БҰЙЫРАМЫН:
1. "Қаржылық емес сектор үшін қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл жасау мақсатында ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптарды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Қаржылық мониторинг агенттігі Төрағасының 2021 жылғы 6 тамыздағы № 4 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 23942 тіркелген) мынадай өзгеріс енгізілсін:
көрсетілген бұйрықпен бекітілген Қаржылық емес сектор үшін қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл жасау мақсатында ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптар осы бұйрықтың қосымшасына сәйкес жаңа редакцияда жазылсын.
2. Қазақстан Республикасының Қаржылық мониторинг агенттігі (бұдан әрі – Агенттік) заңнамада белгіленген тәртіппен:
1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;
2) осы бұйрықты Агенттіктің интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.
3. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.
|
Қазақстан Республикасының Қаржылық мониторинг агенттігінің төрағасы |
Ж. Элиманов |
Қаржылық емес сектор үшін қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл жасау мақсатында ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптар
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Осы Қаржылық емес сектор үшін қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл жасау мақсатында ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптар (бұдан әрі – Талаптар) "Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасының Заңының (бұдан әрі – Заң) 11-бабының 3-2-тармағына және Ақшаны жылыстатуға қарсы күрестің қаржылық шараларын әзірлеу тобының (ФАТФ) халықаралық стандарттарына сәйкес КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 3-бабы 1-тармағының 7), 8), 13), 15), 16) және 18) тармақтарымен көзделген қаржы мониторингі субъектілері үшін (бұдан әрі – Субъектілер) әзірленді.
2. Осы талаптарда мынадай ұғымдар пайдаланылады:
1) бөлінген байланыс арнасы – Субъектімен электрондық өзара іс-қимыл жасау үшін пайдаланылатын қаржы мониторингі саласында уәкілетті органның желісі;
2) ҚМ-1 нысаны – КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 10-бабының 2-тармағына сәйкес Субъектілерінің КЖ/ТҚҚ саласындағы қаржылық мониторинг жөніндегі уәкілетті орган бекітетін мәліметтерді ұсыну қағидаларында көзделген қаржылық мониторингке жататын операция туралы мәліметтер мен ақпарат нысаны;
3) қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыру (жылыстату) және терроризмді қаржыландыру тәуекелдері (бұдан әрі – КЖ/ТҚ) – Субъектілерді КЖ/ТҚ жария ету процестеріне немесе өзге де қылмыстық қызметке әдейі немесе абайсызда тарту мүмкіндігі;
4) қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыру (жылыстату) және терроризмді қаржыландыру тәуекелдерін басқару – Субъектілердің КЖ/ТҚ заңдастыру тәуекелдерін анықтау, мониторингтеу, сондай-ақ оларды барынша азайту (қызметтерге, клиенттерге қатысты) бойынша қабылдайтын шаралар жиынтығы;
5) мінсіз іскерлік бедел – кәсібилікті, адалдықты растайтын фактілердің болуы, алынбаған немесе өтелмеген соттылығының (экономикалық қызмет саласында қылмыс не ауырлығы орташа қасақана қылмыс, ауыр және аса ауыр қылмыстар жасағаны үшін) болмауы;
6) уәкілетті орган – КЖ/ТҚҚ туралы Заңға сәйкес қаржы мониторингiн жүзеге асыратын және қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға), терроризмдi қаржыландыруға, жаппай қырып-жою қаруын таратуды қаржыландыруға қарсы iс-қимыл жөніндегі өзге де шараларды қабылдайтын мемлекеттiк орган.
3. Ішкі бақылау мынадай мақсаттарда жүзеге асырылады:
1) Субъектілердің Қазақстан Республикасының қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға), терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл туралы заңнамасының талаптарын орындауын қамтамасыз ету арқылы жүзеге асырылады (бұдан әрі – КЖ/ТҚҚ);
2) КЖ/ТҚ жария ету тәуекелдерін басқару үшін жеткілікті деңгейде ішкі бақылау жүйесінің тиімділігін қолдау болып табылады;
3) КЖ/ТҚ заңдастыру тәуекелдерін барынша азайту.
КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру шеңберінде Субъектілер:
1) КЖ/ТҚҚ мақсатында ұйымның ішкі аудит қызметінің не ішкі аудит жүргізуге уәкілетті өзге органның ішкі бақылау тиімділігін бағалауды жүргізуін қамтитын осы Талаптарға сәйкес ІБҚ-ын дербес әзірлеу;
2) бөлінген байланыс арнасының болуы;
3) Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 6 қаңтардағы № 4 бұйрығымен бекітілген Мемлекеттік органдардың хабарламаларды қабылдау қағидаларының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10194 тіркелген) 8-тармағына сәйкес хабарлама жасау тәртібі белгіленген Субъектілерде қызметтің басталғаны немесе тоқтатылғаны туралы хабарламаны қабылдау туралы талонның болуы.
4. Ішкі бақылау қағидалары (бұдан әрі – ІБҚ) КЖ/ТҚҚ-ға бағытталған жұмыстың ұйымдастырушылық негіздерін реттейтін және КЖ/ТҚҚ мақсатында Субъектілердің іс-қимыл тәртібін белгілейтін құжат болып табылады.
5. ІБҚ КЖ/ТҚҚ-ға бағытталған жұмыстың ұйымдастырушылық негіздерін регламенттейтін және Субъектілердің іс-қимыл тәртібін белгілейтін КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 11-бабының 3-тармағында көзделген бағдарламаларды қамтиды.
6. ІБҚ ұйымдастыру, іске асыру мониторингі және ІБҚ сақтау бойынша жауапты тұлғаны немесе құрылымдық бөлімшені тағайындауды көздейді.
7. КЖ/ТҚҚ туралы Қазақстан Республикасының заңнамасына өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізілген жағдайда, ресми жарияланған кезден бастап күнтізбелік 30 (отыз) күн ішінде Субъектілер ІБҚ-ға тиісті өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізеді.
2-тарау. Субъектілердің ІБҚ-ын іске асыруға және сақтауға жауапты жұмыскерлеріне қойылатын талаптарды қоса алғанда, КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру бағдарламасы
8. КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) келесі рәсімдерді қамтиды:
1) КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды жүзеге асыру үшін Субъект пайдаланатын автоматтандырылған ақпараттық жүйелер мен бағдарламалық қамтамасыз етулерді қолдану;
2) клиенттерге іскерлік қатынастар орнатудан бас тартқан және іскерлік қатынастарды тоқтатқан, ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен операциялар жүргізуден бас тартқан және ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен операцияларды тоқтату жөнінде шаралар қолданған жағдайларда тоқтатылады;
3) КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 4-бабының 3, 4, 5-тармақтарына сәйкес операцияны күдікті операция ретінде тануы;
4) уәкілетті органға мәліметтерді, ақпаратты және құжаттарды беру үшін пайдаланылатын автоматтандырылған ақпараттық жүйелердегі және бағдарламалық қамтамасыз етудегі жұмыстың нұсқаулары мен регламенттерін қоса алғанда, жеке тұлғаға іскерлік қатынастар орнатудан бас тарту, клиентпен іскерлік қатынастарды тоқтату, ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен операциялар жүргізуден бас тарту фактілері бойынша, қаржы мониторингіне жататын операциялар туралы мәліметтер мен ақпаратты, уәкілетті органға беру;
5) қаржы мониторингіне жататын және уәкілетті органға жіберілетін операцияларды құжаттамалық тіркеу;
6) Субъект қызметкерлерінің өздеріне белгілі болған, Субъект қызметкерлері жол берген Қазақстан Республикасының КЖ/ТҚҚ, ІБҚ туралы заңнамасын бұзу фактілері туралы басшыға хабардар ету;
7) КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды жүзеге асыру кезінде жауапты тұлғаның ұйымның басқа бөлімшелерімен, персоналымен, филиалдарымен, уәкілетті органдармен және олардың лауазымды тұлғаларымен өзара іс-қимылы;
8) бақылау ұйымдары үшін КЖ/ТҚҚ бойынша талаптарды ұйымды бақылауға ие заңды тұлғаның сипаттамасы;
9) ұйымды бақылауға ие заңды тұлғаның ішкі аудит қызметі не ішкі аудитті жүргізуге уәкілетті өзге орган КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылау тиімділігін бағалау нәтижелері бойынша органдар мен ұйымның тұлғаларына басқарушылық есептілікті дайындау және ұсыну;
10) клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру, оның ішінде клиентті, бейрезидент заңды тұлғаны, заңды тұлға құрмай шетелдік құрылымын тиісінше тексерудің оңайлатылған және күшейтілген шараларын қолдану рәсімдерінің ерекшеліктері;
11) КЖ/ТҚ жария ету тәуекелдерін бағалау нәтижелерін бағалау, айқындау, құжаттамалық тіркеу және жаңарту;
12) бақылау шараларын, КЖ/ТҚ жария ету тәуекелдерін басқару және КЖ/ТҚ жария ету тәуекелдерін төмендету жөніндегі рәсімдерді әзірлеу;
13) КЖ/ТҚ жария ету тәуекелінің дәрежесін ескере отырып, өз клиенттерін сыныптау;
14) барлық құжаттар мен мәліметтерді, оның ішінде біржолғы операциялар бойынша, сондай-ақ клиенттің досьесін және онымен хат алмасуды қоса алғанда, клиентті тиісінше тексеру нәтижелері бойынша алынған мәліметтерді клиентпен іскерлік қатынастар тоқтатылған күннен бастап немесе біржолғы мәміле жасалған күннен кейін кемінде бес жыл, оларды сотта дәлелдеме ретінде пайдалану мүмкіндігін ескере отырып, олар уәкілетті органға, сондай-ақ өздерінің құзыретіне сәйкес өзге де мемлекеттік органдарға уақтылы қолжетімді болуы үшін сақтау.
Субъектінің КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру бойынша қосымша шараларды Бағдарламаға енгізуіне жол беріледі.
9. Субъектілер өз қызметін жеке-дара жүзеге асыратын Субъектілерді қоспағанда, ІБҚ мониторингін жүзеге асыруға және сақтауға жауапты адамды (бұдан әрі – жауапты қызметкер) тағайындайды, сондай-ақ құзыретіне КЖ/ТҚҚ мәселелері кіретін Субъектілердің қызметкерлерін не бөлімшесін (бұдан әрі – КЖ/ТҚҚ жөніндегі бөлімше) айқындайды.
Басшы және жауапты қызметкер лауазымына:
жоғары білім;
КЖ/ТҚҚ саласында екі жылдан кем емес жұмыс өтілі;
мінсіз іскерлік беделі бар тұлға тағайындалады.
Өз қызметін жеке-дара жүзеге асыратын Субъектілер ІБҚ ұйымдастыру және сақтау бойынша Қазақстан Республикасы "Әкімшілік құқық бұзушылық туралы" Кодексінің 214-бабына сәйкес жауапты болады.
10. КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру Бағдарламасына сәйкес жауапты лауазымды тұлғаның (қызметкердің), КЖ/ТҚҚ жөніндегі бөлімше қызметкерлерінің және өз қызметін жеке-дара жүзеге асыратын Субъектілердің функцияларына мыналар кіреді:
1) ІБҚ-ны әзірлеуді және келісуді, оған өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізуді, сондай-ақ оның іске асырылуы мен сақталуын мониторингтеуді қамтиды;
2) КЖ/ТҚҚ туралы Заңға сәйкес уәкілетті органға қаржы мониторингіне жататын операциялар туралы мәліметтер мен ақпарат беруді ұйымдастыру және бақылау;
3) клиенттердің операцияларын күдікті деп тану туралы шешімдер қабылдау;
4) клиенттердің операцияларын КЖ/ТҚ заңдастыру типологияларына, схемалары мен тәсілдеріне сәйкес келетін сипаттамалары бар операцияларға күрделі, ерекше ірі операцияларға жатқызу туралы шешімдер қабылдау;
5) клиенттер операцияларын тоқтата тұру не жүргізуден бас тарту туралы және операциялар туралы ақпаратты уәкілетті органға жіберу қажеттігі туралы шешімдер қабылдау;
6) клиенттермен іскерлік қатынастарды орнату, жалғастыру не тоқтату туралы шешімдер қабылдау;
7) Субъектінің басшысына клиенттермен іскерлік қатынастарды орнату, жалғастыру не тоқтату туралы шешімдер қабылдау үшін сұрау салулар жіберу;
8) клиенттің (оның өкілінің) және бенефициарлық меншік иесінің операциясына қатысты қабылданған шешімдерді құжаттамалық тіркеу;
9) ІБҚ іске асыру нәтижесінде алынған деректер негізінде клиент досьесін қалыптастыру;
10) анықталған ІБҚ бұзушылықтары туралы Субъект басшысын хабардар ету;
11) тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесін жақсарту жөнінде шаралар қабылдау;
12) барлық құжаттар мен мәліметтерді сақтау жөніндегі шараларды қамтамасыз ету;
13) өз функцияларын жүзеге асыру кезінде алынған мәліметтердің құпиялылығын қамтамасыз ету;
14) КЖ/ТҚҚ туралы заңнаманың орындалуын бақылауды жүзеге асыру үшін уәкілетті органға ақпарат ұсыну;
15) уәкілетті органға оның сұрау салуы бойынша ақпарат, мәліметтер мен құжаттар беру;
Субъект жауапты қызметкерді не КЖ/ТҚҚ жөніндегі бөлімшенің қызметкерлерін тағайындаған жағдайда, ІБҚ қосымша функцияларды қамтиды:
1) ІБҚ әзірлеу және келісу, оларға Субъект басшысымен өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу, сондай-ақ іске асыру және сақтау мониторингі;
2) клиенттермен іскерлік қатынастарды орнату, жалғастыру не тоқтату туралы шешімдер қабылдау үшін Субъектінің басшысына сұрау салулар жіберу;
3) анықталған ІБҚ бұзушылықтары туралы Субъект басшысын хабардар ету;
4) басшыға есептерді қалыптастыру үшін ІБҚ іске асыру нәтижелері және АЖ/ТҚҚ жария ету Тәуекелдерін басқару жүйесін жақсарту бойынша ұсынылатын шаралар туралы ақпаратты және КЖ/ТҚҚ ішкі бақылауды дайындау.
11. Жүктелген функцияларды орындау үшін жауапты қызметкерге және КЖ/ТҚҚ бөлімшесінің қызметкерлеріне мынадай өкілеттіктер беріледі:
1) өз функцияларын толық көлемде жүзеге асыруға мүмкіндік беретін шекте Субъектінің барлық үй-жайларына, ақпараттық жүйелерге, телекоммуникация құралдарына, құжаттар мен файлдарға қол жеткізуге рұқсат алу;
2) өкілеттіктерді жүзеге асыру кезінде алынған мәліметтердің құпиялылығын қамтамасыз етеді;
3) Субъект бөлімшелерінен алынатын құжаттар мен файлдардың сақталуын қамтамасыз ету;
4) КЖ/ТҚҚ туралы Қазақстан Республикасы заңнамасының орындалуын бақылауды жүзеге асыру үшін тиісті мемлекеттік органдарға ақпарат береді;
5) КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 10-бабының 3-1-тармағына сәйкес уәкілетті органға оның сұрау салуы бойынша қажетті ақпаратты, мәліметтер мен құжаттарды ұсынады.
Субъектілердің жауапты лауазымды адамның не құрылымдық бөлімшенің қосымша функциялары мен өкілеттіктерін енгізуіне жол беріледі.
12. Филиалдарда, өкілдіктерде және өзге де оқшауланған құрылымдық бөлімшелерде осы Талаптардың 10, 11-тармақтарында көзделген функциялар мен өкілеттіктер толық немесе ішінара жүктелген қызметкерлер болған кезде мұндай қызметкерлердің КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша қызметін үйлестіруді жауапты қызметкер жүзеге асырады.
Егер Субъект бас ұйым болып табылған жағдайда жауапты қызметкер ІБҚ-ға шоғырландырылған негізде өзгерістер және (немесе) толықтырулар әзірлеуді, енгізуді жүзеге асырады, сондай-ақ оларды құрылымдық бөлімшелердің (филиалдардың, еншілес ұйымдардың, өкілдіктердің) орындауын қамтамасыз етеді.
Егер Субъект топтың қатысушысы болып табылған жағдайда жауапты қызметкер ІБҚ іске асыру мәселелері бойынша бас ұйымның жауапты тұлғасымен өзара іс-қимылды жүзеге асырады.
13. Жауапты қызметкердің, сондай-ақ осы Талаптардың 10-тармағында көзделген функциялар жүктелген ұйым қызметкерлерінің функциялары ішкі аудит қызметінің не ішкі аудит жүргізуге уәкілетті өзге органның функцияларымен, сондай-ақ ұйымның операциялық (ағымдағы) қызметін жүзеге асыратын бөлімшелердің функцияларымен қоса атқарылмайды.
3-тарау. Технологиялық жетістіктерді пайдалану тәуекелін қоса алғанда, клиенттердің тәуекелдерін және көрсетілетін қызметтерді қылмыстық мақсаттарда пайдалану тәуекелдерін ескеретін, КЖ/ТҚҚ тәуекелін (тәуекелдің төмен, жоғары деңгейі) басқару бағдарламасы
14. КЖ/ТҚ жария ету тәуекелдерін басқаруды ұйымдастыру мақсатында Субъектілер клиенттердің тәуекелдерін және технологиялық жетістіктерді пайдалану тәуекелін қоса алғанда, көрсетілетін қызметтерді қылмыстық мақсаттарда пайдалану тәуекелдерін ескеретін КЖ/ТҚ жария ету тәуекелдерін басқару бағдарламасын әзірлейді.
КЖ/ТҚ тәуекелдерін басқару бағдарламасы мыналарды қамтиды, бірақ онымен шектелмейді:
1) субъектінің КЖ/ТҚ тәуекелдерін басқаруды ұйымдастыру тәртібі, оның ішінде оның құрылымдық бөлімшелері (бар болса) бөлінісінде;
2) клиенттің тәуекел деңгейіне, сондай-ақ Субъектінің қызметтерінің (өнімдерінің) КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесіне қатысты тәуекелдердің негізгі санаттарын (клиенттің түрі, елдік тәуекел және көрсетілетін қызметтердің/өнімдердің тәуекелі және (немесе) оны ұсыну тәсілі бойынша) ескере отырып, КЖ/ТҚ тәуекелдерін бағалау әдістемесін;
3) алдын алу іс-шараларының тізбесін, оларды жүргізу тәртібі мен мерзімдерін, қабылданған шараларға сәйкес нәтижелерді бақылауды көздейтін клиенттердің тәуекелдеріне және Субъект өнімдерінің (көрсетілетін қызметтерінің) КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесіне тұрақты мониторингті, талдауды және бақылауды жүзеге асыру тәртібі;
4) клиенттердің тәуекелдер деңгейлерін қайта қарау үшін беру тәртібін, мерзімдері мен негіздерін қамтиды.
Субъектілер Субъектілер қызметтерінің (өнімдерінің) КЖ/ТҚ жария ету тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін бағалауды КЖ/ТҚ жария ету тәуекелдерінің есебіндегі ақпаратты және ең аз дегенде мынадай тәуекелдердің ерекше санаттарын ескере отырып жүзеге асырады: клиенттердің типі бойынша тәуекел, елдік (географиялық) тәуекел, көрсетілетін қызметтің (өнімдердің) тәуекелі және (немесе) оны ұсыну тәсілі.
Субъектілер қызметтерінің (өнімдерінің) КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін бағалау клиенттердің операцияларын сәйкестендіру және мониторингілеу рәсімдерін өзгертуді, қызметтерді (өнімдерді) ұсыну шарттарын өзгертуді, қызметтерді (өнімдерді) ұсынудан бас тартуды қоса алғанда, анықталған тәуекелдерді барынша азайтуға бағытталған ықтимал іс-шараларды сипаттаумен сүйемелденеді.
Тәуекелдерді бағалау нәтижелері уәкілетті органның және Субъектілер мүшелері болып табылатын коммерциялық емес ұйымдардың талап етуі бойынша ұсынылады.
15. Мәртебесі және (немесе) қызметі КЖ/ТҚ жария ету тәуекелін арттыратын клиенттердің түрлеріне жатады, бірақ олармен шектелмейді:
1) жария лауазымды тұлғалар, олардың жұбайлары мен жақын туыстары, сондай-ақ аталған адамдар бенефициарлық иеленушілері болып табылатын заңды тұлғалар;
2) азаматтығы жоқ адамдар;
3) Қазақстан Республикасында тіркелген немесе болатын мекенжайы жоқ Қазақстан Республикасының азаматтары;
4) КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 12 және 12-1-баптарында көзделген террористік қызметке қатысы бар адамдардың тізіміне (бұдан әрі – тізім) және (немесе) терроризмді және экстремизмді қаржыландырумен байланысты ұйымдар мен тұлғалардың тізбесіне, сондай-ақ жаппай қырып-жою қаруын таратуды қаржыландырумен байланысты ұйымдар мен тұлғалардың тізбесіне (бұдан әрі – тізбелер) енгізілген ұйымдар мен адамдар, сондай-ақ аталған адамдардың бенефициарлық меншік иелері. Тізім және тізбелер уәкілетті мемлекеттік органның ресми интернет-ресурсында орналастырылады.
5) қорлардың, діни бірлестіктердің ұйымдық-құқықтық нысанындағы коммерциялық емес ұйымдар болып табылады;
6) осы Талаптардың 17-тармағында көрсетілген шет мемлекеттерде орналасқан (тіркелген) тұлғалар, сондай-ақ Қазақстан Республикасында орналасқан осындай тұлғалардың филиалдары мен өкілдіктері;
7) оған қатысты алынған деректердің дұрыстығына күмән келтіруге негіз бар клиент;
8) клиент операцияның не пайдаланылуы Субъектілердің әдеттегі практикасынан ерекшеленетін стандартты емес немесе ерекше күрделі есептеу схемаларының асығыс жүргізілуін ұсынады;
9) өзіне қатысты Субъект бұрын күдік келтірген клиент;
10) клиент КЖ/ТҚҚ туралы заңда көзделген клиентті тиісінше тексеру рәсімдерінен жалтаруға бағытталған іс-әрекеттерді жасайды.
16. Мәртебесі және (немесе) қызметі КЖ/ТҚ тәуекелін төмендететін клиенттердің түрлері мыналарды қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:
1) Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары, сондай-ақ мемлекеттік органдардың бақылауындағы заңды тұлғалар;
2) акциялары Қазақстан Республикасы қор биржасының және (немесе) шет мемлекеттің қор биржасының ресми тізіміне енгізілген ұйымдар;
3) Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан не Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын халықаралық ұйымдар;
4) осы Талаптардың 18-тармағында көрсетілген шет мемлекеттерде орналасқан (тіркелген) тұлғалар, сондай-ақ Қазақстан Республикасында орналасқан олардың филиалдары мен өкілдіктері;
17. Субъектілер осы тармақта көрсетілген шет мемлекеттерде қызмет жүргізуге, осындай шет мемлекеттердің клиенттеріне қызметтер (өнімдер) ұсынуға және осындай шет мемлекеттердің қатысуымен ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен операцияларды жүзеге асыруға байланысты елдік (географиялық) тәуекелді бағалауды жүзеге асырады.
Операциялары КЖ/ТҚ тәуекелін арттыратын шет мемлекеттер мыналарды қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:
қаржы мониторингі жөніндегі уәкіл жасайтын ақшаны жылыстатуға қарсы күрестің қаржылық шараларын әзірлеу тобының (ФАТФ) ұсынымдарын орындамайтын не жеткіліксіз орындайтын мемлекеттердің (аумақтардың) тізбесіне енгізілген шет мемлекеттер (аумақтар);
Біріккен Ұлттар Ұйымы Қауіпсіздік Кеңесінің қарарларымен қабылданған халықаралық санкциялар (эмбарго) қолданылатын шет мемлекеттер (аумақтар);
Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 2020 жылы 24 ақпанда № 8 қаулысымен белгіленген банктік және сақтандыру қызметінің, бағалы қағаздар рыногының кәсіби қатысушылары қызметінің және бағалы қағаздар рыногында лицензияланатын басқа да қызмет түрлерінің, акционерлік инвестициялық қорлар және микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымдар қызметінің мақсаттары үшін офшорлық аймақтардың тізбесіне (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 20095 тіркелген) енгізілген шет мемлекеттер (аумақтар);
факторлар (сыбайлас жемқорлық деңгейі, есірткінің заңсыз өндірісі, айналымы және (немесе) транзиті туралы мәліметтер, халықаралық терроризмді қолдау туралы мәліметтер) негізінде КЖ/ТҚ жоғары тәуекелін білдіретін Субъектілер ретінде айқындалған шет мемлекеттер (аумақтар).
Біріккен Ұлттар Ұйымының және халықаралық ұйымдардың деректері бойынша осындай мемлекеттердің (аумақтардың) тізбелеріне сілтемелер уәкілетті органның ресми интернет-ресурсында орналастырылады.
18. Операциялары КЖ/ТҚ тәуекелін төмендететін шетел мемлекеттері мыналарды қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:
халықаралық стандарттарды орындайтын және ақшаны жылыстатуға қарсы күрестің қаржылық шараларын әзірлеу тобының (ФАТФ) мәліметтеріне сәйкес КЖ/ТҚҚ тиімді жүйесі бар шет мемлекеттер (аумақтар).
19. КЖ/ТҚ тәуекелін арттыратын Субъектілердің қызметтеріне (өнімдеріне) мыналар кіреді, бірақ олармен шектелмейді:
шекті мәннен асатын ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен операция;
клиенттің ақы төлеудің шарттық талаптарын орындамауы, соның нәтижесінде лизинг алушының атынан төлемдерді жүйелі түрде, яғни жыл ішінде қатарынан екі және одан да көп рет лизингтік мәміленің қатысушысы (кепілгер, кепіл беруші) болып табылмайтын басқа жеке немесе заңды тұлға жүзеге асырады;
клиенттің лизинг заты үшін үлкен аванстық төлемді тиісті себепсіз ұсынуы, бірақ лизинг беруші талап етпейді;
клиенттің сатып алынатын тауардың құндылығына, оның мөлшеріне, салмағына және табиғи ерекшеліктеріне назар аудармай, бағалы металдар мен асыл тастарды, олардан жасалған зергерлік бұйымдарды сатып алуы;
клиенттің Кимберлий процесінің мерзімі өткен сертификатын ұсынуы;
клиенттің бағалы металдардан және (немесе) асыл тастардан жасалған бірнеше зергерлік бұйымдарды (бір үлгідегі бұйымдарды) және (немесе) сертификатталған асыл тастарды жүйелі түрде сатып алуы;
өткізілген бағалы металдар мен асыл тастар, олардан жасалған зергерлік бұйымдар үшін үшінші тұлғалардың шоттарына ақша аударуды талап етеді;
лизинг нысанасын қаржыландыру үшін жүгінетін клиенттің өтініші лизинг нысанасын пайдалану ниетіне қатысты немесе клиенттің іскерлік белсенділігіне қатысты (лизинг алушының қызмет түрі мен лизинг мәмілесі арасындағы айқын сәйкессіздік) негізді болып көрінбейді;
клиентпен іскерлік қатынастар ерекше жағдайларда жүзеге асырылады (мысалы, Субъект пен клиент арасындағы түсініксіз географиялық қашықтық);
белгісіз немесе байланысты емес үшінші тұлғалардың атынан немесе пайдасына операция жасау;
қолма-қол есеп айырысуды қоса алғанда, анонимдік банк шоттарына немесе анонимдік, ойдан шығарылған есімдерді пайдалануға байланысты операциялар жасау;
экономикалық мағынасы немесе құқықтық мақсаты жоқ операцияларды жасау;
клиенттің өзіне тән емес жиілікпен немесе осы клиент үшін ерекше ірі сомаға операциялар жасауы.
20. КЖ/ТҚ тәуекелін арттыратын өнімді (қызметті) ұсыну тәсілдері мыналарды қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:
клиенттің жеке қатысуынсыз операцияны жүзеге асыру;
клиентке (оның өкіліне) қатысты клиентті тиісті текесеру шараларын қолдану үшін үшінші тараптардың қызметтерін пайдалану.
21. КЖ/ТҚ тәуекелін төмендететін өнімді (қызметті) ұсыну тәсілдері мыналарды қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:
клиенттің жеке қатысуымен операцияны жүзеге асыру.
Субъектілердің уәкілетті органмен келісім бойынша қосымша тәуекел факторларын енгізуіне жол беріледі.
22. КЖ/ТҚ жария ету тәуекелдерін басқару бағдарламасын іске асыру шеңберінде Субъектілер осы Талаптардың 14-тармағында көрсетілген санаттар мен тәуекел факторларын, сондай-ақ Субъектілер белгілейтін тәуекелдердің өзге де санаттарын ескере отырып, клиенттерді сыныптау бойынша шаралар қабылдайды.
Клиенттің (клиенттер тобының) тәуекел деңгейін Субъектілер Субъектілерде бар клиент (клиенттер) туралы мәліметтерді талдау нәтижелері бойынша белгілейді және төмен және жоғары деген екі деңгейден кем емес тәуекел деңгейін айқындау шәкілі бойынша бағаланады.
Осы Талаптардың 14-тармағында көрсетілген тәуекелдер санаттары мен факторларын пайдалана отырып тәуекелді бағалау операциялар (іскерлік қатынастар) мониторингінің нәтижелері негізінде клиенттерге (клиенттер тобына) қатысты жүргізіледі.
Клиент (клиенттер тобы) тәуекелінің деңгейін қайта қарауды Субъектілер клиент (клиенттер тобы) туралы мәліметтердің жаңартылуына және операциялар (іскерлік қатынастар) мониторингінің нәтижелеріне қарай жүзеге асырады.
23. Субъектілер КЖ/ТҚ жария ету тәуекелдерін анықтайды және бағалайды:
1) берудің жаңа тетіктерін қоса алғанда, жаңа өнімдер мен жаңа іскерлік тәжірибені әзірлеу;
2) жаңа және бұрыннан бар өнімдер үшін жаңа немесе дамып келе жатқан технологияларды пайдалану.
КЖ/ТҚ жария ету тәуекелдерін бағалау жаңа өнімдерді, іскерлік практиканы іске қосқанға немесе жаңа немесе дамушы технологияларды пайдаланғанға дейін жүргізіледі.
4-тарау. Клиенттерді сәйкестендіру бағдарламасы
24. Клиентті және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру бағдарламасы Субъектілердің клиент (оның өкілі) туралы мәліметтерді тіркеу және олардың анықтығын тексеру, бенефициарлық меншік иесін анықтау және ол туралы мәліметтерді тіркеу, клиент (оның өкілі) туралы бұрын алынған мәліметтерді жаңарту, іскерлік қатынастардың болжамды мақсатын белгілеу және тіркеу, сондай-ақ клиент және олардың өкілдері туралы заңда көзделген өзге де мәліметтерді алу және тіркеу жөніндегі іс-шараларды жүргізуінен тұрады, бірақ шектелмейді:
1) іскерлік қатынастарды орнатудан және (немесе) операцияны жүргізуден бас тарту, сондай-ақ іскерлік қатынастарды тоқтату рәсімі мен негіздерін қоса алғанда, клиенттерді қабылдау тәртібі;
2) клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру тәртібі, оның ішінде клиентті тиісінше тексерудің оңайлатылған және күшейтілген шараларын қолдану рәсімдерінің ерекшеліктері, Субъектінің жеке тұлғаны клиенттің бенефициарлық меншік иесі деп тану туралы шешім қабылдау тәртібі;
3) аға басшылықтың рұқсатымен қызмет көрсететін немесе қызмет көрсетуге қабылданатын жеке тұлғалар, жария лауазымды тұлғалар, олардың жұбайлары мен жақын туыстары арасында, сондай-ақ бенефициарлық меншік иелері аталған тұлғалар болып табылатын клиенттердің заңды тұлғалары арасында Субъектіні анықтауға және осындай клиенттерді қызмет көрсетуге қабылдауға бағытталған шаралардың сипаттамасын;
4) клиенттің (оның өкілінің) және бенефициарлық меншік иесінің тізімде, тізбелерде болуын тексеру тәртібі;
5) іскерлік қатынастарды қашықтықтан белгілеу кезінде сәйкестендіру ерекшеліктері (клиенттің немесе оның өкілінің жеке қатысуынсыз);
6) КЖ/ТҚҚ бойынша талаптарды орындау шеңберінде клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру процесінде алынған мәліметтер алмасу ерекшеліктері;
7) басқа ұйымдардан мәліметтер алу, оның ішінде өздерінің (олардың өкілдерінің) атынан операциялар жасалатын және бенефициарлық меншік иесінің пайдасына немесе жеке және заңды тұлғаларды сәйкестендіру арқылы клиенттерді сәйкестендіру ерекшеліктері;
8) клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру мақсатында қосымша ақпарат көздерінің, оның ішінде мемлекеттік органдар ұсынатын ақпарат көздерінің сипаттамасы;
9) клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтердің анықтығын тексеру тәртібі;
10) клиент досьесінің нысанына, мазмұнына және жүргізу тәртібіне, мәліметтерді жаңарту кезеңділігін көрсете отырып, досьедегі мәліметтерді жаңартуға (жылына кемінде 1 рет) қойылатын талаптар;
11) сәйкестендіру жүргізу кезінде алынған ақпаратқа Субъект қызметкерлерінің қол жеткізуін қамтамасыз ету рәсімін қамтиды;
12) клиенттің тәуекел деңгейін бағалау тәртібі, осындай тәуекелді бағалау негіздері.
Егер Субъект КЖ/ТҚҚ туралы Заңға сәйкес шарт негізінде өзге тұлғаға Субъектінің клиенттеріне қатысты КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 5-бабы 3-тармағының 1), 2), 2-1) және 4) тармақшаларында көзделген шараларды қолдануды тапсырса, Субъект мынадай тұлғалармен өзара іс-қимыл жасау қағидаларын әзірлейді:
Субъектілердің сәйкестендіруді жүргізу тапсырылған тұлғалармен шарттар жасасу рәсімін, сондай-ақ осындай шарттар жасасуға уәкілетті ұйымның лауазымды тұлағалардың тізбесін бекіту туралы;
ұйым пен сәйкестендіруді жүргізу тапсырылған тұлғалар арасындағы шарттарға сәйкес клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру рәсімі;
сәйкестендіруді жүргізу тапсырылған тұлғалар сәйкестендіруді жүргізу кезінде алынған мәліметтерді Субъектке беру рәсімі мен мерзімдері;
сәйкестендіру жүргізу тапсырылған тұлғалардың Субъектіге алынған мәліметтерді беру рәсімін, мерзімдері мен толықтығын қоса алғанда, сәйкестендіру жөніндегі талаптарды сақтауын бақылауды Субъектінің жүзеге асыру рәсімі, сондай-ақ анықталған бұзушылықтарды жою жөнінде Субъект қабылдайтын шаралар;
сәйкестендіру жөніндегі талаптарды, оның ішінде рәсімдерді, ұйымға алынған мәліметтерді беру мерзімдері мен толықтығын сақтамаған жағдайда, Субъектінің сәйкестендіру жүргізу тапсырылған адамдармен шартты орындаудан біржақты бас тарту туралы шешім қабылдау негіздері, рәсімі және мерзімдері;
сәйкестендіру жүргізу тапсырылған тұлғалармен шартты орындаудан біржақты бас тарту туралы шешім қабылдауға уәкілетті ұйымның лауазымды тұлғалардың тізбесі;
Субъект сәйкестендіру жүргізуді тапсырған тұлғалардың сәйкестендіру жөніндегі талаптарды сақтамағаны үшін, ұйымға алынған мәліметтерді беру рәсімін, мерзімдері мен толықтығын қоса алғанда, олардың жауапкершілігі туралы ережелер;
ұйымның сәйкестендіру талаптарын орындау мақсатында оларға әдіснамалық көмек көрсету мәселелері бойынша сәйкестендіру жүргізу тапсырылған адамдармен өзара іс-қимыл жасау рәсімі.
25. Субъектілер клиентке, заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлерге заңды тұлға құрмай тексеру жүргізген кезде клиентті мынадай міндеттемелер бойынша сәйкестендіреді:
1) сенімді, тәуелсіз бастапқы құжаттарды, деректерді немесе ақпаратты қолдана отырып, клиентті сәйкестендіру және клиенттің жеке басын растау;
2) бенефициарлық меншік иесін анықтау және бенефициарлық меншік иесінің жеке басын тексеру бойынша шаралар қабылдау, бұл Субъектіге бенефициарлық меншік иесінің кім екенін білетініне сенуге мүмкіндік береді. Заңды тұлғалар мен ұйымдар үшін бұл Субъектінің басқару құрылымы мен клиенттің меншігі туралы ақпарат алуын қамтуы керек;
3) іскерлік қатынастардың мақсаттары мен болжамды сипаты туралы ақпаратты түсіну және қажет болған кезде алу;
4) жасалатын мәмілелердің Субъектілердің клиент, оның шаруашылық қызметі және тәуекелдердің сипаты туралы, оның ішінде қажет болған жағдайда қаражат көзі туралы мәліметтерге сәйкестігіне көз жеткізу үшін тұрақты негізде іскерлік қатынастарға тиісті тексеру жүргізу және осындай қатынастар шеңберінде жасалған мәмілелерге толық талдау жасау;
5) баламалы немесе ұқсас лауазымдарды атқаратын заңды құрылымдардың басқа түрлеріне, жеке деректерге қатысты.
26. Субъектілердің клиентті тиісінше тексеруі үшін қажетті құжаттар тізбесі:
заңды тұлғаның құжаттарына қол қоюға уәкілетті лауазымды тұлғаның (тұлғалардың) жеке басын куәландыратын, сондай-ақ ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен операциялар жасауға сенімхатсыз клиент атынан іс-әрекеттер жасауға арналған құжат (құжаттар);
клиент өкілінің клиенттің атынан ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен операциялар жасауға, оның ішінде клиенттің құжаттарына қол қоюға өкілеттіктерін растайтын құжаттар;
егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, бейрезидент жеке тұлғаның Қазақстан Республикасының аумағына келу, кету және болу құқығына Қазақстан Республикасының уәкілетті органдарында тіркелгенін куәландыратын құжат.
Субъектілер клиентке тиісінше тексеру жүргізген кезде клиент туралы мәліметтерді клиенттің (оның өкілінің) таңдауы бойынша ұсынылатын түпнұсқалардың не құжаттардың нотариат куәландырған көшірмелерінің не апостиль қоя отырып, құжаттардың көшірмелерінің негізінде немесе Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда белгіленген заңдастырылған тәртіппен құжаттық түрде тіркейді.
27. КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 6-бабының талаптарын ескере отырып, Субъектілер іскерлік қатынастар орнатылғанға дейін клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіруді жүргізеді.
28. КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 7-бабы 1-тармағының талаптарын ескере отырып, Субъектілер клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіруді, жасалатын операцияларды қаржыландыру көзі туралы мәліметтерді алуды және тіркеуді қоса алғанда, іскерлік қатынастарды тексеруді және операцияларды зерделеуді жүргізеді, сондай-ақ клиенттің тәуекел деңгейін ескере отырып, клиент туралы алынған мәліметтердің анықтығына тексеру жүргізеді:
1) клиент шекті операция (мәміле) жасаған кезде;
2) клиент күдікті операция (мәміле) жасаған (жасауға әрекет жасаған) жағдайларда;
3) клиент ерекше операция (мәміле) жасаған жағдайларда;
4) клиент қылмыстық кірістерді заңдастыру (жылыстату) және терроризмді қаржыландыру типологияларына, схемалары мен тәсілдеріне сәйкес келетін сипаттамалары бар операцияны (мәмілені) жасаған жағдайларда тоқтатылады.
Клиент белгіленген іскерлік қатынастар шеңберінде операция (мәміле) жасаған кезде, егер ол осы тармақтың бірінші бөлігінің 2), 3) және 4) тармақшаларында көзделген жағдайларды, сондай-ақ клиенттің тәуекел деңгейі мен бұрын алынған не қосымша мәліметтер алу қажеттілігін қоспағанда, осындай іскерлік қатынастар орнатылған кезде жүргізілсе, клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру жүргізілмейді.
29. Клиентті (оның өкілін) сәйкестендіру шеңберінде осы Талаптардың 24 және 25-тармақтарына сәйкес алынған мәліметтерді Субъектілер клиентпен іскерлік қатынастардың барлық кезеңі ішінде және клиентпен іскерлік қатынастар тоқтатылған күннен бастап кемінде 5 (бес) жыл Субъектіде сақталатын клиенттің досьесіне құжатпен тіркейді және енгізеді (енгізеді).
Субъектілер Заңның 5-бабы 6-тармағының 1) тармақшасын қолданған кезде олар клиенттің досьесіне енгізу (қосу) үшін басқа Субъектілерінен клиент туралы мәліметтерді дереу алады, сондай-ақ сұрау салу бойынша оларға, оның ішінде клиентке тиісті тексеру шараларына Субъектілер сүйенетін ақпарат, ақпараттық жүйелерден немесе басқа Субъектілердің дерекқорларынан үзінді көшірмелер жататын растайтын құжаттардың көшірмелерін кідіріссіз алады.
Субъектілер клиенттің досьесін олар ІБҚ-ға сәйкес берген тәуекелінің деңгейіне қарай ол туралы мәліметтерді тіркеу арқылы қалыптастырады. Клиентке төмен деңгей берілген жағдайда оған қатысты тиісті тексерудің оңайлатылған шаралары жүргізіледі және КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 5-бабы 3-тармағының 1), 2), 2-1) және 4) тармақшаларында көзделген мәліметтер тізбесі тіркеледі.
Клиентке тәуекелдің жоғары деңгейі берілген жағдайда КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 5-бабының 5-тармағында көзделген қосымша мәліметтер (салықтық резиденттігі, қызмет түрі және жасалатын операцияларды қаржыландыру көзі туралы мәліметтер), сондай-ақ КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 8-бабында қарастырылған жария лауазымды тұлғалар үшін шаралар талап етіледі.
30. Клиентті сәйкестендіру (бенефициарлық меншік иесін анықтау) процесінде субъектілер тізімде және тізбелерде осындай клиенттің (бенефициарлық меншік иесінің) болуына тексеру жүргізеді.
Клиенттің (бенефициарлық меншік иесінің) тізімде және тізбелерде болуын тексеру (тізімге және тізбелерге енгізу) клиенттің тәуекел деңгейіне байланысты емес және оларға өзгерістердің (жаңартулардың) енгізілуіне қарай жүзеге асырылады.
Субъектілер клиентті сәйкестендіру (бенефициарлық меншік иесін анықтау) процесінде осындай клиенттің (бенефициарлық меншік иесінің) жария лауазымды тұлғаға, оның жұбайына және жақын туысына тиесілігіне тексеру жүргізіледі.
КЖ/ТҚ жария ету тәуекелінің жоғары деңгейі бар клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтерді жаңарту жарты жылда кемінде 1 (бір) рет жүзеге асырылады.
Клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы қосымша мәліметтерді жаңарту мерзімділігі және (немесе) алу қажеттілігі клиенттің (клиенттер тобының) тәуекел деңгейі және (немесе) клиент пайдаланатын Субъектінің қызметтерінің (өнімдерінің) КЖ/ТҚ жария ету тәуекелдеріне ұшырау дәрежесі ескеріле отырып белгіленеді.
Клиентке іскерлік қатынастарды орнатудан және ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен операция жасаудан бас тартылған жағдайда, КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 3-бабының 3-тармағының 1), 2), 2-1), 4) және 6) тармақшаларында көзделген шараларды, сондай-ақ ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен операцияларды тоқтатып қою шараларын қабылдау мүмкін болмаған жағдайда Субъектілер уәкілетті органдарға ҚМ-1 нысаны бойынша осындай факті туралы хабарлама жібереді.
КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 5-бабы 3-тармағының 6) тармақшасында көзделген шараларды қолдану мүмкiн болмаған жағдайда, сондай-ақ клиент жасайтын операцияларды зерделеу процесінде клиент іскерлік қатынастарды КЖ/ТҚ мақсатында пайдаланады деген күдік туындаған жағдайда, Субъектілер клиентпен іскерлік қатынастарды тоқтатуға құқылы. Егер іскерлік қатынастар жоғарыда көрсетілген негіздер бойынша тоқтатылса, Субъектілер уәкілетті органға ҚМ-1 нысаны бойынша хабарлама жібереді.
5-тарау. Клиенттердің күрделі, ерекше ірі операцияларын зерделеуді қоса алғанда, клиенттердің операцияларын мониторингтеу және зерделеу бағдарламасы
31. КЖ/ТҚҚ туралы Заңның клиентті тиісінше тексеру жөніндегі, сондай-ақ қаржы мониторингіне жататын операциялар туралы хабарламаларды анықтау және уәкілетті органға жіберу жөніндегі талаптарын іске асыру мақсатында Субъектілер клиенттердің операцияларын мониторингтеу және зерделеу бағдарламасын әзірлейді.
32. Өз қызметін жүзеге асыратын Субъектілер үшін клиенттердің операцияларын мониторингтеу және зерделеу бағдарламасы жеке-дара қамтиды, бірақ онымен шектелмейді:
1) КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 10-бабының 2-тармағына сәйкес уәкілетті орган бекітетін, сондай-ақ Субъектілер дербес әзірлеген күдікті операцияларды айқындау белгілері негізінде жасалған ерекше және күдікті операциялар белгілерінің тізбесі;
2) КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 4-бабының 5-тармағына сәйкес уәкілетті орган бекітетін КЖ/ТҚҚ типологияларына, схемалары мен тәсілдеріне сәйкес келетін сипаттамалары бар клиенттің операцияларын анықтау рәсімін қамтиды;
3) клиент жүйелі түрде және (немесе) елеулі көлемде әдеттен тыс және (немесе) күдікті операцияларды жүзеге асырған жағдайда, Субъектілердің клиентке және оның операцияларына қатысты қабылдайтын шараларды қабылдау тәртібі және сипаттау;
4) жария лауазымды тұлғалар, олардың жұбайлары немесе жақын туыстары, сондай-ақ бенефициарлық меншік иелері көрсетілген адамдар болып табылатын клиенттерге қызмет көрсетуге қабылданған, оларды жүзеге асыру нысанына және ақша қаражатының шығу көзін анықтауды қоса алғанда, олар жасалған не жасалуы мүмкін немесе жасалуы мүмкін сомасына қарамастан, қаржылық операциялардың тұрақты тереңдетілген мониторингін жүзеге асыру тәртібін айқындайды.
Субъект жауапты қызметкерді не КЖ/ТҚҚ бойынша бөлімше қызметкерлерін тағайындаған жағдайда, клиенттердің операцияларын мониторингтеу және зерделеу бағдарламасы қосымша қамтиды, бірақ онымен шектелмейді:
1) осы талаптарда көзделген жағдайларда клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы бұрын алынған және (немесе) қосымша мәліметтерді жаңарту бойынша Субъектінің бөлімшелері (қызметкерлері) арасында міндеттерді бөлу;
2) шектік, ерекше және күдікті операциялар туралы мәліметтерді анықтау және бөлімшелер (қызметкерлер) арасында беру бойынша Субъектінің бөлімшелері (қызметкерлері) арасындағы міндеттерді бөлу;
3) шекті, ерекше және күдікті операциялар анықталған кезде Субъект бөлімшелерінің өзара іс-қимыл тетігінің сипаттамасы;
4) жауапты қызметкердің клиент операциясының біліктілігі туралы шешім қабылдау тәртібі, негіздері және мерзімі;
5) клиенттің операциясын жүргізуден бас тарту туралы (клиенттің, бенефициарлық меншік иесінің тізбеде болуына байланысты бас тартуды қоспағанда), сондай-ақ клиентпен іскерлік қатынастарды тоқтату туралы шешім қабылдау бойынша бөлімшелердің (қызметкерлердің) өзара іс-қимыл жасау тәртібі;
6) тізімде және тізбелерде тұрған клиенттерді және бенефициарлық меншік иелерін анықтау бойынша, сондай-ақ осындай клиенттерді ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен операциялар жүргізуден бас тарту, осындай клиенттерге қызмет көрсету не онымен іскерлік қатынастарды тоқтату бойынша Субъект бөлімшелерінің (қызметкерлерінің) өзара іс-қимыл жасау тәртібі;
7) Субъектінің басшылығына шекті және күдікті операцияның, тізімнен және тізбелерден клиенттерді анықтау туралы ақпарат беру тәртібі (қажет болған кезде).
33. Клиенттердің операцияларын мониторингтеу және зерделеу бағдарламасының шеңберінде Субъектілер КЖ/ТҚҚ типологияларына, схемалары мен тәсілдеріне сәйкес келетін сипаттамалары бар барлық шекті, ерекше, күдікті операциялар мен операциялардың мақсаттары мен негіздерін белгілеуге бағытталған іс-шараларды жүргізеді.
Клиенттердің операцияларын мониторингтеу және зерделеу нәтижелері Субъект қызметтерінің КЖ/ТҚ жария ету тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін жыл сайын бағалау үшін, сондай-ақ клиенттердің тәуекелдер деңгейлерін қайта қарау үшін пайдаланылады.
Клиенттің операцияларын мониторингтеу және зерделеу бағдарламасын іске асыру шеңберінде алынған мәліметтер клиенттің досьесіне енгізіледі және (немесе) Субъектіде клиентпен іскерлік қатынастардың бүкіл кезеңі ішінде және операция жасалғаннан кейін кемінде бес жыл сақталады.
34. Клиент операцияларын зерделеу жиілігін субъектілер клиенттің тәуекел деңгейін және (немесе) клиент пайдаланатын Субъектілер қызметтерінің КЖ/ТҚ жария ету тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін, клиенттің қаржы мониторингіне жататын (жататын) операцияларды (операцияларды) жасауын (жасауға әрекет жасауын) ескере отырып, сондай-ақ КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 4-бабының 5-тармағына сәйкес уәкілетті орган бекіткен немесе Субъектілер дербес әзірлеген қылмыстық кірістерді заңдастыру (жылыстату) және терроризмді қаржыландыру типологияларын, схемалары мен тәсілдерін ескере отырып айқындайды.
Клиентке тәуекелдің жоғары деңгейі берілген жағдайда, сондай-ақ клиент күдікті операция жасаған жағдайда Субъектілер клиент жүргізетін (жүргізген) операцияларды Субъект айқындайтын операцияны жүргізгенге дейінгі кезеңде, бірақ әдетте бір айдан аспайтын мерзімде зерделейді.
Клиенттің операциялары зерттелуге жатады:
КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 4-бабының 4-тармағында көрсетілген негіздер бойынша;
егер олар күдікті операция белгілерінің сипаттамаларына ие болса.
35. Егер осы Талаптардың 19-тармағында көрсетілген операцияларды зерделеу нәтижелері бойынша субъектілерде клиенттің операциялары КЖ/ТҚ заңдастыруға байланысты деп пайымдауға негіз болса, клиенттің операциялары күдікті деп танылады.
Субъектілер клиент операциясын күдікті операция ретінде тану (танымау) туралы шешімді клиенттің (оның өкілінің) және операцияны жүзеге асыратын бенефициарлық меншік иесінің мәртебесі мен қызметін сипаттайтын оның иелігінде бар мәліметтер мен құжаттар, сондай-ақ клиенттің қаржы-шаруашылық қызметі, қаржылық жағдайы және іскерлік беделі туралы ақпарат негізінде дербес қабылдайды.
Бұл ретте операцияны жасау уақыты мен осындай операцияны күдікті деп тану уақыты арасындағы айырма Субъектісінің ІБҚ-на сәйкес клиенттің операциясын зерделеу жиілігін айқындайтын уақыт аралығынан аспауға тиіс.
Субъектілер уәкілетті органға бөлінген байланыс арналары арқылы электрондық тәсілмен тиісті шешім қабылдаған (іс-әрекет жасаған) күннен кейінгі жұмыс күнінен кешіктірмей ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен күдікті операция жасалғаны туралы хабарламалар ұсынады.
6-тарау. КЖ/ТҚҚ саласында Субъектілерін даярлау және оқыту бағдарламасы
36. КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша жұмыскерлерді даярлау және оқыту бағдарламасының (бұдан әрі – оқыту бағдарламасы) мақсаты Субъектілер жұмыскерлерінің КЖ/ТҚҚ саласындағы заңнаманың, сондай-ақ ІБҚ-ның талаптарын және КЖ/ТҚҚ саласындағы Субъектінің өзге де ішкі құжаттарын орындауы үшін қажетті білім алуы және дағдыларды қалыптастыруы болып табылады.
37. Оқу бағдарламасына мыналар кіреді:
1) оқыту тақырыбын, өткізу әдістерін, мерзімдерін және оқытуды өткізуге жауапты бөлімшені (адамды) қамтитын қызметкерлерді оқыту тәртібін айқындайды;
2) жұмыскерлері оқудан өтетін Субъектінің бөлімшелерінің (қызметкерлерінің) тізбесі;
3) оқыту нәтижелерін сақтау тәртібі мен нысандары;
4) КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша қызметкерлердің білімін тексеру тәртібі мен нысандары.
38. КЖ/ТҚҚ саласында оқыту жүргізудің нысандары мен кезеңділігін субъектілер КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 11-бабының 8-тармағына сәйкес уәкілетті орган бекіткен талаптарды ескере отырып белгілейді.
