ИПС "Әділет"

Ескерту. Осы Заңның күші жойылды – ҚР 20.04.2023 № 224-VII Кодексімен (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі).
Ескерту. Заңның тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 27.06.2022 № 129-VІІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

МАЗМҰНЫ

      Ескерту. бүкіл мәтін бойынша:
      "мүгедектерді", "мүгедектердің", "мүгедекті", "мүгедектің", "мүгедек", "мүгедектерге", "мүгедекке", "Мүгедектерді", "мүгедектер", "Мүгедектердің", "Мүгедекті", "Мүгедектерге", "Мүгедектер" деген сөздер тиісінше "мүгедектігі бар адамдарды", "мүгедектігі бар адамдардың", "мүгедектігі бар адамды", "мүгедектігі бар адамның", "мүгедектігі бар адам", "мүгедектігі бар адамдарға", "мүгедектігі бар адамға", "Мүгедектігі бар адамдарды", "мүгедектігі бар адамдар", "Мүгедектігі бар адамдардың", "Мүгедектігі бар адамды", "Мүгедектігі бар адамдарға", "Мүгедектігі бар адамдар" деген сөздермен ауыстырылды;
      "мүгедек балалардың", "мүгедек бала", "мүгедек балаларға", "мүгедек балаларды", "мүгедек балалар", "Мүгедек балаларды" деген сөздер тиісінше "мүгедектігі бар балалардың", "мүгедектігі бар бала", "мүгедектігі бар балаларға", "мүгедектігі бар балаларды", "мүгедектігі бар балалар", "Мүгедектігі бар балаларды" деген сөздермен ауыстырылды;
      "оңалтудың жеке бағдарламасы", "оңалтудың жеке бағдарламасына", "оңалтудың жеке бағдарламасының", "оңалтудың жеке бағдарламаларының", "оңалтудың жеке бағдарламаларына" деген сөздер тиісінше "абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасы", "абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасына", "абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасының", "абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламаларының", "абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламаларына" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Осы Заң Қазақстан Республикасында мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді және мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғауды қамтамасыз етудің, олардың тіршілік-тынысы мен қоғаммен етене араласуы үшін тең мүмкіндіктер жасаудың құқықтық, экономикалық және ұйымдастырушылық шарттарын айқындайды.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) арнаулы жүріп-тұру құралдары - мүгедектігі бар адамдардың белсенді және баяу жүріп-тұруына арналған техникалық көмек түрі;

2) алып тасталды - ҚР 03.12.2015 № 433-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі);

2-1) жеке көмекші – жүріп-тұруы қиын бірінші топтағы мүгедектігі бар адамды бірге алып жүру және объектілерге барған кезде көмек көрсету бойынша әлеуметтік қызметтер көрсететін адам;

3) кәсіптік бағдарлау - мүгедектігі бар адамның еңбек қызметі түрлерін таңдауына көмек көрсетуге бағытталған шаралар жүйесі;

4) қайта жасау хирургиясы - организмнің бұзылған функцияларын қалпына келтіруге немесе олардың орнын толтыруға бағытталған хирургиялық емдеу әдісі;

5) медициналық-әлеуметтік сараптама – мүгедектікті және (немесе) еңбекке қабілеттіліктен айырылу дәрежесін белгілей (белгілемей) отырып, куәландырылатын адамның организм функцияларының тұрақты бұзылуынан туындаған тыныс-тіршілігінің шектелуін бағалау, сондай-ақ оның әлеуметтік қорғау шараларына қажеттілігін айқындау;

5-1) медициналық-әлеуметтік мекеме (ұйым) – көмек пен күтімге, қызмет көрсетуге мұқтаж қарттардың, мүгедектігі бар адамдардың, мүгедектігі бар балалардың стационар, жартылай стационар немесе күндіз болу жағдайында тұрақты немесе уақытша тұруына арналған ұйым;

6) медициналық оңалту - организмнің бұзылған және (немесе) жоғалтқан функцияларын сақтауға, ішінара немесе толық қалпына келтіруге бағытталған медициналық қызметтер кешені;

7) мүгедектігі бар адам – тұрмыс-тіршілігінің шектелуіне және оны әлеуметтік қорғау қажеттігіне әкеп соқтыратын, ауруларға, мертігулерге (жаралануға, жарақаттарға, контузияларға), олардың зардаптарына, кемістіктерге байланысты организм функциялары тұрақты бұзылып, денсаулығы нашарлаған адам;

7-1) мүгедектігі бар адамдарды абилитациялау – мүгедектігі бар адамдардың бойында болмаған тұрмыстық, қоғамдық және кәсіптік қызметке қабілеттерді қалыптастыруға және дамытуға бағытталған шаралар кешені;

8) мүгедектігі бар бала – тұрмыс-тіршілігінің шектелуіне және оны әлеуметтік қорғау қажеттігіне әкеп соқтыратын, ауруларға, мертігулерге (жаралануға, жарақаттарға, контузияларға), олардың зардаптарына, кемістіктерге байланысты организм функциялары тұрақты бұзылып, денсаулығы нашарлаған он сегіз жасқа дейінгі адам;

9) мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік оңалту - мүгедектігі бар адамдардың тіршілік-тынысының шектелуін жеңіп шығуы үшін жағдай туғызуға, олардың әлеуметтік мәртебесін қалпына келтіруге, әлеуметтік-тұрмыстық және ортаға бейімделуіне бағытталған шаралар кешені;

10) алып тасталды – ҚР 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

11) мүгедектігі бар адамдарды жұмысқа орналастыруға арналған арнаулы жұмыс орындары - мүгедектігі бар адамның жеке мүмкіндіктері ескеріле отырып жабдықталған жұмыс орындары;

12) мүгедектігі бар адамдарды кәсіптік оңалту - мүгедектігі бар адамдардың бұзылған не жоғалтқан кәсіптік дағдыларын, білімі мен машықтарын алуына немесе қалпына келтіруіне және оларды бейімдеу мен жұмысқа орналастыруға бағытталған шаралар кешені;

13) алып тасталды - ҚР 03.07.2013 № 124-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

14) мүгедектігі бар адамдардың әлеуметтік-тұрмыстық және ортаға бейімделуі - мүгедектігі бар адамдардың өзін-өзі қарап-күту, өз бетімен өмір сүру мүмкіндігіне қол жеткізу немесе олардың отбасылық және қоғамдық өмірдің үйреншікті жағдайларына қайта оралу процесі;

14-1) мүгедектігі бар адамдардың мамандандырылған ұйымдары – мүгедектігі бар адамдардың қоғамдық бірлестіктері, сондай-ақ ондағы қатысу үлестерінің жүз пайызы мүгедектігі бар адамдардың қоғамдық бірлестіктеріне тиесілі ұйымдар мына талаптарға сай келсе:

мүгедектігі бар адамдардың орташа жылдық саны қызметкерлердің жалпы санының кемінде 51 пайызын құраса;

бір жылда мүгедектігі бар адамдардың еңбегіне ақы төлеу жөніндегі шығыстар еңбекке ақы төлеу жөніндегі жалпы шығыстардың кемінде 35 пайызын құраса, осындай бірлестіктер мен ұйымдар;

15) мүгедектік - организм функциялары тұрақты бұзылып, денсаулықтың бұзылуы салдарынан адамның тіршілік-тынысының шектелу дәрежесі;

16) мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасы - мүгедектігі бар адамды оңалтудан өткізудің нақты көлемін, түрлері мен мерзімдерін белгілейтін құжат;

17) міндетті гигиеналық құралдар - табиғи физиологиялық мұқтаждықтарды және қажеттіліктерді қанағаттандыруға арналған құралдар;

17-1) оңалту – мүгедектігі бар адамның тұрмыстық, қоғамдық, кәсіби және өзге де қызметке қабілетін толық немесе ішінара қалпына келтіруге бағытталған шаралар кешені;

18) протездік-ортопедиялық көмек - мүгедектігі бар адамдарды протездік-ортопедиялық құралдармен қамтамасыз ету жөніндегі медициналық-техникалық көмектің мамандандырылған түрі және оларды пайдалануды үйрету;

19) протездік-ортопедиялық құралдар - кем аяқ-қолды немесе дененің басқа да мүшелерін алмастыратын, аурудың немесе денсаулыққа зақым келудің салдарынан организмнің бұзылған немесе жоғалтқан функцияларының орнын толтыратын құралдар;

19-1) сурдоаударма – қандай да бір тілден дактильді әліпби және (немесе) ымдау тілі көмегімен аудару;

20) сурдотехникалық құралдар – есту қабілетінің бұзылуын түзеуге және оның орнын толтыруға арналған техникалық құралдар, оның ішінде дыбысты күшейтетін байланыс және ақпарат беру құралдары;

21) техникалық көмекші (орнын толтырушы) құралдар - протездік-ортопедиялық, сурдотехникалық, тифлотехникалық құралдар мен міндетті гигиеналық құралдар;

22) тифлотехникалық құралдар – мүгедектігі бар адамдардың көру қабілетінің бұзылуы салдарынан жоғалтқан мүмкіндіктерін түзеуге және олардың орнын толтыруға бағытталған құралдар;

23) тіршілік-тынысының шектелуі - адамның өзін-өзі қарап-күту, өздігінен жүріп-тұру, бағдарлай алу, қарым-қатынас жасау, өзінің мінез-құлқын бақылау, оқу және еңбекпен айналысу қабілетінен немесе мүмкіндігінен толық немесе ішінapa айрылуы;

24) халықты әлеуметтік қорғау саласындағы арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету стандарттары – мүгедектігі бар адамдарға және мүгедектігі бар балаларға арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету сапасын, көлемін және шарттарын белгілейтін нормативтік құқықтық актілер;

25) ымдау тілі маманы – еститін және естімейтін адамдар арасында делдалдық қызмет көрсетуге байланысты мүгедектігі бар адамға әлеуметтік қызметтер көрсететін маман.

Ескерту. 1-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.07.07 № 171 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2007.01.12 № 222 (ресми жарияланған күнінен бастап алты ай өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі); 03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.12.2013 № 152-V (01.01.2006 бастап қолданысқа енгізіледі); 03.12.2015 № 433-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 12.10.2021 № 67-VІІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-бап. Қазақстан Республикасының мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау туралы заңнамасы

1. Қазақстан Республикасының мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.

2. Егер Қазақстан Республикасы бекіткен халықаралық шартта осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгіленсе, онда халықаралық шарттың ережелері қолданылады, бұған халықаралық шарттан оның қолданылуы үшін Қазақстан Республикасының заңын шығару талап етілетін жағдайлар қосылмайды.

3-бап. Осы Заңның қолданылу аясы

Осы Заңның күші Қазақстан Республикасының азаматтарына, Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктерге және азаматтығы жоқ адамдарға қолданылады.

Жеке және заңды тұлғалар, сондай-ақ мемлекеттік органдар мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау саласындағы қатынастардың субъектілері болып табылады.

2-тарау. МҮГЕДЕКТІГІ БАР АДАМДАРДЫ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУДЫ
МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ

4-бап. Қазақстан Республикасының мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік саясаты

Қазақстан Республикасының мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік саясаты:

1) мүгедектіктің алдын алуға;

2) мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғауға, соның ішінде оңалтуға;

3) мүгедектігі бар адамдардың қоғаммен етене араласуына бағытталған.

5-бап. Мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау принциптері

Қазақстан Республикасының мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік саясаты:

1) заңдылық, ізгілік, адам құқықтарының сақталуы;

2) әлеуметтік қорғауға кепілдік берілу, медициналық, әлеуметтік және кәсіптік оңалтуға қолжетімділікті қамтамасыз ету;

3) мүгедектігі бар адамдардың денсаулық сақтауға, білім алуға және қызмет түрін, соның ішінде еңбек қызметі түрін еркін таңдауға басқа азаматтармен қатар қол жеткізуі мен тең құқылы болуы;

4) мемлекеттік органдардың мүгедектігі бар адамдардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын қоғамдық бірлестіктермен және өзге де ұйымдармен өзара іс-қимыл жасауы;

5) мүгедектік белгісі бойынша кемсітуге тыйым салу принциптері негізінде жүргізіледі.

6-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау саласындағы құзыреті

Қазақстан Республикасының Үкіметі:

1) мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлейді;

2) алып тасталды - ҚР 03.07.2013 № 124-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

3) алып тасталды - ҚР 29.09.2014 № 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

4) мемлекеттік тапсырыс немесе грант бойынша оқып жүрген мүгедектігі бар адамдарға Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес стипендиялар тағайындау мен төлеудің тәртібін бекітеді;

4-1) алып тасталды - ҚР 29.09.2014 № 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

5) мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау саласында үйлестіру кеңесін құрады;

5-1) Қазақстан Республикасында мүгедектігі бар адамдардың құқықтарын қамтамасыз ету және тұрмыс сапасын жақсарту жөніндегі ұлттық жоспарды бекітеді;

5-2) мүгедектігі бар адамдарға берілетін техникалық көмекші (орнын толтырушы) құралдардың, арнаулы жүріп-тұру құралдарының және көрсетілетін қызметтердің сыныптауышына сәйкес мүгедектігі бар адамның қажеттіліктерін бағалау тәртібін бекітеді;

6) өзіне Қазақстан Республикасының Конституциясымен, заңдарымен және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерімен жүктелген өзге де функцияларды орындайды.

Ескерту. 6-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.12.19 № 9 (2008 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі), 2011.07.05 № 452-ІV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі); 03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 12.10.2021 № 67-VІІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.

7-бап. Халықты әлеуметтік қорғау саласындағы уәкілетті органның және оның аумақтық бөлімшелерінің құзыреті

1. Халықты әлеуметтік қорғау саласындағы уәкілетті орган:

1) Қазақстан Республикасының мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау саласындағы, сондай-ақ медициналық-әлеуметтік сараптама саласындағы нормативтік құқықтық актілерін әзірлейді және бекітеді;

1-1) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

2-1) мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау саласындағы әдістемелік ұсынымдарды әзірлейді және бекітеді;

3) алып тасталды - ҚР 02.07.2018 № 165-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4) алынып тасталды - ҚР 13.01.2014 № 159-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

5) медициналық-әлеуметтік сараптаманы және мүгедектігі бар адамдарды оңалтуды ұйымдастыру мен жүзеге асырудың жалпы принциптерін белгілейді;

5-1) министрлердің, аудандар, қалалар, облыстық маңызы бар қалалар, облыстар, республикалық маңызы бар қалалар, астана әкімдерінің мүгедектік мәселелері жөніндегі штаттан тыс кеңесшілерін тағайындау тәртібін әзірлейді және бекітеді;

6) медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізу қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

6-1) медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізу кезінде қалыптастырылатын құжаттардың нысандарын әзірлейді және бекітеді;

7) мүгедектігі бар адамдарды есепке алу жүйесінің орталықтандырылған деректер банкін қалыптастырады, мүгедектік себептерінің, құрылымының және жай-күйінің мониторингін жүргізеді;

7-1) тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы мүгедектігі бар адамдарға өткізу кезінде олардың құнын мемлекеттік бюджет қаражатынан өтеу қағидаларын бекітеді;

8) алып тасталды - ҚР 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдар

9) мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады;

9-1) мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес, жүріп-тұруы қиын бірінші топтағы мүгедектігі бар адамдар үшін жеке көмекшінің әлеуметтік қызметтерді көрсетуі қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

9-2) мүгедектігі бар адамдарға берілетін техникалық көмекші (орнын толтырушы) құралдардың, арнаулы жүріп-тұру құралдарының және көрсетілетін қызметтердің сыныптауышын әзірлейді және бекітеді;

9-3) мүгедектігі бар адамдар әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы сатып алатын тауарлардың және (немесе) көрсетілетін қызметтердің құнын өтеу ретінде берілетін кепілдік берілген соманы айқындау әдістемесін әзірлейді және бекітеді;

9-4) тауарларды және (немесе) көрсетілетін қызметтерді берушілерді әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталына жіберу, оларды әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында тіркеу немесе тіркеуден шығару қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

9-5) мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес, мүгедектігі бар адамдарды протездік-ортопедиялық көмекпен, техникалық көмекші (орнын толтырушы) құралдармен, арнаулы жүріп-тұру құралдарымен, оларды ауыстыру мерзімдерін қоса алғанда, қамтамасыз ету қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

9-6) мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес, есту кемістігі бар мүгедектігі бар адамдар үшін ымдау тілі маманының әлеуметтік қызметтерін ұсыну қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

9-7) мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес, мүгедектігі бар адамдар мен мүгедектігі бар балаларға санаторий-курорттық емдеуді ұсыну қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

9-8) әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталын пайдалану қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

10) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

2. Халықты әлеуметтік қорғау саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшелерінің құзыретіне мыналар жатады:

1) медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізу;

2) организм функцияларының бұзылу және тұрмыс-тіршілігінің шектелу дәрежесіне қарай себебі, мерзімі айқындала отырып, мүгедектік тобын және (немесе) еңбекке қабілеттіліктен айырылу дәрежесін белгілеу;

3) мүгедектігі бар адамдарды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасының әлеуметтік және кәсіптік бөліктерін әзірлеу, өзінің еңбек (қызметтік) міндеттерін орындауына байланысты мертіккен немесе өзге де денсаулық зақымын алған жұмыскердің Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасында көзделген көмек пен күтімнің қосымша түрлеріне мұқтаждығын айқындау;

4) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жәрдемақыларды және төлемдер мен өтемақылардың басқа да түрлерін тағайындау;

5) мүгедектігі бар адамдарды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламаларының іске асырылуын бақылау;

6) халықтың мүгедектігі деңгейі мен себептерін зерделеу;

7) өз құзыреті шегінде мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік бақылау.

Ескерту. 7-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2009.07.17 № 188-ІV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2010.03.19 № 258-ІV, 2011.01.06 № 378-ІV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2011.07.05 № 452-ІV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі), 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.01.2014 № 159-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 03.12.2015 № 433-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 02.07.2018 № 165-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.12.2019 № 287-VІ (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі); 12.10.2021 № 67-VІІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

8-бап. Денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органның құзыреті

Денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган:

1) халықтың салауатты өмір салтын қалыптастыру, мүгедектіктің алдын алу саласындағы біртұтас мемлекеттік саясатты жүргізеді;

2) ауруларды диагностикалау, емдеу және оңалту хаттамаларын айқындайды;

3) мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасының медициналық бөлігін әзірлейді және оны орындауды жүзеге асырады;

4) медициналық-әлеуметтік сараптама саласындағы мамандарды кәсіптік даярлауды және қайта даярлауды қамтамасыз етеді;

5) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 8-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2011.07.05 № 452-ІV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі); 03.12.2015 № 433-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

9-бап. Білім беру саласындағы уәкілетті органның құзыреті

Білім беру саласындағы уәкілетті орган:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мүгедектігі бар адамдардың білім алуын қамтамасыз етеді;

2) мемлекеттік тапсырыс немесе грант бойынша оқып жүрген мүгедектігі бар адамдарға Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес стипендиялар тағайындау мен төлеудің тәртібін әзірлейді;

3) алып тасталды – ҚР 26.06.2021 № 56-VІІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 9-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.07.05 № 452-ІV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі); 26.06.2021 № 56-VІІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

10-бап. Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті мемлекеттік басқару органдарының құзыреті

Ескерту. 10-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 03.12.2015 № 433-V Заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз).

1. Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті өкілді органдары Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделерін қамтамасыз ету жөніндегі өкілеттіктерді жүзеге асырады.

2. Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органдары:

1) алып тасталды - ҚР 03.07.2013 № 124-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

2) мүгедектігі бар адамдарды оңалтуды жүзеге асыратын мемлекеттік мекемелер мен кәсіпорындарды құрады;

2-1) мүгедектігі бар адамдарға Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген қосымша әлеуметтік қолдау шараларын ұсынады;

3) мүгедектігі бар адамдарды оңалтуды жүзеге асыратын ұйымдарды құруға ықпал етеді;

4) Қазақстан Республикасының халықты жұмыспен қамту туралы заңнамасына сәйкес мүгедектігі бар адамдарды кәсіптік оқытуды (қайта оқытуды) ұйымдастырады;

5) мүгедектігі бар адамдарды оңалту жөніндегі мамандарды, оның ішінде ымдау тілі мамандарын, Брайльдің бедерлі-нүктелік қарпі бойынша оқитын және жазатын мамандарды даярлауды, қайта даярлауды және олардың біліктілігін арттыруды ұйымдастырады;

6) осы Заңға сәйкес тиісті аумақта медициналық, әлеуметтік, кәсіптік оңалтудың орындалуын ұйымдастырады;

7) мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес мүгедектігі бар адамдардың және мүгедектігі бар балалардың санаторийлік-курорттық емделуін, мүгедектігі бар баланы санаторийлік-курорттық емдеуге алып жүретін заңды өкілдің санаторийлік-курорттық ұйымда болуын қамтамасыз етеді;

8) алып тасталды - ҚР 03.07.2013 № 124-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

9) мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес мүгедектігі бар адамдарды техникалық көмекші (орнын толтырушы) құралдармен және (немесе) арнаулы жүріп-тұру құралдарымен қамтамасыз етуді ұйымдастырады;

10) дене шынықтыру және спорт саласындағы уәкілетті органмен және мүгедектігі бар адамдардың қоғамдық бірлестіктерімен бірлесіп мүгедектігі бар адамдар арасында сауықтыру және спорттық іс-шараларды өткізуді ұйымдастырады;

11) мүгедектігі бар адамдардың қоғамдық бірлестіктерімен бірлесіп мәдени-көпшілік және ағарту іс-шараларын ұйымдастырады;

12) мүгедектігі бар адамдарға қайырымдылық және әлеуметтік көмектің көрсетілуін үйлестіреді;

13) жергілікті мемлекеттік басқару мүддесінде Қазақстан Республикасының заңнамасымен жергілікті атқарушы органдарға жүктелетін өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 10-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2011.07.05 № 452-ІV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі), 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.12.2015 № 433-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 12.10.2021 № 67-VІІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

11-бап. Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті мемлекеттік басқару органдарының құзыреті

1. Ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті өкілді органдары Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделерін қамтамасыз ету жөніндегі өкілеттіктерді жүзеге асырады.

2. Ауданның (облыстық маңызы қаланың) жергілікті атқарушы органдары:

3) мүгедектігі бар адамдарға әлеуметтік көмек көрсетуді ұйымдастырады және қайырымдылық көмек көрсетуді үйлестіреді;

3-1) мүгедектігі бар адамдарға Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген қосымша әлеуметтік қолдау шараларын ұсынады;

4) жергілікті мемлекеттік басқару мүддесінде Қазақстан Республикасының заңнамасымен жергілікті атқарушы органдарға жүктелетін өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 11-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2011.07.05 № 452-ІV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі); 03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.11.2015 № 403-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.12.2015 № 433-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

12-бап. Мүгедектіктің алдын алу

1. Мүгедектіктің алдын алу - ерте диагноз қоюға, дене, ақыл-ой, психикалық, сенсорлық және басқа кемістіктердің туындауынан және кемістіктің тұрақты функционалдық шектелуге немесе мүгедектікке ауысуынан сақтандыруға бағытталған шаралар кешені, сондай-ақ денсаулықты қорғау, адамның тұратын экологиялық ортасын жақсарту, салауатты өмір салтын қалыптастыру, еңбектің қауіпсіз жағдайларын қамтамасыз ету, өндірісте жарақаттануды болдырмау, кәсіптік ауруларды азайту жөніндегі іс-шаралар.

2. Мүгедектіктің алдын алуды тиісті мемлекеттік органдар, жергілікті мемлекеттік басқару органдары, ұйымдар мен жұмыс беруші Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырады.

3-тарау. МҮГЕДЕКТІГІ БАР АДАМДАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ

13-бап. Медициналық-әлеуметтік сараптама, мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасы

1. Адамның мүгедектігін, еңбекке жарамдылығынан айырылу дәрежесін белгілеуді халықты әлеуметтік қорғау саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшелері жүзбе-жүз (куәландырылатын адамды қарап-тексеру) немесе сырттай медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізу арқылы жүзеге асырады.

2. Медициналық-әлеуметтік сараптама денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган айқындаған тәртіппен берілетін медициналық құжаттар негізінде дәрігерлік-консультациялық комиссияның жолдамасы бойынша жүргізіледі.

3. Медициналық-әлеуметтік сараптама куәландырылатын адамның клиникалық-функционалдық, әлеуметтік, кәсіби және психологиялық деректерін талдау негізінде организмнің жай-күйін кешенді бағалау негізге алына отырып, халықты әлеуметтік қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындаған тәртіппен жүзеге асырылады.

3-1. Төтенше жағдай кезеңінде қайта куәландыру мерзімі төтенше жағдай енгізілгенге дейін бір айдан аспайтын уақыт бұрын немесе төтенше жағдай кезінде басталған, көрсетілген кезеңде қайта куәландырудан өтпеген адамдарға мүгедектіктің, жалпы еңбекке жарамдылықтан айырылу дәрежесінің, кәсіптік еңбекке жарамдылықтан айырылу дәрежесінің және мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасының мерзімдері бұрын белгіленген қайта куәландыру күнінен бастап үш айға автоматты түрде ұзартылады. Төтенше жағдай режимінің қолданылуы аяқталатын ай толық есепке жатқызылады.

4. Қолданылу мерзімі өткен құжаттар және (немесе) құжаттардың толық емес топтамасы ұсынылған кезде медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізуден бас тартылады.

5. Медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізу қорытындысы бойынша, тыныс-тіршілік санаттарының біреуінің (өзін-өзі қарап-күту, жүріп-тұру, еңбек қызметі (еңбекке қабілеттілік), оқып-үйрену, бағдарлай алу, қарым-қатынас жасау, өзінің мінез-құлқын бақылау, ойын қызметі және танымдық қызмет, қозғалыс белсенділігіне қабілеті) шектелуіне алып келетін, организм функцияларының тұрақты бұзылуы болмаған жағдайларда, мүгедектік және (немесе) еңбекке қабілеттіліктен айырылу дәрежесі белгіленбейді.

6. Мүгедектік тобы жеті жастан бастап белгіленеді.

7. Адамды мүгедектігі бар адам деп тану және (немесе) еңбекке қабілеттіліктен айырылу дәрежесі белгілеу кезінде оның себептері, мерзімдері, әлеуметтік қорғау шараларына қажеттіліктер айқындалады, сондай-ақ мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасының әлеуметтік және кәсіби бөліктері әзірленеді.

8. Мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасы мүгедектігі бар адамдарға берілетін техникалық көмекші (орнын толтырушы) құралдардың, арнаулы жүріп-тұру құралдарының және көрсетілетін қызметтердің сыныптауышына сәйкес, мүгедектігі бар адамның қажеттіліктерін бағалауға сай мүгедектікті белгілеу мерзіміне әзірленеді.

9. Мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасы организмнің бұзылған және (немесе) жоғалтқан функцияларын қалпына келтіруге және (немесе) олардың орнын толтыруға бағытталған медициналық, әлеуметтік, кәсіби оңалту шараларын қамтитын оңалту іс-шараларының кешенін айқындайды.

Мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасы мүгедектігі бар адам мұқтаж болатын техникалық көмекші (орнын толтырушы) құралдардың, арнаулы жүріп-тұру құралдарының және көрсетілетін қызметтердің атауын да қамтиды.

10. Мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасының медициналық бөлігін медицина қызметкерлері медициналық құжаттар мен ақпараттық жүйелерде толтырады.

11. Мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мүгедектігі бар адамға тегін берілетін оңалту іс-шараларын да, ақысын төлеуге мүгедектігі бар адамның өзі немесе оның жұмыста мертігуіне немесе кәсіптік ауруға шалдығуына кінәлі жұмыс беруші қатысатын оңалту іс-шараларын да қамтиды.

Ескерту. 13-бап жаңа редакцияда – ҚР 12.10.2021 № 67-VІІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді – ҚР 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

14-бап. Мүгедектігі бар адамдардың құқықтары

Қазақстан Республикасында мүгедектігі бар адамдар:

1) әлеуметтік қорғалуға, оның ішінде абилитациялауға, оңалтуға, қоғамға интеграциялануға;

2) әлеуметтік инфрақұрылым объектілеріне кіріп-шығуын қамтамасыз етуге;

3) ақпаратқа қол жеткізуін қамтамасыз етуге;

4) білім алуға, қызмет түрін, соның ішінде еңбек қызметі түрін еркін таңдауға;

5) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлеміне және міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінде медициналық көмекке;

6) кәсіптік даярлыққа және қайта даярлыққа, еңбек қабілетін қалпына келтіруге және жұмысқа орналасуға;

7) Қазақстан Республикасының тұрғын үй заңнамасына сәйкес тұрғын үйге;

8) мемлекеттік және өзге ұйымдарда, соның ішінде денсаулық сақтау, мәдениет, байланыс, көлік, қызмет көрсету саласындағы ұйымдарда бірінші кезекте қызмет көрсетілуге;

9) мүгедектігі бар адамдардың шығармашылық қабілеттерін қолдауға арналған құқықтарын қоса алғанда, Қазақстан Республикасының Конституциясымен, Қазақстан Республикасының басқа да заңнамалық актілерімен бекітілген әлеуметтік-экономикалық және жеке басының құқықтары мен бостандықтарына толығымен ие болады.

Ескерту. 14-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 12.10.2021 № 67-VІІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-бап. Мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау

Мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау әлеуметтік, қайырымдылық көмекті, медициналық, әлеуметтік және кәсіптік оңалтуды, білім алуға қолжетімділікті және мүгедектігі бар адамдардың қоғам өміріне басқа азаматтармен бірдей қатысуына мүмкіндіктер жасауға бағытталған өзге де шараларды ұсыну арқылы қамтамасыз етіледі.

Ескерту. 15-бап жаңа редакцияда - ҚР 16.11.2015 № 403-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

16-бап. Мүгедектігі бар адамдарға көрсетілетін әлеуметтік көмек

Мүгедектігі бар адамдарға көрсетілетін әлеуметтік көмек мемлекеттік жәрдемақылар, өтемақылар түріндегі төлемдерді және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де, оның ішінде қайырымдылық есебінен берілетін төлемдерді де қамтиды.

Әлеуметтік көмектің қосымша түрлерін жергілікті атқарушы органдар, жұмыс беруші және өзге де ұйымдар көрсетуге құқылы.

Ескерту. 16-бап жаңа редакцияда - ҚР 16.11.2015 № 403-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 03.12.2015 № 433-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

16-1-бап. Мемлекеттік медициналық-әлеуметтік мекемелерде тұратын психоневрологиялық аурулар қатарындағы мүгедектігі бар адамдарға және мүгедектігі бар балаларға әлеуметтік көмек

1. Мемлекеттік медициналық-әлеуметтік мекемелерде тұрып жатқан, сот шешімімен әрекетке қабілетсіз және қорғаншылыққа мұқтаж деп танылған мүгедектігі бар адамдардың (бұдан әрі – қорғаншылықтағылар) жасына байланысты зейнетақы төлемдері, еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері және мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылары "Қазақстан Республикасында мүгедектігі бойынша және асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша берілетін мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар туралы" және "Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы" Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген тәртіппен есепке жазылады.

2. Медициналық-әлеуметтік мекеменің әкімшілігі қамқорлықтағылардың алынған жасына байланысты зейнетақы төлемдерінің, еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерінің және мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыларының пайдаланылуы туралы есепті облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергілікті атқарушы органына тоқсан сайын ұсынуға міндетті.

3. Облыстардың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) жергілікті атқарушы органдары қамқорлықтағылардың жасына байланысты зейнетақы төлемдерін, еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін және мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыларын медициналық-әлеуметтік мекеме әкімшілігінің дұрыс жұмсауын бақылауды жүзеге асырады.

Ескерту. 16-1-баппен толықтырылды - ҚР 2007.12.19. № 9 (01.01.2008 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 03.12.2015 № 433-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 28.12.2018 № 210-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 12.10.2021 № 67-VІІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

17-бап. Мүгедектігі бар адамдарды оңалту

1. Мүгедектігі бар адамдарды оңалту организм функциялары тұрақты бұзылып, денсаулықтың бұзылуынан тіршілік-тынысының шектелуін жоюға немесе оның орнын мүмкіндігінше толықтай толтыруға бағытталған медициналық, әлеуметтік және кәсіптік іс-шаралар кешенін қамтиды.

2. Мүгедектігі бар адамдарды оңалту мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасы негізінде жүзеге асырылады.

Ескерту. 17-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 12.10.2021 № 67-VІІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

18-бап. Мүгедектердi оңалтудың кешендi бағдарламасы

Ескерту. 18-бап алып тасталды - ҚР 03.07.2013 № 124-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

19-бап. Мүгедектердi оңалтудың жеке бағдарламасы

Ескерту. 19-бап алып тасталды – ҚР 12.10.2021 № 67-VІІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

20-бап. Мүгедектігі бар адамдарды медициналық оңалту

1. Мүгедектігі бар адамдарды медициналық оңалту:

1) қалпына келтіру терапиясын (дәрі-дәрмекпен, физикалық, санаторий-курорттық емдеуді және организмнің бұзылған немесе жоғалтқан функциялары мен денсаулықты қалпына келтіруге бағытталған басқа да емдеу әдістерін);

2) қайта жасау хирургиясын;

3) протездік-ортопедиялық көмекті қамтиды.

2. Медициналық оңалту жөніндегі іс-шараларды "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес денсаулық сақтау ұйымдары мен меншік нысанына қарамастан басқа да мамандандырылған ұйымдар жүргізеді.

2-1. Мүгедектігі бар адамдарды медициналық оңалту медициналық көрсетілетін қызметтердің көлемдерін, оңалтудың түрлері мен жүргізу мерзімдерін көрсете отырып, оңалту іс-шараларының жоспарын көздейді және денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган айқындаған тәртіппен медициналық ұйымдар жағдайларында көрсетіледі.

3. Мүгедектігі бар адамдарды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламаларына сәйкес мүгедектігі бар адамдар мен мүгедектігі бар балаларды санаторий-курорттық емдеумен қамтамасыз ету осы Заңның 32-1-бабының 3-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы халықты әлеуметтік қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қағидаларға сәйкес жүзеге асырылады.

Мүгедектігі бар баланы санаторийлік-курорттық емдеуге алып жүретін заңды өкілдердің бірінің халықты әлеуметтік қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындайтын санаторийлік-курорттық емдеу құнын өтеу ретінде ұсынылатын кепілдік берілген соманың жетпіс пайызы мөлшерінде санаторийлік-курорттық ұйымда болу құнын жергілікті атқарушы органдардың өтеуіне құқығы бар.

4. Жұмыс берушінің кінәсінен жұмыста мертігуге ұшыраған немесе кәсіптік ауруға шалдыққан мүгедектігі бар адамға санаторий-курорттық емделуге жолдама осы баптың 4-1 және 5-тармақтарында көзделген жағдайларды қоспағанда, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жұмыс берушінің есебінен беріледі.

4-1. Жұмыс берушіге қатысты соттың оны банкрот деп тану туралы шешімі заңды күшіне енген жағдайда, жұмыс берушінің кінәсінан жұмыста мертігуге ұшыраған немесе кәсіптік ауруға шалдыққан мүгедектігі бар адамға санаторий-курорттық емделу осы баптың 3-тармағына сәйкес беріледі.

5. Жұмыс беруші - жеке кәсіпкердің қызметі тоқтатылған немесе заңды тұлға таратылған жағдайда, жұмыс берушінің кінәсінен жұмыста мертігуге ұшыраған немесе кәсіптік ауруға шалдыққан мүгедектігі бар адамға санаторий-курорттық емдеу осы баптың 3-тармағына сәйкес жұмыс берушінің есебінен беріледі.

Ескерту. 20-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.12.2019 № 287-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); 12.10.2021 № 67-VІІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

21-бап. Мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік оңалту

1. Мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік оңалту:

1) мүгедектігі бар адамдарды жеке басы гигиенасының, өзін-өзі қарап-күтудің, жүріп-тұрудың, қарым-қатынастың негізгі әлеуметтік дағдыларына үйретуді;

2) мүгедектігі бар адамдарды техникалық көмекші (орнын толтырушы) және арнаулы жүріп-тұру құралдарымен қамтамасыз етуді;

3) басқа адамның күтімі мен көмегіне мұқтаж мүгедектігі бар адамдарға, оның ішінде мүгедектігі бар балаларға үйде арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсынуды;

4) осы Заңның 32-1-бабының 3-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, халықты әлеуметтік қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қағидаларға сәйкес, әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес жүріп-тұруы қиын бірінші топтағы мүгедектігі бар адамдарға жеке көмекшінің әлеуметтік қызметтерін көрсетуді қамтиды.

Жүріп-тұруы қиын, бірінші топтағы мүгедектігі бар адамға жеке көмекшінің әлеуметтік қызмет көрсетуі оған күтімді жүзеге асыратын адамға "Қазақстан Республикасындағы арнаулы мемлекеттік жәрдемақы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 5 және 6-баптарында көзделген тәртіппен арнаулы мемлекеттік жәрдемақы тағайындалған және төленген кезде жеке көмекшінің әлеуметтік қызмет көрсетуі ұсынылмайды;

4-1) осы Заңның 32-1-бабының 3-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, халықты әлеуметтік қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қағидаларға сәйкес, әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес есту кемістігі бар мүгедектігі бар адамдарға ымдау тілі маманының әлеуметтік қызметтерін көрсетуді;

5) медициналық-әлеуметтік мекемелерде (ұйымдарда) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсынуды;

6) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құқықтық көмек көрсетуді;

7) мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес әлеуметтік оңалтудың өзге де түрлерін қамтиды.

2. Мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік оңалтуды: медициналық-әлеуметтік мекемелер (ұйымдар), әлеуметтік көмекті үйде көрсететін бөлімшелер, арнаулы білім беру ұйымдары (психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялар, оңалту орталықтары, психологиялық-педагогикалық түзету кабинеттері), денсаулық сақтау ұйымдары және басқа да мамандандырылған ұйымдар жүзеге асырады.

Ескерту. 21-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 03.12.2015 № 433-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 02.07.2018 № 165-VІ (01.07.2018 бастап қолданысқа енгізіледі); 26.12.2019 № 287-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); 12.10.2021 № 67-VІІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 31.12.2021 № 100-VІІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

22-бап. Мүгедектігі бар адамдарға техникалық көмекші (оpнын толтырушы) құралдар мен арнаулы жүріп-тұру құралдарын беру

1. Мүгедектігі бар адамдар мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес мүгедектігі бар адамдарға берілетін техникалық көмекші (оpнын толтырушы) құралдардың, арнаулы жүріп-тұру құралдарының және көрсетілетін қызметтердің сыныптауышына сәйкес протездік-ортопедиялық көмекпен, техникалық көмекші (орнын толтырушы) құралдармен, арнаулы жүріп-тұру құралдарымен және көрсетілетін қызметтермен қамтамасыз етіледі.

Протездік-ортопедиялық көмекпен, техникалық көмекші (орнын толтырушы) құралдармен, арнаулы жүріп-тұру құралдарымен қамтамасыз ету осы Заңның 32-1-бабының 3-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, халықты әлеуметтік қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қағидаларға сәйкес, әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы жүзеге асырылады.

2. Жұмыс берушінің кінәсінен жұмыста мертігуге ұшыраған немесе кәсіптік ауруға шалдыққан мүгедектігі бар адамдар мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес техникалық көмекші (орнын толтырушы) және арнаулы жүріп-тұру құралдарымен Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жұмыс берушінің қаражаты есебінен қамтамасыз етіледі.

3. Жұмыс беруші - жеке кәсіпкердің қызметі тоқтатылған немесе заңды тұлға таратылған, сондай-ақ соттың оны банкрот деп тану туралы шешімі заңды күшіне енген жағдайларда, жұмыс берушінің кінәсінен жұмыста мертігуге ұшыраған немесе кәсіптік ауруға шалдыққан мүгедектігі бар адамдарға протездік-ортопедиялық көмек, техникалық көмекші (орнын толтырушы) құралдар, арнаулы жүріп-тұру құралдары осы баптың 1-тармағына сәйкес беріледі.

4. Техникалық көмекші (орнын толтырушы) құралдар Қазақстан Республикасы мемлекеттік сертификаттау жүйесінің талаптарына сәйкес міндетті түрде сертификатталуға тиіс.

Ескерту. 22-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.12.2019 № 287-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); 12.10.2021 № 67-VІІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

23-бап. Үйде және аумақтық әлеуметтік қызмет көрсету орталықтарында арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсыну

1. Өзінің негізгі өмірлік қажеттіліктерін өз бетінше қанағаттандыру мүмкіндігін, өзіне өзі қызмет көрсету және (немесе) жүріп-тұру қабілетін ішінара немесе толық жоғалтуына байланысты басқа адамның күтімі мен көмегіне мұқтаж, бірінші және екінші топтардағы жалғызілікті мүгедектігі бар адамдарға арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсынуды халықты әлеуметтік қорғау саласындағы арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету стандарттарына сәйкес әлеуметтік көмекті үйде көрсететін бөлімшелер және қарттар мен мүгедектігі бар адамдарға әлеуметтік қызмет көрсететін аумақтық орталықтар жүзеге асырады.

2. Өзінің негізгі өмірлік қажеттіліктерін өз бетінше қанағаттандыру мүмкіндігін, өзіне өзі қызмет көрсету және (немесе) жүріп-тұру қабілетін ішінара немесе толық жоғалтуына байланысты басқа адамның күтімі мен көмегіне мұқтаж мүгедектігі бар балаларға арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсынуды халықты әлеуметтік қорғау саласындағы арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету стандарттарына сәйкес әлеуметтік көмекті үйде көрсететін бөлімшелер және қарттар мен мүгедектігі бар адамдарға әлеуметтік қызмет көрсететін аумақтық орталықтар жүзеге асырады.

3. Үйде және қарттар мен мүгедектігі бар адамдарға әлеуметтік қызметтер көрсететін аумақтық орталықтарда арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсыну бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

Ескерту. 23-бап жаңа редакцияда - ҚР 03.12.2015 № 433-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

24-бап. Медициналық-әлеуметтік мекемелерде (ұйымдарда) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсыну

1. Денсаулық жағдайына байланысты басқа адамның тұрақты күтіміне және медициналық қызмет көрсетуге мұқтаж, бірінші және екінші топтардағы жалғызілікті мүгедектігі бар адамдарға, психоневрологиялық науқастар қатарындағы бірінші және екінші топтардағы мүгедектігі бар адамдарға, мүгедектігі бар балаларға арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсыну мүгедектігі бар адамдардың жасына, денсаулық жағдайына сәйкес бейінделген қарттар мен мүгедектігі бар адамдарға, мүгедектігі бар балаларға арналған медициналық-әлеуметтік мекемелерде (ұйымдарда) жүзеге асырылады және тұрмыс-тіршілік жағдайларын жасауды, күтіммен қамтамасыз етуді, медициналық қызмет көрсетуді, оңалтуды, әлеуметтік-еңбектік бейімдеуді, демалыс пен бос уақытты ұйымдастыруды қамтиды.

2. Мемлекеттік медициналық-әлеуметтік мекемелерде және мемлекеттік емес медициналық-әлеуметтік ұйымдарда тұратын адамдарға арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер көлемі халықты әлеуметтік қорғау саласындағы арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету стандарттарына сәйкес ұсынылады.

3. Мемлекеттік медициналық-әлеуметтік мекемелерде арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсыну бюджет қаражаты және (немесе) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де материалдық және қаржылық түсімдер есебінен жүзеге асырылады.

4. Мемлекеттік емес медициналық-әлеуметтік ұйымдарда арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсыну, құрылтайшылардың қаражатын қоса алғанда, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ақылы негізде жүзеге асырылады.

Ескерту. 24-бап жаңа редакцияда - ҚР 03.12.2015 № 433-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

25-бап. Мүгедектігі бар адамдардың әлеуметтік инфрақұрылым объектілеріне кіріп-шығуын қамтамасыз ету

1. Жергілікті атқарушы органдар:

1) ұлттық стандарттарға сәйкес елді мекендерді жобалау, салу және оларда құрылыс жүргізу, тұрғын аудандарды қалыптастыру, жаңадан игерілетін және реконструкцияланатын аумақтар мен басқа да елді мекендерді абаттандыру кезінде мүгедектігі бар адамдардың тұрғын, қоғамдық және өндірістік ғимараттарға, құрылысжайларға және үй-жайларға кіріп-шығуын;

2) тұрғын үй құрылыстары шегінде, сондай-ақ қызмет көрсету мекемелері мен еңбек ету объектілері жанында орналасатын жеңіл автомобильдерді уақытша сақтауға арналған ашық тұрақтарды жобалау және салу кезінде мүгедектігі бар адамдардың жеке автокөлік құралдарына арналған орындарды;

3) сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтерді ескере отырып, автомобильдерді қоса алғанда, арнаулы жүріп-тұру құралдарына apналған гараждар немесе тұрақтар салу үшін мүгедектігі бар адамдарға кезектен тыс орын беруді;

4) мүгедектігі бар адамдарға қызмет көрсетуге бағдарланған мекемелер орналасқан жерлерде, сондай-ақ халық көп жүретін жерлерде ілесе дыбыстайтын және жарық беретін арнаулы бағдаршамдар, жол белгілерін және көрсеткіштер орнатуды, дыбыстайтын және жарық түсіретін құрылғылармен жарақталған жаяу жүргіншілер өтетін жерлерді белгілеуді қамтамасыз етуге тиіс.

2. Сәулет, қала құрылысы, құрылыс және мемлекеттік сәулет-құрылыс бақылау істері жөніндегі жергілікті атқарушы органдар салынып жатқан (салынуы болжанып отырған) объектілер мен кешендердің мониторингіне қатысуға мүгедектігі бар адамдардың қоғамдық бірлестіктерінің өкілдерін тартуға тиіс.

3. Кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын жеке тұлғалар, сондай-ақ заңды тұлғалар мүгедектігі бар адамдарға ортақ пайдаланылатын көлік құралдарына, тұрғын үйлерге, қоғамдық және өндірістік үйлерге, ғимараттар мен үй-жайларға кедергісіз кіріп-шығуына, әуежайларда, темір жол вокзалдарында, автовокзалдарда, автостанцияларда, теңіз және өзен порттарында еркін бағдар ұстануы мен жүріп-тұруына ұлттық стандарттарға сәйкес жағдай жасауға міндетті.

Аталған объектілерді мүгедектігі бар адамдардың кіріп-шығуына бейімдеу мүмкін болмаған жағдайларда, тиісті жеке және заңды тұлғалар мүгедектігі бар адамдардың қажеттіліктерін барынша ескеретін қажетті шараларды әзірлеп, мүгедектігі бар адамдардың қоғамдық бірлестіктерінің бірімен келісуге және жүзеге асыруға тиіс.

Мемлекеттік органдар жолаушыларды тасымалдау бағыттарына қызмет көрсету құқығына конкурстар өткізген кезде, мүгедектігі бар адамдардың пайдалануына бейімделген көлік құралдары бар тұлғалар артықшылыққа ие болады.

4. Лауазымды адамдардың, сондай-ақ кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын жеке тұлғалардың және заңды тұлғалардың мүгедектігі бар адамдардың әлеуметтік инфрақұрылымға және көлік инфрақұрылымына кедергісіз қол жеткізуі үшін жағдайларды қамтамасыз етпеуі Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне сәйкес әкімшілік жауаптылыққа тартуға әкеп соғады.

Ескерту. 25-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.12.2015 № 433-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 05.10.2018 № 184-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.06.2020 № 352-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 12.10.2021 № 67-VІІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

26-бап. Мүгедектігі бар адамдарды тұрғын үймен қамтамасыз ету

1. Жергілікті атқарушы органдар Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) тұрғын үйге мұқтаж мүгедектігі бар адамдарды есепке қояды және олардың пайдалануына тұрғынжай береді;

2) мүгедектігі бар адамдарға немесе құрамында мүгедектігі бар адамдар бар отбасыларға берілетін тұрғын үй-жайларды арнайы құралдармен және жабдықпен жабдықтауды қамтамасыз етеді.

2. Мүгедектігі бар адамдарға ғимараттың қабаты, тұрпаты, абаттандырылу дәрежесі және тұруға қажетті басқа да жағдайлар ескеріле отырып, тұрғын үй-жайды таңдау құқығы беріледі.

Ескерту. 26-бап жаңа редакцияда - ҚР 03.12.2015 № 433-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

27-бап. Мүгедектігі бар адамдардың мәдени-ойын-сауық ұйымдарына және спорт ғимараттарына бара алуын қамтамасыз ету

Жергілікті атқарушы органдар мүгедектігі бар адамдарға мәдени-ойын-сауық іс-шараларына, сондай-ақ дене шынықтырумен және спортпен шұғылдану үшін спорт ғимараттарына бара алатын жағдайларды, арнаулы спорт жабдықтарын беруді қамтамасыз етеді.

Бірінші және екінші топтардағы мүгедектігі бар адамдар мен он сегіз жасқа дейінгі мүгедектігі бар балалар санамалап көрсетілген қызметтерді - бюджет қаражаты есебінен, ал үшінші топтағы мүгедектігі бар адамдар аталған қызметтер құнының елу процентін төлеп пайдаланады.

28-бап. Мүгедектігі бар адамдардың ақпаратқа қол жеткізуін қамтамасыз ету

1. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мемлекет:

1) мүгедектігі бар адамдар үшін мерзімді баспасөз, ғылыми, оқу-әдістемелік, анықтамалық-ақпараттық және көркем әдебиет, соның ішінде аудиотаспаларды, дискілерді, бедерлі-нүктелі Брайль қарпімен және сурдоаудармасы бар бейнетаспаларды шығару арқылы мүгедектігі бар адамдардың ақпаратқа қол жеткізуін қамтамасыз етеді.

2) алып тасталды - ҚР 03.12.2015 № 433-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

1-1. Қазақстан Республикасының телерадио хабарларын тарату туралы заңнамасына сәйкес жаңалықтар сипатындағы кемінде бір телебағдарлама сурдоаудармамен немесе субтитрлер түріндегі аудармамен қамтамасыз етіледі.

2. Жеке қарым-қатынас құралы ретінде ымдау тілі пайдаланылады, ол сондай-ақ саңырау және нашар еститін балаларға арналған білім беру ұйымдарының оқу бағдарламасында да қолданылады.

Ескерту. 28-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 03.12.2015 № 433-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

29-бап. Мүгедектігі бар адамдарға білім алуы және мектепке дейінгі тәрбие алуы үшін жағдайларды қамтамасыз ету

1. Мүгедектігі бар адамдарға тегін бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім алуға кепілдік беріледі.

2. Бірінші және екінші топтардағы мүгедектігі бар адамдар мен мүгедектігі бар балалар үшін техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі және жоғары білім берудің кәсіптік оқу бағдарламаларын іске асыратын ұйымдарға оқуға түсу кезінде Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейтін мөлшерде қабылдау квотасы көзделеді.

3. Білім беру гранттарын алуға, сондай-ақ жоғары білімді кадрлар даярлауға мемлекеттік білім беру тапсырысы бойынша білім алушылардың құрамына қабылдауға арналған конкурстарға қатысу кезінде балдары тең болған жағдайда, медициналық қорытындыға сәйкес тиісті білім беру ұйымдарында оқуға қарсы көрсетілімдері жоқ бірінші және екінші топтағы мүгедектігі бар адамдардың, бала кезінен мүгедектігі бар адамдардың, мүгедектігі бар балалардың "Білім туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 26-бабының 5-тармағында көзделген кезектілікке сәйкес артықшылықты құқығы болады.

4. Мемлекеттік тапсырыс немесе грант бойынша техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі және жоғары білім берудің кәсіптік оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарында оқитын мүгедектігі бар адамдарға стипендиямен қамтамасыз ету жөніндегі жеңілдіктер Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес беріледі.

5. Алып тасталды – ҚР 26.06.2021 № 56-VІІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6. Мүгедектігі бар балаларды жалпы немесе арнаулы мектепке дейінгі ұйымдарда және басқа оқу орындарында тәрбиелеу мен оқыту мүмкін болмаған жағдайда, оларды тәрбиелеу мен оқыту ата-анасының немесе заңды өкілдерінің тілегі ескеріле отырып, Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен үйде жүргізіледі.

7. Мемлекет мүгедектігі бар адамдардың, бала кезінен мүгедектігі бар адамдардың және мүгедектігі бар балалардың білім алуы кезеңінде оларды күтіп-бағуға жұмсалған шығыстарды Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен толық немесе ішінара көтереді.

Ескерту. 29-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.07.27. № 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 03.12.2015 № 433-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 26.06.2021 № 56-VІІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 12.10.2021 № 67-VІІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

30-бап. Мүгедектігі бар адамдарды кәсіптік оңалту

1. Мүгедектігі бар адамдарды кәсіптік оңалту:

1) кәсіптік бағдар беруді;

2) кәсіптік оқытуды (қайта оқытуды);

3) жұмысқа орналастыруды қамтиды.

2. Кәсіптік бағдар беруді білім беру, халықты әлеуметтік қорғау ұйымдары жүзеге асырады.

2-1. Мүгедектігі бар адамдарды жұмысқа орналастыру үшін арнайы жұмыс орындарын ашатын жұмыс берушілер мүгедектігі бар адамдарды кәсіптік бағдарлауға қатысады.

3. Мүгедектігі бар адамдарды кәсіптік оқытуды (қайта оқытуды) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен алынған лицензия негізінде білім беру қызметін жүргізетін ұйымдар жүзеге асырады.

Ескерту. 30-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 24.11.2015 № 421-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.12.2015 № 433-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

31-бап. Мүгедектігі бар адамдарды жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету

Жергілікті атқарушы органдар мүгедектігі бар адамдарды жұмыспен қамтуды:

1) Қазақстан Республикасының халықты жұмыспен қамту туралы заңнамасына сәйкес ауыр жұмыстардағы, зиянды, қауіпті еңбек жағдайлары бар жұмыстардағы жұмыс орындарын есепке алмай, жұмыс орындары санының екіден төрт пайызына дейінгі мөлшерінде мүгедектігі бар адамдар үшін жұмыс орындарының квотасын белгілеу;

2) жеке кәсіпкерлікті, шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту арқылы мүгедектігі бар адамдар үшін қосымша жұмыс орындарын құру;

3) мүгедектігі бар адамдарды Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жұмысқа орналастыру үшін арнаулы, сондай-ақ әлеуметтік жұмыс орындарын құру;

4) мүгедектігі бар адамдарға кәсіптік оқуды ұйымдастыру арқылы қамтамасыз етеді.

Ескерту. 31-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 24.11.2015 № 421-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

32-бап. Мүгедектігі бар адамдардың еңбек қатынастары саласындағы құқықтары

1. Бірінші және екінші топтардағы мүгедектігі бар адамдар үшін аптасына отыз алты сағаттан аспайтын жұмыс уақытының қысқартылған ұзақтығы белгіленеді, ұзақтығы кемінде күнтізбелік алты күн болатын жыл сайынғы ақы төленетін қосымша еңбек демалысы беріледі.

2. Түнгі уақыттағы жұмысқа мүгедектігі бар адамның келісімімен және егер оның мұндай жұмыс істеуіне денсаулық жағдайы бойынша тыйым салынбаған болса, рұқсат етіледі.

3. Медициналық қорытынды бойынша мүгедектігі бар адамның денсаулық жағдайы кәсіптік міндеттерін орындауға кедергі келтіретін не басқа адамдардың денсаулығына және еңбек қауіпсіздігіне қауіп төндіретін жағдайларды қоспағанда, мүгедектік уәждері бойынша еңбек шартын жасасудан не қызмет бабында жоғарылатудан бас тартуға, жұмыс берушінің бастамасы бойынша мүгедектігі бар адамды жұмыстан босатуға, оның келісімінсіз басқа жұмысқа ауыстыруға жол берілмейді.

Ескерту. 32-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 23.11.2015 № 415-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 03.12.2015 № 433-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

32-1-бап. Әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы

1. Әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы әлеуметтік-еңбек саласының ақпараттық жүйесі болып табылады және халықтың жекелеген санаттарына осы Заңға және "Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес, жергілікті атқарушы органдардың тауарлардың және (немесе) көрсетілетін қызметтердің құнын өтеуі шарттарымен оларды сатып алу мүмкіндігін беретін ақпараттандыру объектісін білдіреді.

Мүгедектігі бар адамдардың әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында өнім берушіні таңдауы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталына мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасы іс-шараларының жіберілуі туралы оларды хабардар еткен күннен бастап екі ай ішінде жүзеге асырылады.

2. 01.01.2023 дейін қолданыста болды – ҚР 12.10.2021 № 67-VІІ Заңымен.

3. Мынадай:

1) мүгедектігі бар адам тұратын елді мекенде сымды интернет болмаған;

2) әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында тіркелген сатып алынатын тауарды және (немесе) көрсетілетін қызметті беруші болмаған;

3) мүгедектігі бар адамның әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы тауарларды және (немесе) көрсетілетін қызметтерді сатып алудан бас тарту туралы өтініші болған;

4) мүгедектігі бар адамдардың жеке тапсырыстары бойынша дайындалатын және (немесе) жеке іріктеу мен теңшеуді талап ететін протездік-ортопедиялық көмекпен, техникалық көмекші (орнын толтырушы) құралдармен, арнаулы жүріп-тұру құралдарымен қамтамасыз етілетін;

5) есту аппараттарымен қамтамасыз ете отырып, есту-протездік көмегі көрсетілетін;

6) кохлеарлық имплантқа сөйлеу процессорын ауыстыру және теңшеу бойынша қызметтер көрсетілетін жағдайларда, тауарларды және (немесе) көрсетілетін қызметтерді сатып алу Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасына сәйкес жүргізіледі.

4. Мүгедектігі бар адамдар мен өнім берушілер арасындағы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы тауарларды және (немесе) көрсетілетін қызметтерді сатып алуға байланысты қатынастар Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасымен, сондай-ақ әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында жасалатын шартпен реттеледі.

Ескерту. 3-тарау 32-1-баппен толықтырылды – ҚР 26.12.2019 № 287-VІ (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда – ҚР 12.10.2021 № 67-VІІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді – ҚР 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

32-2-бап. Әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында тауарларды және (немесе) көрсетілетін қызметтерді берушілер

1. Кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын жеке тұлғалар, заңды тұлғалар әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында тауарларды және (немесе) қызметтерді берушілер болып табылады.

Осы тармақтың бірінші бөлігінің талабы жеке көмекшінің әлеуметтік көрсетілетін қызметтеріне қолданылмайды.

Психикалық саулық саласында медициналық көмек көрсететін ұйымдарда есепте тұрған адам жеке көмекші бола алмайды.

2. Тауарларды және (немесе) көрсетілетін қызметтерді берушілерді әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталына жіберу, әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында оларды тіркеу немесе тіркеуден шығару халықты әлеуметтік қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қағидаларға сәйкес жүзеге асырылады.

3. Әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында мынадай:

1) сәйкестігін міндетті түрде растауға жататын тауарларды беру кезінде сәйкестік сертификаты немесе сәйкестік туралы декларациясы бар;

2) мемлекеттік тіркелуге және қайта тіркелуге тиіс медициналық бұйымдарға жататын техникалық көмекші (орнын толтырушы) құралдар мен арнаулы жүріп-тұру құралдарын беру кезінде тіркеу куәлігі бар;

3) салықтық берешегі және әлеуметтік төлемдер бойынша берешегі жоқ;

4) банкроттық не тарату рәсіміне жатпайтын;

5) Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасына сәйкес мемлекеттік сатып алуға жосықсыз қатысушылардың тізіліміне енгізілмеген;

6) Қазақстан Республикасының квазимемлекеттік сектордың жекелеген субъектілерінің сатып алуы туралы заңнамасында көзделген сатып алуға жосықсыз қатысушылардың тізіліміне және (немесе) Ұлттық әл-ауқат қорының сенімсіз әлеуетті өнім берушілерінің (өнім берушілердің) тізбесіне енгізілмеген;

7) тауарларды өткізу және (немесе) қызметтерді көрсету үшін шығарылған жерін, сипаттамаларын және бағасын растайтын құжаттарды ұсынған;

8) санаторий-курорттық емдеуді және медициналық оңалтуды ұсыну кезінде медициналық қызметті жүзеге асыруға лицензиясы бар;

9) ымдау тілі маманының әлеуметтік қызметін көрсету кезінде біліктілігін растайтын құжаты бар өнім берушілер тіркеледі.

4. Өнім беруші әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында тіркеуден мынадай:

1) әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында тіркеуден шығару туралы өтініш берген;

2) кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын жеке тұлға қайтыс болған немесе қызметі тоқтатылған, заңды тұлғаның қызметі тоқтатылған;

3) Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасына сәйкес мемлекеттік сатып алуға жосықсыз қатысушылардың тізіліміне енгізілген;

4) Қазақстан Республикасының квазимемлекеттік сектордың жекелеген субъектілерінің сатып алуы туралы заңнамасында көзделген сатып алуға жосықсыз қатысушылардың тізіліміне және (немесе) Ұлттық әл-ауқат қорының сенімсіз әлеуетті өнім берушілерінің (өнім берушілердің) тізбесіне енгізілген;

5) әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы өзіне алған міндеттемелерді орындамаған және (немесе) тиісінше орындамаған жағдайларда шығарылады.

Осы тармақтың бірінші бөлігінің 1), 3) және 4) тармақшаларына сәйкес әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында тіркеуден шығару өнім берушіні тіркеуден шығару күніне әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы өзіне алған міндеттемелерді орындаудан босатпайды.

Осы тармақтың бірінші бөлігінің 5) тармақшасында көрсетілген жағдайларда, мүгедектігі бар адам өнім берушінің өзіне алған міндеттемелерді орындамағаны және (немесе) тиісінше орындамағаны туралы өзіне белгілі болған күннен бастап күнтізбелік он төрт күннен кешіктірмей әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталына тиісті ақпаратты орналастырады. Жергілікті атқарушы орган құратын, өнім беруші тарапынан бұзушылықтардың болуын немесе болмауын айқындайтын комиссия осы ақпаратты орналастырылған күнінен бастап он жұмыс күні ішінде қарайды.

Өнім беруші осы тармақтың бірінші бөлігінің 3) және 4) тармақшаларында көзделген негіздер бойынша әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында тіркеуден шығарылған жағдайда, ол туралы мәліметтер тиісті тізілімнен және (немесе) тізбеден алып тасталғаннан кейін әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында кейіннен тіркеу мүмкін болады.

Өнім беруші осы тармақтың бірінші бөлігінің 5) тармақшасында көзделген негіздер бойынша әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында тіркеуден шығарылған жағдайда, тіркеуден шығарылған күннен бастап кемінде бір жылдан кейін оны әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында кейіннен тіркеу мүмкін болады.

5. Өнім беруші әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында мүгедектігі бар адамдарға берілетін техникалық көмекші (орнын толтырушы) құралдардың, арнаулы жүріп-тұру құралдарының және көрсетілетін қызметтердің сыныптауышына сәйкес келетін тауарларды және (немесе) көрсетілетін қызметтерді өткізеді.

Өнім берушілердің әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында жасалатын шарттың талаптарына сәйкес келмейтін тауарларды және (немесе) көрсетілетін қызметтерді әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы өткізу фактісі анықталған жағдайда, олардың құны өнім берушілердің қаражаты есебінен өтеледі.

Ескерту. 3-тарау 32-2-баппен толықтырылды – ҚР 26.12.2019 № 287-VІ (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда – ҚР 12.10.2021 № 67-VІІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

32-3-бап. Мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы сатып алынатын тауарлармен және (немесе) көрсетілетін қызметтермен қамтамасыз ету

1. Мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасы негізінде мүгедектігі бар адамдар әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы тауарларды және (немесе) көрсетілетін қызметтерді сатып алуға тапсырысты жүзеге асырады.

Әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы өткізілетін тауарлар және (немесе) көрсетілетін қызметтер мүгедектігі бар адамдарға берілетін техникалық көмекші (орнын толтырушы) құралдардың, арнаулы жүріп-тұру құралдарының және көрсетілетін қызметтердің сыныптауышына сәйкес келуге тиіс.

2. Мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес тауарларды және (немесе) көрсетілетін қызметтерді әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы сатып алған кезде мүгедектігі бар адамның жергілікті атқарушы органдарға олардың құнын өтетуге, бірақ осы баптың 3-тармағында көзделген кепілдік берілген сома мөлшерінен асырмай өтетуге құқығы бар. Мүгедектігі бар адам кепілдік берілген соманың және сатып алынған тауарлардың және (немесе) көрсетілетін қызметтердің нақты құны арасындағы айырманы меншікті қаражаты есебінен өз бетінше төлейді.

3. Әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы сатып алынатын тауарлардың және (немесе) көрсетілетін қызметтердің құнын өтеу ретінде ұсынылатын кепілдік берілген сома халықты әлеуметтік қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындаған тәртіппен және мөлшерлерде төленеді.

Әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы сатып алынатын көрсетілетін қызметтердің құнын өтеу ретінде ұсынылатын кепілдік берілген сома:

жеке көмекшінің әлеуметтік көрсетілетін қызметтеріне күніне сегіз сағаттан;

ымдау тілі маманының әлеуметтік көрсетілетін қызметтеріне жылына алпыс сағаттан аспайтын есеппен айқындалады.

Ескерту. 32-3-баппен толықтырылды – ҚР 12.10.2021 № 67-VІІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 31.12.2021 № 100-VІІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

4-тарау. ЖҰМЫС БЕРУШІНІҢ МҮГЕДЕКТІГІ БАР АДАМДАРДЫ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ ІСІНЕ ҚАТЫСУЫ

33-бап. Жұмыс берушінің әлеуметтік инфрақұрылым объектілеріне бара алуды қамтамасыз ету жөніндегі міндеті

Жұмыс берушінің кінәсінен жұмыста мертігуге ұшыраған немесе кәсіптік ауруға шалдыққан мүгедектігі бар адамдардың өндірістік үйлерге, ғимараттарға, үй-жайларға бара алуы үшін жұмыс беруші жұмыс орындары мен жұмыс үй-жайларын жобалау және бейімдеу арқылы жағдай жасайды, мүгедектігі бар адамды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес тұрғын үй-жайларды арнаулы құралдармен және көмекші құрылғылармен жабдықтайды.

34-бап. Жұмыс берушінің мүгедектігі бар адамдарды жұмыспен қамту және кәсіптік оңалту саласындағы міндеті

Жұмыс берушінің кінәсінен жұмыста мертігуге ұшыраған және (немесе) кәсіптік ауруға шалдыққан мүгедектігі бар адамдарды жұмысқа орналастыру үшін жұмыс беруші кәсіптік оқытуды немесе қайта оқытуды, арнаулы жұмыс орындарын құруды осы Заңға сәйкес жеке қаражаты есебінен қамтамасыз етеді.

35-бап. Жұмыс берушінің мүгедектігі бар адамға келтірілген зиянды өтеу жөніндегі міндеті

Жұмыс берушінің кінәсінен жұмыста мертігуге ұшыраған немесе кәсіптік ауруға шалдыққан мүгедектігі бар адамдарға келтірілген зиянды өтеу Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

5-тарау. МҮГЕДЕКТІГІ БАР АДАМДАРДЫҢ ҚОҒАМДЫҚ БІРЛЕСТІКТЕРІ

36-бап. Мүгедектігі бар адамдардың қоғамдық бірлестіктерінің құқықтары және олардың өкілеттіктері

1. Мүгедектігі бар адамдардың қоғамдық бірлестіктері үйлестіру кеңесінің жұмысына және мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғауға байланысты мәселелерді шешуге қатысады.

2. Орталық және жергілікті атқарушы органдар мүгедектігі бар адамдардың мүдделерін қозғайтын шешімдерді әзірлеу мен қабылдау кезінде мүгедектігі бар адамдардың қоғамдық бірлестіктерімен және олардың өкілетті өкілдерімен өзара іс-қимыл жасайды.

3. Мүгедектігі бар адамдардың қоғамдық бірлестіктеріне, сондай-ақ олардың ұйымдарына олардың меншігіндегі үйлер (құрылыстар, ғимараттар) салынған жер учаскелеріне меншік құқығын мемлекеттік меншіктен жеке меншікке беру Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларда өтеусіз негізде жүзеге асырылады.

Мүгедектігі бар адамдардың қоғамдық бірлестіктері қызметін тоқтатқан немесе мүгедектігі бар адамдардың қоғамдық бірлестіктерінің, олардың ұйымдарының меншігіндегі жылжымайтын мүлікті иеліктен айырған жағдайда, олардың меншігіндегі жер учаскелері мемлекеттің меншігіне қайтарылуға тиіс.

4. Мүгедектігі бар адамдардың қоғамдық бірлестіктері:

1) орталық және жергілікті атқарушы органдарға мүгедектігі бар адамдардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауды қамтамасыз ету жөнінде ұсыныстар енгізу;

2) әлеуметтік қызметтердің тиісті түрлерін көрсетудің тиімділігін бағалауға қатысу;

3) мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау мәселелері жөнінде әзірленіп жатқан Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілеріне ұсыныстар енгізу;

4) дене шынықтыру және спорт саласындағы уәкілетті органмен немесе облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың, аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың жергілікті атқарушы органдарымен бірлесіп спорттық іс-шараларды ұйымдастыру;

5) уәкілетті аумақтық мәдениет органдарымен бірлесіп ағарту және мәдени-көпшілік іс-шараларды ұйымдастыру арқылы мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау жөніндегі мемлекеттік саясатты қалыптастыруға қатысуға құқылы.

Ескерту. 36-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2009.12.07 № 222-ІV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.12.2018 № 210-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.12.2019 № 280-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

6-тарау. OCЫ 3AҢHЫҢ САҚТАЛУЫН БАҚЫЛАУ

37-бап. Мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік бақылау

Мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік бақылауды халықты әлеуметтік қорғау саласындағы уәкілетті орган және оның аумақтық бөлімшелері Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес тексеру және бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау нысанында жүзеге асырады.

Ескерту. 37-бап жаңа редакцияда - ҚР 24.05.2018 № 156-VІ Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

38-бап. Халықты әлеуметтiк қорғау саласындағы уәкiлеттi органның және оның аумақтық бөлiмшелерiнiң Қазақстан Республикасының мүгедектердi әлеуметтiк қорғау туралы заңнамасының сақталуын бақылауды жүзеге асыру жөнiндегi құқықтары

Ескерту. 38-бап алып тасталды - ҚР 24.05.2018 № 156-VІ Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

7-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

39-бап. Қазақстан Республикасының мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

Қазақстан Республикасының мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау туралы заңнамасын бұзуға кінәлі тұлғалар Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылықта болады.

40-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

1. Осы Заң:

1) 2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілетін 1-баптың 17) тармақшасын; 20-баптың 5-тармағын; 21-баптың 1-тармағының 4) тармақшасын; 22-баптың 3-тармағын; 26-баптың 1-тармағының 2) тармақшасын; 28-бапты;

2) 2007 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілетін 7-баптың 1-тармағының 8) тармақшасын; 25-баптың 3-тармағын қоспағанда, ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

2. Мыналардың күші жойылды деп танылсын:

1) "Қазақстан Республикасында мүгедектердің әлеуметтік қорғалуы туралы" 1991 жылғы 21 маусымдағы Қазақстан Республикасының Заңы (Қазақ ССР Жоғарғы Советінің Ведомостары, 1991 ж., № 26, 345-құжат; Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1994 ж., № 9-10, 158-құжат; № 15, 208-құжат; 1995 ж., № 20, 120-құжат; Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1997 ж., № 7, 79-құжат; № 12, 184-құжат; № 17-18, 219-құжат; 1998 ж., № 24, 432-құжат; 1999 ж., № 8, 247-құжат; 2001 ж., № 1, 4-құжат; № 13-14, 173-құжат; 2002 ж., № 6, 71-құжат);

2) Қазақ ССР Жоғарғы Советінің "Қазақ ССР-інде мүгедектердің әлеуметтік қорғалуы туралы" Қазақ ССР Заңын күшіне енгізу туралы" 1991 жылғы 21 маусымдағы Қаулысы (Қазақ ССР Жоғарғы Советінің Ведомостары, 1991 ж., № 26, 346-құжат).

Қазақстан Республикасының
Президенті

Unofficial translation

      Footnote. It became invalid by the Code of the Republic of Kazakhstan No. 224-VII dated 20.04.2023 (effective from 01.07.2023).
      Footnote. The heading - as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.06.2022 No. 129-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).
      Footnote. throughout the text:
      the words "disabled", are replaced accordingly by the words "persons with disabilities", "person with disabilities", "a person with a disability", "persons with a disability";
      the words "disabled children", "disabled child", " are replaced respectively by the words "children with disabilities", "a child with disabilities", "a child with a disability";
      the words "individual rehabilitation program" " are replaced by the words "individual habilitation and rehabilitation program"
      by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.06.2022 No. 129-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

This Law regulates public relations in the social protection of persons with disabilities in the Republic of Kazakhstan and establishes the legal, economic and organizational conditions for ensuring social protection of persons with disabilities, creating equal opportunities for them for living and integration into society.

Chapter 1. GENERAL PROVISIONS Article 1. The basic concepts, used in this Law

The following basic concepts shall be used in this Law:

1) special vehicles - a type of technical assistance for active and passive movement of persons with disabilities;

2) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.12.2015 № 433-V (shall be enforced from 01.01.2016);

2-1) an individual assistant - a person who provides social services of accompanying a person with the first disability group who has difficulty in moving, and providing assistance when visiting facilities;

3) occupational orientation - a system of measures aimed at assisting a person with a disability in choosing the types of labor activity;

4) reconstructive surgery - aggressive approach, oriented to rehabilitation or compensation of impaired body functions;

5) medico-social examination - an assessment of the restrictions on the life of the person being examined , caused by a persistent disorder of body functions, with the establishment ( non -determination ) of disability and (or) the degree of disability, as well as the determination of his needs for social protection measures;

5-1) medical and social institution (organization) - an organization intended for permanent or temporary residence in a hospital, semi-hospital or day care facility for the elderly, persons with disabilities, children with disabilities in need of assistance and care, attendance;

6) medical rehabilitation – complex of medical services, oriented to preservation, partial or complete rehabilitation of impaired and (or) lost body functions;

7) a person with a disability - a person who has a health disorder with a persistent body dysfunction due to diseases, damages (wounds, injuries, contusions), their consequences, defects, which leads to a limitation of life activity and the need for his social protection;

7-1) habilitation of persons with a disability - a set of measures pursuant to the formation and development of the abilities that persons with a disability lack for daily, social and professional activities;

8) a child with a disability - a person under the age of eighteen who has a health disorder with a persistent body dysfunction due to diseases, damages (wounds, injuries, contusions), their consequences, defects, which leads to a physical dysfunction and the need for his social protection;

9) social rehabilitation of persons with disabilities - a set of measures aimed at creating conditions for persons with disabilities to overcome life restrictions, restore the social status, their social and environmental adaptation;

10) Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.06.2022 No. 129-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication);

11) special workplaces for the employment of persons with disabilities - workplaces equipped with regard to the individual capabilities of a person with a disability;

12) professional rehabilitation of persons with disabilities - a set of measures aimed at obtaining or restoring impaired or lost professional competencies, knowledge and skills of persons with disabilities, their adaptation and employment;

13) Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2013 No. 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

14) social and environmental adaptation of persons with disabilities - the process of possible achievement of self-service, independent living or return of persons with disabilities to the usual conditions of family and social life;

14-1) specialized organizations of persons with disabilities - public associations of persons with disabilities, as well as organizations, whose one hundred percent of the shares are held by public associations of persons with disabilities, provided that such associations and organizations comply with the following conditions:

the average annual number of persons with disabilities is at least 51 percent of the total number of employees;

expenses of remuneration of persons with disabilities for the year is at least 35 percent of the total cost of remuneration;

15) disability- the degree of restriction of life activity of person due to health situation with permanent disturbance of body functions;

16) individual program of habilitation and rehabilitation of a person with a disability - a document that establishes the specific volumes, types and terms of rehabilitation of a person with a disability;

17) compulsory hygienic means – means, intended for function of natural physiological needs and necessities;

17-1) rehabilitation - a set of measures aimed at full or partial restoration of the abilities of a person with a disability for household, social, professional and other activities;

18) prosthetic and orthopedic care - a specialized type of medical and technical assistance to provide persons with disabilities with prosthetic and orthopedic aids and training in their use;

19) prosthetic and orthopedic equipment - equipment, replacing the missing limbs or other parts of the body, compensated impaired or lost body functions due to decease or injury to health;

19-1) sign language translation is translation using dactylic alphabet and (or) sign language from any language;

20) audiological aids - technical means for correcting and compensating for hearing impairment, including means of communication and information transmission that amplify sound;

21) technical auxiliary (compensatory) means - prosthetic-orthopedic, deaf-technical, typhlotechnical means and obligatory hygiene means;

22) blind aids - means aimed at correcting and compensating for the opportunities of persons with disabilities that were lost as a result of visual impairment;

23) restriction of life activity - partial or complete loss of ability or possibility by person to realize self-service, move independently, be oriented, communicate, control their behavior, learn and engage in labor activity.

24) standards for the provision of special social services in the social protection of the population - regulatory legal acts that establish the quality, volume and conditions for the provision of special social services to persons with disabilities and children with disabilities;

25) sign language specialist - a specialist providing social services to a person with a disability related to the provision of mediation services between hearing and deaf people.

Footnote. Article 1 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 7 July, 2006 No. 171 (the order of enforcement see Article 2); dated 12 January, 2007 No. 222 (shall be enforced upon expiry of six months after its first official publication); dated 03.07.2013 No. 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 05.12.2013 No. 152-V (shall be enforced from 01.01.2006); dated 03.12.2015 № 433-V (shall be enforced from 01.01.2016); No. 67-VII LRK dated October 12 , 2021 (shall be enforced ten calendar days after the day of its first official publication); dated 27.06.2022 No. 129-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication);

Article 2. Legislation of the Republic of Kazakhstan on social protection of persons with disabilities

1. The legislation of the Republic of Kazakhstan on social protection of persons with disabilities is based on the Constitution of the Republic of Kazakhstan and consists of this Law and other regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan..

2. If the international treaty, ratified by the Republic of Kazakhstan establishes the other rules, than those provided by this Law, the rules of international treaty shall be applied, except for the cases, when it follows from international treaty that the issuance of the Law of the Republic of Kazakhstan is required for its application.

Article 3. The scope of effect of this Law

Effect of this Law shall be distributed to the citizens of the Republic of Kazakhstan, foreigners and persons without citizens, permanently residing in the territory of the Republic of Kazakhstan.

The subjects of relations in the social protection of persons with disabilities are individuals and legal entities, as well as government agencies.

Chapter 2. STATE REGULATION OF SOCIAL PROTECTION OF PERSONS WITH DISABILITIES

Article 4. State policy of the Republic of Kazakhstan in social protection of persons with disabilities

The state policy of the Republic of Kazakhstan in social protection of persons with disabilities of the Republic of Kazakhstan is aimed at:

1) preventive measures of disablement;

2) social protection, including rehabilitation of persons with disabilities;

3) integration of persons with disabilities into society.

Article 5. Principles of social protection of persons with disabilities

The state policy of the Republic of Kazakhstan in the social protection of persons with disabilities is based on the following principles:

1) legality, humanity, observance of human rights;

2) security of social protection, ensuring accessibility of medical, social and vocational rehabilitation;

3) accessibility and equal rights of persons with disabilities, along with other citizens, to health care, education and free choice of activity, including labor;

4) interaction of state bodies with public associations and other organizations performing the functions of protecting the rights and legitimate interests of persons with disabilities;

5) non-discrimination on grounds of disablement.

Article 6. Competence of the Government of the Republic of Kazakhstan in the social protection of persons with disabilities

The Government of the Republic of Kazakhstan shall:

1) develop the main directions of state policy in the social protection of persons with disabilities;

2) Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated03.07.2013 No. 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);
3) Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.09.2014 No. 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

4) approve the procedure for the appointment and payment of scholarships to persons with disabilities studying under a state order or a grant in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

4-1) Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.09.2014 No. 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

5) create a coordinating council in the social protection of persons with disabilities;

5-1) approve the national plan on ensuring the rights and improving the life quality of persons with disabilities in the Republic of Kazakhstan;

5-2) approves the procedure for assessing the needs of a disabled person according to the classifier of technical auxiliary (compensatory) means, special means of transportation and services provided to disabled people;

6) exercise other functions, imposed on it by the Constitution, the Laws of the Republic of Kazakhstan and acts of the President of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 6 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 19.12.2007 No. 9 (the order of enforcement see Article 2 of the Law); dated 05.07.2011 No. 452-IV (shall be enforced from 13.10.2011); dated 03.07.2013 No. 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 29.09.2014 No. 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); No. 67-VII LRK dated October 12, 2021 (for the procedure of entry into force, see Article 2).

Article 7. The competence of the authorized body in the field of social protection of population and its territorial subdivisions

1. An authorized body in the field of social protection of population shall:

1) develop and approve regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan in the social protection of persons with disabilities, also in the field of medical and social expertise;

1-1) Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2014 No. 269-V (shall be enforced from 01.01.2015);
2) Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2013 No 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

2-1) develop and approve methodological recommendations in the social protection of persons with disabilities;

3) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.07.2018 № 165-VI (shall be enforced upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication);
4) Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.01.2014 No 159-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

5) establish general principles for the organization and implementation of medical and social expertise and rehabilitation of persons with disabilities;

5-1) develop and approve the procedure for appointing non-staff advisers to ministers, akims of districts, cities, cities of regional significance, regions, cities of republican status, the capital on disability issues;

6) shall develop and approve the rules for conducting medical and social examination;

6-1) shall develop and approve the forms of documents formed during the medical and social examination;

7) form a centralized data bank of the system for registering persons with disabilities, monitor the causes, structure and state of disability;

7-1) approve the rules for reimbursement of the cost of goods and services from the state budget when they are sold to persons with disabilities through the social services portal;

8) Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.06.2013 No 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

9) exercise state control in the social protection of persons with disabilities;

9-1) develop and approve the rules for providing social services of individual assistant for persons of the first disability group who have difficulty in moving, in accordance with the individual program of habilitation and rehabilitation of a person with a disability;

9-2) develop and approve the classifier of technical auxiliary (compensatory) means, special vehicles and services provided to persons with disabilities;

9-3) develop and approve the methodology for determining the guaranteed sum provided as a reimbursement for the cost of goods and (or) services acquired by persons with disabilities through the social services portal;

9-5) develop and approve the rules for providing persons with disabilities with prosthetic and orthopedic care, technical auxiliary (compensatory) aids, special vehicles in accordance with the individual program of habilitation and rehabilitation of a person with a disability, including the timing of their replacement;

9-6) develop and approve the rules for the provision of social services by a sign language specialist for persons with hearing disabilities in accordance with an individual program for habilitation and rehabilitation of a person with a disability;

9-7) develop and approve the rules for providing sanatorium treatment to persons with disabilities and children with disabilities in accordance with the individual program of habilitation and rehabilitation of a person with a disability;

9-8) develop and approve the rules for using the portal of social services;

10) exercise other powers, provided by this Law, other Laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan.

2. To the competence of territorial subdivisions of the authorized body in the field of social protection of population shall be referred:

1) carrying out of medical and social assessment;

2) establishment of a group of disability and (or) the degree of disability with definition of its cause, term, depending on the degree of disruption of the body's functions and limitations of life activity;

3) development of the social and professional parts of an individual program for habilitation and rehabilitation of persons with disabilities, determining the needs of an employee who has sustained an injury or other damage to health associated with the performance of his labor (service) duties, additional types of assistance and care provided for by the civil legislation of the Republic of Kazakhstan;

4) award of benefits and other types of payments and compensation, provided by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

5) control over the execution of individual programs for habilitation and rehabilitation of persons with disabilities;

6) study of decree and causes of population disablement;

7) state control in the social protection of persons with disabilities within their powers.

Footnote. Article 7 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 17.07.2009 No. 188-IV (the order of enforcement see Article 2); dated 19.03.2010 No. 258-IV; dated 06.01.2011 No. 378-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 05.07.2011 No. 452-IV (shall be enforced from 13.10.2011); dated 10.07.2012 No. 36-V(shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 13.06.2013 No. 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 03.07.2013 No. 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 13.01.2014 No. 159-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 29.09.2014 No. 239-V(shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 29.12.2014 No. 269-V (shall be enforced from 01.01.2015); dated 03.12.2015 № 433-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 02.07.2018 № 165-VI (shall be enforced upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 26.12.2019 No. 287-VІ (shall be enforced from 01.01.2020); No. 67-VII LRK dated October 12 , 2021 (shall be enforced ten calendar days after the day of its first official publication); dated 27.06.2022 No. 129-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication);

Article 8. The competence of the authorized body in the field of health care service

An authorized body in the field of health care service shall:

1) conduct the unified state policy in the field of formation of healthy lifestyle of population, preventive measures of disablement;

2) define the protocols for diagnosis, treatment of diseases and rehabilitation;

3) develop the medical part of an individual program for habilitation and rehabilitation of a persons with a disability and implements it;

4) provide professional training and retraining of specialists in the field of medical and social assessment;

5) exercise other powers, provided by this Law, other Laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 8 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2011 No. 452-IV (shall be enforced from 13.10.2011); dated 03.12.2015 № 433-V (shall be enforced from 01.01.2016).

Article 9. The competence of the authorized body in the field of education

An authorized body in the field of education shall:

1) ensure that persons with disabilities receive education in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

2) develop the procedure for assigning and paying scholarships to persons with disabilities studying under a state order or a grant in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

3) Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.06.2021 No. 56-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication);

4) exercise other powers, provided by this Law, other Laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 9 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2011 No. 452-IV (shall be enforced from 13.10.2011); dated 26.06.2021 No. 56-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication);

Article 10. Competence of local government bodies of the region, a city of republican significance and the capital

Footnote. The title of Article 10 in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.12.2015 № 433-V (shall be enforced from 01.01.2016).

1. Local representative bodies of region, city of republican significance, the capital shall exercise powers on ensuring the rights and legal interests of citizens in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

2. Local executive bodies of the region, cities of republican significance and the capital shall:

1) Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2013 No 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

2) create state institutions and enterprises that carry out the rehabilitation of persons with disabilities;

2-1) provide additional social support measures to persons with disabilities, as required by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

3) contribute to the creation of organizations that carry out rehabilitation of persons with disabilities;

4) organize vocational training (retraining) of persons with disabilities in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on the population employment;

5) organize training, retraining and advanced training of specialists in the rehabilitation of persons with disabilities, including sign language specialists, specialists in reading and writing Braille point system;

6) organize implementation of medical, social, and professional rehabilitation in the relevant territory in accordance with this Law;

7) provide sanatorium-resort treatment of persons with disabilities and children with disabilities in accordance with the individual program of habilitation and rehabilitation of a person with a disability, the stay in a sanatorium-resort organization of a legal representative accompanying a child with a disability for sanatorium-resort treatment;

8) Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2013 No 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

9) organize the provision of persons with disabilities with technical auxiliary (compensatory) aids and (or) special vehicles in accordance with the individual program of habilitation and rehabilitation of a person with disabilities;

10) organize together with the authorized body in physical culture and sports and public associations of persons with disabilities recreational and sports events among persons with disabilities;

11) organize, together with public associations of persons with disabilities, cultural and educational events;

12) coordinate the provision of charitable and social assistance to persons with disabilities;

13) exercise other powers, imposed on local executive bodies in the interests of local state management by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 10 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2011 No. 452-IV (shall be enforced from 13.10.2011); dated 13.06.2013 No. 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 03.07.2013 No 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 03.12.2015 № 433-V (shall be enforced from 01.01.2016); No. 67-VII LRK dated October 12 , 2021 (shall be enforced ten calendar days after the day of its first official publication); dated 27.06.2022 No. 129-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication);

Article 11. The competence of bodies of local state management of region (city of regional significance)

1. Local representative bodies of district, city of regional significance shall exercise powers on ensuring the rights and legal interests of citizens in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

2. Local executive bodies of district (city of regional significance) shall:

1) Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2013 No 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);
2) Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2013 No 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

3) organize the social assistance rendering and coordinate provision of charitable assistance to persons with disabilities;

3-1) provide additional social support measures to persons with disabilities, stipulated by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

4) exercise other powers, imposed on local executive bodies in the interests of local state management by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 11 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2011 No. 452-IV (shall be enforced from 13.10.2011); dated 03.07.2013 No. 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 16.11.2015 № 403-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 03.12.2015 № 433-V (shall be enforced from 01.01.2016).

Article 12. Preventive measures of disability

1. Preventive measures of disability – a set of measures, oriented to early detection, prevention of occurrence of physical, intellectual, mental, sensory and other defects and transfer of defects in the permanent functional limitation or disablement, as well as the measure on health protection, improvement of ecological environment of human inhabitation, formation of healthy lifestyle, ensuring the safe working conditions, prevention of injuries in industries, reduction of occupational diseases.

2. Preventive measures of disability shall be carried out by the relevant state bodies, bodies of local state management, organizations and an employer in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Chapter 3. RIGHTS AND SOCIAL PROTECTION OF PERSONS WITH DISABILITIES

Article 13. Medical and social expertise, individual program of habilitation and rehabilitation of a person with a disability

1. Disability, the degree of disablement of a person shall be established by in-presence (examination of the examined person) or absentee medical and social examination by the territorial units of the authorized body in the social protection of the population.

2. Medical and social examination is carried out at the direction of the medical advisory commission on the basis of medical documents submitted in the manner determined by the authorized body in the field of healthcare.

3. Medical and social expertise is carried out on the basis of a comprehensive assessment of the state of the body based on the analysis of clinical and functional, social, professional and psychological data of the person being examined in the manner determined by the authorized body in the field of social protection of the population.

3-1. During the state of emergency, to persons whose re-examination time came no more than a month before the state of emergency introduction or during the state of emergency, who did not pass re-examination during the specified period, the terms of disability, the degree of loss of general ability to work, the degree of loss of professional ability to work and the individual habilitation and rehabilitation program of a person with a disability shall be automatically extended for three months from the previously established re-examination date. The month of the end of the state of emergency shall be counted in full.

4. In conducting a medical and social examination is refused upon submission of expired documents and (or) an incomplete package of documents.

5. According to the results of the medical and social examination, disability and (or) the degree of disability are not established in cases where there are no persistent violations of body functions that lead to the restriction of one of the categories of life activity (the ability to self-service, movement, labor activity (work capacity), training, orientation, communication, control over one's behavior, play and cognitive activity, motor activity).

6. The disability group is established from the age of seven.

7. When recognizing a person as a person with a disability and (or) establishing the degree of disability, the reasons, terms, needs for social protection measures shall be determined, and the social and professional parts of an individual program for the habilitation and rehabilitation of a person with a disability shall be developed.

8. An individual rehabilitation program for a disabled person shall be developed for the period of establishing disability in accordance with assessment of the needs of a disabled person according to the classifier of technical auxiliary (compensatory) aids, special vehicles and services provided to disabled people.

9. An individual program of habilitation and rehabilitation of a person with a disability shall establish a set of rehabilitation measures, including medical, social, professional rehabilitation measures aimed at restoring and (or) compensating for impaired and (or) lost body functions.

The individual program of habilitation and rehabilitation of a person with a disability shall also include the names of technical auxiliary (compensatory) aids, special vehicles and services that a person with a disability needs.

10. The medical part of the individual program of habilitation and rehabilitation of a person with a disability shall be filled out by health professionals in medical records and information systems.

11. An individual program of habilitation and rehabilitation of a person with a disability shall contain both rehabilitation measures provided to a person with a disability free of charge in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan, and rehabilitation measures that are paid by the person with a disability or the employer, through whose fault an industrial injury or occupational disease was sustained.

Footnote. Article 13 - as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 12.10.2021 No. 67-VII LRK (shall be enforced ten calendar days after the day of its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.06.2022 No. 129-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 14. Rights of Persons with Disabilities

Persons with disabilities in the Republic of Kazakhstan shall enjoy all the socio-economic and personal rights and freedoms enshrined in the Constitution of the Republic of Kazakhstan, other legislative acts of the Republic of Kazakhstan, including the right to:

1) social protection, including habilitation, rehabilitation, integration into society;

2) provision of access to facilities of the social infrastructure;

3) provision of access to information;

4) education, free choice of form of activity, as well as labour;

5) guaranteed volume free medical care and medical care in the system of compulsory social health insurance in the manner determined by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

6) professional training and retraining, vocational rehabilitation and arrangement of labour;

7) dwelling in accordance with housing legislation of the Republic of Kazakhstan;

8) priority service in the state and other organizations, as well as in the organizations of health care service, culture, communication, transport, scope of services;

9) support for creative abilities of persons with disabilities.

Footnote. Article 14 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 12.10.2021 No. 67-VII LRK (shall be enforced ten calendar days after the day of its first official publication); dated 27.06.2022 No. 129-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication);

Article 15. Social protection of persons with disabilities

Social protection of persons with disabilities shall be ensured by providing social, charitable assistance, medical, social and professional rehabilitation, access to education and other measures aimed at creating equal public involvement opportunities for persons with disabilities..

Footnote. Article 15 in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 16.11.2015 № 403-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 16. Social assistance to persons with disabilities

Social assistance to persons with disabilities includes payments in the form of state benefits, compensations and other payments, including through charity, prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Additional types of social assistance are entitled to provide local executive bodies, the employer and other organizations.

Footnote. Article 16 in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 16.11.2015 № 403-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.12.2015 № 433-V (shall be enforced from 01.01.2016).

Article 16-1. Social assistance to persons with disabilities and children with disabilities from among neuropsychiatric patients residing in state medical and social institutions

1. Pension payments by age, pension payments for long service and state social benefits of persons with disabilities residing in state medical and social institutions, recognized by a court ruling as incapacitated and in need of care (hereinafter referred to as wards), shall be credited as prescribed by the laws of the Republic of Kazakhstan "On State Social Benefits for Disability and Loss of Breadwinner in the Republic of Kazakhstan" and "On Pension Provision in the Republic of Kazakhstan".

2. The administration of a medical and social institution is obliged to quarterly submit to the local executive body of the region (city of republican significance, the capital) reports on the use of pension payments received by age, pension payments for long service and state social benefits of wards.

3. Local executive bodies of regions (cities of republican significance, the capital) exercise control over the correctness of spending by the administration of a medical and social institution of pension payments by age, pension payments for long service and state social benefits of wards.

Footnote. Chapter is supplemented by Article 16-1 – by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19 December, 2007 No. 9 (the order of enforcement see Article 2 of the Law); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.12.2015 № 433-V (shall be enforced from 01.01.2016); № 210-VI of 28 December 2018 (shall be enforced upon the expiration of ten calendar days after the date of its first official publication); No. 67-VII LRK dated October 12, 2021 (shall be enforced ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 17. Rehabilitation of persons with disabilities

1. Rehabilitation of persons with disabilities shall comprise a set of medical, social and professional measures aimed at eliminating or possibly fully compensating for life activity limitations caused by a health disorder with a persistent body dysfunction.

2. Rehabilitation of persons with disabilities shall be based on an individual program for the habilitation and rehabilitation of a person with disabilities.

Footnote. Article 17 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2013 No. 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); No. 67-VII LRK dated October 12, 2021 (shall be enforced ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 18. Comprehensive programme of rehabilitation of the disabled persons

Footnote. Article 18 is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2013 No. 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 19. Individual program of rehabilitation of the disabled persons

Footnote. Article 19 is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 12.10.2021 No. 67-VII LRK (shall be enforced ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 20. Medical rehabilitation of persons with disabilities

1. Medical rehabilitation of persons with disabilities shall comprise:

1) rehabilitation therapy (medicamental, physical, sanatorium-resort and other methods of treatment, oriented to rehabilitation of impaired or lost body functions);

2) reconstructive surgery;

3) prosthetic and orthopedic aid.

2. Medical rehabilitation activities are carried out by healthcare organizations and other specialized organizations, regardless of ownership in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan “On Permits and Notifications .

2-1. Medical rehabilitation of persons with disabilities shall include a plan of rehabilitation measures indicating the volume of medical services, types and terms of rehabilitation and shall be provided in the medical organizations conditions in the manner established by the authorized healthcare body.

3. Provision of persons with disabilities and children with disabilities with sanatorium--resort treatment shall be carried out in accordance with individual programs for the habilitation and rehabilitation of persons with disabilities in keeping with the rules approved by the authorized body in the social protection of the population, through the social services portal, except for the cases referred to in paragraph 3 Article 32-1 of this Law.

One of the legal representatives accompanying a child with a disability to sanatorium-resort treatment shall be entitled to reimbursement by local executive bodies of the cost of staying in a sanatorium-resort organization in the size of seventy percent of the guaranteed amount provided as a reimbursement for the cost of sanatorium-resort treatment, established by the authorized body in the social protection of the population.

4. A person with a disability who has sustained an industrial injury or an occupational disease through the fault of the employer shall be provided with a voucher for sanatorium treatment at the employer’s expense in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan, except for the cases referred to in paragraphs 4-1 and 5 of this article.

4-1. In the event of an enforced court ruling on declaring the employer bankrupt, sanatorium--resort treatment for the person with a disability who has sustained an industrial injury or occupational disease through the fault of the employer shall be provided in accordance with paragraph 3 of this article.

5. In the event of termination of the employer’s - an individual entrepreneur’s activities or liquidation of a legal entity, sanatorium--resort treatment for a person with a disability who has sustained an industrial injury or occupational disease through the fault of the employer shall be provided in accordance with paragraph 3 of this article

Footnote. Article 20 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.09.2014 No. 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 26.12.2019 No. 287-VІ (shall be enforced from 01.01.2020); No. 287-VІ dated December 26 , 2019 (see Article 2 for the procedure for enactment ); No. 67-VII LRK dated October 12 , 2021 (shall be enforced ten calendar days after the day of its first official publication); dated 27.06.2022 No. 129-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication);

Article 21. Social rehabilitation of persons with disabilities

1. Social rehabilitation of persons with disabilities shall include:

1) teaching persons with disabilities basic social skills of personal hygiene, self-service, movement, communication;

2) providing persons with disabilities with technical auxiliary (compensatory) aids and special vehicles;

3) provision of special social services to persons with disabilities at home, including children with disabilities in need of outside care and assistance;

4) provision of social services of an individual assistant for persons with first disability group who have difficulty in moving, according to an individual program of habilitation and rehabilitation of a person with disabilities in accordance with the rules approved by the authorized body in the social protection of the population, through the social services portal, except for cases referred to in paragraph 3 of Article 32-1 of this Law.

The social service of an individual assistant for a person with a disability of the first group who has difficulty in moving is not provided when assigning and paying a special state benefit to the person caring for him in the manner prescribed by Articles 5 and 6 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On special state benefits in the Republic Kazakhstan";

4-1) provision of social services by a sign language specialist for persons with hearing disabilities in accordance with an individual program of habilitation and rehabilitation of a person with a disability in accordance with the rules approved by the authorized body in the social protection of the population, through the social services portal, with the exception of cases referred to in paragraph 3 of Article 32-1 of this Law;

5) provision of special social services in medical and social institutions (organizations);

6) rendering legal assistance in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

7) other types of social rehabilitation in accordance with the individual program of habilitation and rehabilitation of a person with a disability.

2. Social rehabilitation of persons with disabilities shall be carried out by medical and social institutions (organizations), departments of social assistance at home, special educational organizations (psychological, medical and pedagogical consultations, rehabilitation centers, psychological and pedagogical correction rooms), healthcare organizations and other specialized organizations.

Footnote. Article 21 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.12.2015 № 433-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 02.07.2018 № 165-VI (shall be enforced dated 01.07.2018); dated 26.12.2019 No. 287-VІ (shall be enforced from 01.01.2020); No. 287-VІ dated December 26, 2019 (see Article 2 for the procedure for enactment ); No. 67-VII LRK dated October 12 , 2021 (shall be enforced ten calendar days after the day of its first official publication); dated 31.12.2021 No. 100 (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 22. Provision of persons with disabilities with technical auxiliary (compensatory) aids and special vehicles

1. Persons with disabilities in accordance with the individual program of habilitation and rehabilitation of persons with disabilities shall be provided with prosthetic and orthopedic care, technical auxiliary (compensatory) aids, special vehicles and services according to the classifier of technical auxiliary (compensatory) aids, special vehicles and services rendered to persons with disabilities.

2. Persons with disabilities from a work injury or an occupational disease sustained through the fault of the employer shall be provided with technical auxiliary (compensatory) and special aids and vehicles in accordance with an individual program of habilitation and rehabilitation of a person with a disability at the expense of the employer in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

3. In cases of termination of the employer’s - an individual entrepreneur’s activities or liquidation of a legal entity, as well as an enforced court ruling on declaring him bankrupt, prosthetic and orthopedic assistance, technical auxiliary (compensatory) aids, special vehicles for a person with a disability who has sustained an industrial injury or occupational disease due to the fault of the employer, shall be provided in accordance with paragraph 1 of this article.

4. Technical auxiliary (compensatory) assets shall subject to the compulsory certification to compliance with the requirements of the state system of certification of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 22 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.09.2014 No. 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 26.12.2019 No. 287-VІ (shall be enforced from 01.01.2020); No. 287-VІ dated December 26 , 2019 (see Article 2 for the procedure for enactment ); No. 67-VII LRK dated October 12 , 2021 (shall be enforced ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 23. Provision of special social services at home and in territorial centers of social service

1. Special social services to lonely persons with disabilities of the first and second groups who need outside care and assistance due to partial or complete loss of the ability to independently satisfy their basic life needs, the ability to self-care and (or) movement, shall be provided by social assistance departments at home and in territorial centers of social services for the elderly and persons with disabilities in accordance with the standards for the provision of special social services in the social protection of the population.

2. Special social services to children with disabilities in need of outside care and assistance due to partial or complete loss of the ability to independently satisfy their basic life needs, the ability to self-care and (or) movement, shall be provided by social assistance departments at home and in territorial centers of social services for the elderly and persons with disabilities in accordance with the standards for the provision of special social services in the social protection of the population.

3. Special social services at home and in territorial centers for social services for the elderly and persons with disabilities shall be provided at the budgetary funds expense.

Footnote. Article 23 in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.12.2015 № 433-V (shall be enforced from 01.01.2016).

Article 24. Provision of special social services in medical and social institutions (organizations)

1. Special social services to single persons with disabilities of the first and second groups, persons with disabilities of the first and second groups from among psychoneurological patients, children with disabilities in need of constant outside care and medical care for health reasons, shall be provided in medical and social institutions ( organizations) for the elderly and persons with disabilities, children with disabilities, profiled in accordance with the age, health condition of persons with disabilities, and include creation of living conditions, care, medical care, rehabilitation, social and labor adaptation, organization of recreation and leisure.

2. The volume of special social services for people living in public medical and social institutions and non-governmental medical and social organizations is provided in accordance with the standards for the provision of special social services in the field of social protection of the population.

3. Provision of special social services in public medical and social institutions is carried out at the expense of budgetary funds and (or) other material and financial receipts in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

4. Provision of special social services in non-government medical and social organizations is carried out on a fee basis, including the funds of the founders, in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 24 in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.12.2015 № 433-V (shall be enforced from 01.01.2016); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.06.2022 No. 129-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 25. Provision of persons with disabilities with access to social infrastructure facilities

1. Local executive bodies shall provide:

1) in the design, construction and development of settlements, formation of residential areas, improvement of newly developed and reconstructed territories and other settlements in accordance with national standards, access for persons with disabilities to residential, public and industrial buildings, structures and premises;

2) in the design and construction of open parking lots for temporary keeping of cars located within residential areas, as well as at service establishments and labor application objects, places for personal vehicles of persons with disabilities;

3) with regard to state standards in architecture, urban planning and construction, extraordinary provision of places for persons with disabilities for the construction of garages or parking lots for special vehicles, including autos;

4) in the locations of institutions focused on serving persons with disabilities, as well as in the most crowded places, the installation of special traffic lights with synchronous sound and light signals, road signs and indicators, pedestrian crossings, equipped with sound and light devices.

2. Local executive bodies for architecture, urban planning, construction and state architectural and construction supervision shall involve representatives of public associations of persons with disabilities in the monitoring of facilities and complexes under construction (to be constructed).

3. Individuals engaged in entrepreneurial activities, as well as legal entities, in accordance with national standards, are obliged to create conditions for persons with disabilities for unhindered access to public vehicles, residential, public and industrial buildings, structures and premises, free orientation and movement at airports, railway stations, bus terminals, bus stations, sea and river ports.

If these facilities cannot be adapted for access by persons with disabilities, the relevant individuals and legal entities shall develop, coordinate with one of the public associations of persons with disabilities and implement the necessary measures that are best suited to the needs of persons with disabilities.

When state bodies hold tenders for the right to service the routes for the carriage of passengers, the persons whose vehicles are adapted for access by persons with disabilities shall have an advantage.

4. Failure by officials, as well as individuals engaged in entrepreneurial activities, and legal entities to provide conditions for persons with disabilities for unimpeded access to social and transport infrastructure facilities, shall entail administrative liability in accordance with the Code of the Republic of Kazakhstan on Administrative Infractions.

Footnote. Article 25 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.06.2013 No. 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 03.12.2015 № 433-V (shall be enforced from 01.01.2016); № 184-VI dated 05.10.2018 (shall be enforced upon the expiration of six months after the day of its first official publication); dated 29/06/2020 No. 352-VI (shall be enforced upon expiration of ten calendar days after the day of its first official publication); No. 67-VII LRK dated October 12 , 2021 (shall be enforced ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 26. Provision of persons with disabilities with accommodation

1. Local executive bodies in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan shall:

1) register and provide accommodation for use to persons with disabilities who need housing;

2) provide equipment of residential premises given to persons with disabilities or families that include persons with disabilities with special aids and devices.

2. Persons with disabilities shall have the right to choose a dwelling, with regard to the floor height, the type of the building, the degree of developed amenities and other necessary conditions for living.

Footnote. Article 26 in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.12.2015 № 433-V (shall be enforced from 01.01.2016).

Article 27. Provision of persons with disabilities with access to cultural and entertainment organizations and sports facilities

Local executive bodies shall provide persons with disabilities with conditions for access to cultural and entertainment events, as well as sports facilities for physical culture and sports, special sports equipment.

Persons with disabilities of the first and second groups and children with disabilities under the age of eighteen shall use the listed services at the expense of budgetary funds, and persons with disabilities of the third group - pay fifty percent of the cost of these services.

Article 28. Provision of access to information for persons with disabilities

1. The state shall provide persons with disabilities with access to information in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan through:

1) release of periodical, scientific, educational and methodical, reference and informational and fiction literature for persons with disabilities, including on audio cassettes, disks, Braille and video cassettes with sign language translation;

2) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated dated 03.12.2015 № 433-V (shall be enforced from 01.01.2016).

1-1. At least one TV news program is provided by sign language translation or a translation in the form of subtitles in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on broadcasting.

2. Body language, which is also applied in the educational programs of organization of education for deaf and hearing – impaired children shall be used as mode of interpersonal communication.

Footnote. Article 28 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.12.2015 № 433-V (shall be enforced from 01.01.2016).

Article 29. Provision of persons with disabilities with conditions for education and preschool education

1. Persons with disabilities shall be guaranteed free primary, basic secondary, general secondary education.

2. For persons with disabilities of the first and second groups and children with disabilities upon admission to educational organizations that implement professional training programs for technical and vocational, post-secondary and higher education, an admission quota shall be provided in the amount established by the Government of the Republic of Kazakhstan.

3. When participating in competitions for educational grants, also for enrollment under the state educational order for training personnel with higher education, in case of equality of points, persons with disabilities of the first and second groups, persons with disabilities since childhood, children with disabilities who are medically permitted to study in the relevant educational organizations, shall enjoy priority right in accordance with paragraph 5 of Article 26 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On Education".

4. Privileges in scholarships for persons with disabilities at educational organizations that implement professional training programs of technical and vocational, post-secondary and higher education under the state order or grant shall be granted in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

5. Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.06.2021 No. 56-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

6. In the absence of the opportunity of training and educating children with disabilities in general or special preschool organizations and other educational institutions, taking into account the wishes of parents or legal representatives, the training and education shall be carried out at home in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

7. The state fully or partially bears the costs of supporting persons with disabilities, persons with disabilities from childhood and children with disabilities during their education time as prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 29 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan date 27 July, 2007 No. 320 (the order of enforcement see Article 2); dated 03.12.2015 № 433-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 26.06.2021 No. 56-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); No. 67-VII LRK dated October 12 , 2021 (shall be enforced ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 30. Vocational rehabilitation of persons with disabilities

1. Vocational rehabilitation of persons with disabilities shall include:

1) orientation training;

2) professional education (reeducation);

3) arrangement of labour.

2. Professional orientation is carried out by educational organizations, social protection of the population.

2-1. Employers who create special jobs for the employment of persons with disabilities shall participate in the vocational guidance of persons with disabilities.

3. Vocational training (retraining) of persons with disabilities shall be carried out by organizations conducting educational activities on the basis of a license obtained in the manner prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 30 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 03.12.2015 № 433-V (shall be enforced from 01.01.2016).

Article 31. Provision of employment to persons with disabilities

Local executive bodies shall ensure employment of persons with disabilities through:

1) establishing a quota of jobs for persons with disabilities in the size of two to four percent of the number of jobs, excluding jobs in hard work, work with harmful, dangerous working conditions in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on the population employment;

2) creation of additional jobs for persons with disabilities through the development of individual entrepreneurship, small and medium businesses;

3) creation of special, as well as social jobs for the employment of persons with disabilities in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

4) organization of vocational training for persons with disabilities.

Footnote. Article 31 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2014 No. 269-V (shall be enforced from 01.01.2015); dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 32. Rights of persons with disabilities in labor relations

1. For persons with disabilities of the first and second groups, a reduced working time of no more than thirty-six hours per week shall be established, with additional paid annual leave of at least six calendar days provided.

2. Work at night may be allowed with the consent of a person with a disability and provided that such work is not prohibited for him for health reasons.

3. Refusal to conclude an employment contract or to promote, dismissal at the employer’s initiative, transfer of a person with a disability to another job without his consent on the grounds of disability shall not be allowed, except in cases where, on a medical report, his health condition interferes with the performance of professional duties or threatens the health and safety of others.

Footnote. Article 32 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 23.11.2015 № 415-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 03.12.2015 № 433-V (shall be enforced from 01.01.2016).

Article 32-1. Social Services Portal

1. The portal of social services is an information system of the social and labor sphere and is an object of informatization that provides certain categories of the population with the opportunity to purchase goods and (or) services on the terms of reimbursement by local executive bodies of their cost in accordance with this Law and the Law of the Republic of Kazakhstan "On State targeted social assistance.

The choice of a provider on the social services portal by persons with disabilities is made within two months from the date of notifying them about submission of the individual program of habilitation and rehabilitation of a person with a disability to the social services portal.

2. Was valid until 01.01.23, in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 12.10.2021 No. 67-VII.

3. The acquisition of goods and (or) services is carried out in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on public procurement in the following cases:

1) absence of wired Internet in the locality where the person with a disability lives;

2) the absence of a supplier of the purchased goods and (or) services registered on the social services portal;

3) a statement of a person with a disability on refusing to acquire goods and (or) services through the social services portal;

4) provision of prosthetic and orthopedic care, technical auxiliary (compensatory) aids, special vehicles, manufactured on individual orders of persons with disabilities and (or) requiring individual selection and adjustment;

5) provision of hearing aid with provision of hearing aids;

6) provision of services for the replacement and adjustment of the speech processor to the cochlear implant.

4. Relations between persons with disabilities and suppliers related to the purchase of goods and (or) services through the social services portal shall be regulated by the civil legislation of the Republic of Kazakhstan, also by the agreement concluded on the social services portal.

Footnote. Chapter 3 is supplemented by Article 32-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2019 No. 287-VІ (shall be enforced from 01.01.2020); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 12.10.2021 No. 67-VII LRK (shall be enforced ten calendar days after the day of its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.06.2022 No. 129-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 32-2. Suppliers of goods and (or) services on the portal of social services

1. Suppliers of goods and (or) services on the portal of social services are individuals engaged in entrepreneurial activities, legal entities.

The requirement of the first part of this paragraph does not apply to the social services of an individual assistant.

A personal assistant cannot be a person who is registered with organizations providing medical care in the field of mental health.

2. Admission of suppliers of goods and (or) services to the portal of social services, their registration or removal from registration on the portal of social services are carried out in accordance with the rules approved by the authorized body in the field of social protection of the population.

3. Providers who:

1) have a certificate of conformity or a declaration of conformity when supplying goods subject to mandatory confirmation of conformity;

2) have a registration certificate for the supply of technical auxiliary (compensatory) means and special vehicles related to medical devices subject to state registration and re-registration;

3) do not have tax debts and debts on social payments;

4) are not subject to bankruptcy or liquidation;

5) are not included in the register of unscrupulous participants in public procurement in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on public procurement;

6) are not included in the register of unscrupulous procurement participants, provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan on state property, and (or) the list of unreliable potential suppliers (suppliers) of the National Wealth Fund and legal entities, fifty or more percent of voting shares (stakes in the authorized capital) of which directly or indirectly owns the National Welfare Fund;

7) submitted documents confirming the origin, characteristics and price for the sale of goods and (or) the provision of services;

8) have a license to carry out medical activities in the provision of sanatorium treatment and medical rehabilitation;

9) have a document confirming the qualification of a sign language specialist in the provision of social services.

The requirements of the first part of this paragraph do not apply to the social services of an individual assistant.

4. The provider is removed from registration on the portal of social services in the following cases:

1) submitting an application for deregistration on the portal of social services;

2) death or termination of activities of an individual engaged in entrepreneurial activities, termination of activities of a legal entity;

3) inclusion in the register of unscrupulous participants in public procurement in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on public procurement;

4) inclusion in the register of unscrupulous procurement participants, provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan on state property, and (or) the list of unreliable potential suppliers (suppliers) of the National Welfare Fund and legal entities, fifty or more percent of voting shares (stakes in the authorized capital) of which directly or indirectly owns the National Welfare Fund;

5) non-fulfillment and (or) improper fulfillment of obligations assumed by him through the portal of social services.

Deregistration on the portal of social services in accordance with subparagraphs 1), 3) and 4) of the first part of this paragraph does not release the provider from the obligations assumed by him through the portal of social services on the date of deregistration.

In the cases specified in subparagraph 5) of part one of this paragraph, a person with a disability, no later than fourteen calendar days from the day when he became aware of non-fulfillment and (or) improper fulfillment by the supplier of his obligations, shall place the relevant information on the social services portal. This information shall be examined within ten working days from the date of placement by the commission created by the local executive body, which establishes the presence or absence of violations on the part of the supplier.

If the supplier is removed from registration on the social services portal on the grounds provided for in subparagraphs 3) and 4) of part one of this paragraph, subsequent registration on the social services portal is possible after deleting information about him from the relevant register and (or) list.

In the event that a provider is removed from registration on the social services portal on the grounds provided for in subparagraph 5) of part one of this paragraph, its subsequent registration on the social services portal is possible no earlier than one year from the date of deregistration.

5. The supplier shall sell goods and (or) services via the social services portal that correspond to the classifier of technical auxiliary (compensatory) aids, special vehicles and services provided to persons with disabilities.

If it is revealed that suppliers sell goods and (or) services through the social services portal that do not meet the requirements of the contract concluded on the social services portal, their cost is reimbursed at the expense of the suppliers.

Footnote. Chapter 3 is supplemented by Article 32-2 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2019 No. 287-VІ (shall be enforced from 01.01.2020); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 12.10.2021 No. 67-VII LRK (shall be enforced ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 32-3. Provision of persons with disabilities with goods and (or) services purchased through the social services portal

1. Persons with disabilities, on the basis of an individual program of habilitation and rehabilitation of a person with disabilities, place an order for the purchase of goods and (or) services through the social services portal.

Goods and (or) services sold through the social services portal must comply with the classifier of technical auxiliary (compensatory) aids, special vehicles and services provided to persons with disabilities.

2. A person with a disability, when purchasing goods and (or) services through the social services portal in accordance with an individual program of habilitation and rehabilitation of a person with a disability, has the right to reimbursement by local executive bodies of their cost, but in no more than the guaranteed amount referred to in paragraph 3 of this article. The difference between the guaranteed amount and the actual cost of purchased goods and (or) services is paid by a person with a disability at his own expense.

3. The guaranteed amount provided as a reimbursement for the cost of goods and (or) services purchased through the social services portal shall be paid in the manner and in the size established by the authorized body in the social protection of the population.

The guaranteed amount provided as reimbursement for the cost of services purchased through the social services portal shall be determined at the rate of no more than:

eight hours a day for social services of a personal assistant;

sixty hours a year for social services of a sign language specialist.

Footnote. Chapter 3 is supplemented by Article 32-3 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 12.10.2021 No. 67-VII LRK (shall be enforced ten calendar days after the day of its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 31.12.2021 No. 100 (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Chapter 4. PARTICIPATION OF THE EMPLOYER IN THE SOCIAL PROTECTION OF PERSONS WITH DISABILITIES

Article 33. Obligation of an employer on provision of access to the facilities of the social infrastructure

The employer shall create conditions for persons with disabilities, who have sustained an industrial injury or occupational disease through the fault of the employer, for access to industrial buildings, structures, premises by designing and adapting workplaces and work premises, equip living quarters with special aids and devices in accordance with the individual habilitation program and rehabilitation of a person with a disability.

Article 34. Obligation of the employer in the employment and vocational rehabilitation of persons with disabilities

The employer, at his own expense, in accordance with this Law, shall provide persons with a disability caused by an industrial injury and (or) an occupational disease sustained through the fault of the employer, with vocational training or retraining, and create special jobs for their employment.

Article 35. Obligation of the employer to compensate for the harm caused to a person with a disability

Harm caused to persons with disabilities who have sustained an industrial injury or occupational disease through the fault of the employer shall be compensated in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Chapter 5. PUBLIC ASSOCIATIONS OF PERSONS WITH DISABILITIES

Article 36. Rights of public associations of persons with disabilities and their powers

1. Public associations of persons with disabilities shall take part in the work of the coordinating council and in addressing problems related to the social protection of persons with disabilities.

2. Central and local executive bodies shall interact with public associations of persons with disabilities and their authorized representatives in the preparation and adoption of decisions affecting the interests of persons with disabilities.

3. To public associations of persons with disabilities and also their organizations, the ownership right of land plots developed by buildings (structures, installations) owned by them, shall be transferred from state ownership to private ownership free of charge in cases stipulated by the laws of the Republic of Kazakhstan.

In case of termination of activities of public associations of persons with disabilities or alienation of real estate from the property of public associations of persons with disabilities, their organizations, the land plots owned by them shall be returned to state ownership.

4. Public associations of persons with disabilities shall have the right to participate in the formation of state policy for the social protection of persons with disabilities through:

1) making suggestions to central and local executive bodies to ensure protection of the rights and legitimate interests of persons with disabilities;;

2) participation in assessment of efficiency of provision of relevant types of social services;

3) making suggestions on the regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan being developed on the issues of social protection of persons with disabilities;

4) organizations of sports events together with the authorized body in the field of physical culture and sports or local executive bodies of regions, cities of republican significance, the capital city, districts, cities of regional significance;

5) organization of educational, cultural events jointly with the authorized territorial bodies of culture.

Footnote. Article 36 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 07.12.2009 No. 222-IV (the order of enforcement see Article 2); dated 03.07.2013 No. 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 28.12.2018 № 210-VI (shall be enforced upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 13.12.2019 No. 280-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Chapter 6. CONTROL OF OBSERVANCE OF THIS LAW

Article 37. State control in the social protection of persons with disabilities

State control in the social protection of persons with disabilities shall be performed by the authorized body in the social protection of the population and its territorial divisions in the form of inspection and preventive control with a visit to the subject (object) of control in accordance with the Entrepreneur Code of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 37 of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.05.2018 № 156-VI (shall be enforced upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 38. Rights of the authorized body in the social protection of the population and its territorial units to monitor compliance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on social protection of persons with disabilities

Footnote. Article 38 is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.05.2018 № 156-VI (shall be enforced upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication).

Chapter 7. FINAL PROVISIONS

Article 39. Responsibility for violating the legislation of the Republic of Kazakhstan on social protection of persons with disabilities

Persons guilty of violating the legislation of the Republic of Kazakhstan on the social protection of persons with disabilities shall bear responsibility established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 40. Procedure of introduction into effect of this Law

1. This Law enters into force from the date of its official publication, except for:

1) subparagraph 17) of Article 1; paragraph 5 of Article 20; subparagraph 4) of paragraph 1 of Article 21; paragraph 3 of Article 22; subparagraph 2) of paragraph 1 of Article 26; Article 28, enters into force from 1 January, 2006;

2) subparagraph 8) of paragraph 1 of Article 7; paragraph 3 of Article 25, enters into force from 1 January, 2007.

2. Shall be considered to have lost force:

1) the Law of the Republic of Kazakhstan dated 21 June, 1991 “On social security system of disabled persons in the Republic of Kazakhstan” (Bulletin of Supreme Soviet of Kazakh SSR, 1991, No. 26, Article 345; Bulletin of Supreme Soviet of the Republic of Kazakhstan, 1994, No. 9-10, Article 158; No. 15, Article 208; 1995, No. 20, 120; Bulletin of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, 1997, No. 7, Article 79; No. 12, Article 184; No. 17-18, Article 219; 1998, No. 24, Article 432; 1999, No. 8, Article 247; 2001, No. 1, Article 4; No. 13-14, Article 173; 2002, No. 6, Article 71);

2) Regulation of Supreme Soviet of Kazakh SSR dated 21 June, 1991 “On introduction into effect of the Law of Kazakh SSR” On social security system of disabled persons in the Kazakh SSR” (Bulletin of Supreme Soviet of Kazakh SSR, 1991, No. 26, Article 346).

The President of the Republic of Kazakhstan

Қазақстан Республикасында мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау туралы

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

2-тарау. МҮГЕДЕКТІГІ БАР АДАМДАРДЫ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУДЫ
МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ

3-тарау. МҮГЕДЕКТІГІ БАР АДАМДАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ

4-тарау. ЖҰМЫС БЕРУШІНІҢ МҮГЕДЕКТІГІ БАР АДАМДАРДЫ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ ІСІНЕ ҚАТЫСУЫ

5-тарау. МҮГЕДЕКТІГІ БАР АДАМДАРДЫҢ ҚОҒАМДЫҚ БІРЛЕСТІКТЕРІ

6-тарау. OCЫ 3AҢHЫҢ САҚТАЛУЫН БАҚЫЛАУ

7-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

On social protection of persons with disabilities in the Republic of Kazakhstan

Chapter 1. GENERAL PROVISIONS Article 1. The basic concepts, used in this Law

Article 3. The scope of effect of this Law

Chapter 2. STATE REGULATION OF SOCIAL PROTECTION OF PERSONS WITH DISABILITIES

Article 7. The competence of the authorized body in the field of social protection of population and its territorial subdivisions

Article 8. The competence of the authorized body in the field of health care service

Article 9. The competence of the authorized body in the field of education

Article 10. Competence of local government bodies of the region, a city of republican significance and the capital

Article 11. The competence of bodies of local state management of region (city of regional significance)

Article 12. Preventive measures of disability

Article 18. Comprehensive programme of rehabilitation of the disabled persons

Article 19. Individual program of rehabilitation of the disabled persons

Article 24. Provision of special social services in medical and social institutions (organizations)

Chapter 4. PARTICIPATION OF THE EMPLOYER IN THE SOCIAL PROTECTION OF PERSONS WITH DISABILITIES

Chapter 5. PUBLIC ASSOCIATIONS OF PERSONS WITH DISABILITIES

Chapter 6. CONTROL OF OBSERVANCE OF THIS LAW

Article 38. Rights of the authorized body in the social protection of the population and its territorial units to monitor compliance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on social protection of persons with disabilities

Chapter 7. FINAL PROVISIONS

Article 40. Procedure of introduction into effect of this Law

Қазақстан Республикасында мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау туралы

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

2-тарау. МҮГЕДЕКТІГІ БАР АДАМДАРДЫ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУДЫМЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ

3-тарау. МҮГЕДЕКТІГІ БАР АДАМДАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ

4-тарау. ЖҰМЫС БЕРУШІНІҢ МҮГЕДЕКТІГІ БАР АДАМДАРДЫ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ ІСІНЕ ҚАТЫСУЫ

5-тарау. МҮГЕДЕКТІГІ БАР АДАМДАРДЫҢ ҚОҒАМДЫҚ БІРЛЕСТІКТЕРІ

6-тарау. OCЫ 3AҢHЫҢ САҚТАЛУЫН БАҚЫЛАУ

7-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

On social protection of persons with disabilities in the Republic of Kazakhstan

Chapter 1. GENERAL PROVISIONS Article 1. The basic concepts, used in this Law

Article 3. The scope of effect of this Law

Chapter 2. STATE REGULATION OF SOCIAL PROTECTION OF PERSONS WITH DISABILITIES

Article 7. The competence of the authorized body in the field of social protection of population and its territorial subdivisions

Article 8. The competence of the authorized body in the field of health care service

Article 9. The competence of the authorized body in the field of education

Article 10. Competence of local government bodies of the region, a city of republican significance and the capital

Article 11. The competence of bodies of local state management of region (city of regional significance)

Article 12. Preventive measures of disability

Article 18. Comprehensive programme of rehabilitation of the disabled persons

Article 19. Individual program of rehabilitation of the disabled persons

Article 24. Provision of special social services in medical and social institutions (organizations)

Chapter 4. PARTICIPATION OF THE EMPLOYER IN THE SOCIAL PROTECTION OF PERSONS WITH DISABILITIES

Chapter 5. PUBLIC ASSOCIATIONS OF PERSONS WITH DISABILITIES

Chapter 6. CONTROL OF OBSERVANCE OF THIS LAW

Article 38. Rights of the authorized body in the social protection of the population and its territorial units to monitor compliance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on social protection of persons with disabilities

Chapter 7. FINAL PROVISIONS

Article 40. Procedure of introduction into effect of this Law

2-тарау. МҮГЕДЕКТІГІ БАР АДАМДАРДЫ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУДЫ
МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ