Қазақстан Республикасының Варшавада 1929 жылғы 12 қазанда қол қойылған Халықаралық әуе тасымалдарына қатысты кейбір ережелерді бірдейлендіру үшін Конвенцияға түзетулер туралы Гаагада 1955 жылғы 28 қыркүйекте жасалған хаттамаға қосылсын.
Қазақстан Республикасының
Президенті
1-ҚОСЫМША
ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ӘУЕ ТАСЫМАЛДАРЫНА ҚАТЫСТЫ КЕЙБIР
ЕРЕЖЕЛЕРДI-СӘЙКЕСТЕНДIРУГЕ АРНАЛҒАН
КОНВЕНЦИЯ
Герман Рейхспрезидентi, Австрия Республикасының Федералдық Президентi, Бельгиялықтардың Жоғары Мәртебелi Королi, Бразилия Құрама Штаттарының Президентi, Болгарлардың Жоғары Мәртебелi Королi, Қытай Ұлттық Үкiметiнiң Президентi, Жоғары Мәртебелi Дания және Исландия Королi, Жоғары Мәртебелi Испания Королi, Эстон Республикасы Мемлекетiнiң Басшысы, Финляндия Республикасының Президентi, Француз Республикасының Президентi, Жоғары Мәртебелi Ұлыбритания, Ирландия және теңiздердiң арғы жағындағы Британ аумақтары Королi, Үндістан Императоры, Эллин Республикасының Президентi, Венгр Корольдiгiнiң Жарқын Мәртебелi Регентi, Жоғары Мәртебелi Италия Королi, Жоғары Мәртебелi Жапония Императоры, Латвия Республикасының Президентi, Люксембургтық Ұлы Королевалық Мәртебелi Ұлы Герцогиня, Мексика Құрама Штаттарының Президентi, Жоғары Мәртебелi Норвегия Королi, Жоғары Мәртебелi Нидерландтар Королевасы, Поляк Республикасының Президентi, Жоғары Мәртебелi Румыния Королi, Жоғары Мәртебелi Швеция Королi, Швейцария Федералдық Кеңесi, Чехословакия Республикасының Президентi, Советтiк Социалистiк Республикалар Одағының Орталық Атқарушы Комитетi, Венесуэла Құрама Штаттарының Президентi, Жоғары Мәртебелi Югославия Королi
халықаралық әуе тасымалдарының талаптарын осы тасымалдар үшiн пайдаланылатын құжаттарға және тасушының жауапкершiлiгiне қатысты бiркелкi тәртiппен реттеудің пайдалы екенiн мойындай отырып,
өздерiнiң тиісті уәкілеттi адамдарын осы мақсат үшін тағайындады, олар оған тиiсiнше рұқсат ала келiп, мына Конвенцияны жасап, оған қол қойды:
1-бап
1. Осы Конвенция әуе кемесi арқылы, адамдарды, теңдеме жүктi немесе жүктердi ақысын төлеп жүзеге асырылатын барлық халықаралық тасымалдау кезiнде қолданылады. Ол, сондай-ақ әуе тасымалы кәсiпорны әуе кемесi арқылы жүзеге асыратын тегiн тасымалдарға да қолданылады.
2. Осы Конвенцияның мағынасында "Халықаралық тасымал" деп тараптардың айқындамасына сәйкес, егер аялдама тiптi басқа Уағдаласпаған Державаның егемендiгiне, сюзеренитетiне, мандатына немесе өкiмет билiгiне қарасты аумақта көзделсе, жөнелтiм жерi мен тағайындалым жерi тасымал барысындағы үзiлiстiң немесе қайта тиеудiң бар-жоғына қарамастан, не екi Жоғары Уағдаласушы Тараптың аумағында, не сол бiр ғана Жоғары Уағдаласушы Тараптың аумағында орналасқан кездегi барлық тасымал аталады. Осыған ұқсас аялдаусыз, сол бiр ғана Жоғары Уағдаласушы Тараптың егемендiгiне, сюзеренитетiне, мандатына немесе өкiмет билiгiне қарасты аумақтың аралығындағы тасымал осы Конвенцияның мағынасында халықаралық тасымал деп қаралмайды.
3. Тараптар бiрнеше жүйелi әуе тасушылары арқылы жүзеге асырылуға тиiс тасымалды бiр шарт не бiрқатар шарт түрiнде жасалған-жасалмағанына қарамастан бiр операция ретiнде қараса, осы Конвенцияны қолдану тұрғысынан, бiртұтас тасымал құратын тасымал деп ұғылады және өзiнiң халықаралық сипатын бiр немесе бiрқатар шарт сол бiр ғана Жоғары Уағдаласушы Тараптың егемендiгiне, сюзеренитетiне, мандатына немесе өкiмет билiгiне қарасты аумақта толық орындалуға тиiс болғанына байланысты жоғалтпайды.
2. Осы Конвенцияның қолданысынан халықаралық пошталық конвенциялар негiзiнде жасалатын тасымалдар алып тасталады.
І-бөлiм - Көлiкте жүру билетi
3-бап
1. Тасушы жолаушыларды тасу кезiнде көлікте жүру билетiн беруге міндетті, онда мынадай нұсқаулар:
в) тасушының аялдамаларды қажет болған жағдайда немесе онсыз да өзгертуге өз құқығын көздеуiне мүмкiндiктi сақтай отырып, осы өзгерту тасымалды халықаралық сипатынан айыру алуы үшiн көзделген аялдамалар;
д) осы Конвенцияда белгiленген жауапкершiлiк туралы ережелер тасымалға қолданылады дейтiн нұсқау жазылуға тиiс.
2. Билеттiң болмауы, дұрыс болмауы немесе оны жоғалтып алу тасымал туралы шарттың қолданылуына да, жарамды болуына ықпалын тигiзбейдi, аталған шартқа дегенмен де осы Конвенция ережелерiнiң күшi қолданылады. Алайда, тасушы жолаушыға көлiкте жүру билетiн бермей, оны қабылдап алса, тасушының осы Конвенцияның оны жауапкершiлiктен босататын немесе мұны шектейтiн қаулыларына сiлтеме жасауға құқығы болмайды.
II-бөлiм - Теңдеме жүк түбiртегi
4-бап
1. Жолаушы өзiнiң қасына қойып қоятын өзiндiк ұсақ заттарды қоспағанда, теңдеме жүктi тасу кезiнде, тасушы теңдеме жүк түбiртегiн беруге мiндеттi.
3. Онда мынадай нұсқаулар:
а) берiлу жерi мен күнi;
б) жөнелтiм және тағайындалым жерлерi;
в) тасушының немесе тасушылардың атауы мен мекен-жайы;
г) көлiкте жүру билетiнiң нөмiрi;
д) түбiртектi көрсетушiге теңдеме жүк берiледi дейтiн нұсқау;
е) орындардың саны мен салмағы;
ж) 22-баптың 2-абзацына сәйкес жария етiлген құн мөлшерi;
з) осы Конвенцияда белгiленген жауапкершiлiк туралы ережелер тасымалға қолданылады дейтін нұсқау жазылуға тиіс.
4. Теңдеме жүк түбiртегiнiң болмауы, дұрыс болмауы немесе оны жоғалтып алу тасымал туралы шарттың қолданылуына да, жарамды болуына да ықпалын тигiзбейдi, аталған шартқа дегенмен де осы Конвенцияның күшi қолданылатын болады. Алайда, тасушы теңдеме жүк түбiртегiн берместен, теңдеме жүктi қабылдап алса немесе г), е) және з) литерлерiнде аталған мәлiметтер теңдеме жүк түбiртегiнде болмаса, тасушының осы Конвенцияның оны жауаптылықтан босататын немесе мұны шектейтiн қаулыларына сiлтеме жасауға құқығы жоқ.
1. Әрбiр тауар тасушының жөнелтушi "әуе-тасымал құжаты" деп аталатын құжатты жасап беруiн және тапсыруын талап етуге құқығы бар; барлық жөнелтушiнiң осы құжатты қабылдауды тасушыдан талап етуге құқығы бар.
2. Алайда, осы құжаттың болмауы, дұрыс болмауы немесе оны жоғалтып алу тасымал туралы шарттың қолданылуына да, жарамды болуына да ықпалын тигiзбейдi, аталған шартқа дегенмен де осы Конвенция ережелерiнiң күшi 9-бапта белгiленген ескертпенi ескере отырып, қолданылатын болады.
2. Бiрiншi данада "тасушыға арналған" деген белгi болады, жөнелтушi оған қол қояды. Екiншi данада "алушыға арналған" деген белгi болады, жөнелтушi немесе тасушы оған қол қояды және ол тауармен бiрге бағытталуға тиiс. Yшiншi данаға тасушы қол қояды және ол тауарды алған бойда оны жөнелтушiге қайтарады.
3. Тасушы қолының орнына штемпель қойылуы мүмкiн; жөнелтушiнiң қолы мөрге басылған түрiнде болуы немесе оның орнына штемпель қойылуы мүмкін.
Егер бiрнеше орын болса, тауар тасушының жөнелтушi жеке бiр әуе-тасымал құжаттарын жасауын талап етуге құқығы бар.
в) тасушының аялдамаларды қажет болған жағдайда немесе онсыз да өзгертуге өз құқығын көздеуiне мүмкiндiктi сақтай отырып, осы өзгертутасымалды халықаралық сипатынан айыру алуы үшiн көзделген аялдамалар;
м) егер жөнелтiм нақты төлем арқылы жүзеге асырылса, тауар құны және тиiс жағдайларда шығыстар мөлшерi;
с) осы Конвенцияда белгiленген жауапкершiлiк туралы ережелер тасымалға қолданылады дейтiн нұсқау жазылуға тиiс.
Тасушы тауарды әуе-тасымал құжатын жасамай қабылдап алса, 8-бапта аталған барлық мәлiметтер а) литерiнен бастап, и) литерiне дейiн қоса алғанда және с) литерi құжатта көрсетiлмесе, тасушының осы Конвенцияның оны жауаптылықтан босататын немесе мұны шектейтiн қаулыларына сілтеме жасауға құқығы жоқ.
1. Жөнелтушi әуе-тасымал құжатына жазатын, тауарларға қатысты мәлiметтер мен хабарландырулардың дұрыстығы үшiн жауап бередi.
2. Ол тасушы мен кез келген басқа да тұлғаға берген мәлiметтер мен хабарландырудың дұрыс болмағандықтан, дәл болмағандықтан немесе толық болмағандықтан шеккен әр зиян үшiн жауапты болады.
1. Әуе-тасымал құжаттағыға қарама-қарсы түрде дәлелдеме бiлдiрiлгенге дейiн, ол шарт жасау, тауарды және тасымал шарттарын қабылдау куәлiгi болып табылады.
2. Әуе-тасымал құжатының тауар салмағы, мөлшерi және орамасы туралы, сондай-ақ орындар саны туралы деректерiне қарама-қарсы түрде дәлелдеме бiлдiрiлгенге дейiн, олар куәлiк болып табылады; тасушы жөнелтушiнi қатыстыра отырып, тауар саны, көлемi және жай-күйi туралы деректердi тексерiп, әуе-тасымал құжатында бұл жөнiнде атап көрсеткендiктен және бұл тауардың сыртқы жай-күйi туралы деректерге қатысты болғандықтан, аталған деректер тасушыға қарсы дәлел бола алады.
1. Тасушы тасымал шартынан туындайтын барлық мiндеттемелердi орындаған жағдайда, тауарды не жөнелтiм немесе тағайындалым аэродромынан кері қайтарып алып, не жүріп өту жолында қону кезінде оны тоқтатып қойып, не тағайындалым жерiнде немесе жүріп өту жолында оны әуе-тасымал құжатында аталған алушыдан басқа тұлғаға беру туралы нұсқау бере отырып, не жөнелтiм аэродромына оны (тауарды) қайтаруды талап ете отырып, тауарға билiк етуге құқығы бар, себебi осы құқықты жүзеге асыру тасушыға да, басқа жөнелтушiлерге де залал тигiзбейдi және оның осы шығыстардан туындайтын орнын толтыру мiндеттемесi болады.
2. Жөнелтушiнiң өкiмдерiн орындау мүмкiн болмаған жағдайларда, тасушы оны бұл жөнiнде дереу хабардар етуге мiндеттi.
3. Тасушы жөнелтушiге берiлген әуе-тасымал құжатының данасын табыс етудi талап етпей-ақ, оның өкiмiмен санасса, жөнелтушiге қойылатын керi талап құқығын осылайша сақтай отырып, әуе-тасымал құжатының тиiсiнше иесiне осы құқық тигiзуi мүмкiн залал үшiн жауапты болады.
4. Төмендегi 3-бапқа сәйкес алушының құқығы туындаған кезде, жөнелтушiнiң құқығы жойылады. Алайда, алушы тасымал құжатынан немесе тауардан бас тартса немесе оларды оған тапсыруға болмайтын болса, жөнелтушi өзiнiң билiк ету құқығын қайтадан иеленедi.
1. Алдыңғы бапта аталған жағдайларды қоспағанда, алушының тасушыдан тауар тағайындалым жерiне келiп түскен кезден бастап, өзiне әуе-тасымал құжатын жолдауды және өзiне тауар берудi талап сомасын төлеу мен әуе-тасымал құжатында аталған тасымал шарттарын орындаудың орнына талап етуге құқығы бар.
2. Егер өзгедей ескертiлмейтiн болса, тасушы алушыны тауар келiп түскен бойда хабардар етуге мiндеттi.
3. Егер тасушы тауардың жоғалғанын мойындаса немесе тауар келiп түсуге тиiс болған күннен бастап есептегенде жетi күн мерзiм аяқталғаннан кейiн тауар келiп түспесе, алушының тасымал туралы шарттан туындайтын құқықтарды тасушыға қатысты жүзеге асыруына рұқсат етіледi.
Жөнелтушi мен алушының әрқайсысы өз мүддесiне орай әлде басқаның мүддесiне орай iс-әрекет жасағанына қарамастан, өздерiне 12 және 13-баптарда тиiсiнше берiлген барлық құқықтарды өз атынан, бiрақ шарт жүктейтiн міндеттемелерді орындаған жағдайда ғана, жүзеге асыра алады.
1. 12, 13 және 14-баптар жөнелтушi мен алушының қарым-қатынасына да, құқықтары не жөнелтушiден, не алушыдан туындайтын үшiншi бiр тұлғалардың қатынастарына да ешқандай да ықпал етпейдi.
1. Жөнелтушi мәлiметтер беруге және алушыға тауар бергенге дейiн кеден, кеден-қала немесе полиция ресми істерiн орындау үшін қажет құжаттарды әуе-тасымалы құжатына қосып қоюға мiндеттi. Тасушының немесе ол қойған тұлғалардың тарапынан кiнә болған жағдайларды қоспағанда, жөнелтушi тасушыға осы мәлiметтер мен қағаздар болмағандықтан, жеткiлiксiз болғандықтан немесе дұрыс болмағандықтан тигiзiлуi мүмкiн барлық шығын үшiн жауап бередi.
2. Тасушы осы мәлiметтер мен құжаттарды олардың дәл болуы немесе жеткiлiктi болуы жөнiнде тексеруге мiндеттi емес.
III ТАРАУ
ТАСУШЫНЫҢ ЖАУАПКЕРШIЛIГI
17-бап
Жолаушы қаза тапқан, жараланған немесе денесiн басқаша зақымдаған кезде орын алған зиянды келтiрген жазатайым уақиға әуе кемесiнiң бортында немесе қону және шығару жөнiндегi кез келген операциялар кезiнде орын алса, тасушы аталған зиян үшiн жауап бередi.
1. Тiркелген теңдеме жүк немесе тауар жойылған, жоғалған немесе бүлiнген кезде орын алған зиянды келтiрген оқиға әуе тасымалы кезiнде орын алса, тасушы аталған зиян үшiн жауап бередi.
2. Алдыңғы абзацтың мағынасы бойынша әуе тасымалы тасушы теңдеме жүктi немесе тауарды сақтап тұратын уақыт кезеңi аэродромда, әуе кемесiнiң бортында немесе аэродромнан тыс жерге қонған кезде қандай да бiр өзге жерде орын алғанына қарамастан, аталған кезеңдi қамтиды.
3. Аэродромнан тыс жерде жүзеге асырылған, жерде, теңiзде немесе өзенде тасымалдаудың ешқайсысы әуе тасымалы кезеңiне саналмайды. Алайда, егер осындай тасымал әуе тасымалы шартын орындау үшiн жүзеге асырылса, кез келген залал өзiне қарсы дәлелдеме бiлдiрiлгенге дейiн, тиеу, тапсыру немесе қайта тиеу мақсатында, әуе тасымалы кезiнде болған оқиғадан туындайтын залал деп ұғылады.
Тасушы әуе тасымалы кезiнде жолаушылар, теңдеме жүк немесе тауарлар кешiгуi салдарынан орын алған зиян үшiн жауапты болады.
1. Тасушы өзiм және өзiм жеткiзiп берген адамдар зиянды болғызбау үшiн барлық қажет шаралар қабылдадық немесе олардың мұндай шаралар қабылдауына мүмкiндiк болмады деп дәлелдеп берсе, жауапты болмайды.
2. Тасушы келтiрiлген зиян пилотаж, әуе кемесiн жүргiзу немесе навигация барысындағы қате салдарынан орын алды және барлық басқа қатынастарда өзiм және өзiм жеткiзiп берген адамдар зиянды болғызбау үшiн барлық қажет шаралар қабылдады деп дәлелдеп берсе, тауарлар мен теңдеме жүк тасымалдау кезiнде жауапты болмайды.
Тасушы зиян шеккен адамның кiнәсі зиянға себеп болды немесе оған жәрдемдестi деп дәлелдеп берген жағдайда, сот өз заңының қаулысына сәйкес, тасушының жауаптылығын жоя алады немесе шектей алады.
1. Жолаушыларды тасу кезiнде тасушының әрбiр жолаушыға қатысты жауапкершiлiгi жүз жиырма бес мың франк сомамен шектеледi. Егер талапты алған сот заңына сәйкес, өтем жүйелi төлемдер түрiнде белгiленуi мүмкiн, осы төлемдердiң капитализацияланған сомасын аталған шектен асыруға болмайды. Алайда тасушымен ерекше келiсу арқылы, жолаушы жауапкершiлiктiң бұдан да жоғары шегiн белгiлей алады.
2. Тiркелген теңдеме жүк пен тауарларды тасымалдау кезiнде, тасушының жауапкершiлiгi, жөнелтушi тасушыға орын берген кезде және ықтимал қосымша алым төлей отырып жасаған, жеткiзiп беруге мүдделiлiк бiлдiру туралы ерекше мәлiмдеме жағдайларын қоспағанда, екi жүз елу мың франк сомамен шектеледi. Осы жағдайда, тасушы жария етiлген сомадан аспайтын сома жөнелтушiнiң жеткiзiп беруге нақты мүдделiлiгiн аспайды деп дәлелдеп берсе, аталған соманы төлеуге мiндеттi болады.
3. Жолаушы өзiнiң қасына қойып қоятын заттарға қатысты, тасушының жауапкершiлiгi жолаушыдан бес мың франк алумен шектеледi.
4. Жоғарыда аталған сомалар мыңнан тоғыз жүзiншi сынамадағы алпыс бес жарым миллиграмм алтыннан тұратын француз франкiн бiлдiредi деп есептеледi. Оларды кез келген ұлттық валютада санды дөңгелектей отырып көрсетуге болады.
Тасушыны жауапкершiлiктен босатуға немесе осы Конвенцияда белгiленгеннен төмен жауапкершiлiк шегiн белгiлеуге саятын барлық ескертпе жарамсыз болып табылады және ешқандай салдар туғызбайды, бiрақ осы ескертпенiң жарамсыздығы шарттың жарамсыздығына әкеп соқтырмайды, шартқа осы Конвенция қаулыларының күшi қолданыла бередi.
1. 18 және 19-баптарда көзделген жағдайларда, жауаптылық туралы талапты осы Конвенцияда көзделген шарттар мен шектермен келістiре отырып қана қандай да бiр негiзде қоюға болады.
2. 17-бапта көзделген жағдайларда, сондай-ақ алдыңғы абзацтың қаулылары iздеуге құқығы бар тұлғалар ортасын анықтау мен олардың тиiстi құқықтарына залал келтiрмей отырып қолданылады.
1. Егер зиян тасушының қаскөйлiк ниетiнiң салдарынан талапты алған сот заңына сәйкес қаскөйлiк ниетпен тең мәндi деп қаралатын кiнәнің салдарынан орын алса, тасушының осы Конвенцияның оны жауаптылықтан босататын немесе мұны шектейтiн қаулыларына сiлтеме жасауға құқығы болмайды.
2. Егер тасушы өзi жеткiзiп берген адамдардың бiреуi өз мiндеттерiн орындау барысында iс-әрекет жасай отырып, дәл сол жағдайларда зиян келтiрсе, тасушыға жоғарыда аталған құқық берiлмейдi.
1. Болжамға қарсы дәлелдеме бiлдiрiлгенге дейiн, алушы тауарлар тиiсiнше жай-күйiнде және тасымал құжатына сәйкес жеткiзiлдi деген болжам жасауға қарсылық бiлдiрмей, теңдеме жүк пен тауарлар алады.
2. Жүк зақымдалған жағдайда, алушы тасушыға зақымдануды байқаған бойда дереу және ең кеш дегенде алған күнiнен бастап есептегенде теңдеме жүк үшiн - үш күн мерзiм және тауарлар үшiн жетi күн мерзiм iшiнде қарсылық жолдауға тиiс. Кешiктiрiлген жағдайда, наразылық теңдеме жүк немесе тауар оның билiгiне берiлетiн күннен бастап он төрт күннен кешiктiрмей жасалуға тиiс.
3. Барлық ескертпе тасымал құжатына жазылатын ескертпе немесе осы қарсылық үшiн белгiленген мерзiмде жөнелтiлген өзге де жазбаша хабарлама арқылы жүзеге асырылуға тиiс.
4. Белгіленген мерзiмдерде қарсылық болмаған кезде, тасушы тарабының алдауды қолданған оқиғаларын қоспағанда, тасушыға қарсы ешқандай талап қабылданбайды.
Борышқор қайтыс болса, жауаптылық туралы талап осы Конвенцияда көзделген шегiнде оның құқықтық мирасқорына қолданылады.
1. Жауаптылық туралы талап талапқа құқықты жоғалтып алармын деп үрейленгенде, тағайындалымына қарай келiп түскен кезден бастап екi жыл iшiнде немесе әуе кемесi келуге тиiс болған күннен бастап немесе тасымалды тоқтатқан кезден бастап қозғалуға тиiс.
1. 1-баптың үшiншi абзацының анықтамасымен реттелетiн, бiрнеше жүйелi тасушы жүзеге асыратын тасымалдар жағдайында, жолаушыларды, теңдеме жүктi немесе тауарды қабылдайтын әрбiр тасушыға осы Конвенцияда белгiленген ережелер қолданылады және ол тасымал туралы шарт бойынша уағдаласушы тарап ретiнде қаралады, себебi ол бақылай отырып, жасалатын тасымал бөлiгiне осы құжаттың қатысы бар.
2. Мұндай тасымал жағдайында, жолаушы немесе оның құқық берiлген адамдары жазатайым уақиға немесе кешiктiру орын алған тасымалды жүзеге асырған тасушыға, алғашқы тасушы бүкiл жол үшiн жауапкершiлiктi арнайы шарт бойынша қабылдап алған жағдайды қоспағанда, қолданылады.
3. Егер теңдеме жүк немесе тауарлар туралы iс жүрсе, жөнелтушi алғашқы тасушыға қарсы iс қозғай алады және алуға құқығы бар алушы соңғы аталғанға қарсы iс қозғай алады және сонымен қатар, бұлардың екеуi де жою, жоғалтып алу, зақымдау немесе кешiктiру орын алған тасымалды жасаған тасушыға талап қоя алады. Осы тасушылар жөнелтушi мен алушыға бiрлесiп жауапты болады.
1. Бiр бөлiгi әуеде және екiншi бiр бөлiгi тасымалдың қандай да болсын өзгедей тәсiлiмен жүзеге асырылатын құрамдастырылған тасымалдар кезiнде, әуе тасымалы 1-баптың шарттарына сай келетiндей болса, осы Конвенцияның қаулылары сондай тасымалға ғана қолданылады.
2. Құрамдастырылған тасымал кезiнде, осы Конвенцияның қаулылары әуеде тасымалдауға қатысты қолданылады деген жағдайда, осы Конвенциядағы ешнәрсе тараптардың әуе-тасымал құжатына тасымалдың өзгедей түрлерiне қатысты шарттар енгiзуiне кедергi тигiзбейдi.
V ТАРАУ
ЖАЛПЫ ЖӘНЕ ҚОРЫТЫНДЫ ҚАУЛЫЛАР
32-бап
Тараптар осы Конвенцияның ережелерiнен не қолданылуға тиiс заңды айқындау арқылы, не сотқа тартылушылық туралы ережелерді өзгерту арқылы шегiнуiне жол ашатын тасымал туралы шарттың барлық ескертпесi мен зиян келтiрудiң алдында жасалған барлық ерекше келiсiмдер жарамсыз деп танылады. Алайда тауарлар тасымалдау кезiнде, аралық талқылау 28-баптың 1-абзацында көзделген соттардың құзыретi қолданылатын жерлерде орын алуға тиiс болса, осы Конвенцияның шегiнде аралық талқылауға жол беріледi.
Осы Конвенциядағы ешнәрсе тасушының тасымалдау туралы шарт жасаудан бас тартуына немесе осы Конвенцияның қаулыларына қайшы келмейтiн ережелер белгiлеуiне кедергi тигiзе алмайды.
Осы Конвенция әуе тасымалдары кәсiпорындары жүйелi әуе жолдарын белгiлеу мақсатында бастапқы сынақтар ретiнде жүзеге асыратын халықаралық әуе тасымалдарына да, әуеде пайдалану жөнiндегi барлық қалыпты операциялардан тыс айрықша жағдайларда жүзеге асырылатын тасымалдарға да қолданылмайды.
Осы Конвенцияда күндер жөнiнде сөз болғанда, ойда жұмыс күндерi емес, үздiксiз дәйектiлiк күндерi болады.
Осы Конвенция бiр дана етiп француз тiлiнде жасалды, ол Польша Сыртқы Iстер Министрлiгiнiң мұрағатында сақталады, ал оның расталған көшiрмесi Поляк Үкiметiнiң өкiмiмен әрбiр Жоғары Уағдаласушы Тараптың Үкiметiне берiледi.
1. Осы Конвенция бекiтiледi. Сенiм грамоталары Польша Сыртқы Iстер Министрлiгiнiң мұрағатында сақталады, ол әрбiр Жоғары Уағдаласушы Тараптың Үкiметiне осы сақтап қою жөнiнде хабарлайды.
2. Осы Конвенцияны бес Жоғары Уағдаласушы Тарап бекiткеннен кейiн ол бесiншi бекiтудi сақтап қойғаннан кейiнгi тоқсаныншы күнi олардың арасында күшiне енгiзiледi. Кейiннен ол өзi сақтап қойылғаннан кейiнгi тоқсаныншы күнi, оны бекiткен Жоғары Уағдаласушы Тараптар мен өзiнің бекiту грамотасын сақтап қоятын Жоғары Уағдаласушы Тараптың арасында күшiне енгiзiледi.
3. Поляк Республикасының Үкiметi Әрбiр Жоғары Уағдаласушы Тараптың Үкiметiне әрбiр бекiтудiң сақтап қойылған күнiн де, осы Конвенцияның күшiне енгiзiлген күнiн де хабарлайды.
1. Осы Конвенция кушiне енгiзiлгеннен кейiн барлық мемлекеттердiң оған қосылуы үшiн ашық болып қала бередi.
2. Қосылу Поляк Республикасының Yкiметiне жолданған хабарлама арқылы жүзеге асырылады, аталған елдiң Үкiметi әрбiр Жоғары Уағдаласушы Тараптың Үкiметiне осы жөнiнде хабарлайды.
3. Қосылу Поляк Республикасының Үкiметi жасайтын нотификациялаудан кейiнгi тоқсаныншы күннен бастап қолданысқа алынады.
1. Әрбiр Жоғары Уағдаласушы Тарап Поляк Республикасының Үкiметiне жасаған хабарлама арқылы осы Конвенцияның күшiн жоя алады, аталған елдiң Үкiметi әрбiр Жоғары Уағдаласушы Тараптың Үкiметiне осы жөнiнде дереу хабарлайды.
2. Күшiн жою күшiн жою туралы хабарламадан кейiнгi алты айдан кейiн және оны жүзеге асырған тарапқа ғана қатысты қолданысқа алынады.
1. Жоғары Уағдаласушы Тараптар қол қою, бекiтудi сақтап қою кезiнде немесе өзi қосылған кезде, осы Конвенцияны өздерiнiң қабылдауы өздерiнiң тұтас алып қарағандағы отарларына, протектораттарына, мандаттық аумақтарына немесе өздерiнiң егемендiгiне немесе өздерiнiң өкiмет билiгiне қарасты барлық өзгедей аумақтарға, немесе сюзеренитетiне қарасты барлық өзгедей аумақтарға немесе олардың қандай да бiр бөлiгiне қолданылмайды.
2. Осының салдарынан кейiннен олар өздерiнiң бастапқы хабарламасына осылайша енбеген өздерiнiң тұтас алып қарағандағы отарларының, протектораттарының, мандаттық аумақтарының немесе өздерiнiң егемендiгiне немесе өздерiнiң өкiмет билiгiне қарасты барлық өзгедей аумақтардың, немесе сюзеренитетiне қарасты барлық аумақтардың немесе олардың қандай да бiр бөлiгiнiң атынан жеке-жеке қосыла алады.
3. Олар, сондай-ақ олардың қаулыларымен санаса отырып, өздерiнiң не тұтас алып қарағандағы отарлары, протектораттары, мандаттық аумақтары немесе өздерiнiң егемендiгiне немесе өздерiнiң өкiмет билiгiне қарасты барлық өзгедей аумақтар, немесе сюзеренитетiне қарасты барлық аумақтар үшiн, не олардың қандай да бiр бөлiгi үшiн осы Конвенцияның күшiн жеке-жеке жоя алады.
Әрбiр Жоғары Уағдаласушы Тарап осы Конвенция күшiне енгiзiлгеннен кейiн кемiнде екi жылдан кейiн осы Конвенцияға енгiзуге болатын жақсартуларды iздестiру мақсатында жаңадан халықаралық конференция шақыру бастамасын өз мойнына ала алады. Осы мақсатта ол Француз Республикасының Үкiметiне жүгiнедi, аталған елдiң Үкiметi осы конференцияны дайындауға қажет шаралар қабылдайды.
1929 жылғы 12 қазанда Варшавада жасалған осы Конвенция 1930 жылғы 31 қаңтарға дейiн қол қою үшiн ашық болып қала бередi.
Жоғары Уағдаласушы Тараптар бекiту немесе қосылу кезiнде, осы Конвенцияның 2-бабының 1-абзацы Мемлекет тiкелей өзi, оның отарлары, протектораттары, мандаттық аумақтары немесе өздерiнiң егемендiгiне, өздерiнiң сюзеренитетiне немесе өздерiнің өкiмет билiгiне қарасты барлық өзгедей аумақтар жасайтын халықаралық әуе тасымалдарына қолданылмайды деп жариялау құқығын сақтап қалады.
2-қосымша
Халықаралық әуе тасымалдарына қатысты кейбiр ережелердi
бiрдейлендiру үшiн Варшава қаласында 1929 жылғы 12 қазанда
қол қойылған Конвенцияға түзетулер енгiзу туралы
ХАТТАМА*
__________________________
* КСРО Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, N 8, 1-бөлім, 217-құжат.
Қол қойған үкiметтер халықаралық әуе тасымалдарына қатысты кейбiр ережелердi бiрдейлендiру үшiн Варшава қаласында 1929 жылғы 12 қазанда қол қойылған Конвенцияға түзетулер енгiзу орынды деп есептей отырып, төмендегi туралы келiсiмге келдi:
I ТАРАУ
КОНВЕНЦИЯҒА ЕНГIЗIЛЕТIН ТYЗЕТУЛЕР
I бап
Конвенцияның 1-бабында:
а) 2-параграф алынып, ол төмендегiмен ауыстырылсын:
"2. Осы Конвенцияның мағынасында халықаралық тасымал деп, егер аялдама екiншi мемлекеттiң аумағында, тiптi осы Мемлекет Мәртебелi Уағдаласушы Тарап болып табылмаса да, Тараптар анықтамасына орай тасымалда немесе қайта тиеуде үзiлiс бар ма, жоқ па, шығу орны мен бару орны екi Мәртебелi Уағдаласушы Тараптың аумағында, не болмаса сол бiр Мәртебелi Уағдаласушы Тараптың аумағында орналасқанына қарамастан, кез келген тасымал аталады. Бiр Мәртебелi Уағдаласушы Тараптың аумағындағы екi пункттiң арасындағы осындай аялдамасыз тасымал осы Конвенцияның мағынасында халықаралық тасымал ретiнде қаралмайды".
б) 3-параграф алынып, ол төмендегiмен ауыстырылсын:
"3. Бiрнеше дәйектi әуе тасымалдаушылары арқылы жүзеге асыруға жататын тасымал осы Конвенцияны қолдану мағынасында, егер оны Тараптар, ол бiр шарт немесе бiрнеше шарт түрiнде жасалғанына қарамастан, бiр операция ретiнде қараса және ол бiр немесе бiрнеше шарттар дәл бiр мемлекеттің аумағында толық орындалуы тиiс болғандықтан ғана өзiнiң халықаралық сипатын жоғалтпаса, бiртұтас тасымалды құрайтын болып есептеледi".
Конвенцияның 2-бабындағы 2-параграф алынып, ол төмендегiмен ауыстырылсын:
"2. Осы Конвенция почталық хат-хабарды және почта жiберiлiмдерiн тасымалдау кезiнде қолданылмайды".
Конвенцияның 3-бабында:
а) 1-параграф алынып, ол төмендегiмен ауыстырылсын:
"1. Жолаушыларды тасымалдау кезiнде:
а) шығу орны мен бару орны көрсетiлген;
б) егер шығу және бару орындары бiр Мәртебелi Уағдаласушы Тараптың аумағында болса, ал көзделген бiр немесе бiрнеше аялдамалар екiншi Мемлекеттiң аумағында болса, тiптi болмағанда осындай бiр аялдама көрсетiлген;
в) егер жолаушы соңғы бару орны немесе аялдама шығу елiнде болмайтын сапарда жүрсе, осындай тасымалға Варшава конвенциясының қаулылары қолданылуы мүмкiн екендiгi және осы Конвенция адам қайтыс болған немесе жараланған, сондай-ақ жол жүгiн жоғалтқан немесе бүлдiрiп алған жағдайда тасымалдаушының жауапкершілігiн анықтайтындығы және көп жағдайларда шектейтiндiгi туралы хабарлама бар билет берiлуi тиiс".
г) 2-параграф алынып, ол төмендегiмен ауыстырылсын:
"2. Жолақы билетi тасымал туралы шарттың жасалғанын және оның шарттарын куәландыратын болады. Жолақы билетiнiң жоқтығы, дұрыс еместiгi немесе жоғалуы осы Конвенцияның ережелерiнiң қолданысы аясына түсетiн тасымал туралы шарттың болуына да, жарамдылығына да ықпал етпейдi. Дегенмен, егер тасымалдаушының келiсуiмен жолаушы ұшақтың бортына жолақы билетi берiлмей алынса немесе егер билетте осы баптың 1 в) параграфында талап етiлетiн хабарлама болмаса, онда тасымалдаушының 22-баптың ережелерiне сiлтеме жасауға құқығы болмайды".
Конвенцияның 4-бабында:
а) 1, 2, 3-параграфтар алынып, ол төмендегiмен ауыстырылсын:
"1. Тiркелген жол жүгiн тасымалдау кезiнде, егер ол жолақы билетiмен бiрiктiрiлмесе немесе 3-баптың 1-параграфындағы ережелерге сәйкес келетiн жолақы билетiне кiргiзiлмесе:
а) шығу орны мен бару орны көрсетiлген;
б) егер шығу және бару орындары бiр Мәртебелi Уағдаласушы Тараптың аумағында болса, ал көзделген бiр немесе бiрнеше аялдамалар екiншi Мемлекеттiң аумағында болса, тіптi болмағанда осындай бiр аялдама көрсетiлген;
в) егер соңғы бару орны немесе аялдама шығу елiнде болмайтын тасымал орындалса, осындай тасымалға Варшава конвенциясының қаулылары қолданылуы мүмкiн екендiгi және осы Конвенция жол жүгiн жоғалтқан немесе бүлдiрiп алған жағдайда тасымалдаушының жауапкершiлiгiн анықтайтындығы және көп жағдайларда шектейтiндiгi туралы хабарлама бар жол жүгi түбiртегi берiлуi тиiс".
г) 4-параграф алынып, ол төмендегiмен ауыстырылсын:
"2. Жол жүгi түбiртегi керi дәлел жасалғанға дейiн жол жүгiнің тiркелгенiн және тасымал туралы шарттың қағидаларын куәландыратын болады. Жол жүгi түбiртегiнiң жоқтығы, дұрыс еместiгi немесе жоғалуы осы Конвенцияның ережелерінің қолданысы аясына түсетiн тасымал туралы шарттың болуына да, жарамдылығына да ықпал етпейдi. Дегенмен, егер тасымалдаушы жол жүгі түбiртегiн берусiз жол жүгiн қамқорына алса немесе егер жол жүгi түбiртегiнде (егер ол жолақы билетiмен бiрiктiрiлмесе немесе 3-баптың 1 в) параграфындағы ережелерге сәйкес келетiн жолақы билетiне кiргiзiлмесе) осы баптың 1 в) параграфында талап етiлетiн хабарлама болмаса, онда тасымалдаушының 22-баптың 2-параграфының ережелерiне сiлтеме жасауға құқығы болмайды".
Конвенцияның 6-бабындағы 3-параграф алынып, ол төмендегiмен ауыстырылсын:
"3. Тасымалдаушы тауар әуе кемесiнiң бортына тиелгенге дейiн өз қолын қоюы тиiс".
Конвенцияның 8-бабы алынып, ол төмендегiмен ауыстырылсын:
"Әуе-тасымал құжатында:
а) шығу орны мен бару орны көрсетiлген;
б) егер шығу және бару орындары бiр Мәртебелi Уағдаласушы Тараптың аумағында болса, ал көзделген бiр немесе бiрнеше аялдамалар екiншi Мемлекеттiң аумағында болса, тiптi болмағанда осындай бiр аялдама көрсетiлген;
в) егер соңғы бару орны немесе аялдама шығу елiнде болмайтын тасымалдау орындалса, осындай тасымалға Варшава конвенциясының қаулылары қолданылуы мүмкiн екендiгi және осы Конвенция жол жүгiн жоғалтқан немесе бүлдiрiп алған жағдайда тасымалдаушының жауапкершiлiгiн анықтайтындығы және көп жағдайларда шектейтiндiгi туралы хабарлама болуы тиiс".
Конвенцияның 9-бабы алынып, ол төмендегiмен ауыстырылсын:
"Егер тасымалдаушының келiсуiмен тауарлар әуе кемесiнiң бортына әуе-тасымал құжатын құрастырусыз немесе, егер әуе-тасымал құжатында 8-баптың в) параграфында талап етiлетiн хабарлама болмаса, онда тасымалдаушының 22-баптың 2-параграфының ережелерiне сілтеме жасауға құқығы болмайды".
Конвенцияның 10-бабындағы 2-параграф алынып, ол төмендегiмен ауыстырылсын:
"2. Жөнелтушi тасымалдаушы немесе жөнелтушi берген мағлұматтардың немесе хабарландырулардың қателігi, дұрыс еместiгi немесе толық еместiгi себебiнен тасымалдаушы соның алдында жауапты болатын кез келген басқа тұлғаға келтiрiлген кез келген зиян үшiн жауапты болады".
Конвенцияның 15-бабына мынадай параграф қосылсын:
"3. Осы Конвенцияда ештеңе берiлетiн әуе-тасымал құжатын беруге кедергi жасамайды".
1. Жолаушыларды тасымалдау кезiнде тасымалдаушының әрбiр жолаушыға қатысты жауапкершiлiгi екi жүз елу мың франкi сомасымен шектеледi. Егер талап-қуыным берiлген соттың заңына сәйкес өтемақы мерзiмдiк төлемдер түрiнде белгiленсе, көрсетілген төлемдердiң балама капиталданған сомасы екi жүз елу мың франкiден аспауы тиiс. Алайда, айрықша Келiсiм арқылы тасымалдаушы мен жолаушы одан да жоғары жауапкершілік шегiн белгiлей алады.
2. а) Тiркелген жол жүгiн және тауарларды тасымалдау кезiнде тасымалдаушының жауапкершiлiгi, жолаушы немесе жөнелтушi орынды тасымалдаушыға беру сәтiнде бару орнына жеткiзудегi мүдделiлік туралы арнайы мәлiмдеме жасаған және қажет болғанда, қосымша алым төлеген жағдайды қоспағанда, екi жүз елу мың франкi сомасымен шектеледi. Бұл жағдайда тасымалдаушы, егер ол бұл сома жолаушының немесе жөнелтушiнің бару орнына жеткiзудегi нақты мүддесiнен асатынын дәлелдесе, жарияланған сомадан аспайтын соманы төлеуге мiндеттi.
б) тасымалдаушының жауапкершілiгi шектелетiн соманы анықтау кезiнде назарға алынатын салмақ тiркелген жол жүгiнiң немесе тауарлардың жоғалғаны, зақымдалғаны немесе жартысы кiдiртiліп қалғаны немесе оның құрамындағы кейбiр заттардың жетiспеуi жағдайында тек жүк орнының жалпы салмағы немесе орны қабылданатын болады. Алайда, тiркелген жол жүгінің немесе тауарлардың жоғалғаны, зақымдалғаны немесе жартысы кiдiртіліп қалғаны немесе оның құрамындағы кейбiр заттардың жетiспеуi сол жол жүгi түбiртегіне немесе сол әуе-тасымал құжатына кiргiзiлген басқа орындардың құнына ықпал етсе, онда осындай орынның немесе орындардың жалпы салмағы да жауапкершілік шегiн анықтау кезiнде назарға алынуы тиiс.
3. Жолаушылар өздерiне қалдыратын заттарға қатысты тасымалдаушының жауапкершiлiгi жолаушыға бес мың франкiмен шектеледi.
4. Осы бапта белгiленген шектер сотқа өз заңына сәйкес сот шығасыларын және сот iсi бойынша қуынушы көтерген басқа да шығыстардың барлығын немесе бiр бөлiгiн сотқа қосымша беруге кедергi жасамайды. Жоғарыда көрсетiлген ереже, егер сот шығасыларын және сот iсi бойынша басқа да шығыстарды қоспағанда, залалды өтеуге сот белгілеген сома тасымалдаушы залал келтiрiлген күннен бастап алты айдың iшiнде немесе ол күн кеш болса, сот iсi басталғанға дейiн қуынушыға жазбаша түрде ұсынған сомадан аспаса, қолданылмайды.
5. Осы бапта франкiмен көрсетiлген сомалар мыңнан тоғыз жүздiк сынама алтынның алпыс бес жарым миллиграмынан тұратын валюта бiрлiгiне жататын ретiнде қаралатын болады. Бұл сомалар дөңгелектелген цифрлармен ұлттық валютаға аударылуы мүмкiн. Алтыны жоқ ұлттық валютадағы сомаларды аудару сот iсi қозғалған жағдайда осындай валюталардың сот шешiмi шығарылған күндегi алтын құнына сәйкес жүргiзiлетiн болады".
Конвенцияның 23-бабында бар параграфқа 1-нөмiр беріліп, мынадай тармақ қосылсын:
"2. Осы баптың 1-параграфы тасымалданатын жүкке тән кемшiлiгi, сапасы немесе ақауы нәтижесiнде болған жоғалуға немесе залалға қатысты ережелерге қолданылмайды".
ХIII бап
Конвенцияның 25-бабындағы 1 және 2-параграфтар алынып, олар төмендегiмен ауыстырылсын:
"22-бапта белгiленген жауапкершілік шектерi, егер зиян келтiру ниетiмен немесе ойланбай және осының нәтижесiнде зиян келетiнiн бiлiп жасалған әрекеттiң немесе тасымалдаушының не ол қойған тұлғалардың байқамай қалуы нәтижесiнде зиян келтiрiлгенi дәлелденсе; қойылған тұлғаның осындай әрекетi немесе байқамай қалуы жағдайында ол өзiнің қызметтiк мiндеттерi шегiнде әрекет еткенi дәлелденедi деген шартпен қолданылмайды".
ХIV бап
Конвенцияның 25-бабынан кейiн мынадай бап орналастырылсын:
"25А-бап
1. Егер қуыным-талап тасымалдаушы қойған тұлғаға осы Конвенцияда айтылып отырған зиянға байланысты қойылса, онда осындай қойылған тұлға, егер ол өзінің қызметтiк мiндеттерi шегiнде әрекет еткенiн дәлелдесе, тасымалдаушы 22-баптың негiзiнде сiлтеме жасауға құқылы жауапкершiлiк шектеулерiне сiлтеме жасауға құқылы болады.
2. Тасымалдаушыдан және ол қойған тұлғалардан алынуы мүмкiн жалпы сома бұл жағдайда көрсетiлген шектен аспауы тиiс.
3. Егер зиян келтiру ниетiмен немесе ойланбай және осының нәтижесiнде зиян келетiнiн бiлiп жасалған әрекеттiң немесе тасымалдаушының не ол қойған тұлғалардың байқамай қалуы нәтижесiнде зиян келтiрiлгенi дәлелденсе, осы баптың 1 және 2-параграфтарының ережелерi қолданылмайды".
Конвенцияның 26-бабындағы 2-параграф алынып, ол төмендегiмен ауыстырылсын:
"2. Зиян келтiрiлген жағдайда жүктi алуға құқылы тұлға зиянды айқындаған бойда дереу және ең кеш дегенде жол жүгiн алған күннен бастап жетi күннiң iшiнде және тауарларды алған күннен бастап он төрт күннiң iшiнде тасымалдаушыға наразылық білдiруi тиiс. Кешiктiрiлген жағдайда наразылық бiлдiру жол жүгi немесе жүк оның иелiгiне берiлген күннен бастап есептегенде 21 күннен кешiктiрiлмей жүргізілуі тиіс.
ХVI бап
Конвенцияның 34-бабы алынып, ол төмендегiмен ауыстырылсын:
"3-баптан 9-бапты қоса баптардың тасымалдау құжаттарына қатысты ережелерi әуеде пайдалану бойынша кез келген қалыпты операциялардан тыс айрықша жағдайларда жүзеге асырылатын тасымалдар жағдайында қолданылмайды".
ХVII бап
Конвенцияның 40-бабынан кейiн мынадай бап орналастырылсын:
"40А-бап
1. 37-баптың 2-параграфындағы және 40-баптың 1-параграфындағы "Мәртебелi Уағдаласушы Тарап" деген сөздер "Мемлекеттi" бiлдiредi. Барлық басқа жағдайларда "Мәртебелi Уағдаласушы Тарап" деген сөздер Конвенцияны бекiтуi немесе оған қосылуы күшiне енген немесе Конвенцияның күшiн жоюы күшiне енбеген Мемлекеттi бiлдiредi.
2. Осы Конвенцияның мақсаттары үшiн "аумақ" деген сөз Мемлекеттiң метрополиясының аумағын ғана емес, осы Мемлекет солардың сыртқы қатынастары үшiн жауап беретiн барлық басқа аумақтарды бiлдiредi".
ІІ ТАРАУ
ЕНГIЗIЛГЕН ӨЗГЕРIСТЕРIМЕН КОНВЕНЦИЯНЫҢ ҚОЛДАНЫЛУ ШЕГI
ХVІІІ бап
Осы Хаттамамен енгiзiлген өзгерiстерiмен Конвенция осы бапта айтылған шығу орны мен бару орны Хаттаманың Тараптары болып табылатын екi Мемлекеттiң аумақтарында немесе екiншi Мемлекеттiң аумағында көзделген аялдамасымен осы Хаттаманың Тарабы болып табылатын бiр Мемлекеттiң аумағында болады деген шартпен халықаралық тасымалға Конвенцияның 1-бабында белгіленгендей қолданылатын болады.
ІІІ ТАРАУ
ҚОРЫТЫНДЫ БАПТАР
ХIХ бап
Осы Хаттаманың Тараптары арасында Конвенция мен Хаттама бiрге бiрыңғай құжат ретiнде оқылып, түсiнiлуi тиiс және олар Гаагада 1955 жылы енгiзiлген өзгерiстерiмен Варшава конвенциясы деп аталуы тиiс.
ХХ бап
Осы Хаттама ХХII-баптың 1-параграфының ережелерiне сәйкес күшiне енген күнге дейiн ол осы күнге дейiн Конвенцияны бекiткен немесе оған қосылған немесе осы, Хаттама қабылданған Конференцияға қатысқан кез келген Мемлекеттің атынан қол қою үшiн ашық болады.
1. Осы Хаттама оған қол қойған Мемлекеттермен бекiтуге жатады.
2. Осы Хаттаманы Конвенцияның Тарабы болып табылмайтын қандай да бiр Мемлекеттiң бекiтуi осы Хаттамамен енгiзiлген өзгерiстерiмен Конвенцияға қосылу мағынасын бiлдiредi.
3. Бекiту грамоталары Польша Халық Республикасының Yкiметiне сақтауға тапсырылуы тиiс.
1. Осы Хаттамаға қол қойған 30 Мемлекет бекiту грамоталарын сақтауға тапсырғаннан кейiн, ол солардың арасында отызыншы бекiту грамотасы сақтауға тапсырылғаннан кейiн тоқсаныншы күнi күшiне енедi. Ол оны кешiрек бекiткен әрбiр Мемлекет үшiн осы Мемлекеттiң бекiту грамотасы сақтауға тапсырылғаннан кейiн тоқсаныншы күнi күшiне енуi тиiс.
2. Осы Хаттама күшiне енгеннен кейін оны Польша Халық Республикасының Үкiметi Бiрiккен Ұлттар Ұйымында тiркеуi тиiс.
1. Осы Хаттама күшiне енгеннен кейiн оған қол қоймаған кез келген Мемлекеттiң қосылуы үшiн ашық болады.
2. Осы Хаттамаға Конвенцияның Тарабы болып табылмайтын қандай да бiр Мемлекеттiң қосылуы осы Хаттамамен енгiзiлген өзгерiстерiмен Конвенцияға қосылу мағынасын бiлдiруi тиiс.
3. Қосылу Польша Халық Республикасының Үкiметiне қосылу туралы құжатты сақтауға тапсыру арқылы жүргiзiлуi тиiс және оны тапсырған күннен кейiн тоқсаныншы күнi күшiне енуi тиiс.
1. Осы Хаттама Тарабының әрқайсысы Польша Халық Республикасының Үкiметiне жасалған хабарлама арқылы Хаттаманың күшiн жоюы мүмкiн.
2. Күшiн жою Польша Халық Республикасының Үкiметi күшiн жою туралы хабарламаны алған күннен бастап алты ай өткен соң күшiне кiредi.
3. Осы Хаттаманың Тараптары арасында осы Тараптардың кез келгенінің Конвенцияның күшiн жоюы ешбiр жағдайда осы Хаттамамен енгiзiлген өзгерiстерiмен Конвенцияның күшiн жою деп түсiнiлмеуi тиiс.
1. Осы Хаттама, соларға қатысты осы баптың 2-параграфына сәйкес мәлiмдеме жасалған аумақтарды қоспағанда, осы Хаттаманың Тарабы болып табылатын Мемлекет сыртқы қарым-қатынастары үшiн жауапты барлық аумақтарға қолданылатын болады.
2. Кез келген Мемлекет өз бекiту грамотасын немесе қосылу туралы құжатын сақтауға тапсырған кезде осы Хаттаманы тануы осындай Мемлекет сыртқы қарым-қатынастары үшiн жауапты қандай да бiр немесе бiрнеше аумақтарға таралмайтыны туралы мәлiмдей алады.
3. Кез келген Мемлекет кейiннен Польша Халық Республикасының Үкiметiне жiберiлген хабарлама арқылы ол соларға қатысты осы баптың 2-параграфына сәйкес мәлiмдеме жасаған қандай да бiр аумаққа немесе бiрнеше аумақтарға осы Хаттаманың қолданысын таратуы мүмкiн. Хабарлама осы үкiмет оны алған күннен кейiн тоқсаныншы күнi күшiне енуi тиiс.
4. Осы Хаттаманың Тарабы болып табылатын кез келген Мемлекет оны осындай Мемлекет сыртқы қарым-қатынастары үшiн жауапты қандай да бiр аумаққа жеке немесе барлық аумақтарға қатысты ХХIV-баптың 1-параграфының ережелерiне сәйкес күшiн жоя алады.
Осы Хаттамаға, Мемлекет осы Хаттамамен енгiзiлген өзгерiстерiмен Конвенция осы Мемлекетте тiркелген, билiк орындары немесе олардың атынан барлық орындары резервтелген әуе кемесiнде оның әскери билiк орындары үшiн адамдарды, жүктердi және жол жүгiн тасымалдауға қолданылмайтыны туралы Польша Халық Республикасының Үкiметiне жасалған хабарлама арқылы мәлiмдеуi мүмкiн екендiгiн қоспағанда, ешқандай ескертулер қабылданбайды.
Польша Халық Республикасының Үкiметi Конвенцияға немесе осы Хаттамаға қол қойған барлық Мемлекеттерге, Конвенцияның немесе осы Хаттаманың Тараптары болып табылатын барлық Мемлекеттерге және барлық Мемлекеттерге - Халықаралық азаматтық авиация ұйымының немесе Бiрiккен Ұлттар ұйымының мүшелерiне, сондай-ақ Халықаралық азаматтық авиация ұйымына:
а) осы Хаттамаға кез келген қол қою туралы және осы қол қою күнi туралы;
б) осы Хаттамаға қатысты бекiту грамотасын немесе қосылу туралы құжатты және осы тапсыру күнi туралы;
в) осы Хаттаманың ХХII-баптың 1-параграфына сәйкес күшiне енуi күнi туралы;
г) күшiн жою туралы қандай да бiр хабарлама алынғаны туралы және осындай алу күнi туралы;
д) ХХV-баптың негізiнде жасалған қандай да бiр мәлiмдеменiң немесе хабарламаның алынғаны туралы және осы алу күнi туралы;
е) ХХVI-баптың негiзiнде жасалған қандай да бiр хабарламаның алынғаны туралы және осы алу күнi туралы дереу хабарлауы тиiс.
Осыны куәландыру үшiн, тиiстi түрде уәкiлеттендiрiлген төменде қол қойған өкiлеттi өкiлдер осы Хаттамаға қол қойды.
Гаагада 1955 жылдың қыркүйек айының 28 күнi француз, ағылшын және испан тiлдерiнде жасалды және де барлық үш мәтiн де бiрдей тең болып табылады. Қандай да бiр келiспеушiлiктер жағдайында Конвенция жасалған француз тiлiнде жасалған мәтiн негiзгi болып табылады.
Осы Хаттама Польша Халық Республикасының Yкiметiне сақтауға тапсырылады және ХХ-бапқа сәйкес қол қою үшiн ашық қалады және осы Үкiмет осы Хаттаманың куәландырылған көшiрмелерiн Конвенцияға немесе осы Хаттамаға қол қойған барлық Мемлекеттердің, Конвенцияның немесе осы Хаттаманың Тараптары болып табылатын барлық Мемлекеттердің, Халықаралық азаматтық авиация ұйымының немесе Бiрiккен Ұлттар Ұйымының мүшелерi - барлық Мемлекеттердiң үкiметтерiне таратады, сондай-ақ куәландырылған көшiрмесiн Халықаралық азаматтық авиация ұйымына да жолдайды.
(Хаттамаға мына мемлекеттердің атынан қол қойылды: Бельгия, Бразилия, Чехословакия, Эйре, Египет, Франция, Германия, Греция, Венгрия, Израиль, Италия, Лаос, Лихтенштейн, Люксембург, Мексика, Нидерланд, Норвегия, Филиппины, Польша, Португалия, Румыния, Сальвадор, Швеция, Швейцария, АҚШ, КСРО, Венесуэла).
