Права человека при отправлении правосудия, в частности правосудия в отношении несовершеннолетних

Резолюция, принятая Советом по правам человека от 14 октября 2011 года № A/HRC/RES/18/12

Генеральная Ассамблея Организации Объединенных Наций
Совет по правам человека
Восемнадцатая сессия
Пункт 3 повестки дня

Поощрение и защита всех прав человека,
гражданских, политических, экономических,
социальных и культурных прав,
включая право на развитие

Совет по правам человека,
ссылаясь на Всеобщую декларацию прав человека и все соответствующие международные договоры, включая Международный пакт о гражданских и политических правах и Конвенцию о правах ребенка,
учитывая другие многочисленные международные стандарты и нормы в области отправления правосудия, в частности правосудия в отношении несовершеннолетних, такие как Минимальные стандартные правила обращения с заключенными, Минимальные стандартные правила Организации Объединенных Наций, касающиеся отправления правосудия в отношении несовершеннолетних (Пекинские правила), Основные принципы обращения с заключенными, Свод принципов защиты всех лиц, подвергаемых задержанию или заключению в какой бы то ни было форме, Руководящие принципы Организации Объединенных Наций для предупреждения преступности среди несовершеннолетних (Эр-Риядские руководящие принципы) и Правила Организации Объединенных Наций, касающиеся защиты несовершеннолетних, лишенных свободы (Гаванские правила), Руководящие принципы в отношении действий в интересах детей в системе уголовного правосудия (Венские руководящие принципы) и Руководящие принципы Организации Объединенных Наций, касающиеся правосудия в вопросах, связанных с участием детей - жертв и свидетелей преступлений,
приветствуя Правила Организации Объединенных Наций, касающиеся обращения с женщинами-заключенными и мер наказания для женщин-правонарушителей, не связанных с лишением свободы (Бангкокские правила), принятые Генеральной Ассамблеей в ее резолюции 65/229 от 21 декабря 2010 года, как одно из последних нововведений, заслуживающих должного внимания, и Сальвадорскую декларацию о комплексных стратегиях для ответа на глобальные вызовы: системы предупреждения преступности и уголовного правосудия и их развитие в изменяющемся мире, принятую Ассамблеей в ее резолюции 65/230 от 21 декабря 2010 года,
ссылаясь на все резолюции Совета по правам человека, Комиссии по правам человека, Генеральной Ассамблеи и Экономического и Социального Совета по этому вопросу, в частности на резолюции Совета по правам человека 7/29 от 28 марта 2008 года и 10/2 от 25 марта 2009 года, резолюции Ассамблеи 62/158 от 18 декабря 2007 года, 63/241 от 24 декабря 2008 года и 65/231 от 21 декабря 2010 года и резолюцию Экономического и Социального Совета 2009/26 от 30 июля 2009 года,
с интересом отмечая принятие Комитетом по правам человека его замечаний общего порядка № 21 о гуманном обращении с лицами, лишенными свободы, и № 32 о праве на равенство перед судами и трибуналами и на справедливое судебное разбирательство, а также принятие Комитетом по правам ребенка его замечаний общего порядка № 10 о правах детей в рамках отправления правосудия в отношении несовершеннолетних и № 13 о праве ребенка на свободу от всех форм насилия,
принимая во внимание свое решение о том, чтобы посвятить в 2012 году заседание в течение полного рабочего дня вопросу о правах детей и отправлении правосудия,
признавая усилия Генерального секретаря, предпринятые с целью улучшения координации деятельности Организации Объединенных Наций в области отправления правосудия, верховенства права и правосудия в отношении несовершеннолетних,
с признательностью отмечая важную работу, проводимую в области отправления правосудия Управлением Верховного комиссара Организации Объединенных Наций по правам человека, Управлением Организации Объединенных Наций по наркотикам и преступности, Детским фондом Организации Объединенных Наций, Специальным представителем Генерального секретаря по вопросу о насилии в отношении детей и Специальным представителем Генерального секретаря по вопросу о детях и вооруженных конфликтах,
с удовлетворением отмечая работу Межучрежденческой группы по правосудию в отношении несовершеннолетних и ее членов, включая Детский фонд Организации Объединенных Наций, Управление Верховного комиссара Организации Объединенных Наций по правам человека, Управление по наркотикам и преступности Организации Объединенных Наций, Программу развития Организации Объединенных Наций, Департамент операций по поддержанию мира, Комитет по правам ребенка и различные неправительственные организации, в частности осуществляемую ими координацию в деле предоставления технических консультаций и помощи в области правосудия в отношении несовершеннолетних, а также активное участие гражданского общества в их соответствующей работе,
вновь подтверждая, что независимость и беспристрастность судей, независимость юристов и неподкупность судебной системы являются важнейшими предпосылками обеспечения защиты прав человека и отсутствия какой-либо дискриминации при отправлении правосудия,
подчеркивая, что право на доступ к правосудию для всех является важной основой для укрепления верховенства закона путем отправления правосудия,
напоминая о том, что каждому государству следует создать эффективную систему средств правовой защиты для рассмотрения жалоб в связи с нарушениями прав человека и устранения таких нарушений,
напоминая также, что социальная реинтеграция лиц, лишенных свободы, должна быть одной из важнейших целей системы уголовного правосудия, обеспечивая, насколько это возможно, чтобы правонарушители были готовы и способны вести законопослушный образ жизни и обеспечивать свое существование по возвращении к жизни в обществе,
признавая важность принципа, в соответствии с которым лица, лишенные свободы, должны продолжать пользоваться не допускающими отступлений правами человека и всеми другими правами человека и основными свободами, за исключением тех законных ограничений, необходимость которых явно обусловлена фактом заключения в тюрьму,
осознавая потребность в особой бдительности с учетом специфики положения детей и несовершеннолетних, а также женщин, особенно лишенных свободы, при отправлении правосудия и их уязвимости перед насилием, злоупотреблениями, несправедливостью и унижением,
подтверждая, что наилучшие интересы ребенка должны быть основным соображением при принятии любых решений, касающихся лишения свободы, и в частности что лишение детей и несовершеннолетних свободы должно использоваться лишь в качестве крайней меры и в течение кратчайшего необходимого периода времени, особенно до суда, и необходимость обеспечения того, чтобы в случае ареста, задержания или заключения под стражу дети содержались отдельно от взрослых, насколько это практически осуществимо, если только не считается, что в наилучших интересах ребенка этого делать не следует,
подтверждая также, что обеспечение наилучших интересов ребенка должно быть важным фактором во всех вопросах, касающихся ребенка, в связи с вынесением приговора его родителям или, в соответствующих случаях, законным или основным опекунам,
1. приветствует последние доклады Генерального секретаря, представленные Совету по правам человека по вопросу о правах человека при отправлении правосудия, в частности правосудия в отношении несовершеннолетних;
2. вновь подтверждает важность полного и эффективного применения всех стандартов Организации Объединенных Наций в области прав человека при отправлении правосудия;
3. призывает государства приложить все усилия в целях обеспечения эффективных законодательных, судебных, социальных, образовательных и других механизмов и процедур, а также достаточных ресурсов для полномасштабного применения этих стандартов и предлагает им принимать во внимание вопрос о правах человека при отправлении правосудия в процессе универсального периодического обзора;
4. предлагает правительствам включать в свои национальные планы развития вопросы отправления правосудия в качестве неотъемлемой части процесса развития и выделять надлежащие ресурсы для предоставления юридических консультационных услуг в целях поощрения и защиты прав человека и призывает международное сообщество положительно реагировать на просьбы об оказании финансовой и технической помощи для расширения и укрепления деятельности по отправлению правосудия;
5. подчеркивает особую необходимость создания национального потенциала в области отправления правосудия, в частности в целях обеспечения и поддержания социальной стабильности и правопорядка в постконфликтных ситуациях, посредством реформирования судебной системы, полиции и уголовно-исполнительной системы, а также реформы правосудия в отношении несовершеннолетних;
6. предлагает правительствам обеспечивать подготовку, в том числе в духе борьбы с расизмом, многообразия культур и учета гендерного фактора и прав детей, по вопросам прав человека при отправлении правосудия, включая правосудие в отношении несовершеннолетних, для всех судей, адвокатов, прокуроров, социальных работников, сотрудников иммиграционных служб, исправительных учреждений и полиции и других специалистов, работающих в области отправления правосудия;
7. призывает государства уделять должное внимание Правилам Организации Объединенных Наций, касающимся обращения с женщинами-заключенными и мер наказания для женщин-правонарушителей, не связанных с лишением свободы, при разработке и реализации соответствующих законов, процедур, политики и практики, и предлагает соответствующим мандатариям специальных процедур, Управлению Верховного комиссара Организации Объединенных Наций по правам человека, Управлению Организации Объединенных Наций по наркотикам и преступности и всем другим соответствующим организациям принимать эти правила во внимание в своей деятельности;
8. признает, что с каждым ребенком и несовершеннолетним, вступающим в конфликт с законом, следует обращаться таким образом, чтобы это отвечало его правам, достоинству и потребностям, согласно положениям международного права, с учетом соответствующих международных стандартов, касающихся соблюдения прав человека при отправлении правосудия, и призывает государства - участники Конвенции о правах ребенка строго соблюдать закрепленные в ней принципы и положения;
9. рекомендует государствам, которые еще не сделали этого, обеспечить учет интересов детей в рамках их деятельности по поддержанию правопорядка и разработать и осуществить комплексную политику в области правосудия в отношении несовершеннолетних для предотвращения преступности среди несовершеннолетних и борьбы с ней, а также с целью содействия, в частности, применению альтернативных мер, таких как изъятие из компетенции системы уголовной юстиции и реституционное правосудие, и обеспечения соблюдения принципа, согласно которому лишение детей свободы должно использоваться лишь в качестве крайней меры и в течение кратчайшего необходимого периода времени, а также, насколько это возможно, избегать досудебного лишения свободы детей;
10. рекомендует государствам содействовать тесному сотрудничеству между секторами правосудия, различными правоохранительными службами, секторами социального обеспечения и образования, с тем чтобы способствовать более широкому и эффективному применению альтернативных мер в рамках отправления правосудия в отношении несовершеннолетних;
11. подчеркивает важность включения в свою политику в области правосудия в отношении несовершеннолетних стратегий по вопросам реабилитации и реинтеграции бывших малолетних правонарушителей, в частности через программы просвещения, призванные побудить их выполнять созидательную роль в обществе;
12. рекомендует государствам не устанавливать минимальный возраст уголовной ответственности на слишком низком уровне, а учитывать эмоциональную, духовную и интеллектуальную зрелость ребенка, и в этой связи ссылается на рекомендацию Комитета по правам ребенка о том, чтобы все государства без исключения повысили свой более низкий минимальный возраст уголовной ответственности до 12 лет в качестве абсолютного минимума и продолжали повышать его до более высокого возрастного предела;
13. настоятельно призывает государства обеспечить, чтобы в их законодательстве и практике преступления, совершенные лицами, не достигшими 18-летнего возраста, не влекли за собой приговоры в виде смертной казни или пожизненного заключения без возможности освобождения;
14. призывает государства принять или пересмотреть законодательство, предусматривающее, что любое действие, не рассматриваемое в качестве уголовного преступления и не влекущее за собой наказание в случае его совершения взрослым лицом, не должно рассматриваться в качестве преступления и не должно влечь за собой наказание в случае его совершения ребенком в целях недопущения стигматизации, виктимизации и криминализации ребенка;
15. настоятельно призывает государства принять все необходимые меры к тому, чтобы дети, ставшие жертвами торговли людьми, не подлежали уголовной ответственности за их причастность к незаконной деятельности, если такая причастность является прямым следствием их положения в качестве жертв торговли людьми;
16. рекомендует государствам собирать соответствующую информацию о детях, оказавшихся в системе уголовного правосудия, в целях совершенствования системы отправления правосудия, памятуя о праве детей на неприкосновенность частной жизни, полностью соблюдая соответствующие международные договоры по правам человека и учитывая применимые международные стандарты, касающиеся соблюдения прав человека при отправлении правосудия;
17. призывает государства рассмотреть вопрос о создании независимых национальных или субнациональных механизмов для содействия мониторингу и защите прав детей, включая детей, оказавшихся в системе уголовного правосудия, и для решения проблем детей;
18. подчеркивает важность уделения более пристального внимания последствиям лишения свободы родителей для их детей, с интересом отмечая день общей дискуссии по теме «Положение детей заключенных родителей», который будет организован в 2011 году Комитетом по правам ребенка;
19. настоятельно призывает государства принять все необходимые и эффективные меры, включая, в случае необходимости, осуществление правовой реформы, в целях предотвращения и пресечения всех форм насилия в отношении детей, оказавшихся в системе правосудия;
20. призывает государства обращаться с просьбами о предоставлении технического консультирования и помощи в области правосудия в отношении несовершеннолетних к соответствующим учреждениям и программам Организации Объединенных Наций, в частности к Межучрежденческой группе по правосудию в отношении несовершеннолетних, в целях укрепления национального потенциала и инфраструктуры в области отправления правосудия, в частности правосудия в отношении несовершеннолетних, настоятельно рекомендуя государствам предоставлять достаточные ресурсы секретариату Группы и ее членам;
21. призывает соответствующие специальные процедуры Совета по правам человека уделять особое внимание вопросам, касающимся эффективной защиты прав человека при отправлении правосудия, включая правосудие в отношении несовершеннолетних, и представлять в соответствующих случаях конкретные рекомендации по этим вопросам, в том числе предложения о мерах по оказанию консультационных услуг и технической помощи;
22. призывает Верховного комиссара Организации Объединенных Наций по правам человека активизировать предоставление консультационных услуг и технической помощи в связи с деятельностью по созданию национального потенциала в области отправления правосудия, в частности правосудия в отношении несовершеннолетних;
23. с удовлетворением отмечает решение о создании межправительственной группы экспертов открытого состава для обмена информацией о передовом опыте, о национальном законодательстве и действующих нормах международного права и о пересмотре существующих Минимальных стандартных правил обращения с заключенными Организации Объединенных Наций для отражения в них последних достижений в исправительной теории и передовой практике с целью выработки для Комиссии по предупреждению преступности и уголовному правосудию рекомендаций о возможных последующих шагах и в этой связи предлагает группе экспертов воспользоваться экспертными знаниями Управления Верховного комиссара и других соответствующих заинтересованных сторон;
24. предлагает Управлению Верховного комиссара организовать, в рамках имеющихся ресурсов, совместно с Управлением Организации Объединенных Наций по наркотикам и преступности и Специальным представителем Генерального секретаря по вопросу о насилии в отношении детей консультативное совещание экспертов по вопросу о предотвращении и пресечении насилия в отношении детей, оказавшихся в системе ювенальной юстиции, и представить доклад о его результатах;
25. просит Верховного комиссара представить Совету по правам человека на его двадцать первой сессии аналитический доклад о защите прав человека несовершеннолетних лиц, лишенных свободы, памятуя обо всех соответствующих стандартах в области прав человека и учитывая работу всех соответствующих правозащитных механизмов Организации Объединенных Наций;
26. постановляет продолжить рассмотрение этого вопроса в рамках этого же пункта повестки дня в соответствии со своей ежегодной программой работы.

36-заседание
29 сентября 2011 года

[Принята без голосования]

Сот төрелігі, атап айтқанда кәмелетке толмағандарға қатысты сот төрелігін іске асыру кезіндегі адам құқықтары

Адам құқықтары жөніндегі кеңспен қабылданған 2011 жылғы 14 қазандағы № A/HRC/RES/18/12 қарары

Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы
Адам құқықтары жөніндегі кеңес
Он сегізінші сессия
Күн тәртібінің 3-тармағы

Даму құқығын қоса алғанда, барлық адам құқықтарын,
азаматтық, саяси, экономикалық, әлеуметтік және мәдени
құқықтарды көтермелеу және қорғау

Адам құқықтары жөніндегі кеңес,
Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пакті және Балалар құқықтары туралы конвенцияны қоса алғанда Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясына және барлық тиісті халықаралық шарттарға сүйене отырып,
қамаудағыларға қараудың Ең төмен стандарттық ережелері, кәмелетке толмағандарға қатысты сот төрелігін іске асыруға қатысты Біріккен Ұлттар Ұйымының Ең төмен стандарттық ережелері (Пекин ережелері), қамадауғыларға қараудың Негізгі принциптері, қандай да бір нысанда ұстауға немесе қамауға тартылған барлық адамдарды қорғаудың Принциптер жинағы, кәмелетке толмағандар арасындағы қылмысты ескерту үшін Біріккен Ұлттар Ұйымының Басшылық принциптері (Эр-Риядтық басшылық принциптер) және бас бостандығынан айырылған кәмелетке толмағандарды қорғауға қатысты Біріккен Ұлттар Ұйымының Ережелері (Гаван ережелері), қылмыстық сот төрелігінің жүйесінде балалардың мүдделеріне жасалатын іс-әрекеттерге қатысты Басшылық принциптері (Веналық басшылық принциптер) және құрбан-балалар мен қылмыстың куәгері қатысуына байланысты мәселелердегі сот төрелігіне қатысты Біріккен Ұлттар Ұйымының Басшылық принциптері сияқты сот төрелігін, атап айтқанда кәмелетке толмағандарға қатысты сот төрелігін іске асыру саласындағы басқа да сансыз көп халықаралық стандарттар мен нормаларды есепке ала отырып,
лайықты көңілге елеулі соңғы жаңа енгізілімдердің бірі ретінде Бас Ассамблеяның 2010 жылғы 21 желтоқсандағы № 65/229 қарармен қабылданған қамаудағы әйелдерге қарауға және бас бостандығына байланысты емес құқық бұзушы әйелдер үшін жазалау шараларға қатысты Біріккен Ұлттар Ұйымының Ережелерін (Бангкок ережелері) және ғалами қарсы шығуларға жауап үшін: Ассамблеяның 2010 жылғы 21 желтоқсандағы 65/230 қарарымен қабылданған қылмысты ескерту және қылмыстық сот төрелігі жүйесі және өзгермелі әлемде дамуының кешенді стратегиялары туралы Сальвадор декларациясын қолдай отырып,
аталған мәселе бойынша Адам құқықтары жөніндегі кеңестің, Адам құқықтары жөніндегі комиссияның, Бас Ассамблеяның және Экономикалық және Әлеуметтік Кеңестің барлық қарарларына, атап айтқанда Адам құқықтары жөніндегі кеңестің 2008 жылғы 28 наурыздағы 7/29 және 2009 жылғы 25 наурыздағы 10/2 қарарына, Ассамблеяның 2007 жылғы 18 желтоқсандағы 62/158, 2008 жылғы 24 желтоқсандағы 63/241 және 2010 жылғы 21 желтоқсандағы 65/231 қарарларына және Экономикалық және Әлеуметтік Кеңестің 2009 жылғы 30 шілдедегі 2009/26 қарарына сүйене отырып,
Адам құқықтары жөніндегі комитеттің жалпы тәртіптегі № 21 бас бостандығынан айырылған адамдарға адамгершілікпен қарау туралы және № 32 сот және трибунал алдында тең және сотта істі қарау құқығы туралы ескертулерді қабылдауын, сондай-ақ Балалар құқықтары жөніндегі комитеттің № 10 кәмелетке толмағандарға қатысты сот төрелігін іске асыру шеңберінде балалар құқықтары туралы және № 13 барлық зорлық-зомбылық жасаудан баланың бостандық құқығы туралы ескертулерді қабылдауын қызығушылықпен белгілей отырып,
2012 жылы отырысты толық жұмыс күні ішінде балалар құқықтары және сот төрелігін іске асыру туралы мәселеге арнау туралы шешімін назарға ала отырып,
кәмелетке толмағандардға қатысты сот төрелігін іске асыру, құқықтың ұлықтылығы және сот төрелігі саласындағы Біріккен Ұлттар Ұйымының қызметін үйлестіруді жақсарту мақсатында қолданған Бас хатшының жігерін құптай отырып,
Біріккен Ұлттар Ұйымы Жоғары комиссарының Адам құқықтары жөніндегі басқармасының, Біріккен Ұлттар Ұйымының Есірткі және қылмыс жөніндегі басқармасының, Біріккен Ұлттар Ұйымының Балалар қорының, Бас хатшының Балаларға қатысты зорлық-зомбылық жасау туралы мәселе бойынша арнаулы өкілінің және Бас хатшының Балалар және қарулы жанжалдар туралы арнаулы өкілінің сот төрелігін іске асыру саласында атқарған маңызды жұмысына алғыспен белгілей отырып,
Біріккен Ұлттар Ұйымының Балалар қорын, Біріккен Ұлттар Ұйымы Жоғары комиссарының Адам құқықтары жөніндегі басқармасын, Біріккен Ұлттар Ұйымы Есірткі және қылмыс жөніндегі басқармасын, Біріккен Ұлттар Ұйымының Даму бағдарламасын, Дүние жүзін қолдау жөніндегі операциялар департаментін, Балалар құқықтары жөніндегі комитетті және әртүрлі үкіметтік емес ұйымдарды қоса алғанда кәмелетке толмағандарға және олардың мүшелеріне қатысты Сот төрелігі жөніндегі мекемеаралық топтың жұмысын, атап айтқанда кәмелетке толмағандарға қатысты сот төрелігі саласында техникалық кеңес және көмек беру ісінде олармен жүзеге асырылған үйлестіруді, сондай-ақ азаматтық қоғамның тиісті жұмыстарына белсенді қатысуын қанағаттана белгілей отырып,
адам құқықтарын қорғауды қамтамасыз ету және сот төрелігін іске асыру кезінде қандай да бір кемсітушілік болмаудың маңызды алғышарттары соттардың тәуелсіздігі және алаламайтындығы, заңгердің тәуелсіздігі және сот жүйесінің қиянатқа бармайтындығы болып табылатынын қайта растай отырып,
сот төрелігін іске асыру жолымен заңның ұлықтылығын нығайту үшін маңызды негіз барлығы үшін сот төрелігіне рұқсат құқығы болып табылатынын баса айта отырып,
әрбір мемлекет адам құқықтарының бұзылуына байланысты шағымдарды қарау және мұндай бұзушылықтарды жою үшін құқықтық қорғау құралдарының тиімді жүйесін құру керектігі туралы ескерте отырып,
бас бостандығынан айырылған адамдарды әлеуметтік қалпына келтіру құқық бұзушылар заңға бағынышты өмір салтын жүргізуге және қоғам өміріне келгеннен кейін керектігін қамтамасыз етуге қаншалықты дайын және икемді екенін қамтамасыз ете отырып қылмыстық сот төрелігі жүйесінің маңызды мақсаттарының бірі болу керектігін сондай-ақ ескерте отырып,
бас бостандығынан айырылған адамдар түрмеге қамау фактісімен сөзсіз негізделген заңды шектеулерді қоспағанда, тартынуларға жол бермейтін адам құқықтарын және басқа да адам құқықтары мен негізгі бостандықтарды пайдалануын жалғастыратын принцип маңыздылығын тани отырып,
сот төрелігін іске асыру және олардың зорлық-зомбылық жасау, қиянат жасау, әділетсіздік және қорлау алдында әлсіздік кезінде балалар мен кәмелетке толмағандардың, сондай-ақ әсіресе бас бостандығынан айырылған әйелдердің жағдай ерекшеліктерін есепке ала отырып ерекше қырағылық қажеттілігін сезіне отырып,
баланың ең жақсы мүдделері бас бостандығынан айыруға қатысты кез-келген шешімдерді қабылдау кезінде негізгі түсінік болу керек, және атап айтқанда балалар мен кәмелетке толмағандарды бас бостандығынан айыру тұтқынға алу, ұстау немесе қамауға алу жағдайлары кезінде балаларды ересектерден бөлек ұстау үшін төтенше шара ретінде және уақыттың қысқа қажет кезеңі ішінде ғана, әсіресе сотқа дейін пайдалану керектігін растай отырып,
баланың ең жақсы мүдделерін қамтамасыз ету ата-аналарына немесе тиісті жағдайларда, заңды немесе негізгі қамқоршысына үкім шығаруға байланысты балаға қатысты барлық мәселелердегі маңызды фактор болу керектігін сондай-ақ растай отырып,
1. Бас хатшының Адам құқықтары жөніндегі кеңеске ұсынған сот төрелігін, атап айтқанда кәмелетке толмағандарға қатысты сот төрелігін іске асыру кезінде адам құқықтары туралы мәселе бойынша соңғы баяндамаларын қолдайды;
2. сот төрелігін іске асыру кезінде адам құқықтары саласында Біріккен Ұлттар Ұйымының барлық стандарттарын толық және тиімді қолдану маңыздылығын қайта растайды;
3. осы стандарттарды толық масштабты қолдану үшін тиімді заңнамалық, соттық, әлеуметтік, білім және басқа да механизмдер мен процедураларды, сондай-ақ жеткілікті ресурстарды қамтамасыз ету мақсатында барлық күшін салуға мемлекетті шақырады және әмбебап мерзімді шолу процессінде сот төрелігін іске асыру кезінде адам құқықтары туралы мәселені назарға алуды ұсынады;
4. үкіметтерге ұлттық даму жоспарларына даму процессінің ажырамас бөлігі ретінде сот төрелігін іске асыру мәселелерін қосуды және адам құқықтарын көтермелеу және қорғау мақсатында заңи көрсетілетін сабағаттық қызметтер ұсыну үшін тиісті ресурстар бөлуді және халықаралық қоғамдастықты сот төрелігін іске асыру жөніндегі қызметті кеңейту және нығайту үшін қаржылық және техникалық көмек көрсету туралы өтінімдерге оң елеуді ұсынады;
5. сот төрелігін іске асыру саласында, атап айтқанда сот жүйесін, полицияны және қылмыстық-атқарушы жүйесін реформалау арқылы жанжал жағдайлардағы әлеуметтік тұрақтылықты және құқық тәртібін, сондай-ақ кәмелетке толмағандарға қатысты сот төрелігінің реформасын қамтамасыз ету және қолдау мақсатында ұлттық әлеует құрудың ерекше қажеттілігін баса айта отырып;
6. үкіметтерге барлық судьялар, адвокаттар, прокурорлар, әлеуметтік жұмыскерлер, көші-қон қызметінің қызметкерлері, түзету мекемелері мен полициялар және сот төрелігін іске асыру саласында жұмыс істейтін басқа да мамандар үшін кәмелетке толмағандарға қатысты сот төрелігін қоса алғанда сот төрелігін іске асыру кезінде адам құқықтарының мәселелері бойынша даярлауды, оның ішінде нәсілшілдікпен күрес, мәдениеттердің сан алуандылығы және гендерлік фактор мен балалар құқықтарының есебін қамтамасыз етуді ұсынады;
7. тиісті заңдарды, процедураларды, саясат пен практиканы әзірлеу және іске асыру кезінде қамаудағы әйелдерге қарауға және бас бостандығынан айырылмаған құқық бұзушы әйелдер үшін жазалау шараларына қатысты Біріккен Ұлттар Ұйымының Ережелеріне лайықты көңіл бөлуге мемлекетті шақырады және арнаулы процедуралардың тиісті мандат алушыларға, Біріккен Ұлттар Ұйымы Жоғары комиссарының Адам құқықтары жөніндегі басқармасына, Біріккен Ұлттар Ұйымының Есірткі және қылмыс жөніндегі басқармасына және басқа да барлық тиісті ұйымдарға осы ережелерді өз қызметінде назарға алуға ұсынады;
8. заңмен қайшылыққа түскен әрбір баламен және кәмелетке толмағанмен сот төрелігін іске асыру кезінде адам құқықтарын сақтауға қатысты тиісті халықаралық стандарттарды есепке ала отырып халықаралық құқықтың ережелеріне сәйкес оның құқықтарына, қадір-қасиеті мен мұқтаждықтарына жауап беретіндей қарау керектігін құптайды және Бала құқықтары туралы Конвенцияға қатысушы мемлекеттерді онда бекітілген принциптер мен ережелерді қатаң сақтауға шақырады;
9. осыны әлі жасамаған мемлекеттерге құқық тәртібін қолдау бойынша қызметтері шеңберінде бала мүдделерінің есебін қамтамасыз етуді және кәмелетке толмағандар арасындағы қылмысты болдырмау және онымен күресу үшін кәмелетке толмағандарға қатысты сот төрелігі саласында, сондай-ақ жәрдемдесу, атап айтқанда, қылмыстық әділет жүйесінің құзырынан алып тастау сияқты балама шаралар және реституциялық сот төрелігін қолдану және балаларды бас бостандығынан айыру төтенше шара ретінде және уақыттың қысқа қажет кезеңі ішінде ғана пайдаланылатын, сондай-ақ балаларды сотқа дейін бас бостандығынан айыруды болдырмайтын принципті сақтауды қамтамасыз ету мақсатында кешенді саясатты әзірлеу мен жүзеге асыруды ұсынады;
10. кәмелетке толмағандарға қатысты сот төрелігін іске асыру шеңберінде балама шараларды кең және тиімді қолдану үшін сот төрелігінің секторлары, әртүрлі құқық қорғау қызметтері, әлеуметтік қамтамасыз ету және білім секторлары арасындағы тығыз ынтымақтастыққа жәрдемдесуді мемлекетке ұсынады;
11. өз саясатына кәмелетке толмағандарға қатысты сот төрелі саласында бұрынғы жас құқық бұзушыларды оңалту және қалпына келтіру мәселелері жөніндегі стратегияларды, атап айтқанда оларды қоғамда жасампаз рөл атқаруға оятуға тартылған ағарту бағдарламалары арқылы қосу маңыздылығын баса айта отырып;
12. мемлекеттерге қылмыстық жауапкершіліктің ең төмен жасын тым төмен деңгейде белгілемей баланың эмоциялық, рухани және зиялылық кемелденуін есепке алуды ұсынады және осыған орай барлық мемлекеттің бірі қалмай қылмыстық жауапкершілікке тым төменгі минималды жасын абсолют минимум ретінде 12 жасқа дейін ұлғайту және оны ең жоғары жас шамасына дейін ұлғайтуды жалғастыру туралы Балалар құқықтары жөніндегі комитеттің ұсынымына сүйенеді;
13. заңнамаларында және 18 жасқа толмаған адамдармен жасалған қылмыс практикасында өлім жазасы немесе босату мүмкіндігісіз өмір бойы қамау түріндегі үкімге ұшыратпауды қамтамасыз етуге мемлекетті бұлтартпай шақырады;
14. қылмыстық күнә ретінде қаралмайтын және оны ересек адам жасаған жағдайда жазаға ұшырамайтын кез-келген әрекет баланы стигматизациялауға, виктимизациялауға және қылмыстандыруға жол бермеу мақсатында қылмыс түрінде қаралмауын және бала жасаған жағдайда жазаға ұшыратпауын көздейтін заңнаманы қабылдауға немесе қайта қарауға мемлекетті шақырады;
15. адам саудасының құрбаны болған балалар заңсыз әрекетке қатысқанын, егер мұндай қатысушылық адам саудасының құрбаны ретінде олардың жағдайын тікелей тергеу болып табылса, қылмыстық жауапкершілікке жатқызбау үшін, барлық қажетті шаралар қабылдауға мемлекетті бұлтартпай шақырады;
16. жеке өмірінің дербес құқықтылығына балалар құқығы туралы ескерте отырып, адам құқықтары жөніндегі тиісті халықаралық шарттарды толық сақтай отырып және сот төрелігін іске асыру кезінде адам құқықтарын сақтауға қатысты қолданылған халықаралық стандарттарды есепке ала отырып сот төрелігінің іске асыру жүйесін жетілдіру мақсатында қылмыстық сот төрелігі жүйесінде болған балалар туралы тиісті ақпарат жинауды мемлекеттерге ұсынады;
17. қылмыстық сот төрелігінде болушы балаларды қоса алғанда, балалар құқықтарының мониторингі және оларды қорғау үшін және балалардың проблемаларын шешу үшін тәуелсіз ұлттық немесе қосалқы ұлттық механизмдер құру туралы мәселені қарастыруға мемлекетті шақырады;
18. Балалар құқықтары жөніндегі комитетпен 2011 жылы ұйымдастырылатын «Ата-аналары қамауда болған балалардың жағдайы» атты тақырып бойынша жалпы пікірсайыс күнін қызығушылықпен айта отырып, балалары үшін ата-аналарын бас бостандығынан айыру салдарларына тым үңіле көңіл бөлу маңыздылығын баса айтады;
19. сот төрелігінің жүйесінде болушы балаларға қатысты барлық зорлық-зомбылық нысандарын болдырмау және жол бермеу мақсатында құқықтық реформаны жүзеге асыру қажет болған жағдайды қоса алғанда барлық қажетті және тиімді шаралар қабылдауға мемлекетті бұлтартпай шақырады;
20. Біріккен Ұлттар Ұйымының тиісті мекемелері мен бағдарламаларына, атап айтқанда сот төрелігін іске асыру саласында ұлттық әлеуетті және инфрақұрылымды нығайту мақсатында кәмелетке толмағандарға қатысты Сот төрелігі жөніндегі мемекемеаралық топқа, атап айтқанда мемлекеттер Топтың хатшылық алқасына және оның мүшелеріне жеткілікті ресурстарын ұсынуды бұлтартпай ұсына отырып кәмелетке толмағандарға қатысты сот төрелігі саласында техникалық кеңес және көмек беру туралы өтінімдерімен жүгінуге мемлекетті шақырады;
21. Адам құқықтары жөніндегі кеңестің тиісті арнаулы процедураларына кәмелетке толмағандарға қатысты сот төрелігін қоса алғанда, сот төрелігін іске асыру кезінде адам құқықтарын тиімді қорғауға қатысты мәселелерге ерекше көңіл бөлуге және тиісті жағдайларда осы мәселелер бойынша нақты ұсынымдар, оның ішінде консультациялық қызметтер және техникалық көмек көрсету жөніндегі шаралар туралы ұсыныстар беруге шақырады;
22. сот төрелігін, атап айтқанда кәмелетке толмағандарға қатысты сот төрелігін іске асыру саласында ұлттық әлеуетті құру жөніндегі қызметке байланысты консультациялық қызметтер және техникалық көмек беруді белсендіруге Біріккен Ұлттар Ұйымының Адам құқықтары жөніндегі Жоғары комиссарын шақырады;
23. озық тәжірибе, ұлттық заңнама және халықаралық құқықтың қолданыстағы нормалары туралы ақпаратпен алмасу үшін ашық құрамда мемлекетаралық сарапшылар тобын құру туралы және Қылмысты ескерту және қылмыстық сот төрелігі жөніндегі комиссары үшін кейінгі ықтимал қадамдар туралы ұсынымдарды жасау мақсатында түзету теориясы мен озық тәжірибеде соңғы жетістіктерін көрсету үшін Біріккен Ұлттар Ұйымының қамаудағыларға қараудың Ең төмен стандарттық ережелерін қайта қарау туралы шешімді қанағаттанып белгілейді және осыған орай сарапшылар тобына Жоғары комиссары басқармасының және басқа да тиісті мүдделі тараптардың сараптау білімдерін пайдаланып қалуға ұсынады;
24. Жоғары комиссарының басқармасына Біріккен Ұлттар Ұйымының Есірткі және қылмыс басқармасы және Бас хатшының Балаларға қатысты зорлық-зомбылық туралы мәселесі жөніндегі арнаулы өкілімен бірлесіп ювеналдық әділет жүйесінде болушы балаларға қатысты зорлық-зомбылық жасауды болдырмау және жол бермеу туралы мәселесі бойынша сарапшылардың консультациялық кеңесін ұйымдастыруды және оның нәтижелері туралы баяндама беруді ұсынады;
25. Жоғары комиссарды Адам құқықтары жөніндегі кеңестің жиырма бірінші сессиясына адам құқықтары саласындағы барлық тиісті стандарттар туралы еске сала отырып және Біріккен Ұлттар Ұйымының тиісті құқық қорғау механизмдерін есепке ала отырып бас бостандығынан айырылған кәмелетке толмаған адамдардың адам құқықтарын қорғау туралы талдамалы баяндамасын ұсынуды сұрайды;
26. осы мәселені өзінің жыл сайынғы жұмыс бағдарламасына сәйкес күн тәртібінің осы тармағы шеңберінде қарауды қаулы етеді.

36-мәжіліс
2011 жылғы 29 қыркүйек

[Дауыс берусіз қабылданды.]