Ұлттық санақтарды жүргізу қағидасы мен мерзімдерін бекіту туралы

Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі төрағасының 2023 жылғы 20 маусымдағы № 3 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2023 жылғы 21 маусымда № 32871 болып тіркелді

"Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 12- бабының 2-2) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Ұлттық санақтарды жүргізу қағидасы мен мерзімдері бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Әкімшілік-құқықтық қамтамасыз ету департаментіне осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі төрағасының жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Стрататегиялық жоспарлау және реформалар агенттінің Төрағасы

А. Иргалиев

Қазақстан Республикасының Стрататегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі 2023 жылғы 20 маусымдағы № 3 бұйрығына қосымша

Ұлттық санақтарды жүргізу қағидасы мен мерзімдері

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Ұлттық санақтарды жүргізу қағидасы мен мерзімдері (бұдан әрі – Қағида) "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 12-бабының 2-2) тармақшасына сәйкес әзірленді және ұлттық санақтарды жүргізу тәртібі мен мерзімдерін айқындайды.

2. Осы Қағидада мынадай ұғымдар пайдаланылады:

1) алғашқы статистикалық деректер – алынған немесе статистикалық нысандарда тіркелген деректер;

2) арнайы құрылған комиссия – ұлттық санақты дайындауға және өткізуге байланысты ұйымдастырушылық және нұсқаулық мәселелерін шешу үшін құрылған комиссия;

3) ауыл шаруашылығы санағы – ауыл шаруашылығының құрылымы мен жай-күйі туралы деректерді жинау, өңдеу, біріктірілген деректерді талдау және тарату процесін қамтитын статистикалық байқау;

4) мемлекеттік статистика саласындағы уәкілетті орган (бұдан әрі – уәкілетті орган) – өз құзыреті шегінде мемлекеттік статистика саласындағы басшылықты, сондай-ақ салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын мемлекеттік орган;

5) нұсқаушы-бақылаушы – санақ учаскелерінің толық қамтылуын бақылауды жүзеге асыратын адам;

6) респондент – статистикалық әдіснамаға сәйкес статистикалық байқау объектісі бойынша деректерді ұсынатын жеке немесе заңды тұлға және оның құрылымдық және оқшауланған бөлімшелері;

7) санақ персоналы – осы Қағидада белгіленген тәртіппен ұлттық санақ жүргізуге уәкілетті орган тартатын адамдар;

8) статистикалық нысан – статистикалық құжаттың алғашқы статистикалық деректерді белгіленген тәртіппен алуға немесе тіркеуге арналған қағаз немесе электрондық жеткізгіштердегі формуляры (бланк, есептілік нысаны, сұрақнама, сауалнама, санақ парағы және басқа да формулярлар);

9) интервьюер – жалпымемлекеттік статистикалық байқауларды және ұлттық санақтарды жүргізу кезінде респонденттер мен үй шаруашылықтарына сауалнама жүргізуді жүзеге асыратын адам;

10) ұлттық санақ – халық санағы мен ауыл шаруашылығы санағын қамтитын, Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша уәкілетті орган статистикалық жұмыстар жоспарынан тыс жүргізетін арнайы ұйымдастырылған статистикалық байқау;

11) халық санағы – белгілі бір уақыт кезіндегі жағдай бойынша респондентті сипаттайтын демографиялық, экономикалық және әлеуметтік деректерді жинау, өңдеу, біріктірілген деректерді талдау және тарату процесін қамтитын статистикалық байқау.

2-тарау. Ұлттық санақтарды жүргізу тәртібі

3. Ұлттық санақтар халық санағы мен ауыл шаруашылығы санағын қамтиды.

4. Ұлттық санақтар:

1) планшет немесе қағаз жеткізгішті (планшеттерді қолдану мүмкіндігі болмаған жағдайда) пайдаланумен, статистикалық тіркелімдер және/немесе әкімшілік деректер негізінде санақ парақтарын толтырусыз немесе алдын ала толтырумен сұхбат жүргізушінің респондентке сауал жүргізуі арқылы санақ парақтарын толтыруы;

2) статистикалық тіркелімдер және/немесе әкімшілік деректер негізінде санақ парақтарын толтырусыз немесе алдын ала толтырумен, онлайн режимде интернет желісі арқылы электрондық түрде респонденттердің санақ парақтарын толтыруы арқылы жүргізіледі.

5. Ұлттық санақ дайындық, негізгі және қорытынды кезеңдерді қамтиды.

6. Дайындық кезеңі 2 (екі) жыл ішінде жүзеге асырылады.

7. Дайындық кезеңінде уәкілетті орган мынадай іс-шараларды іске асырады:

1) ұлттық санақты жүргізу бойынша іс-шаралар жоспарын әзірлеу;

2) пилоттық санақты жүргізу тәртібін, санақ парақтарын, ұлттық санақты жүргізу жөніндегі әдіснамалық құралдарды әзірлеу және бекіту, сондай-ақ мемлекеттік органдармен өзара іс-қимыл туралы бірлескен актілерді әзірлеу және бекіту;

3) ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылым объектілерін дамыту, ұлттық санақты жүргізуге арналған оқыту бағдарламаларын дайындау жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру, сондай-ақ санақ персоналына арналған оқыту семинарларын өткізуді ұйымдастыру;

4) тиісті мемлекеттік органдармен, комиссиялармен, санақ персоналымен бірлесіп халық арасында ұлттық санақты жүргізудің мақсаты мен тәртібі туралы жаппай түсіндіру жұмыстарын жүргізу;

5) санақ персоналын іріктеу және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес олармен ұлттық санаққа қатысуға шарттар жасасу;

6) ұлттық санақтарды жүргізу кезінде Қазақстан Республикасының бюджет заңнамасына сәйкес өтеулі қызметтер көрсету шарты бойынша интервьюерлер санын және олардың көрсетілетін қызметтерінің құнын есептеуді бекіту;

7) ұлттық санақтарды жүргізу кезінде адамдарды интервьюерлер ретінде тарту тәртібін айқындау.

Ұлттық санақтарды тиімді жүргізу мақсатында санақ парақтарын сынау, жүргізілуін ұйымдастыру мен алынған деректерді өңдеуді сынаудан өткізу, уәкілетті органның шешімі бойынша пилоттық санақ жүргізу арқылы облыстар және республикалық маңызы бар қалалар әкімдіктерінің ауыл шаруашылығы санағы субъектілерінің тізімдерін қалыптастыруы, нақтылауы, сондай-ақ уәкілетті органға ұсынуы сияқты қосымша іс-шаралар өткізілуі мүмкін.

8. Негізгі кезеңде уәкілетті орган мынадай іс-шараларды іске асырады:

1) сұхбат жүргізушілердің алынған мәліметтерді санақ парақтарына енгізумен респонденттерге сауал жүргізу;

2) сауал жүргізу аяқталғаннан кейін санақ персоналының санақ парақтары деректерінің анықтығын және респонденттерді қамтудың толықтығын айқындау үшін кемінде 10 % қамтумен респонденттерді іріктемелі бақылап аралап шығуды ұйымдастыру;

3) сұхбат жүргізушілердің респонденттен алған алғашқы статистикалық деректерді уәкілетті органға беруін ұйымдастыру;

4) санақ парақтары деректерінің түсуіне қарай оларды ақпараттық жүйеге енгізуді ұйымдастыру.

9. Қорытынды кезең 2 (екі) жыл ішінде жүзеге асырылады. Қорытынды кезеңде уәкілетті орган мынадай іс-шараларды іске асырады:

1) ұлттық санақ қорытындыларын шығару;

2) ұлттық санақ қорытындыларын жиынтық деректер түрінде қалыптастыру және жариялау.

10. Санақ парақтарына негізгі сұрақтардан басқа өңірдің, елдің әлеуметтік-экономикалық жағдайын зерделеу үшін қажетті қосымша сұрақтар қосылуы мүмкін.

Санақ парақтарына жауаптары мемлекеттік құпияларға, коммерциялық немесе заңнамамен қорғалатын өзге де құпияға жататын, адам мен азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын кемсітетін не бұзатын ақпараттан тұратын сұрақтарды енгізуге жол берілмейді.

11. Санақ парақтары уәкілетті орган бекіткен нысандар бойынша мемлекеттік немесе орыс тілдерінде толтырылады.

12. Санақ парақтарындағы мәліметтерді өңдеу оларды рұқсат етілмеген қол жеткізуден қорғау және оларды ұрлау, жоғалту, қолдан жасау немесе өзге де бұрмалауларға жол бермеуді қамтамасыз ететін жағдайларда жүзеге асырылады.

13. Санақ парақтарына жазбалар респонденттер құжаттамалық растаусыз ауызша немесе жазбаша хабарлайтын мәліметтер негізінде жүргізіледі.

14. Санақ парақтарындағы респонденттен алынған алғашқы статистикалық деректер оның келісімінсіз таратуға жатпайды және статистикалық мақсаттар үшін ғана иесіздендірілген жиынтық түрде пайдаланылады.

15. Санақ парақтарында көзделмеген алғашқы статистикалық деректерді жинауға жол берілмейді.

16. Қазақстан Республикасының Үкіметі ұлттық санақтарды жүргізу кезінде орталық және жергілікті атқарушы органдардың қызметін үйлестіруді уәкілетті органға, сондай-ақ өкілеттіктерін анықтай отырып, арнайы құрылған комиссияға жүктеуі мүмкін.

3-тарау. Ұлттық санақтарды жүргізу кезеңділігі мен мерзімдері

17. Ауыл шаруашылығы санағы – он жылда бір реттен кем емес, ал халық санағы әлемдік санақтардың кезекті раундына орайластырылған мерзімдерде жүргізіледі.

18. Уәкілетті органның ұсынысы бойынша санақтарды жүргізу мерзімдері мен ерекшеліктерін, оның ішінде санақтың қанша уақыт өткізілетінін көрсете отырып, ұлттық санақтарды жүргізу туралы шешімді Қазақстан Республикасының Үкіметі қабылдайды.

4-тарау. Ұлттық санақтардың қорытындыларын шығару және оларды жариялау

19. Ұлттық санақтарды жүргізу кезінде алынған алғашқы статистикалық деректерді уәкілетті орган өңдейді.

Ұлттық санақты жүргізу кезінде алынған алғашқы статистикалық деректер ұлттық санақтың қорытындысы ресми жарияланған сәттен бастап кемінде бір жыл қағаз жеткізгіштерде сақталады. Алғашқы статистикалық деректері бар электрондық жеткізгіштер кемінде елу жыл сақталады.

Ұлттық санақтардың қорытындылары электрондық және қағаз жеткізгіштерде ресми жариялануға тиіс.

Об утверждении Правил и сроков проведения национальных переписей

Приказ Председателя Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан от 20 июня 2023 года № 3. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 21 июня 2023 года № 32871

В соответствии с подпунктом 2-2) статьи 12 Закона Республики Казахстан "О государственной статистике" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила и сроки проведения национальных переписей.

2. Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан обеспечить в установленном законодательством Республики Казахстан порядке:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Департамент административно-правового обеспечения Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя Председателя Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Председатель Агентство по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан

А. Иргалиев

Приложение к приказу Агентство по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан от 20 июня 2023 года № 3

Правила и сроки проведения национальных переписей

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила и сроки проведения национальных переписей (далее – Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 2-2) статьи 12 Закона Республики Казахстан "О государственной статистике" и определяют порядок и сроки проведения национальных переписей.

2. В настоящих Правилах используются следующие понятия:

1) первичные статистические данные – данные, полученные или зарегистрированные в статистических формах;

2) специально созданная комиссия – комиссия, созданная для решения организационных и инструктивных вопросов, связанных с подготовкой и проведением национальной переписи;

3) сельскохозяйственная перепись – статистическое наблюдение, включающее в себя процесс сбора, обработки данных о структуре и состоянии сельского хозяйства, анализа и распространения агрегированных данных;

4) уполномоченный орган в области государственной статистики (далее – уполномоченный орган) – государственный орган, осуществляющий руководство, а также межотраслевую координацию в области государственной статистики в пределах своей компетенции;

5) инструктор-контролер – лицо, осуществляющее контроль за полнотой охвата переписных участков;

6) респондент – физическое или юридическое лицо и его структурные и обособленные подразделения, представляющие данные по объекту статистического наблюдения в соответствии со статистической методологией;

7) переписной персонал – лица, привлекаемые уполномоченным органом к проведению национальной переписи в порядке, установленном настоящими Правилами;

8) статистическая форма – формуляр статистического документа (бланк, форма отчетности, вопросник, анкета, переписной лист и другие формуляры) на бумажном или электронном носителе, предназначенный для получения или регистрации в установленном порядке первичных статистических данных;

9) интервьюер – лицо, осуществляющее опрос респондентов и домашних хозяйств при проведении общегосударственных статистических наблюдений и национальных переписей;

10) национальная перепись – специально организованное статистическое наблюдение, включающее в себя перепись населения и сельскохозяйственную перепись, проводимое уполномоченным органом вне плана статистических работ по решению Правительства Республики Казахстан;

11) перепись населения – статистическое наблюдение, включающее в себя процесс сбора, обработки демографических, экономических и социальных данных, характеризующих респондента по состоянию на определенный момент времени, анализа и распространения агрегированных данных.

Глава 2. Порядок проведения национальных переписей

3. Национальные переписи включают в себя перепись населения и сельскохозяйственную перепись.

4. Национальные переписи проводятся путем:

1) заполнения переписных листов посредством опроса респондентов интервьюером с использованием планшета или бумажного носителя (в случае отсутствия возможности использования планшетов), без или с предварительным заполнением переписных листов на основе статистических регистров и/или административных данных;

2) заполнения респондентами переписных листов в электронном виде посредством сети интернет в онлайн режиме, без или с предварительным заполнением переписных листов на основе статистических регистров и/или административных данных.

5. Национальная перепись включает подготовительный, основной и заключительный периоды.

6. Подготовительный период осуществляется в течение 2 (двух) лет.

7. В подготовительный период уполномоченным органом реализуются следующие мероприятия:

1) разработка плана мероприятий по проведению национальной переписи;

2) разработка и утверждение порядка проведения пилотной переписи, переписных листов, методологического инструментария по проведению национальной переписи, а также разработка и утверждение совместных актов о взаимодействии с государственными органами;

3) организация работ по развитию объектов информационно-коммуникационной инфраструктуры, подготовке обучающих программ для проведения национальной переписи, а также организация проведения обучающих семинаров для переписного персонала;

4) проведение совместно с соответствующими государственными органами, комиссиями, переписным персоналом массово-разъяснительной работы среди населения о целях и порядке проведения национальной переписи;

5) подбор переписного персонала и заключение с ним договоров на участие в национальной переписи в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

6) утверждение расчета численности интервьюеров и стоимости их услуг при проведении национальных переписей по договору возмездного оказания услуг в соответствии с бюджетным законодательством Республики Казахстан;

7) определение порядка привлечения лиц в качестве интервьюеров при проведении национальных переписей.

В целях эффективного проведения национальных переписей могут проводиться дополнительные мероприятия: испытание переписных листов, апробация организации проведения и обработки полученных данных, формирование, уточнение, а также представление уполномоченному органу списков субъектов сельскохозяйственной переписи акиматами областей и городов республиканского значения путем проведения пилотной переписи по решению уполномоченного органа.

8. В основной период уполномоченным органом реализуются следующие мероприятия:

1) опрос интервьюерами респондентов с занесением в переписные листы полученных сведений;

2) организация переписным персоналом по окончании опроса выборочного контрольного обхода респондентов с охватом не менее 10 % для определения достоверности данных переписных листов и полноты охвата респондентов;

3) организация передачи полученных первичных статистических данных от респондента интервьюером уполномоченному органу;

4) организация ввода данных переписных листов в информационную систему по мере их поступления.

9. Заключительный период осуществляется в течение 2 (двух) лет. В заключительный период уполномоченным органом реализуются следующие мероприятия:

1) подведение итогов национальной переписи;

2) формирование и публикация итогов национальной переписи в виде сводных данных.

10. В переписные листы могут быть включены помимо основных вопросов дополнительные, необходимые для изучения социально-экономического положения региона, страны.

Не допускается включение в переписные листы вопросов, ответы на которые содержат информацию, относящуюся к государственным секретам, коммерческой или иной охраняемой законодательством тайне, ущемляющую либо нарушающую права и свободы человека и гражданина.

11. Переписные листы заполняются на государственном или русском языках по формам, утвержденным уполномоченным органом.

12. Обработка сведений, содержащихся в переписных листах, осуществляется в условиях, обеспечивающих их защиту от несанкционированного доступа и предотвращение их хищения, утраты, подделки или иного искажения.

13. Записи в переписных листах производятся на основе сведений, которые устно или письменно сообщаются респондентами без их документального подтверждения.

14. Первичные статистические данные, полученные от респондента в переписных листах, не подлежат распространению без его согласия и используются лишь для статистических целей в сводном обезличенном виде.

15. Сбор первичных статистических данных, не предусмотренных переписными листами, не допускается.

16. При проведении национальных переписей координация деятельности центральных и местных исполнительных органов может быть возложена Правительством Республики Казахстан, как на уполномоченный орган, так и на специально созданную комиссию, с определением их полномочий.

Глава 3. Периодичность и сроки проведения национальных переписей

17. Сельскохозяйственная перепись проводится не реже одного раза в десять лет, а перепись населения – в сроки, приуроченные к очередному раунду мировых переписей.

18. Решение о проведении национальных переписей, с указанием сроков и особенностей по их проведению, в том числе в течение какого времени будет проводиться перепись, принимается Правительством Республики Казахстан по предложению уполномоченного органа.

Глава 4. Подведение итогов национальных переписей и их опубликование

19. Полученные первичные статистические данные при проведении национальных переписей обрабатываются уполномоченным органом.

Первичные статистические данные, полученные при проведении национальных переписей на бумажных носителях, хранятся не менее года с момента официального опубликования итогов национальных переписей. Электронные носители, содержащие первичные статистические данные, хранятся не менее пятидесяти лет.

Итоги национальных переписей подлежат официальному опубликованию на электронных и бумажных носителях.