-------------------Бұйрықтан үзінді----------------
Мемлекеттік кіріс министрінің
2002 жылғы 9 сәуірдегі N 416 бұйрығы
"Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының K010209_ Кодексiн (Салық Кодексiн) қолданысқа енгiзу туралы" Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 12 шiлдедегi Заңына сәйкес
БҰЙЫРАМЫН:
Күшiн жоғалтқан жекелеген бұйрықтарының тiзбесi:
8. "Жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдерi мен салықтарын есептеу мен төлеу тәртiбi туралы" Нұсқаулықты бекiту туралы" Қазақстан Республикасы Қаржы министрлiгi Бас салық инспекциясының 1995 жылғы 30 маусымдағы N 41 V950079_ бұйрығы. -----------------------------------------------------
I. Жалпы ережелер
1. "Жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдерi мен салығын есептеу мен төлеу тәртiбi туралы" осы Нұсқаулық "Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Президентiнiң 1995 жылғы 24 сәуiрдегi заң күшi бар N 2235 Z952235_ Жарлығы және контрактiлердi орындау мақсатымен әзiрленедi.
2. Жер қойнауын пайдаланушы - қызметтiң төменде келтiрiлген түрлерiнiң бiреуiн немесе бiрнешеуiн: Қазақстан Республикасының аумағында геологиялық зерттеудi, пайдалы қазбалар өндiрудi, техногендiк құралымдарды қайта өңдеудi жүзеге асыратын және Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген тәртiп пен шарттар негiзiнде контракт жасаған тұлға.
II. Жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдерi
мен салығының мазмұны мен қолданылу саласы
1. Арнаулы төлемдер мен салыққа:
а) бонустар; қол қойылатын, коммерциялық табу, өндiру;
б) роялти;
в) үстем пайдаға салық енедi.
2. Осы тараудың 1-тармағында көзделген төлемдер мен салықты төлеу жер қойнауын пайдаланушыларды жоғарыда аталған Жарлықпен көзделген басқа да салықтар мен төлемдер төлеуден босатпайды.
Бұл ереже осы Жарлыққа сәйкес салық төлеушiлер үшiн қолданылатын жалпы салық режимiнiң таралуын көздейдi. Жалпы салық режимiн қолдану жер қойнауын пайдаланушылар жөнiнде әлдебiр шектеу бола алмайды.
3. Заңға сәйкес Қазақстан Республикасының Үкiметiмен жасалған бiр конрактiден артық қызметтi жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушылар кез-келген салық пен төлемдердi анықтау мақсаты үшiн табыс пен шығынды қоса алмайды.
Мысалы, "Мұнай" компаниясы Атырау облысында орналасқан контрактiлiк аумақта (кенiште) көмiрсутегiн барлау (немесе қазу немесе өндiру немесе екеуiн де қоса жүргiзу) жөнiнде Қазақстан Республикасының Үкiметiмен контракт жасасты. "Мұнай" компаниясы сонымен бiр мезгiлде (немесе кейiнiрек) Маңғыстау облысында орналасқан контрактiлiк аумақта (кенiште) көмiрсутегiн барлау (қазу немесе өндiру немесе екеуiн де қоса жүргiзу) жөнiнде Қазақстан Республикасының Үкiметiмен контракт жасасты. Бұл ретте салық режимi әрбiр контрактiлiк аумақ үшiн бөлек-бөлек болады және де "Мұнай" компаниясының бiр контракт бойынша табыс пен шығынды басқа бiр контракт бойынша табыспен және шығынмен қосуға құқығы жоқ.
4. Қазақстан Республикасындағы салық заңдарының өзгеруi, халықаралық салық шарттарының күшiне енуi, халықаралық салық шарттары қағидаларының өзгеруi немесе олардың тоқтатылуы нәтижесiнде жасасылған контрактi шарттары Қазақстан үшiн немесе жер қойнауын пайдаланушы үшiн нашарлаған жағдайда мемлекет пен жер қойнауын пайдаланушының экономикалық мүддесiнiң бастапқы балансын қалпына келтiру мақсатында контрактiнiң жекелеген шарттарының өзгертiлуi мүмкiн.
Мысалы. Шетел корпорациясы Атырау облысында көмiрсутегiн өндiру жөнiнде 1994 жылғы 1 желтоқсанда Қазақстан Үкiметiмен 25 күнтiзбелiк жыл мерзiмiне өзара шарт жасасты. Өндiру жобасы бiрлескен кәсiпорын құру негiзiнде жүзеге асырылады. Салық заңдарына сәйкес бiрлескен кәсiпорын қатысушыларға бөлетiн пайда бойынша Корпорация 15 процент мөлшерiнде дивидендке салынатын салық төлеуге тиiс. 1996 жылдың 1 қаңтарынан бастап қос салық салуды жою туралы екi мемлекеттiң Үкiметтерi арасындағы келiсiм күшiне енедi, бұл келiсiмге сәйкес дивидендке салынатын салық ставкасы 5 процент мөлшерiнде белгiленедi. Сөйтiп бiрлескен кәсiпорын 1996 жылдың 1 қаңтарынан бастап Корпорацияға бөлiнетiн пайда бойынша 5 процент мөлшерiнде дивидендке салынатын салық ұстайды. Алайда мұндай жағдайда Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң дивидендке салынатын салықтың төмендетiлуi салдарынан Қазақстан жағының шеккен зиянына ақшалай өтемақы алуға құқығы бар және мұндай құқықтың жоғарыда аталған келiсiмнiң құзырына кiрмейтiн басқа (әдетте) төлемдер мен салықтардың мөлшерiн (ставкасын) арттыру жолымен iске асырылуы мүмкiн.
5. Өндiрушi өнеркәсiптiң түрлi саласындағы қызметтi жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушылар үшiн арнаулы төлемдер мен салық төлеу тәртiбiнiң ерекшелiктерiн Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетi белгiлейдi.
6. Жер қойнауын пайдалану жөнiндегi барлық контрактылар Қазақстан Республикасының Үкiметi немесе өкiлеттiгi бар мемлекеттiк органдар жер қойнауын пайдаланушылармен жасасқанға дейiн Бас салық инспекциясында мiндеттi түрде алдын-ала салық сараптауынан өтеуi тиiс.
Мiндеттi түрдегi алдын-ала салық сараптауын өткiзу тәртiбiн Бас салық инспекциясы бекiтедi.
7. Қазақстан Республикасының Үкiметi немесе өкiлеттiгi бар мемлекеттiк басқару органдары мен отандық немесе шетелдiк жер қойнауын пайдаланушылар арасында 1995 жылғы 1 шiлдеге дейiн жасасқан жер қойнауын пайдалану жөнiндегi контрактыларда айқындалған салық салу шарттары олардың қолданылу мерзiмiне сақталады.
Ескерту. 6,7-тармақтармен толықтырылды - ҚР Қаржы министрiнiң
1996.01.22. N 19 бұйрығымен.
Төлеушiлер
III. Бонус төлеушiлер
1. Қазақстан Республикасының Үкiметiмен жасасылған контрактiлердiң шарттарына сәйкес жер қойнауын пайдаланушылар бонустың барлық түрiн төлеушiлер болып табылады.
2. Қол қойылған бонус жер қойнауын геологиялық зерделеу, геологиялық зерделеу мен кейiнгi өндiру және (немесе) өндiру құқына бiр жолғы тiркелген төлем болып табылады және жер қойнауын пайдаланушылар заңда белгiленген тәртiппен тиiстi операцияларға контрактi жасаған жағдайда төлейдi.
Қол қойылған бонусты жер қойнауын пайдаланушы екi тараптың келiсiмiмен айқындалған мөлшерде және мерзiмде төлейдi. Қол қойылған бонусты төлеу жөнiнде контрактiде белгiленген әлдеқандай қосымша шарттарды жер қойнауын пайдаланушы осы контрактiге сәйкес орындауға тиiс.
3. Коммерциялық табу бонусы бiр жолғы тiркелген төлем болып табылады және жер қойнауын пайдаланушылар контрактыда көрсетiлген аумақтағы коммерциялық табу кезiнде төлейдi.
Коммерциялық табу бонусын төлеу жер қойнауын пайдаланушы мен Қазақстан Республикасының Үкiметi арасында жасасылған контрактыда белгiленген болса, оны жер қойнауын пайдаланушы төлейдi. Коммерциялық табу бонусын төлеу жөнiнде контрактiда белгiленген әлдеқандай қосымша шарттарды жер қойнауын пайдаланушы осы контрактiге сәйкес орындауға тиiс.
Коммерциялық табу контрактыда көрсетiлген аумақта өндiруге тиiмдi бiр немесе бiрнеше кенiштiң табылуын бiлдiредi. Коммерциялық табу бонусын жер қойнауын пайдаланушы контрактыда белгiленген мөлшерде және мерзiмде төлейдi.
4. Өндiру бонусы тiркелген төлем болып табылады және жер қойнауын пайдаланушылар жер қойнауын игерудiң белгiлi бiр жағдайына немесе өндiрудiң белгiлi сатысына қол жеткiзген кезде әлсiн-әлсiн төлеп отырады.
Өндiру бонусын жер қойнауын пайдаланушы мен Қазақстан Республикасының Үкiметi арасында жасасылған контрактыда белгiленген мерзiмде және мөлшерде осы жер қойнауын пайдаланушы төлейдi. Бонусты төлеу жөнiнде контрактыда белгiленген қандай да болсын қосымша шарттарды осы контрактыға сәйкес жер қойнауын пайдаланушы орындауға тиiс.
IV. Роялти төлеушiлер
1. Пайдалы қазбалар өндiрудi және техногендiк құралымдарды қайта өңдеудi жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушылар роялти төлеушiлер болып табылады.
2. Пайдалы қазбаларды өндiру мен техногендiк құралымдарды қайта өңдеу процесiнде жер қойнауын пайдалану құқына төлем жасау роялти болып табылады.
3. Роялтидi жер қойнауын пайдаланушы мен Қазақстан Республикасының Үкiметi арасында жасасылған контрактыда белгiленген мерзiмде және мөлшерде осы жер қойнауын пайдаланушы төлейдi. Роялти төлеу жөнiнде контрактыда белгiленген қандай да болсын қосымша шарттарды осы контрактыға сәйкес жер қойнауын пайдаланушы орындауға тиiс.
V. Үстем пайдаға салық төлеушiлер
1. Пайдалы қазбалар өндiрудi және техногендiк құралымдарды қайта өңдеудi жүзеге асыратын әрi салыстырмалы түрдегi тәуiр табиғат жағдайындағы қызметтен қосымша табыс алатын немесе салыстырмалы түрдегi тәуiр нарық жағдайында өндiрiлген өнiмдi өткiзетiн жер қойнауын пайдаланушылар үстем пайдаға салық төлеушiлер болып табылады.
2. Үстем пайдаға салықтың мөлшерi мен төлеу шарттары жер қойнауын пайдаланушы мен Қазақстан Республикасының Үкiметi арасында жасасылған контрактыда белгiленген болса, оны осы жер қойнауын пайдаланушы төлейдi. Үстем пайдаға салықты төлеу жөнiнде контрактыда белгiленген қандай да болсын қосымша шарттарды осы контрактыға сәйкес жер қойнауын пайдаланушы орындауға тиiс.
Салық салу объектiлерi
VI. Бонустар белгiлеудiң тәртiбi
1. Қол қойылатын бонустардың алғашқы мөлшерiн Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетi құратын арнаулы уәкiлдi орган белгiлейдi. Бонустарды төлеудiң тәртiбi, түпкiлiктi мөлшерi және басқа шарттары контрактiде белгiленедi.
Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетi құратын арнаулы уәкiлдi орган дегенiмiз барлауды, қазуды және өндiрудi көздейтiн әрбiр жеке жоба бойынша келiссөз жүргiзу үшiн Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетiнiң арнаулы қаулысымен (өкiмiмен) жасақталып, бекiтiлген және тиiстi өкiлеттiк берiлген орган (тендер комитетi, лицензиялық комитет немесе жұмыс тобы). Әдетте, мұндай орган құзыретiне жер қойнауын пайдаланушылардың қызметi аясында жүзеге асырылатын жекелеген аспектiлердi реттеу және бақылау жататын түрлi министрлiктер мен ведомстволардың өкiлдерiнен жасақталады.
2. Бонустардың түпкiлiктi мөлшерi Қазақстан Республикасының Үкiметi мен жер қойнауын пайдаланушылар арасында жасасылған контрактiде белгiленедi. Контрактiде белгiленген бонустардың мөлшерiн айқындау талаптары жер қойнауын пайдаланушылар үшiн мiндеттi болып табылады.
VII. Роялти салынатын объект
1. Жер қойнауын пайдаланушы өндiрген пайдалы қазбалардың немесе олар қайта өңдеген техногендiк құралымдардың көлемi роялти салу объектiсi болып табылады. Роялти төлеудiң тәртiбi, мөлшерi мен басқа да шарттары контрактiде белгiленедi.
2. Роялти заттай төленген жағдайда оны жеткiзу (табыстау, жөнелту) тәртiбiн жер қойнауын пайдаланушы өзара шарт талаптарына дәл сәйкес орындауға тиiс.
VIII. Үстем пайдаға салынған салықтан алынатын табыс
1. Салыстырмалы түрдегi тәуiр табиғат жағдайында немесе салыстырмалы түрдегi тәуiр нарық жағдайында жер қойнауын пайдаланушыларда түзiлетiн әрi соның әсерiнен неғұрлым жоғары пайда нормасын беретiн қосымша табыс үстем пайдаға салық салу объектiсi болып табылады. Үстем пайдаға салық төлеудiң тәртiбi, мөлшерi мен басқа да шарттары контрактiде белгiленедi.
2. Үстем пайдаға салық белгiлi бiр шамадан үстем түрде алынған пайдаға үдемелi салық салуды белгiлейдi. Мұндай шама Үкiмет пен жер қойнауын пайдаланушы арасындағы келiссөз барысында айқындалады.
Әдетте (бiрақ ерекше жағдайда емес) салыстырмалы тәуiр табиғат жағдайына және салыстырмалы тәуiр нарық жағдайына мына факторлар жатады:
- дүние жүзiлiк нарықта энергия көздерi бағасының өсуi;
- контрактiге қол қойылған күнгi есеп айырысу бағасымен салыстырғанда жабдық (технология, ноу-хау, т.б.) бағасының төмендеуiне байланысты жоба бойынша жұмсалған шығынның (күрделi және ағымдағы) төмендеуi;
- жобадағымен салыстырғанда өндiрудiң неғұрлым қолайлы жағдайларына байланысты жобаның арзандауы;
- өндiрiлген өнiмдi тасымалдау құнының арзандауы;
- оперативтiк шығындар мен басқа да шығындардың төмендеуi.
IХ. Арнаулы төлемдер мен салықты төлеу нысаны
1. Бонустардың барлық түрлерi тек ақшалай нысанда ғана төленедi.
2. Роялти заттай сондай-ақ ақшалай нысанда да төленедi. Контрактiде көзделген шекте және тәртiппен заттай және ақшалай нысандарын аралас қолдануға жол берiледi. Роялтидi заттай нысанда төлейтiн жағдайда контрактiде өндiрiлетiн өнiмдердi берiп тұру пунктi мен шарттары көрсетiледi.
Роялти заттай нысанда төлейтiн жағдайда салық органдары роялтидiң заттай нысанда жеткiзу пункттiң, шарттарын бақылауға мiндеттi. Егер роялтидi заттай нысанда төлеу контрактi бойынша жер қойнауын пайдаланушының өзiне тапсырылатын болса, онда салық органдары контрактiде белгiленген жеткiзу, өткiзу және бюджетке өткiзуден алынған соманы есептеу мерзiмiнiң уақтылы орындалуын бақылауға мiндеттi.
3. Үстем пайдаға салық ақшалай нысанда төленедi.
Х. Жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы шегерiстерi
1. Табыс салығы үшiн салық салынатын табысты және жер қойнауын
пайдаланушының үстем пайдасына салықты анықтау кезiнде қол қойылатын бонус
шегерiс жасауға жатпайды.
2. Коммерциялық табу бонусы, өндiру бонусы және роялти табыс салығы
үшiн салық салынатын табысты және жер қойнауын пайдаланушының үстем
пайдасына салынатын салықты анықтау кезiнде шегерiс жасалуға тиiс.
Төлеу мерзiмi
ХI. Бонус пен роялти төлеу мерзiмi
Жер қойнауын пайдаланушылардың бонус пен роялти төлеу мерзiмi
контрактiде белгiленедi және жер қойнауын пайдаланушылар үшiн мiндеттi
болып табылады.
ХII. Үстем пайдаға салық төлеу мерзiмi
Есептi жылда алынған үстем пайдаға салық есеп берiлгеннен кейiнгi
жылдың он бесiншi сәуiрiне дейiн төленедi.
Қазақстан Республикасы Қаржы
министрiнiң бiрiншi орынбасары
- Бас салық инспекциясының бастығы
Оқыған:
Багарова Ж.А.
