Қолданылып жүрген заңдардың дұрыс пайдаланылуын және Қазақстан Республикасы азаматтарының шетел азаматтарымен және азаматтығы жоқ адамдармен некелерiн тiркеу кезiндегi практиканың бiрлiгiн қамтамасыз ету мақсаттарында республиканың аудандық және қалалық АХАЖ бөлiмдерi (бұдан әрi мәтiн бойынша аудан (қала) АХАЖ бөлiмi) мыналарды басшылыққа алуға тиiс.
1. Қазақстан Республикасы Конституциясының 27-бабына сәйкес республикамызда неке мемлекет қорғауында болады.
Қазақ КСР-i Неке және отбасы туралы кодексiнiң 15-бабына сәйкес (бұдан әрi мәтiн бойынша "Кодекс") неке қиятын адамдардың өзара келiсiмiнде негiзделедi.
2. Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Шетел азаматтарының Қазақстан Республикасындағы құқықтық жағдайы туралы", заң күшi бар, жарлығының 14-бабына сәйкес шетел азаматтары Қазақстан Республикасында Қазақстан Республикасының азаматтарымен және басқа адамдармен неке қия және бұза алады, неке және отбасы қатынастарында Қазақстан Республикасының заңдары мен халықаралық шарттарына сәйкес Қазақстан Республикасының азаматтарымен бiрдей құқықтарды пайдаланады және мiндеттер көтередi.
3. Кодекстiң 183-бабына сәйкес Қазақстан Республикасы азаматтарының шетелдiктермен және азаматтығы жоқ адамдармен некелерi, сондай-ақ шетел азаматтарының республика аймағындағы өзара некелерi Кодекстiң 15-бабымен белгiленген жағдайларды сақтай отырып, қазақстандық заңдарға сәйкес қиылады.
4. Некелесудi қалайтын адамдар арызын некеге отыратындардың немесе олардың ата-аналарының тұратын жерi бойынша аудан (қала) АХАЖ бөлiмiне жеке бередi.
Арыз белгiленген нысандағы бланкте (N 1 қосымша) жазылуға және онда нысанда қойылған барлық сұрақтарға мейлiнше толық жауаптар болуға тиiс.
Шетел азаматымен некесiн тiркеудi қалайтын Қазақстан Республикасы азамат(шас)ының арызын қабылдау кезiнде аудан (қала) АХАЖ бөлiмi оны болашақ зайыбы соның азаматы болып табылатын Мемлекеттiң заңдары бойынша сол үшiн туындайтын, атап айтқанда азаматтық, ерлi-зайыптылардың екеулерiнiң және олардың балаларының құқықтық жағдайы ерекшелiктерi, жеке және мүлiктiк құқықтар мәселелерi бойынша құқықтық салдармен таныстырады.
5. Арызды аудан (қала) АХАЖ бөлiмiне беру кезiнде жеке адамды куәландыратын мынадай құжаттар берiлуге тиiс:
5.1. Республикада тұрақты тұратын немесе шетелде уақытша болатын Қазақстан Республикасының азаматы ұлттық төлқұжатты не жеке куәлiгiн, не тұрақты тұратын жерi бойынша тiркелгендiгi туралы белгiсi бар 1974 жылғы үлгiдегi төлқұжатты бередi.
Шетелде тұрақты тұратын Қазақстан Республикасының азаматы оны Қазақстан Республикасының шетелде тұрақты тұратын азаматы ретiнде есепке алу туралы шетелдегi консулдық мекеменiң белгiсi бар, Қазақстан Республикасы азаматының үлттық төлқұжаты.
5.2. Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын шетел азаматы, нақты төлқұжатқа қоса шетел азаматының Қазақстан Республикасында тұруға белгi қағазын бередi.
Қазақстан Республикасында уақытша болатын шетел азаматы төлқұжатты немесе белгiленген тәртiпте Қазақстан Республикасының Iшкi iстер органдарында тiркелген соның орнына жүретiн құжатты бередi.
5.3. Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын азаматтығы жоқ адам тұратын жерi бойынша тiркелгендiгi туралы Қазақстан Республикасы Iшкi iстер органдарының белгiсi бар, азаматтығы жоқ адамның куәлiгiн бередi.
Қазақстан Республикасында уақытша болатын азаматтығы жоқ адам оның жеке басын куәландыратын, ол өмiр сүретiн елдiң құзыреттi органдары берген және белгiленген тәртiпте Қазақстан Республикасының Iшкi iстер органдарында тiркелген нақты құжатты бередi.
6. Шетел азаматы төлқұжатын (жеке басын куәландыратын құжатты) берумен бiрге оның мәтiнiiң нотариалды куәландырылған қазақ немесе орыс тiлдерiнде жазылған аудармасын беруге тиiстi.
Аударманың бұл адам азаматы болып табылатын мемлекеттiң (азаматтығы жоқ адамның тұрақты тұратын елiнiң) консулдығында (елшiлiгiнде) немесе осы мемлекеттiң Сыртқы iстер министрлiгiмен де куәландырылуы мүмкiн.
7. Егер некелесетiндер арызды ата-анасының немесе олардың бiреуiнiң тұратын жерi бойынша аудан (қала) АХАЖ бөлiмiне Қазақстан Республикасының аумағында берсе, тұратын жерi бойынша тiркелгендiгi туралы белгiсi бар 1974 жылғы үлгiдегi төлқұжаттар немесе ата-аналарының (ата-анасының) жеке куәлiгi берiлуге тиiс.
8. Кодекстiң 17-бабына сәйкес, бiреуi болсын басқа некеде тұратын адамдар арасында некелесуге жол берiлмейтiндiкке байланысты, шетел азаматы некелесу туралы арыз беру кезiнде соның азаматы болып табылатын мемлекеттiң құзыреттi органы немесе консулдығы (елшiлiгi) берген, оның некеде тұрмайтындығын куәландыратын, және егер халықаралық шарттардан өзгеше туындамаса, Қазақстан Республикасының шет елдегi тиiстi консулдық мекемесiнде немесе Қазақстан Республикасы Сыртқы iстер министрлiгiнiң Бас консулдық басқармасында ресмилендiрiлген анықтама беруге тиiстi.
Азаматтығы жоқ адам оның тұрақты тұратын елiнiң құзыреттi органы немесе консулдығы (елшiлiгi) берген және Қазақстан Республикасының шетелдегi тиiстi консулдық мекемесiнде немесе Қазақстан Республикасы Сыртқы iстер министрлiгiнiң Бас консулдық басқармасында ресмилендiрiлген осындай анықтама бередi.
Анықтамада шетел азаматының фамилиясы, аты, әкесiнiң аты толық көрсетiледi (егер шетел азаматының төлқұжатында әкесiнiң аты көрсетiлмесе, ол некелесуге арналған құжаттарда да көрсетiлмейдi).
Анықтама мәтiнiң қазақ және орыс тiлдерiнде жасалған аудармасы нотариалды куәландырылуға тиiс. Аударманың бұл адам азаматы болып табылатын мемлекеттiң (азаматтығы жоқ адамның тұрақты тұратын елiнiң) консулдығында (елшiлiгiнде) немесе осы мемлекеттiң Сыртқы iстер министрлiгiмен де куәландырылуы мүмкiн.
Анықтама берiлген күнiнен бастап үш ай аралығында жарамды. Бұл мерзiм некелесу туралы арыз беру күнiнен есептеледi.
9. Бұрын тiркелген некеде тұрған адамдар аудан (қала) АХАЖ бөлiмiне бұрынғы некенiң бұзылғандығын растайтын құжаттарды (неке бұзу туралы куәлiк, зайыбының қайтыс болуы туралы куәлiк не некенi жарамсыз деп тану туралы сот шешiмi) бередi.
Некесiн шетелде бұзған Қазақстан Республикасының азаматы, сондай-ақ шетел азаматы үшiн мұндай құжаттың неке бұзу туралы сот шешiмi, зайыбының қайтыс болуы туралы куәлiк не бұрынғы некенiң бұзылғандығын растайтын, құзыреттi орган берген және, егер халықаралық шарттардан өзгеше туындамаса, Қазақстан Республикасының шет елдегi консулдық мекемесiнде не Қазақстан Республикасы СIМ-нiң Бас консулдық мекемесiнде ресмилендiрiлген басқа құжат болуы мүмкiн.
Некенiң бұзылуын растайтын шетел сотының шешiмi не басқа құжат Қазақстан Республикасының шет елдегi консулдық мекемесiмен, шетел азаматы соның азаматы болып табылатын мемлекеттiң (азаматтығы жоқ адамның тұрақты тұратын елiнiң) консулдығымен (елшiлiгiмен) не осы мемлекеттiң Сыртқы iстер министрлiгiмен куәландырылған, қазақ немесе орыс тiлiнде жасалған аудармасымен бiрге берiлуге тиiс.
Бұл тәртiп халықаралық шарттарға сәйкес мұндай құжаттардың Қазақстан Республикасының аумағында жарамды болып есептелетiн жағдайларына жатады.
10. Кодекстiң 182-бабына сәйкес, арызды қабылдаған аудан (қала) АХАЖ бөлiмi некелесушiлердi Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген, некенi тiркеу шарттары мен тәртiбiмен таныстыруға, болашақ ерлi-зайыптылар мен ата-аналар ретiнде олардың құқықтары мен мiндеттерiн түсiндiруге, бұл адамдардың бiр-бiрiнiң денсаулығы мен отбасы жағдайы туралы өзара хабардар екендiгiне көзiн жеткiзуге, және некелесуге кедергi болатын жағдайларды жасырғаны үшiн қылмыстық кодекстiң 184-бабымен көзделген жауапкершiлiк туралы ескертуге тиiс.
11. Аудан (қала) АХАЖ бөлiмi арызға қоса берiлген құжаттардың толықтығы мен дұрыстығын тексередi және некелесушiлердiң келiсiмi бойынша олардың некелерiн салтанатты жағдайда тiркеуiн қалап-қаламайтындығын анықтай отырып, некенi тiркеу күнi мен сағатын да тағайындайды.
12. Ортақ балалары бар адамдардың арасында неке қию кезiнде, аудан (қала) АХАЖ бөлiмi оларға әкелiктi анықтау тәртiбiн де түсiндiруге тиiс.
13. Некенi тiркеу арызды қабылдаған аудан (қала) АХАЖ бөлiмiнде, оны берген аудандардың қатысуында жасалады.
Некенi тiркеу некелесудi қалайтын адамдардың арыз бергенiнен кейiн бiр айлық мерзiм өткен соң жасалады, Жеке жағдайларда, дәлелдi себептер болған кезде, аудан (қала) АХАЖ бөлiмiнiң меңгерушiсi некелесушiлердiң бiрлескен өтiнiшi бойынша аталған мерзiмдi қысқартуы немесе көбейтуi, бiрақ бiр айдан аспайтын уақытқа мүмкiн.
14. Егер некенi тiркегенге дейiн аудан (қала) АХАЖ бөлiмiне бiреуден неке қиюға кодекстiң 17-бабында көзделген кедергiлердiң болуы туралы хабар келiп түссе, онда бұл мәлiмдеушiге некенi тiркеу үшiн заңдармен белгiленген мерзiм шегiнде тиiстi дәлелдер беру ұсынылады. Тiркеудiң мұндай жағдайда уақытша кейiнге қалдырылуы мүмкiн, ал кейiнге қалдыру себептерi туралы некелесу туралы арыз берген адамдар хабардар етiледi.
15. Бiрқатар мемлекеттер заңдарының өз мемлекеттерi азаматтарының шетел азаматтарымен некелерiн тек некелесетiн адамдар бұған осы мемлекеттiң құзыреттi органының рұқсатын алған кезде ғана жарамды деп тануына байланысты, аудан (қала) АХАЖ бөлiмi арызды қабылдау кезiнде шетел азаматы соның азаматы болып табылатын мемлекеттiң құзыреттi органынан мұндай рұқсат алудың талап етiлетiн-етiлмейтiндiгiн мәлiмдеушiлерден анықтап алуға тиiс.
Шет мемлекеттiң заңдары шетел азаматымен некелесуге құзыреттi органнан арнайы рұқсат алуды талап еткен, ал шетел азаматында мұндай рұқсат болмаған жағдайда, аудан (қала) АХАЖ бөлiмi арызды қабылдау кезiнде некелесушiлерге, және ең алдымен Қазақстан Республикасының азамат(шас)ына, олардың некесiнiң некелесетiн адам соның азаматы болып табылатын елде, осыдан туындайтын барлық салдармен, жарамсыз болып танылуы мүмкiн екендiгiн түсiндiруге тиiс.
Егер, мұндай түсiндiрулерге қарамастан, мәлiмдеушiлер некенiң тiркелуiн талап етсе, бұл неке тiркеледi, ал некенi қию туралы актiнiң жазуында некелесушi адамдар тиiстi мемлекетте қолданылып жүрген шетел азаматымен некелесу тәртiбi мен шарттарымен таныс екендiгi туралы белгi қойылады.
16. Некенi тiркеу кезiнде ерлi-зайыптыларға олардың қалауы бойынша
ортақ фамилия ретiнде олардың бiреуiнiң фамилиясы берiледi не әрқайсысына
некелесу алдындағы өз фамилиясы сақталады.
17. Егер Қазақстан Республикасының азаматы некелесу кезiнде зайыбының
фамилиясын алса, некенi тiркеген аудан (қала) АХАЖ бөлiмi оған бiр айлық
мерзiм аралығында 1974 жылғы үлгiдегi төлқұжатты немесе жеке куәлiктi
айырбастауды ұсынады.
18. Некенiң тiркелуi жасалғаннан кейiн ерлi-зайыптыларға неке туралы
куәлiк берiледi.
19. Қазақстан Республикасы азаматтарының тарихи отанына қайтып келген
және Қазақстан Республикасының азаматтығын қабылдамаған адамдармен
некелерiн тiркеу осы нұсқаулы ережелерге сәйкес жасалады.
20. "Мемлекеттiк баж салығы туралы" Заңға сәйкес некенi тiркегенi
үшiн аудан (қала) АХАЖ бөлiмi мемлекеттiк баж салығын алады.
21. Аудан (қала) АХАЖ бөлiмдерi Қазақстан Республикасы азаматтарының
шетел азаматтарымен некелерiн тiркеу туралы хабарламаны, мәлiметтердi
белгiленген нысан бойынша (N 2 қосымша) мағлұматтар банкiне енгiзу үшiн
Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiне жiбередi.
N 1-қосымша
Арыз 19__ ж. "___"___________ Неке 19__ ж. "___"______ тiркелдi
қабылданады және журналда N__ N_____ акт жазуы
болып тiркелдi _________________________________
Некенi тiркеу 19__ж. "__"____ (аудандық (қалалық)
___сағат___ мин. тағайындалды _________________________________
Аудандық (қалалық) АХАЖ АХАЖ бөлiмiнiң атауы)
бөлiмiнiң меңгерушiсi _________________________________
_____________________________
(қолы)
Некеге тұру туралы
АРЫЗ
____________________________________________________________________
| Ер адам | Әйел
_________________________|_____________________|____________________
| |
1. Фамилиясы | |
_________________________|_____________________|____________________
2. Аты | |
_________________________|_____________________|____________________
3. Әкесiнiң аты | |
_________________________|_____________________|____________________
4. Туған уақыты |19__ж. "___"________ |19__ж. "___"________
Жасы |________ жасқа толды |________ жасқа толды
_________________________|_____________________|____________________
5. Туған жерi (қала, | |
қыстаң, аудан, облыс, | |
аймақ, республика) | |
_________________________|_____________________|____________________
6. Ұлты | |
_________________________|_____________________|____________________
7. Отбасылық жағдайы, | |
некеде болмаған, | |
әйелi өлген (жесiр), | |
ажырасқан | |
_________________________|_____________________|____________________
8. Ортақ балалары туралы | |
мағлұматтар (аты, | |
туған жылы) | |
_________________________|_____________________|____________________
9. Тұрақты тұратын жерi | |
_________________________|_____________________|____________________
10. Есеп бойынша нешiншi | |
некеге тұрады | |
_________________________|_____________________|____________________
11. Жеке басын куәлан. | |
дыратын құжаттар | |
(сериясы, нөмiрi, | |
қашан және кiммен | |
берiлген) | |
_________________________|_____________________|____________________
Некеге тұруға кедергiлер жоқ.
Некенi тiркегеннен кейiн мына фамилияда болғымыз келедi:
ерi ___________________________________________________
әйелi _________________________________________________
Некеге тұру шарттарымен және тәртiбiмен таныстық. Болашақ
ерлi-зайыптылар және ата-ана ретiндегi құқықтар мен мiндеттер бiзге
түсiндiрiлдi.
Қылмыстық Кодекстiң 184-бабы некеге тұру кедергiлерiн жасырғаны үшiн
заң бойынша жауапкершiлiк туралы ескертiлдi.
Некеге тұратындардың қолы: Әйелi _____________________________
(некеге дейiнгi фамилиясы)
Ерi _______________________________
(некеге дейiнгi фамилиясы)
"___"____________ 19__ ж.
N 2 қосымша
Аудандық (қалалық) АХАЖ Қазақстан Республикасының
бөлiмiнiң бұрыштама Әдiлет министрлiгiне
мөртаңбасы
Х А Б А Р
Аз ___________________________________________________________
(фамилиясы, аты, әкесiнiң аты
______________________________________________________________
туған жылы)
______________________________________________________________
(азаматтығы көрсетiлсiн)
Аз ___________________________________________________________
(фамилиясы, аты, әкесiнiң аты
______________________________________________________________
туған жылы)
______________________________________________________________
(азаматтығы көрсетiлсiн)
______________________________________________________________
(Аудандық (қалалық) АХАЖ бөлiмiнiң
______________________________________________________________
атауы)
199__ ж. "___"______________ N _______ акт жазуы неке тiркелген
соң мына фамилиялар берiлдi:
ерiне ________________________
зайыбына _____________________
Мәлiметтер мағлұматтар банкiне енгiзiлу үшiн хабарланып отыр.
Аудандық (қалалық) АХАЖ бөлiмiнiң меңгерушiсi ______________
(қолы)
