Об одобрении Концепции развития социально-предпринимательских корпораций

Постановление Правительства Республики Казахстан от 31 октября 2012 года № 1382.

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Одобрить прилагаемую Концепцию развития социально-предпринимательских корпораций (далее – Концепция).

2. Центральным и местным государственным органам принять необходимые меры по реализации Концепции.

3. Настоящее постановление вводится в действие со дня подписания.

Премьер-Министр Республики Казахстан	С. Ахметов

Одобрена постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 октября 2012 года № 1382

КОНЦЕПЦИЯ
развития социально-предпринимательских корпораций

1. Видение развития
социально-предпринимательских корпораций

Введение

Концепция развития социально-предпринимательских корпораций (далее – Концепция) является системным документом, формирующим целостные и комплексные подходы к дальнейшему развитию социально-предпринимательских корпораций (далее – СПК) и определяющим видение, цели и основные направления деятельности по реализации государственной политики в регионах на период до 2020 года.

Концепция разработана в целях выработки единого подхода устойчивого развития СПК путем реализации механизма государственно-частного партнерства и содействия экономическому росту регионов.

Основанием для разработки концепции дальнейшего развития СПК является необходимость совершенствования деятельности СПК, как действенного инструмента развития регионов.

Наличие по рассматриваемому вопросу зарубежного опыта

В мировой практике существуют различные схемы взаимодействия частного и государственного секторов в сфере социально-экономического развития.

Помимо различий в определениях социального предприятия внутри самих регионов между ними существуют еще более существенные различия, связанные с пониманием, использованием, контекстом и политикой социального предприятия.

Понятие "социальное предприятие" в США больше сфокусировано на термине "предприятие", связанном с извлечением прибыли.

В США к категории социальных предприятий относится значительная группа организаций от коммерческих предприятий до предприятий двойного назначения, сочетающих извлечение прибыли с социальной деятельностью (гибридные организации).

Социальное предприятие в Европе рассматривается в рамках "социальной экономики", где основной движущей силой является благо для общества.

В США понятие "социальная экономика" не используется, и деятельность некоммерческих социальных предприятий зачастую рассматривается в рамках рыночной экономики.

В Западной Европе разные страны в большей или меньшей степени понятие "социальное предприятие" связывают с очень ограниченным набором услуг. К примеру Правительство Великобритании определяет социальное предприятие как бизнес, имеющий в основном социальные цели, прибыль которого преимущественно реинвестируется для достижения этих целей в этот бизнес или сообщество, что отличает его от компаний, основная цель которых состоит в максимальном увеличении прибыли для акционеров.

В Бельгии, как и в ряде других европейских стран, термин "социальное предприятие" имеет два определения.

Первое определение в основном относится к сервисным организациям, которые развивают коммерческую деятельность.

Второе – к кооперативам и ассоциациям, инициативы которых четко направлены на трудовую интеграцию людей, находящихся за пределами рынка труда. Второе определение связано с потребностью в определенном виде социальных услуг, что положило начало развитию социальных предприятий в Европе, в связи с чем их деятельность ассоциируется, прежде всего, с созданием рабочих мест.

В Казахстане социально-предпринимательские корпорации имеют значительные отличия от существующих в мировой практике организационно-правовых структур аналогичного типа, как по форме, так и по функциональным характеристикам.

Каждая такая корпорация является своего рода региональным институтом развития, который способствует усилению кооперации.

Следовательно, по организационно-правовой форме, целям и задачам социально-предпринимательские корпорации в нашей стране имеют отличительную от других стран черту, позволяющую объединить стратегию индустриально-инновационных преобразований в экономике с задачами развития малого и среднего бизнеса и внедрением принципов социальной ответственности бизнеса.

Анализ текущей ситуации

Сноска. Подраздел с изменениями, внесенными постановлениями Правительства РК от 13.05.2013 № 476; от 08.08.2013 № 813; от 10.12.2018 № 818 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Идея создания социально-предпринимательских корпораций впервые была озвучена Президентом Республики Казахстан 1 марта 2006 года в Послании народу Казахстана "Стратегия вхождения Казахстана в число 50-ти наиболее конкурентоспособных стран мира". В соответствии с данным Посланием, а также Стратегией территориального развития Республики Казахстан до 2015 года в 2007 году в Казахстане были созданы семь СПК.

В соответствии с постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 марта 2010 года № 266 "О вопросах социально-предпринимательских корпораций" государственные пакеты акций всех СПК распределены между областями и городами Астана, Алматы.

С принятием Закона Республики Казахстан "О государственном имуществе" данные СПК были реорганизованы и в Республике Казахстан созданы 16 СПК.

Сегодня деятельность СПК направлена на создание благоприятных условий для развития предпринимательской деятельности, создание новых и модернизацию существующих производств, привлечение инвестиций, реализацию правительственных инициатив.

Вместе с тем, деятельность СПК не носит системный характер, и в целом отсутствует единый подход к их деятельности. СПК еще находятся на стадии становления как действенный инвестиционный институт развития региона. Неэффективность СПК объясняется как периодической реорганизацией компаний, сменой акционеров, так и причинами, преодоление которых зависит от самих компаний.

В деятельности СПК существуют следующие проблемы:

1) смешение коммерческих и некоммерческих задач, что не позволяет поставить приоритет перед СПК;

2) не утверждены планы развития и как следствие несистемная реализация инвестиций, отсутствие четкой специализации;

3) убыточность большинства СПК;

4) неоптимальный и широкий отраслевой диапазон проектов, а также наличие социально-ориентированных предприятий, переданных местными исполнительными органами (далее – МИО) и как следствие "распыление" усилий СПК, отсутствие наращивания отраслевых знаний;

5) участие в реализации отдельных правительственных инициатив (по вопросам микрокредитования, обеспечения жильем, продовольственной безопасности и других мероприятий), финансовые издержки и неадекватные риски;

6) недостаточная капитализация СПК (необходимость передачи коммерчески ориентированных предприятий, находящихся в коммунальной собственности; выделения акиматами земельных участков, обеспеченных инфраструктурными сетями для реализации инвестиционных проектов.);

7) недостаточно активное взаимодействие акиматов и СПК, СПК и бизнеса, СПК и финансовых и нефинансовых институтов развития, СПК недостаточно активны в поиске инвестиционных возможностей;

8) низкий уровень корпоративного управления;

9) отсутствие четких критериев оценки результативности компании и эффективной системы мотивации персонала;

10) недостаточный опыт в управлении активами и принятии инвестиционных решений, и как следствие низкое качество инвестиционного портфеля.

В то же время сегодня СПК располагают возможностями, реализация которых позволит им решить данные проблемы и стать "локомотивом" повышения конкурентоспособности своего региона.

СПК осуществляют свою деятельность посредством реализации планов развития.

Миссия, видение, цели и задачи СПК

Сноска. Подраздел с изменениями, внесенными постановлениями Правительства РК от 13.05.2013 № 476; от 19.04.2019 № 213 (вводится в действие после дня его первого официального опубликования).

Миссия СПК - содействие социально-экономическому развитию региона на принципах партнерства государства и бизнеса.

Видение СПК - региональный институт развития, эффективно управляющий активами, стимулирующий экономическую активность в точках роста региона, в том числе через привлечение инвестиций, и выступающий катализатором формирования конкурентоспособных устойчивых производств.

Цель – поддержка бизнес-инициатив и стимулирование экономической активности в точках роста региона.

Задачи:

1. Создание новых и модернизация существующих конкурентоспособных производств в приоритетных секторах экономики региона (точках роста).

2. Обеспечение вовлечения государственных активов в деловой оборот, оздоровление проблемных активов и развитие на их базе конкурентоспособных производств.

3. Внедрение передовых производственных и управленческих технологий и стандартов.

4. Увеличение стоимости активов.

5. Развитие инфраструктуры поддержки начинающего бизнеса (бизнес-инкубаторов, технопарков, индустриальных зон).

6. Развитие кластеров в приоритетных отраслях, а также координация партнерских программ по развитию МСБ вокруг системообразующих и крупных компаний регионов.

7. Оказание нефинансовой поддержки бизнеса в рамках деятельности компании.

8. Расширение сотрудничества с государственными институтами развития для реализации бизнес-проектов.

9. Развитие коммуникаций и обмен навыками между портфельными компаниями.

10. Содействие брендированию продукции для более активного продвижения продукции на внутреннем и внешнем рынках.

11. Привлечение в регионы отечественных и зарубежных инвесторов для реализации перспективных проектов, в том числе на принципах государственно-частного партнерства.

12. Оказание инвесторам содействия в реализации проектов через долевое финансирование, участие активами, а также получение финансирования в рамках государственных программ.

13. Иные задачи, установленные акционерами.

Период исполнения и ожидаемые результаты

Реализация Концепции будет осуществляться в два этапа:

1 этап – 2013 – 2014 годы.

На первом этапе будут внесены изменения и дополнения в действующее законодательство Республики Казахстан по вопросам, касающимся деятельности СПК, а также будет обеспечен выход корпораций на уровень безубыточности.

2 этап – 2015 – 2020 годы.

На втором этапе будет осуществлена полномасштабная эффективная работа по достижению поставленных целей и задач перед СПК, реализация которых позволит достигнуть следующие результаты:

1) создание новых конкурентоспособных производств;

2) увеличение количества рабочих мест в регионах;

3) к концу 2015 году повышение производительности переданных и вновь созданных организаций повысится в 1,5 раза, к 2020 году 2 раза по отношению к показателю 2011 года;

4) ежегодный прирост объема инвестиционного портфеля СПК составит не менее 3-5 %, начиная с 2015 года;

5) реализация экспортоориентированной отечественной продукции с высокой добавленной стоимостью, повышение конкурентоспособности продукции субъектов предпринимательства.

Также, СПК обеспечат улучшение системы управления результативностью переданных компаний, повысят эффективность их деятельности, внедрят передовые стандарты корпоративного управления.

Постепенно наиболее конкурентоспособные и финансово устойчивые компании будут отбираться для дальнейшей их передачи в конкурентную среду путем реализации доли в уставном капитале (пакетов акций), в том числе через фондовый рынок. Данные меры позволят развивать фондовый рынок страны и инвестиционную культуру в регионах.

2. Основные принципы и общие подходы развития СПК
Основные принципы деятельности СПК

Для дальнейшего развития СПК необходимо определить следующие основные принципы деятельности СПК:

1. Партнерство с частным сектором

СПК должны эффективно работать в пространстве, не занятом или недостаточно занятом частным сектором, и стимулировать развитие бизнеса, создавать условия для его роста, не конкурируя с ним.

2. Активное управление инвестициями

СПК должны выполнять роль активного акционера (участника) в отличие от портфельных инвесторов, инициируя ключевые решения развития бизнеса.

3. Активное управление затратами

СПК должны стремиться минимизировать затраты при осуществлении своих функций.

4. Социальная ответственность

В целях реализации принципа социальной ответственности, СПК направляют часть чистой прибыли в местный бюджет по решению акционеров в рамках дивидендной политики.

Сноска. Пункт 4 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 13.05.2013 № 476.

5. Партнерство с другими участниками содействия развитию бизнеса

СПК должны активно взаимодействовать с финансовыми и нефинансовыми институтами развития, компаниями с государственным участием, банками второго уровня для исключения дублирования и обеспечения синергии усилий.

Ежегодное проведение круглых столов СПК для обмена опыта, решения проблемных вопросов и презентации лучшей практики. СПК также необходимо активно использовать интернет-ресурсы для взаимодействия с заинтересованными сторонами.

Общие подходы развития СПК

Сноска. Подраздел с изменениями, внесенными постановлением Правительства РК от 13.05.2013 № 476.

Инвестиционная деятельность

СПК должны стать катализатором деловой активности бизнеса в регионе, поддерживая жизнеспособные инициативы.

Ключевой принцип инвестиционной деятельности - реализация проектов в сотрудничестве с бизнесом, не создавая ему конкуренции.

Программа развития территории определяет конкурентные преимущества, точки роста региона для правильного позиционирования на национальном и международном рынках. СПК, сфокусировав инвестиции и усилия, задает импульс развитию бизнеса в точках роста.

СПК активно принимают участие в разработке МИО региональных карт развития с учетом основных специализаций регионов и формировании перечня перспективных и конкурентоспособных проектов для привлечения инвесторов.

Деятельность каждого СПК направлена на реализацию перспективных, жизнеспособных, конкурентоспособных для своего региона проектов в приоритетных отраслях экономики, определенных программами развития соответствующих территорий.

Это приведет к консолидации навыков, деловых связей и опыта в приоритетных отраслях, улучшит качество инвестиционных решений, а также окажет более сильный эффект на конкурентоспособность региона.

СПК должны входить в инвестиционный проект на ранней стадии проекта (start-up) или стадиях развития.

Выход из инвестиционного проекта должен осуществляться по следующим основным критериям:

1) доход, полученный от продажи акций/доли СПК в проектной компании, покрывает инвестиции СПК в проектную компанию и ставку вознаграждения по данным инвестициям;

2) проектная компания имеет перспективы реализации инвестиционного проекта без участия СПК.

Выход из инвестиционного проекта может быть также осуществлен при наличии риска обесценения инвестиций СПК.

Решение СПК продать свой пакет акций/долю участия в активе должно быть реализовано на основе рыночной оценки. При приобретении актива СПК должны провести встречную рыночную оценку.

Проекты по недропользованию

В сфере недропользования СПК участвуют в проектах только правом недропользования. Доля СПК должна определяться после проведения независимой рыночной оценки.

СПК передаются права недропользования по месторождениям общераспространенных полезных ископаемых, техногенным минеральным образованиям, подземным водам, а также месторождениям твердых полезных ископаемых, не представляющим интерес для АО "Тау-Кен Самрук". При реализации проектов в сфере недропользования с участием СПК доля СПК не должна превышать 49 %.

Корпоративное управление

Для обеспечения эффективной модели управления СПК должны активно внедрять современные стандарты корпоративного управления, соответствующие лучшей мировой практике, в том числе организовать обучающие программы для руководителей СПК. Необходимо публиковать отчеты СПК, в том числе решения правления (за исключением конфиденциальной информации), Совета директоров и акционеров СПК, это позволит обеспечить эффективность и повысить прозрачность деятельности компаний.

Необходимо усилить СПК за счет включения в их состав квалифицированных специалистов, в том числе иностранных, с опытом работы в крупных компаниях на развивающихся рынках, соответствующих профилю деятельности компании, перечень которых может быть указан в квалификационных требованиях.

Следует пересмотреть кадровую политику СПК с ориентацией на привлечение людей с опытом работы в бизнесе, в том числе выпускников программы "Болашак".

Будет внедрена система эффективного менеджмента, отлажены механизмы внутреннего контроля и мониторинга, направленные на выявление всех рисков, связанных с его функционированием в рыночных условиях.

Вопросы взаимодействия социально-предпринимательских корпораций
с государственными органами и институтами развития

Сноска. Подраздел с изменениями, внесенными постановлениями Правительства РК от 13.05.2013 № 476; от 10.12.2018 № 818 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2019 № 213 (вводится в действие после дня его первого официального опубликования).

Взаимодействие МИО и СПК осуществляется в соответствии с принципами корпоративного управления.

МИО осуществляют управление СПК исключительно посредством реализации полномочий акционера, предусмотренных законами Республики Казахстан "Об акционерных обществах" и "О государственном имуществе" и/или уставами СПК.

МИО к СПК предъявляются следующие требования:

1) соблюдать интересы государства;

2) стремиться к доходности, эффективности, транспарентности и отчетности деятельности СПК;

3) обеспечивать эффективное управление активами, находящимися в его управлении и собственности;

4) внедрять в группе СПК наилучшую практику корпоративного управления, в том числе путем принятия внутренней политики и регламентов в соответствии с типовыми документами;

5) стимулировать разработку и внедрение в группе СПК инновационных процессов и технологий;

6) участвовать в привлечении инвестиций в регион.

От МИО в СПК будут поэтапно переданы все государственные активы, деятельность которых носит коммерчески ориентированный характер, для последующей реабилитации (оздоровления), реструктуризации и развития на их основе новых конкурентоспособных производств.

При этом в СПК будут переданы лишь те проблемные активы, по которым имеются планы (программы) оздоровления и финансирования.

Для реализации инвестиционных проектов МИО обеспечат передачу СПК земельных участков, обеспеченных инфраструктурными сетями, в том числе передачу управления СПК создаваемыми индустриальными зонами.

В целях реализации принципа социальной ответственности, СПК направляют часть чистой прибыли в местный бюджет по решению акционеров в рамках дивидендной политики. МИО как акционер использует данные средства для реализации социально значимых проектов.

СПК в соответствии с возложенными на них функциями и задачами должны активно и эффективно взаимодействовать с местными исполнительными органами, уполномоченными органами по государственному планированию, бюджетному планированию, с уполномоченными органами в сфере индустрии и индустриально-инновационного развития, развития агропромышленного комплекса, социальной защиты населения, образования и науки, здравоохранения, туризма, защиты конкуренции, по изучению и использованию недр, в рамках установленной законодательством Республики Казахстан им компетенции.

СПК могут участвовать в реализации государственных программ при условиях:

1) соответствия задачам СПК по данной Концепции;

2) бюджет программы полностью покрывает операционные расходы СПК, связанные с реализацией данной программы и обеспечивает минимальную прибыль;

3) риски по реализации программы адекватно распределяются между всеми участниками данной программы;

4) решение об участии СПК в программе принимается с соблюдением стандартов корпоративного управления.

При этом по решению акционеров осуществляется выход СПК из действующих программных документов, по которым они несут убытки, путем внесения в них соответствующих изменений.

По проектам СПК предоставляется государственная поддержка через Государственную программу поддержки и развития бизнеса "Дорожная карта бизнеса-2020", а также другие государственные программы.

СПК должны активно взаимодействовать с институтами развития по совмещению инструментов поддержки бизнеса, а также обеспечению доступа для бизнеса к ресурсам данных институтов.

СПК могут выполнять роль региональных операторов по реализации государственных программ и представлять интересы институтов развития на местном уровне. Это будет предусмотрено в соответствующих нормативных правовых актах и договорах по оказанию услуг оператора, заключенных институтами развития и СПК. При этом услуги СПК по операторству оплачиваются в рамках бюджетных программ.

Источники финансирования

Сноска. Подраздел с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 13.05.2013 № 476.

СПК обеспечивает финансирование инвестиционной программы за счет использования всех доступных источников фондирования, включая собственные средства, средства республиканского и местного бюджетов. При этом, по мере развития корпорации будут стремиться к снижению доли бюджетного финансирования.

Собственные средства корпорации формируются за счет дивидендных поступлений, нераспределенной прибыли, финансовых/нефинансовых доходов компании.

При передаче акиматами нерентабельных активов будет предусмотрено финансирование в соответствии с планом по оздоровлению данных активов. Улучшение финансового состояния СПК предполагается посредством ведения раздельного учета доходов, разработки планов оздоровления, определения требований и условия по выходу СПК из проектов.

СПК как динамично развивающаяся региональная инвестиционная компания активно взаимодействует с потенциальными иностранными инвесторами, институтами развития и другими финансовыми организациями с целью привлечения инвестиций в регион.

Оценка эффективности

Сноска. Подраздел с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 10.12.2018 № 818 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2019 № 213 (вводится в действие после дня его первого официального опубликования).

Оценка эффективности деятельности СПК будет осуществляться МИО по результатам проведенного МИО мониторинга реализации планов развития СПК, а также согласно следующим показателям эффективности:

Коммерческая деятельность (целевые показатели)

1. Чистый доход от основной деятельности, в т.ч. чистый доход на одного сотрудника.

2. ROA – рентабельность активов.

3. Объем инвестиционного портфеля.

4. Рентабельность инвестиций.

5. Соотношение привлечения средств частных инвесторов к вложенным средствам СПК.

6. Количество реабилитированных (оздоровленных) предприятий.

Корпоративное управление

7. Рейтинг корпоративного управления

Деятельность СПК также должна оцениваться по направлению взаимодействия компании с внешними сторонами (отчетные показатели).

8. Посещаемость веб-сайта (показывает актуальность и оперативность обновления информации).

9. Количество бизнес-заявок, поступивших на рассмотрение (в соотношении с численностью населения региона).

10. Опрос предпринимателей региона

Местный исполнительный орган должен наладить четкую систему мониторинга и качественного анализа финансовых результатов деятельности СПК. Местный исполнительный орган будет регулярно осуществлять мониторинг деятельности корпораций через ключевые показатели деятельности (КПД) и предлагать действенные, системные меры для повышения эффективности СПК.

Советы директоров корпораций будут осуществлять оценку менеджмента через периодическую оценку реализации планов развития на предмет достижения поставленных КПД. Система вознаграждения менеджмента корпорации должна быть привязана к результату деятельности корпорации.

Первый руководитель местного исполнительного органа несет персональную ответственность за итоги деятельности СПК и ежегодно отчитывается перед Правительством Республики Казахстан по итогам деятельности корпорации.

Перечень нормативных правовых актов,
посредством которых предлагается реализация Концепции

Сноска. Подраздел в редакции постановления Правительства РК от 10.12.2018 № 818 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Существующими инструментами реализации настоящей Концепции являются законы Республики Казахстан от 13 мая 2003 года "Об акционерных обществах" и от 1 марта 2011 года "О государственном имуществе".

Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияларды дамыту тұжырымдамасын мақұлдау туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 31 қазандағы № 1382 Қаулысы.

Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қоса беріліп отырған Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияларды дамыту тұжырымдамасы (бұдан әрі – Тұжырымдама) мақұлдансын.

2. Орталық және жергілікті мемлекеттік органдар Тұжырымдаманы iске асыру жөнінде қажеттi шараларды қабылдасын.

3. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі	С. Ахметов

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 31 қазандағы № 1382 қаулысымен мақұлданған

Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияларды дамыту
ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ
1. Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияларды дамыту пайымы
Кіріспе

Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияларды дамыту тұжырымдамасы (бұдан әрі – Тұжырымдама) әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияларды (бұдан әрі – ӘКК) одан әрі дамытудың біртұтас және кешенді тәсілін қалыптастыратын және өңірлерде мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтің 2020 жылға дейінгі кезеңге арналған пайымын, мақсаттары мен негізгі бағыттарын айқындайтын жүйелі құжат болып табылады.

Тұжырымдама мемлекеттік-жеке меншік әріптестік тетігін іске асыру және өңірлердің экономикалық өсуіне жәрдемдесу жолымен ӘКК-лерді орнықты дамытудың бірыңғай тәсілін тұжырымдау мақсатында әзірленген.

Өңірлерді дамытудың пәрменді құралы ретінде ӘКК қызметін жетілдіру қажеттілігі ӘКК одан әрі дамыту тұжырымдамасын әзірлеу үшін негіз болып табылады.

Қаралып отырған мәселе бойынша шетелдік тәжірибенің болуы

Әлемдік тәжірибеде әлеуметтік-экономикалық даму саласындағы жеке меншік және мемлекеттік секторлардың өзара іс-қимыл жасауының әртүрлі схемалары бар.

Өңірлердің ішіндегі әлеуметтік кәсіпорын анықтамаларындағы айырмашылықтардан басқа, олардың арасында әлеуметтік кәсіпорын ұғымымен, қолданылуымен, контекстімен және саясатымен байланысты бұдан да маңызды айырмашылықтар бар.

АҚШ-та "әлеуметтік кәсіпорын" ұғымы пайда табуға байланысты "кәсіпорын" терминіне көбірек тоғыстырылған.

АҚШ-та коммерциялық кәсіпорындардан бастап әлеуметтік қызметпен қатар пайда табуды үйлестіретін (гибридті ұйымдар) қосарлы мақсаттағы кәсіпорындарға дейінгі ұйымдардың қомақты тобы "әлеуметтік кәсіпорын" санатына жатады.

Еуропада әлеуметтік кәсіпорын "әлеуметтік экономика" шеңберінде қарастырылады, онда негізгі қозғалтқыш күш қоғам үшін игілік болып табылады.

АҚШ-та "әлеуметтік экономика" ұғымы қолданылмайды және коммерциялық емес әлеуметтік кәсіпорындардың қызметі көбінесе нарықтық экономика шеңберінде қарастырылады.

Батыс Еуропада "әлеуметтік кәсіпорын" ұғымын әр ел түрлі дәрежеде қызметтердің өте шектеулі жиынтығымен байланыстырады. Мысалы, Ұлыбритания Үкіметі әлеуметтік кәсіпорынды негізінен әлеуметтік мақсаты бар, осы мақсатқа қол жеткізу үшін көбінесе пайдасын осы бизнеске немесе қоғамдастыққа қайта инвестициялайтын бизнес ретінде айқындайды, бұл оны негізгі мақсаты акционерлер үшін пайданы барынша ұлғайту болып табылатын компаниялардан ерекшелендіреді.

Бірқатар еуропалық елдердегідей Бельгияда да "әлеуметтік кәсіпорын" терминінің екі анықтамасы бар.

Бірінші анықтама негізінен коммерциялық қызметті дамытатын қызмет көрсету ұйымдарына жатады.

Екінші – бастамалары еңбек нарығынан тыс қалған адамдарды еңбек интеграциясына нақты бағытталған кооперативтер мен қауымдастықтарға жатады. Екінші анықтама белгілі әлеуметтік қызметтерге сұраныспен байланысты, ол Еуропада әлеуметтік кәсіпорындардың дамуының негізін салды, осыған байланысты олардың қызметі ең алдымен жұмыс орындарын құрумен байланыстырылады.

Әлемдік практикада бар ұқсас үлгідегі ұйымдық-құқықтық құрылымдардан Қазақстандағы әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялардың нысаны жағынан да, функционалдық сипаттамалары жағынан да едәуір айырмашылықтары бар.

Әрбір осындай корпорация кооперациялардың күшеюіне ықпал ететін өзіндік өңірлік даму институты болып табылады.

Тиісінше, ұйымдық-құқықтық нысаны, мақсаттары мен міндеттері бойынша біздің еліміздегі әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялардың экономикадағы индустриялық-инновациялық өзгерістердің стратегиясын шағын және орта бизнесті дамыту міндеттерімен, бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі қағидаттарын енгізумен біріктіруге мүмкіндік беретін ерекшелігі бар.

Ағымдағы жағдайды талдау

Ескерту. Кіші бөлімге өзгерістер енгізілді - ҚР Үкіметінің 13.05.2013 № 476; 08.08.2013 N 813; 10.12.2018 № 818 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулыларымен.

Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияларды құру идеясын алғаш рет Қазақстан Республикасының Президенті 2006 жылғы 1 наурыздағы "Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы" атты Қазақстан халқына Жолдауында атап өткен. Осы Жолдауға, сондай-ақ Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі аумақтық даму стратегиясына сәйкес 2007 жылы Қазақстанда жеті ӘКК құрылды.

"Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялардың мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 31 наурыздағы № 266 қаулысына сәйкес барлық ӘКК-лердің акцияларының мемлекеттік пакеттері облыстар, Астана және Алматы қалаларының арасында үлестірілді.

"Мемлекеттік мүлік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының қабылдануына байланысты бұл ӘКК-лер қайта ұйымдастырылып, Қазақстан Республикасында 16 ӘКК құрылды.

Бүгінгі күні ӘКК қызметі кәсіпкерлік қызметті дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасауға, өндірістердің жаңаларын құруға және қолданыстағыларын жаңғыртуға, инвестициялар тартуға, үкіметтің бастамаларын іске асыруға бағытталған.

Сонымен қатар, ӘКК қызметінің жүйелі сипаты жоқ және жалпы олардың қызметінің бірыңғай тәсілі жоқ. ӘКК өңірлерді дамытудың пәрменді инвестициялық институты ретінде әлі де қалыптасу сатысында. ӘКК тиімсіздігі компанияларды ұдайы қайта ұйымдастырумен, акционерлердің ауысуымен, сондай-ақ шешілуі компаниялардың өзіне байланысты себептермен түсіндіріледі.

ӘКК қызметінде мынадай проблемалар бар:

1) коммерциялық және коммерциялық емес міндеттердің араласып кетуі, бұл ӘКК алдына басымдық қоюға мүмкіндік бермейді;

2) даму жоспарларының бекітілмеуі және соның салдарынан инвестицияларды іске асыруда жүйеліліктің болмауы, нақты мамандандырылудың болмауы;

3) ӘКК-нің көпшілігінің шығынды болуы;

4) жобалардың оңтайлы емес және ауқымды салалық диапазоны, сондай-ақ жергілікті атқарушы органдар (бұдан әрі – ЖАО) берген әлеуметтік бағдарланған кәсіпорындардың болуы және соның нәтижесінде ӘКК күш-жігерінің "бекер жұмсалуы", салалық білімнің ұлғайтылмауы;

5) үкіметтің жекелеген бастамаларын (микрокредит беру, тұрғын үймен қамтамасыз ету, азық-түлік қауіпсіздігі мәселелері және басқа да іс-шаралар бойынша) іске асыруға қатысу, қаржылық шығасылар және тәуекелдердің барабар болмауы;

6) ӘКК-нің жеткіліксіз капиталдандырылуы (коммуналдық меншіктегі коммерциялық бағдарланған кәсіпорындарды беру; инвестициялық жобаларды іске асыру үшін инфрақұрылымдық желілермен қамтамасыз етілген жер учаскелерін әкімдіктердің беру қажеттілігі);

7) әкімдіктер мен ӘКК-нің, ӘКК мен бизнестің, ӘКК мен қаржылық және қаржылық емес даму институттарының өзара белсенді іс-қимыл жасасуының жеткіліксіздігі, инвестициялық мүмкіндіктерді іздестіруде ӘКК белсенділігінің жеткіліксіз болуы;

8) корпоративтік басқару деңгейінің төмен болуы;

9) компанияның нәтижелілігін бағалаудың нақты критерийлерінің және персоналды ынталандырудың тиімді жүйесінің болмауы;

10) активтерді басқаруда және инвестициялық шешімдер қабылдауда тәжірибенің жеткіліксіздігі және соның салдарынан инвестициялық портфель сапасының төмен болуы.

Дегенмен, бүгінде ӘКК мүмкіндіктері де бар, олардың іске асырылуы аталған проблемаларды шешуге және өз өңірінің бәсекеге қабілеттілігін арттыру "локомотиві" атануға мүмкіндік береді.

ӘКК өз қызметін даму жоспарын іске асыру арқылы жүзеге асырады.

ӘКК миссиясы, пайымы, мақсаттары және міндеттері

Ескерту. Кіші бөлімге өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 13.05.2013 № 476; 19.04.2019 № 213 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) қаулыларымен.

ӘКК миссиясы – мемлекет пен бизнестің әріптестігі қағидаттарының негізінде өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуына жәрдемдесу.

ӘКК пайымы – активтерді тиімді басқаратын, өңірдің өсу нүктелерінде экономикалық белсенділікті, оның ішінде инвестицияларды тарту арқылы ынталандыратын және бәсекеге қабілетті орнықты өндірістерді қалыптастыратын катализатор ретінде әрекет ететін өңірлік даму институты.

Мақсаты – бизнес-бастамаларды қолдау және өңірдің өсу нүктелерінде экономикалық белсенділікті ынталандыру.

Міндеттері:

1. Өңір экономикасының басым секторларында (өсу нүктелерінде) бәсекеге қабілетті жаңа өндірістерді құру және жұмыс істеп тұрғандарын жаңғырту.

2. Мемлекеттік активтерді іскерлік айналымға тартуды қамтамасыз ету, проблемалық активтерді сауықтыру және олардың базасында бәсекеге қабілетті өндірістерді дамыту.

3. Алдыңғы қатарлы өндірістік және басқарушылық технологиялар мен стандарттарды енгізу.

4. Активтердің құнын ұлғайту.

5. Жаңадан басталатын бизнесті қолдау инфрақұрылымын (бизнес-инкубаторлар, технопарктер, индустриялық аймақтар) дамыту.

6. Басым салалардағы кластерлерді дамыту, сондай-ақ өңірлердегі жүйе құрушы және ірі компаниялардың айналасында ШОБ дамыту бойынша серіктестік бағдарламаларды үйлестіру.

7. Компания қызметінің шеңберінде бизнеске қаржылай емес қолдау көрсету.

8. Бизнес-жобаларды іске асыру үшін мемлекеттік даму институттарымен ынтымақтастықты кеңейту.

9. Портфельдік компаниялар арасында коммуникацияны және дағды алмасуды дамыту.

10. Ішкі және сыртқы нарықтарда өнімдерді неғұрлым белсенді ілгерілету үшін өнімдерді брендтеуге жәрдемдесу.

11. Перспективалы жобаларды іске асыру үшін өңірлерге отандық және шетелдік инвесторларды, оның ішінде мемлекеттік-жеке меншік әріптестік қағидаттарында тарту.

12. Инвесторларға үлескерлік қаржыландыру, активтермен қатысу, сондай-ақ мемлекеттік бағдарламалар шеңберінде қаржыландыру алу арқылы жобаларды іске асыруда жәрдемдесу.

13. Акционерлер белгілеген өзге де міндеттер.

Орындау кезеңі мен күтілетін нәтижелер

Тұжырымдаманы іске асыру екі кезеңде жүзеге асырылатын болады:

1-кезең – 2013 – 2014 жылдар.

Бірінші кезеңде Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына ӘКК қызметіне қатысты мәселелер бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізілетін болады, сондай-ақ корпорациялардың шығынсыз деңгейге шығуы қамтамасыз етіледі.

2-кезең – 2015 – 2020 жылдар.

Екінші кезеңде ӘКК алдына қойылған мақсаттар мен міндеттерге қол жеткізу бойынша толық ауқымды тиімді жұмыс жүзеге асырылатын болады, бұларды іске асыру мынадай нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді:

1) бәсекеге қабілетті жаңа өндірістерді құру;

2) өңірлерде жұмыс орындарының санын ұлғайту;

3) берілген және жаңадан құрылған ұйымдардың өнімділігін 2011 жылдың көрсеткіштерімен салыстырғанда 2015 жылдың соңына қарай 1,5 есе, 2020 жылға қарай 2 есеге жоғарылату;

4) ӘКК инвестициялық портфелі көлемінің жыл сайынғы өсімі 2015 жылдан бастап 3-5%-дан кем болмайды;

5) қосылған құны жоғары экспортқа бағдарланған отандық өнімді сату, кәсіпкерлік субъектілері өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігін жоғарылату.

Сондай-ақ ӘКК берілген компаниялардың нәтижелілігін басқару жүйесін жақсартуды қамтамасыз етеді, олардың қызметінің тиімділігін арттырады, корпоративтік басқарудың озық стандарттарын енгізеді.

Жарғылық капиталдағы үлесті (акциялар пакеттерін) сату, оның ішінде қор нарығы арқылы сату жолымен кейіннен бәсекелі ортаға беру үшін бәсекеге неғұрлым қабілетті және қаржылық тұрғыдан орнықты компаниялар біртіндеп іріктелетін болады. Бұл шаралар елдің қор нарығын және өңірлердегі инвестициялық мәдениетті дамытуға мүмкіндік береді.

2. ӘКК дамытудың негізгі қағидаттары мен жалпы тәсілдері
ӘКК қызметінің негізгі қағидаттары

ӘКК-ні одан әрі дамыту үшін ӘКК қызметінің мынадай негізгі қағидаттарын айқындау қажет:

1. Жекеменшік сектормен әріптестік

ӘКК жеке сектор орналаспаған немесе жеткіліксіз орналасқан кеңістікте тиімді жұмыс істеуі және бизнеспен бәсекеге түспей, оның дамуын ынталандыруы және өсуі үшін жағдайлар жасауы тиіс.

2. Инвестицияларды белсенді басқару

ӘКК портфельдік инвесторларға қарағанда, бизнесті дамытудың түйінді шешімдеріне бастама жасай отырып, белсенді акционер (қатысушы) рөлін орындауы тиіс.

3. Шығындарды белсенді басқару

ӘКК өз функцияларын жүзеге асыру барысында шығындарды барынша азайтуға ұмтылуы тиіс.

4. Әлеуметтік жауапкершілік

Әлеуметтік жауапкершілік қағидатын іске асыру мақсатында ӘКК дивидендтік саясат шеңберінде акционерлердің шешімі бойынша таза пайдасының бір бөлігін жергілікті бюджетке береді.

Ескерту. 4-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 13.05.2013 № 476 қаулысымен.

5. Бизнесті дамытуды жәрдемдесуге басқа да қатысушылармен әріптестік

ӘКК қайталануды болдырмау және күш-жігердің бірігуін қамтамасыз ету үшін қаржы және қаржылық емес даму институттарымен, мемлекет қатысатын компаниялармен, екінші деңгейдегі банктермен белсенді өзара іс-қимыл жасауы тиіс.

Тәжірибе алмасу, проблемалық мәселелерді шешу және үздік тәжірибемен таныстыру үшін ӘКК дөңгелек үстелдерін жыл сайын өткізу. ӘКК сондай-ақ мүдделі тараптармен өзара іс-қимыл жасау үшін интернет-ресурстарын белсенді пайдалануы қажет.

ӘКК дамытудың жалпы тәсілдері

Ескерту. Кіші бөлімге өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 13.05.2013 № 476 қаулысымен.

Инвестициялық қызмет

ӘКК тіршілікке бейім бастамаларды қолдай отырып, өңірде бизнестің іскерлік белсенділігінің катализаторына айналуы тиіс.

Инвестициялық қызметтің түйінді қағидаты – бизнеспен бәсекеге түспей, жобаларды онымен ынтымақтаса отырып іске асыру.

Аумақтарды дамыту бағдарламасы ұлттық және халықаралық нарықтарда дұрыс жайғастыру үшін өңірдің бәсекелік артықшылықтарын, өсу нүктелерін айқындайды. ӘКК инвестициялар мен күш-жігерді біріктіре отырып, өсу нүктелерінде бизнестің дамуына түрткі болады.

ӘКК өңірлердің негізгі мамандануын ескере отырып, ЖАО өңірлік даму карталарын әзірлеуге және инвесторларды тарту үшін перспективалы және бәсекеге қабілетті жобалардың тізбесін қалыптастыруға белсенді қатысады.

Әрбір ӘКК-нің қызметі тиісті аумақтарды дамыту бағдарламаларында айқындалған экономиканың басым салаларында өз өңірі үшін перспективалы, тіршілікке бейім, бәсекеге қабілетті жобаларды іске асыруға бағытталған.

Бұл басым салаларда дағдылардың, іскерлік байланыстардың және тәжірибенің шоғырлануына әкеледі, инвестициялық шешімдердің сапасын жақсартады, сондай-ақ өңірдің бәсекеге қабілеттілігіне неғұрлым қуатты әсер етеді.

ӘКК инвестициялық жобаға бастапқы сатыда (start-up) немесе даму сатыларында кіруі тиіс.

Инвестициялық жобадан шығу мынадай негізгі критерийлер бойынша жүзеге асырылуға тиіс:

1) жобалық компаниядағы ӘКК акцияларын/үлесін сатудан алынған табыс ӘКК-нің жобалық компанияға қосқан инвестицияларын және осы инвестициялар бойынша сыйақы ставкасын жабады;

2) жобалық компания инвестициялық жобаны ӘКК-нің қатысуынсыз іске асыру перспективаларына ие.

Инвестициялық жобадан шығу ӘКК инвестицияларының құнсыздану тәуекелі туындаған жағдайда да жүзеге асырылуы мүмкін.

ӘКК өзінің активтегі акциялар пакетін/қатысу үлесін сату шешімін нарықтық бағалау негізінде іске асыруы қажет. ӘКК актив сатып алу кезінде қарсы нарықтық бағалау жүргізуі қажет.

Жер қойнауын пайдалану жобалары

Жер қойнауын пайдалану саласында ӘКК жобаларға тек қана жер қойнауын пайдалану құқығымен қатысады. ӘКК-нің үлесі тәуелсіз нарықтық бағалау жүргізілгеннен кейін айқындалуы тиіс.

ӘКК кең таралған пайдалы қазбалардың кен орындары, техногендік минералдық түзілімдер, жерасты сулары, сондай-ақ "Тау-Кен Самұрық" АҚ үшін қызығушылық тудырмайтын қатты пайдалы қазбалардың кен орындары бойынша пайдалану құқығы беріледі. ӘКК қатысуымен жер қойнауын пайдалану саласындағы жобаларды іске асыру кезінде ӘКК үлесі 49 %-дан аспауы тиіс.

Корпоративтік басқару

ӘКК басқарудың тиімді моделін қамтамасыз ету үшін озық әлемдік тәжірибеге сәйкес корпоративтік басқарудың стандарттары енгізілуі, оның ішінде ӘКК басшылары үшін оқыту бағдарламалары ұйымдастырылуы тиіс. ӘКК есептерін, оның ішінде Басқарманың (құпия ақпараттан басқа), Директорлар кеңесінің және ӘКК акционерлерінің шешімдерін жариялау керек, бұл тиімділікті қамтамасыз етуге және компаниялар қызметінің айқындылығын арттыруға ықпал етеді.

ӘКК-ны олардың құрамына білікті, оның ішінде компания қызметінің бейініне сәйкес келетін, тізбесі біліктілік талаптарында көрсетілуі мүмкін дамушы нарықтардағы ірі компанияларда жұмыс тәжірибесі бар шетелдік қызметкерлерді кіргізу арқылы күшейту қажет.

Бизнесте жұмыс тәжірибесі бар адамдарды, оның ішінде "Болашақ" бағдарламасының түлектерін тартуға бағдарлана отырып, ӘКК кадрлық саясатын қайта қарау керек.

Тиімді менеджмент жүйесі енгізіледі, нарықтық жағдайда оның жұмыс істеуімен байланысты барлық тәуекелдерді анықтауға бағытталған ішкі бақылау және мониторинг тетіктері ретке келтіріледі.

Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялардың мемлекеттік органдармен
және даму институттарымен өзара іс-қимыл жасау мәселелері

Ескерту. Кіші бөлімге өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 13.05.2013 № 476; 10.12.2018 № 818 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 213 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) қаулыларымен.

ЖАО мен ӘКК өзара іс-қимыл жасауы корпоративтік басқару қағидаттарына сәйкес жүзеге асырылады.

ЖАО ӘКК басқаруды "Акционерлік қоғамдар туралы" және "Мемлекеттік мүлік туралы" Қазақстан Республикасының заңдарында және/немесе ӘКК жарғыларында көзделген акционердің өкілеттіктерін іске асыру жолымен ғана жүзеге асырады.

ЖАО ӘКК-ге мынадай талаптар қояды:

1) мемлекет мүдделерін сақтау;

2) ӘКК қызметінің табыстылығына, тиімділігіне, транспаренттігіне және есептілігіне ұмтылу;

3) өзінің басқаруындағы және меншігіндегі активтердің тиімді басқарылуын қамтамасыз ету;

4) ӘКК тобында корпоративтік басқарудың үздік тәжірибесін, оның ішінде үлгі құжаттарға сәйкес ішкі саясат пен регламенттерді қабылдау арқылы енгізу;

5) ӘКК тобында инновациялық процестер мен технологиялардың әзірленуін және енгізілуін ынталандыру;

6) өңірге инвестициялар тартуға қатысу.

Кейіннен оңалту (сауықтыру), қайта құрылымдау және олардың негізінде бәсекеге қабілетті жаңа өндірістерді дамыту үшін қызметі коммерциялық бағдарланған сипаттағы барлық мемлекеттік активтер кезең-кезеңімен ЖАО-дан ӘКК-ге берілетін болады.

Бұл ретте ӘКК-ке сауықтыру және қаржыландыру жоспарлары (бағдарламалары) бар проблемалық активтер ғана берілетін болады.

Инвестициялық жобаларды іске асыру үшін ЖАО ӘКК-ге инфрақұрылымдық желілермен қамтамасыз етілген жер учаскелерінің берілуін, оның ішінде құрылып жатқан индустриялық аймақтар құратын ӘКК-не басқарудың берілуін қамтамасыз етеді.

Әлеуметтік жауапкершілік қағидатын іске асыру мақсатында ӘКК дивидендтік саясат шеңберінде акционерлердің шешімі бойынша таза пайдасының бір бөлігін жергілікті бюджетке жібереді. ЖАО акционер ретінде бұл қаражатты әлеуметтік маңызы бар жобаларды іске асыруға жұмсайды.

ӘКК өзіне жүктелген функциялар мен міндеттерге сәйкес жергілікті атқарушы органдармен, мемлекеттік жоспарлау, бюджеттік жоспарлау жөніндегі уәкілетті органдармен, индустрия және индустриялық-инновациялық даму, агроөнеркәсіп кешенін дамыту, халықты әлеуметтік қорғау, білім және ғылым, денсаулық сақтау, туризм, бәсекелестікті қорғау, жер қойнауын зерделеу және пайдалану саласындағы уәкілетті органдармен Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген құзыреттілік шеңберінде белсенді және тиімді өзара іс-қимыл жасауға тиіс.

ӘКК мемлекеттік бағдарламаларды іске асыруға мынадай:

1) осы Тұжырымдама бойынша ӘКК міндеттеріне сәйкестігі;

2) бағдарлама бюджетінің осы бағдарламаны іске асырумен байланысты ӘКК-нің ағымдағы шығыстарын толығымен өтеуі және ең аз пайданы қамтамасыз етуі;

3) бағдарламаны іске асыру бойынша тәуекелдердің осы бағдарламаға барлық қатысушылар арасында тең бөлінуі;

4) бағдарламаға ӘКК-нің қатысуы туралы шешімнің корпоративтік басқару стандарттары сақтала отырып қабылдануы шартымен қатыса алады.

Бұл ретте акционерлердің шешімі бойынша ӘКК шығынға ұшырап отырған қолданыстағы бағдарламалық құжаттардан, оларға тиісті өзгерістер енгізу арқылы шығуы жүзеге асырылады.

ӘКК жобалары бойынша "Бизнестің жол картасы-2020" бизнесті қолдау мен дамытудың мемлекеттік бағдарламасы, сондай-ақ басқа да мемлекеттік бағдарламалар арқылы мемлекеттік қолдау көрсетіледі.

ӘКК бизнесті қолдау құралдарын қатар қолдану, сондай-ақ аталған институттардың ресурстарына бизнестің қолжетімділігін қамтамасыз ету бойынша даму институттарымен белсенді өзара іс-қимыл жасауы тиіс.

ӘКК мемлекеттік бағдарламаларды іске асыру бойынша өңірлік операторлардың рөлін атқара алады және жергілікті деңгейде даму институттарының мүддесін білдіре алады. Бұл тиісті нормативтік құқықтық актілерде және оператордың қызметін көрсету бойынша даму институттары және ӘКК жасасқан шарттарда көзделетін болады. Бұл ретте ӘКК-нің операторлық жөніндегі көрсетілетін қызметтеріне бюджеттік бағдарламалар шеңберінде ақы төленеді.

Қаржыландыру көздері

Ескерту. Кіші бөлімге өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 13.05.2013 № 476 қаулысымен.

ӘКК инвестициялық бағдарламаның қаржыландырылуын меншікті қаражат, республикалық және жергілікті бюджет қаражатын қоса алғанда, қолжетімді қорландыру көздерінің барлығын қолдану есебінен қамтамасыз етеді. Бұл ретте корпорацияның дамуына қарай бюджеттік қаржыландыру үлесін азайтуға ұмтылатын болады.

Корпорациялардың меншікті қаражаты дивидендтік түсімдер, бөлінбеген пайда, компанияның қаржылай/қаржылай емес табысы есебінен қалыптастырылады.

Әкімдіктер рентабельді емес активтерді беру кезінде осы активтерді сауықтыру жоспарына сәйкес қаржыландыру көзделетін болады. ӘКК-ның қаржылық жағдайын жақсарту кірістерді бөлек есепке алуды жүргізу, сауықтыру жоспарларын әзірлеу, ӘКК жобалардан шығуы бойынша талаптар мен шарттарды айқындау арқылы көзделеді.

ӘКК серпінді дамушы өңірлік инвестициялық компания ретінде өңірге инвестициялар тарту мақсатында әлеуетті шетелдік инвесторлармен, даму институттарымен және басқа да қаржы ұйымдарымен белсенді өзара іс-қимыл жасайды.

Тиімділікті бағалау

Ескерту. Кіші бөлімге өзгеріс енгізілді - 10.12.2018 № 818 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 213 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) қаулыларымен.

ӘКК қызметінің тиімділігін бағалауды ЖАО жүргізген ӘКК даму жоспарларының іске асырылуын мониторингтеу нәтижелері бойынша, сондай-ақ мынадай тиімділік көрсеткіштеріне сәйкес ЖАО жүзеге асырады:

Коммерциялық қызмет (нысаналы көрсеткіштер)

1. Негізгі қызметтен түскен таза табыс, оның ішінде бір қызметкердің таза табысы.

2. ROA – активтердің рентабельділігі.

3. Инвестициялық портфельдің көлемі.

4. Инвестициялардың рентабельділігі.

5. ӘКК-нің бөлген қаражатына жеке инвесторлардың қаражатын тарту арақатынасы.

6. Қалпына келтірілген (сауықтырылған) кәсіпорындар саны.

Корпоративтік басқару

7. Корпоративтік басқару рейтингі.

ӘКК-нің қызметі компанияның сыртқы тараптармен (есепті көрсеткіштер) өзара іс-қимыл жасау бағыты бойынша да бағалануы тиіс:

8. Веб-сайтқа кірушілер саны (ақпарат жаңартылуының өзектілігі мен жеделдігін көрсетеді).

9. Қарауға келіп түскен бизнес-өтінімдер саны (өңір тұрғындарының санымен арақатынасында).

10. Өңір кәсіпкерлеріне сауалнама жүргізу.

Жергілікті атқарушы орган ӘКК қызметінің қаржылық нәтижелерінің мониторингі мен сапалы талдауының нақты жүйесін жасауы тиіс. Жергілікті атқарушы орган қызметтің шешуші көрсеткіштері (ҚШК) арқылы жүйелі түрде корпорациялардың қызметіне мониторингті жүзеге асырады және ӘКК-нің тиімділігін арттыру үшін пәрменді жүйелі шараларды ұсынады.

Корпорациялардың директорлар кеңестері алға қойылған ҚШК-ге қол жеткізу тұрғысынан даму жоспарларының іске асырылуын кезеңдік бағалау арқылы менеджментті бағалауды жүзеге асырады. Корпорацияның менеджментіне сыйақы беру жүйесі корпорация қызметінің нәтижесіне байланыстырылуға тиіс.

Жергілікті атқарушы органның бірінші басшысы ӘКК қызметі қорытындыларына дербес жауап береді және корпорация қызметінің қорытындылары бойынша жыл сайын Қазақстан Республикасының Үкіметі алдында есеп береді.

Тұжырымдаманы іске асыруға ұсынылып отырған нормативтік
құқықтық актілер тізбесі

Ескерту. Кіші бөлімге өзгеріс енгізілді - 10.12.2018 № 818 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулыларымен.

Осы Тұжырымдаманы іске асырудың қолда бар құралдары Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 13 мамырдағы "Акционерлік қоғамдар туралы" және 2011 жылғы 1 наурыздағы "Мемлекеттік мүлік туралы" заңдары болып табылады.