2020 жылғы 4 маусымда ҚР Парламенті қабылдаған "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне лотереялар және лотерея қызметі мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Заңы бойынша баспасөз релизі
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылға арналған Заңнамалық жұмыс жоспарының негізінде Мәдениет және спорт министрлігімен әзірленген "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне лотереялар және лотереялық іс-шаралар мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" заң жобасын Қазақстан Республикасы Парламентінің Сенаты 2020 жылғы 4 маусымда мақұлдады.
Заңды қабылдаудың мақсаты лотерея қызметінің құқықтық реттеуін жетілдіру болып табылады. "Лотереялар және лотерея қызметі туралы" Заң 2016 жылғы 9 сәуірде қабылданды (бұдан әрі – лотереялар заңы) және бұл заң қабылданған бастап лотерея қызметі саласында заңнамалық деңгейде шешу қажеттілігі туындап тұрған түбегейлі өзгерістер пайда болды.
2017 жылғы № 48 Үкімет жарлығымен "Сәтті Жұлдыз" Акционерлік Қоғамы лотерея операторы болып 15 жыл мерзімге анықталды. Лотерея операторының қызметкерлерінің саны 748 адамды құрайды. Республика бойынша 3 мыңға жуық таратушылар (агенттер) саны шағын және орта кәсіпкерлерден тұрады. Олармен келісім шарттар негізінде жұмыс жүргізіледі, яғни лотерея операторы лотереяның дұрыс жүргізілуіне және таратылуына тікелей өзі жауап береді. Сондай-ақ лотерея билеттерін таратуды өзінің негізгі қызметтерімен қатар атқаратын ірі дистрибьютерлер бар, мысалы, "Қазпочта" Акционерлік Қоғамы және ірі супермаркеттер желісі.
Таратушылар (агенттер) лотерея операторынан жалпы таратылған лотерея билеттерінің құнынан 6 пайыздан жоғары сыйақы алады.
"Сәтті Жұлдыз" Акционерлік Қоғамы 24 жедел (оның ішінде 18-і электрондық) және 8 тиражды лотерея ойынын (оның ішінде 4-і электрондық) жүзеге асырады.
Лотерея операторының жалпы айналымының 70%-ы лотерея қатысушыларына төленеді, қалған 30%-ы қосымша құн салығына, агенттердің сыйақысына, лотерея билеттерін шығару және маркетинг шығындарына, әкімшілік шығыстарына және спортты дамытуға арналған төлемдерге жұмсалады.
Лотерея операторымен 2,7 млрд. теңге көлемінде салық, 421,7 млн. теңге спортты дамытуға арналған төлемдер және 12,1 млрд. теңге ұтыстар уақытылы төленді.
Қазақстанда лотерея қызметін одан әрі дамыту және лотереялық қызметтен түсетін салықтар сомасы мен спортты дамытуға арналған төлемдерді ұлғайту мақсатында Заңға бірқатар өзгертулер мен толықтырулар енгізілді:
1) лотерея операторы болып табылмайтын тұлғаның лотерея ойындарын жүргізгені үшін әкімшілік жауапкершіліктің енгізілуі: жеке тұлғаларға - жүз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде, шағын бизнес немесе коммерциялық емес ұйымдар үшін - үш жүз, орта бизнес үшін - бес жүз, ірі бизнес үшін - бір мың айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салынады". Ал бір жыл ішінде қайталанып жасалған заңсыз іс-әрекеттер үшін жеке тұлғаларға екі жүз, шағын кәсіпкерлік субъектілеріне немесе коммерциялық емес ұйымдарға - жеті жүз елу, орта кәсіпкерлік субъектілеріне – бір мың, ірі бизнес үшін - екі мың айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салынып әкімшілік құқық бұзушылықтың табыстары тәркіленеді;
2) лотерея операторымен және/немесе лотерея таратушыларымен (агенттерімен) лотерея операторымен құрылған комиссиялық келісім-шарт аясында орналастырылған жарнамадан бөлек лотерея жарнамасына тыйым салынады;
3) лотереяларды олардың өткізу аумағына және технологиясына, сонымен қатар жүлде пулын қалыптастыру әдісіне байланысты жіктеуді, сондай-ақ уәкілетті орган (Мәдениет және спорт министрлігі) бекіткен ережелермен лотерея өткізу тәртібін, шарттары мен ерекшеліктерін реттей отырып, енгізілді;
4) Заңға "лотереяны таратушы (агент)" түсінігінің енгізілуіне байланысты жеке бапта лотерея таратушы қызметінің негізі реттеленеді;
5) лотерея билеттерінің, түбіртектердің немесе басқа құжаттардың электрондық нысаны мазмұнына қойылатын талаптар енгізілді:
- лотерея операторының атауы;
- лотерея билетінің, түбіртектің немесе басқа құжаттың нөмірі;
- лотерея билеті, түбіртек немесе басқа құжат бағасы;
- лотерея операторының орналасқан жері, телефон нөмірлері және интернет-ресурсы, лотерея атауы, ұтыс нөмірі немесе атауы (лотерея ойнату үшін), ұтыс қорының күні мен орны (лотереяны ұтып алу үшін), орналасқан жері мен уақыты туралы кеңейтілген ақпаратқа қол жеткізу сілтемесі, жүлде қорының мөлшері;
6) уәкілетті орган (Мәдениет және спорт министрлігі) бекіткен лотерея ережелерінде айналым комиссиясының міндеттері кеңейтілді:
- Қазақстан Республикасының лотереялар және лотерея қызметі туралы заңнамасында белгіленген лотерея талаптарының сәйкестігін растау;
- лотерея билеттерінің, түбіртектердің немесе басқа құжаттардың ұтыс ойынына қатысушылар санын растау;
- айналым комиссиясының мүшелеріне айналым комиссиясының хаттамасына және айналым нәтижелерінің ресми кестесіне қол қою арқылы айналым нәтижелерін растау.
Заңды қабылдау мемлекеттік бюджеттен қаржылық шығындарды қажет етпейді. Соным қатар, теріс әлеуметтік-экономикалық және/немесе құқықтық салдарға әкеп соқтырмайды. Керісінше, лотерея операторына қаражат айналымының жыл сайынғы өсуі үшін өз қызметін заңды алаңда жоспарлы түрде жүргізуге мүмкіндік береді. Лотерея операторы алдағы 10 жылда қаражат айналымын едәуір арттыруды жоспарлап отыр. Лотерея операторы жоспарланған айналымға қол жеткізгенде, спортты дамытуға түсетін табыс жылына 6 млрд. теңгеден асады, ұтыстан түсетін жеке табыс салығы орта есеппен жылына 70 млрд. теңгеге жетеді, ал лотерея операторының қызметінен түскен салықтардың жалпы сомасы жылына 20 млрд. теңгеден астам болады. Қазақстан Республикасының барлық аймақтарында өз филиалдарын және лотерея таратушылардың агенттік желісін кеңейту арқылы 30 мыңға жуық жаңа жұмыс орындарын ашу жоспарланып отыр.
