Табиғи монополиялар туралы

Қазақстан Республикасының Заңы 2018 жылғы 27 желтоқсандағы № 204-VІ ҚРЗ.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      Осы Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 36-баптан қараңыз.
      Қолданушылар назарына!
      Қолданушыларға қолайлы болуы үшін ЗҚАИ мазмұнды жасады.

      МАЗМҰНЫ

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңның мақсаттары

      Осы Заңның мақсаттары мыналар болып табылады:

      1) тұтынушылар мен табиғи монополиялар субъектілері мүдделерінің теңгеріміне қол жеткізу;

      2) табиғи монополиялар салаларындағы қызметті мемлекеттік реттеудің құқықтық негіздерін айқындау;

      3) реттеліп көрсетілетін қызметтердің тұтынушылар үшін қолжетімділігін қамтамасыз ету;

      4) тұтынушылар мен табиғи монополиялар субъектiлерiнің мүдделерiн қорғауды қамтамасыз ету;

      5) табиғи монополиялар салаларындағы қызметті мемлекеттік реттеу рәсімдерінің жариялылығы мен ашықтығын қамтамасыз ету;

      6) реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапасын арттыруды және оларға сұранысты қанағаттандыруды ынталандыру.

2-бап. Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасы

      1. Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.

      2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда қамтылғаннан өзгеше қағидалар белгіленсе, онда халықаралық шарттың қағидалары қолданылады.

3-бап. Осы Заңның қолданылуы

      1. Осы Заң табиғи монополиялар субъектiлерi ұсынатын Қазақстан Республикасының көрсетілетін қызметтер нарығында туындайтын қатынастарға қолданылады.

      2. Осы Заңда қамтылмаған қатынастар Қазақстан Республикасының кәсіпкерлік саласындағы заңнамасымен және Қазақстан Республикасының басқа да заңнамасымен реттеледі.

      3. Осы Заңмен табиғи монополиялар салаларына жатқызылған реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын табиғи монополия субъектісіне қызметті мемлекеттік реттеу және мемлекеттік бақылау реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынуға қатысты ғана қолданылады.

      4. Осы Заңның күші табиғи монополиялар салаларына жатқызылған қызметті жүзеге асыратын дара кәсіпкерлер мен заңды тұлғаларға мынадай:

      1) қызметі өз мұқтаждарына ғана арналған объектiлердi салу мен пайдалануға байланысты болатын;

      2) осы Заңның 5-бабы 1-тармағының 2) тармақшасында көзделген қызметі жиынтығында мынадай:

      осындай қызметтен түсетін кірістер күнтізбелік бір жылда барлық қызметтен түсетін кірістердің 1 пайызынан аспауға тиіс;

      2012 жылғы 1 қаңтарға қолданыста болған тарифтің деңгейін ұстап-тұру шарттары сақтала отырып, жүзеге асырылатын жағдайлардың бірінде қолданылмайды.

4-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

      Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

      1) "Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясы (бұдан әрі – Мемлекеттік корпорация) – Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мемлекеттік қызметтерді көрсету үшін, "бір терезе" қағидаты бойынша мемлекеттік қызметтер көрсетуге өтініштерді қабылдау және көрсетілетін қызметті алушыға олардың нәтижелерін беру жөніндегі жұмысты ұйымдастыру, мемлекеттік қызметтерді электрондық нысанда көрсетуді қамтамасыз ету үшін Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша құрылған заңды тұлға;

      2) амортизациялық аударымдар қаражатын мақсатқа сай пайдаланбау – бекітілген тарифте және (немесе) бекітілген тарифтік сметада амортизациялық аударымдар есебінен көзделген қаражатты реттеліп көрсетілетін қызметті ұсынуда пайдаланылатын тіркелген активтердегі күрделі қаржы салымдарымен және тартылған кредиттік ресурстар бойынша негізгі борышты қайтарумен байланысы жоқ мақсаттарға жіберу;

      3) бақыланатын шығындар – табиғи монополия субъектісінің реттеліп көрсетілетін қызметті ұсынумен байланысты, шамасы табиғи монополия субъектісінің қызметіне қатысты болатын шығындары;

      4) бақыланбайтын шығындар – табиғи монополия субъектісінің реттеліп көрсетілетін қызметті ұсынумен байланысты, шамасы табиғи монополия субъектісінің қызметіне қатысты емес шығындары;

      5) есепке алу аспабы – реттеліп көрсетілетін қызметтерді жеке және (немесе) үй бойынша ортақ тұтынуды коммерциялық есепке алуға арналған, Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалатын тәртіппен қолдануға рұқсат етілген техникалық құрылғы;

      6) жария тыңдаулар – тариф жобасын, есепке алу аспаптары жоқ тұтынушылар үшін табиғи монополиялар салаларындағы коммуналдық көрсетілетін қызметтерді тұтыну нормаларын талқылау және тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдында есептер беруді өткізу рәсімі;

      7) инвестициялық бағдарлама – инвестициялық бағдарламаның нысаналы көрсеткіштеріне қол жеткізуден немесе табиғи монополия субъектісі қызметінің көрсеткіштерін қолда бар деңгейде сақтаудан көрінетін техникалық-экономикалық және (немесе) экологиялық нәтиже алу мақсатында табиғи монополия субъектісінің қолда бар активтерін кеңейтуге, жаңғыртуға, реконструкциялауға, жаңартуға, ұстап-тұруға және жаңа активтерін жасауға бағытталатын қаражатты салу және қайтару жөніндегі іс-шаралар жоспары;

      8) индекстеу әдісі – қуаты аз табиғи монополия субъектісінің бекітілген тарифті жыл сайын индекстеуі арқылы тарифті қалыптастыру;

      9) қоғамдық мониторинг – қоғамдық ұйымдар мен өзге де мүдделі тұлғалардың бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалу, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталу және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу барысын байқау тетігі;

      10) қуаты аз табиғи монополия субъектісі – мынадай:

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      10) тармақшаның екінші абзацы жаңа редакцияда көзделген – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      жалпы белгіленген қуаты жиырма Гкал/сағатты қоса алғанға дейінгі жылыту қазандықтарынан жылу энергиясын өндіру, беру, тарату және (немесе) онымен жабдықтау жөніндегі;

      көлемi жылына бес жүз мың текше метрге дейiн сумен жабдықтау және (немесе) су бұру;

      көлемі жылына отыз миллион текше метрге дейiн суғару үшін су беру жөніндегі;

      бәсекелес кірме жол болмаған кезде көлемі жылына елу мың вагон/км-ге, вагон/сағатқа дейін болатын кірме жолдар;

      көлемі жылына жиырма бес миллион кВт сағатқа дейін электр энергиясын беру жөніндегі;

      әуежайда қызмет көрсетілген жолаушылардың саны жылына үш жүз мың адамнан аз болатын әуежайлар бойынша реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын табиғи монополия субъектiсi.

      Қуаты аз табиғи монополия субъектісіне кірісі күнтізбелік бір жылда табиғи монополия субъектісінің барлық реттеліп көрсетілетін қызметінен түсетін кірістің 5 пайызынан аспайтын ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызмет бойынша табиғи монополия субъектісі де жатады. Бұл ретте қалған реттеліп көрсетілетін қызметтер бойынша табиғи монополия субъектісі қуаты аз табиғи монополия субъектісіне жатпайды;

      11) магистральдық теміржол желілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтеріне баға шектері – магистральдық теміржол желілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтеріне тарифтерге индекстер түрінде тарифтердің ең жоғары және ең төмен деңгейлері;

      11-1) негізделмеген кіріс – уәкілетті органның ведомствосы бекіткен тарифті асырып көрсету, оның ішінде көрсетілетін қызметтерді есепке алу аспабының көрсеткіштері, тұтыну көлемі, шамасы және нормалары бойынша құқыққа сыйымсыз есепке жазу және (немесе) тарифтік сметада көзделген амортизациялық аударымдар қаражатын мақсатсыз пайдалану, уәкілетті органның ведомствосы бекіткен мөлшердің бес пайызынан астамға тарифтік смета шығындарының баптарын орындамау, инвестициялық бағдарламаларды орындауға тарифтік сметада көзделген қаражатты игермеу немесе мақсатсыз пайдалану нәтижесінде субъект алған қосымша кіріс;

      12) өтінім – табиғи монополия субъектісінің уәкілетті органға тарифті бекіту туралы өтініші;

      13) реттеліп көрсетілетін қызметтер – табиғи монополиялар салаларындағы табиғи монополиялар субъектілері ұсынатын және уәкілетті органның мемлекеттік реттеуіне жататын тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер;

      14) тарифтің болжамды индексі – тарифтің жол берілетін деңгейін оның болжамын есептеу жолымен айқындайтын көрсеткіш;

      15) реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштері – тұтынушыларға реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсыну процесінің технологиялық және өзге де объективтік өлшемдерін қамтитын реттеліп көрсетілетін қызметтерді бағалау, оның ішінде тәуелсіз сыртқы бағалауға жататын өлшемшарттарының жиынтығы;

      16) стратегиялық тауарлар:

      табиғи монополиялар субъектілері жылу энергиясын өндіру үшін отын ретінде пайдаланатын көмір, газ, мазут және дизель отыны;

      электр энергиясын беру, сумен жабдықтау және (немесе) су бұру, сондай-ақ жылу энергиясын беру және тарату салаларындағы табиғи монополиялар субъектiлерi үшiн – ысырапты өтеу үшін электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету жөніндегі көрсетілетін қызметтер ескерілген электр энергиясы;

      жылу энергиясын өткізу саласындағы табиғи монополиялар субъектілері үшін және жылу энергиясын беру және тарату саласындағы нормативтік ысыраптар үшін – жылу энергиясы;

      тауарлық газды сақтау, жалғастырушы, магистральдық газ құбырлары және (немесе) газ тарату жүйелері арқылы тасымалдау, топтық резервуарлық қондырғыларды пайдалану, сондай-ақ шикі газды жалғастырушы газ құбырлары арқылы тасымалдау салаларындағы табиғи монополиялар субъектілері үшін өз мұқтаждары мен ысыраптары үшін – газ;

      сумен жабдықтау, жылу энергиясын өндіру салаларындағы табиғи монополиялар субъектілері үшін – су;

      17) стратегиялық тауар өндірушілер – мынадай:

      стратегиялық тауарларды өндіретін;

      стратегиялық тауарларды өндіруге (қайта өңдеуге) арналған шикізаттың меншік иелері болып табылатын;

      тікелей шетелдік өндірушінің атынан Қазақстан Республикасының аумағында стратегиялық тауарларды өткізетін жеке және заңды тұлғалар;

      18) табиғи монополия – тауарлардың, жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің белгілі бір түрін өндіру мен ұсынудың технологиялық ерекшеліктеріне байланысты тауарлардың, жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің осы түріне сұранысты қанағаттандыру үшін бәсекелестік жағдайлар жасау мүмкін болмайтын немесе экономикалық жағынан тиімсіз болатын тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер нарығының жай-күйі;

      19) табиғи монополиялар салаларындағы коммуналдық көрсетілетін қызметтер – ғимараттарда табиғи монополиялар субъектілері ұсынатын сумен жабдықтаудың және (немесе) су бұрудың, жылыту және (немесе) ыстық сумен жабдықтау мақсаттары үшін жылу энергиясын өткізудің реттеліп көрсетілетін қызметтері;

      20) табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштері – табиғи монополия субъектісі қызметі нәтижелерінің және тарифті қалыптастыру кезінде ескерілетін оның экономикалық, басқарушылық, өндірістік шығасыларының арақатынасы;

      21) табиғи монополия субъектісі – тұтынушыларға реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын дара кәсіпкер немесе заңды тұлға;

      22) тариф – реттеліп көрсетілетін қызмет құнының ақшалай мәні;

      23) табиғи монополия саласының тарифтік реттеу әдісі – тарифті қалыптастыру кезінде қолданылатын әдіс;

      24) тарифтік реттеудің шығындық әдісі – табиғи монополия субъектісінің баптар бойынша айқындалған, экономикалық негізделген шығындарына және пайдасына қарай тарифті қалыптастыру әдісі;

      25) тарифтік реттеудің ынталандыру әдісі – реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерін сақтауға және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізуге қарай тарифті қалыптастыру әдісі;

      26) тарифтік смета – уәкілетті орган бекіткен нысан бойынша ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызметтің кірістерінің, шығыстарының және көлемдерінің тізбесі;

      27) тарифті саралау – тұтынудың, оның ішінде тұтынушылар тобының шарттарына қарай тарифтің әртүрлі деңгейін белгілеу;

      28) тозуды есепке жазудың тікелей әдісі – амортизацияның жылдық сомасы амортизацияланатын құнды негізгі құралдар мен материалдық емес активтер объектісінің пайдалы қолдану мерзіміне бөлумен айқындалатын амортизация әдісі;

      29) тұтынушы – реттеліп көрсетілетін қызметтерді пайдаланатын немесе пайдалану ниеті бар жеке немесе заңды тұлға;

      30) уақытша өтемдік тариф – тұтынушыларға қаражатты қайтару мақсатында уәкілетті орган белгілі бір мерзімге бекітетін тариф;

      31) уақытша төмендету коэффициенті – тұтынушылар мен табиғи монополия субъектісінің мүдделерін қорғау мақсатында уәкілетті орган бекіткен және тарифке қолданылатын шама;

      32) уәкілетті орган – тиісті табиғи монополиялар салаларында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік орган;

      32-1) уәкілетті органның ақпараттық жүйесі – табиғи монополиялар және қоғамдық маңызы бар нарықтар саласындағы тарифтік реттеу жүйесі;

      33) "электрондық үкіметтің" веб-порталы – нормативтік құқықтық базаны қоса алғанда, бүкіл шоғырландырылған үкіметтік ақпаратқа және электрондық нысанда көрсетілетін мемлекеттік қызметтерге, табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосуға арналған техникалық шарттарды беру жөніндегі қызметтерге және квазимемлекеттік сектор субъектілерінің қызметтеріне қол жеткізудің "бірыңғай терезесін" білдіретін ақпараттық жүйе.

      Ескерту. 4-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 23.12.2023 № 50-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

5-бап. Табиғи монополиялар салалары

      1. Қазақстан Республикасында табиғи монополиялар салаларына:

      1) Қазақстан Республикасының аумағы арқылы транзиттеу және Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге экспорттау мақсатында мұнайды және (немесе) мұнай өнімдерін тасымалдауды қоспағанда, оларды магистральдық құбыржолдар арқылы тасымалдау жөніндегі;

      2) Қазақстан Республикасының аумағы арқылы транзиттеу және Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге экспорттау мақсатында тауарлық газды сақтауды, тасымалдауды қоспағанда, тауарлық газды сақтау, жалғастырушы, магистральдық газ құбырлары және (немесе) газ тарату жүйелері арқылы тасымалдау, топтық резервуарлық қондырғыларды пайдалану, сондай-ақ шикі газды жалғастырушы газ құбырлары арқылы тасымалдау жөніндегі;

      3) электр энергиясын беру жөнiндегi;

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      4) тармақша жаңа редакцияда көзделген – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      4) топырақтың жылуын, жерасты суларын, өзендерді, су айдындарын, өнеркәсіптік кәсіпорындардың және электр станцияларының, кәріздік-тазарту құрылысжайларының сарқынды суларын пайдалана отырып өндірілген жылу энергиясын қоспағанда, жылу энергиясын өндіру, беру, бөлу және (немесе) онымен жабдықтау жөніндегі;

      5) электр энергиясын желiге беруді техникалық диспетчерлендiру және тұтыну жөніндегі;

      6) электр энергиясын өндіру-тұтыну теңгерімін ұйымдастыру жөніндегі реттеліп көрсетілетін қызметтер;

      7) жүктерді контейнерлермен тасу, бос контейнерлерді тасу және Қазақстан Республикасының аумағы арқылы жүктерді транзиттік тасу кезінде магистральдық теміржол желілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтерін қоспағанда, магистральдық теміржол желілерінің;

      8) бәсекелес теміржол болмаған кезде мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарттары, оның ішінде концессия шарттары бойынша теміржол көлігінің объектілері бар теміржолдардың;

      9) бәсекелес кірме жол болмаған кезде кірме жолдардың;

      10) халықаралық және транзиттік ұшуға аэронавигациялық қызмет көрсетуді қоспағанда, аэронавигацияның;

      11) портта көрсетілетін қызметтер нарығында бәсекелестік болмаған кезде порттардың;

      12) Қазақстан Республикасының әуежайларында коммерциялық емес мақсаттарда және халықаралық бағыттар бойынша техникалық қонуды жүзеге асыра отырып, Қазақстан Республикасының әуе кеңістігі арқылы транзиттік ұшып өтуді жүзеге асыратын авиатасымалдарға қызмет көрсетуді қоспағанда, әуежайлардың реттеліп көрсетілетін қызметтері;

      13) шағын кәсіпкерлік субъектілерінің қызметін қоспағанда, кәбілді арнаны мүліктік жалдауға (жалға) немесе пайдалануға беру жөніндегі реттеліп көрсетілетін қызметтер;

      14) сумен жабдықтау және (немесе) су бұрудың реттеліп көрсетілетін қызметтері жатады.

      2. Табиғи монополиялар субъектiлерi реттеліп көрсетiлетiн қызметтерін көрсете отырып, Табиғи монополиялар субъектiлерiнiң мемлекеттiк тiркелiмiне енгiзуге жатады.

      3. Табиғи монополиялар салаларын кеңейту Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес жүзеге асырылады.

2-тарау. ТАБИҒИ МОНОПОЛИЯЛАР САЛАЛАРЫНДАҒЫ ҚЫЗМЕТТІ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ

6-бап. Табиғи монополиялар салаларындағы қызметті мемлекеттік реттеу

      Табиғи монополиялар салаларындағы қызметті мемлекеттік реттеу:

      1) Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркелімін қалыптастыру;

      2) тарифті қалыптастыру, белгілеу және бекіту;

      3) табиғи монополиялар салаларының тарифтік реттеу әдістерін айқындау;

      4) "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес табиғи монополия субъектісінің жекелеген әрекеттерді жасауына келісім беру, сондай-ақ табиғи монополия субъектісінен реттеліп көрсетілетін қызметтерге жатпайтын қызметті жүзеге асыруы туралы хабарламаны қабылдау;

      5) реттеліп көрсетілетін қызметтердің тізбесін қалыптастыру арқылы жүзеге асырылады.

7-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің құзыреті

      Ескерту. 7-бап жаңа редакцияда - ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      Қазақстан Республикасының Үкіметі табиғи монополиялар салаларындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлейді және олардың жүзеге асырылуын ұйымдастырады.

8-бап. Уәкілетті органның құзыреті

      Уәкiлеттi орган:

      1) Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне, осы Заңға және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес табиғи монополиялар субъектiлерiнің қызметін мемлекеттік реттеуді жүзеге асырады;

      2) табиғи монополиялар салаларындағы мемлекеттік саясатты қалыптастырады және іске асырады және оның жүзеге асырылуын ұйымдастырады;

      3) жыл сайын Қазақстан Республикасының Үкіметіне табиғи монополиялар салаларының жай-күйі туралы, бекітілген тарифтік сметалардың орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламалардың орындалуы туралы есептер ұсынады;

      4) Табиғи монополиялар субъектiлерiнің мемлекеттік тіркелімін қалыптастырады және жүргізеді;

      4-1) табиғи монополиялар субъектілерінің ұсынылған деректері негізінде сатып алуға жосықсыз қатысушылардың тізілімін қалыптастырады және жүргізеді;

      5) тарифтерді қалыптастыру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

      6) табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін жүзеге асыру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

      7) реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынудың үлгілік шарттарын әзірлейді және бекітеді;

      7-1) инженерлік желілерге қосуға арналған техникалық шарттардың үлгілік нысандарын әзірлейді және бекітеді;

      7-2) табиғи монополиялар субъектілері қызметкерлерінің нақты іс-қимыл тәртібі бар қызметтер көрсетудің үлгілік регламенттерін әзірлейді және бекітеді;

      7-3) қызметтер көрсету регламенттерін үлгілік регламентке сәйкестігі тұрғысынан келіседі;

      7-4) кәсіпкерлік субъектілерінің белгіленген қуаты 200 кВт-қа дейінгі электр қондырғыларын энергия беруші ұйымдардың электр желілеріне технологиялық қосуға арналған шығындарды айқындау қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

      8) өтінімді қарауға қабылдайды не оны қабылдаудан бас тартады;

      9) өткізілетін күні мен орны туралы хабарландыруды және (немесе) онлайн-трансляцияға сілтемені бұқаралық ақпарат құралдарында жариялай отырып, жария тыңдаулар өткізеді;

      10) осы Заңда көзделген жағдайларда тарифті бекітеді;

      11) қуаты аз табиғи монополия субъектісінің тарифін индекстеу деңгейін айқындайды;

      12) тарифтік сметаны бекітеді және өзі бекіткен тарифтік сметаға өзгерістер енгізеді;

      13) осы Заңның 5-бабы 1-тармағының 10), 12) және 13) тармақшаларында көзделген реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын табиғи монополиялар субъектілерін қоспағанда, Табиғи монополиялар субъектілері мемлекеттік тіркелімінің республикалық бөліміне енгізілген табиғи монополия субъектісінің бекітілген инвестициялық бағдарламасын өзге мемлекеттік органмен бірлесе отырып бекітеді және оларға өзгерістер енгізеді;

      14) Табиғи монополиялар субъектілері мемлекеттік тіркелімінің жергілікті бөліміне енгізілген табиғи монополия субъектісінің бекітілген инвестициялық бағдарламасын жергілікті атқарушы органмен бірлесе отырып бекітеді және оларға өзгерістер енгізеді;

      15) уақытша өтемдік тарифті бекітеді;

      16) "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес табиғи монополия субъектісінің жекелеген әрекеттерді жасауына келісім береді, сондай-ақ табиғи монополия субъектісінен реттеліп көрсетілетін қызметтерге жатпайтын қызметті жүзеге асыруы туралы хабарламаны қабылдайды;

      17) тиісті мемлекеттік органдармен келісу бойынша реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерін әзірлейді және бекітеді;

      17-1) энергия беруші ұйымдар күнтізбелік бір жылда бір тұтынушыға шаққанда ажырату санының орташа көрсеткішінен және күнтізбелік бір жылда бір тұтынушыға шаққанда ажырату ұзақтығының орташа көрсеткішінен асырған жағдайда тұтынушы пайдаланған электр энергиясы үшін бұрын жүргізілген соманы қайта есептеу және (немесе) қайтару арқылы электр қондырғыларының белгіленген қуаты 200 кВт-қа дейінгі кәсіпкерлік субъектілеріне автоматты түрде өтеу әдістемесін әзірлейді және бекітеді;

      17-1) бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуына техникалық сараптама жүргізу, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапасы мен сенімділігі көрсеткіштерін сақтау және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділігі көрсеткіштеріне қол жеткізу үшін уәкілетті тұлғаларға (сарапшыларға, сараптама ұйымдарына) қойылатын өлшемшарттар мен талаптарды айқындайды;

      18) табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштерін әзірлейді және бекітеді;

      19) жеке және заңды тұлғалардан, оның iшiнде мемлекеттiк органдардан, жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарынан, сондай-ақ олардың лауазымды адамдарынан өз өкiлеттiктерін жүзеге асыру үшiн қажеттi ақпаратты сұратады және алады;

      20) табиғи монополиялар субъектісіне Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасын бұзушылықты жою туралы нұсқама енгізеді;

      20-1) табиғи монополиялар субъектілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтерінің әрбір түрі бойынша кірістерді, шығындар мен тартылған активтерді бөлек есепке алуды жүргізу әдістемесін келіседі;

      21) осы Заң бұзылған жағдайларда сотқа жүгiнеді;

      22) табиғи монополиялар субъектілерінің бекітілген тарифтік сметаның орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуы, сондай-ақ табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы есептеріне талдау жүргізеді;

      23) табиғи монополиялар субъектілері мен тұтынушылардың өтініштерін қарайды;

      24) тарифті қалыптастыру бөлігінде мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобасының, оның ішінде концессиялық жобаның конкурстық құжаттамасын, мемлекеттік-жекешелік әріптестік шартының, оның ішінде концессия шартының жобаларын, оларға өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізуді келіседі;

      24-1) республикалық немесе облыстық, аудандық коммуналдық меншіктегі шаруашылықаралық және шаруашылықішілік су бұру каналдары бар магистральдық каналдарды кеңейту, жаңғырту, реконструкциялау және техникалық жай-күйін жақсарту үшін сенімгерлік басқаруға беруді мемлекеттік мүлікті басқару жөніндегі уәкілетті органмен, жергілікті атқарушы органдармен келіседі;

      24-2) республикалық немесе облыстық, аудандық коммуналдық меншіктегі, сондай-ақ табиғи монополиялар субъектісінің меншігіндегі шаруашылықаралық және шаруашылықішілік су бұру каналдары бар магистральдық каналдарды кеңейту, жаңғырту, реконструкциялау және техникалық жай-күйін жақсарту үшін беру жөніндегі сенімгерлік басқару шартын мемлекеттік мүлікті басқару жөніндегі уәкілетті органмен, жергілікті атқарушы органдармен, табиғи монополиялар субъектілерімен келіседі;

      24-3) мемлекеттік мүлікті басқару жөніндегі уәкілетті органға, жергілікті атқарушы органға мүлікті сенімгерлік басқару шартын және (немесе) осы Заңның 5-бабы 1-тармағының 10), 12) және 13) тармақшаларында көзделген реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын табиғи монополиялар субъектілерін қоспағанда, табиғи монополиялар субъектілері реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынған кезде технологиялық циклде пайдаланылатын және мүлікті балансқа және (немесе) сенімгерлік басқаруға беру жоспарына сәйкес жергілікті атқарушы органдардан берілетін мүлікті беру шартын келіседі;

      24-4) халықаралық қаржы ұйымдарынан, мамандандырылған салалық банктерден, Қазақстанның Даму Банкінен және Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банктерінен қарыздар тарту үшін табиғи монополиялар субъектілерінің кредиттік келісімдерін келіседі;

      24-5) табиғи монополиялар субъектісінің меншігіндегі, реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсыну кезінде технологиялық циклде пайдаланылатын мүлікті сенімгерлік басқару шартын келіседі;

      25) табиғи монополиялар субъектілері реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынған кезде технологиялық циклде пайдаланылатын мүлік жергілікті атқарушы органдардан немесе мемлекеттік мүлікті басқару жөніндегі уәкілетті органнан өтеусіз пайдалануға алу кезінде, оның ішінде электр желілері басқа энергия беруші ұйымдардан балансқа және (немесе) сенімгерлік басқаруға алынған жағдайда, бекітілген тарифтік сметаға тиісті жылға арналған әлеуметтік-экономикалық даму болжамы деңгейінен асырмай өзгеріс енгізеді;

      26) уақытша төмендету коэффициентін бекітеді;

      27) табиғи монополиялар салалары бойынша бес жылдық кезеңге тарифтің болжамды индексін айқындайды;

      28) есепке алу аспаптары жоқ тұтынушылар үшін табиғи монополиялар салаларындағы коммуналдық көрсетілетін қызметтер үшін төлемақы мөлшерін бекітеді;

      29) магистральдық теміржол желілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтеріне баға шектерін бекітеді;

      30) тарифтерді қалыптастыру қағидаларына сәйкес магистральдық теміржол желілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтеріне бекітілген баға шектеріне жыл сайын түзету жасайды;

      31) табиғи монополия саласының тарифтік реттеу әдісін айқындайды;

      32) реттеліп көрсетілетін қызметтердің тізбесін бекітеді;

      33) тарифтері тарифтік реттеудің ынталандыру әдісі қолданыла отырып бекітілетін табиғи монополиялар субъектілерінің тізбесін бекітеді;

      34) табиғи монополиялар субъектілерімен бірлесіп айына бір реттен сиретпей тұтынушыларды қабылдауды жүргізеді;

      35) жергілікті атқарушы органдарға есепке алу аспаптары жоқ тұтынушылар үшін табиғи монополиялар салаларындағы коммуналдық көрсетілетін қызметтерді тұтыну нормаларына келісім береді;

      35-1) жергілікті атқарушы органдарға немесе мемлекеттік мүлікті басқару жөніндегі уәкілетті органға, осы Заңның 5-бабы 1-тармағының 10), 12) және 13) тармақшаларында көзделген реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын табиғи монополиялар субъектілерін қоспағанда, табиғи монополиялар субъектілері реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынған кезде технологиялық циклде пайдаланылатын мүлікті балансқа және (немесе) сенімгерлік басқаруға беру жоспарын келіседі;

      36) құрылыс объектілерін пайдалануға қабылдау және беру жағдайларын қоспағанда, табиғи монополия субъектісіне осы Заңның 15-бабы 23-тармағының 8) тармақшасына сәйкес есепке алу аспаптарын сатып алу және орнату үшін төлемақы алу мөлшеріне келісім береді;

      37) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

      Ескерту. 8-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 29.06.2020 № 352-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 01.04.2021 № 26-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

9-бап. Өзге мемлекеттік органдардың құзыреті

      Энергетика, теміржол көлігі, газды өндіру, тасымалдау (тасу), сақтау және көтерме саудада өткізу, сондай-ақ тауарлық және сұйытылған мұнай газын бөлшек саудада өткізу және тұтыну, су қорын пайдалану және қорғау, сумен жабдықтау, су бұру саласындағы мемлекеттік органдар:

      1) өз құзыреті шегінде табиғи монополиялар салаларындағы мемлекеттік саясатты іске асыруға қатысады;

      2) бәсекелес кірме жол болмаған кезде кірме жолдардың реттеліп көрсетілетін қызметтері бойынша Табиғи монополиялар субъектілері мемлекеттік тіркелімінің республикалық бөліміне енгізілген табиғи монополия субъектісінің, сондай-ақ Табиғи монополиялар субъектілері мемлекеттік тіркелімінің жергілікті бөліміне енгізілген табиғи монополия субъектісінің инвестициялық бағдарламасын уәкілетті органмен бірлесе отырып бекітеді және оған өзгерістер енгізеді;

      2-1) инвестициялық бағдарламаны бекітуге өтініш ұсынылған күннен бастап отыз жұмыс күнінен кешіктірмей, табиғи монополия субъектісінің инвестициялық бағдарламасының іс-шараларын қабылдаудың орындылығы немесе орынсыздығы туралы қорытындыны уәкілетті органға жібереді;

      2-2) табиғи монополия субъектісінің бекітілген инвестициялық бағдарламасының орындалуы туралы есепті қарау қорытындылары бойынша ол келіп түскен күннен бастап күнтізбелік қырық бес күннен кешіктірмей, бекітілген инвестициялық бағдарлама іс-шараларының орындалуын қабылдаудың орындылығы немесе орынсыздығы туралы өз қорытындысын белгіленген тәртіппен уәкілетті органға жібереді;

      2-3) уәкілетті орган айқындайтын тәртіпке сәйкес реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапасы, сенімділігі және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділігі көрсеткіштерін белгілеуге қатысады;

      3) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

      Ескерту. 9-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 30.06.2022 № 130-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

10-бап. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарының құзыреті

      Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары:

      1) өз құзыреті шегінде табиғи монополиялар салаларындағы мемлекеттік саясатты іске асыруға қатысады;

      2) осы Заңның 5-бабы 1-тармағының 9), 10), 12) және 13) тармақшаларында көзделген реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын табиғи монополиялар субъектілерін қоспағанда, Табиғи монополиялар субъектілері мемлекеттік тіркелімінің жергілікті бөліміне енгізілген табиғи монополия субъектісінің инвестициялық бағдарламасын уәкілетті органмен бірлесе отырып бекітеді және оған өзгерістер енгізеді;

      2-1) инвестициялық бағдарламаны бекітуге өтініш ұсынылған күннен бастап отыз жұмыс күнінен кешіктірмей, табиғи монополия субъектісінің инвестициялық бағдарламасының іс-шараларын қабылдаудың орындылығы немесе орынсыздығы туралы қорытындыны уәкілетті органға жібереді;

      2-2) Табиғи монополиялар субъектілері мемлекеттік тіркелімінің жергілікті бөліміндегі табиғи монополия субъектісінің бекітілген инвестициялық бағдарламасының орындалуы туралы есепті қарау қорытындылары бойынша, ол келіп түскен күннен бастап күнтізбелік қырық бес күннен кешіктірмей, бекітілген инвестициялық бағдарлама іс-шараларының орындалуын қабылдаудың орындылығы немесе орынсыздығы туралы өз қорытындысын белгіленген тәртіппен уәкілетті органға жібереді;

      3) есепке алу аспаптары жоқ тұтынушылар үшін табиғи монополиялар салаларындағы коммуналдық көрсетілетін қызметтерді тұтыну нормаларын уәкілетті органмен келісу бойынша бекітеді және олар бекітілгенге дейін бір ай бұрын жария тыңдаулар өткізеді;

      3-1) реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсыну кезінде технологиялық циклде пайдаланылатын мүлікті балансқа және (немесе) сенімгерлік басқаруға беру жоспарын уәкілетті органмен келісу бойынша бекітеді;

      4) жергілікті мемлекеттік басқару мүддесінде Қазақстан Республикасының заңнамасымен жергілікті атқарушы органдарға жүктелетін өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

      Ескерту. 10-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 30.06.2022 № 130-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

11-бап. Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркелімін қалыптастыру

      1. Реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын дара кәсіпкерлер мен заңды тұлғалардың уәкілетті орган қалыптастыратын тізімі Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркелімі болып табылады.

      Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркеліміне енгізілмеген тұлғалардың реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынуына жол берілмейді.

      2. Реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын дара кәсіпкер немесе заңды тұлға реттеліп көрсетілетін қызметті тұтынушыларға ұсынуды бастаған күннен бастап күнтізбелік он бес күннен кешіктірмей Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркеліміне өзін енгізу туралы өтінішпен уәкілетті органға жүгінеді.

      3. Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркелімін қалыптастыру және жүргізу оған табиғи монополиялар субъектілерін енгізу және одан алып тастау арқылы жүзеге асырылады.

      4. Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркелімі республикалық және жергілікті бөлімдерден тұрады.

      5. Табиғи монополиялар субъектілері мемлекеттік тіркелімінің республикалық бөліміне екі және одан көп облыстың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың аумағында реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын табиғи монополиялар субъектілері енгізіледі.

      Табиғи монополиялар субъектілері мемлекеттік тіркелімінің жергілікті бөлімдеріне бір облыстың немесе республикалық маңызы бар қаланың немесе астананың аумағында реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын табиғи монополиялар субъектілері енгізіледі.

      Аэронавигацияның, порттардың, әуежайлардың реттеліп көрсетілетін қызметтерін, кәбілді арнаны мүліктік жалдауға (жалға) немесе пайдалануға беру жөніндегі реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын табиғи монополиялар субъектілері Табиғи монополиялар субъектілері мемлекеттік тіркелімінің республикалық бөліміне енгізіледі.

      6. Реттеліп көрсетілетін қызметті өзі ұсынатын орны бойынша Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркеліміне енгізілуге жататын шетелдік заңды тұлғаны қоспағанда, Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркеліміне табиғи монополия субъектісі дара кәсіпкердің немесе заңды тұлғаның тіркеу орны бойынша енгізіледі.

      7. Реттеліп көрсетілетін қызметті ұсынуды тоқтатқан жағдайда, табиғи монополия субъектісі күнтізбелік он бес күннен кешіктірмей уәкілетті органға өзін Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркелімінен алып тастау туралы өтініш береді.

12-бап. Табиғи монополиялар салаларының тарифтік реттеу әдістері

      1. Тарифті қалыптастыру кезінде табиғи монополиялар салаларының мынадай тарифтік реттеу әдістері қолданылады:

      1) шығындық;

      2) ынталандыру;

      3) индекстеу;

      4) жасалған мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарты, оның ішінде концессия шарты негізінде тарифті айқындау.

      2. Табиғи монополия саласын тарифтік реттеу әдісі жиынтығында мынадай шарттар сақталған:

      1) табиғи монополия саласын тарифтік реттеудің тиісті әдісін қолдануға табиғи монополия субъектісінің экономикалық және технологиялық әзірлігі болған;

      2) табиғи монополия субъектісі мен тұтынушыларға олар орындай алмайтын міндеттерді жүктеуге жол берілмеген жағдайда қолданылады.

13-бап. Табиғи монополия субъектісінің жекелеген әрекеттерді жасауына келісім беру

      1. Табиғи монополия субъектісі:

      1) осы тармақтың 1-1) тармақшасында көзделген жағдайды қоспағанда, егер ағымдағы жылдың басындағы бухгалтерлік баланста есепке алынған мүліктің баланстық құны ағымдағы жылдың басындағы бухгалтерлік балансқа сәйкес оның активтерінің баланстық құнының 0,05 пайызынан асатын болса, реттеліп көрсетілетін қызметті ұсыну үшін пайдаланылатын мүлікпен мәмілелер жасауға;

      1-1) кірме жолдардың реттеліп көрсетілетін қызметін ұсыну үшін пайдаланылатын мүлікпен мәмілелер жасауға;

      2) қайта ұйымдастыруға немесе таратуға уәкілетті органның келісімін алуға міндетті.

      2. Табиғи монополия субъектісінің осы баптың 1-тармағында көзделген жекелеген әрекеттерді жасауына келісім беруден, егер:

      1) бұл тарифті жоғарылатуға алып келсе;

      2) бұл тұтынушылармен жасалатын шарттардың бұзылуына алып келсе;

      3) бұл тұтынушылардың құқықтары мен заңды мүдделеріне нұқсан келтіруге алып келсе;

      4) бұл реттеліп көрсетілетін қызметті ұсынудың тығыз байланысты технологиялық жүйесінің бұзылуына немесе реттеліп көрсетілетін қызмет сапасының төмендеуіне алып келсе;

      4-1) кірме жолдардың реттеліп көрсетілетін қызметін ұсыну үшін пайдаланылатын мүлік табиғи монополия субъектісінің меншігінде реттеліп көрсетілетін қызметті көрсету күнінен бастап он сегіз айдан аз болса;

      4-2) кірме жолдардың реттеліп көрсетілетін қызметтерін көрсететін табиғи монополия субъектісі негізсіз алынған кірісті тұтынушыларға бекітілген уақытша өтемдік тарифке сәйкес өтеуді жүргізбесе;

      5) осы баптың 3 және 4-тармақтарында көзделген құжаттардың толық емес топтамасы ұсынылса не ұсынылған құжаттарда анық емес ақпарат (мәліметтер) қамтылса, бас тартылуға тиіс.

      3. Егер ағымдағы жылдың басындағы бухгалтерлік баланста есепке алынған мүліктің баланстық құны ағымдағы жылдың басындағы бухгалтерлiк балансқа сәйкес оның активтерінің баланстық құнының 0,05 пайызынан асатын болса, реттеліп көрсетілетін қызметті ұсыну үшін пайдаланылатын мүлікпен мәмілелер жасауға уәкілетті органның келісімін алу үшін табиғи монополия субъектісі иеліктен шығарылатын объектілер бойынша бөліністе иеліктен шығарылатын мүліктің атауы, типі, түрі, түгендеу нөмірі, бастапқы, қалдық құны көрсетіле отырып, табиғи монополия субъектісінің басшысы қол қойған ағымдағы жылдың басындағы бухгалтерлік баланстан үзінді көшірме-растауды қоса тіркей отырып қоса өтінішхат ұсынады.

      4. Табиғи монополия субъектісі қайта ұйымдастыруға немесе таратуға уәкілетті органның келісімін алу үшін:

      1) бірігу, қосылу, қайта құрылу кезінде – тапсыру актісінің көшірмесін;

      2) бөлу, бөлініп шығу кезінде – бөлу балансының көшірмесін;

      3) тарату кезінде – тарату балансының көшірмесін тіркей отырып қоса өтінішхат ұсынады.

      5. Осы баптың 1-тармағында көзделген жекелеген әрекеттерді жасау үшін табиғи монополия субъектісі уәкілетті органға табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін жүзеге асыру қағидаларына сәйкес белгіленген нысан бойынша осындай әрекеттерді жүзеге асыруға келісім беру туралы өтінішхатты және осы баптың 3 және 4-тармақтарына сәйкес құжаттарды ұсынуға міндетті.

      Қуаты аз табиғи монополия субъектісі қайта ұйымдастырылғанға немесе таратылғанға дейін кемінде күнтізбелік он күн бұрын уәкілетті органға өзінің көрсетілген әрекеттерді жасау ниеті туралы ақпаратты жіберуге міндетті.

      6. Табиғи монополия субъектісі өтінішхатқа қоса берілетін құжаттарды тізімдеме бойынша ұсынады.

      Ескерту. 13-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 27.12.2019 № 295-VІ (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізілді) Заңымен.

14-бап. Табиғи монополия субъектісінің уәкілетті органды реттеліп көрсетілетін қызметтерге жатпайтын қызметті жүзеге асыруы туралы хабардар ету тәртібі

      1. Табиғи монополия субъектісі реттеліп көрсетілетін қызметтерге жатпайтын қызметті жүзеге асырған күннен бастап он жұмыс күнінен кешіктірмейтін мерзімде бұл жөнінде уәкілетті органды хабардар етуге міндетті.

      2. Табиғи монополия субъектісінің реттеліп көрсетілетін қызметтерге жатпайтын қызметті жүзеге асыруы туралы хабарламасы уәкілетті органға тікелей де, рұқсаттар мен хабарламалардың мемлекеттік ақпараттық жүйесі арқылы да берілуі (жіберілуі) мүмкін.

3-тарау. ТАРИФТІ ҚАЛЫПТАСТЫРУ

15-бап. Тарифті қалыптастыру тәртібі

      1. Тариф реттеліп көрсетілетін қызметті ұсыну бойынша шығындардың орнын толтыруды және табиғи монополия субъектісін дамытуға және оның тиімді жұмыс істеуіне және Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де мақсаттарға бағытталатын пайда алуды қамтамасыз етуге тиіс.

      2. Осы Заңда көзделген жағдайларды қоспағанда, тариф бес және одан көп жыл мерзімге белгіленеді.

      3. Тарифтің қолданылу мерзімі өткен жағдайда, табиғи монополия субъектісі, бекітілген инвестициялық бағдарламаны іске асыруға тартылған қарыздар бойынша негізгі борышты өтеуге бағытталған қаражатты қоспағанда, бекітілген инвестициялық бағдарламаны іске асыруға бағытталған қаражатты (амортизациялық аударымдар мен пайданы) есепке алмастан, уәкілетті орган бекіткен тариф бойынша реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынады.

      4. Уәкілетті органның тарифті бекітуі үшін табиғи монополия субъектісі өтінім ұсынады.

      5. Өтінім электрондық нысанда ұсынылады.

      6. Уәкілетті орган өтінімді ұсынылған күнінен бастап тоқсан жұмыс күні ішінде қарайды.

      7. Өтінімге мыналар қоса беріледі:

      1) тарифтің (не салалық ерекшеліктерді есепке ала отырып прейскуранттың) жобасы;

      2) негіздейтін материалдар уәкілетті орган бекіткен нысан бойынша қоса тіркеле отырып тарифтік сметаның жобасы;

      3) тарифті бекіту қажеттігі туралы анықтама-негіздеме;

      4) инвестициялық бағдарламаның жобасы немесе бекітілген инвестициялық бағдарлама;

      4-1) инвестициялық бағдарламалар шеңберінде нысаналы көрсеткіштері бар субъектілерді жөндеу картасы;

      5) негізгі құралдар құнының өсуіне алып келмейтін жөндеуге бағытталған шығындар сметасы;

      6) алдыңғы күнтізбелік екі жыл үшін қаржылық есептілік;

      7) мыналар:

      қаржы-шаруашылық қызметі туралы, инвестициялық қызмет туралы;

      мемлекеттік статистика саласындағы уәкілетті орган бекіткен нысандар бойынша алдыңғы күнтізбелік екі жыл үшін негізгі қорларының жай-күйі туралы, еңбек бойынша жалақының құрылымы мен бөлінуі туралы есептер;

      8) шығыстардың баптар бойынша есеп-қисаптары;

      9) пайданың есеп-қисабы;

      10) тиісті салада (аяда) қолданылатын үлгілік нормалар мен нормативтер негізінде жүргізілген персонал санының, шикізат, материалдар, отын, энергия қажеттілігінің және техникалық ысыраптардың есеп-қисаптары;

      11) алдыңғы күнтізбелік жыл үшін тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді сатып алу жөніндегі конкурстық (тендерлік) комиссиялар шешімдерінің көшірмесі;

      12) бекітілген инвестициялық бағдарлама (жоба) іске асырылғанға дейін пайдаланылатын және жылдарға бөле отырып, ұзақ мерзімді кезеңде бекітілген инвестициялық бағдарламаны (жобаны) іске асыру кезінде пайдалануға берілетін негізгі құралдарға амортизациялық аударымдардың есеп-қисабы;

      13) қарыз ресурстарын қаржыландыру және олардың орнын толтыру шарттары туралы растайтын құжаттар;

      14) табиғи монополия субъектісінің жобалық қуаты және оны нақты пайдалану туралы деректер;

      14-1) ақпараттандыру объектілерінен алынған табиғи монополия субъектісінің қуатын нақты пайдалану туралы деректер;

      15) реттеліп көрсетілетін қызметтердің жоспарланатын көлемін растайтын құжаттар (реттеліп көрсетілетін қызметтерді тұтынудың нақты көлемдері көрсетілген шарттардың тізілімі, реттеліп көрсетілетін қызметтерді тұтыну көлемдерінің төмендегенін растайтын құжаттар, жалпыға бірдей сапалы қызмет көрсету міндеті және табиғи монополия субъектісінің мүмкіндіктері, тарифтер деңгейін ұстап-тұру немесе өсіру мақсатында көлемдерді төмендетуге жол бермеу негізінде реттеліп көрсетілетін қызметтерді тұтыну көлемдерінің есеп-қисаптары, тұтынушылық сұранысты маркетингтік зерттеу материалдары);

      Жылу энергетикасы саласындағы реттеліп көрсетілетін қызметтер үшін Қазақстан Республикасының жылу энергетикасы саласындағы заңнамасына сәйкес бекітілген жылумен жабдықтауды дамыту схемалары да реттеліп көрсетілетін қызметтердің жоспарланып отырған көлемін растайтын құжаттар болып табылады;

      16) өтінім ұсынудың алдындағы төрт тоқсан үшін және алдыңғы күнтізбелік жыл үшін реттеліп көрсетілетін қызметтердің шығындары туралы және көлемдері туралы нақты деректерді растайтын құжаттар.

      Тарифтік реттеудің ынталандыру әдісін қолдана отырып тарифті бекіту кезінде өтінімге осы тармақтың бірінші бөлігінің 1), 3), 4), 6), 7), 9), 10), 13), 14) және 15) тармақшаларында көзделген құжаттар, сондай-ақ негіздейтін материалдарды қоса тіркей отырып, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштерінің жобалары қоса беріледі.

      8. Тізбесін уәкілетті орган айқындайтын табиғи монополиялар субъектілері үшін тарифтік реттеудің ынталандыру әдісі қолданылатын тарифтерді бекіту жағдайларын қоспағанда, табиғи монополия субъектісі уәкілетті органға бекітілген тарифтің қолданылу мерзімі өткеннен кейін тарифтік реттеудің ынталандыру әдісі қолданылатын тарифті бекітуге өтінім ұсынуға құқылы.

      9. Уәкілетті орган өтінімді алған күннен бастап жеті жұмыс күнінен кешіктірмей қоса берілетін есеп-қисаптар мен негіздейтін материалдардың толықтығын осы баптың 7-тармағына сәйкестігіне тексереді және табиғи монополия субъектісіне өтінімнің қарауға қабылданғаны немесе осы баптың 11-тармағына сәйкес бас тарту себептерін көрсете отырып, оны қабылдаудан бас тартылғаны туралы жазбаша түрде хабарлайды.

      10. Осы баптың 7-тармағына сәйкес өтінімге қоса берілетін есеп-қисаптар мен негіздейтін материалдар мынадай рәсімдер сақтала отырып ұсынылады:

      1) тігіледі, нөмірленеді және табиғи монополия субъектісінің басшысы не оны алмастыратын адам, не табиғи монополия субъектісі басшысының орынбасары қол қояды. Бұл талап өтінімді электрондық нысанда ұсынуға қолданылмайды;

      2) реттеліп көрсетілетін қызметтердің әрбір түріне жеке дайындалады.

      Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес табиғи монополия субъектісі тарифті, тарифтік сметаны және инвестициялық бағдарламаны бекітуге арналған өтінімге қоса берілетін, сондай-ақ бекітілген тарифтік сметаның орындалуы, бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы есептерге қоса берілетін есеп-қисаптардың, құжаттардың, ақпараттың және басқа да материалдардың толықтығы, негізділігі мен анықтығы үшін жауапты болады.

      11. Өтінімді қабылдаудан бас тартуға мыналар негіздер болып табылады:

      1) табиғи монополия субъектісінің осы баптың 7-тармағында көзделген құжаттарды ұсынбауы;

      2) ұсынылған құжаттардың осы баптың 10-тармағына сәйкес келмеуі;

      3) осы Заңның 25-бабының 7-тармағында көзделмеген мәліметтерді коммерциялық құпияға жатқызу.

      12. Өтінімді қараған кезде қосымша ақпарат қажет болған жағдайда, уәкілетті орган оны табиғи монополия субъектісінен мерзімді, бірақ кемінде бес жұмыс күнін белгілей отырып, жазбаша түрде сұратуға құқылы.

      13. Жария тыңдауларды уәкілетті орган тарифті бекіту кезінде – тариф бекітілгенге дейін күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей, тарифті оңайлатылған тәртіппен бекіту кезінде, сондай-ақ осы Заңның 22-бабы 1-тармағының 4), 6), 7), 8) және 9) тармақшаларында көзделген жағдайларда тариф бекітілгенге дейін күнтізбелік он күннен кешіктірмей өткізеді.

      14. Табиғи монополия субъектісі жария тыңдаулардың өткізілетін күні мен орны туралы хабарландыру мерзімді баспасөз басылымында жарияланғаннан кейін жария тыңдауларға қатысушылардың талабы бойынша:

      тарифтің және тарифтік сметаның жобаларын;

      экономикалық негізделген есеп-қисаптармен бірге тарифтің өзгеру себептері туралы ақпаратты ұсынуға міндетті.

      15. Уәкілетті орган өтінімді қараудың қорытындысы бойынша тарифтің, тарифтік сметаның және инвестициялық бағдарламаның жобаларын түзетуге құқылы.

      16. Бекітілетін кезде тариф:

      1) тұтынушының есепке алу аспабының болуына немесе болмауына;

      2) тұтынушылар тобына;

      3) таситын жүктердің түріне, жылжымалы құрамның типіне, тасудың арақашықтығына, таситын жүктердің көлеміне (салмағына) қарай саралануы мүмкін.

      16-1. Табиғи монополия субъектісі тарифті саралауды қолдану кезінде алынған қосымша кірісті инвестициялық бағдарламаны ұлғайтуға жұмсауға міндетті.

      17. Тарифті бекіту туралы шешім табиғи монополия субъектісіне оны бекіту туралы шешім қабылданған күннен бастап күнтізбелік бес күннен кешіктірілмей жіберіледі.

      Тарифті бекіту туралы шешіммен бірге табиғи монополия субъектісі өтініммен бірге ұсынған шығындар, пайда және бекітілген инвестициялық бағдарлама іс-шараларының баптарына өзгерістер мен нақтылаулардың негіздемесі жіберіледі.

      18. Тариф, осы Заңда көзделген жағдайларды қоспағанда, тариф бекітілген айдан кейінгі екінші айдың бірінші күнінен кейін қолданысқа енгізіледі.

      19. Табиғи монополия субъектісі тарифтің бекітілгені туралы ақпаратты ол қолданысқа енгізілгенге дейін күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей тұтынушының назарына жеткізуге міндетті.

      20. Егер табиғи монополия субъектісі осы Заңда белгіленген мерзімдерде тұтынушыға тарифтің енгізілетіні туралы хабарламаса, онда көрсетілген тариф уәкілетті органның шешімінде көрсетілген күннен бастап енгізілмейді. Бекітілген тарифті енгізу тариф бекітілген айдан кейінгі үшінші айдың бірінші күнінен бастап жүзеге асырылады.

      21. Табиғи монополия субъектісі уәкілетті органға тарифті жоғарылатпай бекітілген тарифтік сметаны өзгерту туралы электрондық нысандағы өтінішпен ағымдағы күнтізбелік жылдың 1 қарашасына дейін жүгінуге құқылы.

      22. Тарифтерді қалыптастыру қағидалары мыналарды айқындайды:

      1) осы Заңда көзделген табиғи монополиялар салаларының тарифтік реттеу әдістері ескерілген тарифті есептеу тетігі;

      2) уақытша өтемдік тарифті бекіту тәртібі;

      3) тарифті саралау тәртібі;

      4) тарифті оңайлатылған тәртіппен бекіту тәртібі;

      5) инвестициялық бағдарламаны және оның өзгерісін бекіту тәртібі;

      6) жасалған мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарты, оның ішінде концессия шарты негізінде тарифті айқындау тәртібі;

      7) уақытша төмендету коэффициентін бекіту тәртібі;

      8) реттеліп көрсетілетін қызметтердің әрбір түрі бойынша және тұтастай алғанда реттеліп көрсетілетін қызметтерге жатпайтын қызмет бойынша кірістерді, шығындар мен тартылған активтерді бөлек есепке алуды жүргізу тәртібі;

      9) сырттағы ауаның нақты температурасын ескере отырып, жылу энергиясын өткізу бойынша реттеліп көрсетілетін қызметтің құнын қайта есептеу тәртібі;

      10) табиғи монополия субъектісі пайдасының жол берілетін деңгейін айқындау тәртібі;

      11) уәкілетті орган бекіткен тарифті оның қолданылу мерзімі өткенге дейін өзгерту тәртібі;

      12) тарифте есепке алынатын және есепке алынбайтын шығындар тізбесі, тарифте есепке алынатын шығындардың мөлшерін шектеу тәртібі;

      13) тарифті индекстеу тәртібі;

      14) тариф, тарифтік смета, инвестициялық бағдарлама жобаларының, бекітілген тарифтік сметаның орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы есептердің нысандары;

      15) магистральдық теміржол желілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтеріне баға шектерін есептеудің және оларды жыл сайынғы түзетудің тетігі;

      16) магистральдық теміржол желілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтеріне баға шектерін қолдану тәртібі;

      17) тарифтің болжамды индексін есептеу және қолдану тәртібі.

      23. Табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін жүзеге асыру қағидалары мыналарды айқындайды:

      1) Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркеліміне енгізу және одан алып тастау тәртібі;

      2) жария тыңдаулар өткізу тәртібі;

      3) "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес табиғи монополия субъектісінің жекелеген әрекеттерді жасауына келісім беру, сондай-ақ табиғи монополия субъектісінен реттеліп көрсетілетін қызметтерге жатпайтын қызметті жүзеге асыруы туралы хабарламаны қабылдау тәртібі;

      4) табиғи монополиялар субъектілерінің сатып алуды өткізу тәртібі;

      5) реттеліп көрсетілетін қызметтерге қол жеткізудің тең жағдайларын қамтамасыз ету тәртібі;

      6) тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдында бекітілген тарифтік сметалардың орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламалардың орындалуы туралы, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуы және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы есептерін өткізу тәртібі;

      7) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес мемлекеттік құпияларға және заңмен қорғалатын өзге де құпияға жататын мәліметтерді қоспағанда, бос және қолжетімді қуаттардың, сыйымдылықтардың, орындардың, табиғи монополия субъектісі желілерінің өткізу қабілеттерінің бар екендігі туралы ақпаратты, сондай-ақ табиғи монополиялар салаларындағы коммуналдық көрсетілетін қызметтердің инженерлік коммуникацияларының схемаларын орналастыру тәртібі;

      8) есепке алу аспабын сатып алу және орнату үшін төлемақыны келісу тәртібі;

      9) табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштерін бекіту тәртібі;

      10) табиғи монополиялар салаларындағы мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру тәртібі;

      11) мыналардың:

      егер ағымдағы жылдың басындағы бухгалтерлiк баланста есепке алынған мүліктің баланстық құны ағымдағы жылдың басындағы бухгалтерлiк балансқа сәйкес оның активтерiнiң баланстық құнының 0,05 пайызынан асатын болса, реттеліп көрсетілетін қызметті ұсыну үшін пайдаланылатын мүлікпен мәмiлелер жасауға және табиғи монополия субъектiсін қайта ұйымдастыруға немесе таратуға келісім беру туралы өтінішхаттардың;

      табиғи монополия субъектісінің тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдындағы:

      бекітілген тарифтік сметаның орындалуы туралы;

      бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы;

      реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуы туралы;

      табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы есептерінің нысандары;

      12) тұтынушыларға және (немесе) уәкілетті органға тариф, оның өзгергені туралы хабарлау тәртібі;

      13) реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерін бекіту тәртібі;

      13-1) бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуына техникалық сараптама жүргізу, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапасы мен сенімділігі көрсеткіштерін сақтау және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділігі көрсеткіштеріне қол жеткізу үшін уәкілетті тұлғаларға (сарапшыларға, сараптама ұйымдарына) қойылатын өлшемшарттар мен талаптар;

      14) бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуына, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуына және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізуге қоғамдық мониторинг және (немесе) техникалық сараптама жүргізу тәртібі.

      15) халықаралық қаржы ұйымдарынан, мамандандырылған салалық банктерден, Қазақстанның Даму Банкінен және Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банктерінен қарыздар тарту үшін табиғи монополиялар субъектілерінің кредиттік келісімдерін уәкілетті органның келісу тәртібі;

      16) табиғи монополиялар субъектілері реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынған кезде технологиялық циклде пайдаланылатын және мүлікті балансқа және (немесе) сенімгерлік басқаруға беру жоспарына сәйкес жергілікті атқарушы органдардан табиғи монополия субъектісіне берілетін мүлікті беру шартын мемлекеттік мүлікті басқару жөніндегі уәкілетті органмен, жергілікті атқарушы органмен келісу тәртібі;

      17) табиғи монополиялар субъектілері реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынған кезде технологиялық циклде пайдаланылатын мүлікті балансқа және (немесе) сенімгерлік басқаруға беру жоспарын жергілікті атқарушы органмен келісу тәртібі.

      24. Тарифтерді қалыптастыру тәсілдері:

      1) уәкілетті органның тарифті бекітуі;

      2) табиғи монополия субъектісінің тарифті белгілеуі;

      3) жасалған мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарты, оның ішінде концессия шарты негізінде тарифті айқындау.

      Ескерту. 15-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.04.2023 № 221-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

16-бап. Тарифтік реттеудің шығындық әдісі

      1. Тарифтік реттеудің шығындық әдісі қолданылатын тарифті уәкілетті орган экономикалық негізделген шығындар мен пайданы айқындау жолымен бес және одан көп жыл мерзімге бекітеді.

      2. Тарифтік реттеудің шығындық әдісі мыналарды көздейді:

      1) экономикалық негізділігін ескере отырып, тарифте есепке алынатын шығындардың түрлері мен мөлшерлерін шектеу;

      2) тиісті салада (аяда) қолданылатын үлгілік нормалар мен нормативтер негізінде айқындалған, олар болған жағдайда шикізат, материалдар, отын, энергия шығыстарының техникалық және технологиялық нормаларын, нормативтік техникалық ысыраптарды, персоналдың нормативтік санын қолдану;

      3) жылдарға бөле отырып тарифтік сметаны бекіту;

      4) тозуды есепке жазудың тікелей әдісін қолдану;

      5) осы Заңның 23-бабына және табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін жүзеге асыру қағидаларына сәйкес табиғи монополия субъектісінің сатып алуларды өткізуі;

      6) табиғи монополия субъектісінің реттеліп көрсетілетін қызметті ұсыну кезінде тартылған активтерінің баланстық немесе қайта бағаланған құнын және уәкілетті орган айқындаған әдіс бойынша есептелген пайда мөлшерлемесін және бекітілген инвестициялық бағдарламаны іске асыру үшін қажетті қаражат көлемін ескере отырып пайданың жол берілетін деңгейін айқындау;

      7) инвестициялық бағдарламаны бекіту;

      8) бекітілген тарифтік смета шығындарының баптарын орындамағаны, амортизациялық аударымдардың және бекітілген инвестициялық бағдарлама іс-шараларының қаражатын мақсатқа сай пайдаланбағаны үшін уақытша өтемдік тарифті бекіту.

17-бап. Тарифтік реттеудің ынталандыру әдісі

      1. Тарифтік реттеудің ынталандыру әдісі қолданылатын тарифті уәкілетті орган реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерін және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштерін ескере отырып, бес және одан көп жыл мерзімге бекітеді.

      2. Тарифтік реттеудің ынталандыру әдісі мыналарды көздейді:

      1) экономикалық негізділігін ескере отырып, тарифте есепке алынатын шығындардың түрлері мен мөлшерлерін шектеу;

      2) тиісті салада (аяда) қолданылатын үлгілік нормалар мен нормативтердің негізінде айқындалған, олар болған жағдайда шикізат, материалдар, отын, энергия шығыстарының техникалық және технологиялық нормаларын, нормативтік техникалық ысыраптарды, персоналдың нормативтік санын қолдану.

      Осы тармақшаның күші тарифтік реттеудің шығындық әдісінен тарифтік реттеудің ынталандыру әдісіне өткен жағдайда тарифті бекіту кезінде қолданылады;

      3) бақыланатын және бақыланбайтын шығындарды айқындау;

      4) бекітілген инвестициялық бағдарламаның іс-шараларын орындамағаны үшін уақытша өтемдік тарифті және бақыланбайтын шығындарды бекіту;

      5) инвестицияланған капиталды қайтаруды және инвестицияланған капиталдың кірістілік нормаларын, сондай-ақ табиғи монополия субъектісінің реттеліп көрсетілетін қызметті ұсынуы кезінде тартылған активтерінің баланстық құнын және уәкілетті орган айқындаған әдіс бойынша есептелген пайда мөлшерлемесін ескере отырып пайданы айқындау;

      6) реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерін айқындау;

      7) табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштерін айқындау;

      8) тозуды есепке жазудың тікелей әдісін қолдану;

      9) инвестициялық бағдарламаны бекіту.

      10) экономикалық және технологиялық тұрғыдан оң әсер алу мақсатында жұмыс істеп тұрған өндірістерді жаңғыртуға (техникалық қайта жарақтандыруға) және кеңейтуге, қазіргі заманғы инфрақұрылым құруға және оны дамытуға бағытталған реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсыну кезінде инновацияларды енгізу.

      3. Осы Заңда және тарифтерді қалыптастыру қағидаларында белгіленген тарифтік реттеудің ынталандырушы әдісі бойынша тарифті есептеу тетігіне қолданылмайтын осы Заңның жекелеген талаптары, оның ішінде табиғи монополиялар субъектілерінің міндеттері тарифтік реттеудің ынталандырушы әдісі бойынша тариф бекітілген табиғи монополиялар субъектілеріне қолданылмайды.

      Ескерту. 17-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

18-бап. Индекстеу әдісі

      1. Индекстеу әдісі қолданылатын тарифті қуаты аз табиғи монополия субъектісі бекітілген тарифті уәкілетті орган айқындайтын деңгейден асырмай индекстеу жолымен жыл сайын белгілейді.

      2. Тарифті индекстеу деңгейі Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық даму өлшемдері ескеріле отырып, жыл сайын күнтізбелік жыл басталғанға дейін екі айдан кешіктірілмей айқындалады.

19-бап. Жасалған мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарты, оның ішінде концессия шарты негізінде тарифті айқындау

      1. Мемлекеттік-жекешелік әріптестік шартының жобасын, оның ішінде концессиялық жобаны қарау кезінде тариф, егер мемлекеттік-жекешелік әріптестік шартында немесе концессия шартында өзгеше көзделмесе, реттеліп көрсетілетін қызметті ұсыну үшін қажетті шығындар құнынан төмен болмауға, сондай-ақ мемлекеттік әріптес пен жекеше әріптес салған инвестициялардың қайтарылуын және мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарты жобасының, оның ішінде концессиялық жобаның техникалық-экономикалық негіздемесіне сәйкес салынған инвестициялардың кірістілік деңгейін қамтамасыз етуге тиіс.

      2. Жасалған мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарты, оның ішінде концессия шарты, бекітілген инвестициялық бағдарлама негізінде тарифті айқындау тарифтерді қалыптастыру қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

      3. Тарифті айқындау мемлекеттік-жекешелік әріптестік субъектісінің, оның ішінде концессионердің немесе уәкілетті органның бастамасы бойынша жүргізіледі.

      4. Тарифтің қолданылу мерзімі мемлекеттік-жекешелік әріптестік субъектісінің, оның ішінде концессионердің бекітілген инвестициялық бағдарламаны және мемлекеттік-жекешелік әріптестік шартын, оның ішінде концессия шартын іске асыру мерзімінен аспайтын кезеңге белгіленеді.

      Ескерту. 19-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

20-бап. Тарифтi оңайлатылған тәртiппен бекiту

      1. Уәкілетті орган:

      1) алғаш рет құрылған табиғи монополия субъектісінің;

      2) жаңа реттелетін қызметті (жаңа реттелетін қызметтерді) көрсететін табиғи монополия субъектісінің;

      3) егер қолданыстағы тариф объектiлер және (немесе) учаскелер бойынша бөлек бекiтiлген болса, жаңа объектiлерді және (немесе) учаскелерді сатып алған (салған) жағдайда;

      3-1) көрсетілетін қызметтеріне субъектіге тариф бекітілген кірме жолдардың ажырамас бөлігі болып табылмайтын кірме жолдардың жаңа учаскелері сатып алынған (салынған) жағдайда;

      4) қуаты аз табиғи монополия субъектісінің реттеліп көрсетiлетiн қызметiне тарифтi оңайлатылған тәртiппен бекітедi.

      2. Өтінімді қарау ұсынылған күнінен бастап күнтізбелік отыз күннен аспайтын мерзімді құрайды.

      3. Осы баптың 1-тармағының 1), 2) және 3) тармақшаларында көрсетілген табиғи монополиялар субъектілері үшін оңайлатылған тәртіппен бекітілген тарифтің қолданылу мерзімі он екі айдан аспауға тиіс.

      4. Оңайлатылған тәртіппен бекітілген тарифті қолданысқа енгізу тариф бекітілген айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап жүзеге асырылады.

      5. Осы баптың 1-тармағында аталған табиғи монополиялар субъектілері үшін оңайлатылған тәртіппен бекітілген тарифтің қолданылу мерзімі өткеннен кейін тариф тарифтік реттеудің шығындық әдісі қолданыла отырып, күнтізбелік бір жылға бекітіледі.

      Осы баптың 1-тармағының 1), 2) және 3) тармақшаларында көрсетілген табиғи монополиялар субъектілері үшін оңайлатылған тәртіппен бекітілген тариф көтерілген жағдайда, уәкілетті орган жаңа тарифтерді енгізумен бір мезгілде табиғи монополиялар субъектілерінің негізсіз алған кірісін тұтынушыларға өтеу туралы шешім қабылдауға міндетті.

      6. Осы баптың 1-тармағында аталған табиғи монополиялар субъектілері тариф қолданысқа енгізілгенге дейін күнтізбелік бес күннен кешіктірмей тұтынушыларға тарифтің, бекітілген тарифтік сметаның өзгеру себептерін қамтитын ақпаратты ұсына отырып, бұл жөнінде хабарлайды.

      7. Жасалған мәміленің немесе банкрот деп танылған борышкер − табиғи монополия субъектісінің мүліктік массасын өткізудің нәтижесінде оның активтері өз меншігіне түскен табиғи монополия субъектісі жаңа тариф бекітілгенге дейін, бірақ активтер түскен күннен бастап алты айдан асырмай, осы активтердің алдыңғы меншік иесі үшін бекітілген тариф бойынша тұтынушыларға реттеліп көрсетілетін қызметтер ұсынуды жалғастырады.

      8. Уәкілетті орган тариф оңайлатылған тәртіппен бекітілетін кезде ол бекітілгенге дейін күнтізбелік он күннен кешіктірмей жария тыңдаулар өткізеді.

      Ескерту. 20-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 27.12.2019 № 295-VІ (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізілді) Заңымен.

21-бап. Инвестициялық бағдарламаны бекіту және оны өзгерту

      1. Инвестициялық бағдарлама Қазақстан Республикасының даму басымдықтары және әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштері ескеріле отырып әзірленеді және:

      1) реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынудың технологиялық циклінде тікелей пайдаланылатын қолданыстағы активтерді кеңейтуге, жаңғыртуға, реконструкциялауға, жаңартуға, жаңа активтерді жасауға;

      2) энергия үнемдеуді қамтамасыз етуге және энергия тиімділігін арттыруға;

      3) ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапасын арттыруға бағытталған іс-шараларды көздейді.

      2. Инвестициялық бағдарламаны:

      1) уәкілетті орган табиғи монополия субъектісінің реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерін сақтау және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізуі тұрғысынан;

      2) құзыреті осы Заңның 9 және 10-баптарында көзделген өзге мемлекеттік орган не жергілікті атқарушы орган, ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапасы мен сенімділігін арттыру мақсатында технологиялық негізділік және реттеліп көрсетілетін қызметтерге тұтынушылардың сұранысын қанағаттандыру тұрғысынан қарайды.

      3. Инвестициялық бағдарламаның жобасын қараған кезде:

      1) осы баптың 1-тармағында көзделген талаптарға сәйкес келмейтін;

      2) қаржыландыру көзімен қамтамасыз етілмеген;

      3) негіздейтін құжаттармен расталмаған іс-шаралар алып тасталады.

      Осы тармақтың бірінші бөлігіне сәйкес инвестициялық бағдарламаның барлық іс-шараларын алып тастау инвестициялық бағдарламаны бекітуден бас тартуға негіз болып табылады.

      4. Құзыреті осы Заңның 8, 9 және 10-баптарында көзделген уәкілетті органның, өзге мемлекеттік органның не жергілікті атқарушы органның инвестициялық бағдарламаны бекітуден бас тартуы тарифті бекітуден бас тартуға негіз болып табылады.

      4-1. Уәкілетті органның және тиісті салада басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік органның не жергілікті атқарушы органның бірлескен шешімімен инвестициялық бағдарламаны бекітуден бас тарту қабылданады.

      5. Инвестициялық бағдарлама тарифтің қолданылу мерзіміне бекітіледі.

      6. Бекітілген инвестициялық бағдарламаның іске асырылуы және оны іске асыру үшін тартылған қарыз қаражатының қайтарылуы, сондай-ақ мемлекеттік бағдарламаларды және (немесе) ұлттық жобаларды, сондай-ақ уәкілетті орган бекіткен Қазақстан Республикасындағы Мемлекеттік жоспарлау жүйесінің құжаттарын іске асыру үшін тартылған қаражаттың қайтарылуы:

      тарифте есепке алынған пайданың және амортизациялық аударымдардың есебінен;

      Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де көздердің есебінен жүзеге асырылады.

      7. Табиғи монополия субъектісі құзыреті осы Заңның 8, 9 және 10-баптарында көзделген уәкілетті органға және (немесе) өзге мемлекеттік органға не жергілікті атқарушы органға бекітілген инвестициялық бағдарламаны тарифті жоғарылатпай өзгерту туралы өтінішпен ағымдағы жылғы 1 қарашаға дейін бір мезгілде жүгінуге құқылы.

      Мемлекеттік бағдарламалар және (немесе) ұлттық жобалар, сондай-ақ уәкілетті орган бекіткен Қазақстан Республикасындағы Мемлекеттік жоспарлау жүйесінің құжаттары іске асырылған жағдайда, табиғи монополия субъектісі уәкілетті органға және (немесе) өзге мемлекеттік органға не жергілікті атқарушы органға бекітілген инвестициялық бағдарламаны өзгерту туралы өтінішпен жүгінуге құқылы.

      8. Табиғи монополия субъектісі бекітілген инвестициялық бағдарламаның іс-шараларын табиғи монополия субъектісіне байланысты емес себептер (шарттың екінші тарапы міндеттемелерін орындамауы, конкурсты (тендерді) өткізілмеді деп тану, еңсерілмейтін күштің мән-жайлары салдары) бойынша орындамаған жағдайда, бекітілген инвестициялық бағдарламаның іс-шараларын орындау мерзімдері олар іске асырылатын жылдан кейінгі жылдың 1 наурызына дейін келесі күнтізбелік жылға ауыстырылуы мүмкін.

      Бекітілген ивестициялық бағдарламаның іс-шараларын орындау мерзімдерін қайта ауыстыруға жол берілмейді.

      Ескерту. 21-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 30.06.2022 № 130-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

22-бап. Уәкілетті орган бекіткен тарифті қолданылу мерзімі өткенге дейін өзгерту тәртібі

      1. Уәкілетті орган бекіткен тарифті қолданылу мерзімі өткенге дейін өзгертуге мыналар негіздер болып табылады:

      1) стратегиялық тауарлар түрінің және құнының және (немесе) мемлекеттік реттеуге жататын стратегиялық тауарларды тасымалдауға тарифтердің (бағалардың) өзгеруі;

      2) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес төтенше жағдайдың жариялануы;

      3) Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер мөлшерлемелерінің өзгеруі;

      4) мемлекеттік бағдарламаларды және (немесе) ұлттық жобаларды іске асыруға байланысты бекітілген инвестициялық бағдарламаның, сондай-ақ уәкілетті орган бекіткен мемлекеттік жоспарлау жүйесі құжаттарының өзгеруі;

      5) ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызметтер көлемінің ұлғаюы;

      6) жылу энергиясын өндіру, беру, тарату және (немесе) онымен жабдықтау жөніндегі және сумен жабдықтаудың реттеліп көрсетілетін қызметтерін ұсыну кезінде атом-энергетикалық кешен пайдаланатын, өзі өндіретін электр энергиясының және судың өзіндік құнының газдың және (немесе) оны тасымалдау бағасының өзгеруіне байланысты өзгеруі;

      7) реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталмауы;

      8) мемлекеттік энергетикалық қадағалау және бақылау жөніндегі мемлекеттік органның ақпараты негізінде электр энергиясын беру жөніндегі реттеліп көрсетілетін қызметті ұсынатын табиғи монополия субъектісі қызметінің "Электр энергетикасы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 13-1-бабы 6-тармағының талаптарына сәйкес келмеуі;

      9) табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізбеу;

      9-1) осы Заңның 5-бабы 1-тармағының 10), 12) және 13) тармақшаларында көзделген реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын табиғи монополиялар субъектілерін қоспағанда, табиғи монополиялар субъектілері реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынған кезде технологиялық циклде пайдаланылатын мүлік өтеусіз пайдалануға алынған жағдайда мүлікті, оның ішінде басқа энергия беруші ұйымдардан электр желілерін мүлікті балансқа және (немесе) сенімгерлік басқаруға беру жоспарына сәйкес жергілікті атқарушы органдардан, мемлекеттік мүлікті басқару жөніндегі уәкілетті органнан балансқа және (немесе) сенімгерлік басқаруға алуы;

      9-2) өңірдегі (қаладағы) экономикалық қызмет түрлері бойынша бір жұмыскердің бір жылдағы статистика деректері бойынша қалыптасқан орташа айлық номиналды жалақысының өзгеруі;

      10) табиғи монополия субъектісіне "Қызылорда – Жезқазған – Қарағанды – Теміртау – Астана" маршруты бойынша магистральдық газ құбырын мүліктік жалдауға (жалға) немесе сенімгерлік басқаруға беру.

      2. Осы баптың 1-тармағының 4), 5), 7), 8), 9) , 9-1), 9-2) және 10) тармақшаларында көзделген негіздерді қоспағанда, тариф қолданылу мерзімі өткенге дейін өзгерген жағдайда, шығындардың тиісті бабы өзгереді.

      Осы баптың 1-тармағының 9) тармақшасына сәйкес тариф қолданылу мерзімі өткенге дейін өзгерген кезде бекітілген тарифтік сметадан тарифтерді қалыптастыру қағидаларында айқындалған инвестициялық шығындар (пайда, амортизациялық аударымдар, негізгі құралдар құнының өсуіне алып келетін күрделі шығындар) алып тасталады.

      3. Тарифті өзгерту уәкілетті органның бастамасы бойынша – жылына екі реттен жиілетпей, ал табиғи монополия субъектісінің бастамасы бойынша жылына бір реттен жиілетпей жүзеге асырылады.

      4. Уәкілетті орган бекіткен тарифті қолданылу мерзімі өткенге дейін өзгерту үшін табиғи монополия субъектісі уәкілетті органға негіздейтін материалдармен қоса өтінім ұсынады.

      Уәкілетті органның тарифті қолданылу мерзімі өткенге дейін өзгерту туралы өтінімді қарау мерзімі:

      1) осы баптың 1-тармағының 1), 2), 3) және 9-2) тармақшаларында көзделген жағдайларда, оның ұсынылған күнінен бастап он жұмыс күнінен аспайтын мерзімді;

      2) осы баптың 1-тармағының 4), 5), 6) және 9-1) тармақшаларында көзделген жағдайларда оның ұсынылған күнінен бастап отыз жұмыс күнінен аспайтын мерзімді;

      3) осы баптың 1-тармағының 10) тармақшасында көзделген жағдайда, оның ұсынылған күнінен бастап тоқсан жұмыс күнінен аспайтын мерзімді құрайды.

      Тариф уәкілетті органның бастамасы бойынша өзгерген жағдайда, табиғи монополия субъектісі тиісті ақпаратты алған күннен бастап бір ай мерзімде экономикалық негізделген есеп-қисаптар мен материалдарды ұсынуға міндетті.

      5. Егер өтінімді қараған кезде қосымша ақпарат қажет болған жағдайда, уәкілетті орган оны мерзімді, бірақ кемінде бес жұмыс күнін белгілей отырып, жазбаша түрде сұратуға құқылы.

      Бұл ретте өтінімді қарау табиғи монополия субъектісін бұл жөнінде хабардар ете отырып, қажетті ақпарат алынғанға дейін тоқтатыла тұрады.

      6. Осы баптың 1-тармағына сәйкес өзгертілген тарифті қолданысқа енгізу уәкілетті орган белгілеген күннен бастап жүзеге асырылады.

      7. Осы баптың 1-тармағының 4), 6), 7), 8) және 9) тармақшаларында көзделген жағдайларда тариф бекітілетін кезде уәкілетті орган ол бекітілгенге дейін күнтізбелік он күннен кешіктірмей жария тыңдаулар өткізеді.

      8. Осы баптың 1-тармағында көзделген жағдайларда табиғи монополия субъектісі тариф қолданысқа енгізілгенге дейін күнтізбелік бес күннен кешіктірмей тұтынушыларға тарифтің, бекітілген тарифтік сметаның өзгеру себептерін көрсететін ақпаратты ұсына отырып, бұл жөнінде хабарлайды.

      Ескерту. 22-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 27.12.2019 № 291-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.06.2022 № 130-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 157-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

23-бап. Табиғи монополия субъектісінің сатып алуды жүзеге асыруы

      1. Осы бап және табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін жүзеге асыру қағидалары мыналарды:

      1) мемлекеттік сатып алуды;

      2) дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) елу және одан көп пайызы ұлттық басқарушы холдингке тікелей немесе жанама тиесілі табиғи монополиялар субъектілерінің сатып алуын;

      3) Қазақстан Республикасының жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау саласындағы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылатын, жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндіруші ұйымнан электр және (немесе) жылу энергиясын сатып алуды;

      4) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасына сәйкес теңгерімдеуші электр энергиясын, электр энергиясын орталықтандырылған сауда-саттықта, спот-нарықта сатып алуды;

      5) қуаты аз табиғи монополиялар субъектілерінің сатып алуын;

      6) шығындары тариф бекітілетін кезде есепке алынбайтын табиғи монополиялар субъектілерінің сатып алуын;

      7) іссапар шығыстарын жүзеге асыруға байланысты көрсетілетін қызметтерді сатып алуды қоспағанда, табиғи монополия субъектісінің сатып алуына қолданылады.

      2. Тауарларды, жұмыстарды және көрсетілетін қызметтерді сатып алу электрондық сатып алудың ақпараттық жүйелерінде мынадай тәсілдердің бірімен:

      1) конкурс;

      2) баға ұсыныстарын сұрату;

      3) бір көзден алу;

      4) тауар биржалары арқылы тәсілімен жүзеге асырылады.

      Тауар биржалары арқылы тәсілімен сатып алу сауда қызметін реттеу саласындағы уәкілетті орган бекітетін, биржалық сауда қағидаларына және биржалық тауарлар тізбесіне сәйкес жүзеге асырылады.

      2-1. Табиғи монополия субъектісі біртекті тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді сатып алу бойынша конкурс тәсілімен сатып алуды өткізу кезінде конкурстық құжаттамада тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді беру (орындау, көрсету) орны бойынша бөліктерге (лоттарға) бөледі.

      3. Алып тасталды – ҚР 15.11.2021 № 72-VII (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      4. Егер біртекті тауарлардың, жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің құндық мәндегі жылдық көлемі тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленген айлық есептік көрсеткіштің төрт мың еселенген мөлшерінен аспаса, баға ұсыныстарын сұрату тәсілімен сатып алу осындай біртекті тауарларға, жұмыстарға, көрсетілетін қызметтерге өткізіледі. Бұл ретте баға шешуші шарт болып табылады.

      5. Бір көзден алу тәсілімен сатып алу:

      1) конкурс немесе баға ұсыныстарын сұрату тәсілімен сатып алу өткізілмеді деп танылған;

      2) тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген бағалар, тарифтер бойынша сатып алынған;

      3) сатып алынатын тауарларға, жұмыстарға, көрсетілетін қызметтерге қатысты айрықша құқықтарға ие тұлғадан немесе мемлекеттік немесе табиғи монополия субъектісі болып табылатын тұлғадан тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер сатып алынған;

      4) тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер еңсерілмейтін күш мән-жайларының туындау, оның ішінде төтенше жағдайлардың зардабын оқшаулау және (немесе) жою салдарынан, аварияларды жою үшін сатып алынған;

      5) өкілдік ету шығыстарына байланысты тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер сатып алынған;

      6) алып тасталды – ҚР 01.07.2024 № 107-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      7) мынадай:

      Қазақстан Республикасының атқарушылық iс жүргiзу және сот орындаушыларының мәртебесi туралы заңнамасына сәйкес сот орындаушылары өткізетін;

      Қазақстан Республикасының оңалту және банкроттық туралы заңнамасына сәйкес өткізілетін;

      Қазақстан Республикасының жер заңнамасына сәйкес өткізілетін;

      мемлекеттік мүлікті жекешелендіру кезінде сауда-саттықтарда (аукциондарда) өткізілетін мүлік (активтер) сатып алынған;

      8) алып тасталды – ҚР 01.07.2024 № 107-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      8-1) егер тауарлардың, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердің жылдық көлемі құндық мәнде тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленген айлық есептік көрсеткіштің екі мың еселенген мөлшерінен аспаса, реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынған кезде тартылған желілер мен жабдықтардағы аварияларды жою мақсатында осындай тауарлар, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер сатып алынған;

      9) алып тасталды – ҚР 01.07.2024 № 107-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      10) тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді сатып алған тапсырыс берушінің бірдейлендіру, стандарттау немесе сәйкестікті қамтамасыз ету мақсатында нақ сол өнім берушіден тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді сатып алу қажеттігі туындаған жағдайларда жүзеге асырылады.

      6. Табиғи монополия субъектісі сатып алуды Қазақстан Республикасы Ұлттық кәсіпкерлер палатасының ақпараттық жүйесімен интеграцияланған электрондық сатып алудың ақпараттық жүйесі арқылы жүзеге асырады.

      7. Осы бапта реттелмеген бөлікте сатып алу табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін жүзеге асыру қағидаларына сәйкес өткізіледі.

      8. Стратегиялық тауарлар сатып алуды табиғи монополия субъектiсi:

      1) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      2) тұтынушыларға қойылатын электр энергиясының көтерме сауда нарығына қатысуға арналған шарттарға табиғи монополия субъектісінің сай келмеу;

      3) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      4) Қазақстан Республикасының газ және газбен жабдықтау туралы заңнамасына сәйкес газ тарату ұйымдарынан газ сатып алу;

      5) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
      6) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
      7) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      8) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасына сәйкес электр энергиясын сатып алу жағдайларын қоспағанда, тiкелей стратегиялық тауар өндiрушiлерден жүзеге асырады.

      9. Осы баптың 2-тармағы бірінші бөлігінің 1), 2) және 4) тармақшаларында көзделген тәсілдермен сатып алуға табиғи монополия субъектісі алдында міндеттемелерін орындамау немесе тиісінше орындамау фактісін растайтын өзіне қатысты соттың шешімі заңды күшіне енген тұлғаның соттың шешімі заңды күшіне енген күннен бастап екі жыл бойы қатысуына жол берілмейді.

      Ескерту. 23-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 15.11.2021 № 72-VII (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 01.07.2024 № 107-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

24-бап. Тұтынушылардың реттеліп көрсетілетін қызметке қолжетімділігі

      1. Тұтынушылардың реттеліп көрсетілетін қызметке қолжетімділігі:

      1) осы Заңның 25-бабында көзделген ақпаратты табиғи монополия субъектісінің интернет-ресурсында орналастырумен, ол болмаған жағдайда, оны уәкілетті органға оның интернет-ресурсында орналастыру үшін ұсынумен, сондай-ақ осы Заңның 25-бабының 6-2-тармағында көзделген ақпаратты мемлекеттік қала құрылысы кадастрының автоматтандырылған ақпараттық жүйесінде орналастырумен және (немесе) оны жаңартып отырумен;

      2) бекітілген егжей-тегжейлі жоспарлау (құрылыс салу схемасы) жобасына сай инженерлік коммуникацияларды дамыту жоспарына сәйкес табиғи монополия субъектісінің: электр, жылу энергиясын беру, сумен жабдықтау және су бұру желілеріне, сондай-ақ магистральдық газ құбырларына және мұнай құбырларына, газ тарату жүйелеріне және топтық резервуарлық қондырғыларға қосуға немесе реттеліп көрсетілетін қызмет көлемін ұлғайтуға арналған техникалық шарттар берумен;

      3) тұтынушының реттеліп көрсетілетін қызметке қосуға арналған техникалық шарттарды орындауымен;

      4) реттеліп көрсетілетін қызметке қосумен немесе реттеліп көрсетілетін қызмет көлемін ұлғайтумен;

      5) реттелетін қызметті көрсетуге шарт жасасумен қамтамасыз етіледі.

      2. Табиғи монополия субъектісінің: электр, жылу энергиясын беру, сумен жабдықтау және су бұру желілеріне, сондай-ақ магистральдық газ құбырларына және мұнай құбырларына, газ тарату жүйелеріне және топтық резервуарлық қондырғыларға қосуға немесе реттеліп көрсетілетін қызмет көлемін ұлғайтуға арналған техникалық шарттарды табиғи монополия субъектісі осы Заңда белгіленген мерзімде береді.

      3. Осы баптың 1-тармағы 1) тармақшасының талабы осы Заңның 5-бабы 1-тармағының 10), 11), 12) және 13) тармақшаларында көзделген реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын табиғи монополиялар субъектілеріне қолданылмайды.

      4. Электрмен жабдықтау, жылумен жабдықтау, газбен жабдықтау, сумен жабдықтау және су бұру желілеріне қосу осы Заңның 24-1-бабына сәйкес кәсіпкерлік субъектілерінің белгіленген қуаты 200 кВт-қа дейінгі электр қондырғыларын энергия беруші ұйымдардың электр желілеріне қосуды қоспағанда, мынадай кезеңдерден тұрады:

      1) сәулет-жоспарлау тапсырмасын, топографияны дайындау кезінде сәулет және қала құрылысы органы қалыптастыратын және электрондық нысанда табиғи монополия субъектісіне жіберетін, техникалық шарттарды беруге өтініш;

      2) табиғи монополия субъектісінің сәулет және қала құрылысы органының техникалық шарттар беруге немесе реттеліп көрсетілетін қызметтер көлемін ұлғайтуға өтінішін қарауы;

      3) табиғи монополия субъектісінің техникалық шарттарды сәулет және қала құрылысы органына жіберуі;

      4) сәулет және қала құрылысы органдары Қазақстан Республикасының сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы заңнамасына сәйкес сәулет-жоспарлау тапсырмасымен және топографиямен бірге жүзеге асыратын, техникалық шарттарды беруге өтінішті қарау нәтижесін беру;

      5) тұтынушының техникалық шарттарға сәйкес жұмыстарды жүргізуі;

      6) тұтынушының жұмыстардың аяқталғаны және табиғи монополия субъектісі желілеріне қосуға әзірлігі туралы хабарлауы.

      5. Табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосуға немесе реттеліп көрсетілетін қызметтің көлемін ұлғайтуға арналған техникалық шарттарды беруге өтінішті қабылдауды және оны қарау нәтижесін беруді Мемлекеттік корпорация "электрондық үкіметтің" веб-порталы немесе табиғи монополия субъектісінің кеңсесі арқылы немесе уәкілетті органның ақпараттық жүйесі арқылы жүзеге асырады.

      Кәсіпкерлік субъектілерінің белгіленген қуаты 200 кВт-қа дейінгі электр қондырғыларын энергия беруші ұйымдардың электр желілеріне технологиялық қосуға өтінішті қабылдау астанада, республикалық және облыстық маңызы бар қалаларда электрондық нысанда ғана жүзеге асырылады.

      Табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосуға немесе реттеліп көрсетілетін қызметтің көлемін арналған ұлғайтуға техникалық шарттарды беруге өтініш қабылданған және оны қарау нәтижелері берілген кезде Мемлекеттік корпорация тұтынушыдан осы қызметтерді көрсеткені үшін төлемақы алады.

      6. Алып тасталды - ҚР 29.06.2020 № 352-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      7. Сәулет және қала құрылысы органдарының өтініші бойынша табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосуға техникалық шарттарды беруді табиғи монополия субъектісі:

      1) техникалық жағынан күрделі емес объектілер үшін – бес жұмыс күні ішінде;

      2) техникалық жағынан күрделі объектілер үшін – он жұмыс күні ішінде жүзеге асырады.

      Табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосылуға немесе реттеліп көрсетілетін қызмет көлемін ұлғайтуға арналған техникалық шарттар үш жылға беріледі және оларды сәулет және қала құрылысы органдары мемлекеттік қала құрылысы кадастрына ұсынады.

      7-1. Құрылыстың нормативтік ұзақтығы үш жылдан асқан жағдайда, техникалық шарттардың қолданылу мерзімі құрылыстың басталғаны туралы растаушы құжаттардың ұсынылу талабымен құрылыс кезеңіне ұзартылады.

      Құрылыстың басталғаны туралы растаушы құжаттар ұсынылмаған жағдайда, техникалық шарттар берілген күнінен бастап үш жыл өткен соң жарамсыз деп есептеледі.

      8. Табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосуға немесе реттеліп көрсетілетін қызметтің көлемін ұлғайтуға арналған техникалық шарттарды беруге өтініштің нысаны мен өтінішке қоса берілетін құжаттардың тізбесін уәкілетті орган белгілейді.

      Техникалық шарттар табиғи монополия субъектісінің қосылатын желілеріне, материалдарға, жабдықтарға, құрылғыларға, есепке алу аспаптарына қойылатын талаптардың түбегейлі тізбесін айқындауға тиіс.

      9. Табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосуға арналған техникалық шарттарды беруге немесе реттеліп көрсетілетін қызметтің көлемін ұлғайтуға өтінішті табиғи монополия субъектісі құжаттардың толық топтамасы ұсынылмаған жағдайда екі жұмыс күні ішінде "электрондық үкімет" веб-порталы немесе табиғи монополия субъектісінің кеңсесі арқылы қайтарады.

      10. Реттеліп көрсетілетін қызметке қолжетімділік ұсынылған кезде табиғи монополия субъектісіне:

      1) бос қуаттар туралы ақпарат ұсынғаны үшін төлемақы алуға;

      2) реттелетін қызметті көрсетуге қатысы жоқ мемлекеттік органдардың, мемлекеттік емес ұйымдардың рұқсаттары мен өзге де құжаттарын ұсынуды талап етуге;

      3) табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосуға немесе реттеліп көрсетілетін қызметтің көлемін ұлғайтуға арналған техникалық шарттарды сақтаудан басқа, өзге талаптарды тұтынушыға қоюға;

      4) реттеліп көрсетілетін қызметке қолжетімділіктің тең емес жағдайларын жасауға;

      5) табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосуға немесе реттеліп көрсетілетін қызметтің көлемін ұлғайтуға арналған техникалық шарттарға сәйкес тұтынушының жұмыстарды жүргізу жөніндегі қызметін шектеуге;

      6) құрылыс жобасының табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосуға немесе реттеліп көрсетілетін қызметтің көлемін ұлғайтуға арналған техникалық шарттарға сәйкестігіне келісуді талап етуге тыйым салынады.

      11. Табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосуға арналған техникалық шарттарды беруге немесе реттеліп көрсетілетін қызметтің көлемін ұлғайтуға өтініш осы баптың 7-тармағында көрсетілген мерзім ішінде қаралады, оны қараудың қорытындылары бойынша табиғи монополия субъектісі:

      1) техникалық шарттарды береді;

      2) техникалық шарттарды беруден бас тартады.

      12. Техникалық шарттарды беруден бас тартуға:

      1) реттеліп көрсетілетін қызметтің талап етілетін көлемін ұсыну үшін қажетті бос және қолжетімді қуаттар, сыйымдылықтар, орындар, табиғи монополия субъектісі желілерінің өткізу қабілеттері болмаған;

      2) табиғи монополия субъектісінің желілері немесе реттеліп көрсетілетін қызметті ұсыну үшін қажет өзге де мүлік болмаған жағдайда жол беріледі.

      13. Техникалық шарттарды беруден бас тартқан жағдайда табиғи монополия субъектісі:

      1) техникалық шарттарды беруден бас тарту туралы шешімге уәжді негіздемені қоса береді;

      2) уәкілетті органға техникалық шарттар беруден бас тарту туралы шешімнің көшірмесін және бос және қолжетімді қуаттардың, сыйымдылықтардың, орындардың, табиғи монополия субъектісі желілерінің өткізу қабілеттерінің тапшылығы немесе табиғи монополия субъектісі желілерінің немесе реттеліп көрсетілетін қызметті ұсыну үшін қажет өзге де мүліктің жоқ екені есептелген уәжді негіздеме жібереді.

      14. Құрылыс объектісін қосуға арналған техникалық шарттарды беруден бас тартқан жағдайда табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосудың балама көздерін табиғи монополия субъектісі ұсынады және бекітілген егжей-тегжейлі жоспарлау жобасына сәйкес инженерлік инфрақұрылымды дамыту жоспарына сәйкес орталықтандырылған коммуникация желілеріне қосылу мерзімдерін көрсетеді.

      15. Уәкілетті орган табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосуға арналған техникалық шарттарды беруден бас тарту туралы шешімнің көшірмесін алуға байланысты:

      1) жеті жұмыс күнінен кешіктірмей тұтынушыға табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосуға арналған техникалық шарттар беруден бас тартудың негізділігін растайтын немесе табиғи монополия субъектісінің қызметін тексеруге бастамашылық жасау үшін уәкілетті органға шағым берудің қажеттігі туралы хат жібереді;

      2) бос және қолжетімді қуаттардың, сыйымдылықтардың, орындардың, табиғи монополия субъектісі желілерінің өткізу қабілеттерінің болмау фактісі анықталған немесе табиғи монополия субъектісінің желілері немесе реттеліп көрсетілетін қызметтің талап етілетін көлемін ұсыну үшін табиғи монополия субъектісінің қажетті өзге де мүлкі болмаған кезде табиғи монополия субъектісіне экономикалық жағынан орынды болған кезде бекітілген инвестициялық бағдарламаны өзгерту және реттеліп көрсетілетін қызметке қосу үшін жағдайлар жасау қажеттігі туралы хабарлайды.

      15-1. Техникалық шарттарды монополистердің тікелей түзетуіне жол берілмейді.

      16. Жұмыстар аяқталғаннан кейін тұтынушы табиғи монополия субъектісіне жұмыстардың аяқталғаны және реттеліп көрсетілетін қызметті алуға әзірлігі туралы хабарлайды, ол ақпаратты алған күннен бастап екі жұмыс күні ішінде берілген техникалық шарттарға сәйкес орындалған жұмыстарды және реттеліп көрсетілетін қызметті алуға әзірлігін тексеруді жүзеге асырады.

      Орындалған жұмыстар техникалық шарттарға сәйкес келген кезде реттеліп көрсетілетін қызметке қосу үш жұмыс күні ішінде жүзеге асырылады.

      17. Орындалған жұмыстар техникалық шарттарға сәйкес келмеген кезде табиғи монополия субъектісі құрылыс объектісінің реттеліп көрсетілетін қызметті алуға әзір емес екендігі туралы тұтынушыға бір жұмыс күні ішінде хабарлайды.

      Анықталған бұзушылықтар жойылғаннан кейін тұтынушы жұмыстардың аяқталғаны және реттеліп көрсетілетін қызметті алуға әзірлігі туралы қайта хабарлайды.

      18. Реттеліп көрсетілетін қызметке қосу мынадай жұмыстарды қамтиды:

      табиғи монополия субъектісінің қолданыстағы желіні ажыратуы;

      тұтынушыны қолданыстағы желіге қосуды жүргізу;

      табиғи монополия субъектісінің қолданыстағы желіні қосуы.

      19. Табиғи монополия субъектісінің реттеліп көрсетілетін қызметті ұсынуы реттелетін қызметті көрсету туралы шарт жасалғаннан кейін жүзеге асырылады.

      Ескерту. 24-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 29.06.2020 № 352-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.04.2023 № 221-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.06.2023 № 13-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

24-1-бап. Кәсіпкерлік субъектілерінің белгіленген қуаты 200 кВт-қа дейінгі электр қондырғыларының энергия беруші ұйымдардың электр желілеріне қолжетімділігі

      Кәсіпкерлік субъектілерінің белгіленген қуаты 200 кВт-қа дейінгі электр қондырғыларын энергия беруші ұйымдардың электр желілеріне қосу мынадай кезеңдерден тұрады:

      1) кәсіпкерлік субъектілерінің энергия беруші ұйымның электр желілеріне технологиялық қосуға өтініш беруі;

      2) кәсіпкерлік субъектілерінің белгіленген қуаты 200 кВт-қа дейінгі электр қондырғыларын энергия беруші ұйымның электр желілеріне технологиялық қосу шартын жасасу және орындау.

      Бұл ретте энергия беруші ұйымның электр желілеріне технологиялық қосылу құны (шығындар тізбесі) кәсіпкерлік субъектілерінің белгіленген қуаты 200 кВт-қа дейінгі электр қондырғыларын энергия беруші ұйымның электр желілеріне технологиялық қосу шығындарын айқындау қағидаларына сәйкес айқындалады.

      Ескерту. 3-тарау 24-1-баппен толықтырылды – ҚР 29.06.2020 № 352-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

25-бап. Табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін мемлекеттік реттеу процесінің жариялылығы

      1. Табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін мемлекеттік реттеу процесінің жариялылығы:

      1) табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін мемлекеттік реттеуге қатысты ақпаратты бұқаралық ақпарат құралдарында және уәкілетті органның интернет-ресурсында орналастырумен;

      2) жария тыңдаулар өткізумен;

      3) табиғи монополиялар субъектілерінің тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдында есептер беруін өткізумен;

      4) тұтынушылар мен уәкілетті органға тарифті қолданысқа енгізу туралы хабарлаумен;

      5) бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуына, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуына және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізуге қоғамдық мониторинг және техникалық сараптама жүргізумен қамтамасыз етіледі.

      2. Табиғи монополия субъектісі осы баптың 6-тармағында белгіленген мерзімдерде тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің аумағында таратылатын бұқаралық ақпарат құралдарында және (немесе) өзінің интернет-ресурсында тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдындағы бекітілген тарифтік сметаның орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуы және негіздемелермен бірге табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы есептерін, оның ішінде қаржылық есептілікті орналастырады.

      3. Уәкілетті орган өзінің интернет-ресурсында:

      1) Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркелімін;

      2) уәкілетті органның құқықтық актілерін;

      3) осы баптың 7-тармағында белгіленген талаптарды ескере отырып, электрондық жеткізгіште ұсынылған қоса берілетін құжаттармен бірге өтінімді;

      4) бекітілген, белгіленген және айқындалған тарифтерді;

      5) бекітілген тарифтік сметалар мен инвестициялық бағдарламаларды;

      6) табиғи монополиялар субъектілерінің бекітілген тарифтік сметалардың орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламалардың орындалуы туралы, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуы және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы есептерін;

      7) "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес табиғи монополия субъектісінің жекелеген әрекеттерді жасауына берілген келісімдердің, сондай-ақ табиғи монополия субъектісінен реттеліп көрсетілетін қызметтерге жатпайтын қызметті жүзеге асыру туралы қабылданған хабарламалардың тізілімін;

      8) табиғи монополиялар субъектілерін әкімшілік жауаптылыққа тарту туралы қаулыларды;

      9) уәкілетті органның қатысуымен өткен талқылаулардың қорытындысы бойынша соттардың шешімдерін;

      10) реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерін;

      11) табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштерін;

      12) табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін мемлекеттік реттеуді жүзеге асыруға қатысты өзге де ақпаратты орналастырады.

      4. Тарифтің жобасын талқылау бойынша жария тыңдаулар Қазақстан Республикасы Парламентінің, мәслихаттардың депутаттары, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының, мемлекеттік органдардың, табиғи монополия субъектісінің, бұқаралық ақпарат құралдарының, қоғамдық бірлестіктердің өкілдері, тәуелсіз сарапшылар, тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар шақырыла отырып өткізіледі.

      5. Уәкiлеттi орган мерзімді баспасөз басылымында – тарифтің жобасын талқылау бойынша жария тыңдаулардың өткізілетін күнi мен орны туралы ақпаратты олар өткізілетін күннен күнтізбелік отыз күн бұрын, ал өзінің интернет-ресурсында тарифтің жобасын талқылау бойынша өткізілген жария тыңдаулардың нәтижелерін, оның ішінде талқылаулардың стенограммаларын, қаралатын мәселелер бойынша қабылданған шешімдерімен бірге отырыстардың хаттамаларын олар өткізілген күннен кейін күнтізбелік он күн ішінде орналастырады.

      Егер жария тыңдаулар табиғи монополиялар салаларындағы коммуналдық көрсетілетін қызметтерге, жылу энергиясын өндіру, беру, тарату және (немесе) онымен жабдықтау бойынша реттеліп көрсетілетін қызметтерге арналған тарифтерді белгілеуге өтінімдер қаралатын кезде өткізілсе, уәкілетті орган тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің аумағында таратылатын мерзімді баспасөз басылымдарында жария тыңдаулардың өткізілетін күні мен орны туралы ақпаратты қосымша жариялайды.

      Тариф индекстеу әдісімен белгіленген кезде және жасалған мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарты, оның ішінде концессия шарты негізінде тариф айқындалған кезде табиғи монополия субъектісі өзінің интернет-ресурсында не тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің аумағында таратылатын мерзімді баспасөз басылымдарында жария тыңдаулардың өткізілетін күні мен орны туралы ақпаратты оларды өткізуден күнтізбелік отыз күн бұрын орналастырады.

      6. Табиғи монополия субъектісі ағымдағы күнтізбелік жылдың 1 тамызынан және келесі күнтізбелік жылдың 1 мамырынан кешіктірмей тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдында жарты жылдың және жылдың қорытындылары бойынша бекітілген тарифтік сметаның орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуы және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы есептер беруді өткізеді.

      6-1. Табиғи монополия субъектілері уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен бизнес-әріптестер тізілімін құру, жүргізу және пайдалану үшін Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасына ақпарат береді.

      6-2. Табиғи монополиялар субъектілері сәулет, қала құрылысы және құрылыс істері жөніндегі уәкілетті орган бекіткен нысандарға сәйкес мемлекеттік қала құрылысы кадастрының автоматтандырылған ақпараттық жүйесінде:

      1) мыналар:

      резерв;

      белгіленген қуат және (немесе) сыйымдылық;

      бос және қолжетімді қуаттардың және (немесе) сыйымдылықтардың бар-жоғы;

      желілердің өткізу қабілеттілігі;

      орналасқан жері (елді мекен көшелерінің атауын көрсете отырып);

      ұзындығы;

      брондалған қуаттардың және (немесе) сыйымдылықтардың саны және олардың брондау мерзімдері;

      көрсетілетін қызметтерді түпкі тұтынушыларға ұсыну үшін технологиялық процесте пайдаланылатын бос емес қуаттардың және (немесе) сыйымдылықтардың саны туралы ақпаратты;

      2) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес мемлекеттік құпияларға және заңмен қорғалатын өзге де құпияға жататын мәліметтерді қоспағанда, реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсыну кезінде пайдаланылатын желілерді немесе өзге де мүлікті орналастыру схемаларын машинамен оқылатын түрде орналастырады және (немесе) жаңартып отырады.

      7. Табиғи монополия субъектісі тарифті бекіту үшін және осы Заңда көзделген міндеттерін орындаған кезде ұсынған кез келген ақпарат коммерциялық деп танылмайды.

      8. Тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдында есеп беру жария тыңдау нысанында өткізіледі.

      9. Алда есеп беруді өткізу туралы хабарландыруды Табиғи монополиялар субъектілері мемлекеттік тіркелімінің жергілікті бөліміне енгізілген табиғи монополия субъектісі – аптасына бір реттен сиретпей шығарылатын және тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің аумағында таратылатын мерзімді баспасөз басылымында, ал Табиғи монополиялар субъектілері мемлекеттік тіркелімінің республикалық бөліміне енгізілген табиғи монополия субъектісі аптасына бір реттен сиретпей шығарылатын және Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында таратылатын мерзімді баспасөз басылымында және (немесе) өзінің интернет-ресурсында ол өткізілгенге дейін он бес жұмыс күнінен кешіктірмей жариялайды және ол мынадай мәліметтерді қамтиды:

      1) табиғи монополия субъектісінің атауы және орналасқан жері;

      2) есеп берудің өткізілетін күні мен орны;

      3) ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызметтердің түрі.

      10. Есеп беру өткізілуден бір ай бұрын табиғи монополия субъектісі уәкілетті органға хабарлайды.

      11. Алдағы есеп беруді өткізу туралы хабарландыру жарияланғаннан кейін табиғи монополия субъектісі осы баптың 13-тармағында көзделген ақпаратты есеп беру өткізілуден бес жұмыс күні бұрын өзінің интернет-ресурсында орналастырады, ал ол болмаған жағдайда, уәкілетті органға оның интернет-ресурсында орналастыру үшін ұсынады.

      12. Табиғи монополия субъектісі есеп беруге қатысуға ниет білдіргендердің барлығына өткізілетін орынға қолжетімділікті қамтамасыз етеді.

      Жария тыңдаулар, табиғи монополиялар субъектілерінің тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдындағы есептері онлайн-трансляция ұйымдастыру арқылы да жария тыңдауларға қатысушылардың кедергісіз қол жеткізуі қамтамасыз етіле отырып өткізіледі.

      Елде төтенше жағдай, шектеу іс-шаралары, оның ішінде карантин енгізілген кезде уәкілетті орган немесе оның аумақтық бөлімшелері, табиғи монополиялар субъектілері жария тыңдауларды, тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдындағы есептерді онлайн-трансляциялар арқылы өткізеді.

      Жария тыңдаулар онлайн-трансляциялар арқылы өткізілген кезде уәкілетті органның ведомствосы немесе оның аумақтық бөлімшесі жария тыңдаулар өткізілетін күнге дейін күнтізбелік он күннен кешіктірмей, бұқаралық ақпарат құралдарында және интернет-ресурста жария тыңдаулардың күнін, уақытын және онлайн-трансляцияға сілтемені көрсете отырып, алдағы жария тыңдау туралы хабарландыруды орналастырады.

      Егер табиғи монополия субъектісінің қаржылық есептілігі Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес міндетті аудитке жататын болса, оны бұқаралық ақпарат құралдарында осы баптың 2-тармағында көзделген орналастыру аудит аяқталғаннан кейін күнтізбелік он күн ішінде жүзеге асырылады.

      13. Табиғи монополия субъектісінің сөйлейтін сөзі табиғи монополиялар субъектілерінің қызметті жүзеге асыру қағидаларына сәйкес негіздемелері бар ақпаратты қамтуға тиіс.

      14. Табиғи монополия субъектісі тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдындағы өз сөйлейтін сөзінде ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызметтің сапасы туралы толық түсіндірме береді.

      15. Осы баптың 2-тармағында, 5-тармағының екінші және үшінші бөліктерінде және 6, 8, 9, 10, 11, 12, 13 және 14-тармақтарында көзделген талаптар қуаты аз табиғи монополиялар субъектілеріне және жаңадан құрылған табиғи монополиялар субъектілеріне қолданылмайды.

      Ескерту. 25-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 02.01.2021 № 399-VI (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.04.2023 № 221-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.10.2023 № 31-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

4-тарау. ТАБИҒИ МОНОПОЛИЯЛАР САЛАЛАРЫНА ҚАТЫСУШЫЛАР

26-бап. Табиғи монополия субъектісінің құқықтары мен міндеттері

      1. Табиғи монополия субъектісі:

      1) тұтынушылардан Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес табиғи монополия субъектісі белгілеген техникалық талаптардың сақталуын талап етуге;

      2) тарифтiң қолданылу кезеңiнде барлық тұтынушылар үшiн тарифтi төмендетуге;

      3) анағұрлым тиімді әдістер мен технологияларды қолдануға, энергия аудитінің немесе экспресс-энергия аудитінің қорытындысы бойынша әзірленген энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын іске асыруға, нормативтік техникалық ысыраптарды төмендету жөніндегі іс-шараларды жүргізуге немесе ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызметтер көлемдерін табиғи монополия субъектісіне байланысты емес себептер немесе конкурстық (тендерлік) рәсімдерді өткізу нәтижелері бойынша қысқартуға байланысты шығындарды үнемдеу нәтижесінде пайда болған, іс-шаралар орындалған жағдайда бекітілген инвестициялық бағдарламада және бекітілген тарифтік сметада көзделген шығындардың толық пайдаланылмаған бөлігіне дербес билік етуге;

      3-1) уәкілетті органды міндетті түрде хабардар ете отырып, төтенше жағдайлардың немесе авариялардың алдын алу үшін шұғыл жөндеу жұмыстарын жүзеге асыру мақсатында бекітілген тарифтік сметада шығындар баптарын дербес қайта бөлуге;

      4) тұтынушылардан көрсеткіштерді алу және пломбалауды жүзеге асыру үшін есепке алу аспабына қолжетімділікті талап етуге;

      5) уәкілетті органға – бекітілген тарифтік сметаға өзгерістер енгізу туралы өтінішпен, сондай-ақ уәкілетті және (немесе) өзге мемлекеттік органға не жергілікті атқарушы органға бекітілген инвестициялық бағдарламаға өзгерістер енгізу туралы өтінішпен жүгінуге;

      6) магистральдық теміржол желілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтеріне өтініммен бір мезгілде тарифтерді қалыптастыру қағидаларына сәйкес магистральдық теміржол желілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтеріне баға шектерінің жобасын ұсынуға;

      7) тарифтерді қалыптастыру қағидаларына сәйкес магистральдық теміржол желілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтеріне бекітілген баға шектері шеңберінде магистральдық теміржол желілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтеріне арналған тарифтерді дербес төмендетуге және жоғарылатуға;

      8) уәкілетті органға тарифтерді қалыптастыру қағидаларына сәйкес магистральдық теміржол желілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтеріне бекітілген баға шектеріне өзгерістер енгізу туралы өтінішпен жүгінуге;

      9) Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес реттелетін қызметтерді көрсетуге және реттеліп көрсетілетін қызметтерге жатпайтын қызметті жүзеге асыруға;

      10) уәкілетті органның құқықтық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы, жаңаларын қабылдау немесе қолданыстағыларының күшін жою туралы өтінішпен уәкілетті органға жүгінуге;

      11) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен уәкілетті органның, сондай-ақ оның лауазымды адамдарының әрекеттеріне (әрекетсіздігіне), Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасын бұзушылықты жою туралы нұсқамаға шағым жасауға;

      12) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген өзге құқықтарды иеленуге құқылы.

      2. Табиғи монополия субъектісі:

      1) уәкілетті органға Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркеліміне енгізу туралы, одан алып тастау туралы, оған өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу туралы өтінішпен жүгінуге;

      2) уәкілетті органға осы Заңға сәйкес өтініммен жүгінуге;

      3) осы Заңға сәйкес бекітілген тариф бойынша реттеліп көрсетілетін қызметті ұсынуға;

      4) осы Заңның 24-бабының 12-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, тұтынушыларға реттеліп көрсетілетін қызметке қолжетімділікті ұсынуға;

      5) тұтынушыларға реттеліп көрсетілетін қызметке қолжетімділіктің тең жағдайларын ұсынуға;

      6) ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызметке қатысы жоқ қосымша талаптарды белгілемеуге;

      7) тұтынушылардан өзі ұсынатын табиғи монополиялар салаларындағы коммуналдық көрсетілетін қызметтер үшiн төлемдерді өз кассалары және (немесе) екінші деңгейдегі банктер және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдар, интернет-ресурстар немесе терминалдар, ал қажет болған жағдайда төлем агенттері және (немесе) төлем ұйымдары арқылы қабылдауды қамтамасыз етуге;

      7-1) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіпке сәйкес есепке алу аспаптарының көрсеткіштері немесе көрсетілетін қызметтерді тұтыну нормалары бойынша тұтынушыларға көрсетілген қызмет үшін есепке жазуды жүргізуге;

      8) ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызметтердің әрбір түріне тұтынушылармен үлгiлік шарттарға сәйкес жеке шарттар жасасуға;

      8-1) үлгілік шартқа сәйкес астанада, республикалық және облыстық маңызы бар қалаларда кәсіпкерлік субъектілерінің белгіленген қуаты 200 кВт-қа дейінгі электр қондырғыларын энергия беруші ұйымдардың электр желілеріне технологиялық қосу шарттарын электрондық нысанда ғана жасасуға;

      9) уәкілетті органмен немесе уәкілетті органның ведомствосымен және оның аумақтық бөлімшелерімен келісу бойынша реттеліп көрсетілетін қызметтердің әрбір түрі бойынша және тұтастай алғанда реттеліп көрсетілетін қызметтерге жатпайтын қызмет бойынша кірістерді, шығындар мен тартылған активтерді бөлек есепке алуды жүргізу тәртібіне сәйкес табиғи монополиялар субъектілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтерінің әрбір түрі бойынша кірістерді, шығындар мен тартылған активтерді бөлек есепке алуды жүргізу әдiстемелерiн әзiрлеуге және бекітуге;

      10) реттеліп көрсетілетін қызметтердiң әрбiр түрi бойынша және тұтастай алғанда реттеліп көрсетілетін қызметтерге жатпайтын қызмет бойынша кiрiстердi, шығындар мен тартылған активтердi бөлек есепке алуды жүргiзуге;

      11) сырттағы ауаның нақты температурасын ескере отырып, жылу энергиясын өткізу бойынша реттеліп көрсетілетін қызметтің құнын тұтынушыларға тікелей не тұтынушының тұрған жерін анықтау мүмкін болмаған жағдайда, жылу энергиясын өткізу бойынша реттеліп көрсетілетін қызметке ақы төлеу кезінде тарифті төмендету арқылы қайта есептеуді жүргізуге;

      12) тариф, реттеліп көрсетілетін қызметтің сапасы туралы, реттеліп көрсетілетін қызметті ұсыну шарттары туралы ақпаратты тұтынушылардың талабы бойынша ұсынуға;

      13) бекітілген тарифтік сметаның орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуы және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы есеп беруге;

      14) осы Заңда белгіленген мерзімдерде тұтынушыларға тариф, оның өзгергені туралы хабарлауға;

      15) бекітілген тарифтік сметаның шығындар баптарын бекітілген тарифтік сметада көзделген мөлшерлердің бес пайызынан аз орындамауды және осы Заңның 33-бабы 2-тармағының 4) тармақшасында көзделген жағдайларды қоспағанда, бекітілген тарифтік сметаны орындауға;

      16) осы Заңның 33-бабы 2-тармағының 3) тармақшасында көзделген жағдайларды қоспағанда, бекітілген инвестициялық бағдарламаның іс-шараларын орындауға;

      17) жыл сайын, есепті кезеңнен кейінгі жылдың 1 мамырынан кешіктірмей уәкілетті органға бекітілген тарифтік сметаның орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы есептерді электрондық нысанда, өзге мемлекеттік органға не жергілікті атқарушы органға бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы есепті электрондық нысанда ұсынуға;

      18) тариф бекітілген кезде шығындары есепке алынған тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді осы Заңның 23-бабына сәйкес сатып алуды жүзеге асыруға;

      18-1) сатып алу бойынша ақпаратқа бірыңғай қол жеткізу нүктесін қалыптастыру мақсатында электрондық сатып алудың ақпараттық жүйелерінде жүзеге асырылатын сатып алу туралы ақпаратты, мәліметтерді Қазақстан Республикасы Ұлттық кәсіпкерлер палатасының ақпараттық жүйесіне беруді қамтамасыз етуге;

      19) тұтынушылардың талабы бойынша бекітілген тарифтік смета мен инвестициялық бағдарламада қамтылған ақпаратты ұсынуға;

      20) тарифтік реттеудің ынталандыру әдісі қолданыла отырып тариф бекітілген кезде жыл сайын, есепті кезеңнің 1 мамырынан кешіктірілмейтін мерзімде уәкілетті органға, өзге мемлекеттік органға не жергілікті атқарушы органға есепті жылда нақты қол жеткізілген кірістер, шығыстар, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуы, табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы есептерді ұсынуға;

      21) мыналарды:

      бос және қолжетімді қуаттардың, сыйымдылықтардың, орындардың, табиғи монополия субъектісі желілерінің өткізу қабілеттерінің резерві, бар-жоғы туралы ақпаратты;

      Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес мемлекеттік құпияларға және заңмен қорғалатын өзге де құпияға жататын мәліметтерді және осы Заңның 5-бабы 1-тармағының 10), 11), 12) және 13) тармақшаларында көзделген реттеліп көрсетілетін қызметтерді қоспағанда, реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсыну кезінде пайдаланылатын желілерді немесе өзге де мүлікті орналастыру схемасын;

      Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес мемлекеттік құпияларға және заңмен қорғалатын өзге де құпияға жататын мәліметтерді қоспағанда, бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалу барысы туралы ақпаратты (объектілер орналасқан жерлері, фото-бейне түсірілімдермен қоса орындалу сатылары, инвестициялық бағдарламалардың іс-шараларын орындау мерзімдері және құны) тоқсан сайын өзінің интернет-ресурсында орналастыруға не ол болмаған жағдайда уәкілетті органға оның интернет-ресурсында орналастыру үшін ұсынуға;

      22) уәкілетті органның талабы бойынша қажетті ақпаратты уәкілетті орган белгілеген, табиғи монополия субъектісі тиісті талапты алған күннен бастап бес жұмыс күнінен кем болмайтын мерзімдерде қағаз жеткізгіште немесе электрондық нысанда ұсынуға;

      23) уәкілетті органға тариф, оның өзгергені туралы ол қолданысқа енгізілгенге дейін күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей хабарлауға;

      24) тарифтерді қалыптастыру қағидаларына сәйкес осы Заңның 25-бабының 6-тармағында белгіленген мерзімдердегі тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдындағы бекітілген тарифтік сметаның орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуы және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы есептерді бұқаралық ақпарат құралдарында және (немесе) өзінің интернет-ресурсында не уәкілетті органның интернет-ресурсында есеп беру өткізілген күннен бастап күнтізбелік бес күннен кешіктірмей орналастыруға;

      24-1) уәкілетті органмен табиғи монополиялар субъектісінің меншігіндегі шаруашылықаралық және шаруашылықішілік бұру каналдары бар магистральдық каналдарды кеңейту, жаңғырту, реконструкциялау және техникалық жай-күйін жақсарту үшін беру жөніндегі сенімгерлік басқару шартын келісуге;

      24-2) табиғи монополиялар субъектісінің меншігіндегі реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсыну кезінде технологиялық циклде пайдаланылатын мүлікті сенімгерлік басқару шартын уәкілетті органмен келісуге;

      24-3) халықаралық қаржы ұйымдарынан, мамандандырылған салалық банктерден, Қазақстанның Даму Банкінен және Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банктерінен қарыздар тарту үшін кредиттік келісімдерді уәкілетті органмен келісуге;

      25) тарифтерді қалыптастыру қағидаларына сәйкес тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдындағы табиғи монополиялар саларындағы коммуналдық көрсетілетін қызметтерді ұсыну жөніндегі есепті мерзімді баспасөз басылымында, өзінің интернет-ресурсында не уәкілетті органның интернет-ресурсында есеп беру өткізілген күннен бастап күнтізбелік бес күннен кешіктірмей жыл сайын орналастыруға;

      26) "Электр энергетикасы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 13-1-бабының 1 және 2-тармақтарында, "Байланыс туралы" Қазақстан Республикасының Заңы 29-бабының 6-1-тармағында көзделген жағдайларды және осы Заңның 5-бабы 1-тармағының 13) тармақшасында көзделген реттелетін қызметті қоспағанда, реттеліп көрсетілетін қызметті өндіру және (немесе) ұсыну, табиғи монополия субъектісінің сенімгерлік басқаруға берілетін активтерін кеңейту, жаңғырту, реконструкциялау және техникалық жай-күйін жақсарту үшін шаруашылықаралық және шаруашылықішілік бұру каналдары бар магистральдық каналдарды сенімгерлік басқаруға беру кезінде технологиялық циклде пайдаланылатын, меншік құқығымен немесе өзге де заңды негізде тиесілі мүлікті сенімгерлік басқаруға, лизингті қоса алғанда, мүліктік жалдауға (жалға алуға) бермеуге міндетті.

      Шаруашылықаралық және шаруашылықішілік бұру каналдары бар магистральдық каналдарды сенімгерлік басқаруға берген жағдайда, сенімгерлік басқарушы суды каналдар арқылы беру жөніндегі реттеліп көрсетілетін қызметке уәкілетті орган бекіткен тариф деңгейінен аспайтын бағада каналдар бойынша су беру жөнінде қызметтер көрсетеді;

      27) тарифтің жоғарылауына алып келмеген жағдайда, арнайы қаржы компаниясының жобалық қаржыландыру және секьюритилендіру мәмілелері бойынша талап ету құқығын басқаға беруді қоспағанда, ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызметке байланысты талап ету құқығын басқаға бермеуге;

      28) мүлікті мемлекет меншігіне беру, сондай-ақ "Электр энергетикасы туралы" Қазақстан Республикасы Заңы 13-1-бабының 1-тармағында көрсетілген электр энергиясын беру бойынша реттеліп көрсетілетін қызметті ұсынатын табиғи монополиялар субъектілерінің электр желілерін беру жағдайларын қоспағанда, реттеліп көрсетілетін қызметті өндіру және (немесе) ұсыну кезінде технологиялық циклде пайдаланылатын мүлікті сауда-саттықта иеліктен шығаруға міндетті.

      Реттеліп көрсетілетін қызметтері табиғи монополия саласына жатқызылатын кірме жол иеліктен шығарылған жағдайда, осы кірме жолды иеленуші:

      кірме жолдар қызметтерін көрсетуге жасалған шарттары бар тұтынушыларды тендер өткізілгенге дейін күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей тендердің өткізілетіні туралы жазбаша хабардар етуге;

      тендерлік өтінімдерде ұсынылған сатып алу шарттары мен сомасы бірдей болған жағдайда, жұмыс істеп жүрген тұтынушыға үшінші тұлғалар алдында оны сатып алу бойынша артықшылық құқық беруге міндетті.

      Жұмыс істеп тұрған тұтынушылар екі және одан көп болған кезде артықшылық құқық, тендерлік өтінімдерде ұсынылған сатып алу шарттары мен сомасы бірдей болған жағдайда, соңғы он екі айда реттеліп көрсетілетін қызметтердің үлкен көлемін (мың вагон/км, вагон/сағат) алған тұтынушыға беріледі.

      29) реттеліп көрсетілетін қызметті ұсынумен байланысты емес шығындарды тарифке қоспауға;

      30) құрылыс объектілерін пайдалануға қабылдау мен беру жағдайларын қоспағанда, осы Заңның 15-бабы 23-тармағының 8) тармақшасына сәйкес есепке алу аспаптарын тұтынушыларға сатып алу мен орнатуға;

      31) құрылыс объектілерін пайдалануға қабылдау мен беру жағдайларын қоспағанда, осы Заңның 15-бабы 23-тармағының 8) тармақшасына сәйкес есепке алу аспабын сатып алғаны және орнатқаны үшін тұтынушылардан төлемақы алуға;

      32) бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуына, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуына, табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізуге қоғамдық мониторинг және (немесе) техникалық сараптама жүргізуге уәкілеттік берілген тұлғаларға бекітілген инвестициялық бағдарлама объектілеріне қолжетімділікті және бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы ақпарат ұсынуды қамтамасыз етуге;

      33) кірме жолдың жылжымалы құрамды бір жолдан екінші жолға ауыстыруға арналған құрылысжайларын, құрылғылары мен элементтерін пайдаланғаны үшін жеке төлемақы алмауға;

      34) бәсекелес кірме жол болмаған кезде кірме жолдар қызметтерін көрсеткені үшін тұтынушыға (контрагентке) дейінгі нақты ұзындығы бойынша төлемақы алуға;

      35) кредиттік бюроға коммуналдық көрсетілетін қызметтерді тұтынушы туралы ақпарат беруге міндетті.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінің 13), 18), 21), 24) және 25) тармақшаларында көзделген міндеттер қуаты аз табиғи монополиялар субъектілеріне және жаңадан құрылған табиғи монополиялар субъектілеріне қолданылмайды.

      Ескерту. 26-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 27.12.2019 № 295-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 29.06.2020 № 352-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.06.2020 № 351-VI (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 15.11.2021 № 72-VII (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі); 30.06.2022 № 130-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 179-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.05.2024 № 86-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

27-бап. Тұтынушының құқықтары мен міндеттері

      1. Тұтынушы:

      1) реттеліп көрсетілетін қызметтерді осы Заңға сәйкес тарифтер бойынша сатып алуға;

      2) жария тыңдауларға қатысуға;

      3) уәкілетті органның құқықтық актілеріне өзгерiстер және (немесе) толықтырулар енгiзу туралы, жаңаларын қабылдау және (немесе) қолданыстағыларының күшiн жою туралы өтінішпен уәкiлеттi органға жүгінуге құқылы.

      Тұтынушының Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген өзге де құқықтары болады.

      2. Тұтынушы:

      1) реттеліп көрсетілетін қызметтерге осы Заңға сәйкес тарифтер бойынша уақтылы және толық көлемде ақы төлеуге;

      2) есепке алу аспабы болуға;

      3) табиғи монополия субъектісі өкілінің есепке алу аспабына қолжетімділігін қамтамасыз етуге;

      4) құрылыс объектілерін пайдалануға қабылдау мен беру жағдайларын қоспағанда, осы Заңның 15-бабы 23-тармағының 8) тармақшасына сәйкес есепке алу аспабын сатып алуға және орнатуға уақтылы және толық көлемде ақы төлеуге;

      5) уәкілетті орган бекіткен үлгілік шарттарға сәйкес ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызметтердің әрбір түріне табиғи монополия субъектісімен жеке шарттар жасасуға;

      6) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес табиғи монополия субъектісі белгілеген техникалық талаптарды орындауға міндетті.

28-бап. Тарифтік саясат жөніндегі кеңес

      1. Тарифтік саясат жөніндегі кеңес уәкілетті органның жанындағы консультативтік-кеңесші орган болып табылады.

      2. Тарифтік саясат жөніндегі кеңестің құрамына Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары, уәкілетті органның және өзге мемлекеттік органдардың, Қазақстан Республикасы Ұлттық кәсіпкерлер палатасының, қоғамдық бірлестіктердің, жеке кәсіпкерлік субъектілері бірлестіктерінің, табиғи монополиялар субъектілерінің өкілдері, сарапшылар және өзге де мүдделі тұлғалар кіруі мүмкін.

      3. Тарифтік саясат жөніндегі кеңес табиғи монополиялар салаларындағы тариф белгілеудің проблемалық мәселелері жөніндегі комиссияны құруға құқылы.

      4. Тарифтік саясат жөніндегі кеңес туралы ережені және оның дербес құрамын уәкілетті орган бекітеді.

      5. Тарифтік саясат жөніндегі кеңес:

      1) уәкілетті органға табиғи монополиялар салаларындағы нормативтік құқықтық актілердің жобалары бойынша ұсыныстар әзірлейді;

      2) уәкілетті органға консультативтік, әдістемелік және өзге де қолдау көрсетеді;

      3) табиғи монополиялар салаларындағы мемлекеттік саясаттың іске асырылуына қатысуға қоғамдық, ғылыми және өзге де ұйымдарды тартуға жәрдемдеседі;

      4) уәкілетті органға тарифті индекстеу деңгейін және тарифтің болжамды индексін айқындау жөнінде ұсыныстар енгізеді;

      5) уәкілетті органға табиғи монополия саласының тарифтік реттеу әдісін айқындау жөнінде ұсыныстар енгізеді;

      6) уәкілетті органға тарифтері тарифтік реттеудің ынталандыру әдісі қолданыла отырып бекітілетін табиғи монополиялар субъектілерін тізбеге енгізу жөнінде ұсыныстар енгізеді;

      7) алып тасталды – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
      8) алып тасталды – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      9) уәкілетті органның қоғамдық бірлестіктер үшін мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты орналастыру шарттарын келіседі.

      Ескерту. 28-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

29-бап. Қоғамдық бірлестіктер

      Қоғамдық бірлестіктер Қазақстан Республикасының қоғамдық бірлестіктер туралы заңнамасында белгіленген құқықтардан басқа, сондай-ақ:

      1) табиғи монополиялар салаларындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлеуге қатысады;

      2) уәкілетті органға табиғи монополиялар салаларындағы нормативтік құқықтық және құқықтық актілердің жобалары бойынша ұсыныстар жібереді;

      3) тарифтің және инвестициялық бағдарламаның жобаларын, бекітілген тарифтік сметаның орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуы және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы есептерді уәкілетті органның қарауына қатысады;

      4) тұтынушылардың және табиғи монополиялар субъектілерінің құқықтары мен міндеттері туралы ақпаратты таратады;

      5) уәкілетті органмен, өзге мемлекеттік органдармен, табиғи монополиялар субъектілерімен, соттармен және өзге де тұлғалармен қатынастарда тұтынушылардың мүдделерін білдіреді;

      6) Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де функцияларды орындайды.

5-тарау. МЕМЛЕКЕТТІК БАҚЫЛАУ

30-бап. Мемлекеттік бақылау

      1. Табиғи монополиялар салаларындағы мемлекеттік бақылау жоспардан тыс тексеру, бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау және бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нысанында жүзеге асырылады.

      Жоспардан тыс тексеру және бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес жүзеге асырылады.

      Бақылау субьектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне және осы Заңға сәйкес жүзеге асырылады.

      Табиғи монополиялар салаларындағы мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру кезінде уәкілетті орган мынадай ден қою шараларын қолданады:

      1) әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс қозғайды;

      2) Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасын бұзушылықты жою туралы нұсқама шығарады;

      3) материалдарды құқық қорғау және өзге де органдарға береді.

      2. Уәкілетті орган табиғи монополиялар салаларындағы мемлекеттік бақылауды жүзеге асырған кезде құқық қорғау органдарымен Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген құзыреті шегінде өзара іс-қимыл жасайды.

      Ескерту. 30-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

30-1-бап. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау

      1. Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасына сәйкес тұтынушыларға реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын дара кәсіпкер немесе заңды тұлға бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау субъектілері (бұдан әрі – бақылау субъектісі) болып табылады.

      2. Уәкілетті орган бақылау субъектілеріне (объектілеріне) бармай профилактикалық бақылауды талдау және ақпараттық жүйелердің, ашық дереккөздердің, бұқаралық ақпарат құралдарының деректері, сондай-ақ бақылау субъектісінің (объектісінің) қызметі туралы басқа да мәліметтер негізінде жүзеге асырады.

      3. Бұзушылықтардың уақтылы жолын кесу және оларға жол бермеу, бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды дербес жою құқығын бақылау субъектісіне (объектісіне) беру және бақылау субъектісіне әкімшілік жүктемені азайту бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылаудың мақсаттары болып табылады.

      4. Бақылау субъектілеріне бұзушылықтарды дербес жою құқығын беру үшін бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес салдарын жоюға болатын бұзушылықтар бойынша ғана жүргізіледі.

      5. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылаудың қорытындылары бойынша әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс қозғалмай, бақылау субъектісіне анықталған бұзушылықтарды жою тәртібі міндетті түрде түсіндіріле отырып, оларды жою туралы ұсыным жасалады.

      6. Анықталған бұзушылықтарды жою туралы ұсыным бақылау субъектісіне жеке өзіне қолын қойғызып немесе жөнелту және алу фактісін растайтын өзге тәсілмен табыс етілуге тиіс.

      7. Төменде санамаланған тәсілдердің бірімен жіберілген, анықталған бұзушылықтарды жою туралы ұсыным мынадай жағдайларда:

      1) қолма-қол – ұсынымда алғаны туралы белгі жасалған күннен бастап;

      2) поштамен – хабарламасы бар тапсырысты хатпен;

      3) электрондық тәсілмен – уәкілетті органның сұрау салуы кезінде бақылау субъектісінің хатта көрсетілген электрондық мекенжайына уәкілетті орган жөнелткен күннен бастап табыс етілді деп есептеледі.

      8. Анықталған бұзушылықтарды жою туралы ұсыным табыс етілген күнінен кейінгі күннен бастап отыз жұмыс күні ішінде орындалуға тиіс.

      9. Бақылау субъектісі анықталған бұзушылықтарды жою туралы ұсынымда көрсетілген бұзушылықтармен келіспеген жағдайда анықталған бұзушылықтарды жою туралы ұсынымды жіберген уәкілетті органға ұсыным табыс етілген күннен кейінгі күннен бастап бес жұмыс күні ішінде қарсылық жіберуге құқылы.

      10. Анықталған бұзушылықтарды жою туралы ұсынымдарды белгіленген мерзімде орындамау бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау жүргізудің жартыжылдық тізіміне енгізу жолымен бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау тағайындауға алып келеді.

      11. Бақылау субъектілеріне (объектілеріне) бармай профилактикалық бақылау тоқсанына бір реттен жиілетпей жүргізіледі.

      Ескерту. 30-1-баппен толықтырылды – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

31-бап. Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасын бұзушылықты жою туралы нұсқама

      1. Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасын бұзушылықты жою туралы нұсқаманы табиғи монополия субъектісі нұсқамада белгіленген, алған күнінен бастап кемінде күнтізбелік он күн болуға тиіс мерзімде орындайды.

      2. Табиғи монополия субъектiсi Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасын бұзушылықты жою туралы нұсқаманы орындамаған жағдайда, уәкiлеттi орган сотқа табиғи монополия субъектiсiн нұсқамада көрсетiлген әрекеттердi жасауға мәжбүрлеу туралы талап арызбен жүгінеді.

6-тарау. ТАБИҒИ МОНОПОЛИЯЛАР САЛАЛАРЫНДАҒЫ ЖАУАПТЫЛЫҚ

32-бап. Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

      Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа алып келеді.

33-бап. Уақытша өтемдік тариф

      1. Уақытша өтемдік тариф:

      1) табиғи монополия субъектісінің қызметін тексеру;

      2) табиғи монополия субъектісі ұсынатын бекітілген тарифтік сметаның орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы есептерді жыл сайынғы талдау нәтижелері бойынша бекітіледі.

      2. Уақытша өтемдік тарифті бекітуге мыналар негіздер болып табылады:

      1) осы Заңға сәйкес бекітілген тарифтің асып кетуі;

      2) амортизациялық аударымдар қаражатын мақсатқа сай пайдаланбау;

      3) бекітілген инвестициялық бағдарламаның тарифте ескерілген іс-шараларын орындамау, бұған мынадай:

      бекітілген инвестициялық бағдарламаны іске асыруға арнап бекітілген тарифтік сметада көзделген қаражаттың толық алынбауына алып келген көлемдердің төмендеу жағдайлары жатпайды. Бұл ретте бекітілген инвестициялық бағдарламаның іс-шараларын орындамаудың жалпы сомасынан көлемдердің төмендеуіне мөлшерлес толық алынбаған кіріс сомасы алып тасталады, негізсіз кірістің қалған сомасына уәкілетті орган уақытша өтемдік тариф енгізеді;

      өткізілген конкурстық (тендерлік) рәсімдердің нәтижелері бойынша пайда болған ақшаның үнемделуі;

      анағұрлым тиімді әдістер мен технологияларды енгізуге байланысты шығындарды үнемдеу жағдайлары жатпайды;

      4) бекітілген тарифтік смета шығындары баптарының бекітілген тарифтік сметада көзделген мөлшердің 5 пайызынан астамын орындамау, бұған мынадай:

      анағұрлым тиімді әдістер мен технологияларды қолдануға, энергия аудитінің немесе экспресс-энергия аудитінің қорытындысы бойынша әзірленген энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын іске асыруға, нормативтік техникалық ысыраптарды төмендету жөніндегі іс-шараларды жүргізуге байланысты шығындарды үнемдеу;

      табиғи монополия субъектісіне байланысты емес себептер бойынша реттеліп көрсетілетін қызметтер көлемдерінің төмендеуімен байланысты шығындарды үнемдеу жағдайлары жатпайды. Бұл ретте бекітілген тарифтік сметаны орындамаудың жалпы сомасынан көлемдердің төмендеуіне мөлшерлес толық алынбаған кіріс сомасы алып тасталады, негізсіз кірістің қалған сомасына уәкілетті орган уақытша өтемдік тариф енгізеді;

      өткізілген конкурстық (тендерлік) рәсімдердің нәтижелері бойынша пайда болған ақшаның үнемделу жағдайлары жатпайды.

      3. Уақытша өтемдік тариф табиғи монополия субъектісі тұтынушыларға өзі негізсіз алған кірісті, оның ішінде соттың шешімі бойынша толық өтеген жағдайда қолданылмайды.

      4. Уақытша өтемдік тариф шешім қабылданған күнге Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің базалық мөлшерлемесі ескеріле отырып бекітіледі.

      Ескерту. 33-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 02.01.2021 № 399-VI (01.01.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 30.06.2022 № 130-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

34-бап. Табиғи монополия субъектiсiнiң осы Заңды бұзудан келтiрген залалдарды өтеуi

      Табиғи монополия субъектiсiнiң Қазақстан Республикасы табиғи монополиялар туралы заңнамасына қайшы келетiн және басқа жеке немесе заңды тұлғаға, оның iшiнде тарифтi көтеру, реттеліп көрсетiлетiн қызметті ұсынуға шарт жасасудан және орындаудан негiзсiз бас тарту арқылы залал келтiрген әрекеттерi (әрекетсiздiгi) Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес табиғи монополия субъектiсiнiң залалдарды өтеуiне алып келеді.

35-бап. Табиғи монополия субъектiсiне уәкiлеттi органның, сондай-ақ оның лауазымды адамдарының құқыққа сыйымсыз шешiмдерiмен, әрекеттерiмен (әрекетсiздiгiмен) келтiрiлген залалдарды өтеу

      Уәкiлеттi органның, сондай-ақ оның лауазымды адамдарының құқыққа сыйымсыз шешiмдерiмен, әрекеттерiмен (әрекетсiздiгiмен) табиғи монополия субъектiсiне залал келтiрілген жағдайда, ол бұл залалдардың Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес өтелуін талап етуге құқылы.

7-тарау. ӨТПЕЛІ ЖӘНЕ ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

36-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

      1. Осы Заң алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      2. Осы Заңның 23-бабы 6-тармағының қолданысы 2020 жылғы 1 қаңтарға дейін тоқтатыла тұрсын, тоқтатыла тұру кезеңінде осы тармақ мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

      "6. Табиғи монополия субъектісінің сатып алуы, сауда-саттықтардың нәтижелерін жеке интернет-ресурстарында орналастыруды жүзеге асыратын тауар биржалары, электрондық сауда алаңдары арқылы сатып алуды жүзеге асыру жағдайларын қоспағанда, қағаз жеткізгіште немесе сатып алу процесінің әрбір сатысы туралы ақпаратты өзінің интернет-ресурсында орналастыру арқылы, ал өзінің интернет-ресурсы болмаған жағдайда, уәкілетті органға оның интернет-ресурсында орналастыру үшін ұсына отырып электрондық нысанда жүзеге асырылады.".

      3. "Табиғи монополиялар туралы" 1998 жылғы 9 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 1998 ж., № 16, 214-құжат; 1999 ж., № 19, 646-құжат; 2000 ж., № 3-4, 66-құжат; 2001 ж., № 23, 309-құжат; 2002 ж., № 23-24, 193-құжат; 2004 ж., № 14, 82-құжат; № 23, 138, 142-құжаттар; 2006 ж., № 2, 17-құжат; № 3, 22-құжат; № 4, 24-құжат; № 8, 45-құжат; № 13, 87-құжат; 2007 ж., № 3, 20-құжат; № 19, 148-құжат; 2008 ж., № 15-16, 64-құжат; № 24, 129-құжат; 2009 ж., № 11-12, 54-құжат; № 13-14, 62-құжат; № 18, 84-құжат; 2010 ж., № 5, 20, 23-құжаттар; 2011 ж., № 1, 2-құжат; № 11, 102-құжат; № 12, 111-құжат; № 13, 112-құжат; № 16, 129-құжат; 2012 ж., № 2, 9, 15-құжаттар; № 3, 21-құжат; № 4, 30-құжат; № 11, 80-құжат; № 12, 85-құжат; № 15, 97-құжат; 2013 ж., № 4, 21-құжат; № 10-11, 56-құжат; № 15, 79, 82-құжаттар; № 16, 83-құжат; 2014 ж., № 1, 4-құжат; № 4-5, 24-құжат; № 10, 52-құжат; № 11, 64-құжат; № 14, 87-құжат; № 16, 90-құжат; № 19-I, 19-II, 96-құжат; № 23, 143-құжат; 2015 ж., № 9, 46-құжат; № 19-І, 100-құжат; № 20-IV, 113-құжат; № 20-VII, 117-құжат; № 21-ІІ, 131-құжат; № 22-ІІ, 144-құжат; № 22-V, 156-құжат; № 22-VI, 159-құжат; 2016 ж., № 6, 45-құжат; № 8-I, 60-құжат; № 24, 124-құжат; 2017 ж., № 4, 7-құжат; № 9, 17, 22-құжаттар; № 14, 54-құжат; № 20, 96-құжат; 2018 ж., № 10, 32-құжат; № 19, 62-құжат) күші жойылды деп танылсын.

      Қазақстан Республикасының
Президенті 		Н. НАЗАРБАЕВ

On natural monopolies

Law of the Republic of Kazakhstan dated December 27, 2018 № 204-VІ.

      Unofficial translation

Chapter 1. GENERAL PROVISIONS

Article 1. Objectives of this Law

      The objectives of this Law shall be:

      1) achievement of a balance of interests of consumers and subjects of natural monopolies;

      2) definition of the legal basis of the state regulation of activities in the spheres of natural monopolies;

      3) ensuring the availability of regulated services for consumers;

      4) ensuring the protection of the interests of consumers and subjects of natural monopolies;

      5) ensuring the publicity and transparency of the procedures for the state regulation of activities in the spheres of natural monopolies;

      6) stimulation of improving the quality of the regulated services and meeting the demand for them.

Article 2. Legislation of the Republic of Kazakhstan on natural monopolies

      1. The legislation of the Republic of Kazakhstan on natural monopolies shall be based on the Constitution of the Republic of Kazakhstan and consist of this Law and other regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan.

      2. If an international treaty ratified by the Republic of Kazakhstan establishes other rules than those contained in this Law, the rules of the international treaty shall apply.

Article 3. Effect of this Law

      1. This Law shall apply to the relations arising in the market of services of the Republic of Kazakhstan rendered by the subjects of natural monopolies.

      2. Relationships not covered by this Law shall be governed by the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of entrepreneurship and other laws of the Republic of Kazakhstan.

      3. The state regulation of activity and state control shall apply to the subject of natural monopoly, rendering the regulated services, referred by this Law to the spheres of natural monopolies, only in relation to the provision of regulated services.

      4. This Law shall not apply to individual entrepreneurs and legal entities carrying out activities related to the spheres of natural monopolies in one of the following cases when:

      1) the activity is associated with the construction and operation of facilities intended solely for their own needs;

      2) the activities stipulated in subparagraph 2) of paragraph 1 of Article 5 of this Law are carried out, in compliance with the following conditions:

      revenues from such activity should not exceed 1 percent of revenues from all activities per one calendar year;

      preservation of the tariff level that was in effect on January 1, 2012.

Article 4. Basic concepts used in this Law

      The following basic concepts shall be used in this Law:

      1) the State Corporation “Government for Citizens” (hereinafter referred to as the State Corporation) is a legal entity created by the decision of the Government of the Republic of Kazakhstan to provide public services in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan, organize work on accepting applications for the provision of public services and issuing their results to the service recipient according to the “one window” principle, ensuring the provision of public services in electronic form;

      2) inappropriate use of depreciation funds - the allocation of funds, provided for in the approved tariff and (or) the approved tariff estimate, at the expense of depreciation funds for purposes not related to investments in fixed assets, used in the provision of the regulated service and return of the principal debt on the attracted credit resources;

      3) controlled expenses – the expenses of a subject of natural monopoly, related to the provision of a regulated service, the amount of which depends on the activities of the subject of natural monopoly;

      4) uncontrollable expenses - the expenses of a subject of natural monopoly, associated with the provision of a regulated service, the amount of which does not depend on the activities of the subject of natural monopoly;

      5) metering device - a technical device, designed for the commercial accounting of individual and (or) general household consumption of regulated services, allowed for use in the manner, determined by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

      6) public hearings - a procedure of discussing the draft tariff, the norms of consumption of public services in the spheres of natural monopolies for consumers who do not have metering devices, and making reports to the consumers and other interested parties;

      7) an investment program - an action plan for investing and returning funds, allocated for the expansion, modernization, reconstruction, renewal, maintenance of existing assets and creation of new assets of a subject of natural monopoly in order to obtain technical and economic and (or) environmental effects, expressed in achieving targeted indicators of the investment program or the preservation of the performance indicators of a subject of natural monopoly at the existing level;

      8) indexation method - the formation of a tariff by annual indexation of the approved tariff by a subject of natural monopoly of small capacity;

      9) public monitoring - a mechanism for monitoring by public organizations and other interested parties of the progress of an approved investment program, compliance with quality and reliability indicators for the regulated services and achievement of performance indicators of subjects of natural monopolies;

      10) a subject of a natural monopoly of small capacity - a subject of a natural monopoly, rendering the regulated services:

      Note!
      Paragraph 2 of subparagraph 10) is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 08.07.2024 № 121-VIII (enters into force on 01.07.2025).

      for production, transmission, distribution and (or) supply of thermal energy from heating boilers with a total installed capacity of up to twenty Hcal / hour inclusive;

      water supply and (or) water disposal up to five hundred thousand cubic meters per year;

      irrigation water supply up to thirty million cubic meters per year;

      access roads of up to fifty thousand wagon / km, wagon / hour per year in the absence of a competitive access road;

      on the transfer of electrical energy of up to twenty-five million kWh per year;

      airports with the number of served passengers at the airport less than three hundred thousand people a year.

      The subject of a natural monopoly of small capacity shall also include a subject of natural monopoly for the provided regulated service, the income from which does not exceed 5 percent of the income from all regulated services of the subject of natural monopoly for one calendar year. At that, in the remaining regulated services, the subject of a natural monopoly shall not relate to the subject of a natural monopoly of small capacity;

      11) price limits for regulated services of mainline railway networks - maximum and minimum tariff levels in the form of indices to tariffs for regulated services of mainline railway networks;

      11-1) unjustified income - additional income received by an entity as a result of exceeding the tariff, including unlawful accrual based on meter readings, volumes, amounts and consumption standards of services approved by the department of the authorized body, and (or) misuse of depreciation funds provided for in the tariff estimate, failure to fulfill cost items of the tariff estimate by more than five percent of the amounts approved by the department of the authorized body, failure to fulfill or misuse of funds provided for in the tariff estimate for the implementation of investment programs;

      12) an application – an appeal of the subject of natural monopoly to the authorized body to approve the tariff;

      13) the regulated services - goods, works, services, rendered by the subjects of natural monopolies in the spheres of natural monopolies and subject to the state regulation by the authorized body;

      14) forecast tariff index - an indicator that determines the allowable tariff level by calculating its forecast;

      15) indicators of quality and reliability of regulated services - a set of criteria for evaluating regulated services, including technological and other objective parameters of the process of providing regulated services to consumers, which are also subject to independent external evaluation;

      16) strategic goods:

      coal, gas, fuel oil and diesel fuel used as fuel for production of thermal energy by subjects of natural monopolies;

      electric energy taking into account the service of ensuring the readiness of electric capacity to bear the load to compensate for losses - for natural monopoly entities in the areas of electric energy transmission, water supply and (or) sanitation, as well as transmission and distribution of thermal energy;

      thermal energy - for natural monopoly entities in the area of thermal energy sales and for standard losses in the area of thermal energy transmission and distribution;

      gas - for own needs and losses for subjects of natural monopolies in the areas of storage, transportation of marketable gas through connecting, main gas pipelines and (or) gas distribution systems, operation of group tank installations, as well as transporting raw gas through connecting gas pipelines;

      water - for subjects of natural monopolies in the areas of water supply, production of heat energy;

      17) manufacturers of strategic goods - individuals and legal entities:

      producing strategic goods;

      who own the raw materials for the production (processing) of strategic goods;

      directly on behalf of a foreign manufacturer selling strategic goods in the territory of the Republic of Kazakhstan;

      18) a natural monopoly - the state of the market for goods, works, services in which the creation of competitive conditions to meet the demand for a certain type of goods, works, services is impossible or economically inexpedient due to the technological features of production and the provision of this type of goods, works, services;

      19) public utilities in the areas of natural monopolies - regulated water supply and (or) sanitation services, sales of thermal energy for heating purposes and (or) hot water supply, provided by natural monopoly entities in buildings;

      20) indicators of effectiveness of activities of subjects of natural monopolies - the ratio of the results of activities of the subject of natural monopoly and its economic, managerial, production costs, taken into account when forming the tariff;

      21) a subject of natural monopoly - an individual entrepreneur or a legal entity that renders regulated services to consumers;

      22) a tariff - the monetary value of the regulated service;

      23) a method of tariff regulation of the sphere of natural monopoly - a method used in formation of the tariff;

      24) the cost method of tariff regulation - the method of forming the tariff, depending on the itemized, economically justified costs and profits of the subject of natural monopoly;

      25) the incentive method of tariff regulation - the method of forming the tariff, depending on compliance with the indicators of quality and reliability of the regulated services and the achievement of performance indicators of the activities of the subjects of natural monopolies;

      26) tariff estimate - a list of revenues, expenses and volumes of the regulated service provided in the form approved by the authorized body;

      27) tariff differentiation - the establishment of different tariff levels, depending on the conditions of consumption, including a group of consumers;

      28) straight-line depreciation method - the depreciation method, according to which the annual depreciation amount is determined by dividing the cost, which is depreciated into the useful life of object of the fixed asset and intangible assets;

      29) a consumer - an individual or legal entity using or intending to use the regulated services;

      30) temporary compensatory tariff - a tariff, approved by the authorized body for a specified period in order to return funds to consumers;

      31) temporary reduction factor - the value, approved by the authorized body and applied to the tariff in order to protect the interests of consumers and the subject of the natural monopoly;

      32) an authorized body - a state body exercising leadership in the relevant spheres of natural monopolies;

      32-1) information system of the authorized body - a tariff regulation system in the area of natural monopolies and socially significant markets;

      33) e-government web portal - an information system that represents a “single window” of access to all consolidated government information, including the regulatory legal framework, and public services, the services of issuing technical conditions for connecting a subject of natural monopoly to networks and services of subjects of quasi-public sector, rendered in electronic form.

      Footnote. Article 4 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 23.12.2023 № 50-VIII (shall be enforced upon expiration of sixty calendar days after the day of its first official publication); dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication); dated 08.07.2024 № 121-VIII (comes into effect sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 5. Spheres of natural monopolies

      1. The spheres of natural monopolies in the Republic of Kazakhstan shall include the regulated services:

      1) on transportation of oil and (or) oil products through main pipelines, except for their transportation for transit through the territory of the Republic of Kazakhstan and export outside the Republic of Kazakhstan;

      2) on storage, transportation of commercial gas through connecting, main gas pipelines and (or) gas distribution systems, operation of group tank installations, as well as transportation of raw gas through connecting gas pipelines, except for storage and transportation of commercial gas for transit through the territory of the Republic of Kazakhstan and export outside the Republic of Kazakhstan;

      3) on the transfer of electrical energy;

      Note!
      Subparagraph 4) is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 08.07.2024 № 121-VIII (comes into force on 01.07.2025).

      4) for the production, transmission, distribution and (or) supply of thermal energy, except for thermal energy, generated using the heat of the soil, groundwater, rivers, reservoirs, waste water of industrial enterprises and power plants, sewage treatment facilities;

      5) on technical dispatching of supply to the network and consumption of electric energy;

      6) on the organization of balance of the production and consumption of electric energy;

      7) main railway networks, except for the regulated services of main railway networks during transportation of goods in containers, the transportation of empty containers and the transit transportation of goods through the territory of the Republic of Kazakhstan;

      8) railway lines with railway transport facilities under public-private partnership contracts, including concession contracts, in the absence of a competitive railway line;

      9) access roads in the absence of a competitive access road;

      10) air navigation, except for the air navigation services for international and transit flights;

      11) ports in the absence of competition in the port services market;

      12) airports, except for the air transportation services, making transit flights through the airspace of the Republic of Kazakhstan with the technical landings at airports of the Republic of Kazakhstan for non-commercial purposes and in international directions;

      13) for property lease (rental) or the use of cable sewage, except for the activities of small businesses;

      14) water supply and (or) water disposal.

      2. Subjects of natural monopolies shall be subject to inclusion in the State Register of subjects of natural monopolies with indication of regulated services.

      3. The expansion of the spheres of natural monopolies shall be carried out in accordance with the international treaties, ratified by the Republic of Kazakhstan.

Chapter 2. GOVERNMENTAL REGULATION OF ACTIVITY IN THE SPHERES OF NATURAL MONOPOLIES

Article 6. State regulation of activities in the spheres of natural monopolies

      State regulation of activities in the spheres of natural monopolies shall be carried out by:

      1) formation of the State Register of subjects of natural monopolies;

      2) formation, establishment and approval of the tariff;

      3) determination of the methods of tariff regulation of the spheres of natural monopolies;

      4) issuance of consent to perform certain actions by a subject of natural monopoly, as well as acceptance of a notice from the subject of natural monopoly on performance of the activities not related to the regulated services, in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan “On permits and notifications”;

      5) formation of the list of regulated services.

Article 7. Competence of the Government of the Republic of Kazakhstan

      The Government of the Republic of Kazakhstan develops the main directions of state policy in the field of natural monopolies and organizes their implementation.

      Footnote. Article 7 - as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 8. Competence of the authorized body

      The authorized body shall:

      1) carry out the state regulation of activities of subjects of natural monopolies in accordance with the Entrepreneurial Code of the Republic of Kazakhstan, this Law and the legislation of the Republic of Kazakhstan;

      2) forms and implements the state policy in the field of natural monopolies and organizes its implementation;

      3) submit annually to the Government of the Republic of Kazakhstan the reports on the state of the spheres of natural monopolies, on the execution of the approved tariff estimates, on the implementation of the approved investment programs;

      4) form and maintain the State Register of subjects of natural monopolies;

      4-1) forms and maintains a register of unscrupulous procurement participants based on the data submitted by natural monopoly entities;

      5) develop and approve the tariff setting rules;

      6) develop and approve the rules for the activities of the subjects of natural monopolies;

      7) develop and approve the standard contracts for provision of regulated services;

      7-1) develop and approve standard forms of technical conditions for connection to engineering networks;

      7-2) develop and approve standard regulations for the provision of services with a clear procedure for the actions of employees of natural monopoly entities;

      7-3) coordinate the regulations for the provision of services for compliance with the standard regulations;

      7-4) develop and approve the rules for determining the costs for the technological connection of electrical installations with an installed capacity of up to 200 kW of business entities to the electric networks of power transmission organizations;

      8) accept an application for consideration or refuse to accept it;

      9) hold public hearings with publication in the media of an announcement about the date and place of their holding and (or) a link to the online broadcast;

      10) approve the tariff in the cases, provided for by this Law;

      11) determine the level of indexation of the tariff of the subject of the natural monopoly of small capacity;

      12) approve and make changes to the tariff estimate, approved by it;

      13) approve and make changes together with another state agency in the approved investment program of a subject of natural monopoly, included in the republican section of the State Register of the subjects of natural monopolies, except for the subjects of natural monopolies, rendering the regulated services provided for in subparagraphs 10), 12) and 13) of paragraph 1 of Article 5 of this Law;

      14) approve and make changes together with the local executive body in the approved investment program of a subject of natural monopoly, included in the local section of the State Register of the subjects of natural monopolies;

      15) approve the temporary compensation tariff;

      16) issue a consent to perform certain actions by a subject of natural monopoly, and also receive a notification from the subject of natural monopoly on the implementation of activities not related to regulated services, in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan "On permits and notifications";

      17) develop and approve indicators of quality and reliability of regulated services in coordination with the relevant state bodies;

      17-1) develop and approve a methodology for automatic compensation to the subjects of entrepreneurship with an installed capacity of electrical installations of up to 200 kW by recalculating and (or) returning the previously made amount for the used electrical energy by the consumer in the event that energy transmission organizations exceed the average number of outages per consumer in one calendar year and the average duration of outages per consumer in one calendar year;

      17-1) determines the criteria and requirements for authorized persons (experts, expert organizations) to conduct a technical examination of the implementation of the approved investment program, compliance with the quality and reliability indicators of regulated services and achievement of the performance indicators of natural monopoly entities;

      18) develop and approve the performance indicators of the activities of the subjects of natural monopolies;

      19) request and receive information necessary to exercise its powers from individuals and legal entities, including state bodies, local self-government bodies, as well as their officials;

      20) submit an order to the subject of natural monopoly on elimination of violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on natural monopolies;

      20-1) agree on a methodology for maintaining separate records of incomes, expenses, and assets involved for each type of regulated services of natural monopoly entities;

      21) go to court in cases of violation of this Law;

      22) analyze the reports of subjects of natural monopolies on the execution of the approved tariff estimates, on the execution of the approved investment program, on compliance with the indicators of quality and reliability of the regulated services, as well as on the achievement of performance indicators of the activities of the subjects of natural monopolies;

      23) consider appeals of subjects of natural monopolies and consumers;

      24) agree on the tender documentation of a public-private partnership project, including a concession project, draft public-private partnership contract, including a concession contract, making amendments and (or) additions to them in terms of tariff formation;

      24-1) coordinate with the authorized body for state property management, local executive bodies on the transfer of main canals with outflow inter-farm and intra-farm canals for expansion, modernization, reconstruction and improvement of the technical condition, which are in republican or regional, district communal property, in trust management;

      24-2) coordinate with the authorized body for state property management, local executive bodies, natural monopoly entities a trust management agreement for the transfer of main canals with outflow inter-farm and intra-farm channels for expansion, modernization, reconstruction and improvement of the technical condition, located in the republican or regional, district communal property, as well as those owned by the natural monopoly entity;

      24-3) agrees with the authorized body for state property management, the local executive body upon a property trust management agreement and (or) an agreement on the transfer of property used in the technological cycle in the provision of regulated services by natural monopoly entities and transferred from local executive bodies in accordance with the plan for transferring to the balance sheet and (or) into trust management of property, with the exception of natural monopoly entities providing regulated services provided for in subparagraphs 10), 12) and 13) of paragraph 1 of Article 5 of this Law;

      24-4) approves credit agreements of natural monopoly entities to attract loans from international financial organizations, specialized industry banks, the Development Bank of Kazakhstan and second-tier banks of the Republic of Kazakhstan;

      24-5) approves a trust management agreement for property used in the technological cycle in the provision of regulated services, owned by a natural monopoly entity;

      25) makes changes to the approved tariff estimate in the event of receipt on the balance sheet and (or) in trust management of property used in the technological cycle in the provision of regulated services by natural monopoly entities from local executive bodies or an authorized body for the management of state property when it is received for free use, including electrical networks from other energy transmission organizations, not higher than the level of the socio-economic forecast for the corresponding year;

      26) approve a temporary reduction factor;

      27) determine the forecast tariff index for a five-year period in the spheres of natural monopolies;

      28) approve the amount of payments for utilities in the spheres of natural monopolies for consumers who do not have metering devices;

      29) approve the price limits for the regulated services of the main railway networks;

      30) adjust the annually approved price limits for the regulated services of the main railway networks in accordance with the rules for the tariff formation;

      31) determine the method of tariff regulation of the sphere of natural monopoly;

      32) approve the list of regulated services;

      33) approve the list of subjects of natural monopolies, whose tariffs are approved using the incentive method of tariff regulation;

      34) hold a reception of consumers at least once a month, together with the subjects of natural monopolies;

      35) recommend the local executive bodies the norms for consumption of public services in the spheres of natural monopolies for consumers who do not have metering devices;

      35-1) agrees with the local executive body or the authorized body for state property management upon a plan for the transfer to the balance sheet and (or) into trust management of property used in the technological cycle in the provision of regulated services by natural monopoly entities, with the exception of natural monopoly entities providing regulated services provided for in subparagraphs 10), 12) and 13) of paragraph 1 of Article 5 of this Law;

      36) recommend the subject of a natural monopoly the amount of payment for the purchase and installation of metering devices in accordance with subparagraph 8) of paragraph 23 of Article 15 of this Law, except for the cases of acceptance and commissioning of construction objects;

      37) exercise other powers provided for by this Law, other Laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan.

      Footnote. Article 8 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.06.2020 № 352-VI (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication); dated 01.04.2021 № 26-VII (shall come into effect upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 30.12.2022 № 177-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication); dated 08.07.2024 № 121-VIII (enters into force sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 9. Competence of other state bodies

      State bodies in the field of energy, railway transport, production, transportation (carriage), storage and wholesale of gas, as well as retail sales and consumption of commercial and liquefied petroleum gas, use and protection of water resources, water supply, and water disposal shall:

      1) participate, within their competence, in the implementation of state policy in the spheres of natural monopolies;

      2) approve and make changes together with the authorized body to the investment program of a subject of natural monopoly, included in the republican section of the State Register of subjects of natural monopolies, as well as a subject of natural monopoly, included in the local section of the State Register of subjects of natural monopolies on regulated services of access roads in the absence of a competitive access road;

      2-1) send to the authorized body a conclusion on the expediency or inexpediency of taking measures of an investment program of the natural monopoly subject no later than thirty working days from the date of submission of the application for approval of an investment program;

      2-2) send in the prescribed manner to the authorized body their conclusion on the expediency or inexpediency of accepting the execution of measures of the approved investment program, based on the results of consideration of the report on the implementation of the approved investment program of the natural monopoly subject, not later than forty-five calendar days from the date of its receipt;

      2-3) participate in establishing indicators of quality, reliability of regulated services and the efficiency of the activities of natural monopoly entities in accordance with the procedure determined by the authorized body;

      3) exercise other powers provided for by this Law, other Laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan.

      Footnote. Article 9 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.06.2022 № 130-VII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication); dated 08.07.2024 № 121-VIII (comes into effect sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 10. Competence of local executive bodies of regions, cities of republican significance, the capital

      Local executive bodies of regions, cities of republican significance, the capital shall:

      1) participate, within their competence, in the implementation of state policy in the spheres of natural monopolies;

      2) approve and make changes together with the authorized body to the investment program of a subject of natural monopoly, included in the local section of the State Register of subjects of natural monopolies, except for the subjects of natural monopolies, rendering the regulated services provided for in subparagraphs 9), 10), 12) and 13) of paragraph 1 of Article 5 of this Law;

      2-1) send to the authorized body a conclusion on the expediency or inexpediency of taking measures of an investment program of the natural monopoly subject no later than thirty working days from the date of submission of the application for approval of an investment program;

      2-2) send in the prescribed manner to the authorized body their conclusion on the expediency or inexpediency of accepting the execution of measures of the approved investment program, based on the results of consideration of the report on the implementation of the approved investment program of the natural monopoly subject, located in the local section of the State Register of subjects of natural monopolies, no later than forty-five calendar days from the date of its receipt;

      3) in agreement with the authorized body, approve the norms of consumption of public services in the spheres of natural monopolies for consumers who do not have metering devices, and a month before they are approved, they hold public hearings;

      3-1) approve, in agreement with the authorized body, a plan for the transfer to the balance sheet and (or) to trust management of property used in the technological cycle when providing regulated services;

      4) in the interests of local government, carry out other powers imposed on local executive bodies by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

      Footnote. Article 10 as amended by the laws of the Republic of Kazakhstan dated 30.06.2022 № 130-VII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication); dated 30.12.2022 № 177-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 11. Formation of the State Register of subjects of natural monopolies

      1. The State Register of subjects of natural monopolies shall be a list of individual entrepreneurs and legal entities, rendering regulated services, formed by an authorized body.

      Provision of regulated services by persons not included in the State Register of subjects of natural monopolies shall not be allowed.

      2. An individual entrepreneur or a legal entity providing regulated services shall apply to the authorized body with an application on inclusion in the State Register of subjects of natural monopolies not later than fifteen calendar days from the date of the commencement of provision of the regulated service to the consumers.

      3. The formation and maintenance of the State Register of subjects of natural monopolies shall be carried out through including and excluding subjects of natural monopolies from it.

      4. The State Register of subjects of natural monopolies shall consist of republican and local sections.

      5. The republican section of the State Register of subjects of natural monopolies shall include the subjects of natural monopolies that render the regulated services in two or more regions, cities of republican significance and the capital.

      Local sections of the State Register of subjects of natural monopolies shall include the subjects of natural monopolies that render the regulated services in the territory of one region or city of republican significance, or the capital.

      Subjects of natural monopolies that render the regulated air navigation services, ports, airports, for renting (rent) or using cable channels, shall be included in the republican section of the State Register of subjects of natural monopolies.

      6. A subject of natural monopoly shall be included in the State Register of subjects of natural monopolies at the place of registration of an individual entrepreneur or legal entity, except for a foreign legal entity, which is subject to inclusion in the State Register of subjects of natural monopolies at the place of provision of the regulated service.

      7. In the event of termination of the provision of a regulated service, a subject of natural monopoly, not later than fifteen calendar days, shall submit an application to the authorized body on its exclusion from the State Register of subjects of natural monopolies.

Article 12. Methods of tariff regulation of spheres of natural monopolies

      1. When forming the tariff, the following methods of tariff regulation of spheres of natural monopolies shall be applied:

      1) cost;

      2) incentive;

      3) indexation;

      4) determination of the tariff on the basis of a public-private partnership contract, including a concession contract.

      2. The method of tariff regulation of the sphere of natural monopoly shall be applied if the following conditions are observed in aggregate:

      1) economic and technological readiness of the subject of natural monopoly to use the corresponding method of tariff regulation of the sphere of natural monopoly;

      2) prevention of imposing of duties on the subject of natural monopoly and consumers, which cannot be fulfilled by them.

Article 13. Issuance of consent to perform certain actions by subject of natural monopoly

      1. A subject of natural monopoly shall be obliged to obtain the consent of the authorized body:

      1) making transactions with property used to provide a regulated service, if the book value of the property recorded in the balance sheet at the beginning of the current year exceeds 0.05 percent of the book value of its assets in accordance with the balance sheet at the beginning of the current year, except for the case provided for by subparagraph 1-1) of this paragraph;

      1-1) making transactions with property used to provide a regulated service of access roads;

      2) for reorganization or liquidation.

      2. The issuance of consent for the subject of natural monopoly to perform certain actions, provided for by paragraph 1 of this article, shall be refused in cases where:

      1) it will lead to an increase in the tariff;

      2) it will lead to violation of contracts with consumers;

      3) it will lead to infringement of the rights and legitimate interests of consumers;

      4) it will lead to the violation of an inextricably linked technological system for providing a regulated service or a reduction in the quality of a regulated service;

      4-1) the property used for the provision of a regulated service of access roads is owned by a natural monopoly entity for less than eighteen months from the date of provision of the regulated service;

      4-2) a natural monopoly entity providing the regulated services of access roads has not refunded the unreasonably received income to the consumers in accordance with the approved temporary compensating tariff;

      5) an incomplete package of documents, provided for by paragraphs 3 and 4 of this article has been submitted, or the documents provided contain false information (data).

      3. To obtain the consent of the authorized body to make transactions with the property, used to provide the regulated service, if the balance value of the property recorded in the balance sheet at the beginning of the current year exceeds 0.05 percent of the balance value of its assets in accordance with the balance sheet at the beginning of the current year, the subject of natural monopoly shall submit a petition with an attachment-confirmation from the balance sheet at the beginning of the current year, signed by the head of the subject of natural monopoly, indicating the name, type, kind, inventory number, the initial, residual value of the alienated property in the context of the alienated objects.

      4. A subject of natural monopoly, in order to obtain the consent of the authorized body for reorganization or liquidation, shall submit petition with the application of:

      1) copies of the deed of transfer - at merger, accession, transformation;

      2) copies of the separation balance sheet - at separation, appropriation;

      3) copies of the liquidation balance sheet - upon liquidation.

      5. To perform certain actions provided for by paragraph 1 of this article, a subject of natural monopoly shall be obliged to submit a petition to the authorized body on the consent to take such actions in the form, established in accordance with the rules for performance of activities by subjects of natural monopolies, and documents in accordance with paragraphs 3 and 4 of this article.

      A subject of natural monopoly of small capacity, prior to reorganization or liquidation, shall be obliged to send information to the authorized body about its intention to perform the indicated actions within ten calendar days.

      6. The documents attached to the petition shall be submitted by the subject of natural monopoly according to the inventory.

      Footnote. Article 13 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.12.2019 № 295-VІ (shall be enforced from 01.01.2020).

Article 14. Procedure for notifying the authorized body by the subject of natural monopoly about the activities not related to regulated services

      1. A subject of natural monopoly, not later than ten working days from the day the activity is performed that is not related to regulated services, shall notify the authorized body about it.

      2. Notification about performance of activity by a subject of natural monopoly that is a non-regulated service can be submitted (sent) either directly to the authorized body or through the state information system of permits and notifications.

Chapter 3. TARIFF FORMATION

Article 15. Procedure for tariff formation

      1. A tariff should ensure the reimbursement of costs for provision of a regulated service and the receipt of profits allocated for the development and effective functioning of a subject of natural monopoly and other purposes not prohibited by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

      2. A tariff shall be established for a period of five years or more, except for the cases, provided for by this Law.

      3. In case of expiration of the tariff, the subject of natural monopoly shall render the regulated services at the tariff approved by the authorized body, excluding funds, allocated for implementation of the approved investment program (depreciation and profits), except for the funds directed to repay the principal debt on loans, attracted for implementation of the approved investment program.

      4. For approval of the tariff by the authorized body, the subject of natural monopoly shall submit an application.

      5. The application shall be submitted in an electronic form.

      6. The application shall be reviewed by the authorized body within ninety working days from the date of its submission.

      7. The application shall be attached with:

      1) the draft tariff (or price list, taking into account industry-specific features);

      2) the draft tariff estimates with the application of supporting materials in the form approved by the authorized body;

      3) an explanatory note about the need to approve the tariff;

      4) draft investment program or approved investment program;

      4-1) a map of repairs of subjects with targets indicators within the framework of investment programs;

      5) the estimated costs for repairs that do not lead to an increase in the value of fixed assets;

      6) financial statements for the two preceding calendar years;

      7) reports:

      about financial and economic activity, about investment activity;

      on the status of fixed assets, on the structure and distribution of wages for labor for the two preceding calendar years in forms approved by the authorized body in the field of state statistics;

      8) itemized cost calculations;

      9) profit calculation;

      10) calculations of the number of personnel, the needs of raw materials, materials, fuel, energy and technical losses, made on the basis of standard norms and standards in force in the relevant industry (sphere);

      11) copies of decisions of competitive (tender) commissions for the purchase of goods, works, services for the preceding calendar year;

      12) the calculation of depreciation on fixed assets, used before the implementation of the approved investment program (project) and put into operation during the implementation of the approved investment program (project) in the long-term period, broken down by years;

      13) supporting documents on the conditions of financing and repayment of borrowed resources;

      14) data on the design capacity of the subject of natural monopoly and its actual use;

      14-1) data on the actual use of the capacity of the natural monopoly entity from the objects of informatization;

      15) documents, confirming the planned volume of regulated services (a register of contracts indicating actual volumes of consumption of regulated services, documents confirming a decrease in the volume of consumption of regulated services, calculations of the volume of consumption of regulated services, based on the duty of quality general service and the capabilities of a subject of natural monopoly, the inadmissibility of a decrease of the volume in order to maintain or increase the level of tariffs, materials of marketing research of consumer demand).

      For regulated services in the field of heat power engineering, documents confirming the planned volume of regulated services, are also heat supply development schemes approved in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of heat power engineering;

      16) documents, confirming actual data on costs and volumes of regulated services for the four quarters preceding the submission of the application and for the previous calendar year.

      When approving the tariff using the incentive method of tariff regulation, the application shall be attached with the documents, provided for in subparagraphs 1), 3), 4), 6), 7), 9), 10), 13), 14) and 15) of part one of this paragraph, as well as the draft indicators of the quality and reliability of the regulated services and performance indicators of the activities of subjects of natural monopolies with supporting materials attached.

      8. A subject of natural monopoly shall have the right to submit an application to the authorized body to approve the tariff using the incentive method of tariff regulation after the expiration of the approved tariff, except for the cases of approval of tariffs using the incentive method of tariff regulation for the subjects of natural monopolies, the list of which is determined by the authorized body.

      9. The authorized body not later than seven working days from the date of receipt of the application shall check the completeness of the attached calculations and supporting materials for compliance with paragraph 7 of this article and shall inform the subject of natural monopoly in writing about the acceptance of the application for consideration or refusal to accept it, indicating the reasons for refusal in accordance with paragraph 11 of this article.

      10. The calculations and supporting materials attached in accordance with paragraph 7 of this article shall be submitted in compliance with the following procedures:

      1) they are stitched, numbered and signed by the head of a subject of natural monopoly or by its deputy, or the deputy head of a subject of natural monopoly. This requirement shall not apply to submission of an application in electronic form;

      2) they are prepared separately for each type of regulated services.

      The responsibility for the completeness, validity and reliability of calculations, documents, information and other materials attached to the application for approval of the tariff, tariff estimate and investment program, as well as those attached to the reports on the implementation of the approved tariff estimate, implementation of the approved investment program, lies with the subject of a natural monopoly in accordance with the laws of the Republic of Kazakhstan.

      11. The grounds for refusal to accept an application shall be:

      1) the failure of the subject of natural monopoly to submit the documents, provided for by paragraph 7 of this article;

      2) incompliance of the submitted documents with paragraph 10 of this article;

      3) classification of information, not provided for by paragraph 7 of Article 25 of this Law, as a commercial secret.

      12. If additional information is needed when considering an application, the authorized body shall have the right to request it from a subject of natural monopoly in writing with a time limit, but not less than five working days.

      13. Public hearings shall be held by the authorized body when approving the tariff not later than thirty calendar days before approval of the tariff, when approving the tariff in a simplified manner, as well as in the cases, provided for in subparagraphs 4), 6), 7), 8) and 9) of paragraph 1 of Article 22 of this Law - not later than ten calendar days prior to the approval of the tariff.

      14. A subject of natural monopoly shall, after publication of the announcement in the periodical print publication about the date and place of the public hearing, at the request of the participants of the public hearing, shall submit:

      a draft tariff and tariff estimates;

      information about the reasons for changing the tariff with economically reasonable calculations.

      15. Based on the results of consideration of the application, the authorized body shall have the right to adjust draft tariffs, tariff estimates and the investment program.

      16. If approved, the tariff can be differentiated depending on:

      1) the presence or absence of the consumer’s metering device;

      2) consumer groups;

      3) the type of goods transported, the type of rolling stock, the distance of transportation, the volume (weight) of the transported goods.

      16-1. The subject of a natural monopoly is obliged to spend the additional income received when applying tariff differentiation for increasing the investment program.

      17. The decision on approval of the tariff shall be sent to the subject of the natural monopoly not later than five calendar days from the date the decision on its approval is made.

      The rationale for changes and clarification of cost items, profits and actions of the approved investment program, submitted by the subject of natural monopoly with the application, shall be sent with the decision to approve the tariff.

      18. A tariff shall be enacted not earlier than the first day of the second month following the month of tariff approval, except for the cases, provided for by this Law.

      19. A subject of natural monopoly shall be obliged to inform the consumer about the approval of the tariff not later than thirty calendar days prior to its entry into force.

      20. If the subject of natural monopoly does not inform the consumer about the introduction of the tariff within the terms established by this Law, then the specified tariff shall not be introduced from the date specified in the decision of the authorized body. The introduction of the approved tariff shall be carried out from the first day of the third month following the month of the tariff approval.

      21. A subject of natural monopoly shall have the right to apply to the authorized body with an application to change the approved tariff estimate without increasing the tariff until November 1 of the current calendar year in electronic form.

      22. Tariff formation rules shall determine:

      1) the tariff calculation mechanism taking into account the methods of tariff regulation of the spheres of natural monopolies, provided for by this Law;

      2) the procedure for approval of the temporary compensating tariff;

      3) the tariff differentiation procedure;

      4) the procedure for approval of the tariff in a simplified order;

      5) the procedure for approval of the investment program and its changes;

      6) the procedure for determining the tariff on the basis of a concluded public-private partnership contract, including a concession contract;

      7) the procedure for approval of a temporary reduction factor;

      8) the procedure for recording a separate accounting of revenues, costs and assets involved for each type of regulated services and in general for activities not related to the regulated services;

      9) the procedure for recalculating the cost of the regulated service for the sale of thermal energy taking into account the actual outside air temperature;

      10) the procedure for determining the permissible level of profit of the subject of the natural monopoly;

      11) the procedure for changing the tariff approved by the authorized body before its expiration date;

      12) a list of costs, taken into account and not taken into account in the tariff, the procedure for limiting the amount of costs that are taken into account in the tariff;

      13) tariff indexation procedure;

      14) forms of draft tariffs, tariff estimates, investment programs, reports on execution of the approved tariff estimates, on the execution of the approved investment program;

      15) the mechanism for calculating price limits for the regulated services of mainline railway networks and their annual adjustments;

      16) the procedure for applying price limits for the regulated services of mainline railway networks;

      17) the procedure for calculating and applying the forecast tariff index.

      23. The rules for performance of activities by subjects of natural monopolies shall determine:

      1) the order of inclusion and exclusion from the State Register of subjects of natural monopolies;

      2) the procedure for holding public hearings;

      3) the procedure for issuing consent to performance of certain actions by a subject of natural monopoly, as well as acceptance of a notice from the subject of natural monopoly on performance of activities not related to the regulated services, in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan "On permits and notifications";

      4) the procedure for procurements made by subjects of natural monopolies;

      5) the procedure for ensuring equal conditions of access to the regulated services;

      6) the procedure for making reports on the execution of the approved tariff estimates, on the execution of the approved investment programs, on compliance with the quality and reliability indicators of the regulated services and the achievement of performance indicators of subjects of natural monopolies to consumers and other interested parties;

      7) the procedure for placing information about the presence of free and available capacities, containers, places, capacities of networks of a subject of natural monopoly, as well as utilities networks in the spheres of natural monopolies, except for the information relating to the state secrets and other secrets protected by law in accordance with the laws of the Republic of Kazakhstan;

      8) the procedure for coordination of fees for the purchase and installation of metering devices;

      9) the procedure for the approval of performance indicators of the activities of subjects of natural monopolies;

      10) the procedure for exercising state control in the spheres of natural monopolies;

      11) forms of:

      applications for consent to make transactions with property, used to provide a regulated service, if the balance value of the property recorded in the balance sheet at the beginning of the current year exceeds 0.05 percent of the balance value of its assets in accordance with the balance sheet at the beginning of the current year, and reorganization or liquidation of a subject of natural monopoly;

      reports of the subject of natural monopoly to consumers and other interested parties:

      on the execution of the approved tariff estimates;

      on the execution of the approved investment program;

      on compliance with indicators of quality and reliability of the regulated services;

      on the achievement of performance indicators of subjects of natural monopolies;

      12) the procedure for informing the consumers and (or) the authorized body about the tariff, its change;

      13) the procedure for approval of quality and reliability indicators of regulated services;

      13-1) the criteria and requirements for authorized persons (experts, expert organizations) for conducting a technical examination of the implementation of the approved investment program, compliance with the quality and reliability indicators of regulated services and achieving the performance indicators of natural monopoly entities;

      14) the procedure for the public monitoring and (or) technical expertise of the execution of the approved investment program, compliance with quality and reliability indicators for the regulated services and achievement of performance indicators of subjects of natural monopolies;

      15) the procedure for approving by the authorized body of loan agreements of natural monopoly entities to attract loans from international financial organizations, specialized industry banks, the Development Bank of Kazakhstan and second-tier banks of the Republic of Kazakhstan;

      16) the procedure for approving by the authorized body for state property management, the local executive body of the agreement on the transfer of property used in the technological cycle in the provision of regulated services by natural monopoly entities and transferred from local executive bodies to a natural monopoly entity in accordance with the plan for transferring to the balance sheet and (or) into trust management of property;

      17) the procedure for approval by the local executive body of the plan for transferring to the balance sheet and (or) into trust management the property used in the technological cycle in the provision of regulated services by natural monopoly entities.

      24. Tariff formation methods shall be:

      1) the approval of the tariff by the authorized body;

      2) setting the tariff by a subject of natural monopoly;

      3) determination of the tariff on the basis of a public-private partnership contract, including a concession contract.

      Footnote. Article 15 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2022 № 177-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 05.04.2023 № 221-VII (shall be enforced from 01.07.2023); dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication); dated 08.07.2024 № 121-VIII (comes into effect sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 16. The cost method of tariff regulation

      1. A tariff using the cost method of tariff regulation shall be approved by the authorized body for a period of five or more years by determining the economically reasonable costs and profits.

      2. The cost method of tariff regulation shall provide:

      1) limiting the types and amounts of costs, included in the tariff, taking into account their economic feasibility;

      2) the use of technical and technological standards for the consumption of raw materials, materials, fuel, energy, if any, normative technical losses, normative number of personnel, determined on the basis of standard norms and standards in force in the relevant industry (sphere);

      3) approval of tariff estimates broken down by year;

      4) the use of straight-line method of depreciation;

      5) procurement conducted by a subject of natural monopoly in accordance with of Article 23 of this Law and the rules for the conduct of activities by subjects of natural monopolies;

      6) determining the allowable profit level taking into account the balance sheet or revalued amount of assets of the subject of natural monopoly, involved in the provision of the regulated service and the profit rate, calculated by the method, determined by the authorized body, and the amount of funds, required for implementation of the approved investment program;

      7) approval of the investment program;

      8) approval of the temporary compensating tariff for non-performance of cost items of the approved tariff estimates, inappropriate use of depreciation funds and actions of the approved investment program.

Article 17. Incentive method of tariff regulation

      1. The tariff with the use of the incentive method of tariff regulation shall be approved by the authorized body for a period of five or more years, taking into account the quality and reliability indicators of regulated services and the performance indicators of activities of subjects of natural monopolies.

      2. The incentive method of tariff regulation shall provide:

      1) the limiting the types and amounts of costs that are included in the tariff, taking into account their economic feasibility;

      2) the use of technical and technological standards for the consumption of raw materials, materials, fuel, energy, if any, normative technical losses, normative number of personnel, determined on the basis of standard norms and standards in force in the relevant industry (sphere).

      The effect of this sub-paragraph shall be applied when approving the tariff in the event of a transition from the cost method of tariff regulation to the incentive method of tariff regulation;

      3) the determination of the controlled and uncontrolled costs;

      4) approval of a temporary compensating tariff for non-performance of actions of the approved investment program and uncontrolled costs;

      5) the determination of profit taking into account the return of invested capital and the rate of return on the invested capital and the balance value of the assets of the subject of natural monopoly, involved in the provision of a regulated service, and the profit rate calculated by the method determined by the authorized body;

      6) determination of quality and reliability indicators of regulated services;

      7) determination of indicators of efficiency of activity of subjects of natural monopolies;

      8) the use of straight-line method of depreciation;

      9) approval of the investment program;

      10) introduction of innovations in the provision of regulated services aimed at modernization (technical re-equipment) and expansion of existing production facilities, creation and development of modern infrastructure in order to obtain a positive economic and technological effect.

      3. Certain requirements of this Law, including the obligations of natural monopoly entities that are not applicable to the tariff calculation mechanism using the incentive method of tariff regulation established in this Law and the tariff formation rules, shall not apply to natural monopoly entities for which a tariff has been approved using the incentive method of tariff regulation.

      Footnote. Article 17 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 08.07.2024 № 121-VIII (comes into force sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 18. Indexation method

      1. The tariff using the indexation method shall be established annually by a subject of natural monopoly of small capacity by indexing the approved tariff not higher than the level determined by the authorized body.

      2. The level of tariff indexation shall be determined annually not later than two months before the beginning of the calendar year, taking into account the parameters of the socio-economic development of the Republic of Kazakhstan.

Article 19. Determination of the tariff on the basis of a public-private partnership contract, including a concession contract

      1. The tariff when considering a draft public-private partnership agreement, including a concession project, must not be lower than the cost of expenses required to provide the regulated service, and must also ensure the return of investment of the public partner and the private partner and the level of return on investment in accordance with the feasibility study of the draft public-private partnership agreement, including a concession project, unless otherwise provided by the public-private partnership agreement or the concession agreement.

      2. The tariff shall be determined on the basis of a public-private partnership contract, including a concession contract, and an approved investment program in accordance with the rules for tariff formation.

      3. The tariff shall be determined at the initiative of the subject of public-private partnership, including the concessionaire, or the authorized body.

      4. The term of the tariff shall be set for a period not exceeding the period of implementation of the approved investment program and the public-private partnership contract, including the concession contract by the subject of a public-private partnership, including the concessionaire.

      Footnote. Article 19 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 08.07.2024 № 121-VIII (comes into force sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 20. Simplified tariff approval

      1. The authorized body shall approve the tariff in a simplified manner for the regulated service of:

      1) a subject of a natural monopoly, established for the first time;

      2) a subject of a natural monopoly, providing a new regulated service (new regulated services);

      3) in the case of the acquisition (construction) of new facilities and (or) sites, if the current tariff is approved separately for facilities and (or) sites;

      3-1) in the case of the acquisition (construction) of new sections of access roads, which are not an integral part of the access roads, for the services of which a tariff has been approved for the entity;

      4) a subject of a natural monopoly of small capacity.

      2. The term for consideration of the application shall be not more than thirty calendar days from the date of its submission.

      3. The term of the tariff, approved in a simplified manner for the subjects of natural monopolies referred to in subparagraphs 1), 2) and 3) of paragraph 1 of this article, shall not exceed twelve months.

      4. The tariff approved in a simplified manner shall be effective from the first day of the month following the month the tariff is approved.

      5. Upon expiration of the tariff, approved in a simplified manner for the subjects of natural monopolies referred to in paragraph 1 of this article, the tariff shall be approved for one calendar year using the cost method of tariff regulation.

      In the case of an overestimation of the tariff approved in a simplified manner for the subjects of natural monopolies referred to in subparagraphs 1), 2) and 3) of paragraph 1 of this article, the authorized body, simultaneously with the introduction of new tariffs, must make a decision on compensation to consumers of the unjustifiably income received by subjects of natural monopolies.

      6. Subjects of natural monopolies referred to in paragraph 1 of this article, not later than five calendar days before the introduction of the tariff shall inform consumers about this with the provision of information containing the reasons for the change in tariff, the approved tariff estimates.

      7. A subject of natural monopoly whose assets were transferred to its ownership as a result of a transaction concluded or the sale of the debtor’s estate - a subject of natural monopoly declared bankrupt, shall continue to provide consumers with the regulated services at the tariff, approved for the previous owner of these assets until the new tariff is approved, but no more than six months from the date of receipt of the assets.

      8. The authorized body shall hold public hearings when approving the tariff in a simplified manner not later than ten calendar days before its approval.

      Footnote. Article 20 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.12.2019 № 295-VІ (shall be enforced from 01.01.2020).

Article 21. Approval of the investment program and its change

      1. The investment program shall be developed taking into account the development priorities and socio-economic indicators of the Republic of Kazakhstan and provide for activities aimed at:

      1) expansion, modernization, reconstruction, updating of existing assets, the creation of new assets directly used in the technological cycle of providing the regulated services;

      2) energy conservation and energy efficiency;

      3) improving the quality of the regulated services provided.

      2. The investment program shall be considered:

      1) by the authorized body for compliance by the subject of natural monopoly with the indicators of quality and reliability of regulated services and the achievement of performance indicators of the activities of the subjects of natural monopolies;

      2) by another state body or local executive body, the competencies of which are provided for in Articles 9 and 10 of this Law, regarding the technological feasibility and satisfaction of consumer demand for the regulated services in order to improve the quality and reliability of the regulated services provided.

      3. When considering a draft investment program, the following actions shall be excluded:

      1) non-conforming with the requirements, stipulated by paragraph 1 of this article;

      2) unsecured by the source of funding;

      3) unconfirmed by the supporting documents.

      The exclusion of all actions of the investment program in accordance with part one of this paragraph shall be the basis for refusal to approve the investment program.

      4. A refusal to approve an investment program by an authorized body, other state body or a local executive body, the competencies of which are provided for in Articles 8, 9 and 10 of this Law, shall be the basis for refusal to approve the tariff.

      4-1. Refusal to approve the investment program shall be made by a joint decision of the authorized body and the state body exercising leadership in the relevant area, or the local executive body.

      5. The investment program shall be approved for the period of duration of the tariff.

      6. The approved investment program and the return of borrowed funds attracted for its implementation, as well as the return of funds attracted for the implementation of state programs and (or) national projects, as well as documents of the State Planning System in the Republic of Kazakhstan approved by the authorized body, are carried out:

      at the expense of profits and depreciation, included in the tariff;

      at the expense of other sources not prohibited by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

      7. A subject of natural monopoly shall have the right to apply before November 1 of the current year simultaneously to the authorized body and (or) another state body or local executive body, whose competences are provided for in Articles 8, 9 and 10 of this Law, with an application on changing the approved investment program without raising the tariff.

      In the case of implementation of state programs and (or) national projects, as well as documents of the State Planning System in the Republic of Kazakhstan approved by the authorized body, the natural monopoly entity has the right to apply to the authorized body and (or) another state body or local executive body with an application to change the approved investment program.

      8. In the event that a subject of natural monopoly fails to execute the actions of the approved investment program for reasons beyond the control of the subject of natural monopoly (non-fulfillment of obligations by the other party to the contract, recognition of the competition (tender) as failed due to force majeure), the deadlines for implementing the actions of the approved investment program may be postponed for the next calendar year until March 1 of the year following the year of their implementation.

      It shall not be allowed to re-postpone the time period for execution of the actions of the approved investment program.

      Footnote. Article 21 as amended by the laws of the Republic of Kazakhstan dated 30.06.2022 № 130-VII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication); dated 30.12.2022 № 177-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 08.07.2024 № 121-VIII (comes into force sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 22. Procedure for changing the tariff approved by the authorized body before its expiration date

      1. The grounds for changing the tariff approved by the authorized body before its expiration date shall be:

      1) change in the type and cost of strategic goods and (or) tariffs (prices) subject to state regulation for the transportation of strategic goods;

      2) declaration of an emergency in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

      3) changes in tax rates and other obligatory payments to the budget in accordance with the tax legislation of the Republic of Kazakhstan;

      4) change of the approved investment program in connection with the implementation of state programs and (or) national projects, as well as documents of the state planning system, approved by the authorized body;

      5) an increase in the volume of regulated services provided;

      6) changes in the prime cost of electricity and water of its own production, used by the nuclear power complex in the provision of regulated services for the production, transmission, distribution and (or) supply of thermal energy and water supply, associated with changes in the price of gas and (or) its transportation;

      7) failure to comply with the quality and reliability indicators of the regulated services;

      8) non-compliance of the activities of a subject of natural monopoly, providing a regulated service for transmission of electrical energy, with the requirements of paragraph 6 of Article 13-1 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On electric power industry" on the basis of information from the state authority for state energy supervision and control;

      9) failure to achieve the performance indicators of the activities of subjects of natural monopolies;

      9-1) receipt on the balance sheet and (or) in trust management of property used in the technological cycle in the provision of regulated services by natural monopoly entities, with the exception of natural monopoly entities providing regulated services provided for in subparagraphs 10), 12) and 13) of paragraph 1 of Article 5 of this Law, from local executive bodies, the authorized body for the management of state property, including electrical networks from other energy transmission organizations, in accordance with the plan for transferring property on the balance sheet and (or) in trust management when it is received for gratuitous use;

      9-2) change in the average monthly nominal wage of one employee by type of economic activity in the region (city), which has developed according to statistics for the year;

      10) transfer to the subject of a natural monopoly for property lease (rent) or trust management of the main gas pipeline along the route "Kyzylorda - Zhezkazgan - Karaganda - Temirtau - Astana".

      2. In the event of a change in the tariff before its expiration, except for the grounds provided for by sub-paragraphs 4), 5), 7), 8), 9), 9-1), 9-2) and 10) paragraph 1 of this article, the corresponding cost item shall change.

      If the tariff changes before its expiration in accordance with sub-paragraph 9) of paragraph 1 of this article, the approved tariff estimate shall exclude the investment costs (profit, depreciation, capital expenditures leading to an increase in the value of fixed assets), defined by the rules for tariff formation.

      3. The tariff change shall be carried out at the initiative of the authorized body no more than twice a year, at the initiative of the subject of natural monopoly - no more than once a year.

      4. To change the tariff approved by the authorized body before the expiry of its validity period, the subject of natural monopoly shall submit an application to the authorized body with supporting materials.

      The time period for consideration by the authorized body of an application to change the tariff before its expiration in cases provided for:

      1) subparagraphs 1), 2), 3) and 9-2) of paragraph 1 of this article, shall be no more than ten working days from the date of its submission;

      2) subparagraphs 4), 5), 6), and 9-1) of paragraph 1 of this article, shall be no more than thirty working days from the date of its submission;

      3) sub-paragraph 10) of paragraph 1 of this article shall be not more than ninety working days from the date of its submission.

      In the case of a tariff change initiated by an authorized body, a subject of natural monopoly shall be obliged to submit economically justified calculations and materials within a month from the date of receipt of the relevant information.

      5. If additional information is required when considering an application, the authorized body shall have the right to request it in writing with a time limit, but not less than five working days.

      At that, the consideration of the application shall be suspended until the receipt of the necessary information with the notification of the subject of natural monopoly about it.

      6. The tariff, changed in accordance with paragraph 1 of this article, shall be effective from the date established by the authorized body.

      7. When approving the tariff in the cases provided for in sub-paragraphs 4), 6), 7), 8) and 9) of paragraph1 of this article, the authorized body shall hold public hearings not later than ten calendar days before its approval.

      8. The subject of natural monopoly in the cases provided for by paragraph 1 of this article, not later than five calendar days before the introduction of the tariff shall inform the consumers about this and provide information indicating the reasons for the change in tariff, the approved tariff estimates.

      Footnote. Article 22 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.12.2019 № 291-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 30.06.2022 № 130-VII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication); dated 05.11.2022 № 157-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 30.12.2022 № 177-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication); dated 08.07.2024 № 121-VIII (comes into effect sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 23. Procurements made by a subject of natural monopoly

      1. This Article and the rules for the implementation of activities by natural monopoly entities shall apply to the procurement of a natural monopoly entity, with the exception of:

      1) the government procurement;

      2) the procurements of subjects of natural monopolies, fifty or more percent of voting shares (participation shares) of which are directly or indirectly owned by the national managing holding;

      3) the procurements of electric and (or) thermal energy from an energy producing organization that uses renewable energy sources, which are carried out in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of support of the use of renewable energy sources;

      4) the procurements of balancing electricity, electricity at centralized bidding, spot market in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on electricity;

      5) the procurements of subjects of natural monopolies of small capacity;

      6) the procurements of subjects of natural monopolies, the costs of which are not taken into account when approving the tariff.

      7) procurement of services related to the implementation of travel expenses.

      2. Procurement of goods, works and services shall be carried out in electronic procurement information systems in one of the following ways:

      1) competition;

      2) request for quotations;

      3) from one source;

      4) through commodity exchanges.

      Procurement through commodity exchanges is carried out in accordance with the rules of exchange trading and the list of exchange goods approved by the authorized body in the field of regulation of trading activities.

      2-1. When conducting procurement by means of a tender for the acquisition of similar goods, works, and services, a natural monopoly entity shall divide the goods, works, and services into parts (lots) in the tender documentation according to the place of their delivery (performance, rendering).

      3. Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 15.11.2021 № 72-VII (shall come into effect from 01.01.2021).

      4. Procurement by the method of requesting price offers shall be held for homogeneous goods, works, services if the annual volumes of such homogeneous goods, works, services in terms of value do not exceed 4000-fold monthly calculated indicator, established by the law on the republican budget for the relevant financial year. At that, the decisive condition shall be the price.

      5. Procurement from one source shall be carried out in the following cases:

      1) if the procurement through a tender or request for price offers are deemed to have failed;

      2) the procurement of goods, works, services at the prices, tariffs, established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

      3) the procurement of goods, works, services from a person who has exclusive rights with respect to goods, works, services purchased, or from a person who is a subject of a state or natural monopoly;

      4) the procurement of goods, works, services due to the force majeure, including the localization and (or) elimination of the consequences of emergency situations, elimination of accidents;

      5) the procurement of goods, works, services, related to entertainment expenses;

      6) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 01.07.2024 № 107-VIII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication).

      7) the procurement of property (assets) sold at tenders (auctions):

      by bailiffs in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on enforcement proceedings and the status of bailiffs;

      conducted in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on rehabilitation and bankruptcy;

      conducted in accordance with the land legislation of the Republic of Kazakhstan;

      in the privatization of state property;

      8) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 01.07.2024 № 107-VIII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication).

      8-1) the acquisition of goods, works, and services for the purpose of eliminating accidents in networks and equipment involved in the provision of regulated services, if the annual volume of such goods, works and services in value terms does not exceed two thousand times the monthly calculation indicator established by the law on the republican budget for the relevant financial year;

      9) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 01.07.2024 № 107-VIII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication).

      10) when a customer, who purchased goods, works, services, needs to purchase goods, works, services from the same supplier in order to unify, standardize or ensure compatibility.

      6. The natural monopoly entity makes purchases through the electronic procurement information system integrated with the information system of the National Chamber of Entrepreneurs of the Republic of Kazakhstan.

      7. In the part not regulated by this article, procurements shall be carried out in accordance with the rules for the activities of the subjects of natural monopolies.

      8. A subject of natural monopoly shall make procurement of strategic goods directly from manufacturers of strategic goods, except for the following cases:

      1) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced from 01.07.2023);

      2) non-compliance of the subject of a natural monopoly with the conditions for participation in the wholesale market of electric energy, imposed on consumers;

      3) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced from 01.07.2023);

      4) procurement of gas from gas distribution organizations in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on gas and gas supply;

      5) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced from 01.07.2023);
      6) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced from 01.07.2023);
      7) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced from 01.07.2023);

      8) purchases of electric energy in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on electric power industry.

      9. It is not allowed to participate in procurement by the methods provided for in subparagraphs 1), 2) and 4) of part one of paragraph 2 of this Article, a person in respect of which a court decision has entered into force, confirming the fact of non-fulfilment or improper fulfilment of obligations to the natural monopoly entity, within two years from the date of entry into force of the court decision.

      Footnote. Article 23 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 15.11.2021 № 72-VII (shall come into effect from 01.01.2022); dated 30.12.2021 № 96-VII (shall be enforced upon expiration of sixty calendar days after the day of its first official publication); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced from 01.07.2023); dated 01.07.2024 № 107-VIII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 24. Consumer access to a regulated service

      1. Consumer access to a regulated service shall be provided:

      1) by posting the information specified in Article 25 of this Law on the Internet resource of the natural monopoly entity, or, in the absence thereof, by providing it to the authorized body for posting on its Internet resource, as well as by posting and (or) updating it in the automated information system of the state urban planning cadastre specified in paragraph 6-2 of Article 25 of this Law;

      2) by the issuance of technical conditions for connection to the networks of a subject of natural monopoly: transmission of electric, thermal energy, water supply and sewage, as well as to main gas pipelines and oil pipelines, to gas distribution systems and group reservoir installations in accordance with the development plan of engineering communications in accordance with the approved detailed planning project (building schemes) or to increase the volume of regulated services;

      3) by the fulfillment of the technical conditions by the customer for connection to the regulated service;

      4) by connecting to a regulated service or increasing the volume of a regulated service;

      5) by the conclusion of a contract for provision of a regulated service.

      2. Technical conditions for connection to the networks of a subject of natural monopoly: transmission of electric, thermal energy, water supply and water sewage, as well as main gas pipelines and oil pipelines, gas distribution systems and group reservoir installations or an increase in the volume of regulated services shall be issued by a subject of natural monopoly in the period established by this Law.

      3. The requirement of subparagraph 1) of paragraph 1 of this article shall not apply to the subjects of natural monopolies that provide the regulated services, specified by subparagraphs 10), 11), 12) and 13) of paragraph 1 of article 5 of this Law.

      4. Connection to the networks of electricity supply, heat supply, gas supply, water supply and sanitation shall consist of the following stages, except for the connection of electrical installations with an installed capacity of up to 200 kW of business entities to the electric networks of energy transmission organizations in accordance with Article 24-1 of this Law:

      1) an application for the issuance of technical conditions, which the body of architecture and urban planning forms when preparing an architectural and planning task, topography and sends in the electronic form to the natural monopoly entity;

      2) consideration by the natural monopoly entity of the application of the body of architecture and urban planning for the issuance of technical conditions or an increase in the volume of the regulated service;

      3) submission by the natural monopoly entity of technical conditions to the body of architecture and urban planning;

      4) issuance of the result of consideration of an application for the issuance of technical specifications, which is carried out by the bodies of architecture and urban planning together with the architectural and planning task and topography in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on architectural, urban planning and construction activities;

      5) performance of work by the consumer in accordance with the technical conditions;

      6) informing the consumers about the completion of work and readiness to connect to the networks of the subject of the natural monopoly.

      5. The acceptance of an application for the issuance of technical specifications for connection to the networks of a natural monopoly entity or an increase in the volume of a regulated service and the issuance of the result of its consideration shall be carried out by the State Corporation, through the "electronic government" web portal or the office of the natural monopoly entity, or through the information system of the authorized body.

      Acceptance of applications for technological connection to electric networks of power transmission organizations of electrical installations with an installed capacity of up to 200 kW of business entities in the capital, cities of republican and regional significance shall be carried out only in electronic form.

      When accepting an application for issuing technical conditions for connecting to the networks of a subject of natural monopoly or increasing the volume of a regulated service and issuing the results of its consideration, except for the facilities specified in paragraph 6 of this article, the State Corporation shall charge a fee for provision of these services.

      6. Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.06.2020 № 352-VI (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication).

      Issuance of the result of consideration of an application for the issuance of technical conditions for connection of construction objects to the networks of a subject of natural monopoly shall be carried out by the architecture and city planning bodies along with the architectural and planning task in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on architectural, urban planning and construction activities.

      7. The issuance of technical conditions for connection to the networks of a natural monopoly entity at the request of architecture and urban planning bodies is carried out by a natural monopoly entity:

      1) for technically simple objects – within five working days;

      2) for technically complex objects - within ten working days.

      Technical conditions for connection to the networks of a natural monopoly entity or an increase in the volume of regulated services are issued for three years and submitted by the architecture and urban planning authorities to the state urban planning cadastre.

      7-1. In case of exceeding the normative duration of construction for more than three years, the validity period of the technical conditions is extended for the construction period, subject to the submission of supporting documents on the start of construction.

      In case of failure to provide supporting documents regarding the start of construction, the technical specifications shall be considered invalid after three years from the date of issue.

      8. The application form for issuing technical conditions for connection to the networks of a subject of natural monopoly or the increase of the volume of a regulated service and the list of documents attached to the application shall be established by the authorized body.

      Technical conditions should define an exhaustive list of requirements for the interconnected networks of the subject of natural monopoly, materials, equipment, devices, metering devices.

      9. Application for the issuance of technical specifications for connection to the networks of a natural monopoly entity or an increase in the volume of a regulated service shall be returned by the natural monopoly entity within two working days through the e-government web portal or the office of the natural monopoly entity in case of submission of an incomplete package of documents.

      10. When granting access to a regulated service, a subject of natural monopoly shall be prohibited:

      1) to charge fees for providing information about free capacity;

      2) to require the submission of permits and other documents of state bodies, non-governmental organizations that are not related to the provision of a regulated service;

      3) to impose other requirements on the consumer, except for compliance with technical conditions for connecting to the networks of the subject of a natural monopoly or increasing the volume of the regulated service;

      4) to create unequal conditions of access to the regulated service;

      5) to limit the activity of the consumer in performing work in accordance with the technical conditions for connecting to the networks of a subject of natural monopoly or increasing the volume of a regulated service;

      6) to require approval of the construction project for compliance with the technical conditions for connecting to the networks of the subject of natural monopoly or increasing the volume of the regulated service.

      11. Application for the issuance of technical specifications for connection to the networks of a natural monopoly entity or an increase in the volume of a regulated service shall be considered within the time limits specified in paragraph 7 of this Article, based on the results of its consideration, the natural monopoly entity shall:

      1) issue technical specifications;

      2) refuse to issue technical specifications.

      12. Refusal to issue technical conditions shall be allowed in the following cases:

      1) lack of free and available capacities, places, capacities of networks of a subject of natural monopoly, necessary to provide the required volume of regulated services;

      2) the absence of networks of a subject of natural monopoly or other property necessary for provision of a regulated service.

      13. In case of refusal to issue technical conditions, a subject of natural monopoly:

      1) shall attach the decision on refusal to issue technical conditions with the well-reasoned grounds;

      2) shall send to the authorized body a copy of the decision on refusal to issue technical conditions and the well-reasoned grounds with the calculation of the shortage of free and available capacity, places, capacities of networks of the subject of natural monopoly or lack of networks of the subject of the natural monopoly or other property necessary to provide the regulated service.

      14. In case of refusal to issue technical conditions for connecting a construction object, the subject of natural monopoly shall offer the alternative sources of connection to the networks of the subject of natural monopoly and indicate the terms of connection to the centralized communication networks in accordance with the engineering infrastructure development plan in accordance with the approved detailed planning project.

      15. The authorized body in connection with the receipt of a copy of the decision on refusal to issue technical conditions for connection to the networks of a subject of natural monopoly:

      1) not later than seven working days, shall send to the consumer a letter confirming the reasonability of the refusal to issue technical conditions for connection to the networks of a subject of natural monopoly or the need to file a complaint to an authorized body to initiate an audit of the activities of a subject of natural monopoly;

      2) when establishing the fact of absence of free and available capacities, places, capacities of the networks of the subject of natural monopoly or lack of networks of the subject of natural monopoly or other property of the subject of natural monopoly necessary to provide the required volume of regulated services, shall inform the subject of natural monopoly about the need to change the approved investment program in the presence of economic feasibility and creation of conditions for connecting to a regulated service.

      15-1. Adjustment of specifications directly with monopolists shall be prohibited.

      16. After completion of the work, the consumer shall inform the subject of natural monopoly about the completion of the work and readiness to receive the regulated service, who within two working days from the date of receipt of the information shall check the completed work according to the issued technical conditions and readiness to receive the regulated service.

      If the work performed meets the technical conditions, connection to the regulated service is carried out within three working days.

      17. If the work performed does not comply with the technical conditions, the subject of natural monopoly within one working day shall inform the consumer about the unpreparedness of the construction object to receive the regulated service.

      After elimination of the revealed violations, the consumer shall re-inform about the completion of work and readiness to receive the regulated service.

      18. Connection to the regulated service shall include the following works:

      shutdown of the existing network by the subject of the natural monopoly;

      connection of the consumer to the existing network;

      switching on of the existing network by the subject of natural monopoly.

      19. A regulated service shall be provided by a subject of natural monopoly after the conclusion of a contract for provision of a regulated service.

      Footnote. Article 24 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.06.2020 № 352-VI (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication); dated 05.04.2023 № 221-VII (effective from 01.07.2023);dated 29.06.2023 № 13-VIII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication); dated 29.06.2023 № 13-VIII (shall be enforced upon expiration of sixty calendar days after the day of its first official publication); dated 08.07.2024 № 121-VIII (comes into force sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 24-1. Access of business entities to electric networks of power transmission organizations of electrical installations with an installed capacity of up to 200 kW

      Connection of electrical installations with an installed capacity of up to 200 kW of business entities to the electric networks of energy transmission organizations shall consist of the following stages:

      1) submission of an application by business entities for technological connection to the electric networks of an energy transmission organization;

      2) conclusion and execution of an agreement for the technological connection of electrical installations with an installed capacity of up to 200 kW of business entities to the electric networks of an energy transmission organization.

      In this case, the cost (list of costs) for technological connection to the electrical networks of the energy transmission organization shall be determined in accordance with the rules for determining the costs of technological connection of electrical installations with an installed capacity of up to 200 kW of entrepreneuship subjects to the electrical networks of the energy transmission organization.

      Footnote. The Law supplemented by Article 24-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.06.2020 № 352-VI (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 25. Publicity of the process of state regulation of activities of subjects of natural monopolies

      1. The publicity of the process of state regulation of activities of subjects of natural monopolies shall be ensured by:

      1) the placement of information relating to the state regulation of activities of subjects of natural monopolies in the media and on the Internet resource of the authorized body;

      2) holding public hearings;

      3) making reports by subjects of natural monopolies to the consumers and other interested parties;

      4) informing consumers and the authorized body about the introduction of the tariff;

      5) conducting public monitoring and technical examination of the implementation of the approved investment program, compliance with indicators of quality and reliability of regulated services and achievement of performance indicators of natural monopoly entities.

      2. A natural monopoly entity, within the timeframes established by paragraph 6 of this Article, shall post in the mass media distributed on the territory of the relevant administrative-territorial unit and/or on its Internet resource the reports to consumers and other interested parties on the implementation of the approved tariff estimate, on the implementation of the approved investment program, on compliance with the quality and reliability indicators of regulated services and achievement of the performance indicators of natural monopoly entities with justifications, including financial statements.

      3. The authorized body shall place on its Internet resource:

      1) the State Register of subjects of natural monopolies;

      2) legal acts of the authorized body;

      3) applications with the attached documents, submitted on electronic media, taking into account the requirements, established by paragraph 7 of this article;

      4) approved, established and defined tariffs;

      5) approved tariff estimates and investment programs;

      6) reports of subjects of natural monopolies on the execution of the approved tariff estimates, on the execution of the approved investment programs, on compliance with the quality and reliability indicators of the regulated services and the achievement of performance indicators of the subjects of natural monopolies;

      7) a register of the issued consents for performing certain actions by a subject of natural monopoly, as well as notifications received from a subject of natural monopoly on activities that are not related to the regulated services, in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan “On permits and notifications”;

      8) resolutions on bringing the subjects of natural monopolies to administrative responsibility;

      9) court decisions on the results of proceedings with the participation of the authorized body;

      10) quality and reliability indicators of the regulated services;

      11) indicators of the effectiveness of the activities of the subjects of natural monopolies;

      12) other information relating to the implementation of the state regulation of activities of subjects of natural monopolies.

      4. Public hearings on the discussion of the draft tariff shall be held with the invitation of deputies of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, maslikhats, representatives of local governments, state bodies, subject of natural monopoly, the media, public associations, independent experts, consumers and other interested parties.

      5. The authorized body shall publish in periodicals the information about the date and place of public hearings to discuss the draft tariff, thirty calendar days before the day of their holding, and on its Internet resource - the results of public hearings to discuss the draft tariff, including discussions of transcripts, meeting minutes with decisions taken on the issues at hand, within ten calendar days after the day they were held.

      If public hearings are held when considering an application for setting tariffs for utilities in the spheres of natural monopolies, the regulated services for the production, transmission, distribution and (or) supply of thermal energy, the authorized body shall further publish information on the date and place of public hearings in periodic print publications distributed in the territory of the respective administrative-territorial unit.

      When setting the tariff by indexation method and determining the tariff on the basis of a concluded public-private partnership contract, including a concession contract, the subject of natural monopoly shall place on its Internet resource or in print media, distributed in the territory of the relevant administrative –territorial unit, the information about the date and the venue of public hearings, thirty calendar days before their holding.

      6. Not later than August 1 of the current calendar year and May 1 of the next calendar year, the subject of natural monopoly shall make reports on the results of the half year and year on the implementation of the approved tariff estimates, on the execution of the approved investment program, on compliance with the quality and reliability indicators of the regulated services and the achievement of performance indicators of the subjects of natural monopolies to the consumers and other interested parties.

      6-1. Subjects of natural monopoly provide information to the National Chamber of Entrepreneurs of the Republic of Kazakhstan for the creation, maintenance and use of the register of business partners in the manner determined by the authorized body.

      6-2. Subjects of natural monopolies place and (or) update the following in the automated information system of the state urban cadastre in machine-readable form according to the forms approved by the authorized body for architecture, urban planning and construction:

      1) information about (on):

      reserve;

      installed capacity and (or) capacity;

      availability of vacant and available capacities and (or) capacities;

      network bandwidth;

      location (indicating the name of the streets of the locality);

      length;

      the number of reserved capacities and (or) capacities and their booking dates;

      the number of occupied capacities and (or) capacities used in the technological process to provide services to end users;

      2) schemes of placement of networks or other property used in the provision of regulated services, with the exception of information related to state secrets and other secrets protected by law in accordance with the laws of the Republic of Kazakhstan.

      7. Any information, provided by a subject of natural monopoly for approval of the tariff and in the performance of duties provided for by this Law, shall not be recognized as commercial.

      8. Report to consumers and other interested parties shall be made in the form of a public hearing.

      9. An announcement of the upcoming reporting shall be published by a natural monopoly entity included in the local section of the State register of natural monopoly entities in a periodical printed publication issued at least once a week and distributed throughout the territory of the relevant administrative-territorial unit, and by a natural monopoly entity included in the republican section of the State register of natural monopoly entities - in a periodical printed publication issued at least once a week and distributed throughout the territory of the Republic of Kazakhstan, and (or) on its Internet resource no later than fifteen working days before it is conducted and shall include the following information:

      1) the name and location of the subject of natural monopoly;

      2) the date and venue of the report;

      3) the type of regulated services provided.

      10. A month before the report, the subject of natural monopoly shall inform the authorized body.

      11. After the upcoming report is announced, five working days prior to the report, the subject of natural monopoly shall post on its Internet resource the information, specified in paragraph 13 of this article, and in case of its absence - shall provide the authorized body with information for its posting on its Internet resource.

      12. A subject of natural monopoly shall provide access to the venue for all those who wish to participate in the report.

      Public hearings, reports of subjects of natural monopolies to consumers and other interested parties shall be held, including with the organization of online broadcasting, ensuring unhindered access for participants in public hearings.

      When a state of emergency or restrictive measures are introduced in the country, including quarantine, the authorized body or its territorial divisions, natural monopoly entities shall conduct public hearings, and reports to consumers and other interested parties via online broadcasts.

      When conducting public hearings via online broadcasts, the department of the authorized body or its territorial subdivision no later than ten calendar days before the date of the public hearing shall place an announcement about the upcoming public hearing indicating the date, time, and a link to the online broadcast of public hearings.in the media and on the Internet resource

      If the financial statements of a subject of natural monopoly are subject to mandatory audit in accordance with the laws of the Republic of Kazakhstan, their placement in the media, provided for in paragraph 2 of this Article shall be carried out within ten calendar days after the completion of the audit.

      13. A report of a subject of natural monopoly must contain information with justifications in accordance with the rules for the implementation of activities by subjects of natural monopolies.

      14. In the report to the consumers and other interested parties, the subject of natural monopoly shall give a detailed explanation of the quality of the regulated service provided.

      15. The requirements stipulated by paragraph 2, parts two and three of paragraph 5, and paragraphs 6, 8, 9, 10, 11, 12, 13, and 14 of this article shall not apply to subjects of natural monopolies of small capacity and newly created subjects of natural monopolies.

      Footnote. Article 25 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.01.2021 № 399-VI (shall come into effect from 01.07.2021); dated 30.12.2022 № 177-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 05.04.2023 № 221-VII (shall be enforced from 01.07.2023); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 02.10.2023 № 31-VIII (shall be enforced six months after the date of its first official publication); dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication).

Chapter 4. PARTICIPANTS OF SPHERES OF NATURAL MONOPOLIES

Article 26. Rights and obligations of the subject of natural monopoly

      1. A subject of natural monopoly shall have the right:

      1) to require consumers to comply with the technical requirements, established by the subject of natural monopoly in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

      2) to reduce the tariff for all consumers during the tariff period;

      3) independently dispose of the underused part of the costs provided for in the approved investment program, subject to the implementation of measures and in the approved tariff estimate, resulting from cost savings due to the use of more efficient methods and technologies, the implementation of an action plan for energy saving and energy efficiency, developed as a result of energy audit or express energy audit, taking measures to reduce regulatory technical losses or reduction in the volume of regulated services provided for reasons beyond the control of the subject of natural monopoly, or the results of competitive (tender) procedures;

      3-1) independently redistribute cost items in the approved tariff estimate for the purpose of carrying out urgent repair work to prevent emergency situations or accidents with mandatory notification of the authorized body;

      4) to require from consumers to provide access the metering device for taking readings and their sealing;

      5) to apply to the authorized body with an application for making changes to the approved tariff estimate, as well as to the authorized and (or) other state body or local executive body - with an application for making changes to the approved investment program;

      6) to simultaneously with the application for the regulated services of the main railway networks to provide the draft price limits for the regulated services of the main railway networks in accordance with the rules for the tariff formation;

      7) to independently reduce and increase the tariff for the regulated services of mainline railway networks within the approved price limits for the regulated services of mainline railway networks in accordance with the rules for the tariff formation;

      8) to apply to the authorized body with an application for making changes to the approved price limits for the regulated services of mainline railway networks in accordance with the rules for the tariff formation;

      9) to provide regulated services and carry out activities not related to the regulated services in accordance with the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan;

      10) to apply to the authorized body with an application on the introduction of amendments and additions, the adoption of new or cancellation of the existing legal acts of the authorized body;

      11) appeal in the manner established by the laws of the Republic of Kazakhstan, actions (inaction) of the authorized body, as well as its officials, orders to eliminate violations of the legislation of the Republic of Kazakhstan on natural monopolies;

      12) have other rights established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

      2. A subject of natural monopoly shall:

      1) apply to the authorized body with an application for inclusion in the State Register of subjects of natural monopolies, exclusion from it, on introduction of changes and (or) additions to it;

      2) apply to the authorized body with the application in accordance with this Law;

      3) provide a regulated service at the tariff, approved in accordance with this Law;

      4) provide consumers with access to the regulated service, except for the cases provided for by paragraph 12 of Article 24 of this Law;

      5) provide consumers with equal conditions for access to the regulated service;

      6) not establish additional requirements not related to the provided regulated service;

      7) ensure acceptance of payments from consumers for utilities provided to them in the spheres of natural monopolies through their own cash registers and (or) second-tier banks and organizations that carry out certain types of banking operations, Internet resources or terminals, and if necessary - through payment agents and (or) payment organizations;

      7-1) make charges for the service provided to consumers based on meter readings or service consumption standards in accordance with the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

      8) in accordance with the model contract, conclude individual contracts with consumers for each type of regulated services provided;

      8-1) conclude, in accordance with a standard contract, contracts for the technological connection of electrical installations with an installed capacity of up to 200 kW of business entities to the electric networks of power transmission organizations in the capital, cities of republican and regional significance only in electronic form;

      9) develop and approve, in agreement with the authorized body or with the department of the authorized body and its territorial divisions the methods for maintaining separate records of income, expenses, and assets involved for each type of regulated services of natural monopoly entities in accordance with the procedure for maintaining separate records of income, expenses, and assets involved for each type of regulated services and in general for activities not related to regulated services;

      10) keep separate records of revenues, costs, and involved assets for each type of regulated services and in general for activities not related to the regulated services;

      11) recalculate the cost of the regulated service for the sale of thermal energy taking into account the actual outside air temperature directly to consumers or, if it is impossible to determine the location of the consumer, by reducing the tariff when paying for the regulated service for the sale of thermal energy;

      12) at the request of consumers, provide information about the tariff, the quality of the regulated service, and the conditions for the provision of the regulated service;

      13) report on the execution of the approved tariff estimates, on the execution of the approved investment program, on compliance with the quality and reliability indicators of the regulated services and the achievement of performance indicators of subjects of natural monopolies;

      14) inform consumers about the tariff, its change in the terms, established by this Law;

      15) execute the approved tariff estimate, with the exception of non-fulfillment of cost items of the approved tariff estimate by less than five percent of the amounts provided for by the approved tariff estimate, and in cases provided for by subparagraph 4) of paragraph 2 of Article 33 of this Law;

      16) carry out activities of the approved investment program, except for the cases provided for in subparagraph 3) of paragraph 2 of Article 33 of this Law;

      17) annually no later than May 1 of the year following the reporting period, submit to the authorized body reports on the implementation of the approved tariff estimate, on the implementation of an approved investment program in electronic form, to another state body or local executive body - a report on the implementation of the approved investment program in electronic form;

      18) procure goods, works, services, the costs of which are taken into account when approving the tariff, in accordance with Article 23 of this Law;

      18-1) ensure the transfer of information, data about procurement carried out in the information systems of electronic procurement to the information system of the National Chamber of Entrepreneurs of the Republic of Kazakhstan to form a single point of access to information on procurement;

      19) at the request of consumers, provide information contained in the approved tariff estimates and the investment program;

      20) when approving a tariff using the incentive method of tariff regulation, annually not later than May 1 of the reporting period, submit to the authorized body, another state body or local executive body reports on incomes, expenses actually achieved during the reporting year, compliance with quality and reliability indicators of regulated services, achievement of performance indicators of subjects of natural monopolies;

      21) quarterly place on its Internet resource or, in its absence, submit to the authorized body for placement on its Internet resource:

      the information about the reserve, the availability of free and available capacity, capacities, places, capacities of the networks of the subject of the natural monopoly;

      schemes for placing networks or other property used in the provision of regulated services, except for information relating to the state secrets and other secrets protected by law in accordance with the laws of the Republic of Kazakhstan and regulated services, provided for in sub-paragraphs 10), 11), 12) and 13) of paragraph 1 of Article 5 of this Law;

      information on the progress of execution of the approved investment program (location of objects, stage of execution with photo and video attached, deadlines for execution and cost of activities of investment programs), except for information relating to the state secrets and other secrets protected by law in accordance with the laws of the Republic of Kazakhstan;

      22) upon request of the authorized body, provide the necessary information on paper or in electronic form within the terms, established by the authorized body, which may not be less than five working days from the date of receipt of the relevant request by the subject of natural monopoly;

      23) inform the authorized body about the tariff, its change not later than thirty calendar days prior to its entry into force;

      24) within the timeframes established by paragraph 6 of Article 25 of this Law, post reports on the implementation of the approved tariff estimate, on the implementation of the approved investment program, on compliance with the quality and reliability indicators of regulated services and the achievement of performance indicators of natural monopoly entities to consumers and other interested parties no later than five calendar days from the date of the report in the media and (or) on its Internet resource or the Internet resource of the authorized body, in accordance with the rules for setting tariffs;

      24-1) coordinate with the authorized body a trust management agreement for the transfer of main canals with outflow inter-farm and on-farm canals for expansion, modernization, reconstruction and improvement of the technical condition, owned by a natural monopoly entity;

      24-2) coordinate with the authorized body an agreement on trust management of property used in the technological cycle in the provision of regulated services, owned by a subject of natural monopolies;

      24-3) coordinate with the authorized body credit agreements to attract loans from international financial organizations, specialized industry banks, the Development Bank of Kazakhstan, and second-tier banks of the Republic of Kazakhstan;

      25) annually publish a report on the provision of utility services in the spheres of natural monopolies to the consumers and other interested parties not later than five calendar days from the date of the making the report in a periodical, on its Internet resource or the Internet resource of the authorized body in accordance with the rules for tariff formation;

      26) not to transfer property owned or otherwise legally owned and used in the technological cycle in the production and (or) provision of a regulated service into trust management, property lease (rent), including leasing, except for the cases provided for in paragraphs 1 and 2 of Article 13-1 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On Electric Power Industry", paragraph 6-1 of Article 29 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On Communications", and the regulated service provided for in subparagraph 13) of paragraph 1 of Article 5 of this Law, transfer into trust management of main canals with off-take inter-farm and on-farm canals for the expansion, modernization, reconstruction, and improvement of technical condition of the assets of a natural monopoly entity transferred into trust management.

      In case of transfer to trust management of main canals with diverting inter-farm and on-farm canals, the trust manager shall provide water supply services through the canals at a price not exceeding the tariff level approved by the authorized body for the regulated service for water supply through the canals;

      27) not assign the right of claim, related to the provided regulated service, except for the assignment of the right of claim to a special financial company for project financing and securitization transactions, provided that this does not lead to an increase in the tariff;

      28) alienate the property, used in the technological cycle in the production and (or) provision of the regulated service at the auction, except for the cases of transferring the property to the state, as well as the transfer of electrical networks by subjects of natural monopolies, providing the regulated service for the transmission of electric energy, specified in paragraph 1 of Article 13-1 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On electric power industry".

      In case of alienation of an access road, the regulated services of which belong to the sphere of natural monopoly, the owner of this access road must:

      notify consumers in writing who have the concluded contracts for provision of access road services, about holding a tender no later than thirty calendar days before the tender;

      provide a pre-emptive right to purchase it to an existing consumer before the third parties in the event of the same conditions and the amount of repurchase, presented in the bids.

      If there are two or more existing consumers, the pre-emptive right shall be granted to the consumer who has received a greater volume of the regulated services over the past twelve months (thous. wagon / km, wagon / hour) in the case of equal conditions and the redemption amount, presented in the tender bids;

      29) not include in the tariff the costs not related to the provision of the regulated service;

      30) acquire and install metering devices to the consumers in accordance with sub-paragraph 8) of paragraph 23 of Article 15 of this Law, except for the cases of acceptance and commissioning of construction objects;

      31) charge fees on consumers for the purchase and installation of a metering device in accordance with subparagraph 8) of paragraph 23 of Article 15 of this Law, except for the cases of acceptance and commissioning of construction objects;

      32) provide access to the objects of the approved investment program and provide information on execution of the approved investment program to the persons authorized to conduct public monitoring and (or) technical expertise of the execution of the approved investment program, compliance with quality and reliability indicators of regulated services, and achievement of performance indicators of subjects of natural monopolies;

      33) not charge a separate fee for the use of structures, devices and elements of the access road, designed to move rolling stock from one track to another;

      34) charge for the provision of services of access roads in the absence of a competitive access road a fee according to the actual length to the consumer (contractor);

      35) provide information about the consumer of utility services to the credit bureau.

      The obligations provided for in subparagraphs 13), 18), 21), 24) and 25) of part one of this paragraph shall not apply to low-power natural monopoly entities and newly created natural monopoly entities.

      Footnote. Article 26 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 27.12.2019 № 295-VІ (for the procedure for implementation, see article 2); dated 29.06.2020 № 352-VI (shall come into effect upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 02.01.2021 № 399-VI (shall come into effect upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 29.06.2020 № 351-VI (shall come into effect from 01.07.2021); dated 15.11.2021 № 72-VII (shall come into effect from 01.01.2021); dated 30.06.2022 № 130-VII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication); dated 30.12.2022 № 177-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 30.12.2022 № 179-VII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication); dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication); dated 21.05.2024 № 86-VIII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication); dated 08.07.2024 № 121-VIII (comes into force sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 27. Consumer rights and obligations

      1. The consumer shall have the right:

      1) to purchase the regulated services at the tariffs in accordance with this Law;

      2) to participate in public hearings;

      3) to apply to the authorized body with an application on the introduction of amendments and (or) additions, the adoption of new and (or) on the cancellation of the existing legal acts of the authorized body.

      The consumer shall have other rights, established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

      2. The consumer shall be obliged:

      1) to pay the regulated services in a timely manner and in full at the tariffs in accordance with this Law;

      2) to have metering devices;

      3) to provide access of the representative of the subject of natural monopoly to the metering device;

      4) timely and fully pay for the purchase and installation of a metering device in accordance with subparagraph 8) of paragraph 23 of Article 15 of this Law, except for the cases of acceptance and commissioning of construction objects;

      5) in accordance with the model contracts, approved by the authorized body, to conclude individual contracts with the subject of natural monopoly for each type of the regulated services provided;

      6) to fulfill the technical requirements, established by the subject of natural monopoly in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Article 28. Tariff Policy Council

      1. The Tariff Policy Council shall be a consultative and advisory body to the authorized body.

      2. The Tariff Policy Council may include deputies of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, representatives of the authorized body and other state bodies, the National Chamber of Entrepreneurs of the Republic of Kazakhstan, public associations, associations of private enterprises, subjects of natural monopolies, experts and other interested parties.

      3. The Tariff Policy Council shall have the right to create commissions on problematic issues of tariff formation in the spheres of natural monopolies.

      4. The regulation on the Tariff Policy Council and its personal composition shall be approved by the authorized body.

      5. The Tariff Policy Council shall:

      1) develop proposals to the authorized body for draft regulatory legal acts in the spheres of natural monopolies;

      2) provide advisory, methodological and other support to the authorized body;

      3) promote the involvement of public, scientific and other organizations to participate in the implementation of the state policy in the spheres of natural monopolies;

      4) make proposals to the authorized body to determine the level of tariff indexation and the forecast index of the tariff;

      5) make proposals to the authorized body to determine the method of tariff regulation of the sphere of natural monopoly;

      6) make proposals to the authorized body to include in the list of subjects of natural monopolies, whose tariffs are approved using the incentive method of tariff regulation;

      7) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication).
      8) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication).

      9) coordinate the terms of placement by the authorized body of the state social order for public associations.

      Footnote. Article 28 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 29. Public associations

      Public associations, in addition to the rights, established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on public associations, shall also:

      1) participate in development of the main directions of the state policy in the spheres of natural monopolies;

      2) send proposals to the authorized body on draft regulatory legal acts in the spheres of natural monopolies;

      3) participate in consideration by the authorized body of the draft tariffs and draft investment program, reports on the implementation of the approved tariff estimates, the execution of the approved investment program, compliance with the quality and reliability indicators of regulated services and the achievement of performance indicators of subjects of natural monopolies;

      4) disseminate information about the rights and obligations of consumers and subjects of natural monopolies;

      5) represent the interests of consumers in relations with the authorized body, other state bodies, subjects of natural monopolies, courts and other persons;

      6) perform other functions not prohibited by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Chapter 5. THE STATE CONTROL

Article 30. The State control

      1. State control in the spheres of natural monopolies shall be carried out in the form of an unscheduled inspection, preventive control with a visit to the subject (object) of control and preventive control without a visit to the subject (object) of control.

      An unscheduled inspection and preventive control with a visit to the subject (object) of control shall be carried out in accordance with the Entrepreneurial Code of the Republic of Kazakhstan.

      Preventive control without a visit to the subject (object) of control shall be carried out in accordance with the Entrepreneurial Code of the Republic of Kazakhstan and this Law.

      When exercising state control in the spheres of natural monopolies, the authorized body shall take the following response measures:

      1) initiate an administrative violation case;

      2) issue an instruction to eliminate violations of the legislation of the Republic of Kazakhstan on natural monopolies;

      3) transfer materials to law enforcement and other authorities.

      2. When implementing the state control, the authorized body in the spheres of natural monopolies shall interact with law enforcement agencies within the competence, established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

      Footnote. Article 30 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 30-1. Preventive control without a visit to the subject (object) of control

      1. The subjects of preventive control without a visit to the subject (object) of control (hereinafter - the subject of control) shall be an individual entrepreneur or a legal entity providing consumers with regulated services in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on natural monopolies.

      2. Preventive control without a visit to the subject (object) of control shall be carried out by the authorized body without visiting the subject of control based on the analysis and data of information systems, open sources, mass media, as well as other information on the activities of the subject (object) of control.

      3. The objectives of preventive control without a visit to the subject (object) of control shall be the timely suppression and prevention of violations, granting the subject of control the right to independently eliminate violations identified as a result of preventive control without visiting the subject (object) of control, and reducing the administrative burden on the subject of control.

      4. In order to grant the right to independently eliminate violations to subjects of control, preventive control without visiting the subject (object) of control shall be carried out only for those violations, the consequences of which can be eliminated in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

      5. Based on the results of preventive control, without visiting the subject (object) of control, a recommendation shall be made to eliminate the identified violations without initiating a case on an administrative offense with a mandatory explanation to the subject of control of the procedure for their elimination.

      6. The recommendation to eliminate the identified violations must be handed to the subject of control in person against signature or in another way confirming the fact of sending and receipt.

      7. The recommendation to eliminate the identified violations sent in one of the following ways shall be considered to have been delivered in the following cases:

      1) in person - from the date of the note in the recommendation on receipt;

      2) by mail - registered letter with notification;

      3) electronically - from the date of sending by the authorized body to the electronic address of the subject of control specified in the letter upon request by the authorized body.

      8. The recommendation to eliminate the identified violations must be implemented within thirty working days from the day following the day of its delivery.

      9. In case of disagreement with the violations specified in the recommendation to eliminate the identified violations, the subject of control shall have the right to send an objection to the authorized body that sent the recommendation to eliminate the identified violations within five working days from the day following the day of its delivery.

      10. Failure to comply with the recommendation to eliminate the identified violations within the established period shall entail the appointment of preventive control with a visit to the subject (object) of control by including it in the semi-annual list of preventive control with a visit to the subject (object) of control.

      11. Preventive control without a visit to the subjects (objects) of control shall be carried out no more than once per quarter.

      Footnote. Chapter 5 has been supplemented by Article 30-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 31. An instruction on elimination of violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on natural monopolies

      1. An instruction to eliminate a violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on natural monopolies shall be executed by a subject of natural monopoly within the period established by the instruction, which must be at least ten calendar days from the date of its receipt.

      2. In the event that a subject of natural monopoly fails to issue an instruction to eliminate a violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on natural monopolies, the authorized body shall file a lawsuit against forcing the subject of natural monopoly to perform the actions, specified in the instruction.

Chapter 6. RESPONSIBILITY IN THE SPHERES OF NATURAL MONOPOLIES

Article 32. Responsibility for violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on natural monopolies

      Violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on natural monopolies shall entail liability, established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 33. Temporary compensating tariff

      1. The temporary compensating tariff shall be approved based on the results of:

      1) verification of the activities of the subject of natural monopoly;

      2) an annual analysis of the reports on the execution of the approved tariff estimates, the execution of the approved investment program submitted by the subject of natural monopoly.

      2. The grounds for approval of the temporary compensating tariff shall be:

      1) the excess of the tariff, approved in accordance with this Law;

      2) inappropriate use of depreciation funds;

      3) non-fulfillment of the actions of the approved investment program, included in the tariff, except for the following cases:

      reduction of the volumes that resulted in shortfalls in the funds, provided for in the approved tariff estimate for the implementation of the approved investment program. At the same time, the amount of lost income, proportionate to the decrease in the volumes shall be excluded from the total amount of non-fulfillment of the actions of the approved investment program; the temporary compensating tariff shall be introduced by the authorized body for the remaining amount of unjustified income;

      money savings, resulting from the conducted competition (tender) procedures;

      cost savings due to the introduction of more efficient methods and technologies;

      4) non-fulfillment of the cost items of the approved tariff estimate by more than 5 percent of the amount provided for by the approved tariff estimate, except for the following cases:

      cost savings due to the use of more efficient methods and technologies, the implementation of an action plan for energy saving and energy efficiency, developed as a result of an energy audit or an express energy audit, and the implementation of measures to reduce regulatory technical losses;

      cost savings due to the reduced volumes of regulated services for reasons beyond the control of the subject of natural monopoly. In this case, the amount of lost income, proportionate to the decrease in volumes shall be excluded from the total amount of non-fulfillment of the approved tariff estimates; the temporary compensating tariff shall be introduced by the authorized body for the remaining amount of unjustified income;

      money savings, resulting from the competition (tender) procedures.

      3. The temporary compensating tariff shall not apply in the case of full compensation by the subject of natural monopoly of the unjustifiably received income to the consumers, including by a court decision.

      4. The temporary compensating tariff shall be approved taking into account the base rate of the National Bank of the Republic of Kazakhstan on the day of the decision.

      Footnote. Article 33 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.01.2021 № 399-VI (shall come into effect from 01.01.2021); dated 30.06.2022 № 130-VII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication).

Article 34. Reimbursement of damages by a subject of natural monopoly, caused by violation of this Law

      Actions (inaction) of a subject of natural monopoly that contradict the laws of the Republic of Kazakhstan on natural monopolies and cause losses to another individual or legal entity, including by overestimating the tariff, unjustified refusal to enter into and perform a contract for provision of a regulated service, shall entail compensation of damages by the subject of natural monopoly in accordance with the civil legislation of the Republic of Kazakhstan.

Article 35. Indemnification of damages caused to the subject of natural monopoly by unlawful decisions, actions (inaction) of the authorized body, as well as its officials

      In case if unlawful decisions, actions (inaction) of the authorized body, as well as its officials caused damage to the subject of natural monopoly, it shall be entitled to claim compensation for these losses in accordance with the civil legislation of the Republic of Kazakhstan.

Chapter 7. TRANSITIONAL AND FINAL PROVISIONS

Article 36. Procedure for enactment of this Law

      1. This Law shall enter into force upon the expiry of ten calendar days after the day of its first official publication.

      2. Suspend the effect of paragraph 6 of Article 23 of this Law until January 1, 2020, establishing that during the period of suspension this paragraph is valid as follows:

      "6. Procurement of a subject of natural monopoly shall be carried out on paper or in electronic form by posting information on its Internet resource, and in the absence of its Internet resource - by providing the authorized body with information on each stage of the procurement process for its placement on its Internet resource, except for the cases of procurement through commodity exchanges, electronic trading platforms that post the trading results on their own Internet resources.".

      3. To recognize the Law of the Republic of Kazakhstan dated July 9, 1998 "On natural monopolies" as invalid (Bulletin of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, 1998, № 16, Article 214; 1999, № 19, Article 646; 2000, № 3-4, Article 66; 2001, № 23, Article 309; 2002, № 23-24, Article 193; 2004, № 14, Article 82; № 23, Article 138 , 142; 2006, № 2, Article 17, № 3, Article 22, № 4, Article 24, № 8, Article 45, № 13, Article 87, 2007, № 3, Article 20; № 19, Article 148; 2008, № 15-16, Article 64; № 24, Article 129; 2009, № 11-12, Article 54; № 13-14, Article 62; № 18, Article 84; 2010, № 5, Article 20, 23; 2011, № 1, Article 2, № 11, Article 102, № 12, Article 111, № 13, Article 112; № 16, Article 129; 2012, № 2, Article 9, 15, № 3, Article 21, № 4, Article 30, № 11, Article 80, № 12, Article 85; № 15, Article 97; 2013, № 4, Article 21; № 10-11, Article 56; № 15, Article 79, 82; № 16, Article 83; 2014, № 1, Article 4; № 4-5, Article 24; № 10, Article 52, № 11, Article 64, № 14, Article 87, № 16, Article 90, № 19-І, 19-II, Article 96, № 23, Article 143, 2015, № 9, Article 46, № 19-І, Article 100, № 20-IV, Article 113, № 20-VII, Article 117, № 21-II, Article 131; № 22-II, Article 144; № 22-V, Article 156; № 22-VI, Article 159; 2016, № 6, Article 45; № 8-І, Article 60; № 24, Article 124; 2017, № 4, Article 7; № 9, Article 17, 22; № 14, Article 54; № 20, Article 96; 2018, № 10, Article 32; № 19, Article 62).

      President of the
Republic of Kazakhstan 		N. NAZARBAYEV