ИПС "Әділет"

Қолданушылар назарына!
Қолданушыларға ыңғайлы болуы үшін ЗҚАИ мазмұнды жасады.

Осы Заң азаматтардың бірлесу бостандығына, кәсіптік одақтарды құруға, олардың қызметіне, оларды қайта ұйымдастыруға және таратуға конституциялық құқығын іске асыру нәтижесінде туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейді.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) аумақтық кәсіподақтар бірлестігі – аудан, қала, облыс, республикалық маңызы бар қала және астана деңгейіндегі кәсіподақтар бірлестігі;

2) әлеуметтік әріптестік – жұмыскерлер (жұмыскерлердің өкілдері), жұмыс берушілер (жұмыс берушілердің өкілдері), мемлекеттік органдар арасындағы еңбек қатынастарын және еңбек қатынастарымен тікелей байланысты өзге де қатынастарды, сондай-ақ әлеуметтік-экономикалық қатынастарды реттеу мәселелері бойынша олардың мүдделерін келісуді қамтамасыз етуге бағытталған, тең құқықты ынтымақтастыққа негізделген өзара қатынастар жүйесі;

3) бастауыш кәсіподақ ұйымы – кәсіподақтың тікелей ұйымдағы және осы ұйым қызметкерлері болып табылатын кәсіподақ мүшелерінен тұратын құрылымдық бөлімшесі;

4) жергілікті кәсіподақ – ортақ еңбек, өндірістік-кәсіптік мүдделермен байланысты, бір немесе бірнеше ұйым қызметкерлерінің ерікті бірлестігі;

5) кәсіподақ мүшесі – кәсіподақтың құрамына кіруге ерікті түрде ниет білдірген және кірген оның жарғысын мойындайтын және сақтайтын, мүшелік кәсіподақ жарналарын төлейтін жеке тұлға;

6) кәсiптiк одақ (кәсіподақ) – Қазақстан Республикасы азаматтарының еңбек, өндірістік-кәсiптiк мүдделерiнiң ортақтығы негiзiнде өз мүшелерiнiң еңбек және әлеуметтiк-экономикалық құқықтары мен мүдделерiн бiлдiру және қорғау үшін ерiктi түрде құрылатын, тiркелген мүшелiгi бар қоғамдық бiрлестiк;

7) кәсіподақ органы – кәсіподақ жарғысына сәйкес құрылған басқарушы орган;

8) мүшелік ұйым – кәсіподақтар, қатысушылар ретінде кәсіподақтың, осы Заңда айқындалған тәртіппен әлеуметтік әріптестіктің тиісті деңгейінде олардың бірлестіктерінің құрамына кіретін, олардың жарғыларын мойындайтын және сақтайтын олардың бірлестіктері;

9) республикалық кәсіподақтар бірлестігі – облыс, республикалық маңызы бар қала және астана деңгейіндегі салалық кәсіподақтардың, аумақтық кәсіподақтар бірлестіктерінің бірлестігі;

10) салалық кәсіподақ ортақ еңбек, өндірістік-кәсіптік мүдделермен байланысты қызметтің (экономикалық қызмет түрлерінің немесе кіші түрлерінің) бір саласы және онымен сабақтас салалар қызметкерлерінің, жергілікті кәсіподақтардың бірлестігі.

Ескерту. 1-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 04.05.2020 № 321-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

2-бап. Қазақстан Республикасының кәсiподақтар туралы заңнамасы

1. Қазақстан Республикасының кәсіподақтар туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.

2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда көзделгеннен өзгеше қағидалар белгiленсе, онда халықаралық шарттың қағидалары қолданылады.

3-бап. Осы Заңның адамдардың жекелеген санаттары үшін қолданылу ерекшелiктерi

1. Осы Заңның ережелерi Қазақстан Республикасынан тыс жерде iссапарда жүрген Қазақстан Республикасының азаматтарына, сондай-ақ Қазақстан Республикасында тұратын және жұмыс iстейтiн шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға қолданылады.

2. Шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың мүшелік кәсiподақ жарналарын төлеуі Қазақстан Республикасының азаматтарымен тең шарттарда жүргізіледі.

3. Жұмыс берушілердің өкілдері кез келген деңгейдегі сайланбалы кәсіподақ органдарында бола алмайды.

Ескерту. 3-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 04.05.2020 № 321-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

4-бап. Кәсiподақтар құру бостандығы

1. Кәсiподақтар өз мүшелерiнiң тең құқылығы негiзiнде құрылады. Бiр сала, ұйым шеңберiнде құрылатын кәсiподақтардың саны шектелмейді.

2. Барлық кәсiподақтарға тең құқықтық мүмкiндiктер берiледi.

3. Кәсiподақ құруға кедергi келтiруге, оның қызметiне қарсы іс-қимыл жасауға, сол сияқты оның істеріне заңсыз араласуға жол берілмейді.

5-бап. Кәсiподақтарды құру мен оның қызметі қағидаттары

1. Кәсiподақтар өндiрiстiк-салалық қағидат бойынша құрылады.

2. Кәсiподақтар жарғыларды, құрылымды өз бетінше әзірлейді және бекітеді, қызметтің басым бағыттарын айқындайды, кәсіподақ органдарын құрады, қызметті ұйымдастырады, жиналыстар, конференциялар, съездер және Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерімен тыйым салынбаған басқа да іс-шаралар өткізеді.

3. Кәсіподақтар өз қызметінде барлық деңгейдегі мемлекеттік органдардан, саяси партиялардан, жұмыс берушілер мен олардың бірлестіктерінен тәуелсіз болады, олардың бақылауында болмайды және оларға есеп бермейді.

4. Кәсіподақтар осы Заңда айқындалған тәртіппен кәсіподақтар бірлестіктерін құра алады.

6-бап. Кәсiподақтардың халықаралық байланыстары

Кәсiподақтар жарғылық мақсаттары мен мiндеттеріне сәйкес еңбекшілердің құқықтары мен мүдделерін қорғау саласында жұмыс істейтін халықаралық кәсiподақтар бірлестіктеріне кіруге, сондай-ақ ынтымақтастық туралы шарттар, келiсiмдер жасасуға құқылы.

Кəсіподақтар Қазақстан Республикасының заңнамасына сəйкес халықаралық ұйымдармен ынтымақтасуға және бірлесіп еңбекшілердің еңбек және әлеуметтік-экономикалық құқықтары мен мүдделерін қорғауға бағытталған іс-шараларды ұйымдастыруға, өткізуге және жобаларды іске асыруға құқылы.

Ескерту. 6-бап жаңа редакцияда - ҚР 04.05.2020 № 321-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

7-бап. Азаматтарды кәсiподақтарға мүше болу белгiсiбойынша кемсiтуге тыйым салу

1. Кәсiподақтарға мүше болу азаматтардың Қазақстан Республикасының заңдарында кепiлдiк берiлетiн еңбек, әлеуметтiк-экономикалық, саяси, жеке құқықтары мен бостандықтарына қандай да бiр шектеу қоюға әкеп соқпайды.

2. Қызметкердің кәсiподаққа мүше болу, оған кiру немесе одан шығу себебi бойынша жұмысқа қабылдау, жұмыста жоғарылату кезінде кемсітуге, сондай-ақ жұмыс берушінің бастамасымен еңбек шартын бұзуға тыйым салынады.

3. Адамдарды кәсіподаққа кіруден қалыс қалуға, бір кәсіподақтан шығып, басқасына кіруге не өз бетінше кәсіподақты таратуға қорқытып немесе басқа да құқыққа сыйымсыз әрекеттермен мәжбүрлеп оларға ықпал жасауға тыйым салынады.

2-тарау. КӘСIПОДАҚТАРДЫ ҚҰРУ, ҚАЙТА ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ ТАРАТУ

8-бап. Кәсіподақты құру

1. Кәсiподақ кемiнде он адамнан тұратын, өздерінің кәсіптік және өндірістік мүдделерінің ортақтығымен байланысты, жарғы бекiтiлетін және кәсіподақ органдары қалыптастырылатын құрылтай съезiн (конференцияны, жиналысты) шақыратын Қазақстан Республикасы азаматтары тобының бастамасы бойынша құрылады.

2. Мүшелiкке ие болу және одан айырылу шарттары мен тәртiбi кәсiподақтың жарғысында айқындалады.

3. Кәсiподақтың заңды тұлға ретiндегі құқық қабiлеттілігі мемлекеттік тiркелген кезден бастап пайда болады.

9-бап. Кәсіподақ жарғысы

1. Кәсіподақтың жарғысында:

1) кәсіподақтың атауы, орналасқан жері, қызметінің нысанасы мен мақсаттары;

2) жеке тұлғалардың, мүшелік ұйымдардың мүшелігі, кәсіподаққа (оның бірлестігіне) кіру, одан шығу, мүшеліктен айырылу шарттары мен тәртібі;

3) кәсіподақтың ұйымдық құрылымы;

4) кәсіподақ органдарын қалыптастыру тәртібі, оның құзыреті және өкілеттіктерінің мерзімдері;

5) кәсіподақ органдары есептілігінің және олардың қызметін бақылау тәртібі, мерзімдері;

6) кәсіподақтың және оның мүшелерінің құқықтары мен міндеттері, оның ішінде әлеуметтік әріптестіктің және өзі мүшелік ұйымы болып табылатын кәсіподақтардың органдары қабылдайтын шешімдерді орындау міндеттілігі;

7) кәсіподақ мүлкін қалыптастыру көздері, кәсіподақтың мүлікті басқару жөніндегі құқықтары;

8) мүшелік кәсіподақ жарналарын төлеу және оларды бөлу тәртібі;

9) өз мүшелеріне ақшаның түсуі және жұмсалуы туралы ақпарат беру тәртібі;

10) кәсіподақ жарғысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу тәртібі;

11) кәсіподақты қайта ұйымдастыру және тарату, кәсіподақ таратылған жағдайда мүліктің тағдыры туралы шешім қабылдау тәртібі көзделуге тиіс.

2. Жарғыда басқа кәсіподақтардағы мүшелікке қатысты шектеулер, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін өзге де ережелер көзделуі мүмкін.

10-бап. Кәсіподақты мемлекеттік тіркеу, қайта ұйымдастыру және тарату

1. Кәсіподақты мемлекеттiк тiркеу Қазақстан Республикасының заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу және филиалдар мен өкілдіктерді есептік тіркеу туралы заңнамасына сәйкес жүргізіледі.

Кәсіподақты мемлекеттiк тiркеу үшін қажеттi құжаттар тiркеушi органға кәсіподақтың құрылтай съезi (конференциясы, жиналысы) өткiзiлген күннен бастап екі айдан кешiктiрiлмей ұсынылады.

2. Республикалық, аумақтық кәсіподақтар бірлестіктері, салалық кәсіподақтар тiркелген күнінен бастап бір жыл өткенге дейін өздерін тіркеген органға осы Заңның 11-бабының 3-тармағында, 12-бабының 3-тармағында және 13-бабының 2-тармағында көзделген талаптарға сәйкес келуін растайтын құжаттардың көшірмелерін ұсынуға міндетті.

3. Осы баптың 2-тармағында көзделген талаптарды сақтамау республикалық, аумақтық кәсіподақтар бірлестіктерінің, салалық кәсіподақтың қызметін оларды тіркеген органдар мәліметтері негізінде облыстар, республикалық маңызы бар қалалар, астана жергілікті атқарушы органдарының жүгінуі бойынша "Қоғамдық бірлестіктер туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес үш айдан алты айға дейінгі мерзімге сот тәртібімен тоқтата тұруға алып келеді.

4. Алып тасталды - ҚР 11.07.2017 № 90-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

5. Кәсiподақты қайта ұйымдастыру және тарату Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүргізіледі.

Ескерту. 10-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 11.07.2017 № 90-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.05.2020 № 321-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

3-тарау. КӘСІПОДАҚТАРДЫҢ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ БІРЛЕСТІКТЕРІНІҢ МӘРТЕБЕСІ

11-бап. Республикалық кәсіподақтар бірлестігі

1. Республикалық кәсіподақтар бірлестігі республикалық деңгейдегі әлеуметтік әріптестікте қызметкерлердің, мүшелік ұйымдардың өкілетті өкілі болып табылады.

2. Республикалық кәсіподақтар бірлестігін салалық кәсіподақтар және (немесе) облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың аумақтық кәсіподақтар бірлестіктері коммерциялық емес ұйымның өзге ұйымдық-құқықтық нысанында құрады.

3. Республикалық кәсіподақтар бірлестігінің облыстар, республикалық маңызы бар қалалар және астана санының жартысынан астамын қамтитын аумақта мүшелік ұйымдары және (немесе) өкілдіктері (филиалдары) болуға тиіс.

3-1. Әлеуметтік әріптестік және әлеуметтік пен еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі республикалық үшжақты комиссияның жұмысына қатысу үшін республикалық кәсіподақтар бірлестігі еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік органды хабардар етуге тиіс.

4. Республикалық кәсіподақтар бірлестігі кәсіподақтар қызметінің құқықтық кепілдіктерін республикалық деңгейде қамтамасыз етуге, кәсіподақ мүшелерінің әлеуметтік, еңбек құқықтары мен мүдделерін білдіру және қорғау мәселелерінде мүшелік ұйымдардың әрекеттерін үйлестіруге жәрдемдеседі.

5. Республикалық кәсіподақтар бірлестігінің негізгі функциялары:

1) өзінің мүшелік ұйымдарының құқықтары мен мүдделерін білдіру, қорғау;

2) өзінің мүшелік ұйымдары қызметінің негізгі бағыттарын, стратегиясын әзірлеу және айқындау;

3) әлеуметтік әріптестіктің барлық деңгейлерінде әлеуметтік әріптестік жүйесін дамытуға жәрдемдесу;

4) республикалық жұмыс берушілер бірлестіктерімен және Қазақстан Республикасының Үкіметімен бас келісім жасасу кезінде әлеуметтік әріптестіктің тарапы болып әрекет ету, келісім жобасын дайындау және оны жасасу жөніндегі келіссөздерге қатысу;

5) әлеуметтік әріптестік және әлеуметтік пен еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі республикалық үшжақты комиссияның жұмысына қатысу;

6) шетелдік, халықаралық кәсіподақтар бірлестіктерімен және еңбекшілердің құқықтары мен бостандықтарын қорғау саласында жұмыс істейтін өзге де ұйымдармен ынтымақтастық жасау және мүшелік ұйымдардың олармен байланыстар орнатуына жәрдем көрсету;

7) жарғылық мақсаттарды іске асыруға бағытталған өзге де функцияларды жүзеге асыру.

6. Республикалық кәсіподақтар бірлестігі өзінің мүшелік ұйымдары үшін кәсіподақтардың үлгілік жарғысын ұсынуға және бекітуге құқылы.

Ескерту. 11-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 04.05.2020 № 321-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

12-бап. Аумақтық кәсіподақтар бірлестігі

1. Аумақтық кәсіподақтар бірлестігі өңірлік деңгейдегі әлеуметтік әріптестікте қызметкерлердің, мүшелік ұйымдардың өкілетті өкілі болып табылады.

2. Аумақтық кәсіподақтар бірлестігін кәсіподақтар және (немесе) олардың бірлестіктері құрады.

3. Облыс, республикалық маңызы бар қала және астана деңгейіндегі аумақтық кәсіподақтар бірлестігінің кемінде екі ауданның (облыстық маңызы бар қалалардың, қаладағы аудандардың) аумағында мүшелік ұйымдары және (немесе) өкілдіктері (филиалдары) болуға тиіс.

Аудан (облыстық маңызы бар қала) деңгейіндегі аумақтық кәсіподақтар бірлестігінің тиісті аумақта кемінде екі мүшелік ұйымы болуға тиіс.

3-1. Облыс, республикалық маңызы бар қала және астана деңгейіндегі аумақтық кәсіподақтар бірлестігінің республикалық кәсіподақтар бірлестігінің жарғысын сақтау шарттарымен мүшелік ұйым ретінде республикалық кәсіподақтар бірлестігінің құрамына кіруге құқығы бар.

3-2. Әлеуметтік әріптестік және әлеуметтік пен еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі облыстық, қалалық, аудандық комиссиялардың жұмысына қатысу үшін аумақтық кәсіподақтар бірлестігі тиiстi әкiмшiлiк-аумақтық бiрлiктiң жергiлiктi атқарушы органын хабардар етуге тиіс.

4. Аумақтық кәсіподақтар бірлестігінің негізгі функциялары:

1) өзінің мүшелік ұйымдарының құқықтары мен мүдделерін білдіру, қорғау;

2) өңірлік деңгейде әлеуметтік әріптестік жүйесін дамытуға жәрдемдесу;

3) өңірлік жұмыс берушілер бірлестіктерімен және Қазақстан Республикасының жергілікті атқарушы органдарымен өңірлік келісім жасасу кезінде әлеуметтік әріптестік тарапы болып әрекет ету, келісім жобасын дайындау және оны жасасу жөніндегі келіссөздерге қатысу;

4) әлеуметтік әріптестік және әлеуметтік пен еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі өңірлік комиссияның жұмысына қатысу;

5) жарғылық мақсаттарды іске асыруға бағытталған өзге де функцияларды жүзеге асыру.

Ескерту. 12-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 06.04.2016 № 483-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.05.2020 № 321-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

13-бап. Салалық кәсіподақ

1. Салалық кәсіподақ салалық деңгейдегі әлеуметтік әріптестікте қызметкерлердің, мүшелік ұйымдардың өкілетті өкілі болып табылады.

2. Салалық кәсіподақтың облыстар, республикалық маңызы бар қалалар және астана санының жартысынан астамын қамтитын аумақта құрылымдық бөлімшелері және (немесе) мүшелік ұйымдары болуға тиіс.

Шағын кәсіпкерлік субъектілерінің жұмыскерлері облыстар, республикалық маңызы бар қалалар және астана санының жартысынан астамын қамтитын аумақта құрылымдық бөлімшелері, мүшелік ұйымдары болған кезде салалық кәсіподақ құруға құқылы.

2-1. Әлеуметтік әріптестік және әлеуметтік пен еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі салалық комиссияның жұмысына қатысу үшін салалық кәсіподақ тиісті қызмет саласының уәкілетті мемлекеттік органын хабардар етуге тиіс.

3. Салалық кәсіподақтың республикалық кәсіподақтар бірлестігінің жарғысын сақтау шарттарымен мүшелік ұйым ретінде республикалық кәсіподақтар бірлестігінің құрамына кіруге құқығы бар.

4. Салалық кәсіподақтың негізгі функциялары:

1) өз мүшелерінің, мүшелік ұйымдарының еңбек және әлеуметтік құқықтары мен мүдделерін білдіру, қорғау;

2) салалық деңгейде әлеуметтік әріптестік жүйесін дамытуға жәрдемдесу;

3) салалық жұмыс берушілер ұйымдарының өкілетті өкілдерімен және Қазақстан Республикасының орталық мемлекеттік органдарымен салалық келісім жасасу кезінде әлеуметтік әріптестік тарапы болып әрекет ету, келісім жобасын дайындау және оны жасасу жөніндегі келіссөздерге қатысу;

4) әлеуметтік әріптестік және әлеуметтік пен еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі салалық комиссияның жұмысына қатысу;

5) жарғылық мақсаттарды іске асыруға бағытталған өзге де функцияларды жүзеге асыру.

5. Салалық кәсіподақтың филиалдары мен өкілдіктері салалық кәсіподақтың атынан және оның өкілеттіктері шегінде қызметкерлердiң өңiрлiк деңгейде келіссөздер жүргізу жөніндегі өкiлеттi өкiлдерi болып табылады.

Ескерту. 13-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 04.05.2020 № 321-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

14-бап. Жергілікті кәсіподақ

1. Жергілікті кәсіподақты ортақ еңбек, өндірістік-кәсіптік мүдделермен байланысты, бір немесе бірнеше ұйымның қызметкерлері ерікті түрде құрады.

2. Шағын кәсіпкерлік субъектілерінің қызметкерлері ерікті түрде құратын жергілікті кәсіподақ экономикалық қызметтің бірнеше түрi (кiшi түрлері) ұйымдарының қызметкерлерін біріктіре алады.

3. Жергілікті кәсіподақ ұйым (ұйымдар) деңгейіндегі әлеуметтік әріптестікте қызметкерлердің өкілетті өкілі болып табылады.

4. Жергілікті кәсіподақтың салалық кәсіподақтың және (немесе) аумақтық кәсіподақтар бірлестігінің жарғысын сақтау шарттарымен мүшелік ұйым ретінде олардың құрамына кіруге құқығы бар.

Ескерту. 14-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 04.05.2020 № 321-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

15-бап. Бастауыш кәсіподақ ұйымы

1. Бастауыш кәсіподақ ұйымы ұйымда құрылады, кемінде үш адамнан тұрады және заңды тұлға құрмай, жергілікті немесе салалық кәсіподақтың құрылымдық бөлімшесі және ұйым деңгейіндегі әлеуметтік әріптестікте қызметкерлердің өкілетті өкілі болып табылады.

2. Бастауыш кәсіподақ ұйымын құру, оның қызметін тоқтату тәртібі, құқықтары мен міндеттері жергілікті немесе салалық кәсіподақ жарғысына және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес бастауыш кәсіподақ ұйымы туралы ережеде айқындалады.

4-тарау. КӘСIПОДАҚТАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ, КЕПIЛДIКТЕРI

16-бап. Кәсiподақтардың құқықтары

1. Кәсiподақтардың:

1) өз мүшелерiнiң құқықтары мен мүдделерiн білдіруге және қорғауға, сондай-ақ мемлекеттiк органдармен өз өкілеттігі шегінде, жұмыс берушілермен, жекеше кәсіпкерлік субъектілерінің бірлестіктерімен (қауымдастықтармен, одақтармен), өзге де қоғамдық ұйымдармен өзара қарым-қатынастарда қызметкерлердің өкілдері болуға;

2) өз мүшелерінің құқықтары мен мүдделерін қорғау үшін сотқа талап қою беруге, медиация жүргізу кезінде, сотта, еңбек төрелігінде немесе төрелікте, мемлекеттік органдарда олардың мүдделерiнде әрекет етуге, оларға өзге де құқықтық көмек көрсетуге;

3) мемлекеттiк органдарға кәсiподақ мүшелерiнiң құқықтары мен заңды мүдделерiне қысым жасайтын, олар қабылдаған нормативтік құқықтық актiлердiң толық немесе iшiнара күшін жою не оларды өзгерту туралы өтiнiш жасауға;

4) мемлекеттiк органдардың кәсiподақ мүшелерiнiң құқықтары мен заңды мүдделерiне нұқсан келтіретін актiлерiне Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен шағым жасауға;

5) еңбек дауларын сотқа дейін шешуге қатысуға;

6) Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына және Қазақстан Республикасының медиация туралы заңнамасына сәйкес жеке және ұжымдық еңбек дауларын шешуге қатысуға;

7) осы Заңға сәйкес өз мүшелерінің құқықтары мен заңды мүдделерiнің сақталуына қоғамдық бақылауды жүзеге асыруға;

8) келіссөздер жүргізуге, келісімдер және ұжымдық шарттар жасасуға;

9) ақша қорларын қалыптастыруға;

10) еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі өндірістік кеңес құрамында еңбекті қорғау талаптарын қамтамасыз ету, өндірістік жарақаттану мен кәсіптік аурулардың алдын алу бойынша, сондай-ақ жұмыс орындарындағы еңбек жағдайы мен еңбекті қорғауға тексерулер жүргізу бойынша жұмыс берушімен бірлескен іс-қимылдарды ұйымдастыруға;

11) азаматтардың еңбек және әлеуметтік құқықтары мен мүдделерін, оның ішінде халықты жұмыспен қамту мәселері жөніндегі құқықтары мен мүдделерін қозғайтын нормативтік құқықтық актілерді әзірлеуге қатысуға;

12) келісімдерге және ұжымдық шарттарға сәйкес еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қағидаларын сақтай отырып, қалыпты еңбек жағдайларын қамтамасыз ету жөніндегі шараларды зерделеу және қолдану үшін кәсіподақ мүшелерінің жұмыс орындарына өз өкілдерін жіберуге;

13) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен ереуілдерді, бейбіт жиналыстарды ұйымдастыруға және өткізуге;

14) мемлекеттік органдарға Қазақстан Республикасының кәсіподақтар туралы заңнамасын бұзатын, келісімдерде және ұжымдық шарттарда көзделген міндеттемелерді орындамайтын тұлғаларды жауаптылыққа тарту жөнінде ұсыныстар енгізуге;

15) баспа қызметiмен айналысуға, өз жұмысын баспасөзде және басқа да бұқаралық ақпарат құралдарында, оның ішінде ұйымдарда да жария етуге;

16) кәсіподаққа меншік құқығында тиесілі мүлікті иеленуге, пайдалануға және оған билік етуге;

17) жарғылық мақсаттарға сәйкес өз мүшелерінің мүддесіне орай өндiрiстiк және шаруашылық қызметтi жүзеге асыруға;

18) халықты жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыруға қатысуға құқығы бар.

2. Қазақстан Республикасының заңнамасында, келiсiмдер мен ұжымдық шарттарда кәсiподақтардың өзге де құқықтары белгiленуi мүмкiн.

Ескерту. 16-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 23.11.2015 № 415-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 06.04.2016 № 483-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.04.2016 № 489-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 25.05.2020 № 334-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.06.2020 № 351-VI (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

17-бап. Кәсiподақтардың міндеттері

Кәсiподақтар:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасын, жарғының ережелерін, кәсіподақ органдарының шешімдерін сақтауға;

2) ұжымдық шарт, салалық, өңірлік, бас келісімдер бойынша міндеттемелерді орындауға;

3) өкілеттіктер шегінде әлеуметтік-еңбек жанжалдарының алдын алу жөнінде шаралар қолдануға;

4) кәсіподақ мүшелерінің Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген ереуілдерді, бейбіт жиналыстарды ұйымдастыру және өткізу тәртібін сақтауын қамтамасыз етуге;

5) кәсiподақ мүшелері арасында олардың құқықтық, оның ішінде Қазақстан Республикасы еңбек заңнамасының негіздері, сондай-ақ ұжымдық шарт, келісу комиссиясының жұмысы туралы келісім (бар болған кезде) ережелері бойынша сауаттылығын арттыру, келіссөздер жүргізе алу және еңбек дауларында пәтуаға қол жеткізу дағдыларын дамыту жөнінде түсіндіру жұмысын жүргізуге;

6) қызметкерлердің ішкі еңбек тәртіптемесі мен еңбек тәртібі қағидаларын, сондай-ақ еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қағидаларын сақтауына жәрдемдесуге;

7) жарғыда айқындалған шарттарда және тәртіппен кәсіподақ мүшелеріне ақшаның түсуі және жұмсалуы туралы ақпарат беруге;

8) кәсiподақ мүшелері болып табылмайтын жұмыскерлердің жазбаша өтініштері негізінде олардың мүдделерін кәсiподақ мүшелеріне арналғандай шарттарда білдіруге;

9) сайланған немесе қайта сайланған күннен бастап үш жұмыс күні ішінде жұмыс берушіге сайланбалы кәсіподақ органдарының негізгі жұмысынан босатылмаған мүшелері туралы ақпарат беруге міндетті.

Ескерту. 17-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 23.11.2015 № 415-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.05.2020 № 321-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 25.05.2020 № 334-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.02.2023 № 199-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

18-бап. Кәсiподақ мүшелерiнiң еңбек, әлеуметтiк-экономикалық құқықтары мен мүдделерiн қорғау

1. Кәсiподақтар жұмыс берушіден тәуелсіз болып табылады және кәсіподақ органдары арқылы жұмыс берушімен қарым-қатынастарда өз мүшелерiнің атынан өкілдік етеді, олардың еңбек және әлеуметтiк құқықтары мен мүдделерiн:

1) құқықтық және консультациялық көмек көрсету, оның ішінде кәсiподақ мүшесi жұмыс берушiмен еңбек шартын жасасқан кезде көмек көрсету;

2) сайланбалы кәсіподақ органдарының мүшелерімен еңбек шартын бұзудың негізділігі туралы уәжді пікір білдіру, өз мүшелерінің еңбек жағдайларын ұжымдық шартқа сәйкес келісу;

3) өз мүшелерiнiң құқықтарын және Қазақстан Республикасының заңдарымен қорғалатын мүдделерiн қорғау үшін сотқа арызбен жүгiну;

4) өз мүшелерi атынан, сондай-ақ кәсіподаққа жазбаша өтінішпен уәкілеттік берген, кәсіподақ мүшелері болып табылмайтын жұмыскерлер атынан жұмыс берушiмен ұжымдық шарт, келiсiм жасасу;

5) жеке еңбек дауларын қарау жөніндегі келісім комиссиясының, ұжымдық еңбек дауларын қарау кезінде татуластыру комиссиясының және еңбек төрелігінің құрамына қатысу арқылы қорғайды.

2. Өз мүшелерiнiң еңбек, әлеуметтiк-экономикалық құқықтары мен мүдделерiн қорғау мақсатында кәсiподақтар Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтiн барлық басқа да тәсілдерді пайдалана алады.

Ескерту. 18-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 23.11.2015 № 415-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.05.2020 № 321-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

19-бап. Кәсіподақтардың республикалық, салалық, өңірлік деңгейлерде және ұйым деңгейінде әлеуметтік әріптестікке қатысуы және қабылданған шешімдердің орындалу мониторингі

1. Кәсіподақтар әлеуметтік әріптестікке:

1) әлеуметтік әріптестік және әлеуметтік пен еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі республикалық, салалық, өңірлік үшжақты комиссияларда жұмыс істеу;

2) келісімдер мен ұжымдық шарттардың жобаларын әзірлеу және оларды жасасу;

3) жұмыс берушілермен, олардың бірлестіктерімен (қауымдастықтармен, одақтармен), мемлекеттік органдармен еңбек қатынастарын және олармен тікелей байланысты өзге де қатынастарды реттеу мәселелері бойынша консультациялар (келіссөздер), қызметкерлердің еңбек саласындағы құқықтарына кепілдіктерді қамтамасыз ету және Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасын жетілдіру арқылы қатысады.

2. Кәсіподақтар қабылдайтын шешімдер, ұжымдық шарттардың ережелері әлеуметтік әріптестік органдары қабылдайтын шешімдерге және бас, салалық және өңірлік келісімдердің ережелеріне сәйкес келуге тиіс.

3. Кәсіподақтар қабылдаған шешімдердің орындалуына мониторингті жоғары деңгейдегі кәсіподақтар:

1) жергілікті кәсіподақтар қабылдаған шешімдердің орындалуына – өздері мүшелік ұйымы болып табылатын салалық кәсіподақтар;

2) аумақтық кәсіподақтар бірлестіктері, салалық кәсіподақтар қабылдаған шешімдердің орындалуына – өздері мүшелік ұйымы болып табылатын республикалық кәсіподақтар бірлестіктері жүзеге асырады.

20-бап. Кәсiподақ мүшелерi құқықтарының сақталуына қоғамдық бақылауды жүзеге асыру

1. Кәсiподақтар өз мүшелерiнiң, сондай-ақ шарттық негізде өздерінің мүдделерін білдіруге уәкілеттік берген қызметкерлердің құқықтары мен заңды мүдделерiнiң сақталуына қоғамдық бақылауды жүзеге асырады.

Жүргiзiлетiн қоғамдық бақылауға жұмыс берушiнің тарапынан қарсы іс-қимылдың жасалуына және кедергi келтірілуіне жол берілмейді.

2. Кәсіподақтар өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша аттестаттауға тұрақты негізде қатысады.

3. Кәсіподақтың уәкілетті өкілі өндірістегі жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеру жөніндегі комиссияның құрамына кіреді.

4. Кәсіподақтар еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау бойынша ішкі бақылауды жүзеге асыру мақсатында ұйымдардағы еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі өндірістік кеңестің құрамына тепе-теңдік негізде кіреді.

Ескерту. 20-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 23.11.2015 № 415-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

21-бап. Кәсіподақтардың талаптар қоюы, ереуілдерді, бейбіт жиналыстарды ұйымдастыру және өткізу

Ескерту. 21-баптың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР 25.05.2020 № 334-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

1. Кәсiподақтар Қазақстан Республикасының Еңбек кодексiнде айқындалған тәртіпті сақтай отырып және жағдайларда талаптар қоюға құқылы.

2. Егер татуластыру рәсiмдері арқылы ұжымдық еңбек дауын шешуге қол жеткiзiлмесе, сондай-ақ жұмыс берушi татуластыру рәсiмдерінен жалтарған не дауды шешу барысында қол жеткiзiлген келiсiмдi ол орындамаған жағдайларда, кәсiподақтар ереуiл өткiзу туралы шешiм қабылдай алады.

Бұл ретте, қызметкерлерді сот заңсыз деп таныған ереуілге қатысуды жалғастыруға шақыруға тыйым салынады.

3. Кәсіподақтар Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ереуілдерді, бейбіт жиналыстарды ұйымдастырады және өткізеді.

4. Кәсiподақтар бiрлескен наразылық акцияларын өткiзу үшiн өздерiнiң күш-жiгерiн бiрiктiрiп, басқа кәсiподақтармен және қызметкерлер топтарымен ынтымақтастық белгiсi ретiнде осындай акциялар өткiзе алады.

Ескерту. 21-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 25.05.2020 № 334-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

22-бап. Масс-медиа саласында қызметті жүзеге асыру

Ескерту. 22-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 19.06.2024 № 94-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Кәсiподақтардың бұқаралық ақпарат құралдарын ұйымдастыру және олардың қызметі "Масс-медиа туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жүзеге асырылады.

Ескерту. 22-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 19.06.2024 № 94-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

23-бап. Кәсiподақтардың ақша қорлары

Кәсiподақтар өзінің және тартылған қаражат есебiнен кәсiподақтардың жарғылық мiндеттерi мен мақсаттарын іске асыруға бағытталған іс-шараларды қаржыландыруға арналған әлеуметтiк-экономикалық мақсаттағы ақша қорларын қалыптастыра алады.

24-бап. Мемлекеттiң әлеуметтiк саясатын қалыптастыруға кәсiподақтардың қатысуы

Кәсiподақтар жұмыссыздыққа қарсы күрес және жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету, жұмыстан босатылатын қызметкерлердi қорғау жөнiндегi бағдарламаларды, ең төмен күнкөрiс деңгейін белгiлеу және оны сақтау, кірістерді индекстеу, жалақының, зейнетақылардың, стипендиялардың және жәрдемақылардың ең төмен деңгейiн арттыру жөнiндегi іс-шараларды қоса алғанда, өз мүшелерiн әлеуметтiк қорғау жөніндегі жоспарлар мен бағдарламаларды әзiрлейдi, оларды тиiстi мемлекеттiк органдарға ұсыныстар ретiнде енгiзедi.

25-бап. Кәсiподақтар қызметiнiң кепiлдiктерi

1. Мақсаты кәсiподақтарды қандай да бiр органдарға және ұйымдарға тiкелей немесе жанама бағындыру немесе олардың құқықтарын шектеу болып табылатын, сондай-ақ кәсiподақтардың осы Заңда және жарғыда көзделген қызметіне кедергi келтіретін кез келген әрекеттерге тыйым салынады.

2. Мемлекеттiк органдар, жұмыс берушілер (бірлестіктер, қауымдастықтар, одақтар) кәсiподақ органына, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қорғалатын ақпаратты қоспағанда, кәсіподақ мүшелерiнiң құқықтарын қорғауға байланысты мәселелер бойынша ақпарат ұсынуға міндетті.

3. Келісімдерде немесе ұжымдық шартта көзделген жағдайларда, жұмыс беруші кәсіподаққа мәдени-бұқаралық және дене шынықтыру-сауықтыру жұмысын ұйымдастыруға ақша аударады.

4. Сайланбалы қызметке сайлану нәтижесінде жұмыстан босатылған адамдардың сайланбалы қызметіндегі жұмыс кезеңіне еңбек шартының мерзімі шеңберінде жұмыс орны (лауазымы) сақталады.

Ескерту. 25-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 04.05.2020 № 321-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

26-бап. Кәсіподақ органдарына сайланған және негізгі жұмысынан босатылмаған адамдарға кепілдіктер

1. Негізгі жұмысынан босатылмаған, сайланбалы кәсіподақ органдарының мүшелері өздері мүшелерi болып табылатын кәсiподақ органының уәжді пікірінсіз тәртiптiк жазаға тартылмайды. Негізгі жұмысынан босатылмаған кәсіподақ органының басшысы (төрағасы) жоғары тұрған кәсіподақ органының уәжді пікірінсіз тәртіптік жауаптылыққа тартылмайды.

2. Заңды тұлға таратылған не жұмыс беруші жеке тұлғаның қызметі тоқтатылған жағдайлардан басқа, негізгі жұмысынан босатылмаған, сайланбалы кәсіподақ органдарының мүшелерімен еңбек шартын жұмыс берушінің бастамасы бойынша бұзуға осы адамдар мүшелері болып табылатын кәсіподақ органының уәжді пікірі ескеріле отырып, еңбек шартын бұзудың жалпы тәртібі сақталған кезде жол беріледі. Заңды тұлға таратылған не жұмыс беруші жеке тұлғаның қызметі тоқтатылған жағдайлардан басқа, негізгі жұмысынан босатылмаған кәсіподақ органының басшысымен (төрағасымен) еңбек шарты жоғары тұрған кәсіподақ органының уәжді пікірінсіз жұмыс берушінің бастамасы бойынша бұзылмайды.

3. Тәртіптік жаза қолдану және осы баптың 1 және 2-тармақтарында аталған адамдармен еңбек шартын бұзу туралы жұмыс берушінің актісін шығарған кезде кәсіподақ органының уәжді пікірін ескеру ұжымдық шартта көзделген тәртіппен жүргізіледі.

4. Ұжымдық шарттарда кәсіподақ органдарының сайланбалы және басқа мүшелері үшін басқа кепілдіктер де көзделуі мүмкін.

5. Кәсіподақ органдарының мүшелерi өз мүшелерiнiң мүдделеріне орай қоғамдық мiндеттердi орындау үшiн кәсiподақ оқуы, кәсiподақтар шақыратын съездерге (конференцияларға), сондай-ақ олардың пленумдарының, төралқаларының жұмысына делегаттар ретiнде қатысуы уақытында негізгі *жұмыстан босатылады. Босату шарттары және ақы төлеу тәртiбi ұжымдық шарттарда және келiсiмдерде көзделедi.

Ескерту. 26-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 23.11.2015 № 415-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

5-тарау. КӘСIПОДАҚ ОРГАНДАРЫ ЖӘНЕ МҮШЕЛІК КӘСIПОДАҚ ЖАРНАЛАРЫ

27-бап. Кәсіподақ органдарының өкiлеттiктерi

1. Кәсіподақ мүшелері кәсіподақ жарғысында айқындалған тәртіппен кәсiподақ органдарын сайлауға немесе оларға сайлануға құқығы бар.

2. Кәсіподақ органдарының өкілеттіктері кәсіподақ жарғысында айқындалады.

3. Ұжымдық шарттарға және келісімдерге сәйкес кәсіподақ органдары мен жұмыс берушілер ұйымдардағы еңбек, әлеуметтік-экономикалық және басқа да мәселелерді шешеді.

28-бап. Кәсiподақ органдарының қызметі үшін материалдық жағдайлар

1. Кәсiподақ органының материалдық жағдайлары жарғының, ұжымдық шарттың немесе келiсiмнің негiзiнде айқындалады.

2. Кәсiподақ мүшелерінің өздерi кәсіподаққа берген мүлiкке және мүшелік жарналарға құқықтары жоқ.

29-бап. Мүшелік кәсiподақ жарналары

1. Кәсiподақ ұйымның қызметiне нұқсан келтiрмей, жұмыс және оқу орны бойынша мүшелік кәсiподақ жарналарын жинауға құқылы.

2. Тараптардың келісуі бойынша және кәсіподақ мүшелері болып табылатын қызметкерлердің жазбаша өтініштері болған кезде жұмыс беруші айына кемінде бір рет, келесі айдың бірінші онкүндігінен кешіктірмей, қызметкерлердің жалақысынан мүшелік кәсіподақ жарналарын кәсіподақтың шотына аударады.

3. Мүшелік кәсіподақ жарналары кәсіподақтың меншігі болып табылады.

6-тарау. КӘСIПОДАҚТАРДЫҢ МЕНШIГI, ОЛАРДЫҢ ШАРУАШЫЛЫҚ ЖӘНЕ ҚАРЖЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТI

30-бап. Кәсiподақтардың меншiгi

1. Кәсiподақтардың меншiгiн Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен құрылған, сатып алынған немесе оған берілген мүлік құрайды.

2. Мыналар:

1) мүшелік кәсіподақ жарналары;

2) ерікті жарналар және қайырмалдықтар;

3) Қазақстан Республикасы заңдарында тыйым салынбаған өзге де түсімдер кәсіподақ меншігін қалыптастыру көздері болып табылады.

3. Кәсiподақтар өздерiне меншiк құқығымен тиесiлi мүлiкті кәсіподақ мүшелерінің мүдделеріне орай иеленедi, пайдаланады және оған билiк етедi.

4. Кәсiподақтар мемлекеттiң, жұмыс берушiлердiң, басқа да заңды тұлғалардың мiндеттемелерi бойынша жауап бермейдi, өз кезегiнде олар кәсiподақтардың мiндеттемелерi бойынша жауап бермейді.

5. Кәсіподақтардың қаржылық қызметі олардың жарғыларына сәйкес жүзеге асырылады.

31-бап. Кәсiподақтардың өндiрiстiк және шаруашылық қызметi

Жарғылық мақсаттарға қол жеткiзу үшін кәсiподақтардың өндiрiстiк және шаруашылық қызметтi жүзеге асыруға құқығы бар.

7-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЖӘНЕ ӨТПЕЛІ ЕРЕЖЕЛЕР

32-бап. Қазақстан Республикасының кәсіподақтар туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

Қазақстан Республикасының кәсіподақтар туралы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа әкеп соғады.

33-бап. Өтпелі ережелер

Ескерту. 33-бап алып тасталды - ҚР 04.05.2020 № 321-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

34-бап. Осы Заңды қолданысқа енгiзу тәртiбi

1. Осы Заң алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi.

2. "Кәсiптiк одақтар туралы" 1993 жылғы 9 сәуiрдегі Қазақстан Республикасы Заңының (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесiнiң Жаршысы, 1993 ж., № 8, 200-құжат; 1995 ж., № 20, 121-құжат; Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 2002 ж., № 15, 147-құжат; 2007 ж., № 9, 67-құжат; 2009 ж., № 8, 44-құжат; 2013 ж., № 15, 76-құжат) күшi жойылды деп танылсын.

Қазақстан Республикасының
Президенті

Н. Назарбаев

Вниманию пользователей!
Для удобства пользования РЦПИ создано Оглавление.

Настоящий Закон регулирует общественные отношения, возникающие в результате реализации гражданами конституционного права на свободу объединений, создание, деятельность, реорганизацию и ликвидацию профессиональных союзов.

Глава 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем Законе

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:

1) территориальное объединение профсоюзов – объединение профсоюзов на уровне района, города, области, города республиканского значения и столицы;

2) социальное партнерство – система взаимоотношений между работниками (представителями работников), работодателями (представителями работодателей), государственными органами, направленная на обеспечение согласования их интересов по вопросам регулирования трудовых отношений и иных, непосредственно связанных с трудовыми отношениями, а также социально-экономических отношений, основанная на равноправном сотрудничестве;

3) первичная организация профсоюза – структурное подразделение профсоюза, находящееся непосредственно в организации и состоящее из членов профсоюза, являющихся работниками данной организации;

4) локальный профсоюз – добровольное объединение работников одной или нескольких организаций, связанных общими трудовыми, производственно-профессиональными интересами;

5) член профсоюза – физическое лицо, добровольно изъявившее желание и вступившее в состав профсоюза, которое признает и соблюдает его устав, платит членские профсоюзные взносы;

6) профессиональный союз (профсоюз) – общественное объединение с фиксированным членством, добровольно создаваемое на основе общности трудовых, производственно-профессиональных интересов граждан Республики Казахстан для представительства и защиты трудовых и социально-экономических прав и интересов своих членов;

7) профсоюзный орган – орган управления, образованный в соответствии с уставом профсоюза;

8) членская организация – профсоюзы, их объединения, входящие в качестве участников в состав профсоюза, их объединений на соответствующем уровне социального партнерства в порядке, определенном настоящим Законом, признающие и соблюдающие их уставы;

9) республиканское объединение профсоюзов – объединение отраслевых профсоюзов, территориальных объединений профсоюзов на уровне области, города республиканского значения и столицы;

10) отраслевой профсоюз – объединение работников одной отрасли деятельности (видов или подвидов экономической деятельности) и смежных с ней отраслей, локальных профсоюзов, связанных общими трудовыми, производственно-профессиональными интересами.

Сноска. Статья 1 с изменением, внесенным Законом РК от 04.05.2020 № 321-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 2. Законодательство Республики Казахстан о профсоюзах

1. Законодательство Республики Казахстан о профсоюзах основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.

2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые предусмотрены настоящим Законом, то применяются правила международного договора.

Статья 3. Особенности применения настоящего Закона для отдельных категорий лиц

1. Положения настоящего Закона применяются к гражданам Республики Казахстан, находящимся в командировке за пределами Республики Казахстан, а также иностранцам и лицам без гражданства, проживающим и работающим в Республике Казахстан.

2. Уплата членских профсоюзных взносов иностранцами и лицами без гражданства производится на равных условиях с гражданами Республики Казахстан.

3. Представители работодателей не могут состоять в выборных органах профсоюза любого уровня.

Сноска. Статья 3 с изменением, внесенным Законом РК от 04.05.2020 № 321-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 4. Свобода создания профсоюзов

1. Профсоюзы создаются на основе равноправия их членов. Количество профсоюзов, создаваемых в рамках одной отрасли, организации, не ограничивается.

2. Всем профсоюзам предоставляются равные правовые возможности.

3. Воспрепятствование созданию профсоюза, противодействие его деятельности, а равно незаконное вмешательство в его дела не допускаются.

Статья 5. Принципы создания и деятельности профсоюзов

1. Профсоюзы создаются по производственно-отраслевому принципу.

2. Профсоюзы самостоятельно разрабатывают и утверждают уставы, структуру, определяют приоритетные направления деятельности, образуют профсоюзные органы, организуют деятельность, проводят собрания, конференции, съезды и другие мероприятия, не запрещенные законодательными актами Республики Казахстан.

3. Профсоюзы независимы в своей деятельности от государственных органов всех уровней, политических партий, работодателей и их объединений, не подконтрольны и не подотчетны им.

4. Профсоюзы могут создавать объединения профсоюзов в порядке, определенном настоящим Законом.

Статья 6. Международные связи профсоюзов

Профсоюзы в соответствии с уставными целями и задачами вправе вступать в международные объединения профсоюзов, работающие в сфере защиты прав и интересов трудящихся, а также заключать договоры, соглашения о сотрудничестве.

Профсоюзы вправе сотрудничать и организовывать, проводить совместно с международными организациями мероприятия и реализовывать проекты, направленные на защиту трудовых и социально-экономических прав и интересов трудящихся, в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Сноска. Статья 6 в редакции Закона РК от 04.05.2020 № 321-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 7. Запрещение дискриминации граждан по признаку принадлежности к профсоюзам

1. Принадлежность к профсоюзам не влечет за собой какого-либо ограничения трудовых, социально-экономических, политических, личных прав и свобод граждан, гарантируемых законами Республики Казахстан.

2. Запрещаются дискриминация при приеме на работу, продвижении по работе, а также расторжение трудового договора по инициативе работодателя по причине принадлежности работника к профсоюзу, вступления или выхода из него.

3. Запрещается воздействие на лиц угрозой или другими неправомерными действиями заставить их воздержаться от вступления в профсоюз, выйти из одного профсоюза и вступить в другой либо самостоятельно распустить профсоюз.

Глава 2. СОЗДАНИЕ, РЕОРГАНИЗАЦИЯ И ЛИКВИДАЦИЯ ПРОФСОЮЗОВ

Статья 8. Создание профсоюза

1. Профсоюз создается по инициативе группы граждан Республики Казахстан не менее десяти человек, связанных общностью их профессиональных и производственных интересов, созывающих учредительный съезд (конференцию, собрание), на котором утверждается устав и формируются профсоюзные органы.

2. Условия и порядок приобретения и утраты членства определяются уставом профсоюза.

3. Правоспособность профсоюза как юридического лица возникает с момента государственной регистрации.

Статья 9. Устав профсоюза

1. Устав профсоюза должен предусматривать:

1) наименование, место нахождения, предмет и цели деятельности профсоюза;

2) членство, условия и порядок вступления физических лиц, членских организаций в профсоюз (его объединения), выхода из него, утраты членства;

3) организационную структуру профсоюза;

4) порядок формирования, компетенцию и сроки полномочий профсоюзных органов;

5) порядок, сроки отчетности профсоюзных органов и контроля за их деятельностью;

6) права и обязанности профсоюза и его членов, в том числе обязательность выполнения принимаемых решений органами социального партнерства и профсоюзов, членской организацией которого он является;

7) источники формирования имущества профсоюза, права профсоюза по управлению имуществом;

8) порядок уплаты членских профсоюзных взносов и их распределение;

9) порядок информирования своих членов о поступлении и расходовании денег;

10) порядок внесения изменений и дополнений в устав профсоюза;

11) порядок принятия решения о реорганизации и ликвидации профсоюза, судьбе имущества в случае ликвидации профсоюза.

2. Устав может предусматривать ограничения относительно членства в других профсоюзах, а также иные положения, не противоречащие законодательству Республики Казахстан.

Статья 10. Государственная регистрация, реорганизация и ликвидация профсоюза

1. Государственная регистрация профсоюза производится в соответствии с законодательством Республики Казахстан о государственной регистрации юридических лиц и учетной регистрации филиалов и представительств.

Документы, необходимые для государственной регистрации профсоюза, представляются в регистрирующий орган не позднее двух месяцев со дня проведения учредительного съезда (конференции, собрания) профсоюза.

2. До истечения года со дня регистрации республиканские, территориальные объединения профсоюзов, отраслевые профсоюзы обязаны представить в орган, зарегистрировавший их, копии документов, подтверждающих соответствие требованиям, предусмотренным пунктом 3 статьи 11, пунктом 3 статьи 12 и пунктом 2 статьи 13 настоящего Закона.

3. Несоблюдение требований, предусмотренных пунктом 2 настоящей статьи, влечет приостановление деятельности республиканского, территориального объединений профсоюзов, отраслевого профсоюза в судебном порядке на срок от трех до шести месяцев в соответствии с Законом Республики Казахстан "Об общественных объединениях" по обращению местных исполнительных органов областей, городов республиканского значения, столицы на основании сведений органов, зарегистрировавших их.

4. Исключен Законом РК от 11.07.2017 № 90-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

5. Реорганизация и ликвидация профсоюза производятся в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Сноска. Статья 10 с изменениями, внесенными законами РК от 11.07.2017 № 90-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 04.05.2020 № 321-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 3. СТАТУС ПРОФСОЮЗОВ И ИХ ОБЪЕДИНЕНИЙ

Статья 11. Республиканское объединение профсоюзов

1. Республиканское объединение профсоюзов является полномочным представителем работников, членских организаций в социальном партнерстве на республиканском уровне.

2. Республиканское объединение профсоюзов создается отраслевыми профсоюзами и (или) территориальными объединениями профсоюзов областей, городов республиканского значения и столицы в иной организационно-правовой форме некоммерческой организации.

3. Республиканское объединение профсоюзов должно иметь членские организации и (или) представительства (филиалы) на территории, включающей более половины количества областей, городов республиканского значения и столицу.

3-1. Для участия в работе республиканской трехсторонней комиссии по социальному партнерству и регулированию социальных и трудовых отношений республиканское объединение профсоюзов должно уведомить уполномоченный государственный орган по труду.

4. Республиканское объединение профсоюзов содействует обеспечению правовых гарантий деятельности профсоюзов на республиканском уровне, координации действий членских организаций в вопросах представления и защиты социальных, трудовых прав и интересов членов профсоюзов.

5. Основные функции республиканского объединения профсоюзов:

1) представлять, защищать права и интересы своих членских организаций;

2) разрабатывать и определять основные направления, стратегию деятельности своих членских организаций;

3) содействовать развитию системы социального партнерства на всех уровнях социального партнерства;

4) выступать стороной социального партнерства при заключении генерального соглашения с республиканскими объединениями работодателей и Правительством Республики Казахстан, участвовать в переговорах по подготовке проекта соглашения и его заключению;

5) участвовать в работе республиканской трехсторонней комиссии по социальному партнерству и регулированию социальных и трудовых отношений;

6) сотрудничать и оказывать содействие членским организациям в налаживании контактов с зарубежными, международными профсоюзными объединениями и иными организациями, работающими в сфере защиты прав и свобод трудящихся;

7) осуществлять иные функции, направленные на реализацию уставных целей.

6. Республиканское объединение профсоюзов вправе рекомендовать и утверждать типовой устав профсоюзов для своих членских организаций.

Сноска. Статья 11 с изменениями, внесенными Законом РК от 04.05.2020 № 321-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 12. Территориальное объединение профсоюзов

1. Территориальное объединение профсоюзов является полномочным представителем работников, членских организаций в социальном партнерстве на региональном уровне.

2. Территориальное объединение профсоюзов создается профсоюзами и (или) их объединениями.

3. Территориальное объединение профсоюзов на уровне области, города республиканского значения и столицы должно иметь членские организации и (или) представительства (филиалы) на территории не менее двух районов (городов областного значения, районов в городе).

Территориальное объединение профсоюзов на уровне района (города областного значения) должно иметь не менее двух членских организаций на соответствующей территории.

3-1. Территориальное объединение профсоюзов на уровне области, города республиканского значения и столицы имеет право вступать в состав республиканского объединения профсоюзов в качестве членской организации на условиях соблюдения устава республиканского объединения профсоюзов.

3-2. Для участия в работе областной, городской, районной комиссий по социальному партнерству и регулированию социальных и трудовых отношений территориальное объединение профсоюзов должно уведомить местный исполнительный орган соответствующей административно-территориальной единицы.

4. Основные функции территориального объединения профсоюзов:

1) представлять, защищать права и интересы своих членских организаций;

2) содействовать развитию системы социального партнерства на региональном уровне;

3) выступать стороной социального партнерства при заключении регионального соглашения с региональными объединениями работодателей и местными исполнительными органами Республики Казахстан, участвовать в переговорах по подготовке проекта соглашения и его заключению;

4) участвовать в работе региональной комиссии по социальному партнерству и регулированию социальных и трудовых отношений;

5) осуществлять иные функции, направленные на реализацию уставных целей.

Сноска. Статья 12 с изменениями, внесенными законами РК от 06.04.2016 № 483-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 04.05.2020 № 321-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 13. Отраслевой профсоюз

1. Отраслевой профсоюз является полномочным представителем работников, членских организаций в социальном партнерстве на отраслевом уровне.

2. Отраслевой профсоюз должен иметь структурные подразделения и (или) членские организации на территории, включающей более половины количества областей, городов республиканского значения и столицу.

Работники субъектов малого предпринимательства вправе создавать отраслевой профсоюз при наличии структурных подразделений, членских организаций на территории, включающей более половины количества областей, городов республиканского значения и столицу.

2-1. Для участия в работе отраслевой комиссии по социальному партнерству и регулированию социальных и трудовых отношений отраслевой профсоюз должен уведомить уполномоченный государственный орган соответствующей сферы деятельности.

3. Отраслевой профсоюз имеет право вступать в состав республиканского объединения профсоюзов в качестве членской организации на условиях соблюдения устава республиканского объединения профсоюзов.

4. Основные функции отраслевого профсоюза:

1) представлять, защищать трудовые и социальные права и интересы своих членов, членских организаций;

2) содействовать развитию системы социального партнерства на отраслевом уровне;

3) выступать стороной социального партнерства при заключении отраслевого соглашения с полномочными представителями отраслевых организаций работодателей и центральными государственными органами Республики Казахстан, участвовать в переговорах по подготовке проекта соглашения и его заключению;

4) участвовать в работе отраслевой комиссии по социальному партнерству и регулированию социальных и трудовых отношений;

5) осуществлять иные функции, направленные на реализацию уставных целей.

5. Филиалы и представительства отраслевого профсоюза являются полномочными представителями работников по ведению переговоров на региональном уровне от имени и в пределах полномочий отраслевого профсоюза.

Сноска. Статья 13 с изменениями, внесенными Законом РК от 04.05.2020 № 321-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 14. Локальный профсоюз

1. Локальный профсоюз добровольно создается работниками одной или нескольких организаций, связанными общими трудовыми, производственно-профессиональными интересами.

2. Локальный профсоюз, добровольно создаваемый работниками субъектов малого предпринимательства, может объединять работников организаций нескольких видов (подвидов) экономической деятельности.

3. Локальный профсоюз является полномочным представителем работников в социальном партнерстве на уровне организации (организаций).

4. Локальный профсоюз имеет право входить в состав отраслевого профсоюза и (или) территориального объединения профсоюзов в качестве членской организации на условиях соблюдения их устава.

Сноска. Статья 14 с изменением, внесенным Законом РК от 04.05.2020 № 321-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 15. Первичная организация профсоюза

1. Первичная организация профсоюза создается в организации, состоит не менее чем из трех человек и является структурным подразделением локального или отраслевого профсоюза без образования юридического лица и полномочным представителем работников в социальном партнерстве на уровне организации.

2. Порядок создания, прекращения деятельности, права и обязанности первичной организации профсоюза определяются положением о первичной организации профсоюза в соответствии с уставом локального или отраслевого профсоюза и законодательством Республики Казахстан.

Глава 4. ПРАВА И ОБЯЗАННОСТИ, ГАРАНТИИ ПРОФСОЮЗОВ

Статья 16. Права профсоюзов

1. Профсоюзы имеют право:

1) представлять и защищать права и интересы своих членов, а также быть представителями работников во взаимоотношениях с государственными органами в пределах своих полномочий, работодателями, объединениями субъектов частного предпринимательства (ассоциациями, союзами), иными общественными организациями;

2) предъявлять в суд иски в защиту прав и интересов своих членов, выступать в их интересах при проведении медиации, в суде, трудовом арбитраже или арбитраже, в государственных органах, оказывать им иную правовую помощь;

3) обращаться в государственные органы об отмене полностью или частично либо изменении принятых ими нормативных правовых актов, ущемляющих права и законные интересы членов профсоюза;

4) обжаловать в порядке, установленном законами Республики Казахстан, акты государственных органов, ущемляющие права и законные интересы членов профсоюза;

5) участвовать в досудебном разрешении трудовых споров;

6) участвовать в разрешении индивидуальных и коллективных трудовых споров в соответствии с трудовым законодательством Республики Казахстан и законодательством Республики Казахстан о медиации;

7) осуществлять общественный контроль за соблюдением прав и законных интересов своих членов в соответствии с настоящим Законом;

8) вести переговоры, заключать соглашения и коллективные договоры;

9) формировать денежные фонды;

10) в составе производственного совета по безопасности и охране труда организовывать совместные действия с работодателем по обеспечению требований охраны труда, предупреждению производственного травматизма и профессиональных заболеваний, а также по проведению проверок условий и охраны труда на рабочих местах;

11) участвовать в разработке нормативных правовых актов, затрагивающих трудовые и социальные права и интересы граждан, в том числе по вопросам занятости населения;

12) в соответствии с соглашениями и коллективными договорами с соблюдением правил безопасности и охраны труда посещать в лице своих представителей рабочие места членов профсоюза для изучения и принятия мер по обеспечению нормальных условий труда;

13) организовывать и проводить в установленном законодательством Республики Казахстан порядке забастовки, мирные собрания;

14) вносить предложения государственным органам по привлечению к ответственности лиц, нарушающих законодательство Республики Казахстан о профсоюзах, не выполняющих обязательства, предусмотренные соглашениями и коллективными договорами;

15) заниматься издательской деятельностью, освещать свою работу в печати и других средствах массовой информации, в том числе и в организациях;

16) владеть, пользоваться и распоряжаться имуществом, принадлежащим профсоюзу на праве собственности;

17) осуществлять производственную и хозяйственную деятельность в интересах своих членов в соответствии с уставными целями;

18) участвовать в осуществлении мероприятий по обеспечению занятости населения.

2. Законодательством Республики Казахстан, соглашениями и коллективными договорами могут устанавливаться иные права профсоюзов.

Сноска. Статья 16 с изменениями, внесенными законами РК от 23.11.2015 № 415-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 06.04.2016 № 483-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.04.2016 № 489-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 25.05.2020 № 334-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 29.06.2020 № 351-VI (вводится в действие с 01.07.2021).

Статья 17. Обязанности профсоюзов

Профсоюзы обязаны:

1) соблюдать законодательство Республики Казахстан, положения устава, решения профсоюзных органов;

2) выполнять обязательства по коллективному договору, отраслевому, региональному, генеральному соглашениям;

3) в пределах полномочий принимать меры по предупреждению социально-трудовых конфликтов;

4) обеспечивать соблюдение членами профсоюза установленного законодательством Республики Казахстан порядка организации и проведения забастовок, мирных собраний;

5) проводить разъяснительную работу среди членов профсоюза по повышению их правовой грамотности, в том числе по основам трудового законодательства Республики Казахстан, а также положениям коллективного договора, соглашения о работе согласительной комиссии (при наличии), развитию навыков умения вести переговоры и достижения консенсуса в трудовых спорах;

6) содействовать соблюдению работниками правил внутреннего трудового распорядка и трудовой дисциплины, а также правил безопасности и охраны труда;

7) информировать членов профсоюза о поступлении и расходовании денег на условиях и в порядке, определенных уставом;

8) представлять интересы работников, не являющихся членами профсоюза, на основании их письменных заявлений на тех же условиях, как и для членов профсоюза;

9) информировать работодателя в течение трех рабочих дней со дня избрания или переизбрания о членах выборных профсоюзных органов, не освобожденных от основной работы.

Сноска. Статья 17 с изменениями, внесенными законами РК от 23.11.2015 № 415-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 04.05.2020 № 321-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 25.05.2020 № 334-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.02.2023 № 199-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 18. Защита трудовых, социально-экономических прав и интересов членов профсоюза

1. Профсоюзы являются независимыми от работодателя и через профсоюзные органы представляют своих членов в отношениях с работодателем, защищают их трудовые и социальные права и интересы путем:

1) оказания правовой и консультативной помощи, в том числе при заключении членом профсоюза трудового договора с работодателем;

2) мотивированного мнения об обоснованности расторжения трудового договора с членами выборных профсоюзных органов, согласования условий труда своих членов в соответствии с коллективным договором;

3) обращения в суд с заявлением в защиту прав и охраняемых законами Республики Казахстан интересов своих членов;

4) заключения коллективного договора, соглашения с работодателем от имени своих членов, а также от имени работников, не являющихся членами профсоюза, уполномочивших профсоюз письменным заявлением;

5) участия в составе согласительной комиссии по рассмотрению индивидуальных трудовых споров, примирительной комиссии и трудового арбитража при рассмотрении коллективных трудовых споров.

2. В целях защиты трудовых, социально-экономических прав и интересов своих членов профсоюзы могут использовать все другие способы, не противоречащие законодательству Республики Казахстан.

Сноска. Статья 18 с изменениями, внесенными законами РК от 23.11.2015 № 415-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 04.05.2020 № 321-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 19. Участие профсоюзов в социальном партнерстве на республиканском, отраслевом, региональном уровнях и на уровне организации и мониторинг исполнения принятых решений

1. Профсоюзы участвуют в социальном партнерстве путем:

1) работы в трехсторонних республиканской, отраслевой, региональной комиссиях по социальному партнерству и регулированию социальных и трудовых отношений;

2) разработки проектов соглашений и коллективных договоров и их заключения;

3) консультаций (переговоров) с работодателями, их объединениями (ассоциациями, союзами), государственными органами по вопросам регулирования трудовых отношений и иных непосредственно связанных с ними отношений, обеспечения гарантий прав работников в сфере труда и совершенствования трудового законодательства Республики Казахстан.

2. Принимаемые профсоюзами решения, положения коллективных договоров должны соответствовать принимаемым органами социального партнерства решениям и положениям генерального, отраслевого и регионального соглашений.

3. Мониторинг выполнения принятых профсоюзами решений осуществляют профсоюзы вышестоящего уровня:

1) решений, принятых локальными профсоюзами, – отраслевые профсоюзы, членской организацией которых они являются;

2) решений, принятых территориальными объединениями профсоюзов, отраслевыми профсоюзами, – республиканские объединения профсоюзов, членской организацией которых они являются.

Статья 20. Осуществление общественного контроля за соблюдением прав членов профсоюза

1. Профсоюзы осуществляют общественный контроль за соблюдением прав и законных интересов своих членов, а также работников, уполномочивших представлять их интересы на договорной основе.

Противодействие и воспрепятствование проводимому общественному контролю со стороны работодателя не допускаются.

2. Профсоюзы участвуют в аттестации производственных объектов по условиям труда на постоянной основе.

3. Уполномоченный представитель профсоюза входит в состав комиссии по расследованию несчастных случаев на производстве.

4. В целях осуществления внутреннего контроля по безопасности и охране труда профсоюзы на паритетной основе входят в состав производственного совета по безопасности и охране труда в организациях.

Сноска. Статья 20 с изменениями, внесенными Законом РК от 23.11.2015 № 415-V (вводится в действие с 01.01.2016).

Статья 21. Выдвижение требований профсоюзами, организация и проведение забастовок, мирных собраний

Сноска. Заголовок статьи 21 в редакции Закона РК от 25.05.2020 № 334-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Профсоюзы вправе выдвигать требования с соблюдением порядка и на условиях, определенных Трудовым кодексом Республики Казахстан.

2. Профсоюзы могут принять решение о проведении забастовки, если посредством примирительных процедур не удалось добиться разрешения коллективного трудового спора, а также в случаях уклонения работодателя от примирительных процедур либо невыполнения им соглашения, достигнутого в ходе разрешения спора.

При этом запрещается призывать работников к продолжению участия в забастовке, признанной судом незаконной.

3. Профсоюзы организовывают и проводят забастовки, мирные собрания в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

4. Профсоюзы могут объединять свои усилия для проведения совместных акций протеста и проводить такие акции в знак солидарности с другими профсоюзами и группами работников.

Сноска. Статья 21 с изменениями, внесенными Законом РК от 25.05.2020 № 334-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 22. Осуществление деятельности в области масс-медиа

Сноска. Заголовок статьи 22 с изменением, внесенным Законом РК от 19.06.2024 № 94-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Организация и деятельность средств массовой информации профсоюзов осуществляются в соответствии с Законом Республики Казахстан "О масс-медиа".

Сноска. Статья 22 с изменениями, внесенными Законом РК от 19.06.2024 № 94-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 23. Денежные фонды профсоюзов

Профсоюзы могут формировать за счет собственных и привлеченных средств денежные фонды социально-экономического назначения, предназначенные для финансирования мероприятий, направленных на реализацию уставных задач и целей профсоюзов.

Статья 24. Участие профсоюзов в формировании социальной политики государства

Профсоюзы разрабатывают планы и программы по социальной защите своих членов, включая программы борьбы с безработицей и по обеспечению занятости, защите высвобождаемых работников, мероприятия по установлению прожиточного минимума и его соблюдению, индексации доходов, повышению минимального уровня заработной платы, пенсий, стипендий и пособий, вносят их в качестве предложений в соответствующие государственные органы.

Статья 25. Гарантии деятельности профсоюзов

1. Запрещаются любые действия, целью которых является прямо или косвенно подчинить профсоюзы каким-либо органам и организациям или ограничить их в правах, а также препятствующие предусмотренной настоящим Законом и уставом деятельности профсоюзов.

2. Государственные органы, работодатели (объединения, ассоциации, союзы) обязаны предоставлять профсоюзному органу информацию по вопросам, связанным с защитой прав членов профсоюза, за исключением информации, охраняемой в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

3. В случаях, предусмотренных соглашениями или коллективным договором, работодатель отчисляет деньги профсоюзу на организацию культурно-массовой и физкультурно-оздоровительной работы.

4. За лицами, освобожденными от работы вследствие избрания на выборные должности, на период работы в выборной должности сохраняется место работы (должность) в рамках срока трудового договора.

Сноска. Статья 25 с изменением, внесенным Законом РК от 04.05.2020 № 321-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 26. Гарантии лицам, избранным в профсоюзные органы и не освобожденным от основной работы

1. Члены выборных профсоюзных органов, не освобожденные от основной работы, не могут быть подвергнуты дисциплинарным взысканиям без мотивированного мнения профсоюзного органа, членами которого они являются. Не освобожденный от основной работы руководитель (председатель) профсоюзного органа не может быть привлечен к дисциплинарной ответственности без мотивированного мнения вышестоящего профсоюзного органа.

2. Расторжение трудового договора по инициативе работодателя с членами выборных профсоюзных органов, не освобожденными от основной работы, допускается при соблюдении общего порядка расторжения трудового договора с учетом мотивированного мнения профсоюзного органа, членами которого эти лица являются, кроме случаев ликвидации юридического лица либо прекращения деятельности работодателя – физического лица. С не освобожденным от основной работы руководителем (председателем) профсоюзного органа не может быть расторгнут трудовой договор по инициативе работодателя без мотивированного мнения вышестоящего профсоюзного органа, кроме случаев ликвидации юридического лица либо прекращения деятельности работодателя – физического лица.

3. Учет мотивированного мнения профсоюзного органа при издании акта работодателя о наложении дисциплинарного взыскания и расторжении трудового договора с лицами, указанными в пунктах 1 и 2 настоящей статьи, производится в порядке, предусмотренном коллективным договором.

4. В коллективных договорах могут быть предусмотрены и другие гарантии для выборных и других членов профсоюзных органов.

5. Члены профсоюзных органов для выполнения общественных обязанностей в интересах своих членов на время профсоюзной учебы, участия в качестве делегатов на съездах (конференциях), созываемых профсоюзами, а также в работе их пленумов, президиумов освобождаются от основной работы. Условия освобождения и порядок оплаты предусматриваются коллективными договорами и соглашениями.

Сноска. Статья 26 с изменениями, внесенными Законом РК от 23.11.2015 № 415-V (вводится в действие с 01.01.2016).

Глава 5. ПРОФСОЮЗНЫЕ ОРГАНЫ И ЧЛЕНСКИЕ ПРОФСОЮЗНЫЕ ВЗНОСЫ

Статья 27. Полномочия профсоюзных органов

1. Члены профсоюза имеют право избирать и быть избранными в профсоюзные органы в порядке, определенном уставом профсоюза.

2. Полномочия профсоюзных органов определяются уставом профсоюза.

3. В соответствии с коллективными договорами и соглашениями профсоюзные органы и работодатели решают в организациях трудовые, социально-экономические и другие вопросы.

Статья 28. Материальные условия для деятельности профсоюзных органов

1. Материальные условия профсоюзного органа определяются на основании устава, коллективного договора или соглашения.

2. Члены профсоюза не имеют прав на переданные ими профсоюзу имущество и членские взносы.

Статья 29. Членские профсоюзные взносы

1. Профсоюз правомочен собирать членские профсоюзные взносы по месту работы и учебы без ущерба для деятельности организации.

2. По согласованию сторон и при наличии письменных заявлений работников, являющихся членами профсоюза, работодатель не реже одного раза в месяц, не позже первой декады следующего месяца, перечисляет на счет профсоюза членские профсоюзные взносы из заработной платы работников.

3. Членские профсоюзные взносы являются собственностью профсоюза.

Глава 6. СОБСТВЕННОСТЬ ПРОФСОЮЗОВ, ИХ ХОЗЯЙСТВЕННАЯ И
ФИНАНСОВАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ

Статья 30. Собственность профсоюзов

1. Собственность профсоюзов образует имущество, созданное, приобретенное или переданное им в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

2. Источниками формирования собственности профсоюза являются:

1) членские профсоюзные взносы;

2) добровольные взносы и пожертвования;

3) иные не запрещенные законами Республики Казахстан поступления.

3. Профсоюзы владеют, пользуются и распоряжаются принадлежащим им на праве собственности имуществом в интересах членов профсоюзов.

4. Профсоюзы не отвечают по обязательствам государства, работодателей, других юридических лиц, которые в свою очередь не отвечают по обязательствам профсоюзов.

5. Финансовая деятельность профсоюзов осуществляется в соответствии с их уставами.

Статья 31. Производственная и хозяйственная деятельность профсоюзов

Профсоюзы имеют право осуществлять производственную и хозяйственную деятельность для достижения уставных целей.

Глава 7. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ И ПЕРЕХОДНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 32. Ответственность за нарушение законодательства Республики Казахстан о профсоюзах

Нарушение законодательства Республики Казахстан о профсоюзах влечет ответственность, установленную законами Республики Казахстан.

Статья 33. Переходные положения

Сноска. Статья 33 исключена Законом РК от 04.05.2020 № 321-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 34. Порядок введения в действие настоящего Закона

1. Настоящий Закон вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

2. Признать утратившим силу Закон Республики Казахстан от 9 апреля 1993 года "О профессиональных союзах" (Ведомости Верховного Совета Республики Казахстан, 1993 г., № 8, ст. 200; 1995 г., № 20, ст. 121; Ведомости Парламента Республики Казахстан, 2002 г., № 15, ст. 147; 2007 г., № 9, ст. 67; 2009 г., № 8, ст. 44; 2013 г., № 15, ст. 76).


Президент Республики Казахстан	Н. НАЗАРБАЕВ

Кәсiптiк одақтар туралы