындыны;

5) қолбасшылықтың атқаратын лауазымында одан әрі қолдану орындылығы туралы пікірін қамтиды.

Ескерту. 199-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

200. Барокамерада биіктік гипоксиясына төзімділікті жоспарлы зерттеу ұшқыш пен штурманға төрт жылда бір рет, ұшқыш экипажының басқа мүшесіне іріктеу кезінде және кейіннен бес жылда бір рет, парашютшіге, әуе кемесінің бортында ұшу тапсырмасын орындауға қатысатын адамға, планершіге және әуеде қалықтап ұшатын адамға іріктеу кезінде жүргізіледі. Биіктік гипоксиясына төзімділікке жоспардан тыс зерттеу медициналық көрсеткіш бойынша жүргізіледі.

Осы тармақтың бірінші абзацында көрсетілген биіктік гипоксиясына төзімділікке зерттеуден өтпеген адамдар ұшуға (парашютпен секіруге) жіберілмейді.

Биіктік гипоксиясына төзімділікті жоспарлы (жоспардан тыс) зерттеу барокамера болмаған жағдайда ұшақта жүргізіледі.

Медициналық куәландыру барысында ДҰК маман-дәрігері ұшу жұмысына (ұшуға, ұшуға үйретуге, парашютпен секіруге) жарамсыз деп таныған авиациялық персоналға биіктік гипоксиясына төзімділікке зерттеу жүргізілмейді.

Ескерту. 200-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

201. Авиациялық персоналда (курсантта) стационарлық медициналық куәландыруда жіті немесе созылмалы аурудың өршуі анықталған кезде ол әскери-медициналық мекеменің бейінді бөлімшесіне тексерілу және (немесе) емделу үшін ауыстырылады.

Авиациялық персонал (курсант) стационарлық медициналық тексеру (емдеу) аяқталғаннан кейін штаттан тыс тұрақты әрекеттегі госпитальдық ДҰК-ға ұсынылады, ол сараптамалық қорытынды шығарады және оны куәландырылушыға жеткізеді. Маман-дәрігердің зерттеу, қарап-тексеру нәтижесі және ДҰК қорытындысы медициналық кітапшаның тиісті бөліміне енгізіледі. Куәландырылушы міндетті медициналық зерттеуден бас тартқан жағдайда медициналық тексеру тоқтатылады және куәландырылушы "Медициналық тексеруден бас тартуына байланысты медициналық куәландырусыз шығарылады" деген жазбамен әскери бөлімге (мекемеге) шығарылады. ДҰК-дан өтпеген авиациялық персонал (курсант) ұшуға (ұшуға үйретуге, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге) жіберілмейді.

Ескерту. 201-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

202. Ұшу жұмысына (ұшуға, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге) жарамсыз деп танылған және ұшу жұмысымен (ұшумен, ұшуға басшылық жасаумен, пилотсыз әуе кемесін басқарумен, парашютпен секірумен) байланысы жоқ әскери лауазымға тағайындалған авиациялық персонал диспансерлік есепке қойылады.

Ескерту. 202-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

203. Ұшу жұмысымен (ұшумен, ұшуға басшылық жасаумен, пилотсыз әуе кемесін басқарумен, парашютпен секірумен) байланысы жоқ әскери лауазымға тағайындалған авиациялық персонал сауыққан немесе тұрақты ауру ремиссиясына жеткен жағдайда штаттық ӘДК-мен жазбаша келісілгеннен кейін, бірақ ұшу жұмысына (ұшуға, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге) жарамсыздығы туралы ДҰК қорытындысы шығарылғаннан кейін бір жылдан ерте емес стационарлық медициналық куәландыруға жіберіледі. Авиациялық персоналды ұшу жұмысына (ұшуға, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге) қайта жіберу кезінде медициналық куәландыру әскери-медициналық мекеменің мамандандырылған бөлімшесінде жүргізіледі.

Әуе қорғанысы күштерінің (әскери-әуе күштерінің) қолбасшылығы штаттық ӘДК-ға авиациялық персоналды ұшу жұмысына (ұшуға, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге) қайта жіберу орындылығы туралы қолдаухат, қызметтік ісі және денсаулық жағдайы туралы мәлімет, медициналық кітапшаны, денсаулық жағдайының жақсарғанын растайтын медициналық құжаттарды жібереді.

Ескерту. 203-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

204. Авиациялық персоналды (курсантты) стационарлық медициналық куәландыру аяқталғаннан кейін оның денсаулық жағдайы Авиацияға қойылатын талаптарға сәйкес келмеген жағдайда ДҰК мынадай қорытынды шығарады:

1) I баған бойынша (ұшу практикасы басталғанға дейін) және II - V бағандар бойынша (авиация түріне байланысты ұшу практикасы басталғаннан кейін) және (немесе) VII баған бойынша Авиацияға қойылатын талаптарға сәйкес келмейтін авиациялық персонал даярлайтын ӘОО курсанттарына – "ұшуға үйретуге жарамсыз";

2) II - V бағандар бойынша Авиацияға қойылатынталаптарға сәйкес келмейтін ұшқыш пен штурманға (авиация түріне байланысты) – "ұшу жұмысына жарамсыз";

3) VI баған бойынша Авиацияға қойылатын талаптарға сәйкес келмейтін ұшқыш экипажының басқа да мүшелеріне – "ұшу жұмысына жарамсыз (мамандығы бойынша)";

4) VI баған бойынша Авиацияға қойылатын талаптарға сәйкес келмейтін әуе кемесінің бортында ұшу тапсырмасын орындауға қатысатын адамдарға, планершіге және әуеде қалықтап ұшатын адамға – "ұшуға жарамсыз";

5) VI баған бойынша Авиацияға қойылатын талаптарға сәйкес келмейтін парашютшіге – "парашютпен секіруге жарамсыз";

6) VII баған бойынша Авиацияға қойылатын талаптарға сәйкес келмейтін ұшуға басшылық жасау мен басқаруды жүзеге асыратын адамдарға, әуе қозғалысын басқару операторына – "ұшуға басшылық жасауға жарамсыз";

7) VII баған бойынша Авиацияға қойылатын талаптарға сәйкес келмейтін пилотсыз әуе кемесінің операторына (сыртқы пилотқа) – "пилотсыз әуе кемесін басқаруға жарамсыз".

Ескерту. 204-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

205. Әскери-медициналық мекемеде (медициналық ұйымда) болатын авиациялық персонал емдеу аяқталғаннан кейін, егер шалдыққан ауруы:

1) ұшу жұмысына (ұшуға, ұшуға үйретуге, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге) жарамдылық дәрежесін өзгертуді;

2) ауруы бойынша демалыс беруді;

3) әскери қызметтің басқа да міндеттерін орындап, ұшудан (ұшуға үйретуден, ұшуға басшылық жасаудан, пилотсыз әуе кемесін басқарудан, парашютпен секіруден) босатуды талап етсе, ДҰК-ның (ӘДК-ның) медициналық куәландыруына жіберіледі.

Ескерту. 205-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

206. Егер шалдыққан ауру алдыңғы сараптамалық қорытындыны өзгертуді талап етпесе, авиациялық персонал медициналық куәландырусыз әскери-медициналық (медициналық) мекемеден (ұйымнан) шығарылады және шығару эпикризінде және медициналық кітапшада "Шалдыққан ауру ұшу жұмысын жалғастыруға кедергі келтірмейді" деген жазба жазылады.

207. Авиациялық персонал даярлайтын ӘОО курсанттары жыл сайын ұшу практикасы басталғанға дейін және оқу аяқталғаннан кейін (оқу бітірген кезде) осы Қағидаларда айқындалған тәртіппен медициналық куәландырылуға тиіс.

Бұл ретте бірінші курс курсанттарына қан тобы мен резус-факторы айқындалады, нәтижесі медициналық кітапшаға енгізіледі.

Медициналық куәландыру басталғанға дейін курсанттарға:

кеуде қуысы ағзасын флюорографиялық (рентгенологиялық) зерттеу (куәландыратын күні 3 айдан кешіктірмей);

12 бөлікте электрокардиография (қалыпты жағдайда және жүктемеден кейін);

жалпы қан және несеп талдауы;

қандағы қантты зерттеу;

фиброгастродуоденоскопия (көрсеткіш бойынша);

мұрынның қосалқы қуысының рентгенографиясы (көрсеткіш бойынша);

мерезге микропреципитация реакциясы (микрореакция);

құрт жұмыртқасы мен лямблия кистасына нәжісті зерттеу жүргізіледі.

Медициналық көрсеткіш бойынша ұшуға үйретуге жарамдылығын айқындау үшін курсанттар әскери-медициналық мекеменің мамандандырылған бөлімшесіне медициналық куәландыруға жіберіледі.

Ескерту. 207-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

208. Куәландыру нәтижелері бойынша ДҰК осы Қағидаларға 20-қосымшаға сәйкес қорытындылар шығарады.

209. Ұшу жұмысына (ұшуға, ұшуға үйретуге) жарамдылығы туралы ДҰК қорытындысы парашютпен секіруге, ал II - III бағандар бойынша куәландырылатын ұшқыш пен штурманға және жерүсті катапульттеуге жарамдылықты көздейді. Куәландырылушы денсаулық жағдайы бойынша Авиацияға қойылатын талаптарға сәйкес парашютпен секіруден және (немесе) жерүсті катапульттеуден босатылған жағдайда ДҰК қорытындысында ұшу жұмысына (ұшуға, ұшуға үйретуге) жарамдылығы туралы қорытындыдан кейін оның парашютпен секіруден және (немесе) жерүсті катапульттеуден босатылуға тиіс екені көрсетіледі.

Ұшу жұмысына жарамды немесе ұшу жұмысына шектеулі жарамды деп танылған ұшқыш, штурман ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға жіберіледі.

Ескерту. 209-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

210. Авиация түріне тиесілігіне сәйкес келетін Авиацияға қойылатын талаптардың бағаны бойынша шектеумен жіберілген, анағұрлым төмен талаптарды қамтитын бағандар бойынша ұшу жұмысына жарамды деп танылған, сондай-ақ әскери қызметте болудың шекті жасына толған кезде әскери қызметке шамалы шектеумен жарамды деп танылған ұшқыш пен штурман ұшу жұмысына шектеулі жарамды деп саналады.

Ескерту. 210-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

211. ДҰК қорытындысында Авиацияға қойылатын талаптардың тармақтары, тармақшалары мен бағандары, ұшу жұмысына (ұшуға үйретуге, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге және ұшуға) жарамдылық дәрежесі, диагнозы, аурудың немесе мертігудің (стационарлық медициналық куәландыру кезінде авиациялық персоналға немесе курсанттарға) себепті байланысы және негізгі емдеу-профилактикалық ұсыным көрсетіледі.

ДҰК денсаулық жағдайы V баған бойынша Авиацияға қойылатын талаптарға сәйкес келмейтін ұшқыш пен штурманға, авиациялық персонал даярлайтын ӘОО курсанттарына ұшуға басшылық жасауға және пилотсыз әуе кемесін басқаруға немесе ұшуға үйретуге жарамдылық санатын VII баған бойынша айқындайды, ал жарамсыз болған кезде VII баған бойынша Талаптарға сәйкес әскери қызметке жарамдылық санаты айқындалады.

ДҰК ұшу жұмысына (мамандығы бойынша), ұшуға, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге жарамсыз деп танылған авиациялық персоналға Талаптарға сәйкес әскери қызметке жарамдылық санатын айқындайды.

Ескерту. 211-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

212. Авиациялық персоналға ауруы бойынша демалыс беру, ұшудан (ұшуға басшылық жасаудан, пилотсыз әуе кемесін басқарудан, парашютпен секіруден) босату туралы қорытынды Авиацияға қойылатын талаптарға сәйкес шығарылады және медициналық куәландыру туралы анықтамамен ресімделеді.

ДҰК (ӘДК) әскери қызмет міндеттерін орындаудан жеті тәуліктен он бес тәулікке дейінгі мерзімге босату туралы қорытындымен қатар ұшудан (ұшуға басшылық жасаудан, пилотсыз әуе кемесін басқарудан, парашютпен секіруден) босату туралы қорытынды шығарады және медициналық куәландыру туралы анықтамамен ресімдейді. ДҰК (ӘДК) медициналық көрсеткіш бойынша босату туралы қорытындыны қайта шығарады, бірақ жалпы босату мерзімі отыз тәуліктен аспайды.

Ескерту. 212-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

213. Әскери бөлімдердің және авиациялық персоналды даярлау бойынша ӘОО-ның дәрігерлері 7 тәулікке дейінгі мерзімге ұшудан босатады немесе әскери қызмет міндеттерін орындаудан (курсанттарға – барлық жұмыстар мен нарядтардан) толық босатады.

214. Ұшу жұмысына (ұшуға үйретуге, ұшуға, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге) жарамдылық туралы ДҰК қорытындысы жеке бағалау көзделетін Авиацияға қойылатын талаптардың тармақтары бойынша:

1) аурудың оң болжамы;

2) комиссияаралық кезеңде медициналық бақылау деректері бойынша мамандығы бойынша лауазымдық міндеттерді атқару (ұшу, ұшуға үйрету, парашютпен секіру, ұшуға басшылық жасау, пилотсыз әуе кемесін басқару) авиациялық персоналдың денсаулық жағдайына әсер етпеген;

3) куәландырылушының кәсіби қызметті жалғастыруы орынды болған;

4) әскери бөлім (мекеме) қолбасшылығы мен дәрігерінің пікірі бойынша атқаратын лауазымда одан әрі пайдалану орынды болған кезде шығарылады.

Бұл жағдайда қорытынды жоғарыда аталған барлық шарт болған кезде шығарылады. Ауру болжамы ауырлық дәрежесі, таралуы, өршу жиілігі, зардап шеккен ағза мен жүйе функциясының бұзылу дәрежесі, жүргізілген емдеу-сауықтыру іс-шараларының тиімділігі, кәсіби қызметті жалғастырған жағдайда аурудың өршу дәрежесі және асқыну, аурудың ұшу қауіпсіздігіне ықпал етуі ескеріліп айқындалады.

Ескерту. 214-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

215. Мамандық бойынша жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің жоғары әскери оқу орындарына оқуға түсетін ұшқыштар мен штурмандар ұшу жұмысын орындауға шектеулер болған кезде ӘОО-ға оқуға түсуге жарамсыз деп танылады.

216. Әскери-медициналық мекеменің мамандандырылған бөлімшесінде медициналық куәландыру кезінде, егер оны штаттық ӘДК бекітуге тиіс болса, ДҰК қорытындысы медициналық кітапшаға енгізілмейді. Бұл жағдайда ұшу жұмысына (ұшуға үйретуге, ұшуға, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге) жарамдылығы (жарамсыздығы) туралы ДҰК қорытындысы бекітілген ауыруы туралы куәлік (медициналық куәландыру туралы анықтама) алынғаннан кейін медициналық кітапшаға жазылады.

Ескерту. 216-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

217. Куәландырылушы туралы мәліметтер және ДҰК қорытындысы ДҰК отырыстарының хаттамалары кітабына жазылады. ДҰК отырысының хаттамаларына комиссия жүргізілген күні төраға, ДҰК отырысына қатысқан комиссия мүшелері және хатшы қол қояды, ал комиссияның қорытындысы куәландырылушыға жарияланады.

218. Ұшу жұмысына (ұшуға үйретуге, ұшуға, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге) жарамды және ұшу жұмысына шектеулі жарамды авиациялық персоналға медициналық куәландырылғаннан кейін осы Қағидаларға 21-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ДҰК-дан өткені туралы куәлік беріледі. ДҰК-дан өткені туралы куәлік ұшуға (ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге) жіберу үшін негіз болып табылады.

ДҰК-дан өткені туралы куәлік ауыруы туралы куәлікпен немесе медициналық куәландыру туралы анықтамамен ДҰК қорытындысы ресімделген жағдайда жазып берілмейді. Бұл жағдайда авиациялық персоналға ДҰК-дан өткені туралы куәлік штаттық ӘДК бекіткен ауыруы туралы куәлік (медициналық куәландыру туралы анықтама) алынғаннан кейін беріледі. Әскери бөлімге (мекемеге) бекітілген ауыруы туралы куәлік (медициналық куәландыру туралы анықтама) және (немесе) ДҰК-дан өткені туралы куәлік түскенге дейін авиациялық персонал ұшу жұмысына (ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге және ұшуға) жіберілмейді.

Ескерту. 218-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

219. ДҰК қорытындысын ауруы туралы куәлікпен ресімдеу кезінде объективті тексеру деректерін және арнайы зерттеу нәтижелерін ДҰК отырысының хаттамалары кітабына жазбауға рұқсат етіледі, жазбасы бар ауруы туралы, штаттық ӘДК қорытындысы туралы куәліктің бір данасы ДҰК отырысының хаттамалары кітабында қосымша ретінде сақталады.

ДҰК отырысының хаттамалары кітабын жүргізуді, шығарылған қорытындыны ресімдеуді және оның негізділігін бақылау ДҰК төрағасына жүктеледі.

220. Ауыруы туралы куәлік:

1) ұшу жұмысына (ұшуға, ұшуға үйретуге, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге) жарамсыз деп танылған;

2) ұшу жұмысына алғаш рет шектеулі жарамды деп танылған авиациялық персоналға;

3) бұрын шығарылған ұшу жұмысына шектеу алынған кезде;

4) ұшу жұмысына (ұшуға, ұшуға үйретуге, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге) жарамдылық қайта берілген кезде жасалады.

Ескерту. 220-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

221. Запаста тұратын авиациялық персоналға:

1) олар ұшу жұмысына жарамсыз деп танылған кезде;

2) ұшу жұмысына алғаш рет шектеулі жарамды деп танылған кезде;

3) ұшу жұмысына қайта қабылданған кезде ауруы туралы куәліктер жасалады.

222. Медициналық куәландыру кезінде ауруы бойынша демалысқа, әскери қызметтің басқа да міндеттерін орындаумен ұшудан (ұшуға басшылық жасаудан, пилотсыз әуе кемесін басқарудан, парашютпен секіруден) босатуға (отыз және одан астам тәулікке) мұқтаж деп танылған авиациялық персоналға медициналық куәландыру туралы анықтаманы ресімдеу тәртібі осы Қағидалардың 176-тармағында айқындалады.

Ескерту. 222-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

14-тарау. Запаста тұратын авиациялық персоналды есепке алу мақсатында медициналық куәландыру

223. Запаста тұратын ұшқыштар мен штурмандарды есепке алу мақсатында медициналық куәландыру бес жылда бір рет әскери жиындарға шақыру алдында немесе денсаулық жағдайында өзгерістер болған кезде жүргізіледі. Ұшу экипаждарының басқа да мүшелеріне әскери жиындарға шақырылған кезде немесе денсаулық жағдайында өзгерістер болған кезде ғана жүргізіледі.

224. Медициналық куәландыру нәтижелері запаста тұратын азаматтың медициналық куәландыру картасына жазылады.

225. Запаста тұратын және азаматтық авиацияда ұшу жұмысында болатын ұшқыштар мен штурмандар есепке алу мақсатында медициналық куәландыруға жіберілмейді. Бұл ретте ҚІБ (Б) сол мерзімдерде осы адамдарға жұмыс орны бойынша дәрігерлік-ұшқыш сараптамалық комиссияларынан жеке іске тіркеу үшін оларды медициналық куәландыру нәтижелері туралы анықтамаларды сұратады.

15-тарау. Әскери қызметшілер немесе азаматтар ауруларының, мертігулерінің, қаза табуының (қайтыс болуының) әскери қызмет өткеруге (әскери жиындардан өтуге) (міндеттерді орындауға) байланысты себепті байланысын айқындау

226. Аурудың, мертігудің, қаза табудың (қайтыс болудың) себепті байланысын:

1) ҚР ҚК-да әскери қызмет өткеретін азаматтарда – ҚР ҚМ ОӘДК, штаттан тыс тұрақты әрекет ететін госпитальдық және гарнизондық ҚР ҚК ӘДК;

2) ҚР ҚК-да әскери қызмет өткерген азаматтарда – ҚР ҚМ ОӘДК айқындайды.

227. Ауырғаны, мертігуі туралы жаңадан ашылған мән-жайлар және олардың әскери қызмет өткерумен (міндеттерді орындаумен) байланысы болған кезде аурудың, мертігудің себепті байланысы туралы қорытынды (құжаттар бойынша) сырттай (бұдан бұрын шығарылған қорытындыны жоюмен) қайта қаралады.

Аурудың, мертігудің, қаза табудың (қайтыс болудың) себепті байланысы туралы ҚР ҚМ ОӘДК қорытындысы жарамдылық мерзімін шектеусіз бір рет бір данада беріледі.

228. Әскери қызмет өткерген әскери қызметшілерге немесе азаматтарға мертігудің себепті байланысын белгілеу туралы ӘДК қорытындысы мертігу туралы анықтамаға сәйкес мертігу мән-жағдайлары туралы акті немесе қызметтік тергеп-тексеру материалдары негізінде шығарылады.

229. Мертігу туралы анықтаманы онда әскери қызметші немесе азамат әскери қызмет өткерген әскери бөлімнің командирі береді. Мертігу туралы анықтамада мертіккен мән-жайлар және әскери қызмет міндеттерін орындаумен (өткерумен) байланысы көрсетіледі.

ҚР ҚМ ОӘДК немесе штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК мертігудің себепті байланысы туралы ӘДК қорытындысын мертігу туралы анықтаманы және мертігу мән-жайларын көрсететін растау құжаттарын қарау негізінде шығарады.

230. Мертігудің, аурудың себепті байланысы туралы ӘДК қорытынды шығарған кезде мертігу туралы анықтама болмаған кезде мертігу, ауру себебі мен мән-жайлары көрсетілген құжаттар (олар мертіккен, ауырған сәттен бастап 3 (үш) айдан кешіктірілмей жасалса): қызметтік істер және денсаулық жағдайы туралы мәліметтерді, амбулаторияда медициналық көмекке алғаш жүгінуі туралы науқастарды есепке алу кітабынан үзінді, әкімшілік немесе қызметтік тергеп-тексеру, қылмыстық іс, аттестаттау материалдары, әскери-медициналық мекеменің анықтамасы, ауру тарихы немесе одан үзінді, ауру туралы куәлігі, әскери бөлім немесе әскери-медициналық мекеме дәрігерінің әскери қызметшінің медициналық кітапшасына медициналық көмекке алғаш жүгінуі туралы жазбасы, архивтік мекеменің анықтамасы алынады.

231. Аурудың, мертігудің, қаза табудың (қайтыс болудың) себепті байланысын айқындау азаматтардың, зейнетақымен қамсыздандыруды жүзеге асыратын органдардың, ҚР ҚК кадр қызметтерінің, сот және Қазақстан Республикасы прокуратурасы органдарының өтініші негізінде жүргізіледі.

232. Мертігудің, аурудың себепті байланысы туралы ӘДК қорытындысы ӘДК отырысының хаттамалар кітабына, әскери қызметшінің мертігу, ауру мән-жағдайларын растайтын құжатқа сілтеме жасаумен ауруы туралы куәлігіне немесе анықтамаға, ауру тарихына, медициналық кітапшаға жазылады.

233. Медициналық құжаттарда аурудың, мертігудің себепті байланысы туралы ӘДК қорытындысы болмаған кезде көрсетілген құжаттарды дұрыс ресімдемеген, азамат қолда бар аурудың, мертігудің себепті байланысы туралы ӘДК қорытындысымен келіспеген кезде, сондай-ақ әскери қызмет өткеруді растайтын құжаттарда "ауруы бойынша" немесе "денсаулық жағдайы бойынша" әскери қызметтен шығару туралы жазбалар болған кезде құжаттар ҚР ҚМ ОӘДК-ның қарауына жолданады.

234. Құжаттарды қарау нәтижелері осы Қағидаларға 22-қосымшаға сәйкес нысан бойынша штаттық ӘДК отырысының хаттамасымен ресімделеді. Аурудың, мертігудің себепті байланысы туралы ҚР ҚМ ОӘДК-ның қорытындысы осы Қағидаларға 23-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ресімделеді.

235. Әскери қызмет өткерген азаматтың құжаттарында ауру диагнозы болмаған жағдайда, бірақ медициналық куәландырудан өткен сәтте қолданылған аурулар кестесінің тармағы көрсетілген жағдайда ҚР ҚМ ОӘДК өз қорытындысында аурудың, мертігудің себепті байланысы туралы аурулар кестесінің көрсетілген тармағында көзделген аурулардың атауын көрсетеді.

236. Әскери қызметшіде әртүрлі жағдайларда пайда болған (шалдыққан) бірнеше ауру, мертігу немесе олардың салдары анықталған кезде себепті байланысы туралы ӘДК қорытындысы бөлек шығарылады.

237. Құжатта себепті байланыс туралы ӘДК қорытындысының бұрын шығарылған аурудың, мертігудің диагнозы нақты көрсетілмесе, штаттық ӘДК оның тұжырымын өзгертпей, алғашқы диагнозды көрсетеді, одан кейін аурудың, мертігудің нақтыланған диагнозын көрсетеді және ол бойынша себепті байланысы туралы ӘДК қорытындысын шығарады.

238. Азаматтың медициналық куәландыру нәтижелері туралы құжаттары болмаған немесе оған медициналық куәландыру жүргізілмеген кезде аурудың, мертігудің себепті байланысы туралы ӘДК қорытындысын шығару үшін негіздеме ауру тарихындағы, медициналық кітапшадағы, медициналық анықтамадағы, архив анықтамасындағы жазбалар болып табылады.

239. ӘДК-ның:

1) "Әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде мертіккен" деген қорытындысы, егер ол әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде, сондай-ақ радиоактивтік заттардың, иондаушы сәулелендіру көздерінің, зымыран отыны компоненттерінің және өзге де жоғары уытты заттардың, электр-магниттік өріс және лазерлік сәулелендіру көздерінің, оптикалық кванттық генераторлардың әсер етуі негіз болған зақымдау нәтижесінде болса, әскери қызметшілерге шығарылады;

2) "Әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде шалдыққан ауру" деген қорытындысы, егер ол өте қауіпті инфекцияның эпидемиялық ошағында (жұмыста) болу уақытында жұқтырылса, ал медициналық персонал қатарынан куәландырылушыда бұдан басқа туберкулезбен, вирусты гепатитпен және АИТВ-инфекциясымен ауырғандарға медициналық көмек көрсету бойынша қызметтік міндеттерді орындау кезінде жұқтыру салдары болса (науқастармен тікелей байланысы бар адамдарға) шығарылады;

3) "Әскери қызмет өткерумен байланысты шалдыққан ауру" деген қорытындысы, егер ол куәландырылушыда әскери қызмет өткеру кезеңінде пайда болса немесе көрсетілген кезеңде әскери қызметке жарамдылық санатын өзгертетін ауырлық дәрежесіне жеткен болса, сондай-ақ әскери қызметтен шығарылғаннан кейін бір жыл ішінде диагноз қойылған созылмалы баяу үдемелі ауру кезінде, аурудың басталуын әскери қызмет өткеру кезеңіне жатқызса, аурудың басталуын көрсетілген кезеңге жатқызуға мүмкіндік беретін медициналық құжаттар болған кезде әскери қызметшілерге немесе әскери қызмет өткерген азаматтарға шығарылады.

240. ӘДК-ның "Иондаушы сәулелендірудің әсер етуі салдарынан шалдыққан ауру" деген қорытындысы, егер ауру радиоактивті заттар, иондаушы сәулелендіру көздері факторларының теріс әсер етуінен пайда болса, әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге шығарылады.

Мұндай қорытынды 1986 – 1990 жылдарда Чернобыль атом электр станциясындағы (бұдан әрі – Чернобыль АЭС) авария салдарын жою жөніндегі жұмыстарды орындауға тартылған немесе ядролық қаруды сынауға қатысқан немесе 1949 – 1991 жылдарда радиоактивті заттармен ластанған аумақта әскери қызмет өткерген әскери қызметшілерге шығарылады.

241. Осы Қағидалардың 240-тармағында көрсетілген аурудың себепті байланысын белгілеу кезінде ҚР ҚМ ОӘДК Кодекстің 7-бабының 76) тармақшасына сәйкес бекітілетін иондаушы сәулелендірудің әсер етуіне байланысты аурулар тізбесін, архивтік деректерді және медициналық құжаттарды басшылыққа алады.

242. ӘДК-ның:

"Бұрынғы КСР Одағын қорғау кезінде болған мертігу (жаралану, жарақаттану, контузия)";

"Әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде болған мертігу (жаралану, жарақаттану, контузия)";

"Майданда болуына байланысты шалдыққан ауру";

"Жауынгерлік іс-қимылдар жүргізілген басқа мемлекеттер аумағында әскери қызмет өткеруіне байланысты шалдыққан ауру";

"Жауынгерлік іс-қимылдар жүргізілген басқа мемлекеттер аумағында әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде болған мертігу (жаралану, жарақаттану, контузия)" деген қортындысы әскери қызмет өткерген әскери қызметшілерге және азаматтарға шығарылады, олардың мәртебесі "Ардагерлер туралы" 2020 жылғы 6 мамырдағы Қазақстан Республикасының Заңында айқындалған.

243. Жауынгерлік іс-қимылдарға қатысуға байланысты аурудың, мертігудің себепті байланысын белгілеу үшін ҚР ҚМ ОӘДК-ға әскери қызмет өткергені туралы құжаттар, әскери қызмет өткеру кезеңінде шалдыққан ауруы, мертігу фактісін растайтын архивтік құжаттар және әскери қызметтен шығарылғаннан кейін ресімделген медициналық құжаттар ұсынылады.

244. ӘДК-ның мынадай қорытындысы:

1) "Әскери қызмет міндеттерін орындаумен байланысты емес қайғылы оқиға нәтижесінде болған мертігу" деген қорытындысы әскери қызметшілерге, егер мертігу әскери қызмет міндеттерін орындаумен байланысты болмаса;

2) "Әскери қызмет өткерумен байланысты емес шалдыққан ауру" деген қорытындысы әскери қызметшілерге ауру куәландырылушыда әскери қызметке әскерге шақырылғанға, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіргенге дейін пайда болған және әскери қызмет өткеру кезеңінде куәландырылушының әскери қызметке жарамдылық санатын өзгертетін дәрежеге жетпеген кезде шығарылады.

245. ӘДК-ның:

1) "Қайтыс болуға әкеп соқтырған мертігу әскери қызмет міндеттерін орындау нәтижесінде болған" деген қорытындысы, егер әскери қызмет міндеттерін орындау нәтижесінде болған мертігу салдарынан қайтыс болған әскери қызметшілерге шығарылады. Әскери қызмет өткерген азаматтарға осындай қорытынды, егер ол әскери қызметтен шығарылғаннан кейін әскери қызмет міндеттерін орындау нәтижесінде болған мертігу салдарынан қайтыс болса шығарылады;

2) "Қайтыс болуға әкеп соқтырған ауруға әскери қызмет міндеттерін орындау нәтижесінде шалдыққан" деген қорытындысы, егер әскери қызметшілер аса қауіпті инфекцияның эпидемиялық ошағында болған уақытта жұқтырған ауру салдарынан, ал медициналық персонал қатарынан куәландырылушылар одан басқа қызметтік міндеттерін орындау кезінде туберкулезді және АИТВ-инфекциясын жұқтыру салдарынан (науқастармен тікелей қатынастағы адамдар үшін) қайтыс болғанда шығарылады.

Әскери қызмет өткерген азаматтарға осындай қорытынды, әскери қызметтен босатылғаннан кейін аса қауіпті инфекцияның эпидемиялық ошағында болған уақытта жұқтырған ауру салдарынан, ал медициналық персонал қатарынан куәландырылушылар одан басқа қызметтік міндеттерін орындау кезінде туберкулезді және АИТВ-инфекциясын жұқтыру салдарынан (науқастармен тікелей қатынастағы адамдар үшін) қайтыс болғанда шығарылады;

3) "Қайтыс болуға әкеп соқтырған ауруға әскери қызмет өткеру кезеңінде шалдыққан" деген қорытындысы әскери қызмет өткеретін әскери қызмет өткеру кезеңінде шалдыққан ауру салдарынан қайтыс болған әскери қызметшілерге шығарылады.

Әскери қызмет өткерген азаматтарға осындай қорытынды әскери қызметтен шығарылғаннан кейін әскери қызмет өткеру кезеңінде шалдыққан ауру салдарынан қайтыс болғанда шығарылады.

Қайтыс болудың себепті байланысы туралы қорытындылар медициналық құжаттарды, әскери қызмет өткеру кезеңіндегі медициналық куәландыру деректерін, қайтыс болу туралы медициналық куәлікті және басқа да құжаттарды зерделегеннен кейін, қайтыс болудың себебі мен әскери қызмет өткеру кезеңінде (әскери қызмет міндеттерін орындау нәтижесінде) болған мертігу, ауру арасында тікелей себепті байланысы болған кезде шығарылады.

16-тарау. Әскери қызметшілер (әскери міндеттілер) әскери қызмет міндеттерін орындау (әскери жиындардан өту) кезінде алған мүгедектікке әкеп соқтырмаған мертігудің (жараланудың, жарақаттанудың, контузияның) ауырлық дәрежесін айқындау

246. Әскери қызметшілер (әскери міндеттілер) әскери қызмет міндеттерін орындау (әскери жиындардан өту) кезінде болған, мүгедектікке әкелмеген мертігудің ауырлық дәрежесін айқындауды штаттан тыс тұрақты әрекет ететін (гарнизондық немесе госпитальдық) ӘДК жүргізеді.

247. Әскери қызметшілер (әскери міндеттілер) мертігуінің ауырлық дәрежесін айқындау үшін медициналық куәландыру әскери қызметшінің (әскери міндеттінің) баянаты немесе емдейтін дәрігердің қолдаухаты негізінде әскери-медициналық мекеме бастығының жазбаша өкімі бойынша жүргізіледі.

Медициналық куәландыру айқындалған дәрігерлік-сараптама нәтижесі болған кезде жүргізіледі.

248. Болған мертігудің ауырлық дәрежесі осы Қағидаларға 24-қосымшаға сәйкес Ауыр немесе жеңіл түріне жататын мертігулер (жаралану, жарақаттану, контузия алу) тізбесі негізінде шығарылады.

249. ӘДК-ның мертігудің себепті байланысын белгілеу туралы қорытындысы осы Қағидалардың 228-тармағы негізінде шығарылады.

250. Болған мертігудің ауырлық дәрежесі Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 27 тамыздағы № 868 қаулысымен бекітілген Әскери қызметін өткеру кезеңінде әскери қызметші немесе әскери жиындарға шақырылған әскери міндетті қаза тапқан (қайтыс болған) жағдайда, оған мүгедектік белгіленген кезде немесе ол әскери қызмет міндеттерін орындауға байланысты мертіккен жағдайда біржолғы өтемақы төлеу қағидаларына 3-қосымшаға сәйкес нысан бойынша анықтамамен ресімделеді.

Болған мертігудің ауырлық дәрежесі туралы анықтама куәландырылушының қолына беріледі.

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери- дәрігерлік сараптама жүргізу қағидаларына 1-қосымша

Медициналық куәландыруды жүргізу жөніндегі нұсқаулық

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Медициналық куәландыру күндіз жарықта ол үшін арнайы бөлінген жарық, жылы және кең бөлмелерде жүргізіледі. Күндізгі жарық және (немесе) жасанды жарық беру дәрігерлердің жұмысы үшін толық жеткілікті болуға тиіс. Әрбір дәрігерге бөлек бөлме бөлінеді. Әйелдерді қосымша гинеколог куәландырады. Куәландырылушылардың денсаулық жағдайы олардан сұрау және олардың денсаулық жағдайына шағымдануына немесе шағымданбауына қарамастан, жан-жақты объективті түрде зерттеу жолымен айқындалады.

2. Куәландырылушылар ұсынған әртүрлі медициналық құжаттар мен оларды диспансерлік қадағалау жөніндегі материалдар дәрігерлерді осы адамдарды медициналық куәландырудан босатпайды.

3. Тексеру процесінде куәландырылушылардың дене кемістігі ғана анықталмай және аурудың сипаты да белгілі болмай, сонымен ауру ағзаның (жүйенің) бұзылу мен функциясының теңгерілу дәрежесін және жалпы организмнің функционалдық бейімделуі айқындалады, ол тиісті сараптамалық қорытындының негізінде жатыр.

Нормадан ауытқуға күдіктенген кезде барлық жағдайларда куәландырылушы анықталған өзгерістерге және тиісті дәрігерлердің куәландырылуына байланысты толық тексерілуге тартылады. Егер амбулаториялық тексеру кезінде диагноз анық болмаса немесе күмән тудырса, куәландырылушы стационарлық тексерілуге жіберіледі.

2-тарау. Антропометриялық зерттеулер

4. Әскери-дәрігерлік (дәрігерлік-ұшқыш) сараптама мақсатында бағаланатын негізгі антропометриялық белгілер дененің бойы мен салмағы, кеуде өлшемі, өкпенің демалу-дем шығару, қол басының күші және тұлға күші, отыру қалпындағы бойы, қолдары мен аяқтарының ұзындығы болып табылады.

5. Антропометриялық зерттеулерді жұмыс басталар алдында салыстырып тексерілген өлшеу аспаптарының көмегімен дәрігердің қадағалауымен орта медициналық персонал жүргізеді. Куәландырылушылар маман дәрігерлердің қарап-тексеруінен іш киімде (трусиге дейін шешінген күйде) өтеді.

6. Куәландырылушының бойын тұрған және қажет болған кезде отырған қалпында айқындайды. Тұрған қалпында бойын өлшеу үшін куәландырылушы бой өлшегіштің тұғырына шығып, оның тік планкасына арқаның жауырын аралығы жағымен, бөкселерімен және өкшелерімен сүйеніп тұрады. Құлақтың құлақ бүртігі үсті ойығы мен көз саңылауының сыртқы бұрышы бір көлденең сызықта болатындай бас тік ұсталады. Бой өлшегіштің жылжымалы планкасы төбеге тығыз тіреледі. Бойды отырған қалпында өлшеу үшін куәландырылушы бой өлшегіштің қайырмалы орындығына түзу отырып, жауырын аралығымен және бөксесімен бой өлшегіштің тік планкасына сүйенеді. Басы тұрған қалпында өлшеген кездегідей қалыпта болады. Аяқтары тізелерінде тік бұрыш жасай бүгілген. Есептеу орындықтың үстіңгі бетінен 0,5 сантиметрге дейінгі дәлдікпен жүргізіледі.

7. Аяқтың ұзындығын анықтау үшін тұрған қалпындағы бой өлшемінен отырған қалпындағы бой өлшемі алынып тасталады. Қолдың ұзындығы сантиметрлік лентамен акромион өсіндісінен бастап қолдың үшінші саусағының соңына дейін өлшенеді.

8. Дене салмағы медициналық таразыларда анықталады. Куәландырылушы таразы алаңының ортасына тұрады. Көрсеткіштер 0,1 килограмға дейінгі дәлдікпен жазылады.

9. Кеуде өлшемі резеңкеленген өлшеуіш лентасын артқы жағынан жауырын бұрыштары астымен, алдыңғы жағынан – омыраудың төменгі жағынан қатты баспай салумен өлшенеді. Бұл ретте куәландырылушы қолдары төмен түсірілген қалыпта тұрады. Үш көрсеткіш белгіленеді: тыныс кідірісінде, демді барынша ішке алуда және демді барынша шығаруда.

10. Өкпенің демалу-дем шығару көлемі спирометрді пайдаланумен айқындалады. Куәландырылушы демді барынша ішке алғаннан кейін спирометр түтігіне дем шығарады.

11. Қол басының күші қол динамометрімен өлшенеді, оны куәландырылушы көлденең созылған оң, содан кейін сол қолдарының қол басымен барынша күшпен қысады. Дене күші дене динамометрін қолданумен айқындалады. Куәландырылушы екі қолымен тізе буындарының деңгейінде тұратын тұтқаны ұстап, аяқтарын бүкпей, динамометрді барынша созады.

3-тарау. Психикалық жай-күйін зерттеу

12. Куәландырылушының психикалық жай-күйін зерттеу оны сипаттайтын құжаттарды (мектептен, басқа оқу орындарынан, жұмыс орнынан, әскери бөлімнен және т.б. мінездеме, ата-анасынан немесе медициналық денсаулық сақтау ұйымдарынан мәліметтер) зерделеу және дәрігердің тексерілушімен жеке әңгімелесуі негізінде жүргізіледі.

Куәландырылушымен әңгімелесуде және оны қарап-тексеру кезінде бет-бейнесіне, мимикасына, жүрісінің ерекшеліктеріне, дене тұрысына, қозғалыстарына, реакциясының сәйкестілігіне, дәрігермен әңгімелесуге көзқарасына көңіл бөлінеді.

13. Куәландырылушының психикалық жай-күйін бағалауда зерттеудің клиникалық әдісі жетекші болып табылады, оны (тиісті көрсеткіштер кезінде) зерттеудің жалпы қабылданған әдістерімен (эксперименттік-психологиялық тестілеу, электрэнцефалография, реоэнцефалография, ми томографиясы, пневмоэнцефалография және басқалар) үйлестіру қажет. Куәландырушының психикалық жай-күйін зерттеу мынадай жүйелілікте жүргізіледі: сананың, зейіннің, жадының, ойлаудың, интеллектінің, эмоциялық-еріктік саласының жай-күйі бағаланады; психопатологиялық симптоматикасының жоқтығы немесе бар болуы белгіленеді.

Зейінді зерттеген кезде оның көңіл аудару қабілеттілігі (әлсіреуі, алаңдаушылығы, тұрып қалуы) ескеріледі.

Жадыны зерттеу кезінде есте сақтау шапшаңдығы мен нақтылығы, өткен және ағымдағы оқиғаларды еске түсіру, жадыда алдаудың бар болуы, амнезия типі (ретроградты, антероградты) және т.б. белгіленеді.

Ойлауды бағалау кезінде логикалылыққа, пайымдау мен ойлау тұжырымының жүйелілігіне, тыңғылықтылығына, тұрып қалуына, резонерлікке, тым мәнерлілігіне, абстрактылы ойлаудың нақты ойлаудан басымдылығына және керісінше көңіл аударылады. Ойлау шапшаңдығы (жеделдетілген, қалыпты, бәсеңдеген), оның бағыттылығы (мәселелері, мүдделері) айқындалады.

Эмоциялық аясының жай-күйін айқындау кезіндегі көңіл-күй (көтеріңкі, қалыпты, төмен, тұрақсыз), көңіл-күйдің патологиялық құбылулары, олардың ұзақтығы, сипаты бағаланады. Эмоциялардың адекваттығы немесе адекватты еместігі сыртқы көріністерге өз сезімін тыю немесе басу қабілеттілігі бойынша бағаланады. Ерік-жігері аясы куәландырылушының әуестігінің және мінез-құлқының ерекшеліктері бойынша бағаланады.

Түйсік бұзылуларының жоқтығы немесе бар болуы анықталады: иллюзиялар, галлюцинациялар, олардың мазмұны, оларға көзқарасы (сыни, аффектілік, немқұрайлы), кеңістікті, уақытты, өз жеке басын түйсіну сапасының өзгеруі. Осы бұзылуларды, сондай-ақ мезі қылатын ойлар мен сандырақты анықтау үшін куәландырылушыға мақсатқа сәйкес сауал жүргізу талап етіледі.

4-тарау. Жүйке жүйесін зерттеу

14. Жүйке жүйесін зерттеу куәландырылушының медициналық құжаттамасын зерделеуден, оған сауал жүргізуден және куәландырылушыны объективті клиникалық-неврологиялық тексеруден тұрады. Сауал жүргізу кезінде шағымдары, өмірбаяндық анамнезі анықталады, анамнезіндегі есінен тану ұстамалары, құрысқақтар, сөйлеуінің, естуінің, көруінің өзгеруі, орталық және перифериялық нерв жүйелерінің жарақаттары, психиатриялық және неврологиялық бейінді мекемелерде емделуіне назар аударылады, түнде зәрін ұстай алмаудың соңғы эпизодының күні белгіленеді. Тұқым қуалаушылық – туыстарында құрысқақтық талмалар, есінен тану эпизодтары, бұлшықет әлсіздігінің ұстамалары, психикалық аурулар, ішімдікті шамадан тыс пайдалану, есірткі заттарын пайдаланудың болғаны немесе болмағандығы анықталады.

15. Сыртқы қарап-тексеру кезінде дене бітімі, тері және шырышты қабықтарының, бұлшықет жүйесінің, жүрісінің жай-күйі бағаланады. Егер куәландырылушы бұрын бас-ми жарақаты болғанын жоққа шығарған жағдайда да бас сүйегі зақымдануларының жоқтығына көз жеткізу қажет.

16. Неврологиялық тексеру бас-ми нервтері функциясын тексеруден басталады. Көзді қозғалтатын нервтер мен көздің симпатикалық иннервациясының функциясы зерттеледі. Көз алмасының орналасуы, көздің жоғары-төмен, ішке, сыртқа қозғалуы тексеріледі. Қарашықтардың түрі мен көлемі, олардың біркелкілігі, сондай-ақ конвергенция мен аккомодация кезінде қарашықтардың жарыққа реакциясы (тікелей және бірлескен) айқындалады.

Үш тармақты нервтің функциясын тексеру кезінде беттегі сезгіштіктің, шайнау бұлшықеттерінің жай-күйі, төменгі жақсүйектің қозғалысы көлемі, корнеалдық және конъюктивалық рефлекстер зерттеледі.

Бұдан әрі қалған бас сүйек-ми нервтерінің функциялары айқындалады. Маңдай терісі қатпарларының екі жақта бірдей болуын, көз саңылауларының ені, көзді қысу және қабақты түю мүмкіндігі, тістерді көрсеткен кезде мұрын-еріндік қатпарларының симметриялығы тексеріледі.

17. Вестибулярлы аппараттың қимыл функциясы (нистагм, тепе-теңділік, мүлт кету) айқындалады. Негізгі дәм сезулерді: тәттіні, қышқылды, тұздыны, ащыны қабылдаудың дұрыстығы зерттеледі, бұл үшін қанттың, ас тұзының, лимон қышқылының және хинин сульфатының стандартты ерітінділері пайдаланылады; фонация кезіндегі жұмсақ таңдайдың қозғалғыштығы, дауыстың үнділігі, жұту қабілеттілігі, басты бұру мен иықты көтеру мүмкіндігі, тілді шығару кезіндегі тіл қозғалысы көлемі, фибриллярлық тітіркенулердің болуы және оның бұлшықеттерінің атрофиясы зерттеледі.

18. Қимыл жүйесін тексеру кезінде аяқ-қолдардың белсенді және пассивті қимылдарының көлемі, қимыл актілерінің үйлесімі (статикалық және динамикалық атаксия), бұлшықеттердің күші, тонусы және трофикасы тексеріледі. Адам еркіне бағынбайтын дене қимылдарының (гиперкинездердің), контрактуралар мен атрофиялардың болуына назар аударылады. Бұдан әрі сіңір, сүйекқап, тері рефлекстері және шырышты қабықтардың рефлекстері тексеріледі. Әр рефлекс оң және сол жағынан зерттеледі, олардың шапшаңдығы және біркелкілігі салыстырылады. Патологиялық рефлекстердің (Бабинскийдің, Россолимоның, Жуковскийдің, Бехтеревтің, Оппенгеймнің, Гордонның және т.б.) болуы немесе жоқтығы, үстірт және терең сезгіштіктің (ауруды сезгіштік, температуралық, дене түйсігі арқылы сезу, бұлшықет-буындық) жай-күйі белгіленеді.

19. Вегетативті нерв жүйесін тексеру кезінде терінің беткі қабатының түсіне (беттің, дененің, аяқ-қолдардың), трофикалық бұзылыстардың бар болуына назар аударылады, терінің ылғалдығы мен температурасы сипап қарау арқылы анықталады. Вегетативті тері рефлекстері (жергілікті және рефлекторлық дермографизм, пиломоторлық рефлекс), Даньини-Ашнердің көз-жүрек рефлексі, мойындық вегетативтік, клиностатикалық және ортостаздық рефлекстер тексеріледі.

5-тарау. Ішкі ағзаларды зерттеу

20. Ішкі ағзаларды зерттеу шағымдарды, анамнезді зерделеуді, сондай-ақ жалпы қарап-тексеруден басталатын объективті тексеруді қамтиды. Сыртқы түріне, дене бітіміне, терісінің түсіне, созылғыштығы мен ылғалдылығына, содан кейін пальпация әдісімен теріасты шелмайының, лимфа түйіндерінің, бұлшықеттердің жай-күйіне назар аударылады.

21. Эндокриндік жүйе ағзалары шағымдарға, анамнезге қатысты мақсатқа сәйкес сауал жүргізу арқылы және пальпация мен перкуссияның қолжетімді әдістерімен зерттеледі.

22. Қан айналымы ағзалары. Қан тамырларын зерттеу артериялар мен веналарды қарау мен пальпациялау, ірі қан тамырларын аускультациялау және қан тамырлары жүйесін құралдық әдістермен зерделеу жолдарымен жүргізіледі. Пульстің ырғағы, жиілігі, ширығуы мен толығуы анықталады, артериялар мен веналардың әртүрлі аймақтардағы мүмкін болатын пульсациясы анықталады, жүректің немесе ірі қан тамырларының ауруларын көрсетуі мүмкін. Тыныштықтағы (отырған кездегі) артериялық қан қысымы өлшенеді. Бір рет өлшеген кезде артериялық қан қысымының кездейсоқ көтерілуін болдырмау үшін манжетті шешпей артериялық қан қысымы бірнеше рет өлшенеді және соңғы төменгі сан есепке алынады.

Пальпация және перкуссиямен жүрек шекарасы, жүрек соққысының ені, күші мен резистенттілігі, жүрек соққысының бар болуы, кеуде клеткасының дірілдеуі, жүрек аймағындағы және оған көршілес аймақтардағы басқа да пульсациялар анықталады. Әртүрлі жағдайларда куәландырылушының жүрегін (жатқанда, тұрғанда, дене жүктемесінен кейін, демін ұстап тұрғанда) тыңдау кезінде жүрек соғысы дыбыстарының үнділігін (күшеюі, әлсіреуі, акценті) және олардың cипаты (жарықшақтану, қосарлану, қосымша жүрек соғысы дыбыстарының пайда болуы), сондай-ақ жүрек шуылының болуын бағалайды. Шуылды тыңдау кезінде оның жүрек қызметінің фазасына (систолалық, диастолалық) қатынасын, оның ерекшелігін, күшін, ұзақтылығын, орналасуын мен басымдық иррадиациясын анықтау қажет. Органикалық және функционалдық шуылдардың, сондай-ақ жүрек кемістігінің дифференциалды диагнозы құралдық (рентгенологиялық, кардиографиялық, функционалдық) әдістерді қоса алғанда, кешенді тексеруден кейін ғана жүргізіледі.

23. Тыныс алу ағзалары. Шағымдарды бағалаған кезде ентігудің сипатына (физиологиялық немесе патологиялық; дем алу, дем шығару немесе екеуі аралас қиындағанда), жөтелдің ерекшеліктеріне (ұзақтылығы, пайда болу уақыты, дыбысының қаттылығы, тембрі, қақырықтың болуы, оның ерекшелігі), кеудедегі ауырсынудың орнына, қарқындылығына, иррадиациясына және бұл ауырсынудың тыныс алу актісімен, жөтелмен байланысына көңіл аударылады.

Қарап-тексеру кезінде терінің және көрінетін шырышты қабықтардың түсі, кеуде қуысының нысаны, бұғананың орналасуы, бұғана үсті және бұғана асты шұңқырлары, жауырын, кеуденің екі жартысының симметриялығы, тыныс алудың типі, тыныс алу қозғалыстарының жиілігі, ритмі және тереңдігі қосалқы бұлшықеттердің тыныс алу актісіне қатысуы бағаланады.

Пальпация кезінде кеуде қуысының ауырсыну орны және оның резистенттілігі (серпінділігі), дауыс дірілінің айқындылығы, плевра үйкелісінің шуылы анықталады.

Салыстырмалы перкуссияда өкпенің шекарасы, өкпенің төменгі жиектерінің қозғалғыштығы, өкпенің жоғарғы бөлігінің биіктігі және олардың ені айқындалады, сондай-ақ патологиялық жай-күй кезінде перкуторлық өкпе дыбысының өзгерістері (қысқаруы, тұйықталуы немесе плевра қуысында, сұйықтықтың болуы, өкпеде қабыну немесе ісік үдерістері кезіндегі тұйық дыбыс; дыбыстың тимпаникалық сипаты, плевраның қуысында ауа жиналған кездегі қораптық дыбыс, өкпедегі қуыстардың болуы – абсцесс, каверна, өкпе тініндегі ауаның шамадан тыс көп болуы – эмфизема) айқындалады.

Аускультация кезінде түрлі тыныс алу фазаларындағы тыныс алу шуылының сипаты, олардың күші және ұзақтығы айқындалады. Негізгі тыныс алу шуылдары (везикулярлы, бронхиалды тыныс алу және оның өзгерісі) және жанама тыныс алу шуылдары (сырыл, плевра үйкелісінің шуылы, сықырлауы) бағаланады.

Өкпе ауруларына күдікті симптомдар анықталған кезде рентгенологиялық, зерттеудің құралдық және зертханалық әдістері пайдаланылады.

24. Құрсақ қуысы ағзалары. Шағымдар мен анамнезді талдауға ерекше назар аударылады. Қарап-тексеру кезінде ауыз қуысының жай-күйі (тістер, қызылиек, тіл) бағаланады. Құрсақ қуысы ағзаларын қарап-тексеру, пальпациялау куәландырылушының жату және тұру қалпында жүргізіледі. Алдымен үстірт пальпациялау, содан кейін терең сырғанау пальпациясы әдісімен ауырсынғыштық, іш пердесінің тітіркенгіштігі, құрсақ қабырғасының ақ жолақ жарығының болуы, құрсақ қабырғасының ширығуы, сондай-ақ оның пішінін, тығыздығын, құрсақ қуысының кейбір органдарының орнын және олардағы ісік тәріздес өскіндер айқындалады. Бауыр, көк бауыр ұлғайғанда, олардың өлшемі сантиметрмен көрсетіледі.

Перкуссия кезінде бауырдың жоғарғы жиегі, асқазанның төменгі жиегі және көк бауырдың өлшемі анықталады. Құрсақ қуысы ағзаларының ауруларын көрсететін симптомдарды анықтау кезінде қосымша зерттеулер (оның ішінде рентгенологиялық, құралдық, зертханалық) жүргізіледі.

6-тарау. Хирургиялық зерттеу

25. Дене мүсіні түзу және көлденең жазықтықта зерделенеді. Дұрыс мүсін бастың тік қалпымен және мойын-иық сызықтарының симметриялық кескінімен, омыртқалардың қылқанды өсінділері сызығының ортаңғы қалпымен, жауырын бұрыштарының бірдей деңгейімен және симметриялы орналасуымен, бел үшбұрыштарының біркелкі конфигурациясымен, кеуде контурының алға біршама шығуымен, аяқтың дұрыс нысанымен сипатталады. Тері қабатының жай-күйі зерделенеді. Тыртықтар болған кезде олардың сипаты мен пайда болуы бағаланады.

26. Кеуде қуысын қарап-тексеру кезінде омыртқаның қисаюына байланысты немесе өз бетінше пайда болған деформациялардың (құйғы тәрізді немесе құстөс көкірек) болуы ескеріледі. Бұғананың орналасу жағдайы айқындалады.

Құрсақ, оның нысаны қаралып тексеріледі. Жыныс ағзаларын қарап-тексеру кезінде жыныс мүшесінің, үрпі каналының, аталық без дамуының аномалиясына назар аударылады.

Жауырын асимметриясы болған кезде, оның омыртқа деформациясына немесе Шпренгель ауруына – туғаннан жауырынның жоғары тұруына байланысты болуы мүмкін екендігін ескеру керек. Омыртқа деформациясы кезінде көп жағдайда кеуде бөлігіндегі құныстық (кифоз), сирек – лордоз, бел омыртқалары бөлігінде – көбінесе лордоздың күшеюі, сирек жағдайда – құныстық анықталады. Сколиоздың болуына және оның айқындылығына назар аудару қажет.

Куәландырылушының дене қалпы бағаланады. Дененің мәжбүрлі қалпы ауырсынуды сезінулерге, анатомиялық өзгерістерге немесе қалпына келу нәтижесіндегі патологиялық қалпына негізделген.

Аяқ-қолдар ішкі немесе сыртқы ротация қалпында, ішке бұрылған немесе сыртқа бұрылған, бүгілген немесе жазылған күйде болуы мүмкін.

27. Ескі сынықтарды, сүйектер мен буындардың шығуларын және басқа да зақымдануларын анықтау үшін негізгі айырым пункттерінің, сүйек шодырларының, айдаршықүстілерінің орналасуына назар аударылады (шынтақ буынының қалыпты жағдайында білек жазылған күйде тоқпан жіліктің айдаршықүстілері және шынтақтық өсінді ұшы бір сызықта болады). Шынтақ буыны бүгілгенде бұл тану пункттері ұшы шынтақтық өсіндіде болатын тең бүйірлі үш бұрышты құрайды.

28. Жамбастың нысаны мен орналасу қалпы зерделенеді. Адамдардың көпшілігінде 80 %-ке дейін нормада бір аяғы екіншісінен қысқа болатынын есте сақтаған жөн. Аяқтың 2 сантиметр және одан көп қысқаруы кезінде жамбастың едәуір қисаюы анықталады. Қысқа аяқты бір жаққа қарай созған кезде жамбастың қисаюы байқалмайды. Мұндай жағдайларда омыртқаның компенсацияланған қисаюын деформацияға жатқызуға болмайды. Аяқтардың ұзындығы бірдей және жамбастың деформациясы кезінде омыртқа деформациясы есепке алынбайды, бұл қосымша тексеруді талап етеді. Бөксе қатпарларының және ортан жілік үлкен ұршықты шодырларының симметриялылығы белгіленеді. Сегізкөз-құйымшақ аймағы мен анус аймағы болуы мүмкін эпителийлі құйымшақ өзектерін және олардың асқынуларын, созылмалы парапроктиттің, параректальды жыланкөздердің, геморройлық түйіншектердің, тік ішектің үңіреюінің көріністерін байқау үшін қаралады. Геморройлық түйіншектердің және тік ішектің мүмкін болатын шығып кетуін зерттеу куәландырылушының жүресінен отырған күйінде жеңіл және қатты күшенулері кезінде жүргізіледі. Әскерге шақырылушыларда тік ішек пен қуық асты безін саусақпен зерттеу көрсеткіштер бойынша жүргізіледі.

29. Аяқтарды қарап-тексеру кезінде олардың остерінің қалпы айқындалады. Айырмашылықтары:

түзу аяқтары;

О-тәрізді, тізелер сан осі жағына қарай созылған және жіліншіктер ішке қарай ашылатын бұрыш түзген;

Х-тәрізді, тізелер бір-біріне тақалған, жіліншік осьтері екі жаққа қараған, жамбас пен жіліншік осьтері сыртқа ашылған бұрыш түзген.

Аяқтардың О-тәрізді қисаюын анықтау үшін ортан жіліктердің ішкі айдаршықтарының шығыңқы жерлерінің арасы өлшенеді, ал Х-тәрізді қисаюда – жіліншіктің ішкі тобықтарының арасы өлшенеді. Аяқтардың терісінің түсіне, ісіктердің, трофикалық бұзылулардың (ойық жаралар, пигментациялар), тері асты веналарының варикозды кеңеюлерінің болуына назар аударылады. Аяқ басы мен табан қарап-тексеріледі.

30. Бассүйекті пальпациялау кезінде жарақаттан кейінгі немесе операциялық емдеуден кейінгі күмбез сүйегінің ақаулары, жұмсақ тіндердің және сүйектердің ісік тәрізді өскіндері анықталады.

31. Перифериялық лимфатүйіндердің, қалқанша безінің жай-күйі, тері тығыздығы және оның температурасы, бұлшықеттердің дамуы айқындалады.

32. Құрсақты пальпациялаумен алдыңғы құрсақ қабырғасының тыныштықтағы немесе күшенгендегі жай-күйі (ақ жолақ сызығының, кіндіктің, шаптың, операциядан кейінгі жарықтары), ішкі органдардың, сыртқы шап сақиналарының жай-күйі айқындалады. Анық байқалған жарықтың болуы кезінде оның көлемі, құрамы және оның орнына түсуі бағаланады.

Аталық бездің, оның қосалқысының, шәуһет бауының, қуық асты безінің пальпациясы крипторхизмді, даму аномалиясының, аталық бездің және шәуһет бауының шемені, ісіктердің, тастардың болуын, қуық асты безінің қабынуларын және т.б. анықтау мақсатында жүргізіледі.

33. Тірек-қимыл аппаратының және омыртқаның жай-күйін бағалау үшін анатомиялық өзгерістерді ғана емес, олардың функционалдық мүмкіндіктерін де анықтау маңызды.

Аяқ-қолдардың буындарындағы қозғалыс көлемін зерттеу барлық жазықтықтардағы белсенді және белсенді емес қозғалыстарды, сондай-ақ супинациялық және пронациялық қозғалыстарды орындаудан басталады.

Аяқ-қолдардағы бұлшықет күші куәландырылушының динамометрияға қарсылық қимылдарды орындау жолымен анықталады.

Аяқ-қолдардың шеңберін өлшеу симметриялық бөліктерде сантиметрлік лентамен жүргізіледі. Санда – үстіңгі, орта және төменгі үшінші бөлігінде, иықта және сирақта – олардың барынша көлемді бөліктерінде.

Буындардағы қозғалыс көлемін өлшеу мынадай болып жүргізіледі:

иық буыны – бүгу (куәландырылушы дәрігерге қырынан тұрады): бұрыш өлшегіштің қозғалмайтын браншасы дененің тік осіне параллельді түрде орнатылады, осі мен қозғалатын браншасы – тоқпан жіліктің үлкен төмпесін оның сыртқы айдаршықүстімен байланыстыратын сызыққа параллельді және ортасында орнатылады. Куәландырылушы қолдарын иық белдеуінің қатысуынсыз және дененің шалқаюынсыз алға қарай барынша түзу көтереді. Жазу – осы жағдайларда қолдары барынша кері ауытқиды. Шетке бұру – куәландырылушы дәрігерге арқа жағымен тұрады. Жауырындардың бұрышы бір деңгейде, жауырынның ішкі шеті омыртқаның тік сызығына параллельді. Бұрыш өлшегіштің қозғалмайтын браншасы дененің тік осіне параллельді, ал қозғалатын браншасы шынтақ жілік өсіндісін акромионмен байланыстырушы сызықта орнатылады. Қол екі жаққа мүмкін болатын шегіне дейін жайылады.

шынтақ буыны – бүгу мен жазу: куәландырылушы дәрігерге қырынан қолдарын төмен түсірген күйде алақанын алға қаратып тұрады. Бұрыш өлшегіштің қозғалмайтын браншасы тоқпан жіліктің төмпесін оның сыртқы айдаршықүстімен байланыстырушы сызықпен параллельді, қозғалатын браншасы тоқпан жіліктің сыртқы айдаршықүстін кәрі жіліктің біз тәрізді өсіндісімен байланыстырушы сызыққа параллельде орнатылады. Білек мүмкін болатын шамаға дейін баяу бүгіледі. Бұрыш өлшегіштің осі шынтақ буынының көлденең осіне дәл келу керек (сыртқы және ішкі айдаршықүстінің төменгі жиегін байланыстырушы сызық);

кәріжілік-білезік буыны – сыртқа жазу және алақанды бүгу: білек көлденең жазықтықта, қолдың басы түзу және оның жалғасы болып табылады, бірінші саусақ жақындатылған. Бұрыш өлшегіштің қозғалмайтын браншасы кәрі жіліктің біз тәрізді өскіні және екі басты бұлшықеттің сыртқы шетін байланыстырушы сызыққа параллель, қозғалатын браншасы – екінші алақан сүйегінің ұзындығы бойына параллельді орнатылады. Алақанды бүгу және сыртқа жазу жүзеге асырылады, бұл ретте бұрыш өлшегіштің осі буынның көлденең осіне дәл келуі керек;

ұршық буыны – бүгу, жазу. Куәландырылушы шалқасынан жатады, зерттелетін аяқ созылған күйде, екінші аяқ ұршық және тізе буындарында барынша бүгілген және осы жағдайда сол жақтағы қолымен ұстатылған. Бұрыш өлшегіштің қозғалмайтын браншасы қолтық шұңқырының ұшын үлкен ұршықбаспен байланыстырушы сызыққа параллельді, қозғалатын браншасы – үлкен ұршықбас пен ортан жіліктің сыртқы айдаршығын байланыстырушы сызықтың бойымен орнатылады. Өлшеу кезінде зерттелетін аяқ тізе буынында бүгіледі. Шетке бұру: куәландырылушы шалқасынан жатады, аяқтар созылған күйде, өкшелер бірге, қол дене бойына қойылған. Бұрыш өлшегіштің қозғалмайтын браншасы семсерше өсінді – қасаға жігі – ортан жіліктің ішкі айдаршығы сызығына орнатылады. Зерттелетін аяқ барынша шетке бұрылады;

тізе буыны – бүгу, жазу: куәландырылушы шалқасынан жатады. Бұрыш өлшегіштің қозғалмайтын браншасы үлкен ұршықбаспен ортан жіліктің сыртқы айдаршығын байланыстырушы сызыққа параллельді, қозғалатын браншасы – кіші жіліншіктің басын сыртқы тобықпен байланыстырушы сызықпен параллельді орнатылады. Алдымен сирақты барынша бүгу, соңынан толық жазу жүргізіледі;

сирақ-табан буыны – табандық және сыртқа бүгу:

1) куәландырылушы шалқасынан жатады, табан 90 градус бұрышта;

2) бұрыш өлшегіштің қозғалмайтын браншасы кіші жіліншік басын сыртқы айдаршықпен байланыстырушы сызыққа параллельді, қозғалатын браншасы – табанның сыртқы (күмбез) бойымен орнатылады;

3) алдымен сыртқа бүгу, одан кейін табандық бүгу жүргізіледі.

34. Аяқ-қолдың ұзындығы сантиметрлік лентамен өлшенеді. Бірдей симметриялық айырым нүктелері аяқ-қолдың осін есепке ала отырып пайдаланылады. Қол үшін бұл ось тоқпан жіліктің басы және тоқпан жіліктің ұштық дөңесі, кәріжілік және шынтақ сүйектерінің басы арқылы, аяқтар үшін – мықынсүйектің алдыңғы үстіңгі осі арқылы, тізе тобығының ішкі қыры және бірінші саусақты байланыстырушы тік сызықпен өтеді. Аяқ-қолдардың қысқаруын анықтау үшін олардың шынайы (анатомиялық) және салыстырмалы ұзындығын салыстырудың зор маңызы бар. Буындардың анкилозы, контрактурасы, сирақтың ішке немесе сыртқа ауытқуы кезінде ұршық буынының патологиялық жай-күйінде ауру және сау аяқ-қолдың анатомиялық ұзындығы бірдей, ал ауру аяқ-қолдың салыстырмалы ұзындығы кем болуы мүмкін.

Аяқ-қолдың анатомиялық ұзындығы сегменттер бойынша, ал салыстырмалы ұзындығы – аяқ-қолдың басынан аяғына дейін тік сызық бойынша өлшенеді.

Иықтың анатомиялық ұзындығы тоқпан жіліктің үлкен төмпесінен шынтақ жілік өсіндісіне дейін, білектің анатомиялық ұзындығы – шынтақ жілік өсіндісінен шынтақ жіліктің біз тәрізді өсіндісіне дейін өлшенеді. Санның анатомиялық ұзындығы үлкен ұршық басы ұшынан тізе буынының буын саңылауына дейін, балтырдың ұзындығы – тізе буынының буын саңылауынан бастап сыртқы тобықтың төменгі жиегіне дейін өлшенеді. Әрбір аяқ-қолдың алынған өлшемдерінің сомасы оның анатомиялық ұзындығын құрайды.

Қолдың салыстырмалы ұзындығы жауырынның акромион өсіндісінен үшінші саусақтың ұшына дейінгі түзу сызық бойынша өлшенеді, аяқтың салыстырмалы ұзындығы – мықынсүйектің алдыңғы үстіңгі осінен аяқ басының табан шетіне дейін өлшенеді.

35. Омыртқаны зерттеу осьтік жүктемені орындаудан және ауырсыну нүктелерін анықтаудан басталады, ауырсыну нүктелерін омыртқалардың қылқанды өсінділерінің ұшын перкуссиялаумен және паравертебральды нүктелерді пальпациялаумен қосымша нақтылайды. Омыртқаның мойын бөлігіндегі қозғалыс көлемі басты ию мен басты бұру жолдарымен анықталады.

Қалыпты жағдайда басты алға ию 40 градусқа дейін мүмкін және иекті кеудеге тигізгенге дейін жүзеге асады, барынша артқа қарай июде шүйде көлденең қалыпта болады, бүйірге қарай ию – иық үстімен жанасқанға дейін жүзеге асады. Бастың екі жаққа бұрылуы 85 градусқа дейін мүмкін. Омыртқаның кеуде және бел бөлігіндегі бүйірлік қозғалыстар тік сызықтан 25 – 30 градус шегінде мүмкін.

Омыртқа алға-артқа қарай қозғалыстарға барынша қатысады. Омыртқаның алға-артқа қарай қозғалысының шектелуі куәландырылушының алға қарай белсенді бүгілуі кезінде айқындалады. Бұл кезде біркелкі доғаны құраудың орнына омыртқа түзу қалпында қалады және алға қарай еңкею ұршық буындарының бүгілуі есебінен жүзеге асады. Одан әрі еңкею куәландырылушының тізесін бүгу кезінде ғана мүмкін болады, бұл куәландырылушының еденнен шағын нәрсені көтеруі кезінде байқалады.

36. Омыртқа деформациясына күдік туындағанда қылқанды өсінділер ұштарының проекциясын теріде бриллиантты жасыл ерітіндісімен белгілейді. Омыртқа деформациясын өлшеуге болады. Бұл үшін тіктеуіш (салмақты зат байланған жіп) пайдаланылады, оны жетінші мойын омыртқасының қылқанды өсіндісінің үстіне жабысқақ пластырьмен бекітеді. Егер тіктеуіш бөксе аралық қатпардың үстінен тура өтсе, сколиоз теңгерілген болып саналады. Егер тіктеуіштің ауытқуы бар болса, кейіннен оны рентгенограмма деректерімен салыстыру үшін, ауытқу шамасын деформацияның бүкіл ұзына бойына өлшеу қажет. Жауырын мен омыртқа жиектерінің аралығындағы қашықтық симметриялық нүктелерде салыстырылады, дене күшін анықтау көрсеткіштері (динамометрияда) бағаланады. Омыртқаның айқын байқалған деформациялары сыртқы тыныс алу функциясының бұзылуымен қатар жүретіндіктен, өкпенің тыныс алу сыйымдылығын, тыныс алудың минуттық көлемін, өкпедегі барынша ауа алмасуын және т.б. айқындау қажет.

Омыртқа деформациясының болуы омыртқаны дененің тік және көлденең қалпындағы рентгенологиялық зерттеумен расталады.

37. Табанның патологиялық өзгерістерін бағалау үшін (майтабан, деформациялар) Чижин мен Фридляндтің индекстері пайдаланылады. Чижиннің индексі (табан ізін өлшеу) мынадай болып анықталады: қағазға табан ізінің таңбасы түсіріледі. Іздің ені және іздің оймасының ені өлшенеді. Іздің енінің іздің оймасының еніне қатынасы жалпаю дәрежесін айқындайды:

0-ден 1-ге дейінгі индекс – норма;

1-ден 2-ге дейін – жалпаю;

2-ден жоғары – жалпақтабандық.

Жалпақтабандықты бағалау үшін мынадай формула бойынша Фридлянд индексі анықталады (табан күмбезінің жалпаюы): (күмбез биіктігі х 100) табан ұзындығына бөлінген.

Күмбездің биіктігі еденнен бастап ладья тәрізді сүйектің ортасына дейін циркульмен өлшенеді. Қалыпты жағдайда Фридлянд индексі 30 – 28 миллиметрге, жалпақтабандықта – 27 – 25 миллиметрге тең.

Жалпақтабандықтың дәрежесі рентгендік зерттеу арқылы барынша сенімді белгіленеді. Салмақ түсіріліп, тік тұрған (аяқ киімсіз) қалыпта табанның профильдік түсірілімдері орындалады.

Ұзарған жалпақтабандылықты анықтау үшін рентгенограммаларда үш бұрышты салумен ұзына бойлық күмбез бұрышы және күмбездің биіктігі анықталады. Бұрыш қайықша сүйек – сына сүйек қосылысының төменгі шетінен өкшенің бұдыры ұшына және бірінші бақайшақ сүйегінің басына тартылған сызықтармен құралады. Күмбез биіктігі – ұзына бойы күмбез бұрышының биіктігінен үшбұрыш негізіне (өкше сүйегінің бұдырының беткейін бірінші бақайшақ сүйегінің басының табан бетін байланыстыратын сызық) түсірілген перпендикулярдың ұзындығы.

Көлденең жалпақтабандылық дәрежесінің сенімді критерийлері І бақайшақ сүйегі мен І саусақтың бұрыштық ауытқуларының параметрлері болып табылады. Оларды есептеу үшін табанның тікелей табандық проекциядағы рентгенологиялық зерттеуі жүргізіледі. Аталған жағдайда пациент рентген үстеліне арқасымен, екі аяғын тізе және ұршық буындарында бүгіп жатады. Рентгенограммаларда толарсақ сүйектері, бақай сүйектері, фалангалар, бақайшақ-фалангалық және фалангааралық буын саңылаулары жақсы көрінуі қажет.

Бойлық және көлденең жалпақтабандық дәрежесін бағалау өлшемшарттары Талаптарда сипатталған.

38. Функционалдық бұзылуларды бағалаудың маңызды өлшемшарты рентгенологиялық зерттеумен айқындалатын сүйек тінінің органикалық өзгерістері – табан буындарының деформациялаушы артрозы және оның айқындалу сатысы болып табылады. Табанның орта бөлігіндегі барлық буындардағы артроздың бар болуы бағалауға жатады. Ересектерде табанның буын саңылауларының ені рентгенологиялық тұрғыдан бірдей болады.

39. Куәландырылушы арқасымен жатқан күйде магистральді қан тамырларының соғуы пальпациялаумен және аускультация арқылы тексеріледі. Қажет болған кезде нитроглицеринді сынамамен осциллография, ангиография, флебография, реовазография, допплерография және қан айналымы жағдайының объективті көрсеткіштерін көрсететін басқа да зерттеулер орындалады.

Әртүрлі нейроваскулярлы синдромдардағы бұғана асты артериясының қысылуын анықтау үшін мынадай әдісті қолданады: науқасқа отырып, қолдарын иық белдеуі деңгейінде көлденең бағытта созу ұсынылады, шынтақ буынында тік бұрышта бүгілген қолдар жоғары қаратылады. Бұдан кейін басты барынша ауру жаққа немесе қарама-қарсы жаққа бұру ұсынылады. Бұғана асты артериясының зақымдануының белгісі болып кәрі жілік артериясындағы пульстің әлсіреуі немесе толық жоғалуы табылады.

Басқа нейроваскулярлы синдромдарда мынадай сынама пайдаланылады: егер артерия бұғана мен бірінші қабырға арасында қысылса, кәрі жілік артериясындағы пульс иықтарды жазу және түсіру кезінде әлсірейді немесе жоғалады. Артерияның қысылуы кеуденің кіші бұлшықеті мен жауырынның құстұмсық тәрізді өсіндісі арасында жүзеге асатын болса, пульс иықты көтергенде және шетке бұрғанда жоғалады.

7-тарау. Көру ағзасын зерттеу

40. Анамнезді жинау кезінде куәландырушының көру ерекшелігі анықталады. Шалдыққан ауруларына және алынған жалпы жарақаттарына, соның ішінде көру ағзасының жарақаттарына; көзге жасалған операциялық емдеуге, отбасында көру ағзасының тұқым қуалайтын ауруларының бар болуына көңіл аударылады. Әңгімелесу үдерісінде көз алмаларының орналасуы мен қозғалмалылығына, көзқарас бағытына, қабақтың жай-күйіне, кірпіктің жиегіне көңіл аударылады.

41. Көз функциясын зерттеу барынша аз шаршататын тәсілдерден басталады және мынадай кезектілікпен жүзеге асырылады:

Түс айырмашылығын зерттеу, отбасы мүшелерінен басқа, куәландырушылардың барлығында көбінесе межелік кестелерді пайдаланумен жүргізіледі, Рабкиннің полихроматикалық кестесін пайдалану жоққа шығарылмайды.

Жарық сезгіштікті межелік кестелердің көмегімен зерттеуді табиғи немесе күндізгі жарық шамдарымен жарықтандыру кезінде жүргізу ұсынылады. Жарықтандыру деңгейі 500 – 1000 дейінгі люкс шегінде болуы қажет. Қыздыру шамымен және тікелей күн сәулелерімен жарықтандыруға болмайды. Куәландырылушы жарықтандыру көзіне (терезеге) арқасымен орналасады. Әрбір картаны куәландырылушыдан 1 метр қашықтықта, дәл оның көздерінің деңгейінде тік ұстап ұсыну қажет.

Куәландырылушы төртбұрыштың ашық жағының бағытын атайды немесе қолмен көрсетеді: жоғары, төмен, оңға, солға. Бір тестіні көрсетуге 5 секунд уақыт жеткілікті. Тест кестелерін көрсету тәртібін өз еркінше ауыстыру ұсынылады, ал кездейсоқ болжауды болдырмау үшін төртбұрыштың ашық жағын ауыстыра отырып, бір кестенің өзін кем дегенде үш рет ұсыну қажет.

Барлық 11 кестеге дұрыс жауап берілмеген жағдайда куәландырушылар барлығын дерлік анық айыруы тиіс фигура мен аяның түсі көрсетілген № 12 кесте ұсынылады. Бұл бақылау тестісі түсті көрмеушіліктің ықтимал симуляциясын анықтау үшін және зерттеу рәсімдерін көрсету үшін арналған. Қалған 11 карта тиісінше көздің үш түсті қабылдауының әрбірінің сезімталдығын жеке сынау үшін спектрдің қызыл бөлігінде (№ 1 – № 4 дейін), спектрдің жасыл бөлігінде (№ 5 – № 8 дейін) және спектрдің көк бөлігінде (№ 9 – № 11 дейін) барынша сезімталдығымен оның сандық мәніне тестілеу топтарына ұсынылады.

Бірінші тестілеу тобы (№ 1, 2, 3, 4) протодефицит және протанопияны, екінші топ (№ 5, 6, 7, 8) – дейтодефицит және дейтеранопия, үшінші топ (№ 9, 10, 11) – тритодефицитті анықтау үшін арналғанын назарға алу қажет.

Барлық тестілерді сенімді ажырату қалыпты трихромазияны дәлелдейді. Барлық тестілерді ажыратып, тек № 1, № 5 немесе № 9 тестілердің біреуін ажырата алмау І дәрежелі түс ажырату әлсіздігін көрсетеді. № 1, 2 немесе № 5, 6 немесе № 9, 10 тестілерді ажырата алмау түс ажыратудың орташа әлсіздігінің (ІІ дәрежелі) көрінісі болып табылады. № 1, 2, 3 немесе № 5, 6, 7 немесе № 9, 10, 11 тестілерді ажырата алмау түс ажыратудың анық әлсіздігін (ІІІ дәрежелі) көрсетеді. № 1, 2, 3, 4 тестілерді ажырата алмау протонопияға, ал № 5, 6, 7, 8 тестілерін ажырата алмау – дейтронопияға тән.

Екі немесе тіпті үш қабылдағыштың функциясы бұзылуы мүмкін. Мысалы, І дәрежелі протодефициттің ІІ дәрежелі дейтодефицитпен үйлескен түріндегі редукцияланған трихромазия.

Барлық тестіні ажыратушыда – күшті трихромазия, бір ғана қателік жіберушілерде – әлсіз трихромазия, бір топтағы барлық тестілерді тану мүмкіндігі жоқта – дихромазия, яғни түс соқырлығы.

42. Барлық куәландырушыларда көздің көру жітілігі зерттеледі. Ол Роттың жарық беру аппаратына орнатылған Головин-Сивцев кестесі бойынша айқындалады. Кесте 40 ватт электр шамымен жарықтандырылады.

Әр белгіні көрсету 2 – 3 секундтан аспайды.

Кесте терезелерге қарама-қарсы қабырғаға, төменгі жолдары еденнен 120 см арақашықтықта болу есебімен куәландырушыдан 5 м қашықтықта орналастырылады. Көздің көру жітілігі куәландырушы барлық белгілерді оқыған кестелер қатары бойынша ескеріледі. Тек көздің көру жітілігі 0,7; 0,8; 0,9; 1,0 сәйкес келетін қатарларды оқу кезінде жолдағы 1 белгіге ғана қателесуге жол беріледі. Көздің шамадан тыс көру жітілігін болдырмау үшін зерттеу кезінде көзді сығырайтуға жол берілмейді. 0,1-ден төмен көздің көру жітілігін анықтау үшін кәдімгі жарық беру аппаратында орналастырылған Поляктың оптотиптері пайдаланылады. Әрбір оптотип кемінде бес жағдайда көрсетеді, бұл ретте көздің көру жітілігі кемінде бес жағдайдың төртеуінен кем емес жағдайда дұрыс танылатын оптотип айқындайды.

Егер көздің көру жітілігі көрсеткіштерінің дұрыстығы күмән тудырса, зерттеудің бақылау әдістерін қолдану және көздің көру жітілігін қайта зерттеуді жүргізу қажет.

43. Рефракция аномалиясының дәрежесі мен сипаты барлық куәландырушыларда айқындалады және екі тәсілмен белгіленеді: субъективті –түзете отырып, көздің көру жітілігін айқындау жолымен және міндетті объективті – 1% мидриацил ерітіндісін, ал қажет болғанда 1% атропин ерітіндісін немесе Қазақстан Республикасы аумағында рұқсат етілген басқа да ұқсас дәрілік препараттарды тамызумен, циклоплегия жағдайында сиаскопия жолымен анықталады.

30 жастан асқан адамдарға мидриатиктерді тамызу көз ішіндегі қан қысымын зерттеуден кейін жүргізіледі.

Головин-Сивцевтің № 4 кестесін оқу үшін сынама қаріптің көмегімен айқын көрудің ең жақын нүктесін (аккомодация көлемін) айқындау қызметі сипаты көру функцияларының жай-күйіне жоғары талаптар қоятын адамдарға медициналық көрсетілімдер бойынша жүргізіледі. Тексерудің алынған нәтижелерін жас нормаларымен салыстыру керек.

44. Көру аумағын зерттеу медициналық көрсеткіштер бойынша периметрде (қарапайым немесе кескіндік) жүргізіледі.

Медициналық көрсеткіштер бойынша кампиметрия жүргізіледі. Түнде көруді тексеру (қараңғыға бейімделу) қызметі түнгі уақытта ұзақ уақыт көздің көруіне күш түсіруді қажет ететін адамдарға Семикопный аспабында немесе Кравков-Вишневский камерасында жүргізіледі.

45. Көру ағзасының анатомиялық жай-күйін зерттеу белгілі бір жүйелілікпен барлық куәландырылушыларға жүргізіледі. Басында көздің қорғау аппаратының жай-күйі айқындалады. Бұл ретте қас аумағының жай-күйіне, көз ұяларының пішіні мен бірдейлігіне, қабақтың, кірпіктердің орналасуы мен жай-күйіне, интермаргиналдық кеңістікке, қабақ конъюнктиваларының үстінің беткейлері сипаты мен түсіне, оларда тыртықтардың болуына назар аударылады.

Көз жасы аппаратын зерттеу кезінде көз жасы нүктелерінің орналасуы мен айқындылығы, оның аймағын басу арқылы көз жасы қабының жай-күйі ескеріледі. Көз жасын бөлудің бұзылуына күмән болғанда және жас аққанда түсті каналдық және көз жасы-мұрын сынамасының (3% колларгол ерітіндісімен немесе 2% флюоресцеин ерітіндісімен немесе ҚР аумағында рұқсат еткен басқа да ұқсас дәрілік препараттардың) көмегімен көз жасын бөлу функциясын тексеру қажет.

Теріс немесе баяу сынама алынған кезде көз жасы жолдарының анатомиялық өткізгіштігін оларды жуу жолымен тексеру қажет.

46. Көздің алдыңғы кесінділерінің және бөлінген орталарының жай-күйі туралы қорытынды бүйірден жарықтандыру кезінде, өтпелі жарықта және саңылаулық шаммен тексеруден кейін шығарылады.

47. Көз түбін зерттеу барлық куәландырылушыларда 0,5% тропикамид немесе 1% мидриацил ерітіндісін құюмен ішінара циклоплегия жағдайында айналы офтальмоскоптың (кері офтальмоскопия) көмегімен және қажет болғанда электр офтальмоскоптың, үлкен рефлекссіз офтальмоскоптың немесе саңылаулы шамның көмегімен жүргізіледі.

48. Көзді қозғалтатын аппаратты зерттеу кезінде әрбір көздің қозғалмалылығына және қыликөзділікті, нистагмды, конвергенция жағдайын анықтау мақсатында бинокулярлық қозғалысқа назар аударылады. Қыликөзділік дәрежесі майшамы бар периметр доғасының көмегімен анықталады және градуспен көрсетіледі, сондай-ақ Меддокс шкаласының көмегімен анықталады. Практикалық мақсаттарда қыликөзділік бұрыштарын айналы офтальмоскоппен Гиршбергтің әдісі бойынша өлшеген қолайлы. Қыликөзділік шамасы градуспен мөлдірқабаққа жарық рефлексінің қалпы бойынша бағаланады. Егер офтальмоскоптан рефлекс қарашықтың жиегімен орналасса, онда қыликөзділік бұрышы 15 градусқа тең, егер нұрлы қабақтың ортасында болса – 25 – 30, лимбте болса – 45, лимбтің артында болса – 60 және одан көп градусқа тең.

Көз алмасы қозғалмалылығының байқалатын шектелуімен қоса болмайтын диплопияға шағым болған жағдайда қосарлы бейнелерді қызыл шынымен тексеру жүргізеді.

Нистагм анықталған жағдайда оның сипаты мен шығу тегін анықтау керек. Нистагмның себебі көз патологиясы деп есептеуге негіздер болмаған жағдайларда невропатолог пен оториноларингологтың консультациясы қажет. Көз қиығындағы нистагм қызметке қарсы көрсетілім болып табылмайды.

49. Қарашық реакцияларын зерттеу барлық куәландырылушыларда жүргізіледі. Бинокулярлық көру І және ІІ бағандар бойынша және медициналық көрсетілімдер бойынша куәландырылатын қызметі көзге ұзақ уақыт күш түсіруді қажет ететін ұшқыштар құрамында анықталады. Бинокулярлық көруді тексеру үлкен диплоскопта, түстер тестісінде (поляроидтық көзілдіріктерді пайдалана отырып) жүргізіледі.

Көз ішіндегі қан қысымын зерттеу пальпаторлы түрде барлық куәландырылушыларда жүргізіледі. 40 жастан асқан барлық адамдарға Маклаков тонометрінің көмегімен тонометрия жүргізіледі.

8-тарау. ЛОР-ағзаларын зерттеу

50. Куәландырушының құлағын, мұрнын, тамағын зерттеу шудан оқшауланған, ұзындығы кемінде 6 метр бөлмеде жүргізіледі. Объективті зерттеу қараңғыланған бөлмеде және бүйірдегі жасанды жарық көзі бар бөлмеде жүргізіледі. Бөлмеде бір уақытта екі куәландырушыдан артық болмайды. Құлақ естігіштігін зерттеу үшін еденде және қабырға бойына алдын ала бір метр және жарты метр арақашықтықтар белгіленеді. Зерттеу сыртқы қарап-тексеруден басталады, содан кейін сезу, мұрынмен демалу және есту зерттеледі.

51. ЛОР-ағзаларын зерттеу шағымдарды анықтауды, анамнезді зерделеуді, ЛОР-ағзалардың эндоскопиясы мен функцияларын зерттеуді қамтиды.

Анамнезді жинау кезінде куәландырылушыдан бұрын шалдыққан құлақ, тамақ, мұрын аурулары (бұрын құлақтан ірің ағу, ангина, жиі немесе ұзақ мұрынның бітуі, тербелуге жоғары сезгіштік) анықталады. Бұл ретте бір уақытта сөйлеу ақаулары, олардың сипаты мен айқын көріну дәрежесі анықталады.

52. Есту ағзасын зерттеуді құлақ қалқанын, емшек тәрізді өсінділерді, құлақ бүртіктері және оған жақын жерлерді қарап-тексеруден және пальпациялаудан, олардың сезгіштігін айқындаудан бастау қажет.

Сыртқы есту жолын қарап-тексеру үшін куәландырылушы есту жолының жалғастырылған осі рефлектор шашатын жарық сәулелерінің бағытымен сәйкес келетіндей етіп, шамамен бас шеңберінің төрттен біріне қарай бұруы керек.

Құлақ қалқанын жоғары және артқа қарай тарту керек, бұл сыртқы есту жолының бастапқы бөлігін тіктеуге мүмкіндік береді. Шектеулі гиперемия және сыртқы есту жолының жарғақты-шеміршекті бөлігі терісінің ауыруы сыздауыққа тән. Бөлінген гиперемия, ісінгендік, мардымсыз шығуы, эпителидің десквамациясы сыртқы есту жолының диффуздық қабынуын көрсетеді.

Содан кейін құлақ құйғысының көмегімен дабыл жарғағы қаралады. Дабыл жарғағында қабыну үдерісі болған жағдайда жарық рефлексі жоғалады немесе өзгереді, қан жүретін тамырлардың инъекциясы, гиперемия байқалуы мүмкін. Ортаңғы құлақтың созылмалы іріңді қабынуы кезінде дабыл жарғағындағы перфорациялық тесік ұзақ уақыт сақталады, ол арқылы ірің бөлінеді, грануляцияларды, полиптер, холестеатоманы жиі байқауға болады.

Дабыл жарғағын мұқият қарау және қозғалмалығын анықтау пневматикалық Зигле құйғысын қолдана отырып жүргізіледі. Бұл құйғыны (оның кең бөлігі линзамен тығыздалып жабылған) сыртқы есту жолына тығыздап енгізеді. Құйғымен жалғасқан резеңке баллонның көмегімен сыртқы есту жолында үзіліс жасап, қысымды жоғарылатады және төмендетеді. Дабыл жарғағының қозғалысын орнатылған линза арқылы бақылайды.

53. Жоғарғы тыныс алу жолдарын зерттеу кезінде тыныс алу және дауысының пайда болу функциялары бағаланады. Мұрын мен жұтқыншақтың сыртқы бөлігі мен қуыстары қаралып тексеріледі. Шығарылатын ауаның иісіне назар аударылады.

Мұрын мен мұрын-жұтқыншақты қарап-тексеру жүргізіледі (алдыңғы, ортаңғы және артқы риноскопия). Шырышты қабығының жай-күйі, іріңнің, полиптің болуы немесе болмауы тексеріледі. Мұрынмен тыныс алу мұрынның оң немесе сол жақ тесігін кезекпен жабу арқылы тексеріледі, куәландырылушыға аузын жауып, дәрігердің алақанына немесе мақта жастықшасына дем алу ұсынылады. Мұрынмен тыныс алу күрт бұзылғанда, мұрыннан жағымсыз иіс шыққан, қарлыққан, маңқалық болған жағдайда, бадамшабез өзгергенде, жұтқыншақ ісіктерінде, шырышты қабықта жара болғанда мұқият тексеру жүргізу қажет.

54. Кекештік анықталған жағдайда невропатолог және психиатр дәрігер-сарапшылардың тексеру нәтижелері, көрсеткіштер бойынша логопедтің консультациясы пайдаланылады.

55. Иіс сезу төрт стандартты иістің көмегімен тексеріледі: сірке қышқылының 0,5% ерітіндісі (әлсіз иіс), таза шарап спирті (орташа иіс), кәдімгі шүйгіншөп тұнбасы (күшті иіс), мүсәтір спирті (ультракүшті иіс). Бұл сұйықтықтар пішіні мен түсі бойынша бірдей, нөмірленген флакондарда сақталады. Диссимуляцияны анықтау үшін таза дистилденген суы бар сондай пішіндегі флакон болуы керек.

Иіс сезудің бұзылуы перифериялық немесе орталықтан пайда болуы мүмкін. Бірінші жағдайда олар мұрын қуысындағы патологиялық үдерістерге байланысты (созылмалы мұрын бітелуі, мұрын полипозы, мұрын далдасының қисаюы). Мұрынмен тыныс алу қиын болған жағдайда респираторлық гипосмия немесе аносмия туындайды. Гипо-және аносмия түріндегі иіс сезудің перифериялық бұзылулары иіс сезу эпителиясының патологиясына, мысалы жіті риниттің, озенаның, атрофиялық өзгерістердің, түрлі уыттық әсерлердің зардаптары болуы мүмкін. Орталықтан болған иіс сезудің бұзылуы оның ұйымдасуындағы қандай да бір деңгейінде иіс сезу анализаторының зақымдануына байланысты, бұл жағдайда куәландырылушылар мұқият неврологиялық тексеруге жатады.

56. Жұтқыншақты зерттеу (фарингоскопия) екі кезеңге бөлінеді. Біріншісінде – куәландырылушы тілін тістерінің жиегіне шығармай, қалыпты дем алады және жұтқыншақ бұлшықетін бос ұстауға тырысады; екіншісінде – "эээ..." деген дыбыс шығарады, бұл сәтте жұмсақ таңдай жоғары көтеріледі және осылайша оның қозғалу дәрежесі анықталады, шпательмен сәл басылған тіл ауыз түбінде қалыпты жатады (күрт басқанда тіл жиырылады, бұл тексеруге кедергі келтіреді). Жұтқыншақты қарау кезінде шырышты қабықтың, бадамшабездің (екі шпательдің көмегімен оларды ұясынан шығарады) жай-күйіне назар аударылады, қуыстардың ішіндегісі, бадамшабездердің доғалармен жабысуы және мойын лимфа түйіндерінің жай-күйі қаралады.

57. ЛОР-ағзаларын қарап-тексергеннен кейін құлақтың сыбырлап сөйлегенді естігіштігі анықталады. Әрбір құлақтың есту функциясы жеке анықталады, ол үшін тексерілмейтін құлақ тығыздалып, құлақ жарғағының құлақ бүртігін саусақпен басып, жабылады. Естуді тексеру үшін Воячектің кестесіндегі сөздерді ғана емес, 21 – 99-ға дейінгі сандарды да пайдалануға болады, бұл ретте куәландырылушы дәрігердің ернінің қозғалысынан сөздерді табуын болдырмау үшін оның бетін көрмеуі тиіс. Сыбырлап сөйлеудің ықтимал бірдей қарқында болуы мақсатында дәрігер сөздерді дем шығарудан кейін өкпеде қалған ауаның көмегімен айтады. Тексеру кемінде 6 м қашықтықтан басталады. Құлақтың түпкілікті естігіштігі болып куәландырылушы дәрігер сыбырлап айтқан сөздердің барлығын немесе басым көпшілігін (6 сөздің 5-і немесе 5 сөздің 4-і) қайталаған қашықтық (метр немесе жарты метрмен алғанда) есептеледі.

Естудің төмендеуі объективті деректерге сәйкес келмегенде және барлық күмәнді жағдайларда естігіштікті бірнеше рет тексеру жүргізіледі және зерттеудің қосымша әдістері қолданылады.

58. Ұшқыштар құрамын, авиациялық персоналды даярлау жөніндегі ӘОО-ға оқуға түсетін кандидаттарды, авиа және автомотокөлікте жиі жол жүрумен байланысты қызметке, лауазымдарға кіретіндерді, сондай-ақ арнайы оқу орындарына күндізгі оқыту нысанына оқуға түсетіндерді медициналық куәландыру кезінде вестибулярлық аппаратты зерттеу міндетті.

В.И. Воячек бойынша қосарлы айналу әдісімен зерттеу кезінде (отолиттік реакция) тексерілушінің басы мен денесі алға қарай 90 градусқа иіледі және 10 секунд бойы Барань креслосында 5 рет айналады. Айналу тоқтағаннан кейін тексерілуші көздерін жұмып, сол қалпында 5 секунд отыруды жалғастырады, одан кейін оған жылдам тіктелу ұсынылады. Нәтижесінде вестибулярлық аппарат рецепторларының аралас тітіркенуі пайда болады. Мұндай функционалдық жүктемені вестибулярлық аппаратының қозуы қалыпты адамдар жеңіл өткереді, оларда елеулі қозғалыс және вегетативтік реакциялар туындамайды. Күшті қозғалыс, әсіресе вегетативтік реакциялардың туындауы вестибулярлық "жүктемелерге" төмен төзімділікті көрсетеді.

Ұшқыштар құрамының вестибулвегетативті төзімділік жай-күйі Кориолис жеделдетуінің үздіксіз және үзік-үзік кумуляция әдістерімен айқындалады.

Көрсеткіштер болған кезде (шағымдар, арнайы іріктеу бар болса, диагнозды нақтылау үшін) қосымша зерттеулер рентгенография, аудиометрия, тимпанометрия, мұрынның қосалқы қуыстарының, емізік тәрізді өсінділердің компъютерлік томографиясы жүргізіледі.

9-тарау. Ауыз қуысын және жақсүйектерді зерттеу

59. Ауыз қуысын және жақсүйектерді зерттеу шағымдардан, олардың сипатын бағалаудан, анамнезді жинаудан, клиникалық және функционалдық зерттеулерден тұрады. Куәландырушыдан оның шалдыққан аурулары, жарақаттары мен бет-жақсүйек тұсына жасалған операциялар туралы мәліметтер cұралады.

60. Объективті зерттеу тік жазықтыққа қатысты дене мүсінділігін, дененің, бас пен аяқтың орналасуын бағалаудан басталады. Бұдан кейін мүмкін болатын ақауларды, өзгеруін, тыртықтарды, жылан көздерді, ассиметрияларды табу мақсатында бетті сыртынан қарауға кіріседі. Мойынның лимфатүйіндерін зерттеу басты сәл иген күйде пальпациялаумен, сондай-ақ дәрігердің куәландырушының артында тұрып оларды басып байқаумен айқындалады. Шықшыт-төменгі жақсүйек буынының функциясы мен жай-күйі пальпациялаумен, қажет болғанда рентгенологиялық және функционалдық әдістерді қолданумен зерттеледі.

61. Куәландыру кезінде сондай-ақ тіс-жақcүйек жүйесі ағзаларының негізгі функциялары: тыныс алу, сөйлеу, жұту, шайнау зерттеледі. Шайнау функциясының бұзылуы шайнау сатыларының өзгеруімен, шайнау қысымының біркелкі бөлінбеуімен, шайнау қозғалысы санының ұлғаюымен және асты шайнау уақытының ұзаруымен көрініс табады. Қажет болған жағдайларда Н.А. Агапов бойынша шартты коэффициенттердің көмегімен, шайнау тиімділігі дәрежесінің жоғалуы белгіленеді. Бұл ретте барлық тістердің шайнау қуаты 100 процентке алынады, соның ішінде әр тістің қуаты мынадай сандық белгілермен алынады: бүйір күректіс – 1 процент, ортаңғы күректіс – 2 процент, иттіс – 3 процент, премолярлар – 4 процент, бірінші моляр (азутіс) – 6 процент, екінші моляр – 5 процент. Сақталған шайнау тиімділігінің дәрежесі тістер ішінара түсіп қалғанда 100 %-тен жоқ тістердің және олардың антогонистерінің коэффициенттерінің сомасын алу жолымен анықталады. Ақыл тістері есепке алынбайды.

Шайнау тиімділігін бағалау мақсатында операциялардан, жарақаттардан және күрделі протездеуден кейін Гельманның, Рубиновтың әдістері және басқа да әдістер қолданылады.

62. Ауыз қуысын және тістерді объективті түрде зерттеу байқаудан, пальпациялаудан және перкуссиялаудан құралады. Қажет болғанда электроодонтодиагностика, тістерді және парадонтты өту жарығында зерттеу, Писарев-Шиллердің аппликациялық сынамалары пайдаланылады.

Орталық окклюзияда тіс қатарының қабысуы (тістүйіс) үш перпендикуляр жазықтықта (сагитальды, вертикал және горизонтал) айқындалады. Тістүйіс аномалиясында оның түрі, сондай-ақ аномалия дәрежесі тіс қатарының жылжуларын сызықпен өлшеу көмегімен есептеледі. І дәрежелі тістүйіс аномалиясына – тіс қатарының 5 миллиметрге дейін жылжуы, ІІ дәрежелі тістүйіс аномалиясына – 5 – 10 миллиметрге дейін, ІІІ дәрежелі тістүйіс аномалиясына тіс қатарының 10 миллиметрден артық жылжуы жатады. Бұл өлшем аномалия дәрежесінен кейін жақшаның ішінде миллиметрмен көрсетіледі.

10-тарау. Гинекологиялық зерттеулер

63. Гинекологиялық зерттеудің маңызды түрі бимануалды басып байқау, ол жатырдың жай-күйі (орналасуы, мөлшері, пішіні, консистенциясы, жылжымалылық дәрежесі және т.б), жатыр қосалқылары және сегізкөз-жатыр байламдары туралы объективті түрде жорамалдауға мүмкіндік береді

64. Гинекологиялық зерттеу кезінде құралдық зерттеудің қарапайым түрлері пайдаланылады: қынапты және жатыр мойнын айна көмегімен қарау, жатырды зондылау, артқы күмбезден пункция алу, жатыр мойнынан биопсия алу, жатыр қуысынан аспират алу (сорып алу), хромодиагностика (люголь ерітіндісін жаққаннан кейінгі жатыр мойыны шырышты қабығының түсті реакциясы), қынап жағындыларының цитологиясы, кольпоскопия және басқалар.

65. Созылмалы церцивитте, уретритте, қынаптың кіреберісі бездерінің қабынуында, проктитте үдерісті жасанды түрде өршіту үшін түрлі қоздыру әдістері қолданылады, осыған байланысты кейде бөлінулер ұлғаяды. Бұл ерекше қоздырғышты табуды жеңілдетеді немесе сипатты клиникалық белгілерді көрсетеді. Сондай-ақ жергілікті қоздыру әдістерін қолдану керек: механикалық (кеңейткіштермен уретраны немесе жатыр мойны арнасын кеңейту, уретраға немесе жатыр мойнына қарапайым массаж жасау және с.с.); химиялық (протаргол, люголь ерітіндісін, 10% ас тұзы ерітіндісін жағу); физиотерапевтикалық (ионофорез, диатермия, жергілікті жарық ванналары, жылы сумен бүркіп жуулар, балшықты тампондар және басқалар); биологиялық (цервикальды арнадан бөлек шығындыларын жатыр мойнына инъекцияда егу). Осы мақсат үшін алиментарлық қоздыру да немесе вакцина егумен ерекше қоздыру да пайдаланылады.

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери- дәрігерлік сараптаманы жүргізу қағидаларына 2-қосымша
	Нысан

Қарап-тексеруге (емдеуге) жолдама

Азамат ___________________________________________________________________

(тегі, аты, әкесінің аты (болған кезде), туған жылы)

Cіз стационарлық (амбулаториялық) қарап-тексеру (емдеу) үшін ___________________

________________________________________________________________ жіберілесіз

(емдеу-профилактикалық ұйым атауы және ұйымның мекенжайы)

Емдеу-профилактикалық ұйымға 20 ___ ж. "___" _________ сағат "___" келуге тиіссіз.

Болжамды диагноз _________________________________________________________

__________________________________________________________________

МО _________________ қорғаныс істері жөніндегі басқармасының (бөлімінің) бастығы

__________________________________________________________________

(әскери атағы, қолы, тегі және инициалдары)

20 ___ ж. "___"_____________

__________________________________________________________________

(кесу сызығы)

Хабарлама

Кімге _____________________________________________________________________

(ұйым басшысының лауазымы, тегі, аты, әкесінің аты (болған кезде))

__________________________________________________________________________

"Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы" 2012 жылғы 16 ақпандағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес _________________________________

(тегі, аты, әкесінің аты (болған кезде))

стационарлық (амбулаториялық) қарап-тексеру (емдеу) үшін _____________________

_________________________________________________________________жіберіледі.

(емдеу-профилактикалық ұйым атауы және ұйымның мекенжайы)

Осыған байланысты Сізден стационарлық (амбулаториялық) қарап-тексеру (емдеу) курсынан өту үшін уақыт беруіңізді сұраймын.

____________________ қорғаныс істері жөніндегі басқармасының (бөлімінің) бастығы

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

МО

20 ___ ж. "___" _____________

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери- дәрігерлік сараптаманы жүргізу қағидаларына 3-қосымша
	Нысан

Денсаулық сақтау
емдеу-профилактикалық ұйымының,
әскери-медициналық мекеменің
бұрыштамалық мөртаңбасы

Денсаулық жағдайын зерттеу АКТІСІ

__________________________________________________________________________

(тегі, аты, әкесінің аты (болған кезде), туған жылы)

__________________________________________________________________________

(қорғаныс істері жөніндегі бөлім (басқарма) атауы)

қорғаныс істері жөніндегі бөлім (басқарма) бастығының 20 ___ жылғы "____"_______

№___ жолдамасы бойынша _________________________________________________

(денсаулық сақтау ұйымы, (әскери-медициналық мекеме атауы)

__________________________________________________________________________

стационарлық, амбулаториялық (керек емес сызып тасталсын) қарап-тексеруде 20 ___ жылғы

____________________________ бастап _______________________________ дейін болды.

Шағымдар ________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Анамнез __________________________________________________________________

Объективті зерттеу деректері _________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Арнайы зерттеу нәтижелері:_________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Диагнозы: _________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Денсаулық сақтау медициналық ұйымының бас

дәрігері, әскери-медициналық мекеме бастығы

_________________________________________

(қолы, атының инициалы, тегі)

М.О Бөлімше меңгерушісі (бастығы)

_________________________________________

(қолы, атының инициалы, тегі)

Қарап-тексеруді жүргізген дәрігер

_________________________________________

(қолы, атының инициалы, тегі)

Денсаулық сақтау медициналық ұйымының, әскери-медициналық мекеменің пошталық мекенжайы

__________________________________________________________________________

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери- дәрігерлік сараптаманы жүргізу қағидаларына 4-қосымша
	Нысан

Медициналық куәландыру парағы

__________________________________________________________________________

(тегі, аты, әкесінің аты (болған кезде), туған жылы)

Шағымдар ________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Анамнез __________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Объективті қарап-тексеру деректері ___________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Арнайы зерттеу нәтижелері (зертханалық, рентгенологиялық, аспаптық және басқа да)

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Диагнозы: _________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Маман-дәрігердің қорытындысы: "Халық денсаулығы және денсаулық жүйесі туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің 11-бабы 2-тармағының 1) тармақшасына сәйкес бекітілген Қазақстан Республикасының ҚК-да, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет ету үшін адамдардың денсаулық жағдайына қойылатын талаптардың _____ бағаны _____ тармағының _____тармақшасы негізінде

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

(әскери қызметке жарамдылық санаты, арналу көрсеткіші көрсетілсін)

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

(маман-дәрігердің қолы, атының инициалы, тегі)

20 ___ ж. "____"______________

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери- дәрігерлік сараптаманы жүргізу қағидаларына 5-қосымша
	Нысан

Әскери-дәрігерлік (дәрігерлік-ұшқыш) комиссия отырысының хаттамалар кітабы

Ескерту. 5-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

_______________________________________________________________________ (медициналық әскери-дәрігерлік сараптама комиссиясының атауы)

Р/с №	Тегі, аты, әкесінің аты (бар болған кезде), ЖСН, туған жылы (күні, айы, жылы) әскери атағы, атқаратын лауазымы (ұшқыш мамандығы), әскери бөлім, әскери қызметке әскерге шақырылды (келісімшарт бойынша қабылданды) (қай ҚІб (Б), қала, аудан, күні, айы, жылы көрсетілсін), медициналық куәландыруға кім жіберді (жолдама № және күні), алдыңғы ДҰК (өткен күні мен орны)	Шағым мен қысқаша анамнез	Объективті қарап-тексеру деректері, арнайы қарап-тексеру нәтижесі, диагнозы мен аурудың, мертігудің (жараланудың, жарақаттанудың, контузия алудың) себепті байланысы туралы ӘДК (ДҰК) қорытындысы	Әскери қызметке (ұшу жұмысына), әскери-есептік мамандығы бойынша немесе зиянды фактор бар қызметке жарамдылық санаты туралы ӘДК (ДҰК) қорытындысы	Штаттық ӘДК (ДҰК) қорытындысы
1	2	3	4	5	6

Ескертпе:

1. Әскери-дәрігерлік (дәрігерлік-ұшқыш) комиссия отырысының хаттамалар кітабы (бұдан әрі – ӘДК отырысының хаттамалар кітабы) барлық медициналық әскери-дәрігерлік сараптама комиссиясында жүргізіледі.

2. ӘДК отырысының хаттамалар кітабында барлық парақ нөмірленеді. Парақ оң жақ жоғарғы жағынан тізбектінөмірмен нөмірленеді. ӘДК отырысының хаттамалар кітабы тігіледі, ұйымның (мекеменің) мөрімен бекітіледі және құпия емес іс жүргізуде тіркеледі.

3. Отырыстың әрбір хаттамасы жылдық есепті кезең басталған күннен бастап саналатын хаттаманың күні мен нөмірін көрсетумен "20___жылғы "__" ______" № __ хаттама" деп басталады.

4. Хаттамадағы реттік нөмір (1-баған) бөлшек арқылы: алымында – осы хаттаманың реттік нөмірі, бөлімінде (№ 2 хаттамадан бастап) – жылдық есепті кезең басталған күннен бастап саналатын, тізбекті тәртіппен комиссиядан өткен адамдардың реттік нөмірі көрсетіледі.Мысалы, егер бірінші күні 30 адам өтсе, онда № 2 хаттамада бірінші жазылған куәландырылушының тұсына № 1/31, бесіншінің тұсына № 5/35 және тағы сол сияқты қойылады.

5. Барлық жазба көк немесе қара түсті өшпейтін сиямен немесе шарикті қаламмен, анық және ұқыпты, өшірусіз және тазартусыз және оңай оқылатын болып жасалады. Қарындашты немесе қағаз жеткізгіштен оңай кетірілетін бояғышты пайдалануға, сондай-ақ өшірудің немесе тазартудың, сызылған сөздердің және өзге де келісілмеген түзетудің болуына жол берілмейді. Толтырылмаған жер сызылуға, қосымша мәлімет жазу және өзге де түзету ескертілуге тиіс. Жол берілген дәлсіздік көк немесе қара түсті сиямен немесе шарикті қаламмен түзетіледі, комиссия төрағасы қол қояды және ұйымның (мекеменің) мөрімен куәландырылады.

6. Кітапқа бір күн ішінде медициналық куәландырудан өткен, оның ішінде тексеруге (емдеуге) жіберілген барлық куәландырушы енгізіледі.

7. ӘДК отырысының хаттамалар кітабына ауруы жоқ куәландырылушыға объективті деректерді жазбауға, тек дені сау деп көрсетуге рұқсат етіледі.

8. ӘДК (ДҰК) қорытындысын ауруы туралы куәлікпен ресімдеген кезде хаттамада диагноз (4-баған) аурудың халықаралық жіктемесіне сәйкес код бойынша көрсетіледі.

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери- дәрігерлік сараптаманы жүргізу қағидаларына 6-қосымша
	Нысан

Мекеменің (әскери-дәрігерлік

комиссияның) бұрыштық мөртаңбасы

№ ___ ауыруы туралы куәлік

Ескерту. 6-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

20 __ жылғы "___"___________ ______________________________________________

(лауазымды адам, күні, құжат нөмірі, жолдау мақсаты мен себебі көрсетілсін)

жолдамасы бойынша ________________________________________________________

(ӘДК, ДҰК-ның атауы) әскери-дәрігерлік комиссиясында куәландырылды:

1. Тегі, аты, әкесінің аты (бар болған кезде) ____________________________________

_________________________________________________________________________

2. Туған жылы ___________, Қарулы Күштерде ____________ (айы мен жылы) бастап.

3. Әскери атағы ____________________________________________________________

4. ЖСН ___________________________________________________________________

5. Әскери бөлім (әскер түрі, тегі, ӨңҚ) ________________________________________

6. Атқаратын лауазымы _____________________________________________________

мамандығы _______________________________________________________________

7. Әскери қызметке шақырылды (келісімшарт бойынша қабылданды) ______________

__________________________________________________________________________

(ҚІБ(Б), әскери қызметке шақырылған, келісімшарт бойынша әскери

қызметке қабылданған айы мен жылы)

8. Бойы ____ см. Дене салмағы ______ кг. Кеуде өлшемі (тыныштықта) ________ см.

9. Шағым _________________________________________________________________

10. Анамнез _______________________________________________________________

(ауру, мертігу (жаралану, жарақаттану, контузия алу) қашан, қандай жағдайда пайда

болды, жарақаттану туралы анықтаманың болуы немесе болмауы, ауырудың әскери

қызмет міндеттерін орындауға әсер етуі, алдыңғы медициналық куәландыру нәтижесі,

қолданылған емдеу іс-шаралары, олардың тиімділігі, ауыруы бойынша демалыста

болуы, санаторийде емделуі көрсетілсін)

_________________________________________________________________________.

11. _______________________________________________________________________

(денсаулық сақтау мекемесін, әскери-медициналық мекемені және онда

болу уақытын көрсету)

____________________________________________ тексерілуде және емделуде болды.

№ ____ ауыру тарихы; шифрі______; коды___________.

12. Объективті зерттеу деректері _____________________________________________

__________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________.

13. Арнайы зерттеу нәтижесі (рентгендік, зертханалық, құралдық және басқа) _______

_________________________________________________________________________.

14. Әскери қызметшінің қызметтік ісі туралы мәліметтер _________________________

(әскери бөлімнен (мекемеден) берілген құжатқа сәйкес мәліметтер көрсетілсін:

денсаулық жағдайының әскери қызмет міндеттерін орындауға әсері, әскери

қызметшінің әскери қызметті жалғастыруға ниеті және қолбасшылықтың әскери

қызметшіні әскери қызметте қалдырудың мақсатқа сәйкестігі туралы пікірі).

15. ӘДК (ДҰК) қорытындысы:

1) диагнозы: _______________________________________________________________

_________________________________________________________________________;

2) мертігудің (жараланудың, жарақаттанудың, контузия алудың), аурудың себепті

байланысы: Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2020 жылғы

21 желтоқсандағы № 716 бұйрығымен бекітілген Әскери-дәрігерлік сараптаманы

жүргізу қағидалары (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде

№ 21869 болып тіркелген) ____ тармағының ______ тармақшасы

негізінде _____________________________________;

3) жарамдылық санаты: Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2020 жылғы

22 желтоқсандағы № 722 бұйрығымен бекітілген Қазақстан Республикасының Қарулы

Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет өткеру үшін

адамдардың денсаулық жағдайына қойылатын талаптардың (Нормативтік құқықтық

актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21863 болып тіркелген) ___ бағаны ___

тармағының ___ тармақшасы негізінде ________________________________________.

16. Бірге жүретін адамға __________________________________мұқтаж (мұқтаж емес)

_________________________________________________________________________.

(бірге жүретін адам саны, көлік түрі көрсетілсін)

17. Ерекше белгілер ________________________________________________________

М.О. Комиссия төрағасы ___________________________________________________

(әскери атағы, қолы, инициалы, тегі)

Комиссия мүшелері: _______________________________________________________

(әскери атағы, қолы, инициалы, тегі)

_______________________________________________________

(әскери атағы, қолы, инициалы, тегі)

Хатшы ___________________________________________________________________

(әскери атағы, қолы, инициалы, тегі)

Комиссияның пошта мекенжайы ___________________________________________

Штаттық әскери-дәрігерлік комиссияның қорытындысы

Ескертпе: Куәландыру күні және ауыруы туралы куәліктің нөмірі әскери-дәрігерлік (дәрігерлік-ұшқыш) комиссия отырысының хаттамалар кітабында тіркелген күні мен нөміріне сәйкес келеді.

Ауыруы туралы куәліктің № 1 данасында "диагнозы" деген бөлімде әрбір ауырудан немесе мертігуден (жараланудан, контузия алудан, жарақаттанудан) кейін жақшада ауырудың халықаралық жіктемесіне (бұдан әрі – АХЖ) сәйкес ауыру немесе мертігу коды көрсетіледі. Ауыруы туралы куәліктің №№ 2 - 4 данасында тек АХЖ-ға сәйкес ауыру немесе мертігу коды көрсетіледі, ауыруы туралы куәліктің 9, 10, 11, 12, 13, 14-тармақтарында жазылған мәліметтер көрсетілмейді.

Ауыруы туралы куәлік А4 форматындағы парақта "Times New Roman" қарпімен, қаріп өлшемі кемінде 12, бір жоларалық интервалмен басып шығарылады. Ауыруы туралы куәлікті екі және одан да көп парақта ресімдеген кезде құжат парақтың екі жағынан айналы жиекті қолданумен ресімделеді, 11, 13 және 14-тармақтар қосымша парақта жазылады. Қосымша парақта ауыруы туралы куәлік нөмірінен кейін жақшада "жалғасы" деген сөз көрсетіледі және одан әрі куәландыру күні, ӘДК (ДҰК) атауы, куәландыруға кім жіберді, жолдама күні мен нөмірі, куәландырудың мақсаты мен себептері және төлқұжаттық бөлігі (куәліктің 1 - 8-тармақтары) көрсетіледі.

Штаттық әскери-дәрігерлік комиссия қорытындысын ресімдеу үшін ауыруы туралы куәліктің бірінші парағының артқы жағында парақтың төрттен үш бөлігі деңгейінде төменнен бос орын қалдырылады.

"Диагнозы" деген бөлімде сараптамалық маңыздылығы тәртібімен ауырудың барлық диагнозы (жаралану, контузия алу, жарақаттану, мертігу салдары) көрсетіледі. Бірінші орынға куәландырылушының әскери қызметке жарамдылық санаты туралы сараптамалық қорытынды шығаруға негіз болған негізгі ауруы (жаралану, контузия алу, жарақаттану, мертігу салдары) шығарылады. Содан кейін негізгі ауырумен этиопатогенетикалық байланысты басқа ауру (жаралану, контузия алу, жарақаттану, мертігу салдары) көрсетіледі. Одан әрі әскери қызметке, әскери-есептік мамандық бойынша қызметке жарамдылығын аз дәрежеде шектейтін немесе зиянды факторы бар және негізгі аурумен байланысты емес барлық ілеспе ауру көрсетіледі. Соңында Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2020 жылғы 22 желтоқсандағы № 722 бұйрығымен бекітілетін Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет өткеру үшін адамдардың денсаулық жағдайына қойылатын талаптардың (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21863 болып тіркелген) (бұдан әрі – Талаптар) тиісті тармақтарын қолдануға негіз бермейтін диагноз көрсетіледі.

Талаптардың тармақтары мен тармақшалары белгілеген ауру диагнозы сияқты тәртіппен цифрлық редакцияда және жазумен көрсетіледі. Бірінші негізгі ауруды көздейтін талаптар тармағы, содан кейін ауырлық дәрежесіне, функционалдық бұзылуларға байланысты барлық басқа тармақтар көрсетіледі. Әскери қызметке жарамдылық санатын өзгертпейтін талаптардың тармақтары мен тармақшалары көрсетілмейді.

ӘДК (ДҰК) мертігудің (жараланудың, жарақаттанудың, контузия алудың), ауырудың себептік байланысы туралы қорытындысын қатаң түрде осы Қағидаларда көзделген тұжырымдарда шығарады.

ӘДК-нің әскери қызметке (әскери-есептік мамандық бойынша қызметке) жарамдылық дәрежесі туралы қорытындысы және ДҰК-ның ұшу жұмысына (ұшуға, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге, ұшуға үйретуге) жарамдылық дәрежесі туралы қорытындысы осы Қағидалардың 17 және 20-қосымшаларында көзделген тұжырыммен шығарылады, осы тұжырымды өзгертуге немесе қысқартуға болмайды. Әскери қызметке (әскери-есептік мамандық бойынша қызметке) жарамдылық және ұшу жұмысына (ұшуға, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге, ұшуға үйретуге) жарамдылық санаты бөлек енгізіледі.

Куәландырылушы мертіккен (жараланған, жарақаттанған, контузия алған) және ауырған кезде ауыруы туралы куәлікте мертігу (жаралану, жарақаттану, контузия алу) және ауыру диагнозы мен себеп-салдарлық байланысы бөлек енгізіледі.

Куәландырылушыда әртүрлі мән-жайда пайда болған (шалдыққан) бірнеше ауыруы, мертігу (жаралану, жарақат, контузия) немесе олардың салдары болған кезде ауыруы туралы куәлікте мертігу (жаралану, жарақаттану, контузия алу) және ауыру диагнозы мен олардың себеп-салдарлық байланысы бөлек енгізіледі.

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери- дәрігерлік сараптаманы жүргізу қағидаларына 7-қосымша
	Нысан

Азаматты денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке негізсіз шақыру себептерін зерделеу картасы

1-бөлім Жалпы мәліметтер

1.Тегі, аты, әкесінің аты (болған кезде) _________________________________________

2. Туған жылы______________________________________________________________

3. Әскери қызметке шақырылған жылы мен айы _________________________________

4. Әскери қызметке қай әскерге шақыру комиссиясы шақырды _____________________

5. Облыстық жиын пунктінен жөнелтілген күн __________________________________

6. Қай әскери-дәрігерлік комиссиясы куәландырды_______________________________

__________________________________________________________________________

(денсаулық сақтау ұйымының дәрігерлік, госпитальдық, гарнизондық комиссиясы)

7. Ауру туралы осы куәлікті бекіту туралы штаттық ӘДК отырысы хаттамасының нөмірі мен күні _______________________________________________________________

8. Ауру диагнозы, Қазақстан Республикасының ҚК-да, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет ету үшін адамдардың денсаулық жағдайына қойылатын талаптардың бағандары, тармақтары, тармақшалары ________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

9. Әскери қызметке жарамдылық дәрежесі туралы (ауру туралы куәлік бойынша) ӘДК қорытындысы және себепті байланысы______________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

10. Ауруы туралы куәлік бойынша ауру анамнезі деректері_______________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

2-бөлім Әскерге шақыру кезеңіне дейінгі денсаулық жағдайы (шалдыққан аурулары мен жарақаттары) туралы мәлімет

1. Баланың даму картасының мәліметтері бойынша: _____________________________

__________________________________________________________________________

2. Жасөспірімдер қызметін қадағалау кезеңінде:

1) 15 жасқа толғаннан кейін денсаулық сақтау жүйесінің педиатриялық қызметінен жасөспірімдерге қабылдау-тапсыру кезінде медициналық куәландыру нәтижелері

__________________________________________________________________________

2) 16 жаста медициналық куәландыру кезінде: ___________________________________

__________________________________________________________________________

3. Бастапқы әскери есепке қойылған кезде медициналық куәландыру нәтижелері:

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

4. "Әскерге шақырылушыны зерделеу парағының" деректері бойынша денсаулық жағдайы туралы мәліметтер (ата-анасынан, жақын туыстарынан, ішкі істер органдарынан)

__________________________________________________________________________

5. Зиянды әдеттері туралы мәліметтер (темекі шегу, алкогольді, есірткі заттарын тұтыну)

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

6. Әскери қызметке шақыру барысында әскерге шақырылушының денсаулық жағдайын медициналық куәландыруды бағалау нәтижелері (әскерге шақырылушы қосымша медициналық тексерілуге жіберілді ме, денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке шақырудан кейінге қалдыру берілді ме, қандай аурулар бойынша, қай мерзімге және неше рет)

__________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

3-бөлім Қорғаныс істері жөніндегі басқарманың (бөлімнің) қарап-тексеру нәтижелері

1. Ауру (аурулар) қашан анықталуға тиіс ______________________________

__________________________________________________________________________

2. Қандай себептер бойынша осы ауру әскерге шақырылушыны әскери қызметке жөнелткенге дейін анықталмады ________________________________________________

__________________________________________________________________________

3. Денсаулық жағдайы бойынша негізсіз әскерге шақыру жағдайларына жол бермеу бойынша қабылдаған шаралар _________________________________________________

__________________________________________________________________________

____________________ қорғаныс істері жөніндегі басқармасының (бөлімінің) бастығы

__________________________________________________________________________

(әскери атағы, тегі, атының инициалы, қолы)

М.О.

Дәрігерлік комиссия төрағасы: _______________________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

20____ж. "____"______

4-бөлім Қорғаныс істері жөніндегі департаменттің денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке негізсіз шақырудың нақты себептерін анықтау бойынша тергеп-тексеру сапасын қарау және бағалау нәтижелері

1. Қорғаныс істері жөніндегі департаменті бастығының азаматты әскери қызметке шақыру негізділігі туралы пікірі ________________________________________________

__________________________________________________________________________

2. Азаматты әскери қызметке негізсіз шақыру себебі туралы алдын ала қорытынды

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

3. Қорғаныс істері жөніндегі департамент бастығының денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке негізсіз шақыруға жол бермеу бойынша қабылдаған шаралар

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

4. Әскерлерден негізсіз қайтарылған жағдайда қорғаныс істері жөніндегі департамент осыны дәлелдейтін қандай медициналық құжаттарды штаттық ӘДК-ға ұсынды

__________________________________________________________________________

Қорғаныс істері жөніндегі департамент бастығы:

___________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

М.О.

Дәрігерлік комиссия төрағасы: _______________________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

М.О.

Облыстың ______________________ бас _________________________________

(маманы) (қолы, атының инициалы, тегі)

20 ___ ж. "____"___________

5-бөлім Денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке негізсіз шақыру себебі және тергеп-тексеру нәтижелері туралы штаттық ӘДК-ның түпкілікті қорытындысы

1. Денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке негізсіз шақыру себебі___________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

2. Денсаулық жағдайы бойынша негізсіз әскери қызметке шақырудың нақты себептерін анықтау бойынша жүргізілген тергеп-тексеру сапасы ______________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Штаттық ӘДК төрағасы______________________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

М.О.

20 __ ж. "____"____________

Ескертпе: І, ІІ, ІІІ бөлімдерді қорғаныс істері жөніндегі басқарма (бөлім) толтырады; IV бөлімді облыстың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың қорғаныс істері жөніндегі департаменттері толтырады. І, ІІ, ІІІ және IV толтырылған бөлімдері бар карта ОӘДК-ға 3 данада жолданады. V бөлімді ОӘДК толтырады.

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери- дәрігерлік сараптаманы жүргізу қағидаларына 8-қосымша
	7-нысан

Фотосуретке арналған орын

(қорғаныс істері жөніндегі

бөлімнің (басқарманың), әскери

бөлімнің елтаңбалық мөрі)

Әскери оқу орнына түсетін азаматты медициналық куәландыру картасы

1. Тегі, аты, әкесінің аты (болған кезде), туған жылы ______________________________

__________________________________________________________________________

(әскери қызметші үшін әскери атағы көрсетілсін)

2. Тұрғылықты жері (мекенжайы) _____________________________________________

(әскери қызметшілер үшін – мекенжайы мен әскери бөлімнің шартты атауы)

3. Шалдыққан аурулар, оның ішінде cоңғы 12 ай ішінде инфекциялық аурулар

__________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________

4. Дәрі-дәрмек құралдарын және басқа да заттарды көтере алмайтыны (жоғары сезімталдығы) туралы мәліметтер _______________________________________________

__________________________________________________________________________

5. Диспансерлік есепте (бақылауда) болуы туралы мәліметтер _____________________

__________________________________________________________________________

6. Кандидат оқуға түсуді жоспарлаған ӘОО атауы _______________________________

7. Қарап-тексеру нәтижелері:

Ауданда (немесе облыста) алдын ала медициналық куәландыру 20 __ ж. "___" ____________

Түпкілікті медициналық куәландыру 20 __ ж. "___" ____

Шағымдар мен анамнез

Жалпы қан талдауы

Мерезге микропреципитация реакциясы (микрореакция)

Жалпы несеп талдауы

Мұрын қосалқы қуыстарының рентгенограммасы

ЭКГ-зерттеу

Кеуде қуысы органдарының флюорографиясы

Нәжісті гельмит жұмыртқаларына зерттеу

В және С вирусты гепатиттерінің маркерлеріне қан талдауы

Қантқа қан талдауы

АИТВ-инфекциясына қан талдауы

Басқа да зерттеулер

Антропометрия

Бойы

Қол ұзынд.

Аяқ ұзынд.

Дене салмағы

ДСИ

Бойы

Қол ұзынд.

Аяқ ұзынд.

Дене салмағы

ДСИ

тұрып

отырып

тұрып

отырып

Қол динамометриясы (оң/сол қол)

Дене динамометриясы

Терапевт

Эндокринді жүйе

Жүрек-қан тамыр жүйесі

Функционалдық сынама

тыныштықта

жүктемеден кейін

2 мин кейін

тыныштықта

жүктемеден кейін

2 мин кейін

бір минутта тамыр соғысы

артериялық қан қысымы

Тыныс алу ағзалары

Ас қорыту ағзалары

Бүйрек

Көкбауыр

Жүрек және қалқанша безінің УДЗ

Диагнозы

Қорытынды

Күні, дәрігердің қолы, тегі, атының инициалы

Хирург

Лимфа түйіндері

Сүйек-бұлшық ет жүйесі

Перифериялық қан тамырлары

Несеп-жыныс жүйесі

Анус және тік ішек

Диагнозы

Қорытынды

Күні, дәрігердің қолы, тегі, атының инициалы

Невропатолог

Бассүйек-ми жүйкелері

Қозғалыс аясы

Рефлекстер

Сезімталдығы

Вегетативті нерв жүйесі

Арнайы зерттеулер (ЭХОЭГ, ЭЭГ және т.б.)

Диагнозы

Қорытынды

Күні, дәрігердің қолы, тегі, атының инициалы

Психиатр

Қабылдау

Интеллектуалды-мнестикалық аясы

Эмоционалды-ерік аясы

Диагнозы

Қорытынды

Күні, дәрігердің қолы, тегі, атының инициалы

Окулист

оң көз

сол көз

оң көз

сол көз

Түсті сезіну

Түзетулерсіз көру жітілігі

Түзетулермен көру жітілігі

Скиаскопиялық рефракция

Бинокулярлық көру

Анық көрудің жақын нүктесі

Жас жолдары

Қабақтар мен конъюнктивалар

Көз алмаларының орналасуы мен қозғалысы

Көз қарашықтары мен олардың реакциясы

Оптикалық орта

Көздің түбі

Диагнозы

Қорытынды

Күні, дәрігердің қолы, тегі, атының инициалы

Оториноларинголог

Сөйлеу

Мұрынмен тыныс алу

оң

сол

оң

сол

Сыбырлап сөйлеуді қабылдап сезінуі

Құлақ барофункциясы

Вестибулярлық аппарат функциялары

Иіс сезу

Арнайы зерттеулер

Диагнозы

Қорытынды

Күні, дәрігердің қолы, тегі, атының инициалы

Стоматолог

Тістүйіс

Ауыздың сілемейлі қабықшасы

Тіст ер (фо рмула)

Қызыл иектер

Диагнозы

Қорытынды

Күні, дәрігердің қолы, тегі, атының инициалы

Дерматовенеролог

Диагнозы

Қорытынды

Күні, дәрігердің қолы, тегі, атының инициалы

Басқа да маман-дәрігерлер

Диагнозы, қорытынды, күні, дәрігердің тегі, атының инициалы

8. Әскери-дәрігерлік комиссиялар қорытындылары:

1) әскери-дәрігерлік комиссия алдын ала медициналық куәландырған кезде

__________________________________________________________________________

(ӘДК атауы көрсетілсін)

"Халық денсаулығы және денсаулық жүйесі туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің 11- бабы 2-тармағының 1) тармақшасына сәйкес бекітілген Қазақстан Республикасының ҚК-да, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет ету үшін адамдардың денсаулық жағдайына қойылатын талаптардың бағаны _________ тармағының____ тармақшасы негізінде ______________

__________________________________________________________________________

М.О. Комиссия төрағасы _______________________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

Комиссия хатшысы _______________________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

Комиссияның пошталық мекенжайы:

__________________________________________________________________________

2) әскери-дәрігерлік комиссия түпкілікті медициналық куәландырған кезде

__________________________________________________________________________

(ӘДК атауы көрсетілсін)

"Халық денсаулығы және денсаулық жүйесі туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің 11- бабы 2-тармағының 1) тармақшасына сәйкес бекітілген Қазақстан Республикасының ҚК-да, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет ету үшін адамдардың денсаулық жағдайына қойылатын талаптардың _____ бағаны ____ тармағының ____ тармақшасы негізінде _______________________________________________________

____________________________________________________________________________

М.О. Комиссия төрағасы _____________________________________________

(әскери атағы, қолы, аты-жөнінің бас әріптері, тегі)

Комиссия хатшысы _____________________________________________

(әскери атағы, қолы, аты-жөнінің бас әріптері, тегі)

Комиссияның пошталық мекенжайы __________________________________________

Ескертпе: Мектептерге (Жас ұлан, РӘМИ) және әскери кафедраларға оқуға түсетін кандидаттар (студенттер) үшін тек "түпкілікті медициналық куәландыру" деген баған толтырылады.

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери- дәрігерлік сараптаманы жүргізу қағидаларына 9-қосымша
	Нысан

Әскери-медициналық мекеменің

(әскери-дәрігерлік комиссияның)

бұрыштамалық мөртаңбасы

№ ___ медициналық куәландыру туралы анықтама

20 __ жылғы "___"__________, _______________________________________________

________________________________________________________ жолдамасы бойынша

(лауазымды адам, құжат нөмірі, күні, жолдау мақсаты мен себебі көрсетілсін)

_________________ әскери-дәрігерлік комиссиясы куәландырды:

(ӘДК, ДҰК атауы)

1. Тегі, аты, әкесінің аты (болған кезде) _________________________________________

2. Туған жылы _____________, Қарулы Күштерде _________________________ бастап

(айы мен жылы)

3. Әскери атағы ____________________________________________________________

4. ЖСМ ___________________________________________________________________

5. Әскери бөлім (әскер түрі, тегі, ӨңҚ) _________________________________________

мамандығы ________________________________________________________________

6. Атқаратын лауазымы _____________________________________________________

7. Әскери қызметке шақырылды (келісімшарт бойынша түсті) ____________________

__________________________________________________________________________

(ҚІБ (Б), әскерге шақырылған, келісімшарт бойынша әскери қызметке қабылданған жылы мен айы көрсетілсін)

8. Әскери қызметшінің қызметтік істері туралы мәліметтер (әскери қызметке жарамдылығын айқындаған кезде толтырылады) ______________________________________

(әскери бөлімнен (мекемеден) берілген құжатқа сәйкес мәліметтер көрсетілсін: денсаулық жағдайының әскери

__________________________________________________________________________

қызмет міндеттерін орындауға әсері, әскери қызметшінің әскери қызметті жалғастыруға ниеті және әскери

__________________________________________________________________________

қызметшінің әскери қызметте қалдырудың мақсатқа сәйкестігі туралы қолбасшылықтың пікірі)

9. ӘДК (ДҰК) қорытындысы:

1) диагнозы _______________________________________________________________

2) мертігудің (жараланудың, жарақаттанудың, контузия алудың), аурудың себепті байланысы:

__________________________________________________________________

"Халық денсаулығы және денсаулық жүйесі туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің 11- бабы 2-тармағының 1) тармақшасына сәйкес бекітілген Әскери-дәрігерлік сараптаманы жүргізу қағидаларының ____ тармағы негізінде;

3) әскери қызметке жарамдылық санаты (әскери мамандығы бойынша қызметке, ұшу жұмысына және т.б. жарамдылығы): _____________________________________________

__________________________________________________________________________

"Халық денсаулығы және денсаулық жүйесі туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің 11- бабы 2-тармағының 1) тармақшасына сәйкес бекітілген Қазақстан Республикасының ҚК-да, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет ету үшін адамдардың денсаулық жағдайының сәйкес келуіне қойылатын талаптардың _____ бағаны ____ тармағының ____ тармақшасы негізінде _______________________________

М.О. Комиссия төрағасы ____________________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

Комиссия мүшелері ____________________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

Комиссия хатшысы ____________________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

Комиссияның пошталық мекенжайы __________________________________________

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери- дәрігерлік сараптаманы жүргізу қағидаларына 10-қосымша
	Нысан

Фотосуретке арналған орын

(қорғаныс істері жөніндегі

бөлімнің (басқарманың), әскери

бөлімнің елтаңбалық мөрі)

Келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретін азаматты медициналық куәландыру картасы

1. Тегі, аты, әкесінің аты (болған кезде), туған жылы _____________________________

__________________________________________________________________________

(запастағы әскери қызметшінің әскери атағы көрсетілсін)

2. Тұрғылықты жері (мекенжайы): _____________________________________________

3. Соңғы 12 ай ішінде шалдыққан аурулары, оның ішінде инфекциялық аурулары

_______________________________________________________________

4. Дәрі-дәрмек құралдарын және басқа да заттарды көтере алмайтыны (жоғары сезгіштігі) туралы мәліметтер __________________________________________________

5. Диспансерлік есепте (қадағалауда) тұрғаны туралы мәліметтер __________________

6. Әскер тегі, әскери-есептік мамандығы (әскери лауазымы) _______________________

__________________________________________________________________________

7. Аурулар бойынша есепте тұрған жай-күйі туралы мәліметтер: ___________________

__________________________________________________________________________

(есепке алу туралы белгі, медициналық денсаулық сақтау ұйымының мөртаңбасы)

Психикалық _______________________________________________________________

Наркологиялық (есірткі заттарына тестілеу нәтижелерімен) _______________________

__________________________________________________________________________

Туберкулезге қарсы _________________________________________________________

Тері-венерологиялық _______________________________________________________

8. Зерттеу нәтижелері:

Зерттеулер	Жүргізілген күні				Нәтижесі
Бойы/дене салмағы, ДСИ
Жалпы қан талдауы
Мерезге микропреципитация реакциясы (микрореакция)
Жалпы несеп талдауы
ЭКГ зерттеулері
Кеуде тіндері органдарының флюорографиясы
Мұрынның қосалқы қуыстары рентгенограммасы;
В, С вирусты гепатиттерінің маркерлеріне арналған қан талдауы
АИТВ-ға қан талдауы
Көздің ішкі қысымын өлшеу
40 жастан асқандарға қантқа қан талдауы
Оң/сол қол динамометриясы
Есірткі заттарына зерттеу
Басқа да зерттеулер
9. Куәландыру нәтижелері
Қарап-тексеру	Нәтижелері
Терапевт:
Шағымдар мен анамнездер
Эндокринді жүйе
Жүрек-қан тамырлары жүйесі
Функционалдық сынама	тыныштықта			жүктемеден кейін		2 мин кейін
бір минутта тамыр соғысы
артериялық қан қысымы
Тыныс алу ағзалары
Ас қорыту ағзалары
Бүйрек
Көкбауыр
Диагнозы
Қорытынды
Күні, дәрігердің қолы, тегі, атының инициалы
Хирург:
Лимфа түйіндері
Сүйек-бұлшықет жүйесі
Перифериялық тамырлар
Несеп-жыныс жүйесі
Анус және тік ішек
Диагнозы
Қорытынды
Күні, дәрігердің қолы, тегі, атының инициалы
Невропатолог:
Бассүйек-ми жүйкелері
Қозғалыс аясы
Рефлекстер
Сезімталдығы
Вегетативті жүйке жүйесі
Диагнозы
Қорытынды
Күні, дәрігердің қолы, тегі, атының инициалы
Психиатр:
Қабылдау
Интеллектуалды-мнестикалық аясы
Эмоционалды-ерік аясы
Диагнозы
Қорытынды
Күні, дәрігердің қолы, тегі, атының инициалы
Окулист:
	оң көз				сол көз
Түсті сезіну
Түзетулерсіз көру жітілігі
Түзетулермен көру жітілігі
Скиаскопиялық рефракция
Бинокулярлық көру
Анық көрудің жақын нүктесі
Жас жолдары
Қабақтар мен конъюнктивалар
Көз алмаларының орналасуы мен қозғалысы
Көз қарашықтары мен олардың реакциясы
Оптикалық орта
Көздің түбі
Диагнозы
Қорытынды
Күні, дәрігердің қолы, тегі, атының инициалы
Оториноларинголог:
Сөйлеу
Мұрынмен тыныс алу	оң				сол
Сыбырлап сөйлеу
Құлақ барофункциясы
Вестибулярлық аппарат функциялары
Иіс сезу
Диагнозы
Қорытынды
Күні, дәрігердің қолы, тегі, атының инициалы
Стоматолог:
Тістүйіс
Ауыздың сілемейлі қабықшасы
Тістер (формула)
Қызыл иектер
Диагнозы
Қорытынды
Күні, дәрігердің қолы, тегі, атының инициалы
Дерматовенеролог:
Диагнозы
Қорытынды
Күні, дәрігердің қолы, тегі, атының инициалы
Басқа да маман дәрігерлер:
Диагнозы, қорытынды, күні, дәрігердің қолы, тегі, атының инициалы

10. Түпкілікті медициналық куәландырған кезде _________________________________

(ӘДК атауы көрсетілсін)

"Халық денсаулығы және денсаулық жүйесі туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің 11- бабы 2-тармағының 1) тармақшасына сәйкес бекітілген Қазақстан Республикасының ҚК-да, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет ету үшін адамдардың денсаулық жағдайына қойылатын талаптардың ________ бағаны ___ тармағының _______ тармақшасы негізінде _____________________________________________________

М.О. Комиссия төрағасы _____________________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

Комиссия хатшысы _____________________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

20___ жылғы "___" _______

Комиссияның пошталық мекенжайы __________________________________________

__________________________________________________________________________

Ескертпе: Барлық тармақтарды толтыру міндетті.

	Қазақстан Республикасының
	Қарулы Күштерінде әскери-
	дәрігерлік сараптаманы
	жүргізу қағидаларына
	11-қосымша
	Нысан

Әскери бөлімнің (мекеменің)

бұрыштамалық мөртаңбасы

__________________________ бастығына (командиріне)

(әскери-медициналық мекеме көрсетілсін)

Медициналық куәландыруға жолдама

1. ________________________________________________________________________

(медициналық куәландыру мақсаты, сондай-ақ денсаулық жағдайы бойынша ӘДК-ға (ДҰК-ға) жіберу себебі көрсетілсін, әскери қызмет өткеру үшін жаңа келісімшарт жасау, әскери қызметте болу уақытында шекті жасқа жетуі бойынша, ұйымдық-штаттық іс-шаралар бойынша алдағы уақытта әскери қызметтен шығарылу)

___________________________________________ үшін медициналық куәландырылуға

(емделуге немесе қарап-тексерілуге)

жіберіледі

2. Тегі, аты, әкесінің аты (болған кезде) _________________________________________

3. Әскери атағы ____________________________________________________________

4. Туған жылы _____________________________________________________________

5. Әскери бөлім ____________________________________________________________

6. Мамандығы _____________________________________________________________

7. Әскери қызметке шақырылды (келісімшарт бойынша қабылданды) _______________

__________________________________________________________________________

(қорғаныс істері жөніндегі басқарма (бөлім), әскери қызметке шақырылған, келісімшарт бойынша қабылданған айы мен жылы көрсетілсін)

8. Алдын ала диагнозы: ______________________________________________________

9. Жіберілген күні __________________________________________________________

10. ӘДК (ДҰК) қорытындысын _______________________________________________

(әскери бөлімнің немесе кадр органының

__________________________________________________ жолдауыңызды сұраймын.

атауы мен пошталық мекенжайы)

11. Ерекше белгілер

__________________________________________________________________________

Командир (бастық) _________________________________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

М.О

(әскери бөлімнің

(мекеменің) бұрыштамалық

мөртаңбасы)

Ескертпе: 1. Қарулы Күштер қызметшілерін медициналық куәландыруға жіберген кезде медициналық куәландыру мақсаты, жіберу себебі, тегі, аты, әкесінің аты (болған кезде), туған жылы, лауазымы, мамандығы көрсетіледі. 3,7-тармақтар толтырылмайды.

2. ДШӘ-да, ӘТК-да және АрнМақБ-да әскери қызметке жарамдылығын айқындау үшін әскери қызметшілерді медициналық куәландыруға жіберу кезінде 11-тармақта олардың арнайы мақсаттағы, теңіз жаяу әскері, десанттық-шабылдау және барлау бөлімшелеріне, жауынгерлік жүзушілерге және сүңгуірлер құрамына, сондай-ақ корабльдер мен кемелер экипажына тиесілігі не парашютпен секіруге, танкілер мен басқа да машиналарды суасты жүргізуге, сондай-ақ теңізге шығуға тартылатыны көрсетіледі.

3. Әскери оқу орындарының курсанттарын медициналық куәландыруға жіберген кезде 11-тармақта әскери қызмет өткеру туралы келісімшарт жасалған күні көрсетіледі.

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери- дәрігерлік сараптаманы жүргізу қағидаларына 12-қосымша
	Нысан

Әскери қызметшінің қызметтік істері туралы мәліметтер

Тегі, аты, әкесінің аты (болған кезде) __________________________________________

Әскери атағы ______________________________________________________________

Туған жылы ______________________________________________________________

Әскери бөлім ______________________________________________________________

Атқаратын лауазымы, қай уақыттан бастап _____________________________________

Білімі ____________________________________________________________________

(оқу орынының атауы және оны бітірген жылы көрсетілсін)

1) Атқаратын лауазымы бойынша әскери қызметшінің әскери қызмет міндеттерін орындайтын сипаты туралы мәліметтер __________________________________________ (әскери қызметші қызметінің негізгі бағыттары,

__________________________________________________________________________

іссапарларға, далалық шығуларға шығу жиілігі, тәуліктік нарядта (кезекшілікте) қызмет өткеру, оларды, оның ішінде кәсіби даярлық (дене шынықтыру дайындығы, саптық даярлық) және

__________________________________________________________________________

тағы басқа пәндер бойынша нормативтерді орындау сапасы көрсетілсін)

2) Денсаулық жағдайының әскери қызмет міндеттерін орындау сапасына әсері _______

__________________________________________________________________________

(әскери қызметшінің денсаулық жағдайының оның әскери қызмет міндеттерін

__________________________________________________________________________

орындау, әсіресе далалық шығулар, іссапарлар, тәуліктік нарядтар (кезекшіліктер) кезіндегі,

__________________________________________________________________________

кәсіби даярлық (дене шынықтыру дайындығы, саптық даярлық) және тағы басқа пәндер бойынша

__________________________________________________________________________

нормативтерді тапсыруға әсер ету дәрежесі көрсетілсін)

3) Сипаттамалық ерекшеліктер _______________________________________________

(денсаулық жағдайын бағалау үшін құндылығы бар: жадының,

__________________________________________________________________________

ойлаудың, бейімделу қабілетінің және басқа ерекшеліктері көрсетілсін)

4) Әскери қызметшінің әскери қызметті жалғастыруға ниеті _______________________

__________________________________________________________________________

5) Әскери қызметшінің әскери қызметте қалдыру мақсаттылығы туралы қолбасшылықтың пікірі ________________________________________________________

(әскери қызметшіні әскери қызметте қалдыру

__________________________________________________________________________

мақсаттылығы немесе мақсатсыздығы туралы қолбасшылықтың дәлелді пікірі)

Командир (бастық) _________________________________________________________

(әскери бөлім (мекеме), әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

М.О

(әскери бөлімнің

(мекеменің)

бұрыштамалық

мөртаңбасы)

Ескертпе: Мәліметтерді әскери қызметшінің тікелей командирі (бастығы) жасайды және әскери бөлімнің командирі (мекеме бастығы) қол қояды. Мәліметтер әскери бөлімнің (мекеменің) мөрімен куәландырылады.

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери- дәрігерлік сараптаманы жүргізу қағидаларына 13-қосымша
	Нысан

Әскери қызметшінің денсаулық жағдайы туралы мәліметтер

Тегі, аты, әкесінің аты (болған кезде) __________________________________________

Әскери атағы _____________________________________________________________

Туған жылы _______________________________________________________________

Әскери бөлім ______________________________________________________________

1) Қай уақыттан бастап медициналық қадағалауда _______________________________

__________________________________________________________________________

2) Бұрынғы ӘДК қорытындылары (болған кезде) ________________________________

(өту күні, орны, ӘДК қорытындысы, әскери

__________________________________________________________________________

қызметке шектеулі жарамдылығы немесе жарамсыздығы кезінде – ӘДК шешімін іске асыру көрсетіледі)

3) Бұрынғы ТМҚ қорытындылары ____________________________________________

(өту күні, орны, ТМҚ қорытындысы, диспансерлік есепте

__________________________________________________________________________

болу жағдайы, емдеу-сауықтыру іс-шараларын жүргізу тиімділігі)

4) Медициналық көмекке жүгінулер __________________________________________

(әрбір жағдай бойынша жеке, емделу күні, орны, диагнозы,

__________________________________________________________________________

емделудің аяқталуы және алдыңғы 3 жылға жалпы еңбекке жарамсыздық күндері көрсетіледі)

5) Шағымдар, науқастану анамнезі, объективті деректер _________________________

(шағымдар, ауру анамнезі, объективті

__________________________________________________________________________

деректер және әскери қызметшінің денсаулық жағдайын сипаттайтын басқа да мәліметтер көрсетіледі)

6) Дәрігердің әскери қызмет міндеттерін орындауға әскери қызметшінің денсаулық жағдайының ықпал етуін бағалау _______________________________________________

(әскери қызмет міндеттерін орындауға денсаулық

__________________________________________________________________________

жағдайы ықпалының дәрежесі көрсетіледі)

Медицина қызметінің бастығы _______________________________________________

(әскери бөлім (мекеме), әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

М.О

(әскери бөлімнің

(мекеменің) бұрыштамалық

мөртаңбасы)

Ескертпе: Мәліметтерді бөлімнің медицина қызметінің бастығы (дәрігер, фельдшер), штат бойынша медицина жұмыскерлері көзделмеген жерде – медициналық қамтамасыз етуге тіркелу орны бойынша жасалады. Мәліметтер құжат жасалған сол әскери бөлімнің (мекеменің) мөрімен куәландырылады.

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери- дәрігерлік сараптаманы жүргізу қағидаларына 14-қосымша
	Нысан

Әскери бөлімнің

(мекеменің)

Бұрыштамалық

мөртаңбасы

Мертігу (жаралану, жарақаттану, контузия алу) туралы анықтама

__________________________________________________________________________

(жарақаттанушының әскери атағы, тегі, аты, әкесінің аты (болған кезде), туған жылы)

__________________________________________________________________________

____20____ж. "___"_________________ _______________________________________

__________________________________________________________________________

(мертіккен (жараланған, жарақаттанған, контузия алған) кездегі жағдайлар және оның түрі, сипаты,

_________________________________________________________________________

оқшаулау көрсетілсін)

_________________________________________________________________________

Мертігу (жаралану, жарақаттану, контузия алу):

1) әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде;

2) әскери қызмет міндеттерін орындаумен байланысты емес, сәтсіз жағдай нәтижесінде алынды (керегінің асты сызылсын, керек емесі сызылып тасталсын).

Анықтама ________________________________________________ ұсыну үшін берілді.

(анықтама ұсынылатын мекеме, ұйым атауы)

Командир (бастық) ________________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

М.О

(әскери бөлімнің (мекеменің)

бұрыштамалық мөртаңбасы)

	Қазақстан Республикасының
	Қарулы Күштерінде әскери-
	дәрігерлік сараптаманы
	жүргізу қағидаларына
	15-қосымша
	Нысан

Әскери-медициналық

мекеменің

бұрыштамалық

мөртаңбасы

Маманның еңбек шарттары мен жұмыс орнының санитариялық-гигиеналық сипаттама картасы

1. Тегі, аты, әкесінің аты (болған кезде) _________________________________________

2. Жасы (толық жыл) ________________________________________________________

3. Әскери атағы ____________________________________________________________

4. Әскери бөлім ____________________________________________________________

5. Әскери-есептік мамандығы_________________________________________________

6. Әскери-есептік мамандық бойынша қызметі (оның ішінде осы әскери бөлімде) _____

__________________________________________________________________________

(жыл, ай)

7. Қорғау шараларын сақтау:

1) дербес _________________________________________________________________

(сақталды, сақталмады)

2) ұжымдық _______________________________________________________________

(сақталды, сақталмады)

№	Жұмыс орнының атауы	Орын-далатын жұмыс	Негізгі кәсіби зияндылық сипаты			Қосымша факторлар, өлшем бірлігіндегі атауы, жұмыс ауысымына ықпал ету ұзақтығы, айы, жылы	Ескертпе
			Кәсіби зияндылық атауы	Өлшем бірлігіндегі мөлшері (шоғырлану, деңгейі, саны)	Қосымша факторлар, өлшем бірлігіндегі атауы, жұмыс ауысымына ықпал ету ұзақтығы, айы, жылы
1	2	3	4	5	6	7	8

9. Кәсіби зияндылықтың организмге ықпал етуі туралы қорытынды (жүйелі түрде, кезең-кезеңімен, төтенше жағдайларда)

__________________________________________________________________________

Командир (бастық) ________________________________________________________

(әскери білім (мекеме), әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

Медицина қызметінің бастығы _______________________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

Санитариялық-эпидемиологиялық мекеменің маман-дәрігері ______________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

Толтыруға түсініктеме:

1. Картада "қызмет бабында пайдалану үшін" белгісінен жоғары емес деректер келтіріледі.

2. Фактор мөлшері санитариялық-эпидемиологиялық мекеме дәрігерлерінің жұмыс орнын (нысанын) қарап-тексеру актісінің деректері, объектінің санитариялық паспорты және осы факторлар деңгейін (шоғырлануын) өлшеу деңгейін есепке алу журналы негізінде көрсетіледі.

5-бағанда факторлардың ең аз және ең көп мөлшері жазылады.

8-бағанда тергеп-тексеру нөмірі мен күнін көрсетумен авариялық жағдай, сондай-ақ картадан есепке алынбаған басқа да жағдайлар белгіленеді.

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери- дәрігерлік сараптаманы жүргізу қағидаларына 16-қосымша
	Нысан

Фотосурет орны

(қорғаныс істері бөлімінің

(басқармасының)

елтаңбалы мөрі)

Запастағы азаматты медициналық куәландыру картасы

Ескерту. 16-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Тегі, аты, әкесінің аты (болса) ______________________________________________

2. Туған күні _______________________________________________________________

3. Әскери атағы ____________________________________________________________

4. Әскери-есептік мамандығы ________________________________________________

5. Зерттеу нәтижесі:

Зерттеу	20__ жылғы "___" ____________	20__ жылғы "___" ____________
Жалпы қан талдауы
Жалпы несеп талдауы
Мерезге микропреципитация реакциясы (микрореакция)
ЭКГ зерттеуі
Кеуде қуысы органының флюорографиясы
Мұрын қосалқы қуысының рентгенограммасы
Көздің ішкі қысымы
Қантқа қан талдауы
Басқа да мәліметтер (зерттеу)
Бойы/дене салмағы
Маман-дәрігер:	20__ жылғы "___" ____________	20__ жылғы "___" ____________
Хирург
Терапевт
Невропатолог
Окулист
Оториноларинголог
Стоматолог
Медициналық комиссия қорытындысы	20__ жылғы "___" ____________	20__ жылғы "___" ____________
Диагнозы
	Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2020 жылғы 22 желтоқсандағы № 722 бұйрығымен бекітілген Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет ету үшін адамдардың денсаулық жағдайына қойылатын талаптар (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21863 болып тіркелген) __________________ бағанының тармағы/тармақшасы __________________________ ____________________________ негізінде ____________________ (әскери қызметке, әскери-есептік мамандық бойынша қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін). Комиссия төрағасы ___________ ____________________________ (қолы, инициалы, тегі) Комиссия хатшысы ___________ ____________________________ (қолы, инициалы, тегі)	Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2020 жылғы 22 желтоқсандағы № 722 бұйрығымен бекітілген Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет ету үшін адамдардың денсаулық жағдайына қойылатын талаптар (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21863 болып тіркелген) __________________ бағанының тармағы/тармақшасы __________________________ ____________________________ негізінде ____________________ (әскери қызметке, әскери-есептік мамандық бойынша қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін). Комиссия төрағасы ___________ ____________________________ (қолы, инициалы, тегі) Комиссия хатшысы ___________ ____________________________ (қолы, инициалы, тегі)

Ескертпе: "Диагнозы" деген бөлімде сараптамалық маңыздылық тәртібінде АХЖ-ға сәйкес ауыру немесе мертігу коды көрсетіледі. Бірінші орынға куәландырылушының әскери қызметке жарамдылық санаты туралы сараптамалық қорытынды шығаруға негіз болған негізгі ауыруы (жаралану, контузия алу, жарақаттану, мертігу салдары) шығарылады. Содан кейін негізгі ауырумен этиопатогенетикалық байланысты басқа ауыру (жаралану, контузия алу, жарақаттану, мертігу салдары) көрсетіледі. Одан әрі әскери қызметке, әскери-есептік мамандық бойынша қызметке жарамдылығын аз дәрежеде шектейтін немесе зиянды факторы бар және негізгі ауырумен байланысты емес барлық ілеспе ауыру көрсетіледі. Соңында талаптардың тиісті тармақтарын қолдануға негіз бермейтін диагноз көрсетіледі.

Талаптардың тармақтары мен тармақшалары белгілеген ауыру диагнозы сияқты тәртіппен көрсетіледі. Бірінші негізгі ауыруды көздейтін Талаптар тармағы, содан кейін ауырлық дәрежесіне, функционалдық бұзылуға байланысты барлық басқа тармақ көрсетіледі. Әскери қызметке жарамдылық санатын өзгертпейтін талаптардың тармақтары мен тармақшалары көрсетілмейді.

Әскери қызметке (әскери-есептік мамандық бойынша қызметке) жарамдылық санаты туралы медициналық комиссияның қорытындысы осы Қағидалардың 17-қосымшасында көзделген тұжырыммен шығарылады, бұл тұжырымды өзгертуге немесе қысқартуға рұқсат етілмейді.

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери- дәрігерлік сараптама жүргізу қағидаларына 17-қосымша
	Нысан

Жергілікті атқарушы органдар медициналық комиссияларының және штаттан тыс (уақытша, тұрақты әрекеттегі) әскери-дәрігерлік комиссияларының қорытындылары

Ескерту. 17-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 14.07.2022 № 522 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Жергілікті атқарушы органдар медициналық комиссиялары, штаттан тыс (уақытша, тұрақты әрекеттегі) әскери-дәрігерлік комиссиялары қорытындыларын мыналарға шығарады:

1. Әскерге шақыру учаскелеріне тіркеу, әскерге шақыру бойынша әскери қызметке шақыру кезінде мынадай азаматтарға қатысты:

әскери қызметке жарамды;

әскери қызметке шамалы шектеулермен жарамды;

кейіннен медициналық куәландырумен тексеруге (емдеуге) мұқтаж;

әскери қызметке _____ айға уақытша жарамсыз (жіті ауру немесе созылмалы аурудың асқынуы, мертігу болған кезде (жүргізілген емдеуден кейін);

әскери қызметке бейбіт уақытта жарамсыз, соғыс уақытында шектеулі жарамды;

әскери есептен шығарумен әскери қызметке жарамсыз.

2. Жалпы орта білім берудің жалпы білім беру бағдарламаларын іске асыратын әскери оқу орындарына түсетін азаматтарға қатысты:

____________________________________________ оқуға түсуге жарамды (жарамсыз).

(оқу орнының атауы)

3. Техникалық және кәсіби, жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асыратын әскери оқу орындарына, оның ішінде шет мемлекеттердің, жоғары оқу орындары жанындағы әскери кафедраларға түсетін азаматтарға және әскери қызметшілерге қатысты:

___________________________________________ оқуға түсуге жарамды (жарамсыз).

(оқу орнының атауы)

4. Жоғары оқу орындары жанындағы әскери кафедрадаларда запастағы офицерлер мен запастағы сержанттарды даярлау бағдарламалары бойынша әскери даярлықтан өтуге ниет білдірген азаматтарға қатысты:

әскери кафедрада запастағы офицерлерді (сержанттарды) даярлау бағдарламасы бойынша оқуға жарамды (жарамсыз);

әскери (оқу-жаттығу) жиындарға жарамды (жарамсыз).

5. Келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретін адамдарға қатысты:

келісімшарт бойынша әскери қызметке кіруге жарамды;

келісімшарт бойынша әскери қызметке кіруге жарамды, __________________________

(әскер түрінде (тегінде) немесе әскери-есептік мамандықтар бойынша жарамдылық санаты көрсетіледі);

кейіннен медициналық куәландырумен тексерілуге мұқтаж;

медициналық куәландыруға келмеуіне (толық тексерілмеуіне) байланысты қорытынды шығарылған жоқ;

келісімшарт бойынша әскери қызметке кіруге жарамсыз.

6. Әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге (офицерлерден басқа) қатысты:

әскери қызметке жарамды;

әскери қызметке шамалы шектеулермен жарамды;

әскери қызмет міндеттерін орындаудан ____ тәулікке босатылсын (әскери бөлім медициналық пунктінің лазаретіне жатқызылады);

әскери қызмет міндеттерін орындаудан ____ тәулікке ішінара (қандай жұмыс түрінен, сабақтан, нарядтан екені көрсетілсін) босатылсын;

ауруы бойынша ________________ тәулікке демалыс берілсін;

кейіннен медициналық куәландырумен ауруы бойынша __________________ (жүргізу орны көрсетілсін)______тәулікке демалыс берілсін;

әскери қызметке бейбіт уақытта жарамсыз, соғыс уақытында шектеулі жарамды;

әскери есептен шығарумен әскери қызметке жарамсыз.

7. Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге, әскери оқу орындары курсанттарына (кадеттеріне) және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлерге қатысты:

әскери қызметке жарамды;

әскери қызметке шамалы шектеулермен жарамды;

___ айдан кейін кейіннен медициналық куәландырумен шамалы шектеулермен әскери қызметке жарамды;

____________________________________________ оқуға түсуге жарамды (жарамсыз);

(әскери оқу орнының, факультет атауы көрсетілсін)

әскери қызметке шамалы шектеулермен жарамды, __________________

___________ _________________________________________ оқуға түсуге жарамсыз;

(әскери оқу орнының, факультет атауы көрсетілсін)

______________ айдан кейін қайта медициналық куәландырылуға жатады (мерзімі көрсетілсін) (қорытынды соғыс уақытына шығарылады);

ауруы бойынша ________________ тәулікке демалыс берілсін;

_______________ кейіннен медициналық куәландырумен ауруы бойынша (жүргізу орны көрсетілсін) ____ тәулікке демалыс берілсін;

әскери қызмет міндеттерін орындаудан ____ тәулікке босатылсын;

әскери қызмет міндеттерін орындаудан ____ тәулікке ішінара ________________________ босатылсын; (қандай жұмыс түрінен, сабақтан, нарядтан екені көрсетілсін)

әскери қызметке шектеулі жарамды;

әскери қызметке бейбіт уақытта жарамсыз, соғыс уақытында шектеулі жарамды;

әскери есептен шығарумен әскери қызметке жарамсыз;

әскери есептен шығарумен әскери қызметке жарамсыз, шығаруды ресімдеу үшін қажетті, бірақ 30 тәуліктен аспайтын мерзімге әскери қызмет міндеттерін орындаудан босатылуға жатады.

8. Он сегіз жасқа толмаған курсанттарға (кадеттерге) қатысты:

__________________________________________________ оқуға жарамды (жарамсыз);

(әскери оқу орнының, факультет атауы көрсетілсін)

әскери қызмет міндеттерін орындаудан _____ тәулікке босатылсын;

әскери қызмет міндеттерін орындаудан ______ тәулікке ішінара (қандай жұмыс түрінен, сабақтан, нарядтан екені көрсетілсін) босатылсын.

9. Танкілерді және басқа да машиналарды су астында жүргізуге жарамдылығын айқындау үшін куәландырылатын, әскери жиыннан өтетін әскери қызметшілерге, азаматтарға қатысты:

танкілерді және басқа да машиналарды су астында жүргізуге жарамды;

___________________ айдан кейін қайта медициналық куәландырумен танкілерді және басқа да машиналарды су астында жүргізуге уақытша жарамсыз;

кейіннен медициналық куәландырумен тексерілуге жатады;

танкілерді және басқа да машиналарды су астында жүргізуге жарамсыз

________________________________________________________________________.

(әскери қызметке жарамдылығы көрсетілсін)

10. Десанттық-шабуылдау әскерлерінің және арнайы мақсаттағы бөлімдер әскери қызметшілеріне қатысты:

Десанттық-шабуылдау әскерлерінде (арнайы мақсаттағы бөлімдерде) қызметке жарамды;

__ айдан кейін қайта медициналық куәландырумен парашютпен секіруге уақытша жарамсыз;

кейіннен медициналық куәландырумен тексерілуге жатады;

Десанттық-шабуылдау әскерлерінде (арнайы мақсаттағы бөлімдерде) қызметке жарамсыз

_________________________________________________________________________.

(әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін)

11. Әскери-теңіз күштерінің әскери қызметшілеріне қатысты:

Әскери-теңіз күштерінде қызметке жарамды;

______________ айдан кейін қайта медициналық куәландырумен Әскери-теңіз күштерінде қызметке уақытша жарамсыз (келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге қатысты шығарылады);

кейіннен медициналық куәландырумен тексерілуге жатады;

Әскери-теңіз күштерінде қызметке жарамсыз, _________________________________.

(әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін)

12. Жауынгер жүзгіштер мен сүңгуірлер құрамына қатысты:

_____ метрге дейінгі тереңдікте жауынгер жүзгіш қызметіне жарамды;

сүңгуір жұмысына жарамды;

_______ метрге дейінгі тереңдікте сүңгуірлер жұмысына жарамды;

_______метрге дейінгі тереңдікте тереңге сүңгитін сүңгуір жұмысына жарамды;

_______ метрге дейінгі тереңдікте акванавт жұмысына жарамды;

_______ метрге дейінгі тереңдікте жауынгер жүзгіш қызметіне жарамсыз;

акванавт жұмысына жарамсыз, _______ метрге дейінгі тереңдікте тереңдікке сүңгитін сүңгуір жұмысына жарамды;

тереңдікке сүңгитін сүңгуір жұмысына жарамсыз, _______ метрге дейінгі тереңдіктегі жұмысқа сүңгуір ретінде жарамды;

кейіннен медициналық куәландырумен стационарлық (амбулаторлық) тексерілуге жатады;

_____ айдан кейін (мерзімі көрсетілсін) қайта куәландырумен жауынгер жүзгіш қызметіне (сүңгуір жұмысына) уақытша жарамсыз;

жауынгер жүзгіш қызметіне жарамсыз _______________________________________;

(әскери қызметке жарамдылығы көрсетіледі)

сүңгуір жұмысына жарамсыз _______________________________________________.

(әскери қызметке жарамдылығы көрсетіледі)

13. Радиоактивті заттармен, иондаушы сәулелендіру көздерімен, зымыран отынының компоненттерімен, электр-магниттік өріс және лазерлік сәулелендіру көздерімен жұмыс үшін іріктеп алынатын әскери қызметшілерге, азаматтық персонал адамдарына қатысты:

______________________________________________ қызметке (жұмысқа) жарамды;

(зиянды фактор көрсетілсін)

_______________________________________ қызметке (жұмысқа) уақытша жарамсыз;

(зиянды фактор көрсетілсін)

_______________ айдан кейін медициналық куәландырылуға жатады;

кейіннен медициналық куәландырумен тексерілуге жатады;

______________________________________________ қызметке (жұмысқа) жарамсыз;

(зиянды фактор көрсетілсін)

_________________________________________________________________________.

(әскери қызметшілер үшін әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін)

14. Әскери жиындарға шақырылатын азаматтарға қатысты:

әскери жиындарға жарамды (жарамсыз);

әскери жиындарға шақырудан босатылуға уақытша мұқтаж.

15. Есепке алу мақсатында куәландырылатын азаматтарға қатысты:

әскери қызметке жарамды;

шамалы шектеулермен әскери қызметке жарамды;

әскери қызметке шектеулі жарамды;

әскери қызметке бейбіт уақытта жарамсыз, соғыс уақытында шектеулі жарамды;

әскери есептен шығарумен әскери қызметке жарамсыз.

16. Оқу-жаттығу бөлімдеріне іріктелетін әскери қызметшілерге және оқу-жаттығу бөлімдерінің курсанттарына қатысты:

оқу-жаттығу бөлімінде оқуға жарамды (белгілі бір әскери-есептік мамандық бойынша);

кейіннен медициналық куәландырумен тексерілуге жатады;

оқу-жаттығу бөлімінде оқуға жарамсыз (белгілі бір әскери-есептік мамандық бойынша)

_________________________________________________________________________.

(әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін)

17. Егер ол қоныс аударуға байланысты болса, басқа әскери-медициналық мекемеде немесе медициналық денсаулық сақтау ұйымында емдеуді жалғастыру үшін әскери қызметшілерге қатысты:

емдеуді жалғастыру үшін _________________________________________________

(әскери-медициналық мекеме немесе медициналық денсаулық

________________________________________________________ ауыстыруға мұқтаж.

сақтау ұйымының атауы және оның орналасқан жері көрсетілсін)

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери- дәрігерлік сараптама жүргізу қағидаларына 18-қосымша

Штаттық әскери-дәрігерлік комиссия сарапшысының қорытындысы

1. Қаралатын мәселе ________________________________________________________

(сараптамалық құжатты бекіту немесе бақылау көрсетілсін)

2. Тегі, аты, әкесінің аты (ол болған кезде) ______________________________________

3. Туған жылы __________________________________

4. Әскери атағы _________________________________

5. Әскери бөлім ____________________________________________________________

6. Қаралған құжаттар:

1) ауру тарихы __________________________________________________________

(нөмірі, күні, қайдан келіп түскені көрсетілсін)

2) ауруы туралы куәлік, анықтама ___________________________________________

(нөмірі, күні, қайдан келіп түскені көрсетілсін)

3) басқа да құжаттар

__________________________________________________________

(медициналық кітапша, жарақаттануы туралы анықтама және басқалар)

7. Қаралатын мәселе бойынша ескертулер:

1) ауру тарихын жүргізу бойынша: _________________________________________

2) емдеу-диагностикалау іс-шараларын жүргізу бойынша: ________________________

3) сараптамалық диагноз бойынша: ___________________________________________

4) сараптамалық құжатты және (немесе) ӘДК қорытындысын ресімдеу бойынша: _____

__________________________________________________________________________

8. Сарапшы қорытындысы ___________________________________________________

9. Нұсқаулар:

1) ________________________________________________________________________

2) ________________________________________________________________________

3) ________________________________________________________________________

4) ________________________________________________________________________

Сарапшы-дәрігер ___________________________________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

20 __ жылғы "__" ___________

Бөлімше бастығы ___________________________________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

20 __ жылғы "__" ___________

Комиссия төрағасы (комиссия төрағасының орынбасары)

_______________________________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери- дәрігерлік сараптама жүргізу қағидаларына 19-қосымша
	Нысан

Әскери-медициналық

мекеменің (әскери-дәрігерлік

комиссияның)

бұрыштамалық мөртаңбасы

Сот ұйғарымы бойынша анықтама __________________________________________________________ (сот атауы, № , күні)

20____жылғы "____" _________________ әскери-дәрігерлік комиссия (дәрігерлік-ұшқыш комиссиясы) _______________________________________________________

__________________________________________________________________________

(ӘДК, ДҰК атауы)

1. Тегі, аты, әкесінің аты (ол болған кезде) ______________________________________

2. Туған күні_______________________________________________________________

3. Әскери атағы_______________________ әскери бөлімі _________________________

4. Атқаратын лауазымы _____________________________________________________

5. Тексеру нәтижелері (қорытындылар) _____________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

20______ жылғы ________________________ № _______ хаттама

Комиссия төрағасы __________________________________________

М.О. (әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

Комиссия хатшысы _________________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

Комиссияның пошталық мекенжайы __________________________________________

Ескертпе. Анықтама нөмірі куәландырылушы әскери-дәрігерлік комиссия отырыстарының хаттамалары кітабында жазылған реттік нөміріне сәйкес келеді.

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери- дәрігерлік сараптама жүргізу қағидаларына 20-қосымша
	Нысан

Дәрігерлік-ұшқыш комиссиясының қорытындысы

Ескерту. 20-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Дәрігерлік-ұшқыш комиссиясы медициналық куәландыру нәтижесі бойынша Авиацияға қойылатын талаптарға сәйкес мынадай қорытынды шығарады:

1. Авиациялық персонал даярлайтын әскери оқу орнына оқуға түсетін азаматтарға қатысты:

I баған бойынша авиациялық персонал даярлайтын әскери оқу орнының ұшқыш мамандығына оқуға түсуге жарамды (жарамсыз).

2. Әуе кемесін, пилотсыз әуе кемесін ұшуда пайдалану мамандығы бойынша оқитын авиациялық персоналды даярлайтын әскери оқу орнының курсанттарына (тыңдаушыларына) қатысты:

1) ұшу практикасы басталғанға дейін:

I баған бойынша ұшуға үйретуге жарамды;

I баған бойынша ұшуға үйретуге жарамсыз, ______________ (он сегіз және одан үлкен жастағы курсанттардың әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін);

2) ұшу практикасы басталғаннан кейін (ұшқыш мамандығына және авиация түріне байланысты):

II – V бағандар бойынша ұшуға үйретуге жарамды;

IV – V бағандар бойынша ұшуға үйретуге жарамды;

V баған бойынша ұшуға үйретуге жарамды;

VII баған бойынша ұшуға үйретуге жарамды;

II – V бағандар бойынша ұшуға үйретуге жарамсыз, ______________ (VII баған бойынша жарамдылығы көрсетілсін), _____________ (егер VII баған бойынша ұшуға үйретуге жарамсыз болса, он сегіз және одан үлкен жастағы курсанттардың әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін);

VII баған бойынша ұшуға үйретуге жарамсыз, ___________________ (он сегіз және одан үлкен жастағы курсанттардың әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін);

3) авиациялық персоналды даярлайтын әскери оқу орнын аяқтағаннан кейін (оқу бітірген кезде):

II – V бағандар бойынша ұшу жұмысына шектеусіз жарамды;

IV – V бағандар бойынша көлік ұшағының және тікұшағының барлық түріндегі ұшу жұмысына жарамды;

V баған бойынша барлық тікұшақ түріндегі ұшу жұмысына жарамды;

VII баған бойынша ұшуға басшылық жасауға жарамды;

VII баған бойынша пилотсыз әуе кемесін басқаруға жарамды;

II – V бағандар бойынша ұшу жұмысына жарамсыз, ______________ (VII баған бойынша жарамдылығы көрсетілсін), _____________ (егер VII баған бойынша жарамсыз болса, әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін);

VII баған бойынша ұшуға басшылық жасауға жарамсыз, _____________ (әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін);

VII баған бойынша пилотсыз әуе кемесін басқаруға жарамсыз, _____________ (әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін);

4) барлық курсант (ұшу мамандығына және авиация түрінеқарамастан):

стационарлық медициналық куәландыруға (тексеруге, емдеуге) жіберілуге тиіс;

_______________ (орны көрсетілсін) кейіннен медициналық куәландырумен ауыруы бойынша ____ тәулікке демалыс берілсін (ұзартылсын);

сынып сабағына қатысумен барлық жұмыс пен нарядтан _______ тәулікке босатылсын;

кейіннен медициналық куәландырумен _______ тәулік мерзімге әскери қызметтің басқа міндеттерін атқарумен ұшудан босатылсын.

3. Ұшу даярлығы бейіні бойынша әскери академияға оқуға түсетін әскери қызметшілерге қатысты:

____________________________ (әскери академия және факультет атауы көрсетілсін) оқуға түсуге жарамды (жарамсыз).

Соңғы іріктеу кезінде денсаулық жағдайы бойынша ұшуға үйрету бейіні бойынша әскери академияға оқуға түсуге жарамсыз деп танылған әскери қызметшілерге дәрігерлік-ұшқыш комиссиясы ұшу жұмысына жарамдылығы туралы қорытынды шығарады.

4. Ұшқышқа қатысты:

1) II – V бағандар бойынша ұшу жұмысына шектеусіз жарамды;

2) II – V бағандар бойынша меңгерген ұшақ түрінде ұшу жұмысына жарамды;

3) II – V бағандар бойынша жылдамдығы дыбыстан тез ұшақты қоспағанда, ұшу жұмысына жарамды;

4) II – V бағандар бойынша екінші пилот болған кезде қоса басқарылатын оқу-жаттығу (оқу-жауынгерлік) ұшағындағы ұшу жұмысына жарамды;

5) II – V бағандар бойынша ұшқыш-оператор (ұшқыш-штурман) болып ұшу жұмысына жарамды;

6) II – V бағандар бойынша 7 бірліктен асатын пилотаждық артық жүктемені орындауды қоспағанда, ұшу жұмысына жарамды;

7) III – V бағандар бойынша барлық бомбалаушы түріндегі ұшу жұмысына жарамды;

8) III – V бағандар бойынша бір жерден басқарылатын жылдамдығы дыбыстан тез ұшақты қоспағанда, барлық бомбалаушы түрінде ұшу жұмысына жарамды;

9) IV – V бағандар бойынша барлық көліктік ұшақ пен тікұшақ түрінде ұшу жұмысына жарамды;

10) IV – V бағандар бойынша барлық көліктік және поршеньді ұшақ түрінде ұшу жұмысына жарамды;

11) IV – V бағандар бойынша _______________ (әуе кемесінің түрі көрсетілсін) ұшу жұмысына жарамды;

12) V баған бойынша барлық тікұшақ түрінде ұшу жұмысына жарамды;

13) V баған бойынша екінші пилот болған кезде барлық тікұшақ түрінде ұшу жұмысына жарамды;

14) V баған бойынша корабльге қонатын тікұшақты қоспағанда, барлық тікұшақ түрінде ұшу жұмысына жарамды;

15) V баған бойынша меңгерілген тікұшақ түрінде ұшу жұмысына жарамды;

16) V баған бойынша жоғары-маневрлі тікұшақты қоспағанда, барлық тікұшақ түрінде ұшу жұмысына жарамды;

17) V баған бойынша _______________ (әуе кемесінің түрі көрсетілсін) ұшу жұмысына жарамды;

18) II – V бағандар бойынша ұшу жұмысына жарамсыз, ______________ (VII баған бойынша жарамдылығы көрсетілсін), _____________ (егер VII баған бойынша жарамсыз болса, әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін);

19) III – V бағандар бойынша ұшу жұмысына жарамсыз, ______________ (VII баған бойынша жарамдылығы көрсетілсін), _____________ (егер VII баған бойынша жарамсыз болса, әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін);

20) IV – V бағандар бойынша ұшу жұмысына жарамсыз, ______________ (VII баған бойынша жарамдылығы көрсетілсін), _____________ (егер VII баған бойынша жарамсыз болса, әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін);

21) V баған бойынша ұшу жұмысына жарамсыз, ______________ (VII баған бойынша жарамдылығы көрсетілсін), _____________ (егер VII баған бойынша жарамсыз болса әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін).

5. Штурманға қатысты:

1) II – V бағандар бойынша ұшу жұмысына штурман ретінде шектеусіз жарамды;

2) II – V бағандар бойынша штурман ретінде меңгерген ұшақ түрінде ұшу жұмысына жарамды;

3) II – V бағандар бойынша жылдамдығы дыбыстан тез ұшақты қоспағанда, штурман ретінде ұшу жұмысына жарамды;

4) III – V бағандар бойынша штурман ретінде барлық бомбалаушы түрінде ұшу жұмысына жарамды;

5) III – V бағандар бойынша жылдамдығы дыбыстан тез ұшақты қоспағанда, штурман ретінде ұшу жұмысына жарамды;

6) IV – V бағандар бойынша штурман ретінде барлық көліктік ұшақ және тікұшақ түрінде ұшу жұмысына жарамды;

7) IV – V бағандар бойынша штурман ретінде барлық көліктік және поршеньді ұшақ түрінде ұшу жұмысына жарамды;

8) IV – V бағандар бойынша штурман ретінде _______________ (әуе кемесінің түрі көрсетілсін) ұшу жұмысына жарамды;

9) V баған бойынша штурман ретінде барлық тікұшақ түрінде ұшу жұмысына жарамды;

10) V баған бойынша штурман ретінде корабльге қонатын тікұшақты қоспағанда, барлық тікұшақ түрінде ұшу жұмысына жарамды;

11) V баған бойынша штурман ретінде меңгерілген тікұшақ түрінде ұшу жұмысына жарамды;

12) V баған бойынша штурман ретінде _______________ (әуе кемесінің түрі көрсетілсін) ұшу жұмысына жарамды;

13) II – V бағандар бойынша штурман ретінде ұшу жұмысына жарамсыз, __________ (VII баған бойынша жарамдылығы көрсетілсін), _____________ (егер VII баған бойынша жарамсыз болса, әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін);

14) III – V бағандар бойынша штурман ретінде ұшу жұмысына жарамсыз, ____________ (VII баған бойынша жарамдылығы көрсетілсін), ___________ (егер VII баған бойынша жарамсыз болса, әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін);

15) IV – V бағандар бойынша штурман ретінде ұшу жұмысына жарамсыз, __________ (VII баған бойынша жарамдылығы көрсетілсін), _____________ (егер VII баған бойынша жарамсыз болса, әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін);

16) V баған бойынша штурман ретінде ұшу жұмысына жарамсыз, ________ (VII баған бойынша жарамдылығы көрсетілсін), _____________ (егер VII баған бойынша жарамсыз болса, әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін).

6. Ұшқыш экипаждың басқа адамдарына (борт инженер, борт техник, борт радист және басқа борт мамандары) қатысты:

1) VI баған бойынша (борт инженер, борт техник, борт радист және басқа борт мамандары ретінде) барлық көліктік ұшақ түрінде ұшу жұмысына жарамды;

2) VI баған бойынша (борт инженер, борт техник, борт радиусі және басқа борт мамандары ретінде) барлық тікұшақ түрінде ұшу жұмысына жарамды;

3) VI баған бойынша (борт инженер, борт техник, борт радист және басқа борт мамандары ретінде) ұшу жұмысына жарамсыз, _____________ (әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін).

7. Парашютшіге қатысты:

1) VI баған бойынша парашютпен секіруге жарамды;

2) VI баған бойынша парашютпен секіруге жарамсыз, _____________ (әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін).

8. Әуе кемесінің бортында ұшу тапсырмасын орындайтын адамдарға, планершіге және әуеде қалықтап ұшатын адамғақатысты:

1) VI баған бойынша _____________ (кім ретінде және әуе кемесінің түрі көрсетілсін) ұшуға жарамды;

2) VI баған бойынша _____________ ұшуға жарамсыз, _____________ (әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін).

9. Ұшуға басшылық жасауды және басқаруды жүзеге асыратын адамдарға, әуе қозғалысын басқару операторына қатысты:

1) VII баған бойынша ұшуға басшылық жасауға жарамды;

2) VII баған бойынша ұшуға басшылық жасауға жарамсыз, _____________ (әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін).

10. Пилотсыз әуе кемесін басқаруды жүзеге асыратын әскери қызметшілерге қатысты:

1) VII баған бойынша пилотсыз әуе кемесін басқаруға жарамды;

2) VII баған бойынша пилотсыз әуе кемесін басқаруға жарамсыз, _____________ (әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін).

11. Мамандығына қарамастан, авиациялық персоналға қатысты:

1) стационарлық медициналық куәландыруға (тексеруге, емдеуге) жіберілуге тиіс;

2) _______________ (орны көрсетілсін) кейіннен медициналық куәландырумен ауыруы бойынша ____ тәулікке демалыс берілсін (ұзартылсын);

3) кейіннен медициналық куәландырумен ____ тәулік мерзімге әскери қызметтің басқа міндеттерін атқарумен ұшудан (ұшуға басшылық жасаудан, пилотсыз әуе кемесін басқарудан, парашютпен секіруден) босатылсын;

4) ____ тәулік мерзімге әскери қызмет міндеттерін атқарудан босатылсын;

5) ___ айдан кейін медициналық куәландырумен _________ (ұшу жұмысына, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге) жарамды.

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери- дәрігерлік сараптама жүргізу қағидаларына 21-қосымша
	Нысан

Дәрігерлік-ұшқыш комиссиясынан өткені туралы куәлік _____________________________________________________________________________ (әскери атағы, тегі, аты, әкесінің аты (ол болған кезде), туған жылы, әскери бөлім)

20____жылғы "____" _________________ ______________________________________

(ӘДК атауы)

дәрігерлік-ұшқыш комиссиясы куәландырған кезде "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" 2020 жылғы 7 шілдедегі Қазақстан Республикасы Кодексінің 11-бабы 1-тармағының 11) тармақшасына сәйкес бекітілетін Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясында қызмет ету үшін адамдардың денсаулық жағдайына сәйкес келуіне қойылатын талаптардың _____ бағаны ____ тармағының ____ тармақшасы бойынша _________________________________________________________

__________________________________________________________________________

(ұшу жұмысына жарамдылық дәрежесі көрсетілсін)

Диагнозы _________________________________________________________________

Комиссия төрағасы __________________________________________

М.О. (әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

Комиссия хатшысы __________________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

Бөлім дәрігері толтырады:

Кезекті демалысты өткізу уақыты _____________________________________________

Тереңдетілген қарап-тексеру _________________________________________________

Артериалдық қан қысымының, пульстің аялық деректері _________________________

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери- дәрігерлік сараптама жүргізу қағидаларына 22-қосымша
	Нысан

Штаттық (штаттан тыс) әскери-дәрігерлік комиссия отырысының 20 __ жылғы "___" ________ №____ хаттамасы (мертігудің (жараланудың, жарақаттанудың, контузия алудың), аурудың себепті байланысын айқындау бойынша)

1. ________________________________________________________________________

(өтініштің, хаттың, арыздың нөмірі, құжаттың күні, кімнен, қандай мәселе бойынша

____________________________________________________________________

қаралды. келіп түскені көрсетілсін)

2. Қаралған құжаттар (олардың күнін, нөмірін көрсете отырып, барлық қаралған құжаттар: жеке басын куәландыратын, әскери қызмет өткергені туралы, архивтік, медициналық және басқа да құжаттар атап көрсетілсін):

1) ________________________________________________________________________

2) ________________________________________________________________________

3) ________________________________________________________________________

3. Анықталды:

Тегі ______________________________________________________________________

Аты ______________________ Әкесінің аты (ол болған кезде) _____________________

Туған күні ____________________ Әскери атағы _______________________________

Қарулы Күштерде әскери қызмет өткергені (әскери жиындардан өткені) туралы деректер:

__________________________________________________________________________

(әскери қызметке кірген күні, айы, жылы, кім әскерге шақырғаны және іріктегені, жауынгерлік іс-қимылдарға, қарулы жанжалдарға, армияға, Чернобыль АЭС-сіндегі авария салдарын жою жөніндегі жұмыстарға, радиациялық қатер аймақтарына қатысу кезеңі көрсетілсін)

Әскери бөлім және әскери қызмет өткеру кезеңі _________________________________

4. Шығарылған күні мен негіздеме ____________________________________________

5. Қаралатын мәселе бойынша ӘДК қорытындысының негіздемесі _________________

__________________________________________________________________________

а) Диагнозы: _______________________________________________________________

б) себепті байланысы _______________________________________________________

Сарапшы-дәрігер ___________________________________________________________

(тегі, инициалдары, қолы)

6. Штаттық әскери-дәрігерлік комиссияның қорытындысы ________________________

__________________________________________________________________________

а) Диагнозы: _______________________________________________________________

б) себепті байланысы _______________________________________________________

7. Комиссия мүшелерінің дауыс беру нәтижелері:

"ИӘ" – ____________ "ҚАРСЫ" – ______________ (Комиссия мүшелерінің ерекше пікірі хаттамаға қоса беріледі)

Комиссия төрағасы _________________________________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

Комиссия мүшелері _________________________________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

Штаттық (штаттан тыс) ӘДК қорытындысы ____________________________________

(мекенжайы, күні, шығыс № көрсетілсін)

________________________________________________________________ жолданды.

Құжаттар № ___ іске ___ том _____ бетке тігілді

Комиссия хатшысы ________________________________

(қолы, атының инициалы, тегі)

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери- дәрігерлік сараптама жүргізу қағидаларына 23-қосымша
	Нысан

Бір рет беріледі, көшірмелерді пайдаланыңыз!

Әскери-дәрігерлік

Комиссияның

Бұрыштамалық

мөртаңбасы

ҚР ҚМ ОӘДК-ның аурудың, мертігудің себепті байланысы туралы қорытындысы

Ауру, ___________________________________________________

(әскери атағы, тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болған кезде)

__________________________, _____________________________

(туған жылы)

"______________________________________________________

(ауру диагноздары)

________________________________________________________

_______________________________________________________",

________________________________________________________

(аурудың себепті байланысы)

20 ___ жылғы "___" __________ № ____ хаттама

Комиссия төрағасы ____________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

М.О (мекеменің

елтаңбалы мөрі)

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери- дәрігерлік сараптама жүргізу қағидаларына 24-қосымша

Ауыр немесе жеңіл түріне жататын мертігу (жаралану, жарақаттану, контузия алу) тізбесі

1. Ауыр түріне өмірге немесе денсаулыққа қауіпті, зақымданған ағза, жүйе функциясының орташа немесе елеулі бұзылуын тудыруға қабілетті мертігу (жаралану, жарақаттану, контузия алу) жатады:

зардап шегушінің жалпы жай-күйіне қарамастан, бассүйегінің күмбезі мен түбінің ашық және жабық сынықтары (ішке өткен жарақаттар);

жалпы ми және ошақтық неврологиялық симптоматикасы болған кезде бассүйек күмбезінің сыртқы пластинкасының сынуы;

бас миының соғылуы;

травматологиялық сипаттағы эпидуральды, субдуральды немесе субарахноидты бассүйекішілік қан кетулер;

бет қаңқасы сүйектерінің ашық және жабық сынуы, сынықтардың орнынан жылжуы, сүйек тіні ақауының пайда болуы;

жаппай қан кетумен және негізгі сүйек қуыстарының зақымдануымен қатар жүретін мұрын сүйектерінің сынуы;

төменгі жақтың асқынған (сырғымалы, қосарлы, сынықтардың ығысуымен) сынуы, буын өсінінің сынуы (төменгі жақтың тәждік өсінінің сынуын, жыртылуын, оның кортикальді қабатының, сондай-ақ жекелеген тістер тәждерінің зақымдануын қоспағанда);

көз ұясының жарақаттары, көз көрудің бұзылуымен қатар жүретін көз алмасының енген жаралануы мен жарақаттары;

көз жасы ағатын жолдардың емделмейтін жас ағуына әкеп соқтырған зақымдануы;

мойынның ірі тамырлары мен нервінің жарақаттары, жұтқыншақтың, өңештің, кеңірдектің енген жаралануы, көмей, кеңірдек шеміршегінің жабық сынулары;

құлақ қалқаншасында бір құлаққа 2 метр және одан төмен ауызекі сөйлеу тілін қабылдағанға дейін естудің нашарлауына әкеп соққан есту ағзасының зақымдануы және (немесе) айқындалып көрінген вестибулярлық бұзылу;

шокпен, ішкі қан кетумен, жіті перитонитпен, пневмо- немесе гемоторакспен, гематуриямен қатар жүретін кеуде және құрсақ қуысы, құрсақ алды кеңістігі, жамбас ағзаларының жабық және ашық зақымдануы;

қабырғалардың көптеген (үш және одан да көп) сынуы; қабырғалардың екі жақты және (немесе) қосарлы сынуы; кеуденің сынуы (қылыш тәрізді өсіндінің сынуынан басқа), плевраның және өкпенің зақымдалуымен қабырғалардың сынуы, кеуде қуысының қысылуы;

омыртқалардың шығуы мен сынуы, омыртқалардың бір және одан да көп денелерінің сынуы, омыртқалардың доғалары мен артикулярлы өсінділерінің, омыртқалардың екі немесе одан да көп омыртқалы немесе көлденең өсінділерінің сынуы.

кеуде қуысының, оның ішінде ішкі ағзаның зақымдануысыз тесіп өтетін жарақаттар;

іш қуысы ағзасының зақымдануымен іштің тесіп өтетін жарақаттар;

іш асты кеңістігі ағзасының (бүйрек, бүйрек үсті, ұйқы безі және т. б.), жамбас ағзаларының жарақаттары;

сыртқы жыныс ағзаларының жаралану және (немесе) жарақаттануы: уретраның, ақуыз қабығының, веноздық плексустың, кавернозды денелердің, аталық бездің жарылуы, бұтаралық ірі тамырлардың зақымдануы;

жамбас сақинасы бүтіндігінің бұзылуымен жамбас сүйектерінің сынуы, жамбастың сегізкөз-мықын және лонды буынының жарылуы;

сынықтардың жылжуымен сегізкөздің сынуы;

шок алу және жаппай тінішілік қан кетумен қатар жүретін мықын сүйектері қанаттарының сынуы;

аяқ-қолдардың ірі буындарында (иықтың әдеттегі шығып кетуін қоспағанда) ішке өтетін буын шығулар мен буын шығып сынулар);

буынның 2 – 3-дәрежелі созылмалы тұрақсыздығымен байлам аппаратының жыртылуынан (айқастырма тәрізді және сыртқы бүйір байламдарының жыртылуы) ірі буындардың жабық жарақаттары;

ұзын сүйектердің сынуы (оның ішінде эпифиздердің буынішілік сынуы): иық, жамбас, асықты жілік, білектің екі сүйегі, екі бұғананың сынуы; күрделі сынулар (ашық, жарықшақты, сүйек еніне жаншыла сыну және одан да көп) білектің бір сүйегінің, бұғананың, жауырын мойынның, тізетобықтың;

жоғалтуға әкеп соқтырған қолдың жаралануы мен жарақаттануы: бірінші саусақтың, бірінші және екінші саусақтардың, бір қолдың үш саусағының алақан-фаланг буындарының деңгейінде (бірінші саусақты қоспағанда), бір қолдың төрт саусағының негізгі фалангтардың дистальды ұштарының деңгейінде, фалангааралық буын деңгейінде бірінші саусақтың және ортаңғы фалангалардың дистальды ұштарының деңгейінде екінші-бесінші саусақтардың деңгейінде;

бір табанның екі және одан да көп саусақтарының метатарапаланг буындарының деңгейінен проксимальды айырылуымен табанның жаралануы мен жарақаттануы;

алақан мен табан сүйектерінің бірнеше рет сынуы: екі және одан да көп сүйектердің ашық және жабық сынуы;

өкше және (немесе) жіліншік сүйектерінің сынуы;

көптеген сынықтар: екі немесе одан да көп бақайшақтың жоғарғы жағындағы сүйектердің, үш және одан да көп табан сүйектерінің;

сынықтың орнынан жылжуымен жіліншіктің сынуы және табанның шығуы және (немесе) синдесмоздың жілікаралық жарылуы; екі жіліншіктің және үлкен жіліктің артқы жиегінің сынуы ("3 жіліншіктің сынуы");

езілу, алақанның, табанның және олардың бөліктерін құрайтын бірнеше түрлі тіндердің (сүйек, бұлшықет, сіңір, қан тамырлары мен нервтер) зақымдануы;

қолдың терең және үстіңгі иілгіштері сіңірлерінің, иықтың екбасты бұлшықетінің, ахиллов сіңірінің, тізе және тобық буындарының байлам аппаратының зақымдануы (қолдың үстіңгі иілгіштері сіңірлерінің, табан мен қол саусақтарының экстензорлары сіңірлерінің кейіннен саусақ функциясының бұзылуына қауіп төндірмейтін оқшауланған және ішінара зақымдануын қоспағанда);

жарадан жаппай қан кетумен қатар жүретін ірі тамырлар мен аяқ-қолдардың жүйке діңдерінің зақымдануы, аяқ-қолдың дистальды бөлігінің қан айналымының айқын бұзылуы, аяқ-қолдардың зақымдалған нерв діңгектері функциясының түсуі (қолдың ірі тамырлары-субклавиялық, қанатшалық, иық және шынтақ артериялары, қанатшалық және негізгі тамырлар. Төменгі аяқтың ірі тамырлары-тізе асты, жамбас, артқы асықты жілік (төменгі аяқтың жоғарғы үштен бір бөлігінің деңгейіне дейін) артериялары; терең жамбас венасы және шұңқыр венасы. Жоғарғы қолдың үлкен жүйке магистральдары-иық өрімі, кәрі жіліктің немесе шынтақ сүйектерінің және ұзына бойы орта нервтері. Төменгі аяқтың үлкен жүйке діндерінің барлық ұзына бойы құйымшақ және асықты жілік нервтері, төменгі аяқтың жоғарғы үштен біріне дейінгі кіші жілік нерві);

жаншу синдромы бар аяқ-қолдардың жұмсақ тіндерінің қысылуы;

функцияның елеулі немесе орташа бұзылуымен ұзақ немесе позициялық қысылу синдромдары;

пластикалық ауыстыруды қажет ететін немесе анемияның, шоктың, эмболияның немесе травматикалық токсикоздың дамуына әкеп соқтырған жұмсақ тіндердің жаралануы мен жарақаттары;

дене бетінің ауданы 20 %-тен асатын І, ІІ, ІІІа дәрежелі термикалық және химиялық, дене бетінің ауданы 10 %-тен асатын ІІІ б дәрежелі, зақымдану ауданына қарамастан IV дәрежелі күйіктер, зақымдану дәрежесі мен ауданына қарамастан сәулелік күйіктер;

шектеулі термиялық және химиялық күйіктер (5 – 15 шаршы сантиметр) функционалдық белсенді жерлері тоқтатылған ІІІб дәрежелі күйіктер,

қабақтың және көз алмасының 3 – 4-дәрежелі күйіктері;

жұту және тыныс алу актісінің клиникалық айқын белгілері болған кездегі жұтқыншақтың, өңештің, тыныс алу жолдарының термиялық және химиялық күйіктері;

көру бұзылуының клиникалық айқын белгілері болған кездегі көз алмасының термиялық және химиялық күйіктері;

III дәрежелі үсік (дене бетінің 1 проценттен астам зақымдану ауданымен), көлеміне қарамастан IV дәрежелі үсік;

сананың бұзылуымен, тыныс алудың және жүрек-қантамыр қызметінің бұзылуымен қатар жүретін электр тогының әсері (электр тогының әсер ету сәтінде, сондай-ақ олардың айқын байқалу дәрежесіне қарамастан, зардап шегушіні емдеу мекемесінде тексеру кезеңінде жүрек-қантамыр жүйесі функциясының кез келген ерте диагностикаланбаған ауытқулары, сыртқы тыныс алудың немесе сананың бұзылуы);

аралас зақымдану (термиялық, химиялық, электрлік, сәулелік, механикалық жарақаттардың үйлесімділігі);

профуздық қан кетумен, қан жоғалтумен және шокпен қатар жүретін тері жабындарының және бет, дене, аяқ-қол, шат тіндерінің терісі сыпырылған жаралар;

ішкі ағзалардың химиялық қосылыстармен (концентрацияланған қышқылдармен, күйдіргіш сілтілермен, зымыран отынының компоненттерімен, улы газбен және т. б.) функциясының орташа немесе елеулі бұзылуы кезінде улануы және (немесе) күйуі;

медициналық персоналдар қызметтік міндеттерін атқару кезінде алған, АИТВ инфекциясын жұқтыруға немесе вирустық гепатитпен ауруға әкеп соқтыратын жараланулар;

оның мерзіміне байланысты емес жүктілікті тоқтатуға әкеп соқтырған мертігулер (жаралану, жарақат алу, контузия алу);

травматикалық және (немесе) механикалық асфиксия, суға немесе басқа сұйық ортаға батыру нәтижесінде асфиксияның салдары.

2. Жеңіл түріне шамалы анатомиялық және функционалдық бұзылулар тудыратын, кемінде 7 тәулік мерзімге әскери қызмет міндеттерін орындаудан толық босатуды талап ететін мертігу (жаралану, жарақаттану, контузия алу) жатады:

бас миының шайқалуымен жабық бассүйек-ми жарақаттары;

бір сүйекті және (немесе) көлденең өсінділердің, омыртқалар доғаларының сынуы; сүйекаралық және сүйекүсті байламдарының жарылуы; сынықтардың жылжуынсыз сегізкөздің сынуы, құйымшақтың сынуы;

жамбас сақинасының бүтіндігін бұзбай жамбас сүйектерінің оқшауланған сынықтары;

жабық сынықтар: бұғананың жаншылмаған сынықтары, кәрі жіліктің немесе шынтақ сүйектерінің (біз тәрізді өсіндіден басқа), сан сүйегінің үлкен, кіші ұршықтарын, асықты жілік шыбығы; ұзын сүйектердің тесікті, жиектен тыс буын сынықтары; 1 – 2 қабырғаның сынуы; төстің семсер тәрізді өсіндісінің сынуы; тізетобықтың, жауырын сынықтарының асқынбаған (сынықтарды ығыстырмай) сынулары;

білек сүйектерінің оқшауланған сынықтары (I бөлімде көрсетілгендерден басқа), бір, екі алақан сүйектерінің; саусақ фалангаларының сынуы (тырнақ фалангасының шеткі сынуынан басқа); дән тәрізді сүйектердің сынуы;

тілерсек сүйектерінің оқшауланған сынықтары;

табан бір, екі сүйегінің, табан саусақтары фалангаларының сынуы;

бір немесе екі жіліншіктің ығыстырусыз сынықтары және табан буынының жартылай шығып сынуы;

тізетобықтың, бұғананың, қол саусақтарының, табан саусақтарының асқынбаған шығуы;

тізе буынының бүйір байламдарының оқшауланған жыртылуы; кеуде-бұғана немесе акромиальды-бұғаналық қосылысы байламдарының жыртылуы; сирақтабан буынының бүйір байламдарының жыртылуы; қол саусақтарының буындары байламдарының жыртылулары, буындағы табан саусақтарының шығып жыртылуы;

байлам аппаратының жыртуынсыз гемартрозбен немесе синовитпен ірі буындардың жабық жарақаттары; менискалардың зақымдануымен тізе буынының жабық жарақаты (менискалардың ескі зақымдануы болғандағы тізе буынының жарақатынан басқа);

функция шамалы бұзылған кезде нерв бағаналарының, перифериялық нервтердің түбіршектерінің, оның ішінде алақан мен саусақтардың жарақаттары және жабық зақымданулары (І бөлімде көрсетілгендерден басқа);

функцияны шамалы бұзуымен ұзақ немесе позициялық қысылу синдромы;

уретраның, ақуыз қабығының, веноздық плексустың, кавернозды денелердің, аталық бездің жыртылуынсыз сыртқы жыныс ағзаларының жаралануы, жарақаттары;

ірі тамырлардың, аяқ-қолдардың нерв діңдерінің жаралануымен қатар жүрмейтін және пластикалық операциялық араласуды қажет етпейтін бұлшықеттер мен сіңірлердің жарылуымен жұмсақ тіндердің (І бөлімде көрсетілгендерден басқа) жаралануы (оның ішінде атыс қарулары) және (немесе) жарақаттары;

көру және қозғалыс функцияларының уақытша бұзылуымен көз алмасының енбейтін жарақаттары (контузиялары), олардың бос жиектері мен көз жас шығару жолдарының тұтастығын бұзбай қабақтың жарақаттары;

1 – 2-дәрежелі қабақтың және көз алмасының күйіктері;

дене бетінің 20 процентке дейін зақымданған ауданы I, II, II дәрежелі термиялық күйіктер (I – II дәрежелі химиялық күйіктер); ІІІб дәрежелі күйіктер (3-дәрежелі химиялық күйіктер) дене бетінің 10 процентіне дейін;

дене бетінің 1 процентінен кем емес кез келген орналасуының 2-дәрежелі беттік үсіктер;

екі құлаққа 2 метрге дейін ауызекі сөйлеуді қабылдағанға дейін есту қабілетінің төмендеуімен есту ағзаларының жарақаттары;

жарақаттану және (немесе) механикалық асфиксия, функциялардың шамалы бұзылуымен жыландардың, улы жәндіктердің шағуы.

Ескертпе:

1) қатар келген (аралас) жарақаттар кезінде жарақаттың ауырлық дәрежесі анағұрлым ауыр жарақат бойынша айқындалады.

2) функцияның жай-күйін негізгі емдеу курсы аяқталғаннан кейін әскери-дәрігерлік комиссия айқындайды.

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің бұйрығына 2-қосымша

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріндегі әскери-дәрігерлік сараптама комиссиялары туралы ереже

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Әскери-дәрігерлік сараптама комиссиялары туралы ереже (бұдан әрі – Ереже) әскери-дәрігерлік комиссиялардың мәртебесін, өкілеттіктерін айқындайды.

2. Әскери-дәрігерлік (дәрігерлік-ұшқыш) комиссиялар Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде (бұдан әрі – ҚР ҚК), әскери прокуратура, Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясы органдарында әскери-дәрігерлік сараптама жүргізеді.

Ескерту. 2-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 04.01.2023 № 3 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-тарау. Әскери-дәрігерлік сараптама комиссиялары

3. Әскери-дәрігерлік сараптама комиссияларына: штаттық әскери-дәрігерлік комиссия, штаттан тыс (тұрақты және уақытша әрекет ететін) әскери-дәрігерлік комиссиялар (бұдан әрі – ӘДК) және дәрігерлік-ұшқыш комиссиялары (бұдан әрі – ДҰК), облыс, республикалық маңызы бар қала, астана, қала мен аудан жергілікті атқарушы органдарының медициналық комиссиялары (бұдан әрі – ЖАО медициналық комиссиялары) жатады.

4. Әскери-дәрігерлік сараптама комиссиясының құрылымы:

әскери-дәрігерлік сараптаманың басқарушы органы – Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Орталық әскери-дәрігерлік комиссиясын (бұдан әрі – ҚР ҚМ ОӘДК);

өкілеттіктері шегінде бағынысты (әскери-дәрігерлік сараптама мәселелері бойынша):

1) штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК-ны (ДҰК-ны):

госпитальдық ӘДК-ны;

госпитальдық ДҰК-ны;

гарнизондық ӘДК-ны;

ҚР ҚК ӘҚК авиациялық медицина зертханаларының ДҰК-сын;

Десанттық-шабуылдау әскерлерінің (ДШӘ) ӘДК-сын;

Әскери-теңіз күштерінің (ӘТК) ӘДК-сын;

әскери оқу орындарының ДҰК-сын;

2) штаттан тыс уақытша әрекет ететін ӘДК-ны (ДҰК-ны);

3) ЖАО-ның медициналық комиссияларын қамтиды.

5. Әскери-дәрігерлік сараптама комиссиялары әскери-дәрігерлік сараптама мәселелерін қоспағанда, тиісті әскери-медициналық мекемелердің (денсаулық сақтауды мемлекеттік басқару жергілікті органдарының) бастықтарына (басшыларына) бағынады.

6. Әскери-медициналық мекеме немесе өзге де орталық мемлекеттік органдар қолбасшылығы штаттан тыс (тұрақты және уақытша әрекет ететін) ӘДК (ДҰК) қызметкерлеріне олардың жұмыс істеуі үшін жағдайлар жасайды (медициналық куәландыру жүргізуге арналған үй-жайлар мен керек-жарақ, заңнамалық-анықтамалық материалдармен, медициналық әдебиетпен, техникалық құралдармен қамтамасыз ету).

Комиссиялардың жұмысы күндізгі жарықта ұйымдастырылады және ӘДК бір жұмыс күнінде 45 адамнан аспайтын, ал ДҰК 35 адамнан аспайтын адамды куәландырады.

7. Әскери-дәрігерлік сараптама органдарына сарапшы-мамандар лауазымдарына жоғары әскери-медициналық (медициналық) білімі, сондай-ақ орталық атқарушы органдардың және өзге де орталық мемлекеттік органдардың әскери-медициналық мекемелерінде (медициналық ұйымдарында) клиникалық және (немесе) сараптама жұмысында тәжірибесі бар адамдар тағайындалады.

8. Штаттық ӘДК (ДҰК) сараптамалық құжаттарды (ауруы туралы куәлікті, анықтамаларды) әскери-дәрігерлік сараптама жөніндегі нормативтік құқықтық актілерге сәйкес комиссия мүшелерінің көпшілік даусымен алқалы түрде қарайды және бекітеді (бекітпейді).

9. Штаттық және штаттан тыс ӘДК (ДҰК) қорытындылары, егер осы қорытындыларда өзгеше ескерілмесе, ҚР ҚК-да медициналық куәландырылған сәттен бастап бір жыл бойы жарамды. Егер әскери қызметшінің денсаулық жағдайында ӘДК қорытындысын қайта қарауға негіз беретін өзгерістер болса немесе штаттық ӘДК шешімі бойынша медициналық куәландыру белгіленген мерзімнен бұрын жүргізіледі. ӘДК-ның (ДҰК-ның) қайтадан не кезекті қорытындысы алдындағысын (әскери қызметке уақытша жарамсыздығы туралы қорытындыны қоспағанда) жояды.

10. ӘДК (ДҰК) қорытындысы барлық лауазымды адамдардың және заңды тұлғалардың орындауы үшін міндетті болып табылады.

Азаматтар шағымданатын ӘДК (ДҰК), ЖАО медициналық комиссияларының қорытындылары ҚР ҚМ ОӘДК-ның бақылап қайта қарауына жатады, бақылап қайта қаралғаннан кейін қорытынды соңғы болып табылады және сот тәртібінде қайта қаралады.

3-тарау. Штаттық әскери-дәрігерлік комиссия

11. Штаттық ӘДК ұйымдық-құқықтық нысанда "Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Орталық әскери-дәрігерлік комиссиясы" республикалық мемлекеттік мекемесі ретінде құрылады, оның қорғаныс саласындағы орталық атқарушы органда әскери-дәрігерлік сараптама орталығының мәртебесі бар.

Штаттық ӘДК-ның Қазақстан Республикасының Мемлекеттік елтаңбасы бейнеленген өз атауы жазылған мөрі, белгіленген үлгідегі мөртаңбалары мен бланкілері болады.

12. Штаттық ӘДК-ның (ДҰК-ның) негізгі міндеттері:

1) Әскери-дәрігерлік сараптама жүргізу қағидаларына және ҚР ҚК-да және мемлекеттік авиацияда қызмет ету үшін куәландырылатындардың денсаулық жағдайына сәйкес келуіне қойылатын талаптарға сәйкес әскери-дәрігерлік сараптама жүргізуге басшылық жасау және бақылау;

2) тексеру толықтығы мен сапасын, сондай-ақ диагноздың және дәрігерлік-сараптама қорытындыларының негізділігін бақылау;

3) әскери-дәрігерлік сараптама мәселелері бойынша денсаулық сақтау, халықты әлеуметтік қорғау және зейнетақымен қамсыздандыру саласындағы қызметті жүзеге асыратын мемлекеттік мекемелермен және өзге де ұйымдармен өзара іс-қимыл жасау;

4) әскери-дәрігерлік сараптама мәселелері жөніндегі нормативтік құқықтық актілер жобаларын дайындауға қатысу болып табылады.

13. Штаттық ӘДК (ДҰК):

1) өкілеттіктері шегінде бағынысты әскери-дәрігерлік (дәрігерлік-ұшқыш) сараптау комиссияларының қорытындыларын қарайды және бекітеді (бекітпейді) немесе жояды;

2) оларға қолбасшылық немесе медициналық куәландырудан өткен адамдар шағымданған кезде өзінің және өкілеттіктері шегінде бағынысты комиссиялардың қорытындыларын бақылау тәртібінде қайта қарайды;

3) азаматтардың әскери қызмет өткеруге (міндеттерін атқаруға), әскери жиындардан өтуіне байланысты мертігуінің (жаралануының, жарақаттануының, контузия алуының), ауыруының, қаза табуының (қайтыс болуының) себепті байланысы туралы ӘДК қорытындысын қабылдайды;

4) азаматтардың әскери қызмет өткеруге (міндеттерін атқаруға), әскери жиындардан өтуіне байланысты мертігуінің (жаралануының, жарақаттануының, контузия алуының), ауыруының, қаза табуының (қайтыс болуының) себепті байланысы туралы өзінің және өкілеттіктері шегінде бағынысты әскери-дәрігерлік сараптама комиссияларының қорытындыларын қайта қарайды;

5) өкілеттіктері шегінде бағынысты әскери-дәрігерлік (дәрігерлік-ұшқыш) сараптаманың және әскери-дәрігерлік (дәрігерлік-ұшқыш) сараптама комиссиялары сараптамалық қызметінің жай-күйін талдайды;

6) әскери-дәрігерлік сараптама нәтижесі бойынша, сондай-ақ орнында зерделеумен әскери-медициналық (медициналық) мекемелерде (ұйымдарда) медициналық куәландыруды ұйымдастырудағы және жүргізудегі кемшіліктерді анықтайды;

7) ЖАО-ның медициналық комиссияларында әскерге шақыру учаскелеріне тіркеу және әскери қызметке шақыру кезінде, келісімшарт бойынша әскери қызметке кірген, әскери оқу орындарына оқуға түскен кезде азаматтарды, әскери міндеттілерді медициналық куәландыруды ұйымдастыруды, оның жай-күйі мен нәтижесін зерделейді;

8) штаттан тыс (тұрақты және уақытша әрекет ететін) ӘДК-ға (ДҰК-ға) және ЖАО-ның медициналық комиссияларына осы Ережені, әскери-дәрігерлік (дәрігерлік-ұшқыш) сараптама жөніндегі нормативтік құқықтық актілерді іс жүзінде қолдану бойынша түсіндірме береді;

9) Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери-дәрігерлік (дәрігерлік-ұшқыш) сараптаманы ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі әдістемелік нұсқауларды әзірлейді;

10) әскери қызметшілерді және әскери міндеттілерді әскери-медициналық (медициналық) мекемелерге стационарлық немесе амбулаториялық тексеруге және медициналық куәландыруға жіберудің мақсатқа сәйкестігін айқындайды;

11) өкілеттіктері шегінде бағынысты әскери-дәрігерлік сараптама комиссияларынан, әскери-медициналық (медициналық) мекемелерден (ұйымдардан) және орталық атқарушы органдардың өзге де бөлімшелерінен, өзге де орталық мемлекеттік органдардан, әскери бөлімдер мен мекемелерден сараптамалық қорытындыны айқындау үшін құжаттарды сұратады;

12) ӘДК (ДҰК) қорытындысына ықпал еткен куәландыру тәртібін бұзу анықталған жағдайда, сондай-ақ өкілеттіктері шегінде бағынысты әскери-дәрігерлік сараптама комиссиялары қорытындысының негізділігін тексеру үшін бақылап (ішкі) тексеруді және (немесе) қайта медициналық куәландыруды тағайындайды;

13) ұшқыштар құрамының лауазымдарында тұрған Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Әуе қорғанысы күштері басшылығына медициналық куәландыру жүргізеді;

14) әскери-дәрігерлік сараптама мәселелері бойынша консультация, қорытындылар, анықтамалар береді;

15) әскери-дәрігерлік (дәрігерлік-ұшқыш) сараптама мәселелері бойынша норма шығару қызметіне қатысады;

16) құрылымдық бөлімше басшысының келісімімен әскери-медициналық қызмет мамандарын нормативтік құқықтық актілер және басқа да құжаттар жобаларын дайындау үшін, сондай-ақ жүктелген функциялар мен міндеттерге сәйкес жүргізілетін әскери-дәрігерлік сараптама жөніндегі іс-шараларды әзірлеу және жүзеге асыру үшін тартады;

17) әскери-дәрігерлік сараптама бойынша медициналық персоналды әдістемелік, практикалық, дипломнан кейінгі даярлауға қатысады;

18) комиссиялар сарапшылары әскери-дәрігерлік сараптама жөніндегі мәселелерді қарау кезінде сотта және басқа да мемлекеттік органдарда мемлекеттік мекемелерді білдіреді;

19) әскери-дәрігерлік (дәрігерлік-ұшқыш) сараптама бойынша есеп беру құжаттарының нысандарын әзірлеуге қатысады;

20) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де функцияларды орындайды.

Ескерту. 13-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 14.07.2022 № 522 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

13-1. Штаттық ӘДК ай сайын әр ай аяқталғаннан кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің құрылымдық бөлімшелеріне (Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Бас әскери-медициналық басқармасы, Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Кадрлар департаменті, әскер түрі мен тегінің, өңірлік қолбасшылықтың кадр органына) әскери қызметке жарамсыз (оның ішінде шектеулі жарамды) деп танылған әскери қызметшілердің тізімін жібереді.

Ескерту. Қағидалар 13-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

4-тарау. Штаттан тыс әскери-дәрігерлік комиссиялар

14. Штаттан тыс тұрақты (уақытша) әрекет ететін ӘДК (ДҰК):

әскери қызметшілерді;

әскери оқу орындарына оқуға түсетін азаматтарды;

келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретін кандидаттарды;

әскерге шақыру бойынша әскери қызметке шақырылатын (айқындалатын) запастағы офицерлерді;

мемлекеттік авиацияның авиациялық персоналын;

әскери бөлімдерге келетін буынды;

запастағы әскери міндеттілерді медициналық куәландыру үшін Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің (бұдан әрі – ҚР ҚМ) гарнизондарында, әскери-медициналық мекемелерінде, әскери оқу орындарында құрылады.

15. Штаттан тыс тұрақты әрекет ететін ӘДК жыл сайын тиісті әскери-медициналық (медициналық) мекеме (ұйым) бастығының бұйрығымен мынадай құрамда тағайындалады: хирург, терапевт, невропатолог, окулист, оториноларинголог, стоматолог. Қажет болған кезде комиссия құрамына басқа да мамандықтардың дәрігерлері тартылады. ӘДК төрағасы болып әскери-медициналық (медициналық) мекеме (ұйым) медициналық бөлімінің (қызметінің) бастығы, ал орта медициналық персонал қатарынан комиссия хатшысы тағайындалады.

Ескерту. 15-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 14.07.2022 № 522 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

16. Әскери-дәрігерлік сараптама бойынша штаттан тыс тұрақты (уақытша) әрекет ететін ӘДК (ДҰК) штаттық ӘДК-ның (ДҰК-ның) әдістемелік ұсынымдары мен нұсқауларын басшылыққа алады.

17. Штаттан тыс уақытша әрекет ететін ӘДК осы Ереженің 15-тармағында айқындалған құрамда:

ҚР ҚК Бас әскери-медициналық басқармасы бастығының бұйрығымен техникалық және кәсіптік, жоғары білім беру бағдарламаларын іске асыратын әскери оқу орындарына, оның ішінде шет мемлекеттердің әскери оқу орындарына оқуға түсетін кандидаттарды түпкілікті медициналық куәландыру үшін;

ҚР ҚК Бас әскери-медициналық басқармасы бастығының немесе осы мекеме бастығының бұйрығымен жалпы орта білім берудің жалпы білім беру бағдарламаларын іске асыратын әскери оқу орындарына оқуға түсетін кандидаттарды медициналық куәландыру үшін;

гарнизон бастығының, әскер тектері, оған теңестірілген және одан жоғары қолбасшының бұйрығымен жауынгер жүзушілерді (сүңгуірлерді), танкілерді және басқа да машиналарды суасты жүргізуге тартылатын, радиоактивті заттармен, иондаушы сәулелендіру көздерімен, зымыран отыны компоненттерімен, электр-магниттік өріс көздерімен жұмыс істейтін әскери қызметшілерді, сондай-ақ оқу-жаттығу бөлімдеріне мерзімді әскери қызметке шақырылған әскери қызметшілерді медициналық куәландыру үшін тағайындалады.

18. Әскери-медициналық мекемелердің басшылары жыл сайын ҚР ҚМ ОӘДК-ға:

1) 10 желтоқсанға дейін – штаттан тыс (госпитальдық, гарнизондық) әскери-дәрігерлік комиссия құрамын келісуге;

2) ағымдағы жылғы 20 қаңтарға дейін – комиссия төрағасы, төраға орынбасары және мүшелері қолтаңбаларының үлгілерімен штаттан тыс (госпитальдық, гарнизондық) әскери-дәрігерлік комиссияны тағайындау туралы бұйрықтан үзіндіні ұсынады.

Штаттан тыс (госпитальдық, гарнизондық) ӘДК құрамының өзгергені туралы ҚР ҚМ ОӘДК төрағасы хабардар етіледі және қолтаңба үлгілерімен және тиісті бұйрықтан үзіндімен жаңартылған тізім ұсынылады.

5-тарау. Госпитальдық әскери-дәрігерлік комиссия

19. Әскери госпитальда (лазаретте) әскери госпиталь (лазарет) бастығының бұйрығымен құрамында төраға, комиссия мүшелері (кемінде екі маман-дәрігер) және хатшы болатын госпитальдық ӘДК құрылады. Госпиталь (лазарет) медициналық бөлімінің бастығы (бөлімше бастығы) госпитальдық ӘДК төрағасы болып тағайындалады.

Ескерту. 19-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

20. ҚР ҚМ Бас әскери клиникалық госпиталінде және ҚР ҚМ Әскери клиникалық госпиталінде клиникалық бейіндер бойынша госпитальдық ӘДК құрылады. Тиісті бейіннің жетекші мамандары (бөлімше бастықтары) осы комиссиялардың төрағалары болып тағайындалады.

Госпитальдық ӘДК-ға:

1) әскери қызметшілерді медициналық куәландыру;

2) осы Қағидаларда көзделген жағдайларда әскери міндеттілерді медициналық куәландыру;

3) әскери-дәрігерлік сараптамаға қатысты бөлігінде әскери-медициналық мекемедегі емдеу-диагностикалық жұмысын ұйымдастыруды, жүргізуді және нәтижелерін бақылау;

4) әскери госпиталь (лазарет) бастығына және ҚР ҚМ ОӘДК бастығына госпитальда (лазаретте) жатқан адамдарды тексеруде және емдеуде анықталған кемшіліктер туралы баяндауларды ұсыну;

5) дәрігерлерге (оның ішінде әскери буындағы) әскери-дәрігерлік сараптама бойынша әдістемелік және практикалық көмек көрсету;

6) госпитальдық ӘДК жұмысының нәтижелерін талдау және жинақтау және ҚР ҚМ ОӘДК-ға жүргізілген жұмыс нәтижелері туралы есеп берулерді ұсыну;

7) әскери госпиталь (лазарет), қызмет көрсетілетін әскери бөлімдер, әскери оқу орындарының дәрігерлерін әскери-дәрігерлік сараптама бойынша даярлауға қатысу;

8) сараптама құжаттамасын (ауруы туралы куәліктерді, анықтамаларды) ресімдеу жүктеледі.

6-тарау. Гарнизондық әскери-дәрігерлік комиссия

21. Гарнизондық ӘДК гарнизон бастығының бұйрығымен осы Ереженің 15-тармағында айқындалған құрамда құрылады. Гарнизондық ӘДК төрағасы болып әскери емхана бастығы немесе әскери-медициналық (медициналық) мекеме (ұйым) медициналық бөлімінің (қызметінің) бастығы, орта медициналық персонал қатарынан комиссия хатшысы тағайындалады.

Ескерту. 21-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 14.07.2022 № 522 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

22. Гарнизондық ӘДК-ға:

1) мыналарды:

гарнизонның әскери қызметшілерін;

гарнизонның әскери бөлімдеріне келген буынды;

әскери оқу орындарына оқуға түсетін кандидаттарды;

келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретін кандидаттарды;

ауруы бойынша демалыстағы әскери қызметшілерді медициналық куәландыру;

осы Қағидаларда көзделген жағдайларда әскери міндеттілерді медициналық куәландыру;

2) әскери-дәрігерлік сараптаманы ұйымдастыру және жүргізу кезінде гарнизонда орналасқан әскери-медициналық мекемелерде, әскери бөлімдерде, әскери оқу орындарында емдеу-профилактикалық жұмыстың жай-күйін бақылау;

3) жүргізілген жұмыс нәтижелері туралы есеп берулерді ұсынумен гарнизондық ӘДК жұмысының нәтижелерін талдау және жинақтау;

4) әскери-дәрігерлік сараптама мәселелері бойынша гарнизонның маман-дәрігерлерін даярлауға қатысу;

5) сараптама құжаттамасын (ауруы туралы куәліктерді, анықтамаларды) ресімдеу жүктеледі.

7-тарау. Дәрігерлік-ұшқыш комиссиялары

23. ӘДС-ның құрамдас бөлігі дәрігерлік-ұшқыш сараптамасы (бұдан әрі – ДҰС) болып табылады, оны штаттық (штаттан тыс) тұрақты (уақытша) әрекет ететін ДҰК ұйымдастырады және жүргізеді және Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ӘДС міндеттерін шешеді.

24. ҚР ҚМ ОӘДК жанында құрылатын ДҰК өз қызметін осы Ереженің 12, 13-тармақтарына сәйкес жүзеге асырады.

25. Штаттан тыс тұрақты әрекет ететін дәрігерлік-ұшқыш комиссиялары:

авиациялық медицинаның зертханасы жанындағы ҚР ҚК ӘҚК бас қолбасшысының;

ұшқыштар құрамының дәрігерлік сараптама бөлімшесі бар әскери госпиталь жанындағы әскери госпиталь бастығының;

авиациялық персоналды даярлау бойынша әскери оқу орны жанындағы әскери оқу орны бастығының бұйрығымен құрылады.

26. ДҰК құрамына авиациялық медицина саласында жұмыс тәжірибесі бар және (немесе) дәрігерлік-ұшу (әскери-дәрігерлік) сараптамасы бойынша даярлығы бар дәрігерлер тағайындалады: хирург, терапевт, невропатолог, окулист, оториноларинголог, стоматолог. Қажет болған кезде комиссияның құрамына басқа мамандықтардың дәрігерлері тартылады.

Қажет болған кезде ДҰК отырысына қатысуға медицина қызметінің бастығы (дәрігер) және (немесе) авиациялық бөлім қолбасшылығының өкілі тартылады.

27. Штаттан тыс (тұрақты және уақытша әрекеттегі) ДҰК-ға:

1) Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясында, авиациялық персонал даярлайтын әскери оқу орнында дәрігерлік-ұшқыш сараптамасын ұйымдастыру және жүргізу;

2) мыналарды:

авиациялық персонал даярлайтын әскери оқу орнына ұшқыш мамандығына оқуға түсетін азаматтарды;

авиациялық персонал даярлайтын әскери оқу орнының әуе кемесін, пилотсыз әуе кемесін ұшып пайдалану мамандығы бойынша білім алатын курсанттарын (тыңдаушыларын);

мемлекеттік авиация ұшқышы мен штурманын;

ұшқыш экипажының басқа да мүшесін;

әуе кемесі бортында ұшу тапсырмасын орындауға қатысатын адамдарды, планершіні, әуеде қалықтап ұшатын адамды;

парашютшіні;

ұшуға басшылық жасау мен басқаруды жүзеге асыратын адамдарды;

әуе қозғалысын басқару операторын;

пилотсыз әуе кемесінің операторын (сыртқы пилотты) медициналық куәландыру;

3) дәрігерлік-ұшқыш сараптамасына қатысты бөлігінде авиациялық әскери бөлімде, авиациялық персонал даярлайтын әскери оқу орнында профилактикалық, емдеу-диагностикалық жұмысты, медициналық куәландыруды ұйымдастыруды және жай-күйін бақылау;

4) ұшу әрекеті факторын және оның мемлекеттік авиация авиациялық персоналының денсаулық жағдайына ықпал етуін зерделеу;

5) әскери жиынға шақырылған запастағы ұшқышты, штурман мен ұшқыш экипажының басқа да мүшесін медициналық куәландыру;

6) авиациялық персоналды медициналық куәландыру нәтижесін талдау және жинақтау және штаттық ӘДК бастығына (төрағасына) ДҰК жұмысының нәтижесі бойынша есеп беру;

7) дәрігерлік-ұшқыш сараптамасы мақсатында комиссияаралық кезеңде авиациялық персоналға жүргізілетін емдеу-сауықтыру іс-шараларының орындалу сапасын тексеру;

8) авиациялық әскери бөлім, әскери-медициналық мекеме дәрігеріне дәрігерлік-ұшқыш сараптамасы мәселелері бойынша әдістемелік және практикалық көмек көрсету;

9) мемлекеттік авиацияға қызметке кіретін Қазақстан Республикасы азаматтары және авиациялық персонал тұлғасының психофизиологиялық қасиетін айқындау жүктеледі.

Ескерту. 27-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

28. Штаттан тыс уақытша әрекет ететін ДҰК осы Ереженің 25, 26-тармақтарына сәйкес авиациялық бөлімдерде, әскери оқу орындарында авиациялық персоналға көшпелі дәрігерлік-ұшқыштық куәландыру жүргізу үшін құрылады.

29. Штаттан тыс (тұрақты және уақытша әрекеттегі) ДҰК-ға авиациялық персонал даярлайтын әскери оқу орнына ұшқыш мамандығына оқуға түсуге, ұшуға үйретуге, ұшу жұмысына, ұшуға, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге жарамдылық санатын айқындау, сондай-ақ стационарлық медициналық куәландыруға (тексеруге, емдеуге) жіберуге мұқтаж адамдарды анықтау жүктеледі.

Штаттан тыс (тұрақты және уақытша әрекеттегі) ДҰК төрағасы медициналық куәландыру нәтижелерін медициналық куәландыру аяқталғаннан кейін бір айдан кешіктірмей штаттық ӘДК-ге жолдайды.

Ескерту. 29-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

30. Авиациялық персоналды медициналық куәландыру кезінде ДҰК-ға куәландырылушы сауыққан немесе денсаулық жағдайында функционалдық сипаттағы өзгерістер болмаған жағдайда бұрын белгіленген ауыру диагнозын өзгерту құқығы беріледі.

Штаттан тыс (тұрақты және уақытша әрекеттегі) ДҰК амбулаториялық жағдайда ұшу жұмысына, ұшуға, ұшуға басшылық жасауға, пилотсыз әуе кемесін басқаруға, парашютпен секіруге, ұшуға үйретуге жарамдылықты шектемейтін ауру бойынша қорытындыны дербес шығарады.

Ескерту. 30-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

31. Штаттан тыс (тұрақты және уақытша әрекеттегі) ДҰК-ға (ӘДК-ға) әдістемелік басшылық жасауды, практикалық көмек көрсетуді және олардың жұмысын бақылауды ҚР ҚМ ОӘДК жүзеге асырады.

Ескерту. 31-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

8-тарау. Әскери-теңіз күштерінің әскери-дәрігерлік комиссиясы

32. ӘТК ӘДК ӘТК бас қолбасшысының бұйрығымен осы Ереженің 15-тармағында айқындалған құрамда құрылады және ӘТК-да әскери-дәрігерлік сараптамаға әдістемелік басшылық жасауды жүзеге асырады.

33. ӘТК ӘДК төрағасы әскери-дәрігерлік сараптама мәселелері бойынша ҚР ҚМ ОӘДК бастығына бағынады.

34. ӘТК ӘДК-ға:

1) әскери қызметке (әскери жиындарға) шақырылған және (немесе) ӘТК-да қызмет ету үшін басқа әскер тектерінен, әскери оқу орындарынан келген (жіберілген) азаматтардың, ӘТК-да әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілердің, ӘТК-ның әскери-есептік мамандықтары бойынша оқытып-үйрету үшін іріктелген әскери қызметшілердің ӘТК-дағы әскери қызметке жарамдылығын айқындау мақсатында медициналық куәландыруды ұйымдастыру, жүргізу;

2) әскери-дәрігерлік сараптамаға қатысты бөлігінде әскери-медициналық мекемелерде, әскери бөлімдерде және әскери оқу орындарында емдеу-диагностикалық жұмысты ұйымдастыруды, жүргізуді және нәтижелерін бақылау;

3) ӘТК-да әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерді медициналық куәландыру нәтижелерін талдау және ӘТК қолбасшылығына және ҚР ҚМ ОӘДК төрағасына медициналық куәландыру нәтижелері туралы баяндау жүктеледі.

35. ӘТК ӘДК:

1) ӘТК-да қызмет етуге жарамдылық немесе жарамсыздық туралы қорытынды шығарады;

2) қайтадан медициналық куәландыру нәтижелері бойынша ӘТК-да қызмет етуге жарамдылық (жарамсыздық) туралы өз қорытындыларын немесе басқа да ӘДК қорытындыларын (ҚР ҚМ ОӘДК бекіткен қорытындылардан басқа) қайта қарайды;

3) ӘТК-да әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерді медициналық куәландыру мәселелері бойынша әдістемелік нұсқаулар мен ұсынымдар береді;

4) ӘТК әскери бөлімдеріндегі әскери қызметшілерді медициналық куәландыруды ұйымдастыруды және оның тәртібін тексереді;

5) әскери-дәрігерлік сараптама мәселелерін шешу үшін әскери бөлімдерден, жергілікті әскери басқару органдарынан (бұдан әрі – ЖӘБО), денсаулық сақтау ұйымдарынан құжаттарды сұратады.

9-тарау. Десанттық-шабуылдау әскерлерінің әскери-дәрігерлік комиссиясы

36. ДШӘ ӘДК ДШӘ қолбасшысының бұйрығымен осы Ереженің 15-тармағында айқындалған құрамда құрылады және ДШӘ-дағы әскери-дәрігерлік сараптамаға әдістемелік басшылық жасауды жүзеге асырады.

37. ДШӘ ӘДК төрағасы әскери-дәрігерлік сараптама мәселелері бойынша ҚР ҚМ ОӘДК бастығына бағынады.

38. ДШӘ ӘДК-ға:

1) әскери қызметке (әскери жиындарға) шақырылған және (немесе) ДШӘ-да қызмет ету үшін басқа әскер түрлері мен тектерінен, әскери оқу орындарынан келген (жіберілген) азаматтардың, ДШӘ-да әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілердің, ДШӘ-ның әскери-есептік мамандықтары бойынша оқытып-үйрету үшін іріктелген әскери қызметшілердің ДШӘ-дағы әскери қызметке жарамдылығын айқындау үшін медициналық куәландыруды ұйымдастыру, жүргізу;

2) әскери-дәрігерлік сараптамаға қатысты бөлігінде әскери-медициналық мекемелерде, әскери бөлімдерде емдеу-диагностикалық жұмысты ұйымдастыруды, жүргізуді және оның нәтижелерін бақылау;

3) ДШӘ-да әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерді медициналық куәландыру нәтижелерін талдау және ДШӘ қолбасшылығына және ҚР ҚМ ОӘДК төрағасына медициналық куәландыру нәтижелері туралы есеп берулерді ұсыну жүктеледі.

39. ДШӘ ӘДК:

1) ДШӘ-дағы қызметке жарамдылық немесе жарамсыздық туралы қорытынды шығарады;

2) қайтадан медициналық куәландыру нәтижелері бойынша ДШӘ-да қызмет етуге жарамдылық (жарамсыздық) туралы өз қорытындыларын немесе басқа да ӘДК қорытындыларын (ҚР ҚМ ОӘДК шығарған қорытындылардан басқа) қайта қарайды;

3) ДШӘ-да әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерді медициналық куәландыру мәселелері бойынша әдістемелік нұсқаулар мен ұсынымдар береді;

4) ДШӘ-ның әскери бөлімдерінде әскери қызметшілерді медициналық куәландыруды ұйымдастыруды және оның тәртібін тексереді;

5) әскери-дәрігерлік сараптама мәселелерін шешу үшін әскери бөлімдерден, ЖӘБО-дан, денсаулық сақтау ұйымдарынан құжаттарды сұратады.

10-тарау. Облыс, республикалық маңызы бар қала, астана, қала және аудан жергілікті атқарушы органының медициналық комиссиялары

40. ЖАО медициналық комиссияларының жұмысы Кодекстің 12-бабы 2-тармағының 30) тармақшасына, 13-бабының 17) тармақшасына және "Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы" 2012 жылғы 16 ақпандағы Қазақстан Республикасының Заңы 29-бабының 1-тармағына сәйкес ұйымдастырылады.

41. Медициналық комиссиялар құрамына денсаулық сақтау ұйымдарынан ӘДС мәселелері бойынша даярлығы бар маман-дәрігерлер: хирург, терапевт, невропатолог, психиатр, окулист, оториноларинголог, дерматовенеролог, стоматолог бөлінеді.

Қажет болған кезде медициналық комиссиялар құрамына басқа мамандықтардың дәрігерлері, сондай-ақ орта медициналық персонал тартылады.

42. ЖАО медициналық комиссиясының жұмысын ұйымдастыруды және оның сапасын бақылау облыс (республикалық маңызы бар қала және астана) қорғаныс істері жөніндегі департаменті медицина қызметінің бастығына (дәрігеріне) жүктеледі.

43. Қаланың, ауданның ЖАО медициналық комиссиялары:

1) осы Ережеге 1-қосымшаға сәйкес маман-дәрігерлердің кабинеттерін әскерге шақыру (жиын) пункттерінде медициналық куәландыру үшін қажетті құралдар, медициналық және шаруашылық мүлік тізбесімен жарақтандыруды тексереді;

2) амбулаториялық (стационарлық) тексерілуге (емделуге) мұқтаж азаматтар жіберілетін медициналық ұйымдарды айқындайды;

3) тіркеу (әскерге шақыру) комиссиясы әскери қызметке уақытша жарамсыз деп таныған азаматтарды тексеру (емдеу) жүзеге асырылатын медициналық ұйымдарды айқындайды;

4) маман-дәрігерлердің мерзімді әскери қызметке шақырылуға (әскерге шақыру учаскелеріне тіркелуге) жататын азаматтардың диспансерлік есепте тұрғаны, медициналық көмекке жүгінгені туралы мәліметтерге, оның ішінде медициналық ақпараттық жүйеге қолжетімділігін қамтамасыз етеді;

5) мерзімді әскери қызметке шақыру (әскерге шақыру учаскелеріне тіркеу) кезінде азаматтарды медициналық куәландыру нәтижесін медициналық ақпараттық жүйеге енгізудің толықтығы мен дұрыстығын бақылайды;

6) азаматтардың Талаптарға сәйкес әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды шығарады және әскер түрлері мен тектері бойынша арналу көрсеткішін белгілейді;

7) азаматтарға әскерге шақыру учаскелеріне тіркеу, мерзімді әскери қызметке шақыру кезінде медициналық куәландыру мәселелері бойынша түсіндірме береді;

8) шамалы шектеулермен әскери қызметке жарамды деп танылған, әскери қызметке уақытша жарамсыз, ауыз қуысын санациялауға, көру қабілетін түзетуге мұқтаж азаматтардың тізімін жасайды;

9) күн сайын қорытынды шығарады, азаматтарды медициналық куәландыру нәтижесін талдайды;

10) азаматтарды медициналық куәландырудың кемшіліктері туралы мерзімді әскери қызметке шақыру (әскерге шақыру учаскелеріне тіркеу) комиссиясының төрағасына баяндайды;

11) азаматтарды медициналық куәландыруға байланысты шағымдар мен өтініштерді шешуге қатысады.

Ескерту. Ереже 43-тармақпен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 29.11.2022 № 1143 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

44. Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың ЖАО медициналық комиссиялары:

1) денсаулық сақтауды мемлекеттік басқарудың жергілікті органдарымен, денсаулық сақтау ұйымдарымен, басқа да ұйымдармен азаматтарды әскери қызметке даярлауды медициналық қамтамасыз ету мәселелері бойынша өзара іс-қимылды ұйымдастырады;

2) жиын пункті маман-дәрігерлерінің кабинеттерін құралмен, медициналық және шаруашылық мүлікпен жарақтандыруды тексереді;

3) маман-дәрігерлерге азаматтарды медициналық куәландыруды ұйымдастыру және жүргізу туралы нұсқау береді, әскери-дәрігерлік сараптама жүргізу мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілерді түсіндіреді;

4) бағынысты медициналық комиссиялардың жұмысына әдістемелік басшылық жасауды жүзеге асырады, олардың жұмысын бақылайды және оларға әскери-дәрігерлік сараптама мәселелері бойынша практикалық көмек көрсетеді;

5) азаматтарға денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке шақыруды кейінге қалдырудың және одан босатудың негізділігін зерделейді;

6) ресімдеу сапасын, бағынысты медициналық комиссиялардың маман-дәрігерлері шығарған қорытындылардың негізділігін және олардың Талаптарға сәйкестігін тексереді;

7) Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріне, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарына тікелей жөнелту алдында облыстық (республикалық маңызы бар қаланың немесе астананың) жиын пунктінде аудандық (қалалық, облыстық маңызы бар қаланың) шақыру комиссиясы мерзімді әскери қызметке шақырған азаматтарға бақылау медициналық қарап-тексеруді жүргізеді;

8) аудандық (қалалық, облыстық маңызы бар қаланың) әскерге шақыру комиссиялары әскери қызметке жарамсыз және әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылған азаматтарға, сондай-ақ медициналық куәландыру нәтижелері бойынша олардың әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытындылармен келіспейтіні туралы мәлімдеген азаматтарға қайта медициналық куәландыруды жүргізеді;

9) әскери қызметке жарамдылығы (жарамсыздығы) санатын айқындаумен өзінің келіспейтіні туралы мәлімдеген азаматтардан денсаулық жағдайының өзгеруін растайтын құжаттарды сұратады;

10) бағынысты медициналық комиссиялардың қорытындыларын қарайды (қайта қарайды), бекітеді (күшін жояды);

11) штаттық ӘДК-мен келісілгеннен кейін өз қорытындыларын қайта қарайды;

12) Қарулы Күштерден, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардан мерзімді қызмет әскери қызметшілерін қайтару себептерін есепке алуды, зерделеуді және талдауды жүргізеді;

13) азаматтарды медициналық куәландыру және тексеру (емдеу) нәтижелерін жинақтайды;

14) әскерге шақыру (тіркеу) кампаниясының қорытындысы бойынша облыстың (республикалық маңызы бар қаланың немесе астананың) жергілікті атқарушы органының басшысына (әкіміне), денсаулық сақтауды мемлекеттік басқарудың жергілікті органдары басшысына медициналық комиссиялардың жұмысын жақсарту жөнінде ұсыныстар береді.

Ескерту. Ереже 44-тармақпен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 29.11.2022 № 1143 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріндегі әскери- дәрігерлік сараптама комиссиялары туралы ережеге 1-қосымша

Әскерге шақыру (жиын) пунктінде медициналық куәландыру үшін құралдар, медициналық және шаруашылық мүлік тізбесі

Ескерту. 1-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 18.07.2024 № 744 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Р/с №	Дәрігерлік-медициналық құралдар, заттар мен аппарат	Саны	Өлшем бірлігі
Антропометрия кабинеті
1.	Медициналық таразы	1	дана
2.	Қол динамометрі (тегіс серіппелі)	2	дана
3.	Сантиметрге бөлінген өлшеу таспасы	1	дана
4.	Анатомиялық пинцет	2	дана
5.	Бой өлшегіш	1	дана
6.	Спирометр	1	дана
7.	Үлкейткіш шыны (лупа)	1	дана
8.	Стетофонендоскопы бар тонометр	1	жиынтық
9.	Стационарлық бактерицидтік сәулелендіргішнемесе рециркулятор	1	дана
10.	Наркологиялық тесті (резервтегіні ескеріп, тек облыстық жиын пунктінде әскерге жөнелтілетін адамдар саны бойынша)	-	-
Шығыс материалдары (күніне 50 куәландырушыға): 70 % этил спиртінің сулы ерітіндісі – 100 миллилитр, медициналық қолғап – 50 жұп, 100 грамм мақта, құралдарды өңдеуге арналған дезинфекциялау ерітіндісі, құралдарды өңдеуге арналған ыдыс – 2 дана, шприц (бірреттік) 5,0 миллилитр – 50 дана, медициналық халат (немесе костюм) – 2 дана, аммиак – 5 миллилитр, бөлме термометрі – 1 дана
Терапевт кабинеті
11.	Стетофонендоскопы бар тонометр	2	жиынтық
12.	Медициналық термометр	3	дана
13.	Тілге арналған түзу екіжақты шпатель	5	дана
14.	Бүйрек пішінді эмальданған науа	1	дана
15.	Медициналық кушетка	1	дана
16.	Үстел шамы	1	дана
17.	Стационарлық бактерицидтік сәулелендіргішнемесе рециркулятор	1	дана
18.	Пульсоксиметр	1	дана
19.	Кардиографқа арналған термоқағаз таспасы бар көп арналв электрокардиограф (тек облыстық бақылау комиссиясына)	1	жиынтық
20.	Компьютер (монитор, жүйелік блок, пернетақта, компьютерлік тінтуір, үздіксіз қоректендіру көзі)	1	жиынтық
21.	Принтер	1	дана
Шығыс материалдары (күніне 50 куәландырушыға): 70 % этил спиртінің сулы ерітіндісі – 100 миллилитр, медициналық қолғап – 50 жұп, 100 грамм мақта, құралдарды өңдеуге арналған дезинфекциялау ерітіндісі, құралдарды өңдеуге арналған ыдыс – 2 дана, медициналық халат (немесе костюм) – 2 дана, аммиак – 5 миллилитр
Хирург кабинеті
22.	Стетофонендоскоп	1	дана
23.	Бұрыш өлшегіш	1	дана
24.	Негатоскоп	1	дана
25.	Сантиметрге бөлінген өлшеу таспасы	1	дана
26.	Медициналық кушетка	1	дана
27.	Стационарлық бактерицидтік сәулелендіргішнемесе рециркулятор	1	дана
28.	Компьютер (монитор, жүйелік блок, пернетақта, компьютерлік тінтуір, үздіксіз қоректендіру көзі)	1	жиынтық
29.	Принтер	1	дана
Шығыс материалдары (күніне 50 куәландырушыға): 70 % этил спиртінің сулы ерітіндісі – 100 миллилитр, медициналық қолғап – 50 жұп, 100 грамм мақта, құралдарды өңдеуге арналған дезинфекциялау ерітіндісі, құралдарды өңдеуге арналған ыдыс – 2 дана, медициналық халат (немесе костюм) – 2 дана
Невропатолог кабинеті
30.	Неврологиялық шағын балға	1	дана
31.	Тілге арналған түзу екіжақты шпатель	5	дана
32.	Сантиметрге бөлінген өлшеу таспасы	1	дана
33.	Бүйрек пішінді науа	1	дана
34.	Медициналық қолшам (офтальмоскопияға арналған)	1	дана
35.	Стетофонендоскопы бар тонометр	1	жиынтық
36.	Медициналық кушетка	1	дана
37.	Стационарлық бактерицидтік сәулелендіргішнемесе рециркулятор	1	дана
38.	Компьютер (монитор, жүйелік блок, пернетақта, компьютерлік тінтуір, үздіксіз қоректендіру көзі)	1	жиынтық
39.	Принтер	1	дана
Шығыс материалдары (күніне 50 куәландырушыға): 70 % этил спиртінің сулы ерітіндісі – 100 миллилитр, медициналық қолғап – 50 жұп, құралдарды өңдеуге арналған дезинфекциялау ерітіндісі, құралдарды өңдеуге арналған ыдыс – 2 дана, медициналық халат (немесе костюм) – 2 дана
Психиатр кабинеті
40.	Неврологиялық шағын балға	1	дана
41.	Медициналық қолшам (офтальмоскопияға арналған)	1	дана
42.	Стационарлық бактерицидтік сәулелендіргішнемесе рециркулятор	1	дана
43.	Компьютер (монитор, жүйелік блок, пернетақта, компьютерлік тінтуір, үздіксіз қоректендіру көзі)	1	жиынтық
44.	Принтер	1	дана
Шығыс материалдары (күніне 50 куәландырушыға): 70 % этил спиртінің сулы ерітіндісі – 100 миллилитр, медициналық қолғап – 50 жұп, медициналық халат (немесе костюм) – 2 дана
Оториноларинголог кабинеті
45.	Барани креслосы (тек облыстық медициналық комиссияға)	1	дана
46.	Отоскоп	1	дана
47.	№ 1, 2, 3, 4 құлақ воронкасы	3	жинақ
48.	Пневматикалық құлақ воронкасы	1	дана
49.	Біржақты кереңдікті айқындаған кезде естуді зерттеуге арналған құлақ тығыны	1	дана
50.	Көмей айнасы	2	дана
51.	Мұрын айнасы	15	дана
52.	Воячек ұшы сүйір құлақ зонды	1	дана
53.	Түйме тәрізді зонд	2	дана
54.	Мақтаға арналған бөлігі бар құлақ зонды	1	дана
55.	Қарапайым құлақ манометрі (отоманометр)	1	дана
56.	Қабырғасы иілген құлақ пинцеті	1	дана
57.	Маңдай рефлекторы	1	дана
58.	Бүйрек пішінді эмальданған науа	2	дана
59.	Медициналық термометр	1	дана
60.	Құрғақ-кептіру шкафы немесе стерилизатор	1	дана
61.	Тілге арналған түзу екіжақты шпатель	15	дана
62.	Спирттік шам	1	дана
63.	Үстел шамы	1	дана
64.	Жиынтықта 3S LЕD маңдайға арналған жіңішке жарық бағыттайтын медициналық жарық түсіргіші	1	жиынтық
65.	Жиынтықта стерильді құралдардысақтауға арналған камера	1	жиынтық
66.	Стационарлық бактерицидтік сәулелендіргішнемесе рециркулятор	1	дана
67.	Компьютер (монитор, жүйелік блок, пернетақта, компьютерлік тінтуір, үздіксіз қоректендіру көзі)	1	жиынтық
68.	Принтер	1	дана
Шығыс материалдары (күніне 50 куәландырушыға): 70 % этил спиртінің сулы ерітіндісі – 100 миллилитр, медициналық қолғап – 50 жұп, 100 грамм мақта, құралдарды өңдеуге арналған дезинфекциялау ерітіндісі, құралдарды өңдеуге арналған ыдыс – 2 дана, медициналық халат (немесе костюм) – 2 дана
Окулист кабинеті
69.	Үлкен қабақ көтергіш	2	дана
70.	Скиаскопиялық сызғыш	2	дана
71.	Көзілдірік таңдауға арналған өлшеу сызғышы	1	дана
72.	Күнқағарлы бинокулярлық лупа	1	дана
73.	Поляк оптотүрі	1	дана
74.	Жанама офтальмоскоп	1	дана
75.	Тікелей офтальмоскоп	1	дана
76.	Көзілдірік әйнегі	1	жинақ
77.	Таңба проекторы	1	жиынтық
78.	Головин-Сивцев кестесіне арналған жарық түсіру аппараты	1	дана
79.	Офтальмологиялық шам	1	дана
80.	Көру өткірлігін айқындауға арналған Головин-Сивцев кестесі	1	жиынтық
81.	Түсті көруді зерттеуге арналған межелеу кестесі	1	жиынтық
82.	Төмендеген көру симуляциясын зерттеуге арналған бақылау кестесі және Поляк белгілері	1	жиынтық
83.	Бүйрек пішінді эмальданған науа	2	дана
84.	Көзішілік қысым тонометрі түйіспелі	1	дана
85.	Жас жолын жууға арналған екі доғалұшты канюлі бар шприц	2	дана
86.	Үстел шамы	1	дана
87.	Медициналық қолшам (офтальмоскопияға арналған)	1	дана
88.	Стационарлық бактерицидтік сәулелендіргішнемесе рециркулятор	1	дана
89.	Бинокулярлық көруді анықтауға арналған поляроидты көзілдірігі бар төртнүктелі түссынағы	1	жиынтық
90.	Компьютер (монитор, жүйелік блок, пернетақта, компьютерлік тінтуір, үздіксіз қоректендіру көзі)	1	жиынтық
91.	Принтер	1	дана
Шығыс материалдары (күніне 50 куәландырушыға): 70 % этил спиртінің сулы ерітіндісі – 100 миллилитр, медициналық қолғап – 50 жұп, 100 грамм мақта, құралдарды өңдеуге арналған дезинфекциялау ерітіндісі, құралдарды өңдеуге арналған ыдыс – 2 дана, медициналық халат (немесе костюм) – 2 дана, көру өткірлігін диагностикалау үшін пайдаланылатын дәрілік препарат (мидриатик)
Стоматолог кабинеті
92.	Тіс айнасы	25	дана
93.	Істік пішінді түзу тіс зондысы	3	дана
94.	Бұрышы иілген тіс зондысы	25	дана
95.	Жалпы мақсаттағы анатомиялық пинцет	2	дана
96.	Стандартты емес иілген тіс пинцеті	10	дана
97.	Жарықтандыратын аспап	1	дана
98.	Құралдарды ультрадыбыстық тазалауға арналған аппарат	1	дана
99.	Жиынтықта стерильді құралдардысақтауға арналған камера	1	жиынтық
100.	Стационарлық бактерицидтік сәулелендіргішнемесе рециркулятор	1	дана
101.	Компьютер (монитор, жүйелік блок, пернетақта, компьютерлік тінтуір, үздіксіз қоректендіру көзі)	1	жиынтық
102.	Принтер	1	дана
Шығыс материалдары (күніне 50 куәландырушыға): 70 % этил спиртінің сулы ерітіндісі – 100 миллилитр, медициналық қолғап – 50 жұп, 100 грамм мақта, құралдарды өңдеуге арналған дезинфекциялау ерітіндісі, құралдарды өңдеуге арналған ыдыс – 2 дана, медициналық халат (немесе костюм) – 2 дана
Дерматолог кабинеті
103.	Лупа	1	дана
104.	Дерматоскоп	1	дана
105.	Медициналық кушетка	1	дана
106.	Медициналық ширма	1	дана
107.	Стационарлық бактерицидтік сәулелендіргішнемесе рециркулятор	1	дана
108.	Компьютер (монитор, жүйелік блок, пернетақта, компьютерлік тінтуір, үздіксіз қоректендіру көзі)	1	жиынтық
109.	Принтер	1	дана
Шығыс материалдары (күніне 50 куәландырушыға): 70 % этил спиртінің сулы ерітіндісі – 100 миллилитр, медициналық қолғап – 50 жұп, 100 грамм мақта, құралдарды өңдеуге арналған дезинфекциялау ерітіндісі, құралдарды өңдеуге арналған ыдыс – 2 дана, медициналық халат (немесе костюм) – 2 дана
Республикалық маңызы бар қалалардың және астананың, облыстардың медициналық комиссиясына арналған қосымша диагностикалық жабдық
110.	Авторефрактометр	1	дана
111.	Саңылау шамы	1	дана
112.	Зең ауыруын диагностикалауға арналған люминесцентті шам	1	дана
113.	Құлақ, тамақ пен мұрын қуысының эндоскопиялық визуалды жүйесі (отоларингологтың жұмыс орны)	1	жиынтық

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2020 жылғы 21 желтоқсандағы № 716 бұйрығына 3-қосымша

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің күші жойылған кейбір бұйрықтарының тізбесі

1. "Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери-дәрігерлік сараптаманы жүргізу қағидаларын және әскери-дәрігерлік сараптама органдары туралы ережені бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2015 жылғы 2 шілдедегі № 373 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11846 болып тіркелген, 2015 жылғы 26 тамызда "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде жарияланған).

2. "Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери-дәрігерлік сараптаманы жүргізу қағидаларын және әскери-дәрігерлік сараптама органдары туралы ережені бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2015 жылғы 2 шілдедегі № 373 бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2018 жылғы 18 сәуірдегі № 232 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 16898 болып тіркелген, 2018 жылғы 24 мамырда Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкінде жарияланған).

3. "Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде әскери-дәрігерлік сараптаманы жүргізу қағидаларын және әскери-дәрігерлік сараптама органдары туралы ережені бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2015 жылғы 2 шілдедегі № 373 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2019 жылғы 23 желтоқсандағы № 1058 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 19761 болып тіркелген, 2019 жылғы 27 желтоқсанда Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкінде жарияланған).

On approval of the Rules for Conducting Military Medical Examination and the Regulations on Commissions for Military Medical Examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan

Order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated December 21, 2020 No. 716. Registered with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan on December 22, 2020 No. 21869.

Unofficial translation

In accordance with subparagraph 10) of paragraph 1 dated Article 11 of the Code of the Republic of Kazakhstan "On the health of the people and the health care system," I hereby ORDER:

Footnote. Preamble - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 14.07.2022 № 522 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

1. To approve:

1) Rules for conducting military medical examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan in accordance with Annex 1 to this order;

2) Regulations on commissions of military medical expertise in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan according to Annex 2 to this order.

2. To recognize as invalid some orders of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan according to the list, according to Annex 3 to this order.

3. The Chief Military Medical Directorate of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan, in accordance with the procedure identified by the legislation of the Republic of Kazakhstan, shall:

1) ensure state registration of this order with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan;

2) place this order on the Internet resource of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan after its first official publication;

3) within ten calendar days from the date of state registration submit to the Legal Department of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan the information on the implementation of the measures provided for in subparagraphs 1) and 2) of this paragraph.

4. Control over the execution of this order shall be entrusted to the supervising Deputy Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan.

5. This order shall be brought to the officials notice in units, in respect of them.

6. This order shall enter into force within ten calendar days after the date of its first official publication.

Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan

N. Yermekbayev

"AGREED"
Ministry of Health
of the Republic of Kazakhstan

Annex1 Approved by order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated December 21, 2020 №716

Rules of military medical examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan

Chapter 1. General provisions

1. These Rules of military medical examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as the Rules) shall determine the procedure for military medical examination (hereinafter referred to as the MME) in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan) and the bodies of the military prosecutor's office.

Footnote. Paragraph 1 – in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 04.01.2023 № 3 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

2. MME shall be carried out to determine:

1) categories of suitability of citizens for military service (military training), as well as for accounting purposes for health reasons;

2) the causal connection of diseases, mutilations (wounds, injuries, contusions) (hereinafter referred to as mutilation) and death (fatality) of citizens of the Republic of Kazakhstan in connection with military service (performance of duties), military training;

3) the severity of injuries that did not entail disability received by military personnel in the performance of military service duties;

4) psychophysiological qualities of the identity of citizens of the Republic of Kazakhstan entering the service of state aviation and aviation personnel.

3. The category of suitability of citizens for military service (military training), as well as for accounting purposes, shall be determined by a medical examination.

Medical examination shall be carried out:

to citizens attributed to conscription centers called up for military service and entering military educational institutions subordinate to the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan, as well as military departments (faculties) at higher educational institutions;

citizens entering military service, including by contract;

military personnel doing military service by conscription or contract;

cadets of military educational institutions (hereinafter referred to as university), cadets and pupils;

military personnel selected for service and serving with radioactive substances, ionizing radiation sources, rocket fuel components, sources of electromagnetic fields, laser radiation;

aviation personnel of state aviation;

citizens who shall be in reserve, when called up for military training, or for accounting purposes.

4. When conducting a medical examination, military medical commissions (hereinafter referred to as MMC), medical flight commissions (hereinafter referred to as MFC) and medical commissions of local executive bodies (hereinafter referred to as LEB) shall issue conclusions in accordance with these Rules and the Requirements imposed on the health status of persons for service in the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as the Requirements), approved by order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated December 22, 2020 № 722 (registered in the State Register of Normative Legal Acts under № 21863).

Footnote. Paragraph 4 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

4-1. MME of military personnel of the military prosecutor's office shall be carried out in accordance with these Rules.

Footnote. The Rules as added by paragraph 4-1 in accordance with the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 04.01.2023 № 3 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Chapter 2. Medical examination of citizens assigned to conscription sites, called up for military service, entering for training in military-technical and other specialties

Footnote. Title of the Chapter 2 – in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 29.11.2022 № 1143 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

5. Medical examination of citizens assigned to conscription sites, called up for military service, entering for training in military-technical and other specialties, shall be carried out by the medical commission of the local executive body (hereinafter referred to as the LEB).

Prior to the medical examination, the specialist doctor of the medical commission of the LEB shall verify the identity of the person being examined.

During the medical examination of citizens subject to registration for conscription and conscription for military service, entering for training in military-technical and other specialties, the following are checked:

information (certificates) received from the medical information system and medical organizations (regardless of ownership) on the state of dispensary registration for chronic diseases and infectious and parasitic diseases suffered over the past twelve months, information on intolerance (increased sensitivity) of drugs and other substances, information on annual preventive medical examinations;

documents according to forms of accounting and reporting documentation in the field of health care, approved in accordance with subparagraph 31) of Article 7 of the Code (hereinafter referred to as forms of accounting and reporting documentation): an outpatient medical card, a preventive examination (screening) card, a pre-conscript medical card (if available for persons called up for military service);

radiographs, protocols of special research methods and medical documents characterizing the state of health of citizens.

Footnote. Paragraph 5 in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 29.11.2022 № 1143 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

6. Citizens who shall be subject to registration for conscription sites and conscription for military service, entering for training in military-technical and other specialties, no earlier than thirty working days before the medical examination are carried out:

1) complete blood count and urine;

2) microprecipitation reaction (microreaction) to syphilis;

3) electrocardiography (hereinafter referred to as ECG);

4) echocardiography;

5) fluorographic (X-ray) examination of the chest organs (no later than three months on the day of medical examination);

6) ultrasound examination of the abdominal cavity and kidneys;

7) blood test for brucellosis (working in animal husbandry and (or) having cattle on a personal farm).

Footnote. Paragraph 6 – in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 29.11.2022 № 1143 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

7. Information obtained from the medical records of healthcare organizations, as well as the results of laboratory and instrumental research methods conducted during the medical examination shall be recorded in the conscript's account card.

Fluorograms (X-rays) shall be in the personal file of the person examined within the expiry of the military service, after which they shall be returned to the relevant medical organizations, where they shall be stored in fluorographic films or on electronic media for one year.

8. Medical examination of citizens shall be carried out in accordance with the Instructions for conducting medical examination in accordance with Annex 1 to these Rules.

9. In addition to determining the fitness for military service and the purpose indicator, the medical commission shall determine the level of health status, which shall be recorded as a scheduled screening medical examination in order to determine the further medical preventive work.

10. Citizens recognized when registering for conscription sites (conscription for military service) in need of examination (treatment) shall be taken into account in defense departments (departments) (hereinafter referred to as О(У)ДО) according to the list of temporarily not fit for military service or according to the list of fit for military service with minor restrictions and information about them within ten working days after the end of registration (conscription for military service) shall be transferred to medical organizations and local public healthcare authorities.

The heads of medical organizations and local public health authorities, according to the specified list, ensure timely examination (treatment) of citizens.

Upon completion of the examination and (or) treatment, the doctor or the responsible individual of medical organizations and local public healthcare authorities shall send a pre-conscript medical card and medical documents characterizing the state of health of citizens according to the forms of accounting and reporting documents to the О(У)ДО within seven working days.

Footnote. Paragraph 10 – in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 29.11.2022 № 1143 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

11. In order to determine the state of health and (or) clarify the diagnosis of a disease or physical disability in a citizen subject to registration for conscription (conscription for military service), the registered (conscription) commission shall send him for outpatient or inpatient examination to medical organizations. In the direction for examination (treatment) according to the form, in accordance with Annex 2 to these Rules, the name of the medical organization, the preliminary diagnosis, what shall be required to be clarified and the deadline for re-appearance with the results of the examination (treatment) for a second medical examination shall be indicated. Examination (treatment) of citizens in medical organizations shall be carried out taking into account the main and concomitant diseases.

The referral shall be issued to citizens who are subject to registration for conscription sites (conscription for military service) when they announce the decision of the assigned (conscription) commission.

The direction shall be accompanied by a health study certificate (hereinafter referred to as the certificate) in the form in accordance with Annex 3 to these Rules, an outpatient medical record and medical documents characterizing his state of health.

At the end of the examination (treatment), an act shall be filled in, which shall be signed by the doctor who conducted the examination (treatment), the head of the department and the head of the medical organization (chief physician), and certified by the stamp of the medical organization. The act shall indicate the results of laboratory and instrumental research methods and objective data confirming the main and concomitant diagnoses. The diagnosis shall be made in accordance with the international classification of diseases, the stage of the disease or physical disability, the stage of compensation, functional disorders of the affected organ (system) shall be also indicated.

Upon returning from the examination (treatment), the citizen shall be subject to a second medical examination. If, after a second medical examination, a citizen is declared temporarily not fit for military service or fit for military service with minor restrictions, then he is taken into account according to the list of temporarily not fit for military service or according to the list of fit for military service with minor restrictions.

Footnote. Paragraph 11 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 29.11.2022 № 1143 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

12. When conducting a medical examination, a specialist doctor of the medical commission of the LEB records the diagnosis in accordance with the international classification of diseases (in the absence of diseases, an entry is made - "healthy"), a conclusion on the category of fitness for military service in accordance with the Requirements, paragraphs and subparagraphs of the Requirements. In the case when a citizen is recognized as fit for military service with minor restrictions, but needs oral sanitation or vision correction, the conclusion of the specialist doctor of the medical commission of the LEB is supplemented with the entry "Needs treatment (oral sanitation, vision correction)."

Footnote. Paragraph 12 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 29.11.2022 № 1143 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

13. Citizens, upon registration or conscription for military service, entering for training in military-technical and other specialties recognized as fit for military service or fit for military service with minor restrictions, the medical commission of the LEB in the conscript's account card, after concluding on the category of fitness for military service, establishes an indicator of purpose by type and kind of troops in accordance with the Requirements.

Footnote. Paragraph 13 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 29.11.2022 № 1143 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

14. In case of diseases for which, in accordance with the Requirements, temporary not fit for military service is provided, in relation to citizens assigned to conscription sites, called up for military service, entering for training in military-technical and other specialties, the medical commission of the LEB issues a conclusion on temporary not fit indicating the period.

A conclusion on temporary not fit for military service shall be made for a period of three to six months, which, if the medical and expert outcome of the disease has not been determined, is made again, the period of temporary not fitness does not exceed twelve months, after which a second medical examination is carried out.

In the event that the examination (treatment) of citizens is completed before the end of the work of the registration commission or draft commission (current conscription for military service), a conclusion on temporary not fit for military service is not issued, and the specialist doctor of the medical commission of the LEB issues a conclusion on the need for examination (treatment) indicating the date of appearance for a second medical examination.

Citizens, after the expiration of the period of temporary not fitness for military service, a second medical examination shall be carried out and the medical commission of the LEB issues a conclusion on the suitability or non-suitability for military service.

Footnote. Paragraph 14 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 29.11.2022 № 1143 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

15. The medical commission of the regional (city of republican significance or the capital) draft commission conducts at the regional (city of republican significance or the capital) assembly point a control medical examination of citizens called up by the district (city, city of regional significance) draft commission for military service.

Citizens who, as a result of a control medical examination at a regional (city of republican significance or capital) assembly point, have identified diseases or physical disabilities that impede military service, are sent to the О (У) ДО at the place of conscription to conduct a second medical examination and determine the category of fitness for military service, taking into account newly identified circumstances.

For each returned citizen, a doctor-specialist of the regional medical commission (city of republican significance or capital) of the draft commission shall draw up a medical examination sheet in accordance with Annex 4 to these Rules (hereinafter referred to as the medical examination sheet).

Footnote. Paragraph 15 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 29.11.2022 № 1143 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

16. The book of protocols of the assigned (draft) commission records a brief history, data from an objective study, results of laboratory and instrumental research methods, diagnosis, as well as the decision of the assigned (draft) commission.

Footnote. Paragraph 16 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 29.11.2022 № 1143 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

17. Citizens enrolled in military teams at regional (cities of republican significance or the capital) collection points shall be tested for the presence of narcotic substances in the body and tested for HIV infection.

Footnote. Paragraph 17 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 29.11.2022 № 1143 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

18. The validity of granting citizens deferrals or exemption from conscription for military service for health reasons shall be verified by examining by specialist doctors of the medical commission of the regional (city of republican significance or capital) draft commission all personal files of conscripts, medical documents confirming the established diagnosis and conclusion, and (or) selective medical examination of these citizens.

Based on the results of checking documents and (or) a random medical examination, the regional (city of republican significance or the capital) draft commission in the conscript's account card shall make a mark on the approval of the decision of the district (city, city of regional significance) draft commission or sending a citizen for a second medical examination.

Footnote. Paragraph 18 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 29.11.2022 № 1143 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

19. Citizens who shall have declared disagreement with the conclusion of the medical commission about their suitability (not fitness) for military service are also subject to repeated medical examination.

Footnote. Paragraph 19 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 29.11.2022 № 1143 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

20. The regional (cities of republican significance or the capital) draft commission shall notify the district (city, cities of regional significance) draft commissions about the timing, place of the second medical examination and citizens subject to the second medical examination.

Footnote. Paragraph 20 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 29.11.2022 № 1143 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

21. A citizen shall be sent for a second medical examination with a personal file and medical documents confirming the established diagnosis and conclusion.

If a citizen changes the category of fitness for military service as a result of a second medical examination, the specialist doctor of the medical commission draws up a medical examination sheet and the regional (city of republican significance or capital) draft commission cancels the decision of the lower draft commission and makes its decision, which is drawn up in the book of protocols and account card of the conscript, and is announced to the citizen.

Footnote. Paragraph 21 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 29.11.2022 № 1143 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

22. The conscript's account card, medical examination sheet, as well as an extract from the book of minutes of meetings of the regional (city of republican significance or the capital) draft board, certified by the seal of the Department of Defense (hereinafter referred to as the DD), shall be sent to the draft board, the decision of which has been revised. If, as a result of a second medical examination, the decision of the district (city, city of regional significance) draft commission does not change, then a brief record of its approval is made in the book of protocols and the conscript's account card, and the medical examination sheet is not drawn up.

Footnote. Paragraph 22 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 29.11.2022 № 1143 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

23. The study of the activities of the medical commission of district (cities of regional significance) draft commissions shall be carried out by studying the data of the book of protocols of the draft commission of the region (cities of republican significance and the capital), checking personal files and conducting a medical examination and examination of citizens recognized as temporarily not fit for military service or not fit for military service.

24. Servicemen called up for military service, upon arrival at the place of military service, undergo an initial medical examination. Conscripts who, as a result of an initial medical examination, shall have diseases that impede military service on conscription, in accordance with the Requirements, shall be sent for a medical examination. Medical examination shall be carried out by hospital military medical commissions (hereinafter referred to as the MMC).

Conclusions of specialist doctors shall be recorded in the medical book of the serviceman, the conclusion of the MMC - in the book of minutes of meetings of the MMC in the form in accordance with Annex 5 to these Rules (hereinafter referred to as the the book of minutes of meetings of the MMC).

Footnote. Paragraph 24 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 29.11.2022 № 1143 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

25. Military personnel who shall not be reasonably called up for urgent military service for health reasons shall be subject to a medical examination by the MMC hospital. At the same time, the conclusion of the MMC shall be drawn up by a certificate of disease in form, according to Annex 6 to this Rules (hereinafter referred to as a certificate of disease) and approved by a regular MMC.

26. The full-time MMC shall send a copy of the approved disease certificate to the local public health authorities and DDs at the place of conscription of the serviceman within five working days after approval.

Footnote. Paragraph 26 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 29.11.2022 № 1143 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

27. The regular MMC, DD of the region (cities of republican significance or the capital), together with local state health authorities, shall keep records of cases and study the reasons for the unjustified conscription of citizens for military service for health reasons and take measures to improve the quality of examination and medical examination of citizens called up for military service.

At the same time, a card for studying the reasons for the unjustified conscription of a citizen for military service for health reasons shall be filled out in accordance with Annex 7 to these Rules.

Footnote. Paragraph 27 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 29.11.2022 № 1143 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

28. Persons exempted from conscription for term military service after reaching twenty-seven, when registering them for military duty, shall be subject to a medical examination only in the absence of previous decision of the conscription commission.

29. Medical examination of citizens entering for training in military-technical and other specialties shall be carried out by doctors-specialists of medical commissions of the LEB of the district (city of regional significance) or region (city of republican significance or capital).

Footnote. Paragraph 29 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 29.11.2022 № 1143 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Chapter 3. Medical examination of citizens entering military educational institutions that implementing programs of general secondary education and students

30. Citizens entering (hereinafter referred to as candidates) military educational institutions that implementing programs of general education of general secondary education (hereinafter referred to as schools), medical examination shall be carried out upon arrival at schools by temporarily operating regular MMC, the composition of which shall be determined in accordance with paragraph 15 of the Regulation on commissions of military medical examination of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as the Regulation).

31. Before the start of medical examination, the following activities shall be carried out:

1) obtaining information (certificates) from mental health and phthisiopulmonology centers, and medical organizations (regardless of the form of ownership) on the status of dispensary registration for chronic diseases and infectious and parasitic diseases suffered during the last twelve months, information on intolerance (hypersensitivity) to medications and other substances, information on annual preventive medical examinations. In the presence of interaction between state information systems, medical information (data) shall be obtained from electronic information resources and information systems in the field of healthcare;

2) examination of medical documents characterizing the health status of citizens, in accordance with the form of accounting documentation in the field of healthcare, approved by the order of the acting Minister of Healthcare dated October 30, 2020, № ҚР ДСМ-175/2020, (registered in the State Register of Normative Legal Acts under № 21579): outpatient medical record (form 052/у), preventive examination (screening) card (form 055/у), preventive vaccination card (form 065/у), medical certificate (medical professional advisory opinion) on the state of health (form № 075/у), radiographs, protocols of special research methods;

3) no earlier than thirty calendar days before the start of the medical examination:

general blood test;

microprecipitation reaction (microreaction) to syphilis;

general urine analysis;

electrocardiography at rest (after exercise – as indicated);

fluorographic (X-ray) examination of the chest organs (no later than three months from the day of medical examination);

echocardiography.

Footnote. Paragraph 31 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

32. Before the start of a medical examination, the school shall verify the completeness of the list of submitted information and the results of medical examination.

33. Persons who, according to medical organizations, have chronic diseases or physical disabilities that prevent them from entering schools shall not be sent for medical examination.

34. At the school, a medical examination card of a citizen entering a military educational institution in form, according to Annex 8 to these Rules, shall be drawn up for a candidate.

35. During examination, medical documents of the previous observation of the candidate's state of health and anamnestic data of the examined candidate shall be examined.

36. During the medical examination, additional laboratory and instrumental methods of examination shall be carried out to determine the state of health.

37. In order to clarify the diagnosis, the candidate shall be sent for examination to military medical institutions (medical organizations), which shall be completed during the work of the MMC. In the direction of examination (treatment), the name of the military medical institution (medical organization), diagnosis, and the purpose of the examination shall be indicated.

38. If a disease is detected that prevents admission to school, further medical examination of the candidate shall be stopped, a medical examination sheet shall be drawn up by a specialist doctor and the MMC shall conclude on unfit for admission to school.

39. Based on the results of the medical examination, a temporary regular MMC shall make a conclusion on the fitness (unfitness) for receipt (at the same time, paragraphs of the Requirements shall be indicated on the basis of which the MMC conclusion had been issued).

40. The results of the examination and the conclusion of the MMC shall be recorded in the book of minutes of the meetings of the MMC, a record of the medical examination of a citizen entering a military educational institution.

41. The medical certificate of a citizen entering a military educational institution and the medical certificate of a citizen who had been declared unfit for admission to school during a medical examination shall be sent to the regular MMC for accounting and analysis no later than seven calendar days after the completion of the medical examination.

42. In case of changes in the state of health, providing for a revision of the category of fitness for training, students shall be sent for medical examination to temporary regular (garrison, hospital) MMC.

43. The conclusion of the MMC on students recognized as fit for training shall be drawn up by a certificate of disease, and shall be subject to approval in the regular MMC.

Chapter 4. Medical examination of citizens and military personnel entering military educational institutions, including foreign countries, implementing technical and professional, higher, postgraduate education programs, as well as military departments (faculties) at higher educational institutions

44. The preliminary medical examination of citizens entering military educational institutions (hereinafter referred to as candidates) shall be carried out by the medical commission of the local executive body of the region, the city of republican significance, the capital, the city and the region (hereinafter referred to as the medical commissions of the Ministry of Education), and military personnel and graduates of military educational institutions implementing general secondary education programs - temporary (temporarily) regular MMC.

45. Before sending for a medical examination, a card of a medical examination of a citizen entering a military educational institution shall be drawn up: for candidates - in departments (directorates) for defense affairs (hereinafter referred to as D (D)AD), for military personnel - in military units, for graduates of military educational institutions implementing general secondary education programs - at school.

46. Before the start of medical examination, candidates shall submit medical documents to D(D)ADs in accordance with the Rules of paragraph 31, of subparagraphs 1), 2) (in the existence of information systems, the D(D)ADs shall receive information on their own).

Candidates who, according to medical organizations, shall have chronic diseases or physical disabilities that prevent admission to a university shall not be sent for a medical examination.

47. Candidates shall submit the results of medical examinations conducted no earlier than thirty calendar days before the start of the medical examination to the medical commissions of the MMC:

1) general blood test;

2) microrecipitation reaction (microreaction) to syphilis;

3) general urine analysis;

4) radiography of the appendage sinuses of the nose;

5) ECG at rest (after load - according to readings);

6) fluorographic (X-ray) examination of the chest organs shall be carried out no later than three months on the day of medical examination;

7) blood test for brucellosis (working in animal husbandry and (or) having livestock in a personal farm).

48. The military personnel entering the university shall be sent for medical examination with a medical record showing the results of the annual preventive medical examinations, the request for medical care, issued in the form of an epicrise and the results of studies specified in the Rules of paragraph 47.

49. In the absence of the results of annual preventive medical examinations in the medical books of military personnel in recent years, a preliminary medical examination shall make a conclusion of the MMC on their referral to a hospital examination, followed by a medical examination of the hospital MMC.

If the military personnel do not have a medical record, no medical examination shall be carried out.

50. During the preliminary medical examination of candidates, additional laboratory, instrumental examination methods shall be carried out on the basis of indications to determine the health status.

51. The results of the examinations carried out, as well as information on all previously obtained preventive vaccinations and intolerance (hypersensitivity) of medicines and other substances, shall be recorded and attached to the record card of the medical examination of a citizen entering a military educational institution.

52. In order to clarify the diagnosis, the candidate shall be sent for examination to medical organizations. In the direction of examination (treatment), the name of the medical organization (military medical institution), diagnosis, and the purpose of the examination shall be indicated.

A report shall be attached to the direction, a medical record of the ambulatory patient and medical documents characterizing the state of health.

52-1. Candidates entering military educational institutions implementing technical, vocational and higher education programs who are suitable for health reasons to study (admission), shall undergo a final medical examination at military educational institutions.

Footnote. Chapter 4 has been supplemented with paragraph 52-1 in accordance with the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

53. The final medical examination of candidates (in addition to those entering the university implementing postgraduate education programs) shall be carried out by temporary (permanently) regular MMC to determine the fitness for admission to the university.

54. If a disease is detected that prevents admission to the university, further examination shall be stopped, a medical examination sheet shall be drawn up by a specialist doctor and the MMC shall conclude that it shall be unfit for admission to the higher educational institutions.

55. Candidates (military personnel) having gone for medical examination at revenues to flying specialties of higher educational institutions on training of aviation personnel:

1) normal color feeling and visual acuity not lower than 1.0 without correction for each eye;

2) hearing to whisper speech shall be not less than 6/6;

3) blood pressure not higher than 130/80 and not lower than 105/60 millimeters of mercury;

4) body mass index not lower than 18.5 and body mass not more than 90 kilograms;

5) height not less than 165 centimeters and not more than 186 centimeters;

6) leg length not less than 80 centimeters;

7) arm length not less than 76 centimeters;

8) height in a sitting position at least 80 centimeters and no more than 93 centimeters.

56. Before being sent for a preliminary medical examination to the D(D)ADs or military units for candidates for training meeting these requirements, medical documents shall be drawn up in accordance with the Rules of paragraphs 45, 46, 48 and in addition to the examination specified in the Rules of paragraph 47, the following shall be carried out:

1) electrocardiography in twelve leads (at rest and after physical exertion);

2) ultrasound examination of the thyroid gland, heart and genitourinary system;

3) blood testing for sugar and hepatitis B and C markers;

4) examination of color perception, visual acuity, refraction by skiascopy or refractometry under resting conditions and cycloplegia;

5) examination of nasal respiration, sense of smell, ear barofunction, hearing on whispering and spoken speech, vestibular and otolytic apparatus.

57. Candidates entering the flight specialties of the higher educational institutions for the training of aviation personnel shall be subject to final medical examination by temporary medical and expert aviation medical commission (hereinafter referred to as EAMC).

58. If EAMC specialists identified a disease on a candidate impeding the flight training he shall undergo a medical examination with other specialist doctors, but shall be exempted from performing special load tests.

Candidates who have not been identified with diseases that impede flight training shall be conducting special examinations: tests in the barocamera for tolerability of high-altitude hypoxia and barometric pressure differences, vestibulometry, tonal audiometry and electroencephalography.

Tests in the pressure chamber and vestibulometry shall not be carried out on the same day.

59. The study of the psychophysiological qualities of candidates entering the flight specialties of the higher educational institution for the training of aviation personnel shall be carried out by medical personnel of the military educational institution with training in the psychophysiology of flight labor.

60. During the final examination of candidates for medical reasons, laboratory, radiological and other studies shall be repeated. To clarify the diagnosis, the MMC (EAMC) shall send a citizen for examination to a medical organization (military medical institution), which shall end during the work of the MMC (EAMC).

61. Military personnel entering higher educational institutions, including foreign countries, implementing higher and postgraduate education programs, in the presence of a disease, according to which the Requirements shall provide for an individual assessment of the category of fitness for military service or temporary unfit for military service, shall be considered unfit for admission to the university.

62. If military personnel identify a disease in which the Requirements provide for fitness for limited military service or unfit for military service, the specialist doctor shall make a conclusion about unfitness for admission to the higher educational institution and the need for examination and examination at the place of military service to determine the category of fitness for military service.

63. According to the results of the medical examination, a temporary (permanently) regular MMC (EAMC) shall make a conclusion on the fitness (unfitness) for admission to the university. At the same time, the items of the Requirements shall be indicated, on the basis of which the MMC conclusion had been issued.

64. The results of the medical examination shall be recorded in the book of minutes of meetings of the MMC (EAMC), a card of the medical examination of a citizen entering higher educational institution, and military personnel, including a medical book.

A medical examination sheet shall be drawn up for candidates recognized as unfit for admission to the higher educational institution, and a detailed justification for the cause of unfitness shall be recorded in the book of minutes of meetings of the MMC (EAMC).

65. Information on persons declared unfit for admission to the university at the final medical examination, temporary regular MMC (EAMC) shall send to the regular MMC no later than seven calendar days after the end of the medical examination.

66. The medical examination card of a citizen entering a military educational institution and the medical examination sheet, recognized at the final medical examination as unfit for admission to higher educational institution, shall be sent to the DAD of the region (cities of republican significance or capital), garrison (hospital) MMC (EAMC), which conducted preliminary selection, for analysis and quality improvement

DAD regions (the city of republican value or the capital), garrison (hospital) MMC (EAMC) results of studying the received documents and the taken measures for improvement of quality of preliminary medical examination shall send to the central military-medical commission of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as CMMC Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan) no later than one month from the date of obtaining documents.

67. Medical examination of military personnel entering higher education institutions implementing postgraduate education programs shall be carried out by freelance permanent military military-technical organizations at the place of military service, the results of the examination shall be drawn up by a certificate of medical examination in form, in accordance with Annex 9 to these Rules (hereinafter referred to a certificate of medical examination), one copy of which shall be sent to the regular MMC for control.

68. Medical examination of citizens studying in higher educational institutions and selected for training under the training programs for reserve officers and reserve sergeants at military departments (hereinafter referred to as the students) shall be carried out by medical commissions of local executive bodies (hereinafter referred to as the LEB) before the start of training.

Military departments issue medical examination cards for students entering a military educational institution. Before the start of the medical examination, students shall submit to the medical commission of the Ministry of Education and Science the medical documents specified in subparagraphs 1), 2) of paragraph 31 of these Rules, the results of medical research specified in paragraph 47 of these Rules and a certificate of registration to the recruiting station.

In the process of medical examination, additional laboratory, instrumental research methods shall be carried out to determine the state of health.

Medical examination of students before military (training) fees shall be carried out by medical commissions of the LEB. According to the results of the examination, a conclusion shall be made: "Fit (not fit) for military (training) training."

Footnote. Paragraph 68 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 14.07.2022 № 522 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Chapter 5. Medical examination of citizens entering military service under the contract

69. When entering the military service under the contract, before sending for medical examination to DD(A)D (for military personnel in military units), cards of medical examination of a citizen entering the military service under the contract according to the forms drawn up, according to these Rules of Annex 10.

Within thirty calendar days prior to the start of the medical examination, citizens entering the military service under the contract in DD (A) D shall submit medical documents in accordance with paragraphs 31, subparagraph 1), 2) of the Rules.

70. Those persons entering the military service under the contract, within thirty calendar days before the medical examination, shall be carried out:

1) general blood test;

2) microrecipitation reaction (microreaction) to syphilis;

3) general urine analysis;

4) ECG at rest (after load - according to readings);

5) fluorographic (X-ray) examination of chest organs not later than three months on the day of examination;

6) radiograph of nasal appendage sinuses;

7) blood examination for viral hepatitis B and C markers;

8) blood testing for HIV infection;

9) blood test for sugar;

10) blood test for brucellosis (working in livestock and (or) having livestock in a personal farm);

11) measurement of intraocular pressure of persons over forty.

For medical reasons, additional medical research shall be carried out.

71. Medical examination shall be carried out by the medical commission of the Ministry of Defense, as well as by freelance permanent military medical commissions (hereinafter referred to as the MMC) of military medical (medical) institutions (organizations) of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan, in cases provided for by the Rules for military service in the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, approved by the Decree of the President of the Republic of Kazakhstan dated May 25, 2006 № 124 (hereinafter referred to as the Rules for military service)

Before being sent to military units or regional commands (hereinafter referred to as the RC), citizens shall be tested for the presence of narcotic substances in the body, the results of which are recorded in the medical examination card of a citizen entering military service under a contract.

Conscripts entering military service under a contract shall be sent for a medical examination with a medical record in which an epicrisis shall be drawn up with a reflection of requests for medical care and the results of research specified in paragraph 70 of these Rules.

Footnote. Paragraph 71 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 14.07.2022 № 522 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

72. To clarify the diagnosis of the disease, a citizen shall be sent for an ambulatory or hospital examination to a medical organization (military medical institution).

At the same time, the LEA medical commission (temporary regular MMC) shall make a conclusion: "Subject to examination."

Attached to the referral for examination (treatment) shall be the act of examination of the state of health, the medical record of the ambulatory patient and other medical documents characterizing the state of health of the citizen.

If it is impossible to complete the medical examination of the examined person within one month, as well as in case of failure to submit the results of the appointed medical examination within the deadline, the LEA medical commission (temporary regular MMC) shall make a conclusion: "The conclusion has not been issued in connection with the non-admission for a medical examination (under-examination)."

If a citizen refuses to be examined, the LEA medical commission (temporary regular MMC) shall make a conclusion: "Unfit for admission to military service under the contract."

73. Citizens who, for health reasons, shall be unfit for military service or shall be fit for military service with minor restrictions depending on the type and type of troops (service) in accordance with the Requirements shall be recognized as fit for military service under the contract.

74. If in the direction of a medical examination it is indicated about determining the fitness for military service in the form and type of troops of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan, for training (service) in a military-accounting specialty, in relation to citizens recognized as fit for admission to military service under the contract, a temporary regular MMC shall issue a corresponding conclusion.

75. In cases of diseases for which, in accordance with the Requirements, an individual assessment of the category of fitness for military service is provided, the medical commission of the LEA (temporary regular MMC) shall make a conclusion "Unfit for admission to military service under the contract."

76. If a medical examination of pregnancy or diseases preventing entry into military service under a contract is detected, further medical examination ceases, and the medical commission of the LEA (temporary regular MMC) shall make a conclusion: "Unfit for admission to military service under the contract," while the conclusion on the category of fitness for military service shall not be made.

The same conclusion shall be issued in respect of persons declared temporarily unfit for military service under the contract.

Chapter 6. Medical examination of military personnel serving on conscription or contract, trainees and cadets (cadets) of military educational institutions

77. The decision to send a medical examination shall be made:

1) in relation to military personnel of military service, - commanders (chiefs) of military units (institutions), garrison chiefs, DDO chiefs, military court or prosecutor's office, investigative body;

2) in respect of officers serving on conscription - commanders (chiefs) of military units (institutions), chiefs of the DD, military court or prosecutor's office, investigative body;

3) to military personnel performing military service under a contract – by direct chiefs of the office from the commander of a military unit and above, a military court or military prosecutor's office, an investigative body;

4) to students, cadets and cadets of military educational institutions - heads of educational institutions, military court or military prosecutor's office, investigative body.

78. Referral for medical examination of military personnel shall be issued by commanders (chiefs) of military units (institutions) or the head of the personnel body of types and branches of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan with reference to the decision of the direct commander (chief).

79. In the event of the detection during the examination or treatment of military personnel of urgent military service, diseases that change the category of fitness for military service, a medical examination shall be carried out by written order of the head of the military medical institution.

80. For persons sent for medical examination, the following shall be submitted to the temporary regular MMC:

1) referral for medical examination according to the form, according to Annex 11 to this Regulation;

2) medical book;

3) information on the service activity of military personnel in by form, in accordance with Annex 12 to these Rules;

4) information on the state of health of military personnel by form, in accordance with Annex 13 to the Rules.

The information on performance shall reflect the influence of the state of health of the person being examined on the performance of his duties as a military service in his position and the opinion of the command on the purposefulness of retaining military personnel in military service.

In the data on the state of health, the results of a preventive medical examination over the past three years, the results of a dynamic observation of the state of health of the examined, information on the access to medical care shall be indicated. The information given shall be confirmed by the data of the medical book and other medical documents;

5) a certificate of injury in form, according to Annex 14 to these Rules, for persons who received an injury during military service, indicating their connection with the performance of military service duties.

No medical examination shall be carried out for persons without the above documents or documents improperly executed.

81. Medical examination of military personnel to decide whether to grant leave or release from military service due to disease (pregnancy) shall be carried out by written order of the head (deputy chief for medical affairs) of a military medical institution.

82. Medical examination of military personnel shall be carried out with a determined medical and expert outcome.

A defined medical-expert outcome shall refer to such a state of health when the presence of a persistent disorder of the function of a body or system shall be confirmed by dynamic observation for at least a year and (or) when further treatment shall not lead to a change in the category of fitness for military service.

83. The medical examination of military personnel performing military service under the contract shall be carried out by temporary regular (garrison or hospital) MMC ambulatory or hospital within three to fourteen calendar days from the day of the beginning of the examination.

In the event that, due to the ambiguity of the diagnosis of disease, injury and their consequences, the hospital medical examination of the military personnel shall be delayed and shall not be fit within the specified period, his examination shall be extended by written order of the head of the military medical institution for a period of not more than seven days, which shall be notified to the commander of the military unit (head of the institution) or the personnel body that sent the military personnel for medical examination.

Monitoring of compliance with the terms of the examination and the completeness of the examination shall be entrusted to the head of the department of the military medical institution in which the examined person shall be hospitalized.

84. Military personnel, during an ambulatory examination and examination, shall be released from duty for a period of no more than three days.

85. If there are diseases that impede military service, in accordance with the Requirements, or if the age limit is reached in military service, medical examination shall be carried out by hospital MMC.

In cases where, due to health reasons, transportation of military personnel to a military medical institution is contraindicated, a medical examination shall be carried out on an ambulatory basis of a temporary regular hospital (garrison) MMC by decision of regular MMC.

86. In the event of a medical examination of military personnel by temporary regular MMC, if there are grounds that the consequences of injury or disease for which he is examined shall not be related to military service, MMC shall request medical documentation and certificates of military service.

87. In order to determine the fitness for continuing training for health reasons, students, cadets shall be sent for medical examination to a temporary regular (garrison or hospital) MMC.

88. In relation to cadets of military educational institutions, under the age of eighteen, a temporary regular MMC shall make a conclusion only on the fitness (unfitness) for training.

89. In relation to cadets of military educational institutions who have reached the age of eighteen, a temporary regular MMC shall make a conclusion on their fitness for military service in accordance with the Requirements.

90. When making conclusions providing for temporary unfit for military service, the final conclusion of the MMC on the fitness for further training and military service is adopted upon expiry of the release period, sick leave.

91. Medical examination of military personnel injured in the performance of military service duties shall be carried out upon completion of treatment in a military medical institution (medical organization).

In other cases of injuries and diseases in which the duration of treatment shall exceed the prescribed period, with a determined medical and expert outcome, military personnel shall be submitted for a medical examination to determine their fitness for military service.

92. The temporary regular MMC shall make a transfer conclusion indicating the number of accompanying persons and mode of transport:

when transferring a military personnel from one military medical institution (medical organization) to another;

escort to the place of residence of a military personnel dismissed due to disease;

needs for medical care and nursing care.

93. Medical examination of military personnel performing military service under the contract, when moving in service (when changing the type or type of service), when concluding a new or renewing the contract, is carried out by a temporary regular (garrison or hospital) MMC.

At the same time, military personnel shall be sent to the MMC in the following cases:

1) when higher requirements for health condition are provided for in the relocated position, in a new or renewed contract;

2) there shall be a change in the state of health, providing for a revision of the category of fitness for military service based on the results of a preventive medical examination and dynamic observation.

94. In the presence of ordinary personnel, junior sergeant personnel undergoing military service under a contract, and cadets (cadets) of military educational institutions, except for those studying at the graduation course, diseases for which, in accordance with the Requirements, an individual assessment of the category of fitness for military service shall be provided, the MMC shall issue a conclusion "Limited fitness for military service."

Footnote. Paragraph 94 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 14.07.2022 № 522 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

95. If senior, senior sergeant and officer personnel have diseases for which, in accordance with the Requirements, an individual assessment of the category of fitness for military service is provided, the conclusion "Fit for military service with minor restrictions" shall be issued, with the exception of the following cases:

1) reaching the age limit of condition in military service;

2) diagnosis of three or more aggravating diseases, for which, in accordance with the Requirements, an individual assessment of the category of fitness for military service shall be provided.

In these cases, the conclusion "Fit for limited military service" shall be issued.

If cadets studying at the graduation course have diseases for which, in accordance with the Requirements, an individual assessment of the category of fitness for military service is provided, the MMC shall make a conclusion "Ready for military service with minor restrictions". In cases of diagnosis of three or more aggravating diseases, for which, in accordance with the Requirements, an individual assessment of the category of fitness for military service is provided, the conclusion "Fit for limited military service" shall be issued.

96. The MMC conclusion on granting sick leave or exemption from military service shall be issued in cases where, in accordance with the Requirements, temporary unfit for military service shall be provided.

97. In peacetime, a temporary regular MMC (EAMC) shall make a conclusion on granting sick leave if, after completion of hospital treatment and medical rehabilitation, the period after which the military personnel begins to perform military service shall be at least a month.

98. Sick leave (the final stage of rehabilitation treatment) shall be granted to military personnel in peacetime for a period of thirty to sixty days, depending on the nature and severity of the injury, disease.

99. The total duration of continuous hospital treatment, medical rehabilitation and sick leave for military personnel serving in fixed-term military service shall not exceed four months, after which a temporary regular MMC shall determine the category of fitness for military service.

100. To military personnel passing military service under the contract, the trainee, the cadet, the student of higher educational institution the sick leave lasts on medical indications, but every time for no more than for thirty days. In total, the period of continuous stay in hospital treatment, medical rehabilitation and sick leave shall not exceed four months, and for patients with tuberculosis - twelve months.

After the expiry of the specified period, if it is impossible for a military personnel under a contract for health reasons to take up the duties of military service, his stay for treatment shall be extended by a decision of the direct chief from the commander of troops, the commander of the RgC and above on the basis of the conclusion of a military medical institution.

The extension of the terms of treatment shall be carried out only in cases where, after further treatment, the military personnel will be able to return to the duties of military service.

101. In order to extend the period of continuous stay of the military personnel for treatment, the head of the military medical institution shall send to the commander (chief) of the military unit (institution), where the military personnel shall be serving (studying), a request for an extension of the period of stay for treatment, which shall indicate: diagnosis, justification for the continuation of treatment and his estimated term, which shall not exceed sixty days.

The commander of the military unit shall submit the referred application with his opinion on it to the direct chief, who shall decide to extend the period of continuous stay of the military officer in treatment.

102. After the expiry of the continuous period of treatment and sick leave, military personnel shall be subject to a medical examination to determine the category of fitness for military service.

103. Women military personnel shall be granted maternity leave by the commander of the military unit (the head of the institution) in accordance with the procedure and for a period of time, in accordance with the Labor Code of the Republic of Kazakhstan dated November 23, 2015 and the Rules for military service. After the end of maternity leave, female military personnel shall be sent to the MMC in the event of a change in health, requiring a revision of the category of fitness for military service.

104. The conclusion of a temporary regular MMC (EAMC) on granting leave (extension of leave) due to disease shall be recorded in the book of minutes of meetings of the MMC and shall be drawn up by a certificate of medical examination.

105. In cases not provided for in paragraphs 96, 97 of these Rules, the treatment of military personnel ends in a military medical institution, and a temporary regular MMC (EAMC) shall issue a conclusion on full or partial exemption from military service (hereinafter referred to as exemption) for a period of seven to fifteen days. At the same time, the release period in total shall not exceed thirty days.

106. Military personnel serving in urgent military service who have been released from military service for health reasons shall be sent for treatment (rehabilitation) to a medical center (medical company) of a military unit.

When issuing a conclusion on partial exemption from military service duties, a temporary regular MMC shall indicate the specific types of occupations, works, outfits from which they shall be exempted.

107. In respect of military personnel serving in urgent military service and sentenced to arrest with detention on a guardhouse, the conclusion of the MMC on granting sick leave, exemption from military service shall not be issued. Their treatment shall be completed in a military medical institution or a medical center of a military unit.

108. Military personnel serving in urgent military service, upon completion of sick leave, for medical reasons, shall be sent for a second medical examination to the temporary regular MMC (at the place of military service or leave) to determine the category of fitness for military service or extend sick leave.

109. A military personnel serving in military service under a contract recognized as unfit for military service with the exception of military registration and unable to perform military service duties for health reasons during the period of discharge, a temporary regular MMC (EAMC) at the same time as concluding that he shall be unfit for military service shall make a conclusion: "Subject to exempt from military service for the period necessary for the execution of dismissal, but not more than 30 (thirty) days."

A temporary regular MMC (EAMC) shall make a repeated conclusion: "Subject to exempt from military service for the period necessary for the registration of dismissal, but not more than 30 (thirty) days", if a military personnel serving in military service under a contract who is declared unfit for military service with the exception of military registration within the specified period shall not be dismissed from military service for health reasons.

110. Medical examination of military personnel, citizens serving in military training, to determine the fitness for underwater driving of tanks and other vehicles, shall be carried out with initial admission to work and subsequently once every two years, as well as according to medical indications.

Chapter 7. Medical examination of military personnel of the Airborne Assault Forces and Special Forces

111. Medical examination of military personnel serving in military service to determine the fitness for military service in the Assault Forces (hereinafter referred to as AAF), Special Forces (hereinafter referred to as SF) shall be carried out once during the period of service, and military service under the contract - once every twelve months. At the same time, military personnel of Special Forces, Marine Corps, as well as airborne assault, reconnaissance units and persons involved in parachute jumps shall be subject to medical examination.

112. Medical examination shall be carried out - for citizens called up for military service (military training) in the AAF (SFU) and military personnel arriving from military educational institutions, as well as when moving in service from other types and branches of the army.

113. An extraordinary medical examination of AAF and SFU personnel shall be carried out upon their return from a military medical institution (medical organization) after hospital treatment for diseases involving a change in the category of fitness for service in AAF (SFU), if they are not examined by the hospital MMC.

AAF and SFU military personnel shall be also sent for an extraordinary medical examination by decision of the commander of the military unit on the basis of the conclusion of the doctor of the military unit, the specialist doctor of the military medical institution.

In the case of having a disease of AAF and SFU military personnel, for which, in accordance with the Requirements, an individual assessment of the category of fitness for service in the AAF (SFU) is provided, the conclusion "Fit for service in the AAF (SFU)" shall be made in the following cases:

1) the expediency of maintaining a military personnel in military service, according to the command;

2) favorable prognosis of disease;

3) the positive mood of the person examined for the continuation of military service.

In this case, the conclusion shall be issued subject to all the above conditions. The prognosis of the disease shall be determined taking into account the nature of the disease, its onset, the degree of progression, the reversibility of the process and possible complications in the performance of military service duties.

114. Fit for service in AAF (SFU) shall provide fit for parachute jumps. The fit for parachute jumps of AAF and SFU military personnel serving under the contract and having a body weight of more than 90 kilograms shall be determined individually.

115. In cases where military personnel are fit for service in the AAF (SFU), a temporary regular MMC shall make a conclusion on the category of fitness for military service.

Chapter 8. Medical examination of military personnel of the Military Marine Forces

116. Medical examination of military personnel shall be carried out to determine the fitness for military service in the following military registration specialties once every twelve months:

personnel of surface ships;

deep-water diver, aquanaut, diving specialist;

helmsman, signaler, navigation electrician, torpedo electrician, torpedo artificer, soundman, radio code operator of the surface ships.

Extraordinary medical examination and determination of the category of fitness for service in the Naval Forces (hereinafter referred to as the NF) in cases of diseases for which in accordance with the Requirements an individual assessment of the category of fitness for military service shall be provided out in the same way as set out in paragraph 113 of these Rules.

117. In cases where military personnel are unfit for service in the NF, a temporary (permanent) regular MMC shall make a conclusion on the category of fitness for military service.

118. Military personnel serving on surface ships with soundman, radio code operator shall be subject to medical examination before a long voyage (lasting more than two months) if more than six months have passed after their next medical examination.

119. Persons seconded to surface ships going on a voyage shall be subject to medical examination by a temporary (permanent) regular MMC to determine the fitness for service on surface ships.

120. In some cases, to seconded persons who have stubbornly compensated diseases that impede service on the ship, a temporary (permanent) regular MMC shall make a conclusion in the editorial office: "No known contraindications for going to sea on a surface ship for a period of no more than 3 (three) months."

Chapter 9. Medical examination of combat swimmers (divers)

121. In preparation for the next medical examination of combat swimmers (divers), the head of the medical service of the unit shall:

1) prepare medical books in which it shall summarize the materials of observation (applications for medical care, exemptions from descending into the water based on the results of medical examinations, functional sample data, professional qualities) and shall check the presence of records over the past year;

2) carry out anthropometric measurements;

3) organize X-ray (fluorography or radioscopy of the chest organs), laboratory (clinical blood, urine analysis) and electrocardiographic studies using load samples, examination of the vestibular apparatus to all combat swimmers (all diving composition).

Persons over 40 shall be also examined for sugar, blood lipids and intraocular pressure.

122. The combat swimmer (diver), recognized as fit for diving work, MMC shall set the depth of diving work for the upcoming year:

1) more than 60 meters;

2) from 12 to 60 meters;

3) up to 12 meters.

123. In case of medical examination of highly fit divers with diseases that provide for restrictions on their fitness for military service in this military accounting specialty, the MMV shall accept in relation to their individual conclusion - about submerging under water to a depth of 20 meters or less in order to monitor the work of divers and to train them.

124. Medical examination of combat swimmers and diving personnel shall be carried out in accordance with the Requirements.

125. The results of the medical examination of combat swimmers (divers) shall be recorded in the book of minutes of meetings of the MMC, in the personal and medical book of divers.

126. The maximum depth of diving under water shall be set for the period up to the next (extraordinary) medical examination of the combat swimmer (diver) and shall not exceed it during the entire specified period.

127. If a combat swimmer (diver) identifies diseases that impede diving work, the MMC for medical examination of combat swimmers (divers) shall send him for examination and treatment, followed by a medical examination of the hospital MMC to determine the fit for diving work, fit for military service.

128. The regular medical examination shall be carried out once every 12 months on an ambulatory basis, and the senior, higher sergeant and officer staff, instead of the regular ambulatory examination, shall undergo hospital examination and medical examination once every three years.

129. Following the results of a medical examination of combat swimmers (divers), the commander of the military unit shall issue an order setting for each combat swimmer (diver) the maximum depth of submersion under water for the current year.

Chapter 10. Medical examination of military personnel selected for service and serving with radioactive substances, ionizing radiation sources, rocket fuel components, sources of electromagnetic fields and laser radiation

130. Medical examination of military personnel selected for service and serving with radioactive substances (hereinafter referred to as RS), ionizing radiation sources (hereinafter referred to as IRS), rocket fuel components (hereinafter referred to as RFC), electromagnetic field sources (hereinafter referred to as EMF sources) and laser radiation (hereinafter referred to as LR) shall be carried out with the participation of the head of the medical service (doctor) and a representative of the command of the military unit.

131. Medical examination of military personnel selected for service with RS, IRS, RFC, EMF and LR sources shall be carried out before appointment, and serving with RS, IRS, RFC, EMF and LR sources, once every 3 (three) years and for medical reasons.

132. Military personnel serving with RS, IRS, RFC, EMF and LR sources shall be provided with:

1) fluorographic (radiological) examination of thoracic organs;

2) total blood test (counting the leukocyte formula and platelet count);

3) general urine analysis;

4) ECG at rest (after load - according to readings);

5) radiograph of nasal appendage sinuses (at selection);

6) blood examination for viral hepatitis B and C markers (at selection);

7) blood testing for HIV infection (at selection).

People over forty shall be measured intraocular pressure, investigation of blood sugar level. For medical reasons, additional medical research shall be carried out.

133. Prior to the start of the medical examination, the head of the medical service (doctor) of the military unit shall submit to the (permanent, temporarily operating) regular MMC the list of military personnel to be medically examined approved by the command of the military unit.

The list shall indicate: the purpose of the medical examination, the military rank, last name, first name, patronymic (if any) of the examined;

in relation to persons serving with RS, IRS, RFC, EMF and LR sources, his experience with RS, IRS, RFC, EMF and LR sources, as well as individual dosimetric control data during the inter-commission period.

134. Before the medical examination, the representative of the command of the military unit introduces the members of the (permanent, temporarily operating) regular MMC with the conditions of service of those examined, and the head of the medical service (doctor) of the military unit shall inform the MMC about the results of the medical observation of the state of health of those examined during the inter-commission period.

135. When a military personnel serving with RS, IRS, RFC, EMF and LR sources shall be sent for hospital examination and medical examination to a military medical institution, a card of the sanitary and hygienic characteristics of the working conditions and workplace of a specialist by form shall be presented, in accordance with Annex 15 to these Rules.

136. At identification of a disease as a result of stationary inspection of the military personnel which emergence shall be a consequence of impact on an organism of RS, IRS, RFC, EMF and LR sources and on this disease according to Requirements temporary unfit to military service, the unfit or individual assessment of the fit to service with RS, IRS, RFC, EMF and LR sources, (permanent, temporary) regular MMC shall issue a conclusion with the participation of a radiologist and/or a toxicologist.

The conclusion of the MMC shall be made taking into account the degree of compensation for the pathological process, military accounting specialty, general seniority and seniority in the specialty, and the ability to perform military service duties.

137. In accordance with the Requirements providing for temporary unfit for military service, in relation to persons selected for service with RS, IRS, RFC, EMF and LR sources, a conclusion of the MMC on unfit for service with RS, IRS, RFC, EMF and LR sources shall be issued.

138. Extraordinary medical examination shall be subject to military personnel who have filed complaints about the state of health, previously recognized as temporarily unfit for service with RS, IRS, RFC, EMF and LR sources, who returned from sick leave granted after the injury, diseases for which they shall be submitted to the MMC to determine the category of fitness for service with RS, IRS, RFC, EMF and LR sources.

139. Military personnel, previously recognized as temporarily unfit for work with RS, IRS, RFC, EMF and LR sources according to the results of hospital examination and medical examination, shall be sent for repeated medical examination no earlier than three months later.

140. In relation to military personnel recognized as unfit for service with RS, IRS, RFC, EMF and LR sources, the MMC shall make a conclusion on the category of fitness for military service.

Chapter 11. Medical examination of citizens in the reserve when called up for military training, military service or for registration purposes

Footnote. The title of Chapter 11 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

141. Prior to the commencement of the medical examination of citizens who are in reserve, when conscripting for military (training) or military service (officers), or for accounting purposes, D(D)ADs shall draw up a medical examination card of a citizen who shall be in reserve in form, in accordance with Annex 16 to these Rules.

142. Citizens in reserve shall submit medical documents in accordance with these Regulations of paragraph 31 subparagraph 1), 2).

143. No earlier than thirty calendar days before the start of the medical examination shall submit:

1) general blood test;

2) microrecipitation reaction (microreaction) to syphilis;

3) blood sugar test;

4) general urine analysis;

5) ECG at rest (after load - according to readings);

6) fluorographic (radiological) examination of thoracic organs (carried out no later than three months on the day of examination);

7) X-ray diffraction pattern of the attached sinuses of the nose (for those called up for military service);

8) persons over forty measured intraocular pressure.

For medical reasons, additional medical research shall be carried out.

143-1. Persons liable for military service in peacetime, when assigned to military units (special formations), when called up for military service upon mobilization, under martial law and in wartime in airborne assault units, special purpose units, in the positions of divers (combat swimmers), shall undergo a medical examination upon their appearance at the local military command bodies, as well as in the absence of a previously issued decision by the draft board.

Persons liable for military service upon call-up for military service upon mobilization, under martial law and in wartime, who have presented complaints about their health at preliminary assembly points (assembly points) of local military command bodies or personnel reception points of military units or special formations (during medical examination) or if they are found to have diseases or physical disabilities that prevent military service, shall be sent for medical examination to medical commissions of district (city, cities of regional significance) or regional (cities of republican significance or capitals) draft commissions. Aviation personnel appointed to flight crew positions (pilots, navigators and other members of flight crews) are subject to medical examination at the MFC.

Footnote. Chapter 4 has been supplemented with paragraph 143-1 in accordance with the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

144. When conducting a medical examination for registration purposes or conscription for military training of citizens who previously served in the military and were discharged from military service due to health reasons, the D (D) DA shall submit to the medical commission of the MIO and the Department of Defense Affairs (hereinafter referred to as DDA) a certified copy of the certificate of illness.

Footnote. Paragraph 144 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

145. For diseases for which, in accordance with the Requirements, an individual assessment of fitness for military service shall be provided, in relation to citizens who have undergone military service under a contract and are examined for accounting purposes, a MMC conclusion shall be issued (medical commission of the LEB) "Limitedly fit for military service," in relation to those liable for military service when called up for military training - "Not fit for military training," in relation to military officers of the reserve when called up for military service - "Not fit for military service in peacetime, limitedly fit in wartime."

Footnote. Paragraph 145 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 14.07.2022 № 522 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

146. In case of diseases for which, in accordance with the Requirements, temporary not fitness for military service is provided, in relation to those liable for military service, called up for military training, the conclusion of the MMC (medical commission of the LEB) "Not fit for military training" shall be issued, in relation to those liable for military service - "Temporarily not fit for military service."

Footnote. Paragraph 146 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 14.07.2022 № 522 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

147. Military officers called up for military service, if there is an order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan on conscription for military service, but not yet sent to the duty station and presenting complaints about their state of health, shall be examined by permanent (garrison or hospital) regular MMC in the direction of the head of the DAD.

If diseases are identified, according to which, in accordance with the Requirements, a change in the category of fitness for military service shall be provided, the conclusion of a permanent regular MMC shall be drawn up by a certificate of disease and shall be subject to approval by a regular permanent regular MMC.

148. When a citizen dismissed from military service for health reasons raises the question of revising the conclusion of the MMC at the time of medical examination and determining the category of fitness for military service, the head of the D(D)ADs shall consider the feasibility of issuing a referral for re-examination.

With this objective in view, medical documents shall be requested confirming the improvement of the state of health (certificates of withdrawal from the dispensary register, extracts from medical records of a hospital patient, medical record of an ambulatory patient). If there is a positive trend in the state of health of a citizen to be re-examined, a preliminary medical examination shall be carried out at the medical commission of the LEA.

With a positive result of pre-trial detention, the head of the DAD of the region (a city of republican significance or the capital) shall send to the staff of the MMC of the department in which the military personnel served, his application, military service record card, medical book, conclusion of the MMC, the results of the preliminary medical examination with supporting medical documents.

149. The following persons shall not be subject to medical re-examination:

1) recognized as unfit for military service with the exception of military registration;

2) released from conscription for urgent military service for health reasons, after reaching twenty-seven;

3) with negative dynamics in the state of health;

4) dismissed from military service for health reasons due to mental, behavioral disorder (disease).

150. The regular MMC studies the submitted documents and, if there are grounds for satisfying the application, the citizen who previously served in the military and was discharged from military service due to health reasons shall be sent for a medical examination through the head of the DDA to a non-staff permanent (garrison or hospital) MMC to determine the category of suitability for military service.

Footnote. Paragraph 150 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

151. After conducting a medical examination of a citizen previously dismissed from military service for health reasons, the conclusion of the permanent non-staff MMC shall be formalized as a certificate of illness and sent for review to the regular MMC. The causal relationship between the injury and illness shall not be indicated in the certificate of illness.

Footnote. Paragraph 151 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Chapter 12. Procedure for processing medical documents when determining the category of fitness of citizens for military service (military training), as well as for accounting purposes

152. Based on the results of the examination, LEA medical commissions and temporary (temporarily, regular) regular MMC shall issue conclusions in accordance with Annex 17 to these Rules.

153. Information on the examined, diagnosis and conclusion of the MMC shall be recorded in the book of minutes of meetings of the MMC. The specified information and conclusions of the MMC shall be recorded:

1) for citizens who do not perform military service and enter military service under the contract - in the medical examination card of a citizen who enters military service under the contract;

2) for citizens entering military educational institutions - in the medical examination card of a citizen entering a military educational institution, and for military personnel - in a medical book;

3) for military personnel entering universities, including foreign countries, implementing higher and postgraduate education programs - in the certificate of medical examination;

4) for military personnel - in a certificate of disease, in a certificate of medical examination and a medical book;

5) for citizens who shall be in reserve- in the card of medical examination of a citizen who shall be in reserve;

6) for citizens undergoing military training - in a certificate of disease, a certificate of medical examination;

7) for officers in reserve called up for military service (if there is an order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan on their conscription for military service), but not yet sent to military units and recognized as unfit, fit for limited military service - in a certificate of disease, and recognized as fit for military service with minor restrictions, temporarily unfit for military service - in a certificate of medical examination;

8) for persons in hospital treatment (examination) - in the medical history.

154. The book of minutes of meetings of the MMC shall be maintained in all MMC by the secretaries of these commissions. The minutes of the meetings of the MMC shall be signed by the chairman, members of the commission (at least two) who took part in the meeting of the MMC and the secretary of the commission on the day of the meeting of the commission, and the conclusion of the commission shall be announced to be examined.

155. Passport data of the person being examined (based on an identity document), his complaints and a brief history of the disease, basic data of an objective examination, the results of special studies confirming the identified diagnosis of the disease and the conclusion of the MMC shall be recorded in the book of minutes of meetings of the MMC.

156. When examining military personnel, citizens serving in military training, injured, in the record book of meetings of the MMC, the circumstances of the injury shall be recorded in detail with reference to the document (its number, the date by which it had been issued) confirming these circumstances.

157. In the book of minutes of meetings of the hospital MMC, the column "complaints and anamnesis" additionally shall indicate the number of the medical history of the examined person.

158. When issuing a conclusion of the MMC as a certificate of illness, it shall be permitted not to record complaints, anamnesis, objective examination data and results of special studies in the book of minutes of the MMC meetings, while the diagnosis is recorded as a code according to the international classification of diseases. A copy of the certificate of illness shall be kept as an appendix to the book of minutes of the MMC meetings.

Footnote. Paragraph 158 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

159. In the book of minutes of meetings of the MMC and on the specified copy of the certificate of disease, the date, number of the minute and the content of the conclusion of the regular MMC shall be recorded.

160. Books of minutes of meetings of regular, temporary hospital, garrison MMC (EAMC), medical commissions, and certificates of disease (certificates of medical examination) shall be subject to storage for 50 years.

161. The books of minutes of meetings of the temporarily regular MMC (EAMC), shall be subject to storage for 10 years.

162. Control over the maintenance of the book of minutes, the registration and validity of the issued conclusion of the MMC shall be entrusted to the chairman of the MMC.

163. A regular MMC keeps a book of minutes of meetings of the MMC (EAMC) only for persons examined directly in these commissions.

164. When considering certificates of disease (certificates of medical examination) submitted to the regular MMC, the minutes of meetings of the MMC shall be the third copy of the certificate of disease (certificate of medical examination), in which the approved regular MMC conclusion shall be signed by the chairman, members of the commission (at least two) who took part in the meeting of the commission and the secretary.

165. A third copy of the certificate of disease and medical certificate must be kept for 50 years.

166. The regular MMC shall keep records, including alphabetical, of the certificate of disease and the medical certificates received, reviewed and sent during the year.

167. The certificate of disease in peacetime shall be drawn up:

1) for all military personnel recognized as:

fit for limited military service;

unfit for military service in peacetime, fit for limited military service in wartime;

unfit for military service with the exception of military registration;

2) for cadets (students not having an officer rank) of military educational institutions recognized as unfit for training;

3) for NF personnel recognized as unfit for service in the NF;

4) for members of the Assault Forces (SFU) recognized as unfit for service in the AF (SFU);

5) for military personnel serving with RS, IRS, RFC, EMF and LR sources and recognized as unfit for service with RS, IRS, RFC, EMF and LR sources;

6) for military personnel who have received a control medical examination;

7) for citizens who have performed military service and shall be examined to determine the category of fitness at the time of their dismissal from military service;

8) for officers in reserve called up for military service (if there is an order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan), but not yet sent to the place of service and recognized:

unfit for military service with the exception of military registration;

unfit for military service in peacetime, fit for limited military service in wartime;

fit for limited military service;

9) for citizens called up for military training and recognized as unfit for military service;

10) for citizens previously dismissed (released) from military service for health reasons, during their re-examination.

168. In cases not specified in paragraph 167 of these Rules, the conclusion of the MMC shall be drawn up by a certificate of medical examination.

169. The conclusion of the MMC, drawn up by a certificate of disease or a certificate of medical examination with a change in the category of fitness for military service, shall be subject to approval by the regular MMC.

170. The conclusion of the MMC on the need for sick leave shall be subject to the control of the regular MMC.

171. For female military personnel found unfit for service with RS, IRS, RFC, EMF and LR sources in connection with pregnancy, the conclusion of the MMC is drawn up by a certificate of medical examination and approval (control) of a regular MMC shall not be subject to.

172. Expert documents (certificates of disease, certificates of medical examination) for approval to the regular MMC shall be sent in triplicate no later than 5 calendar days after the examination with the history of diseases and other medical documents.

Expert documents in the regular MMC shall be reviewed and approved (or not approved) within five calendar days. On approval, the regular MMC shall send two copies of the expert document to the MMC, which has issued a certificate of disease, and the third copy of the expert document shall be stored in the regular MMC.

The temporary MMC in the minutes book of the MMC meeting and the attached copy of the expert document shall make a record according to paragraph 159 of these Rules and shall send both copies of the approved expert document to the military unit (institution), from where the military personnel shall be sent for examination (no later than 3 calendar days from the receipt of the document from the regular MMC).

The certificate of disease shall not be issued to the examined persons.

173. For military personnel who shall be unreasonably called up for urgent military service for health reasons and who shall be recognized as unfit for military service during examination, the certificate of disease shall be sent to the regular MMC for approval in four copies.

On approval, the first and second copies of the certificate of disease of the regular MMC shall be returned to the MMC, which issued the certificate of disease; the third copy shall be sent to the DAD at the place of conscription of the military personnel, no later than five calendar days after approval, and the fourth copy shall be kept in the regular MMC.

174. The regular MMC shall put a stamp with the following content on the upper margin of the front side of each copy of the certificate of illness or reference prepared for persons with mental, behavioral disorders (diseases), malignant neoplasms, sexually transmitted infections, or diseases caused by the human immunodeficiency virus (HIV-infected): "Making copies, issuing personal copies, or disclosing the information is prohibited."

Footnote. Paragraph 174 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

175. Information on persons with mental, behavioral disorders (diseases) recognized as unfit or fit for limited military service based on the results of a medical examination shall be sent to:

1) medical commissions of the LEO to psychiatric (neuropsychiatric) organizations at the place of residence of a citizen, examined during registration to conscription centers, conscription for military service and admission to military educational institutions, republican military boarding schools (lyceums) no later than five calendar days from the moment of adoption of the expert opinion;

2) temporary MMC of a psychiatric profile in psychiatric (neuropsychiatric) organizations at the place of residence of a military personnel examined during military service no later than five calendar days from the moment of receipt of an approved expert document.

At the same time, the information shall indicate the passport data of a citizen (military personnel), IIN, date of birth, address of residence, date of examination, diagnosis, conclusion of the MMC.

176. For military personnel recognized as in need of sick leave during a medical examination, a certificate of medical examination shall be drawn up in four copies.

The first and second copies of certificates shall be sent to the commander (chief) of the military unit (institution) at the place of military service of the military personnel (issued to the examined person), and the third and fourth copies shall be sent to the regular military MMC for control with the history of diseases and other medical documents.

After the verification, the regular MMC shall send one copy of the certificate to the MMC, which issued it.

When granting unreasonable sick leave, the staff of the regular MMC shall notify the commander (chief) of the military unit (institution) in writing about the decision taken at the place of military service of the military personnel.

In this case, together with the certificate of medical examination, the report of the expert of the regular MMC shall be sent to the regular MMC in the form according to Annex 18 to this Regulation (hereinafter referred to as the expert's report), which shall set out the reasons for the unreasonable of the conclusion and indication.

177. On the departure of a military personnel undergoing urgent military service, on sick leave, the first copy of the certificate shall be issued to him, and the second copy shall remain in the case of the military unit.

178. Non-approved certificates of disease and certificates of the MMC, together with the conclusion of the expert of the regular MMC, shall be returned to the regular MMC that compiled them. The expert's conclusion shall set out the reason why they shall not be approved.

One copy of the unapproved expert document shall be stored in the regular MMC for 5 years.

179. On appointment of a control medical examination (examination), the regular MMC shall notify the commander (chief) of the military unit (institution) in writing at the place of military service of the military personnel, indicating the place and timing of the examination (examination).

180. After receipt of the unapproved expert document, the temporary MMC shall analyze the reasons for the non-approval, follow the instructions of the regular MMC and shall send it for re-approval in the manner identified by these Rules.

The results of the analysis of the causes of non-approval, the implementation of the instructions of the regular MMC shall be reflected in the medical history and expert document of the examined.

On cases of non-submission for re-approval of the previously unapproved expert document, the temporary MMC shall inform the regular MMC in writing with justification of the reasons.

181. The certificate of disease in wartime shall be drawn up:

1) for officers in reserve recognized as unfit for military service;

2) for all military personnel declared unfit for military service, temporarily unfit for military service with repeated medical examination after 6-12 months.

182. The wartime conclusion of the MMC, drawn up by a certificate of disease, shall be subject to approval by the regular MMC, and the conclusion, drawn up by a certificate of medical examination, shall be subject to control.

183. Copies by the regular MMC of expert documents (certificates of disease, certificates of medical examination) shall be issued at the request of law enforcement agencies, medical organizations or territorial units of the authorized body in the field of social protection of the population, commanders of military units, heads of the institution and the person examined.

184. Decisions rendered by the regular MMC by court determination in respect of military personnel of other troops and military formations of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan, previously examined by departmental temporary (regular) MMC shall be drawn up by a certificate on the court determination in form, in accordance with Annex 19 to these Rules.

Chapter 13. Medical examination of aviation personnel of state aviation

185. Pilots, navigators and other members of flight crews, persons performing flight management and control, participating in the performance of flight tasks on board an aircraft, air traffic control operators, unmanned aerial vehicle operators (remote pilots), parachutists, glider pilots, aeronauts and citizens appointed to flight personnel positions (hereinafter referred to as aviation personnel), as well as cadets (students) of a military educational institution for the training of aviation personnel, studying in the specialities of flight operation of aircraft, unmanned aerial vehicles (hereinafter referred to as Cadets of a higher educational institution for the training of aviation personnel), shall be subject to an annual scheduled medical examination at the MFC. Aviation personnel who, based on the results of the previous MFC, are deemed worthless for flight work, flights, flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps, cadets of a higher educational institution for the training of aviation personnel who are deemed worthless for flight training, as well as aviation ground specialists for the maintenance of aviation equipment or the provision of aircraft flights are not subject to routine medical examination. In cases where routine examination in inpatient conditions is not envisaged, the terms of which are determined in accordance with paragraph 192 of these Rules, aviation personnel shall undergo routine examination on an outpatient basis.

The Commander-in-Chief of the Air Defense Forces, the Commander-in-Chief of the Air Force and their deputies, who hold flight personnel positions, shall undergo a scheduled (regular) outpatient medical examination at the MFC at the regular MMC.

Footnote. Paragraph 185 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

186. In preparation for a medical examination, the head of the military medical (medical) service of a military unit (institution) shall summarise the following results of medical observation in the inter-commission period for aviation personnel and cadets of the higher educational institution for the training of aviation personnel:

1) the dynamics of changes in health status;

2) the impact of flight work (flights, flight training, flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps) on previously identified pathological changes, if they occurred;

3) individual psychophysiological characteristics, as well as the results of the study of psychophysiological qualities;

4) previous illnesses (injuries), and their course characteristics;

5) tolerance of flights (flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps), special training, testing and research.

Footnote. Paragraph 186 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

187. Aviation personnel and cadets of the higher educational institution for training aviation personnel shall be allowed to undergo a medical examination only after oral cavity sanitation, and women are additionally examined by a gynaecologist.

Footnote. Paragraph 187 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

188. Prior to the medical examination, the following shall be performed for aviation personnel:

1) fluorographic (X-ray) examination of the chest organs (no later than 3 months on the day of examination);

2) 12-lead electrocardiography (at rest and after exercise);

3) general blood and urine tests;

4) blood test for sugar;

5) fibrogastroduodenoscopy (as indicated);

6) measurement of intraocular pressure in persons over 40 years of age;

7) radiography of the paranasal sinuses (as indicated);

8) microprecipitation reaction (microreaction) to syphilis;

9) fecal examination of worm eggs and lamblia cysts.

The following studies shall be carried out for aviation personnel at a stationary medical examination, military personnel first appointed to the positions of air traffic operator, unmanned aerial vehicle operator, parachutist, glider, aeronaut, as well as a specialist participating in flight missions on board the aircraft in addition to the above studies:

ultrasound examination of the organs of the abdominal cavity, thyroid gland, heart and genitourinary system;

fibrogastroduodenoscopy;

blood test: platelets, reticulocytes, coagulogram, liver tests, cholesterol, lipoproteins (with inpatient medical examination);

examination of urine according to Nechiporenko, daily urine oxalates (pilots and navigators flying on highly maneuverable aircraft);

instrumental rectal examination (persons over 40 years of age);

blood test for hepatitis B and C markers;

radiography of the paranasal sinuses;

tone audiometry;

electroencephalography when presenting functional tests.

Footnote. Paragraph 188 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 14.07.2022 № 522 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

189. All clinical laboratory and instrumental studies shall be performed no earlier than 30 calendar days before the start of the medical examination. For medical reasons, additional studies shall be being conducted.

Footnote. Paragraph 189 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 14.07.2022 № 522 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

189-1. Aviation personnel who shall have not submitted the results of medical research shall not be allowed for a medical examination.

Footnote. The Rules as added by Paragraph 189-1 in accordance with the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 14.07.2022 № 522 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

190. During a medical examination, a specialist doctor shall conduct an examination and fill out the relevant section of the medical record, record the diagnosis, and conclusion on the category of air worthless for flight work, flights, flight training, flight management, control of an unmanned aerial vehicle, parachute jumps and his recommendations.

The MFC shall issue conclusions in accordance with these Rules and the Requirements imposed on the health status of persons for service in state aviation (hereinafter referred to as the Aviation Requirements), approved by order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated December 22, 2020 № 721 (registered in the State Register of Normative Legal Acts under № 21860).

Based on the results of the examination, the chairman of the MFC shall check the correctness of all entries in the medical record of the aviation personnel by medical specialists, issue a conclusion on the category of air worthless for flight work (flights, flight training, flight management, control of an unmanned aerial vehicle, parachute jumps). Simultaneously with the decision on the degree of air worthless for flight work (flights, flight training, flight management, control of an unmanned aerial vehicle, parachute jumps) of the aviation personnel (cadet), the MFC shall determine the list and frequency of medical and health-improving measures. The conclusion of the MFC shall be signed by the chairman, and secretary and sealed with the seal of the commission (institution).

Footnote. Paragraph 190 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

191. The conclusions of the MFC shall be valid for one year from the date of the medical examination. A medical examination before the established deadline shall be conducted if changes have occurred in the health of the aviation personnel (cadet) that provide grounds for revising the conclusion of the MFC or according to the conclusion of the MFC. A new conclusion of the MFC on the airworthy or worthless for flight work (flights, flight training, flight management, control of an unmanned aerial vehicle, parachute jumps) shall cancel the previous conclusion of the MFC.

If the validity period of the MFC conclusion of aviation personnel expires during their participation in armed conflicts, operational combat activities, the performance of combat (training and combat) tasks and (or) flights outside the Republic of Kazakhstan, with the permission of the regular MFC, the validity period of the MFC conclusion shall be extended for a period of up to thirty calendar days, and in the event of the elimination of emergencies (state of emergency) for the duration of the emergency (state of emergency).

If the scheduled (regular) inpatient medical examination of aviation personnel is not carried out within the timeframes determined in accordance with paragraph 192 of these Rules, with the permission of the regular MMC, an outpatient medical examination shall be carried out in a non-staff MFC, the conclusions of which shall be valid for up to six months.

Upon expiration of the specified (taking into account the extension) term of the MFC, aviation personnel shall be prohibited from performing flight work (flights, flight training, flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps) and are subject to referral for a medical examination (outpatient, inpatient).

Footnote. Paragraph 191 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

192. Pilots and navigators undergo their first scheduled inpatient medical examination upon reaching the age of thirty years. Subsequently, pilots and navigators who are found airworthy for flight work without applying the points of the Aviation Requirements, as well as according to points that do not provide for an individual assessment of fitness, shall undergo their next (scheduled) inpatient medical examination after three years, and those found airworthy for flight work using the points of the Aviation Requirements that provide for an individual assessment of suitability - after two years or, according to the conclusion of the MFC if there are medical indications, annually.

Members of flight crews (except pilots and navigators), persons participating in the performance of flight tasks on board an aircraft, managing and controlling flights, air traffic control operators, unmanned aerial vehicle operators, parachutists, glider pilots and aeronauts shall undergo their first scheduled inpatient medical examination upon reaching the age of forty years, and subsequently - after five years or, based on the conclusion of the MFC in the presence of medical indications - annually.

Aviation personnel who reach the age of fifty shall undergo an inpatient medical examination at the MFC annually.

Footnote. Paragraph 192 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

193. If changes occur in the state of health of aviation personnel that require clarification of the diagnosis or expert opinion of the EAMC, they should be sent to an extraordinary hospital (ambulatory) medical examination.

194. Extraordinary (unscheduled) inpatient medical examinations of aviation personnel shall carried out:

1) according to the conclusion of the MFC (MMC);

2) after illnesses (injuries) for which, in accordance with the points of the Aviation Requirements, unsuitability or individual assessment of air worthless for flight work, flights, flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps, flight training is envisaged;

3) in case of continuous stay in hospital treatment, on sick leave and/or exemption from flights due to health reasons (flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps), rehabilitation for a total of more than four months;

4) in cases of a systematic failure to fulfill flight assignments (pilots and navigators);

5) during breaks in flight work exceeding six months (pilots and navigators);

6) after aviation accidents, including after forced abandonment (catapulting) of an aircraft;

7) when transferring pilots (navigators) to other types of aircraft, for work on which higher medical requirements are imposed on the state of health;

8) pilots and navigators arriving from higher education institutions for training aviation personnel in foreign countries.

Footnote. Paragraph 194 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

195. Hospital medical examination shall be carried out in specialized departments of military medical institutions.

196. Referral to the next (extraordinary) medical examination shall be carried out by the commander of the military unit and (or) higher management.

197. For persons sent for medical examination, medical documents shall be submitted to the EAMC in accordance with paragraphs 80 subparagraphs 1), 3), 4) of these Rules.

198. Information on the state of health shall additionally contain:

1) diagnosis and conclusion of the previous MFC;

2) when and where the patient last underwent an inpatient medical examination;

3) general characteristics of physical condition and performance during the inter-commission period, information on pre-flight and post-flight medical examinations;

4) cases of exemption or suspension from flights (flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps) for medical reasons, their reasons;

5) data from medical observation of professional activities;

6) the dynamics of the pulse rate, the value of blood pressure during professional activity and other objective data characterizing the state of health of the person being examined;

7) individual psychophysiological characteristics;

8) focus on continuing professional activity;

9) the reason for referral for medical examination;

10) the opinion of the physician of the military unit (institution) on the advisability of further use in the position held;

11) conclusions on the presence (absence) of the impact of the performance of official duties (performing flights, flight training, performing parachute jumps, flight management, operating an unmanned aerial vehicle) on his health.

Footnote. Paragraph 198 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

199. Information on official activities additionally contains:

1) total flight hours (total number of completed parachute jumps, flight control and guidance hours, unmanned aerial vehicle control hours), flight hours (number of completed parachute jumps, flight control hours, unmanned aerial vehicle control hours) in the current year, information on completed flights (completed parachute jumps, flight control, unmanned aerial vehicle control) in the current year, aircraft type (helicopter, unmanned aerial vehicle);

2) quality of flight performance (parachute jumps, flight control, control of unmanned aerial vehicles);

3) focus on continuing flight work (flights, flight training, flight management, control of unmanned aerial vehicles, performing parachute jumps);

4) conclusion about the possibility of continuing professional activity;

5) the opinion of the command on the advisability of further use in the position held.

Footnote. Paragraph 199 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

200. A routine study of the tolerance of high-altitude hypoxia in a pressure chamber shall be conducted: for a pilot and navigator - once every four years, for another member of the flight crew - upon selection and subsequently once every five years, for a parachutist, a person participating in the performance of a flight task on board an aircraft, a glider pilot and an aeronaut - upon selection. An unscheduled study of the tolerance of high-altitude hypoxia shall be conducted for medical reasons.

Persons specified in the first section of this Paragraph who have not undergone testing for tolerance to the high-altitude hypoxia section shall be prohibited from flying (parachute jump).

In the absence of a pressure chamber, a planned (unscheduled) study of tolerance to high-altitude hypoxia shall be carried out on an airplane.

Aviation personnel who are found worthless for flight work (flights, flight training, parachute jumps) during a medical examination by MFC specialists shall not be tested for tolerance to high-altitude hypoxia.

Footnote. Paragraph 200 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

201. If acute or exacerbation of chronic diseases is detected during an inpatient medical examination, the aviation personnel (cadet) shall be transferred for examination and/or treatment to a specialized department of a military medical institution.

Upon completion of the in-patient medical examination (treatment), the aviation personnel (cadet) shall be presented to the permanent hospital MFC, which issues an expert opinion and communicates it to the person being examined. The results of the tests, examination by medical specialists and the MFC conclusion shall be entered into the relevant sections of the medical record. If the person being examined refuses to undergo mandatory medical examinations, the medical examination shall be terminated and the person being examined shall be discharged to the military unit (institution) with the entry "Discharged without a medical examination due to refusal of a medical examination". Aviation personnel (cadet) who have not passed the MFC shall be prohibited from flying (flight training, flight management, control of an unmanned aerial vehicle, parachute jumps).

Footnote. Paragraph 201 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

202. Aviation personnel recognized as worthless for flight work (flights, flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps) and assigned to military positions not related to flight work (flights, flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps) shall be placed on the medical register.

Footnote. Paragraph 202 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

203. Aviation personnel assigned to military positions not related to flight work (flights, flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps), in the event of recovery or stable remission of the disease, shall be sent for inpatient medical examination after written approval from the regular MMC, but not earlier than one year after the MFC has issued a conclusion on worthless for flight work (flights, flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps). Medical examination of aviation personnel upon reinstatement to flight work (flights, flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps) shall be conducted in a specialized department of military medical institutions.

The Air Defense Forces (Air Force) Command shall send to the regular MMC a petition on the advisability of reinstating aviation personnel to flight work (flights, flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps), information on service activities and health status, medical records, medical documents confirming the improvement of health.

Footnote. Paragraph 203 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

204. Upon completion of the inpatient medical examination of aviation personnel (cadets), in cases where their health condition does not meet the Aviation Requirements, the MFC shall issue a conclusion:

1) cadets of a higher educational institution for the training of aviation personnel who do not meet the Aviation Requirements in Column I (before the start of flight practice) and in Columns II-V (after the start of flight practice, depending on the type of aviation) and (or) in Column VII - "worthless for flight training";

2) pilots and navigators who do not meet the Aviation Requirements in columns II-V (depending on the type of aviation) – "worthless for flight work";

3) other members of flight crews who do not meet the Aviation Requirements under Column VI – "worthless for flight work (in speciality)";

4) persons participating in the performance of flight missions on board an aircraft, glider pilots and aeronauts who do not meet the Aviation Requirements under Column VI – "worthless for flight";

5) parachutists who do not meet the Aviation Requirements under Column VI – "not suitable for parachute jumps";

6) persons exercising flight management and control, air traffic control operators who do not meet the Aviation Requirements under Column VII – "not suitable to manage flights";

7) operators of unmanned aerial vehicles (remote pilots) who do not meet the Aviation Requirements under Column VII – "not suitable to operate an unmanned aerial vehicle".

Footnote. Paragraph 204 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

205. Aviation personnel located in a military medical institution (medical organization), after completion of treatment, shall be sent for a medical examination by the Military Medical Commission (MMC) if the illness they suffered requires:

1) changes in the degree of air worthless for flight work (flights, flight training, flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps);

2) provision of sick leave;

3) granting exemption from flights (flight training, flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps) to perform other military service duties.

Footnote. Paragraph 205 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

206. If the disease does not require a change in the previous expert conclusion, aviation personnel shall be discharged from the military medical (medical) institution (organization) without a medical examination, and a record shall be made in the discharge epicrise and medical book: "The disease shall not prevent the continuation of flight work."

207. Cadets of higher education institutions for the training of aviation personnel are subject to medical examination annually before the start of flight practice and upon completion of training (upon graduation) in the manner determined by these Rules.

At the same time, first-year cadets shall undergo blood group and Rh factor determination, the results of which shall be recorded in the medical record.

Before the medical examination, cadets shall undergo:

fluorographic (X-ray) examination of the chest organs (no later than 3 months from the day of examination);

12-lead electrocardiography (at rest and after physical exertion);

general blood and urine tests;

blood sugar test;

fibrogastroduodenoscopy (as indicated);

X-ray of the paranasal sinuses (as indicated);

microprecipitation reaction (microreaction) to syphilis;

examination of faeces for helminthic eggs and lamblia cysts.

Based on medical indications, to determine their airworthiness for flight training, cadets shall be sent for medical examination to specialized departments of military medical institutions.

Footnote. Paragraph 207 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

208. Based on the results of the inspection, the EAMC shall issue conclusions in accordance with Annex 20 to these Rules.

209. The conclusion of the MFC on air worthless for flight work (flights, flight training) provides for suitability for parachute jumps, and pilots and navigators examined under columns II - III, also for ground ejection. In cases where the person being examined is exempted from performing parachute jumps and (or) ground ejection due to health reasons in accordance with the Aviation Requirements, the conclusion of the MFC, after the conclusion on air worthless for flight work (flights, flight training), shall indicate that he/she is subject to exemption from parachute jumps and (or) ground ejections.

Pilots and navigators who are found airworthy for flight work or have limited airworthiness for flight work are allowed to manage flights and operate unmanned aerial vehicles.

Footnote. Paragraph 209 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

210. Pilots and navigators who are admitted with restrictions under the column of the Aviation Requirements corresponding to their affiliation with the aviation branch, who are recognized as airworthy for flight work under the columns containing lower requirements, and who are also recognized as suitable for military service with minor restrictions upon reaching the maximum age for military service, shall be considered to be of limited air worthless for flight work.

Footnote. Paragraph 210 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

211. The conclusion of the MFC shall indicate the points, sub-points and columns of the Aviation Requirements, the degree of air worthless for flight work (flight training, flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps and flights), diagnosis, causal relationship of the disease or injury (for aviation personnel or cadets during inpatient medical examination) and the main treatment and preventive recommendations.

For pilots and navigators, cadets of the higher educational institution for the training of aviation personnel, whose health condition does not meet the Aviation Requirements under Column V, the MFC shall determine the category of air worthless for flight management and control of an unmanned aerial vehicle or flight training under Column VII, and in case of unsuitability under Column VII, the category of suitability for military service is determined in accordance with the Requirements.

For aviation personnel recognized as worthless for flight work (in their speciality), flights, flight management, control of unmanned aerial vehicles, and parachute jumps, the MFC determines the category of suitability for military service in accordance with the Requirements.

Footnote. Paragraph 211 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

212. The decision on granting aviation personnel sick leave, and exemption from flights (flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps) shall be made in accordance with the Aviation Requirements and shall be documented by a certificate of medical examination.

The MFC (MMC), along with the conclusion on the exemption from military service for a period of seven to fifteen days, shall issue a conclusion on the exemption from flights (flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps) and issue a certificate of medical examination. The MFC (MMC), based on medical indications, issue a second conclusion on exemption, but in total the period of exemption does not exceed thirty days.

Footnote. Paragraph 212 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

213. Doctors of military units and higher educational institutions for the training of aviation personnel shall exempt from flights or give full exemption from the duties of military service (cadets - from all kinds of details) for up to 7 days.

214. The conclusion of the MFC on air worthless for flight work (flight training, flights, flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps) according to the points of the Aviation Requirements that provide for an individual assessment shall be issued in the event of:

1) favorable prognosis of the disease;

2) the absence of influence of the performance of official duties in the speciality (performing flights, flight training, performing parachute jumps, flight management, operating an unmanned aerial vehicle) on the health of aviation personnel according to medical monitoring data in the inter-commission period;

3) the focus of the person being examined on continuing professional activity;

4) the advisability of further use in the position held, in the opinion of the command and the physician of the military unit (institution).

In this case, the conclusion shall be made if all the above conditions are present. The prognosis of the disease shall be determined taking into account the severity, prevalence, frequency of exacerbations, the degree of dysfunction of the affected organs and systems, the effectiveness of the treatment and health measures taken, the degree of progression of the disease and the development of complications in the event of continued professional activity, the impact of the disease on flight safety.

Footnote. Paragraph 214 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

215. Pilots and navigation officers entering higher military educational institutions of postgraduate education by specialty, if there are restrictions on performing flight work, shall be considered air worthless for admission to the university.

216. During a medical examination in a specialized department of a military medical institution, the conclusion of the MFC shall not be entered into the medical record if it is subject to approval by the regular MMC. In these cases, the conclusion of the MFC on suitability (unsuitability) for flight work (flight training, flights, flight management, control of an unmanned aerial vehicle, parachute jumps) shall be entered into the medical record upon receipt of an approved certificate of illness (medical examination certificate).

Footnote. Paragraph 216 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

217. Information about the inspected and the conclusion of the EAMC shall be recorded in the record book of the EAMC meetings. The minutes of the EAMC meeting shall be signed by the chairman, members of the commission who took part in the EAMC meeting and the secretary on the day of the commission, and the conclusion of the commission shall be announced to be examined.

218. Aviation personnel airworthy for flight work (flight training, flights, flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps) and limited airworthy for flight work shall be issued, after a medical examination, a certificate of completion of the MFC in the form in accordance with Appendix 21 to these Rules. The certificate of completion of the MFC shall serve as the basis for admission to flights (flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps).

A certificate of completion of the MFC shall not be issued if the MFC conclusion is issued as a certificate of illness or a certificate of medical examination. In these cases, a certificate of completion of the MFC shall be issued to aviation personnel after receiving a certificate of illness (medical examination certificate) approved by the regular MFC. Until the approved certificate of illness (medical examination certificate) and (or) a certificate of completion of the MFC are received by the military unit (institution), aviation personnel shall be prohibited from performing flight work (flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps and flights).

Footnote. Paragraph 218 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

219. When issuing a EAMC conclusion with a certificate of disease in the book of minutes of meetings of the EAMC, the data of an objective examination and the results of special studies shall be allowed not to be recorded, one copy of the certificate of disease with a record, about the conclusion of a regular MMC shall be stored as an annex to the book of minutes of meetings of the EAMC.

Control over the maintenance of the minutes book of the EAMC meetings, the design and validity of the conclusion shall be entrusted to the chairman of the EAMC.

220. Certificates of illness shall be issued for aviation personnel:

1) recognized as worthless for flight work (flights, flight training, flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps);

2) recognized for the first time as being of limited air worthless for flight work;

3) when a previously imposed restriction on flight work is lifted;

4) upon restoration of air worthless for flight work (flights, flight training, flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps).

Footnote. Paragraph 220 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

221. For aviation personnel in reserve, certificates of disease shall be drawn up:

1) when declared air worthless for flight work;

2) for the first time limited airworthiness;

3) at rehabilitation of airworthiness.

222. The procedure for issuing a certificate of medical examination for aviation personnel who are recognized during a medical examination as requiring sick leave, exemption from flights (flight management, control of an unmanned aerial vehicle, parachute jumps) with the performance of other military service duties (for thirty or more days) shall be determined by paragraph 176 of these Rules.

Footnote. Paragraph 222 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Chapter 14. Medical examination of aviation personnel in reserve for accounting purposes

223. The medical examination of pilots and navigation officers having been in reserve for accounting purposes shall be carried out once every five years, before being called up for military training camps or when the state of health changes. Other members of flight crew shall be only when called up for military training or when the state of health shall change.

224. The results of the medical examination shall be recorded in the medical examination card of a citizen who shall be in reserve.

225. Pilots and navigation officers being in reserve and being in flight work in civil aviation shall not be sent for medical examination for accounting purposes. At the same time, D (D) D at the same time, certificates shall be requested about the results of their medical examination for these persons from medical and flight expert commissions at the place of work for inclusion in a personal case.

Chapter 15. Determination of the causal link of diseases, injuries, death (disease) in military personnel or citizens in connection with serving (performance of duties) of military service (military training).

226. The causal link of disease, injury, death (decease) shall be defined by:

1) for citizens serving in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan - the Central Military Medical Commission of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan, temporary regular hospital and garrison MMC of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan;

2) for citizens serving in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan - the CMMC of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan.

227. In the event of newly discovered circumstances regarding disease, injury and their connection with the serving (performance of duties) of military service, the conclusion on the causal link of disease, injury shall be revised (according to documents) in his absence (with the cancellation of the previous conclusion).

The conclusions of the CMMC of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan on the causal link of diseases, injuries, death (decease) shall be issued in a single copy once without limitation of the validity period.

228. The opinion of the MMC on the establishment of a causal link of injury to military personnel or citizens serving military service shall be issued according to the certificate of injury on the basis of an act on the circumstances of injury or the materials of an official investigation.

229. A certificate of injury shall be issued by the commander of a military unit in which a military personnel or citizen served in military service. The certificate of injury shall indicate the circumstances of the injury and the connection with the performance of duties (serving) of military service.

The CMMC of the Republic of Kazakhstan or a temporary regular MMC shall issue a conclusion of the MMC on the causal link of injury on the basis of consideration of the certificate of injury and supporting documents reflecting the circumstances of the injury.

230. In the absence of a certificate of injury, when making a conclusion on the causal link of injury, diseases of the MMC, documents shall be adopted that indicate the cause and circumstances of injury, disease (if they are drawn up no later than 3 (three) months from the moment of injury, disease): information on official activity and state of health, extract from the register of patients in the ambulatory clinic on initial request for medical care, materials of official investigation, criminal case, certification, certificate of a military medical institution, medical history or extract from it, certificate of disease, record of a doctor of a military unit or military medical institution in the medical book of a military personnel on initial request for medical care, certificate of an archival institution.

231. The determination of the causal link of diseases, injuries, death (decease) shall be carried out by studying the submitted (requested) documents, on the basis of an appeal: of citizens, local military authorities, pension authorities, personnel services of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan, courts and prosecutor's offices of the Republic of Kazakhstan.

232. The conclusion of the MMC on the causal link of injury, disease shall be recorded in the book of minutes of meetings of the MMC, a certificate of disease or certificate, medical history, medical record of military personnel, with reference to a document confirming the circumstances of injury, disease.

233. At absence in medical documents of the conclusion of MMC on a causal link of a disease, a mutilation, at the wrong execution of the specified documents, the citizen's disagreement with the available conclusion of MMC about a causal link of a disease, a mutilation and also in the presence in the documents certifying passing of military service, record about dismissal from military service "due to disease" or "for health reasons" the documents shall be sent for consideration in the CMMC of the Republic of Kazakhstan.

234. The results of consideration of documents shall be executed by the minutes of the meeting of the permanent MMC in the form specified in Annex 22 to the Rules. The conclusion of the CMMC of the Republic of Kazakhstan on the causal link of disease, injury shall be drawn up in accordance with the form, under the terms of Annex 23 to the Rules.

235. In the absence of a diagnosis of the disease in the documents of a citizen who served in military service, but the point of the schedule of diseases in force at the time of the medical examination shall be indicated, the CMMC of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan in its conclusion on the causal link of the disease, injuries shall indicate the name of the diseases that have been provided for by the specified point of the schedule of diseases.

236. If the military personnel identify several diseases, injuries or their consequences that arose (received) in various circumstances, the conclusion of the MMC on causal link shall be made separately.

237. In the case where the diagnosis of disease, injury, which was previously concluded by the MMC on causal link, is inaccurately indicated in the document, the permanent MMC shall indicate the initial diagnosis, without changing its wording, and then shall indicate the updated diagnosis of disease, injury and shall make a conclusion on it by the MMC on causal link.

238. In the absence of documents on the results of a medical examination of a citizen or not conducting a medical examination, the basis for issuing a conclusion of the MMC on the causal link of the disease, injuries shall be recorded in the medical history, medical book, medical certificate, archive certificate.

239. Conclusion of the MMC:

1) "The injuries have been sustained at performance of duties of military service" shall be taken out by the military personnel if it is received at performance of duties of military service and also as a result of the defeats caused by influence of radioactive materials, sources of ionizing radiation, components of rocket fuel and other highly toxic substances, sources of the electromagnetic field and optical quantum generators.

2) "Disease received during the performance of military service duties" shall be carried out if it is received during infection during stay (work) in the epidemic focus of a particularly dangerous infection, and in a person examined from among medical personnel and as a result of infection during the performance of official duties to provide medical care to patients with tuberculosis, viral hepatitis, HIV infection (for persons in direct contact with patients);

3) "Disease received during military service" shall be carried out by military personnel or citizens, performing military service, if it arose from a person examined during military service, or has reached within the specified period a degree of gravity which changes the category of fitness for military service, and chronic slow-progressing diseases diagnosed before one year of demobilization from military service, if the onset of the disease refers to the period of military service in the presence of medical documents that allow attributing the onset of the disease to the indicated period.

240. The conclusion of the MMC: "The disease is obtained due to the effects of ionizing radiation" shall be issued to military personnel performing military service if the diseases are caused by the adverse effects of radioactive substances factors, sources of ionizing radiation.

The same conclusion shall be issued to military personnel serving in military service who were involved in the work to eliminate the consequences of the accident at the Chernobyl nuclear power plant (hereinafter referred to as the Chernobyl nuclear power plant) in 1986-1990 or who participated in the testing of nuclear weapons or who served in military service in the period 1949-1991 in the territory contaminated with radioactive substances.

241. When establishing the causal link of diseases specified in paragraph 240 of these Rules, the CMMC of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan shall be guided by the list of diseases associated with exposure to ionizing radiation, approved in accordance with Article 7, subparagraph 76) of the Code, archival data and medical documents.

242. MMC conclusions:

"The mutilation (wound, a trauma, a contusion) shall be received at protection of the former USSR";

"The mutilation (wound, a trauma, a contusion) shall be received at performance of duties of military service";

"The disease shall be associated with being at the front";

"The disease shall be associated with military service in the territory of other states in which hostilities were conducted";

"The mutilation (wound, a trauma, a contusion) shall be received at performance of duties of military service in the territory of other states in which military operation have been conducted" shall be taken out to the military personnel and citizens serving military service whose status shall be defined by the Law of the Republic of Kazakhstan dated May 6, 2020 "On veterans".

243. To establish the causal connection of diseases and injuries related to participation in military operations, documents on the completion of military service, archival documents confirming the fact of receiving a disease, injuries during military service, and medical documents issued after dismissal from military service shall be submitted to the CMMC of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan.

244. Conclusion of the MMC:

1) "Injury suffered as a result of an accident not related to the performance of military service duties" shall be carried out by military personnel if the injury is not related to the performance of military service duties;

2) "Disease is not related to military service" shall be issued to military personnel in cases where the disease occurred in the person examined before conscription, admission to military service under the contract and during military service, did not reach a degree that changes the category of fitness of the person examined for military service.

245. Conclusion of the MMC:

1) "Injury resulting in death obtained as a result of the performance of military service duties" shall be carried out by military personnel if death occurred as a result of injury resulting from the performance of military service duties. Citizens performing military service shall be given such a conclusion if, after dismissal from military service as a result of injury received as a result of the performance of military service, death occurred;

2) "The disease that led to death shall be obtained as a result of the performance of military service duties" shall be carried out by military personnel if, as a result of diseases received during infection while in the epidemic center of a particularly dangerous infection, and those examined from among medical personnel, in addition, due to tuberculosis and HIV infection in the line of duty (for persons in direct contact with patients), death occurred;

Citizens performing military service shall be given such a conclusion if, after dismissal from military service, due to diseases received during infection while staying in the epidemic center of a particularly dangerous infection during military service, and those examined from among medical personnel and as a result of infection with tuberculosis, viral hepatitis, HIV infection in the line of duty (for persons in direct contact with patients), death occurred;

3) "The disease that led to death was received during military service" shall be carried out by military personnel who performed military service if death occurred due to the disease received during military service;

Citizens performing military service, such conclusion shall be issued if, after dismissal from military service, as a result of diseases received during military service, death occurred.

Conclusions on the causal link of death shall be issued after studying medical documents, data from a medical examination during military service, a medical certificate of death and other documents, if there is a direct causal link between the cause of death and injury, a disease received during military service (as a result of the performance of military service duties).

Chapter 16. Determination of the severity of injuries (wounds, traumas, contusions), which did not entail disability, received by a military personnel (military liable) during the performance of military service (military training)

246. Determination of the severity of a mutilation (wounds, traumas, contusions) (further referred to as mutilations) which did not entail the disability received by the military personnel (person liable for conscription) at performance of duties of military service (performing military training) shall be carried out by temporary regular hospital or garrison MMC.

247. Medical examination of military personnel (bound to military service) to determine the severity of the injury shall be carried out by written order of the head of the military medical institution on the basis of the report of the military personnel (bound to military service) or the request of the attending doctor.

Medical examination shall be carried out with a determined medical and expert outcome.

248. The severity of the injury shall be determined on the basis of the List of injuries (wounds, traumas, contusions) relating to severe or mild injuries according to Annex 24 to the Rules.

249. The conclusion of the MMC on the establishment of a causal link of injury shall be issued pursuant to paragraph 228 of the Rules.

250. The severity of the injury shall be drawn up by a form certificate in accordance with Annex 3 to the Rules for the payment of lump-sum compensation in case of death (decease) of a military personnel during the period of military service or military duty, called up for military training, in the event of a disability or in the event of injury related to the performance of military service, approved by Resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan dated August 27, 2013 № 868.

A certificate on the severity of the injury shall be issued to the examined person.

Annex 1 to the Rules of conduct of military medical examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan

Instruction for medical examination

Chapter 1. General provisions

1. Medical examination shall be carried out in daylight in specially designated bright, warm and spacious rooms. Daylight and/or artificial lighting should be quite sufficient for doctors to work. Each doctor shall be allocated a separate room. Women shall be additionally examined by a gynecologist. The state of health of the examined persons shall be determined by means of a survey and a comprehensive objective study, whether they complain about their state of health or not.

2. The various medical documents and materials submitted by the examinees on their medical observation shall not exempt doctors from medical examination of these persons.

3. During the examination, not only the physical defect shall be detected and the nature of the disease shall be identified, but also the degree of violation and compensation of the function of the diseased organ (system) and the functional adaptability of the body as a whole shall be determined, which is the basis of the relevant expert conclusion.

In all cases, if there are suspicions of deviation from the norm, the examined person shall be subjected to a detailed examination depending on the changes found and examined by the relevant doctors. If the diagnosis remains unclear or questionable during the ambulatory examination, the examined person shall be sent for hospital examination.

Chapter 2. Anthropometric research

4. The main anthropometric signs assessed for the purposes of military medical (medical-flight) examination shall be body height and weight, chest circumference, lung capacity, hand strength and becoming force, sitting height, arm and leg length.

5. Anthropometric studies shall be carried out under the supervision of a doctor by average medical personnel using measuring devices verified before starting work. Inspected person shall be examined by specialist doctors in underwear (undressed to underpants).

6. Height of examined person shall be determined in standing and sitting positions. To measure height in the standing position, the examined person shall stand on the pedestal of the height meter, touching its vertical bar with the intervertebral part of ​ ​ the back, buttocks and heels. The head shall be held straight so that the patellar cut of the ear and the outer corner of the eye slot shall be on the same horizontal line. The movable bar of the height meter tightly shall adjoin the stern. When measuring height in the sitting position, the examined person sits on the folding seat of the height meter straightened, touches the vertical bar of the height meter with the intervertebral part and buttocks. The head shall be in the same position as when measuring standing position. Legs bent in knees at right angles. Counting shall be carried out from the surface of the seat with an accuracy of 0.5 centimeters.

7. To determine the length of the legs, the height in the sitting position shall be subtracted from the height in the standing position. The length of the arm shall be measured by a measuring tape from the acromial process to the end of the third finger of the hand.

8. Body weight shall be determined on medical scales. The examined person shall stand on the middle of the scale. The figures shall be recorded to an accuracy of 0.1 kilograms.

9. The chest circumference shall be measured by applying a rubberized measuring tape without pressing back at the angle of the blades, in front - along the lower edge of the nipple circles. At the same time, the examined person shall stand with his hands lowered. Three indicators shall be noted: at the time of respiratory pause, with maximum inhalation and maximum exhalation.

10. Lung capacity shall be determined using a spirometer. The examined person after maximum inhalation shall take an exhalation into the spirometer tube.

11. The hand strength shall be measured by a hand dynamometer, which shall be compressed by the examined person with maximum strength of the hand horizontally stretched right, then left hand. The back strength shall be determined using a torso dynamometer. The examined person shall stretch the torso dynamometer as much as possible without bending the legs by both hands for a handle located at the level of knee joints.

Chapter 3. Mental health examination

12. An examination of the mental state of the examined person shall be carried out on the basis of a study of documents characterizing him (characteristics from school, other educational institutions, from the place of work, from the military unit, information from parents or from medical health organizations) and a personal conversation between the doctor and the examined.

In an interview with the examined person and during his examination, attention shall be drawn to the facial expression, mimes, gait features, posture, movement, adequacy of reaction, attitude to the conversation with the doctor.

13. Leading point in assessing the mental state of the examined shall be a clinical research method that shall be combined (with appropriate indications) with generally accepted research methods (including experimental-psychological testing, electroencephalography, rheoencephalography, brain tomography, pneumoencephalography). The study of the mental state of the examined person shall be carried out in the following sequence: the state of consciousness, attention, memory, thinking, intelligence, emotional-will sphere shall be evaluated, the absence or presence of psychopathological symptoms shall be identified.

In the study of attention, its ability to concentrate (exhaustion, distraction, stuck) shall be noted.

When studying memory, the speed and accuracy of memorizing, reproducing past and current events, the presence of memory deceptions, the type of amnesia (retrograde, antegrade) shall be identified.

When evaluating thinking, attention shall be drawn to the logic, sequence of judgment and conclusions, circumstance, stickiness, resonance, fiction, the predominance of abstract thinking over a particular one, and vice versa. The pace of thinking (accelerated, ordinary, slow down), its direction (problems, interests) shall be determined.

When determining the state of the emotional sphere, mood (increased, even, reduced, unstable), pathological fluctuations in mood, their duration, color shall be evaluated. The adequacy or inadequacy of emotions by external manifestations, the ability to restrain or suppress one's feelings shall be assessed. The strong-willed sphere shall be assessed by the features of the attractions and behavior of the examined.

The absence or presence of difficulties of perception shall be identified: illusions, hallucinations, their content, attitude to them (critical, affective, and indifferent), and a change in the quality of perception of space, time, and one's own personality. To identify these difficulties, as well as obsessions and delusions, a focused survey of the subject shall be required.

Chapter 4. Nervous system examination

14. The examination of the nervous system shall consist of a study of the medical documentation of the examined, his interrogation and an objective clinical-neurological examination of the examined. During the survey, complaints, a medical history shall be clarified, attention shall be drawn to the presence of a history of attacks of loss of consciousness, seizures, changes in speech, hearing, vision, injuries of the central and peripheral nervous systems, treatment in psychiatric and neurological institutions, the date of the last episode of night incontinence shall be identified. Heredity shall be specified - whether relatives had convulsive seizures, episodes of loss of consciousness, attacks of muscle weakness, mental, behavioral disorders (diseases), substance abuse.

15. During external examination, the physique, condition of the skin, mucous membranes, muscle system, gait shall be evaluated. The specialist doctor shall be convinced that there shall be no damage to the bones of the skull, even if the examined person denies the presence of traumatic brain injuries in the past.

16. Neurological examination shall begin with checking the function of the craniocerebral nerves. The function of oculomotor nerves and sympathetic innervation of the eye is examined. The position of the eyeballs, the movement of the eyes up, down, inside, outside shall be checked. The shape and size of pupils, their uniformity, as well as the reaction of pupils to light (direct and common) during convergence and accommodation shall be determined.

When checking the functions of the trigeminal nerve, the state of sensitivity on the face, chewing muscles, the volume of movements of the lower jaw, corneal and conjunctival reflexes shall be examined.

Next, the functions of the remaining craniocerebral nerves shall be determined. It shall be checked whether folds of forehead skin, width of eye slots, possibility of eye freezing and frowning of eyebrows, symmetry of nasolabial folds when teeth are shown are expressed equally on both sides.

17. The motor function of the vestibular apparatus (nystagmus, equilibrium, and blunder) shall be determined. The correctness of perception of the main taste sensations of sweet, sour, salty, bitter, for which standard solutions of sugar, table salt, citric acid and quinine sulfate shall be used, the mobility of the soft palate during phonation, voice soundness, swallowing ability, the possibility of turning the head and raising the shoulders, the volume of movement of the tongue when sticking out, the presence of fibrillar twitches and atrophy of its muscles.

18. When examining the motor sphere, the volume of active and passive movements of the upper and lower limbs, coordination of motor acts (static and dynamic ataxia), strength, tone and trophic muscles shall be checked. Attention shall be drawn to the presence of violent movements (hyperkinesis), contractures, atrophy. Then tendon, periosteal, skin reflexes and reflexes from mucous membranes shall be checked. Each reflex shall be examined on the right and left, their liveliness and uniformity shall be compared. It shall be identified the presence or absence of pathological reflexes (Babinsky, Rossolimo, Zhukovsky, Bekhterev, Oppenheim and others), a state of superficial and deep sensitivity (pain, temperature, tactile, muscular-articular).

19. When examining the autonomic nervous system, attention shall be paid to the color of the skin (face, body, limbs), the presence of trophic disorders, the humidity and temperature of the skin to the touch shall be determined. Skin vegetative reflexes (local and reflex dermographism, pilomotor reflex), Danyini-Ashner eye-heart reflex, cervical vegetative, clinostatic and orthostatic reflexes shall be tested.

Chapter 5. Internal organ examination

20. Internal examination shall include the examination of complaints, history and objective examination, which shall begin with a general examination. Attention shall be drawn to the appearance, physique, color, elasticity and humidity of the skin, then by palpation to the state of subcutaneous fat, lymph nodes, and muscles.

21. The organs of the endocrine system shall be examined by a targeted survey of complaints, history and available methods of palpation and percussion.

22. Circulatory organs. Vascular examination shall be carried out by examining and palpating arteries and veins, auscultating large vessels and studying the vascular system by instrumental methods. The rhythm, frequency, tension and pulse filling, possible pulsation of arteries and veins in various areas shall be determined, which may indicate diseases of the heart or large vessels. Blood pressure shall be measured at rest (sitting position). To avoid accidental increase in blood pressure at a single measurement, the blood pressure shall be measured several times without removing the cuffs, and the last smallest digit shall be taken into account.

Palpation and percussion shall determine the boundaries of the heart, the width, strength and resistance of the apical push, the presence of a heart push, trembling of the chest, other pulsations in the heart area and next to it. When listening to the heart in various positions of the examined (lying down, standing, after physical exertion, when holding breath), the soundness of cardiac tones (amplification, weakening, emphasis) and their character (splitting, bifurcation, appearance of additional tones), as well as the presence of cardiac noises shall be evaluated. When listening to noise, it shall be determined its relation to the phase of cardiac activity (systolic, diastolic), its nature, strength, duration, localization and preferential radiation. Differential diagnosis of organic and functional noises, as well as heart defects, shall be carried out only after a comprehensive examination, including instrumental methods (radiological, cardiographic, functional).

23. Respiratory organs. When assessing complaints, attention shall be drawn to the nature of shortness of breath (physiological or pathological, with difficulty breathing, exhalation or mixed), the peculiarity of coughing (duration, time of manifestation, volume, timbre, the presence of sputum, and its peculiarity), localization, intensity, and irradiation of chest pains and the connection of these pains with the act of breathing, cough.

Skin and visible mucous membranes coloration, chest shape, collarbone, supraclavicular and subclavian pits, scapula, symmetry of both chest halves, breathing type, frequency, rhythm and depth of respiratory movements, participation in the respiratory act of auxiliary muscles shall be evaluated during examination.

Palpation shall reveal localization of thoracic tenderness and its resistance (elasticity), vocal jitter intensity, pleura friction noise.

With comparative percussion, lung boundaries, mobility of the lower pulmonary margins, height of the lung tops and their width shall be determined, as well as changes in the percutaneous pulmonary sound in pathological conditions (shortening, blunting or blunt sound in the presence of fluid in the pleural cavity, inflammatory or tumor processes in the lungs; tympanic nature of sound, box sound when air accumulates in the pleural cavity, the presence of cavities in the lung - abscess, cavern, increased airness of the pulmonary tissue - emphysema).

Auscultation shall determine the nature of respiratory noises in different phases of breathing, their strength and duration. The main respiratory noises (vesicular, bronchial breathing and their change) and side respiratory noises (wheezing, crepitation and pleura friction noise) shall be evaluated.

When detecting symptoms suspected of lung disease, X-ray, instrumental and laboratory methods of research shall be used.

24. Abdominal organs. Particular attention shall be paid to the analysis of complaints and history. During the examination, the state of the oral cavity (teeth, gums, tongue, and mucous membranes) shall be evaluated. Examination, palpation of abdominal organs shall be carried out in the lying and standing position of the examined. By the method of superficial and then deep sliding palpation, soreness, irritation of the peritoneum, the presence of a white line hernia, abdominal wall tension, as well as contours, density, localization of some organs of the abdominal cavity and tumor-like formations in it shall be detected. When the liver is enlarged, the spleen sizes are indicated in centimeters.

Percussion shall define liver boundaries, lower gastric boundary, and spleen size. If symptoms indicating diseases of the abdominal organs shall be detected, additional studies shall be carried out (including radiological, instrumental, laboratory).

Chapter 6. Surgical examination

25. Body posture in the sagittal and frontal plane shall be studied. Regular posture shall be characterized by the straight (vertical) position of the head and symmetrical outlines of the cervical-shoulder lines, the median position of the line of spinous processes, the same level and symmetrical arrangement of the corners of the blades, the same configuration of the triangles of the waist, somewhat protruding forward chest contours, lower limbs of regular shape. The condition of the skin is being studied. In the presence of scarring, their character and origin shall be assessed.

26. When examining the chest, the presence of deformities associated with curvature of the spine or existing independently (funnel-shaped or keel-shaped chest) shall be noted. The position of the clavicles shall be determined.

The abdomen, its shape, shall be examined. When examining the genitals, attention shall be paid to abnormalities in the development of the penis, urethra, and testicles.

If there is asymmetry of the blades, it should be remembered that it can be associated with spinal deformation or Sprengel's disease - congenital high blade standing. When deforming the spine, kyphosis is most often detected in the chest, less often - lordosis, in the lumbar - more often increased lordosis, less often - kyphosis. Attention shall be drawn to the presence and severity of scoliosis.

The position of the examined shall be evaluated. The forced position may be caused by pain, anatomical changes or a pathological setting as a result of compensation.

The limb may be in the position of internal or external rotation, retraction, bending or unbending.

27. To determine old fractures, dislocations and other injuries of bones and joints, attention shall be paid to the location of the main identification points, bone protrusions, epicondyles (in the normal position of the elbow joint in the position of extension of the forearm of the epicondyle and the top of the elbow process shall be on the same line). When flexed in the elbow joint, these identification points form an isosceles triangle with an apex on the elbow process.

28. The shape and position of the pelvis shall be studied. It should be remembered that many people up to 80% normally have one leg shorter than the other. When the leg is shortened by 2 centimeters or more, a noticeable pelvic skew shall be determined. In the retraction position of the shortened leg, the curvature of the pelvis shall disappear. Compensated spinal curvature in such cases cannot be attributed to deformation. With the same leg length and pelvic deformation, spinal deformation should be excluded, which requires additional examination. Symmetry of gluteal folds and protrusions of large trochanter of femur bones shall be noted. Sacral-coccytic area and anus area shall be examined for possible presence of epithelial coccytic passages and their complications, manifestations of chronic paraproctitis, pararectal fistulas, hemorrhoidal nodes, gaping of anus. The investigation of possible hemorrhoidal nodules and rectal lesions shall be carried out in case of mild and severe straining in the position examined on the crusts. A finger examination of the rectum and prostate gland shall be performed according to indications of conscripts.

29. During the examination of the legs, the position of their axes shall be determined.

Straight legs shall be distinguished;

O-shaped, when the knees are stretched towards the axis of the thigh and lower leg form an angle open inward;

X-shaped, when the knees are shifted, the axes of the tibia diverge, the axes of the thigh and tibia form an angle open to the outside.

For determination of O-shaped leg curvature distance between protrusions of internal condyles of femur bones, X-shaped curvature - distance between internal ankles of tibia shall be measured. Attention shall be drawn to the color of the skin of the legs, the presence of swelling, trophic disorders (ulcers, pigmentation), varicose subcutaneous veins. Feet and soles shall be examined.

30. Palpation of the skull shall reveal defects of the arch bones after trauma or surgical interventions, the presence of tumor-like formations of soft tissues and bones.

31. Condition of peripheral lymph nodes, thyroid gland, skin turgor and its temperature, development of muscles shall be determined.

32. Palpation of the abdomen shall determine the state of the anterior abdominal wall at rest and during straining (hernias of the white line, umbilical, inguinal, postoperative), the state of internal organs, external inguinal rings. In the presence of hernia protrusion, its value, content and validity shall be evaluated.

Testicles, their appendages, elements of the sperm, prostate gland shall be palpated in order to detect cryptorchidism, developmental abnormalities, hydrocele of and sperm, tumors, stones, inflammatory diseases of the prostate gland.

33. To assess the state of the musculoskeletal system and spine, it shall be important to identify not so much anatomical changes as to determine its functionality.

The study of the volume of movements in the joints of the limbs shall begin with the performance of active and passive movements in all planes, as well as supinal and pronational movements. Muscle strength of upper and lower limbs shall be determined by performing movements at resistance of observed dynamometry.

The limb circumference shall be measured with a centimeter tape in symmetrical areas. On the hip - in the upper, middle and lower third, on the shoulder and lower leg - in the most voluminous part of them.

Measurement of motion volume in joints shall be carried out as follows:

humerus joint - flexion (the examined sideways to the doctor): the immobile branch of the angular meter shall be installed parallel to the vertical axis of the torso, the axis and the movable branch shall be parallel and in the center of the line connecting the large humerus of the epicondyle with its external epicondyle. The examined raises straight hands as forward much as possible without the participation of the shoulder girdle and deflection of the torso. Unbend - under the same conditions, the arm shall be deflected back as much as possible. Diversion - the examined person shall stand with his back to the doctor. The corners of the blades shall be at the same level, the inner edge of the blade shall be parallel to the vertical line of the spine. Immovable branch of angular meter shall be installed parallel to vertical axis of body, movable branch - parallel to line connecting acromion with ulnar process of ulnar bone. Hands shall be divided to the extent possible;

elbow joint - flexion and unbending: the examined person shall stand sideways to the doctor, hands lowered down, palms forward. Immovable branch of angular meter shall be installed parallel to line connecting humerus cusp with its external condyle, movable branch - parallel to line connecting external humerus cusp with awl-like process of radial bone. The forearm bends slowly to a possible limit. The axis of the angular meter coincides with the transverse axis of the elbow joint (a line connecting the lower edge of the external and internal elbow);

wrist joint - rear extension and palm bending: forearm in horizontal plane, hand straightened and shall be its continuation, first finger pressed. Immovable branch of angular meter shall be installed parallel to line connecting awl-like process of radial bone and external edge of tendon of bipedal muscle, movable - along length of second metacarpal bone. Palm flexion and back extension shall be performed, while the axis of the angular meter coincides with the transverse axis of the joint;

hip joint - bending, unbending. The examined person lies on his back, the leg under study is elongated, and the other is bent as much as possible in the hip and knee joints and is fixed in this position by the same hand. Immovable branch of angular meter is installed parallel to line connecting apex of underwing fossa with large trochanter, movable - along line connecting large trochanter and external condyle of thigh. During the measurement, the leg under study shall be flexed in the knee joint. Lead: the examined person shall lie on his back, legs shall be elongated, heels together, arms along the body. The immobile branch of the angular meter shall be installed on the line of the swordlike process - the pubic joint - the inner condyle of the thigh. The leg under study shall be maximally retracted;

knee joint - bending, unbending: the examined person shall lie on his back. Immovable branch of angular meter shall be installed parallel to line connecting large trochanter with external condyle of femur, movable branch - parallel to line connecting head of fibula with external ankle. First, maximum flexion shall be performed, and then complete extension of the tibia;

ankle joint - plantar and posterior flexion:

1) the examined person shall lie on the back, the foot at an angle of 90 degrees;

2) the fixed branch of the angular meter shall be installed parallel to the line connecting the head of the fibula with the external condyle, movable - along the outer edge (arch) of the foot;

3) first rear and then plantar bending shall be performed.

34. The length of the limb shall be measured by a measuring tape. The same symmetric identification points shall be used taking into account the axis of the limb. For the upper limb, this axis shall pass through the center of the humerus head and the head elevation of the shoulder, the heads of the radial and ulnar bones, for the lower limbs - through the anterior upper axis of the ilium, the inner edge of the patella and the first finger, in a straight line connecting these points. To detect limb shortening, a comparison of the true (anatomical) and relative limb length shall be important. With ankyloses, joint contractures, deflection of the shin inward or outward, pathological conditions of the hip joint, the anatomical length of the diseased and healthy limb may be the same, and the relative length of the diseased limb may be less.

The anatomical length of the limb shall be measured by segments, and the relative length shall be measured by a straight line from the beginning to the end of the limb.

The anatomical length of the shoulder shall be measured from the large tubercle of the humerus to the ulnar process, the forearm - from the ulnar process to the awl-shaped process of the ulnar bone. The anatomical length of the thigh shall be measured from the apex of the large trochanter to the articular slit of the knee joint, the shin - from the articular slit of the knee joint to the lower edge of the outer ankle. The sum of the obtained measurements of each limb will be its anatomical length.

The relative length of the upper extremity shall be determined by measuring in a straight line from the acromial process of the scapula to the tip of the third finger, the lower - from the anterior upper iliac bone to the plantar edge of the foot.

35. Spinal examination shall begin with axial loading and determination of pain points, which shall be additionally clarified by percussion of the apex region of the spinous processes and palpation of the paravertebral points. The volume of movement in the cervical spine shall be determined by tilting and turning the head.

Normally, bending of the head shall be possible by 40 degrees and shall occur before the chin contacts the sternum, behind it shall be possible so much that the nape takes a horizontal position, in the side - before contact with the shoulder. Head turns in both directions shall be possible up to 85 degrees. Lateral movements in the thoracic and lumbar parts of the spine shall be possible within 25-30 degrees from the vertical line.

The spine shall take the greatest part in anterior-posterior movements. Restriction of spine mobility in anterior-posterior direction shall be determined by active flexion of the examined person forward. Instead of forming a uniform arc, the spine remains straightened, and tilting forward occurs due to flexion in the hip joints. Further bending shall be made possible only when squatting, which shall be observed when the examined person lifts a small object from the floor.

36. With suspicion of spinal deformation, projections of the tops of the spinous processes shall be noted on the skin with a diamond green solution. Spinal deformation can be measured. To do this, an answer (thread with a load) shall be used, which is fixed over the spinous process of the seventh cervical vertebra with a sticky patch. If the answer passes exactly along the intergluteal fold, scoliosis shall be considered balanced. If there is a deviation of the plumb, its value shall be measured throughout the deformation for subsequent comparison with the X-ray data. The distance between the edge of the scapula and the spine at symmetrical points shall be compared; the measurement of the strength (dynamometry) shall be evaluated. Since pronounced spinal deformities shall be accompanied by impaired function of external respiration, the lung capacity, minute breathing volume, maximum lung ventilation shall be determined.

The presence of spinal deformation shall be confirmed by an X-ray examination of the spine in the vertical and horizontal position of the body.

37. To evaluate the pathological change of feet (flatulence, deformation), the Chizhin and Friedland indices shall be used. The Chizhin index (foot trace measurement) shall be defined as follows: a foot trace print shall be made on paper. The width of the print and the width of the trail notch shall be measured. The ratio of print width to notch width shall determine the degree of flattening:

index from 0 to 1 - norm;

1 to 2 - flattening;

above 2 - flatulence.

To estimate flatulence, the Friedland index (flattening of the arch of the foot) shall be determined by the formula: (height of the arch X 100) divided by the length of the foot.

The height of the arch shall be determined by the compass from the floor to the center of the palm bone. Normally, the Friedland index is 30-28 millimeters, with a flatulence of 27-25 millimeters.

The most reliable degree of flatulence shall be identified radiologically. Profile pictures of the feet shall be made in the position of standing under load (without shoes).

To determine longitudinal flatulence on radiographs, by constructing a triangle, the angle of the longitudinal arch and the height of the arch shall be determined. The angle shall be formed by lines drawn from the lower edge of the palm-wedge-shaped joint to the apex of the heel hump and the head of the first metatarsal bone. The height of the vault shall be determined - the length of the perpendicular lowered from the height of the angle of the longitudinal vault to the base of the triangle (the line connecting the surface of the tuberosity of the heel bone with the plantar surface of the head of the first metatarsal bone).

Reliable criteria of degree of transverse flatulence shall be parameters of angular deviations of I metatarsal bone and I finger. To calculate them, an X-ray examination of the foot in a straight plantar projection shall be carried out. With this placement, the patient lays on the X-ray table on his back, bending both legs in the knee and hip joints. On the radiographs, the bones of the preplusna, metatarsal bones, phalanges, metatarsal and interphalangeal articular slits shall be clearly visible.

The criteria for assessing the degree of longitudinal and transverse flatulence shall be described in the Requirements.

38. An important criterion for assessing functional disorders shall be radiologically detected organic changes in bone tissue - deforming arthrosis of the joints of the foot and the stage of its severity. The presence of arthrosis in the joints of the entire middle part of the foot shall be assessed. In adulthood, the articular slits of the foot shall be radiologically almost the same width.

39. In the position of the examined person bed, the pulsation of the main vessels shall be checked palpatorically and auscultatively. According to the indications, studies are carried out that give objective indicators of the state of circulation (oscillography with nitroglycerin sample, angiography, phlebography, rheovasography, dopplerography).

To detect the compression of the deltoideopectoral artery in various neurovascular syndromes, shall be used the following technique: the patient shall be offered to sit down, stretch his hands to the sides in the horizontal direction at the level of the pectoral girdle, bending them in the elbow joints at right angles vertically upward. Then the examined person shall be offered to make the maximum rotation of the head in the sick or opposite direction. A sign of a deltoideopectoral artery lesion shall be a significant decrease or complete disappearance of the pulse on the radial artery.

For other neurovascular syndromes, the following sample shall be used: if the artery is compressed between the collarbone and the first rib, the pulse on the radial artery weakens or disappears when the shoulders unfold and lower. When artery compression passes between the small thoracic muscle and the beak-like process of the scapula, the pulse disappears when the shoulder is raised and withdrawn.

Chapter 7. Visual organ examination

40. When collecting medical history, the features of vision of the examined person shall be clarified. Attention shall be drawn to the diseases and injuries of the general and the vision organ, the surgical treatment of the eyes, the presence of hereditary diseases of the vision organ in the family. During the conversation, attention shall be drawn to the position and mobility of the eyeballs, the direction of sight, the state of the eyelids, and the ciliary border.

41. Examination of eye function shall begin with less tedious techniques and shall be carried out in the following sequence.

The study of color vision shall be carried out in all the examined, except for family members, using mainly threshold tables, the use of polychromatic Rabkin tables shall not be excluded.

It shall be recommended that the color perception study be carried out by means of threshold tables when natural light or daylight lamps are illuminated. The illumination level ranges from 500 to 1000 lux. Lighting by filament lamps and direct sunlight shall be excluded. The examined person shall be located with his back to the light source (to the window). Each card should be displayed vertically, at a distance of 1 meter from the examined person, at the level of his eyes.

The examined person shall call or indicate with his hand the direction of the open side of the square: up, down, right, left. Exposure of one test shall last for 5 seconds. It shall be recommended to arbitrarily change the exposure order of test tables, and to avoid random guessing, the same table shall be presented at least three times, changing the position of the open side of the square.

If the answers for all 11 tables are incorrect, table № 12 shall be presented, on which the color of the figure and the background shall be selected in such a way that they shall be distinguished by all the examined persons without exception. This control test shall be designed to detect possible color blindness simulation and to demonstrate the examination procedure. The remaining 11 cards shall represent 3 groups of tests respectively for a separate sensitivity test of each of the three color receivers of the eye in quantitative terms with a maximum sensitivity in the red part of the spectrum (from № 1 to № 4), in the green part of the spectrum (from № 5 to № 8) and in the blue part of the spectrum (from № 9 to № 11).

The first group of tests (№ 1, 2, 3, 4), shall be designed to detect protodeficiency and protanopia, the second group (№ 5, 6, 7, 8) - deuteficiency and deuteranopia, the third group (№ 9, 10, 11) - tritodeficiency.

A sure distinction of all tests shall indicate normal trichromasia. The indistinguishing of one of tests № 1, № 5 or № 9 when recognizing all other tests shall indicate I degree color attenuation. Indistinguishing tests № 1, 2 or № 5, 6, or № 9, 10 shall be a manifestation of medium (II degree) color weakness. Indistinguishing tests № 1, 2, 3 or № 5, 6, 7, or № 9, 10, 11 shall indicate a pronounced (III degree) weakness. Indistinguishing tests № 1, 2, 3, 4 shall be characteristic of protanopia, tests № 5, 6, 7, 8 - for deuteranopia.

It shall be possible to disrupt the function of two or even three receivers at once. For example, reduced trichromasia shall be as grade I protodeficiency in combination with grade II deuteleficiency.

In the distinguishing person shall not recognize all tests - strong trichromasia, those who shall make at least one mistake - weak trichromasia, and those who shall be unable to recognize all tests of one of the groups - dichromasia, i.e. color blinding.

42. Visual acuity shall be examined in all the examined people. It shall be determined by the Golovin-Sivtsev table mounted in the Roth lighting apparatus. The table shall be illuminated by an electric lamp of 40 watts.

Exposure time of each sign shall not be more than 2-3 seconds.

The table shall be set on the wall opposite the windows at a distance of 5 meters from the examined person, so that the lower rows shall be at a distance of 120 centimeters from the floor. Visual acuity shall be taken into account in the number of tables in which the examined person shall read all the signs. Only when reading rows corresponding to visual acuity 0.7; 0,8; 0,9; 1.0 cannot exceed 1 character in a string. In order to avoid excessive visual acuity during the study, brushing shall not be allowed. To determine visual acuity below 0.1, use Polyak's optotypes placed in an regular lighting apparatus. Each optotype shall be demonstrated in at least five different positions, with visual acuity determined by the optotype, which shall be correctly recognized in at least four out of five positions.

If the correctness of the indications of visual acuity is questionable, control methods of research should be applied and repeated tests of visual acuity should be carried out.

43. The degree and nature of refraction abnormality (determined in all the examined) shall be identified in two ways: subjective - by determining visual acuity with correction and necessarily objective - by sciascopy under conditions of cycloplegia with instillation of 1% solution of midriacil or other similar drugs allowed in the territory of the Republic of Kazakhstan.

If people are over 30 years old, midriatic burying shall be carried out after studying intraocular pressure.

Determination of the nearest point of view (volume of accommodation) using a test font for reading N 4 of the Golovin-Sivtsev table shall be carried out for medical reasons for persons whose service character imposes increased requirements on the state of visual functions. The results of the examination should be compared with age norms.

44. Examination of visual fields shall be carried out on the perimeter (simple or projection) for medical reasons.

For medical reasons, campimetry shall be carried out. The examination of night vision (dark adaptation) shall be carried out by the flight crew, persons whose service shall require long-term visual tension at night, on the Semikopny device or the Kravkov-Vishnevsky chamber.

45. Examinations of the anatomical state of the organ of vision shall be carried out by all the examined in a certain sequence. First, the condition of the eye protector shall be determined. At the same time, attention shall be drawn to the state of the eyebrow region, the shape and uniformity of the eye slots, the position and state of the eyelids, eyelashes, intermarginal space, and the nature of the surface and the color of the conjunctiva of the eyelids, the presence of scarring on it.

When examining the tear apparatus, the position and severity of the tear points, the state of the tear bag by pressing on its area shall be taken into account. In case of suspected violation of the tear removal function and in case of lacrimation, the tear removal function shall be checked with the help of a colored canal and tear-bearing sample (3% solution of collargol or 2% solution of fluorescein or other similar drugs allowed in the territory of the Republic of Kazakhstan).

If a negative or delayed sample shall be received, the anatomical patency of the lacrimal tract by washing them should be checked.

46. A conclusion on the state of the front segments and refracting media of the eye shall be made after examination under lateral illumination, in transmitted light and examination by a slot lamp.

47. Examination of the eye bottom shall be carried out in all the examined people under conditions of partial cycloplegia with instillation of 0.5% tropicamide solution or 1% midriacil solution using a mirror ophthalmoscope (reverse ophthalmoscopy) and readings using an electric ophthalmoscope, a large non-reflex ophthalmoscope or a slot lamp.

48. When examining the oculomotor apparatus, attention shall be paid to the mobility of each eye separately and to binocular movements in order to detect strabismus, nystagmus, and a state of convergence. The degree of strabismus shall be determined using a perimeter arc with a candle and shall be expressed in degrees, as well as using the Meddox scale. It shall be convenient for practical purposes to measure the strabismus angle using the Hirschberg method with a mirror ophthalmoscope. The amount of strabismus shall be estimated in degrees by the position of the light reflex on the cornea. If the reflex from the ophthalmoscope is located along the edge of the pupil, then the angle of strabismus is 15 degrees, if in the middle of the iris - 25-30, on the limb - 45, behind the limb - 60 degrees or more.

When there are complaints about diplopia, which is not accompanied by a noticeable restriction of the mobility of the eyeball, tests of double images with red glass shall be carried out.

When identifying nystagmus, its nature and origin should be identified. In cases where there is no reason to consider ocular pathology as the cause of nystagmus, a consultation shall be held between a neuropathologist and an otorhinolaryngologist. Setting nystagmus shall not be a contraindication to service.

49. The examination of pupil reactions shall be carried out in all the examined. Binocular vision shall be determined in flight personnel, persons whose service shall require long-term visual tension, the examined according to columns I and II, and for medical reasons. The determination of binocular vision shall be carried out on a large diploscope, color test (using polaroid glasses).

Examination of intraocular pressure shall be carried out palpatorically in all the examined. All persons, who are over 40 years old, a tonometry using a Maklakov tonometer shall be carried out.

Chapter 8. ENT organ examination

50. Examination of the ear, nose, and throat of the examined shall be carried out in a room isolated from noises with a length of at least 6 meters. Objective research shall be carried out in a darkened room and with a lateral artificial light source. In the room at the same time there shall be no more than two examined. To examine hearing acuity, the distance on the floor or along the wall shall be pre-placed in meters and half meters. The examination shall begin with an external examination, then the sense of smell, nasal respiration and hearing shall be examined.

51. The study of ENT organs shall include the clarification of complaints, the study of medical history, endoscopy and the examination of the functions of ENT organs.

When collecting a medical history from the examined person, they shall find out the diseases of the ear, throat, nose (the presence in the past of pus from the ear, anginas, frequent or prolonged runny nose, and increased sensitivity to pumping). At the same time, speech defects, their nature and severity shall be clarified.

52. Examination of the hearing organ should begin with examination and palpation of the auricle, mastoid processes, antilobiums and adjacent regions, determining their sensitivity.

To examine the external auditory canal, the examined person shall turn the head about one quarter of the circle so that the continued axis of the auditory canal shall coincide with the direction of the light rays reflected by the reflector.

To pull the auricle up and back, which shall help straighten the initial part of the external auditory canal. Limited hyperemia and soreness of the skin of the membranous-cartilaginous part of the external auditory canal shall be characteristic of furunculus. Diffuse hyperemia, swelling, separable, desquamation of the epithelium shall indicate diffuse inflammation of the external auditory canal.

Then, using an ear funnel, the tympanic membrane shall be examined. In the presence of an inflammatory process in the tympanic membrane, the light reflex shall disappear or shall distort, injections of blood vessels, hyperemia shall often be observed. With chronic purulent inflammation of the middle ear, the perforation hole in the tympanic membrane shall persist for a long time, pus shall be released through it, granulations, polyps, cholesteatoma shall often be visible.

Detailed examination and determination of the mobility of the tympanic membrane shall be carried out using a Siegle pneumatic funnel. This funnel (a wide part of it is sealed by a lens) shall be tightly inserted into the external auditory canal. Using a rubber balloon connected to the funnel, pressure shall be alternately increased and reduced in the external auditory passage. The tympanic membrane movements shall be observed through an embedded lens.

53. Respiratory and vocal function shall be assessed by upper respiratory tract examination. External parts and nasal cavity and pharynx shall be examined. Attention shall be drawn to the smell of exhaled air.

Nose and nasopharynx shall be inspected (anterior, middle and posterior rhinoscopy). The condition of the mucosa, the presence or absence of pus, polyps shall be checked. Nasal respiration shall be checked by closing the right or left nasal passage in turn, the examined person shall be invited to breathe, closing his mouth, on the doctor's palm or cotton cannon. In case of abrupt disorders of nasal respiration, nasal stench, aspiration, nefariousness, changes in the amygdala, pharyngeal tumors, ulcers on the mucosa, a detailed examination shall be carried out.

54. When detecting stuttering, the results of an examination by expert doctors of a neurologist and psychiatrist shall be used, according to the testimony of a speech therapist.

55. Sense of smell shall be investigated with the help of four standard odors: 0.5% acetic acid solution (weak smell), pure tartaric alcohol (medium smell), simple valerian tincture (strong smell), synthetic alcohol (ultra-strong smell). These liquids shall be stored in numbered vials of the same shape and color. To detect dissimulation, a bottle of fresh distilled water should be of the same shape.

Disorders of sense of smell shall be distinguished between peripheral or central origin. In the first case, they shall be caused by pathological processes in the nasal cavity (chronic runny nose, nasal polyposis, curvature of the nasal septum.). When nasal breathing is difficult, respiratory hyposmia or anosmia occurs. Peripheral disorders of the sense of smell in the form of hypo- and anosmia shall be due to the pathology of the olfactory epithelium, for example, due to acute rhinitis, ozone, atrophic changes, and various toxic effects. Disorders of the sense of smell of central origin shall be associated with damage to the olfactory analyzer at any level of its organization, in which case the examined shall be subject to a thorough neurological examination.

56. The examination of the pharynx (pharyngoscopy) shall be divided into two points. At the first, the examined person shall breathe calmly, without sticking his tongue out the edge of his teeth, and shall try to relax the pharyngeal muscles, at the second, to pronounce the sound "er...," at that moment the soft palate rises up and thereby determines the degree of his mobility, the tongue lies calmly at the bottom of the mouth, slightly crushed by a spatula (with sharp squeeze, the tongue warps, which interferes the examination). When examining the pharynx, attention is paid to the condition of the mucosa, amygdala (with the help of two spatulas they are taken out of their place), the contents of lacunae, the solidity of the amygdala with arches and the condition of the cervical lymph nodes shall be checked.

57. After examination of ENT organs, hearing acuity on whispering speech shall be identified. The auditory function of each ear shall be determined separately, for which the not examined ear shall be tightly closed by pressing a finger on the antilobium. For hearing examination, they shall use not only words from the Voyachek table, but also numbers from 21 to 99, while the examined person shall not see the face of the doctor in order to avoid guessing words on the movement of the lips. For the purpose of possibly the same intensity of whispering, the doctor shall utter the words with the help of air left in the lungs after exhalation. The study shall begin at a distance of at least 6 meters. The final acuity of hearing shall be the distance (in meters and half meters) from which the examined person shall repeat all or the absolute majority (5 of 6 or 4 of 5) of the words that the doctor shall say in a whisper.

If the hearing loss does not correspond to objective data and in all dubious cases, repeated hearing testing shall be carried out and additional examination methods shall be used.

58. In the case of medical examination of flight personnel, candidates entering the higher educational institution for the training of aviation personnel, entering the service, for positions related to frequent trips to aircraft, motor vehicles, as well as all those entering special educational institutions for full-time training, the study of the vestibular apparatus shall be mandatory.

In the study by the double rotation method according to V.I. Voyachek (otolytic reaction), the head and body of the examined person shall be tilted forward 90 degrees and rotated in the Barani chair 5 times for 10 seconds. After stopping rotation, the examined person continues to sit with his eyes closed in the same position for 5 seconds, after which he shall be offered to straighten quickly. As a result, combined irritation of the vestibular apparatus receptors shall be created. Such a functional load shall be easily tolerated by people with normal excitability of the vestibular apparatus; they shall not have significant motor and vegetative reactions. The occurrence of strong motor, especially vegetative, reactions shall indicate a decrease in resistance to vestibular "loads."

The state of vestibulovegetative stability in flight personnel shall be determined by methods of continuous and discontinuous accumulation of Coriolis accelerations.

In the presence of indications (the presence of complaints, special selection, to clarify the diagnosis), additional examination shall be carried out on radiography, audiometry, tympanometry, computed tomography of the attached sinuses of the nose, mastoid processes.

Chapter 9. Oral cavity and jaw examination

59. The examination of the oral cavity and jaws shall consist of detecting complaints, assessing their nature, collecting medical history, clinical and functional examination. Data on diseases, injuries and operations of the maxillofacial region are being clarified in the examined person.

60. Objective examination shall begin with an assessment of the posture, position of the torso, head and legs in relation to the vertical plane. Then an external examination of the face shall be started in order to detect possible defects, deformation, scarring, fistula, asymmetry. Examination of the lymph nodes of the neck shall be carried out palpatorically at a slightly lowered position of the head, as well as by probing them in the position of the doctor behind the examined person. The function and condition of the temporomandibular joint shall be examined by palpation, and by indications using radiological and functional methods.

61. During examination, the main functions of the organs of the denture system shall also be examined: respiration, speech, swallowing, chewing. Disruption of the chewing function shall be expressed in changing chewing phases, uneven distribution of chewing pressure, increasing the number of chewing movements and lengthening the time of chewing food. The degree of loss of chewing efficiency shall be identified using conditional coefficients according to N. I. Agapov. At the same time, the chewing power of all teeth shall be taken as 100%, including the power of each tooth shall be expressed by the following numerical values: lateral incisor - 1%, central incisor - 2%, cuspidate teeth - 3%, premolar teeth - 4%, first molar - 6%, second molar - 5%. The degree of preserved chewing efficiency with partial tooth loss shall be identified by deducting from 100% the sum of the coefficients of missing teeth and their antagonists. Wisdom teeth shall not be taken into account.

In order to assess the chewing effectiveness after operations, injuries and complex prosthetics, the methods of Gelman, Rubinov and others shall be used.

62. Objective examination of the oral cavity and teeth shall consist of examination, palpation and percussion. According to the indications, electroodonto-diagnosis, examination of teeth and periodontal in transmitted light, application samples of Pisarev - Schiller and others shall be used.

The teeth joining in the central occlusion (bite) shall be determined in three mutually perpendicular planes (sagittal, vertical and horizontal). With bite anomalies, the type as well as the degree of anomaly by means of linear measurements of the shift of the dentitions shall be identified,. Anomalies of the bite of I degree shall include cases of shifting of the dentitions to 5 millimeters, II degree - from 5 to 10 millimeters, III degree - over 10 millimeters. This value in millimeters shall be indicated in parentheses after the degree of anomaly.

Chapter 10. Gynecological examinations

63. The most important type of gynecological examination shall be bimanual probing, which shall allow to objectively judge the state of the uterus (position, size, shape, consistency, degree of mobility), uterine appendages and sacral-uterine ligaments.

64. During gynecological examination, the simplest types of instrumental examination shall be used: examination of the vagina and cervix using mirrors, probing the uterus, puncture of the posterior arch, biopsy from the cervix, taking aspirate (suction) from the uterine cavity, chromodiagnosis (color reaction of the cervical mucosa after lubrication with Lugolev solution), cytology of vaginal smears, colposcopy.

65. In chronic cervicitis, urethritis, inflammation of the glands of the vestibule of the vagina, proctitis, various methods of provocation shall be used in order to artificially aggravate the process, in connection with which, often, cervical fluid shall be increased. This shall make it easier to find a specific causative agent or shall lead to characteristic clinical signs. Local methods of provocation shall also be used: mechanical (expansion of the urethra or neck canal with dilators, simple massage of the urethra or cervix), chemical (lubrication with protargol, Lugolev solution, 10% salt), physiotherapeutic (ionophoresis, diathermia, local light baths, hot sprinkling, mud tampons), biological (injection of a separable cervical canal into the cervix) For this purpose, alimentary provocation or specific provocation with the administration of vaccines shall also be used.

	Annex 2 to the Rules for conducting military medical examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Referral for examination (treatment)

A citizen ____________________________

(last name, first name, patronymic (if any), date of birth)

You are sent for hospital (ambulatory) examination (treatment) ______________________

_________________________________________________________________________

(name of the treatment and prevention organization and address of the organization)

To the medical and preventive organization to appear at ___ time ________ 20 ___ "___"

Preliminary diagnosis ________________________

__________________________________________________________________________

Seal

Head of the Department (Division) for Defense ___________________________________

__________________________________________________________________________

(military rank, signature, surname and initials)

__________ 20 ___ "___"

__________________________________________________________________________

(cut line)

Notice

To whom _____________________________________

(position of the head of the organization, last name, first name, patronymic (if any))

__________________________________________________________________________

According to Law of the Republic of Kazakhstan dated February 16, 2012 “On military service

and the status of military personnel” _______________"

(last name, first name, patronymic (if any))

sent for hospital (ambulatory) examination (treatment) to _______________

__________________________________________________________________________

(name of the treatment and prevention organization and address of the organization)

In this regard, I hereby ask you to provide time to complete the stationary course.

(ambulatory) examination (treatment).

Head of Defense Department (division) ____________________________________

(military rank, signature, first name, last name)

Seal

___________ 20 ____"___"

	Annex 3 to the Rules for conducting military medical examination in Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Corner stamp of curative

preventive

organizations

health, military

medical institution

ACT
of health examination

__________________________________________________________________________

(last name, first name, patronymic (if any), date of birth)

was under the direction of the head of the department (office) for defense

__________________________________________________________________________

(name of the defense department (office))

from _______ 20 ____"___" № ____ on hospital, ambulatory (unnecessary to cross out)

examination in __________________________________

(name of health organization, military medical institution)

___________________________________________ from __________ to ___________ 20

Complaints _______________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Medical history ________________________________

__________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________

Objective examination data

:___________________________________________

Results of special examinations_________________

__________________________________________________________________________

Diagnosis: _________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Chief medical officer of the medical health organization, Chief of the military medical institution

__________________________________________________________

(signature, first name, last name)

Head (chief) of the department ____________________________________________

(signature, first name, last name)

Seal

The doctor who performed the examination ___________

(signature, first name, last name)

Postal address of the medical organization of health, military medical institutions _______________________

__________________________________________________________________________

	Annex 4 to the Rules for conducting military medical examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Certificate
of medical examination

__________________________________________________________________________

(first name, last name, patronymic (if any), date of birth)

Complaints ________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Anamnesis _________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Objective examination data _______________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Results of special examination (laboratory, radiological,

instrumental and other)

______________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Diagnosis: _________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Conclusion of the specialist doctor: on the basis of paragraph ___ the subparagraph ____ column ___

Requirements for the health status of persons for service in the Armed Forces,

other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan approved in

Article 11, paragraph 2, subparagraph 1), of the Code of the Republic of Kazakhstan dated July 7, 2020 "On health of the people and the healthcare system," __________________

__________________________________________________________________________

(indicate the category of fitness for military service, indicator of purpose)

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

(Specialist doctor signature, initials)

_________ 20 ____"___"

	Appendix 5 to the Rules for conducting military medical examinations in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Book of minutes of meetings of the military medical (medical-flight) commission
_______________________________________________________________________ name of the medical commission of the military medical examination)

Footnote. Appendix 5 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

No	Last name, first name, patronymic (if any), Taxpayer Identification Number (TIN), year of birth (day, month, year), military rank, position held (flight speciality), military unit, called up (entered under contract) for military service (indicate which D(D)DA, city, district, day, month, year), by whom referred for medical examination (№ and date of referral), previous MFC (date and place of passing)	Complaints and brief anamnesis	Objective examination data, results of special examinations, diagnosis and conclusion of the MMC (MFC) on the causal relationship of the disease, injury (wounds, trauma, contusion)	Conclusion of the Military Medical Commission (MFC) on the category of suitability for military service (for flight work), service in a military registration speciality or with a harmful factor	Conclusion of the regular MMC (MFC)
1	2	3	4	5	6

Note:

1. The book of minutes of meetings of the Military Medical (medical-flight) Commission (hereinafter referred to as the Book of minutes of meetings of the MMC) shall be kept in all medical commissions of the military medical examination.

2. In the book of minutes of the meetings of the MMC, all sheets shall be numbered. The sheets shall be numbered sequentially at the top of the sheet on the right. The book of minutes of the meetings of the MMC shall be laced, secured with the seal of the organization (institution) and registered in the non-secret office work.

3. Each meeting protocol begins with "Minutes № __ dated "__" ______ 20___" indicating the date and number of the protocol, calculated from the start date of the annual reporting period.

4. The serial numbers (column 1) in the protocols shall be indicated through a fraction: in the numerator - the serial number of the given protocol, in the denominator (starting with protocol № 2) - the serial number of those who passed the commission in a continuous order, calculated from the start date of the annual reporting period. For example, if 30 people passed on the first day, then in protocol № 2, № 1/31 shall be entered against the first recorded person to be examined, № 5/35 against the fifth, and so on.

5. All entries shall be made with indelible ink or a blue or black ballpoint pen, legibly and neatly, without blots or erasures, and easily readable. The use of pencils or inks that can be easily removed from paper, as well as erasures or additions, crossed-out words, and other unspecified corrections, shall be prohibited. Blank spaces shall be crossed out, and additions and other corrections shall be specified. Any inaccuracies admitted shall be corrected with blue or black ink or a ballpoint pen, signed by the chairman of the commission, and certified by the seal of the organization (institution).

6. The book shall record all those examined who have undergone a medical examination during the day, including those sent for examination (treatment).

7. In the book of minutes of the meetings of the MMC for examined persons who do not have diseases, it shall be permitted not to record objective data, but to indicate – medically fit.

8. When issuing a conclusion from the MMC (MFC) as a certificate of illness, the diagnosis (column 4) in the protocols shall be indicated by code according to the international classification of diseases.

	Appendix 6 to the Rules for conducting military medical examinations in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Corner stamp of the institution

(Military Medical Commission)

Certificate of disease № _____

Footnote. Appendix 6 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

"____" ___________20___ by the military medical commission

______________________________________________________________________

(name of the MMC, MFC)

on referral _____________________________________________________________

(indicate the official, date, document number, purpose and reason for referral)

____________________________________________________________ examined:

1. Last name, first name, patronymic (if any) _________________________________ ______________________________________________________________________

2. Date of birth _________, in the Armed Forces since______________ (month and year).

3. Military rank ________________________________________________________

4. IIN ________________________________________________________________

5. Military unit (type, branch of troops, RsC) _________________________________

6. Position held ________________________________________________________

speciality______________________________________________________________

7. Called up (entered under contract) for military service ______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

(Indicate D (D) DA, month and year of call-up, entry into military service under contract).

8. Height ________ cm. Body weight ________ kg. Chest circumference (at rest) _____ cm.

9. Complaints __________________________________________________________

______________________________________________________________________

10. Medical history ______________________________________________________

(indicate when the disease occurred, when and under what circumstances the injury was received (wound, trauma, contusion); presence or absence of a certificate of injury, the impact of the disease on the performance of military service duties, the results of previous medical examinations, the treatment measures used and their effectiveness, being on sick leave, treatment in sanatoriums)

______________________________________________________________________.

11. Was examined and treated _____________________________________________

(Indicate the healthcare institutions, military medical institutions and the time of stay in them)

Medical history №____; Code _______; Code _______.

12. Objective examination data

_____________________________________________________________________

______________________________________________________________________

13. Results of special studies (X-ray, laboratory, instrumental, etc.):

_____________________________________________________________________

______________________________________________________________________

14. Information on the service activities of the military serviceman _____________________________

(Indicate information according to the document submitted from the military unit (institutions): the impact of health on the performance of duties military service, the attitude of a serviceman to continue military service services and the opinion of the command on the advisability of maintaining a serviceman in military service).

15. Conclusion of the MMC (MFC):

1) Diagnosis: ___________________________________________________________

______________________________________________________________________;

2) causal relationship of injury (wound, trauma, contusion), disease: based on paragraph _____ subparagraph _____ of the Rules for conducting a military medical examination, approved by order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated December 21, 2020 № 716 (registered in the State Register of Normative Legal Acts under № 21869) _____________________________________________________________________________;

3) suitability category: based on paragraph _____ subparagraph ____ column ___ of the Requirements for the health of persons for service in the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, approved by order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated December 22, 2020 № 722 (registered in the State Register of Normative Legal Acts under No 21863)

______________________________________________________________________________.

16. Accompanying person ____________________________________ (required, not required).

_______________________________ (indicate the number of accompanying persons, type of transport).

17. Special notes

_____________________________________________________________

Chairman of the commission

____________________________________________________

(Military rank, signature, initial of name, surname)

Place for stamp Members of the commission: ____________________________

(military rank, signature, first name initial, last name)
_________________________________________________________

(military rank, signature, initial of first name, last name)

Secretary ____________________________________________________________________

(military rank, signature, initial of first name, last name)

Postal address of the commission

_________________________________________________

Conclusion of the regular military medical commission

Note: The date of examination and the number of the certificate of illness shall correspond to the date and number of registration in the book of minutes of meetings of the military medical (medical flight) commission.

In copy № 1 of the illness certificate, in the section "diagnoses", after each illness or injury (wound, contusion, trauma), the disease or injury codes according to the International Classification of Diseases (hereinafter referred to as ICD) shall be indicated in brackets. In copies № 2 - 4 of the illness certificate, only the disease or injury codes according to the ICD shall be indicated; the information set out in paragraphs 9, 10, 11, 12, 13, and 14 of the illness certificate shall not be indicated.

The certificate of illness shall be printed on A4 sheets, in font "Times New Roman", a font size not less than 12 with single line spacing. When issuing a certificate of illness on two or more sheets, the document shall be drawn up on both sides of the sheet using mirror margins, items 11, 13 and 14 shall be set out on additional sheets. On additional sheets after the number of the certificate of illness, "continued" shall be indicated in brackets and then the date of examination, the name of the MMC (MFC), who sent with the date and number of the referral, the purpose and reason for the examination and the passport section (items 1 - 8 of the certificate) shall be indicated.

To formalize the conclusion of the regular military medical commission, a free space shall be left at the bottom of the first page of the illness certificate at the level of three-quarters of the page.

In the section "diagnoses" all diagnoses of the disease (consequences of wounds, contusions, injuries, mutilations) shall be indicated in the order of expert significance. The main disease (consequences of wounds, contusions, injuries, mutilations) of the examined person, which was the basis for issuing an expert opinion on the category of suitability for military service, is listed first. Then other diseases (consequences of wounds, contusions, injuries, mutilations) etiopathogenetically associated with the main disease shall be listed. Further, all concomitant diseases shall be listed that to a lesser extent limit suitability for military service, service in a military registration speciality or with a harmful factor and are not associated with the main disease. Finally, diagnoses shall be indicated that do not provide grounds for applying the relevant points of the Requirements imposed on the health status of persons for service in the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as the Requirements), approved by order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated December 22, 2020 № 722 (registered in the State Register of Normative Legal Acts under № 21863).

The items and subitems of the Requirements shall be specified in the same order as the diagnoses of established diseases, in digital form and words. The item of the Requirements that provides for the main disease shall be specified first, then all other items depending on the severity and functional impairment. Items and subitems of the Requirements that do not change the category of suitability for military service shall not be specified.

The conclusion of the MMC (MFC) on the causal relationship of injury (wound, trauma, contusion), and disease shall be issued strictly in the wording provided for by these Rules.

The conclusion of the MMC on the degree of suitability for military service (service in a military registration speciality) and the conclusion of the MFC on the degree of air worthless for flight work (flights, flight control, control of an unmanned aerial vehicle, parachute jumps, flight training) shall be issued in the wording provided for in Appendices 17 and 20 of these Rules; it shall be prohibited to change or shorten these wordings. The categories of suitability for military service (service in a military registration speciality) and airworthiness for flight work (flights, flight control, control of an unmanned aerial vehicle, parachute jumps, flight training) shall be issued separately.

If the person being examined has an injury (wound, trauma, contusion) and a disease, the diagnosis and causal relationship of the injury (wound, trauma, contusion) and the disease shall be entered separately in the certificate of illness.

If the person being examined has several diseases, injuries (wounds, trauma, contusions) or their consequences that arose (were received) under different circumstances, the diagnosis and causal relationship of the injury (wound, trauma, contusion) and the disease shall be entered separately in the certificate of illness.

	Annex 7 to the Rules for conducting military medical examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Card
studying the reasons for the unjustified conscription of a citizen
for military service for health reasons

Section 1

General Information

1. Last name, first name, patronymic (if any) _____________________________________

2. Date of birth _______________________________

3. Year and month of conscription for military service ______________________________

4. By what draft commission was called up for military service _______________________

__________________________________________________________________________

5. Date of dispatch from the regional assembly point ________________________________

6. By which military medical commission was examined _____________________________

(garrison, hospital,

__________________________________________________________________________

medical commission of the health organization)

7. Date and number of the minutes of the meeting of the permanent MMC on the approval of this certificate of

disease ____________________________________________________________________

8. Diagnosis of disease, subsections, paragraphs, columns of Requirements for condition

health of persons for service in the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic

Kazakhstan ___________________________________________

__________________________________________________________________________

9. Conclusion of the MMC on the degree of fit for military service (on the certificate of disease) and

causal link ________________________

10. Data on the medical history of the disease on the certificate of disease __________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Section 2. Information on the state of health (diseases and injuries suffered)
in the pre-call period

1. According to the child development map: ___________

__________________________________________________________________________

2. During the period of observation by the teenage service:

1) in admission-transfer from the pediatric health system service to the adolescent,

on reaching the age of 15 (medical results

examinations) ______________________________________________________________

__________________________________________________________________________

2) at a medical examination at the age of 16: __________

__________________________________________________________________________

3. Results of the medical examination at the initial registering for military service: _______________________

__________________________________________________________________________

4. Information on the state of health according to the "Conscript examination sheet" (from parents,

close relatives, internal affairs bodies) ________________

__________________________________________________________________________

5. Information about bad habits (smoking, alcohol use, drugs abuse) _____________________________________

__________________________________________________________________________

6. Results of health assessment of the conscript medical examination during

conscription for military service (whether the conscript was sent for additional medical

examination of whether the postponement of conscription for military service was presented for health reasons,

for what kind of diseases, for what period and how many times) ____________________________________

__________________________________________________________________________

Section 3. Results of the investigation of the Defense Department (s)

1. When the disease (diseases) should have been detected _______________________

__________________________________________________________________________

2. For what reasons this disease had not been detected before the conscript was sent to

military service ________________________

_________________________________________________________________________

3. Measures taken to prevent cases of unreasonable conscription by health _________________________

Head of defense department (office)

(military rank, first name, last name, signature,)

Seal

Chairman of the medical commission: _________________________________________

(military rank, signature, first name, last name)

20 ____"____"

Section 4. Results of the consideration and evaluation of the quality of the detection investigation of the true reasons for unreasonable conscription for military service for health reasons of the department of defense

1. Opinion of the head of the department of defense on the validity of the conscription of a citizen for military service ______________________

__________________________________________________________________________

2. Preliminary conclusion on the reason for unreasonable conscription of a citizen ______________________________

__________________________________________________________________________

3. Measures taken by the head of the department of defense to prevent

unreasonable conscription for health reasons for military service __________________

__________________________________________________________________________

4. In case of unreasonable return from the troops, what kind of medical documents proving this, had been submitted to the permanent MMC by the department of defense

__________________________________________________________________________

Head of the department of defense: ____________

(military rank, signature, first name, last name)

Seal

Chairman of the medical commission: ________________

(military rank, signature, first name, last name)

Seal

The head _______________________ of the region ________________________________

(specialist) (signature, first name, last name)

20 ____ "____"

Section 5. Final conclusion of the permanent MMC on the reason for unreasonable conscription for military service
for health reasons and investigation results

1. Causes for unreasonable conscription for military service for health reasons _______

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

2. Quality of the investigation conducted to identify the true causes of the insufficient

conscription for health reasons _____________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Head of the permanent MMC ______________________

Seal __________________________________________

(military rank, signature, first name, last name)

20 __ "____"

Note: Sections I, II, III shall be filled by the defense department (offices); section IV shall be filled by the departments of defense of regions, cities of republican significance and capital. A card with filled sections I, II, III and IV shall be sent to the CMMC in 3 copies.

Section V shall be filled by the CMMC.

	Annex 8 to the Rules for conducting military medical examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Space for photograph

(official seal of the department

(offices) for defense affairs,

military unit)

Card
of medical examination of a citizen entering
to a military educational institution

1. Last name, first name, patronymic (if any), date of birth ___________________________

__________________________________________________________________________

(military personnel to specify military rank)

2. Place of residence (address) ______________________

(for military personnel - address and code name of a military unit)

3. Diseases suffered, including infectious diseases over the past 12 months _________________________

__________________________________________________________________________

4. Information on intolerance (hypersensitivity) of drugs and other substances _______________________________

__________________________________________________________________________

5. Information on being under regular medical check up (observation) ________________________

__________________________________________________________________________

6. The name of the higher educational university where the candidate plans to enter ___________________________

__________________________________________________________________________

7. Examination results:

Preliminary medical examination in the region (or in the oblast) 20 ____"___"

Final medical examination at the higher educational institution 20 _____ "___"

Complaints and anamnesis

General blood test

Microrecipitation reaction (microreaction) to syphilis

General blood test

Radiography of the ancillary sinuses of the nose

ECG- examination

Thorax organ fluorography

Examination of feces for helminthic eggs

Blood test for viral hepatitis B and C markers

Sugar blood test

Blood test for HIV infection

Other examinations

anthropometry

height

Arm length

leg length

weight

BMI

height

Arm length

leg length

weight

BMI

standing

sitting

standing

sitting

Manual dynamometry (right/left hand)

Dinamometry of the back

Therapist

Endocrine system

Cardiovascular system

Functional test

at rest

after load

in 2 minutes

at rest

after load

in 2 minutes

Pulse in a minute

Blood pressure

Respiratory organs

Digestive organs

Kidneys

Spleen

Heart and thyroid ultrasound

Diagnosis

Conclusion

Date, signature, last name, initials of the doctor

Surgeon

Lymph nodes

Musculoskeletal system

Peripheral vessels

Urine-genital system

Anus and rectum

Ultrasound of urine-genital system

Diagnosis

Conclusion

Date, signature, last name, initials of the doctor

Neurologist

Cranial nerves

Motor sphere

Reflexes

Sensitivity

Autonomic nervous system

Special examination (Echoencephaloscophy EES, electroencephalography EEG)

Diagnosis

Conclusion

Date, signature, last name, initials of the doctor

Psychiatrist

Perception

Intellectual Mnesthetic sphere

Emotional-will sphere

Diagnosis

Conclusion

Date, signature, last name, initials of the doctor

Oculist

right eye

left eye

right eye

left eye

Color sensation

Visual acuity without correction

Visual acuity with correction

Refraction skiascopically

Binocular vision

Closest point of clear sight

Tear paths

Eyelids and conjunctions

Position and mobility of eyeballs

Pupils and their reaction

Optical mediums

Eye ground

Diagnosis

Conclusion

Date, signature, last name, initials of the doctor

Otorhinolaryngologist

Speech

Nasal breathing

right

left

right

left

Perception of whispering speech

Ear barofunction

Vestibular set function

Sense of smell

Special studies

Diagnosis

Conclusion

Date, signature, last name, initials of the doctor

Dentist

Bite

Oral mucosa

Teeth formula

Gingiva

Diagnosis

Conclusion

Date, signature, last name, initials of the doctor

dermatovenerologist

Diagnosis

Conclusion

Date, signature, last name, initials of the doctor

Other specialist doctors

Diagnosis, conclusion, date, signature, surname, doctor's initials

8. Conclusions of military medical commissions:

1) during a preliminary medical examination of a military medical commission

_________________________________ pursuant to paragraph (____) of subparagraph ____

(to specify MMC name)

columns ___ Requirements for the health reasons of persons for service in the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, approved in accordance with Article 11, paragraph 2, subparagraph 1) of the Code dated July 7, 2020

"On health of people and healthcare system"

__________________________________________________________________________

Seal

Chairman of the commission _________________________

(military rank, signature, first name, last name)

Secretary of the commission ______________________

(military rank, signature, first name, last name)

Post address of the commission:

__________________________________________________________________________

2) during the final medical examination of the military medical commission __

__________________________________________________________________________

(to specify MMC name)

According to the paragraph ___ of the subparagraph __ columns ___ Requirements imposed to health reasons of persons for service in the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic Kazakhstan approved by Article 11, paragraph 2, subparagraph 1) of the Code of the Republic of Kazakhstan dated July 7, 2020 "On health of people and healthcare system”_________________________

__________________________________________________________________________

Seal

Chairman of the commission ______________________

(military rank, signature, first name, last name)

Secretary of the commission _________________________

(military rank, signature, first name, last name)

Post address of the commission: _____________________

Note: For candidates (students) entering schools (Jas Ulan) and military departments, only the column "final medical examination" shall be filled out.

	Annex 9 to the Rules for conducting military medical examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Corner stamp of the military

medical institution

(military-medical

commission)

Certificate of medical examination № ___

20 ___"_____" of the military medical commission ________________________________

__________________________________________________________________________

(name of MMC, EAMC)

in the referral of _____________________________

(to specify the officials, date, document number, purpose and reason for referral)

_______________________________________________________________ examined:

1. Last name, first name, patronymic (if any) _____________________________________

__________________________________________________________________________

2. Date of birth _________, in the Armed Forces from ______________________________

(month and year)

3. Military rank ______________________________

4. IIN _______________________________________

5. Military unit (type, type of troops, RgC) _______________

6. Position ______________________________

specialty __________________________________________________________________

7. Called up (entered under the contract) for military service _________________________

__________________________________________________________________________

(to specify D (D)D, month and year of conscription, entry into military service under contract)

8. Information on service activities of military personnel (should be filled in when determining

fit for military service) _______________________

(to specify information according to the document submitted from the military unit (institution):

impact of the state

__________________________________________________________________________

health to perform the duty of military service, the attitude of the military personnel to

continuation of the military

__________________________________________________________________________

services and the opinion of the command on the purposefulness of retaining a military personnel on

military service)

9. Conclusion of MMC (EAMC):

1) diagnosis __________________________________

__________________________________________________________________________

2) causal link of disease, injury (wounds, injuries, contusions): __________________

on the basis of paragraph ___ of the Rules for conducting military medical examination, approved by

in accordance with Article 11 of paragraph 1, subparagraph 10) of the Code of the Republic of Kazakhstan “On health

of people and healthcare system"

3) category of the fit to military service (the fit to service on military specialty,

airworthiness, etc.): ________________________________ according to paragraph (___) of subparagraph (___), the columns _______

of the Requirements for the health reasons of persons for service in the Armed Forces, other troops and

military units of the Republic of Kazakhstan approved in accordance with Article 11 of paragraph 2, subparagraph 1) of the Code of the Republic of Kazakhstan dated July 7, 2020 Kazakhstan “On health of people and healthcare system"

Seal

Chairman of the commission ____________________

(military rank, signature, first name, last name)

Members of the commission: __________________________

(military rank, signature, first name, last name)

Secretary of the commission __________________________

(military rank, signature, first name, last name)

Postal address of the commission _______________________

Conclusion of the permanent military medical commission:

	Annex 10 to the Rules for conducting military medical examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Space for photograph

(official stamp of the department

(office) for defense affairs,

military unit)

Card
medical examination of a citizen entering the
military service under the contract

1. Last name, first name, patronymic (if any), date of birth ___________________________

__________________________________________________________________________

(to specify the military rank of the military personnel on the reserve)

2. Place of residence (address): ___________________

__________________________________________________________________________

3. Diseases suffered including infectious diseases last 12 months

________________________________________________________________________

4. Information on intolerance (hypersensitivity) of drugs and

other substances ____________________________

__________________________________________________________________________

5. Information on being under regular medical checkup (observation) __________________

__________________________________________________________________________

6. Type of troops, military accounting specialty (military position) ______________________

7. Information on being in follow up by disease: ___________________________________

(registration mark, medical health organization stamp)

Mental ____________________________________________________________________

Narcological (with results of testing for narcotic substances) ______________

__________________________________________________________________________

Tuberculosis _______________________________________________________________

Skin and venereological ___________________________

8. Examination results:

Examination	Date for conducting	Result
Height/body weight, BMI
General Blood Test
Microrecipitation reaction (microreaction) to syphilis
General urine test
ECG test
Thorax organ fluorography
X-ray diffraction pattern of nasal accessory sinuses
Blood test for viral hepatitis B, C markers
HIV blood test
Intraocular pressure measurement
Blood test for sugar over 40 years old
Right hand/left hand dynamometry
Drug test
Other examinations

9. Examination results

Checkups	Results
Therapist:
Complaints and anamnesis
Endocrine system
Cardiovascular system
Functional test	at rest	after load			after 2 min
pulse per minute
blood pressure
Respiratory organs
Digestive organs
Kidneys
Spleen
Diagnosis
Conclusion
Date, signature, last name, initials of the doctor
Surgeon:
Lymph nodes
Musculoskeletal system
Peripheral vessels
Genitourinary system
Anus and rectum
Diagnosis
Conclusion
Date, signature, last name, initials of the doctor
Neuropathologist:
Craniocerebral nerves
Motor sphere
Reflexes
Sensitivity
Vegetative nervous system
Diagnosis
Conclusion
Date, signature, last name, initials of the doctor
Psychiatrist:
Perception
Intellectual and Mnesthetic Sphere
Emotional-will sphere
Diagnosis
Conclusion
Date, signature, last name, initials of the doctor
Oculist:
	right eye			left eye
Color sensation
Visual acuity without correction
Visual acuity with correction
Refraction skiascopically
Binocular vision
Closest point of view
Tear paths
Eyelids and conjunctiva
Position and mobility of eyeballs.
Pupils and their reaction
Optical media
Eye bottom
Diagnosis
Conclusion
Date, signature, last name, initials of the doctor
Otorhinolaryngologist:
Speech
	to the right		to the left
Nasal breathing
Whispering speech
Ear barofunction
Vestibular set functions
Sense of smell
Diagnosis
Conclusion
Date, signature, last name, initials of the doctor
Dentist:
Bite
Oral mucosa
Teeth (formula)
Gums
Diagnosis
Conclusion
Date, signature, last name, initials of the doctor
Dermatovenerologist:
Diagnosis
Conclusion
Date, signature, last name, initials of the doctor
Other specialist doctors:
Diagnosis, conclusion, date, signature, surname, doctor's initials

10. Conclusions of the MMC during a medical examination _____________________

__________________________________ on the basis of paragraph (___) of subparagraph (___), the columns ___

(to specify MMC name)

Requirements for the health reasons of persons for service in the Armed Forces, other troops and military units of the Republic of Kazakhstan approved in accordance with Article 11 of paragraph 2, subparagraph 1) of the Code of the Republic of Kazakhstan dated July 7, 2020 "On health of people and healthcare system"

Seal

Chairman of the commission _________________________

(military rank, signature, first name, last name)

Secretary of the commission ________________________

(military rank, signature, first name, last name

20 ____ "____"

Postal address of the commission: _____________________

Note: Filling in all columns is mandatory.

	Annex 11 to the Rules for conducting military medical examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Corner stamp

of the military unit

(institutions)

To the chief (commander) ___________________________ (to specify military medical institution)

Referral for medical examination

1. Hereby sent for medical examination (survey) for

__________________________________________________________________________

(to specify the purpose of the medical examination, as well as the reason for sending to the MMC

(EAMC) - for health reasons, the conclusion of a new contract for military service, upcoming dismissal from military service, upon reaching the age limit in military service, by organizational and permanent events)

2. Last name, first name, patronymic (if any) _____________

3. Military rank _______________________________

4. Date of birth _______________________________

5. Military unit _________________________________

6. Specialty ______________________________________

7. Called up (entered under the contract) for military service _______________________

(to specify department (office)

__________________________________________________________________________

on defense affairs, month and year of conscription, enlistment under contract)

8. Preliminary diagnosis: _______________________

9. Referral Date _______________________________

10. The conclusion of MMC (EAMC) shall requested to send __________________________

(name and postal address of the military unit or personnel body)

11. Special marks _____________________________

Commander (chief) ________________________________

(military rank, signature, first name, last name)

Seal

(official seal

of the military unit

(institution)

Note: 1. When referring for medical examination of members of the Armed Forces to specify the purpose of the medical examination, the reason for the referral, surname, first name,

patronymic (if any), date of birth, position, specialty. Paragraphs 3, 7 shall not be filled in.

2. When referring for medical examination of military personnel, for determination fit in AAF, NF and SFU, paragraph 11 shall indicate their belonging to units

of special forces, marines, airborne assault and reconnaissance units, combat swimmers and diving personnel, as well as the crew of ships, or information about involvement military personnel to parachute jumps, underwater driving tanks and other vehicles, as well as leave for sea trials.

3. When sending cadets of military educational institutions for medical examination, paragraph 11 shall indicate the date of conclusion of the contract for military service.

	Annex 12 to the Rules for conducting military medical examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Information on the service of the military personnel

Last name, first name, patronymic (if any) _______________

______________________________________________

Military rank ____________________________

_________________________________________________

Date of birth _______________________________________

Military unit _____________________________________

Position, from __________________________

Education ______________________________________________________________

(to indicate the name of the educational institution and graduation year)

1) Information on the nature of military service duties served by military personnel on the position ___________________

_______________________________________________

(to specify the main areas of activity of the military personnel, frequency of departure to

business trips, field exercise,

__________________________________________________________________________

daily duties (guard), quality of their performance, including performance

__________________________________________________________________________

of the standards for vocational training (physical, combat training),

and others)

2) Influence of health condition on quality and performance of duty of military service

__________________________________________________________________________

(to specify the extent of the effect of the military personnel's health on performance of his duties of the military

__________________________________________________________________________

services, especially at field exercise, business trips, in daily duties (guard),

for passing training

__________________________________________________________________________

standards for vocational training (physical, combat training)

and others)

3) Characterological features _____________________

(to specify features of evaluation value

__________________________________________________________________________

of health conditions: memory, thinking, adaptive abilities and others)

__________________________________________________________________________

4) The attitude of the military personnel to continue military service ___________________

__________________________________________________________________________

5) The opinion of the command on the appropriateness of retaining military personnel on a military service __________________________________________________________________

(to specify the reasoned opinion of the command on the appropriateness or

__________________________________________________________________________

the impracticality of retaining a military personnel in military service)

Commander (chief) __________________________________

(military unit (institution), military rank, signature, first name, last name)

Seal

(official seal

of the military unit

(institution)

Note: The information shall be compiled by the direct commander (chief)

of the military personnel and signed by the commander of the military unit (head of the institution).

Information shall be certified by the seal of the military unit (institution).

	Annex 13 to the Rules for conducting military medical examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Information on the military personnel health status

Last name, first name, patronymic (if any) _______________

_______________________________________________

Military rank ____________________________________

________________________________________________

Date of birth ____________________________________

________________________________________________

Military unit _______________________________________

__________________________________________________

1) Under medical supervision from_____________________

__________________________________________________________________________

2) Results of the previous MMC (if any) _________________

_________________________________________________

(to specify date, place,

__________________________________________________________________________

conclusion of MMC, implementation of MMC conclusion - in case of fit or unfit for

limited military service)

3) Results of the previous AMA

___________________________________________________

(to specify the date, place, conclusion of AMA, condition on regular medical checkup,

diagnosis,

__________________________________________________________________________

follow-up to doctor's recommendation and effectiveness of medical and health care activities)

4) Appeals for medical care ________________________

_______________________________________________

(separately in each case to specify the date, place of treatment,

_________________________________________________________________________

diagnosis, outcome of treatment and total number of days of work loss for the previous 3 years)

5) Complaints, medical history of disease, objective data ____________________________

(to specify complaints, medical history of disease _______________________________________________________________________________

objective data and other information characterizing the health status of the military personnel)

6) Assessment of the degree of influence of the health status of the military personnel on performance duties for military service ________________________________________________

(to specify the extent of health status affecting to perform

__________________________________________________________________________

duties of military service)

Chief of medical services ___________________________

__________________________________________________

__________________________________________________________________________

(military unit (institution), military rank, signature, first name, last name)

Seal

(official seal

of the military unit

(institution)

Note: The information shall be compiled by the head of the medical service (doctor, paramedic)

unit where there are no medical workers in the staff - at the place of registration on

medical maintenance. Information shall be certified by the seal of the military unit (institution), where

a document had been drawn up.

	Annex 14 to the Rules for conducting military medical examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Corner stamp

of the military unit

(institutions)

Certificate
on a mutilation (wound, a trauma, a contusion)

__________________________________________________________________________

(military rank, surname, first name, patronymic (if any), date of birth of the injured)

__________________________________________________________________________

20 ____ "____"____________________________________

__________________________________________________________________________

(to indicate the circumstances in which the injury occurred

__________________________________________________________________________

(wound, trauma, contusion) and its type, character, localization)

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

The mutilation (wound, trauma, contusion) had been received:

1) in the performance of duties of military service;

2) as a result of an accident not related to the performance of duties of military service (underline as necessary, delete as appropriate).

Certificate shall be available for presentation __________

________________________________________________

(name of the institution, organization to which the certificate shall be submitted)

Commander (chief) ___________________________

_____________________________________________

(military rank, signature, first name, last name)

Seal

(official seal

of the military unit

(institution)

	Annex 15 to the Rules for conducting military medical examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Corner stamp

of the military

medical

institution

Card of sanitary and hygienic characteristics of
working conditions and workplace of the specialist

1. Last name, first name, patronymic (if any) ___________

________________________________________________

2. Age (full years) _______________________________

____________________________________________

3. Military rank ________________________________

____________________________________________

4. Military unit ___________________________________

_____________________________________________

5. Military accounting specialty ______________________

______________________________________________

6. Service in the military accounting specialty (including in this military unit) _____

_________________________________________________________________________

(years, months)

7. Compliance with protection measures:

1) individual ____________________________________

_______________________________________________

(complied with, not complied with)

2) collective _____________________________________

________________________________________________

(complied with, not complied with)

№	Workplace name	Work performed	Characteristics of main occupational hazards			Additional factors, name in units of measurement, duration of impact per shift, month, year	Note
			Name of occupational hazards	Value (concentration, level, quantity) unit of measurement	Additional factors, name in units of measurement, duration of impact per work shift, month, year

9. Conclusion on the effects of occupational hazards on the body (systematically, periodically, in extreme conditions)

__________________________________________________________________________

Commander (chief) _______________________________

(military unit (institution) military rank, signature, first name, last name)

Chief of Medical Services ___________________________

(military rank, signature, first name, last name)

Specialist doctor of the sanitary and epidemiological institution _______________________

(military rank, signature, first name, last name)

Explanation for filling in:

1. The card shall contain data that shall not be higher than "for official use."

2. The value of the factor shall be indicated on the basis of the data of the workplace survey report (facility) by doctors of sanitary and epidemiological institution, sanitary passport of the facility and a log of measurements of the levels (concentrations) of these factors.

In column 5 shall be recorded the minimum and maximum value of the factors.

In column 8 shall be indicated the emergency situation with the number and date of the investigation, and also other circumstances unaccounted for in the card.

	Appendix 16 to the Rules for conducting military medical examinations in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Place for photograph

(Stamp of the department

(directorate) for defence affairs)

Medical examination card for a citizen in the reserve

Footnote. Appendix 16 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

1. Last name, first name, patronymic (if any) __________________________________

2. Date of birth _________________________________________________________

3. Military rank ________________________________________________________

4. Military registration speciality ____________________________________________

5. Research results:

Research	"____" _______ 20___	"____" _______ 20___
Complete blood count
General urine analysis
Microprecipitation reaction (microreaction) to syphilis
ECG research
Chest fluorography
X-ray of the paranasal sinuses
Intraocular pressure
Blood sugar test
Other information (research)
Height/weight
Medical specialists	"____" _______ 20___	"____" _______ 20___
Surgeon
Therapist
Neurologist
Ophthalmologist
Otorhinolaryngologist
Dentist
Conclusion of the Medical Commission	"____" _______ 20___	"____" _______ 20___
Diagnosis
	Based on Paragraph/subparagraph __________________________ _______________ columns _____ Requirements for the health status of persons for service in the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, approved by order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated December 22, 2020 № 722 (registered in the State Register of Normative Legal Acts under № 21863) ___________________________ ___________________________ (indicate the category of suitability for military service, service in a military registration speciality). Chairman of the Commission: __________________________ __________________________ (signature, first name initial, last name) Secretary of the Commission: ___________________________ (signature, first name initial, last name)	Based on Paragraph/subparagraph __________________________ _______________ columns _____ Requirements for the health status of persons for service in the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, approved by order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated December 22, 2020 № 722 (registered in the State Register of Normative Legal Acts under № 21863) ______________________ ______________________ (indicate the category of suitability for military service, service in a military registration speciality). Chairman of the Commission: __________________________ __________________________ (signature, first name initial, last name) Secretary of the Commission: ___________________________ (signature, first name initial, last name)

Note: The "Diagnosis" section shall specify the codes of diseases or injuries according to the ICD in order of expert significance. The main disease (consequences of injury, contusion, trauma, injury) of the person being examined, which served as the basis for issuing an expert opinion on the suitability category for military service, shall be listed first. Then, other diseases (consequences of injury, contusion, trauma, injury) etiopathogenetically associated with the main disease shall be listed. Next, all concomitant diseases shall be listed that limit suitability for military service, service in a military registration speciality or with a harmful factor to a lesser extent and are not associated with the main disease. Finally, diagnoses shall be listed that do not provide grounds for applying the relevant points of the Requirements.

The items and subitems of the Requirements shall be indicated in the same order as the diagnoses of the established diseases. The item of the Requirements that provides for the main disease shall be indicated first, then all other items depending on the severity, functional disorders.

The conclusion of the medical commission on the degree of suitability for military service (service in a military registration speciality) shall be issued in the wording provided in Appendix 17 of these Rules; it shall be prohibited to change or shorten these wordings.

	Annex17 to the Rules of conduct of military medical expertise in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Conclusions of medical commissions of local executive bodies and freelance (temporary, permanent) military medical commissions

Footnote. Annex 17 – in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan, dated 14.07.2022 № 522 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Medical commissions of local executive bodies, freelance (temporary, permanent) military medical commissions make conclusions:

1. In relation to citizens, when registering for conscription sites, conscription for military service on conscription:

fit for military service;

fit for military service with minor restrictions;

need examination (treatment) with subsequent medical examination;

temporarily not fit for military service for _____ months (in the presence of acute or

exacerbation of chronic disease, injury (after treatment);

not fit for military service in peacetime, limited fit in wartime;

not fit for military service with exception from military registration.

2. With regard to citizens entering military educational institutions implementing general education programs of general secondary education:

fit (not fit) for ___________________________________________.

(school name)

3. In relation to citizens and military personnel entering military educational institutions, including foreign countries implementing programs of technical and professional, higher, postgraduate education, to military faculties at higher educational institutions:

fit (not fit) for __________________________________________.

(name of educational institution)

4. With regard to citizens who have expressed a desire to undergo military training in the training programs for reserve officers and reserve sergeants at the military department at higher educational institutions:

fit (not fit) for training under the training program for reserve officers (sergeants)

at the military department;

fit (not fit) for military (training) training.

5. In relation to individuals entering military service under a contract:

fit for military service under contract;

fit for military service under contract,

________________________________________________________________________

(indicate the category of fitness for military service in the form (type) of troops or for military registration specialties);

need examination with subsequent medical examination;

not issued due to failure to appear for a medical examination

(under-examination);

not fit for military service under the contract.

6. In relation to military personnel undergoing military service on conscription

(except officers):

fit for military service;

fit for military service with minor restrictions;

release from the duties of military service for ____ days (hospitalized in the infirmary of a medical center of a military unit);

partially exempt from the duties of military service

(indicate from what types of work, classes, orders) for _______ days;

provide sick leave for ____ days;

provide sick leave for _________ days with subsequent medical

survey

________________________________________________________________________;

(specify venue)

not fit for military service in peacetime, limited fit in wartime;

not fit for military service with exception from military registration.

7. With regard to military personnel undergoing military service under a contract,

cadets (cadets) of military educational institutions and officers passing military

conscription service:

fit for military service;

fit for military service with minor restrictions;

fit for military service with minor restrictions followed by

medical examination after ______ months;

fit (not fit) for __________________________________________;

(indicate the name of the military educational institution, faculty)

fit for military service with minor restrictions, not fit for admission

_________________________________________________________________________;

(indicate the name of the military educational institution, faculty)

subject to repeated medical examination through

________________ months (specify the term) (the conclusion is issued in wartime);

provide sick leave for ____ days;

provide sick leave for ____ days with subsequent medical examination

_________________________________________________________________________;

(specify venue)

release from the duties of military service for ______ days;

partially exempt from military service duties for days

_________________________________________________________________________;

(specify from which types of works, occupations, orders)

limited fitness for military service;

not fit for military service in peacetime, limited fit in wartime;

not fit for military service with exception from military registration;

not fit for military service with exception from military registration, subject

exemption from the duties of military service for the period required

for registration of dismissal, but not more than 30 days.

8. For cadets (cadets) under the age of eighteen:

fit (not fit) for training

_________________________________________________________________________;

(name of military educational institution, faculty)

release from the duties of military service for ____ days;

partially exempt from the duties of military service

(indicate from what types of work, classes, orders) for _______ days.

9. In relation to military personnel, citizens undergoing military training,

examined to determine the suitability for underwater driving of tanks

and other machines:

fit for underwater driving of tanks and other vehicles;

temporarily not fit for underwater driving of tanks and other vehicles with repeated

medical examination after _________________________ months;

subject to examination with subsequent medical examination;

not fit for underwater driving of tanks and other vehicles,

______________________________________________________________________.

(indicate fitness for military service)

10. In relation to the military personnel of the Airborne Assault Forces and special forces:

fit for service in the Airborne Assault Forces (special forces);

temporarily incapable of performing parachute jumps with repeated medical

inspection in __________ months;

subject to examination with subsequent medical examination;

not fit for service in the Airborne Assault Forces (special forces),

_________________________________________________________________________.

(specify the category of fitness for military service)

11. With respect to members of the Navy:

fit for service in the Navy;

temporarily not fit for service in the Navy, with repeated medical

inspection after ________ months (issued in respect of

military personnel undergoing military service under contract);

subject to examination with subsequent medical examination;

not fit for service in the Navy,

______________________________________________________________________.

(specify the category of fitness for military service)

12. With respect to combat swimmers and diving personnel:

fit to serve as a combat swimmer at depths up to _____ meters;

fit for diving work;

fit to work as a diver at a depth of up to _____ meters;

fit to work as a deep-sea diver at a depth of up to _____ meters;

fit to work as an aquanaut at a depth of up to _____ meters;

not fit for service as a combat swimmer at a depth of up to ______ meters;

not fit to work as an aquanaut, fit to work as a deep-sea diver at a depth of up to meters; not fit to work as a combat swimmer at a depth of up to meters

up to ______ meters;

not fit to work as a deep-sea diver, fit to work as a diver at a depth up to meters; not fit to work as an aquanaut, fit to work as a deep-sea diver

up to ______ meters;

subject to inpatient (outpatient) examination with further

medical examination;

temporarily not fit for service as a combat swimmer (for diving work)

with re-examination in _____ months (specify the period);

not fit for service as a combat swimmer,

_______________________________________________________________________;

(indicate fitness for military service) not fit for diving work,

_______________________________________________________________________.

(indicate fitness for military service)

13. With regard to military personnel selected for service and serving

with radioactive substances, ionizing radiation sources,

components of rocket fuel, sources of electromagnetic fields and laser radiation:

fit for service with

_________________________________________________________________________;

(specify harmful factor) temporarily not fit for service with

_________________________________________________________________________;

(indicate harmful factor)

subject to medical examination in ______ months;

subject to examination with subsequent medical examination;

not fit for service with

_________________________________________________________________________.

(indicate the harmful factor and the category of fitness for military service)

14. In relation to citizens called up for military training:

fit (not fit) for military training;

temporarily needs exemption from conscription for military training.

15. In relation to citizens examined for accounting purposes:

fit for military service;

fit for military service with minor restrictions;

limited fitness for military service;

not fit for military service in peacetime, limited fit in wartime;

not fit for military service with exception from military registration.

16. In relation to military personnel selected for training units and cadets of training units:

fit for training in the educational unit (in a certain military registration specialty);

subject to examination with subsequent medical examination;

not fit for training in the educational unit (in a certain military registration specialty)

_________________________________________________________________________.

(specify the category of fitness for military service)

17. In relation to military personnel to continue treatment in another military

medical institution or health care organization, if it

related to relocation:

need to be transferred to ______________________________ to continue treatment

_________________________________________________________________________.

(indicate the name of the military medical institution or medical

healthcare organizations and its deployment)

	Annex 18 to the Rules for conducting military medical examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Expert conclusion of the of the permanent military medical commission

1. The issue under consideration ____________________

(to specify approval or control of the expert document)

2. Last name, first name, patronymic (if any) _________

______________________________________________

3. Date of birth _________________________________

______________________________________________

4. Military rank _________________________________

______________________________________________

5. Military unit _________________________________

______________________________________________

6. Documents considered:

1) medical history ______________________________

_____________________________________________

(to specify number, date, where from)

2) certificate of disease, certificate ________________

_____________________________________________

(to specify number, date, where from)

3) other documents _____________________________

_____________________________________________

(medical book, trauma certificate, etc.)

7. Comments on the subject under consideration:

1) on medical history management: ________________

_____________________________________________

2) for medical and diagnostic measures: ____________

_____________________________________________

3) by expert diagnosis: __________________________

_____________________________________________

_________________

4) on the execution of the expert document and (or) the conclusion of the MMC ______________________________

__________________________________________________________________________

8. Expert conclusion _____________________________

__________________________________________________________________________

9. Instructions:

1) ________________________________________________________________________

2) ________________________________________________________________________

3) ________________________________________________________________________

4) ________________________________________________________________________

An expert doctor ________________________________

______________________________________________

(military rank, signature, first name, last name)

20 ___ "_____"

Head of department _____________________________

______________________________________________

(military rank, signature, first name, last name)

20 ___ "_____"

Chairman of the commission (Vice-Chairman of the Commission)

________________________________________________________

(military rank, signature, first name, last name)

	Annex 19 to the Rules for conducting military medical examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Corner stamp

of the military

medical

institution

(military-medical

commission)

Certificate to the decision of the court
______________________________________________________________________________
(name of the court, № , date)

20 ___ "_____" military-medical commission (medical-flight commission)

__________________________________________________________________________

(name of MMC, EAMC)

Last name, first name, patronymic (if any) _________

____________________________________________

2. Date of birth _________________________________

3. Military rank _____________________ military unit ____________________________

4. Position _____________________________________

5. Survey results (conclusions) _____________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Minute № _______ from __________________

Chairman of the commission ____________________

____________________________________________

(military rank, signature, first name, last name)

Seal

Secretary of the Commission _____________________

_________________________________

(military rank, signature, first name, last name)

Postal address of the commission __________________

_____________________________________________

Note: The certificate number shall correspond to the sequence number under which the examined person shall be recorded in the minutes of the meetings of the military medical commission.

	Appendix 20 to the Rules for Conducting Military Medical Examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Conclusions of the Medical Flight Commission

Footnote. Appendix 20 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Based on the results of the medical examination, the medical flight commissions issue the following conclusions in accordance with the Aviation Requirements:

1. Concerning candidates entering a military educational institution for the training of aviation personnel:

According to Column I, suitable (not suitable) for admission to a military educational institution for training aviation personnel in flight specialities.

2. Concerning cadets (students) of a military educational institution for the training of aviation personnel, studying in the specialities of flight operation of aircraft, and unmanned aerial vehicles:

1) before the start of flight practice:

according to column I, airworthy for flight training;

under column I, worthless for flight training, _______________________ (for cadets aged eighteen years and older, indicate the category of suitability for military service);

2) after the start of flight practice (depending on the flight speciality and type of aviation):

airworthy for flight training according to columns II - V;

airworthy for flight training according to columns IV - V;

according to column V, airworthy for flight training;

according to column VII, airworthy for flight training;

according to columns II - V, worthless for flight training, _______________

(indicate suitability according to column VII), _________________

(for cadets aged eighteen years and older, indicate the category of suitability for military service if not suitable according to column VII for flight training);

under column VII, worthless for flight training, _________________

(for cadets aged eighteen years and older, indicate the category of suitability for military service);

3) upon completion of training at a military educational institution for the training of aviation personnel (upon graduation):

according to columns II - V airworthy for flight work without restrictions;

according to columns IV - V, airworthy for flight work on all types of transport aircraft and helicopters;

according to column V, airworthy for flight work on all types of helicopters;

according to column VII, airworthy for flight management;

according to column VII, suitable to operate an unmanned aerial vehicle;

according to columns II - V, worthless for flight work, ________________ (indicate suitability according to column VII), ___________ (indicate the category of suitability for military service in case of unsuitability according to column VII);

under column VII, worthless for flight management, ___________________ (indicate the category of suitability for military service);

under column VII, not suitable to operate an unmanned aerial vehicle, _______________________ (indicate the category of suitability for military service);

4) all cadets (regardless of flight speciality and type of aviation):

is subject to referral for inpatient medical examination (examination, treatment);

provide (extend) sick leave for ____ days with subsequent medical examination _________________ (indicate the location);

release from all work and assignments with attendance of class lessons for ________ days;

exempt from flights and performance of other military service duties for a period of ________ days, followed by a medical examination.

3. Concerning military personnel entering military academies with a flight training profile:

airworthy (worthless) for admission to _________________________________ (indicate the name of the military academy and faculty).

For military personnel who are found not suitable for admission to military academies for flight training during the final selection due to health reasons, the Medical Flight Commission shall issue a conclusion on their air worthless for flight work.

4. Concerning pilots:

1) according to columns II - V airworthy for flight work without restrictions;

2) according to columns II - V, airworthy for flight work on the mastered types of aircraft;

3) according to columns II - V, airworthy for flight work, except for supersonic aircraft;

4) according to columns II - V, airworthy for flight work on training (combat training) aircraft with dual controls in the presence of a second pilot;

5) according to columns II - V, airworthy for flight work as a pilot-operator (pilot-navigator);

6) according to columns II - V, airworthy for flight work, except for performing aerobatic overloads of more than 7 units;

7) according to columns III - V, airworthy for flight work on all types of bombers;

8) according to columns III - V, airworthy for flight work on all types of bombers, except for supersonic bombers with one control;

9) according to columns IV - V, airworthy for flight work on all types of transport aircraft and helicopters;

10) according to columns IV - V, airworthy for flight work on all types of transport and piston aircraft;

11) according to columns IV - V, airworthy for flight work on ___________ (indicate the type of aircraft);

12) according to column V, airworthy for flight work on all types of helicopters;

13) according to column V, airworthy for flight work on all types of helicopters in the presence of a second pilot;

14) according to column V, airworthy for flight work on all types of helicopters, except for ship-based helicopters;

15) according to column V, airworthy for flight work on the mastered types of helicopters;

16) according to column V, airworthy for flight work on all types of helicopters, except for highly manoeuvrable helicopters;

17) in column V airworthy for flight work on ___________ (specify the type of aircraft);

18) according to columns II - V, worthless for flight work, ___________________ (indicate suitability according to column VII), __________________ (indicate the category of suitability for military service in case of unsuitability according to column VII);

19) according to columns III - V, worthless for flight work, ___________________ (indicate suitability according to column VII), __________________ (indicate the category of suitability for military service in case of unsuitability according to column VII);

20) according to columns IV - V, worthless for flight work, ___________________ (indicate suitability according to column VII), __________________ (indicate the category of suitability for military service in case of unsuitability according to column VII);

21) according to column V, worthless for flight work, _______________________ (indicate suitability according to column VII), __________________ (indicate the category of suitability for military service in case of unsuitability according to column VII).

5. Regarding navigators:

1) according to columns II - V, airworthy for flight work as a navigator without restrictions;

2) according to columns II - V, airworthy for flight work as a navigator on the mastered types of aircraft;

3) according to columns II - V, airworthy for flight work as a navigator, except for supersonic aircraft;

4) according to columns III - V, airworthy for flight work as a navigator on all types of bombers;

5) according to columns III - V, airworthy for flight work as a navigator, except for supersonic aircraft;

6) according to columns IV - V, airworthy for flight work as a navigator on all types of transport aircraft and helicopters;

7) according to columns IV - V, airworthy for flight work as a navigator on all types of transport and piston aircraft;

8) according to columns IV - V, airworthy for flight work as a navigator on ___________ (indicate the type of aircraft);

9) according to column V, airworthy for flight work as a navigator on all types of helicopters;

10) according to column V, airworthy for flight work as a navigator on all types of helicopters, except for ship-based helicopters;

11) according to column V, airworthy for flight work as a navigator on the mastered types of helicopters;

12) according to column V, airworthy for flight work as a navigator on ___________ (indicate the type of aircraft);

13) according to columns II - V, worthless for flight work as a navigator, _________ (indicate suitability according to column VII), __________________ (indicate the category of suitability for military service in case of unsuitability according to column VII);

14) according to columns III - V, worthless for flight work as a navigator, ________ (indicate suitability according to column VII), __________________ (indicate the category of suitability for military service in case of unsuitability according to column VII);

15) according to columns IV - V, worthless for flight work as a navigator, ________ (indicate suitability according to column VII), __________________ (indicate the category of suitability for military service in case of unsuitability according to column VII);

16) according to column V, worthless for flight work as a navigator, ____________

(indicate suitability according to column VII), __________________

(indicate the category of suitability for military service in case of unsuitability according to column VII).

6. Concerning other members of the flight crew (flight engineer, flight technician, flight radio operator and other flight specialists):

1) according to column VI, airworthy for flight work (as a flight engineer, flight technician, flight radio operator and other flight specialists) on all types of transport aircraft;

2) according to column VI, airworthy for flight work (as a flight engineer, flight technician, flight radio operator and other flight specialists) on all types of helicopters;

3) under column VI, worthless for flight work (flight engineer, flight technician, flight radio operator and other flight specialists), ___________________ (indicate the category of suitability for military service).

7. Concerning parachutists:

1) according to column VI, suitable for parachute jumps;

2) according to column VI, not suitable for parachute jumps, _____________ (indicate the category of suitability for military service).

8. Concerning persons performing flight tasks on board an aircraft, glider pilots and aeronauts:

1) in column VI, airworthy for flight _______ (indicate as whom and type of aircraft);

2) under column VI, worthless for flight, ___________________ (indicate the category of suitability for military service).

9. Concerning persons exercising control and management of flights, air traffic control operators:

1) according to column VII, suitable to lead flights;

2) under column VII, worthless for flight management, ___________________ (indicate the category of suitability for military service).

10. Concerning persons operating an unmanned aerial vehicle:

1) according to column VII, suitable to operate an unmanned aerial vehicle;

2) under column VII, not suitable to operate an unmanned aerial vehicle, ___________________ (indicate the category of suitability for military service).

11. Concerning aviation personnel, regardless of speciality:

1) is subject to referral for inpatient medical examination (examination, treatment);

2) provide (extend) sick leave for ____ days with subsequent medical examination _________________ (indicate the location);

3) release from flights (flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps) with the performance of other military service duties for a period of _____ days, followed by a medical examination;

4) exempt from military service duties for a period of _____ days;

5) suitable for _______________ (flight work, flight control, operating an unmanned aerial vehicle, parachute jumping) with subsequent medical examination after ______ months.

	Annex 21 to the Rules for conducting military medical examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Medical and flight commission certificate

__________________________________________________________________________

(military rank, surname, first name, patronymic (if any), date of birth, military unit)

during the examination 20 ___ "____" by the medical and flight commission _________

__________________________________________________________________________

(EAMC name)

For paragraph/subparagraph ____________, columns ____________ Requirements for

health condition of persons for service in state aviation of the Republic of Kazakhstan,

approved in accordance with Article 11, paragraph 1, subparagraph 11) of the Code of the Republic

Kazakhstan dated July 7, 2020 "On health of people and healthcare system"

it shall be recognized

________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

(to specify the degree of airworthiness)

Diagnosis ___________________________________

Seal

Chairman of the commission __________________

___________________________________________

(military rank, signature, first name, last name)

Secretary of the commission ___________________

___________________________________________

(military rank, signature, first name, last name)

Filled by doctor of the military unit:

Time of the next holiday ______________________

In-depth examination _________________________

___________________________________________

Baseline blood pressure, pulse __________________

___________________________________________

	Annex 22 to the Rules for conducting military medical examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Minutes of the meeting of the permanent (temporary) military medical commission
№ ____ 20 ________________"____"
(by definition of a causal link of a mutilation (wounds, injuries, contusions), disease)

1. Considered _____________________________

_______________________________________

_______________________________________

(to specify the number of the request, letter, application, date of the document from who it came from, on which issue)

2. Documents considered (list of all documents considered with indication of dates, numbers: identification, on performance of military service, archival, medical and other documents):

1) ________________________________________________________________________

2) ________________________________________________________________________

3) ________________________________________________________________________

3. Found that:

Last name _____________________________________

Name ________________________________________

Patronymic (if any) _____________________________

Date of birth __________________________________

Military rank __________________________________

Data on military service (military training) in the Armed Forces:

__________________________________________________________________________

(to specify the day, month, year of entry into military service, by whom called up or selected, period of participation in combat operations, armed conflicts, army, in works on elimination of the consequences of the accident at the Chernobyl nuclear power plant, in radiation risk zones)

Military unit and period of military service __________

_____________________________________________

4. Date and cause of dismissal:

_________________________________________________

5. Justification of the MMC conclusion on the subject under consideration: _____________________

__________________________________________________________________________

a) Diagnosis: _________________________________

__________________________________________

b) causal link __________________________________

__________________________________________

An expert doctor _______________________________

_____________________________________________

(last name, initials, signature)

6. Conclusion of the full-time military medical commission: _______________________________

__________________________________________________________________________

a) Diagnosis: _________________________________

__________________________________________

____________________

b) causal relationship _________________________

_________________________________________

______________________

7. Voting results of the members of the commission:

"FOR" - _________ "AGAINST" - _________

(The dissenting opinion of the members of the commission shall be attached to the minute)

Chairman of the commission _________________

_________________________________________

____________________

(military rank, signature, first name, last name)

Members of the commission _________________

_________________________________________

_____________________

(military rank, signature, first name, last name)

Conclusion of permanent (temporary) MMC shall be sent

__________________________________________________________________________

(to specify address, date, reference №)

The documents shall be filed in case № __volume_______ page _________

Secretary of the commission ___________________

____________________________________________

(signature, first name, last name)

	Annex 23 to the Rules for conducting military medical examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Only issued once, use copies!

Corner stamp

of the military-medical

commissions

Conclusion of CMMC Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan RK
on the causal link of disease, injury

Disease, ____________________________________________

(military rank, surname, first name, patronymic (if any))

___________________________________________,

______________________________________________,

(date of birth)

"_______________________________________________________

(disease diagnoses)

________________________________________________________

______________________________________________________",

________________________________________________________

(causal link of disease)

Minute №____ from _____ 20 ___"___"

Chairman of the commission ________________

________________________________________________________

(military rank, signature, first name, last name)

Seal

(official seal

of the institution)

Annex 24 to the Rules for conducting military medical examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan

The list of mutilations (wounds, injuries, contusions) relating to heavy or minor

1. Mutilations (wounds, injuries, contusions), life-threatening or health, capable to cause moderate or considerable malfunction of the damaged body, systems shall belong to heavy:

open and closed fractures (penetrating wounds) of the arch bones and the base of the skull, regardless of the general condition of the victim;

fracture of the outer plate of the skull vault in the presence of cerebrospinal and focal neurological symptoms;

brain contusion;

epidural, subdural or subarachnoid intracranial hemorrhages of a traumatic nature;

open and closed fractures of the bones of the facial skeleton, with displacement of fragments, formation of bone defects;

fractures of the nasal bones, accompanied by massive bleeding and damage to the sinuses of the main bone;

complicated (oblique, double, with displacement of fragments) fracture of the lower jaw, fracture of the articular process (excluding fractures of the crowned process of the lower jaw, detachment, cortical layer of it, as well as damage to the crowns of individual teeth);

eye injuries, penetrating wounds and eyeball bruises accompanied by vision disorder;

lacrimal tract injuries resulting in incurable lacrimation;

wounds to large vessels and nerves of the neck, penetrating wounds to the pharynx, esophagus, trachea, closed fractures of the cartilage larynx, trachea;

hearing organ damage, resulting in hearing reduction to the perception of spoken speech by one ear at the auricle 2 meters and below, and (or) pronounced vestibular disorders;

closed and open injuries of the organs of the thoracic and abdominal cavities, retroperitoneal space, pelvis, accompanied by shock, internal bleeding, acute peritonitis, pneumo- or hemothorax, hematuria;

multiple (three or more) rib fractures; two-sided and/or double rib fractures; fractures of the sternum (except for a fracture of the swordstick), fractures of the ribs with damage to the pleura and lung, compression of the chest;

dislocations and fractures, dislocations of vertebrae, fractures of one or more vertebral bodies, fractures of arches and articular processes of vertebrae, two or more spinous or transverse processes of vertebrae;

penetrating chest wounds, including without damage to internal organs;

penetrating abdominal wounds with damage to abdominal organs;

injuries to the organs of the retroperitoneal space (kidneys, adrenal glands, pancreas, etc.), pelvic organs;

wounds and (or) injuries of the external genital organs: with rupture of the urethra, tunica albuginea, venous plexuses, cavernous bodies, testicle, damage to large perineal vessels;

pelvic bone fractures with impaired pelvic ring integrity, ruptures of the sacroiliac and pubic joints of the pelvis;

fracture of the sacrum with displacement of fragments;

fractures of the wings of the iliac bones, accompanied by shock and massive intra-tissue bleeding;

dislocations and fractures penetrating wounds in large joints of the limbs (with the exception of the usual shoulder dislocation);

closed injuries of large joints with ruptures of the ligament apparatus (ruptures of the cruciate and external lateral ligaments) with chronic joint instability of 2-3 degrees;

fractures of long bones (including intra-articular fractures of epiphyses): shoulder, thigh, tibial, both bones of the forearm, both clavicles; complicated fracture (open, oblique, with displacement of fragments by the width of the bone and more) of one of the bones of the forearm, collarbone, neck of the scapula, patella;

hand injuries and injuries resulting in the loss of: the first finger, the first and second fingers, three fingers of the same hand at the level of metacarpophalangeal joints (excluding the first), four fingers of the same hand at the level of the distal ends of the main phalanges, the first finger at the level of the interphalangeal joint and the second to fifth fingers at the level of the distal ends of the middle phalanges;

injuries and traumas to the foot with the loss of two or more fingers of one foot proximal to the level of metatarsal joints;

multiple fractures of the metacarpal and metatarsal bones: open and closed fractures of two or more bones;

fracture of the heel and/or ram bone;

multiple fractures: two or more bones of the preplusna, three or more bones of the metatarsal;

fractures of the ankles with displacement of the fragments and subluxation of the foot and (or) rupture of the intervertebral syndesmosis; fractures of two ankles and the posterior edge of the tibia ("3-ankle fracture");

crushing syndrome, damage to several different tissues, their forming (bone, muscle, tendon, blood vessels and nerves) of the hand, foot and their parts;

damage to the tendons of the deep and superficial flexors of the hand, the double-headed shoulder muscle, the Achilles tendon, the ligament of the knee and ankle joints (with the exception of isolated and partial damage to the tendons of the superficial flexors of the hand, the tendons of the extensors of the foot and hand, which do not threaten in subsequent disorder of finger function);

injuries of large main vessels and nerve trunks of the extremities accompanied by massive bleeding from the wound in its presence, significant impaired circulation of the distal part of the extremity, loss of function of damaged nerve trunks of the extremities (large main vessels of the upper extremity - subclavian, underwing, humerus and ulnar arteries, underwing and main veins. Large trunk vessels of the lower extremity - popliteal, femoral, posterior tibial (up to the level of the upper third of the tibia) of the artery; deep hip vein and subclavian vein. Large nerve trunks of the upper extremity - shoulder plexus, radial, ulnar and median nerves throughout. Large nerve trunks of the lower extremity - sciatic and tibial nerves throughout, fibular nerve to the level of the upper third of the tibia);

compression of soft limb tissues with crush syndrome;

long-term or positional compression syndromes with significant or moderate impairment of function;

soft tissue injuries and injuries requiring plastic replacement or resulting in anaemia, shock, embolism or traumatic toxicosis;

thermal and chemical I, II, Шa degrees with an area of ​ ​ more than 20% of the body surface, Шb degrees with an area of ​ ​ more than 10% of the body surface, IV degree burns regardless of the area of ​ ​ the lesion, radiation burns regardless of the degree and area of ​ ​ the lesion;

limited thermal and chemical burns (5-15 square centimeters) of Шb degree burns localized in functionally active areas;

eyelid and eyeball burns 3-4 degrees;

thermal and chemical burns of the pharynx, esophagus, respiratory tract in clinically significant symptoms of swallowing and breathing disorder;

thermal and chemical burns of the eyeball in the presence of clinically significant signs of vision disorder;

degree III chilblain (with an area of ​ ​ more than 1 percent of the body surface), degree IV chilblain, regardless of size;

exposure to electric current, accompanied by impaired consciousness, respiratory disorder and cardiovascular activity (any early undiagnosed deviations in the function of the cardiovascular system, impaired, external breathing or consciousness at the time of exposure to electric current, as well as during the examination of the victim in the medical institution, regardless of their severity);

combined damage (combination of thermal, chemical, electrical, radiation, mechanical injuries);

scalped wounds of the skin and subject tissues of the face, trunk, limbs, perineum, accompanied by profuse bleeding, blood loss and shock;

poisoning and/or burns of internal organs by chemical compounds (concentrated acids, caustic alkalis, rocket fuel components, carbon monoxide, etc.) with moderate or significant disorder of function;

injuries sustained by medical personnel in the line of duty, resulting in HIV infection or viral hepatitis disease;

injuries (wounds, traumas, contusions) resulting in termination of pregnancy regardless of its term;

traumatic and/or mechanical asphyxia, consequences of asphyxia as a result of immersion in water or other liquid media.

2. Mutilations (wounds, injuries, contusions), the defiant insignificant anatomic and functional disorders demanding exemption from performance of duties of military service for the term of not less than 7 days shall belong to minor injuries:

closed craniocerebral injuries with concussion;

fractures of one spinous and (or) transverse processes, vertebral arches; ruptures of intercostal and supernatural ligaments; fracture of the sacrum without displacement of the fragments; coccyx fracture;

isolated pelvic bone fractures without compromising pelvic ring integrity;

closed fractures: clavicles without displacement of fragments, radial or ulnar bone (except for the awl-shaped process), large, small trochanter of the femur, fibula; perforated, marginal extra-articular fractures of long bones; fractures of 1-2 ribs; fractures of the cervical process of the sternum; uncomplicated (without displacement of fragments) fractures of the patella, scapula;

isolated wrist bone fractures (except for those mentioned in Section I), one, two metacarpal bones; finger phalanx fractures (except for marginal nail phalanx fracture); fractures of sesame-shaped bones;

isolated fractures of the bones of the preplusna;

fractures of one, two metatarsal bones, phalanx of the toes;

fracture of one or both ankles without displacement of the fragments and subluxation of the foot;

uncomplicated dislocations of the patella, collarbone, fingers of the hand, toes of the foot;

isolated tears of the lateral ligaments of the knee joint; ligament ruptures of the sternoclavicular or acromial-clavicular joints; ankle lateral ligament ruptures; ruptures of the ligaments of the joints of the fingers of the hand, toes of the foot with a subversion in the joint;

closed injuries of large joints with hemarthrosis or synovitis without ligament ruptures; closed knee injury with meniscus injury (except for knee injury in old meniscus injuries);

injuries and closed injuries (except for those specified in section I) of nerve trunks, roots of peripheral nerves, including palms and fingers, in case of minor dysfunction;

long-term or positional compression syndrome with minor impairment of function;

wounds, injuries of the external genital organs without rupture of the urethra, tunica albuginea, venous plexuses, cavernous bodies, testicle;

injuries (including gunshot) and (or) injuries of soft tissues with muscle and tendon rupture (except those specified in section I), not accompanied by wounding of large main vessels, nerve trunks of limbs and not requiring plastic surgical interventions;

non-penetrating wounds (contusions) of the eyeball with a temporary disorder of its visual and motor functions, wounds of the eyelids without violating the integrity of their free edge and lacrimal tract;

eyelid and eyeball burns of 1-2 degrees;

thermal burns of I, II, III a degree (chemical burns of I-II degree) with an area of ​ ​ damage of up to 20 percent of the body surface; III b grade burns (chemical burns of 3 degree) up to 10 percent of the body surface;

surface frostbite of 2 degrees of any localization of at least 1 percent of the body surface;

hearing organ injuries with hearing reduction to the perception of spoken speech on both ears up to 2 meters;

traumatic and (or) mechanical asphyxia, snake bites, poisonous insects with the development of minor dysfunction.

Note:

1) In case of combined (combined) injuries, the severity of the injury shall be determined by the most severe damage.

2) The state of the function shall be determined by the military medical commission upon completion of the main course of treatment.

Annex 2 to order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan

Regulations on commissions of military medical examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan

Chapter 1. General provisions

1. This Regulation on commissions of military medical examination (hereinafter referred to as the Regulation) shall define the status and powers of military medical commissions.

2. Military medical (medical-flight) commissions shall conduct military medical expertise in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan), bodies of the military prosecutor's office, state aviation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Paragraph 2 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 04.01.2023 № 3 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Chapter 2. Commission of military medical examination

3. The commissions of military medical examination shall include: a permanent military medical commission, temporary (permanent regular and temporary regular) military medical commissions (hereinafter referred to as MMC) and medical and flight commissions (hereinafter referred to as EAMC), medical commissions of local executive authorities of the region, cities of republican significance, the capital, city and district (hereinafter referred to as medical commissions of LEA).

4. The structure of the commission of military medical examination shall include:

The authorized body of military medical examination - the Central military medical commission of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as the CMMC of MD of the RK);

subordinated within the authority (on issues of military medical examination):

1) permanent regular MMC (EAMC):

hospital MMC;

hospital EAMC;

garrison MMC;

EAMC of the laboratory of aviation medicine ADF of the AF of the RK;

MMC Airborne Assault Forces (AAF);

MMC Naval Forces (NF);

EAMC of military educational institutions;

2) temporary regular MMC (EAMC);

3) medical commissions of LEA.

5. Commissions of military medical examination shall be subordinate to the relevant heads (authorities) of military medical institutions (local public health administration bodies), with the exception of issues of military medical examination.

6. The command of a military medical institution or other central state bodies shall create conditions for employees of temporary (permanently and temporarily regular) MMC (EAMC) for their work (premises and equipment for conducting a medical examination, provision of legislative reference materials, medical literature, and technical means).

The work of the commissions shall be organized under daytime coverage and during the working day no more than 45 people shall be examined by the MMC, and the EAMC no more than 35 people.

7. Persons with higher military medical (medical) education, as well as those with experience in clinical and (or) expert work in military medical institutions (medical organizations) of central executive bodies and other central state bodies shall be appointed to the positions of expert specialists in military medical examination bodies.

8. The permanent MMC (EAMC) shall review and approve (shall not approve) expert documents (certificate of disease, certificates) collectively by a majority of votes of the commission members, in accordance with regulatory legal acts on military medical examination.

9. The conclusions of permanent and temporary regular MMC (EAMC) shall be valid, unless otherwise specified in these conclusions, for a year from the moment of medical examination in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan. A medical examination shall be carried out earlier than the prescribed period if changes have occurred in the state of health of the military personnel, giving grounds for revising the conclusion of the MMC or by decision of the permanent MMC. Repeated or regular conclusion of the MMC (EAMC) shall cancel the previous one (with the exception of the conclusion on temporary unfit for military service).

10. The MMC (EAMC) conclusion shall be mandatory for all officials and legal entities.

The conclusions of the MMC (EAMC), the medical commission of the LEA, which shall be appealed by citizens, shall be subject to a control review by the CMMC of the MD of the RK, after a control review, the conclusion shall be final and revised in court.

Chapter 3. Permanent military medical commission

11. In the organizational and legal form, “The Central Military Medical Commission of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan” shall be identified as a Republican state institution, which shall have the status of a center of military medical examination in the central executive authority in the field of defense.

The permanent MMC shall have a seal depicting the State Emblem of the Republic of Kazakhstan with its name, stamps and forms of the identified model.

12. The main tasks of the permanent MMC (EAMC) shall be:

1) management and control over the conduct of military medical examination in accordance with the Rules for conducting military medical examination and the requirements for compliance with the state of health of those examined for service in the AF of the RK and state aviation;

2) control over the completeness and quality of the examination, as well as the validity of the diagnosis and medical expert conclusions;

3) interaction with state institutions and other organizations carrying out activities in the field of health care, social protection of the population and pension provision on issues of military medical examination;

4) participation in the preparation of draft regulatory legal acts on issues of military medical examination.

13. Standard MMC (MFC) shall:

1) consider and approve (does not approve) or cancels the conclusions of the commissions of military medical (medical-flight) examination, subordinates within the powers;

2) revise the conclusions of the commissions in the order of control of their own and subordinates within their powers, when appealed by the command or individuals who took a medical examination;

3) accept the conclusions of the MMC on the causal relationship of injuries (wounds, injuries, concussions), diseases, death (death) of citizens in connection with the passage (performance of duties) of military service, military gatherings;

4) revise the conclusions of its own and commissions of military medical examination, subordinates within the powers of causation of injuries (wounds, injuries, concussions), diseases, death (death) of citizens in connection with the passage (performance of duties) of military service, military gatherings;

5) analyze the state of military medical (medical-flight) examination and expert activities of the commissions of military medical (medical-flight) examination, subordinates within the powers;

6) according to the results of military medical examination, as well as on-site examination, reveal shortcomings in the organization and conduct of medical examination in military medical (medical) institutions (organizations);

7) study in the medical commissions of the LEB the organization, condition and results of medical examination of citizens when registering for conscription and conscription, when entering military service under a contract, in military educational institutions, liable for military service;

8) give explanations on the practical application of this Regulation, regulatory legal acts on military medical expertise to freelance (permanent and temporary) MMC (MFC) and medical commissions of LEB;

9) develop methodological guidelines for the organization and conduct of military medical expertise in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan;

10) determine the expediency of sending military personnel and military personnel to military medical (medical) institutions for inpatient or outpatient examination and medical examination;

11) request documents from subordinates within the powers of commissions of military medical expertise, military medical (medical) institutions (organizations) and other subdivisions of central executive bodies, other central state bodies, military units and institutions to determine the expert opinion;

12) prescribe a control (offline) examination and (or) repeated medical examination in case of detection of violations of the examination procedure that influenced the conclusion of the MMC (MFC), as well as to check the validity of the conclusion of the military medical examination commissions subordinate within the authority;

13) conduct a medical examination of the leadership of the Air Defense Forces of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan, consisting of flight personnel;

14) advise, issue conclusions, certificates on issues of military medical examination;

15) participate in rgulatory activities on issues of military medical expertise;

16) attract, with the consent of the head of the structural subdivisions, specialists of the military medical service for the preparation of draft regulatory legal acts and other documents, as well as for the development and implementation of measures for military medical examination, carried out in accordance with the assigned functions and tasks;

17) participate in methodological, practical, postgraduate training of medical personnel in military medical examination;

18) expert of commissions shall represent state institutions in court and other state bodies when considering issues on military medical examination;

19) participate in the development of reporting forms for military medical (medical-flight) examination;

20) perform other functions stipulated by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Paragraph 13 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 14.07.2022 № 522 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

13-1. The regular MMC, every month within ten working days after the end of each month, sends to the structural divisions of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan (the Main Military Medical Directorate of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan, the Personnel Department of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan, the personnel agencies of the branches and arms of the armed forces, regional commands) a list of military personnel recognized as not suitable (including partially suitable) for military service.

Footnote. Chapter 3 has been supplemented with paragraph 13-1 in accordance with the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication.).

Chapter 4. Temporary military medical commissions

14. Temporary (temporarily) regular MMC (EAMC) shall be created in garrisons, military medical institutions, military educational institutions of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as the MD of the RK) for medical examination:

military personnel;

citizens entering military educational institutions;

candidates for military service under the contract;

officers in reserve called up (determined) for military service by conscription;

aviation personnel of state aviation;

arriving at military units of replenishment;

military reserves.

15. Freelance permanent MMC shall be appointed annually by the order of the relevant head (commander) of the institution consisting of: surgeon, therapist, neuropathologist, ophthalmologist, otorhinolaryngologist, dentist. If necessary, doctors of other specialties are involved in the commission. The head of the medical unit (service) of the military medical (medical) institution (organization) shall be appointed as the chairman of the MMC, the secretary of the commission shall be from among the nurses.

Footnote. Paragraph 15 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 14.07.2022 № 522 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

16. Temporary regular (temporarily) MMC (EAMC) for military medical examination shall be guided by the methodological recommendations and instructions of the permanent MMC (EAMC).

17. Temporary regular MMC shall be appointed as part of the following as defined in paragraph 15 of this Regulation:

for the final medical examination of candidates entering military educational institutions, including foreign states, implementing technical and professional, higher education programs, by order of the head of the Main Military Medical Directorate of the AF of the RK;

for medical examination of candidates entering military educational institutions implementing general education programs of general secondary education, by order of the head of the Main Military Medical Directorate of the AF of the Republic of Kazakhstan or the head of this institution;

for medical examination of combat swimmers (divers), military personnel involved in underwater driving of tanks and other vehicles in contact with radioactive substances, ionizing sources of radiation, components of rocket fuels, sources of electromagnetic fields, as well as military personnel called up for urgent military service in training units by order of the head of the garrison, commander of the branches of the troops equal and higher.

18. The heads of military medical institutions annually shall represent the following in the CMMC of the MD of the Republic of Kazakhstan:

1) until December 10 - the staff of a temporary (hospital, garrison) military medical commission for approval;

2) until January 20 of the current year - an extract from the order on the appointment of a temporary (hospital, garrison) military medical commission with samples of signatures of the chairman, deputy chairman and members of the commission.

On changes in the staff of the temporary (hospital, garrison) MMC, the chairman of the CMMC of the MD of the Republic of Kazakhstan shall be informed and an updated list with a sample of signatures and abstract from the corresponding order shall be presented.

Chapter 5. Hospital military medical commission

19. A hospital MMC shall be created in a military hospital (infirmary) by order of the head of the military hospital (infirmary), consisting of a chairman, members of the commission (at least two medical specialists) and a secretary. The head of the medical unit (head of department) of the hospital (infirmary) shall be appointed as chairman of the hospital MMC.

Footnote. Paragraph 19 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

20. In the main military clinical hospital of the MD of the Republic of Kazakhstan and the military clinical hospital of the MD of the RK hospital MMCs shall be created according to clinical profiles. The chairmen of these commissions shall be appointed leading specialists (heads of branches) of the corresponding profile.

The hospital MMC shall be entrusted with:

1) medical examination of military personnel;

2) medical examination of military personnel in cases stipulated by these Rules;

3) control regarding the military-medical examination, the organization, conduct and results of medical-diagnostic work in the military-medical institution;

4) submitting reports to the head of the military hospital (health centers) and the head of the CMMC of the MD of the Republic of Kazakhstan on the identified shortcomings in the examination and treatment of persons in the hospital (health centers);

5) providing methodological and practical assistance to doctors (including military personnel) in military medical expertise;

6) analysis and synthesis of the results of the work of the hospital MMC and submission of reports on the results of the work carried out in the CMMC of the MD of the Republic of Kazakhstan;

7) participation in the training of doctors of a military hospital (health centers), serviced military units, military educational institutions for military medical examination;

8) preparation of expert documentation (certificates of disease, certificates).

Chapter 6. Garrison military medical commission

21. Garrison MMC shall be created by the order of the head of the garrison as part of Paragraph 15 of these Regulations. The head of the military polyclinic or the head of the medical unit (service) of the military medical (medical) institution (organization) shall be appointed the chairman of the garrison MMC, the secretary of the commission shall be from among the nurses.

Footnote. Paragraph 21 - in the wording of the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 14.07.2022 № 522 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication)..

22. The garrison MMC shall be entrusted with:

1) medical examination:

garrison military personnel;

replenishment, arriving in the military units of the garrison;

candidates entering military training institutions;

candidates for military service under the contract;

military personnel on sick leave;

medical examination of military personnel in cases provided for in these Rules;

2) control during the organization and conduct of military medical examination of the state of medical and preventive work in military medical institutions, in military units, military educational institutions deployed in the garrison;

3) analysis and synthesis of the results of the garrison MMC with the submission of reports on the results of the work;

4) participation in the training of specialist doctors of the garrison on military-medical examination;

5) preparation of expert documentation (certificates of disease, certificates).

Chapter 7. Medical and flight commissions

23. An integral part of the MME shall be a medical-flight examination (hereinafter - MFE), which shall be organized and conducted by permanent (temporary) regular (temporarily) EAMCs and shall solve the tasks of the MME of state aviation of the Republic of Kazakhstan.

24. The EAMC created under the CMMC of the MD of the Republic of Kazakhstan shall carry out its activities in accordance with paragraphs 12, 13 of this Regulation.

25. temporary regular medical and flight commissions shall be created by order of the:

commander-in-chief of the AF of the Republic of Kazakhstan at the laboratory of aviation medicine;

head of the military hospital at the military hospital with the department of medical examination of flight personnel;

head of the military educational institution at the military educational institution for the training of aviation personnel.

26. Doctors with experience in the field of aviation medicine and (or) trained in medical-flight (military-medical) expertise shall be appointed to the EAMC: surgeon, therapist, neuropathologist, oculist, otorhinolaryngologist, dentist. If necessary, doctors of other specialties are involved in the commission.

If necessary, the head of the medical service (doctor) and (or) a representative of the command of the aviation unit is involved in the meeting of the EAMC.

27. The following duties shall be assigned to the non-staff (permanent and temporary) MFC:

1) organization and implementation of medical flight examination in the state aviation of the Republic of Kazakhstan, military educational institutions for the training of aviation personnel;

2) medical examination:

citizens entering military educational institutions for training aviation personnel in flight specialities;

cadets (students) of military educational institutions for the training of aviation personnel, studying in the specialities of flight operation of aircraft, and unmanned aerial vehicles;

pilots and navigators of state aviation;

other flight crew members;

persons participating in the performance of flight missions on board an aircraft, glider pilots, aeronauts;

parachutists;

persons exercising leadership and control over flights;

air traffic control operators;

unmanned aerial vehicle operators (remote pilots);

3) control in terms of medical flight examination, over the organization and state of preventive, therapeutic and diagnostic work, medical examination in aviation military units, and military educational institutions for the training of aviation personnel;

4) study of flight work factors and their impact on the health of state aviation personnel;

5) medical examination of pilots, navigators and other members of flight crews in the reserve, called up for military training;

6) analysis and generalization of the results of medical examination of aviation personnel and submission of reports on the results of the work of the MFC to the head (chairman) of the regular MFC;

7) checking the quality of the implementation of medical and health measures during the inter-commission period, carried out on aviation personnel for medical and flight examination;

8) providing methodological and practical assistance to doctors of aviation military units and military medical institutions on issues of medical flight examination;

9) determination of the psychophysiological qualities of the personality of citizens of the Republic of Kazakhstan entering service in state aviation and aviation personnel.

Footnote. Paragraph 27 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

28. Temporary regular EAMC shall be created to conduct an on-site medical and flight examination of aviation personnel in aviation units, military educational institutions in accordance with paragraphs 25, 26 of this Regulation.

29. The following shall be assigned to the non-staff (permanent and temporary) MFC: determining the category of suitability for admission to military educational institutions for the training of aviation personnel in flight specialities, flight training, flight work, flights, flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps, as well as identifying individuals who need referral for inpatient medical examination (examination, treatment).

The chairman of the non-staff (permanent and temporary) MFC shall send the results of the medical examination to the full-time MFC no later than one month after the completion of the medical examination.

Footnote. Paragraph 29 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

30. During the medical examination of aviation personnel, the MFC shall be granted the right to change the previously established diagnosis of a disease in the event of recovery or the disappearance of functional changes in the health of the person being examined.

Non-staff (permanent and temporary) MFCs in outpatient settings independently shall issue conclusions on illnesses that do not limit air worthless for flight work, flights, flight management, control of unmanned aerial vehicles, parachute jumps, and flight training.

Footnote. Paragraph 30 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

31. Methodological guidance of non-staff (permanent and temporary) MFC (MMC), provision of practical assistance to them and control over their work shall be carried out by the Central MMC of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Paragraph 31 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Chapter 8. Naval military medical commission

32. The MMC of the NF shall be created by order of the commander-in-chief of the NF as part of a certain paragraph 15 of this Regulation and shall carry out methodological management of military medical examination in the NF.

33. The chairman of the MMC of the NF for military medical expertise shall report to the head of the CMMC MD of the Republic of Kazakhstan.

34. The MMC of the NF shall be entrusted with:

1) organization, conduct of medical examination in order to determine the suitability for military service in the NF of citizens called up for military service (military training) and (or) arriving (sent) for service in the NF from other branches of the army, military educational institutions, military personnel serving in the NF, military personnel selected for training in military accounting specialties of the NF;

2) control in terms of military medical expertise, the organization, conduct and results of medical and diagnostic work in military medical institutions, military units and military educational institutions;

3) analysis of the results of the medical examination of military personnel serving in the NF, and a report on the results of the medical examination to the command of the NF and the chairman of the NF of the MD of the Republic of Kazakhstan.

35. MMC NF shall:

1) issue conclusions on fitness or unfitness for service in the NF;

2) review its own conclusions or conclusions of other MMC (except for conclusions approved by the CMMC of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan) on the fit (unfit) for service in the Naval Forces based on the results of a repeated medical examination;

3) provide methodological guidelines and recommendations on the issues of medical examination of military personnel serving in the NF;

4) verify the organization and procedure of medical examination of military personnel in military units of the Naval Forces;

5) request documents from military units, local military administration bodies (hereinafter referred to as LMAB), healthcare organizations to resolve issues of military medical expertise.

Chapter 9. Military medical commission of the Airborne Assault Forces

36. MMC AAF shall be created by the order of the AAF commander as part of certain paragraph 15 of this Regulation and shall carry out methodological management of military medical examination in AAF.

37. Chairman of the MMC AAF on issues of military medical expertise shall report to the head of the CMMC of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan.

38. MMC AAF shall be entrusted with:

1) organizing, conducting a medical examination to determine the fitness for military service in the AAF of citizens called up for military service (military training) and (or) arriving (sent) for service in the AAF from other types and branches of the army, military educational institutions, military personnel serving in the AAF, military personnel selected for training in military accounting specialties of the AAF;

2) control regarding military-medical expertise, organization, performance and results of medical-diagnostic work in military medical institutions, military units;

3) analysis of the results of the medical examination of military personnel serving in the AAF, and submission of reports on the results of the medical examination to the AAF command and the chairman of the CMMC of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan.

39. MMC AAF shall:

1) issue conclusions on the fitness or unfitness for service in the AAF;

2) review its own conclusions or conclusions of other MMC (except for conclusions issued by the CMMC of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan) on the fitness (unfitness) for service in the AAF based on the results of a repeated medical examination;

3) issue methodological guidelines and recommendations on the issues of medical examination of military personnel serving in the AAF;

4) verify the organization and procedure of medical examination of military personnel in military units of the AAF;

5) request documents from military units, LMAB, health organizations to resolve issues of military medical expertise.

Chapter 10. Medical commissions of the local executive authority of the region, cities of republican significance, capital, city and district

40. The work of medical commissions of the LEA shall be organized in accordance with Article 12, paragraph 2, subparagraph 30), Article 13, subparagraph 17, of the Code, and Article 29, paragraph 1, of the Law of the Republic of Kazakhstan dated February 16, 2012 “On military service and the status of military personnel”.

41. Medical commissions from health organizations shall include specialist doctors with training in MME: surgeon, therapist, neuropathologist, psychiatrist, oculist, otorhinolaryngologist, dermatovenerologist, dentist.

If necessary, doctors of other specialties, as well as medium-grade medical personnel, are involved in the composition of medical commissions.

42. Control over the organization and quality of the work of the LEA medical commission shall be entrusted to the head of the medical service (doctor) of the regional defense department (cities of republican significance and the capital).

43. Medical commissions of the LEB of the city, district shall:

1) verify the equipment of the offices of specialist doctors with a list of instruments, medical and household property for medical examination at recruiting (assembly) points in accordance with Annex 1 to this Regulation;

2) determine the medical organizations to which citizens who need outpatient (inpatient) examination (treatment) shall be sent;

3) determine medical organizations in which the examination (treatment) of citizens recognized by the assigned (draft) commission as temporarily not fit for military service will be carried out;

4) provide access for specialist doctors to information on the state of dispensary registration, seeking medical care for citizens subject to conscription for urgent military service (registration for conscription sites), including the medical information system;

5) control the completeness and reliability of entering into the medical information system the results of a medical examination of citizens when conscripted for military service (registration with conscription sites);

6) make a conclusion on the category of fitness of citizens for military service and establish an indicator of purpose by types and types of troops in accordance with the Requirements;

7) give explanations to citizens on the issues of medical examination when registering for conscription sites, conscription for military service;

8) draw up lists of citizens recognized as fit for military service with minor restrictions, temporarily not fit for military service, in need of oral sanitation, vision correction;

9) daily summarize, analyze the results of medical examination of citizens;

10) report to the chairman of the commission on conscription for military service (registration for conscription sites) on the shortcomings of the medical examination of citizens;

11) take part in resolving complaints and applications related to the medical examination of citizens.

Footnote. Chapter 10 as added by paragraph 43 in accordance with the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 29.11.2022 № 1143 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

44. Medical commissions of the LEB of the region, cities of republican significance, the capital:

1) organize interaction with local public health authorities, health organizations, other organizations on medical support for the preparation of citizens for military service;

2) check the equipment of the offices of specialists of the collection point with tools, medical and household property;

3) instruct specialist doctors on the organization and conduct of medical examination of citizens, explain regulatory legal acts on issues of military medical examination;

4) carry out methodological management of the work of subordinate medical commissions, monitor their work and provide them with practical assistance on issues of military medical examination;

5) study the validity of granting citizens deferrals and exemption from conscription for health reasons;

6) check the quality of execution, the validity of the conclusions made by specialist doctors of subordinate medical commissions and their compliance with the Requirements;

7) conduct a control medical examination at the regional (city of republican significance or capital) assembly point to citizens called up by the district (city, city of regional significance) draft commission for military service, immediately before being sent to the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan;

8) conduct a repeated medical examination of citizens recognized by district (city, city of regional significance) draft commissions as not fit for military service and temporarily not fit for military service, as well as citizens who have declared their disagreement with the conclusions on the category of their suitability for military service based on the results of a medical examination;

9) request documents confirming a change in health status from citizens who have declared their disagreement with the definition of the category of fitness (not fitness) for military service;

10) consider (revise), approve (cancel) the conclusions of subordinate medical commissions;

11) revise their own conclusions after coordination with the regular MMC;

12) keep records, study and analysis of the reasons for the return of conscripts from the Armed Forces, other troops and military units of the Republic of Kazakhstan;

13) summarize the results of medical examination and examination (treatment) of citizens;

14) based on the results of the draft (registered) campaign, proposals on improving the work of medical commissions shall be presented to the head of the local executive body (akim) of the region (city of republican significance or capital), the head of the local public health administration body.

Footnote. Chapter 10 as added by the paragraph 44 in accordance with the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 29.11.2022 № 1143 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Appendix 1 to the Regulation on military medical examination commissions in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan

List of instruments, medical and household property for medical examination at recruitment (assembly) points

Footnote. Appendix 1 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 18.07.2024 № 744 (shall come into effect upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

№	Medical instruments, objects and devices	Quantity	Unit of measurement
Anthropometrics cabinet
1.	Medical scales	1	pieces
2.	Hand dynamometer (flat spring)	2	pieces
3.	Measuring tape with divisions into centimeters	1	pieces
4.	Anatomical tweezers	2	pieces
5.	Height meter	1	pieces
6.	Spirometer	1	pieces
7.	Magnifying glass (loupe)	1	pieces
8.	Tonometer with stethoscope	1	set
9.	Stationary bactericidal irradiator or recirculator	1	pieces
10.	Drug tests (only at the regional assembly point according to the number of people sent to the troops, taking into account the reserve)	-	-
Consumables (for 50 examined persons during the day): 70% ethyl alcohol aqueous solution – 100 milliliters, medical gloves – 50 pairs, 100 grams of cotton wool, disinfectant solution for processing instruments, container for processing instruments – 2 pieces, syringe (disposable) 5.0 milliliters – 50 pieces, medical gown (or suit) – 2 pieces, ammonia – 5 milliliters, room thermometer – 1 piece
Therapist's office
11.	Tonometer with stethoscope	2	set
12.	Medical thermometer	3	pieces
13.	Straight double-sided tongue spatula	5	pieces
14.	Kidney-shaped enamelled basin	1	pieces
15.	Medical couch	1	pieces
16.	Table lamp	1	pieces
17.	Stationary bactericidal irradiator or recirculator	1	pieces
18.	Pulse oximeter	1	pieces
19.	Multichannel electrocardiograph with thermal paper tape for cardiograph (only at the regional control commission)	1	set
20.	Computer (monitor, system unit, keyboard, computer mouse, uninterruptible power supply)	1	set
21.	Printer	1	pieces
Consumables (for 50 people examined during the day): 70% ethyl alcohol aqueous solution – 100 milliliters, medical gloves – 50 pairs, 100 grams of cotton wool, disinfectant solution for processing instruments, container for processing instruments – 2 pieces, medical gown (or suit) – 2 pieces, ammonia – 5 milliliters.
Surgeon's office
22.	Stethoscope	1	pieces
23.	Goniometer	1	pieces
24.	Negatoscope	1	pieces
25.	Measuring tape with divisions into centimeters	1	pieces
26.	Medical couch	1	pieces
27.	Stationary bactericidal irradiator or recirculator	1	pieces
28.	Computer (monitor, system unit, keyboard, computer mouse, uninterruptible power supply)	1	set
29.	Printer	1	pieces
Consumables (for 50 examined persons during the day): 70% ethyl alcohol aqueous solution – 100 milliliters, medical gloves – 50 pairs, 100 grams of cotton wool, disinfectant solution for processing instruments, container for processing instruments – 2 pieces, medical gown (or suit) – 2 pieces
Neurologist's office
30.	Neurological malleus	1	pieces
31.	Straight double-sided tongue spatula	5	pieces
32.	Measuring tape with divisions into centimeters	1	pieces
33.	Coxa kidney-shaped	1	pieces
34.	Medical flashlight (for ophthalmoscopy)	1	pieces
35.	Tonometer with stethoscope	1	set
36.	Medical couch	1	pieces
37.	Stationary bactericidal irradiator or recirculator	1	pieces
38.	Computer (monitor, system unit, keyboard, computer mouse, uninterruptible power supply)	1	set
39.	Printer	1	pieces
Consumables (for 50 examined persons during the day): aqueous solution of 70% ethyl alcohol – 100 milliliters, medical gloves – 50 pairs, disinfectant solution for processing instruments, container for processing instruments – 2 pieces, medical gown (or suit) – 2 pieces
Psychiatrist's office
40.	Neurological malleus	1	pieces
41.	Medical flashlight (for ophthalmoscopy)	1	pieces
42.	Stationary bactericidal irradiator or recirculator	1	pieces
43.	Computer (monitor, system unit, keyboard, computer mouse, uninterruptible power supply)	1	set
44.	Printer	1	pieces
Consumables (for 50 examined persons during the day): aqueous solution of 70% ethyl alcohol – 100 milliliters, medical gloves – 50 pairs, medical gown (or suit) – 2 pieces
Otorhinolaryngologist's office
45.	Barani's chair (only at the regional medical commission)	1	pieces
46.	Otoscope	1	pieces
47.	Ear funnels № 1, 2, 3, 4	3	set
48.	Pneumatic ear funnel	1	pieces
49.	Ear muffler for hearing testing in determining single-sided deafness	1	pieces
50.	Laryngeal mirror	2	pieces
51.	Nasal mirror	15	pieces
52.	Voyachek pointed ear probe	1	pieces
53.	Button probe	2	pieces
54.	Ear probe with a notch for cotton wool	1	pieces
55.	Simple ear manometer (otomanometer)	1	pieces
56.	Ear tweezers curved along the edge	1	pieces
57.	Head reflector	1	pieces
58.	Kidney-shaped enameled basins	2	pieces
59.	Medical thermometer	1	pieces
60.	Dry heat cabinet or sterilizer	1	pieces
61.	Straight double-sided tongue spatula	15	pieces
62.	Alcohol lamp	1	pieces
63.	Table lamp	1	pieces
64.	Medical narrow beam headlamp complete with 3S LED	1	set
65.	Storage chamber for sterile products included	1	set
66.	Stationary bactericidal irradiator or recirculator	1	pieces
67.	Computer (monitor, system unit, keyboard, computer mouse, uninterruptible power supply)	1	set
68.	Printer	1	pieces
Consumables (for 50 examined persons during the day): 70% ethyl alcohol aqueous solution – 100 milliliters, medical gloves – 50 pairs, 100 grams of cotton wool, disinfectant solution for processing instruments, container for processing instruments – 2 pieces, medical gown (or suit) – 2 pieces
Ophthalmologist's office
69.	Large eyelid lifter	2	pieces
70.	Skiascopic ruler	2	pieces
71.	Measuring ruler for selecting glasses	1	pieces
72.	Binocular visor magnifier	1	pieces
73.	Polyak's optotypes	1	pieces
74.	Indirect ophthalmoscope	1	pieces
75.	Direct ophthalmoscope	1	pieces
76.	Spectacle lenses	1	set
77.	Sign projector	1	set
78.	Lighting Golovin-Sivtsev's apparatus for tables	1	pieces
79.	Ophthalmological lamp	1	pieces
80.	Golovin-Sivtsev's tables for determining visual acuity	1	set
81.	Threshold tables for color vision testing	1	set
82.	Control tables and Polyak's signs for the study of low vision simulation	1	set
83.	Kidney-shaped enamelled basins	2	pieces
84.	Contact tonometer for intraocular pressure	1	pieces
85.	Syringe with two blunt-tipped cannulas for washing the lacrimal ducts	2	pieces
86.	Table lamp	1	pieces
87.	Medical flashlight (for ophthalmoscopy)	1	pieces
88.	Stationary bactericidal irradiator or recirculator	1	pieces
89.	Four-point color test with polaroid glasses to determine binocular vision	1	set
90.	Computer (monitor, system unit, keyboard, computer mouse, uninterruptible power supply)	1	set
91.	Printer	1	pieces
Consumables (for 50 examined persons during the day): 70% ethyl alcohol aqueous solution – 100 milliliters, medical gloves – 50 pairs, 100 grams of cotton wool, disinfectant solution for processing instruments, container for processing instruments – 2 pieces, medical gown (or suit) – 2 pieces, medications used for diagnosing visual acuity (mydriatic)
Dentist's office
92.	Dental mirror	25	pieces
93.	Bayonet dental probe	3	pieces
94.	Dental probe curved at an angle	25	pieces
95.	General purpose anatomical tweezers	2	pieces
96.	Dental tweezers curved non-standard	10	pieces
97.	Lighting fixture	1	pieces
98.	Ultrasonic instrument cleaning device	1	pieces
99.	Storage chamber for sterile products included	1	set
100.	Stationary bactericidal irradiator or recirculator	1	pieces
101.	Computer (monitor, system unit, keyboard, computer mouse, uninterruptible power supply)	1	set
102.	Printer	1	pieces
Consumables (for 50 examined persons during the day): 70% ethyl alcohol aqueous solution – 100 milliliters, medical gloves – 50 pairs, 100 grams of cotton wool, disinfectant solution for processing instruments, container for processing instruments – 2 pieces, medical gown (or suit) – 2 pieces
Dermatologist's office
103.	Magnifying glass	1	pieces
104.	Dermatoscope	1	pieces
105.	Medical couch	1	pieces
106.	Medical screen	1	pieces
107.	Stationary bactericidal irradiator or recirculator	1	pieces
108.	Computer (monitor, system unit, keyboard, computer mouse, uninterruptible power supply)	1	set
109.	Printer	1	pieces
Consumables (for 50 examined persons during the day): 70% ethyl alcohol aqueous solution – 100 milliliters, medical gloves – 50 pairs; 100 grams of cotton wool; disinfectant solution for processing instruments, container for processing instruments – 2 pieces, medical gown (or suit) – 2 pieces
Additional diagnostic equipment for medical commissions of cities of republican significance and the capital, regions
110.	Autorefractometer	1	pieces
111.	Slit lamp	1	pieces
112.	Fluorescent lamp for diagnostics of fungal diseases	1	pieces
113.	Endoscopic visual system of the ear, throat and nose cavity (workplace of an otolaryngologist)	1	set

	Annex 3 to order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated December 21, 2020 № 716

List of recognized as invalid orders of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan

1. Order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated July 2, 2015 № 373 "On Approval of the Rules for Conducting Military Medical Examination and the Regulation on Military Medical Examination Bodies in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan" (registered in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts № 11846, published August 26, 2015 in the information legal system "Adіlet").

2. Order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated April 18, 2018 № 232 "On Introduction of Amendments to Order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated July 2, 2015 № 373" On Approval of the Rules for Conducting Military Medical Examination and the Regulations on Military Medical Examination Bodies in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan ""(registered in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts № 16898, published on May 24, 2018 in the Reference Control Bank of Regulatory Legal Acts of the Republic of Kazakhstan).

3. Order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated December 23, 2019 № 1058 "On Introduction of Amendments to the Order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated July 2, 2015 № 373" On Approval of the Rules for Conducting Military Medical Examination and the Regulations on Military Medical Examination Bodies in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan ""(registered in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts № 19761, published on December 27, 2019 in the Reference Control Bank of Regulatory Legal Acts of the Republic of Kazakhstan).