ИПС "Әділет"

Қолданушылар назарына!
Қолданушыларға ыңғайлы болуы үшін ЗҚАИ мазмұнды жасады.

Осы Заң азаматтардың бірлесу бостандығына, кәсіптік одақтарды құруға, олардың қызметіне, оларды қайта ұйымдастыруға және таратуға конституциялық құқығын іске асыру нәтижесінде туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейді.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) аумақтық кәсіподақтар бірлестігі – аудан, қала, облыс, республикалық маңызы бар қала және астана деңгейіндегі кәсіподақтар бірлестігі;

2) әлеуметтік әріптестік – жұмыскерлер (жұмыскерлердің өкілдері), жұмыс берушілер (жұмыс берушілердің өкілдері), мемлекеттік органдар арасындағы еңбек қатынастарын және еңбек қатынастарымен тікелей байланысты өзге де қатынастарды, сондай-ақ әлеуметтік-экономикалық қатынастарды реттеу мәселелері бойынша олардың мүдделерін келісуді қамтамасыз етуге бағытталған, тең құқықты ынтымақтастыққа негізделген өзара қатынастар жүйесі;

3) бастауыш кәсіподақ ұйымы – кәсіподақтың тікелей ұйымдағы және осы ұйым қызметкерлері болып табылатын кәсіподақ мүшелерінен тұратын құрылымдық бөлімшесі;

4) жергілікті кәсіподақ – ортақ еңбек, өндірістік-кәсіптік мүдделермен байланысты, бір немесе бірнеше ұйым қызметкерлерінің ерікті бірлестігі;

5) кәсіподақ мүшесі – кәсіподақтың құрамына кіруге ерікті түрде ниет білдірген және кірген оның жарғысын мойындайтын және сақтайтын, мүшелік кәсіподақ жарналарын төлейтін жеке тұлға;

6) кәсiптiк одақ (кәсіподақ) – Қазақстан Республикасы азаматтарының еңбек, өндірістік-кәсiптiк мүдделерiнiң ортақтығы негiзiнде өз мүшелерiнiң еңбек және әлеуметтiк-экономикалық құқықтары мен мүдделерiн бiлдiру және қорғау үшін ерiктi түрде құрылатын, тiркелген мүшелiгi бар қоғамдық бiрлестiк;

7) кәсіподақ органы – кәсіподақ жарғысына сәйкес құрылған басқарушы орган;

8) мүшелік ұйым – кәсіподақтар, қатысушылар ретінде кәсіподақтың, осы Заңда айқындалған тәртіппен әлеуметтік әріптестіктің тиісті деңгейінде олардың бірлестіктерінің құрамына кіретін, олардың жарғыларын мойындайтын және сақтайтын олардың бірлестіктері;

9) республикалық кәсіподақтар бірлестігі – облыс, республикалық маңызы бар қала және астана деңгейіндегі салалық кәсіподақтардың, аумақтық кәсіподақтар бірлестіктерінің бірлестігі;

10) салалық кәсіподақ ортақ еңбек, өндірістік-кәсіптік мүдделермен байланысты қызметтің (экономикалық қызмет түрлерінің немесе кіші түрлерінің) бір саласы және онымен сабақтас салалар қызметкерлерінің, жергілікті кәсіподақтардың бірлестігі.

Ескерту. 1-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 04.05.2020 № 321-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

2-бап. Қазақстан Республикасының кәсiподақтар туралы заңнамасы

1. Қазақстан Республикасының кәсіподақтар туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.

2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда көзделгеннен өзгеше қағидалар белгiленсе, онда халықаралық шарттың қағидалары қолданылады.

3-бап. Осы Заңның адамдардың жекелеген санаттары үшін қолданылу ерекшелiктерi

1. Осы Заңның ережелерi Қазақстан Республикасынан тыс жерде iссапарда жүрген Қазақстан Республикасының азаматтарына, сондай-ақ Қазақстан Республикасында тұратын және жұмыс iстейтiн шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға қолданылады.

2. Шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың мүшелік кәсiподақ жарналарын төлеуі Қазақстан Республикасының азаматтарымен тең шарттарда жүргізіледі.

3. Жұмыс берушілердің өкілдері кез келген деңгейдегі сайланбалы кәсіподақ органдарында бола алмайды.

Ескерту. 3-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 04.05.2020 № 321-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

4-бап. Кәсiподақтар құру бостандығы

1. Кәсiподақтар өз мүшелерiнiң тең құқылығы негiзiнде құрылады. Бiр сала, ұйым шеңберiнде құрылатын кәсiподақтардың саны шектелмейді.

2. Барлық кәсiподақтарға тең құқықтық мүмкiндiктер берiледi.

3. Кәсiподақ құруға кедергi келтiруге, оның қызметiне қарсы іс-қимыл жасауға, сол сияқты оның істеріне заңсыз араласуға жол берілмейді.

5-бап. Кәсiподақтарды құру мен оның қызметі қағидаттары

1. Кәсiподақтар өндiрiстiк-салалық қағидат бойынша құрылады.

2. Кәсiподақтар жарғыларды, құрылымды өз бетінше әзірлейді және бекітеді, қызметтің басым бағыттарын айқындайды, кәсіподақ органдарын құрады, қызметті ұйымдастырады, жиналыстар, конференциялар, съездер және Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерімен тыйым салынбаған басқа да іс-шаралар өткізеді.

3. Кәсіподақтар өз қызметінде барлық деңгейдегі мемлекеттік органдардан, саяси партиялардан, жұмыс берушілер мен олардың бірлестіктерінен тәуелсіз болады, олардың бақылауында болмайды және оларға есеп бермейді.

4. Кәсіподақтар осы Заңда айқындалған тәртіппен кәсіподақтар бірлестіктерін құра алады.

6-бап. Кәсiподақтардың халықаралық байланыстары

Кәсiподақтар жарғылық мақсаттары мен мiндеттеріне сәйкес еңбекшілердің құқықтары мен мүдделерін қорғау саласында жұмыс істейтін халықаралық кәсiподақтар бірлестіктеріне кіруге, сондай-ақ ынтымақтастық туралы шарттар, келiсiмдер жасасуға құқылы.

Кəсіподақтар Қазақстан Республикасының заңнамасына сəйкес халықаралық ұйымдармен ынтымақтасуға және бірлесіп еңбекшілердің еңбек және әлеуметтік-экономикалық құқықтары мен мүдделерін қорғауға бағытталған іс-шараларды ұйымдастыруға, өткізуге және жобаларды іске асыруға құқылы.

Ескерту. 6-бап жаңа редакцияда - ҚР 04.05.2020 № 321-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

7-бап. Азаматтарды кәсiподақтарға мүше болу белгiсiбойынша кемсiтуге тыйым салу

1. Кәсiподақтарға мүше болу азаматтардың Қазақстан Республикасының заңдарында кепiлдiк берiлетiн еңбек, әлеуметтiк-экономикалық, саяси, жеке құқықтары мен бостандықтарына қандай да бiр шектеу қоюға әкеп соқпайды.

2. Қызметкердің кәсiподаққа мүше болу, оған кiру немесе одан шығу себебi бойынша жұмысқа қабылдау, жұмыста жоғарылату кезінде кемсітуге, сондай-ақ жұмыс берушінің бастамасымен еңбек шартын бұзуға тыйым салынады.

3. Адамдарды кәсіподаққа кіруден қалыс қалуға, бір кәсіподақтан шығып, басқасына кіруге не өз бетінше кәсіподақты таратуға қорқытып немесе басқа да құқыққа сыйымсыз әрекеттермен мәжбүрлеп оларға ықпал жасауға тыйым салынады.

2-тарау. КӘСIПОДАҚТАРДЫ ҚҰРУ, ҚАЙТА ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ ТАРАТУ

8-бап. Кәсіподақты құру

1. Кәсiподақ кемiнде он адамнан тұратын, өздерінің кәсіптік және өндірістік мүдделерінің ортақтығымен байланысты, жарғы бекiтiлетін және кәсіподақ органдары қалыптастырылатын құрылтай съезiн (конференцияны, жиналысты) шақыратын Қазақстан Республикасы азаматтары тобының бастамасы бойынша құрылады.

2. Мүшелiкке ие болу және одан айырылу шарттары мен тәртiбi кәсiподақтың жарғысында айқындалады.

3. Кәсiподақтың заңды тұлға ретiндегі құқық қабiлеттілігі мемлекеттік тiркелген кезден бастап пайда болады.

9-бап. Кәсіподақ жарғысы

1. Кәсіподақтың жарғысында:

1) кәсіподақтың атауы, орналасқан жері, қызметінің нысанасы мен мақсаттары;

2) жеке тұлғалардың, мүшелік ұйымдардың мүшелігі, кәсіподаққа (оның бірлестігіне) кіру, одан шығу, мүшеліктен айырылу шарттары мен тәртібі;

3) кәсіподақтың ұйымдық құрылымы;

4) кәсіподақ органдарын қалыптастыру тәртібі, оның құзыреті және өкілеттіктерінің мерзімдері;

5) кәсіподақ органдары есептілігінің және олардың қызметін бақылау тәртібі, мерзімдері;

6) кәсіподақтың және оның мүшелерінің құқықтары мен міндеттері, оның ішінде әлеуметтік әріптестіктің және өзі мүшелік ұйымы болып табылатын кәсіподақтардың органдары қабылдайтын шешімдерді орындау міндеттілігі;

7) кәсіподақ мүлкін қалыптастыру көздері, кәсіподақтың мүлікті басқару жөніндегі құқықтары;

8) мүшелік кәсіподақ жарналарын төлеу және оларды бөлу тәртібі;

9) өз мүшелеріне ақшаның түсуі және жұмсалуы туралы ақпарат беру тәртібі;

10) кәсіподақ жарғысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу тәртібі;

11) кәсіподақты қайта ұйымдастыру және тарату, кәсіподақ таратылған жағдайда мүліктің тағдыры туралы шешім қабылдау тәртібі көзделуге тиіс.

2. Жарғыда басқа кәсіподақтардағы мүшелікке қатысты шектеулер, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін өзге де ережелер көзделуі мүмкін.

10-бап. Кәсіподақты мемлекеттік тіркеу, қайта ұйымдастыру және тарату

1. Кәсіподақты мемлекеттiк тiркеу Қазақстан Республикасының заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу және филиалдар мен өкілдіктерді есептік тіркеу туралы заңнамасына сәйкес жүргізіледі.

Кәсіподақты мемлекеттiк тiркеу үшін қажеттi құжаттар тiркеушi органға кәсіподақтың құрылтай съезi (конференциясы, жиналысы) өткiзiлген күннен бастап екі айдан кешiктiрiлмей ұсынылады.

2. Республикалық, аумақтық кәсіподақтар бірлестіктері, салалық кәсіподақтар тiркелген күнінен бастап бір жыл өткенге дейін өздерін тіркеген органға осы Заңның 11-бабының 3-тармағында, 12-бабының 3-тармағында және 13-бабының 2-тармағында көзделген талаптарға сәйкес келуін растайтын құжаттардың көшірмелерін ұсынуға міндетті.

3. Осы баптың 2-тармағында көзделген талаптарды сақтамау республикалық, аумақтық кәсіподақтар бірлестіктерінің, салалық кәсіподақтың қызметін оларды тіркеген органдар мәліметтері негізінде облыстар, республикалық маңызы бар қалалар, астана жергілікті атқарушы органдарының жүгінуі бойынша "Қоғамдық бірлестіктер туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес үш айдан алты айға дейінгі мерзімге сот тәртібімен тоқтата тұруға алып келеді.

4. Алып тасталды - ҚР 11.07.2017 № 90-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

5. Кәсiподақты қайта ұйымдастыру және тарату Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүргізіледі.

Ескерту. 10-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 11.07.2017 № 90-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.05.2020 № 321-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

3-тарау. КӘСІПОДАҚТАРДЫҢ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ БІРЛЕСТІКТЕРІНІҢ МӘРТЕБЕСІ

11-бап. Республикалық кәсіподақтар бірлестігі

1. Республикалық кәсіподақтар бірлестігі республикалық деңгейдегі әлеуметтік әріптестікте қызметкерлердің, мүшелік ұйымдардың өкілетті өкілі болып табылады.

2. Республикалық кәсіподақтар бірлестігін салалық кәсіподақтар және (немесе) облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың аумақтық кәсіподақтар бірлестіктері коммерциялық емес ұйымның өзге ұйымдық-құқықтық нысанында құрады.

3. Республикалық кәсіподақтар бірлестігінің облыстар, республикалық маңызы бар қалалар және астана санының жартысынан астамын қамтитын аумақта мүшелік ұйымдары және (немесе) өкілдіктері (филиалдары) болуға тиіс.

3-1. Әлеуметтік әріптестік және әлеуметтік пен еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі республикалық үшжақты комиссияның жұмысына қатысу үшін республикалық кәсіподақтар бірлестігі еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік органды хабардар етуге тиіс.

4. Республикалық кәсіподақтар бірлестігі кәсіподақтар қызметінің құқықтық кепілдіктерін республикалық деңгейде қамтамасыз етуге, кәсіподақ мүшелерінің әлеуметтік, еңбек құқықтары мен мүдделерін білдіру және қорғау мәселелерінде мүшелік ұйымдардың әрекеттерін үйлестіруге жәрдемдеседі.

5. Республикалық кәсіподақтар бірлестігінің негізгі функциялары:

1) өзінің мүшелік ұйымдарының құқықтары мен мүдделерін білдіру, қорғау;

2) өзінің мүшелік ұйымдары қызметінің негізгі бағыттарын, стратегиясын әзірлеу және айқындау;

3) әлеуметтік әріптестіктің барлық деңгейлерінде әлеуметтік әріптестік жүйесін дамытуға жәрдемдесу;

4) республикалық жұмыс берушілер бірлестіктерімен және Қазақстан Республикасының Үкіметімен бас келісім жасасу кезінде әлеуметтік әріптестіктің тарапы болып әрекет ету, келісім жобасын дайындау және оны жасасу жөніндегі келіссөздерге қатысу;

5) әлеуметтік әріптестік және әлеуметтік пен еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі республикалық үшжақты комиссияның жұмысына қатысу;

6) шетелдік, халықаралық кәсіподақтар бірлестіктерімен және еңбекшілердің құқықтары мен бостандықтарын қорғау саласында жұмыс істейтін өзге де ұйымдармен ынтымақтастық жасау және мүшелік ұйымдардың олармен байланыстар орнатуына жәрдем көрсету;

7) жарғылық мақсаттарды іске асыруға бағытталған өзге де функцияларды жүзеге асыру.

6. Республикалық кәсіподақтар бірлестігі өзінің мүшелік ұйымдары үшін кәсіподақтардың үлгілік жарғысын ұсынуға және бекітуге құқылы.

Ескерту. 11-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 04.05.2020 № 321-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

12-бап. Аумақтық кәсіподақтар бірлестігі

1. Аумақтық кәсіподақтар бірлестігі өңірлік деңгейдегі әлеуметтік әріптестікте қызметкерлердің, мүшелік ұйымдардың өкілетті өкілі болып табылады.

2. Аумақтық кәсіподақтар бірлестігін кәсіподақтар және (немесе) олардың бірлестіктері құрады.

3. Облыс, республикалық маңызы бар қала және астана деңгейіндегі аумақтық кәсіподақтар бірлестігінің кемінде екі ауданның (облыстық маңызы бар қалалардың, қаладағы аудандардың) аумағында мүшелік ұйымдары және (немесе) өкілдіктері (филиалдары) болуға тиіс.

Аудан (облыстық маңызы бар қала) деңгейіндегі аумақтық кәсіподақтар бірлестігінің тиісті аумақта кемінде екі мүшелік ұйымы болуға тиіс.

3-1. Облыс, республикалық маңызы бар қала және астана деңгейіндегі аумақтық кәсіподақтар бірлестігінің республикалық кәсіподақтар бірлестігінің жарғысын сақтау шарттарымен мүшелік ұйым ретінде республикалық кәсіподақтар бірлестігінің құрамына кіруге құқығы бар.

3-2. Әлеуметтік әріптестік және әлеуметтік пен еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі облыстық, қалалық, аудандық комиссиялардың жұмысына қатысу үшін аумақтық кәсіподақтар бірлестігі тиiстi әкiмшiлiк-аумақтық бiрлiктiң жергiлiктi атқарушы органын хабардар етуге тиіс.

4. Аумақтық кәсіподақтар бірлестігінің негізгі функциялары:

1) өзінің мүшелік ұйымдарының құқықтары мен мүдделерін білдіру, қорғау;

2) өңірлік деңгейде әлеуметтік әріптестік жүйесін дамытуға жәрдемдесу;

3) өңірлік жұмыс берушілер бірлестіктерімен және Қазақстан Республикасының жергілікті атқарушы органдарымен өңірлік келісім жасасу кезінде әлеуметтік әріптестік тарапы болып әрекет ету, келісім жобасын дайындау және оны жасасу жөніндегі келіссөздерге қатысу;

4) әлеуметтік әріптестік және әлеуметтік пен еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі өңірлік комиссияның жұмысына қатысу;

5) жарғылық мақсаттарды іске асыруға бағытталған өзге де функцияларды жүзеге асыру.

Ескерту. 12-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 06.04.2016 № 483-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.05.2020 № 321-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

13-бап. Салалық кәсіподақ

1. Салалық кәсіподақ салалық деңгейдегі әлеуметтік әріптестікте қызметкерлердің, мүшелік ұйымдардың өкілетті өкілі болып табылады.

2. Салалық кәсіподақтың облыстар, республикалық маңызы бар қалалар және астана санының жартысынан астамын қамтитын аумақта құрылымдық бөлімшелері және (немесе) мүшелік ұйымдары болуға тиіс.

Шағын кәсіпкерлік субъектілерінің жұмыскерлері облыстар, республикалық маңызы бар қалалар және астана санының жартысынан астамын қамтитын аумақта құрылымдық бөлімшелері, мүшелік ұйымдары болған кезде салалық кәсіподақ құруға құқылы.

2-1. Әлеуметтік әріптестік және әлеуметтік пен еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі салалық комиссияның жұмысына қатысу үшін салалық кәсіподақ тиісті қызмет саласының уәкілетті мемлекеттік органын хабардар етуге тиіс.

3. Салалық кәсіподақтың республикалық кәсіподақтар бірлестігінің жарғысын сақтау шарттарымен мүшелік ұйым ретінде республикалық кәсіподақтар бірлестігінің құрамына кіруге құқығы бар.

4. Салалық кәсіподақтың негізгі функциялары:

1) өз мүшелерінің, мүшелік ұйымдарының еңбек және әлеуметтік құқықтары мен мүдделерін білдіру, қорғау;

2) салалық деңгейде әлеуметтік әріптестік жүйесін дамытуға жәрдемдесу;

3) салалық жұмыс берушілер ұйымдарының өкілетті өкілдерімен және Қазақстан Республикасының орталық мемлекеттік органдарымен салалық келісім жасасу кезінде әлеуметтік әріптестік тарапы болып әрекет ету, келісім жобасын дайындау және оны жасасу жөніндегі келіссөздерге қатысу;

4) әлеуметтік әріптестік және әлеуметтік пен еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі салалық комиссияның жұмысына қатысу;

5) жарғылық мақсаттарды іске асыруға бағытталған өзге де функцияларды жүзеге асыру.

5. Салалық кәсіподақтың филиалдары мен өкілдіктері салалық кәсіподақтың атынан және оның өкілеттіктері шегінде қызметкерлердiң өңiрлiк деңгейде келіссөздер жүргізу жөніндегі өкiлеттi өкiлдерi болып табылады.

Ескерту. 13-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 04.05.2020 № 321-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

14-бап. Жергілікті кәсіподақ

1. Жергілікті кәсіподақты ортақ еңбек, өндірістік-кәсіптік мүдделермен байланысты, бір немесе бірнеше ұйымның қызметкерлері ерікті түрде құрады.

2. Шағын кәсіпкерлік субъектілерінің қызметкерлері ерікті түрде құратын жергілікті кәсіподақ экономикалық қызметтің бірнеше түрi (кiшi түрлері) ұйымдарының қызметкерлерін біріктіре алады.

3. Жергілікті кәсіподақ ұйым (ұйымдар) деңгейіндегі әлеуметтік әріптестікте қызметкерлердің өкілетті өкілі болып табылады.

4. Жергілікті кәсіподақтың салалық кәсіподақтың және (немесе) аумақтық кәсіподақтар бірлестігінің жарғысын сақтау шарттарымен мүшелік ұйым ретінде олардың құрамына кіруге құқығы бар.

Ескерту. 14-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 04.05.2020 № 321-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

15-бап. Бастауыш кәсіподақ ұйымы

1. Бастауыш кәсіподақ ұйымы ұйымда құрылады, кемінде үш адамнан тұрады және заңды тұлға құрмай, жергілікті немесе салалық кәсіподақтың құрылымдық бөлімшесі және ұйым деңгейіндегі әлеуметтік әріптестікте қызметкерлердің өкілетті өкілі болып табылады.

2. Бастауыш кәсіподақ ұйымын құру, оның қызметін тоқтату тәртібі, құқықтары мен міндеттері жергілікті немесе салалық кәсіподақ жарғысына және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес бастауыш кәсіподақ ұйымы туралы ережеде айқындалады.

4-тарау. КӘСIПОДАҚТАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ, КЕПIЛДIКТЕРI

16-бап. Кәсiподақтардың құқықтары

1. Кәсiподақтардың:

1) өз мүшелерiнiң құқықтары мен мүдделерiн білдіруге және қорғауға, сондай-ақ мемлекеттiк органдармен өз өкілеттігі шегінде, жұмыс берушілермен, жекеше кәсіпкерлік субъектілерінің бірлестіктерімен (қауымдастықтармен, одақтармен), өзге де қоғамдық ұйымдармен өзара қарым-қатынастарда қызметкерлердің өкілдері болуға;

2) өз мүшелерінің құқықтары мен мүдделерін қорғау үшін сотқа талап қою беруге, медиация жүргізу кезінде, сотта, еңбек төрелігінде немесе төрелікте, мемлекеттік органдарда олардың мүдделерiнде әрекет етуге, оларға өзге де құқықтық көмек көрсетуге;

3) мемлекеттiк органдарға кәсiподақ мүшелерiнiң құқықтары мен заңды мүдделерiне қысым жасайтын, олар қабылдаған нормативтік құқықтық актiлердiң толық немесе iшiнара күшін жою не оларды өзгерту туралы өтiнiш жасауға;

4) мемлекеттiк органдардың кәсiподақ мүшелерiнiң құқықтары мен заңды мүдделерiне нұқсан келтіретін актiлерiне Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен шағым жасауға;

5) еңбек дауларын сотқа дейін шешуге қатысуға;

6) Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына және Қазақстан Республикасының медиация туралы заңнамасына сәйкес жеке және ұжымдық еңбек дауларын шешуге қатысуға;

7) осы Заңға сәйкес өз мүшелерінің құқықтары мен заңды мүдделерiнің сақталуына қоғамдық бақылауды жүзеге асыруға;

8) келіссөздер жүргізуге, келісімдер және ұжымдық шарттар жасасуға;

9) ақша қорларын қалыптастыруға;

10) еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі өндірістік кеңес құрамында еңбекті қорғау талаптарын қамтамасыз ету, өндірістік жарақаттану мен кәсіптік аурулардың алдын алу бойынша, сондай-ақ жұмыс орындарындағы еңбек жағдайы мен еңбекті қорғауға тексерулер жүргізу бойынша жұмыс берушімен бірлескен іс-қимылдарды ұйымдастыруға;

11) азаматтардың еңбек және әлеуметтік құқықтары мен мүдделерін, оның ішінде халықты жұмыспен қамту мәселері жөніндегі құқықтары мен мүдделерін қозғайтын нормативтік құқықтық актілерді әзірлеуге қатысуға;

12) келісімдерге және ұжымдық шарттарға сәйкес еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қағидаларын сақтай отырып, қалыпты еңбек жағдайларын қамтамасыз ету жөніндегі шараларды зерделеу және қолдану үшін кәсіподақ мүшелерінің жұмыс орындарына өз өкілдерін жіберуге;

13) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен ереуілдерді, бейбіт жиналыстарды ұйымдастыруға және өткізуге;

14) мемлекеттік органдарға Қазақстан Республикасының кәсіподақтар туралы заңнамасын бұзатын, келісімдерде және ұжымдық шарттарда көзделген міндеттемелерді орындамайтын тұлғаларды жауаптылыққа тарту жөнінде ұсыныстар енгізуге;

15) баспа қызметiмен айналысуға, өз жұмысын баспасөзде және басқа да бұқаралық ақпарат құралдарында, оның ішінде ұйымдарда да жария етуге;

16) кәсіподаққа меншік құқығында тиесілі мүлікті иеленуге, пайдалануға және оған билік етуге;

17) жарғылық мақсаттарға сәйкес өз мүшелерінің мүддесіне орай өндiрiстiк және шаруашылық қызметтi жүзеге асыруға;

18) халықты жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыруға қатысуға құқығы бар.

2. Қазақстан Республикасының заңнамасында, келiсiмдер мен ұжымдық шарттарда кәсiподақтардың өзге де құқықтары белгiленуi мүмкiн.

Ескерту. 16-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 23.11.2015 № 415-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 06.04.2016 № 483-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.04.2016 № 489-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 25.05.2020 № 334-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.06.2020 № 351-VI (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

17-бап. Кәсiподақтардың міндеттері

Кәсiподақтар:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасын, жарғының ережелерін, кәсіподақ органдарының шешімдерін сақтауға;

2) ұжымдық шарт, салалық, өңірлік, бас келісімдер бойынша міндеттемелерді орындауға;

3) өкілеттіктер шегінде әлеуметтік-еңбек жанжалдарының алдын алу жөнінде шаралар қолдануға;

4) кәсіподақ мүшелерінің Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген ереуілдерді, бейбіт жиналыстарды ұйымдастыру және өткізу тәртібін сақтауын қамтамасыз етуге;

5) кәсiподақ мүшелері арасында олардың құқықтық, оның ішінде Қазақстан Республикасы еңбек заңнамасының негіздері, сондай-ақ ұжымдық шарт, келісу комиссиясының жұмысы туралы келісім (бар болған кезде) ережелері бойынша сауаттылығын арттыру, келіссөздер жүргізе алу және еңбек дауларында пәтуаға қол жеткізу дағдыларын дамыту жөнінде түсіндіру жұмысын жүргізуге;

6) қызметкерлердің ішкі еңбек тәртіптемесі мен еңбек тәртібі қағидаларын, сондай-ақ еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қағидаларын сақтауына жәрдемдесуге;

7) жарғыда айқындалған шарттарда және тәртіппен кәсіподақ мүшелеріне ақшаның түсуі және жұмсалуы туралы ақпарат беруге;

8) кәсiподақ мүшелері болып табылмайтын жұмыскерлердің жазбаша өтініштері негізінде олардың мүдделерін кәсiподақ мүшелеріне арналғандай шарттарда білдіруге;

9) сайланған немесе қайта сайланған күннен бастап үш жұмыс күні ішінде жұмыс берушіге сайланбалы кәсіподақ органдарының негізгі жұмысынан босатылмаған мүшелері туралы ақпарат беруге міндетті.

Ескерту. 17-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 23.11.2015 № 415-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.05.2020 № 321-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 25.05.2020 № 334-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.02.2023 № 199-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

18-бап. Кәсiподақ мүшелерiнiң еңбек, әлеуметтiк-экономикалық құқықтары мен мүдделерiн қорғау

1. Кәсiподақтар жұмыс берушіден тәуелсіз болып табылады және кәсіподақ органдары арқылы жұмыс берушімен қарым-қатынастарда өз мүшелерiнің атынан өкілдік етеді, олардың еңбек және әлеуметтiк құқықтары мен мүдделерiн:

1) құқықтық және консультациялық көмек көрсету, оның ішінде кәсiподақ мүшесi жұмыс берушiмен еңбек шартын жасасқан кезде көмек көрсету;

2) сайланбалы кәсіподақ органдарының мүшелерімен еңбек шартын бұзудың негізділігі туралы уәжді пікір білдіру, өз мүшелерінің еңбек жағдайларын ұжымдық шартқа сәйкес келісу;

3) өз мүшелерiнiң құқықтарын және Қазақстан Республикасының заңдарымен қорғалатын мүдделерiн қорғау үшін сотқа арызбен жүгiну;

4) өз мүшелерi атынан, сондай-ақ кәсіподаққа жазбаша өтінішпен уәкілеттік берген, кәсіподақ мүшелері болып табылмайтын жұмыскерлер атынан жұмыс берушiмен ұжымдық шарт, келiсiм жасасу;

5) жеке еңбек дауларын қарау жөніндегі келісім комиссиясының, ұжымдық еңбек дауларын қарау кезінде татуластыру комиссиясының және еңбек төрелігінің құрамына қатысу арқылы қорғайды.

2. Өз мүшелерiнiң еңбек, әлеуметтiк-экономикалық құқықтары мен мүдделерiн қорғау мақсатында кәсiподақтар Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтiн барлық басқа да тәсілдерді пайдалана алады.

Ескерту. 18-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 23.11.2015 № 415-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.05.2020 № 321-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

19-бап. Кәсіподақтардың республикалық, салалық, өңірлік деңгейлерде және ұйым деңгейінде әлеуметтік әріптестікке қатысуы және қабылданған шешімдердің орындалу мониторингі

1. Кәсіподақтар әлеуметтік әріптестікке:

1) әлеуметтік әріптестік және әлеуметтік пен еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі республикалық, салалық, өңірлік үшжақты комиссияларда жұмыс істеу;

2) келісімдер мен ұжымдық шарттардың жобаларын әзірлеу және оларды жасасу;

3) жұмыс берушілермен, олардың бірлестіктерімен (қауымдастықтармен, одақтармен), мемлекеттік органдармен еңбек қатынастарын және олармен тікелей байланысты өзге де қатынастарды реттеу мәселелері бойынша консультациялар (келіссөздер), қызметкерлердің еңбек саласындағы құқықтарына кепілдіктерді қамтамасыз ету және Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасын жетілдіру арқылы қатысады.

2. Кәсіподақтар қабылдайтын шешімдер, ұжымдық шарттардың ережелері әлеуметтік әріптестік органдары қабылдайтын шешімдерге және бас, салалық және өңірлік келісімдердің ережелеріне сәйкес келуге тиіс.

3. Кәсіподақтар қабылдаған шешімдердің орындалуына мониторингті жоғары деңгейдегі кәсіподақтар:

1) жергілікті кәсіподақтар қабылдаған шешімдердің орындалуына – өздері мүшелік ұйымы болып табылатын салалық кәсіподақтар;

2) аумақтық кәсіподақтар бірлестіктері, салалық кәсіподақтар қабылдаған шешімдердің орындалуына – өздері мүшелік ұйымы болып табылатын республикалық кәсіподақтар бірлестіктері жүзеге асырады.

20-бап. Кәсiподақ мүшелерi құқықтарының сақталуына қоғамдық бақылауды жүзеге асыру

1. Кәсiподақтар өз мүшелерiнiң, сондай-ақ шарттық негізде өздерінің мүдделерін білдіруге уәкілеттік берген қызметкерлердің құқықтары мен заңды мүдделерiнiң сақталуына қоғамдық бақылауды жүзеге асырады.

Жүргiзiлетiн қоғамдық бақылауға жұмыс берушiнің тарапынан қарсы іс-қимылдың жасалуына және кедергi келтірілуіне жол берілмейді.

2. Кәсіподақтар өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша аттестаттауға тұрақты негізде қатысады.

3. Кәсіподақтың уәкілетті өкілі өндірістегі жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеру жөніндегі комиссияның құрамына кіреді.

4. Кәсіподақтар еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау бойынша ішкі бақылауды жүзеге асыру мақсатында ұйымдардағы еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі өндірістік кеңестің құрамына тепе-теңдік негізде кіреді.

Ескерту. 20-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 23.11.2015 № 415-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

21-бап. Кәсіподақтардың талаптар қоюы, ереуілдерді, бейбіт жиналыстарды ұйымдастыру және өткізу

Ескерту. 21-баптың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР 25.05.2020 № 334-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

1. Кәсiподақтар Қазақстан Республикасының Еңбек кодексiнде айқындалған тәртіпті сақтай отырып және жағдайларда талаптар қоюға құқылы.

2. Егер татуластыру рәсiмдері арқылы ұжымдық еңбек дауын шешуге қол жеткiзiлмесе, сондай-ақ жұмыс берушi татуластыру рәсiмдерінен жалтарған не дауды шешу барысында қол жеткiзiлген келiсiмдi ол орындамаған жағдайларда, кәсiподақтар ереуiл өткiзу туралы шешiм қабылдай алады.

Бұл ретте, қызметкерлерді сот заңсыз деп таныған ереуілге қатысуды жалғастыруға шақыруға тыйым салынады.

3. Кәсіподақтар Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ереуілдерді, бейбіт жиналыстарды ұйымдастырады және өткізеді.

4. Кәсiподақтар бiрлескен наразылық акцияларын өткiзу үшiн өздерiнiң күш-жiгерiн бiрiктiрiп, басқа кәсiподақтармен және қызметкерлер топтарымен ынтымақтастық белгiсi ретiнде осындай акциялар өткiзе алады.

Ескерту. 21-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 25.05.2020 № 334-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

22-бап. Масс-медиа саласында қызметті жүзеге асыру

Ескерту. 22-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 19.06.2024 № 94-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Кәсiподақтардың бұқаралық ақпарат құралдарын ұйымдастыру және олардың қызметі "Масс-медиа туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жүзеге асырылады.

Ескерту. 22-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 19.06.2024 № 94-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

23-бап. Кәсiподақтардың ақша қорлары

Кәсiподақтар өзінің және тартылған қаражат есебiнен кәсiподақтардың жарғылық мiндеттерi мен мақсаттарын іске асыруға бағытталған іс-шараларды қаржыландыруға арналған әлеуметтiк-экономикалық мақсаттағы ақша қорларын қалыптастыра алады.

24-бап. Мемлекеттiң әлеуметтiк саясатын қалыптастыруға кәсiподақтардың қатысуы

Кәсiподақтар жұмыссыздыққа қарсы күрес және жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету, жұмыстан босатылатын қызметкерлердi қорғау жөнiндегi бағдарламаларды, ең төмен күнкөрiс деңгейін белгiлеу және оны сақтау, кірістерді индекстеу, жалақының, зейнетақылардың, стипендиялардың және жәрдемақылардың ең төмен деңгейiн арттыру жөнiндегi іс-шараларды қоса алғанда, өз мүшелерiн әлеуметтiк қорғау жөніндегі жоспарлар мен бағдарламаларды әзiрлейдi, оларды тиiстi мемлекеттiк органдарға ұсыныстар ретiнде енгiзедi.

25-бап. Кәсiподақтар қызметiнiң кепiлдiктерi

1. Мақсаты кәсiподақтарды қандай да бiр органдарға және ұйымдарға тiкелей немесе жанама бағындыру немесе олардың құқықтарын шектеу болып табылатын, сондай-ақ кәсiподақтардың осы Заңда және жарғыда көзделген қызметіне кедергi келтіретін кез келген әрекеттерге тыйым салынады.

2. Мемлекеттiк органдар, жұмыс берушілер (бірлестіктер, қауымдастықтар, одақтар) кәсiподақ органына, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қорғалатын ақпаратты қоспағанда, кәсіподақ мүшелерiнiң құқықтарын қорғауға байланысты мәселелер бойынша ақпарат ұсынуға міндетті.

3. Келісімдерде немесе ұжымдық шартта көзделген жағдайларда, жұмыс беруші кәсіподаққа мәдени-бұқаралық және дене шынықтыру-сауықтыру жұмысын ұйымдастыруға ақша аударады.

4. Сайланбалы қызметке сайлану нәтижесінде жұмыстан босатылған адамдардың сайланбалы қызметіндегі жұмыс кезеңіне еңбек шартының мерзімі шеңберінде жұмыс орны (лауазымы) сақталады.

Ескерту. 25-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 04.05.2020 № 321-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

26-бап. Кәсіподақ органдарына сайланған және негізгі жұмысынан босатылмаған адамдарға кепілдіктер

1. Негізгі жұмысынан босатылмаған, сайланбалы кәсіподақ органдарының мүшелері өздері мүшелерi болып табылатын кәсiподақ органының уәжді пікірінсіз тәртiптiк жазаға тартылмайды. Негізгі жұмысынан босатылмаған кәсіподақ органының басшысы (төрағасы) жоғары тұрған кәсіподақ органының уәжді пікірінсіз тәртіптік жауаптылыққа тартылмайды.

2. Заңды тұлға таратылған не жұмыс беруші жеке тұлғаның қызметі тоқтатылған жағдайлардан басқа, негізгі жұмысынан босатылмаған, сайланбалы кәсіподақ органдарының мүшелерімен еңбек шартын жұмыс берушінің бастамасы бойынша бұзуға осы адамдар мүшелері болып табылатын кәсіподақ органының уәжді пікірі ескеріле отырып, еңбек шартын бұзудың жалпы тәртібі сақталған кезде жол беріледі. Заңды тұлға таратылған не жұмыс беруші жеке тұлғаның қызметі тоқтатылған жағдайлардан басқа, негізгі жұмысынан босатылмаған кәсіподақ органының басшысымен (төрағасымен) еңбек шарты жоғары тұрған кәсіподақ органының уәжді пікірінсіз жұмыс берушінің бастамасы бойынша бұзылмайды.

3. Тәртіптік жаза қолдану және осы баптың 1 және 2-тармақтарында аталған адамдармен еңбек шартын бұзу туралы жұмыс берушінің актісін шығарған кезде кәсіподақ органының уәжді пікірін ескеру ұжымдық шартта көзделген тәртіппен жүргізіледі.

4. Ұжымдық шарттарда кәсіподақ органдарының сайланбалы және басқа мүшелері үшін басқа кепілдіктер де көзделуі мүмкін.

5. Кәсіподақ органдарының мүшелерi өз мүшелерiнiң мүдделеріне орай қоғамдық мiндеттердi орындау үшiн кәсiподақ оқуы, кәсiподақтар шақыратын съездерге (конференцияларға), сондай-ақ олардың пленумдарының, төралқаларының жұмысына делегаттар ретiнде қатысуы уақытында негізгі *жұмыстан босатылады. Босату шарттары және ақы төлеу тәртiбi ұжымдық шарттарда және келiсiмдерде көзделедi.

Ескерту. 26-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 23.11.2015 № 415-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

5-тарау. КӘСIПОДАҚ ОРГАНДАРЫ ЖӘНЕ МҮШЕЛІК КӘСIПОДАҚ ЖАРНАЛАРЫ

27-бап. Кәсіподақ органдарының өкiлеттiктерi

1. Кәсіподақ мүшелері кәсіподақ жарғысында айқындалған тәртіппен кәсiподақ органдарын сайлауға немесе оларға сайлануға құқығы бар.

2. Кәсіподақ органдарының өкілеттіктері кәсіподақ жарғысында айқындалады.

3. Ұжымдық шарттарға және келісімдерге сәйкес кәсіподақ органдары мен жұмыс берушілер ұйымдардағы еңбек, әлеуметтік-экономикалық және басқа да мәселелерді шешеді.

28-бап. Кәсiподақ органдарының қызметі үшін материалдық жағдайлар

1. Кәсiподақ органының материалдық жағдайлары жарғының, ұжымдық шарттың немесе келiсiмнің негiзiнде айқындалады.

2. Кәсiподақ мүшелерінің өздерi кәсіподаққа берген мүлiкке және мүшелік жарналарға құқықтары жоқ.

29-бап. Мүшелік кәсiподақ жарналары

1. Кәсiподақ ұйымның қызметiне нұқсан келтiрмей, жұмыс және оқу орны бойынша мүшелік кәсiподақ жарналарын жинауға құқылы.

2. Тараптардың келісуі бойынша және кәсіподақ мүшелері болып табылатын қызметкерлердің жазбаша өтініштері болған кезде жұмыс беруші айына кемінде бір рет, келесі айдың бірінші онкүндігінен кешіктірмей, қызметкерлердің жалақысынан мүшелік кәсіподақ жарналарын кәсіподақтың шотына аударады.

3. Мүшелік кәсіподақ жарналары кәсіподақтың меншігі болып табылады.

6-тарау. КӘСIПОДАҚТАРДЫҢ МЕНШIГI, ОЛАРДЫҢ ШАРУАШЫЛЫҚ ЖӘНЕ ҚАРЖЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТI

30-бап. Кәсiподақтардың меншiгi

1. Кәсiподақтардың меншiгiн Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен құрылған, сатып алынған немесе оған берілген мүлік құрайды.

2. Мыналар:

1) мүшелік кәсіподақ жарналары;

2) ерікті жарналар және қайырмалдықтар;

3) Қазақстан Республикасы заңдарында тыйым салынбаған өзге де түсімдер кәсіподақ меншігін қалыптастыру көздері болып табылады.

3. Кәсiподақтар өздерiне меншiк құқығымен тиесiлi мүлiкті кәсіподақ мүшелерінің мүдделеріне орай иеленедi, пайдаланады және оған билiк етедi.

4. Кәсiподақтар мемлекеттiң, жұмыс берушiлердiң, басқа да заңды тұлғалардың мiндеттемелерi бойынша жауап бермейдi, өз кезегiнде олар кәсiподақтардың мiндеттемелерi бойынша жауап бермейді.

5. Кәсіподақтардың қаржылық қызметі олардың жарғыларына сәйкес жүзеге асырылады.

31-бап. Кәсiподақтардың өндiрiстiк және шаруашылық қызметi

Жарғылық мақсаттарға қол жеткiзу үшін кәсiподақтардың өндiрiстiк және шаруашылық қызметтi жүзеге асыруға құқығы бар.

7-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЖӘНЕ ӨТПЕЛІ ЕРЕЖЕЛЕР

32-бап. Қазақстан Республикасының кәсіподақтар туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

Қазақстан Республикасының кәсіподақтар туралы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа әкеп соғады.

33-бап. Өтпелі ережелер

Ескерту. 33-бап алып тасталды - ҚР 04.05.2020 № 321-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

34-бап. Осы Заңды қолданысқа енгiзу тәртiбi

1. Осы Заң алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi.

2. "Кәсiптiк одақтар туралы" 1993 жылғы 9 сәуiрдегі Қазақстан Республикасы Заңының (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесiнiң Жаршысы, 1993 ж., № 8, 200-құжат; 1995 ж., № 20, 121-құжат; Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 2002 ж., № 15, 147-құжат; 2007 ж., № 9, 67-құжат; 2009 ж., № 8, 44-құжат; 2013 ж., № 15, 76-құжат) күшi жойылды деп танылсын.

Қазақстан Республикасының
Президенті

Н. Назарбаев

Unofficial translation

This Law regulates public relations are arising as a result of realization of the constitutional right on freedom of associations, creation, activity, re-organization and liquidation of the professional trade unions.

Chapter 1. GENERAL PROVISIONS

Article 1. Basic definitions are used in this Law

The following basic definitions shall be used in this Law:

1) a territorial association of trade unions – an association of the trade union on level of district, oblast, city of republican significance and capital;

2) social partnership is a system of relationships between employees (employee representatives), employers (employer representatives) and state bodies aimed at ensuring the coordination of their interests in the regulation of labour relations and other relationships directly related to labour relations, as well as social and economic relations, based on equal cooperation;

3) a primary trade union organization – a structural subdivision of the union is located directly in the organization and consisting of union members are being the employees of current organization;

4) a local trade union – a voluntary association of employees of one or more organizations are connected by labor, production and professional interests;

5) a member of trade union – an individual is voluntarily indicated willingness and entered into the structure of the union, which recognizes and respects its charter, pays trade union membership fees;

6) a trade union (trade union) - public association with a fixed membership, voluntarily created on the basis of common labor, production and professional interests of the citizens of the Republic of Kazakhstan for the representation and protection of labor and social and economic rights and interests of its members;

7) a trade union body – a body of administration is created in accordance with the charter of the trade union;

8) a member organization - trade unions and their associations are included is the structure of the trade union, their associations at the relevant level of social partnership in the manner is determined by this Law, recognizes and respects their charters;

9) a republican association of trade unions – an association of branch trade unions, territorial associations of trade unions at the level of oblast, city of republican significance and capital;

10) a branch trade union – an association of employees in one branch of activity (species or subspecies of economic activity) and related with it branches, local trade unions are linked by common labor, production and professional interests.

Footnote. Article 1 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 321-VІ of 04.05.2020 (shall be put into effect ten calendar days after its first official publication).

Article 2. Legislation of the Republic of Kazakhstan on the trade unions

1. The legislation of the Republic of Kazakhstan on the trade union shall base on the Constitution of the Republic of Kazakhstan and consist of this Law and the other regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan.

2. If international treaty, ratified by the Republic of Kazakhstan establishes other rules, than those contained in this Law, the rules of international treaty shall be applied.

Article 3. Specialties of appliance of this Law for particular categories of persons.

1. Provision of this Law shall be applied to the citizens of the Republic of Kazakhstan are being in travel orders beyond the Republic of Kazakhstan as well as to the foreigners and stateless persons are residing and working in the Republic of Kazakhstan.

2. Payment of trade union membership fees by foreigners and stateless persons shall be performed on equal conditions with the citizens of the Republic of Kazakhstan.

3. Employers' representatives may not be the members of elected trade union bodies at any level.

Footnote. Article 3 as amended by Law of the RK № 321-VІ of 04.05.2020 (shall be enacted upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 4. Freedom of creation of trade unions

1. The trade unions shall be created on basis of legal equality of their members. The number of trade unions are created within one branch, the organization shall not be limited.

2. All trade unions shall be provided by equal right possibilities.

3. Obstruction of the creation of the trade unions, opposition of its activity, as well as illegal interference in its affairs shall be prohibited.

Article 5. Principles of creation and activity of the trade unions

1. The trade unions shall be created on production and branch principle.

2. Trade unions independently elaborate and approve charters, structure, determine priority directions of activity, form trade union bodies, organize activities, hold meetings, conferences, congresses and the other measures are not prohibited by the legislative acts of the Republic of Kazakhstan.

3. Trade unions are independent in their activities from the state bodies of all levels, political parties, employers and their associations, are not controlled and are not accountable to them.

4. Trade unions may create associations of the trade unions in manner is determined by this Law.

Article 6: International trade union ties

In compliance with their statutory goals and objectives, trade unions shall be entitled to join international trade union associations operating to protect employees' rights and interests, as well as to conclude treaties and agreements on cooperation.

Trade unions shall be entitled to cooperate and organise, jointly with international organizations hold events and implement projects aimed at protecting the labour and socio-economic rights and interests of employees in obedience to the legislation of Kazakhstan.

Footnote. Article 6 as reworded by Law of the RK № 321-VI of 04.05.2020 (shall come into effect ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 7. Prohibition of discrimination of citizens on the basis of membership of the trade union

1. Membership of the trade union shall not entail any restriction of labor, social and economic, political and personal rights and freedoms are guaranteed by the laws of the Republic of Kazakhstan.

2. Discrimination upon hiring of labor, promotion at labor, and termination of the employment treaty on the initiative of the employer on reason of membership of employee of the trade union, the entry or exit from it shall be prohibited.

3. Impact on persons by threat or other illegal actions to force them to refrain from entering in the trade union, to get out of one union and enter in another or independently to dissolve the trade union shall be prohibited.

Chapter 2. CREATION, RE-ORGANIZATION AND LIQUIDATION OF TRADE UNIONS

Article 8. Creation of the trade unions

1. The trade unions shall be created on the initiative of group of citizens of the Republic of Kazakhstan no less than ten humans are linked by community of their professional interests, are convening the constituent congress (conference, meeting), on which the charter shall be approved trade union bodies shall be formed.

2. Conditions and order of the acquisition and loss of membership shall be determined by the charter of the trade union.

3. The legal capacity of the trade union as the legal entity arises from the moment of state registration.

Article 9. Charter of the trade union

1. The charter of the trade unions shall provide:

1) name, location, object and purpose of the activity of the trade union;

2) membership, conditions and order of the entry of individuals, membership organizations in the trade union (its associations), exit from it, loss of membership;

3) the organizational structure of the trade union;

4) the order of formation, competence and terms of powers of the trade union bodies;

5) the order, terms of reporting of the trade union bodies and control over their activity;

6) rights and obligations of the trade union as well as obligation of performance of made decisions, by the bodies of social partnership and trade unions, membership organization of which it is being;

7) sources of the formation of property of the trade union, rights of the trade union administration of property;

8 ) the order of payment of trade union membership fees and their distribution;

9) an order of informing of its members on the receipt and expenditure of money;

10 ) the order of making amendments and additions to the charter of the trade union;

11 ) the order for making decision on re-organization and liquidation of the trade union, the fate of the property in case of liquidation of the union.

2. Charter may provide restrictions on membership in other trade unions, as well as other provisions are not contrary to the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Article 10. State registration, re-organization and liquidation of the trade union

1. State registration of the trade union shall be performed in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on state registration of legal entities and record registration of branches and representatives.

Documents are required for the state registration of the trade union shall be represented in the registration body not later than two months from the date of the performance of the constituent congress (conference, meeting) of the trade union.

2. Until one year after their registration, national and territorial trade union associations and branch trade unions must submit to the authority that registered them copies of the documents certifying that they meet the requirements set out in Article 11, paragraph 3, Article 12, paragraph 3, and Article 13, paragraph 2 of the Law.

3. Failure to comply with the requirements set out in paragraph 2 hereof shall lead to the suspension of the activities of national or territorial trade union associations or branch trade unions by judicial procedure for a period of three to six months in compliance with the Law of the Republic of Kazakhstan “On Public Accosiations” upon the request of the local executive bodies of the oblasts, cities of national significance and the capital based on the information from the authorities that registered them.

4. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 11.07.2017 № 90-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

5. Reorganization and liquidation of the trade union shall be carried out in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 10 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 11.07.2017 № 90-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); № 321-VI of 04.05.2020 (shall come into force ten calendar days after the date of its first official publication).

Chapter 3. STATUS OF THE TRADE UNIONS AND THEIR ASSOCIATIONS

Article 11. Republican association of the trade unions

1. Republican association of trade unions shall be an authorized representative of employees, membership organizations in social partnership on the republican level.

2. Republican association of trade unions shall be established by branch and/or territorial associations of trade unions in the oblasts, cities of national significance and the capital in another organizational and legal form of non-profit organization.

3. Republican association of trade unions must have affiliates and/or representative offices (branches) in a territory comprising more than half of the number of oblasts, cities of republican significance and the capital.

3-1. In order to participate in the work of the national tripartite commission on social partnership and regulation of social and labour relations, the national trade union association must notify the authorised state labour authority.

4. Republican association of trade unions shall promote the provision of legal guarantees of trade union activities on the republican level, the coordination of actions of member organizations in questions of representation and protection of social, labor rights and interests of members of the trade union.

5. The main functions of the republican association of the trade unions:

1) to represent, protect the rights and interests of its membership organizations;

2 ) elaborate and identify basic directions, strategy of activity of its membership organizations;

3) to promote the development of the system of social partnership on all levels of social partnership;

4) act as a party of social partnership upon negotiation of the general agreement with the republican associations of employers and the Government of the Republic of Kazakhstan, to participate in conversations on the preparation of the project of agreement and its negotiation;

5) to participate in the work of the national tripartite commission on social partnership and the regulation of social and labour relations;

6) cooperate and assist to the membership organizations in establishing contacts with foreign and international trade unions associations and other organizations are working in the scope of protection of the rights and freedoms of workers;

7) carry out of other functions are directed on the realization of the charter purposes.

6. Republican association of trade unions shall have a right to recommend and approve the model charter of trade unions for its membership organizations.

Footnote. Article 11 as amended by Law of the RK № 321-VІ of 04.05.2020 (shall come into force ten calendar days after its first official publication).

Article 12. Territorial association of the trade unions

1. Territorial association of trade unions shall be the authorized representative of employees, membership organizations in social partnership at the regional level.

2.The territorial union of trade unions shall be created by trade unions and (or) their associations.

3. A territorial association of trade unions at the oblast, national city and capital city level shall have affiliates and/or representative offices (branches) in at least two districts (oblast-level cities, city districts).

A territorial trade union association at district (regional city) level must have at least two affiliates in the respective territory.

3-1. A territorial association of trade unions at the regional, city of national importance and capital city level shall have the right to join the national association of trade unions as an affiliate organization, subject to compliance with the statutes of the national association of trade unions.

3-2. In order to participate in the work of the regional, city and district commissions on social partnership and regulation of social and labour relations, the territorial association of trade unions must notify the local executive body of the corresponding administrative-territorial unit.

4. The main functions of the territorial associations of trade unions:

1 ) to represent, protect the rights and interests of its membership organizations;

2) promote the development of the system of the social partnership on the regional level;

3) act as a party of the social partnership upon negotiation of a regional agreement with the regional associations of employers and local executive bodies of the Republic of Kazakhstan, to participate in conversations on the preparation of the project of agreement and its negotiation;

4) participate in the work of the regional commission for social partnership and regulation of social and labour relations;

5) carry out the other functions are directed on realization of the charter purposes.

Footnote. Article 12 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 06.04.2016 № 483-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); № 321-VI of 04.05.2020 (shall come into force ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 13. Branch trade union

1. Branch trade union shall be the authorized representative of employees, membership organizations in the social partnership at the branch level.

2. A branch trade union must have structural subdivisions and/or affiliates in a territory that includes more than half the number of oblasts, cities of republican significance and the capital city.

Employees of small businesses shall be entitled to form a branch trade union if they have structural units, affiliates in a territory that includes more than half the number of oblasts, cities of republican significance and the capital city.

2-1. In order to participate in the sectoral commission on social partnership and regulation of social and labour relations, the sectoral trade union must notify the authorised state body in the respective field of activity.

3. A branch trade union shall be entitled to join the national trade union association as an affiliate organisation, subject to the statutes of the national trade union association.

4. The main functions of the branch trade union:

1) to represent, protect labor and social rights and interests of its members, membership organizations;

2) promote the development of social partnership at the branch level;

3) act as a party of social partnership at the conclusion of branch agreements with the authorized representatives of branch organizations and central state bodies of the Republic of Kazakhstan, to participate in conversations on the preparation of the project of agreement and its negotiation;

4) participate in the work of the sectoral commission for social partnership and regulation of social and labour relations;

5) carry out the other functions are directed on the realization of the charter purpose.

5. Branches and representatives of the branch of the trade union shall be the representatives of the employees on conduct of negotiations on the regional level on behalf and within of the powers of the trade unions.

Footnote. Article 13 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 321-VІ of 04.05.2020 (shall be enacted ten calendar days after its first official publication).

Article 14. Local trade union

1. Local trade union shall be willfully created by employees of one or more organizations are linked by general labor, production and professional interests.

2. Local union voluntarily shall be willfully created by employees of small business entities, may unite employees of organizations of several species (subspecies) of economic activity.

3. The local union shall be the authorized representative of employees in social partnership at the level of the organization (organizations).

4. A local trade union shall be entitled to join a branch trade union and/or a territorial trade union association as an affiliate organization, subject to their statutes.

Footnote. Article 14 as amended by Law of RK № 321-VІ of 04.05.2020 (shall go into effect ten calendar days after its first official publication).

Article 15. Primary trade union organization

1. The primary trade union organization shall be created in organization, consist at least of three people and shall be the structural subdivision of the local or branch trade union without formation of legal entity and authorized representative of employees in the social partnership at the level of the organization.

2. Order of creation, cancellation of activity, rights and obligations of the primary trade union organization shall be determined by the provision on the primary trade union organization in accordance with the charter of local or branch trade union and the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Chapter 4. RIGHT AND OBLIGATION OF TRADE UNIONS

Article 16. Rights of the trade unions

1. The trade unions shall have a right to:

1) represent and protect the rights and interests of their members, as well as be the representatives of employees in their mutual relationships with state bodies within their powers, employers, associations of subjects of private enterprise (associations, unions), the other public organizations;

2) sue to the court to protect the rights and interests of their members, to act in their best interests during mediation, in court, labor arbitration or arbitration, in the state bodies, to provide them with other legal assistance;

3) address the state bodies on the canceling of all or part or change of the regulatory legal acts are applied by them are prejudicing the rights and legal interests of trade union members;

4) appeal against acts of state bodies prejudicial to the rights and legitimate interests of trade union members in the manner prescribed by the laws of the Republic of Kazakhstan;

5) participate in prejudicial settlement of labor disputes;

6) participate in the settlement of individual and collective labor disputes in accordance with the labor legislation of the Republic of Kazakhstan and the legislation of the Republic of Kazakhstan on mediation;

7) carry out public control over observance of the rights and legal interests of its members in accordance with this Law;

8) hold conversation and negotiate agreements and collective treaties;

9) form cash fund;

10) to organize joint activities with the employer on provision of the requirements of protection of labor, prevention of industrial injuries and professional disease, as well as on performance of checks of conditions and protection of labor in the workplaces as a part of production committee on safety and protection of labor;

11) to participate in elaboration of normative legal acts concerning the labor and social rights and interests of citizens, including employment issues;

12) in accordance with the agreements and collective treaties with observance of the rules of safety and labor protection to visit as their representatives the workplaces of members of the trade union for consideration and appliance of measures on provision of normal working conditions;

13) organise and conduct strikes and peaceful assemblies in obedience to the law of the Republic of Kazakhstan;

14) make proposal to the state bodies to bring to justice persons are infracting the legislation of the Republic of Kazakhstan on trade unions are not performing obligations are provided by the agreements and collective treaties;

15) engage in publishing activities, to cover its work in print and other mass media, as well as in organizations;

16) have, use and dispose of property is belonging to the trade union on the right of property;

17) carry out of production and business activities in the interests of its members in accordance with the charter purposes.

18) to participate in the implementation of measures to ensure employment of the population.

2. Kazakhstan legislation, collective agreements may establish other rights of trade union.

Footnote. Article 16 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 23.11.2015 № 415-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 06.04.2016 № 483-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 08.04.2016 № 489-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); № 351-VI of 29.06.2020 (shall go into effect on 01.07.2021); № 334-VI of 25.05.2020 (shall come into force ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 17. Obligations of trade unions

The trade unions shall:

1) observe the legislation of the Republic of Kazakhstan, provisions of charter, decisions of the trade unions bodies;

2) perform obligation on collective treaty, branch, regional, general agreements;

3) within the authority to take measures on prevention of social and labor conflicts;

4) ensure that trade union members comply with the procedures for organising and holding strikes and peaceful assemblies prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

5) carry out explanatory work among trade union members to improve their legal literacy, including the basics of labour legislation of the Republic of Kazakhstan, as well as the provisions of the collective agreement, agreement on the work of the conciliation commission (if any), developing skills in negotiations and achieving consensus in labour agreements disputes;

6) promote the observance of the work rules and labor discipline, as well as the rules of safety and labor protection by the employees;

7) inform the members of the trade union on the receipt and expenditure of money on the conditions and in manner are determined by the charter;

8) represent non-unionised workers based on their written applications under the same conditions as for union members;

9) within three working days of election or re-election, inform the employer on members of elected trade union bodies who have not been dismissed from their main job.

Footnote. Article 17 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 23.11.2015 № 415-V (shall be enforced from 01.01.2016); № 321-VI of 04.05.2020 (shall come into force ten calendar days after the date of its first official publication); № 334-VI of 25.05.2020 (shall go into effect ten calendar days after the date of its first official publication); dated 15.02.2023 № 199-VII (shall be enforced upon expiration of sixty calendar days after the day of its first official publication).

Article 18. Protection of labor, social and economic rights and interests of members of the trade union

1. Trade unions shall be independent of the employer and through the trade union bodies shall represent their members in relations with the employer, protect their labor and social rights and interests by:

1) rendering of legal and advice assistance, as well as upon the negotiation of labor treaty with the employer by the member of the trade union;

2) a reasoned opinion on the validity of the termination of a labor contract with the members of elected trade union bodies, coordination of working conditions of its members in accordance with the collective contract;

3) appeal to the court with appealing to protect the rights and interests are protected by the Laws of the Republic of Kazakhstan of its members;

4) concluding a collective agreement or contract with the employer on behalf of its members, as well as on behalf of non-unionised employees who have authorised the union in a written statement;

5) participation in the structure of the conciliation commission on consideration of the individual labor disputes, the conciliation commission and labor arbitration upon the consideration of the collective labor disputes.

2. In purpose of protection of the labor, social and economic rights and interests of their members, the trade unions may use all the other methods are not contradict the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 18 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 23.11.2015 № 415-V (shall be enforced from 01.01.2016); № 321-VI of 04.05.2020 (shall come into force ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 19. Participation of the trade unions in the social partnership on republican, branch, regional levels and on the level of organization and monitoring of performance of made decisions

1. The trade unions shall participate in the social partnership by:

1) work in a tripartite republican, branch, regional commissions on social partnership and regulation of social and labor relations;

2) elaboration of projects of agreements and collective agreements and their negotiation;

3) consultations (conversations) with employers, their associations (associations, unions), the state bodies on questions of the regulation of labor relations and other directly related with them relations, provision of guarantees of the rights of employees in the scope of labor and improvement of labor legislation of the Republic of Kazakhstan.

2. The decisions, the provisions of collective agreements are accepted by the trade unions shall comply with decisions and provisions of general, branch and regional agreement are adopted by the bodies of the social partnership.

3. Monitoring of the performance of decisions are made by the trade unions shall carry out the trade unions of high level:

1) the decisions are made by the local trade unions – branch trade unions, membership organization of which they shall be;

2) the decisions are made by the territorial associations of the trade unions, branch trade unions - republican associations of the trade unions, membership organization of which they shall be.

Article 20. Carrying out of public control for observance of rights of members of the trade union

1. Trade unions shall carry out the public control for the observance of the rights and legal interests of its members, as well as employees are authorized to represent their interests on the treaty basis.

Public control for observance of labor legislation of the Republic of Kazakhstan shall be carried out in accordance with the Labor Code of the Republic of Kazakhstan.

Opposition and obstruction of the performed public control of the employer shall be prohibited.

2. The trade unions shall participate in the certification of production objects on conditions of labor on a permanent basis.

3. The authorized representative of the trade union shall be included in the structure of the commission on investigation of industrial accidents.

4. In order to implement internal control over labor safety and protection, trade unions on a parity basis shall be included in the production council for safety and labor protection in organizations.

Footnote. Article 20 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 23.11.2015 № 415-V (shall be enforced from 01.01.2016).

Article 21. Trade union demands, organizing and holding strikes and peaceful assemblies

Footnote. The title of Article 21 as reworded by Law of the RK № 334-VI of 25.05.2020 (shall be enacted ten calendar days after the date of its first official publication).

1. Trade unions have the right to make demands compliance with the procedure and under the conditions defined by the Labor Code of the Republic of Kazakhstan.

2. Trade unions may decide to hold a strike, if by means of conciliation failed to achieve a resolution of collective labor disputes, as well as in cases of deviation from the employer conciliation procedures or failure to comply with the agreement reached during the resolution of the dispute.

It is prohibited to urge workers to continue participating in the strike, is not lawful.

3. Trade unions shall organize and hold strikes and peaceful assemblies in obedience to the laws of Kazakhstan.

Footnote. Article 21 as amended by Law of RK № 334-VI dated 25.05.2020 (shall go into effect ten calendar days after its first official publication).

Article 22. Implementation of activities in the field of mass media

Footnote. Title of Article 22 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.06.2024 № 94-VIII (shall enter into force upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication).

The organization and activities of the mass media of trade unions are carried out in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan "On Mass Media."

Footnote. Article 22 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan № 19.06.2024 dated 94-VIII (shall enter into force upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication).

Article 23. Money funds of the trade unions

Unions may form their own and borrowed funds purses socio-economic purpose intended to finance activities aimed at implementing the statutory goals and objectives of trade unions.

Article 24. Participation in formation of the social policy of the state

Trade unions are developing plans and programs for the social protection of its members, including programs to combat unemployment and to ensure employment, protection of redundant workers, measures to establish a living wage and its observance, indexation of income, higher minimum wages, pensions, stipends and allowances, making them as proposals to the relevant authorities.

Article 25. Warrants of activity of the trade unions

1. It is prohibited any action whose purpose is to directly or indirectly subordinate unions any bodies and organizations or restrict their rights, as well as preventing provided by this Law and the charter of the trade unions.

2. The public authorities, employers (associations, unions) are required to provide information to trade union body on matters relating to the protection of the rights of trade union members, with the exception of information protected under the laws of the Republic of Kazakhstan.

3. In the cases provided for therein, or the collective agreement, the employer deducts the money to the union organization of cultural and sports and recreation activities.

4. Persons released from work as a result of being elected to elective office shall retain their place of work (post) for the duration of their elective office for the duration of their employment contract.

Footnote. Article 25 as amended by Law of the RK № 321-VІ of 04.05.2020 (shall be enacted ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 26. Guarantees of the persons elected to trade union bodies and not exempt from basic work

1. Members of the elected trade union bodies, not exempt from work, cannot be subjected to disciplinary action without the reasoned opinion of the trade union body, which they are members. Not exempt from work supervisor (Chairman) trade union body cannot be disciplined without a reasoned opinion superior trade union body.

2. Termination of a labor contract on the initiative of the employer with the members of elected trade union bodies that are not exempted from basic work shall be allowed upon compliance with the general procedure for termination of the labor contract, taking into account the reasoned opinion of the trade union body of which they are members, except for cases of liquidation of a legal entity or termination of the employer's activities - an individual. With the head (chairman) of the trade union body not dismissed from the main job, the labor contract cannot be terminated at the initiative of the employer without the motivated opinion of the higher trade union body, except for cases of liquidation of the legal entity or termination of the activity of the employer - an individual.

3. The account of the motivated opinion of the trade union body when issuing the employer's act on imposition of disciplinary punishment and termination of the labor contract with the persons specified in paragraphs 1 and 2 of this Article shall be performed in the manner provided by the collective agreement.

4. Collective agreements can be provided other guarantees for elected members and other union bodies.

5. The members of the trade union bodies to perform public duties in the interests of its members at the time of trade union education, participate as delegates to the congress (conference), convened by the trade unions, as well as in the work of the plenums, the Bureau shall be exempt from work. Conditions of release and the payment procedure shall provide collective agreements.

Footnote. Article 26 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 23.11.2015 № 415-V (shall be enforced from 01.01.2016).

Chapter 5. Trade unions bodies and trade union membership fees

Article 27. Powers of the trade unions bodies

1. Union members have the right to elect and be elected to trade union bodies in the manner specified by the charter of the union.

2. The powers of trade union bodies are determined by the charter of the union.

3. In accordance with the collective agreements and trade union bodies, employers decide to labor organizations, socio-economic and other issues.

Article 28. Material conditions for the activity trade union bodies

1. Material conditions of the trade union body are determined on the basis of the statute, collective agreement or agreement.

2. Union members have no rights to the leased property and their union dues.

Article 29. Trade union membership fees

1. The union is authorized to collect trade union dues at the place of work and study, without prejudice to the activities of the organization.

2. By agreement of the parties and at the written request of the employee, are members of trade unions and employers at least once a month, not later than the first decade of the next month, transfers to the account of the trade union trade union dues from employees' wages.

3. The trade union dues are the property of the union.

Chapter 6. Property of the trade unions, their economic and financial activity

Article 30. Property of the trade unions

1. Ownership of trade unions forming property created, acquired or transferred to them in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

2. Sources of formation of union property are:

1) trade union dues;

2) voluntary contributions and donations;

3) other not prohibited by the laws of the Republic of Kazakhstan received.

3. Trade unions possess, use and dispose of them by right of ownership in the interests of trade union members.

4. Trade unions are not liable for the obligations of the state, employers, and other entities, which in turn are not liable for the obligations of trade unions.

5. Financial activities of trade unions in accordance with their statutes.

Article 31 Production and Economic Activity of the trade unions

Trade unions have the right to carry out production and business activities to achieve the statutory objectives.

Chapter 7. FINAL AND TRANSITIONAL PROVISIONS

Article 32. Responsibility for violation of the legislation Republic of Kazakhstan on trade unions

Violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on trade unions shall be punishable under the Laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 33. Transitional provisions

Footnote. Article 33 is excluded by Law of the RK № 321-VІ of 04.05.2020 (shall come into force ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 34 Order of enforcement of this Law

1. This Law enters into force upon expiry of ten days after date of its first official publication.

2. The Law of the Republic of Kazakhstan dated 9 April, 1993 “On trade unions” shall be considered to have lost force (Bulletin of the Supreme Council of the Republic of Kazakhstan, 1993., № 8, Article 200; 1995., № 20, Article 121; Bulletin of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, 2002, № 15, Article 174; 2007., № 9, Article 67; 2009., № 8, Article 44; 2013., № 15, Article 76).

The President
of the Republic of Kazakhstan	N. Nazarbayev

Кәсiптiк одақтар туралы