Асыл тұқымды жануарларға өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) жүргізу қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2023 жылғы 25 қаңтардағы № 27 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2023 жылғы 31 қаңтарда № 31824 болып тіркелді

"Асыл тұқымды мал шаруашылығы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 13-бабы 4-5) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Асыл тұқымды жануарларға өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) жүргізу қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Мал шаруашылығы департаменті заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығы вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрі

Е. Карашукеев

Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрі 2023 жылғы 25 қаңтардағы № 27 бұйрығымен бекітілген

Асыл тұқымды жануарларға өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) жүргізу қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Асыл тұқымды жануарларға өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) жүргізу қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Асыл тұқымды мал шаруашылығы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 13-бабы 4-5) тармақшасына сәйкес әзірленді және асыл тұқымды жануарларға өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) жүргізу тәртібін айқындайды.

2. Осы Қағидаларда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) оператор – селекциялық және асыл тұқымдық жұмыстың ақпараттық қорына айрықша құқықты растайтын құжаты немесе "Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 31-бабына сәйкес жасалған ерекше құқықтар беру туралы авторлық шарты бар және селекциялық және асыл тұқымдық жұмыстың ақпараттық қорын сүйемелдеуді жүзеге асыратын ауыл шаруашылығы бейініндегі ұйым;

2) тұқым стандарты – республикалық палаталар бекітетін тиiстi тұқымдағы асыл тұқымды жануарлардың фенотиптік және өнiмдiлiк көрсеткіштеріне қойылатын ең төмен талаптар.

3. Асыл тұқымды жануарларға өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) жүргізу үшін асыл тұқымды жануарлар тиісті республикалық палата берген асыл тұқымдық мәртебесі немесе "Экспорттаушы елдердің құзыретті органдары импортталған асыл тұқымдық өнімге (материалға) берген асыл тұқымдық куәлікті немесе оған балама құжатты тану тәртібі туралы ережені бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 11 желтоқсандағы № 3-2/1078 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 12857 болып тіркелген) сәйкес танылған экспорттаушы елдердің құзыретті органдары берген асыл тұқымдық куәлігі немесе оған балама құжаты болған жағдайда, селекциялық топқа әлеуетті асыл тұқымды тұқымдық жануар ретінде іріктеліп алынады.

4. Нақты шаруашылықта асыл тұқымды жануарларға өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) жүргізу үшін селекциялық топқа іріктеліп алынған әлеуетті асыл тұқымды тұқымдық жануарлардың саны тиісті тұқым бойынша республикалық палатаның келісуі бойынша айқындалады.

5. Өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) жүргізу үшін селекциялық топқа іріктеліп алынған асыл тұқымды жануарлар үшін шаруашылықішілік бірдейлендірудің (түгендеу нөмірі) және Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 30 қаңтардағы № 7-1/68 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11127 болып тіркелген) Ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіру қағидаларына сәйкес бірдейлендірудің болуы қажет.

2-тарау. Асыл тұқымды жануарларға өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) жүргізу тәртібі

1-параграф. Етті тұқымды асыл тұқымды бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша бағалау (сынау)

6. Етті тұқымды асыл тұқымды бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша бағалау (сынау) "Мал шаруашылығы салалары бойынша асыл тұқымдық өнімді (материалды) есепке алу нысандарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 30 сәуірдегі № 3-3/397 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11269 болып тіркелген) сәйкес есепке алу жүргізетін, толық азықтандыруды қамтамасыз ету үшін азықтық базасы бар және саламатты аймақ болып табылатын шаруашылықтарда жүргізіледі.

7. Етті тұқымды асыл тұқымды бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша бағалау (сынау) үшін 205-тен (екі жүз бес) 270 (екі жүз жетпіс) күндік жасқа дейінгі, тірідей салмағы тиісті жастағы тұқымның стандартынан төмен емес етті тұқымды асыл тұқымды бұқашықтар іріктеліп алынады.

8. Өз өнімділігі бойынша бағалау (сынау) үшін іріктеліп алынған етті тұқымды асыл тұқымды бұқашықтардың саны бір селекциялық топта жас айырмашылығы 45 (қырық бес) күннен аспайтын 30-дан (отыз) 100-ге (жүз) дейінгі басты құрайды.

9. Етті тұқымды асыл тұқымды бұқашықтарды іріктегеннен кейін осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша бағалауға (сынауға) қою үшін іріктеу актісі жасалады.

Бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша бағалауға (сынауға) қою үшін іріктеу актісіне етті бағыттағы асыл тұқымды бұқашықтарды бағалау (сынау) жүргізілетін шаруашылық (бұдан әрі – шаруашылық) өкілі, тиісті тұқым бойынша республикалық палатаның өкілі және бонитер (классификатор) қол қояды.

10. Іріктелген етті бағыттағы асыл тұқымды бұқашықтар серуендеу аулалары бар алаңда күтіп-бағылады және оларға тобымен қоректендіру мен суару ұйымдастырылады.

Азықтың желінуін есепке алу үшін етті бағыттағы асыл тұқымды бұқашықтарға жеке негізде бағалау (сынау) жүргізуге жол беріледі.

11. Етті бағыттағы асыл тұқымды бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) басталған күннен бастап кемінде 120 (жүз жиырма) күн, ал азықтың желінуін жеке автоматтандырылған күнделікті есепке алынуын жүргізуге және тірідей салмағының өзгеруін бақылауға мүмкіндік беретін жабдықтармен қамтамасыз етілген алаңдарда (бұдан әрі – автоматтандырылған алаң) – өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) басталған күннен бастап 60 (алпыс) күн жүргізіледі.

12. Бағаланатын (сыналатын) асыл тұқымды бұқашықтар оларға тәулігіне кемінде 1000 грамм тірідей салмақ қосуға мүмкіндік беретін азықпен қамтамасыз етіледі.

13. Етті бағыттағы асыл тұқымды бұқашықтарға өз өнімділігі бойынша бағалау (сынау) жүргізу кезеңінде мынадай көрсеткіштерді айқындау қажет:

1) асыл тұқымды бұқашықтардың тірідей салмағы - әр айдың соңында таңертең азықтандыруға және суаруға дейін жеке өлшеу жолымен немесе автоматтандырылған алаңдарда күнделікті өлшеу жолымен, ал 12 (он екі) айлық жаста - орташа салмақты есептей отырып, екі күн қатарынан өлшеу жолымен немесе автоматтандырылған алаңдарда күнделікті өлшеу жолымен;

2) 8 (сегіз) айдан 12 (он екі) айлық жастағы бұқашықтың тірідей салмағының орташа тәуліктік өсімі;

3) берілетін азықтардың орташа санын және олардың қалдықтарын екі күн қатарынан есептей отырып немесе автоматтандырылған есепке алу жүйелерімен жабдықталған алаңдарда азықтарды күнделікті өлшеу жолымен анықталатын жеген азықтарының мөлшері;

4) 8 (сегіз) айдан 12 (он екі) айлық жасқа дейінгі 1 (бір) кг өсімге жұмсалатын азық шығындары;

5) осы Қағидаларға 2-қосымшада көрсетілген 12 (он екі) айлық жастағы асыл тұқымды бұқашықтардың етті пішімдерін бағалау шәкіліне сәйкес 12 (он екі) айлық жастағы асыл тұқымды бұқашықтардың ет пішімдері;

6) 12 (он екі) айлық жастағы бұқашықтың ұмасының шеңбері (сантиметрмен);

7) 12 (он екі) айлық жастағы бұқашықтың сегізкөзінің биіктігі (сантиметрмен).

8) 12 (он екі) айлық жаста екінші порция нәтижелерімен морфологиялық көрсеткіштері бойынша ештеңе қосылмаған жаңа алынған ұрықтың сапасы.

14. 8 (сегіз) айлық жастан 12 (он екі) айлық жасқа дейінгі асыл тұқымды бұқашықтарды өлшеу нәтижелері осы Қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес асыл тұқымды бұқашықтарды өлшеу актісіне енгізіледі.

Асыл тұқымды бұқашықтарды өлшеу актісіне шаруашылық өкілі, тиісті тұқым бойынша республикалық палата өкілі және бонитер (классификатор) қол қояды.

15. 12 (он екі) айлық жастағы бұқашықтарды өлшеу нәтижелері, 8 (сегіз) айлық жастан 12 (он екі) айлық жасқа дейінгі тірідей салмағының орташа тәуліктік өсуі, 8 (сегіз) айлық жастан 12 (он екі) айлық жасқа дейінгі 1(бір) кг өсімге арналған азық шығындары, 12 (он екі) айлық жастағы асыл тұқымды бұқашықтардың ет пішімдерін балдық бағалау, ұма шеңберінің өлшемі, 12 (он екі) айлық жастағы бұқашықтың сегізкөзінің биіктігі осы Қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес 12 (он екі) айлық жастағы бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша бағалау (сынау) актісіне енгізіледі.

12 (он екі) айлық жастағы асыл тұқымды бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша бағалау (сынау) актісіне шаруашылық өкілі, тиісті тұқым бойынша республикалық палата өкілі және бонитер (классификатор) қол қояды.

16. 12 (он екі) айлық жастағы асыл тұқымды бұқашықтардың ештеңе қосылмаған жаңа алынған ұрығы сапасының нәтижелері осы Қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес бағаланатын (сыналатын) асыл тұқымды бұқашықтардың ұрығын бағалау актісіне енгізіледі.

Бағаланатын (сыналатын) асыл тұқымды бұқашықтардың ұрығын бағалау актісіне шаруашылық өкілі, тиісті тұқым бойынша республикалық палата өкілі және бонитер (классификатор) қол қояды.

17. Асыл тұқымды бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша бағалау (сынау) кезінде өз өнімділігі бойынша бағаланатын (сыналатын) асыл тұқымды бұқашықтардың селекциялық тобы шегінде 12 (он екі) айдағы тірідей салмағы; орташа тәуліктік өсімі; 1 (бір) кг өсімге жұмсалған азық шығындары; ет пішімдері сияқты белгілері бойынша селекциялық индекстер есептеледі.

18. Өз өнімділігі бойынша бағаланатын (сыналатын) асыл тұқымды бұқашықтардың селекциялық тобы шегінде 12 (он екі) айдағы тірідей салмағының селекциялық индексі мынадай формула бойынша есептеледі:

мұндағы:

ТССИ - өз өнімділігі бойынша бағаланатын (сыналатын) асыл тұқымды бұқашықтардың селекциялық тобы шегінде 12 (он екі) айдағы тірідей салмағының селекциялық индексі;

Б – өз өнімділігі бойынша бағаланған (сыналған) асыл тұқымды бұқашықтың белгісі (12 (он екі) айдағы тірідей салмағы);

Бор – өз өнімділігі бойынша бағаланатын (сыналатын) асыл тұқымды бұқашықтар тобы шегінде белгінің орташа мәні (12 (он екі) айдағы тірідей салмағы).

19. Өз өнімділігі бойынша бағаланатын (сыналатын) асыл тұқымды бұқашықтар тобы шегінде орташа тәуліктік өсімнің селекциялық индексі мынадай формула бойынша есептеледі:

мұндағы:

ТӨСИ - өз өнімділігі бойынша бағаланатын (сыналатын) асыл тұқымды бұқашықтар тобы шегінде орташа тәуліктік өсімнің селекциялық индексі;

Б – өз өнімділігі бойынша бағаланған (сыналған) асыл тұқымды бұқашықтың белгісі (бағалау (сынау) кезеңіндегі орташа тәуліктік өсім);

Бор – өз өнімділігі бойынша бағаланатын (сыналатын) асыл тұқымды бұқашықтар тобы шегінде белгінің орташа мәні (бағалау (сынау) кезеңіндегі орташа тәуліктік өсім).

20. Өз өнімділігі бойынша бағаланатын (сыналатын) асыл тұқымды бұқашықтар тобы шегінде 1 (бір) кг өсімге жұмсалатын азық шығындарының селекциялық индексі мынадай формула бойынша есептеледі:

мұндағы:

АШСИ – өз өнімділігі бойынша бағаланатын (сыналатын) асыл тұқымды бұқашықтар тобы шегінде 1 (бір) кг өсімге жұмсалатын азық шығындарының селекциялық индексі;

Б – өз өнімділігі бойынша бағаланған (сыналған) асыл тұқымды бұқашықтың белгісі (1 (бір) кг өсімге жұмсалатын азық шығыны);

Бор – өз өнімділігі бойынша бағаланатын (сыналатын) асыл тұқымды бұқашықтар тобы шегінде белгінің орташа мәні (1 (бір) кг өсімге жұмсалатын азық шығыны);

21. Өз өнімділігі бойынша бағаланатын (сыналатын) асыл тұқымды бұқашықтар тобы шегіндегі ет пішімдерінің селекциялық индексі мынадай формула бойынша есептеледі:

мұндағы:

ЕПСИ – өз өнімділігі бойынша бағаланатын (сыналатын) асыл тұқымды бұқашықтардың селекциялық тобы шегіндегі ет пішімдерінің селекциялық индексі;

Б – өз өнімділігі бойынша бағаланған (сыналған) асыл тұқымды бұқашықтың белгісі (ет пішімдері);

Бор – өз өнімділігі бойынша бағаланатын (сыналатын) асыл тұқымды бұқашықтар тобы шегінде белгінің орташа мәні ( ет пішімдері).

22. Асыл тұқымды бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша бағалау (сынау) кезінде кешенді селекциялық индексті (КСИ) есептеу мынадай формула бойынша жүргізіледі:

мұндағы:

КСИ – кешенді селекциялық индекс;

0,25 – әрбір селекциялық белгінің коэффициенті;

ТССИ - өз өнімділігі бойынша бағаланатын (сыналатын) асыл тұқымды бұқашықтар тобы шегінде 12 (он екі) айдағы тірідей салмағының селекциялық индексі;

ТӨСИ - өз өнімділігі бойынша бағаланатын (сыналатын) асыл тұқымды бұқашықтар тобы шегінде орташа тәуліктік өсімнің селекциялық индексі;

АШСИ – өз өнімділігі бойынша бағаланатын (сыналатын) асыл тұқымды бұқашықтар тобы шегінде 1 (бір) кг өсімге жұмсалатын азық шығындарының селекциялық индексі;

ЕПСИ – өз өнімділігі бойынша бағаланатын (сыналатын) асыл тұқымды бұқашықтар тобы шегіндегі ет пішімдерінің селекциялық индексі;

23. Әрбір белгі бойынша селекциялық индекстердің нәтижелері және кешенді селекциялық индекс осы Қағидаларға 6-қосымшаға сәйкес нысан бойынша асыл тұқымды бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша бағалау (сынау) нәтижелері туралы есепке (бұдан әрі – есеп) енгізіледі.

24. Асыл тұқымды бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша бағалау (сынау) кезінде есепте қамтылған ақпарат селекциялық және асыл тұқымдық жұмыстардың ақпараттық қорының (бұдан әрі – САТЖАҚ) "Бұқашықты сынау" бөліміне енгізіледі.

25. Асыл тұқымды бұқашықтарды тұқымның (популяцияның) шегінде өз өнімділігі бойынша бағалау (сынау) кезінде тиісті тұқым бойынша республикалық палаталар таңдау бойынша "Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттерде жүргізілетін асыл тұқымды мал шаруашылығы саласындағы селекциялық асыл тұқымдық жұмысты үйлестіру және талдамалық қамтамасыз ету тәртібін бекіту туралы" Еуразиялық үкіметаралық кеңестің 2021 жылғы 5 ақпандағы № 2 шешіміне сәйкес базасында селекциялық-асыл тұқымдық жұмысты талдамалық қамтамасыз ету жүзеге асырылатын Қазақстан Республикасының ғылыми ұйымдарының біріне (бұдан әрі – ғылыми ұйым) жүгінеді және есепте қамтылған ақпаратты ұсынады.​

26. Ғылыми ұйым бір тұқым шегінде асыл тұқымды бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша бағалау (сынау) нәтижелері бойынша индекстерді есептеу жүргізер алдында 205 (екі жүз бес) және 365 (үш жүз алпыс бес) күндік жастағы бұқашықтардың тірідей салмағына мынадай формулалар бойынша түзету жүргізеді:

205 күндік жастағы бұқашықтардың тірідей салмағына түзету мынадай формула бойынша есептеледі:

мұндағы:

ТСС – асыл тұқымды бұқашықтың 205 (екі жүз бес) күндегі түзетілген тірідей салмағы;

С₈ – асыл тұқымды бұқашықтың нақты тірідей салмағы;

Ст – асыл тұқымды бұқашықтың туған кездегі нақты тірідей салмағы;

Өж– асыл тұқымды бұқашықтың өлшеу кезіндегі жасы;

205 (екі жүз бес) – асыл тұқымды бұқашықтың жасы.

Асыл тұқымды бұқашықтың 365 күндік жасқа түзетілген тірідей салмағы мына формула бойынша есептеледі:

мұндағы:

ТС₁₂ – асыл тұқымды бұқашықтың 365 (үш жүз алпыс бес) күнге түзетілген тірідей салмағы;

С₁₂ – асыл тұқымды бұқашықтың 325 (үш жүз жиырма бес)-395 (үш жүз тоқсан бес) күн аралығында нақты тірідей салмағы;

С₈ – асыл тұқымды бұқашықтың 205 (екі жүз бес)-270 (екі жүз жетпіс) күн диапазонындағы нақты тірідей салмағы;

Ө₁₂ – 325 (үш жүз жиырма бес)-395 (үш жүз тоқсан бес) күн диапазонында өлшеу кезіндегі асыл тұқымды бұқашықтың жасы;

Ө₈ – 202 (екі жүз екі)-210 (екі жүз он) күн диапазонында өлшеу кезіндегі асыл тұқымды бұқашықтың жасы;

160 (жүз алпыс) – 365 (үш жүз алпыс бесінші) және 205 (екі жүз бесінші) күн арасындағы айырмашылықтың сандық көрсеткіші;

ТС₈ – асыл тұқымды бұқашықтың 205 (екі жүз бес) күндегі түзетілген тірідей салмағы.

27. Өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) нәтижелері бойынша ғылыми ұйымдар мынадай индекстерді есептейді:

1) туған кездегі индексі;

2) енесінен шығарған кездегі индексі (205 (екі жүз бес) күнге түзетілген тірідей салмағы);

3) бір жылдық жастағы индексі (365 (үш жүз алпыс бес) күнге түзетілген тірідей салмағы);

4) орташа тәуліктік өсу индексі 8 (сегіз) айдан 12 (он екі) айға дейін;

5) азықты өтеу индексі 8 (сегіз) айдан 12 (он екі) айға дейін;

6) ет пішімдерінің индексі;

7) ұма шеңберінің индексі;

8) сегізкөз биіктігінің индексі.

28. Бір тұқымның шегіндегі асыл тұқымды бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) нәтижелері бойынша индексті есептеу "Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттерде ауыл шаруашылығы жануарларының асыл тұқымдық құндылығын бағалау әдістемесін бекіту туралы" Еуразиялық экономикалық комиссия алқасының 2020 жылғы 24 қарашадағы №149 шешімімен бекітілген Өнімділіктің ет бағытындағы ірі қара малдың асыл тұқымдық құндылығын бағалау әдістемесіне сәйкес жүргізіледі.

29. Ғылыми ұйымдар республикалық палатаға ақпарат берген күннен бастап 15 (он бес) жұмыс күні ішінде бір тұқым шегінде асыл тұқымды бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) нәтижелері бойынша индекстердің есебін ұсынады.

30. Тиісті тұқым бойынша республикалық палата асыл тұқымды бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) нәтижелері бойынша есептелген индекстерді алған күннен бастап 3 (үш) жұмыс күні ішінде оларды бағаланған (сыналған) асыл тұқымды жануарлардың сәйкестендіру нөмірлеріне сәйкес САТЖАҚ-қа енгізу үшін операторға береді.

2-параграф. Зауыттық тұқымды асыл тұқымды жылқыларды өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақ)

31. Зауыттық тұқымды асыл тұқымды жылқыларды өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақ) олардың жұмысқа қабілеттілігін айқындау жолымен жүзеге асырылады.

32. Жұмысқа қабілеттілік:

1) желісті жылқылардың жүйріктігі;

2) мініс жылқыларында зауыттық, ипподромдық сынақтар нәтижелері туралы құжаттар;

3) спорттық бағыттағы мініс жылқыларында классикалық спорт түрлері бойынша спорттық сайыстардың, оның ішінде қимылдау және (немесе) секіру қасиеттері туралы және (немесе) спорттық бағыттағы мініс жылқыларының бәйге және алысқа шабу жарыстарының нәтижелері бойынша құжаттар;

4) ауыр жүк тартатын жылқыларда тарту күші бойынша айқындалады.

33. Желісті жылқылар үшін жұмысқа қабілеттілігін бағалау осы Қағидаларға 7-қосымшаға сәйкес желісті жылқылар үшін 1600 (бір мың алты жүз) метр қашықтықтағы ең жақсы жүйріктік шәкілі бойынша жүргізіледі.

34. Бірнеше жыл бойы бағаланған (сыналған) желісті жылқының жұмысқа қабілеттілігін бағалау (сынау) белгіленген жасын ескере отырып, оның өмірдегі ең үздік рекорды бойынша жүргізіледі.

35. 2400 (екі мың төрт жүз) метр және одан да көп қашықтыққа арналған рекордтар осы Қағидаларға 8-қосымшаға сәйкес жас төлдерді қимыл сапасы бойынша бағалау шәкілі (бақылау қашықтығы 25 (жиырма бес) метр) негізінде 1600 (бір мың алты жүз) метрге жүйріктігіне теңестіріледі.

36. Қимыл қасиеттерін бағалау:

1) уақыттың бақылау нормасынан асып кеткені үшін 1 балға;

2) қимылдың айқын ақаулары үшін 1-2 балға;

3) желіс және аяң жүру кезінде екі сәтсіздік үшін 1 балға төмендетіледі.

Қимыл қасиеттерінің қорытынды бағасы әр көрсеткіш бойынша алынған балдарды қосу және соманы 3 (үшке) бөлу арқылы анықталады.

37. Халықаралық және республикалық деңгейлердегі жарыстарда рекорд жасаған желісті жылқыларды бағалау (сынау) ортақ жол бойынша жүлделерде 2 (екі) балға, ал уақытқа жеке жүруде - 1 (бір) балға жоғарылатады.

38. Мініс жылқыларының жұмыс қабілеттілігін бағалау (сынау) осы Қағидаларға 9-қосымшаға сәйкес мініс жылқылары үшін зауыттық, ипподромдық сынақтар бойынша бағалау (сынау) шәкілі бойынша жүргізіледі.

39. Спорттық бағыттағы зауыттық сынақтардан өткен 2 (екі) жастан 3,5 (үш жарым) жасқа дейінгі мініс тұқымдарының төлдері осы Қағидаларға 10-қосымшаға сәйкес мініс тұқымдарының төлдерін бағалау (сынау) шәкілі бойынша бағаланады (сыналады).

40. Спорттық бағыттағы жылқылардың жұмысқа қабілеттілігін секіру қасиеттері бойынша бағалау (сынау) жылқы күшінің қасиеттерін, секіру техникасын және темпераментін бағалауды қамтиды. Еркіндіктегі кедергілерді еңсеру кезінде төлдердің күштік қасиеттерін бағалау шәкілі осы Қағидаларға 11-қосымшада келтірілген.

41. Секіру қасиеттерін бағалау әрбір жанасу (іліп кету) үшін 1 (бір) балға, бақылау кедергісін бұзғаны үшін 2 (екі) балға, кедергіні еңсеруден бас тартқаны үшін 3 (үш) балға төмендетіледі.

42. Жылқының секіру қасиеттерін оның техникалық сипаттамалары бойынша бағалау (сынау) секіру техникасы үшін ең жоғары 10 (он) балдан секірудің дұрыс техникасынан ауытқу шамасына сәйкес сипаттамалардың әрқайсысы бойынша 1-ден (бір) 3 (үш) балға дейін шегеру жолымен жүргізіледі. Ауытқулар осы Қағидаларға 12-қосымшаға сәйкес секіру техникасының сапалық сипаттамаларының негізгі комбинацияларының сызбасы бойынша тіркеледі.

43. Жылқының темпераменті 5 (бес) балдық жүйе бойынша секіру қасиеттерін сынау кезінде бағаланады (сыналады). Егер ат кедергіге тым шапшаң және есепсіз немесе баяу және құлықсыз қимылдаса, шауып келгеннен кейін тоқтамаса, адамға жақындамаса, азықты қабылдамаса, агрессия танытса, бағалау төмендейді.

44. Секіру қасиеттерінің қорытынды бағасы күштік қасиеттерін, секіру стилі мен темпераментін бағалау бойынша балдарды қосу және осы соманы 3 (үшке) бөлу арқылы анықталады.

45. Спорттық бағыттағы мініс жылқыларының өнімділігін бағалау қимылдау және секіру қасиеттерін бағалау кезінде алынған соманы 2-ге (екі) бөлу арқылы анықталады.

Ат спортының классикалық түрлері – үшсайыс, конкурлар мен ат үйрету жарыстарының нәтижелері бойынша мініс жылқыларының жұмысқа қабілеттілігін бағалау (сынау) шәкілі осы Қағидаларға 13-қосымшада келтірілген.

46. Бәйгеде және алысқа шабуда бағаланған (сыналған) жылқылардың жұмысқа қабілеттілігі бірінші орынды иеленгені үшін 8 (сегіз) балмен, қалған жүлделі орындар үшін 6 (алты) – 7 (жеті) балмен, ал қашықтықты аяқтаған жылқылар 4 (төрт) – 5 (бес) балмен бағаланады.

47. Бәйгеде және алысқа шабуда сынақтар мен жарыстардың жекелеген түрлері үшін ұпайлар қосылмайды. Жылқыны бағалау кезінде оны сынаудың барлық кезеңіндегі оның ең жақсы жетістігі есепке алынады.

48. Ауыр жүк тартатын жылқылар үшін тарту күші осы Қағидаларға 14-қосымшаға сәйкес ауыр жүк тартатын жылқылар үшін бағалау (сынау) шәкілі және осы Қағидаларға 15-қосымшаға сәйкес әр түрлі жастағы жылқыларға арналған тарту күші (килограммен) бойынша нормативтермен бағаланады.

49. Жұмысқа қабілеттілігі үшін жалпы балл 2 (екі) жастағы жылқылар үшін екі сынақ түрінің және 3 (үш) және одан жоғары жастағы жылқылар үшін үш сынақ түрінің ең төменгі балы бойынша анықталады.

50. Егер сынақтың екі түрі бойынша жылқы 8 (сегіз) -10 (он) балмен бағаланса, ең төменгі балға тағы 1 (бір) балл қосылады.

51. Бағалаудан (сынақтан) өтпеген, бірақ шаруашылық жұмыстарына пайдаланылған жылқылардың жұмысқа қабілеттілігі көрсетілген жұмыс қабілеттілігіне байланысты 3 (үш) - 4 (төрт) балмен бағаланады.

52. Жылқылардың асыл тұқымды зауыттық тұқымдарын өз өнімділігі бойынша бағалау (сынау) нәтижелері бонитирлеу кезінде ескеріледі және жылқының асыл тұқымдық құндылығының сапасын айқындау кезінде пайдаланылады.

Асыл тұқымды жануарларға өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) жүргізу қағидаларына 1-қосымша

Нысан

Асыл тұқымды бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша бағалауға (сынауға) қоюға арналған іріктеу актісі

___________________ Актінің жасалған орны

20__ жылғы "____"________

Біз, төменде қол қойғандар, _____________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
(лауазымдары, аты және әкесінің аты (бар болса), тегі)

20__ жылғы "__" ________ ____________________

_____________________________________________________________________

(шаруашылықтың, ауданның, облыстың атауы)

________ тұқымындағы _____бас асыл тұқымды бұқашықты өз өнімділігі бойынша

бағалауға (сынауға) қою үшін іріктеу және өлшеу жүргізілгені туралы осы актіні жасадық.

Өз өнімділігі бойынша бағалауға (сынауға) қойылған асыл тұқымды бұқашықтардың

тізімдемесі қоса беріледі.

_______________________ ________ ______________________________________
(лауазымы) (қолы) (аты, әкесiнiң аты (бар болса), тегі)

______________________ ________ _______________________________________
(лауазымы) (қолы) (аты, әкесiнiң аты (бар болса), тегі)

______________________ ________ _______________________________________
(лауазымы) (қолы) (аты, әкесiнiң аты (бар болса), тегі)

Асыл тұқымды бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша бағалауға (сынауға) қоюға арналған іріктеу актісіне қосымша

Нысан

Өз өнімділігі бойынша бағалауға (сынауға) қойылған асыл тұқымды бұқашықтардың тізімдемесі

_____________________________________________________________________
(шаруашылықтың, ауданның, облыстың атауы)

Асыл тұқымды жануалардың тұқымы: ______________ 20___ жылғы "__" _______

Р/с №	Жануардың бірдейлендіру нөмірі	Түгендеу нөмірі	Туған күні	Тірідей салмағы, килограмм
1.	2	3	4	5

Асыл тұқымды жануарларға өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) жүргізу қағидаларына 2-қосымша

12 (он екі) айлық жастағы асыл тұқымды бұқашықтардың ет пішімдерін бағалау шәкілі

Жануардың дене бітімінің жаратылысы және жалпы дамуы	Жоғары балмен бағалау үшін қойылатын талаптар	Бағалау
		Ең жоғары балл	Коэффи-циент	Жалпы балл
Бұлшық еттің жалпы түрі және жетілуі	Дене бітімінің тұқымға тән пропорционалдылығы. Жауырыны кең, бұлшық еті жақсы дамып домаланған.	5	3	15
Кеудесі	Кең, дөңгелек, жауырыны жұмыр. Жақсы дамыған, кең, алға қарай шығыңқы	5	2	10
Шоқтығы, арқасы, белі	Кең, ұзын, тегіс, бұлшық еттері жақсы дамыған	5	2	10
Сегізкөз	Тегіс, кең, ұзын, бұлшық еттері жақсы дамыған, құйрығы дұрыс біткен	5	2	10
Сан еті	Тілерсек буынына дейін түсетін бұлшық еті жақсы дамыған. Санының ішкі жағы етті.	5	2	10
Аяқтары	Дұрыс орналастырылған, тұяқтары мықты	5	1	5
	Барлығы			60

Асыл тұқымды жануарларға өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) жүргізу қағидаларына 3-қосымша

Нысан

Асыл тұқымды бұқашықтарды өлшеу актісі

____________________ Актінің жасалған орны

20__ жылғы "____"________

Біз, төменде қол қойғандар, 20__жылғы "__"________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________
(лауазымдары, аты және әкесінің аты (бар болса), тегі)

______________________________________________________________________
(шаруашылықтың, ауданның, облыстың атауы)

_________ тұқымындағы _____ бас өз өнімділігі бойынша бағаланатын (сыналатын) асыл тұқымды

бұқашықтарға өлшеу жүргізілгендігі туралы осы актіні жасадық.

______________________________________________________________________

Өз өнімділігі бойынша бағалауға (сынауға) қойылған асыл тұқымды бұқашықтардың тізімдемесі

қоса беріледі.

______________________ ________ _______________________________________

(лауазымы) (қолы) (аты, әкесiнiң аты (бар болса), тегі)

______________________ ________ _______________________________________

(лауазымы) (қолы) (аты, әкесiнiң аты (бар болса), тегі)

Асыл тұқымды бұқашықтарды өлшеу актісіне қосымша

Нысан

Өз өнімділігі бойынша бағалауға (сынауға) қойылған асыл тұқымды бұқашықтардың тізімдемесі

_____________________________________________________________________
(шаруашылықтың, ауданның, облыстың атауы)

Жануарлардың тұқымы: ___________________ 20___ жылғы "__" _______

Р/с №	Жануарлардың бірдейлендіру нөмірі	Түгендеу нөмірі	Туған күні	Тірідей салмағы, килограмм
1.	2	3	4	5

Асыл тұқымды жануарларға өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) жүргізу қағидаларына 4-қосымша

Нысан

12 (он екі) айлық жастағы асыл тұқымды бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша бағалау (сынау) актісі

______________ облысы

___________ ________________ тұқымының бұқашықтары

(шаруашылық атауы) (тұқымның атауы)

Р/с №	Бірдейлендіру нөмірі	Бағалаудың (сынақтың) басындағы тірідей салмағы, килограмм	12 айлық жастағы тірідей салмағы, килограмм	Сынақ кезеңіндегі орташа тәуліктік өсім, грамм	Тіршілік ету кезіндегі ет пішімдерін бағалау, балл	1 кг тірідей салмағының өсуіне жұмсалған азық, килограмм	Ұмасының айналымы, сантиметр	Сегізкөздің биіктігі, сантиметр
1	2	3	4	5	6	7	8	9

Асыл тұқымды жануарларға өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) жүргізу қағидаларына 5-қосымша

Нысан

Бағаланатын (сыналатын) асыл тұқымды бұқашықтардың ұрығын бағалау актісі

______________________ Актінің жасалған орны

20__ жылғы "____"________

Біз, төменде қол қойғандар, _______________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
(лауазымдары, аты және әкесінің аты (бар болса), тегі)

20__ жылғы "__" ________

_____________________________________________________________________

(шаруашылықтың, ауданның, облыстың атауы)

______ тұқымындағы ____ бас өз өнімділігі бойынша бағаланатын (сыналатын) асыл тұқымды

бұқашықтардан ұрықтың алынғаны және жаңадан алынған ұрықтың сапасын бағалау жүргізілгені

туралы осы актіні жасадық.

Өз өнімділігі бойынша бағалауға (сынауға) қойылған асыл тұқымды бұқашықтардың тізімдемесі қоса

беріледі.

_____________________ ________ _______________________________________
(лауазымы) (қолы) (аты, әкесiнiң аты (бар болса), тегі)

_____________________ ________ _______________________________________
(лауазымы) (қолы) (аты, әкесiнiң аты (бар болса), тегі)

Бағаланатын (сыналатын) асыл тұқымды бұқашықтардың ұрығын бағалау актісіне қосымша

Нысан

Өз өнімділігі бойынша бағалаудағы (сынаудағы) бұқашықтардың тізімдемесі

_____________________________________________________________________
(облыстың, ауданның, шаруашылықтың атауы)

Жануарлардың тұқымы: ___________ 20__ жылғы "__" ______

Р/с №	Лақап аты, бірдейлендіру нөмірі	Туған күні	Ұрықтың көрсеткіштері
			Ұрықтың сыртқы түрі	Ұрықтың концентрациясы, миллион/миллилитр	Спермилердің қозғалғыштығы, балл	Спермилердің белсенділігі
1	2	3	4	5	6	7

Асыл тұқымды жануарларға өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) жүргізу қағидаларына 6-қосымша

Нысан

Асыл тұқымды бұқашықтарды өз өнімділігі бойынша бағалау (сынау) нәтижелері туралы есеп

(_______________ тұқымындағы бұқашықтар) _____________________________
(тұқымның атауы) (облыстың, ауданның, шаруашылықтың атауы)

Р/с №	Бұқашықтардың бірдейлендіру нөмірі	туған күні	әкесі	енесі	Сынақтың басындағы тірідей салмағы, килограмм	12 (он екі) айлық жастағы тірідей салмағы		Сынақ кезеңіндегі орташа тәуліктік өсім
						килограмм	индексі	г	индекс
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

Кестенің жалғасы

Тіршілкі ету кезіндегі ет пішімдерін бағалау		Тірідей салмақтың 1 (бір) килограмына жұмсалғаны		Кешенді селекциялық индекс	Ұрық сапасы, балл	Ұманың орамы, сантиметр	Сегізкөз биіктігі, сантиметр
балл	индексі	Азық бірлігі	индексі
11	12	13	14	15	16	17	18

Асыл тұқымды жануарларға өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) жүргізу қағидаларына 7-қосымша

Желісті жылқылар үшін 1600 (бір мың алты жүз) метр қашықтықтағы ең жақсы жүйріктік шәкілі

Балл	2,5 жас	3 жас	4 жас	үлкен жастағы
1	2	3	4	5
Орлов тұқымы
2	3,00	2,45	2,35	2,30
3	2,55	2,40	2,30	2,25
4	2,50	2,35	2,25	2,20
5	2,47	2,30	2,20	2,15
6	2,43	2,25	2,15	2,12
7	2,40	2,22	2,12	2,10
8	2,37	2,17	2,10	2,08
9	2,30	2,15	2,08	2,05
Желісті тұқымдар
2	2,52	2,40	2,29	2,27
3	2,47	2,35	2,24	2,22
4	2,42	2,30	2,19	2,17
5	2,37	2,25	2,15	2,13
6	2,33	2,20	2,12	2,10
7	2,28	2,18	2,10	2,08
8	2,25	2,15	2,08	2,06
9	2,22	2,10	2,06	2,03

Асыл тұқымды жануарларға өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) жүргізу қағидаларына 8-қосымша

Жас төлді қимылдау сапасы бойынша бағалау шәкілі (бақылау қашықтығы 25 (жиырма бес) метр)

Көрсеткіштер	Балмен бағалау						Бақылау уақыты (секунд)
	10	9	8	7	6	5
Қадамдар саны:
қадамдап жүргенде	25	26	27	28	29	30 және одан жоғары	15
желіп жүргенде	14	15	16	17	18	19 және одан жоғары	5
Қозғалыс стилі:
(ритмділігі, икемділігі, салтанаттылығы)	желістеу шабу					5 балл 5 балл

Асыл тұқымды жануарларға өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) жүргізу қағидаларына 9-қосымша

Мініс жылқылары үшін зауыттық, ипподромдық сынақтар бойынша бағалау (сынау) шәкілі

Бағалау (сынау) нәтижелері	Балл
Таза қанды мініс жылқысы
Жарысты, бірақ бірінші орындарды жеңіп алған жоқ	2
Қатардағы жарыстарда бір бірінші орынды жеңіп алды	3
Қатардағы жарыстарда немесе бірінші топта және "топтан тыс" жарыстарда екі немесе одан да көп бірінші орындарды жеңіп алды	4-5
Бірінші топта және "топтан тыс" жарыстарда жеңіске жетті	6
Бағалау жоғарылайды:
3 (үш) жастағы ат жарысы үшін	0,5
4 (төрт) жастағы ат жарысы үшін	1
дәстүрлі жүлдеге ат жарысында ақылы орын үшін	0,5
дәстүрлі жүлдені жеңіп алғаны үшін	1
халықаралық жүлдеге жарыста ақылы орын үшін	1
халықаралық жүлдеге жарыста бірінші орынды жеңіп алғаны үшін	2
атбегілердің республикалық жарыстарында жүлдені жеңіп алғаны үшін	0,5
республикалық ипподромдарда бірінші топтағы жүлделерді ұтып алғаны үшін	3
тұқым рекордын орнатқаны үшін	1
Дондық, кабардиндік, қарабахтық
Жаттыққан, бірақ жарыспады	4
Ипподромда жарысты, бірақ бірінші орынды жеңіп алған жоқ	5
Топтық жарыстарда 1-ші (бірінші) орынды жеңіп алды	6
1-ші (бірінші) топта және "топтан тыс" жарыстарда жеңіске жетті	7
Бағалау жоғарылайды:
атаулы жүлделердегі бірінші орындар үшін	1
дәстүрлі жүлделердегі жүлделі орындар үшін	1
дәстүрлі жүлделерде жеңіске жеткені, республикалық рекорд орнатқаны үшін	2
Ақалтеке, таза қанды араб, буденный, тракененск, қостанай, украин, терск, батыс-еуропалық
жаттыққан, бірақ жарыспаған	3
Ипподромда жарысты, бірақ 1 (бірінші) орынды жеңіп алған жоқ	4
Жарысты, топтық жарыстарда 1-ші (бірінші) орынды жеңіп алды	5
Топтық жарыстарда 2 және одан да көп бірінші орынды жеңіп алды, 1-ші (бірінші) топта және "топтан тыс" топта жарысты	6
Атаулы жүлделерде 1-ші (бірінші) орынды жеңіп алды	7
Бағалау жоғарылайды:
3 (үш) жасында және 4 (төрт) жасында жарыстарға қатысқаны үшін	1
тосқауыл жарыстарына қатысқаны үшін	1
дәстүрлі жүлделердегі жүлделі орындар үшін	1
дәстүрлі жүлделерде жеңіске жеткені үшін	2
тосқауыл жарыстарында жеңіске жеткені үшін	1
стипл-чездегі жүлделі орындар үшін	1
стипл-чезахтағы жеңісі үшін	2

Асыл тұқымды жануарларға өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) жүргізу қағидаларына 10-қосымша

Мініс тұқымдарының төлдерін бағалау (сынау) шәкілі

Сынақ нәтижелері және оларды бағалау	Бонитерлеу балы
6 (алты) балмен қанағаттанарлық нәтиже көрсетті	6
7 (жеті) балмен қанағаттанарлық нәтижелер көрсетті	7
8 (сегіз) балмен жақсы нәтижелер көрсетті	8
9-10 балмен тамаша нәтижелер көрсетті	9-10

Асыл тұқымды жануарларға өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) жүргізу қағидаларына 11-қосымша

Еркіндіктегі кедергілерді еңсеру кезінде төлдердің күштік қасиеттерін бағалау (сынау) шәкілі

Кедергілердің биіктігі	140	130	120	110	100
Балмен бағалау	15	11	8	6	5

Асыл тұқымды жануарларға өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) жүргізу қағидаларына 12-қосымша

Секіру техникасының сапалық сипаттамаларының негізгі комбинацияларының схемасы

Р/с №	Көрсеткіштер	Айыппұл балдары
1	Мойыны жеткіліксіз иілген	-1
2	Мойыны арқа сызығының деңгейінде немесе сәл төмен	-2
3	Мойыны артқы сызықтан жоғары	-3
4	Білегі көлденең деңгейде	-1
5	Білегі көлденеңнен төмен	-2
6	Білегі түсіп кеткен	-3
7	Сирағы түскен, білек бұрышы 45 градус	-1
8	Сирағы ілулі, білек бұрышы шамамен 90 градус	-2

Асыл тұқымды жануарларға өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) жүргізу қағидаларына 13-қосымша

Ат спортының классикалық түрлері – үшсайыс, конкурлар мен ат үйрету жарыстарының нәтижелері бойынша мініс жылқылардың жұмысқа қабілеттілігін бағалау (сынау) шәкілі

Жарыс түрі	Алған орындары
	1	2-3	4-6	7-9	11 және оданда төмен
Республика чемпионаты және халықаралық жарыстар
Жоғарғы класс 170 сантиметрге (бұдан әрі – см) дейін 2 гита кубогы 160 см дейін Үшсайыс Үлкен сыйлық	10	9	8	7	6
Ерікті спорт қоғамының және ведомствоның біріншілігі
Жоғарғы класс 160 см дейін 2 гита кубогы 150 см дейін	9	8	7	6	4
Матчтық кездесулер, аймақтық, ауылдық, облыстық және жоғарыда аталған жарыстар
Жоғарғы класс 150 см дейін Қысқартылған бағдарлама бойынша үшсайыс Аралас жүру және үлкен сыйлық (ат үйрету)	8	7	6	5	4
Қиын класс 120-140 см Жас жылқыларға арналған үшсайыс Орташа және өтпелі сыйлықтар (таңғыш)	7	6	5	4	3
Қиын сынып 110-130 см Жас жылқыларға арналған қоссайыс Шағын сыйлық (ат үйрету)	6	5	4	3	2
Қиын класс 110-120 см Жас жылқыларға арналған қоссайыс Кіру сыйлығы және жасөспірімдердің салт жүруі (ат үйрету)	5	4	3	2	2

Асыл тұқымды жануарларға өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) жүргізу қағидаларына 14-қосымша

Ауыр жүк тартатын жылқылар үшін бағалау (сынау) шәкілі

2 (екі) километрге желіп (минут, секунд.)	2 километр аяңдап (минут, секунд)	3 және одан жоғары жастағы жылқылар үшін тарту төзімділігі ( метр өтті)	Балл
5.20 және одан жылдам	15.30 және одан жылдам	450 және одан жоғары	10
5.30	16.00	400	9
5.45	16.30	350	8
6.05	17.00	300	7
6.30	17.30	250	6
7.00	18.00	200	5
7.30	18.30	150	4
8.00	19.00	100	3
8.30	19.30	50	2

Асыл тұқымды жануарларға өз өнімділігі бойынша бағалау (сынақтар) жүргізу қағидаларына 15-қосымша

Әр түрлі жастағы жылқыларға арналған тарту күші (килограммен) бойынша нормативтер

Сынақ түрі	Жасы
	2-2,5 жас	3-3,5 жас	4 жас және одан үлкен
2 (екі) километрге (бұдан әрі – км) желу	30	45	50
2 (екі) км аяңдау	90	125	150
Тарту төзімділігі	-	250	300

Об утверждении Правил проведения оценки (испытаний) племенных животных по собственной продуктивности

Приказ Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 25 января 2023 года № 27. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 31 января 2023 года № 31824

В соответствии с подпунктом 4-5) статьи 13 Закона Республики Казахстан "О племенном животноводстве" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила проведения оценки (испытаний) племенных животных по собственной продуктивности.

2. Департаменту животноводства Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра сельского хозяйства Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр сельского хозяйства Республики Казахстан

Е. Карашукеев

Утверждены приказом Министр сельского хозяйства Республики Казахстан от 25 января 2023 года № 27

Правила проведения оценки (испытаний) племенных животных по собственной продуктивности

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила проведения оценки (испытаний) племенных животных по собственной продуктивности (далее – Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 4-5) статьи 13 Закона Республики Казахстан "О племенном животноводстве" и определяют порядок проведения оценки (испытаний) племенных животных по собственной продуктивности.

2. В настоящих Правилах используются следующие основные понятия:

1) оператор – организация сельскохозяйственного профиля, имеющая документ, подтверждающий исключительное право на информационную базу селекционной и племенной работы или авторский договор о передаче исключительных прав, заключенный в соответствии со статьей 31 Закона Республики Казахстан "Об авторском праве и смежных правах", и осуществляющая сопровождение информационной базы селекционной и племенной работы;

2) стандарт породы – минимальные требования к фенотипическим и продуктивным показателям племенных животных соответствующей породы, утверждаемые республиканскими палатами.

3. Для проведения оценки (испытаний) племенных животных по собственной продуктивности племенные животные отбираются в селекционную группу в качестве потенциальных племенных животных-производителей при наличии племенного статуса, присвоенного соответствующей республиканской палатой или признанного в соответствии с приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 11 декабря 2015 года № 3-2/1078 "Об утверждении Положения о порядке признания племенного свидетельства или эквивалентного ему документа, выданного на импортированную племенную продукцию (материал) компетентными органами стран-экспортеров" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 12857) племенного свидетельства или эквивалентного ему документа, выданного компетентными органами страны-экспортера.

4. Численность потенциальных племенных животных-производителей, отобранных в селекционную группу для проведения оценки (испытаний) племенных животных по собственной продуктивности в конкретном хозяйстве, определяется по согласованию с республиканской палатой по соответствующей породе.

5. Для племенных животных, отобранных в селекционную группу для проведения оценки (испытаний) по собственной продуктивности, необходимо наличие внутрихозяйственной идентификации (инвентарный номер) и идентификации в соответствии с Правилами идентификации сельскохозяйственных животных, утвержденными приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 30 января 2015 года № 7-1/68 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 11127).

Глава 2. Порядок проведения оценки (испытаний) племенных животных по собственной продуктивности

Параграф 1. Оценка (испытание) племенных бычков мясных пород по собственной продуктивности

6. Оценка (испытание) племенных бычков мясных пород по собственной продуктивности проводятся в хозяйствах, имеющих надлежащий учет согласно приказу Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 30 апреля 2015 года № 3-3/397 "Об утверждении форм учета племенной продукции (материала) по отраслям животноводства" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 11269), кормовую базу для обеспечения полнорационного кормления, и являющихся благополучной зоной.

7. Для оценки (испытания) племенных бычков мясных пород по собственной продуктивности отбираются племенные бычки мясных пород в возрасте от 205 (двухсот пяти) до 270 (двухсот семидесяти) дней, с живой массой не ниже стандарта породы в соответствующем возрасте.

8. Количество племенных бычков мясных пород, отбираемых для проведения оценки (испытания) по собственной продуктивности, составляет от 30 (тридцати) до 100 (ста) голов в одной селекционной группе, с разницей в возрасте не более 45 (сорока пяти) дней.

9. После отбора племенных бычков мясных пород составляется акт отбора для постановки бычков на оценку (испытание) по собственной продуктивности по форме согласно приложению 1 к настоящим Правилам.

Акт отбора для постановки бычков на оценку (испытание) по собственной продуктивности подписывается представителем хозяйства, где будет проводиться оценка (испытание) племенных бычков мясных пород (далее – хозяйство), представителем республиканской палаты по соответствующей породе и бонитером (классификатором).

10. Отобранных племенных бычков мясных пород содержат на площадках с выгульными дворами и организуют им групповое кормление и поение.

Для учета поедаемости кормов допускается проведение оценки (испытания) племенных бычков мясных пород на индивидуальной основе.

11. Оценка (испытание) племенных бычков мясных пород по собственной продуктивности проводится не менее 120 (ста двадцати) дней со дня начала оценки (испытания) по собственной продуктивности, а на площадках, обеспеченных оборудованием, позволяющим вести индивидуальный автоматизированный ежедневный учет поедаемости кормов и контроля изменения живой массы (далее – автоматизированная площадка) – не менее 60 (шестидесяти) дней со дня начала оценки (испытания) по собственной продуктивности.

12. Оцениваемые (испытываемые) племенные бычки обеспечиваются кормами, позволяющими прибавлять ими живой массы не менее 1000 грамм в сутки.

13. В период проведения оценки (испытания) племенных бычков мясных пород по собственной продуктивности определяются следующие показатели:

1) живая масса племенных бычков путем индивидуального взвешивания в конце каждого месяца утром до кормления и поения, или путем ежедневного взвешивания на автоматизированных площадках, а в 12 (двенадцати) месячном возрасте путем взвешивания два дня подряд с вычислением средней массы, или путем ежедневного взвешивания на автоматизированных площадках;

2) среднесуточный прирост живой массы бычков от 8 (восьми) до 12 (двенадцати) месячного возраста;

3) количество съеденных кормов путем ежемесячного взвешивания задаваемых кормов и их остатков за два дня подряд с вычислением средней массы, или путем ежедневного взвешивания кормов на автоматизированных площадках;

4) затраты кормов на 1 (один) килограмм (далее – кг) прироста с 8 (восьми) до 12 (двенадцати) месячного возраста;

5) мясные формы племенных бычков в 12 (двенадцати) месячном возрасте согласно шкале оценки мясных форм племенных бычков в 12 (двенадцати) месячном возрасте, указанной в приложении 2 к настоящим Правилам;

6) окружность мошонки бычка в 12 (двенадцати) месячном возрасте (в сантиметрах);

7) высота в крестце бычка в 12 (двенадцати) месячном возрасте (в сантиметрах);

8) качество неразбавленного свежеполученного семени в 12 (двенадцати) месячном возрасте по морфологическим показателям, результатам второй порции.

14. Результаты взвешивания племенных бычков с 8 (восьми) до 12 (двенадцати) месячного возраста вносятся в акт взвешивания племенных бычков по форме согласно приложению 3 к настоящим Правилам.

Акт взвешивания племенных бычков подписывается представителем хозяйства, представителем республиканской палаты по соответствующей породе и бонитером (классификатором).

15. Результаты взвешивания племенных бычков в 12 (двенадцати) месячном возрасте, среднесуточный прирост живой массы с 8 (восьми) до 12 (двенадцати) месяцев, затраты кормов на 1 (один) кг прироста с 8 (восьми) до 12 (двенадцати) месячного возраста, балльная оценка мясных форм племенных бычков в 12 (двенадцати) месячном возрасте, измерение обхвата мошонки, высота в крестце в 12 (двенадцати) месячном возрасте вносятся в акт оценки (испытания) племенных бычков по собственной продуктивности в 12 (двенадцати) месячном возрасте по форме согласно приложению 4 к настоящим Правилам.

Акт оценки (испытания) племенных бычков по собственной продуктивности в 12 (двенадцати) месячном возрасте подписывается представителем хозяйства, представителем республиканской палаты по соответствующей породе и бонитером (классификатором).

16. Результаты качества неразбавленной свежеполученного семени племенных бычков в 12 (двенадцати) месячном возрасте вносятся в акт оценки семени оцениваемых (испытываемых) племенных бычков по форме согласно приложению 5 к настоящим Правилам.

Акт оценки семени оцениваемых (испытываемых) племенных бычков подписывается представителем хозяйства, представителем республиканской палаты по соответствующей породе и бонитером (классификатором).

17. При оценке (испытании) племенных бычков по собственной продуктивности в пределах селекционной группы оцениваемых (испытываемых) племенных бычков по собственной продуктивности рассчитываются селекционные индексы по следующим признакам: живой массе в 12 (двенадцать) месяцев; среднесуточному приросту; затратам корма на 1 (один) кг прироста; мясным формам.

18. Селекционный индекс живой массы в 12 (двенадцать) месяцев в пределах селекционной группы оцениваемых (испытываемых) племенных бычков по собственной продуктивности рассчитывается по следующей формуле:

где:

СИЖ – селекционный индекс живой массы в 12 (двенадцать) месяцев в пределах селекционной группы оцениваемых (испытываемых) племенных бычков по собственной продуктивности;

П – признак (живая масса в 12 (двенадцать) месяцев) оцененного (испытанного) племенного бычка по собственной продуктивности;

П_с – среднее значение признака (живая масса в 12 (двенадцать) месяцев) в пределах селекционной группы оцениваемых (испытываемых) племенных бычков по собственной продуктивности.

19. Селекционный индекс среднесуточного прироста в пределах селекционной группы оцениваемых (испытываемых) племенных бычков по собственной продуктивности рассчитывается по следующей формуле:

где:

СИСП – селекционный индекс среднесуточного прироста в пределах селекционной группы оцениваемых (испытываемых) племенных бычков по собственной продуктивности;

П – признак (среднесуточный прирост за период оценки (испытания)) оцененного (испытанного) племенного бычка по собственной продуктивности;

П_с – среднее значение признака (среднесуточный прирост за период оценки (испытания)) в пределах селекционной группы оцениваемых (испытываемых) племенных бычков по собственной продуктивности.

20. Селекционный индекс затрат корма на 1 (один) кг прироста в пределах селекционной группы оцениваемых (испытываемых) племенных бычков по собственной продуктивности рассчитывается по следующей формуле:

где:

СИЗК – селекционный индекс затрат корма на 1 (один) кг прироста в пределах селекционной группы оцениваемых (испытываемых) племенных бычков по собственной продуктивности;

П – признак (затраты корма на 1 (один) кг прироста) оцененного (испытанного) племенного бычка по собственной продуктивности;

Пс – среднее значение признака (затраты корма на 1 (один) кг прироста) в пределах селекционной группы оцениваемых (испытываемых) племенных бычков по собственной продуктивности.

21. Селекционный индекс мясных форм в пределах селекционной группы оцениваемых (испытываемых) племенных бычков по собственной продуктивности рассчитывается по следующей формуле:

где:

СИМФ– селекционный индекс мясных форм в пределах селекционной группы оцениваемых (испытываемых) племенных бычков по собственной продуктивности;

П – признак (мясные формы) оцененного (испытанного) племенного бычка по собственной продуктивности;

Пс – среднее значение признака (мясные формы) в пределах селекционной группы оцениваемых (испытываемых) племенных бычков по собственной продуктивности.

22. Вычисление комплексного селекционного индекса при оценке (испытании) племенных бычков по собственной продуктивности проводится по следующей формуле:

где:

КСИ – комплексный селекционный индекс;

0,25 – коэффициент каждого селекционного индекса;

СИЖ – селекционный индекс живой массы в 12 (двенадцать) месяцев в пределах селекционной группы оцениваемых (испытываемых) племенных бычков по собственной продуктивности;

СИСП – селекционный индекс среднесуточного прироста в пределах селекционной группы оцениваемых (испытываемых) племенных бычков по собственной продуктивности;

СИЗК – селекционный индекс затрат корма на 1 (один) кг прироста в пределах селекционной группы оцениваемых (испытываемых) племенных бычков по собственной продуктивности;

СИМФ – селекционный индекс мясных форм в пределах селекционной группы оцениваемых (испытываемых) племенных бычков по собственной продуктивности.

23. Результаты селекционных индексов по каждому признаку и комплексный селекционный индекс заносятся в отчет о результатах оценки (испытания) племенных бычков по собственной продуктивности по форме согласно приложению 6 к настоящим Правилам (далее – отчет).

24. При оценке (испытании) племенных бычков по собственной продуктивности информация, содержащаяся в отчете, заносится в раздел "Испытание бычка" информационной базы селекционной и племенной работы (далее – ИБСПР).

25. При оценке (испытании) племенных бычков по собственной продуктивности в пределах породы (популяции), республиканская палата по соответствующей породе обращается по выбору в одну из научных организаций Республики Казахстан, на базе которых осуществляется аналитическое обеспечение селекционно-племенной работы в соответствии с Решением Евразийского межправительственного совета от 5 февраля 2021 года № 2 "Об утверждении Порядка координации и аналитического обеспечения селекционно-племенной работы в области племенного животноводства, проводимой в государствах–членах Евразийского экономического союз" (далее – научная организация), и предоставляет информацию, содержащуюся в отчете.

26. Научная организация, перед проведением расчета индексов по результатам оценки (испытания) племенных бычков по собственной продуктивности в пределах одной породы, проводит корректировку живой массы племенных бычков на возраст 205 (двести пять) и 365 (триста шестьдесят пять) дней по следующим формулам:

Корректировка живой массы племенных бычков на возраст 205 (двести пять) дней проводится по следующей формуле:

где:

ЖМо – скорректированная живая масса племенного бычка на 205 (двести пять) дней;

М₈ – фактическая живая масса племенного бычка;

Мр – фактическая живая масса племенного бычка при рождении;

Вм – возраст племенного бычка при в взвешивании;

205 (двести пять) – возраст племенного бычка.

Корректировка живой массы племенных бычков на возраст 365 (триста шестьдесят пять) дней проводится по следующей формуле:

где;

ЖМ₁₂ – скорректированная живая масса племенного бычка на 365 (триста шестьдесят пять) дней;

М₁₂ – фактическая живая масса племенного бычка при взвешивании в диапазоне от 325 (триста двадцать пять) до 395 (триста девяносто пять) дней;

М₈ – фактическая живая масса племенного бычка при взвешивании в диапазоне от 205 (двести пять) до 270 (двести семьдесят) дней;

В₁₂ – возраст племенного бычка при взвешивании в диапазоне от 325 (триста двадцать пять) до 395 (триста девяносто пять) дней;

В₈ – возраст племенного бычка при взвешивании в диапазоне от 202 (двести два) до 210 (двести десять) дней;

160 (сто шестьдесят) – числовой показатель разницы между 365 (триста шестьдесят пятым) и 205 (двести пятыми) днями;

ЖМ₈ – скорректированная живая масса племенного бычка на 205 (двести пять) дней.

27. По результатам оценки (испытания) племенных бычков по собственной продуктивности научные организации рассчитывают следующие индексы:

1) индекс при рождении;

2) индекс при отъеме (скорректированная живая масса на 205 (двести пять) дней);

3) индекс в годовалом возрасте (скорректированная живая масса на 365 (триста шестьдесят пять) дней);

4) индекс среднесуточного прироста с 8 (восьми) до 12 (двенадцати) месяцев;

5) индекс оплаты корма с 8 (восьми) до 12 (двенадцати) месяцев;

6) индекс мясных форм;

7) индекс окружности мошонки;

8) индекс высоты в крестце.

28. Расчет индексов по результатам оценки (испытания) племенных бычков по собственной продуктивности в пределах одной породы проводится согласно Методике оценки племенной ценности крупного рогатого скота мясного направления продуктивности, утвержденной Решением Коллегии Евразийской экономической комиссии от 24 ноября 2020 года № 149 "Об утверждении методик оценки племенной ценности сельскохозяйственных животных в государствах – членах Евразийского экономического союза".

29. Научные организации предоставляют в республиканскую палату расчет индексов по результатам оценки (испытания) племенных бычков по собственной продуктивности в пределах одной породы в течение 15 (пятнадцати) рабочих дней со дня предоставления информации.

30. Республиканская палата по соответствующей породе в течение 3 (трех) рабочих дней со дня получения рассчитанных индексов по результатам оценки (испытания) племенных бычков по собственной продуктивности передает их оператору для внесения в ИБСПР согласно идентификационным номерам оцененных (испытанных) племенных животных.

Параграф 2. Оценка (испытание) племенных лошадей заводских пород по собственной продуктивности

31.Оценка (испытание) племенных лошадей заводских пород по собственной продуктивности осуществляется путем определения их работоспособности.

32. Работоспособность определяется по:

1) лучшей резвости у рысистых лошадей;

2) документам о результатах заводских, ипподромных испытаний у верховых лошадей;

3) документам о результатах спортивных соревнований по классическим видам спорта, в том числе по двигательным и (или) прыжковым качествам и (или) пробегам и дистанционным скачкам у верховых лошадей спортивного направления;

4) силе тяги у тяжеловозных пород лошадей.

33. Для рысистых лошадей оценку работоспособности производят по шкале лучшей резвости на дистанции 1600 (одна тысяча шестьсот) метров для рысистых лошадей согласно приложению 7 к настоящим Правилам.

34. Оценка работоспособности рысистой лошади, оцененной (испытанной) в течение нескольких лет, проводится по лучшему пожизненному рекорду, с учетом возраста его установления.

35. Рекорды на дистанцию 2400 (две тысячи четыреста) метров и более приравниваются к резвости на 1600 (одну тысячу шестьсот) метров на основе шкалы оценки молодняка по двигательным качествам (контрольная дистанция 25 (двадцать пять) метров) согласно приложению 8 к настоящим Правилам.

36. Оценку двигательных качеств понижают:

1) на 1 балл за превышение контрольной нормы времени;

2) на 1-2 балла за явные пороки движений;

3) на 1 балл за два сбоя на рыси и шагу.

Итоговую оценку двигательных качеств определяют суммированием баллов, полученных по каждому показателю и делением суммы на 3 (три).

37. Оценку (испытание) рысистых лошадей, установивших рекорд на соревнованиях международного и республиканского уровней, повышают на 2 (два) балла в призах по общей дорожке, а в езде отдельно на время – на 1 (один) балл.

38. Оценку (испытание) работоспособности верховых пород лошадей производят по шкале оценки (испытания) для верховых лошадей по заводским, ипподромным испытаниям согласно приложению 9 к настоящим Правилам.

39. Молодняк верховых пород спортивного направления в возрасте от 2 (двух) до 3,5 (трех с половиной) лет, прошедший заводские испытания спортивной ориентации, оценивается (испытывается) по шкале оценки (испытания) молодняка верховых пород согласно приложению 10 к настоящим Правилам.

40. В оценку (испытание) работоспособности лошадей спортивного направления по прыжковым качествам входит оценка силовых качеств, техники прыжка и темперамента лошади. Шкала оценки силовых качеств молодняка при преодолении препятствий на свободе приведена в приложении 11 к настоящим Правилам.

41. Оценку прыжковых качеств понижают на 1 (один) балл за каждый контакт (зацеп), на 2 (два) балла – за разрушение контрольного препятствия, на 3(три) балла – за отказ от преодоления препятствия.

42. Оценка (испытание) прыжковых качеств лошади по ее техническим характеристикам проводится путем вычитания из максимальных10 (десяти) баллов за технику прыжка от 1 (одного) до 3 (трех) баллов по каждой из характеристик в соответствии с величиной отклонения правильной техники прыжка. Отклонения фиксируются по схеме основных сочетаний качественных характеристик техники прыжка согласно приложению 12 к настоящим Правилам.

43. Темперамент лошади оценивают (испытывают) во время испытания прыжковых качеств по 5 (пяти) балльной системе. Оценку понижают, если лошадь движется на препятствие слишком резво и нерасчетливо или вяло и неохотно, не останавливается после пробежки, не подходит к человеку, не берет подкормку, проявляет агрессивность.

44. Итоговую оценку прыжковых качеств определяют суммированием баллов по оценке силовых качеств, стиля прыжка и темперамента и делением этой суммы на 3 (три).

45. Оценка работоспособности верховых лошадей спортивного направления определяется путем деления суммы, полученной при оценке двигательных и прыжковых качеств на 2 (два).

Шкала оценки (испытания) работоспособности верховых лошадей по результатам соревнований в классических видах конного спорта – троеборье, конкурах и выездках приведен в приложении 13 к настоящим Правилам.

46. Работоспособность лошадей, оцененных (испытанных) в пробегах и дистанционных скачках, оценивается при занятии первого места в 8 (восемь) баллов, остальных призовых мест – в 6 (шесть) – 7 (семь) баллов, а лошадей, закончивших дистанцию – в 4 (четыре) – 5 (пять) баллов.

47. Баллы за отдельные виды испытаний и соревнований в пробегах и дистанционных скачках не суммируются. При оценке лошади учитывается ее наилучшее достижение за весь период ее испытаний.

48. Сила тяги у тяжеловозных пород лошадей оценивается по шкале оценки (испытания) для тяжеловозных пород лошадей согласно приложению 14 к настоящим Правилам и по нормативам по силе тяги (в килограммах) для лошадей разного возраста согласно приложению 15 к настоящим Правилам.

49. Общий балл за работоспособность определяется по минимальному баллу из двух видов испытаний для лошадей достигших 2 (двух) лет и трех видов испытаний для лошадей достигших 3 (трех) лет и старше.

50. Если по двум видам испытаний лошадь оценена в 8 (восемь)-10 (десять) баллов, к минимальному баллу прибавляется еще 1 (один) балл.

51. Работоспособность лошадей, не прошедших оценку (испытание), но использованных на хозяйственных работах, оценивается в 3 (три)-4 (четыре) балла, в зависимости от проявленной работоспособности.

52. Результаты оценки (испытания) племенных заводских пород лошадей по собственной продуктивности учитываются при бонитировке и используются при определении качества племенной ценности лошади.

	Приложение 1 к Правилам проведения оценки (испытаний) племенных животных по собственной продуктивности
	Форма

Акт отбора для постановки племенных бычков на оценку (испытание) по собственной продуктивности

_____________________ Место составления акта

"____" ________20__ года

Мы, нижеподписавшиеся,
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
(должности, фамилии, имена и отчества (при их наличии))
________________________________________________________________________,
составили настоящий акт о том, что "__" ________ 20__ года был проведен отбор
и взвешивание племенных бычков ___________________ породы для постановки их
на оценку (испытание) по собственной продуктивности в количестве _______ голов
в _______________________________________________________________________
(наименование хозяйства, района, области)
Опись племенных бычков, поставленных на оценку (испытание) по собственной
продуктивности прилагается.
_________________ _____________ ___________________________
(должность) (подпись) (фамилия, имя, отчество (при его наличии))
_________________ ____________ ____________________________
(должность) (подпись) (фамилия, имя, отчество (при его наличии))
_________________ ____________ ____________________________
(должность) (подпись) (фамилия, имя, отчество (при его наличии))

	Приложение к акту отбора для постановки племенных бычков на оценку (испытание) по собственной продуктивности
	Форма

Опись племенных бычков, поставленных на оценку (испытание) по собственной продуктивности

______________________________________________________________
(наименование хозяйства, района, области)

Порода племенных животных: ___________________ "__" _______20___ года

№ п/п	Идентификационный номер животного	Инвентарный номер	Дата рождения	Живая масса, килограмм
1	2	3	4	5

Приложение 2 к Правилам проведения оценки (испытаний) племенных животных по собственной продуктивности

Шкала оценки мясных форм племенных бычков в 12 (двенадцати) месячном возрасте

Стати телосложения и общее развитие животного	Требования для оценки высшим баллом	Оценка
		Максимальный балл	Коэффициент	общий балл
Общий вид и выполненность мускулатуры	Пропорциональное телосложение, типичное для породы. Широкое, округлое туловище с хорошо развитой мускулатурой	5	3	15
Грудь	Широкая, округлая и глубокая, без западин за лопатками. Хорошо развитый, широкий, выдающийся вперед	5	2	10
Холка, спина, поясница	Широкая, длинная, ровная, с хорошо выраженной мускулатурой	5	2	10
Крестец	Ровный, широкий, длинный, с хорошо заполненной мускулатурой; правильно посаженный хвост	5	2	10
Окорока	С хорошо развитой мускулатурой, спускающейся до скакательного сустава. Внутренняя сторона окорока мясистая	5	2	10
Ноги	Правильно поставленные, с крепкими копытами	5	1	5
	Итого			60

	Приложение 3 к Правилам проведения оценки (испытаний) племенных животных по собственной продуктивности
	Форма

Акт взвешивания племенных бычков

_____________________ Место составления акта

"____" ________20__ года

Мы, нижеподписавшиеся,
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
(должности, фамилии, имена и отчества (при их наличии))
___________________________________________________________________,
составили настоящий акт о том, что "__" ________ 20__ года было проведено
взвешивание племенных бычков _______________________________________
породы, оцениваемых (испытываемых) по собственной продуктивности,
в количестве ______ голов в
____________________________________________________________________
(наименование хозяйства, района, области)
Опись племенных бычков на оценке (испытании) по собственной продуктивности
прилагается.
__________________ ____________ ___________________________
(должность) (подпись) (фамилия, имя, отчество (при его наличии))
__________________ ____________ ___________________________
(должность) (подпись) (фамилия, имя, отчество (при его наличии))

	Приложение к акту взвешивания племенных бычков
	Форма

Опись племенных бычков на оценке (испытании) по собственной продуктивности

____________________________________________________________________
(наименование хозяйства, района, области)

Порода животных: _______________ "__" ____________ 20__года

№ п/п	Идентификационный номер животного	Инвентарный номер	Дата рождения	Живая масса, килограмм
1	2	3	4	5

	Приложение 4 к Правилам проведения оценки (испытаний) племенных животных по собственной продуктивности
	Форма

Акт оценки (испытания) племенных бычков по собственной продуктивности
в 12 (двенадцати) месячном возрасте
(бычки ____________________ породы _______________________ (название породы)
(наименование хозяйства) _________________ области)

№ п/п	Идентификационный номер	Живая масса на начало оценки (испытания), килограмм	Живая масса в 12 (двенадцати) месячном возрасте, килограмм	Среднесуточный прирост за период оценки (испытания), грамм	Прижизненная оценка мясных форм, балл	Затрачено на 1 килограмм прироста живой массы, килограмм корма	Обхват мошонки, сантиметров	Высота в крестце, сантиметров
1	2	3	4	5	6	7	8	9

	Приложение 5 к Правилам проведения оценки (испытаний) племенных животных по собственной продуктивности
	Форма

Акт оценки спермы оцениваемых (испытываемых) племенных бычков

______________________ Место составления акта

"____" ________ 20__ года

Мы, нижеподписавшиеся,
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
(должности, фамилии, имена и отчества (при их наличии))
______________________________________________________________________,
составили настоящий акт о том, что "__" _________ 20___ года провели взятие
семени и оценку качества свежеполученной семени у бычков _________ породы,
оцениваемых (испытываемых) по собственной продуктивности, в количестве ____
голов в ________________________________________________________________
(наименование хозяйства, района, области)
Опись племенных бычков на оценке (испытании) по собственной продуктивности
прилагается.
__________________ ____________ ___________________________
(должность) (подпись) (фамилия, имя, отчество (при его наличии))
__________________ ____________ ___________________________
(должность) (подпись) (фамилия, имя, отчество (при его наличии))

	Приложение к акту оценки спермы оцениваемых (испытываемых) племенных бычков
	Форма

Опись племенных бычков на оценке (испытании) по собственной продуктивности

________________________________________________________________________________________________________________________
(наименование хозяйства, района, области)

Порода животных: ___________ "__" ______ 20__ год

№ п/п	Кличка, идентификационный номер	Дата рождения	Показатели семени
			Внешний вид семени	Концентрация спермиев, миллион/миллилитр	Подвижность спермиев, балл	Активность спермиев
1	2	3	4	5	6	7

	Приложение 6 к Правилам проведения оценки (испытаний) племенных животных по собственной продуктивности
	Форма

Отчет о результатах оценки (испытания) племенных бычков
по собственной продуктивности (бычки ______________ породы)
____________________________________________________________
(наименование хозяйства, района, области)

№ п/п	Идентификационный номер племенных бычков	Дата рождения	Отец	Мать	Живая масса на начало оценки (испытания), килограмм	Живая масса в 12 месяцев		Средний суточный прирост за период испытания
						килограмм	индекс	грамм	индекс
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

Продолжение таблицы

Прижизненная оценка мясных форм		Затрачено на 1 килограмм прироста живой массы		Комплексный селекционный индекс	Качество спермы, балл	Обхват мошонки, сантиметр	Высота в крестце, сантиметр
балл	индекс	кормовых единиц	индекс
11	12	13	14	15	16	17	18

Приложение 7 к Правилам проведения оценки (испытаний) племенных животных по собственной продуктивности

Шкала лучшей резвости на дистанции 1600 (одна тысяча шестьсот) метров для рысистых лошадей

Балл	2,5 лет	3-х лет	4-х лет	старшего возраста
1	2	3	4	5
Орловская порода
2	3,00	2,45	2,35	2,30
3	2,55	2,40	2,30	2,25
4	2,50	2,35	2,25	2,20
5	2,47	2,30	2,20	2,15
6	2,43	2,25	2,15	2,12
7	2,40	2,22	2,12	2,10
8	2,37	2,17	2,10	2,08
9	2,30	2,15	2,08	2,05
Рысистые породы
2	2,52	2,40	2,29	2,27
3	2,47	2,35	2,24	2,22
4	2,42	2,30	2,19	2,17
5	2,37	2,25	2,15	2,13
6	2,33	2,20	2,12	2,10
7	2,28	2,18	2,10	2,08
8	2,25	2,15	2,08	2,06
9	2,22	2,10	2,06	2,03

Приложение 8 к Правилам проведения оценки (испытаний) племенных животных по собственной продуктивности

Шкала оценки молодняка по двигательным качествам
(контрольная дистанция 25 (двадцать пять) метров)

Показатели	Оценка в баллах						Контрольное время (секунд)
	10	9	8	7	6	5
Количество шагов:
на шагу	25	26	27	28	29	30 и более	15
на рыси	14	15	16	17	18	19 и более	5
Стиль движений:
(ритмичность, эластичность, парадность)	Рысь галоп					5 баллов 5 баллов

Приложение 9 к Правилам проведения оценки (испытаний) племенных животных по собственной продуктивности

Шкала оценки (испытания) для верховых лошадей по заводским, ипподромным испытаниям

Результаты оценки(испытаний)	Балл
Чистокровная верховая
Скакала, но не выиграла первых мест	2
Выиграла одно первое место в рядовых скачках	3
Выиграла два и более первых мест в рядовых скачках или скакала в первой группе и "вне групп"	4-5
Выиграла скачки в первой группе и "вне групп"	6
Оценка повышается:
за скачки в 3 (трех) летнем возрасте	0,5
за скачки в 4 (четырех) летнем возрасте	1
за платное место в скачке на традиционный приз	0,5
за выигрыш традиционного приза	1
за платное место в скачке на международный приз	1
за выигрыш первого места в скачке на международный приз	2
за выигрыш приза на республиканских соревнованиях конников	0,5
за выигрыш на республиканских ипподромах призов первой группы	3
за установление рекорда породы	1
Донская, кабардинская, карабахская
Тренирована, но не скакала	4
Скакала на ипподроме, но не выиграла первых мест	5
Выиграла 1 (первое) место в групповых скачках	6
Выиграла скачки в 1 (первой) группе и "вне групп"	7
Оценка повышается:
за первые места в именных призах	1
за призовые места в традиционных призах	1
за победу в традиционных призах, установление республиканского рекорда	2
Ахалтекинская, чистокровная арабская, буденновская, тракененская, кустанайская, украинская, терская, западно-европейская
тренирована, но не скакала	3
Скакала на ипподроме, но не выиграла первых мест	4
Скакала, выиграла 1 (первое) место в групповых скачках	5
Выиграла 2 (два) и более первых мест в групповых скачках, скакала в 1-й (первой) группе и "вне групп"	6
Выиграла 1 (первое) место в именных призах	7
Оценка повышается:
за участие в скачках в 3 (трех)летнем и 4 (четырех) летнем возрасте	1
за участие в барьерных скачках	1
за призовые места в традиционных призах	1
за победу в традиционных призах	2
за победу в барьерных скачках	1
за призовые места в стипль-чезах	1
за победу в стипль-чезах	2

Приложение 10 к Правилам проведения оценки (испытаний) племенных животных по собственной продуктивности

Шкала оценки (испытания) молодняка верховых пород

Результаты испытаний и их оценка	Бонитировочный балл
Показала удовлетворительные результаты с оценкой 6 (шесть) баллов	6
Показала удовлетворительные результаты с оценкой 7 (семь) баллов	7
Показала хорошие результаты с оценкой 8 (восемь) баллов	8
Показала отличные результаты с оценкой 9-10	9-10

Приложение 11 к Правилам проведения оценки (испытаний) племенных животных по собственной продуктивности

Шкала оценки силовых качеств молодняка при преодолении препятствий на свободе

Высота препятствий	140	130	120	110	100
Оценка в баллах	15	11	8	6	5

Приложение 12 к Правилам проведения оценки (испытаний) племенных животных по собственной продуктивности

Схема основных сочетаний качественных характеристик техники прыжка

№ п/п	Показатели	Штрафные баллы
1	Шея опущена недостаточно	-1
2	Шея на уровне или несколько ниже линии спины	-2
3	Шея выше линии спины	-3
4	Предплечье на уровне горизонтали	-1
5	Предплечье ниже горизонтали	-2
6	Предплечье опущено вниз	-3
7	Пясть опущена, угол с предплечьем 45 градусов	-1
8	Пясть висит, угол с предплечьем около 90 градусов	-2

Приложение 13 к Правилам проведения оценки (испытаний) племенных животных по собственной продуктивности

Шкала оценки (испытания) работоспособности верховых лошадей по результатам соревнований в классических видах конного спорта – троеборье, конкурах и выездках

Вид соревнования	Занятое место
	1	2-3	4-6	7-9	11 и ниже
Чемпионат Республики и международные соревнования
Высший класс до 170 сантиметров (далее – см) Кубок в 2 гита до 160 см Троеборье Большой приз	10	9	8	7	6
Первенство добровольного спортивного общества и ведомства
Высший класс до 160 см Кубок в 2 гита до 150 см	9	8	7	6	4
Матчевые встречи, зональные, сельские, областные и перечисленные выше соревнования
Высший класс до 150 см Троеборье по сокращенной программе Комбинированная езда и Большой приз (выездка)	8	7	6	5	4
Трудный класс 120-140 см Троеборье для молодых лошадей Средний и Переходный призы (выездка)	7	6	5	4	3
Трудный класс 110-130 см Двоеборье для молодых лошадей Малый приз (выездка)	6	5	4	3	2
Трудный класс 110-120 см Двоеборье для молодых лошадей Вступительный приз и Юношеская езда (выездка)	5	4	3	2	2

Приложение 14 к Правилам проведения оценки (испытаний) племенных животных по собственной продуктивности

Шкала оценки (испытания) для тяжеловозных пород лошадей

Рысью на 2 (два) км (минут, секунд.)	Шагом на 2 км (минут, секунд)	На тяговую выносливость для лошадей 3 лет и старше (пройдено метров)	Балл
5.20 и быстрее	15.30 и быстрее	450 и более	10
5.30	16.00	400	9
5.45	16.30	350	8
6.05	17.00	300	7
6.30	17.30	250	6
7.00	18.00	200	5
7.30	18.30	150	4
8.00	19.00	100	3
8.30	19.30	50	2

Приложение 15 к Правилам проведения оценки (испытаний) племенных животных по собственной продуктивности

Нормативы по силе тяги (в килограммах) для лошадей разного возраста

Вид испытаний	Возраст
	2-2,5 лет	3-3,5 лет	4-х лет и старше
Рысью на 2 (два) километра (далее – км)	30	45	50
Шагом на 2 (два) км	90	125	150
Тяговая выносливость	-	250	300