Гендерлік статистикалық индикаторларды есептеу әдістемесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының 2022 жылғы 28 желтоқсандағы № 42 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2022 жылғы 29 желтоқсанда № 31420 болып тіркелді

"Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 12-бабы 5) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Гендерлік статистикалық индикаторларды есептеу әдістемесі бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының Халықаралық ынтымақтастық және орнықты даму департаменті Заң департаментімен бірлесіп заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.

3. Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының Халықаралық ынтымақтастық және орнықты даму департаменті осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының құрылымдық бөлімшелеріне және аумақтық бөлімшелеріне жұмыста басшылыққа алу үшін жеткізсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылауды өзіме қалдырамын.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросының басшысы

Ж. Шаймарданов

Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросының басшысы 2022 жылғы 28 желтоқсандағы № 42 бұйрығына қосымша

Гендерлік статистикалық индикаторларды есептеу әдістемесі 1-тарау. Жалпы ережелер

1. Гендерлік статистикалық индикаторларды есептеу әдістемесі халықаралық стандарттарға сәйкес қалыптастырылатын және "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес бекітілетін статистикалық әдіснамаға жатады.

2. Осы Әдістеме жалпымемлекеттік статистикалық байқаулар және әкімшілік деректер шеңберінде қалыптастырылатын индикаторларды есептеу алгоритмін айқындайды.

3. Әдістемені Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросы қолданады.

4. Гендерлік статистикалық индикаторларды қалыптастыру үшін ақпараттық база жалпымемлекеттік статистикалық байқаулардың алғашқы статистикалық деректері, статистикалық тіркелімдердің деректері болып табылады.

2-тарау. Гендерлік статистикалық индикаторларды есептеу алгоритмі

5. Гендерлік статистикалық индикаторларды есептеу үшін келесі бөлімдер айқындалды:

1) ерлердің әйелдерге қарағанда күтілетін өмір сүру ұзақтығындағы гендерлік алшақтық;

2) тіркелген некелердің жалпы санына қарағанда бұзылған некелердің үлесі;

3) әйелдердің ерлерге қарағанда орташа жалақысындағы гендерлік алшақтық;

4) материалдық активтері (мүлік (тұрғын үй), дара кәсіпкерлер) бар әйелдердің ерлерге қарағанда үлесі;

5) мемлекеттік, квазимемлекеттік және корпоративтік секторларда шешімдер қабылдау деңгейіндегі әйелдердің үлесі.

1-бөлім. Ерлердің әйелдерге қарағанда күтілетін өмір сүру ұзақтығындағы гендерлік алшақтық

6. Ерлердің әйелдерге қарағанда күтілетін өмір сүру ұзақтығындағы гендерлік алшақтық ерлер мен әйелдердің күтілетін өмір сүру ұзақтығының көрсеткіштері арасындағы айырмашылық ретінде анықталады.

Ерлердің әйелдерге қарағанда күтілетін өмір сүру ұзақтығындағы гендерлік алшақтық келесі формула бойынша есептеледі:

GG = LEx - LEy,

мұнда GG – гендерлік алшақтық;

LEx– ерлердің күтілетін өмір сүру ұзақтығы;

LEy– әйелдердің күтілетін өмір сүру ұзақтығы.

Туған кездегі күтілетін өмір сүру ұзақтығы бұл ұрпақтың өмірінде әр жастағы өлім-жітім деңгейі осы көрсеткіш есептелген жылдағыдай қалған жағдайда, туылғандардың ұрпағынан бір адам орта есеппен өмір сүруі керек жылдар саны болып табылады.

2-бөлім. Тіркелген некелердің жалпы санына қарағанда бұзылған некелердің үлесі

7. "Тіркелген некелердің жалпы санына қарағанда бұзылған некелердің үлесі" индикаторы есепті кезеңдегі тіркелген ажырасулардың тіркелген некелерге қатынасы арқылы есептеледі. Көрсеткіш пайызбен өлшенеді және мына формула бойынша есептеледі:

SDM = RD/RM x 100,

мұнда SDM – тіркелген некелердің санымен салыстырғанда бұзылған некелердің үлесі;

RD – тіркелген ажырасулар саны;

RM – тіркелген некелер саны.

3-бөлім. Әйелдердің ерлерге қарағанда орташа жалақысындағы гендерлік алшақтық

8. "Әйелдердің ерлерге қарағанда орташа жалақысындағы гендерлік алшақтық" индикаторы белгілі бір уақыт кезеңінде (жыл) әйелдер мен ерлер жалақысының арасындағы алшақтықты көрсетуге арналған. Ол әйелдердің орташа айлық жалақысының ерлердің орташа айлық жалақысына қатынасы арқылы анықталады. Көрсеткіш пайызбен өлшенеді және мына формула бойынша есептеледі:

s = sm-sw

sm,

мұнда s – әйелдердің ерлерге қарағанда орташа жалақысындағы гендерлік алшақтық;

sw – әйелдердің орташа айлық жалақысы;

sm – ерлердің орташа айлық жалақысы.

4-бөлім. Материалдық активтері (мүлік (тұрғын үй), дара кәсіпкерлер) бар әйелдердің ерлерге қарағанда үлесі

9. "Материалдық активтері бар әйелдердің ерлерге қарағанда үлесі" индикаторы активтерге иелік етудің әртүрлі санаттарын көрсететін екі көрсеткішті қамтиды:

1) үй (жылжымайтын мүлік) иелері арасындағы әйелдер үлесі;

2) дара кәсіпкерлер арасындағы әйелдер үлесі.

Көрсеткіштерді есептеу сол немесе өзге мүлік иелерінің жалпы саны арасындағы әйелдердің үлесін анықтау арқылы жүргізіледі (Х мүлкіне иелік ететін әйелдердің жалпы саны Х мүлкіне иелік ететін адамдардың жалпы санына бөлінеді және 100-ге көбейтіледі). Көрсеткіш пайызбен өлшенеді және мына формула бойынша есептеледі:

swp = wnx/tnx x 100,

мұнда swp – х мүлік иелерінің жалпы саны арасындағы әйелдердің үлесі;

wnx – x мүлкіне иелік ететін әйелдердің жалпы саны;

tnx – х мүлкіне иелік ететін адамдардың жалпы саны.

5-бөлім. Мемлекеттік, квазимемлекеттік және корпоративтік секторларда шешімдер қабылдау деңгейіндегі әйелдердің үлесі

10. "Мемлекеттік, квазимемлекеттік және корпоративтік секторларда шешімдер қабылдау деңгейіндегі әйелдердің үлесі" индикаторы шешім қабылдаудың әр түрлі салаларын көрсететін екі көрсеткішті қамтиды:

1) басшылық лауазымдардағы әйелдердің үлесі (барлық секторды қамтиды);

2) квазимемлекеттік сектордағы басшылық лауазымдардағы әйелдердің үлесі.

"Басшылық лауазымдардағы әйелдердің үлесі" көрсеткіші Қазақстан Республикасының 01-2017 Ұлттық жіктеуішіне (Қызметтер жіктеуіші) сәйкес келетін жоғары және орта деңгейдегі лауазымдарда жұмыспен қамтылғандардың жалпы санындағы әйелдердің үлесі ретінде анықталады. Өлшем бірлігі - пайыз.

"Квазимемлекеттік сектордағы басшылық лауазымдардағы әйелдердің үлесі" көрсеткіші квазимемлекеттік сектор кәсіпорындардағы департамент директорлары мен одан жоғары лауазымдарды атқаратындардың жалпы санына көрсетілген лауазымдарды атқаратын әйелдердің үлесі ретінде есептеледі. Өлшем бірлігі - пайыз.

shw = shz/tnez x 100,

мұнда shw – басшылық лауазымдардағы әйелдердің үлесі;

shz – басшылық лауазымдарда жұмыс істейтін әйелдердің саны;

tnez – басшылық лауазымдарда жұмыс істейтін адамдардың жалпы саны.

Гендерлік статистикалық индикаторларды есептеу әдістемесіне қосымша

Өлшем бірліктер мен дереккөздер

р/с №	Көрсеткіштердің атауы	Өлшем бірліктері	Дереккөздер
1. Ерлердің әйелдерге қарағанда күтілетін өмір сүру ұзақтығындағы гендерлік алшақтық
1	Ерлердің әйелдерге қарағанда күтілетін өмір сүру ұзақтығындағы гендерлік алшақтық	жылдармен	Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросы (бұдан әрі - Бюро), Азаматтық хал актілерін тіркеу бөлімдерінің жазбалары, қайтыс болу туралы медициналық анықтамалар.
2. Тіркелген некелердің жалпы санына қарағанда бұзылған некелердің үлесі
1	Тіркелген неке санымен салыстырғанда ажырасқандардың үлесі	%	Бюро," Халықтың статистикалық тіркелімі" ақпараттық жүйесі.
3. Әйелдердің ерлерге қарағанда орташа жалақысындағы гендерлік алшақтық
1	Әйелдердің ерлерге қарағанда орташа жалақысындағы гендерлік алшақтық	%	Бюро, "Еңбек бойынша есеп" жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысаны, индексі 1-Т, кезеңділігі жылдық.
4. Материалдық активтері (мүлік (тұрғын үй), дара кәсіпкерлер) бар әйелдердің ерлерге қарағанда үлесі
1	Тұрғын үй (жылжымайтын мүлік) иелері арасындағы әйелдер үлесі	%	Бюро, "Тұрғын үй қорының статистикалық тіркелімі" ақпараттық жүйесі.
2	Дара кәсіпкерлер арасындағы әйелдер үлесі	%	Бюро, "Статистикалық бизнес тіркелімі" ақпараттық жүйесі.
5. Мемлекеттік, квазимемлекеттік және корпоративтік секторларда шешімдер қабылдау деңгейіндегі әйелдердің үлесі
1	Басшылық лауазымдардағы әйелдердің үлесі (барлық секторларды қамтиды)	%	Бюро, "Халықтың жұмыспен қамтылуын іріктемелі зерттеу сауалнамасы" жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысаны, индексі Т-001, кезеңділігі жылдық.
2	Квазимемлекеттік сектордағы басшылық лауазымдардағы әйелдердің үлесі	%	Бюро, "Еңбек бойынша есеп" индексі 1-Т, кезеңділігі жылдық, "Шағын кәсіпорын қызметі туралы есеп", индексі 2-МП, кезеңділігі жылдық, жалпымемлекеттік статистикалық байқаулардың статистикалық нысандары

Об утверждении Методики расчета гендерных статистических индикаторов

Приказ Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан от 28 декабря 2022 года № 42. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 29 декабря 2022 года № 31420

В соответствии с подпунктом 5) статьи 12 Закона Республики Казахстан "О государственной статистике", ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемую Методику расчета гендерных статистических индикаторов.

2. Департаменту международного сотрудничества и устойчивого развития совместно с Юридическим департаментом Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан обеспечить в установленном законодательством порядке:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан.

3. Департаменту международного сотрудничества и устойчивого развития Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан довести настоящий приказ до структурных и территориальных подразделений Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан для руководства в работе.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа оставляю за собой.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Руководитель Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан

Ж. Шаймарданов

Приложение к приказу Руководитель Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан от 28 декабря 2022 года № 42

Методика расчета гендерных статистических индикаторов

Глава 1. Общие положения

1. Методика расчета гендерных статистических индикаторов относится к статистической методологии, формируемой в соответствии с международными стандартами и утверждаемой в соответствии с Законом Республики Казахстан "О государственной статистике".

2. Настоящая Методика определяет алгоритм расчета индикаторов, формируемых в рамках общегосударственных статистических наблюдений и административных данных.

3. Методика применяется Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан.

4. Информационной базой для формирования гендерных статистических индикаторов являются первичные статистические данные общегосударственных статистических наблюдений, данные статистических регистров.

Глава 2. Алгоритм расчета гендерных статистических индикаторов

5. Для расчета гендерных статистических индикаторов определены следующие разделы:

1) гендерный разрыв в ожидаемой продолжительности жизни мужчин относительно женщин;

2) доля расторгнутых браков к общему количеству зарегистрированных браков;

3) гендерный разрыв в средней заработной плате женщин относительно заработной платы мужчин;

4) доля женщин относительно мужчин, владеющих материальным активом (имущество (жилье), индивидуальные предприниматели);

5) доля женщин в государственном, квазигосударственном и корпоративном секторах на уровне принятия решений.

Раздел 1. Гендерный разрыв в ожидаемой продолжительности жизни мужчин относительно женщин

6. Гендерный разрыв в ожидаемой продолжительности жизни мужчин относительно женщин определяется как разница между показателями ожидаемой продолжительности жизни мужчин и женщин.

Гендерный разрыв в ожидаемой продолжительности жизни мужчин относительно женщин рассчитывается по следующей формуле:

GG = LE_x - LE_y,

где GG – гендерный разрыв

LE_x – ожидаемая продолжительность жизни мужчин;

LE_y – ожидаемая продолжительность жизни женщин.

Ожидаемая продолжительность жизни при рождении представляет число лет, которое в среднем предстоит прожить одному человеку из поколения родившихся при условии, что на протяжении всей жизни этого поколения уровень смертности в каждом возрасте останется таким, как в год для которых вычислен показатель.

Раздел 2. Доля расторгнутых браков к общему количеству зарегистрированных браков

7. Индикатор "Доля расторгнутых браков к общему количеству зарегистрированных браков" рассчитывается путем соотношения зарегистрированных разводов к зарегистрированным бракам в отчетном периоде. Показатель измеряется в процентах и рассчитывается по следующей формуле:

SDM = RD/RM x 100,

где SDM – доля расторгнутых браков к количеству зарегистрированных браков;

RD – число зарегистрированных разводов;

RM – число зарегистрированных браков.

Раздел 3. Гендерный разрыв в средней заработной плате женщин относительно мужчин.

8. Индикатор "Гендерный разрыв в средней заработной плате женщин относительно мужчин" предназначен для отображения расхождения между заработком женщин и мужчин в отдельно взятом периоде времени (год). Определяется отношением среднемесячной заработной платы женщин к среднемесячной заработной плате мужчин. Измеряется в процентах и рассчитывается по следующей формуле:

где s – гендерный разрыв в средней заработной плате женщин относительно мужчин;

sw – среднемесячная заработная плата женщин;

sm – среднемесячная заработная плата мужчин.

Раздел 4. Доля женщин относительно мужчин, владеющих материальным активом (имущество (жилье), индивидуальные предприниматели)

9. Индикатор "Доля женщин относительно мужчин, владеющих материальным активом" включает в себя два показателя, отражающих различные категории владения активами:

1) доля женщин среди владельцев жилья (недвижимости);

2) доля женщин среди индивидуальных предпринимателей.

Расчет показателей производится путем определения доли женщин среди общего числа владельцев того или иного имущества (общее число женщин, владеющих имуществом Х, делится на общее число лиц, владеющих имуществом Х, и умножается на 100). Измеряется в процентах и рассчитывается по формуле:

swp = wn_x/tn_x x 100,

где swp – доля женщин среди общего числа владельцев имущества x;

wn_x – общее число женщин, владеющих имуществом x;

tn_x – общее число лиц, владеющих имуществом x.

Раздел 5. Доля женщин в государственном, квазигосударственном и корпоративном секторах на уровне принятия решений

10. Индикатор "Доля женщин в государственном, квазигосударственном и корпоративном секторах на уровне принятия решений" включает в себя два показателя, отражающих различные сферы принятия решений:

1) доля женщин на руководящих должностях (включает все сектора);

2) доля женщин на руководящих должностях в квазигосударственном секторе.

Показатель "Доля женщин на руководящих должностях" определяется как доля женщин в общей численности занятых на должностях в высшем и среднем звене, соответствующих Национальному классификатору Республики Казахстан 01-2017 (Классификатор занятий). Единица измерения - проценты.

Показатель "Доля женщин на руководящих должностях в квазигосударственном секторе" рассчитывается как доля женщин, занимающих должности директоров департаментов и выше в предприятиях квазигосударственного сектора, к общему числу лиц, занимающих указанные должности. Единица измерения - проценты.

shw = sh_z/tne_z x 100,

где shw - доля женщин на руководящих должностях;

sh_z - количество женщин, работающих на руководящих должностях;

tne_z - общее количество лиц, работающих на руководящих должностях.

Приложение к Методике расчета гендерных статистических индикаторов

Единицы измерения и источники данных

№ п/п	Наименование показателей	Единицы измерения	Источники данных
1. Гендерный разрыв в ожидаемой продолжительности жизни мужчин относительно женщин
1	Гендерный разрыв в ожидаемой продолжительности жизни мужчин относительно женщин	в годах	Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан (далее - Бюро), записи отделов Регистрации актов гражданского состояния, медицинские свидетельства о смерти.
2. Доля расторгнутых браков к общему количеству зарегистрированных браков
1	Доля расторгнутых браков к общему количеству зарегистрированных браков	%	Бюро, Информационная система "Статистический регистр населения".
3. Гендерный разрыв в средней заработной плате женщин относительно мужчин
1	Гендерный разрыв в средней заработной плате женщин относительно мужчин	%	Бюро, Статистическая форма общегосударственного статистического наблюдения "Отчет по труду", индекс 1-Т, периодичность - годовая.
4. Доля женщин относительно мужчин, владеющих материальным активом (имущество (жилье), индивидуальные предприниматели)
1	Доля женщин среди владельцев жилья (недвижимости)	%	Бюро, Информационная система "Статистический регистр жилищного фонда".
2	Доля женщин среди индивидуальных предпринимателей	%	Бюро, Информационная система "Статистический бизнес регистр".
5. Доля женщин в государственном, квазигосударственном и корпоративном секторах на уровне принятия решений
1	Доля женщин на руководящих должностях (включает все сектора)	%	Бюро, статистическая форма общегосударственного статистического наблюдения "Анкета выборочного обследования занятости населения", индекс Т-001, периодичность - годовая.
2	Доля женщин на руководящих должностях в квазигосударственном секторе	%	Бюро, статистические формы общегосударственных статистических наблюдений "Отчет по труду", индекс 1-Т, периодичность - годовая, Отчет о деятельности малого предприятия, индекс 2-МП, периодичность – годовая.