Қазақстан Республикасы Женевада 1979 жылғы 30 қарашада жасалған Ауаның алыс қашықтықта шекарааралық ластануы туралы конвенцияға қосылсын.
Қазақстан Республикасының
Президенті
Ауаның алыс қашықтықтарға
шекарааралық ластануы туралы
КОНВЕНЦИЯ
(2001 жылғы 11 сәуірде күшіне енді - ҚР СІМ-нің ресми сайты)
Осы Конвенцияның қоршаған ортаны қорғау саласындағы байланыстар мен ынтымақтастықты дамытуға ықпал ету шешiмiн мақсат тұтқан тараптары,
Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Европалық экономикалық комиссиясы қызметiнiң осындай байланыстар мен ынтымақтастықтарды, атап айтқанда ауаны ластаушылардың алыс қашықтықтарға көшірiлуiн қоса алғанда, ауаның ластануына қарсы күрес саласында, нығайту үшiн маңыздылығын түсiне отырып,
Европалық экономикалық комиссияның Европадағы қауiпсiздiк пен ынтымақтастық жөнiндегi кеңестің Қорытынды кесiмiнің тиiстi ережелерiн көпжақты жүзеге асырудағы үлесiн мойындай отырып,
Европалық экономикалық комиссияның Европадағы қауiпсiздiк пен ынтымақтастық жөнiндегi кеңестің Қорытынды кесiмiнің, ауаны ластануы алыс қашықтықтарға көшiрiлуiн қоса алғанда, ауаның ластаушылар мен оның зардаптарына қарсы күрес саласындағы ынтымақтастыққа, сондай-ақ халықаралық ынтымақтастық жолымен мониторингтiң кең бағдарламасын әзiрлеуге және кейiннен басқа да ластаушыларды мүмкiн болатын қамту арқылы күкiрттің қос тотығынан бастап ауаны ластаушылардың алыс қашықтықтарға көшірiлуiн бағалауға шақыруды қамтитын қоршаған ортаға қатысты тарауының ережесiн ескере отырып,
Бiрiккен Ұлттар Ұйымының адамды қоршаған ортаның проблемалары жөнiндегi Конференциясы Қарарларының тиiстi ережелерiн, атап айтқанда Бiріккен Ұлттар Ұйымының жарғысы мен халықаралық құқықтың қағидаттарына сәйкес мемлекеттiң қоршаған орта саласындағы өз саясатына сәйкес өзiнiң меншiк ресурстарын әзiрлеуге егемендi құқығы бар екендiгi және олардың юрисдикциясының немесе бақылауының шеңберiндегi қызмет ұлттық юрисдикцияның қолданылуынан тысқары басқа мемлекеттердің немесе аудандардың қоршаған ортасына залал келтiрмеуiн қамтамасыз ету үшiн жауапкершiлiкте болатындығы туралы ортақ сенiмдiлік бiлдiрiлетiн 21 қағидатты назарға ала отырып,
қысқа мерзiмдiк те және ұзақ мерзiмдiк жоспарда да мүмкiн болатын жағымсыз зардаптардың - ауаның шекарааралық ластануын қоса алғанда, ауаның ластануының бар екендiгiн мойындай отырып,
болжамдар бойынша аймақтағы ауаны ластаушылардың қалдығы деңгейiнің артуы мұндай жағымсыз зардаптарды ушықтыра түсетiндiгi жөнiнде алаңдаушылық бiлдiре отырып,
ауаны ластаушыларды алыс қашықтықтарға көшiрудің зардаптарын зерделеу қажеттiлiгi мен анықталған проблемаларды шешудi iздестiрулердің қажеттiгiн мойындай отырып,
тиiстi ұлттық iс-шараларды әзiрлеу мақсатында белсендi халықаралық ынтымақтастықты күшейтуге және ақпараттар алмасу, консультациялар, ғылыми-зерттеу қызметi және мониторинг арқылы ауаның алыс қашықтықтарға шекарааралық ластануын қоса алғанда, ауаның ластануына Қарсы күрес жөніндегi ұлттық шараларды үйлестiруге өздерiнiң дайын екендiгiн растай отырып,
мына төмендегiлер туралы келiстi:
АЙҚЫНДАУ
1-бап
Осы Конвенцияның мақсаттары үшiн:
а) "ауаның ластануы" адамдардың денсаулығына қауiп төндiру, тiрi ресурстарға, экологиялық жүйелерге және материалдық құндылықтарға зиян келтiру, сондай-ақ ландшафтың құндылықтарына залал келтiру немесе қоршаған ортаны пайдаланудың басқа да заңды түрлерiне кедергi жасау сияқты сипаттағы зиянды зардаптарға әкеп соқтыратын адамның қоршаған ауаға заттарды немесе энергияны тiкелей немесе жанама енгiзуiн бiлдiредi; "ауаны ластаушылар" айқындалымы тиiстi тұрғыда ұғылады;
b) "ауаның алыс қашықтықтарға шекарааралық ластануы" физикалық көзi бiр мемлекеттiң ұлттық юрисдикциясындағы аумақтың шегiнде толық немесе iшiнара орналасқан және керi әсерi басқа мемлекеттің юрисдикциясындағы аумақта заттар қалдығының жекелеген көздерiнің немесе көздер топтарының үлесiн тұтастай алғанда айқындау мүмкiн болмайтын қашықтықта байқалатын ауаның ластануын бiлдiредi.
НЕГIЗIН ҚАЛАУШЫ ҚАҒИДАТТАР
2-бап
Уағдаласушы Тараптар тиiстi фактiлер мен проблемаларды лайықты түрде ескере отырып, адам мен оны қоршаған ортаны ауаның ластануынан қорғауға бел буғандығын бiлдiредi және оның алыс қашықтықтарға шекарааралық ластануын қоса алғанда, ауаның ластануын шектеуге және мүмкiндiгiне қарай бiрте-бiрте азайтуға және болғызбауға ұмтылатын болады.
3-бап
Уағдаласушы Тараптар осы Конвенцияның шеңберiнде ақпараттар алмасу, консультациялар, ғылыми-зерттеу қызметi және мониторинг арқылы ұлттық және халықаралық деңгейлерде ұсынылып отырған күш-жiгердi назарға ала отырып, ауаны ластаушылардың қалдықтарына қарсы күрес құралы ретiнде мүмкiндігiнше жеделiрек саясат пен стратегияны әзiрлейдi.
4-бап
Уағдаласушы Тараптар мүмкiндiгiне қарай жағымсыз нәтижесi болуы мүмкiн ауаны ластаушылардың қалдықтарына қарсы күреске бағытталған ақпараттар алмасады және өздерiнің саясатын, ғылыми қызметтi және техникалық шараларын қарайды да, осылайша ауаның алыс қашықтықтарға шекарааралық ластануын қоса алғанда, ауаның ластануын азайтуға ықпал етедi.
5-бап
Тиiстi талап бойынша бiр жағынан ауаның алыс қашықтықтарға шекарааралық ластануының қолайсыз зардаптары iс жүзiнде таралған немесе мұндай зардаптарды әкелетiн айтарлықтай қауiп-қатерге ұшыраған Уағдаласушы Тараптардың және екiншi жағынан өздерiнiң шегiнде және юрисдикциясында олардың жүзеге асыратын немесе көзделіп отырған қызметiне байланысты ауаның алыс қашықтықтарға шекарааралық ластануының айтарлықтай үлесi пайда болған немесе пайда болуы мүмкiн Уағдаласушы Тараптардың арасында алдыңғы сатысында консультациялар жүргiзiледi.
АУАНЫҢ САПАСЫН РЕТТЕУ
6-бап
2-5-баптарды, жүргiзiлiп отырған зерттеулердi, ақпараттар алмасу мен мониторингтi және олардың нәтижелерiн, жергiлiктi және басқа да шаралардың құны мен тиiмдiлiгiн назарға ала отырып және атап айтқанда жаңа немесе қайта жаңартылған кәсiпорындарға байланысты болатын ауаның ластануына қарсы күресу мақсатында Уағдаласушы Тараптар ауаның сапасын реттеу жүйесi мен оның құрамдас бөлiгi ретiнде - оның ластануына қарсы күрес жөнiндегi шараларды қоса алғанда, атап айтқанда, қолда бар және экономикалық жағынан қолданымды ең үздiк технологиялар мен қалдығы аз және қалдықсыз технологияларды пайдалану жолымен тепе-теңестiрілген дамумен қабысатын ең үздiк саясат пен стратегияны әзiрлеуге мiндеттенедi.
ЗЕРТТЕУЛЕР ЖӘНЕ ӘЗIРЛЕУЛЕР
7-бап
Уағдаласушы Тараптар өздерiнiң сұраныстарына сүйене отырып, мынадай мәселелер:
а) техникалық-экономикалық негiздемесi мен қоршаған орта үшiн зардабын қоса алғанда, күкiрттің қоспалары мен басқа да ауаны негiзгi ластаушылардың қалдықтарын қысқартудың қолда бар және ұсынылатын технологиясы;
b) ауаны ластаушылардың атмосферадағы қалдықтары мен олардың шоғырлануының деңгейлерiн байқау және өлшеу аппаратуралары мен басқа да құралдары;
с) ауаны ластаушылардың алыс қашықтықтарға шекарааралық көшірiлуiн ұғынуды жақсартуға арналған үлгiлерiн жетiлдіру;
d) қоршаған ортаны қорғау мақсатында доза/әсер арақатынасын белгiлеу үшiн ғылыми негiз құруды назарға ала отырып, күкірттiң қосындылары мен басқа да ауаны негiзгi ластаушылардың адамдардың денсаулығы мен ауыл шаруашылығын, орман шаруашылығын, материалдарды, су және басқа да табиғи экологиялық жүйелердi және көрiнудi қоса алғанда қоршаған ортаға әсерi;
е) ауаның алыс қашықтықтарға шекарааралық ластануын қысқартуды қоса алғанда, қоршаған ортаны қорғау саласындағы мақсаттарға қол жеткiзуге арналған балама шараларды экономикалық-әлеуметтiк және экологиялық бағалау;
f) күкiрт қосындысы мен басқа да ауаны негiзгi ластаушылардың экологиялық аспектiлерiне байланысты кадрларды оқыту мен даярлау бағдарламалары бойынша зерттеулер және/немесе әзiрленiмдер жүргiзуге кiрiседi және осыларды жүргiзген кезде ынтымақтасатын болады.
АҚПАРАТ АЛМАСУ
8-бап
10-бапта айтылатын Атқарушы органның шеңберiнде және екiжақты негiзде Уағдаласушы Тараптар өздерiнің ортақ мүдделерiнің негiзiнде мына мәселелер:
а) уақыттың келiсуге жататын кезеңдерiнде келiсiлген мөлшерлердің торламасы бойынша айтылған ауаны ластаушылардың қалдықтары туралы деректер немесе ұлттық шекаралардың кесiндiлерi арқылы және келiсуге жататын кезеңдерде күкiрттiң қос тотығынан бастап санағанда айтылған ауаны ластаушылардың ағындары туралы деректер;
b) ұлттық саясаттағы және жалпы өнеркәсiптiк дамудағы негiзгi өзгерiстер, сондай-ақ ауаның алыс қашықтықтарға шекарааралық ластануына айтарлықтай өзгерiстер әкеле алатын олардың ықтимал зардаптары;
с) ауаның алыс қашықтықтарға шекарааралық ластануына қатысы бар ауаның ластануына азайтуға арналған техника мен технология;
d) күкiрттің қосындысы мен басқа да ауаны негiзгi ластаушылардың қалдықтарына қарсы күреске арналған ұлттық масштабтағы ұйғарылып отырған шығыстар;
е) көшу барысында болатын процестерге қатысты метеорологиялық және физикалық-химиялық деректер;
f) ауаның алыс қашықтықтарға шекарааралық ластануының зардаптарына қатысты физикалық-химиялық және биологиялық деректер мен осы деректерге сәйкес ауаның алыс қашықтықтарға шекарааралық ластануына келтiрiлуi мүмкiн зиянның дәрежесi;
g) күкiрт қосындылары мен басқа да негiзгi ауаны ластаушылардың қалдықтарына қарсы күрес саласындағы ұлттық, субрегионалдық және аймақтық саясат пен стратегия бойынша қолда бар ақпараттармен алмасуды жүзеге асырады.
______________________
Осы Конвенция мемлекеттің келтірілген залал үшін жауапкершілігі туралы ережелерді қамтымайды.
АУАНЫ ЛАСТАУШЫЛАРДЫҢ ЕВРОПАДА АЛЫС ҚАШЫҚТЫҚТАРҒА
ТАРАЛУЫНБАЙҚАУ МЕН БАҒАЛАУДЫҢ БIРЛЕСКЕН БАҒДАРЛАМАСЫН
ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ ЖӘНЕОДАН ӘРI ДАМЫТУ
9-бап
Уағдаласушы Тараптар қолда бар "Европада ауаны ластаушылардың ұзақ қашықтықтарға таралуын байқаудың және бағалаудың бiрлескен бағдарламасын" (бұдан әрi - ЕМЕП деп аталатын) орындаудың қажеттiлiгiне және бұл бағдарламаны одан әрi дамытуға қатыстыларға маңызды мән бере отырып:
а) Уағдаласушы Тараптардың бiрiншi кезеңде күкiрттің қос тотығы мен одан туындайтындардың мониторингiне және оны толық жүзеге асыруға негiзделген ЕМЕП-ке қосылудың қажеттiлiгiн;
b) мүмкiн болған кезде мониторингке арналған салыстырмалы және стандарттандырылған рәсiмдердi пайдаланудың қажеттiлiгiн;
с) мониторинг бағдарламасы ұлттық та және халықаралық та бағдарламалардың жүйесiне негiзделуiне ниеттестiктi. Мониторинг станциясын құру және деректердi жинау бұл станциялар орналасқан елдердің ұлттық юрисдикциясымен жүзеге асырылады;
d) қолда бар және келешек ұлттық, субаймақтық, аймақтық және басқа да халықаралық бағдарламалардың негiзiнде және оларды ескере отырып қоршаған ортаның мониторингiнiң бiрлескен бағдарламасының тетiгiн әзiрлеудiң қажеттiгiн;
е) келiсуге жататын кезеңдерде келiсiлген мөлшерлердің торламасы бойынша алаңдарда өндiрiлетiн күкiрттiң қос тотығынан бастап айтылған ауаны ластаушылардың қалдықтары туралы немесе ұлттық шекаралардың кесiндiлерi арқылы және келiсуге жататын кезеңдерде айтылған ауаны ластаушылардың ағымдары туралы деректермен алмасудың қажеттiгiн. Ағымдарды айқындауға арналған үлгiнi қоса алғанда, әдiстеме, сондай-ақ келiсiлген мөлшерлердегi алаңдардан қалдықтардың негiзiнде ауаны ластаушылардың көшiрiлуiн айқындауға арналған үлгiнi қоса алғанда әдiстер мен үлгiлердi жетiлдiру мақсатында хабарланады және мерзiмдi түрде қайта қаралады;
f) күкiрттiң қос тотығынан бастап келiсiлген ауаны ластаушылардың жалпы қалдықтары туралы ұлттық деректермен алмасуды жалғастыруға және бұл деректердi мерзiмдi жаңалауға дайын екендiктi;
g) көшiру кезiнде болатын процестерге қатысты метеорологиялық және физикалық-химиялық деректердi ұсынудың қажеттiлiгiн;
h) су, топырақ және өсiмдiктер сияқты басқа орталардағы химиялық компоненттердiң мониторингiнiң, адамдардың денсаулығы мен қоршаған ортаға ықпалды тiркеуге арналған мониторингтің осындай бағдарламасының қажеттiгiн;
i) бақылау және байқау мақсатында олар жұмыс iстей алу үшiн ЕМЕП-тің ұлттық желiлерiн кеңейтудiң қажеттiлiгiн атап өтуге келiседi.
АТҚАРУШЫ ОРГАН
10-бап
1. Уағдаласушы Тараптардың өкiлдерi қоршаған ортаның проблемалары жөнiндегi ЕЭК елдерiнiң үкiметтерi аға кеңесшілерiнің шеңберiнде осы Конвенцияның Атқарушы органын құрады және осы тұрғыда кемiнде жылына бiр рет кеңес өткiзедi.
2. Атқарушы орган:
а) осы Конвенцияның орындалуын байқайды;
b) қажет болған жағдайда осы Конвенцияның орындалуына және дамуына байланысты мәселелердi қарау үшiн, осы мақсатта тиiстi зерттеулер мен басқа да құжаттамаларды дайындайтын және Атқарушы органның қарауына ұсыныстар ұсынатын жұмыс топтарын құрады;
с) осы Конвенцияның ережелерiне сәйкес талап етуi мүмкiн болатын осындай басқа да функцияларды орындайды.
3. Атқарушы орган осы Конвенцияны орындаудың тетiгiнің ажырамас бөлiгi ретiнде ЕМЕП-тiң басшы органын, атап айтқанда, деректердi жинау мен ғылыми ынтымақтастыққа қатысты пайдаланады.
4. Атқарушы орган өзiнің функцияларын жүзеге асыру кезiнде, ол оны орынды деп санағанда басқа тиiстi халықаралық ұйымдардан алынатын ақпаратты да пайдаланады.
ХАТШЫЛЫҚ
11-бап
Европалық экономикалық комиссияның Атқарушы хатшысы Атқаруы орган үшiн хатшылықтың мынадай функцияларын:
а) Атқарушы органның кеңестерiн шақыруды және дайындауды;
b) Уағдаласушы Тараптарға осы Конвенцияның ережелерiне сәйкес алынған баяндамалар мен басқа да ақпараттарды жолдауды;
с) Атқарушы орган белгiлеген функцияларды орындауды атқарады.
КОНВЕНЦИЯҒА ЕНГIЗIЛГЕН ТҮЗЕТУЛЕР
12-бап
1. Кез келген Уағдаласушы Тарап осы Конвенцияға түзетулер ұсына алады.
2. Ұсынылатын түзетулердің мәтiндерi жазбаша нысанда оларды барлық Уағдаласушы Тараптарға жөнелтетiн Европалық экономикалық комиссияның Атқарушы хатшысына ұсынылады. Атқарушы орган ұсынылған түзетулердi мұндай түзетулердi Европалық экономикалық комиссияның Атқарушы хатшысы ең кем дегенде бұған дейiн тоқсан күн бұрын Уағдаласушы Тараптарға жiберу шартымен өзiнің келесi жыл сайынғы кеңесiнде талқылайды.
3. Осы Конвенцияларға түзету Уағдаласушы Тараптардың өкiлдерi бәтуаластығының негізiнде қабылданады және оны қабылдаған Уағдаласушы Тараптар үшiн Уағдаласушы Тараптардың үштен екiсiнің өздерiнің қабылдау туралы құжаттарын депозитарийге сақтауға тапсырған күннен кейiнгi тоқсаныншы күнi күшiне енедi. Кейiннен бұл түзету осы Уағдаласушы Тарап аталған түзетудi қабылдау туралы өзiнің құжатын сақтауға тапсырғаннан кейiнгі тоқсаныншы күнi кез келген басқа Уағдаласушы Тараптар үшiн күшiне енедi.
ДАУЛАРДЫ РЕТТЕУ
13-бап
Осы Конвенцияның екi немесе бiрнеше Уағдаласушы Тараптарының арасында Конвенцияның түсіндiрiлуiне немесе қолданылуына қатысты дау пайда болған кезде олар келiссөздер жолымен немесе дауларды реттеудiң даудағы Тараптар үшiн қолданымды басқа да әдiсiмен шешiм iздейдi.
ҚОЛ ҚОЮ
14-бап
1. Осы Конвенция Европалық экономикалық комиссияға мүше елдердiң, сондай-ақ Экономикалық және Әлеуметтiк кеңестiң 1947 жылғы 28 наурыздағы 36 (IV)-қарарының 8-тармағына сәйкес Европалық экономикалық комиссияның жанындағы консультативтiк мәртебесi бар мемлекеттердiң және Европалық экономикалық комиссияға мүше егемен мемлекеттер құрған және осы Конвенцияда қамтылатын мәселелер бойынша келiссөздер жүргiзуге, халықаралық келiсiмдер жасасуға және қолдануға қатысты құзыретке ие аймақтық экономикалық интеграциялық ұйымдардың Европалық экономикалық комиссияның шеңберiнде қоршаған ортаны қорғау жөнiнде жоғары деңгейде кеңес өткiзуiне байланысты 1979 жылдың 13-16 қарашасында Женевада Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бөлiмшесiнде қол қою үшін ашық болды.
2. Мұндай аймақтық экономикалық интеграциялық ұйымдар өзiнің құзыретiне кiретiн мәселелерде жеке өзiнің атынан осы Конвенцияда мүше мемлекеттер үшiн белгiленген құқықтарды пайдаланады және сондаймiндеттердi орындайды. Мұндай жағдайларда бұл ұйымдарға мүше мемлекеттер мұндай құқықтарды жеке түрде пайдаланбайды.
РАТИФИКАЦИЯЛАУ, ҚАБЫЛДАУ,
БЕКIТУ ЖӘНЕ ҚОСЫЛУ
15-бап
1. Осы Конвенция ратификациялауға, қабылдауға немесе бекiтуге жатады.
2. Осы Конвенция 1979 жылдың 17 қарашасынан бастап 14-баптың 1-тармағында аталған мемлекеттер мен ұйымдардың қосылуы үшiн ашық.
3. Ратификациялау, қабылдау, бекiту немесе қосылу туралы құжаттар депозитарийдiң функцияларын орындайтын Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына сақтауға тапсырылады.
КҮШIНЕ ЕНУI
16-бап
1. Осы Конвенция ратификациялау, қабылдау, бекiту немесе қосылу туралы жиырма төртiншi құжат сақтауға өткiзiлген күннен кейiнгi тоқсаныншы күнi күшiне енедi.
2. Осы Конвенцияны ратификациялайтын, қабылдайтын немесе бекiтетiн не ратификациялау, қабылдау, бекiту немесе қосылу туралы жиырма төртiншi құжатты сақтауға өткiзгеннен кейiн оған қосылатын әрбiр Уағдаласушы Тарап үшін Конвенция мұндай Уағдаласушы Тарап ратификациялау, қабылдау, бекiту немесе қосылу туралы өзiнiң құжатын сақтауға өткiзген күннен кейiнгi тоқсаныншы күнi күшiне енедi.
ШЫҒУ
17-бап
Осы Конвенция сол немесе өзге де Уағдаласушы Тарапқа қатысты күшiне енген күннен бастап бес жыл өткеннен кейiн кез келген уақытта бұл Уағдаласушы Тарап ол туралы депозитарийға жазбаша хабарлама беру жолымен Конвенциядан шыға алады. Кез келген мұндай Конвенциядан шығу депозитарий хабарламаны алған күннен кейiнгi тоқсаныншы күнi күшiне енедi.
ТҮПНҰСҚАЛЫҚ МӘТIНДЕР
18-бап
Осы Конвенцияның ағылшынша, орысша және французша мәтiндерi түпнұсқалық болып табылатын түпнұсқасы Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына сақтауға тапсырылады.
Осыны куәландырып, лайықты түрде уәкілеттендірілген төменде қол қоюшылар осы Конвенцияға қол қойды.
Бір мың тоғыз жүз жетпіс тоғызыншы жылғы отызыншы қарашада Женевада жасалды.
