Об утверждении Государственной программы развития регионов на 2020 - 2025 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 27 декабря 2019 года № 990. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 сентября 2022 года № 733.

      Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 23.09.2022 № 733.

      Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

      1. Утвердить прилагаемую Государственную программу развития регионов на 2020 - 2025 годы (далее - Программа).

      2. Центральным, местным исполнительным органам, государственным органам, непосредственно подчиненным и подотчетным Президенту Республики Казахстан (по согласованию), и иным организациям (по согласованию) принять меры по реализации Программы.

      3. Ответственным центральным, местным исполнительным органам, государственным органам, непосредственно подчиненным и подотчетным Президенту Республики Казахстан (по согласованию), и иным организациям (по согласованию) представлять информацию об исполнении Плана мероприятий по реализации Программы в соответствии с постановлением Правительства Республики Казахстан от 29 ноября 2017 года № 790 "Об утверждении Системы государственного планирования в Республике Казахстан".

      4. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на Министерство национальной экономики Республики Казахстан.

      5. Настоящее постановление вводится в действие со дня его подписания.

      Премьер-Министр
Республики Казахстан
А. Мамин

  Утверждена
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 27 декабря 2019 года № 990

Государственная программа развития регионов на 2020 - 2025 годы

1. Паспорт Государственной программы

Наименование Программы

Государственная программа развития регионов на 2020 - 2025 годы

Основание для разработки

Стратегический план развития Республики Казахстан до 2025 года, утвержденный Указом Президента Республики Казахстан от 15 февраля 2018 года № 636;
Прогнозная схема территориально-пространственного развития страны до 2030 года, утвержденная Указом Президента Республики Казахстан от 9 октября 2019 года № 185;
пункт 59 Общенационального плана мероприятий по реализации Послания Главы государства народу Казахстана от 5 октября 2018 года "Рост благосостояния казахстанцев: повышение доходов и качества жизни", утвержденного Указом Президента Республики Казахстан от 12 октября 2018 года № 772;
пункт 91 Плана действий по реализации предвыборной программы Президента Республики Казахстан "Благополучие для всех! Преемственность. Справедливость. Прогресс" и предложений, полученных в ходе общенациональной акции "Бірге", утвержденного Указом Президента Республики Казахстан от 19 июня 2019 года № 27;
поручения Елбасы, озвученные на XVIII очередном съезде партии "Нұр Отан" 27 февраля 2019 года, по вопросам реализации региональной политики
 

Разработчик Программы

Министерство национальной экономики Республики Казахстан
 

Государственные органы, ответственные
за реализацию Программы

Министерство национальной экономики Республики Казахстан, Министерство индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан, Министерство сельского хозяйства Республики Казахстан, Министерство финансов Республики Казахстан, Министерство труда и социальной защиты населения Республики Казахстан, Министерство цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан, Министерство экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан, Министерство здравоохранения Республики Казахстан, Министерство внутренних дел Республики Казахстан, Министерство информации и общественного развития Республики Казахстан, Министерство образования и науки Республики Казахстан, Министерство энергетики Республики Казахстан, акиматы областей, городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента, АО "ФНБ "Самрук-Казына" (по согласованию), АО "НГК "Казгеология" (по согласованию)
 

Цель
Программы

Повышение экономической конкурентоспособности регионов и улучшение качества жизни населения через управляемую урбанизацию

Задачи
Программы

1. Развитие функциональных городских районов - агломераций с центрами в городах Нур-Султане, Алматы, Шымкенте и Актобе
2. Развитие функциональных городских районов с центрами в областных центрах, городе Семее
3. Развитие моногородов с численностью населения более 50 тысяч человек, не входящих в состав функциональных городских районов
4. Развитие приграничных моно- и малых городов с прилегающими территориями
5. Развитие сельских населенных пунктов
 

Сроки
реализации

2020 - 2025 годы

Целевые индикаторы

Целевые индикаторы

2020 год

2021
год

2022
год

2023 год

2024
год

2025 год

1. Уровень урбанизации*, % (на конец года)

По республике в среднем

59,5

60,1

60,7

61,3

62,0

62,6

Акмолинская область

48,6

49,0

49,3

49,6

50,0

50,4

Актюбинская область

70,7

71,2

71,7

72,2

72,7

73,2

Алматинская область

24,5

24,7

24,8

25,0

25,2

25,4

Атырауская область

53,3

53,9

54,5

55,1

55,8

56,4

Восточно-Казахстанская область

62,8

63,4

64,0

64,7

65,3

65,9

Жамбылская область

40,9

41,2

41,5

41,8

42,0

42,3

Западно-Казахстанская область

53,7

54,3

55,0

55,6

56,2

56,8

Карагандинская область

80,8

81,3

81,9

82,5

83,0

83,6

Костанайская область

55,6

56,2

56,8

57,4

58,1

58,7

Кызылординская область

45,1

45,7

46,3

47,0

47,6

48,2

Мангистауская область

43,3

43,6

43,9

44,2

44,5

44,8

Павлодарская область

71,8

72,3

72,8

73,3

73,8

74,3

Северо-Казахстанская область

47,0

47,7

48,3

48,9

49,5

50,1

Туркестанская область

20,1

20,2

20,4

20,5

20,7

20,8

г. Нур-Султан

100

100

100

100

100

100

г. Алматы

100

100

100

100

100

100

г. Шымкент

100

100

100

100

100

100

2. Разрыв развития по ВРП на душу населения между регионами**, раз

по республике

3,1

3,0

3,0

2,9

2,8

2,7

3. Темпы роста реальных денежных доходов населения***, %

По республике в среднем

12,0

18,2

23,8

29,7

35,9

42,3

Акмолинская область

23,8

33,2

42,2

51,8

62,1

73,0

Актюбинская область

18,2

26,4

34,1

42,3

51,0

60,2

Алматинская область

27,4

38,9

50,4

62,8

76,3

90,9

Атырауская область

1,8

6,1

9,7

13,5

17,4

21,4

Восточно-Казахстанская область

19,2

26,3

32,9

39,8

47,0

54,7

Жамбылская область

12,7

17,8

22,1

26,7

31,4

36,2

Западно-Казахстанская область

7,6

12,4

16,6

20,9

25,3

30,0

Карагандинская область

13,8

18,9

23,3

27,9

32,6

37,5

Костанайская область

25,5

35,2

44,5

54,5

65,2

76,6

Кызылординская область

12,3

17,3

21,7

26,2

30,8

35,7

Мангистауская область

8,8

17,6

26,1

35,2

44,9

55,4

Павлодарская область

13,4

21,0

28,1

35,6

43,6

52,0

Северо-Казахстанская область

13,2

19,7

25,7

31,9

38,5

45,4

Туркестанская область

4,8

9,5

13,6

17,8

22,2

26,7

г. Нур-Султан

6,4

12,5

18,0

23,9

30,0

36,4

г. Алматы

7,6

13,0

17,8

22,8

28,0

33,4

г. Шымкент

5,1

10,0

14,4

19,1

24,0

29,1

* Прогнозные значения уровня урбанизации на 2020-2025 годы рассчитаны на основе темпов роста/снижения уровня урбанизации за 2000-2018 годы.
** Прогнозные значения разрыва по ВРП на душу населения между регионами на 2020 - 2025 годы рассчитаны на основе анализа темпов роста/снижения объемов ВРП по 16 регионам за 2016-2017 годы и по 17 регионам за 2018 год.
*** Прогнозные значения темпов роста реальных денежных доходов населения на 2020 - 2025 годы рассчитаны на основе анализа темпов роста/снижения реальных денежных доходов по отношению к 2016 году.
 

Источники и объемы финансирования

Финансирование Государственной программы будет осуществляться за счет и в пределах средств республиканского и местных бюджетов, а также иных источников, не запрещенных законодательством Республики Казахстан.
Объемы финансирования Государственной программы составляют:

млн. тенге


2020
год

2021
год

2022
год

2023
год

2024
год

2025 год

РБ*

95 636

123 151

66 415

16 348

15 736


МБ*

6 742

34 981

10 885

22 128

19 884


Внебюджетные средства

15

305

318

275

58


Все средства

102 393

158 437

77 618

38 751

35 678


* Объем средств будет уточняться по мере утверждения и уточнения республиканского и местных бюджетов на соответствующие финансовые годы в соответствии с законодательством Республики Казахстан. 

      2. Введение

      Государственная программа развития регионов на 2020 - 2025 годы (далее - Государственная программа) разработана в реализацию Стратегического плана развития Республики Казахстан до 2025 года, Прогнозной схемы территориально-пространственного развития страны до 2030 года (далее - Прогнозная схема), Послания Главы государства народу Казахстана от 5 октября 2018 года "Рост благосостояния казахстанцев: повышение доходов и качества жизни", поручений Елбасы, озвученных на XVIII очередном съезде партии "Нұр Отан", по вопросам реализации региональной политики.

      Прогнозная схема является инструментом реализации региональной политики и определяет долгосрочное видение развития страны в части расселения населения, размещения инфраструктуры, иных аспектов эффективного использования территорий.

      В Прогнозной схеме Казахстан рассматривается как открытая система, подверженная современным глобальным трендам (глобализация, цифровизация экономики, внешняя миграция). В Прогнозной схеме определены теоретические основы перспектив развития крупных и больших городов как драйверов роста несырьевого валового внутреннего продукта (далее - ВВП) страны.

      С учетом решаемых в рамках Государственной программы задач употребляются нижеследующие термины:

      1) агломерация - урбанизированное скопление близко расположенных населенных пунктов вокруг одного (моноцентрическая) или нескольких (полицентрическая) городов-ядер, объединенных между собой постоянными производственными, культурно-бытовыми и иными связями, а также имеющих тенденцию к территориальному слиянию.

      Основными критериями определения агломераций в Казахстане являются:

      административный статус города-центра (столица, город республиканского значения, город областного значения);

      демографическая емкость, что включает в себя высокую плотность населения региона, миграционный приток, ресурсную базу (земельные, водные, продовольственные ресурсы);

      логистический потенциал, что означает удобное географическое расположение, прохождение международных транспортных коридоров, наличие транспортного узла и инфраструктуры;

      экономический потенциал, то есть развитость города-центра (индустриально-инновационный, сервисный, трудовой, финансовый, научный потенциал);

      2) функциональный городской район (далее - ФГР) - это аналог агломерационных образований на региональном уровне. При этом ФГР объединяет:

      а) город-ядро с населением не менее 100 тыс. человек и плотностью не менее 1000 чел. на 1 кв. км (при этом не являющийся частью другого ФГР или моногородом);

      б) окружающие населенные пункты, расположенные в радиусе не более 30 км от города-ядра, не менее 15% трудового населения которых участвует в ежедневной маятниковой миграции в город-ядро;

      3) моногород - город, где основная часть (20% и более) промышленного производства и трудоспособного населения сосредоточена на одном или нескольких (немногих) градообразующих предприятиях, как правило, одного профиля и сырьевой направленности (моноспециализация), которые при этом определяют все экономические и социальные процессы, происходящие в городе.

      В категорию моногородов включены города с численностью населения от 10 до 200 тыс. человек, характеризующихся одним из следующих критериев:

      объем промышленного производства градообразующих предприятий города, в основном добывающего сектора, составляет более 20% от общегородского объема производства (моноспециализация);

      на градообразующих предприятиях города занято более 20% от общей численности занятого населения;

      города, в которых в настоящее время градообразующие предприятия работают частично или приостановили деятельность (при этом зачастую моногородам административно подчинены пригородные поселки и сельские населенные пункты, экономически тесно связанные с городом);

      4) малый город - город с численностью населения до 50 тыс. человек;

      5) опорный сельский населенный пункт - благоустроенный сельский населенный пункт (далее - СНП), в котором создается инфраструктура для обеспечения государственными и социальными услугами проживающему в нем населению и жителям прилегающих СНП, составляющих сельский кластер.

      Сельский кластер - совокупность опорного села и окружающих его сел на расстоянии около 10-15 км удаленности. При этом расстояние по формированию сельских кластеров составляет 10 км для густонаселенных (Туркестанская, Алматинская, Жамбылская, Мангистауская, Кызылординская области) и 15 км для средненаселенных регионов Республики Казахстан (Атырауская, Восточно-Казахстанская, Акмолинская, Костанайская, Западно-Казахстанская, Актюбинская, Северо-Казахстанская, Карагандинская, Павлодарская области);

      6) приграничные территории - территории административно-территориальных образований и населенных пунктов, расположенных на расстоянии до 50 км от Государственной границы Республики Казахстан;

      7) центры экономического роста - конкретные населенные пункты, выполняющие в экономике страны или региона функцию источника инноваций и прогресса, являющиеся благодаря "эффекту масштаба" полюсами притяжения (концентрации) факторов производства, и где размещаются предприятия динамично развивающихся отраслей, производящие новые товары и услуги.

      В настоящей Государственной программе в число центров экономического роста включены:

      в масштабах страны - ФГР с центрами в городах "первого уровня" (агломерации с центрами в городах Нур-Султане, Алматы, Шымкенте и Актобе);

      в масштабах регионов - ФГР с центрами в городах "второго уровня" (областные центры, город Семей);

      8) уполномоченный орган - центральный государственный орган Республики Казахстан, осуществляющий руководство, а также межотраслевую координацию в сфере регионального развития;

      9) Совет по региональной политике - консультативно-совещательный орган при Правительстве Республики Казахстан;

      10) Межведомственная комиссия по вопросам региональной политики - консультативно-совещательный орган при уполномоченном органе (далее - МВК);

      11) "якорный" инвестиционный проект - средний инвестиционный проект, реализуемый в несырьевых секторах экономики Казахстана и направленный на диверсификацию экономики моно- или малого города, на котором планируется создание не менее 50 постоянных рабочих мест.

      3. Анализ текущей ситуации

      Программа развития регионов реализуется с 2014 года (постановлением Правительства Республики Казахстан от 16 ноября 2018 года придан статус Государственной программы) и охватывает вопросы развития агломераций, моно- и малых городов, а также сел с высоким потенциалом развития.

      В 2019 году заканчивается первая пятилетка данной Программы и по итогам ее реализации были получены следующие результаты.

      Население 4-х крупных агломераций (с центрами в городах Нур-Султане, Алматы, Актобе и Шымкенте с близлежащими населенными пунктами) увеличилось на 1 млн. человек.

      Снижен износ сетей водоснабжения в моногородах на 10% и электросетей на 12%.

      За 5 лет 17 тыс. специалистам социальной сферы и агропромышленного комплекса выданы льготные бюджетные кредиты на покупку жилья по программе "С дипломом в село!".

      В рамках поддержки системы местного самоуправления были реализованы 8 тыс. проектов по благоустройству сел. Улучшена инфраструктура в селах для 700 тыс. сельчан.

      Всего на указанные мероприятия было выделено 252 млрд. тенге.

      Также проводились мероприятия по развитию водоснабжения и строительству жилья.

      С 2017 года мероприятия по строительству жилья были интегрированы в Государственную программу жилищного строительства "Нурлы жер" на 2015-2019 годы. С 2020 года вопросы водоснабжения, водоотведения и жилищно-коммунального хозяйства будут реализовываться в рамках Государственной программы жилищно-коммунального развития "Нұрлы жер" на 2020 - 2025 годы.

      За 5 лет реализации Государственной программы развития регионов на развитие инженерной инфраструктуры было выделено 1,4 трлн.тенге.

      Исследования Всемирного банка (далее - ВБ), Программы развития ООН (далее - ПРООН), Организации экономического сотрудничества и развития (далее - ОЭСР) свидетельствуют, что в настоящее время долгосрочными драйверами экономического роста государств являются не отдельные отрасли или регионы (области) как таковые, а концентрация рабочей силы (талантливой молодежи и специалистов) в крупных городах с привлекательными условиями жизни. ПРООН в Национальном докладе о человеческом развитии в Республике Казахстан за 2018 год "Урбанизация как ускоритель инклюзивного и устойчивого развития в Казахстане" констатирует, что, по сути, очень немногим странам удалось достичь уровня дохода на душу населения в размере 10 тыс. долларов США при доле городского населения менее 60%. В этой связи там же отмечается, что хотя урбанизация сама по себе не гарантирует экономический рост, устойчивое экономическое развитие не происходит в отсутствие урбанизации.

      Анализ регионального развития экономически развитых стран свидетельствует, что рост городов является важным институциональным условием социально-экономического подъема и для Казахстана. Так, уровень урбанизации в топ-"тридцатке" стран по Индексу человеческого развития составляет 80% и более. В странах ОЭСР данный показатель достиг в среднем 77%. Фактически аналогичная ситуация наблюдается в странах с огромными территориями и малой плотностью населения на единицу площади, наподобие Казахстана, но с высоким уровнем ВВП на душу населения или динамично развивающихся. Так, в Австралии доля городского населения составляет около 90%, Канаде - 82%, Аргентине - 87%, Бразилии - 75%. Одновременно для всех перечисленных стран характерным является проживание основной части городского населения в крупнейших и известных во всем мире городах (Сидней, Мельбурн, Торонто, Монреаль, Буэнос-Айрес, Сан-Паулу, Рио-де-Жанейро и другие).

      В этом плане еще в 2006 году была принята Стратегия территориального развития Республики Казахстан до 2015 года. Уникальность документа в том, что впервые в Казахстане в противовес существовавшей теории равномерного развития областей признано необходимым формирование центров экономического роста на страновом и региональном уровнях. Это подразумевало приоритетное развитие столицы, города республиканского значения - Алматы и областных центров. В данную Стратегию была заложена идея, что имеется прямая зависимость между ростом крупных и больших городов или урбанистическими процессами и инновационным развитием экономики, улучшением качества жизни.

      В целом за последние 10 лет численность городского населения увеличивается с опережением в сравнении с ростом сельского населения. Так, численность горожан с 2009 по 2019 годы (данные на начало года) увеличилась на 23,5%, сельского - на 5,2%, при росте всего населения страны на 15,1%.

      Уровень урбанизации в Казахстане составил на начало 2019 года 58,2% или увеличился за 2018 год на 0,8 процентных пункта (в 2017 году - 57,4%, в 2016 году - 57,2%, в 2015 году - 56,8% и в 2014 году - 56,6%).

      Однако, несмотря на намеченные Стратегией территориального развития Республики Казахстан до 2015 года и Прогнозной схемой территориально-пространственного развития страны до 2020 года меры по развитию крупных и больших городов, темпы урбанизации в Казахстане имеют неоднозначную картину. Так с 1990 по 2001 годы доля городского населения уменьшилась с 54,8% до 50,3% и на 1 января 2019 года достигла уровня 58,2%. Эти данные свидетельствуют, что за 28 лет фактический рост городского населения составил (по тем или иным причинам) всего около 3%, тогда как уровня урбанизации с 56% до 70% достигли: Южная Корея за 7 лет (1980-1987 годы), Саудовская Аравия - 8 лет (1974-1982), Малайзия - 12 лет (1996-2008).

      Кроме недостаточных темпов урбанизации, в Казахстане имеется ряд других проблем городского развития. Это:

      1) "недоурбанизированность" страны, поскольку имеется много малых/средних городов (27 моно- и 41 малый город), а на долю 3-х крупных городов (Нур-Султан, Алматы, Шымкент) приходится только 21% всего населения. Это ниже, чем в большинстве стран ОЭСР - средняя: 38% (ОЭСР, семинар в г. Астане, 4-7 декабря 2018 года).

      2) высокая стоимость жизни в крупных городах страны по сравнению с малыми городами и сельской местностью, а также почти полное отсутствие арендного жилья за пределами столицы (например, во Франции 40% жилищного фонда - арендное жилье). В городах Алматы и Нур-Султане стоимость жизни на 190% и 240% дороже, чем в среднем по стране. Как отметил представитель ВБ на семинаре, организованном ОЭСР 4-7 декабря 2018 года в городе Астане, расходы на жилье в столице и Алматы "более недоступны, чем в знаменитых эксклюзивных городах, таких как Сан-Франциско и Ванкувер". В этой связи в нынешних условиях сельские семьи не могут свободно переместиться в крупные города, где перспективы занятости лучше, а средние доходы выше. Высокая стоимость жизни в городах, наряду с отсутствием рынка арендного жилья, делает самые динамичные населенные пункты недоступными для большинства семей с низкими доходами, то есть сельских жителей и жителей отдаленных моно- и малых городов.

      3) недостаточная внутренняя мобильность населения, которая значительно ниже, чем в США, Японии, Канаде, Китае и других экономически развитых государствах. Однако внутренняя миграция является решающим фактором будущего экономического роста страны, поскольку необходима концентрация специалистов в крупных городах, являющихся драйверами развития.

      4) слабая интеграция сельского населения в городскую среду, связанная с формированием элементов "ложной урбанизации", то есть рост городского населения и расширение территорий без вовлечения новых горожан в культурно-экономическую среду. Так, в городах возникают очаги сельского образа жизни с маргинализацией жителей и увеличением доли самозанятых.

      5) преобладание индивидуальной жилищной застройки, в основном, на периферии городов, формирует малонаселенные (некомпактные) жилые районы. Эти районы зачастую не в полной мере обеспечены коммунальной инфраструктурой, в первую очередь канализацией.

      6) согласно рекомендациям ОЭСР (Обзор политики городского развития, разработанный и опубликованный в соответствии с постановлением Правительства Республики Казахстан от 20 января 2015 года № 10 "О подписании Меморандума о взаимопонимании между Правительством Республики Казахстан и Организацией экономического сотрудничества и развития о реализации проекта Страновой программы по сотрудничеству между Казахстаном и Организацией экономического сотрудничества и развития") необходимо приведение в соответствие отдельных положений генеральных планов городов со стратегическими и программными документами и бюджетным планированием в связи с тем, что у части городов недостаточно изложены концепции развития, которые комплексно предусматривали бы экономические, социальные, экологические меры, а также решали бы вопросы рационального землепользования (особенно на периферии городов) и финансирования модернизации инженерной инфраструктуры. В регионах сохраняются устаревшие подходы к городскому развитию, слабо применяются современные стандарты качества и принципы развития городской среды. В городах остаются специализированные территории - центр-окраины, спальные и промышленные районы, торговые районы и зоны отдыха, недоступные населению без использования транспорта. Жилищная застройка на периферии городов осуществляется с увеличением городских территорий в ущерб землям сельскохозяйственного назначения и зон рекреации.

      В целом недостаточный уровень урбанизации и, как отмечено выше недостаточная доля населения крупных городов ("недоурбанизированность" страны) влекут существенные диспропорции в развитии регионов. Так, по предварительным итогам 2018 года, разрыв по валовому региональному продукту (далее - ВРП) на душу населения между регионами с наибольшим и наименьшим значениями данного показателя (Атырауская и Туркестанская области) составляет 15 раз. Это связано, с одной стороны, со значительным ростом ВРП на душу населения по Атырауской области (с 9,4 млн. тенге в 2017 году до 12,6 млн. тенге в 2018 году), обусловленным сложившейся конъюнктурой цен на сырьевых товарных рынках. Вместе с тем, имеется ряд областей (Алматинская, Жамбылская, Туркестанская), где ВРП на душу населения значительно ниже (в 3-4 раза) среднереспубликанского (3,3 млн.тенге). Эти три региона являются областями с наименьшим уровнем урбанизации (менее 40%), с большой долей сельского населения и, соответственно, проблемами занятости и низких доходов.

      Диспропорции в развитии регионов также выражены в неодинаковой обеспеченности инженерной и транспортной инфраструктурой. Так, удельный вес местных автомобильных дорог в неудовлетворительном состоянии отмечен в областях: Западно-Казахстанской - 72%, Актюбинской - 50,5%, Атырауской - 48,9%, Северо-Казахстанской - 42% и Кызылординской - 37%. Уровень обеспеченности регионов централизованным водоснабжением показывает, что в сельской местности наименее обеспечены Жамбылская (53,3%), Восточно-Казахстанская (51,1%), Западно-Казахстанская (44,8%), Костанайская (31,2%), Павлодарская (27,9%) области. Системами водоотведения СНП обеспечены в областях: Мангистауской - 3,8%, Северо-Казахстанской - 0,6%, Кызылординской - 0,4%. Согласно проведенному анализу обеспеченности водоотведением СНП в Жамбылской и Западно-Казахстанской областях эти системы отсутствуют. Кроме того, износ сетей электроснабжения в Западно-Казахстанской области доходит до 85%, износ оборудования теплоисточников в отдельных населенных пунктах (Аркалык и другие) также доходит до 85%.

      Недостаточный уровень урбанизации, сырьевой профиль экономики регионов, кроме городов Нур-Султана и Алматы, низкая производительность труда в сельском хозяйстве, недостаточный объем привлекаемых инвестиций, неразвитость отдельных секторов экономики (обрабатывающая промышленность, внутренний туризм и другие) также влекут устойчивую диспропорцию в доходах населения в разрезе областей.

      Данные диспропорции в уровне доходов населения по регионам решаются путем диверсификации экономики в рамках государственной программы индустриально-инновационного развития, развития предпринимательства в рамках государственных программ поддержки и развития предпринимательства, продуктивной занятости и массового предпринимательства "Еңбек". При этом ускоренная управляемая урбанизация страны напрямую будет влиять на снижение диспропорций между регионами по уровню доходов населения в связи с увеличением высокодоходных рабочих мест в городах.

      Касательно развития ФГР. В отличие от приведенных выше примеров по странам с большими территориями, где основное городское население сосредоточено в мегаполисах, в Казахстане следует развивать помимо городов-миллионников и областные центры. Правильность этой идеи находит свое подтверждение в Национальном докладе о человеческом развитии в Республике Казахстан за 2018 год, подготовленном ПРООН. Так, в документе отмечается, что "Разным странам мира следует стремиться к реализации разных моделей концентрации населения в крупных городах. Некоторые страны отдают предпочтение развитию супергородов с населением свыше 20 миллионов человек (например, Шанхай или Пекин) или мегарегионов с населением до 55 миллионов человек (например, Нью-Йоркская агломерация, объединяющая большую часть трех штатов в Соединенных Штатах). Однако "широко распространено ошибочное представление о том, что мегаполисы являлись движущей силой глобального роста в течение последних 15 лет ... Напротив, ожидается, что к 2025 году 577 средних городов (с населением от 150 000 до 10 миллионов человек) будут обеспечивать более половины глобального роста" (McKinsey, 2011).".

      В этом плане в рамках поручения Елбасы в 2019 году акиматами областей, городов республиканского значения и столицы разрабатываются стратегии развития крупных городов страны до 2050 года с учетом перспективной численности городского населения - городов Нур-Султана, Алматы, Шымкента, областных центров и города Семей.

      Для оказания организационно-методической помощи местным исполнительным органам принята методика по разработке стратегий развития городов республиканского и областного значений (приказ Министра национальной экономики Республики Казахстан от 11 января 2019 года № 3). В данной методике даны рекомендации по порядку разработки стратегий крупных городов, структуре документа, подходам изложения видения развития крупных городов на перспективу. В целом, несмотря на имеющиеся различия в текущем социально-экономическом состоянии крупных и больших городов Казахстана, имеются общие концептуальные тренды (тенденции) их развития, которые необходимо учитывать при разработке указанных стратегий.

      Эти тенденции необходимо раскрыть в соответствующих разделах стратегий развития городов республиканского значения, столицы, областных центров и города Семей:

      1) стратегическое видение развития города и его роль в мировом и региональном (евразийском) пространстве;

      2) стратегические направления развития города:

      системная диверсификация экономики (новые технологии в производстве; цифровизация экономики; зеленая экономика, тесная научно-производственная связь университетов и предприятий; развитие сферы услуг, в том числе туризма, финансовые услуги и другие; развитие креативных секторов экономики (рекламная деятельность, архитектура, дизайн, визуальное современное искусство и другие); формирование бренда города на долгосрочную перспективу; создание комфортных условий проживания для высококлассных иностранных специалистов и отечественных талантов;

      человеческое развитие (создание условий для получения высококлассного школьного, технического и профессионального, высшего и послевузовского образования, формирование университетов мирового/регионального (евразийского) уровня, привлечение филиалов известных в мире университетов, развитая сфера культуры, качественное здравоохранение и здоровая длительная жизнь, высокие доходы населения, доступное и комфортное жилье, высококлассная инженерная и транспортная инфраструктура, развитый общественный транспорт);

      окружающая среда: качественная экология и комфортная городская среда (компактная городская застройка, "шаговая" доступность объектов преимущественно пешим ходом или на велосипеде, зеленая городская среда и другие);

      smartcity/цифровизация - формирование и использование современных информационных систем для эффективного управления городской инфраструктурой (безопасность, жилищно-коммунальное хозяйство, транспорт, образование, здравоохранение, социальная сфера, экология, управление городом, бизнес и другие);

      городское планирование. Стратегии развития городов должны предусматривать транспарентность, поддержку бизнес-сообществом и населением планируемых мер по градостроительной и архитектурной деятельности, соответствие градостроительного планирования стратегии развития конкретного города. При определении целевых индикаторов городского планирования необходимо использовать подходы ООН-Хабитат, ОЭСР и ВБ, результаты опроса бизнес-сообщества и населения по предлагаемому пространственному развитию города.

      В целом по проекту стратегии развития города должны проводиться общественные слушания в соответствии с типовыми требованиями к порядку организации и проведения общественных слушаний, утвержденными постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 декабря 2015 года № 1191.

      В рамках Послания Президента Республики Казахстан народу Казахстана от 5 октября 2018 года поставлена задача по обеспечению роста благосостояния казахстанцев посредством повышения доходов и качества жизни.

      В Послании было отмечено, что каждый регион и крупный город должны развиваться, опираясь на собственную модель устойчивого экономического роста и занятости, с учетом имеющихся конкурентных преимуществ.

      В этой связи поручено разработать систему региональных стандартов для различных населенных пунктов - от опорных сел до городов республиканского значения (далее - система региональных стандартов), которая включала бы конкретные показатели перечня и доступности социальных благ и государственных услуг, обеспеченности транспортной, культурно-спортивной, деловой, производственной, цифровой и другой инфраструктурой.

      В реализацию данного поручения в апреле 2019 года был принят совместный приказ центральных государственных органов (министерства национальной экономики, культуры и спорта, индустрии и инфраструктурного развития, образования и науки, цифрового развития, оборонной и аэрокосмической промышленности, здравоохранения) по утверждению системы региональных стандартов.

      Система региональных стандартов предусматривает обеспечение минимально обязательного уровня доступности объектов и услуг (благ) населению в зависимости от типа (город, село) и размера (численности населения) населенных пунктов.

      Система региональных стандартов предназначена:

      1) для центральных государственных органов - при планировании социально-экономического, регионального развития страны;

      2) для местных исполнительных органов - в целях решения региональных проблем и повышения качества жизни в конкретных населенных пунктах.

      Определены следующие принципы системы региональных стандартов:

      1) для городской местности: обеспеченность всех городов объектами и услугами (благами) по принципу "20-минутной шаговой доступности" населения к ним. Для внедрения системы региональных стандартов в городских населенных пунктах принято решение условно поделить селитебную территорию города на планировочные сектора с населением порядка 10 тыс. человек в каждом и размещать на территории каждого планировочного сектора обязательный перечень инфраструктурных объектов и услуг. При этом города с численностью населения менее 10 тыс. человек предлагается считать одним планировочным сектором.

      2) для сельской местности: обеспеченность сел объектами и услугами (благами) на основании их перспективности развития (районные центры, центры сельских округов, остальные села с небольшой численностью населения).

      Для районных центров перечень объектов и услуг (благ) состоит из 32 наименований, центров сельских округов - 24, остальных сел - 12, для планировочного сектора в городе - 51 (согласно приложению 1 к настоящей Государственной программе).

      В целом определение критериев и требований системы региональных стандартов отражено в Прогнозной схеме территориально-пространственного развития страны до 2030 года. В целях реализации вышестоящего документа Системы государственного планирования в Республике Казахстан положения системы региональных стандартов интегрированы в настоящую Государственную программу.

      Помимо людности поселений, состояния социальной и инженерной инфраструктуры, стоимости жизни и других параметров качества жизни немаловажным фактором привлекательности городов и иных населенных пунктов является обеспечение безопасности жизнедеятельности и нормальной экологии.

      Следует отметить, что вопросы обеспечения безопасности регионов отражены в одном из стратегических направлений долгосрочного развития Казахстана, предусмотренного Концепцией по вхождению Казахстана в число 30-ти самых развитых государств мира, утвержденной Указом Президента Республики Казахстан от 17 января 2014 года № 732. Согласно стратегическому направлению до расчетного срока реализации Концепции необходимо обеспечить все крупные города и населенные пункты с населением 5 тыс. и более человек гарантированной защитой государственной противопожарной службы.

      Реализация данного направления потребует дополнительного создания 532 пожарных подразделений, из них 130 - за счет обеспечения пожарной безопасности на центральном уровне, 402 - местными исполнительными органами в рамках наделенных полномочий в соответствии со статьей 15 Закона Республики Казахстан "О гражданской защите".

      Данные меры позволят создать эффективную систему реагирования на чрезвычайные ситуации, сократить гибель и травмирование людей, уменьшить материальный ущерб и, как результат, повысить уровень обеспеченности противопожарной защитой страны с 56,6 % до 100 %.

      Следует отметить, что в настоящее время противопожарную защиту территории республики осуществляют 422 пожарных подразделения и за последние 11 лет в стране построены только 18 зданий пожарных депо (из них 4 - в городе Нур-Султане, 3 - в Щучинско-Боровской курортной зоне, 2 - в городе Алматы, по одному в городах Кокшетау, Таразе, Жанаозене, Караганде, Актобе, Шымкенте и Аральске, а также в поселках Ганюшкино Атырауской области и Достык Алматинской области).

      Ежегодно подразделениями государственной противопожарной службы совершаются более 50 тыс. выездов по тревоге, в том числе более 16 тыс. выездов на пожары и более 3,5 тыс. на проведение аварийно-спасательных работ. В среднем от пожаров ежегодно погибают 600 человек, материальные убытки превышают 6 млрд. тенге.

      Одним из факторов, негативно влияющих на последствия чрезвычайных ситуаций, является отдаленное расположение объектов противопожарных служб, что влечет позднее прибытие пожарных расчетов к местам вызовов.

      В соответствии с техническим регламентом "Общие требования к пожарной безопасности" дислокация подразделений противопожарной службы в населенных пунктах определяется исходя из условия прибытия первого пожарного подразделения к месту вызова в городах не позднее, чем через 10 минут, а для СНП - не позднее, чем через 20 минут от момента вызова.

      В настоящее время показатель своевременного прибытия (нормативного реагирования) пожарных расчетов к месту вызова превышает установленное значение и составляет:

      1) в городах Нур-Султане, Алматы и Шымкенте - 7,6%, 33,2% и 32% выездов, соответственно;

      2) в областных центрах - 24,5%;

      3) в других городах - 18,1%.

      Время реагирования пожарных подразделений в городах превышает в среднем на 5 минут от установленных нормативных 10 минут.

      Низкая плотность пожарных подразделений снижает возможность оперативно реагировать на пожары и чрезвычайные ситуации, особенно в сельской местности. В отдельных регионах показатель времени оперативного реагирования составляет 36 минут, а порой доходит до 1 часа. При этом, от общего количества пожаров, произошедших в жилом секторе, более 44% приходится на сельскую местность.

      В сельской местности показатель нормативного реагирования пожарных расчетов к месту вызова превышает установленное значение (более 20 минут) и составляет 38,1% выездов.

      Рост пожаров и значимость их последствий диктуют необходимость расширения инфраструктуры пожарных частей. В этой связи вопросы обеспечения пожарной безопасности требуют активного рассмотрения, как на уровне центральных государственных органов, так и местных исполнительных органов.

      Еще одной проблемой является постепенное нарушение несущей способности зданий пожарных депо, размещенных в приспособленных, построенных в 50-70 годах прошлого столетия и не отвечающих требованиям строительных и санитарных норм (231 или 55% таких зданий).

      Сейчас в результате длительной эксплуатации 18 (5,5%) зданий пожарных депо находятся в аварийном состоянии и согласно заключениям специалистов из-за угрозы обрушения несущих конструкций здания подлежат сносу (в Западно-Казахстанской - 6, Актюбинской - 3, Акмолинской - 2, г.Шымкенте, Атырауской, Павлодарской, Жамбылской, Костанайской, Карагандинской, Алматинской областях - по 1).

      С целью решения указанных проблемных вопросов и сохранения радиуса обслуживания указанных пожарных подразделений, а также обеспечения нормативного времени реагирования на чрезвычайные ситуации в соответствии с установленными нормами требуется строительство новых пожарных депо вместо аварийных зданий.

      Для оптимального решения данного вопроса, а также экономии бюджетных средств требуется монтаж модульных конструкций с использованием быстровозводимых стеновых сэндвич-панелей и блок-контейнеров, технология которых активно применяется как в промышленном, так и в жилищном строительстве в Казахстане и за рубежом.

      В рамках настоящей Государственной программы согласно ее расчетным срокам реализации предлагаются снос аварийных и монтаж 18 модульных пожарных депо.

      На территории республики 156 населенных пунктов в Алматинской, Восточно-Казахстанской, Жамбылской и Туркестанской областях, а также города Алматы, Шымкент находятся под угрозой селевых выбросов.

      По республике выявлено 617 селеопасных и 306 оползнеопасных участков. В зону возможного воздействия селевых потоков и оползней попадает свыше 10 тыс. объектов и более 60 тыс. жителей.

      Кроме того, на территории республики имеются 599 лавиноопасных участков, из них свыше 200 непосредственно угрожают более 200 различным объектам, участкам автомобильных и железных дорог (Восточно-Казахстанская, Алматинская области, г.Алматы), а также 4,9 тыс. жителям (г.Алматы, Восточно-Казахстанская, Алматинская, Туркестанская, Жамбылская области).

      В этой связи, для обеспечения защитой населения требуется за счет средств местных бюджетов строительство:

      1) селезадерживающих плотин на реках Тургень, Кора, Чажа в Алматинской области, на реке Мерке в Жамбылской области;

      2) селезащитных берегоукрепительных дамб в бассейнах рек Тентек в Алматинской области, Сарымсакты в Восточно-Казахстанской области;

      3) снегозадерживающих щитов в горах Мохнатка в городе Алматы, Зубовка в Восточно-Казахстанской области;

      4) снегозадерживающих щитов вдоль автомобильной дороги "Оскемен-Самарское" (132-137 км) в Восточно-Казахстанской области, в ущелье "Коксай" Жамбылской области;

      5) стабилизации русла реки Бадам в черте города Шымкента;

      6) противооползневого сооружения в бассейне реки Талгар в Алматинской области.

      Существующая в стране система оповещения гражданской защиты введена в эксплуатацию в конце 70-х годов прошлого столетия. Имеющаяся аппаратура на 100% аналоговая и не обеспечивает интеграцию с современными цифровыми системами передачи информации. Поддержание оборудования в работоспособном состоянии крайне затруднительно, так как оно снято с производства.

      На территориальном уровне для экстренного оповещения населения страны имеется 2236 электросирен, которыми возможно оповестить порядка 60% населения, проживающего в городах и районных центрах (дополнительно требуется установка 4800 электросирен).

      Министерство внутренних дел Республики Казахстан совместно с местными исполнительными органами проводит работу по созданию локальных систем оповещения в областных и районных центрах за счет средств местных бюджетов.

      В целях поддержания в постоянной готовности и выявления фактов выхода из строя оборудования оповещения организовано проведение ежемесячных тренировок с подачей единого сигнала оповещения "Внимание всем!" (посредством запуска электросирен).

      Наибольшая потребность в оснащении средствами оповещения наблюдается в Актюбинской, Атырауской, Жамбылской, Костанайской, Западно-Казахстанской, Кызылординской и Туркестанской областях, где процент оснащенности электросиренами не превышает 20% от общей потребности региона. Наряду с этим предстоит провести работу по созданию систем оповещения в Акмолинской, Алматинской, Мангистауской, Восточно-Казахстанской, Северо-Казахстанской, Павлодарской, Карагандинской областях, городах Нур-Султане, Алматы, Шымкенте.

      В сфере экологического регулирования ведется работа по внедрению стандартов и требований ОЭСР.

      Так в сфере управления отходами механизм расширенных обязательств производителей (РОП) позволил развивать инфраструктуру для раздельного сбора бытовых отходов: количество предприятий выросло со 115 до 170, создана сеть контейнеров для сбора ртутных ламп в 11 регионах, раздельный сбор электрооборудования в 9 регионах, сеть пунктов приема вторсырья работает в 6 регионах. Таким образом по республике раздельный сбор на разных этапах внедрен в 51 городе и районе, а сортировка - в 30 населенных пунктах. На сортировочных комплексах созданы свыше тысячи рабочих мест.

      С 2019 года запрещено захоронение пластмассы, макулатуры, картона и отходов бумаги, стекла. Однако запущенный механизм не действует, так как в регионах не имеется в наличии соответствующая инфраструктура.

      В целом, вопросы безопасного обращения с отходами требуют создания системного подхода, включающего меры государственной поддержки.

      Важным механизмом усиления экономической конкурентоспособности регионов является интенсификация межрегиональных связей, направленных на максимальное использование потенциала развития несырьевых отраслей и повышение глубины переработки сырьевых ресурсов.

      В настоящее время межрегиональная кооперация между регионами в основном ориентирована на поставки сырья, материалов, комплектующих и оборудования отечественными производителями предприятиям сырьевого, строительного, энергетического комплексов и жилищно-коммунального хозяйства (далее - ЖКХ) и носит несистемный нецеленаправленный характер. При реализации проектов не учитывается наличие уже действующих предприятий данного профиля в других областях, что создает неэффективную (ненужную) конкуренцию на товарных рынках.

      Между предприятиями областей кооперационные связи остаются слабо развитыми, что создает существенные препятствия для успешной реализации приоритетов, связанных с поддержкой промышленного производства и предоставлением услуг.

      Города "первого уровня" (агломерации)

      Городские агломерации объективно становятся ключевыми формами современного расселения в большинстве стран мира. В США более 76% всего населения проживает в агломерациях, крупнейшими из которых являются Нью-Йоркская (11,3 тыс. кв. км, 23,3 млн. человек) и Лос-Анджелесская (5,8 тыс. кв. км, 18,6 млн. человек) агломерации.

      Агломерациями мирового уровня в Европе являются Лондонская (11 тыс. кв. км, 13,4 млн. человек) и Парижская (12 тыс. кв. км, более 12 млн. человек).

      Быстрыми темпами формируются урбанизированные территории в Китае - Шанхай (7,1 тыс. кв. км, 18,6 млн. человек), Бразилии - Рио-де-Жанейро (4,6 тыс. кв. км, 12,1 млн. человек), Аргентине - Буэнос-Айрес (2,7 тыс. кв. км, 14,6 млн. человек), Индии - Колката (1,8 тыс. кв. км, 15,6 млн. человек) и других развивающихся странах.

      Свою специфику имеет развитие агломераций в развивающихся странах. Для них характерна модель растущего сосредоточения населения и всех сфер экономики в немногих ведущих и крупнейших центрах. Переток населения из сельской местности в крупные и крупнейшие городские центры будет продолжаться высокими темпами.

      В докладе ВБ о мировом развитии за 2009 год "Новый взгляд на экономическую географию" делается вывод, что "половина объема мирового производства сосредоточена на полутора процентах территории планеты. Занимая всего 0,5 процента территории Египта, Большой Каир производит более половины ВВП страны".

      О том, что города играют важную роль в экономическом развитии стран, свидетельствуют и другие данные. Так в 2015 году 85% мирового ВВП было сформировано в городах (PwC, 2019). В том же году в 300 крупнейших городах мира проживали 19% населения земли и эти города сформировали 48% мирового ВВП (Ernst and Young, 2015).

      В докладе Всемирного экономического форума (ВЭФ) по глобальной конкурентоспособности на 2016-2017 годы делается акцент на важность конкурентоспособности городов, повышающих конкурентоспособность стран и их регионов.

      Эти тенденции можно проследить и по Казахстану. Так по предварительным итогам 2018 года удельный вес ВРП в ВВП страны по городам Нур-Султану и Алматы составил 9,8% и 20,6% соответственно (в 2017 году 10,6% и 21,8%, 2016 году - 10,4% и 22,6%, в 2015 году - 11,8% и 22,3% и в 2014 году - 10,1% и 20,,5%), или в сумме 30,4% (на душу населения в пределах 5,5-6,7 млн. тенге), что существенно отличается от других регионов.

      Однако, если развитие городских центров "пускается на самотек", неконтролируемые процессы миграции населения из сельской местности и малых городов с низким экономическим потенциалом могут вести к формированию чрезмерной нагрузки на мощности жилищно-коммунальной инфраструктуры, возникновению на периферии городских поселений зон социально-экономической маргинализации.

      Подобные тенденции характерны для отдельных городских агломераций в странах Латинской Америки, Азии и Африки, способствуя консервации не только экономической отсталости и неравенства, но и социальной нестабильности.

      В настоящее время в Казахстане городами "первого уровня" определены агломерации с центрами в городах Нур-Султане, Алматы, Шымкенте и Актобе. Формирующиеся городские агломерации концентрируют более трети всего населения страны.

      В 2018 году среднегодовая численность населения агломераций с центрами в городах "первого уровня" составила 7 005,4 тыс. человек, что составляет 38,1% от общей численности населения страны (в 2017 году - 6 525,6 тыс. человек, в 2016 году - 6 605,9 тыс. человек, в 2015 году - 6 088,3 тыс. человек и в 2014 году - 5 790,1 тыс. человек). При этом численность населения городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента уже превышает уровень, за которым в условиях Казахстана реализуются агломерационные эффекты (500 тыс. человек).

      Для решения проблем агломераций с 2013 года реализовывались утвержденные постановлениями Правительства межрегиональные планы мероприятий по развитию Астанинской и Алматинской агломераций до 2020 года (от 18 июня 2013 года № 611 и от 6 июня 2013 года № 581), с 2014 года - Комплексный план социально-экономического развития населенных пунктов, прилегающих к городу Астане, до 2020 года (постановление Правительства Республики Казахстан от 19 июня 2014 года № 681).

      В Алматинской области с 2008 года реализуется проект по развитию 4-х городов-спутников города Алматы "G4 City".

      Постановлением Правительства Республики Казахстан от 24 мая 2016 года № 302 утверждена Межрегиональная схема территориального развития Алматинской агломерации. Разработано ТЭО по строительству первого города-спутника города Алматы (Gate City) до 2030 года.

      Первый город-спутник Gate City (Ворота города) запланирован как деловой центр с жилой застройкой и индустриальной зоной для размещения предприятий агропромышленного кластера.

      Согласно генеральному плану Gate City (утвержден решением Алматинского областного маслихата от 26 апреля 2017 года № 14-80) территория города-спутника составляет 2370 га, прогнозная численность населения до 2030 года - 60 тыс. человек. Функциональное наполнение: жилая зона ограничена южной частью (304 га, 1,4 млн.кв.м. жилья), севернее будут обеспечены места приложения труда на транспортно-сервисном узле, индустриальной зоне (535 га) и предприятиях агропромышленного кластера.

      На основании ТЭО проекта "Строительство 4-х городов-спутников г.Алматы в Алматинской области - основные положения генеральных планов" (утверждено решением маслихата Алматинской области от 12 мая 2016 года №2-22) разработано ФЭО и начаты работы по проекту "Строительство объектов инженерно-коммуникационной инфраструктуры первого города-спутника "Gate City" в Алматинской области. 1-я очередь".

      Учитывая особую актуальность формирования агломераций с конкурентоспособной экономикой и высоким качеством жизни населения, в соответствии с Законом Республики Казахстан от 16 июля 2001 года "Об архитектурной, градостроительной и строительной деятельности в Республике Казахстан" и во исполнение основных положений Генеральной схемы организации территории Республики Казахстан приняты межрегиональные схемы территориального развития Алматинской (постановление Правительства Республики Казахстан от 24 мая 2016 года № 302), Астанинской (постановление Правительства Республики Казахстан от 8 ноября 2017 года № 726), Шымкентской (постановление Правительства Республики Казахстан от 22 февраля 2018 года № 74) и Актюбинской (постановление Правительства Республики Казахстан от 3 марта 2018 года № 109) агломераций.

      Межрегиональные схемы являются градостроительной стратегией, определяющей перспективы развития территорий агломераций и их долгосрочную потребность в инфраструктуре. Очередность реализации, источники и объемы финансирования положений межрегиональных схем определяются на уровне государственных программ и программ развития территорий.

      В целом необходимо учитывать, что конкурентоспособность городов зависит от уровня человеческого капитала, среды устойчивого социально-экономического развития, открытости городов для глобальной экономики, управления развитием агломераций на принципах инклюзивности (открытости). Также для эффективного формирования агломераций следует принимать меры по опережающему развитию инженерной и социальной инфраструктуры, модернизации жилья на окраинах мегаполисов. Также большое значение в эффективном формировании агломераций имеет скоординированное развитие центра агломерации с моно- и малыми городами и другими населенными пунктами, расположенными в периферийной зоне агломерации. Так, в зоне влияния города Нур-Султана находятся малый город Акколь, города Алматы - Есик, Капшагай, Каскелен, Талгар, города Шымкента - Ленгер, города Актобе - моногорода Алга, Хромтау. Эта тесная взаимосвязь заключается, в первую очередь, в виде постоянной (ежедневной) маятниковой миграции в крупные города.

      Решение вопросов развития агломераций необходимо учитывать при разработке и реализации как государственных программ, так и программ развития соответствующих территорий.

      В крупных городах в рамках Государственной программы "Цифровой Казахстан" начата работа по реализации концепции "умный город", которая подразумевает интеграцию информационных и коммуникационных технологий (далее - ИКТ) и Интернета вещей (IoT) для управления городским имуществом в целях улучшения качества жизни и повышения эффективности обслуживания населения. ИКТ позволяют акиматам городов напрямую взаимодействовать с сообществами и городской инфраструктурой и следить за тем, что происходит в городе. В целом проект "умного" города состоит, в основном, из следующих компонентов: решения в области энергопоставки и энергосбережения; управление водными ресурсами: модернизация водных систем, мониторинг потребления, системы экологической безопасности; здания, в которых все инженерные и информационные системы интегрированы в единую систему управления; использование информационных технологий при предоставлении государственных услуг.

      Международная консалтинговая компания McKinsey прогнозирует появление 600 "умных" городов уже к 2020 году. Согласно прогнозу они будут генерировать по меньшей мере две трети мирового ВВП. В этой связи эту важную работу необходимо продолжить как в центрах агломераций, так и других крупных и больших городах.

      Города "второго уровня"

      В настоящее время в Казахстане к городам "второго уровня" относятся 14 городов областного значения, которые являются административными центрами областей (города Кокшетау, Талдыкорган, Атырау, Уральск, Тараз, Караганда, Костанай, Кызылорда, Актау, Павлодар, Петропавловск, Усть-Каменогорск, Актобе и Туркестан). При этом центр Актюбинской области город Актобе в рамках Прогнозной схемы и настоящей Государственной программы идентифицирован как город-ядро агломерации. Город областного значения, не являющийся областным центром, Семей также отнесен к городу "второго уровня". Это связано с тем, что город Семей по структуре экономики и численности населения не может быть идентифицирован как моно- или малый город. При этом динамика ряда социально-экономических показателей за последние годы свидетельствует о необходимости принятия дополнительных мер по развитию города Семей. Тогда как города "второго уровня", являющиеся областными центрами, в настоящее время развиваются опережающими темпами по сравнению с остальной территорией (населенными пунктами) областей.

      Численность населения городов "второго уровня" (за исключением города Актобе) по состоянию на начало 2019 года составила 4 006,5 тыс. человек, что составляет 21,8% от общей численности населения в республике или 37,4% от городского населения страны (в 2017 году - 3 920,5 тыс. человек, в 2016 году - 3 880,6 тыс. человек, в 2015 году - 3 824,2 тыс. человек и в 2014 году -3 604,1 тыс. человек). За рассматриваемый период во всех городах "второго уровня" наблюдается рост численности населения, что связано как с положительными значениями естественного прироста населения, так и сложившимся положительным сальдо миграции.

      Сравнительный анализ основных показателей социально-экономического развития этих городов показал, что большинство городов является центрами притяжения и концентрации производственных, финансовых и трудовых ресурсов в своих регионах.

      Таблица 1. Основные социально-экономические показатели городов "второго уровня" (без города Актобе) за 2015-2018 годы

№ п/п

Наименование городской администрации

Численность населения, тыс.чел. (на конец года)

2015

2016

2017

2018

1.

Кокшетау

159,4

159,9

159,8

159,3

2.

Талдыкорган

165,3

169,0

171,7

173,2

3.

Атырау

302,2

314,2

327,9

338,8

4.

Усть-Каменогорск

333,0

335,7

341,1

343,8

5.

Уральск

288,4

295,6

304,0

309,5

6.

Тараз

363,0

361,8

355,8

357,8

7.

Караганда

498,0

500,6

501,4

497,9

8.

Костанай

231,9

235,3

239,7

243,0

9.

Кызылорда

277,8

286,2

294,4

303,2

10.

Актау

185,9

185,9

186,2

187,7

11.

Павлодар

358,9

360,1

360,0

360,1

12.

Петропавловск

216,2

216,6

218,0

219,0

13.

Семей

343,6

344,4

347,3

348,9

14.

Туркестан

257,0

259,4

262,8

164,7


      продолжение таблицы 1

№ п/п

Наименование городской администрации

Объем инвестиций в основной капитал

2015

2016

2017

2018

млн. тг.

доля от областного уровня, %

млн. тг.

доля от областного уровня, %

млн. тг

доля от областного уровня, %

млн. тг.

доля от областного уровня, %

1.

Кокшетау

28 363

14,3

29 368

13,2

28 169

10,6

39 266

14,1

2.

Талдыкорган

51 699

10,5

64 043

12,1

55 739

10,6

62 733

10,8

3.

Атырау

633 796

43,1

827 626

40,6

642 991

26,0

415 594

11,3

4.

Усть-Каменогорск

82 144

19,9

80 410

18,4

115 589

26,5

132 974

26,9

5.

Уральск

56 292

15,4

51 830

12,9

68 926

16,2

91 871

20,4

6.

Тараз

43 704

22,5

56 868

26,3

63 389

28,1

71 339

27,0

7.

Караганда

86 391

25,2

95 299

30,0

105 737

29,1

119 737

24,5

8.

Костанай

38 028

23,3

39 531

22,2

59 287

29,3

72 040

28,9

9.

Кызылорда

135 104

57,0

139 761

64,7

103 819

42,7

138 006

41,5

10.

Актау

116 222

25,3

104 123

25,7

87 089

20,0

134 680

26,7

11.

Павлодар

137 942

30,5

154 498

35,1

219 960

45,4

136 196

33,1

12.

Петропавловск

52 713

34,0

56 291

33,7

71 508

37,3

67 615

31,6

13.

Семей

47 264

11,5

46 862

10,7

62 167

14,3

68 631

13,9

14.

Туркестан

19 258

4,6

20 317

5,3

21 719

4,5

36 257

11,5


      продолжение таблицы 1

№ п/п

Наименование городской администрации

Объем промышленной продукции

2015

2016

2017

2018

млн. тг.

доля от областного уровня, %

млн. тг.

доля от областного уровня, %

млн. тг.

доля от областного уровня, %

млн. тг.

доля от областного уровня, %

1.

Кокшетау

83694,5

25,0

99581,4

21,9

106302,3

18,9

105998,9

16,1

2.

Талдыкорган

39884,0

7,1

54 927,4

8,1

68020,5

8,5

71993,6

8,1

3.

Атырау

178235,6

5,2

239024,8

5,3

406916,6

7,4

612008,9

8,6

4.

Усть-Каменогорск

634964,2

62,1

977430,6

64,9

977801,8

61,8

1089708,7

58,6

5.

Уральск

109328,5

8,4

128115,0

8,2

148308,4

7,7

166393,7

6,7

6.

Тараз

185766,6

65,4

207938,9

60,9

230430,7

61,6

240144,4

57,0

7.

Караганда

274108,7

19,3

338107,7

17,4

381314,2

16,4

368653,8

14,6

8.

Костанай

159565,5

36,0

212091,7

35,4

279780,2

36,6

306297,0

34,7

9.

Кызылорда

480894,9

80,0

508938,4

76,1

591397,1

80,9

800149,8

85,0

10.

Актау

143036,7

9,1

184741,2

9,8

209640,9

9,0

202936,7

7,0

11.

Павлодар

441639,4

42,3

587011,3

42,8

683282,0

38,4

786893,2

39,6

12.

Петропавловск

111835,5

67,0

133 451,1

67,4

171020,7

71,1

162359,0

66,8

13.

Семей

127044,5

12,4

161201,2

10,7

168415,2

10,6

185508,3

10,0

14.

Туркестан

11701,7

1,7

13634,0

1,7

12869,8

1,5

9757,3

2,2


      Объем промышленного производства в городах "второго уровня" в 2018 году составил 5,2 трлн. тенге (в 2017 году - 4,4 трлн. тенге, в 2016 году - 3,8 трлн. тенге, в 2015 году - 3,0 трлн. тенге и в 2014 году - 3,5 трлн. тенге), что составляет порядка 18,7% от общереспубликанского объема промышленного производства.

      За 2014-2018 годы общий объем промышленного производства городов "второго уровня" увеличился на 48,6%. В городах "второго уровня" - областных центрах развиты отрасли обрабатывающей промышленности. Так, анализ структуры промышленного производства этих городов показал, что доля обрабатывающей промышленности в общем объеме промышленного производства в среднем составляет 58,9%.

      В целом темпы социально-экономического развития областных центров выше по сравнению с другими городскими населенными пунктами страны, за исключением городов Нур-Султана и Алматы. Об этом свидетельствуют также такие данные как объемы инвестиций в основной капитал, в том числе в обрабатывающую промышленность, объемы выпуска продукции, работ и услуг субъектами малого и среднего предпринимательства, показатели уровня жизни населения. Так, на города "второго уровня" приходится в среднем 25% инвестиций в основной капитал по областям республики. Аналогичные доли составляют объемы инвестиций в основной капитал в обрабатывающую промышленность - 39,3%, объемы розничного и оптового товарооборота - 24,3%. При этом средняя заработная плата выше по областным центрам по сравнению с областями.

      Вместе с тем в городах имеются проблемы, которые следует решать. Это - неэффективный общественный транспорт, транспортные пробки и загрязнение воздушной среды, высокий износ инженерных сетей и низкое качество предоставляемых коммунальных услуг и, одновременно, отсутствие, помимо государственного бюджета, финансовых инструментов на модернизацию инженерной инфраструктуры, недостаточное жилищное строительство и фактическое отсутствие рынка легального арендного жилья. Так, фонд муниципального (коммунального) жилья в среднем по городам Казахстана составляет около 3%, тогда как 97% приходится на частное жилье. В республике по сравнению с развитыми странами Европы, особенно Скандинавии, не сформирован рынок арендного жилья (в настоящее время часть "теневой" экономики с завышенными ценами). При этом характерной особенностью жилищного строительства является преобладание индивидуальной застройки, в основном на периферии городов, формируя малонаселенные (некомпактные) жилые районы. Кроме того, эти районы зачастую не в полной мере обеспечены коммунальной инфраструктурой, в первую очередь, канализацией. В населенных пунктах не налажена система утилизации промышленных и бытовых отходов. Все это тормозит свободное движение рабочей силы, создание качественной городской среды для отдыха и другие процессы.

      При этом, по данным ВБ и Азиатского банка в настоящее время в среднем до 75% объектов коммунальной инфраструктуры городов республики нуждаются в замене или модернизации. Например, до 80% районных тепловых сетей устарели, что является причиной больших потерь тепловой энергии. Однако необходимо особо отметить, что указанный износ инженерной инфраструктуры в областных центрах заметно ниже, чем в моно- и малых городах республики.

      В целом практика стран ОЭСР свидетельствует, что развитие крупных и больших городов более эффективно, если они развиваются в виде функциональных городских районов.

      Однако зачастую наблюдается искусственная урбанизация путем присоединения близлежащих сельских округов, что приводит к расширению границ города и, соответственно, снижению плотности застройки. На неконтролируемое расширение границ городов влияет и недостаточно эффективное планирование землепользования на местном уровне.

      В рамках ведения региональной политики проведена группировка моно- и малых городов, СНП, входящих в состав ФГР (согласно приложению 2 к настоящей Государственной программе).

      Экологические проблемы городов. Основным источником загрязнения и запыленности городов являются теплоэлектростанции на угле и большое количество индивидуального автотранспорта с большим сроком эксплуатации. Последнее во многом зависит от того, что городской общественный транспорт в регионах зачастую в изношенном состоянии. Загрязнение воздуха является особенно актуальной проблемой в крупных и больших городах, в частности, в городах Алматы и Шымкенте. Концентрация РМ2,5 (пыль размерами 2,5 мк) периодически превышает годовые допустимые пределы Всемирной организации здравоохранения. Загрязнение воздуха измеряется не на должном уровне.

      В городах, в том числе крупных, не налажена система утилизации промышленных и бытовых отходов по современным технологиям (опыт Швеции). Токсичные (ядовитые) вещества из так называемых полигонов твердых бытовых отходов (далее - ТБО) поступают в подземные воды или распыляются на большие расстояния и далее включаются в кругооборот живой природы.

      В этой связи в разрабатываемом в настоящее время проекте Экологического кодекса учтен международный опыт экологического законодательства и практика стран ОЭСР, предусматривающий новые подходы по управлению отходами, в том числе лицензирование деятельности переработки опасных отходов, а также поощрение и стимулирование государством широкого применения наилучших доступных и зеленых технологий.

      Главным направлением совершенствования экологического законодательства является реализация экологического принципа "загрязнитель платит", что предполагает создание условий для принятия превентивных мер в целях недопущения негативного воздействия на окружающую среду.

      Следует обратить внимание на то, что многие города не обеспечивают свои финансовые потребности, опираясь, в основном, на бюджетные трансферты и субсидии (до 70%). При этом акиматы областей нередко представляют в центральные государственные органы бюджетные заявки на строительство объектов в заведомо неперспективных населенных пунктах.

      В крупных и больших городах республики не развиты "общественные пространства", что существенно ухудшает условия жизни горожан и привлекательность населенных пунктов. По данным ПРООН (2018) "Зеленые зоны, включая парки, общественные места и спортивные площадки, имеют фундаментальное значение для любой городской экосистемы, поскольку их наличие повышает качество жизни, делая компактное проживание более привлекательным и приемлемым. Проживание в более озелененных районах связано с улучшением психического здоровья и эмоционального благополучия и снижением смертности от всех причин. Наличие большего числа зеленых зон также дает ряд преимуществ с точки зрения состояния окружающей среды, поскольку это обеспечивает снижение выделения тепла и выбросов парниковых газов в городах. Важность наличия зеленых зон признана в задаче 7 Цели устойчивого развития 11, которая призывает к 2030 году "обеспечить всеобщий доступ к безопасным, доступным и открытым для всех зеленым зонам и общественным местам, особенно для женщин и детей, пожилых людей и инвалидов". Кроме того, указывается, что в Казахстане доля городского пространства, отведенного под зеленые зоны, невелика и в среднем составляет 5 процентов, в то время как в европейских городах этот показатель равен примерно 15 процентам.".

      В городах не принимался комплекс мер по "шаговой доступности" объектов (социальных, досуговых, предоставления государственных услуг и другие) для населения из-за несоблюдения принципа высокой плотности застройки. Для получения многих услуг горожанам приходится садиться за автомобиль, что также ухудшает экологию. Решение данной проблемы на плановой основе начато с 2019 года с принятием совместного приказа центральных государственных органов об утверждении системы региональных стандартов.

      СНП, моно- и малые города, расположенные вблизи крупных и больших городов, рассматриваются отдельно от центров ФГР и не участвуют в процессе планирования и регулирования городского развития.

      Города "третьего уровня" (моно- и малые города)

      В Казахстане насчитывается 41 малый город, численность населения которых по итогам 2018 года составила 892,0 тыс. человек в среднегодовом исчислении (в 2017 году - 903,2 тыс., 2016 году - 912,4 тыс., в 2015 году - 913,5 тыс., в 2014 году - 910,4 тыс.). В целом в малых городах отмечается неуклонное снижение численности населения. Например, только в течение 2018 года число жителей уменьшилось на 9,1 тыс. человек. Это связано, в основном, с выездом их населения в крупные и большие города, а также за пределы страны. Так за последние десять лет отрицательное сальдо миграции по моно- и малым городам составило 187,0 тыс. человек, то есть выбыло больше, чем приехало в эти населенные пункты на постоянное место жительства.

      При этом из 41 малого города 32 являются административными центрами соответствующих сельских районов.

      По географическому месторасположению можно выделить следующие типы городов:

      1) в зоне влияния ФГР - Акколь, Алга, Есик, Капшагай, Каскелен, Талгар, Щучинск, Ленгер;

      2) малые города, отдаленные от ФГР - Атбасар, Державинск, Ерейментау, Есиль, Макинск, Степняк, Кандыагаш, Шалкар, Жем, Темир, Эмба, Жаркент, Сарканд, Ушарал, Уштобе, Аягоз, Зайсан, Шар, Шемонаиха, Шу, Приозерск, Каркаралинск, Аральск, Казалы, Булаево, Мамлютка, Тайынша, Сергеевка, Арыс, Сарыагаш, Шардара, Жетисай, Форт-Шевченко;

      3) вдоль автомобильных и железнодорожных магистралей республиканского и международного значения - Акколь, Атбасар, Ерейментау, Есиль, Макинск, Щучинск, Алга, Кандыагаш, Шалкар, Жаркент, Капшагай, Каскелен, Сарканд, Аягоз, Шу, Приозерск, Аральск, Эмба, Ушарал, Уштобе, Зайсан, Шар, Шемонаиха, Арыс, Сарыагаш, Булаево, Мамлютка, Тайынша;

      4) на приграничных территориях - Жаркент, Зайсан, Сарыагаш, Шардара, Шемонаиха, Мамлютка, Булаево, Жетысай.

      Перечень моногородов включает 27 единиц. Численность населения моногородов республики за 2018 год в среднегодовом исчислении составила 1415,6 тыс. человек (в 2017 году - 1415,6 тыс. 2016 году - 1 416,3 тыс., в 2015 году - 1 410,9 тыс., в 2014 году -1 412,3 тыс.), из них 8 моногородов являются административными центрами соответствующих районов.

      Моногорода также различаются по ряду признаков. Так имеются средние и большие города - моногорода с численностью населения 50 тыс. человек и выше - Балхаш, Темиртау, Жезказган, Сатпаев, Экибастуз, Риддер, Жанаозен, Степногорск и Байконыр (в долгосрочной аренде Российской Федерации).

      Ряд моногородов находится в тесной экономической связи с крупными и большими городами. При этом эта связь, в первую очередь, включает постоянную (ежедневную) маятниковую трудовую миграцию в центры ФГР - Хромтау, Текели, Сарань, Темиртау, Абай, Рудный, Аксу, Кентау.

      Вместе с тем, имеются моногорода, находящиеся в отдалении от ФГР - от центров крупных и больших городов. Это - моногорода Балхаш, Шахтинск, Риддер, Степногороск, Кульсары, Аксай, Сатпаев, Жезказган, Жанаозен, Экибастуз, Алтай, Курчатов, Серебрянск, Жанатас, Каратау, Каражал, Аркалык, Житикара, Лисаковск.

      Из 27 моногородов страны вдоль автомобильных дорог международного значения находятся 5 городов (Балхаш, Темиртау, Жанаозен, Кульсары, Хромтау), республиканского значения - 10 (Рудный, Аксу, Аркалык, Абай, Житикара, Риддер, Курчатов, Кентау, Жезказган, Каражал), а также на приграничных территориях - 1 (Житикара).

      В целом численность населения в большинстве моно- и малых городов не увеличивается. Так, за период с 1 января 2009 по 1 января 2019 годов численность населения моно- и малых городов увеличилась всего на 52,5 тыс. чел. или с 2216,0 тыс. до 2268,5 тыс., тогда как все городское население страны, в основном за счет крупных и больших городов, увеличилось на 2,0 млн. человек. Это связано с сокращением производственных мощностей зачастую на единственных градообразующих предприятиях, более низкими по сравнению с крупными и большими городами условиями и качеством жизни. Так среднемесячная заработная плата по итогам 2018 года по моно- и малым городам составила 126,6 тыс. тенге (в 2017 году - 112,5 тыс., в 2016 году - 106,2 тыс., в 2015 году - 94,0 тыс. и в 2014 году - 90,0 тыс.), в том числе по малым городам - 104,8 тыс. тенге (в 2017 году 98,5 тыс., в 2016 году - 92,7 тыс., в 2015 году - 81,3 тыс. и в 2014 году - 78,6 тыс.), моногородам - 159,7 тыс. тенге ( в 2017 году - 134,5 тыс., в 2016 году - 126,7 тыс., в 2015 году - 113,7 тыс. и в 2014 году - 107,8 тыс.), при среднереспубликанском показателе - 162,3 тыс. тенге. При этом необходимо особо отметить, что довольно высокая среднемесячная номинальная заработная плата одного работника по моногородам связана с большой оплатой труда в отдельных городах - Аксай (448,8 тыс. тенге), Жанаозен (435,4 тыс. тенге), Сатпаев (235,1 тыс. тенге), Жезказган (176,4 тыс. тенге).

      В большинстве малых и моногородов страны существует комплекс проблем, в основном связанных с состоянием бывших градообразующих предприятий или доминирующей отрасли. Вместе с тем, развитие градообразующих предприятий республики свидетельствует, что их государственная поддержка, в частности, периодическое прямое или косвенное субсидирование производств не дает ощутимого экономического эффекта. При этом, как отмечается в публикации ОЭСР "Обзор городской политики Казахстана" субсидии и любая иная форма государственной поддержки предприятий в моногородах должны носить исключительно временный характер и ориентироваться на развитие новых, самоокупаемых, прибыльных производств, которые будут способствовать диверсификации моногородов с хорошими экономическими перспективами. Это, в первую очередь, следует учитывать при реализации "якорных" инвестиционных проектов.

      С целью диверсификации экономики моногородов с 2013 года по июнь 2019 года по данным акиматов областей реализованы 48 "якорных" проектов и на стадии реализации находятся 13 проектов. Из общего числа реализованных проектов на город Степногорск приходится 6 проектов. Из числа реализованных проектов стабильно функционируют 32 предприятия (66,7%), простаивают 7 (14,6%), недозагружены 6 (12,5%) и работают периодически 3 предприятия (6,25%). На работающих предприятиях созданы 9,0 тыс. постоянных рабочих мест.

      Необходимо также отметить, что фактически все реализованные "якорные" проекты не носят инновационного характера и не направлены на диверсификацию экономики моногородов на долгосрочную перспективу. Проекты, в основном, связаны с добычей или первичной переработкой сырья - производство извести; производство песка, щебня, песчано-гравийной смеси, оптимальной смеси и асфальтобетона; производство брусчатки, строительных материалов и инертной пыли и других подобных несложных производств.

      Вместе с тем, прогресс наблюдается в тех городах, где основные усилия были направлены на стимулирование предпринимательства - курсы переподготовки, организация бизнес-инкубаторов, а также финансовые инструменты Государственной программы поддержки и развития бизнеса "Дорожная карта бизнеса - 2020".

      В целом при реструктуризации экономики моногородов необходимо использовать имеющиеся резервы и преимущества (туристский рекреационный потенциал и другие).

      Одной из проблем моно- и малых городов является неудовлетворительное состояние инженерной и социальной инфраструктуры. Высокий износ водопроводных, канализационных, тепловых и электрических сетей требует значительных финансовых вложений. Так, в отдельных моно- и малых городах износ водопроводных и канализационных сетей по итогам 2018 года достигает 74%-87%1 (гг. Рудный, Талгар).

      В рамках разработки настоящей Государственной программы проведена группировка малых и моногородов на города с высоким, средним и низким экономическим потенциалом с указанием специализации, а также численности населения данных городов (согласно приложению 3 к настоящей Государственной программе).

      Приграничные территории

      На границе Казахстана и России "разности потенциалов" в развитии экономики нет, соседние сельские районы России не имеют явного преимущества в развитии, как и районы Казахстана. Высокий душевой ВРП в западных областях Казахстана и Тюменской области остается статистической величиной, большая часть нефтегазовых доходов уходит в центральный бюджет, что препятствует ускоренному развитию и созданию новых рабочих мест в самих регионах. Приграничное взаимодействие средне- или слаборазвитых регионов невелико или имеет узкую номенклатуру обмена, значительную долю теневой торговли.

      Однако необходимо особо отметить, что на приграничных территориях России есть ряд крупных городов (Омск, Курган, Екатеринбург, Саратов, Оренбург и другие), которые притягивают сельскую молодежь из Северо-Казахстанской области.

      _______________________________________________________

      1Источник: Данные по малым и моногородам представлены АО "Институт экономических исследований" и местными исполнительными органами.

      Динамично развивающийся товарооборот с Китаем, создание международных центров приграничной торговли, принятые меры по развитию транспортных сообщений вглубь территорий республики с выходом в другие страны, огромный туристический потенциал создают предпосылки для развития экономики приграничных районов Алматинской и Восточно-Казахстанской областей.

      В приграничном с Китаем Панфиловском районе Алматинской области начата реализация проекта по строительству нового города Нуркент. Проект направлен на обеспечение условий для организации упорядоченного процесса трудовой миграции из других регионов страны по мере развития крупнейшего транспортно-промышленного узла, возрождаемого Великого Шелкового пути. Формирование нового центра притяжения трудовых ресурсов обусловлено пересечением в этом районе крупнейших транснациональных проектов: транспортного коридора "Западная Европа - Западный Китай", специальной экономической зоны "Хоргос - Восточные ворота", Международного центра приграничного сотрудничества "Хоргос".

      Строительство инженерной инфраструктуры нового города Нуркент, дорожное строительство, озеленение, строительство объектов социальной инфраструктуры (школы, детские сады, поликлиники и т.п.), частично жилищное строительство будут проведены за счет бюджетных средств, жилищное и коммерческое строительство - за счет средств частных инвесторов с учетом государственной поддержки в рамках действующих программ.

      Сельские населенные пункты

      По состоянию на 1 января 2019 года по республике насчитывается 6454 СНП (в 2017 году - 6668, в 2016 году - 6693, в 2015 году - 6724, в 2014 году - 6828). При этом на указанную дату в сельской местности проживало 7697,0 тыс. человек.

      По итогам мониторинга за 2017 год из общего количества СНП 1309 соответствует высокому, 4775 - среднему, а 477 - низкому потенциалу развития. 3509 СНП являются малочисленными (500 человек и менее) и в них проживает всего 8,9% сельских жителей. При этом имеется 278 сел с населением 5 тыс. чел. и более в каждом. В соответствии с действующими государственными нормативами СНП в целом обеспечены объектами образования и здравоохранения. Так, по итогам 2016 года в 73% сел имеются объекты образования (в 2015 году - 74%, в 2014 году - 74%) и 80% сел обеспечены объектами здравоохранения (в 2015 году - 81%, в 2014 году - 81%). По данным на 2016 год обеспеченность электричеством и телефонной связью СНП составляла 98%. Количество СНП, обеспеченных централизованным газоснабжением, составляло 17% от общего количества сел (в 2015 году - 16%, в 2014 году - 15%). Кроме того, 25% автомобильных дорог местного значения требовали капитального ремонта (в 2015 году - 27%, в 2014 году - 25%). С тех пор ситуация кардинально не изменилась, поскольку существенных финансовых вливаний на развитие инфраструктуры СНП за последние 2-3 года не проводилось.

      Районными центрами являются 122 СНП. Опорными СНП были определены 311 СНП, однако с момента реализации проекта "Ауыл - Ел бесiгi" их количество уточняется.

      За последние десятилетия по стране наблюдается неуклонное сокращение числа СНП. Например, с 2005 по 2016 годы число СНП сократилось на 965 единиц, в течение 2018 года - на 94 единицы.

      Сокращение СНП и, соответственно, сельского населения связано как с повышением производительности труда в сельском хозяйстве, так и неодинаковыми условиями жизни в городской и сельской местности.

      Так по итогам 2018 года: размер заработной платы работников в сельской местности составлял 72,5% от городских (117,7 тыс. и 162,3 тыс. тенге, соответственно); уровень бедности (доля лиц, имеющих доходы ниже прожиточного минимума) на селе - 6,7%, в городе - 2,5%; численность врачей (на 10 тыс. насления) на селе - 14,3, городе - 43,7; обеспеченность населения централизованным водоснабжением на селе - 84,4%, городе - 94,5%; проведение очистки сточных вод на селе - 8,6%, городе - 68,7%. Также необходимо отметить, что согласно международному рейтингу PISA в 2015 году среди 15-летних школьников качество образования у сельских школьников отстает от городских сверстников от 0,5 до 4-х лет (в зависимости от региона, языка обучения и предмета).

      В целом предоставление социальных и коммунальных услуг в сельской местности обходится государству значительно дороже, чем в крупных и больших городах - строительство разбросанных инженерных сетей, малокомплектные школы (далее - МКШ) и другие.

      Решение данных диспропорций начато в рамках приведения в соответствие с системой региональных стандартов по доступности социальных благ и государственных услуг, а также обеспеченности необходимой инфраструктурой для жизнедеятельности людей на селе.

      Отставание сельского образования от городского связано с рядом причин. Так по состоянию на 2018-2019 учебный год в республике насчитывались 2886 МКШ, в том числе: начальных школ - 584, основного среднего образования - 811, общего среднего образования - 1491 школы. В данных МКШ учатся 198,6 тыс. детей, в том числе по уровням образования: в начальных школах - 7,6 тыс., в общих средних школах - 33,3 тыс., в средних школах - 157,8 тыс. детей. Наибольшее количество МКШ находятся в Северо-Казахстанской (380), Акмолинской (379), Восточно-Казахстанской (351), Костанайской (340) областях, а наименьшее количество в Мангистауской (12), Кызылординской (20) и Атырауской (25) областях.

      В случае реорганизации МКШ по стране закроется 430 малокомплектных начальных школ с общим контингентом 3,6 тыс. учеников и 1,3 тыс. учителей. При этом данные меры могут привести к возникновению негативной реакции среди сельского населения по следующим причинам:

      1) естественный отказ родителей передавать детей (от 6 до 10 лет) на временное проживание в "принимающую" семью или интернат;

      2) отсутствие у педагогов школ, подлежащих закрытию, возможности в дальнейшем трудоустройстве;

      3) отсутствие желания и финансовой возможности у населения для переезда в другие населенные пункты. Однако, учитывая недостаточную школьную подготовку в МКШ и расходы на их содержание, существенно превышающие таковые в полнокомплектных школах, работа по сокращению МКШ будет продолжена. Соответствующие меры по сокращению МКШ необходимо сосредоточить на уровне основного и общего среднего образования, поскольку ученики начальной школы однозначно должны жить с родителями.

      Вместе с тем, вопрос организации безопасного подвоза детей, проживающих в населенных пунктах, где отсутствуют школы, также требует внимания. В целом по республике подвоз обучающихся, проживающих в населенных пунктах, где нет школ, осуществляется 974 автомобилями, из них 71 (2016 г. - 69) приобретены в 2018 году. В настоящее время потребность составляет 173 (2017 г. - 159) единицы автотранспорта (Туркестанской - 50, Акмолинской - 33, Костанайской - 30, Северо-Казахстанской - 30, Алматинской - 12, Карагандинской - 8, Западно-Казахстанской - 5, Восточно-Казахстанской - 3, Кызылординской областях - 2). Данная потребность составляет не только в недостающем автотранспорте, но и замене изношенного автотранспорта, на котором в настоящее время осуществляется перевозка детей.

      Для повышения кадрового потенциала в сельской местности с 2009 года реализуется проект "С дипломом в село!". С начала внедрения проекта свыше 60 тыс. специалистов получили подъемное пособие на сумму 7,4 млрд. тенге, а свыше 27,5 тыс. специалистов получили бюджетные кредиты для приобретения или строительства жилья на сумму 70,6 млрд. тенге. Например, в 2018 году 5,8 тыс. специалистов получили подъемное пособие на сумму 986,8 млн. тенге, а свыше 4 тыс. специалистов получили бюджетные кредиты для приобретения или строительства жилья на сумму 13,7 млрд. тенге.

      В 2019 году выплата единовременного подъемного пособия на одного специалиста увеличилась с 70-кратного размера месячного расчетного показателя до 100 месячных расчетных показателей.

      В соответствии с поручениями Елбасы, данными на XVIII съезде партии "Hұp Отан" 27 февраля 2019 года, начата реализация проекта "Ауыл - Ел бесігі".

      Основными целями проекта являются улучшение качества жизни на селе, модернизация социальной среды сельских территорий, доведение их до параметров системы региональных стандартов.

      В рамках проекта поставлены задачи по развитию социальной и инженерной инфраструктуры сельских территорий, обеспечению доступности сельских жителей к социальным благам и государственным услугам, и в целом созданию более комфортной среды проживания.

      В 2019 году для эффективной реализации проекта разработан и осуществлен следующий алгоритм действий.

      Первое. На основе анализа потенциалов развития и текущей экономической ситуации проведен отбор опорных СНП, в которых намечена реализация проектов. При этом по каждому проекту и населенному пункту была разработана дорожная карта по достижению целей.

      Второе. В 2019 году совместно с международными экспертами усовершенствованы методология и модели расчета показателей для приоритезации СНП в качестве опорных.

      Ключевые изменения в новой методике по определению перспективности СНП рассматриваются в рамках сельских кластеров, а не по отдельности по перспективному (опорному) селу. Это позволяет сформировать более целостную картину по охвату населения, особенно инфраструктурой общего пользования.

      По результатам статического анализа "население" рассматривается как наиболее значимый параметр оценки приоритетности СНП, вместо ранее использованных показателей сельского хозяйства.

      Оценка численности населения производится в рамках динамики за последние 10 лет, а не исключительно в статическом состоянии на отчетную дату.

      Учет географического положения СНП осуществляется с применением геопространственного анализа при определении приоритезации, включая приближенность к туристическим объектам, государственной границе.

      При реализации проекта применен комплексный подход к развитию опорных сел с обеспечением "бюджетного фильтра" (приоритетного финансирования включенных в проект опорных сел).

      На реализацию проекта из республиканского бюджета на 2019-2021 годы предусмотрено 90,0 млрд.тенге, в том числе 30,0 млрд.тенге в 2019 году.

      Распределение средств из республиканского бюджета по регионам было осуществлено, исходя из численности сельского населения, проживающего в СНП, имеющих высокий потенциал развития.

      Совместно с акиматами регионов в 2019 году были отобраны 53 СНП. В данных опорных СНП запланировано реализовать 452 мероприятия, из которых 233 направлены на развитие транспортной инфраструктуры, 153 - социальной инфраструктуры и 66 - ЖКХ.

      Упор сделан на крупные населенные пункты - районные центры с наибольшим количеством населения, в которых требуется скорейшее решение накопившихся острых инфраструктурных проблем. Реализация проекта в 2019 году позволит улучшить качество жизни почти 700 тыс. человек или 9% сельского населения.

      Объем финансирования на 1 районный центр в среднем составляет около 670 млн. тенге.

      Акиматам регионов рекомендовано направить на софинансирование не менее 10% от общей суммы финансирования проектов.

      Акиматами областей по каждому проекту разработаны и приняты соответствующие "дорожные карты" со сроками реализации с закреплением ответственных должностных лиц.

      По прогнозным данным общая численность населения страны к 2025 году достигнет 20 млн. человек. При этом численность сельского населения останется практически на том же уровне, что и в настоящее время - 7,7 млн., но доля снизится до 38,5%.

      В целом необходимо особо отметить, что искусственное сдерживание населения на селе не продуктивно, поскольку в настоящее время доля сельского населения в общей численности населения составляет 42%, что сопоставимо с данными по ряду африканских стран и значительно больше, чем в странах ОЭСР.

      SWOT-анализ развития регионов в рамках Государственной программы


Сильные стороны

Слабые стороны

Тенденции роста численности городского населения;
высокая доля крупных городов Алматы и Нур-Султана в ВВП страны;
динамичное развитие сферы услуг в крупных городах - Нур-Султане и Алматы (образование, здравоохранение, культура и досуг);
создание благоприятной среды для развития современной (инновационной) экономики в ФГР;
внедрение системы "Smart City" в рамках Государственной программы "Цифровой Казахстан";
рост числа высококлассных специалистов в крупных и больших городах;
транспортная связанность столицы с регионами страны.
 

Отставание по уровню урбанизации от развитых стран;
низкая конкурентоспособность крупных городов страны на глобальном и региональном (евразийском) рынках;
региональные диспропорции по показателям качества жизни населения;
низкий уровень диверсификации экономики моно- и малых городов, СНП;
неразвитость инфраструктуры приграничного сотрудничества;
недостаточная транспортная связанность между городами-ядрами и прилегающими к ним населенными пунктами в ФГР;
несоответствие инженерной и социальной инфраструктуры, высокий износ водопроводных, канализационных, тепловых и электрических сетей, внутригородских дорог в населенных пунктах;
отсутствие альтернативных источников финансирования модернизации инженерной инфраструктуры в городах (помимо государственного бюджета);
системные проблемы в сфере охраны окружающей среды.

Возможности

Угрозы

Реструктуризация экономики агломераций, моно- и малых городов, входящих в состав
ФГР;
развитие мобильного рынка труда в крупных городах;
формирование крупных рынков сбыта в агломерациях, крупных городах;
реализация стратегий развития крупных городов страны до 2050 года;
расширение экономического потенциала приграничных территорий страны в связи с реализацией крупных инфраструктурных проектов;
повышение качества жизни населения за счет технологичного (инновационного) развития крупных городов, моно-, малых городов, СНП при реализации системы региональных стандартов;
активное внедрение механизмов ГЧП для повышения инвестиционной привлекательности ФГР.

Возникновение диспропорций в урбанизационных процессах - развитие "ложной" урбанизации;
инвестиционная непривлекательность отдаленных от крупных и больших городов моно- и малых городов;
массовая безработица в связи с остановкой градообразующих предприятий в моно- и малых городах, а также сельской местности;
риски массового оттока молодежи из сельской местности северных регионов в соседние страны;
чрезмерная нагрузка на городскую социальную и инженерную инфраструктуру;
нарушение экологического равновесия в результате "псевдоурбанизации".
 


      4. Цели, задачи, целевые индикаторы и показатели результатов реализации Государственной программы

      Целями Государственной программы являются повышение экономической конкурентоспособности регионов и улучшение качества жизни населения через управляемую урбанизацию.

      Достижение данных целей будет измеряться следующими целевыми индикаторами:

Целевые индикаторы

2020 год

2021 год

2022 год

2023 год

2024 год

2025 год

Источник информации

Ответственные за достижение

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1. Уровень урбанизации*, % (на конец года)

По республике
в среднем

59,5

60,1

60,7

61,3

62,0

62,6

Данные МНЭ

МНЭ, МИО областей

Акмолинская область

48,6

49,0

49,3

49,6

50,0

50,4

Актюбинская область

70,7

71,2

71,7

72,2

72,7

73,2

Алматинская область

24,5

24,7

24,8

25,0

25,2

25,4

Атырауская область

53,3

53,9

54,5

55,1

55,8

56,4

Восточно-Казахстанская область

62,8

63,4

64,0

64,7

65,3

65,9

Жамбылская область

40,9

41,2

41,5

41,8

42,0

42,3


1

2

3

4

5

6

7

8

9

Западно-Казахстанская область

53,7

54,3

55,0

55,6

56,2

56,8



Карагандинская область

80,8

81,3

81,9

82,5

83,0

83,6

Костанайская область

55,6

56,2

56,8

57,4

58,1

58,7

Кызылординская область

45,1

45,7

46,3

47,0

47,6

48,2

Мангистауская область

43,3

43,6

43,9

44,2

44,5

44,8

Павлодарская область

71,8

72,3

72,8

73,3

73,8

74,3

Северо-Казахстанская область

47,0

47,7

48,3

48,9

49,5

50,1

Туркестанская область

20,1

20,2

20,4

20,5

20,7

20,8

г. Нур-Султан

100

100

100

100

100

100

г. Алматы

100

100

100

100

100

100

г. Шымкент

100

100

100

100

100

100

2. Разрыв развития по ВРП на душу населения между регионами**, раз

по республике

3,1

3,0

3,0

2,9

2,8

2,7

Данные МНЭ

МНЭ

3. Темпы роста реальных денежных доходов населения***, %, в том числе:

По республике в среднем

12,0

18,2

23,8

29,7

35,9

42,3

Данные МНЭ

МНЭ, МИО областей, городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента

Акмолинская область

23,8

33,2

42,2

51,8

62,1

73,0

Актюбинская область

18,2

26,4

34,1

42,3

51,0

60,2

Алматинская область

27,4

38,9

50,4

62,8

76,3

90,9

Атырауская область

1,8

6,1

9,7

13,5

17,4

21,4

Восточно-Казахстанская область

19,2

26,3

32,9

39,8

47,0

54,7


1

2

3

4

5

6

7

8

9

Жамбылская область

12,7

17,8

22,1

26,7

31,4

36,2



Западно- Казахстанская область

7,6

12,4

16,6

20,9

25,3

30,0

Карагандинская область

13,8

18,9

23,3

27,9

32,6

37,5

Костанайская область

25,5

35,2

44,5

54,5

65,2

76,6

Кызылординская область

12,3

17,3

21,7

26,2

30,8

35,7

Мангистауская область

8,8

17,6

26,1

35,2

44,9

55,4

Павлодарская область

13,4

21,0

28,1

35,6

43,6

52,0

Северо- Казахстанская область

13,2

19,7

25,7

31,9

38,5

45,4

Туркестанская область

4,8

9,5

13,6

17,8

22,2

26,7

г. Нур-Султан

6,4

12,5

18,0

23,9

30,0

36,4

г. Алматы

7,6

13,0

17,8

22,8

28,0

33,4

г. Шымкент

5,1

10,0

14,4

19,1

24,0

29,1

      * Прогнозные значения уровня урбанизации на 2020 - 2025 годы рассчитаны на основе темпов роста/снижения уровня урбанизации за 2000-2018 годы.

      ** Прогнозные значения разрыва по ВРП на душу населения между регионами на 2020-2025 годы рассчитаны на основе анализа темпов роста/снижения объемов ВРП по 16 регионам за 2016-2017 годы и по 17 регионам за 2018 год.

      *** Прогнозные значения темпов роста реальных денежных доходов населения на 2020 - 2025 годы рассчитаны на основе анализа темпов роста/снижения реальных денежных доходов по отношению к 2016 году.

      Для достижения поставленной цели предусматривается решение следующих задач:

      1) развитие ФГР - агломераций с центрами в городах Нур-Султане, Алматы, Шымкенте и Актобе;

      2) развитие ФГР с центрами в областных центрах, городе Семей;

      3) развитие моногородов с численностью населения более 50 тыс. человек, не входящих в состав ФГР;

      4) развитие приграничных моно- и малых городов с прилегающими территориями;

      5) развитие СНП.

      Задача 1. Развитие ФГР - агломераций с центрами в городах Нур-Султане, Алматы, Шымкенте и Актобе

      Достижение данной задачи будет измеряться следующим показателем результатов:

Показатель результатов

2020 год

2021 год

2022 год

2023 год

2024 год

2025 год

Источник информации

Ответственные за достижение

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1. Численность населения в агломерациях, тыс. человек

Всего по агломерациям

7069,3

7250,7

7432,0

7648,9

7873,0

8 088,8

Данные МНЭ

МНЭ, МИО Актюбинской области, городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента

Столичная

1379,7

1422,8

1465,9

1534,9

1607,1

1669,6

в том числе город Нур-Султан

1117,9

1152,9

1187,8

1243,6

1302,0

1352,6

Алматинская

3020,3

3103,5

3186,8

3280,0

3376,0

3471,3

в том числе город Алматы

1933,6

1985,9

2038,2

2096,7

2156,8

2216,5

Шымкентская

2001,2

2044,1

2087,0

2129,5

2172,9

2218,1

в том числе город Шымкент

1050,6

1073,1

1095,6

1132,1

1169,8

1201,7

Актюбинская

668,1

680,3

692,3

704,5

717,0

729,8

в том числе город Актобе

495,1

505,7

515,4

525,5

540,5

552,5

2. Увеличение объемов привлечения инвестиций в основной капитал (за исключением бюджетных средств) в центрах агломерации, млн. тенге

Итого

2 070 439

2 295 898

2 522 183

2 779 129

3 033 543

3 340 218



г. Нур-Султан

700 000

805 500

905 520

1 014 182

1 115 200

1 253 064


1

2

3

4

5

6

7

8

9

г. Алматы

655 674

718 164

783 021

863 660

941 595

1 030 035

Данные МНЭ

МНЭ, МИО Актюбинской области, городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента

г. Шымкент

584 312

635 157

690 935

751 136

816 498

888 405

г. Актобе

130 453

137 077

142707

150 151

160 250

168 714


      Задача 2. Развитие ФГР с центрами в областных центрах, городе Семей

      Достижение данной задачи будет измеряться следующими показателями результатов:

Показатель результатов

2020 год

2021 год

2022 год

2023 год

2024 год

2025 год

Источник информации

Ответственные за достижение

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1. Численность населения областных центров, г. Семей, тыс. чел. (на конец года)

Всего по областным центрам (городская администрация)

3739,1

3772,6

3806,1

3839,8

3873,1

3906,8

Данные МНЭ

МНЭ, МИО областей

Кокшетау

146,2

146,3

146,5

146,6

146,7

146,9

Талдыкорган

150,8

152,7

154,6

156,5

158,4

160,3

Атырау

251,8

256,7

261,5

266,4

271,2

276,1

Усть-Каменогорск

338,8

342,1

345,3

348,6

351,8

355,1

Тараз

363,0

365,4

367,8

370,2

372,6

375,0

Уральск

246,3

249,8

253,3

256,8

260,3

263,8

Караганда

503,6

504,4

505,2

506,0

506,8

507,6

Костанай

245,2

247,0

248,8

250,7

252,5

254,4

Кызылорда

247,5

251,3

255,1

258,9

262,6

266,4

Актау

187,3

189,1

189,1

191,0

192,0

196,5

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Павлодар

331,8

332,3

332,8

333,3

333,8

334,3



Петропавловск

220,0

220,9

221,8

222,8

223,7

224,6

Семей

329,3

331,8

334,3

336,8

339,3

341,8

Туркестан

177,5

182,8

188,1

193,4

198,7

204,0

2. Увеличение объемов привлечения инвестиций в основной капитал (за исключением бюджетных средств) в разрезе областных центров и г. Семей, млн. тенге

Итого

1 864 535

2 042 996

2 231 449

2 466 887

2 692 628

2 955 274

Данные МНЭ

МНЭ, МИО областей

Кокшетау

33 196

37 116

41 291

46 669

51 925

58 000

Талдыкорган

43 824

50 072

56 788

65 933

74 723

85 276

Атырау

1 011 070

1 109 313

1 210 193

1 341 618

1 463 560

1 603 653

Уральск

65 220

73 232

81 708

93 056

103 670

116 205

Тараз

56 580

65 329

74 834

87 941

100 661

115 981

Караганда

109 802

119 618

129 774

142 300

154 448

168 220

Костанай

44 813

48 889

53 314

58 071

63 282

69 471

Кызылорда

113 429

123 547

133 928

147 071

159 527

173 403

Актау

105 628

117 047

129 088

143 843

158 755

175 548

Туркестан

20 553

23 010

25 758

28 793

32 158

35 925

Павлодар

97 283

107 011

117 712

129 483

142 432

156 675

Петропавловск

58 354

65 539

73 167

83 394

93 054

104 404

Усть-Каменогорск

63 223

61 503

60 894

54 415

48 733

45 712

Семей

41 560

41 770

43 000

44 300

45 700

46 801

3. Степень износа инженерной и транспортной инфраструктуры моно- и малых городов, входящих в состав ФГР

доля автомобильных дорог в удовлетворительном состоянии, %


1

2

3

4

5

6

7

8

9

в среднем по моно- и малым городам

53,6

53,9

54,2

54,4

54,7

55,0

Данные МИО

МИО областей

Акколь

56,9

57,1

57,4

57,7

58,0

58,3

Есик

75,3

75,7

76,1

76,5

76,9

77,3

Талгар

74,7

75,1

75,5

75,9

76,2

76,6

Каскелен

62,9

63,2

63,6

63,9

64,2

64,5

Капшагай

78,8

79,2

79,6

80,0

80,4

80,8

Хромтау

45,2

45,5

45,7

45,9

46,2

46,4

Алга

60,7

61,0

61,3

61,6

61,9

62,2

Ленгер

15,7

15,8

15,9

16,0

16,1

16,2

Темиртау

25,9

26,0

26,1

26,2

26,4

26,5

Сарань

32,3

32,5

32,6

32,8

33,0

33,1

Абай

36,4

36,5

36,7

36,9

37,1

37,3

Щучинск

42,9

43,1

43,4

43,6

43,8

44,0

Рудный

80,8

81,2

81,6

82,0

82,4

82,8

Аксу

30,3

30,5

30,6

30,8

30,9

31,1

Текели

76,3

76,6

77,0

77,4

77,8

78,2

Кентау

62,7

63,0

63,4

63,7

64,0

64,3

износ канализационных сетей, %

в среднем по моно- и малым городам

66,2

65,6

64,9

64,1

63,3

62,6

Данные МИО

МИО областей

Акколь

67,0

65,0

60,0

55,0

50,0

46,5

Есик

9,0

8,7

8,1

7,7

7,1

6,7

Талгар

76,8

76,0

75,3

74,8

74,0

73,3

Каскелен

73,2

72,4

71,8

69,3

68,5

67,4

Капшагай

79,5

79,4

79,3

79,2

79,2

79,1

Хромтау

80,2

79,3

78,7

78,0

77,4

76,7

Алга

16,7

16,7

16,7

16,7

16,7

16,7

Ленгер

80,0

79,6

79,2

78,8

78,4

78,0

Темиртау

78,6

77,9

77,2

76,5

75,8

75,1

Сарань

82,4

82,0

81,5

81,1

80,7

80,3

Абай

84,2

83,7

83,3

82,9

82,5

82,1

Щучинск

88,0

87,6

87,1

86,7

86,3

85,8

Рудный

78,7

78,7

78,7

78,7

78,7

78,7

Аксу

51,5

51,1

50,6

49,8

48,9

48,3

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Текели

43,0

42,6

41,8

40,9

39,8

39,0



Кентау

70,0

69,7

69,3

69,0

68,6

68,3

износ тепловых сетей, %

в среднем по моно- и малым городам

46,8

45,1

43,8

42,3

41,0

40,0

Данные МИО

МИО областей

Акколь

71,0

67,0

63,0

59,0

55,0

51,6

Есик

-

-

-

-

-

-

Талгар

-

-

-

-

-

-

Каскелен

50,0

40,0

35,0

30,0

25,0

21,0

Капшагай

40,0

40,0

40,0

40,0

40,0

40,0

Хромтау

60,2

58,2

56,6

54,5

52,5

50,7

Алга

11,4

11,4

11,4

11,4

11,4

11,4

Ленгер

6,0

6,0

6,0

3,2

3,2

2,8

Темиртау

67,5

67,3

67,0

66,8

66,5

66,3

Сарань

74,4

74,1

73,9

73,5

73,1

72,8

Абай

69,3

69,1

68,8

68,4

68,1

67,8

Щучинск

31,0

27,0

23,0

19,0

15,0

12,5

Рудный

58,0

58,0

58,0

58,0

58,0

58,0

Аксу

50,2

48,8

47,4

46,1

44,8

43,5

Текели

51,4

51,1

50,9

50,6

50,4

50,1

Кентау

14,6

13,4

12,8

12,2

11,5

10,8

износ водопроводных сетей, %

в среднем по моно- и малым городам

57,1

56,5

55,8

55,2

54,3

53,7

Данные МИО

МИО областей

Акколь

38,0

37,0

35,0

33,0

30,0

28,3

Есик

69,0

67,8

66,4

66,0

64,2

63,1

Талгар

85,3

84,6

82,9

82,1

80,7

79,6

Каскелен

64,1

62,8

61,6

61,0

59,6

58,5

Капшагай

79,5

79,4

79,3

79,2

79,2

79,1

Хромтау

65,5

64,6

63,9

62,9

62,0

61,2

Алга

29,4

29,1

28,9

28,5

28,3

28,0

Ленгер

5,0

5,0

5,0

4,9

4,9

4,9

Темиртау

82,2

81,8

81,4

80,9

80,5

80,1

Сарань

66,3

66,0

65,7

65,3

65,0

64,7

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Абай

63,4

63,0

62,7

62,4

62,1

61,8



Щучинск

79,0

78,6

78,2

77,8

77,4

77,0

Рудный

74,0

74,0

74,0

74,0

74,0

74,0

Аксу

60,2

58,7

57,2

55,0

53,2

51,6

Текели

42,6

41,9

40,5

40,0

38,4

37,4

Кентау

10,0

10,0

9,9

9,9

9,8

9,8


      Задача 3. Развитие моногородов с численностью населения более 50 тыс. человек, не входящих в состав ФГР

      Достижение данной задачи будет измеряться следующим показателем результатов:

Показатель результатов

2020 год

2021 год

2022 год

2023 год

2024 год

2025 год

Источник информации

Ответственные за достижение

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1. Увеличение объемов привлечения инвестиций в основной капитал (за исключением бюджетных средств), в разрезе моногородов с численностью населения более 50 тыс. человек, не входящих в состав ФГР, млн. тенге

Итого

376 724

388 546

400 942

413963

427642

442033

Данные МНЭ

МНЭ, МИО областей

Риддер

24 373

26 152

28 061

30 110

32 308

34667

Кульсары

-

-

-

-

-

-

Балхаш

89 157

91 402

93 703

96 063

98 482

100962

Жезказган

29 226

32 090

35 234

38 687

42 478

46640

Сатпаев

32 894

33 223

33 555

33 891

34 230

34572

Жанаозен

51 643

52 676

53 729

54 804

55 900

57018

Экибастуз

127 309

130 217

133 191

136234

139345

142528

Степногорск

22 122

22 786

23 469

24 174

24 899

25646


1

2

3

4

5

6

7

8

9

2. Степень износа инженерной и транспортной инфраструктуры моногородов с численностью населения более 50 тыс. человек, не входящих в состав ФГР

доля автомобильных дорог в удовлетворительном состоянии, %

В среднем по моногородам

53,3

53,6

53,9

54,1

54,4

54,7

Данные МИО

МИО областей

Степногорск

66,6

66,9

67,2

67,6

67,9

68,2

Кульсары

52,5

52,8

53,0

53,3

53,6

53,8

Риддер

86,3

86,7

87,1

87,6

88,0

88,4

Балхаш

27,3

27,5

27,7

27,8

28,0

28,0

Жезказган

27,3

27,4

27,5

27,7

27,8

28,0

Сатпаев

66,3

66,6

66,9

67,3

67,6

67,9

Жанаозен

88,1

88,5

89,0

89,4

89,8

90,3

Экибастуз

12,3

12,4

12,4

12,5

12,6

12,6

износ канализационных сетей, %

В среднем по моногородам

58,9

54,9

54,0

53,1

52,7

51,8

Данные МИО

МИО областей

Степногорск

64,0

63,7

63,4

63,0

62,7

62,4

Кульсары

20,0

18,0

14,0

10,0

10,0

8,5

Риддер

14,0

13,9

13,9

13,8

13,7

13,7

Балхаш

93,1

92,6

92,1

91,7

91,2

90,7

Жезказган

73,3

72,9

72,5

72,2

71,8

71,4

Сатпаев

95,0

94,6

94,1

93,6

93,2

92,8

Жанаозен

55,1

27,0

26,4

25,3

24,6

20,9

Экибастуз

56,9

56,3

55,6

55,0

54,4

53,8

износ тепловых сетей, %

В среднем по моногородам

50,2

49,2

48,3

47,4

46,4

45,6

Данные МИО

МИО областей

Степногорск

66,0

62,0

58,0

54,0

50,0

46,6

Кульсары

10,0

8,0

7,0

7,0

6,0

5,3

Риддер

52,0

52,0

52,0

52,0

52,0

52,0

Балхаш

69,2

68,9

68,7

68,3

68,0

67,7


1

2

3

4

5

6

7

8

9

Жезказган

59,8

59,3

58,9

58,3

58,1

57,7



Сатпаев

64,3

64,1

63,8

63,0

62,7

62,3

Жанаозен

6,0

6,0

6,0

6,0

6,0

6,0

Экибастуз

74,2

73,0

71,9

70,4

68,4

67,0

износ водопроводных сетей, %


В среднем по моногородам

50,9

50,4

50,0

49,7

49,0

48,6

Данные МИО

МИО областей

Степногорск

20,0

19,9

19,8

19,7

19,6

19,5

Кульсары

10,0

9,0

8,0

8,0

6,0

5,3

Риддер

71,0

71,0

71,0

71,0

71,0

71,0

Балхаш

79,2

78,8

78,4

78,0

77,6

77,2

Жезказган

71,3

70,9

70,6

70,2

69,9

69,6

Сатпаев

77,2

76,8

76,5

76,1

75,7

75,3

Жанаозен

13,0

12,4

11,7

11,3

10,6

10,1

Экибастуз

65,5

64,5

63,8

62,9

61,9

61,0


      Задача 4. Развитие приграничных моно- и малых городов с прилегающими территориями

      Достижение данной задачи будет измеряться следующими показателями результатов:

Показатель результатов

2020 год

2021 год

2022 год

2023 год

2024 год

2025
год

Источник информации

Ответственные за достижение

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1. Степень износа инженерной и транспортной инфраструктуры приграничных моно- и малых городов, не входящих в состав ФГР

доля автомобильных дорог в удовлетворительном состоянии, %

В среднем по моно- и малым городам

63,3

63,6

63,9

64,2

64,6

61,5

Данные МИО

МИО областей

Жаркент

63,8

64,2

64,5

64,8

65,1

65,4

Зайсан

68,7

69,0

69,4

69,7

70,1

70,5

Сарыагаш

67,0

67,4

67,7

68,0

68,4

68,8

Шардара

54,4

54,7

55,0

55,2

55,5

55,8

Шемонаиха

53,0

53,3

53,6

53,8

54,1

54,4

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Булаево

46,5

46,7

46,9

47,2

47,4

47,6



Мамлютка

93,9

94,4

94,9

95,3

95,8

96,3

Жетысай

59,0

59,2

59,5

59,8

60,1

60,4

Житикара

33,4

33,6

33,8

33,9

34,1

34,3

износ канализационных сетей, %

В среднем по моно- и малым городам

43,6

42,6

41,7

40,7

39,8

39,0

Данные МИО

МИО областей

Жаркент

41,8

40,4

39,7

38,8

37,7

36,7

Зайсан

8,0

8,0

7,9

7,9

7,8

7,8

Сарыагаш

-

-

-

-

-

-

Шардара

14,0

13,9

13,9

13,8

13,7

13,6

Шемонаиха

65,0

60,0

55,0

50,0

45,0

41,0

Булаево

89,2

88,8

88,3

87,9

87,4

87,0

Мамлютка

-

-

-

-

-

-

Жетысай

20,0

19,9

19,8

19,7

19,6

19,5

Житикара

67,2

67,2

67,2

67,2

67,2

67,2

износ тепловых сетей, %

В среднем по моно- и малым городам

28,0

26,3

24,6

21,5

19,8

18,4

Данные МИО

МИО областей

Жаркент

-

-

-

-

-

Зайсан

22,0

21,9

21,8

21,7

21,6

21,5

Сарыагаш

7,0

7,0

7,0

2,8

2,8

2,4

Шардара

-

-

-

-

-

Шемонаиха

55,0

50,0

45,0

40,0

35,0

31,3

Булаево

-

-

-

-

-

-

Мамлютка

-

-

-

-

-

-

Жетысай

-

-

-

-

-

-

Житикара

-

-

-

-

-

-

износ водопроводных сетей, %

В среднем по моно- и малым городам

41,0

40,4

39,5

38,8

37,9

37,2

Данные МИО

МИО областей

Жаркент

53,8

52,3

50,8

50,2

48,1

46,8

Зайсан

14,0

13,9

13,9

13,8

13,7

13,6

Сарыагаш

45,0

44,8

44,6

44,3

44,1

43,9

Шардара

33,0

32,8

32,7

32,5

32,3

32,1

Шемонаиха

68,0

65,0

60,0

55,0

50,0

46,3

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Булаево

38,0

37,8

37,6

37,4

37,2

37,0



Мамлютка

27,0

26,9

26,7

26,6

26,5

26,4

Жетысай

75,0

74,6

74,3

73,9

73,5

73,1

Житикара

15,4

15,4

15,4

15,4

15,4

15,4

      Примечание: по отдельным моно- и малым городам отсутствие плановых значений по износу тепловых сетей связано с тем, что в этих городах не имеются централизованные сети теплоснабжения, а имеются в наличии локальные сети отдельных объектов (например, котельная больницы отапливает лечебные объекты здравоохранения и близлежащие жилые дома и так далее).

      Задача 5. Развитие СНП

      Достижение данной задачи будет измеряться следующими показателями результатов:

Показатель результатов

2020 год

2021 год

2022 год

2023 год

2024 год

2025 год

Источник информации

Ответственные за достижение

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1. Уровень обеспеченности СНП социальными благами и услугами в соответствии с системой региональных стандартов, %

В среднем по всем селам

60,5

66,2

72,3

77,9

84,0

91,8

Данные МИО

МИО областей

Акмолинская область

61,9

67,3

73,2

78,6

84,4

91,5

Актюбинская область

53,1

56,6

64,6

72,0

79,1

86,8

Алматинская область

59,4

65,5

71,1

76,5

82,5

90,0

Атырауская область

60,8

65,6

70,2

74,5

79,2

84,9

Восточно-Казахстанская область

60,4

66,7

72,6

78,2

84,3

92,1

Жамбылская область

61,8

68,8

75,2

80,8

86,7

95,1

Западно-Казахстанская область

55,5

61,1

66,4

71,5

77,4

84,5

Карагандинская область

66,0

71,6

76,6

81,1

86,1

92,5

Костанайская область

64,7

69,7

76,8

83,4

89,4

97,0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Кызылординская область

58,3

64,5

71,8

78,3

84,9

93,7



Мангистауская область

67,5

72,7

81,5

87,0

91,1

98,4

Павлодарская область

55,7

61,5

70,3

78,4

86,8

97,0

Северо-Казахстанская область

64,2

71,2

75,4

79,2

84,4

91,3

Туркестанская область

59,4

63,9

70,4

76,5

83,0

90,1

2. Количество созданных рабочих мест в рамках проекта "Ауыл - Ел бесігі"*, человек

по республике

4500

4500

-

-

-

-

МИО областей

МИО областей

Акмолинская область

104

104

-

-

-

-

Актюбинская область

89

89

-

-

-

-

Алматинская область

975

975

-

-

-

-

Атырауская область

332

332

-

-

-

-

Восточно-Казахстанская область

236

236

-

-

-

-

Жамбылская область

531

531

-

-

-

-

Западно-Казахстанская область

111

111

-

-

-

-

Карагандинская область

251

251

-

-

-

-

Костанайская область

642

642

-

-

-

-

Кызылординская область

54

54

-

-

-

-

Мангистауская область

214

214

-

-

-

-


1

2

3

4

5

6

7

8

9

Павлодарская область

167

167

-

-

-

-



Северо-Казахстанская область

306

306

-

-

-

-

Туркестанская область

488

488

-

-

-

-

      * данные по количеству созданных рабочих мест будут уточнены при формировании республиканского и местных бюджетов на соответствующий период.

      Расчеты по созданию рабочих мест в рамках проекта "Ауыл - Ел бесігі" произведены с учетом выделенных финансовых средств на 2019-2021 годы. Вместе с тем при изменении (увеличении) объемов финансирования показатели по создаваемым рабочим местам на соответствующие годы будут уточнены.

      5. Основные направления, пути достижения поставленных целей Государственной программы и соответствующие меры

      Сноска. Раздел 5 с изменениями, внесенными постановлениями Правительства РК от 31.12.2020 № 952; от 04.03.2021 № 120.

      Достижение целей, целевых индикаторов и показателей результатов, а также решение задач Государственной программы будут осуществляться согласно Плану мероприятий по реализации Государственной программы программ развития регионов на 2020 - 2025 годы (согласно приложению 4 к настоящей Государственной программе).

      При этом мероприятия Государственной программы соответствуют приоритетам Реформы 5 "Сильные регионы и урбанизация" Стратегического плана развития Республики Казахстан до 2025 года.

      Так будут приняты меры по дальнейшему укреплению органов местного самоуправления, обеспечению подотчетности местных властей, управлению кадровыми ресурсами на местах. Данные вопросы решаются и будут решаться в рамках совершенствования законодательства Республики Казахстан.

      Укрепление органов местного самоуправления осуществляется в рамках Концепции развития местного самоуправления в Республике Казахстан (Указ Президента Республики Казахстан от 28 ноября 2012 года № 438).

      Вместе с тем, в реализацию предвыборной программы Президента Республики Казахстан "Благополучие для всех! Преемственность. Справедливость. Прогресс" и предложений, полученных в ходе общенациональной акции "Бірге", прорабатываются дальнейшие меры по развитию органов местного самоуправления.

      Также в рамках Послания Президента Республики Казахстан от 2 сентября 2019 года "Конструктивный общественный диалог - основа стабильности и процветания Казахстана" разрабатывается законопроект по расширению самостоятельности и ответственности районных, городских и сельских уровней власти.

      В этой связи меры по укреплению органов местного самоуправления будут реализовываться в рамках реализации указанной Концепции и разрабатываемого закона.

      Государственная программа будет реализовываться в рамках следующих направлений:

      1. Развитие ФГР - крупных и больших городов с их зонами влияния, в частности:

      1) комплексное развитие инженерной и социальной инфраструктуры, формирование эффективной экосистемы;

      2) развитие транспортной связности крупных городов с селами, находящимися в их зоне влияния;

      2. Развитие моно- и малых городов, не входящих в состав ФГР, в части:

      1) развития инфраструктуры моно- и малых городов;

      2) развития приграничных моно- и малых городов.

      3. Развитие СНП (проект "Ауыл - Ел бесігі" и другие).

      Согласно Стратегическому плану развития Республики Казахстан до 2025 года в целях формирования единого экономического рынка необходимо принять меры по развитию межрегиональной конкуренции и кооперации.

      Эти меры будут включать применение системы рейтинга регионов по легкости ведения бизнеса, создание стимулов для развития сотрудничества между регионами, соревновательности за получение инвестиционных средств из республиканского бюджета.

      На постоянной основе будет продолжено проведение сравнения регионов в виде рейтинга, построенного на экономических показателях и результатах опросов бизнеса. Основной задачей рейтинга станет стимулирование конкуренции между регионами в части экономического развития, создания условий для бизнеса.

      При определении местных проектов для финансирования из республиканского бюджета преимущество будет отдаваться проектам, софинансируемым частным сектором. Приоритетными будут считаться проекты, охватывающие максимальное количество населения на единицу вложений и направленные на рост производительности, технологическое обновление, цифровизацию и выпуск экспортоориентированных товаров.

      Создание стимулов для развития сотрудничества между регионами

      Одним из важных инструментов повышения конкурентоспособности регионов станет взаимодействие между регионами для получения синергетического эффекта в их развитии и повышения качества и доступности государственных и социальных услуг. Такое взаимодействие может включать совместные/скоординированные планы развития, координацию индустриального развития для создания единых цепочек поставок и создания стоимости, реализацию совместных проектов по созданию и управлению объектами транспортной, коммунальной и социальной инфраструктуры.

      Укрепление межрегиональной связности будет обеспечено за счет строительства новых и реконструкции существующих автомобильных дорог, а также сетей железнодорожного транспорта. Указанные меры будут реализовываться в рамках Государственной программы инфраструктурного развития Республики Казахстан "Нұрлы Жол" на 2020 - 2025 годы.

      Акиматами областей, городов республиканского значения и столицы разрабатываются целевые показатели качества окружающей среды (далее - ЦПКОС). В настоящее время ЦПКОС утверждены в 13 регионах (Актюбинской, Алматинской, Атырауской, Восточно-Казахстанской, Жамбылской, Западно-Казахстанской, Карагандинской, Костанайской, Кызылординской, Мангистауской, Павлодарской, Северо-Казахстанской и Туркестанской областях). В остальных регионах данная работа будет продолжена.

      Уполномоченным органом в сфере охраны окружающей среды будет уделено большое внимание экологизации общества. Данная работа будет проводиться путем развития экологического образования и воспитания, научного обеспечения, экологической пропаганды и участия общественности. При этом особое внимание в экологической пропаганде и просвещении будет уделено пропаганде здорового образа жизни в гармонии с природой, развитием экологического туризма.

      При реализации Государственной программы строительство/модернизация социальных и инженерных объектов будут осуществляться в соответствии с приоритетами программного документа, а также будут приниматься меры по недопущению неэффективного выделения бюджетных средств.

      Также при реализации Государственной программы центральные государственные органы - администраторы республиканских бюджетных программ при рассмотрении, отборе и выделении целевых трансфертов на развитие из республиканского бюджета бюджетам областей, городов республиканского значения, столицы будут в обязательном порядке учитывать наличие существенных диспропорций в экономическом развитии и инфраструктурной обеспеченности регионов. Те или иные особенные проблемы регионов должны быть классифицированы по приоритетности и решаться в зависимости от их остроты. Например, строительство/реконструкция местных автомобильных дорог, сетей электроснабжения в Западно-Казахстанской области, обеспечение централизованным водоснабжением в сельской местности в Жамбылской, Восточно-Казахстанской, Западно-Казахстанской, Костанайской, Павлодарской областях должны решаться в первоочередном порядке. В таком же порядке должны будут решаться проблемы и в других сферах: обеспечение жильем, образование, здравоохранение, экология, безопасность и другие.

      В последние 20-25 лет наблюдается интенсивная внутренняя миграция сельских жителей (особенно молодежи) в крупные и большие города, иные населенные пункты в составе ФГР. В ФГР также стремятся и кандасы, пребывающие из-за рубежа. В этой связи необходимо внедрение во всех программных документах модели "люди к инфраструктуре", что подразумевает опережающее строительство новых инфраструктурных объектов только в перспективных на долгосрочный период населенных пунктах, обозначенных в Государственной программе.

      Это будет стимулировать укрупнение населенных пунктов в составе ФГР, повышать эффективность использования выделяемых средств, сокращение разрывов в доступности благ и услуг между регионами и внутри регионов.

      При строительстве/модернизации объектов будут в обязательном порядке учитываться положения системы региональных стандартов для создания комфортной среды проживания населению. В этих целях будут приняты меры по корректировке проектов детальной планировки населенных пунктов (ПДП) в соответствии с принятой системой региональных стандартов.

      В соответствии с поручением Президента Республики Казахстан в рамках Послания народу Казахстана от 5 октября 2018 года "Рост благосостояния казахстанцев: повышение доходов и качества жизни" отмечена необходимость уделения особого внимания созданию "безбарьерной среды" для лиц с ограниченными возможностями. Местными исполнительными органами городов республиканского значения, столицы, областей будут приняты меры по доступности объектов для лиц с ограниченными возможностями.

      Комфортное городское пространство будет обеспечиваться с соблюдением принципа "человеческого масштаба": переход от больших открытых пространств и значительной удаленности зданий и сооружений друг от друга к уменьшению расстояний между ними и созданию комфортных городских пространств, стимулирующих людей находиться на улицах города в любое время года. При этом, учитывая суровый климат на большей части территории Казахстана и результат использования имеющихся торгово-развлекательных центров в столице республики следует продолжить работу по содействию их строительства не только как мест торговли, но и в немалой степени как центров полезного времяпровождения населения, особенно детского.

      При этом, во исполнение норм Закона Республики Казахстан от 13 апреля 2005 года "О социальной защите инвалидов в Республике Казахстан" для организации медицинской, социальной, профессиональной реабилитации местными исполнительными органами городов республиканского значения, столицы, областей при формировании городского пространства будут создаваться доступные условия для интеграции в общество лиц с ограниченными возможностями.

      Для эффективного использования бюджетных средств при выделении целевых трансфертов на развитие из вышестоящих бюджетов также будут учитываться принципы и положения системы региональных стандартов. В этих целях будет усилена роль Межведомственной комиссии по вопросам региональной политики в части рассмотрения и отбора целевых трансфертов на развитие. Это в свою очередь обеспечит "бюджетный фильтр" при рассмотрении и отборе местных бюджетных инвестиционных проектов в рамках всех государственных программ.

      В целом будет налажен мониторинг внедрения системы региональных стандартов.

      Развитие экономики регионов будет учитывать существующую и перспективную экономическую специализацию регионов

      Акмолинская область

      Специализация - индустриально-аграрная. Регион будет специализироваться на производстве продуктов питания, химической промышленности, машиностроении, а также на выращивании зерновых культур и животноводстве.

      Актюбинская область

      Специализация носит индустриально-аграрный характер. Отрасли наиболее конкурентной перспективной специализации: добыча и переработка нефти и газа, металлургия, химическая промышленность, машиностроение, производство продуктов питания и строительных материалов.

      Алматинская область

      Специализация региона индустриально-аграрная. Основу экономики в перспективе будет составлять сельское хозяйство, производство продуктов питания, производство строительных материалов и машиностроение, а также сфера туризма.

      Атырауская область

      Экономическая специализация - индустриальная. Основными отраслями экономики в перспективе будут углубление нефтепереработки, нефтехимии, производство строительных материалов и рыбное хозяйство.

      Восточно-Казахстанская область

      Регион является индустриально-аграрным. Перспективной специализацией будут металлургия, машиностроение, химическая промышленность, животноводство, растениеводство, производство продуктов питания.

      Жамбылская область

      Индустриально-аграрный регион, специализацией которого будет производство продуктов питания, химическая промышленность, металлургия, сельское хозяйство и производство строительных материалов.

      Западно-Казахстанская область

      Специализация - индустриально-аграрная. Экономика региона будет связана с добычей нефти и газа, углублением отрасли нефтегазопереработки, машиностроением и производством продуктов питания.

      Карагандинская область

      Регион является индустриально-аграрным. Перспективная специализация будет базироваться на добыче угля и металлических руд, металлургии, химической промышленности, машиностроении. Также развитие получит фармацевтическая отрасль и производство строительных материалов.

      Костанайская область

      Регион имеет индустриально-аграрную направленность. Ключевыми отраслями экономики будут - сельское хозяйство и промышленность. В регионе имеется потенциал добычи железных руд и асбеста, ключевыми отраслями останутся машиностроение, производство продуктов питания, а также производство пшеницы, мяса и молока.

      Кызылординская область

      Ключевой отраслью экономики региона является промышленность, основу которой составляет добыча нефти и газа, роль которой в будущем будет снижаться. В перспективе должны получить развитие обрабатывающая промышленность, отрасль транспорта и складирования, проекты по развитию сельского, лесного и рыбного хозяйства, в том числе производство риса и поваренной соли.

      Мангистауская область

      Регион будет специализироваться на добыче нефти и газа, а также оказании сервисных услуг в нефтегазовом секторе. Важными отраслями экономики также будут химическая промышленность, машиностроение, нефтепереработка, производство строительных материалов, транспорт и логистика.

      Павлодарская область

      Павлодарская область является индустриально-аграрным регионом. Перспективная специализация будет основываться на углублении переработки сырья, нефтепереработке, химической промышленности, машиностроении, а также использовании избыточных энергетических мощностей.

      Северо-Казахстанская область

      Экономика региона носит аграрно-индустриальный характер. В перспективе специализация будет базироваться на диверсификации растениеводства, животноводстве, производстве продуктов питания и машиностроении.

      Туркестанская область

      Является крупным индустриально-аграрным регионом. Экономика области сохранит специализацию на сельском хозяйстве и переработке сельскохозяйственной продукции. Получит развитие производство строительных материалов.

      Город Шымкент

      Основу экономики города составляет сфера услуг. Будет сохраняться специализация на химической промышленности, нефтепереработке, производстве лекарственных препаратов, машиностроении, а также в предоставлении услуг в сфере транспорта и логистики.

      Город Алматы

      Является крупным финансовым, торговым, культурным, туристическим, транспортно-логистическим центром страны. Экономику города формируют услуги, торговля, туризм, транспорт и логистика. Город станет катализатором инноваций, извлекая выгоду из своей включенности в глобальные цепочки добавленной стоимости, а также высокой концентрации специализированных научно-исследовательских институтов, международных компаний и провайдеров.

      Город Нур-Султан

      Перспективной специализацией будет оказание административных, деловых, финансовых, медицинских и образовательных услуг.Свое развитие получат креативные индустрии, инновации, сфера высокотехнологичных товаров и услуг, ориентированных на экспорт.

      1. Развитие ФГР

      В рамках данного направления будут решаться следующие задачи:

      1) развитие ФГР - агломераций с центрами в городах Нур-Султане, Алматы, Шымкенте и Актобе;

      2) развитие ФГР с центрами в областных центрах, городе Семей.

      Стратегии развития городов "первого" и "второго" уровней

      В качестве единой оценки и измерения уровня комфортности городской среды будет изучен опыт проведения и применения международных рейтингов городов мира по уровню качества жизни (The Global Liveability Index, Quality Of Living City Ranking). На основании изученных материалов будет создан периодический национальный рейтинг качества жизни городов.

      В целях эффективного формирования городской политики будет проведено персональное закрепление заместителей акимов областей, городов республиканского значения, столицы по решению вопросов развития городов, созданию в них комфортной городской среды и внедрению системы региональных стандартов качества жизни.

      Будут проработаны вопросы увеличения доходной базы местных бюджетов крупных и больших городов путем перераспределения поступлений в республиканский и местные бюджеты.

      В целом, учитывая динамичное развитие столичной и Алматинской агломераций будут приняты дополнительные меры по ускоренной урбанизации на Юге страны - или в Туркестанской, Жамбылской и Алматинской областях. Именно в этой связи развитие города Шымкента будет стратегической задачей государства, учитывая его близкое соседство с Ташкентской агломерацией. Комплекс мер по развитию города Шымкента будет ускорен путем укрепления потенциала имеющихся университетов, колледжей, средних школ, объектов культуры, здравоохранения, строительства арендного жилья (без выкупа) из всех источников, создания новых высокодоходных рабочих мест и других.

      В этих же целях в перспективе будут приняты меры по развитию урбанизационных центров южных областей - Тараза, Талдыкоргана, а также Кызылорды.

      Формирование комфортной городской среды и эффективное градостроительство

      Комфортная городская среда является весомым фактором для привлечения и удержания образованных людей и талантов, что необходимо для развития и роста конкурентоспособности городов (BCG, 2018).

      В этой связи будут приниматься меры по созданию и благоустройству общественных пространств (минипарков, скверов, спортивных площадок и иных мест массового пребывания и отдыха), качественному содержанию городов, доступности социальной инфраструктуры и другие.

      По опыту стран ОЭСР будут приняты меры по формированию "компактных городов", которые будут удобны для горожан. Для этого развитие городов с административно-территориального подхода, где проблемы решаются в рамках административных границ города, будет изменено на функциональный, то есть комплексно, охватывая близлежащие населенные пункты, не входящие в административные границы города.

      В этой связи будут пересмотрены планы детальных планировок городов и внесены соответствующие корректировки, предусматривающие внедрение системы "20-минутной шаговой доступности" объектов, услуг и благ.

      Решение проблем развития периферии городов путем развития окраин городов и обеспечения их транспортной связности с центрами

      Будут приняты меры по ограничению застройки вширь городов и определены конкретные зоны застройки в целях стимулирования повышения плотности застройки. Будут приняты меры по ограничению строительства индивидуальной жилищной застройки на перифериях городов.

      Отбор проектов будет осуществляться по следующим критериям:

      1) расположение объектов на окраинах крупных городов - Нур-Султана, Алматы, Шымкента и прилегающих к столице населенных пунктах Акмолинской области;

      2) проекты на развитие инженерной и социальной инфраструктуры, направленные на устранение дисбаланса в развитии центров и окраин крупных городов.

      Механизм рассмотрения и отбора проектов должен соответствовать действующим нормам бюджетного законодательства (Бюджетный кодекс Республики Казахстан от 4 декабря 2008 года, приказ Министра финансов Республики Казахстан от 25 февраля 2015 года № 126 "Об утверждении Правил рассмотрения и отбора целевых трансфертов на развитие" и другие).

      Внедрение системы "Smart city" по опыту столицы и города Акколь Акмолинской области, охватывающей основные сферы жизни населения (вопросы здравоохранения, образования, ЖКХ, управления городским хозяйством и другие), будет продолжено поэтапно во всех городах страны. При этом внедрение системы "Smart city" будет направлено на создание интеллектуальных систем видеонаблюдения и распознавания на улицах и в местах массового пребывания граждан, контроля за дорожным движением. Эти меры направлены на обеспечение личной безопасности граждан и оперативное реагирование на происшествия.

      Инновационное и технологическое развитие городов

      Определенная в Прогнозной схеме территориально-пространственного развития страны до 2030 года перспективная конкурентоспособная экономическая специализация регионов, учитывающая географические, природные, социально-экономические условия, должна стать основой для дальнейшего развития конкурентных преимуществ и углубления специализации областей, городов республиканского значения и столицы.

      Так, в рамках Государственной программы индустриально-инновационного развития Республики Казахстан на 2020-2025 годы будет сделан акцент на эффективные предприятия обрабатывающей промышленности, ориентированные на насыщение внутреннего рынка качественной продукцией и экспорт, встраивание в глобальные цепочки создания стоимости через таргетированное привлечение целевых иностранных инвесторов, а также будет осуществлен переход от отраслевой приоритезации к определению конкретных приоритетных товаров.

      Меры стимулирования будут предоставляться только производителям товаров высокого и среднего передела, выбранных как приоритетные. При этом приоритетные товары будут менее подвержены колебаниям внешней конъюнктуры за счет вклада в их производство научно-исследовательские и опытно-конструкторские работы, инновации, человеческий капитал, креативные сектора экономики (реклама и другие).

      Алгоритм работы по продвижению Казахстана в системе глобальных цепочек создания стоимости предполагает анализ отечественных предприятий, их товарных позиций на предмет инновационности и технологичности. Будут максимально использован потенциал СЭЗ и ИЗ в регионах с привлечением транснациональных корпораций.

      Предполагается реализация порядка 40 проектов республиканского значения, увязанных со специализацией и промышленным потенциалом регионов, в таких отраслях промышленности как пищевая, химическая, нефтегазохимическая, металлургическая, фармацевтическая, машиностроение и агрохимия.

      Кроме прямых мер стимулирования, будут приняты и системные меры в области технологического регулирования, метрологии, стандартизации, развития технологий, инноваций и цифровизации, аналитического сопровождения индустриально-инновационного развития.

      Дальнейшее инновационное и технологическое развитие областей во главе с их большими городами (областными центрами) будет зависеть от влияния различных факторов - это технологическое обновление и модернизация основных фондов, внедрение инноваций, увеличение затрат на НИОКР, патентная активность и др. В настоящее время, несмотря на довольно высокие коэффициенты обновления основных средств, степень износа основных средств находится на высоком уровне в таких регионах как - Мангистауская (50,2%), Кызылординская (48,3%), Актюбинская (42,5%), а также в Карагандинской областях (41,2%).

      Более 80% от всего объема внутренних затрат на НИОКР приходится на долю городов Нур-Султан, Алматы, а также Мангистауской, Восточно-Казахстанской, Атырауской и Карагандинской областей.

      В 2017 году выдано 650 патентов на изобретения. Более половины из них (382 патента) приходится на города Нур-Султан и Алматы.

      Привлечение талантов

      Повышенная доля образованных людей в городе повышает среднюю продуктивность менее образованных. Так, исследования показали, что увеличение доли выпускников университетов в городе на 10% повышает уровень продуктивности, не имеющих высшее образование, на 5-6%.

      При этом необходимо отметить, что именно крупные города имеют тенденцию привлекать более образованных людей и это повышает производительность крупных городов в сравнении с городами меньших размеров.

      Будут приняты меры по созданию в городах первого уровня условий для открытия филиалов и/или получения франшиз известных в мире высших учебных заведений.

      В соответствии с действующим законодательством республики в высших учебных заведениях страны будут приняты меры по содействию в подготовке студентов по специальности "урбанистика" и "городское планирование" путем выделения грантов на их обучение. Специалисты данных сфер будут направляться на обучение и стажировку в зарубежные ВУЗы для повышения их квалификации.

      Жилищный рынок

      Для создания условий, необходимых для формирования мобильного рынка труда в стране, переселения населения из отдаленных СНП, моно- и малых городов в крупные и большие города, будут выработаны предложения и в дальнейшем внедрены механизмы по стимулированию массового строительства арендного жилья с участием частных инвесторов.

      Будут приниматься меры по развитию не только центров ФГР, но и населенных пунктов, прилегающих к этим центрам: дислокация новых промышленных предприятий, строительство жилья.

      Государственные органы в пределах своих полномочий и администрируемых программных документов будут проводить целенаправленную работу по развитию центров ФГР и окружающих их населенных пунктов. Так, Министерство национальной экономики Республики Казахстан, помимо мониторинга и контроля реализации Государственной программы, будет совместно с местными исполнительными органами городов Нур-Султана, Алматы, Шымкента и Акмолинской области осуществлять развитие социальной и инженерной инфраструктуры окраин указанных городов; реализовывать бюджетные инвестиционные проекты по развитию инженерной инфраструктуры моно- и малых городов, в первую очередь в составе ФГР; в рамках Государственной программы поддержки и развития бизнеса "Дорожная карта бизнеса-2025" в приоритетном порядке поддерживать предпринимательство в моно- и малых городах, в первую очередь в составе ФГР, опорных СНП (с уклоном на развитие несельскохозяйственных видов деятельности (туризм, народные промыслы, глубокая переработка сельскохозяйственной продукции); применять механизм "бюджетного фильтра" (заключение в части соответствия местных бюджетных инвестиционных проектов приоритетам региональной политики).

      Министерством индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан в проекте Государственной программы индустриально-инновационного развития Республики Казахстан на 2020-2025 годы предусмотрена работа по системной диверсификации экономики (развитие высокотехнологичных производств, "цифровизация" экономики, зеленая экономика, научно-производственная связь университетов и предприятий и другие); в проекте Государственной программы инфраструктурного развития Республики Казахстан "Нұрлы жол" на 2020-2025 годы запланированы мероприятия по улучшению транспортной связности центров агломераций между собой и крупными городами на евразийском континенте; в проекте Государственной программы жилищно-коммунального развития "Нұрлы жер" на 2020-2025 годы запланировано содействие мобильности трудовых ресурсов страны путем развития рынка арендного жилья без выкупа за счет привлечения частных инвестиций, строить/модернизировать в приоритетном порядке инженерную инфраструктуру как центров, так и других населенных пунктов ФГР и другие работы.

      Данная инженерная инфраструктура (электро-, газо-, водоснабжение и водоотведение, сети телекоммуникации) в регионах будет строиться и модернизироваться местными исполнительными органами также в рамках программ развития территорий (областей, районов, городов республиканского и областного значений).

      В рамках Государственной программы развития продуктивной занятости и массового предпринимательства на 2017 - 2021 годы "Еңбек" будут оказаны меры государственной поддержки (расширение микрокредитования, гарантирование кредитов/микрокредитов, предоставление государственных грантов и другие) в моно- и малых городах, СНП.

      Акиматы городов республиканского значения, столицы, областей совместно с заинтересованными центральными государственными органами в центрах и иных населенных пунктах ФГР будут принимать меры по:

      1) получению детьми и молодежью высококлассного школьного, технического и профессионального, высшего и послевузовского образования;

      2) формированию в центрах агломераций университетов мирового/регионального (евразийского) уровня, а также привлечению филиалов известных в мире университетов;

      3) созданию комфортных условий проживания для высококлассных иностранных преподавателей университетов, специалистов иных сфер деятельности и отечественных талантов;

      4) развитию сферы культуры, системы здравоохранения, в том числе исполнения принятых в реализацию Государственной программы развития здравоохранения Республики Казахстан "Денсаулық" на 2016-2019 годы региональных перспективных планов развития инфраструктуры здравоохранения до 2026 года;

      5) организации строительства доступного и комфортного жилья, функционирования общественного транспорта, а также строительства/модернизации инженерной, транспортной и социальной инфраструктуры;

      6) созданию благоприятной экологической системы (экосистемы) и комфортной городской среды (компактная городская застройка, "шаговая" доступность объектов, зеленая городская среда и другие);

      7) формированию и использованию современных информационных систем для эффективного управления городской инфраструктурой (безопасность, ЖКХ, транспорт, образование, здравоохранение, социальная сфера, экология, управление городом, бизнес и другие).

      Кроме того, акиматами городов республиканского значения, столицы, областей будут сформированы узнаваемые в мире, в первую очередь на евразийском пространстве, бренды крупных и больших городов страны.

      Развитие первого города-спутника г. Алматы Gate City

      Основной концепцией развития первого города-спутника Gate City является создание технологически интегрированной экономической системы в северной части Алматинской агломерации, состоящей из жилых и рабочих пространств с улучшением существующего экономического и экологического баланса и уменьшением антропогенного воздействия на системы города Алматы.

      Реализация проекта включает в себя строительство инженерной инфраструктуры за счет республиканского и местного бюджетов, привлечения частных инвестиций, жилищное строительство за счет бюджетных средств и частных застройщиков, возведение социальных объектов за счет государственного бюджета и с использованием механизмов государственно-частного партнерства, обеспечение мест приложения труда через создание индустриальных зон и кластерных комплексов, обеспеченных инженерной инфраструктурой.

      По первой очереди планируется ввести в эксплуатацию 190 тыс. кв. м жилья.

      С начала реализации из республиканского бюджета выделено 35,9 млрд. тенге (на инженерные изыскания, разработку градостроительной, предпроектной и проектной документации, строительство объектов ИКИ). Первая очередь застройки в целом обеспечена водо-, газо-, электроснабжением и временными дорогами (построены 9 крупных объектов). Завершаются работы по транспортной развязке. Планируется запустить в эксплуатацию котельную на 200 МВт с теплотрассой (4 пусковых комплекса).

      По результатам реализации расчетного периода проекта после 2030 года будет принято решение о строительстве Golden City, Growing City и Green City.

      "Умное и технологичное производство"

      Развитие "умного и технологичного производства" больших городов необходимо увязать с построением модели устойчиво растущей экономики города, ориентированной на "экономику знаний".

      С учетом существующих объективных географических, природно-климатических и ресурсных ограничений больших городов приоритетное развитие должны получить сектора "экономики знаний", присущие глобальным городам.

      Экономика крупных и больших городов Казахстана с учетом передового опыта глобальных городов мира должна быть сосредоточена на высокотехнологичных секторах обрабатывающей промышленности (машиностроение, станкостроение, биотехнологии, химическая промышленность, фармацевтика).

      Данные производства характеризуются высоким уровнем расходов на научно-исследовательские и опытно-конструкторские работы (НИОКР) и долей STEM работников (научные, в сферах технологий, инжиниринга, математики работники), а также высокими заработными платами и возможностями создавать качественные рабочие места. Акцент на них соответствует заявленным принципам ориентации на "экономику знаний" и устойчивость. В этой связи местные исполнительные органы будут содействовать развитию в крупных и больших городах именно данных секторов промышленности.

      Архитектура государственного органа

      Современный город для поддержания и повышения своей конкурентоспособности должен учитывать происходящие изменения в технологиях и вызываемых этим социальном и культурном поведении людей. Цифровые технологии кардинально меняют представление о конкурентоспособности городов и помогают снизить влияние ограничений, связанных с географической удаленностью от основных рынков и торговых потоков.

      До настоящего времени местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения, столицы не имеют архитектуру государственного органа. Вместе с тем, в соответствии с Законом Республики Казахстан "Об информатизации" государственные органы, в том числе местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения, столицы, должны утверждать архитектуру государственного органа и обеспечивать ее реализацию и развитие. Архитектура государственного органа предназначена для повышения эффективности оказания услуг местными исполнительными органами и его подведомственными организациями, оптимизации расходов на информатизацию государственного органа, исключения дублирования информационных и аналитических систем, обеспечения оптимального выбора и эффективного внедрения информационно-коммуникационных технологий и др. В этой связи акиматами областей, городов республиканского значения и столицы будут организованы работы по разработке и реализации архитектуры государственного органа, обеспечению ее сопровождения и развития.

      Развитие креативных секторов

      Около 3% мирового ВВП создаются креативными секторами. В глобальных городах данный сектор может занимать более 10%. К креативным секторам относятся 9 направлений, ключевыми из которых являются рекламная деятельность, архитектура, дизайн, а также визуальное современное искусство.

      В этой связи акиматам городов республиканского значения, столицы и областей с учетом местных условий необходимо принять комплекс мер по поддержке данного сектора экономики, включающего льготную аренду недвижимости, программу поддержки креативного образования и прочие.

      Разработка и продвижение бренда городов

      На целевых рынках отсутствует представление о городах республики как о центрах производства уникальной продукции, источниках эксклюзивных благ и услуг, потенциально интересных местах для путешествий. Отсутствие четкого и привлекательного образа городов у иностранцев является одним из барьеров для их заинтересованности в посещении городов, даже при создании всех необходимых внутренних условий для высокого качества жизни.

      В этой связи акиматами городов республиканского значения, столицы и областей будут разработаны бренды крупных и больших городов.

      Развитие дорожно-транспортной инфраструктуры города

      В крупных городах страны наблюдаются значительная нагрузка на дорожно-транспортную инфраструктуру, недостаточная доступность дорожной сети в районах новой застройки и замедление средней скорости транспортного потока в связи с растущей автомобилизацией.

      В этой связи будут разработаны транспортные мастер-планы крупных городов. Они будут включать инициативы по формированию эффективной дорожной сети города, такие как, изменение топологии дорожной сети города и регулирования движения транспортных потоков с целью повышения эффективности и пропускной способности; реорганизация существующей дорожной сети путем внесения требований в проектирование новых дорог, учитывающих строительство полос для общественного транспорта и велосипедных дорожек; улучшение организации маршрутной сети общественного транспорта; развитие системы транспортировки учащихся начальной и средней школы; снижение привлекательности использования личного автотранспорта.

      Транспортная связность

      Местными исполнительными органами совместно с Министерством индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан будут приняты меры по обеспечению транспортной связности центров ФГР с моно- и малыми городами, а также селами, находящимися в зоне влияния ФГР.

      Будут приняты меры по созданию объектов придорожной инфраструктуры вдоль транзитных трасс, соответствующих международным стандартам (по типу "дорожных станций" в Японии).

      Данные меры в комплексе позволят достичь синхронного развития всех населенных пунктов в составе ФГР, совершенствовать миграционные потоки.

      В рамках Государственной программы будет завершено строительство 18 пожарных депо вместо аварийных, из них 3 - в городах, 5 - в населенных пунктах с населением пять тысяч и более, расположенных на удалении свыше 20 км от пожарных подразделений государственной противопожарной службы, строительство 4 селезадерживающих плотин, 2 селезащитных берегоукрепительных дамб, 4 снегозадерживающих щитов, 1 стабилизации русла реки, 1 противооползневого сооружения. Также будет проведена работа по поэтапному созданию систем оповещения населения в 14 областях и 3 городах республики.

      Развитие инженерной инфраструктуры в моно- и малых городах и СНП, входящих в состав ФГР, будет осуществляться для улучшения качества жизни населения, проживающего в данных населенных пунктах, путем реализации инфраструктурных проектов.

      Инфраструктурные проекты включают:

      1) строительство, капитальный ремонт объектов ЖКХ (объекты водоснабжения, канализации, системы газо-, тепло-, электроснабжения);

      2) строительство, капитальный ремонт инженерно-транспортной инфраструктуры (внутрипоселковые и внутрисельские дороги, подъездные дороги, плотины, дамбы и мосты);

      3) строительство и капитальный ремонт жилья, снос аварийного жилья;

      4) благоустройство населенных пунктов (освещение и озеленение улиц, парков, скверов, снос бесхозных объектов, обустройство полигонов ТБО, ограждений, детских игровых и спортивных площадок). Особое внимание будет уделено строительству и ремонту местных дорог от сел, входящих в состав ФГР, до города-центра.

      Вместе с тем, финансирование при необходимости строительства и реконструкции инженерной инфраструктуры (замена аварийных, отсутствие объектов) моно- и малых городов допускается независимо от их статуса и численности населения (в составе ФГР или нет).

      Диверсификация экономики и развитие малого и среднего бизнеса в моно- и малых городах, входящих в состав ФГР, будут осуществляться в рамках программ развития предпринимательства.

      В рамках данного направления будет осуществляться реализация "якорных" инвестиционных проектов (включая инструменты программ индустриализации) для долгосрочной диверсификации экономики моно- и малых городов, входящих в состав ФГР.

      Местными исполнительными органами совместно с заинтересованными центральными государственными органами будут отобраны 1-3 и более "якорных" инвестиционных проектов для реализации в моно- и малых городах.

      Развитие экономического потенциала моно- и малых городов, входящих в состав ФГР, будет осуществляться по следующим направлениям:

      1) размещение холдингами и компаниями вспомогательных и обслуживающих производств, заказов в моногородах с учетом их специфики.

      АО "ФНБ "Самрук-Казына" будут приняты меры по возможной реализации инвестиционных проектов в моногородах, исходя из специфики компании, финансово-экономической и производственной целесообразности проекта.

      2) рассмотрение градообразующими предприятиями возможности заключения долгосрочных контрактов на импортозамещающую продукцию (работы и услуги) (при условии соответствия качественным характеристикам и конкурентоспособной цене) с потенциальными инвесторами.

      Местными исполнительными органами совместно с региональными палатами предпринимателей будут приняты меры по поиску потенциальных инвесторов, готовых к реализации не менее одного инвестиционного проекта в каждом моно- и малом городе в соответствии с его специализацией и потребностью градообразующих предприятий (импортозамещение и локализация);

      3) восстановление прежней специализации в моно- и малых городах путем привлечения стратегического инвестора для модернизации действующей либо создания новой специализации.

      Также будут рассмотрены возможности предоставления права недропользования на основе прямых переговоров с уполномоченным органом в сфере недропользования для предприятий с ограниченным сроком эксплуатации отрабатываемого месторождения полезных ископаемых.

      Выявление перспективных месторождений полезных ископаемых, находящихся вблизи моно- и малых городов, с определением мер по их доразведке будет осуществляться в рамках договоров государственного задания или за счет средств частных инвесторов, заинтересованных в расширении сырьевой базы предприятий.

      Будет проведен масштабный анализ накопленной геологической информации с разработкой инвестиционной программы, и совместно с акиматами областей будут составлены комплексные планы по развитию ресурсной базы регионов.

      2. Развитие моно- и малых городов, не входящих в состав ФГР

      В рамках данного направления будут решаться следующие задачи:

      1) развитие моногородов с численностью населения более 50 тыс. человек, не входящих в состав ФГР;

      2) развитие приграничных моно- и малых городов с прилегающими территориями.

      Развитие моногородов с численностью населения более 50 тыс. человек, не входящих в состав ФГР

      Для решения данной задачи предусматриваются:

      1) развитие малого и среднего бизнеса в моно- и малых городах в рамках Государственной программы поддержки и развития бизнеса "Дорожная карта бизнеса - 2025", Государственной программы развития продуктивной занятости и массового предпринимательства на 2017 - 2021 годы "Еңбек";

      2) обеспечение базовыми государственными и социальными услугами, предусмотренными законодательством Республики Казахстан, системой региональных стандартов.

      Проектами государственных программ развития образования и науки Республики Казахстан на 2020-2024 годы, развития здравоохранения Республики Казахстан на 2020-2025 годы предусмотрены меры по повышению человеческого капитала молодежи в городах, не входящих в состав ФГР. Это позволит молодежи моно- и малых городов быть конкурентоспособными на рынках труда крупных городов.

      Текущая занятость населения данных городов будет поддерживаться в рамках Программы развития продуктивной занятости и массового предпринимательства на 2017 - 2021 годы "Енбек", Государственной программы поддержки и развития бизнеса "Дорожная карта бизнеса - 2025".

      В целом государственная политика в отношении отдаленных, не связанных с ФГР, моно- и малыми городами, будет направлена на содействие отселению их населения в крупные и большие города, массовое строительство арендного и коммунального жилья в крупных и больших городах областей, повышение интеллектуального потенциала молодежи отдаленных моно- и малых городов.

      Диверсификация экономики путем реализации "якорных" инвестиционных проектов, размещения холдингами и компаниями, градообразующими предприятиями вспомогательных и обслуживающих производств получит меры государственной поддержки в исключительных случаях. А именно, если продукция нового производства обрабатывающей промышленности на долгосрочную перспективу имеет экономически доказанный экспортный потенциал.

      Вместе с тем, в моногородах, имеющих население более 50 тыс. человек, акиматами областей будут приниматься дополнительные меры по экономическому возрождению (диверсификации экономики), поскольку данные населенные пункты имеют значительный потенциал специалистов и рабочих высокой квалификации и в случае внезапной остановки работы градообразующих предприятий необходимо трудоустраивать большие коллективы сотрудников.

      По опыту Российской Федерации будут проработаны вопросы создания территорий опережающего развития (далее - ТОР). В России ТОРы создаются на 70 лет под конкретных крупных инвесторов.

      В ТОРах разрешено вести разработку месторождений полезных ископаемых и производить подакцизные товары.

      Развитие приграничных моно- и малых городов с прилегающими территориями

      Будет продолжено развитие приграничных моно- и малых городов, в том числе путем развития и обустройства инфраструктуры пунктов приграничного сотрудничества, транспортно-логистической инфраструктуры.

      Развитие инфраструктуры сервисных центров вокруг пунктов пропуска через Государственную границу и прилегающих к ним (пунктам пропуска) населенных пунктов позволит организовать дополнительные возможности для занятости населения, а также обеспечить условия для повышения транзитно-транспортного потенциала страны.

      Малые города, находящиеся на приграничных территориях (Жаркент, Зайсан, Сарыагаш, Шардара, Шемонаиха, Мамлютка, Булаево, Жетысай), а также моногород Житикара получат дополнительные меры государственной поддержки по обустройству в рамках программ развития соответствующих областей и комплексных планов развития приграничных территорий, принимаемых Правительством Республики Казахстан и местными исполнительными органами областей. Это связано с тем, что данные города являются форпостами пограничного и таможенного контроля. В этой связи будут приниматься меры по модернизации пунктов пропуска на приграничных территориях.

      В целом по всем моно- и малым городам будет проведена работа по классификации приоритетов их развития с учетом остроты текущих проблем и оценки потенциала развития на горизонте 5, 10, 20 лет.

      С учетом результатов оценки местными исполнительными органами будут разработаны планы экономического развития моно- и малых городов в составе программ развития территорий (областей).

      В целом развитие инженерной и социальной инфраструктуры перспективных населенных пунктов, в том числе в составе ФГР и вне ФГР -моногородов с населением более 50 тыс. человек, приграничных моно- и малых городов также будет осуществляться через реализуемые государственные программы.

      3. Развитие СНП

      Достижение поставленной задачи по развитию СНП будет осуществляться согласно следующим приоритетным направлениям:

      1) развитие опорных СНП, включая районные центры;

      2) развитие других СНП;

      3) повышение кадрового потенциала сельской местности;

      4) развитие приграничных сельских территорий.

      Для оценки текущего состояния сельских территорий местными исполнительными органами будет осуществлен мониторинг производственной, социальной и инженерной инфраструктур СНП и на его основе будет определен потенциал их развития в соответствии с критериями для определения потенциала социально-экономического развития СНП, разработанными и утвержденными уполномоченным органом в сфере регионального развития.

      Одним из основных подходов по критериям является кластерный подход, где СНП рассматриваются в рамках локализованных групп - кластеров (в радиусе 10-15 км от опорного села), а не по отдельности, что позволяет сформировать более целостную картину по охвату населения, особенно относительно инфраструктуры общего пользования.

      Развитие опорных СНП, включая районные центры

      Развитие опорных СНП будет осуществляться в рамках реализации проекта "Ауыл - Ел бесігі".

      Опорные СНП характеризуются в основном по плотности населения, доступностью инфраструктуры, перспективой организации рабочих мест и транспортной логистикой.

      Данные села подразделяются на две категории:

      1) села, входящие в состав ФГР;

      2) села вне ФГР, которые имеют потенциал развития.

      СНП, входящие в состав ФГР, как отмечено выше в подразделах по развитию агломераций и городов "второго уровня", будут развиваться синхронно с их городами-центрами (строительство/модернизация инженерной, транспортной инфраструктуры и другие).

      По СНП, входящим и не входящим в состав ФГР, будет продолжена реализация проекта "Ауыл - Ел бесігі". Это позволит модернизировать социальную и инженерную инфраструктуру около 1,1 тыс. СНП, имеющих высокий потенциал развития (опорные села).

      Реализация проекта "Ауыл - Ел бесігі" позволит улучшить не только качество жизни сельского населения в опорных СНП, но и развивать их как центры предоставления государственных и социальных услуг, предусмотренных законодательством Казахстана, для более 2,0 тыс. СНП, находящихся на расстоянии не более 10-15 км от опорных сел.

      В целом реализация проекта "Ауыл - Ел бесігі" осуществляется в рамках трех базовых направлений - это модернизация сельских территорий, развитие агропромышленного комплекса (АПК) и модернизация общественного сознания, направленного на изменение отношения общества к аулу и признание высокого статуса человеческого труда на селе.

      В рамках проекта "Ауыл - Ел бесігі" предусматриваются мероприятия по финансированию расходов на:

      1) капитальный, средний и текущий ремонты объектов ЖКХ (объекты водоснабжения, канализации, системы газо-, тепло-, электроснабжения);

      2) капитальный и текущий ремонты социально-культурных объектов (объекты образования, здравоохранения, социального обеспечения, культуры, спорта);

      3) капитальный, средний и текущий ремонты инженерно-транспортной инфраструктуры (внутрипоселковые и внутрисельские дороги, подъездные дороги);

      4) строительство и реконструкция оборудования и сетей водо-, тепло-, газо-, электроснабжения, инженерно-коммуникационной инфраструктуры, спорта, культуры, здравоохранения, образования.

      При этом, акиматы областей при отборе мероприятий, предусмотренных к реализации в рамках проекта "Ауыл - Ел бесігі", должны исключать мероприятия, финансируемые по другим государственным программам.

      Отбор СНП для реализации проекта "Ауыл - Ел бесігі" осуществляется акиматами областей исходя из административного статуса, наличия перспективности развития, численности населения, приграничного расположения и других показателей, характеризующих потенциал социально-экономического развития СНП.

      Перечень отобранных СНП направляется на рассмотрение и одобрение в уполномоченный орган по региональному развитию.

      Реализация данного направления позволит решить вопросы доступности к гарантированным государственным, социальным и коммерческим услугам в опорных СНП, которые в свою очередь будут оказывать услуги определенной группе СНП, в пределах средств, предусмотренных в республиканском и местном бюджетах, а также за счет других источников.

      Будут приниматься меры по развитию человеческого капитала молодежи на селе. Так в рамках модернизации социальной и транспортной инфраструктуры в рамках программ развития территорий и проекта "Ауыл - Ел бесігі" (концентрация социальных объектов в опорных селах, улучшение связности опорных сел с окружающими их (опорные села) селами на расстоянии 10-15 км) акиматами областей будут приняты меры по сокращению МКШ. При этом будет учитываться, что возможно сокращение школ основного среднего и общего среднего образования, не затрагивая малокомплектные начальные школы, где обучаются дети в возрасте до 10-11 лет.

      Кроме того, акиматами областей будут обеспечены автотранспортом организации образования, а также на постоянной основе будет активизирована деятельность по контролю за организацией безопасного подвоза обучающихся.

      В целях комплексной реализации проекта "Ауыл - Ел бесігі" и получения мультипликативного эффекта в его исполнение будет вовлечен ряд центральных государственных органов.

      Министерство национальной экономики Республики Казахстан, помимо практической реализации проекта "Ауыл - Ел бесігі" (отбор представленных местными исполнительными органами проектов по строительству/модернизации социальной и инженерной инфраструктуры, благоустройству СНП; расчет потребности в финансовых ресурсах и определение источников финансирования; мониторинг и контроль исполнения инвестиционных проектов; обеспеченности СНП благами и услугами системы региональных стандартов), в рамках Государственной программы поддержки и развития бизнеса "Дорожная карта бизнеса-2025" примет меры по обеспечению поддержки предпринимательства на селе (доступность финансовых средств; увеличение производственных мощностей предпринимателей опорных СНП (центров сельских кластеров); для увеличения постоянной занятости населения развитие несельскохозяйственных видов деятельности (туризм, народные промыслы, глубокая переработка сельхозпродукции); увеличение доли гарантирования кредитов с 50% до 85% предпринимателей СНП; вовлечение микрофинансовых организаций в кредитование предпринимателей СНП).

      В рамках Государственной программы развития агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2017-2021 годы Министерство сельского хозяйства Республики Казахстан будет реализовывать меры по целенаправленному росту сельскохозяйственного производства в пределах сельского кластера, как единого хозяйственного комплекса. Это в свою очередь обеспечит доступность финансирования для субъектов АПК, повышение эффективности использования земельных ресурсов и другие.

      В рамках Государственной программы развития продуктивной занятости и массового предпринимательства на 2017 - 2021 годы "Еңбек" будут оказываться меры государственной поддержки (расширение микрокредитования, гарантирование кредитов/микрокредитов, предоставление государственных грантов и другие) в СНП.

      Министерство индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан будет принимать меры по развитию местной автодорожной инфраструктуры (отбор представленных местными исполнительными органами проектов по строительству/реконструкции дорог с твердым покрытием: а) от опорного села до райцентра или трассы, б) от малонаселенных СНП сельского кластера до их центра (опорного села), а также обеспечение СНП питьевой водой.

      Министерство информации и общественного развития Республики Казахстан в рамках программы "Рухани жаңғыру" будет содействовать активному информационному освещению проекта "Ауыл - Ел бесігі" в рамках модернизации социальной среды сельских территорий и создаваемых привлекательных условий для проживания в СНП, в первую очередь опорных.

      В целом, в долгосрочной перспективе часть населения республики будет жить на селе (по примеру стран с высоким индексом человеческого развития - около 15-20%). Это связано с повышением роли сельского хозяйства Казахстана в мировом производстве продуктов питания в контексте роста численности населения мира и потепления климата.

      Это также связано с рядом других факторов: экология сельских территорий несравненно лучше городских (меньшая запыленность и мощность электромагнитных полей и другие); с ростом производительности труда в сельском хозяйстве и с учетом содержания подворий доходы сельского населения не будут меньше, чем у городских; масштабное продвижение ИКТ-инфраструктуры уравнивает цифровое неравенство в СНП и крупных городах.

      Комплексное развитие СНП по проекту "Ауыл - Ел бесігі" будет осуществляться в рамках других программных документов, реализуемых соответствующими государственными органами.

      В реализацию Государственной программы акиматами областей будут:

      1) в рамках проекта "Ауыл - Ел бесігі" реализовываться дорожные карты развития опорных СНП - паспорта (планы) социально-экономического развития, в которых предусматриваются мероприятия по развитию экономики села, инфраструктуры с указанием показателей их достижения.

      Будут приняты меры по синхронизации проекта "Ауыл – Ел бесігі" с мерами по финансированию аграрного бизнеса через АО "НУХ "Байтерек" посредством реализации государственных программ развития агропромышленного комплекса, развития продуктивной занятости и массового предпринимательства "Еңбек" и поддержки и развития предпринимательства "Дорожной карты бизнеса – 2025";

      2) проводиться работы по координации хозяйствующих субъектов по строительству/модернизации сетей электро-, газоснабжения, связи (телефон, интернет) и другие для доведения объектов и услуг по СНП до параметров системы региональных стандартов;

      3) приниматься меры по дальнейшей реализации проекта "С дипломом в село!";

      4) совместно с Министерством индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан приниматься комплекс мер по улучшению связности опорных СНП с другими населенными пунктами сельского кластера и районными центрами или имеющейся автомобильной дорогой (трассой) республиканского/областного значения.

      В опорных СНП акиматами областей на постоянной основе будут приниматься меры по содействию развития несельскохозяйственных видов деятельности (переработка сельскохозяйственной продукции, народные промыслы, сфера услуг и другие). Также будет продолжено обеспечение условий для устойчивого ведения сельскохозяйственного производства, повышения доходов сельского населения.

      В опорных СНП будут приняты дополнительные меры по развитию и созданию центров оказания государственных и коммерческих услуг.

      Развитие других СНП

      Развитие других СНП будет осуществляться в рамках действующих государственных программ и программ развития областей и районов.

      По данным СНП будут приниматься меры по поддержке и развитию действующих предприятий, объединению мелкотоварных производств в средние и крупные сельскохозяйственные предприятия, развитию малого бизнеса, доведению до нормативной обеспеченности объектами социальной инфраструктуры, поддержке в нормальном состоянии сельской инфраструктуры.

      Повышение кадрового потенциала сельской местности

      Повышение кадрового потенциала в сельской местности предусматривает государственную поддержку специалистов социальной сферы и АПК, прибывших для работы и проживания в сельской местности, в виде выплаты подъемного пособия и предоставления бюджетного кредита на приобретение или строительство жилья.

      Государственная поддержка данного направления будет продолжена в рамках действующего проекта "С дипломом в село!" и программ развития областей.

      Будет проработан вопрос расширения в установленном порядке контингента участников проекта "С дипломом в село" с возможным включением государственных служащих на сельском уровне в связи с внедрением 4-го уровня государственного бюджета.

      Развитие приграничных сельских территорий

      Достижение поставленной задачи будет осуществляться путем:

      1) повышения административно-территориальной значимости приграничных районов;

      2) развития и обустройства инфраструктуры пунктов приграничного сотрудничества;

      3) диверсификации экономики приграничных территорий и развития малого и среднего бизнеса.

      Реализация указанных направлений будет осуществляться в соответствии с государственными программами, программами развития территорий областей и районов путем развития инфраструктуры приграничного сотрудничества, осуществления диверсификации производства, стимулирования становления малого бизнеса, улучшения местного инвестиционного климата и развития социальной и инженерной инфраструктуры за счет бюджетных средств и привлечения внебюджетных источников.

      В целях повышения административно-территориальной значимости приграничных районов будут приняты меры по:

      1) приоритетному развитию приграничных районных центров и опорных СНП, расположенных на расстоянии до 50 км от Государственной границы;

      2) развитию транспортно-логистической инфраструктуры, увеличению грузопотоков через имеющиеся транспортные и транзитные коридоры;

      3) созданию совместных предприятий по строительству (реконструкции) и эксплуатации туристско-рекреационных объектов, туристской инфраструктуры, развитию и взаимодействию региональных и приграничных информационных систем в сфере туризма;

      4) развитию промышленности, экспортоориентированных и импортозамещающих производств, основанных на новых технологиях, расширению объемов торговли и экспорта, внедрению передового управленческого опыта.

      В рамках государственных программ развития образования и науки, здравоохранения, "Цифровой Казахстан", программ развития областей будут реализовываться дополнительные меры по повышению человеческого капитала населения, особенно молодежи, приграничных территорий. Это позволит молодежи сел приграничных территорий быть конкурентоспособными на рынках труда крупных городов. Специальные меры по сдерживанию оттока из приграничных территорий и тем более росту численности их населения не будут приниматься. При этом меры по текущей занятости будут решаться в рамках действующих программ предпринимательства и занятости населения.

      В целях развития и обустройства инфраструктуры пунктов приграничного сотрудничества будут приняты меры по:

      1) развитию таможенной и пограничной инфраструктуры, повышению уровня материально-технической оснащенности пограничных переходов, пунктов упрощенного пропуска, контрольно-пропускных и таможенных постов, санитарно-карантинного, ветеринарного, фитосанитарного и других органов контроля;

      2) совершенствованию процедур пограничного, таможенного, иммиграционного, экологического, фитосанитарного и иных видов контроля;

      3) совершенствованию технологической схемы организации пропуска через Государственную границу с целью увеличения их пропускной способности;

      4) созданию условий, способствующих сокращению сроков оформления экспортных и импортных операций, обустройству пунктов пропуска через Государственную границу системой электронного документооборота и автоматической идентификации, модернизации таможенных складов и терминалов.

      Диверсификация экономики приграничных территорий и развитие малого и среднего бизнеса будет осуществляться путем принятия мер по:

      1) вовлечению в экономический оборот имеющихся в приграничных территориях резервов и неиспользуемых хозяйственных активов (простаивающих производств, выведенных из оборота и другие), полезных ископаемых и эффективного использования имеющейся инженерной и транспортной инфраструктуры;

      2) вовлечению в экономический оборот имеющихся в регионах неиспользуемых земель сельскохозяйственного назначения (пашни, в том числе поливные, пастбища, сенокосы, многолетние насаждения, залежи);

      3) реализации проектов в сфере животноводства и растениеводства, направленных на рост производства сельскохозяйственной продукции, организацию ее заготовки и хранения;

      4) установлению межрегиональных взаимовыгодных связей между хозяйствующими субъектами приграничных территорий, заключению договоров в целях привлечения инвестиций в сферу промышленной и сельскохозяйственной кооперации, строительства, финансов, обмена технологиями и другие сферы, не противоречащие законодательству и режимам приграничных территорий сопредельных государств;

      5) развитию приграничной торговли, малого и среднего бизнеса путем использования передовых технологий, современных машин и оборудования сопредельных стран.

      В целом данные меры позволят организовать дополнительные возможности для занятости населения (привлечь население для работы в сфере строительства, обслуживания населения, организации туризма), а также обеспечить условия для повышения транзитно-транспортного потенциала страны и привлечения инвестиций, в том числе на принципах ГЧП.

      6. Необходимые ресурсы

      Финансирование Государственной программы будет осуществляться за счет и в пределах средств республиканского и местных бюджетов, а также иных источников, не запрещенных законодательством Республики Казахстан.

      млн. тенге


2020 год

2021 год

2022 год

2023 год

2024 год

2025 год

РБ*

95 636

123 151

66 415

16 348

15 736


МБ*

6 742

34 981

10 885

22 128

19 884


Внебюджетные средства

15

305

318

275

58


Все средства

102 393

158 437

77 618

38 751

35 678


       *Объемы средств будут уточняться по мере утверждения и уточнения республиканского и местных бюджетов на соответствующие финансовые годы в соответствии с законодательством Республики Казахстан.


  Приложение 1
к Государственной программе
развития регионов на 2020 - 2025 годы

Система региональных стандартов для городских населенных пунктов

№п/п Наименование объектов и услуг (благ) Показатель Базовая мощность объектов и показатели качества
1 2 3 4

1

Общеобразовательные школы

в зависимости от численности населения и подлежащего контингента

130 мест на 1 тыс. чел.;
в соответствии с утвержденными строительными, санитарно-гигиеническими нормами и правилами, приказами центрального уполномоченного органа в сфере образования и науки

2

Дошкольные организации образования

в зависимости от численности населения и подлежащего контингента

30 мест на 1 тыс. чел.;
в соответствии с утвержденными строительными, санитарно-гигиеническими нормами и правилами, приказами центрального уполномоченного органа в сфере образования и науки

3

Организации дополнительного образования, направленные на досуг, развитие и отдых детей различных возрастов**

согласно потребности населения

Доступ к кружкам и секциям для развития детей

4

Организации здравоохранения и (или) их структурные подразделения, оказывающие амбулаторно-поликлиническую, стационарную и скорую медицинскую помощь

в зависимости от численности населения и текущей потребности

В соответствии с утвержденными строительными, санитарно-гигиеническими нормами и правилами, приказами центрального уполномоченного органа в сфере здравоохранения

5

Аптеки**

согласно потребности населения 

наличие круглосуточных аптек

6

Библиотеки*

в зависимости от численности населения

1 библиотека на 20 тыс. человек;
4000 единиц хранения на 2 читательских места

7

Общественные центры (Комьюнити центр) - помещения для досуга населения, клубы по интересам, семейные и детские клубы, помещения для проведения собраний жителей**

согласно потребности населения

300 м2 общей площади (игровые комнаты с наличием wi-fi зоны и компьютерной техникой не менее 3 сотрудников (психолог, специалист по работе с детьми, обслуживающий персонал))

8

Кинотеатры**

согласно потребности населения

1 кинотеатр из расчета не менее 35 мест на 1 тыс. человек

9

Спортивные залы

в зависимости от численности населения

80 м2 на 1 тыс. человек (наличие футбольного, волейбольного и баскетбольного полей)

10

Электроснабжение

согласно потребности населения 

обеспечение бесперебойного электроснабжения

11

Централизованное водоснабжение и водоотведение

согласно потребности населения 

в настоящее время охват населения централизованным водоснабжением составил 94,5%, очисткой сточных вод - 68,7%;
к 2025 году планируется 100% обеспечение населения централизованным водоснабжением, очисткой сточных вод - 85%;
периодичность отбора проб воды в местах расположения водозаборных сооружений централизованных систем водоснабжения и перед поступлением питьевой воды в распределительную сеть устанавливается органами государственного санитарно-эпидемиологического надзора.

12

Газоснабжение**

в зависимости от местных условий

наличие газоснабжения

13

Жилье

согласно потребности населения 

на 1 января 2018 года норма жилья на 1 человека составила 21,6 м2.;
к 2030 году норма жилья на 1 человека должна быть 30 м2.

14

Дороги областного/республиканского значения

согласно потребности населения 

наличие I,II, III технической категории

15

Внутренние дороги и дорожное освещение

согласно потребности населения 

100% внутренних дорог должны быть с твердым покрытием и освещены

16

Общественный транспорт

согласно потребности населения 

разветвленная сеть доступного общественного транспорта (автобус, электротранспорт, такси);
увеличение доли населения, пользующегося общественным транспортом до 85% к 2025 году.

17

Автовокзал

согласно потребности населения и необходимости организации регулярных перевозок пассажиров и багажа

пассажиропоток - более 500 отправлений пассажиров в сутки, капитальное здание с залом ожидания вместимостью свыше 75 человек и билетными кассами, пункты медицинского освидетельствования водителей и оказания первичной медико-санитарной помощи, камеры хранения, перрон для посадки и высадки пассажиров, площадки для стоянки автобусов, посты для осмотра автобусов, диспетчерские пункты и комната матери и ребенка, расположенные на территории не менее 5 тысяч квадратных метров.
1 автовокзал рассчитан на количество населения более 500 тыс. человек.


18

Автостанция

согласно потребности населения и необходимости организации регулярных перевозок пассажиров и

пассажиропоток - от 100 до 500 отправлений пассажиров в сутки, капитальное здание с залом ожидания вместимостью до 75 человек и билетными кассами, камеры хранения, перрон для посадки и высадки



багажа

пассажиров, площадки для стоянки автобусов, диспетчерские пункты, расположенные на территории не менее 2,5 тысяч квадратных метров. 1 автостанция рассчитана на количество населения от 300 тыс. до 500 тыс. человек.

19

Железнодорожный вокзал

согласно потребности населения 

для городов республиканского значения наличие железнодорожного вокзала согласно классу "Внеклассный";
для городов областного значения наличие железнодорожного вокзала согласно классу "1", "2";
для городов районного значения наличие железнодорожного вокзала согласно классу "3".

20

Аэропорт

согласно потребности населения 

для городов республиканского значения наличие аэропорта международного уровня категории 2,3 (ИКАО);
для городов областного значения наличие аэропорта международного уровня категории 1 (ИКАО);
для городов районного значения наличие аэропорта некатегорированного.

21

Стадионы**

в зависимости от численности населения

вместимостью не менее 10 тыс. человек

22

Остановочные павильоны общественного транспорта и их пешеходная доступность

согласно потребности населения 

наличие остановочных павильонов общественного транспорта в зависимости от местных (погодных) условий

23

Велосипедная инфраструктура (включающая в себя велосипедные дорожки, пункты проката, велостоянки)**

согласно потребности населения 

наличие велосипедной инфраструктуры

24

Площадки для игр и отдыха

согласно потребности населения

не менее 10% общей площади жилого квартала (микрорайона)

25

Скверы/бульвары/сады для отдыха жителей ("зеленые пространства")

согласно потребности населения

доступность зеленых насаждений для каждого жителя в радиусе 300 метров (1,25 га, но не менее 10% от площади селитебной зоны города)

26

Площадки для выгула и дрессировки домашних животных**

согласно потребности населения 

для городов республиканского, областного значения - не менее 400-600 м2 общей площади (наличие приспособленных территорий для выгула и дрессировки домашних животных)

27

Автостоянки (общественные)**

согласно потребности населения 

для городов республиканского значения - не менее 30% от зарегистрированных транспортных средств;
для городов областного значения - не менее 20% от зарегистрированных транспортных средств

28

Паркинги**

согласно потребности населения

для городов республиканского значения - не менее 20% от зарегистрированных транспортных средств;
для городов областного значения - не менее 10% от зарегистрированных транспортных средств

29

АЗС, ГАЗС**

согласно потребности населения 

наличие АЗС, ГАЗС с учетом безопасного расположения;
для городов республиканского значения наличие заправки для электромашин

30

СТО, автомойки**

согласно потребности населения 

наличие СТО, автомойки в не жилых массивах

31

Доступность услуг связи:
телефонная связь
широкополосный доступ к сети интернет

в зависимости от численности населения

Телефонная связь - фиксированные проводные линии связи и беспроводные технологии - 2G, 3G, 4G;
Широкополосный доступ к сети Интернет - по технологиям ADSL, FTTН, 3G, 4G

32

Wi-Fi зона с открытым доступом**

согласно потребности населения 

наличие Wi-Fi зоны с открытым доступом (места, имеющий обеспечение бесплатным, беспроводным интернетом в общественном транспорте, торговых центрах, на автобусных остановках)

33

Отделение почтовой связи

в зависимости от численности населения

1 объект на 20-40 тыс. чел. (наличие операционного зала, административных помещений, зал для ожидания, банкомат)

34

Отдел некоммерческого акционерного общества "Государственная корпорация "Правительство для граждан"

согласно потребности населения 

наличие НАО ГК "Правительство для граждан"
 

35

Центр обслуживания предпринимателей 

согласно потребности населения 

охват населения услугами ЦОП

36

Участковый пункт полиции

в зависимости от численности населения

УПП является официальным помещением (зданием) ОВД, предназначенным для организации деятельности участковых инспекторов и их помощников.
УПП состоит из рабочих кабинетов для участковых инспекторов, их помощников из расчета 7,5 квадратных метров на одного сотрудника, комнаты приема граждан и работы с общественностью, помещения для доставленных, комнаты отдыха (отдельно), санитарного узла.
УПП создается в отдельно стоящем здании, а при размещении в одном здании с предприятиями, организациями или в жилых домах должно иметь, отдельный вход. При этом, по возможности, рекомендуется УПП располагать в центре административного участка (микрорайона).

37

Наличие подразделений противопожарной службы

согласно численности населения 

обеспечение времени следования первого пожарного подразделения к месту вызова не более 10 минут

38

Банковские отделения**

согласно потребности населения 

наличие отделений банка и банкоматов

39

Юридические консультации/нотариус**

согласно потребности населения 

наличие практикующих адвокатов, нотариальной конторы

40

Предприятия бытового обслуживания**

согласно потребности населения 

не менее 2-3 рабочих мест (наличие объекта по пошиву, ремонту одежды и ремонту обуви)

41

Прачечные, химчистки**

согласно потребности населения 

для городов республиканского, областного значения - объект мощностью не менее 50 кг белья в смену

42

Общественные бани**

согласно потребности населения 

не менее 20 мест

43

Общественные туалеты

согласно потребности населения 

наличие общественных туалетов не менее 10 приборов или биотуалет

44

Общественное питание**

согласно потребности населения 

Общее количество должно быть не менее 100 мест (наличие столовой, кафе, объектов быстрого питания)

45

Фудмаркеты**

согласно потребности населения 

наличие небольшого крытого базара, где можно купить свежие фрукты, овощи, хлебобулочные, молочные и мясные продукты

46

Магазины продовольственных товаров**

согласно потребности населения 

для городов республиканского значения- не менее 1000 м2 общей торговой площади;
для городов областного значения - не менее 500 м2 общей торговой площади;
для городов районного значения - не менее 300 м2 общей торговой площади.

47

Магазины промышленных товаров**

согласно потребности населения 

для городов республиканского значения- не менее 800 м2 общей торговой площади;
для городов областного значения - не менее 400 м2 общей торговой площади;
для городов районного значения - не менее 200 м2 общей торговой площади.

48

Торговые павильоны для ведения уличной торговли (овощные, цветочные, газетные)**

согласно потребности населения 

наличие торговых киосков, оборудованных для уличной торговли

49

Магазины кулинарии**

согласно потребности населения 

не менее 50 м2 общей торговой площади
 

50

Гостиницы**

согласно потребности населения

для городов республиканского и областного значения - вместимостью не менее 10 номеров;
для малых городов, курортных, туристических и спортивных зон - вместимостью не менее 6 номеров;

51

Сбор, переработка и утилизация твердых бытовых отходов:
- установка контейнеров для раздельного сбора;
- установка мусоросортировочных комплексов;
- выделение земельных участков под пункты приема вторичного сырья и их установка;
- строительство полигонов для размещения ТБО и выделение земельных участков.

в зависимости от численности населения/наполняемости полигонов ТБО

Охват населения области, города республиканского значения, столицы услугами по сбору и транспортировке отходов в 2018 году составил 72 %, доля переработки - ТБО 11,51%.
Согласно Концепции по переходу Казахстана к "зеленой" экономике к 2030 году население должно быть обеспечено 100% вывозом ТБО, к 2030 году необходимо довести долю переработки отходов до 40%;
к 2030 году 95% полигонов ТБО должно соответствовать экологическим требованиям и санитарным правилам.


      Примечание:

      Перечень объектов и услуг (благ) для городских населенных пунктов рассчитан на 1 планировочный сектор (10 тысяч человек);

      * 1 объект в расчете до 10 планировочных секторов;

      **перечень рекомендуемых объектов и услуг.


Система региональных стандартов для районных центров

№п/п Наименование объектов и услуг (благ) Показатель Базовая мощность объектов и показатели качества
1 2 3 4

1

Общеобразовательные школы с пришкольным интернатом

в зависимости от численности населения и подлежащего контингента

130 мест на 1 тыс. чел.;
В соответствии с утвержденными строительными, санитарно-гигиеническими нормами и правилами, приказами центрального уполномоченного органа в сфере образования и науки

2

дошкольные организации образования

в зависимости от численности населения и подлежащего контингента

30 мест на 1 тыс. чел.;
миницентр при численности населения менее 1 тыс. чел.;
в соответствии с утвержденными строительными, санитарно-гигиеническими нормами и правилами, приказами центрального уполномоченного органа в сфере образования и науки

3

организации дополнительного образования, направленные на досуг, развитие и отдых детей различных возрастов*

согласно потребности населения 

доступ к кружкам и секциям для развития детей

4

организации здравоохранения:
районная больница,
поликлиника

в зависимости от численности населения и текущей потребности

в соответствии с утвержденными строительными, санитарно-гигиеническими нормами и правилами, приказами центрального уполномоченного органа в сфере здравоохранения

5

аптеки*

согласно потребности населения 

наличие круглосуточной аптеки

6

библиотека

в зависимости от численности населения

1 библиотека на 10 тыс. человек населения и 4500 единиц хранения на 3 читательских мест;
центральная библиотека с дополнительным фондом 500 единиц хранения на 0,3 читательских мест;
передвижной пункт выдачи литературы на уровне библиотеки районного центра;

7

культурно-досуговая организация

в зависимости от численности населения

Стационарный культурно-досуговый комплекс:
190-230 мест на 1000 человек при численности населения 2000-5000 человек;
140-190 мест на 1000 человек при численности населения свыше 5000 человек;
обеспечение площадей для оказания социальных и коммерческих услуг (Комьюнити центр)*
компьютерный центр с доступом к интернету (многофункциональное устройство)*

8

кинотеатр или кинозал*

согласно потребности населения 

1 кинотеатр из расчета 35 мест на 1000 человек населения при численности населения более 3000 человек или кинозал

9

спортивные залы

в зависимости от численности населения

80 м2 на 1000 чел. (наличие футбольного, волейбольного и баскетбольного полей)

10

электроснабжение

согласно потребности населения 

обеспечение бесперебойного электроснабжения

11

централизованное водоснабжение

согласно потребности населения 

системы водоотведения в населенных пунктах свыше 10 тыс. человек должны быть полностью обеспечены централизованным водоснабжением;
периодичность отбора проб воды в местах расположения водозаборных сооружений централизованных систем водоснабжения и перед поступлением питьевой воды в распределительную сеть устанавливается органами государственного санитарно-эпидемиологического надзора.

12

газоснабжение*

согласно потребности населения 

в зависимости от местных условий

13

дорога до областного центра с твердым покрытием

согласно потребности населения 

дорога с твердым покрытием до областного центра должна быть 100% в хорошем и удовлетворительном состоянии

14

внутренние дороги и дорожное освещение*

согласно потребности населения 

не менее 50% внутренних дорог должны быть с твердым покрытием и освещены

15

пешеходные дорожки*

согласно потребности населения 

при наличии дорожной инфраструктуры (дорога с твердым покрытием) обязательная установка пешеходных дорожек согласно утвержденной схеме их расположения

16

автостанция

согласно потребности населения и необходимости организации регулярных перевозок пассажиров и багажа

пассажиропоток - от 100 до 500 отправлений пассажиров в сутки, капитальное здание с залом ожидания вместимостью до 75 человек и билетными кассами, камеры хранения, перрон для посадки и высадки пассажиров, площадки для стоянки автобусов, диспетчерские пункты, расположенные на территории не менее 2,5 тысяч квадратных метров.

17

пункт обслуживания пассажиров

согласно потребности населения и необходимости организации регулярных перевозок пассажиров и багажа

пункт обслуживания пассажиров организуется в населенных пунктах, не имеющих автовокзалов или автостанций, с обустроенным участком придорожной полосы со строением, предназначенным для приобретения проездных документов (билетов), ожидания пассажирами прибытия и посадки-высадки на автобусы, с суточным отправлением до 100 пассажиров и вместимостью до 10 человек.

18

общественный транспорт*

согласно потребности населения 

доступ населения к общественному транспорту (автобус, такси, микроавтобус )

19

автомобильная заправочная станция*

согласно потребности населения 

наличие АЗС с учетом безопасного расположения

20

доступность услуг связи:
телефонная связь
широкополосный доступ к сети интернет

в зависимости от численности населения

Телефонная связь - фиксированные проводные линии связи и беспроводные технологии - 2G, 4G;
Широкополосный доступ к сети интернет - по технологиям ADSL, 3G, 4G

21

Отделение почтовой связи

в зависимости от численности населения

1 объект при численности населения от 2-20 тыс. чел.

22

отдел некоммерческого акционерного общества "Государственная корпорация "Правительство для граждан"

согласно потребности населения 

наличие филиала НАО ГК "Правительство для граждан"

23

центр поддержки предпринимательства

согласно потребности населения 

охват населения услугами ЦПП

24

участковый пункт полиции

в зависимости от численности населения

УПП является официальным помещением (зданием) ОВД, предназначенным для организации деятельности участковых инспекторов и их помощников.
УПП состоит из рабочих кабинетов для участковых инспекторов, их помощников из расчета 7,5 квадратных метров на одного сотрудника, комнаты приема граждан и работы с общественностью, помещения для доставленных, комнаты отдыха (отдельно), санитарного узла.
УПП создается в отдельно стоящем здании, а при размещении в одном здании с предприятиями, организациями или в жилых домах должно иметь, отдельный вход. При этом, по возможности, рекомендуется УПП располагать в центре административного участка (микрорайона).

25

наличие подразделений противопожарной службы

согласно численности населения 

обеспечение времени следования первого пожарного подразделения к месту вызова не более 10 минут

26

филиалы банков второго уровня, а также организации, осуществляющие отдельные виды банковских услуг*

согласно потребности населения 

наличие отделений банка и банкоматов

27

нотариус*

согласно потребности населения 

наличие нотариальной конторы

28

общественное питание*

согласно потребности населения 

общее количество должно быть не менее 50 мест (наличие столовой, кафе, объектов быстрого питания)

29

общественная баня*

согласно потребности населения 

не менее 30 мест в зависимости от численности населения

30

магазины продовольственных товаров*

согласно потребности населения 

не менее 300 м2 общей торговой площади
 

31

магазины промышленных товаров*

согласно потребности населения 

не менее 200 м2 общей торговой площади.

32

Сбор, переработка и утилизация твердых бытовых отходов:
- установка контейнеров для раздельного сбора ТБО;
- установка контейнеров для металлических золошлаковых отходов;
- выделение земельных участков под площадки временного хранения отходов,
- выделение земельных участков под мусоросортировочных комплексов ТБО и их установка;
- выделение земельных участков под пункты приема вторсырья и их установка;
- строительство полигонов для размещения ТБО и выделение земельных участков.

в зависимости от численности населения

Согласно Концепции по переходу Казахстана к "зеленой" экономике к 2030 году население должно быть обеспечено 100% вывозом ТБО, к 2030 году необходимо довести долю переработки отходов до 40%;
к 2030 году 95% полигонов ТБО должны соответствовать экологическим требованиям и санитарным правилам.

      Примечание:

      *перечень рекомендуемых объектов и услуг


Система региональных стандартов для центров сельских округов, в т.ч. опорных сельских населенных пунктов

№п/п Наименование объектов и услуг (благ) Показатель Базовая мощность объектов и показатели качества
1 2 3 4

1

общеобразовательная школа (не малокомплектная) с подвозом детей из близлежащих сел

в зависимости от численности населения и подлежащего контингента

130 мест на 1 тыс. чел.;
в соответствии с утвержденными строительными, санитарно-гигиеническими нормами и правилами, приказами центрального уполномоченного органа в сфере образования и науки

2

дошкольная организация образования
(ДДО или миницентр)

в зависимости от численности населения и подлежащего контингента

30 мест на 1 тыс. чел.;
миницентр при численности населения менее 1 тыс. чел.;
в соответствии с утвержденными строительными, санитарно-гигиеническими нормами и правилами, приказами центрального уполномоченного органа в сфере образования и науки
Ежегодно составляют акт обследования технического состояния

3

организации здравоохранения:
врачебная амбулатория (ВА) или фельдшерско-акушерский пункт (ФАП)

в зависимости от численности населения и текущей потребности

в соответствии с утвержденными строительными, санитарно-гигиеническими нормами и правилами, приказами центрального уполномоченного органа в сфере здравоохранения

4

аптеки*

согласно потребности населения 

наличие аптеки

5

библиотека

в зависимости от численности населения

1 библиотека при численности населения более 1 тыс. чел. - 5-6 читательских мест

6

стационарный культурно-досуговый комплекс

в зависимости от численности населения

стационарный культурно-досуговый комплекс при численности населения более 1 тыс. человек;
передвижной культурно-досуговый комплекс при численности населения менее 1 тыс. человек

7

спортивные залы

в зависимости от численности населения

80 м2 на 1 тыс. чел (наличие футбольного, волейбольного и баскетбольного полей)

8

электроснабжение

согласно потребности населения 

обеспечение бесперебойного электроснабжения

9

централизованное водоснабжение

согласно потребности населения 

в селах свыше 1000 человек по согласованию с населением проводить полную централизованную систему с подведением сетей до границ потребителей;
периодичность отбора проб воды в местах расположения водозаборных сооружений централизованных систем водоснабжения и перед поступлением питьевой воды в распределительную сеть устанавливается органами государственного санитарно-эпидемиологического надзора

10

газоснабжение*

согласно потребности населения 

в зависимости от местных условий

11

дорога до районного центра с твердым покрытием

согласно потребности населения 

дорога с твердым покрытием до районного центра должна быть 100% в удовлетворительном состоянии;
время в пути: от центра сельского округа до районного центра должно составлять 60-120 минут*

12

внутренние дороги и дорожное освещение*

согласно потребности населения 

не менее 20% внутренних дорог должны быть с твердым покрытием и освещены

13

автостанция

согласно потребности населения и необходимости организации регулярных перевозок пассажиров и багажа

пассажиропоток - от 100 до 500 отправлений пассажиров в сутки, капитальное здание с залом ожидания вместимостью до 75 человек и билетными кассами, камеры хранения, перрон для посадки и высадки пассажиров, площадки для стоянки автобусов, диспетчерские пункты, расположенные на территории не менее 2,5 тысяч квадратных метров.

14

пункт обслуживания пассажиров

согласно потребности населения и необходимости организации регулярных перевозок пассажиров и багажа

пункт обслуживания пассажиров организуется в населенных пунктах, не имеющих автовокзалов или автостанций, с обустроенным участком придорожной
полосы со строением, предназначенным для приобретения проездных документов (билетов), ожидания пассажирами прибытия и посадки-высадки на автобусы, с суточным отправлением до 100 пассажиров и вместимостью до 10 человек.

15

доступность услуг связи:
телефонная связь
доступ к сети интернет

в зависимости от численности населения
 

Телефонная связь - фиксированные проводные линии связи и беспроводные технологии - 2G;
Доступ к сети Интернет - по технологии CDMA/EVDO

16

отделение почтовой связи

в зависимости от численности населения

1 объект при численности населения не менее 2 тыс. человек

17

посещение специалистов некоммерческого акционерного общества "Государственная корпорация "Правительство для граждан"

Посещение специалистов филиала НАО ГК "Правительство для граждан"

для оказания государственных услуг для центров сельских округов, находящихся в 30 км и более от районного центра, по утвержденному местным исполнительным органом района графику, но не реже одного раза в месяц

18

мобильные центры поддержки предпринимательства

согласно потребности населения 

охват населения услугами ЦПП

19

зона самообслуживания в здании акимата

согласно потребности населения 

организация консультаций для населения

20

участковый пункт полиции

в зависимости от численности населения

УПП является официальным помещением (зданием) ОВД, предназначенным для организации деятельности участковых инспекторов и их помощников.
УПП состоит из рабочих кабинетов для участковых инспекторов, их помощников из расчета 7,5 квадратных метров на одного сотрудника, комнаты приема граждан и работы с общественностью, помещения для доставленных, комнаты отдыха (отдельно), санитарного узла.
УПП создается в отдельно стоящем здании, а при размещении в одном здании с предприятиями, организациями или в жилых домах должно иметь отдельный вход.
При этом, по возможности, рекомендуется УПП располагать в центре административного участка (микрорайона).

21

наличие подразделений противопожарной службы

с численностью населения более 5 тыс. человек 

Обеспечение времени следования первого пожарного подразделения к месту вызова не более 20 минут. Противопожарную защиту целесообразно обеспечить исходя из условия, что одним созданным пожарным подразделением будет обеспечиваться безопасность нескольких населенных пунктов в радиусе 20 километров при оптимальном его географическом расположении.

наличие пожарных постов или добровольных пожарных формирований, создаваемых местными исполнительными органами

с численностью населения менее 5 тыс. человек 

22

магазины продовольственных товаров*

согласно потребности населения 

не менее 100 м2 общей торговой площади.
 

23

магазины промышленных товаров*

согласно потребности населения 

не менее 50 м2 общей торговой площади.
 

24

Сбор, переработка и утилизация твердых бытовых отходов:
- установка контейнеров для раздельного сбора ТБО;
- установка контейнеров для металлических золошлаковых отходов;
- установка мусоросортировочных комплексов ТБО;
- выделение земельных участков под пункты приема вторсырья и площадок временного хранения отходов;
- строительство полигонов для размещения ТБО и выделение земельных участков.

в зависимости от численности населения

Согласно Концепции по переходу Казахстана к "зеленой" экономике к 2030 году население должно быть обеспечено 100% вывозом ТБО, к 2030 году необходимо довести долю переработки отходов до 40%;
к 2030 году 95% полигонов ТБО должны соответствовать экологическим требованиям и санитарным правилам.

      Примечание:

      *перечень рекомендуемых объектов и услуг


Система региональных стандартов для остальных сельских населенных пунктов

№п/п Наименование объектов и услуг (благ) Показатель Базовая мощность объектов и показатели качества
1 2 3 4

1

начальная школа, основная школа, средняя школа и (или) бесплатный подвоз обучающихся до ближайшей школы и обратно

в зависимости от численности учащихся

130 мест на 1 тыс. чел.;
В соответствии с утвержденными строительными, санитарно-гигиеническими нормами и правилами, приказами центрального уполномоченного органа в сфере образования и науки

2

дошкольная организация образования
(миницентр)

в зависимости от численности населения и подлежащего контингента

Наличие миницентра в соответствии с утвержденными строительными, санитарно-гигиеническими нормами и правилами, приказами центрального уполномоченного органа в сфере образования и науки

3

организации здравоохранения:
фельдшерско-акушерский пункт (ФАП) или медицинский пункт (МП)

в зависимости от численности населения и текущей потребности

В соответствии с утвержденными строительными, санитарно-гигиеническими нормами и правилами, приказами центрального уполномоченного органа в сфере здравоохранения

4

аптечный киоск*

согласно потребности населения 

наличие аптечного киоска

5

электроснабжение

согласно потребности населения 

обеспечение бесперебойного электроснабжения

6

централизованное водоснабжение

в зависимости от численности населения

в селах от 200 до 500 человек, по согласованию с населением проводить упрощенную систему водоснабжения (централизация только главных улиц с установкой водоразборных колонок, подключение к централизованной системе социально важных объектов);
в селах от 500 до 1000 человек по согласованию с населением проводить централизованную систему (с водоразборными колонками) с возможностью подведения сетей до границ потребителей;
в селах свыше 1000 человек по согласованию с населением проводить полную централизованную систему с подведением сетей до границ потребителей;
комплексный блок-модуль очистки воды при численности населения менее 200 человек;
периодичность отбора проб воды в местах расположения водозаборных сооружений централизованных систем водоснабжения и перед поступлением питьевой воды в распределительную сеть устанавливается органами государственного санитарно-эпидемиологического надзора.

7

дорога до центра сельского округа с твердым покрытием; грунтовая дорога внутри села

согласно потребности населения 

в зависимости от местных условий с учетом круглогодичной доступности и нагрузки интенсивности движения автотранспорта, особенно грузового;
время в пути: от села до центра сельского округа должно составлять до 30-45 минут*

8

пункт обслуживания пассажиров

согласно потребности населения и необходимости организации регулярных перевозок пассажиров и багажа

пункт обслуживания пассажиров организуется в населенных пунктах, не имеющих автовокзалов или автостанций, с обустроенным участком придорожной полосы со строением, предназначенным для приобретения проездных документов (билетов), ожидания пассажирами прибытия и посадки-высадки на автобусы, с суточным отправлением до 100 пассажиров и вместимостью до 10 человек

9

доступность услуг связи:
телефонная связь
доступ к сети интернет

в зависимости от численности населения
 

Телефонная связь - фиксированные проводные линии связи и беспроводные технологии - 2G (при численности населения более 500 человек);
Доступ к сети интернет - посредством спутниковой связи

10

наличие подразделений противопожарной службы

с численностью населения более 5 тыс. человек 

Обеспечение времени следования первого пожарного подразделения к месту вызова не более 20 минут. Противопожарную защиту целесообразно обеспечить


наличие пожарных постов или добровольных пожарных формирований, создаваемых местными исполнительными органами

с численностью населения менее 5 тыс. человек 

исходя из условия, что одним созданным пожарным подразделением будет обеспечиваться безопасность нескольких населенных пунктов в радиусе 20 километров при оптимальном его географическом расположении.

11

магазины смешанных товаров*

согласно потребности населения 

не менее 50 м2 общей торговой площади.
 

12

Сбор, переработка и утилизация твердых бытовых отходов:
- выделение земельных участков под пункты приема вторсырья и их установка;
- установка перевалочных пунктов (площадок для временного складирования ТБО для последующего вывоза)

в зависимости от численности населения
в радиусе 50 км
 

Согласно Концепции по переходу Казахстана к "зеленой" экономике к 2030 году население должно быть обеспечено 100% вывозом ТБО, к 2030 году необходимо довести долю переработки отходов до 40%.

      Примечание:

      *перечень рекомендуемых объектов и услуг


  Приложение 2
к Государственной программе развития
регионов на 2020 - 2025 годы

Состав функциональных городских районов

№п/п

Центры ФГР

Название населенного пункта в составе ФГР (население, тыс.чел.) (на 01.01.2019г.)

1

2

3

агломерации

1

г. Нур-Султан

г.Акколь (13,7), с. Косшы (34,3), с. Коянды (19,5), с.Караоткель (20,5), с.Талапкер (13,8), с.Акмол (11,5), с.Жибек Жолы (6,3), с.Кабанбай Батыра (6,3), с.Каражар (5,4), с.Ыбырай Алтынсарина (3,3), а.Бозайгыр (3,0), с.Софиевка (3,1), с.Кажымукан (2,9), с.Кызылсуат (2,7), с.Арайлы (2,4), с.Тайтобе (2,1), с.Нур-Есиль (2,2), с. имени Р.Кошкарбаева (1,7), с.Кызылжар (1,2), с.Тонкерис (1,2), с.Волгодоновка (1,1), с.Ынтымак (1,0), с.Шубары (1,1), ст.Тонкерис (0,9), с.Аккайын (0,7) с.Жалтырколь (0,7), с.Отемис (0,5), с.Ключи (0,5), с.Костомар (0,4), ст.Бабатай (0,3), с.Раздольное (0,4), с. Койгельды (0,3), с.Жанажол (0,3), ст. Разъезд 42 (0,2), с.Нура (0,2), с.Преображенка (0,1), с.Жайнак (0,1), с.Каратомар (0,1), с.Сарыадыр (0,1).

2

г. Алматы

г.Есик (33), г.Талгар (42,9), г.Каскелен (64,5), г.Капшагай (45,5), с.Ават (6,9). с.Кайрат (0,7), с.Акши (5,3), с.Казатком (0,6), с.Сазы (0,06), с.Байтерек (14,8), с.Алга (1,7), с.Койшибек (1,7), с.Балтабай (3,7), с.Акбастау (1,7), с.Актогай (0,7), с.Бирлик (1,2), с.Енбек (1,2), с.Куш (0,3), с.Орнек (0,6), с.Болек (5,5), с.Аймен (1,6), с.Карасай (2,1), с.Байдибек бия (Маловодное) (11,8), с.Жанашар (4,2), с.Базаркельды (1,0), с.Космос (2,6), с.Каракемер (5,8), с.Сатай (0,4). с.Талдыбулак (1,3), с.Кызылжар (4,6), с.Алмалы (3,2), с.Коктобе (4,3), с.Толе би (3,1), с.Кырбалтабай (1,8), с.Акжал (0,3), с.Екпинди (0,5), с.Кайнар (0,2), с.Шалкар (0,2), с.Кайназар (5,3), с.Азат (4,5), с.Орикти (Красный Восток) (13,0), с.Рахат (2,6), с.Саймасай (4,2), с.Амангельды (2,2), с.Ташкенсаз (3,8), с.Баяндай (1,2), с.Кульжинское (0,5), с.Тургень (14,2), с.Таутургень (0,8), с.Сарыбай би (2,9), с.Енбекшиарал (1,4), с.Кайназар (3,4), с.Карасай (0,6), с.Кызылсок (0,2), с.Каргалы (30,7), с.Мынбаево (5,4), с.Балгабек Кыдырбекулы (2,9), с.Узынагаш (39,4), с.Жанакурылыс (4,4), с.Ынтымак (2,9), с.Умбеталы Карибаева (3,8), с.Касымбек (3,2), с.Шолаккаргалы (1,2), с.Жапек батыр (9,1), с.Коккайнар (4,0), с.Мухаметжан Туймебаев (15,8), с. Толе би (1,2), с.Али (1,5), с.Байсерке (18,8), с.Жанадаур (3,1), с.Жанаталап (1,5), с.Коктерек (0,8), с.Ынтымак (4,8), с.Енбек (0,7), с.Жетыген (20,6), с.Кайрат (0,3), с.Куйган (1,2), с.Жана Арна (1,0), с. КазЦИК (13,5), с.Комсомол (3,3), с.Карой (6,3), с.Косозен (3,0), с.Нургиса Тлендиева (2,6), с.Междуреченское (8,9), с.Екпинды (3,0), с.Жаугашты (1,5), с.Боралдай (33,1), с.Коянкус (3,0), с.Чапаево (10,4), с.Карасу (0,6), с.Отеген батыр (15,2), с.Покровка (7,2), с.Коктобе (0,02), с.Айтей (7,2), с.Енбекши (3,4), с.Кумарал (1,1), с.Сауыншы (0,3), с.Уштерек (1,6), Разъезд 71 (0,5), с.Аксенгир (0,8), с.Береке (6,0), с. Ельтай (2,3), с.Жармухамбет (1,2), с.Исаево (1,9), с.Каратобе (0,7), с.Кокозек (2,4), с.Коктоган (0,4), с.Батан (3,0), с.Жамбыл (4,8), с.Кошмамбет (5,8), с.Улан (3,2), с.Жандосово (7,2), с.Кайрат (0,2), с.Шалкар (4,1) с.Иргели (13,8), Кемертоган (3,2), с.Коксай (12,8), с.Жынгылды (0,05), с.Кольащы (4,7), с.Куркудык (0,04), с.Турар (4,7), ст.Шамалган (24,7), с.Бекболат Ашекеева (5,4), с.Кайнар (2,0), с.Сауыншы (0,4), с.Абай (11,7), с.Булакты (5,5), с.Долан (2,4), с.Кумтоган (0,2), с.Кыргауылды (8,0), с.Райымбек (6,9), с.Жанатурмыс (5,2), с.Алмалыбак (5,1), с.Жалпаксай (7,5), с.Кольди (1,8), с.Мерей (2,0), с.Айкым (0,03), с.Шамалган (Ушконыр) (20,2), с. Кызылкайрат (7,7), с. Алмалык (1,2), с.Алтындан (0,2), с.Амангельды (1,2), с.Байбулак (0,5), с.Береке (0,7), с.Орман (0,08), с.Рыскулово (3,5), с.Чимбулак (0,9), с.Белбулак (9,4), с.Бирлик (3,5), с.Талдыбулак (6,1), с.Бесағаш (22,5), с.Акбулак (0,2), с.Бескайнар (1,9), с. Котырбулак (0,09), с. Гульдала (10,3), с.Киши Байсерке (2,1), с.Жана Куат (3,6), с.Еркин (4,1), с. Достык (0,2), с.Еламан (1,0), с.Жалкамыс (3,3), с.Жанаарна (0,3), с.Жаналык (3,4), с.Коктал (2,3), с.Кайнар (1,0), с.Даулет (2,6), с.Сактан (0,2), с.Теренкара (0,4), с. Кендала (8,2), с. Акдала (1,0), с.Актас (1,2), с.Енбекши (1,9), с.Нура (4,9), с.Каратоган (0,4), с.Остемир (2,0), с.Туганбай (2,3), с. Панфилово (11,1), с.Аркабай (0,9), с.Каменское плато (0,2), с. Карабулак (4,4), с.Кызылту (5,8), с.Тонкерис (2,5), с.Тузусай (0,4), с.Туздыбастау (18,3), с.Заречное (5,7), с.Арна (1,1), раз.Боктер (0,02), раз.Кулантобе (0,03).

3

г. Шымкент

г. Ленгер (24,0), с.Темирлан (14,7), с.Аксу (2,6), с.Карабулак (46,5), с.Манкент (30,9), с.Чубарсу (8,4).

4

г. Актобе

г.Хромтау (26,5), г.Алга (20,4), с.Сарыжар (Хлебодаровка) (4,7), с.Бестамак (3,6), с.Маржанбулак (1,9), с.Нурбулак (Шибаевка) (0,5), с.Жеруйык (0,2), Бесқоспа (0,4), Қаракудык (1), Коктогай (0,4), с.Тыккайын (0,3), Қарахобда (0,6), Токмансай (0,4), Каратаусай (0,5), Қурмансай (0,3), ст.Жазык (0,3), Табантал (0,4), Тассай (0,5).

другие ФГР

5

г. Актау

с.Атамекен (41,3), с.Баскудык (33,8), с.Мангистау (31,3), с.Кызылтюбе (30,4), с.Даулет (29,6), с.Акшукыр (10,6), с.Батыр (7,9), с.Умирзак (4,6), с.Баянды (5,7), с.Сайын Шапагатулы (5,3).

6

г. Атырау

с.Томарлы (10,0), с.Тасқала (6,0), с.Еркинкала (5,9), с.Акжар (4,3), с.Жанаталап (3,9), с.Ракуша (3,9), с.Курмангазы (3,1), с.Атырау (3,0), с.Аксай (2,6), с.Амангелды (2,1), с.Дамба (1,4), с.Бесикти (1,3), с.Талгайран (1,2).

7

г. Караганда

г.Темиртау (186,2), г.Сарань (52,0), г.Абай (58,6), с.Доскей (4,5), с.Дубовка (4,1), с.Уштобе (3,3), с.Кокпекты (2,8), с.Новоузенка (1,8), с.Тогызкудук (1,1), с.Курминское (1,1), с.Байкадам (0,9), с.Заречное (0,8), с.Каракудук (0,7), с.Сарытобе (0,6), с.Курлус (0,5), с.Новостройка (0,5), с.Жумабек (0,4), с.Сокурское (0,3), с.Трудовое (0,3).


1

2

3

8

г. Кокшетау

г.Щучинск (46,8), с.Красный Яр (12), с.Шагалы (2,1), п.Алексеевка (1,6), с.Акколь (1,2), с.Конысбай (0,9), с.Симферополь (0,8), ст.Чаглинка (0,6), с.Садовое (0,6), с.Васильковка (0,5), с.Акадыр (0,5), п.Гранитный (0,5), с.Еликти (0,6), с.Заречное (0,4), с.Ивановка (0,3), с.Кызылтан (0,3), с.Казахстан (0,2), с.Ескенежал (0,2), с.Булак (0,2), с.Донгул-Агаш (0,2), ст.Жаман-Ащи (0,1), с.Кызыл Жулдыз (0,1).

9

г. Костанай

г.Рудный (130,1), п.Затобольск (24,6), с.Заречное (7,0), с.Мичуринское (2,8), с.Жамбыл (2,3), с.Октябрьское (1,8), с. Садовое (1,3), с.Алтынсарино (1,2), с.Майколь (1,0), с.Алтын дала (0,9), с.Абай (0,6), с.Шеминовское (0,6), с.Талапкер (0,6), с.Осиновка (0,5), с.Ждановка (0,5), с.Молокановка (0,5), с.Лиманное (0,4), с.Новоселовка (0,4), с.Енбек (0,4), с.Жуковка (0,3), с.Арман (0,3), с. Рязановка (0,2), с.Рыбное (0,3), с.Шоккарагай (0,2).

10

г. Кызылорда

с.Ж.Маханбетов (6,4), с.Кызылжарма (8,0), с.Караозек (2,5), с.Карауылтобе (2,4), с.Абай (2,4), с.Талсуат (2,2), с.Баймурат батыр (1,5), с.Досан (1,0), ст.Караозек (0,7), с.Айнаколь (0,6), с.Калгандария (0,1), с.Кубас (0,1), с.Талдыарал (0,7), с.Бирказан (0,3), с. Ирколь (0,08).

11

г. Павлодар

г.Аксу (43,2), п.Ленински (10,3), с.Кенжеколь (6,9), с.Павлодарское (6,4), с.Красноармейка (2,6), с.Жетекши (2,3), с.Жолкудук (1,7), с.Мойылды (1,5), с.Заря (1,3), с.Госплемстанция (1,3), с.Новочерноярка (1,3), с.Алгабас (1,2), с.Мичурино (1,2), с.Байдала (0,8), с.Шакат (0,8), с.Айнаколь (0,6), с.Черноярка (0,6), с.Зангар (0,5), ст.Спутник (0,4), с.Сычевка (0,4), с.Бирлик (0,4), с.Долгое (0,3), с.Коктас (0,2), с.Коряковка (0,2), с.Жертумсык (0,2), с.Заозерное (0,2).с.Подстепное (0,2), с.Карабай (0,1), с.Сынтас (0,1), ст.Красноармейка (0,1), с.Шанды (0,1).

12

г. Петропавловск

с.Якорь (2,0), с.Прибрежное (1,7), с.Байтерек (1,6), с.Асаново (1,3), с.Новокаменка (1,1), с.Белое (0,9), с.Большая Малышка (0,9), с.Пресновка (0,9), с.Тепличное (0,6), с.Подгорное (0,5), с.Березовка (0,5), с.Пеньково (1,1), с.Петерфельд (1,6), с.Бесколь (12,5), с.Соколовка (2,5), с.Краснознаменное (0,7), с.Покровка (1,0).

13

г. Семей

с.Озерки (2,5), с.Приречное (1,8), с.Чекоман (1,7), с.Мукур (1,6), с.Прииртышское (1,1), с.Достык (0,4), с.Жаркын (0,8), с.Стеклянка (0,3).

14

г. Талдыкорган

г.Текели (32), с. Алдабергеново (4,1), с. Жаналык (0,43), с. Жастар (0,77), с. Карабулак (13,1), с. Абай (1,0), с. Матая Баисова (1,5), с. Ешкиолмес (1,1), с. Оркусак (0,46), с. Шымыр (2,1), а. Бактыбай Жолбарысулы (7,2), с. Ельтай (2,3), с. Отенай (0,4), с. Кокжазык (1,6), с. Боктерли (0,2), с.Тенлик (0,2), с. Сырымбет (2,0), с. Жетысу (1,6), с. Екпинди (0,5), с. Жендик (0,2), с.Каражиде (1,2), с.Сарыбулак (0,4), с. Балпык би (13,3), с. Акшатоган (1,0), с. Теректы (1,3), с. Каратал (0,5), с. Мамбет (2,1), с.Жамбыл (1,1), с. Енбекшиказах (1,0), с. Мукры (2,7).

15

г. Тараз

с.Сарыкемер (31,0), с.Асса (12,0), с.Жалпак-Тобе (9,8), а.Бурыл (9,05), а.Туймекент (7,2), с.Красная Звезда (6,2), с.Гродеково (5,5), с.Пригородное (5,5), а.Байзак (5,1), с.Талас (4,5), с.Айшабиби (4,5), а.Кумжота (3,9), с.Шайкорык (3,5), с.Турксиб (3,6), а.Коктал (3,5), с.Кызылкайнар (3,4), с.Бесагаш (3,0), а.Жетыбай (2,9), с.Бектобе (2,9), с.Акбулым (2,8), с.Кенес (2,5), а.Мадимар (2,6), с.Мырзатай (2,3), с.Орнек (2,3), с.Каракемер (2,2), с.Кокбастау (2,3), с.Ульгули (2,1), с.Костобе (2,0), с.Дихан (2,0), с.Жасоркен (1,9), с.Ерназар (1,7), с.Кызылшарык (1,6), с.Бесжилдык (1,5), а.Акжар (1,3), с.Бирлесу-Енбек (1,4), с.Ашыбулак (1,3), с.Тастобе (1,3), с.Абай (1,2), с.Дихан (1,3), а.Жакаш (1,1), ст.Талас (1,1), с.Кусак (1,0), а.Шахан (0,9), с.Шайдана (0,9), а.Аймантобе (0,8), с.Тегистик (0,8), с.Карасу (0,8), с.Шокай (0,8) , а.Кумтиын (0,8), с.Аккия (0,8), ст.Акчулак (0,7), а.Байтерек (0,7), а. Базарбай (0,7), с.Каратау (0,7), с.Кызылдихан (0,7), а.Сенкибай (0,8), с.Кокозек (0,7), с.Енбек (0,6), с.Капал (0,6), с.Сарыбарак (0,6), с.Жанатурмыс (0,6), с.Коныртобе (0,5), с.Жамбыл (0,5), ст.Шайкорык (0,5), а.Ботамойнак (0,5), с.Рахат (0,5), с.Тогызтарау (0,5), а.Женис (0,5), с.Жанасаз (0,4), а.Жибекжолы (0,4), с.Костобе (0,4), а.Тегистик (0,4), с.Торткул (0,3), с.Танты (0,3), с.Жанаоткель (0,25), с.Кемел (0,3), ст.Жума (0,3), ст.Учбулак (0,2), с.Актобе (0,2), с.Аулиеколь (0,2), уч.Колькайнар (0,1), рзд.Кайнар (0,1), с.Сенгирбай (0,1), с.Кумсуат (0,1), с.Торегельды (0,1).

16

г. Туркестан

г.Кентау (69,5), c.30 лет Казахстана (8,2), с.Бершинтобе (1,0), с.Шага (1,5), с.Шоктас (0,2), с.Енбекши дихан (2,4), с.Шойтобе (0,7), с.Орангай (5,1), с.Бостандык (1,4), с.Коскорган (1,7), с.Карашык (8,3), с.Кумтиын (2,0), с.Каратобе (0,1), с.Ески Икан (16,4), с.Шорнак (3,5), с.Аша (4,1), с.Космезгил (5,3), с.32 разъезд (0,1), с.Теке (3,5), с.С.Кожанов (0,8), с.Нуртас (1,8), с.Жалантос (0,3), с.Жуйнек (6,0), с.Шыпан (2,1), с.Шекербулак (1,8).

17

г.Усть-Каменогорск

п.Глубокое (9,6), п.Белоусовка (9,3), п.Касым Кайсенова (6,0), с.Меновное (5,1), с.Опытное поле (4,7), Прапорщиково (3,4), с.Ахмирово (2,3), с.Hово-Ахмирово (2,1), с.Бобровка (2,1), с.Айыртау (2,1), с.Сагыр (1,9), с.Тарханка (1,8), с.Уварово (1,7), с.Ушаново (1,6), с.Прогресс (1,6), с.Мамай батыр (Васильевка) (1,5), с.Винное (1,4), с.Герасимовка (1,4), с.Солнечное (1,2), с.Hово-Явленка (1,1), с.Степное (1,1), с.Саратовка (1,0), с.Алмасай (0,9), с.Самсоновка (0,6), с.Hово-Одесское (0,6), с.Украинка (0,6), с.Казачье (0,4), с.Феклистовка (0,3).

18

г. Уральск

с.Подстепное (8,7), с.Мичуринское (6,0), с.Дарьинское (5,6), п.Круглоозерный (5,4), с.Достык (4,5), с.Новая Жизнь (3,5), с.Трекино (3,0), с.Махамбет (2,4), с.Желаево (2,3), с.Щапово (1,7), с.Белес (1,6), с.Серебряково (1,6), с.Асан (1,5), с.Маштаково (1,4), с.Новенькое (1,4), с.Володарское (1,2), с.Аксуат (1,2), с.Пойма (0,9), с.Макарово (0,7), с.Меловые горки (0,7), с.Лесопитомник (0,7), с.Чувашинское (0,7), с.Жамбыл (0,6), с.Магистральное (0,6), с.Жайык (0,5), с.Садовое (0,5), с.Октябрьское (0,5), с.Юбилейное (0,5), с.Озерное (0,4), с.Зеленое (0,4), с.Тукпай (0,3), с.Факел (0,3), с.Айтиево (0,2), с.Мирное (0,1), с.Горбуново (0,1), с.Жайык (0,5), с.Суттигинди (0,03), с.Ливкино (0,006).


  Приложение 3
к Государственной программе
развития регионов на 2020 - 2025 годы

Перечень моно- и малых городов
Республики Казахстан

№ п/п

Наименование

Статус

Численность населения на 1 янв. 2019 года, тыс. чел.

Специализация (расположение)

Текущее состояние экономического развития

В составе ФГР находится (+)/не находится (-)

1

2

3

4

5

6

7

Акмолинская область


1.

г. Акколь

малый город

13,7

переработка сельхозпродукции

высокий

+

2.

г. Атбасар

28,8

переработка сельхозпродукции (вдоль магистральных путей сообщения)

средний

-

3.

г. Державинск

6,0

нет экономической специализации

низкий

-

4.

г. Есиль

10,5

переработка сельхозпродукции (вдоль магистральных путей сообщения)

средний

-

5.

г. Ерейментау

9,1

Обрабатывающая промышленность (вдоль магистральных путей сообщения)

средний

-

6.

г. Макинск

17,8

обрабатывающая промышленность (вдоль магистральных путей сообщения)

средний

-

7.

г. Степняк


3,5

нет экономической специализации

низкий

-

8.

г. Щучинск

46,8

туризм, рекреация (вдоль магистральных путей сообщения)

высокий

+

9.

г. Степногорск

моногород

45,9

горнодобывающая и обрабатывающая промышленность

средний

-

Актюбинская область


1.

г. Алга

малый город

20,4

переработка сельхозпродукции

средний

+

2.

г. Жем

1,8

нет экономической специализации

низкий

-

3.

г. Кандыагаш

35,6

транспортный узел

высокий

-

4.

г. Темир

2,1

нет экономической специализации

низкий

-

5.

г. Шалкар

28,0

транспортный
узел

средний

-

6.

г. Эмба

11,8

транспортный
узел

средний

-

7.

г. Хромтау

моногород

26,7

горнодобывающая и обрабатывающая
промышленность

высокий

+

Алматинская область


1.

г. Есик

малый город

33,0

туризм

высокий

+

2.

г. Жаркент

42,6

переработка
сельхозпродукции (приграничье)

средний

-

3.

г. Каскелен

64,5

переработка
сельхозпродукции

высокий

+

4.

г. Капшагай

45,5

рекреация

высокий

+

5.

г. Сарканд


11,4

переработка
сельхозпродукции
(вдоль магистральных путей сообщения)

средний

-

6.

г. Талгар

42,8

переработка
сельхозпродукции

высокий

+

7.

г. Ушарал

17,2

переработка
сельхозпродукции

средний

-

8.

г. Уштобе

23,0

переработка
сельхозпродукции
(вдоль магистральных путей сообщения)

средний

-

9.

г. Текели

моногород

32,0

горнодобывающая и обрабатывающая
промышленность

средний

+

Атырауская область

1.

г. Кульсары

моногород

60,5

обрабатывающая
промышленность

средний

-

Восточно-Казахстанская область


1.

г. Аягоз

малый город

38,5

транспортный
узел

средний

-

2.

г. Зайсан

16,3

переработка
сельхозпродукции (приграничье)

средний

-

3.

г. Шар

6,8

транспортный
узел

средний

-

4.

г. Шемонаиха

18,2

переработка
сельхозпродукции (приграничье)

средний

-

5.

г. Алтай

моногород

36,1

горнодобывающая и обрабатывающая
промышленность

средний

-

6.

г. Курчатов

12,4

средний

-

7.

г. Риддер

48,0

высокий

-

1

2

3

4

5

6

7

8.

г. Серебрянск


8,4

нет экономической специализации

средний

-

Жамбылская область


1.

г. Шу

малый город

36,6

транспортный
узел

высокий

-

2.

г. Жанатас

моногород

22,4

горнодобывающая и обрабатывающая
промышленность

низкий

-

3.

г. Каратау

30,2

средний

-

Западно-Казахстанская область


1.

г. Аксай

моногород

35,3

горнодобывающая промышленность

средний

-

Карагандинская область


1.

г. Каркаралинск

малый город

8,2

рекреация (туризм)

средний

-

2.

г. Приозерск

13,3

рекреация
(вдоль магистральных путей сообщения)

средний

-

3.

г. Балхаш

моногород

72,9

горнодобывающая и обрабатывающая
промышленность

средний

-

4.

г. Жезказган

87,2

-

5.

г. Каражал

8,1

-

6.

г. Сарань

43,3

+

7.

г. Сатпаев

61,5

-

8.

г. Темиртау

179,2

высокий

+

9.

г. Шахтинск

37,7

средний

-

10.

г. Абай

28,4

+

Костанайская область


1.

г. Аркалык

моногород

28,2

горнодобывающая и обрабатывающая
промышленность

низкий

-

2.

г. Житикара

34,7

средний

-

3.

г. Лисаковск

36,0

средний

-

4.

г. Рудный

115,3

высокий

+

Кызылординская область


1.

г. Аральск

малый город

33,1

обрабатывающая
промышленность

средний

-





(вдоль магистральных путей сообщения)



2.

г. Казалинск

5,8

переработка
сельхозпродукции
(вдоль магистральных путей сообщения)

средний

-

Мангистауская область


1.

г. Форт-Шевченко

малый город

6,4

переработка
сельхозпродукции

средний

-

2.

г. Жанаозен

моногород

81,6

горнодобывающая промышленность

средний

-

Павлодарская область


1.

г. Аксу

моногород

41,6

горнодобывающая и обрабатывающая
промышленность

высокий

+

2.

г. Экибастуз

133,9

-

Северо-Казахстанская область


1.

г. Булаево

малый город

7,7

переработка
сельхозпродукции (приграничье)

средний

-

2.

г. Мамлютка

6,9

средний

-

3.

г. Сергеевка

7,7

переработка
сельхозпродукции

низкий

-

4.

г. Тайынша

11,4

переработка
сельхозпродукции
(вдоль магистральных путей сообщения)

средний

-

Туркестанская область


1.

г. Арыс

малый город

44,4

транспортный
узел

средний

-

2.

г. Жетысай

24,5

переработка
сельхоз продукции (приграничье) промышленность

средний

-

3.

г. Ленгер

24,0

обрабатывающая

Высокий
 

+

4.

г. Сарыагаш


34,3

рекреация (приграничье)

средний

-

5.

г. Шардара


28,4

производство
электроэнергии (приграничье)

средний

-

6.

г. Кентау

моногород

69,0

горнодобывающая и обрабатывающая
промышленность

средний

+


ИТОГО:


2 304,9



-


      Критерии перспективности социально-экономического развития моно- и малых городов

№ п/п

Критерии перспективности моно- и малого города

Критерии неперспективности моно- и малого города

1

2

3

1

Входит в состав ФГР

Не входит в состав ФГР

2.

Наличие крупного либо основного (градообразующего) предприятия с положительным показателем финансово-хозяйственной деятельности, стабильным природно-сырьевым фактором (отсутствие риска истощения рудной базы, стабильный спрос на производимую продукцию и т.д.): при текущем уровне добычи наличие запасов полезных ископаемых в перспективе на 25 - 30 лет;
устойчивый спрос на продукцию крупного либо основного (градообразующего) предприятия и отсутствие факторов, способных снизить объем производства.

Падение объема производства в крупном либо основном (градообразующем) предприятии города и неконкурентоспособность его продукции:
значительное сокращение за последние 10 лет объема производства на крупном либо основном (градообразующем) предприятии города.

3.

Расположение города в непосредственной близости от крупного города областного или республиканского значения, в составе агломерации, а также на приграничной территории (в непосредственной близости от

Отдаленность от крупных и больших городов более 30 км (для зон агломерации - 100 км) и основных транспортных коридоров международного и республиканского


линии Государственной границы).

уровня (далее радиуса 75 км или 1-часовой доступности):
тупиковое месторасположение малого города (отсутствие автомобильных дорог республиканского значения и железнодорожных путей);
транспортная инфраструктура, соединяющая город с другими городами и регионами, находится в крайне изношенном состоянии.
 

4.

Расположение города на пересечении крупных транспортных коридоров (вдоль железнодорожных путей и автомобильных дорог республиканского значения) с возможностью организации логистической инфраструктуры (железнодорожные станции, склады).


5.

Наличие в городе уникального потенциала (природно-ресурсного, географического, исторического):
запасов полезных ископаемых, перспективных к разработке и переработке, в непосредственной близости к городу;
других видов потенциалов (туристских, рекреационных, уникальных заповедных зон), научного и инновационного потенциала.

Истощенная минерально-сырьевая база:
снижение полезного компонента в руде;
наличие запасов сырья, при сохранении текущих темпов добычи, не более 10 лет.

6.

Доля активно действующих малых предприятий:
наличие в городе развитого малого и среднего предпринимательства (в сфере оказания услуг, обрабатывающей промышленности и другие), что отражается стабильным увеличением его доли в доходах бюджета города.


7.

Кадровый потенциал:
наличие в городе высококвалифицированных технических специалистов, в том числе занятых на крупном либо основном (градообразующем) предприятии.

Постоянный отток населения города (сокращение численности):
отрицательная динамика сальдо миграции за последние 10 лет (сокращение численности населения идет в основном за счет вымывания из города высококвалифицированного трудоспособного населения).

8.

Благоприятная экологическая ситуация:
отсутствие источников загрязнения с высоким превышением экологических норм вне зон экологического бедствия.

Неблагоприятная экологическая ситуация:
расположение территории города в зоне экологического бедствия и наличие источников загрязнения с высоким превышением экологических норм.

9.

Заработная плата населения города не меньше среднереспубликанского уровня.

Заработная плата населения меньше среднеобластных показателей.


  Приложение 4
к Государственной программе
развития регионов на 2020 - 2025 годы

План мероприятий
по реализации Государственной программы развития регионов на 2020 - 2025 годы

№ п/п

Наименование

Ед. измерения

Форма завершения

Сроки исполнения

Ответственныеза исполнение

В том числе по годам

Всего

Источники финансирования

Код бюджетной программы

2020год

2021год

2022год

2023год

2024год

2025 год

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15


Цель: Повышение экономической конкурентоспособности регионов и улучшение качества жизни населения через управляемую урбанизацию



Целевой индикатор 1:
Уровень урбанизации
(на конец года)

%



МНЭ, МИО областей











По республике
в среднем





59,5

60,1

60,7

61,3

62,0

62,6





Акмолинская область





48,6

49,0

49,3

49,6

50,0

50,4





Актюбинская область





70,7

71,2

71,7

72,2

72,7

73,2





Алматинская область





24,5

24,7

24,8

25,0

25,2

25,4





Атырауская область





53,3

53,9

54,5

55,1

55,8

56,4





Восточно-Казахстанская область





62,8

63,4

64,0

64,7

65,3

65,9





Жамбылская область





40,9

41,2

41,5

41,8

42,0

42,3





Западно- Казахстанская область





53,7

54,3

55,0

55,6

56,2

56,8





Карагандинская область





80,8

81,3

81,9

82,5

83,0

83,6





Костанайская область





55,6

56,2

56,8

57,4

58,1

58,7





Кызылординская область





45,1

45,7

46,3

47,0

47,6

48,2





Мангистауская область





43,3

43,6

43,9

44,2

44,5

44,8





Павлодарская область





71,8

72,3

72,8

73,3

73,8

74,3





Северо- Казахстанская область





47,0

47,7

48,3

48,9

49,5

50,1





Туркестанская область





20,1

20,2

20,4

20,5

20,7

20,8





г. Нур-Султан





100

100

100

100

100

100





г. Алматы





100

100

100

100

100

100





г. Шымкент





100

100

100

100

100

100





Целевой индикатор 2:
Разрыв развития по ВРП на душу населения между регионами**

раз



МНЭ

3,1

3,0

3,0

2,9

2,8

2,7





Целевой индикатор 3:
Темпы роста реальных денежных доходов населения***

%



МНЭ, МИО областей, городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента











По республике
в среднем





12,0

18,2

23,8

29,7

35,9

42,3





Акмолинская область





23,8

33,2

42,2

51,8

62,1

73,0





Актюбинская область





18,2

26,4

34,1

42,3

51,0

60,2





Алматинская область





27,4

38,9

50,4

62,8

76,3

90,9





Атырауская область





1,8

6,1

9,7

13,5

17,4

21,4





Восточно-Казахстанская область





19,2

26,3

32,9

39,8

47,0

54,7





Жамбылская область





12,7

17,8

22,1

26,7

31,4

36,2





Западно- Казахстанская область





7,6

12,4

16,6

20,9

25,3

30,0





Карагандинская область





13,8

18,9

23,3

27,9

32,6

37,5





Костанайская область





25,5

35,2

44,5

54,5

65,2

76,6





Кызылординскаяобласть





12,3

17,3

21,7

26,2

30,8

35,7





Мангистауская область





8,8

17,6

26,1

35,2

44,9

55,4





Павлодарская область





13,4

21,0

28,1

35,6

43,6

52,0





Северо- Казахстанская область





13,2

19,7

25,7

31,9

38,5

45,4





Туркестанская область





4,8

9,5

13,6

17,8

22,2

26,7





г. Нур-Султан





6,4

12,5

18,0

23,9

30,0

36,4





г. Алматы





7,6

13,0

17,8

22,8

28,0

33,4





г. Шымкент





5,1

10,0

14,4

19,1

24,0

29,1





Задача 1: Развитие функциональных городских районов - агломераций с центрами в городах Нур-Султане, Алматы, Шымкенте и Актобе



Показатель результатов 1:
Численность населения в агломерациях

тыс. человек



МНЭ, МИО Актюбинской области, городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента











Всего по агломерациям





7069,3

7250,7

7432,0

7648,9

7873,0

8 088,8





Столичная





1 379,7

1 422,8

1 465,9

1534,9

1607,1

1669,6





в том числе город Нур-Султан





1 117,9

1 152,9

1 187,8

1243,6

1302,0

1352,6





Алматинская





3 020,3

3 103,5

3 186,8

3280,0

3376,0

3471,3





в том числе город Алматы





1 933,6

1 985,9

2 038,2

2096,7

2156,8

2216,5





Шымкентская





2 001,2

2 044,1

2 087,0

2129,5

2172,9

2218,1





в том числе город Шымкент





1 050,6

1 073,1

1 095,6

1132,1

1169,8

1201,7





Актюбинская





668,1

680,3

692,3

704,5

717,0

729,8





в том числе город Актобе





495,1

505,7

515,4

525,5

540,5

552,5





Показатель результатов 2:
Увеличение объемов привлечения инвестиций в основной капитал (за исключением бюджетных средств) в центрах агломерации

млн. тенге



МНЭ, МИО Актюбинской области, городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента











Итого





2 070 439

2 295 898

2 522 183

2 779 129

3 033 543

3 340 218





г. Нур-Султан





700 000

805 500

905 520

1 014 182

1 115 200

1 253 064





г. Алматы





655 674

718 164

783 021

863 660

941 595

1 030 035





г. Шымкент





584 312

635 157

690 935

751 136

816 498

888 405





г. Актобе





130 453

137 077

142707

150 151

160 250

168 714





Мероприятия


1

Создание оптимальной городской среды с доведением до соответствующих параметров системы региональных стандартов

-

Информация в МНЭ

2020-2025 годы

МИО Актюбинской области, городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента








В пределах средств, предусмотренных в местных бюджетах


2

Внедрение технологий "SmartCity" в соответствии с Эталонным стандартом "умных" городов


Информация в МНЭ

2020-2025 годы

МЦРИАП, МИО Актюбинской области, городов Нур-Султанa, Алматы и Шымкентa








В пределах средств, предусмотренных в местных бюджетах


3

Обеспечение разработки, внедрения и мониторинга национального рейтинга качества жизни городов-центров ФГР


нформация в МНЭ

2020 год

АО "ИЭИ" (по согласованию)








В пределах средств, предусмотренных в республиканском бюджете


4

Мониторинг хода реализации стратегий развития крупных городов до 2050 года

-

Информация в МНЭ

2020-2025 годы

МИО областей, городов Нур-Султана, Алматы, Шымкента

-

-

-

-

-

-


Не требуются


5

Разработка и принятие мастер-планов центров ФГР


Мастер-планы

2022 год

МИИР, МИО Актюбинской области, городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента








В пределах средств, предусмотренных в местных бюджетах


6

Развитие окраин крупных городов

млн.тенге

Акт ввода в эксплуатацию

2020-2025 годы

МНЭ, МИО городов Нурсултана, Шымкента, Алматы и Акмолинской области

30000,0

30000,0

30000,0




90000,0

РБ

160

7

Реализация проектов по строительству инженерно-коммуникационной инфраструктуры первого-города спутника города Алматы "GateCity" в рамках проекта "G4 City"

млн.
тенге

Акт ввода в эксплуатацию

2020-2025 годы

МИИР, МИО Алматинской области

713,8



5584,5

5527,7


11826,0

РБ

226

199,4

1426,9

1075,0

1214,2

1226,2


5141,7

МБ

043


Задача 2: Развитие функциональных городских районов с центрами в областных центрах, городе Семей



Показатель результатов 1:
Численность населения областных центров, г.Семей (на конец года)

тыс. чел.



МНЭ, МИО областей











Всего по областным центрам (городская администрация)





3739,1

3772,6

3806,1

3839,8

3873,1

3906,8





Кокшетау





146,2

146,3

146,5

146,6

146,7

146,9





Талдыкорган





150,8

152,7

154,6

156,5

158,4

160,3





Атырау





251,8

256,7

261,5

266,4

271,2

276,1





Усть-Каменогорск





338,8

342,1

345,3

348,6

351,8

355,1





Тараз





363,0

365,4

367,8

370,2

372,6

375,0





Уральск





246,3

249,8

253,3

256,8

260,3

263,8





Караганда





503,6

504,4

505,2

506,0

506,8

507,6





Костанай





245,2

247,0

248,8

250,7

252,5

254,4





Кызылорда





247,5

251,3

255,1

258,9

262,6

266,4





Актау





187,3

189,1

189,1

191,0

192,0

196,5





Туркестан





177,5

182,8

188,1

193,4

198,7

204,0





Павлодар





331,8

332,3

332,8

333,3

333,8

334,3





Петропавловск





220,0

220,9

221,8

222,8

223,7

224,6





Семей





329,3

331,8

334,3

336,8

339,3

341,8





Показатель результатов 2:
Увеличение объемов привлечения инвестиций в основной капитал (за исключением бюджетных средств) в разрезе областных центров и г. Семей

млн.
тенге



МНЭ, МИО областей











Итого





1 864 535

2 042 996

2 231 449

2 466 887

2 692 628

2 955 274





Кокшетау





33 196

37 116

41 291

46 669

51 925

58 000





Талдыкорган





43 824

50 072

56 788

65 933

74 723

85 276





Атырау





1 011 070

1 109 313

1 210 193

1 341 618

1 463 560

1 603 653





Уральск





65 220

73 232

81 708

93 056

103 670

116 205





Тараз





56 580

65 329

74 834

87 941

100 661

115 981





Караганда





109 802

119 618

129 774

142 300

154 448

168 220





Костанай





44 813

48 889

53 314

58 071

63 282

69 471





Кызылорда





113 429

123 547

133 928

147 071

159 527

173 403





Актау





105 628

117 047

129 088

143 843

158 755

175 548





Туркестан





20 553

23 010

25 758

28 793

32 158

35 925





Павлодар





97 283

107 011

117 712

129 483

142 432

156 675





Петропавловск





58 354

65 539

73 167

83 394

93 054

104 404





Усть-Каменогорск





63 223

61 503

60 894

54 415

48 733

45 712





Семей





41 560

41 770

43 000

44 300

45 700

46 801





Показатель результатов 3. Степень износа инженерной и транспортной инфраструктуры моно- и малых городов, входящих в состав функциональных городских районов




МИО областей











доля автомобильных дорог в удовлетворительном состоянии

%



МИО областей











в среднем по моно- и малым городам





53,6

53,9

54,2

54,4

54,7

55,0





Акколь





56,9

57,1

57,4

57,7

58,0

58,3





Есик





75,3

75,7

76,1

76,5

76,9

77,3





Талгар





74,7

75,1

75,5

75,9

76,2

76,6





Каскелен





62,9

63,2

63,6

63,9

64,2

64,5





Капшагай





78,8

79,2

79,6

80,0

80,4

80,8





Хромтау





45,2

45,5

45,7

45,9

46,2

46,4





Алга





60,7

61,0

61,3

61,6

61,9

62,2





Ленгер





15,7

15,8

15,9

16,0

16,1

16,2





Темиртау





25,9

26,0

26,1

26,2

26,4

26,5





Сарань





32,3

32,5

32,6

32,8

33,0

33,1





Абай





36,4

36,5

36,7

36,9

37,1

37,3





Щучинск





42,9

43,1

43,4

43,6

43,8

44,0





Рудный





80,8

81,2

81,6

82,0

82,4

82,8





Аксу





30,3

30,5

30,6

30,8

30,9

31,1





Текели





76,3

76,6

77,0

77,4

77,8

78,2





Кентау





62,7

63,0

63,4

63,7

64,0

64,3





износ канализационных сетей

%



МИО областей











в среднем по моно- и малым городам





66,2

65,6

64,9

64,1

63,3

62,6





Акколь





67,0

65,0

60,0

55,0

50,0

46,5





Есик





9,0

8,7

8,1

7,7

7,1

6,7





Талгар





76,8

76,0

75,3

74,8

74,0

73,3





Каскелен





73,2

72,4

71,8

69,3

68,5

67,4





Капшагай





79,5

79,4

79,3

79,2

79,2

79,1





Хромтау





80,2

79,3

78,7

78,0

77,4

76,7





Алга





16,7

16,7

16,7

16,7

16,7

16,7





Ленгер





80,0

79,6

79,2

78,8

78,4

78,0





Темиртау





78,6

77,9

77,2

76,5

75,8

75,1





Сарань





82,4

82,0

81,5

81,1

80,7

80,3





Абай





84,2

83,7

83,3

82,9

82,5

82,1





Щучинск





88,0

87,6

87,1

86,7

86,3

85,8





Рудный





78,7

78,7

78,7

78,7

78,7

78,7





Аксу





51,5

51,1

50,6

49,8

48,9

48,3





Текели





43,0

42,6

41,8

40,9

39,8

39,0





Кентау





70,0

69,7

69,3

69,0

68,6

68,3





износ тепловых сетей

%



МИО областей











В среднем по моно- и малым городам





46,8

45,1

43,8

42,3

41,0

40,0





Акколь





71,0

67,0

63,0

59,0

55,0

51,6





Есик





-

-

-

-

-

-





Талгар





-

-

-

-

-

-





Каскелен





50,0

40,0

35,0

30,0

25,0

21,0





Капшагай





40,0

40,0

40,0

40,0

40,0

40,0





Хромтау





60,2

58,2

56,6

54,5

52,5

50,7





Алга





11,4

11,4

11,4

11,4

11,4

11,4





Ленгер





6,0

6,0

6,0

3,2

3,2

2,8





Темиртау





67,5

67,3

67,0

66,8

66,5

66,3





Сарань





74,4

74,1

73,9

73,5

73,1

72,8





Абай





69,3

69,1

68,8

68,4

68,1

67,8





Щучинск





31,0

27,0

23,0

19,0

15,0

12,5





Рудный





58,0

58,0

58,0

58,0

58,0

58,0





Аксу





50,2

48,8

47,4

46,1

44,8

43,5





Текели





51,4

51,1

50,9

50,6

50,4

50,1





Кентау





14,6

13,4

12,8

12,2

11,5

10,8





износ водопроводных сетей

%



МИО областей











в среднем по моно- и малым городам





57,1

56,5

55,8

55,2

54,3

53,7





Акколь





38,0

37,0

35,0

33,0

30,0

28,3





Есик





69,0

67,8

66,4

66,0

64,2

63,1





Талгар





85,3

84,6

82,9

82,1

80,7

79,6





Каскелен





64,1

62,8

61,6

61,0

59,6

58,5





Капшагай





79,5

79,4

79,3

79,2

79,2

79,1





Хромтау





65,5

64,6

63,9

62,9

62,0

61,2





Алга





29,4

29,1

28,9

28,5

28,3

28,0





Ленгер





5,0

5,0

5,0

4,9

4,9

4,9





Темиртау





82,2

81,8

81,4

80,9

80,5

80,1





Сарань





66,3

66,0

65,7

65,3

65,0

64,7





Абай





63,4

63,0

62,7

62,4

62,1

61,8





Щучинск





79,0

78,6

78,2

77,8

77,4

77,0





Рудный





74,0

74,0

74,0

74,0

74,0

74,0





Аксу





60,2

58,7

57,2

55,0

53,2

51,6





Текели





42,6

41,9

40,5

40,0

38,4

37,4





Кентау





10,0

10,0

9,9

9,9

9,8

9,8




Мероприятия

8

Разработка и принятие мастер-планов центров ФГР


Мастер-планы

2021-2025 годы

МИИР, МИО областей








В пределах средств, предусмотренных в местных бюджетах


9

Создание оптимальной городской среды с доведением до соответствующих параметров системы региональных стандартов

-

Информация в МНЭ

2020-2025 годы

МИО областей

-

-

-

-

-

-


Не требуются


10

Внедрение технологий "SmartCity" в соответствии с Эталонным стандартом "умных" городов"


информация в МНЭ

2020-2025 годы

МЦРИАП, МИО областей








В пределах средств, предусмотренных в местных бюджетах


11

Развитие инженерной инфраструктуры центров ФГР и иных населенных пунктов

млн.тенге

Акт ввода в эксплуатацию

2020-2025 годы

МНЭ, МИО областей

5938,9

17482,4

7780,0




31201,3

РБ

082 (102)

12

Автоматизация оборудования для государственной наблюдательной сети Национальной гидрометереологической службы РГП "Казгидромет"

млн.
тенге

Акт ввода в эксплуатацию

2020-2025 годы

МЭГПР, МИО областей


274,4

302,5

259,7

43,0


879,6

Внебюджетные средства


13

Обучение и повышение квалификации кадров Национальной гидрометереологической службы РГП "Казгидромет"

млн.
тенге

Информация в МНЭ

2020-2025 годы

МЭГПР, МИО областей

15,4

30,8

15,4

15,4

15,4


92,4

Внебюджетные средства


14

Строительство пожарных депо (вместо аварийных)

млн.тенге

Акт ввода в эксплуатацию

2021-2025 годы

МВД, МИО областей


679,6





679,6

РБ

201


62,3

1148,7

1920,4

1858,1


4989,5

МБ


15

Строительство селе-, лавинозащитных сооружений и укрепление оползнеопасных участков территорий

млн.тенге

Акт ввода в эксплуатацию

2020-2025 годы

МИО областей

35,0

27363,0

3435,0

13993,0

11800,0


56626,0

МБ


16

Проведение работ по поэтапному созданию систем оповещения населения в областных и районных центрах, селах

млн.тенге

Акт ввода в эксплуатацию

2020-2025 годы

МИО областей

3982,0

3982,2

3982,2

3982,2

3982,2


19910,8

МБ


17

Обеспечение транспортной связанности СНП в составе ФГР с центрами ФГР


Информация в МНЭ

2020-2025 годы

МИИР, МНЭ








В пределах средств, предусмотренных в республиканском и местных бюджетах


18

Выявление перспективных месторождений полезных ископаемых, находящихся вблизи моно- и малых городов, входящих в состав ФГР, с определением мер по их доразведке с участием АО "НГК "Казгеология" или частных инвесторов, заинтересованных в расширении сырьевой базы предприятий

-

Информация в МНЭ

2020-2025 годы

МЭГПР, АО "НГК "Казгеология" (по согласованию), АО "ФНБ "Самрук-Казына" (по согласованию)

-

-

-

-

-

-


Не
требуются


19

Проведение геологоразведочных работ в целях восполнения минерально-сырьевой базы моногородов, входящих в состав ФГР, в рамках договоров государственного задания

млн. тенге

Информация в МНЭ

2020-2025 годы

МЭГПР, АО "НГК "Казгеология" (по согласованию)

2773,4

2389,3

1698,9




6861,6

РБ

089

20

Организация межрегиональной конкуренции и кооперации между регионами

-

Информация в МНЭ

2020-2025 годы

МИО областей, городов Нур-Султана, Алматы, Шымкента

-

-

-

-

-

-


Не требуются


21

Утверждение регионами совместных/скоординированных планов развития, направленных на улучшение межрегионального сотрудничества

-

Информация в МНЭ

2020-2025 годы

МИО областей, городов Нур-Султана, Алматы, Шымкента

-

-

-

-

-

-


Не требуются


Задача 3: Развитие моногородов с численностью населения более 50 тыс.человек, не входящих в состав функциональных городских районов


Показатель результатов 1. Увеличение объемов привлечения инвестиций в основной капитал
(за исключением бюджетных средств), в разрезе моногородов с численностью населения более 50 тыс. человек, не входящих в состав функциональных городских районов

млн.тенге



МНЭ, МИО областей











Итого





376724

388546

400942

413963

427642

442033





Риддер





24373

26152

28061

30110

32308

34667





Кульсары





-

-

-

-

-

-





Балхаш





89157

91402

93703

96063

98482

100962





Жезказган





29226

32090

35234

38687

42478

46640





Сатпаев





32894

33223

33555

33891

34230

34572





Жанаозен





51643

52676

53729

54804

55900

57018





Экибастуз





127309

130217

133191

136234

139345

142528





Степногорск





22122

22786

23469

24174

24899

25646





Показатель результатов 2. Степень износа инженерной и транспортной инфраструктуры моногородов с численностью населения более 50 тыс. человек, не входящих в состав функциональных городских районов















доля автомобильных дорог в удовлетворительном состоянии

%



МИО областей











В среднем по моногородам





53,3

53,6

53,9

54,1

54,4

54,7





Степногорск





66,6

66,9

67,2

67,6

67,9

68,2





Кульсары





52,5

52,8

53,0

53,3

53,6

53,8





Риддер





86,3

86,7

87,1

87,6

88,0

88,4





Балхаш





27,3

27,5

27,7

27,8

28,0

28,0





Жезказган





27,3

27,4

27,5

27,7

27,8

28,0





Сатпаев





66,3

66,6

66,9

67,3

67,6

67,9





Жанаозен





88,1

88,5

89,0

89,4

89,8

90,3





Экибастуз





12,3

12,4

12,4

12,5

12,6

12,6





износ канализационных сетей

%



МИО областей











В среднем по моногородам





58,9

54,9

54,0

53,1

52,7

51,8





Степногорск





64,0

63,7

63,4

63,0

62,7

62,4





Кульсары





20,0

18,0

14,0

10,0

10,0

8,5





Риддер





14,0

13,9

13,9

13,8

13,7

13,7





Балхаш





93,1

92,6

92,1

91,7

91,2

90,7





Жезказган





73,3

72,9

72,5

72,2

71,8

71,4





Сатпаев





95,0

94,6

94,1

93,6

93,2

92,8





Жанаозен





55,1

27,0

26,4

25,3

24,6

20,9





Экибастуз





56,9

56,3

55,6

55,0

54,4

53,8





износ тепловых сетей

%



МИО областей











В среднем по моногородам





50,2

49,2

48,3

47,4

46,4

45,6





Степногорск





66,0

62,0

58,0

54,0

50,0

46,6





Кульсары





10,0

8,0

7,0

7,0

6,0

5,3





Риддер





52,0

52,0

52,0

52,0

52,0

52,0





Балхаш





69,2

68,9

68,7

68,3

68,0

67,7





Жезказган





59,8

59,3

58,9

58,3

58,1

57,7





Сатпаев





64,3

64,1

63,8

63,0

62,7

62,3





Жанаозен





6,0

6,0

6,0

6,0

6,0

6,0





Экибастуз





74,2

73,0

71,9

70,4

68,4

67,0





износ водопроводных сетей

%



МИО областей











В среднем по моногородам





50,9

50,4

50,0

49,7

49,0

48,6





Степногорск





20,0

19,9

19,8

19,7

19,6

19,5





Кульсары





10,0

9,0

8,0

8,0

6,0

5,3





Риддер





71,0

71,0

71,0

71,0

71,0

71,0





Балхаш





79,2

78,8

78,4

78,0

77,6

77,2





Жезказган





71,3

70,9

70,6

70,2

69,9

69,6





Сатпаев





77,2

76,8

76,5

76,1

75,7

75,3





Жанаозен





13,0

12,4

11,7

11,3

10,6

10,1





Экибастуз





65,5

64,5

63,8

62,9

61,9

61,0




Мероприятия

22

Обеспечение базовыми государственными и социальными услугами в соответствии с системой региональных стандартов в моно- и малых городах, не входящих в состав ФГР


Информация в МНЭ

2020-2025 годы

МИО областей








В пределах средств, предусмотренных в местных бюджетах


23

Развитие инженерной инфраструктуры в моно- и малых городах

млн. тенге

Акт ввода в эксплуатацию

2020-2025 годы

МИО
областей

10383,2

25666,0

10000,0




46049,2

РБ

082 (100)

24

Мониторинг хода реализации "якорных" инвестиционных проектов в моно- и малых городах

-

Информация в МНЭ

2020-2025 годы

МИО областей

-

-

-

-

-

-


Не требуются


25

Реализация "якорных" инвестиционных проектов в моно- и малых городах

ед.

Информация в МНЭ

2020-2025 годы

МИО областей

58

60

62

64

66

68

-

Внебюджетные средства


Задача 4: Развитие приграничных моно- и малых городов с прилегающими территориями


Показатель результатов 1. Степень износа инженерной и транспортной инфраструктуры приграничных моно- и малых городов, не входящих в состав функциональных городских районов















доля автомобильных дорог в удовлетворительном состоянии

%



МИО областей











В среднем по моно- и малым городам





63,3

63,6

63,9

64,2

64,6

61,5





Жаркент





63,8

64,2

64,5

64,8

65,1

65,4





Зайсан





68,7

69,0

69,4

69,7

70,1

70,5





Сарыагаш





67,0

67,4

67,7

68,0

68,4

68,8





Шардара





54,4

54,7

55,0

55,2

55,5

55,8





Шемонаиха





53,0

53,3

53,6

53,8

54,1

54,4





Булаево





46,5

46,7

46,9

47,2

47,4

47,6





Мамлютка





93,9

94,4

94,9

95,3

95,8

96,3





Жетысай





59,0

59,2

59,5

59,8

60,1

60,4





Житикара





33,4

33,6

33,8

33,9

34,1

34,3





износ канализационных сетей

%



МИО областей











В среднем по моно- и малым городам





43,6

42,6

41,7

40,7

39,8

39,0





Жаркент





41,8

40,4

39,7

38,8

37,7

36,7





Зайсан





8,0

8,0

7,9

7,9

7,8

7,8





Сарыагаш





-

-

-

-

-

-





Шардара





14,0

13,9

13,9

13,8

13,7

13,6





Шемонаиха





65,0

60,0

55,0

50,0

45,0

41,0





Булаево





89,2

88,8

88,3

87,9

87,4

87,0





Мамлютка





-

-

-

-

-

-





Жетысай





20,0

19,9

19,8

19,7

19,6

19,5





Житикара





67,2

67,2

67,2

67,2

67,2

67,2





износ тепловых сетей

%



МИО областей











В среднем по моно- и малым городам





28,0

26,3

24,6

21,5

19,8

18,4





Жаркент





-

-

-

-

-

-





Зайсан





22,0

21,9

21,8

21,7

21,6

21,5





Сарыагаш





7,0

7,0

7,0

2,8

2,8

2,4





Шардара





-

-

-

-

-

-





Шемонаиха





55,0

50,0

45,0

40,0

35,0

31,3





Булаево





-

-

-

-

-

-





Мамлютка





-

-

-

-

-

-





Жетысай





-

-

-

-

-

-





Житикара





-

-

-

-

-

-





износ водопроводных сетей

%



МИО областей











В среднем по моно- и малым городам





41,0

40,4

39,5

38,8

37,9

37,2





Жаркент





53,8

52,3

50,8

50,2

48,1

46,8





Зайсан





14,0

13,9

13,9

13,8

13,7

13,6





Сарыагаш





45,0

44,8

44,6

44,3

44,1

43,9





Шардара





33,0

32,8

32,7

32,5

32,3

32,1





Шемонаиха





68,0

65,0

60,0

55,0

50,0

46,3





Булаево





38,0

37,8

37,6

37,4

37,2

37,0





Мамлютка





27,0

26,9

26,7

26,6

26,5

26,4





Жетысай





75,0

74,6

74,3

73,9

73,5

73,1





Житикара





15,4

15,4

15,4

15,4

15,4

15,4




Мероприятия

26

Обустройство моно- и малых городов на приграничных территориях


Информация в МНЭ

2020-2025 годы

МИО областей








В пределах средств, предусмотренных в местных бюджетах


27

Строительство/реконструкция и ремонт объектов инженерной, транспортной инфраструктуры приграничных моно- и малых городов


Информация в МНЭ
 

2020-2025 годы

МИО областей








В пределах средств, предусмотренных в местных бюджетах


28

Реализация проектов по строительству инженерно-коммуникационной инфраструктуры города Нуркент (1-я очередь) в Панфиловском районе Алматинской области

млн.тенге

Акт ввода в эксплуатацию

2020-2025 годы

МИИР, МИО Алматинской области




10763,5

10208,4


20971,9

РБ

226

2525,9

2146,7

1244,1

1017,8

1017,7


7952,2

МБ

043

Задача 5: Развитие сельских населенных пунктов


Показатель результатов 1: Уровень обеспеченности СНП социальными благами и услугами в соответствии с системой региональных стандартов

%



МИО областей











В среднем по всем селам





60,5

66,2

72,3

77,9

84,0

91,8





Акмолинская область





61,9

67,3

73,2

78,6

84,4

91,5





Актюбинская область





53,1

56,6

64,6

72,0

79,1

86,8





Алматинская область





59,4

65,5

71,1

76,5

82,5

90,0





Атырауская область





60,8

65,6

70,2

74,5

79,2

84,9





Восточно-Казахстанская область





60,4

66,7

72,6

78,2

84,3

92,1





Жамбылская область





61,8

68,8

75,2

80,8

86,7

95,1





Западно-Казахстанская область





55,5

61,1

66,4

71,5

77,4

84,5





Карагандинская область





66,0

71,6

76,6

81,1

86,1

92,5





Костанайская область





64,7

69,7

76,8

83,4

89,4

97,0





Кызылординскаяобласть





58,3

64,5

71,8

78,3

84,9

93,7





Мангистауская область





67,5

72,7

81,5

87,0

91,1

98,4





Павлодарская область





55,7

61,5

70,3

78,4

86,8

97,0





Северо-Казахстанская область





64,2

71,2

75,4

79,2

84,4

91,3





Туркестанская область





59,4

63,9

70,4

76,5

83,0

90,1





Показатель результатов 2: Количество созданных рабочих мест в рамках проекта "Ауыл - Ел бесігі"

человек



МИО областей











По республике





4500

4500

-

-

-

-





Акмолинская область





104

104

-

-

-

-





Актюбинская область





89

89

-

-

-

-





Алматинская область





975

975

-

-

-

-





Атырауская область





332

332

-

-

-

-





Восточно-Казахстанская область





236

236

-

-

-

-





Жамбылская область





531

531

-

-

-

-





Западно-Казахстанская область





111

111

-

-

-

-





Карагандинская область





251

251

-

-

-

-





Костанайская область





642

642

-

-

-

-





Кызылординская область





54

54

-

-

-

-





Мангистауская область





214

214

-

-

-

-





Павлодарская область





167

167

-

-

-

-





Северо-Казахстанская область





306

306

-

-

-

-





Туркестанская область





488

488

-

-

-

-




Мероприятия

29

Принятие мер по доведению благ и услуг сельскому населению до параметров системы региональных стандартов


Информация в МНЭ

2020-2025 годы

МИО областей








В пределах средств, предусмотренных в местных бюджетах


30

Кредитование областных бюджетов на строительство и приобретение жилья специалистам социальной сферы и АПК, прибывающим в сельскую местность в рамках проекта "С дипломом в село!"

млн.
тенге

Предоставление бюджетныхкредитов
 

2020-2025 годы

МНЭ, МИО областей

15826,4

16933,7

16935,8




49695,9

РБ

034

31

Разработка и утверждение Дорожных карт развития опорных сельских населенных пунктов в составе ПРТ

-

Решение сессий маслихатов

2020-2025 годы

МИО областей

-

-

-

-

-

-


Не требуются


32

Развитие и ремонт социальной и инженерной инфраструктуры опорных сел в рамках проекта "Ауыл - Ел бесігі"

млн.тенге

Акт ввода в эксплуатацию

2020-2025 годы

МНЭ, МИО областей

30000,0

30000,0





60000,0

РБ

082 (106, 108)

33

Обеспечение транспортной связанности опорных сел с районными центрами путем строительства/модернизации/капитального ремонта дорог с твердым покрытием


Информация в МНЭ

2020-2025 годы

МИО областей








В пределах средств, предусмотренных в республиканском и местных бюджетах



      Примечание:

      * Прогнозные значения уровня урбанизации на 2020-2025 годы рассчитаны на основе темпов роста/снижения уровня урбанизации за 2000-2018 годы.

      ** Прогнозные значения разрыва по ВРП на душу населения между регионами на 2020-2025 годы рассчитаны на основе анализа темпов роста/снижения объемов ВРП по 16 регионам за 2016-2017 годы и по 17 регионам за 2018 год.

      *** Прогнозные значения темпов роста реальных денежных доходов населения на 2020-2025 годы рассчитаны на основе анализа темпов роста/снижения реальных денежных доходов по отношению к 2016 году.

      Расшифровка аббревиатур:

МНЭ

-

Министерство национальной экономики Республики Казахстан

МИИР

-

Министерство индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан

МЭГПР

-

Министерство экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан

МЦРИАП

-

Министерство цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан

МВД

-

Министерство внутренних дел Республики Казахстан

МИО

-

местные исполнительные органы

АО "ФНБ "Самрук-Казына"

-

акционерное общество "Фонд национального благосостояния "Самрук-Казына"

АО "НГК "Казгеология"

-

акционерное общество "Национальная геологоразведочная компания "Казгеология"

РГП "Казгидромет"

-

республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Казгидромет" Министерства экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан

ОЭСР

-

Организация экономического сотрудничества и развития

РБ

-

республиканский бюджет

МБ

-

местный бюджет

АО "ИЭИ"

-

акционерное общество "Институт экономических исследований"

СНП

-

сельские населенные пункты

ФГР

-

функциональный городской район

АПК

-

агропромышленный комплекс

ПРТ

-

программа развития территории


Өңірлерді дамытудың 2020 - 2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 27 желтоқсандағы № 990 қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 23 қыркүйектегі № 733 қаулысымен

      Өңірлерді дамытудың 2020 - 2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын бекіту туралы

      Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 23.09.2022 № 733 қаулысымен.

      Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

      1. Қоса беріліп отырған Өңірлерді дамытудың 2020 - 2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы (бұдан әрі - Бағдарлама) бекітілсін.

      2. Орталық, жергілікті атқарушы органдар, Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдар (келісу бойынша) және өзге де ұйымдар (келісу бойынша) Бағдарламаны іске асыру жөнінде шаралар қабылдасын.

      3. Жауапты орталық, жергілікті атқарушы органдар, Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдар (келісу бойынша) және өзге де ұйымдар (келісу бойынша) "Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 29 қарашадағы № 790 қаулысына сәйкес Бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарының орындалуы туралы ақпарат берсін.

      4. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігіне жүктелсін.

      5. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі
      А. Мамин

      Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2019 жылғы 27 желтоқсандағы
№ 990 қаулысымен
бекітілген

      Өңірлерді дамытудың 2020 - 2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы

      1. Мемлекеттік бағдарламаның паспорты

Бағдарламаның атауы

Өңірлерді дамытудың 2020 - 2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы

Әзірлеуге негіздеме

Қазақстан Республикасы Президентінің 2018 жылғы 15 ақпандағы № 636 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары;

Қазақстан Республикасы Президентінің 2019 жылғы 9 қазандағы № 185 Жарлығымен бекітілген Елді аумақтық-кеңістікте дамытудың 2030 жылға дейінгі болжамды схемасы;

Қазақстан Республикасы Президентінің 2018 жылғы 12 қазандағы № 772 Жарлығымен бекітілген Мемлекет басшысының 2018 жылғы 5 қазандағы "Қазақстандықтардың әл-ауқатының өсуі: табыс пен тұрмыс сапасын арттыру" атты Қазақстан халқына Жолдауын іске асыру жөніндегі жалпыұлттық іс-шаралар жоспарының 59-тармағы;

Қазақстан Республикасы Президентінің 2019 жылғы 19 маусымдағы № 27 Жарлығымен бекітілген "Игілік баршаға! Сабақтастық. Әділдік. Өрлеу" сайлауалды бағдарламасын және "Бірге" жалпыұлттық акциясы барысында алынған ұсыныстарды іске асыру жөніндегі іс-қимыл жоспарының 91-тармағы;

Елбасының "Нұр Отан" партиясының 2019 жылғы 27 ақпандағы XVIII кезекті съезінде айтылған өңірлік саясатты іске асыру мәселелері жөніндегі тапсырмасы

Бағдарламаны әзірлеуші

Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі

Бағдарламаны іске асыруға жауапты мемлекеттік органдар

Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі, Қазақстан Республикасының Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі, Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігі, Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі, Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі, Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі, Қазақстан Республикасының Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі, Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі, Қазақстан Республикасының Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі, Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі, облыстардың, Қазақстан Республикасының Энергетика министрлігі, Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері, "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ (келісу бойынша), "Қазгеология" ҰГК" АҚ (келісу бойынша)

Бағдарламаның мақсаты

Басқарылатын урбандалу арқылы өңірлердің экономикалық бәсекеге қабілеттілігін арттыру және халықтың тұрмыс сапасын жақсарту

Бағдарламаның міндеттері

1. Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент және Ақтөбе қалаларында орталықтары бар агломерациялар - функционалдық қалалық аудандарды дамыту

2. Облыс орталықтарында, Семей қаласында орталықтары бар функционалдық қалалық аудандарды дамыту

3. Функционалдық қалалық аудандар құрамына кірмейтін,халық саны 50 мың адамнан асатын моноқалаларды дамыту

4. Аумақтары іргелес жатқан шекара маңындағы моно және шағын қалаларды дамыту

5. Ауылдық елді мекендерді дамыту

Іске асыру мерзімдері

2020 - 2025 жылдар

Нысаналы индикаторлар

Нысаналы индикаторлар

2020 жыл

2021 жыл

2022 жыл

2023 жыл

2024 жыл

2025 жыл

1. Урбандалу деңгейі*, % (жыл соңына)


Республика бойынша орташа

59,5

60,1

60,7

61,3

62,0

62,6

Ақмола облысы

48,6

49,0

49,3

49,6

50,0

50,4

Ақтөбе облысы

70,7

71,2

71,7

72,2

72,7

73,2

Алматы облысы

24,5

24,7

24,8

25,0

25,2

25,4

Атырау облысы

53,3

53,9

54,5

55,1

55,8

56,4

Шығыс Қазақстан облысы

62,8

63,4

64,0

64,7

65,3

65,9

Жамбыл облысы

40,9

41,2

41,5

41,8

42,0

42,3

Батыс Қазақстан облысы

53,7

54,3

55,0

55,6

56,2

56,8

Қарағанды облысы

80,8

81,3

81,9

82,5

83,0

83,6

Қостанай облысы

55,6

56,2

56,8

57,4

58,1

58,7

Қызылорда облысы

45,1

45,7

46,3

47,0

47,6

48,2

Маңғыстау облысы

43,3

43,6

43,9

44,2

44,5

44,8

Павлодар облысы

71,8

72,3

72,8

73,3

73,8

74,3

Солтүстік Қазақстан облысы

47,0

47,7

48,3

48,9

49,5

50,1

Түркістан облысы

20,1

20,2

20,4

20,5

20,7

20,8

Нұр-Сұлтан қ.

100

100

100

100

100

100

Алматы қ.

100

100

100

100

100

100

Шымкент қ.

100

100

100

100

100

100

2. Өңірлер арасындағы халықтың жан басына шаққандағы ЖӨӨ бойынша даму айырмасы **, есе

республика бойынша

3,1

3,0

3,0

2,9

2,8

2,7

3.Халықтың нақты ақшалай кірістерінің өсу қарқыны***, %

Республика бойынша орташа

12,0

18,2

23,8

29,7

35,9

42,3

Ақмола облысы

23,8

33,2

42,2

51,8

62,1

73,0

Ақтөбе облысы

18,2

26,4

34,1

42,3

51,0

60,2

Алматы облысы

27,4

38,9

50,4

62,8

76,3

90,9

Атырау облысы

1,8

6,1

9,7

13,5

17,4

21,4

Шығыс Қазақстан облысы

19,2

26,3

32,9

39,8

47,0

54,7

Жамбыл облысы

12,7

17,8

22,1

26,7

31,4

36,2

Батыс Қазақстан облысы

7,6

12,4

16,6

20,9

25,3

30,0

Қарағанды облысы

13,8

18,9

23,3

27,9

32,6

37,5

Қостанай облысы

25,5

35,2

44,5

54,5

65,2

76,6

Қызылорда облысы

12,3

17,3

21,7

26,2

30,8

35,7

Маңғыстау облысы

8,8

17,6

26,1

35,2

44,9

55,4

Павлодар облысы

13,4

21,0

28,1

35,6

43,6

52,0

Солтүстік Қазақстан облысы

13,2

19,7

25,7

31,9

38,5

45,4

Түркістан облысы

4,8

9,5

13,6

17,8

22,2

26,7

Нұр-Сұлтан қ.

6,4

12,5

18,0

23,9

30,0

36,4

Алматы қ.

7,6

13,0

17,8

22,8

28,0

33,4

Шымкент қ.

5,1

10,0

14,4

19,1

24,0

29,1

*Урбандалу деңгейінің 2020 - 2025 жылдарға арналған болжамды мәндері 2000 - 2018 жылдардағы урбандалу деңгейінің өсу/төмендеу қарқыны негізінде есептелген.

**2020 - 2025 жылдарға арналған өңірлер арасындағы жан басына шаққандағы ЖӨӨ бойынша айырмасының болжамды мәндері 2016 - 2017 жылдар үшін 16 өңір бойынша және 2018 жыл үшін 17 өңір бойынша ЖӨӨ көлемінің өсу/төмендеу қарқынын талдау негізінде есептелген.

***Халықтың нақты ақшалай кірістері өсу қарқынының 2020 - 2025 жылдарға арналған болжамды мәндері 2016 жылға қатысты нақты ақшалай кірістердің өсу/төмендеу қарқынын талдау негізінде есептелген

*Урбандалу деңгейінің 2020 - 2025 жылдарға арналған болжамды мәндері 2000 - 2018 жылдардағы урбандалу деңгейінің өсу/төмендеу қарқыны негізінде есептелген.

**2020 - 2025 жылдарға арналған өңірлер арасындағы жан басына шаққандағы ЖӨӨ бойынша айырмасының болжамды мәндері 2016 - 2017 жылдар үшін 16 өңір бойынша және 2018 жыл үшін 17 өңір бойынша ЖӨӨ көлемінің өсу/төмендеу қарқынын талдау негізінде есептелген.

***Халықтың нақты ақшалай кірістері өсу қарқынының 2020 - 2025 жылдарға арналған болжамды мәндері 2016 жылға қатысты нақты ақшалай кірістердің өсу/төмендеу қарқынын талдау негізінде есептелген

Қаржыландыру көздері мен көлемдері

*Урбандалу деңгейінің 2020 - 2025 жылдарға арналған болжамды мәндері 2000 - 2018 жылдардағы урбандалу деңгейінің өсу/төмендеу қарқыны негізінде есептелген.

**2020 - 2025 жылдарға арналған өңірлер арасындағы жан басына шаққандағы ЖӨӨ бойынша айырмасының болжамды мәндері 2016 - 2017 жылдар үшін 16 өңір бойынша және 2018 жыл үшін 17 өңір бойынша ЖӨӨ көлемінің өсу/төмендеу қарқынын талдау негізінде есептелген.

***Халықтың нақты ақшалай кірістері өсу қарқынының 2020 - 2025 жылдарға арналған болжамды мәндері 2016 жылға қатысты нақты ақшалай кірістердің өсу/төмендеу қарқынын талдау негізінде есептелген

Мемлекеттік бағдарламаны қаржыландыру республикалық және жергілікті бюджет қаражаты, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де көздер есебінен және шегінде жүзеге асырылатын болады.

Мемлекеттік бағдарламаны қаржыландыру көлемі:

млн. теңге


2020 жыл

2021 жыл

2022 жыл

2023 жыл

2024 жыл

2025 жыл

РБ*

95 636

123 151

66 415

16 348

15 736


ЖБ*

6 742

34 981

10 885

22 128

19 884


Бюджеттен тыс қаражат

15

305

318

275

58


Барлық

қаражат

102 393

158 437

77 618

38 751

35 678


* Қаражат көлемі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиісті қаржы жылдарына арналған республикалық және жергілікті бюджеттердің бекітілуі мен нақтылануына қарай нақтыланады.

      2. Кіріспе

      Өңірлерді дамытудың 2020 - 2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы (бұдан әрі - Мемлекеттік бағдарлама) Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарын, Елді аумақтық-кеңістікте дамытудың 2030 жылға дейінгі болжамды схемасын (бұдан әрі - Болжамды схема), Мемлекет басшысының 2018 жылғы 5 қазандағы "Қазақстандықтардың әл-ауқатының өсуі: табыс пен өмір сүру сапасын арттыру" атты Қазақстан халқына Жолдауын, Елбасының "Нұр Отан" партиясының XVIII кезекті съезінде өңірлік саясатты іске асыру мәселелері бойынша айтылған тапсырмаларын іске асыру үшін әзірленді.

      Болжамды схема өңірлік саясатты іске асырудың құралы болып табылады және халықты қоныстандыру, инфрақұрылымды орналастыру, аумақтарды тиімді пайдаланудың өзге де аспектілері бөлігінде елдің дамуының ұзақ мерзімді пайымын айқындайды.

      Болжамды схемада Қазақстан қазіргі заманғы жаһандық трендтерге (жаһандану, экономиканы цифрландыру, сыртқы көші-қон) ұшыраған ашық жүйе ретінде қаралады. Болжамды схемада елдің шикізаттық емес жалпы ішкі өнімінің (бұдан әрі - ЖІӨ) өсу драйвері ретінде ірі және үлкен қалаларды дамыту перспективаларының теориялық негіздері айқындалды.

      Мемлекеттiк бағдарлама шеңберiнде шешiлетiн мiндеттердi ескере отырып, мынадай терминдер қолданылады:

      1) агломерация - бір (моноорталықты) немесе бірнеше (полиорталықты) өзек-қалалардың айналасына жақын орналасқан, өзара тұрақты өндірістік, мәдени-тұрмыстық және өзге де байланыспен біріккен, сондай-ақ аумақтық бірігу үрдісі бар елді мекендердің урбанизациялық топталуы.

      Қазақстандағы агломерацияларды айқындаудың негізгі өлшемшарттары мыналар болып табылады:

      орталық қаланың (астана, республикалық маңызы бар қала, облыстық маңызы бар қала) әкімшілік мәртебесі;

      өңір халқының тығыз орналасуын, көші-қон ағынын, ресурстық базаны (жер, су, азық-түлік ресурстарын) қамтитын демографиялық сыйымдылық;

      ыңғайлы географиялық орналасуын, халықаралық көлік дәліздерінің өтуін, көлік торабы мен инфрақұрылымның болуын білдіретін логистикалық әлеует;

      экономикалық әлеует, яғни орталық қаланың дамуы (индустриялық- инновациялық, сервистік, еңбек, қаржы, ғылыми әлеует);

      2) функционалдық қалалық аудан (бұдан әрі - ФҚА) - бұл өңірлік деңгейдегі агломерациялық құрылымдардың аналогы. Бұл ретте ФҚА:

      а) халқының саны кемінде 100 мың адам болатын және тығыздығы 1 ш.м. кемінде 1000 адам болатын (бұл ретте басқа ФҚА бөлігі немесе моноқала болып табылмайтын) өзек-қала;

      б) өзек-қаладан 30 км аспайтын радиуста орналасқан, өзек-қалаға күнделікті маятниктік көші-қонға еңбекке жарамды халқының кемінде 15%-і қатысатын айналадағы елді мекендер;

      3) моноқала - бұл өнеркәсіп өндірісінің және еңбекке жарамды халықтың басым бөлігі (20 % және одан астамы), әдетте, бір бейіндегі және шикізаттық бағыттағы (мономамандану) бір немесе бірнеше (көп емес) қала түзуші, бұл ретте қалада болып жатқан барлық экономикалық және әлеуметтік процестерді айқындайтын кәсіпорындарда шоғырланған қала.

      Моноқалалар санатына халқының саны 10 мыңнан 200 мың адамға дейінгі, мына өлшемшарттардың бірімен сипатталатын қалалар жатқызылған:

      қаланың қала түзуші кәсіпорындарының өнеркәсіптік өндірісінің, негізінен, өңдеу секторының көлемі жалпы қалалық өндіріс көлемінің 20 %-інен астамын құрайды (мономамандану);

      жұмыспен қамтылған халықтың жалпы санына 20 %-тен астамы қаланың қала түзуші кәсіпорындарында жұмыс істейді;

      қала түзуші кәсіпорындары қазіргі уақытта ішінара жұмыс істейтін немесе қызметін тоқтатып қойған қалалар (бұл ретте - көбінесе, моноқалаларға қаламен экономикалық тығыз байланыстағы қала маңындағы кенттер мен ауылдық елді мекендер әкімшілік бағынысты болады);

      4) шағын қала - халқының саны 50 мың адамға дейінгі қала;

      5) тірек ауылдық елді мекен - сол жерде тұратын халықты және іргелес орналасқан ауылдық елді мекендердің (бұдан әрі - АЕМ) тұрғындарын мемлекеттік және ауылдық кластерді құрайтын әлеуметтік көрсетілетін қызметтермен қамтамасыз ету үшін инфрақұрылым жасалатын абаттандырылған ауылдық елді мекен.

      Ауылдық кластер - тірек ауылдың және оның айналасында шамамен 10-15 км қашықтықтағы ауылдардың жиынтығы. Бұл ретте ауылдық кластерлерді қалыптастыру бойынша қашықтық Қазақстан Республикасының қалың қоныстанған өңірлері үшін 10 км (Түркістан, Алматы, Жамбыл, Маңғыстау, Қызылорда облыстары) және орташа қоныстанған өңірлері үшін 15 км (Атырау, Шығыс Қазақстан, Ақмола, Қостанай, Батыс Қазақстан, Ақтөбе, Солтүстік Қазақстан, Қарағанды, Павлодар облыстары) құрайды;

      6) шекара маңындағы аумақтар - Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасынан 50 километрге дейінгі арақашықтықта орналасқан әкімшілік-аумақтық құрылымдардың және елді мекендердің аумақтары;

      7) экономикалық өсу орталықтары - елдің немесе өңірдің экономикасында инновация мен прогресс көздерінің функциясын орындайтын, "ауқым әсерінің" арқасында өндіріс факторларының тартылыс полюстері (шоғырлануы) болып табылатын, сондай-ақ жаңа тауарлар шығаратын және қызметтер көрсетілетін қарқынды дамып келе жатқан салалардың кәсіпорындары орналасқан нақты елді мекендер.

      Осы Мемлекеттік бағдарламада экономикалық өсу орталықтарының қатарына:

      ел ауқымында - "бірінші деңгейдегі" қалаларда (Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент және Ақтөбе қалаларында орталықтары бар агломерациялар) орталықтары бар ФҚА;

      өңірлер ауқымында - "екінші деңгейдегі" қалаларда (облыс орталықтары, Семей қаласы) орталықтары бар ФҚА қосылған;

      8) уәкілетті орган - өңірлік даму саласында басшылықты, сондай-ақ салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының орталық мемлекеттік органы;

      9) Өңірлік саясат жөніндегі кеңес - Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы консультативтік-кеңесші орган;

      10) Өңірлік саясат мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссия - уәкілетті орган жанындағы консультативтік-кеңесші орган (бұдан әрі - ВАК);

      11) "зәкірлік" инвестициялық жоба - Қазақстан экономикасының шикізаттық емес секторларында іске асырылатын және моно- немесе шағын қала экономикасын әртараптандыруға бағытталған, кемінде 50 тұрақты жұмыс орнын құру жоспарланған орташа инвестициялық жоба.

      3. Ағымдағы ахуалды талдау

      Өңірлерді дамыту бағдарламасы 2014 жылдан бері іске асырылып келеді (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2018 жылғы 18 қарашадағы қаулысымен Мемлекеттік бағдарлама мәртебесі берілді) және агломерацияларды, моно- және шағын қалаларды, сондай-ақ даму әлеуеті жоғары ауылдарды дамыту мәселелерін қамтиды.

      2019 жылы осы Бағдарламаның алғашқы бесжылдығы аяқталады және оны іске асыру қорытындысы бойынша мынадай нәтижелер алынды.

      4 ірі агломерацияның (Нұр-Сұлтан, Алматы, Ақтөбе және Шымкент қалалары мен оларға іргелес елді мекендерінің) халық саны 1 млн. адамға артты.

      Моноқалаларда сумен жабдықтау желілерінің тозуы 10%-ке және электр желілерінің тозуы 12%-ке төмендеді.

      5 жыл ішінде 17 мың әлеуметтік сала және агроөнеркәсіптік кешен мамандарына "Дипломмен ауылға!" бағдарламасы бойынша тұрғын үй сатып алуға жеңілдетілген бюджеттік кредит берілді.

      Жергілікті өзін-өзі басқару жүйесін қолдау шеңберінде ауылдарды жайластыру бойынша 8 мың жоба іске асырылды. 700 мыңға жуық ауыл тұрғындары үшін инфрақұрылым жақсарды.

      Аталған іс-шараларға барлығы 252 млрд. теңге бөлінді.

      Сондай-ақ, сумен жабдықтауды және тұрғын үй салуды дамыту бойынша іс-шаралар жүргізілді.

      2017 жылдан бастап тұрғын үй салу бойынша іс-шаралар 2015 - 2019 жылдарға арналған "Нұрлы жер" мемлекеттік тұрғын үй - құрылысы бағдарламасына біріктірілді. 2020 жылдан бастап сумен жабдықтау, су бұру және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық мәселелері 2020 - 2025 жылдарға арналған "Нұрлы жер" мемлекеттік тұрғын үй-коммуналдық даму бағдарламасының шеңберінде іске асырылатын болады.

      Өңірлерді дамытудың мемлекеттік бағдарламасы іске асырылған 5 жыл ішінде инженерлік инфрақұрылымды дамытуға 1,4 трлн. теңге бөлінді.

      Дүниежүзілік Банктің (бұдан әрі - ДБ), БҰҰ Даму бағдарламасының (бұдан әрі - БҰҰДБ), Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының (бұдан әрі - ЭЫДҰ) зерттеулері қазіргі уақытта мемлекеттер экономикалық өсуінің ұзақ мерзімді драйверлері жекелеген салалар немесе өңірлер (облыстар) емес, тұрмыс жағдайы тартымды ірі қалаларда жұмыс күшінің (талантты жастар мен мамандардың) шоғырлануы болып табылатынын куәландырады. БҰҰДБ "Урбандалу Қазақстандағы инклюзивті және тұрақты дамудың үдеткіші ретінде" атты 2018 жылғы Қазақстан Республикасындағы адам дамуы туралы ұлттық баяндамада қала халқының үлесі 60%-теназ болған кезде жан басына шаққанда 10 мың АҚШ доллары мөлшеріндегі кіріс деңгейіне шын мәнінде бірнеше ел ғана қол жеткізгенін атап көрсетті. Осыған байланысты, урбандалудың өзі экономикалық өсуге кепілдік бермесе де, урбандалу болмағанда тұрақты экономикалық даму жүрмейді.

      Экономикалық тұрғыдан дамыған елдердің өңірлік дамуын талдау қалалардың өсуі әлеуметтік-экономикалық өсудің Қазақстан үшін де маңызды институционалдық шарт болып табылатынын кәуаландырады. Айталық, Адами даму индексі бойынша елдердің үздік "отыздығында" урбанизация деңгейі 80% және одан көп. ЭЫДҰ елдерінде бұл көрсеткіш орта есеппен 77%-ке жетті. Іс жүзінде Қазақстан сияқты аумағы ұлан-байтақ және аудан бірлігіне шаққанда халықтың тығыздығы төмен, бірақ жан басына шаққандағы ЖІӨ деңгейі жоғары немесе серпінді дамып келе жатқан елдерде де осындай жағдай байқалады. Мәселен, Аустралияда қала халқының үлесі шамамен 90%-ті, Канадада - 82%-ті, Аргентинада - 87%-ті, Бразилияда - 75%-ті құрайды. Сонымен қатар қала халқының негізгі бөлігінің әлемдегі ең ірі және танымал қалаларда (Сидней, Мельбурн, Торонто, Монреаль, Буэнос-Айрес, Сан-Паулу, Рио-де-Жанейро және басқалар) тұруы барлық аталған елдерге тән болып табылады.

      Осы тұрғыдан Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі аумақтық даму стратегиясы 2006 жылы қабылданған болатын. Құжаттың бірегейлігі - Қазақстанда алғаш рет облыстардың бірқалыпты дамуының қолданыстағы теориясына қайшы елдік және өңірлік деңгейлерде экономикалық өсу орталықтарын қалыптастыру қажет деп танылғанында. Бұл астананы, республикалық маңызы бар қала - Алматыны қаласын және облыс орталықтарын басымдықпен дамытуды білдіреді. Бұл Стратегияға ірі және үлкен қалалардың өсуі немесе урбанистік процестер мен экономиканың инновациялық дамуы, тұрмыс сапасының жақсаруы арасында тікелей тәуелділік бар деген идея салынды.

      Жалпы соңғы 10 жылда қала халқының саны ауыл халқының өсуімен салыстырғанда озыңқы қарқынмен өсіп келеді. Мәселен, 2009 жылдан бастап 2019 жылға дейін еліміздің барлық халқының өсуі 15,1% болса, қала тұрғындарының саны (жыл басындағы деректер) 23,5%-ке, ауыл тұрғындары - 5,2%-ке артты.

      Қазақстанда урбандалу деңгейі 2019 жылдың басында 58,2%-ті құрады немесе 2018 жылы 0,8 проценттік тармаққа (2017 жылы - 57,4%, 2016 жылы - 57,2%, 2015 жылы - 56,8% және 2014 жылы - 56,6%) артты.

      Алайда, Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі аумақтық даму стратегиясында және Елдің 2020 жылға дейінгі аумақтық-кеңістікте дамуының болжамды схемасында белгіленген ірі және үлкен қалаларды дамыту жөніндегі шараларға қарамастан, Қазақстанда урбандалу қарқыны біркелкі жүрген жоқ. Мәселен, 1990 жылдан бастап 2001 жылға дейін қала халқының үлесі 54,8%-тен 50,3%-ке дейін азайды және 2019 жылғы 1 қаңтарда 58,2% деңгейіне жетті. Бұл деректер 28 жыл ішінде қала халқының нақты өсуі (қандай да бір себептермен) небәрі 3%-ті құрағанын куәландырады, урбандалу деңгейі: Оңтүстік Кореяда 7 жылда (1980 - 1987 жылдар), Сауд Арабиясында - 8 жыл (1974 - 1982), Малайзияда - 12 жыл (1996 - 2008) ішінде 56%-тен 70%-ке дейін жетті.

      Қазақстанда урбандалудың жеткіліксіз қарқынынан басқа қалалық дамудың басқа да бірқатар проблемалары бар. Бұл:

      1) елдің "толық урбандалмауы", өйткені көптеген шағын/орта қалалар (27 моно және 41 шағын қала) бар, ал 3 ірі қаланың (Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент) үлесіне халықтың тек 21%-і ғана келеді. Бұл ЭЫДҰ елдерінің көпшілігінен төмен - орташа: 38% (ЭЫДҰ, Астана қаласындағы семинар, 2018 жылғы 4-7 желтоқсан);

      2) шағын қалалармен және ауылдық жерлермен салыстырғанда елдің ірі қалаларындағы тұрмыс құнының жоғары болуы, сондай-ақ астанадан тыс жерлерде жалға берілетін тұрғын үйдің болмауы (мысалы, Францияда тұрғын үй қорының 40%-і - жалға берілетін тұрғын үй). Алматы және Нұр-Сұлтан қалаларында тұрмыс құны еліміз бойынша орташа көрсеткіштен 190%-ке және 240%-ке қымбат. 2018 жылғы 4-7 желтоқсанда Астана қаласында ЭЫДҰ ұйымдастырған семинарда ДБ өкілі атап өткендей, Нұр-Сұлтан және Алматы қалаларында тұрғын үй шығыстары "Сан-Франциско және Ванкувер сияқты танымал эксклюзивті қалаларға қарағанда қолжетімді емес". Осыған байланысты қазіргі жағдайда ауылдық отбасылар жұмыспен қамту перспективасы жақсы, ал орташа кірісі жоғары ірі қалаларға еркін көшіп бара алмайды. Қалаларда тұрмыс құнының жоғары болуы, жалға берілетін тұрғын үй нарығының жоқтығымен қатар ең серпінді елді мекендерді кірісі төмен отбасылар, яғни ауыл тұрғындары мен шалғайдағы моно және шағын қалалардың тұрғындары үшін қолжетімсіз етеді;

      3) АҚШ-қа, Жапонияға, Канадаға, Қытайға және басқа да экономикалық дамыған мемлекеттерге қарағанда, халықтың ішкі ұтқырлығының жеткіліксіз болуы. Алайда, ішкі көші-қон елдің болашақ экономикалық өсуінің шешуші факторы болып табылады, өйткені даму драйверлері болып табылатын ірі қалаларда мамандар шоғырлануы қажет;

      4) "жалған урбандалу" элементтерінің қалыптасуына байланысты ауыл тұрғындарының қалалық ортаға нашар интеграциялануы, яғни қала тұрғындарының өсуі және қаланың жаңа тұрғындарын мәдени-экономикалық ортаға тартпай, аумақтарды кеңейту. Мәселен, қалаларда тұрғындар маргиналданған және өзін-өзі жұмыспен қамтыған ауылдық тұрмыс салтын ұстанатын ошақтар пайда болады;

      5) жеке тұрғын үй құрылысының басым болуы, негізінен, қалалардың шетінде тұрғындары аз (жинақы емес) тұрғын аудандарды қалыптастырады. Бұл аудандар көбіне коммуналдық инфрақұрылыммен, бірінші кезекте кәрізбен толық көлемде қамтамасыз етілмейді.

      6) ЭЫДҰ ұсынымдарына сәйкес ("Қазақстан мен Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы арасындағы ынтымақтастық жөніндегі елдік бағдарлама жобасын іске асыру туралы Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы арасындағы өзара түсіністік туралы меморандумға қол қою туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 20 қаңтардағы № 10 қаулысына сәйкес әзірленген және жарияланған қалалық даму саясатына шолу) қалалардың бір бөлігінде экономикалық, әлеуметтік, экологиялық шараларды кешенді түрде көздейтін, сондай-ақ жерді ұтымды пайдалану (әсіресе қалалар шетінде) және инженерлік инфрақұрылымды жаңғыртуды қаржыландыру мәселелерін шешетін даму тұжырымдамасы жеткілікті баяндалмауына байланысты бар қалалардың бас жоспарларының жекелеген ережелерін стратегиялық және бағдарламалық құжаттарға, бюджеттік жоспарларға сәйкестендіру қажет. Өңірлерде қалалық дамудың ескірген тәсілдері сақталуда, қалалық ортаның қазіргі заманғы сапа стандарттары мен даму қағидаттарының қолданылуы нашар. Қалаларда мамандандырылған аумақтар - орталық-шеткі, тыныш және өнеркәсіптік аудандар, сауда аудандары мен көлікті пайдаланбаса, халық бара алмайтын демалыс аймақтары сол күйі қалуда. Қалалардың шетіндегі тұрғын үй құрылысы ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге және рекреация аймақтарына нұқсан келтіріп, қала аумақтарын ұлғайту жүзеге асырылады.

      Жалпы урбандалу деңгейінің жеткіліксіз болуы және жоғарыда атап өткендей ірі қалалар халқының жеткіліксіз үлесі (елдің "урбандалмауы") өңірлердің дамуындағы елеулі сәйкессіздіктерге әкеп соғады. Мәселен, 2018 жылдың алдын ала қорытындылары бойынша жан басына шаққандағы жалпы өңірлік өнім (бұдан әрі - ЖӨӨ) бойынша осы көрсеткіштің мәні ең жоғары және ең төмен өңірлер (Атырау және Түркістан облыстары) арасындағы айырмашылық 15 есені құрайды. Бұл бір жағынан, шикізат тауар нарықтарында қалыптасқан баға конъюнктурасына негізделген Атырау облысы бойынша жан басына шаққандағы ЖӨӨ-нің айтарлықтай өсуімен (2017 жылы 9,4 млн. теңгеден 2018 жылы 12,6 млн. теңгеге дейін) байланысты. Сонымен қатар, бірқатар облыстарда (Алматы, Жамбыл, Түркістан) жан басына шаққандағы ЖӨӨ республикалық орташа көрсеткіштен (3-4 есе) айтарлықтай төмен (3,3 млн. теңге). Бұл үш өңір ауыл халқының үлесі жоғары урбандалу деңгейі ең төмен (40%-теназ) және тиісінше жұмыспен қамтуда проблемалары бар әрі табысы төмен облыстар болып табылады.

      Өңірлердің дамуындағы сәйкессіздік инженерлік және көлік инфрақұрылымымен біркелкі қамтамасыз етілмеуден де көрінеді. Мәселен, мына облыстарда жергілікті автомобиль жолдарының үлес салмағы қанағаттанағысыз жай-күйде екені байқалады: Батыс Қазақстан - 72%, Ақтөбе - 50,5%, Атырау - 48,9%, Солтүстік Қазақстан - 42% және Қызылорда - 37%. Өңірлердің орталықтандырылған сумен жабдықталу деңгейі ауылдық жерлерде Жамбыл (53,3%), Шығыс Қазақстан (51,1%), Батыс Қазақстан (44,8%), Қостанай (31,2%), Павлодар (27,9%) облыстары аз қамтамасыз етілгендігін көрсетеді. Маңғыстау 3,8%, Солтүстік Қазақстан 0,6%, Қызылорда 0,4% облыстары бойынша АЕМ су бұру жүйелерімен қамтамасыз етілген. АЕМ-нің су бұрумен қамтамасыз етілуіне жүргізілген талдауға сәйкес Жамбыл және Батыс Қазақстан облыстарында бұл жүйелер жоқ. Бұдан басқа, Батыс Қазақстан облысында электрмен жабдықтау желілерінің тозуы 85%-ке дейін жетеді, жекелеген елді мекендерде (Арқалық және басқалары) жылу көздері жабдығының тозуы 85%-ке дейін жетеді.

      Урбандалудың жеткіліксіз деңгейі, Нұр-Сұлтан және Алматы қалаларын қоспағанда, өңірлер экономикасының шикізаттық бейіні, ауыл шаруашылығындағы төмен еңбек өнімділігі, тартылатын инвестициялардың жеткіліксіз көлемдері, экономиканың жекелеген секторларының дамымауы да (өңдеу өнеркәсібі, ішкі туризм және басқалар) облыстар бөлінісінде халық табысындағы тұрақты теңсіздікке ықпал етеді.

      Өңірлер бойынша халық табысындағы аталған теңсіздіктер экономиканы әртараптандыру жолымен мемлекеттік индустриялық-инновациялық даму бағдарламасы, кәсіпкерлікті қолдау мен дамытудың, нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың "Еңбек" мемлекеттік бағдарламалары шеңберінде кәсіпкерлікті дамыту шеңберінде шешілуде. Бұл ретте елдің жеделдетілген басқарылатын урбандалуы қалаларда жоғары табысты жұмыс орындарының артуымен байланысты өңірлер арасындағы теңсіздіктерді төмендетуге тікелей әсер ететін болады.

      ФҚА-ның дамуына қатысты. Негізгі қала тұрғындары мегаполистерде шоғырланған аумағы үлкен елдер бойынша жоғарыда келтірілген мысалдарға қарағанда, Қазақстанда миллиондық қалалардан басқа облыс орталықтарын да дамыту қажет. Бұл идеяның дұрыстығы БҰҰДБ дайындаған 2018 жылғы Қазақстан Республикасындағы Адами даму туралы ұлттық баяндамада расталған. Мәселен, құжатта "Әлемнің әртүрлі елдері тұрғындардың ірі қалаларда шоғырлануының түрлі модельдерін іске асыруға ұмтылуы қажет. Кейбір елдер тұрғыны 20 миллион адамнан асатын суперқалаларды (мысалы, Шанхай немесе Бейжің) немесе тұрғыны 55 миллион адамнан асатын (мысалы, АҚШ-тағы үш штаттың көп бөлігін біріктіретін Нью-Йорк агломерациясы) мегаөңірлерді дамытуға басымдық береді. Алайда, "мегаполистер соңғы 15 жылда жаһандық өсудің қозғаушы күші болып табылғаны туралы қате түсінік кең таралған... Керісінше, 2025 жылға қарай 577 орташа қала (тұрғыны 150 000-нан 10 миллион адамға дейін) жаһандық өсудің жартысынан астамын қамтамасыз етеді деп күтілуде" (McKinsey, 2011).".

      Бұл ретте Елбасының 2019 жылғы тапсырмасы шеңберінде облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың әкімдіктері қала тұрғындарының - Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент, Ақтөбе қалаларының, барлық облыс орталықтары мен Семей қаласының перспективалы санын ескере отырып, елдің ірі қалаларын дамытудың 2050 жылға дейінгі стратегиясын әзірлеуде.

      Жергілікті атқарушы органдарға ұйымдық-әдістемелік көмек көрсету үшін Республикалық және облыстық маңызы бар қалалардың даму стратегияларын әзірлеу бойынша әдістеме қабылданды (Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2019 жылғы 11 қаңтардағы № 3 бұйрығы). Осы Әдістемеде ірі қалалардың стратегияларын әзірлеу тәртібі, құжаттың құрылымы, ірі қалалардың перспективадағы даму пайымын мазмұндау тәсілдері бойынша ұсынымдар берілген. Жалпы, Қазақстанның ірі және үлкен қалаларының ағымдағы әлеуметтік-экономикалық жай-күйіндегі айырмашылықтарға қарамастан, олардың дамуының жалпы тұжырымдамалық трендтері (үрдістері) бар, оларды аталған стратегияларды әзірлеу кезінде ескеру қажет.

      Бұл үрдістерді республикалық маңызы бар қалалар, астана, облыс орталықтары мен Семей қаласын дамыту стратегияларының тиісті бөлімдерінде ашу қажет:

      1) қала дамуының стратегиялық пайымы және оның әлемдік және өңірлік (еуразиялық) кеңістіктегі рөлі;

      2) қала дамуының стратегиялық бағыттары:

      экономиканы жүйелі түрде әртараптандыру (өндірістегі жаңа технологиялар; экономиканы цифрландыру; жасыл экономика, университеттер мен кәсіпорындардың тығыз ғылыми-өндірістік байланысы; көрсетілетін қызметтер саласын, оның ішінде туризмді, қаржылық көрсетілетін қызметтерді және басқаларды дамыту; экономиканың креативті секторларын дамыту (жарнамалық қызмет, сәулет, дизайн, визуалды қазіргі заманғы өнер және басқалар); ұзақ мерзімді перспективаға қала брендін қалыптастыру; жоғары сыныпты шетел мамандары мен отандық таланттар үшін өмір сүруге қолайлы жағдайлар жасау;

      адами даму (жоғары сыныпты мектеп, техникалық және кәсіптік, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім алу үшін жағдайлар жасау, әлемдік/өңірлік (еуразиялық) деңгейдегі университеттерді қалыптастыру, әлемге танымал университеттердің филиалдарын тарту, дамыған мәдениет саласы, сапалы денсаулық сақтау және салауатты ұзақ өмір, халықтың жоғары табысы, қолжетімді және жайлы тұрғын үй, жоғары сыныпты инженерлік және көлік инфрақұрылымы, дамыған қоғамдық көлік);

      қоршаған орта: сапалы экология және қолайлы қалалық орта (шағын қалалық құрылыс, негізіне жаяу жүргінші немесе велосипед жүруге басымдық бере отырып, объектілерге "қадамдық" қолжетімділік, жасыл қалалық орта және басқалар);

      smartcity/цифрландыру - қалалық инфрақұрылымды тиімді басқару үшін қазіргі заманғы ақпараттық жүйелерді қалыптастыру және пайдалану (қауіпсіздік, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, көлік, білім беру, денсаулық сақтау, әлеуметтік сала, экология, қаланы басқару, бизнес және басқалар);

      қалалық жоспарлау. Қалалардың даму стратегияларында транспаренттілік, қала құрылысы және сәулет қызметі бойынша жоспарланған шараларды бизнес-қоғамдастық пен халықтың қолдауы, қала құрылысын жоспарлаудың нақты қаланың даму стратегиясына сәйкестігі көзделуге тиіс. Қалалық жоспарлаудың нысаналы индикаторларын айқындау кезінде БҰҰ-Хабитат, ЭЫДҰ және ДБ тәсілдерін, қаланың ұсынылып отырған кеңістіктік дамуы бойынша бизнес-қоғамдастық пен халық арасындағы сауалнама нәтижелерін пайдалану қажет.

      Жалпы, қаланың даму стратегиясының жобасы бойынша Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 31 желтоқсандағы № 1191 қаулысымен бекітілген қоғамдық тыңдауды ұйымдастыру және өткізу тәртібіне қойылатын үлгілік талаптарға сәйкес қоғамдық тыңдаулар өткізілуге тиіс.

      Қазақстан Республикасы Президентінің 2018 жылғы 5 қазандағы Қазақстан халқына Жолдауы шеңберінде табысты және тұрмыс сапасын арттыру арқылы қазақстандықтардың әл-ауқатының өсуін қамтамасыз ету міндеті қойылды.

      Жолдауда әрбір өңір мен ірі қала қолда бар бәсекеге қабілетті артықшылықтарды ескере отырып, тұрақты экономикалық өсу мен жұмыспен қамтудың өзіндік моделіне сүйене отырып, дамуға тиіс екен атап өтілді.

      Осыған байланысты әлеуметтік игіліктер мен мемлекеттік көрсетілетін қызметтер тізбесі мен қолжетімділігінің, көлікпен, мәдени-спорттық, іскерлік, өндірістік, цифрлық және басқа да инфрақұрылыммен қамтамасыз етілудің нақты көрсеткіштерін қамтитын тірек ауылдардан республикалық маңызы бар қалаларға дейінгі әртүрлі елді мекендер үшін өңірлік стандарттар жүйесін (бұдан әрі - өңірлік стандарттар жүйесі) әзірлеу тапсырылды.

      Осы тапсырманы іске асыру үшін 2019 жылғы сәуірде орталық мемлекеттік органдардың (Ұлттық экономика, Мәдениет және спорт, Индустрия және инфрақұрылымдық даму, Білім және ғылым, Цифрлық даму, Қорғаныс және аэроғарыш өнеркәсібі, Денсаулық сақтау министрліктері) өңірлік стандарттар жүйесін бекіту жөніндегі бірлескен бұйрығы қабылданды.

      Өңірлік стандарттар жүйесі елді мекендердің типіне (қала, ауыл) және ауқымына (халық санына) байланысты тұрғындарға объектілер мен көрсетілетін қызметтерге (игіліктерге) қолжетімділіктің ең төменгі міндетті деңгейін қамтамасыз етуді көздейді.

      Өңірлік стандарттар жүйесі мыналарға арналған:

      1) орталық мемлекеттік органдар үшін - елдің әлеуметтік-экономикалық, өңірлік дамуын жоспарлау кезінде;

      2) жергілікті атқарушы органдар үшін - өңірлік проблемаларды шешу және нақты елді мекендерде тұрмыс сапасын арттыру мақсатында.

      Өңірлік стандарттар жүйесінің мынадай қағидаттары айқындалды:

      1) қалалық жерлер үшін: барлық қалалардың тұрғындар "20 минуттық қадаммен қолжетімділік" қағидаты бойынша бара алатын объектілермен және көрсетілетін қызметтермен (игіліктермен) қамтамасыз етілуі. Қалалық елді мекендерде Өңірлік стандарттар жүйесін енгізу үшін қаланың селитебті аумағын әрқайсысында шамамен 10 мың адам тұрғыны бар жоспарлау секторларына шартты түрде бөлуге және әрбір жоспарлау секторының аумағында инфрақұрылымдық объектілер мен көрсетілетін қызметтердің міндетті тізбесін орналастыруға шешім қабылданды. Бұл ретте тұрғын саны 10 мың адамнан аз қалаларды бір жоспарлау секторы деп есептеу ұсынылады;

      2) ауылдық жерлер үшін: ауылдарды дамыту перспективасы негізінде олардың объектілермен және көрсетілетін қызметтермен (игіліктермен) қамтамасыз етілуі (аудан орталықтары, ауылдық округтер орталықтары, тұрғыны саны аз қалған ауылдар).

      Аудан орталықтары үшін объектілер мен көрсетілетін қызметтердің (игіліктер) тізбесі 32, ауылдық округтер орталықтары - 24, қалған ауылдар - 12, қаладағы жоспарлау секторы үшін - 51 атаудан (осы Мемлекеттік бағдарламаға 1-қосымшаға сәйкес) тұрады.

      Жалпы, Өңірлік стандарттар жүйесінің параметрлері мен талаптарын айқындау Елді аумақтық-кеңістікте дамытудың 2030 жылға дейінгі болжамды схемасында көрсетілген. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесінің жоғары тұрған құжатын іске асыру мақсатында өңірлік стандарттар жүйесінің ережелері осы Мемлекеттік бағдарламаға интеграцияланған.

      Адамдардың тығыз қоныстануынан, әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымның жай-күйінен, тұрмыс құны мен тұрмыс сапасының басқа да параметрлерінен басқа қалалар мен өзге де елді мекендер тартымдылығының маңызды факторы өмір сүру қауіпсіздігі мен қалыпты экологияны қамтамасыз ету болып табылады.

      Өңірлердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелері Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 17 қаңтардағы № 732 Жарлығымен бекітілген, Қазақстанның әлемнің ең дамыған 30 мемлекетінің қатарына кіруі жөніндегі тұжырымдамада көзделген Қазақстанның ұзақ мерзімді дамуының стратегиялық бағыттарының бірінде көрініс тапқан. Стратегиялық бағытқа сәйкес Тұжырымдаманы іске асырудың есептік мерзіміне дейін барлық ірі қалалар мен тұрғындарының саны 5 мың және одан асатын елді мекендерді мемлекеттік өртке қарсы қызметтің кепілді қорғауымен қамтамасыз ету қажет.

      Осы бағытты іске асыру қосымша 532 өрт сөндіру бөлімшесін, оның ішінде 130 - орталық деңгейде өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету есебінен, 402 - "Азаматтық қорғау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 15-бабына сәйкес берілген өкілеттіктер шеңберінде жергілікті атқарушы органдар есебінен құру талап етіледі.

      Бұл шаралар төтенше жағдайларға ден қоюдың тиімді жүйесін құруға, адамдардың қаза табуы мен жарақаттануын азайтуға, материалдық залалды азайтуға және нәтижесі ретінде елдің өртке қарсы қорғанысын қамтамасыз ету деңгейін 56,6%-тен 100%-ке дейін арттыруға мүмкіндік береді.

      Қазіргі уақытта республика аумағын өртке қарсы қорғауды 422 өрт сөндіру бөлімшелері жүзеге асыратынын және соңғы 11 жылда елде тек 18 өрт сөндіру депосының ғимараты (оның ішінде 4 - Нұр-Сұлтан қаласында, 3 - Щучье-Бурабай курорттық аймағында, 2 - Алматы қаласында, Көкшетау, Тараз, Жаңаөзен, Қарағанды, Ақтөбе, Шымкент және Арал қалаларында, сондай-ақ Атырау облысының Ганюшкино және Алматы облысының Достық кенттерінде бір-бірден) салынғанын атап өткен жөн.

      Жыл сайын мемлекеттік өртке қарсы қызмет бөлімшелері дабыл бойынша шығуы 50 мың реттен асады, оның ішінде 16 мың реттен астам өртке және 3,5 мың реттен астам авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізуге шығады. Орта есеппен жыл сайын өрт салдарынан 600 адам қаза табады, материалдық шығын 6 млрд.теңгеден асады.

      Төтенше жағдайлар салдарларына теріс ықпал ететін факторлардың бірі өртке қарсы қызмет объектілерінің алыс орналасуы болып табылады, бұл өрт сөндіру есептоптарының шақыру орындарына кеш келуіне әкеп соқтырады.

      "Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар" техникалық регламентіне сәйкес елді мекендерде өртке қарсы қызмет бөлімшелерін орналастыру бірінші өрт сөндіру бөлімшесінің қалалардағы шақыру орнына шақырылған сәтінен 10 минуттан кешікпей, ал ауылдық елді мекендерде - 20 минуттан кешікпей келу шарты негізінде айқындалады.

      Қазіргі уақытта өрт сөндіру топтарының шақыру орнына уақтылы келу (нормативтік ден қою) көрсеткіші белгіленген мәннен асып кетеді және шығу:

      1) Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларында - тиісінше 7,6%-ті, 33,2%-ті және 32%-ті;

      2) облыс орталықтарында - 24,5%-ті;

      3) басқа қалаларда - 18,1%-ті құрайды.

      Қалалардағы өрт сөндіру бөлімшелерінің ден қою уақыты орта есеппен белгіленген нормативтік 10 минуттан 5 минутқа асып кетеді.

      Өрт сөндіру бөлімшелерінің төмен тығыздығы, әсіресе ауылдық жерлерде өрт пен төтенше жағдайларға жедел ден қою мүмкіндігін төмендетеді. Жекелеген өңірлерде жедел ден қою уақытының көрсеткіші 36 минутты құрайды, ал кейде 1 сағатқа дейін жетеді. Бұл ретте тұрғын секторда болған өрттің жалпы санының 44 %-тен астамы ауылдық жерлерге тиесілі.

      Ауылдық жерде шақыру орнына өрт сөндіру есептоптарының нормативтік ден қою көрсеткіші белгіленген мәннен асып кетеді (20 минуттан астам) және шығудың 38,1 %-ін құрайды.

      Өрттің өсуі және олардың салдарының маңыздылығы өрт сөндіру бөлімдерінің инфрақұрылымын кеңейту қажеттігін тудырады. Осыған байланысты өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелерін орталық мемлекеттік органдар деңгейінде де, жергілікті атқарушы органдар деңгейінде де белсенді қарау талап етіледі.

      Тағы бір проблема өткен ғасырдың 50-70-ші жылдары салынған, бейімделген және құрылыс пен санитариялық нормалар талаптарына сай келмейтін өрт сөндіру деполары ғимараттарының тірек қабілетінің біртіндеп бұзылуы болып табылады (мұндай ғимараттар 231 немесе 55%).

      Қазіргі уақытта өрт сөндіру депосының 18 (5,5%) ғимараты ұзақ пайдалану нәтижесінде авариялық күйде және мамандардың қорытындыларына сәйкес ғимараттың тірек конструкцияларының құлау қаупіне байланысты бұзуға жатады (Батыс Қазақстан - 6, Ақтөбе - 3 , Ақмола - 2, Шымкент қаласы, Атырау, Павлодар, Жамбыл, Қостанай, Қарағанды, Алматы облыстарында - 1).

      Аталған проблемалық мәселелерді шешу және аталған өрт сөндіру бөлімшелеріне қызмет көрсету радиусын сақтау, сондай-ақ белгіленген нормаларға сәйкес төтенше жағдайларға ден қоюдың нормативтік уақытын қамтамасыз ету мақсатында авариялық ғимараттар орнына жаңа өрт сөндіру депосын салу талап етіледі.

      Осы мәселені оңтайлы шешу, сондай-ақ бюджет қаражатын үнемдеу үшін тез тұрғызылатын қабырғалық сэндвич-панельдер мен блок-контейнерлерді пайдалана отырып, модульдік конструкцияларды монтаждау талап етіледі, олардың технологиясы Қазақстанда және шетелде өнеркәсіптік, сондай-ақ тұрғын үй құрылысында белсенді қолданылады.

      Осы Мемлекеттік бағдарлама шеңберінде оны іске асырудың есептік мерзімдеріне сәйкес авариялық өрт сөндіру деполарын бұзу және 18 модульдік өрт сөндіру депосын монтаждау ұсынылады.

      Республика аумағында Алматы, Шығыс Қазақстан, Жамбыл және Түркістан облыстарында, сондай-ақ Алматы, Шымкент қалаларында 156 елді мекенде сел қозғалу қаупі бар.

      Республика бойынша сел қаупі бар 617 және көшкін қауіпі бар 306 учаске анықталды. 10 мыңнан астам объект және 60 мыңнан астам тұрғын сел ағындары мен көшкіндердің ықтимал әсер ету аймағында.

      Бұдан басқа, республика аумағында көшкін қаупі бар 599 учаске бар, олардың 200-ден астамы 200-ден астам әртүрлі объектілерге, автомобиль және теміржолдарға (Шығыс Қазақстан облысы, Алматы облысы, Алматы қаласы), сондай-ақ 4,9 мың тұрғындарға (Алматы қаласы, Шығыс Қазақстан облысы, Алматы облысы, Түркістан облысы, Жамбыл облысы) тікелей қауіп төндіреді.

      Осыған байланысты, тұрғындарды қорғауды қамтамасыз ету үшін жергілікті бюджет қаражаты есебінен:

      1) Алматы облысындағы Түрген, Қора, Чажа өзендерінде, Жамбыл облысындағы Мерке өзенінде сел ұстайтын бөгеттер;

      2) Алматы облысындағы Тентек, Шығыс Қазақстан облысындағы Сарымсақты өзендерінің бассейндеріндегі селден қорғау жағалауын бекіту бөгеттері;

      3) Алматы қаласы Мохнатка, Шығыс Қазақстан облысында Зубовка тауларында қар ұстайтын қалқандар;

      4) Шығыс Қазақстан облысында "Өскемен-Самара" автомобиль жолы бойында (132-137 км), Жамбыл облысының "Көксай" шатқалында қар ұстайтын қалқандар;

      5) Шымкент қаласының шегінде Бадам өзенінің арнасын тұрақтандыру;

      6) Алматы облысындағы Талғар өзені бассейнінде сырғымаға қарсы құрылыс салу талап етіледі.

      Еліміздегі азаматтық қорғаудың хабарландыру жүйесі өткен ғасырдың 70-ші жылдарының соңында пайдалануға енгізілді. Қолда бар аппаратура 100% аналогтық және ақпарат берудің қазіргі заманғы цифрлық жүйелерімен интеграцияны қамтамасыз етпейді. Жабдықты жұмысқа қабілетті күйде ұстау өте қиын, өйткені ол өндірістен алып тасталған.

      Ел халқын аумақтық деңгейде шұғыл хабардар ету үшін 2 236 электр дабылы бар, олармен қалалар мен аудан орталықтарында тұратын тұрғындардың шамамен 60%-ін хабардар етуге болады (қосымша 4800 электр дабылын орнату талап етіледі).

      Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп, облыс және аудан орталықтарында жергілікті бюджет қаражаты есебінен хабардар етудің жергілікті жүйесін құру бойынша жұмыс жүргізуде.

      Хабардар ету жабдығын үнемі әзірлікте ұстау және істен шығу фактілерін анықтау мақсатында "Барлығыңыз назар аударыңыз!" бірыңғай хабарландыру сигналын беріп, ай сайын жаттығу өткізу ұйымдастырылған.

      Ақтөбе, Атырау, Жамбыл, Қостанай, Батыс Қазақстан, Қызылорда және Түркістан облыстары хабарландыру құралдарымен жарақтандыруға барынша мұқтаж, оларда электр дабылдарымен жарақтандыру проценті өңірдің жалпы қажеттілігінің 20%-інен аспайды. Сонымен қатар, Ақмола, Алматы, Маңғыстау, Шығыс Қазақстан, Солтүстік Қазақстан, Павлодар, Қарағанды облыстарында, Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент қалаларында хабарландыру жүйелерін құру бойынша жұмыс жүргізу қажет.

      Экологиялық реттеу саласында ЭЫДҰ стандарттары мен талаптарын енгізу бойынша жұмыс жүргізілуде.

      Мәселен, қалдықтарды басқару саласында өндірушілердің кеңейтілген міндеттемелері (ӨКМ) тетігі тұрмыстық қалдықтарды бөлек жинау үшін инфрақұрылымды дамытуға мүмкіндік берді: кәсіпорындар саны 115-тен 170-ке дейін артты, 11 өңірде сынап шамдарын жинауға арналған контейнерлер желісі құрылды, 9 өңірде электр жабдығын бөлек жинау, 6 өңірде екінші шикізатты қабылдау пункттерінің желісі жұмыс істейді. Осылайша, республика бойынша әртүрлі кезеңдерде бөлек жинау 51 қала мен ауданда, ал сұрыптау - 30 елді мекенде енгізілді. Сұрыптау кешендерінде мыңнан астам жұмыс орны құрылды.

      2019 жылдан бастап пластмассаны, макулатураны, картон мен қағаз қалдықтарын, шыныны көмуге тыйым салынады. Алайда, іске қосылған тетік қолданылмайды, өйткені өңірлерде тиісті инфрақұрылым жоқ.

      Жалпы, қалдықтармен қауіпсіз жұмыс істеу мәселелері мемлекеттік қолдау шараларын қамтитын жүйелі тәсіл құруды талап етеді.

      Өңірлердің экономикалық бәсекеге қабілеттілігін күшейтудің маңызды тетігі шикізаттық емес салаларды дамыту әлеуетін барынша пайдалануға және шикізат ресурстарын өңдеу тереңдігін арттыруға бағытталған өңіраралық байланыстарды жандандыру болып табылады.

      Қазіргі уақытта өңірлер арасындағы өңіраралық кооперация негізінен шикізат, құрылыс, энергетикалық кешендер мен тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық кәсіпорындарына отандық өндірушілердің шикізат, материалдар, жинақтаушылар мен жабдықты жеткізуге бағытталған және мақсатқа бағдарланбаған жүйесіз сипатта. Жобаларды іске асыру кезінде басқа салаларда осы бейінде жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың болуы ескерілмейді, бұл тауар нарықтарында тиімсіз (қажетсіз) бәсекелестік тудырады.

      Облыстардың кәсіпорындары арасындағы кооперациялық байланыстар нашар дамыған күйде қалуда, бұл өнеркәсіптік өндірісті қолдауға және қызметтер көрсетуге байланысты басымдықтарды табысты іске асыру үшін елеулі кедергілер тудырады.

      "Бірінші деңгейдегі" қалалар (агломерациялар)

      Қалалық агломерациялар объективті түрде әлемнің көптеген елдерінде қазіргі заманғы қоныстандырудың негізгі нысандарына айналуда. АҚШ-та барлық халықтың 76%-тен астамы агломерацияларда тұрып жатыр, олардың ең ірісі Нью-Йорк (11,3 мың шаршы км, 23,3 млн. адам) және Лос-Анджелес (5,8 мың шаршы км, 18,6 млн. адам) агломерациялары.

      Еуропада әлемдік деңгейдегі агломерациялар Лондон (11 мың шаршы км, 13,4 млн. адам) және Париж (12 мың шаршы км, 12 млн. адамнан астам) болып табылады.

      Қытайда - Шанхай (7,1 мың шаршы км, 18,6 млн. адам), Бразилияда - Рио-де-Жанейро (4,6 мың шаршы км, 12,1 млн. адам), Аргентинада - Буэнос-Айрес (2,7 мың шаршы км, 14,6 млн. адам), Үндістанда - Колката (1,8 мың шаршы км, 15,6 млн. адам) және басқа да дамушы елдерде урбандалған аумақтар тез қарқынмен қалыптасып келеді.

      Дамушы елдерде агломерациялардың дамуы өзіндік ерекшелікке ие. Оларға халық пен экономиканың барлық салаларының кейбір жетекші және аса ірі орталықтарға үдемелі шоғырлану моделі тән. Халықтың ауылдық жерлерден ірі және аса ірі қала орталықтарына көшуі жоғары қарқынмен жалғасатын болады.

      ДБ-ның "Экономикалық географияға жаңа көзқарас" деген 2009 жылғы әлемдік даму туралы баяндамасында "Әлемдегі өндіріс көлемінің жартысы планета аумағының бір жарым процентіне шоғырланған. Мысыр аумағының бар-жоғы 0,5 процентін иеленетін Үлкен Каир ел ЖІӨ-сінің жартысынан астамын өндіреді" деп қорытынды жасалған.

      Қалалардың елдердің экономикалық дамуында маңызды рөл атқаратынын басқа да деректер куәландырады. Мәселен, 2015 жылы әлемдік ЖІӨ-нің 85%-і қалаларда қалыптасты (PwC, 2019). Сол жылы әлемнің 300 ірі қаласында әлем халқының 19%-і тұрып, бұл қалалар әлемдік ЖІӨ-нің 48%-ін қалыптастырды (ErnstandYoung, 2015).

      Жаһандық бәсекеге қабілеттілік бойынша 2016 - 2017 жылдарға арналған Дүниежүзілік экономикалық форумның (ДЭФ) баяндамасында елдер мен олардың өңірлерінің бәсекеге қабілеттілігін арттыратын қалалардың бәсекеге қабілеттігінің маңыздылығына баса назар аударылады.

      Бұл үрдісті Қазақстан бойынша да көруге болады. Мәселен, 2018 жылдың алдын ала қорытындылары бойынша Нұр-Сұлтан және Алматы қалалары бойынша елдің ЖІӨ-дегі жалпы өңірлік өнімінің үлес салмағы 9,8%-ті және тиісінше 20,6 %-ті құрады (2017 жылы - 10,6% және 21,8%, 2016 жылы - 10,4% және 22,6%, 2015 жылы - 11,8% және 22,3% және 2014 жылы - 10,1% және 20, 5%) немесе 30,4% (халықтың жан басына шаққанда 5,5-6,7 млн. теңге шегінде), бұл басқа өңірлерден айтарлықтай ерекшеленеді.

      Алайда, егер қала орталықтарын дамыту "өз бетіне жіберілсе", экономикалық әлеуеті төмен ауылдық жерлер мен шағын қалалардан халықтың бақыланбайтын көші-қон процестері тұрғын үй-коммуналдық инфрақұрылым қуатына шамадан тыс жүктеменің қалыптасуына, шеткері қала қоныстарында әлеуметтік-экономикалық маргиналдану аймақтарының туындауына әкеп соқтыруы мүмкін.

      Латын Америкасы, Азия және Африка елдеріндегі жекелеген қалалық агломерацияларға тән мұндай үрдіс экономикалық артта қалу мен теңсіздікті консервациялаумен қатар әлеуметтік тұрақсыздыққа да ықпал етеді.

      Қазіргі уақытта Қазақстанда Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент және Ақтөбе қалаларында орталықтары бар агломерациялар "бірінші деңгейдегі" қалалар болып айқындалды. Қалыптасып келе жатқан қалалық агломерацияларда елдің бүкіл халқының үштен бір бөлігінен астамы шоғырланған.

      2018 жылы "бірінші деңгейдегі" қалаларда орталықтандырылған агломерациялар тұрғындарының орташа жылдық саны 7 005,4 мың адамды құрайды, бұл ел халқының жалпы санының 38,1%-і (2017 жылы - 6 525,6 мың адам, 2016 жылы - 6 605,9 мың адам, 2015 жылы - 6 088,3 мың адам және 2014 жылы - 5 790,1 мың адам). Бұл ретте Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалалары тұрғындарының саны Қазақстан жағдайларында агломерациялық әсерлер іске асырылатын деңгейден (500 мың адам) асып кетеді.

      Агломерациялардың проблемаларын шешу үшін 2013 жылдан бастап Үкімет қаулыларымен бекітілген Астана және Алматы агломерацияларын дамыту жөніндегі (2013 жылғы 18 маусымдағы № 611 және 2013 жылғы 6 маусымдағы № 581) іс-шаралардың 2020 жылға дейінгі өңіраралық жоспарлары, 2014 жылдан бастап Астана қаласына iргелес елдi мекендердi әлеуметтiк-экономикалық дамытудың 2020 жылға дейінгі кешенді жоспары (2014 жылғы 19 маусымдағы № 681 Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы) іске асырылды.

      Алматы облысында 2008 жылдан бастап Алматы қаласының "G4 City" 4 серіктес қаласын дамыту бойынша жоба іске асырылуда.

      Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 24 мамырдағы № 302 қаулысымен Алматы агломерциясын аумақтық дамытудың өңіраралық схемасы бекітілген. 2030 жылға дейін Алматы қаласының бірінші серіктес қаласын (Gate City) салу бойынша ТЭН әзірленді.

      Бірінші серіктес-қала Gate City (Қала қақпасы) тұрғын үй салынатын және агроөнеркәсіптік кластер кәсіпорындары орналастырылатын индустриялық аймағы бар іскерлік орталық ретінде жоспарланған.

      Gate City бас жоспарына сәйкес (Алматы облыстық мәслихатының 2014 жылғы 26 сәуірдегі №14-80 шешімімен бекітілген) серіктес қала аумағы 2370 га құрайды, тұрғындарының 2030 жылға дейінгі болжамды саны - 60 мың адам. Функционалдық толықтыру: тұрғын үй аймағы оңтүстік бөлігімен шектелген (1,4 млн шаршы метр тұрғын үй, 304 га), солтүстігіне қарай көліктік-сервистік торапта, индустриялық аймақта (535 га), агроөнеркәсіп кластерінің кәсіпорындарында еңбек ету орындары қамтамасыз етіледі.

      "Алматы облысында Алматы қаласының 4 серіктес қаласын салу бас жоспарлардың негізгі ережелері" жобасының ТЭН негізінде (Алматы облыстық мәслихатының 16 жылғы 12 мамырындағы № 2-22 шешімімен бекітілген) Алматы облысында "Gate City" бірінші серіктес қаласының "инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылым объектілерінің құрылысы 1-ші кезек" ҚЭН әзірленді және жоба бойынша жұмыстар басталды".

      "Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы" 2001 жылғы 16 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес және Қазақстан Республикасының аумағын ұйымдастырудың бас схемасының негізгі ережелерін орындау үшін экономикасы бәсекеге қабілетті және халықтың тұрмыс сапасы жоғары агломерацияларды қалыптастырудың ерекше өзектілігін ескере отырып, Алматы (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 24 мамырдағы № 302 қаулысы), Астана (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 8 қарашадағы № 726 қаулысы), Шымкент (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2018 жылғы 22 ақпандағы № 74 қаулысы) және Ақтөбе (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2018 жылғы 3 наурыздағы № 109 қаулысы) агломерацияларын аумақтық дамытудың өңіраралық схемалары қабылданды.

      Өңіраралық схемалар агломерациялар аумақтарын дамыту перспективаларын және олардың инфрақұрылымға деген ұзақ мерзімді қажеттілігін айқындайтын қала құрылысы стратегиясы болып табылады. Өңіраралық схемалардың ережелерін іске асырудың кезектілігі, қаржыландыру көздері мен көлемі мемлекеттік бағдарламалар мен аумақтарды дамыту бағдарламалары деңгейінде айқындалады.

      Жалпы, қалалардың бәсекеге қабілеттілігі адами капитал деңгейіне, орнықты әлеуметтік-экономикалық даму ортасына, қалалардың жаһандық экономика үшін ашықтығына, агломерацияны дамытуды инклюзивтілік (ашықтық) қағидаттарында басқаруға байланысты екенін ескеру қажет. Сонымен қатар, агломерацияларды тиімді қалыптастыру үшін инженерлік және әлеуметтік инфрақұрылымды озыңқы дамыту, мегаполистердің шетіндегі тұрғын үйлерді жаңғырту бойынша шаралар қабылдау қажет. Сонымен қатар, агломерацияларды тиімді қалыптастырудағы агломерация орталығы моно- және шағын қалалармен және агломерацияның шеткері аймағында орналасқан басқа да елді мекендермен үйлестіре дамытудың маңызы жоғары. Мәселен, Нұр-Сұлтан қаласының ықпал ету аймағында шағын Ақкөл қаласы, Алматы қаласында - Есік, Қапшағай, Қаскелең, Талғар, Шымкент қаласында - Леңгір; Ақтөбе қаласында - Алға, Хромтау моноқалалары орналасқан. Бұл өзара тығыз байланыс, бірінші кезекте, ірі қалаларға үнемі (күнделікті) маятниктік көші-қон түрінде қамтылады.

      Агломерацияларды дамыту мәселелерін шешуді мемлекеттік бағдарламаларды сол сияқты тиісті аумақтарды дамыту бағдарламаларын әзірлеу және іске асыру кезінде ескеру қажет.

      Ірі қалаларда "Цифрлық Қазақстан" мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде "ақылды қала" тұжырымдамасын іске асыру жұмысы басталды, ол халықтың тұрмыс сапасын жақсарту және оларға қызмет көрсетудің тиімділігін арттыру мақсатында қала мүлкін басқару үшін ақпараттық және коммуникациялық технологиялар (бұдан әрі - АКТ) мен Заттар интернетіне (IoT) интеграциялауды білдіреді. АКТ қалалар әкімдіктеріне қоғамдастықтармен және қалалық инфрақұрылыммен тікелей өзара іс-қимыл жасауға және қалада не болып жатқанын қадағалауға мүмкіндік береді. Жалпы, "ақылды қала" жобасы, негізінен, мынадай құрамдауыштардан тұрады: энергия жеткізу және энергиямен жабдықтау саласындағы шешімдер; су ресурстарын басқару: су жүйелерін жаңғырту, тұтыну мониторингі, экологиялық қауіпсіздік жүйелері; барлық инженерлік және ақпараттық жүйелер бірыңғай басқару жүйесіне интеграцияланған ғимараттар; мемлекеттік көрсетілетін қызметтерді кезінде ақпараттық технологияларды пайдалану.

      McKinsey халықаралық консалтингтік компаниясы 2020 жылға қарай 600 "ақылды" қала пайда болады деп болжауда. Болжам бойынша олар әлемдік ЖІӨ-нің кемінде үштен екісін өндіреді. Осыған байланысты, бұл маңызды жұмысты агломерация орталықтарында, сол сияқты басқа ірі және үлкен қалаларда жалғастыру қажет.

      "Екінші деңгейдегі" қалалар

      Қазіргі уақытта Қазақстанда "екінші деңгейдегі" қалаларға облыстардың әкімшілік орталықтары болып табылатын облыстық маңызы бар 14 қала (Көкшетау, Талдықорған, Атырау, Орал, Тараз, Қарағанды, Қостанай, Қызылорда, Ақтау, Павлодар, Петропавл, Өскемен, Ақтөбе және Түркістан қалалары) жатады. Бұл ретте Ақтөбе облысының орталығы Ақтөбе қаласы Болжамды схема және осы Мемлекеттік бағдарлама шеңберінде агломерацияның өзек-қаласы ретінде сәйкестендірілген. Облыстық маңызы бар, облыс орталығы болып табылмайтын Семей де "екінші деңгейдегі" қалаға жатқызылған. Бұл экономикасының құрылымына және тұрғындарының санына қарай Семей қаласының моно немесе шағын қала ретінде сәйкестендірілмейтініне байланысты. Бұл ретте бірқатар әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштердің соңғы жылдардағы серпіні Семей қаласын дамыту бойынша қосымша шаралар қабылдау қажеттігін куәландырады. Ал облыс орталықтары болып табылатын "екінші деңгейдегі" қалалар қазіргі уақытта облыстардың басқа аумақтарымен (елді мекендерімен) салыстырғанда, озыңқы қарқынмен дамуда.

      "Екінші деңгейдегі" қалалар (Ақтөбе қаласын қоспағанда) тұрғындарының саны 2019 жылдың басындағы жағдай бойынша 4 006,5 мың адамды құрайды, бұл республикадағы жалпы халық санының 21,8 %-ін немесе елдің қала тұрғындары санының 37,4 %-ін құрайды (2017 жылы - 3 920,5 мың адам, 2016 жылы - 3 880,6 мың адам және 2015 жылы - 3 824,2 мың адам және 2014 жылы - 3 604,1 мың адам). Қаралып отырған кезеңде "екінші деңгейдегі" барлық қалаларда тұрғындар санының өсуі байқалады, бұл халықтың табиғи өсуінің оң мәндеріне және халық көші-қонының қалыптасқан оң сальдосына байланысты.

      Осы қалалардың әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі көрсеткіштерін салыстырмалы талдау қалалардың көбі өз өңірлерінде өндірістік, қаржылық және еңбек ресурстарының тартылыс және шоғырлану орталықтары болып табылатынын көрсетті.

      1-кесте. "Екінші деңгейдегі" қалалардың (Ақтөбе қаласын қоспағанда) 2015 - 2018 жылдардағы негізгі әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштері


Р/с

Қалалық әкімшілік атауы

Тұрғындар саны, адам (жыл соңына)

2015

2016

2017

2018

1.

Көкшетау

159,4

159,9

159,8

159,3

2.

Талдықорған

165,3

169,0

171,7

173,2

3.

Атырау

302,2

314,2

327,9

338,8

4.

Өскемен

333,0

335,7

341,1

343,8

5.

Орал

288,4

295,6

304,0

309,5

6.

Тараз

363,0

361,8

355,8

357,8

7.

Қарағанды

498,0

500,6

501,4

497,9

8.

Қостанай

231,9

235,3

239,7

243,0

9.

Қызылорда

277,8

286,2

294,4

303,2

10.

Ақтау

185,9

185,9

186,2

187,7

11.

Павлодар

358,9

360,1

360,0

360,1

12.

Петропавл

216,2

216,6

218,0

219,0

13.

Семей

343,6

344,4

347,3

348,9

14.

Түркістан

257,0

259,4

262,8

164,7

      1-кестенің жалғасы

Р/с

Қалалық әкімшілік атауы

Негізгі капиталға инвестициялар көлемі

2015

2016

2017

2018*

млн. тг.

облыстық деңгейден үлес, %

млн. тг.

облыстық деңгейден үлес, %

млн. тг

облыстық деңгейден үлес, %

млн. тг.

облыстық деңгейден үлес, %

1.

Көкшетау

28363

14,3

29368

13,2

28169

10,6

39 266

14,1

2.

Талдықорған

51699

10,5

64043

12,1

55739

10,6

62 733

10,8

3.

Атырау

633796

43,1

827626

40,6

642991

26,0

415 594

11,3

4.

Өскемен

82 144

19,9

80410

18,4

115589

26,5

132 974

26,9

5.

Орал

56292

15,4

51830

12,9

68926

16,2

91 871

20,4

6.

Тараз

43704

22,5

56868

26,3

63389

28,1

71 339

27,0

7.

Қарағанды

86391

25,2

95299

30,0

105737

29,1

119 737

24,5

8.

Қостанай

38028

23,3

39531

22,2

59287

29,3

72 040

28,9

9.

Қызылорда

135104

57,0

139761

64,7

103819

42,7

138 006

41,5

10.

Ақтау

116222

25,3

104123

25,7

87089

20,0

134 680

26,7

11.

Павлодар

137942

30,5

154498

35,1

219960

45,4

136 196

33,1

12.

Петропавл

52 713

34,0

56 291

33,7

71508

37,3

67 615

31,6

13.

Семей

47 264

11,5

46 862

10,7

62167

14,3

68 631

13,9

14.

Түркістан

19258

4,6

20317

5,3

21719

4,5

36 257

11,5

      1-кестенің жалғасы

Р/с№

Қалалық

әкімшілік атауы

Өнеркәсіп өнімінің көлемі

2015

2016

2017

2018

млн. тг.

облыстық деңгейден үлес, %

млн. тг.

облыстық деңгейден үлес, %

млн. тг.

облыстық деңгейден үлес, %

млн. тг.

облыстық деңгейден үлес, %

1.

Көкшетау

83694,5

25,0

99581,4

21,9

106302,3

18,9

105998,9

16,1

2.

Талдықорған

39884,0

7,1

54 927,4

8,1

68020,5

8,5

71993,6

8,1

3.

Атырау

178235,6

5,2

239024,8

5,3

406916,6

7,4

612008,9

8,6

4.

Өскемен

634964,2

62,1

977430,6

64,9

977801,8

61,8

1089708,7

58,6

5.

Орал

109328,5

8,4

128115,0

8,2

148308,4

7,7

166393,7

6,7

6.

Тараз

185766,6

65,4

207938,9

60,9

230430,7

61,6

240144,4

57,0

7.

Қарағанды

274108,7

19,3

338107,7

17,4

381314,2

16,4

368653,8

14,6

8.

Қостанай

159565,5

36,0

212091,7

35,4

279780,2

36,6

306297,0

34,7

9.

Қызылорда

480894,9

80,0

508938,4

76,1

591397,1

80,9

800149,8

85,0

10.

Ақтау

143036,7

9,1

184741,2

9,8

209640,9

9,0

202936,7

7,0

11.

Павлодар

441639,4

42,3

587011,3

42,8

683282,0

38,4

786893,2

39,6

12.

Петропавл

111 835,5

67,0

133 451,1

67,4

171020,7

71,1

162359,0

66,8

13.

Семей

127044,5

12,4

161201,2

10,7

168415,2

10,6

185508,3

10,0

14.

Түркістан

11 701,7

1,7

13634,0

1,7

12869,8

1,5

9757,3

2,2

      "Екінші деңгейдегі" қалалардағы өнеркәсіптік өндіріс ауқымы 2018 жылы 5,2 трлн. теңгені құрады (2017 жылы - 4,4 трлн. теңге, 2016 жылы - 3,8 трлн. теңге, 2015 жылы - 3,0 трлн. теңге және 2014 жылы - 3,5 трлн.теңге), бұл өнеркәсіптік өндірістің жалпы республикалық ауқымының шамамен 18,7 %-ін құрайды.

      2014 - 2018 жылдары "екінші деңгейдегі" қалалардағы өнеркәсіптік өндірістің жалпы ауқымы 48,6 %-ке ұлғайды. "Екінші деңгейдегі" қалаларда - облыс орталықтарында өңдеу өнеркәсібінің салалары дамыған. Мәселен, осы қалалардың өнеркәсіптік өндірісінің құрылымын талдау өңдеу өнеркәсібінің жалпы өнеркәсіптік өндірісінің ауқымындағы үлесі орта есеппен 58,9 %-ті құрайтынын көрсетті.

      Жалпы, Нұр-Сұлтан және Алматы қалаларын қоспағанда, еліміздің басқа қалалық елді мекендерімен салыстырғанда облыс орталықтарының әлеуметтік-экономикалық даму қарқыны жоғары. Мұны негізгі капиталға, оның ішінде өңдеу өнеркәсібіне салынған инвестициялар көлемі, шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің өнім шығару, жұмыстары мен көрсетілетін қызметтері көлемі, тұрғындардың тұрмыс деңгейінің көрсеткіштері сияқты деректер де айғақтайды. Мәселен, "екінші деңгейдегі" қалаларға республиканың облыстары бойынша негізгі капиталға орта есеппен инвестициялардың 25 %-і тиесілі. Өңдеу өнеркәсібіндегі негізгі капиталға инвестициялар көлемінің - 39,3 %, бөлшек және көтерме тауар айналымы ауқымының - 24,3 % үлесі осыған ұқсас. Бұл ретте облыстармен салыстырғанда облыс орталықтары бойынша орташа жалақы жоғары.

      Сонымен қатар, қалаларда шешуді қажет ететін проблемалар бар. Бұл - тиімсіз қоғамдық көлік, көлік кептелістері мен әуе кеңістігінің ластануы, инженерлік желілердің тым тозып кетуі және көрсетілетін коммуналдық қызметтер сапасының төмен болуы, сонымен бірге мемлекеттік бюджеттен басқа инженерлік инфрақұрылымды жаңғыртуға арналған қаржы құралдарының болмауы, тұрғын үй құрылысының жеткіліксіз болуы және заңды жалдамалы тұрғын үй нарығының болмауы. Мәселен, муниципалдық (коммуналдық) тұрғын үй қоры Қазақстан қалалары бойынша орта есеппен шамамен 3 % құрайды, ал қалыптасатын оның 97 %-і жекеменшік тұрғын үйге тиесілі. Еуропаның дамыған елдерімен, әсіресе Скандинавиямен салыстырғанда республикада жалдамалы тұрғын үй нарығы қалыптаспаған (қазіргі уақытта бағалары жоғары "көлеңкелі" экономиканың бір бөлігі). Бұл ретте, негізінен қалалардың шет жағында тұрғындарының саны аз (жинақы емес) тұрғын аудандар жеке құрылыстың басым болуы үй құрылысына тән ерекшелік болып табылады. Бұдан басқа, көбінесе, бұл аудандар коммуналдық инфрақұрылыммен, бірінші кезекте кәріз жүйесімен толық қамтамасыз етілмеген. Елді мекендерде өнеркәсіптік және тұрмыстық қалдықтарды кәдеге жарату жүйесі жолға қойылмаған. Мұның барлығы жұмыс күшінің еркін қозғалысын, демалыс үшін сапалы қалалық орта құруды және басқа да процестерді тежейді.

      Бұл ретте ДБ мен Азия банкінің деректері бойынша қазіргі уақытта республика қалаларының коммуналдық инфрақұрылымы объектілерінің орта есеппен 75 %-ке дейінгісі ауыстыруды немесе жаңғыртуды қажет етеді. Мысалы, аудандық жылу желілерінің 80 %-ке дейін ескіруі жылу энергиясының қомақты шығындарының себебі болып табылады. Алайда, облыс орталықтарындағы көрсетілген инженерлік инфрақұрылымның тозуы республиканың моно- және шағын қалаларынан айтарлықтай төмен екенін атап өту қажет.

      Жалпы, ЭЫДҰ елдерінің практикасы ірі және үлкен қалаларды функционалдық қалалық аудандар түрінде дамыту тиімді екенін көрсетеді.

      Алайда, көбінесе жақын маңдағы ауылдық округтерді қосу арқылы жасанды урбандалу байқалады, бұл қала шекарасын кеңейтуге, демек, құрылыс тығыздығының төмендеуіне әкеледі. Қалалар шекараларының бақыланбайтын кеңеюіне жергілікті деңгейде жерді пайдаланудың жеткілікті дәрежеде тиімді жоспарланбауы ықпал етеді.

      Өңірлік саясатты жүргізу шеңберінде ФҚА құрамына кіретін моно- және шағын қалаларды, АЕМ-ді топтастыру жүргізілді (осы Мемлекеттік бағдарламаға 2-қосымшаға сәйкес).

      Қалалардың экологиялық проблемалары. Қалалардың ластануы мен шаңдануының негізгі көзі көмір пайдаланылатын жылу электр станциялары және ұзақ пайдаланылған жеке автокөліктер болып табылады. Соңғысы көп жағдайда өңірлерде қалалық қоғамдық көліктің тозған күйде болуына байланысты. Ауаның ластануы ірі және үлкен қалаларда, атап айтқанда Алматы және Шымкент қалаларында ерекше өзекті проблема болып табылады. РМ2,5 концентрациясы (көлемі 2,5 мк шаң) Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының жылдық жол берілетін шегінен асып кетеді. Ауаның ластануы тиісті деңгейде өлшенбейді.

      Қалаларда, оның ішінде ірі қалаларда қазіргі заманғы технологиялар бойынша өнеркәсіптік және тұрмыстық қалдықтарды кәдеге жарату жүйесі (Швеция тәжірибесі) жолға қойылмаған. Қатты тұрмыстық қалдықтар (бұдан әрі - ҚТҚ) полигондарынан уытты (улы) заттар жерасты суларына түседі немесе алыс қашықтыққа тарайды және одан әрі тірі табиғаттың айналымына түседі.

      Осыған байланысты қазіргі уақытта әзірленіп жатқан Экологиялық кодекстің жобасында қалдықтарды басқару бойынша жаңа тәсілдерді, оның ішінде қауіпті қалдықтарды өңдеу қызметін лицензиялау, сондай-ақ ең жақсы қол жетімді және жасыл технологияларды кеңінен қолдануды мемлекеттік мадақтау және ынталандыруды көздейтін ЭЫДҰ елдерінің тәжірибесі және экологиялық заңнаманың халықаралық тәжірибесі ескерілген.

      Экологиялық заңнаманы жетілдірудің негізгі бағыты қоршаған ортаға теріс әсер тигізуге жол бермеу мақсатында алдын алу шараларын қабылдау үшін жағдайлар жасауды көздейтін "ластаушы төлейді" экологиялық қағидатын іске асыру болып табылады.

      Көптеген қалалар негізінен бюджеттік трансферттер мен субсидияларға (70%-ке дейін) сүйеніп, өздерінің қаржылық қажеттіліктерін қамтамасыз етпейтініне назар аудару қажет. Бұл ретте облыстардың әкімдіктері орталық мемлекеттік органдарға көрінеу перспективалы емес елді мекендерде объектілер салуға бюджеттік өтінімдерді жиі ұсынады.

      Республиканың ірі және үлкен қалаларында "қоғамдық кеңістік" дамымаған, бұл қала тұрғындарының тұрмыс жағдайын және елді мекендердің тартымдылығын айтарлықтай нашарлатады. БҰҰДБ деректері (2018) бойынша "Саябақтарды, қоғамдық орындарды және спорт алаңдарын қоса алғанда, жасыл аймақтар кез келген қалалық экожүйе үшін өте маңызды, өйткені олардың болуы жинақы тұруды неғұрлым тартымды әрі қолайлы ете отырып, тұрмыс сапасын арттырады. Неғұрлым көгалдандырылған аудандарда тұру психикалық денсаулықтың және эмоциялық жағдайдың жақсаруымен және барлық себептерден өлімнің төмендеуімен байланысты. Жасыл аймақтар санының көп болуы да қоршаған ортаның жай-күйі тұрғысынан бірқатар артықшылықтар береді, өйткені бұл қалаларда жылу бөлу мен парниктік газдар шығарындыларының төмендеуін қамтамасыз етеді. Жасыл аймақтар болуының маңыздылығы 2030 жылға қарай "барлық жасыл аймақтар мен қоғамдық орындарға, әсіресе әйелдер мен балаларға, қарттар мен мүгедектерге арналған қауіпсіз, қолжетімді және ашық жерлерге жалпыға бірдей қолжетімділікті қамтамасыз етуге" шақыратын 11 орнықты даму мақсаттарының 7-міндетінде танылған. Бұдан басқа, Қазақстанда жасыл аймақтарға бөлінген қалалық кеңістік үлесі көп емес және орташа алғанда 5 процентті құрайды, ал еуропалық қалаларда бұл көрсеткіш шамамен 15 процентке тең.".

      Қалаларда құрылыс салудың жоғары тығыздығы қағидатының сақталмауына байланысты тұрғындар үшін объектілердің (әлеуметтік, демалыс, мемлекеттік қызмет көрсету және басқалар) "қадамдық қолжетімділігі" бойынша шаралар кешені қабылданбаған. Көптеген көрсетілетін қызметтерді алу үшін қала тұрғындарының автомобильді пайдалануына тура келеді, бұл да экологияны нашарлатады. Бұл проблеманы жоспарлы негізде шешу 2019 жылдан бастап орталық мемлекеттік органдардың өңірлік стандарттар жүйесін бекіту туралы бірлескен бұйрығын қабылдаумен басталды.

      Ірі және үлкен қалалардың маңында орналасқан АЕМ, моно- және шағын қалалар ФҚА орталықтарынан бөлек қаралады және қалалық дамуды жоспарлау мен реттеу процесіне қатыспайды.

      "Үшінші деңгейдегі" қалалар (моно- және шағын қалалар)

      Қазақстанда 41 шағын қала бар, 2018 жылдың қорытындылары бойынша олардағы тұрғындар санының орташа жылдық көрсеткіші 892,0 мың адамды құрайды (2017 жылы - 903,2 мың, 2016 жылы - 912,4 мың, 2015 жылы - 913,5 мың, 2014 жылы - 910,4 мың). Жалпы шағын қалаларда тұрғындар санының ұдайы төмендеуі байқалуда. Мысалы, 2018 жылдың өзінде-ақ тұрғындар саны 9,1 мың адамға азайды. Бұл негізінен олардың тұрғындарының ірі және үлкен қалаларға, сондай-ақ елден тыс жерлерге кетуіне байланысты. Мәселен, соңғы он жылда моно- және шағын қалалар бойынша көші-қонның теріс сальдосы 187,0 мың адамды құрайды, яғни осы елді мекендерге тұрақты тұруға келген адамдардан кеткен адамдардың саны артық болды.

      Бұл ретте 41 шағын қаланың 32-сі тиісті ауылдық аудандардың әкімшілік орталықтары болып табылады.

      Географиялық орналасуы бойынша қалалардың мынадай типтерін бөліп көрсетуге болады:

      1) ФҚА-ның ықпал ету аймағында - Ақкөл, Алға, Есік, Қапшағай, Қаскелең, Талғар, Щучинск, Леңгір;

      2) ФҚА-дан шалғай шағын қалалар - Атбасар, Державинск, Ерейментау, Есіл, Макинск, Степняк, Қандыағаш, Шалқар, Жем, Темір, Ембі, Жаркент, Сарқант, Үшарал, Үштөбе, Аягөз, Зайсан, Шар, Шемонаиха, Шу, Приозерск, Қарқаралы, Арал, Қазалы, Булаево, Мамлютка, Тайынша, Сергеевка, Арыс, Сарыағаш, Шардара, Жетісай, Форт-Шевченко;

      3) республикалық және халықаралық маңызы бар автомобиль және теміржол магистральдары бойында - Ақкөл, Атбасар, Ерейментау, Есіл, Макинск, Щучинск, Алға, Қандыағаш, Шалқар, Жаркент, Қапшағай, Қаскелең, Сарқант, Аягөз, Шу, Приозерск, Арал, Ембі, Үшарал, Үштөбе, Зайсан, Шар, Шемонаиха, Арыс, Сарыағаш, Булаево, Мамлютка, Тайынша;

      4) шекара маңындағы аумақтарда - Жаркент, Зайсан, Сарыағаш, Шардара, Шемонаиха, Мамлютка, Булаево, Жетісай.

      Моноқалалар тізбесі 27 бірлікті қамтиды. Республиканың моноқалалары тұрғындарының саны 2018 жылы орташа жылдық есеппен 1415,6 мың адамды құрайды (2017 жылы - 1415,6 мың, 2016 жылы - 1416,3 мың, 2015 жылы - 1410,9 мың, 2014 жылы - 1412,3 мың), олардың ішінде 8 моноқала тиісті аудандардың әкімшілік орталықтары болып табылады.

      Моноқалалар бірқатар белгілері бойынша да ерекшеленеді. Мәселен, орташа және үлкен қалалар бар - тұрғындарының саны 50 мың адам және одан көп - Балқаш, Теміртау, Жезқазған, Сәтбаев, Екібастұз, Риддер, Жаңаөзен, Степногор және Байқоңыр (Ресей Федерациясының ұзақ мерзімді жалдауында).

      Бірқатар моноқалалар ірі және үлкен қалалармен тығыз экономикалық байланыста. Бұл ретте осы байланыс, ең алдымен ФҚА орталықтары - Хромтау, Текелі, Саран, Теміртау, Абай, Рудный, Ақсу, Кентау, Шахтинск қалаларына үнемі (күнделікті) маятниктік еңбек көші-қонын қамтиды.

      Сонымен бірге, ФҚА-дан - ірі және үлкен қалалардың орталықтарынан шалғай орналасқан моноқалалар бар. Бұл - Балқаш, Шахтинск, Риддер, Степногор, Құлсары, Ақсай, Сәтбаев, Жезқазған, Жаңаөзен, Екібастұз, Алтай, Курчатов, Серебрянск, Жаңатас, Қаратау, Қаражал, Арқалық, Жітіқара, Лисаков моноқалалары.

      Елдің 27 моноқаласының ішінен халықаралық маңызы бар автомобиль жолдары бойында 5 қала (Балқаш, Теміртау, Жаңаөзен, Құлсары, Хромтау), республикалық маңызы бар 10 қала (Рудный, Ақсу, Арқалық, Абай, Жітіқара, Риддер, Курчатов, Кентау, Жезқазған, Қаражал), сондай-ақ шекара маңындағы аумақтарда - 1 (Жітіқара) қала бар.

      Жалпы, моно- және шағын қалалардың тұрғындар саны ұлғаймайды. Мәселен, 2009 жылғы 1 қаңтардан бастап 2019 жылғы 1 қаңтарға дейінгі кезеңде моно- және шағын қалалар тұрғындарының саны барлығы 52,5 мың адамға немесе 2216,0 мыңнан 2268,5 мыңға дейін ұлғайды, ал елдей қала тұрғындарының бәрінің, негізінен ірі және үлкен қалалар есебінен 2,0 млн. адамға ұлғайды. Бұл ірі және үлкен қалалармен салыстырғанда қала түзуші жалғыз кәсіпорында өндірістік қуаттардың қысқаруына, тұрмыс сапасы мен жағдайының төмен болуына байланысты. Мәселен, 2018 жылдың қорытындылары бойынша моно және шағын қалалардағы орташа айлық жалақы 126,6 мың теңгені (2017 жылы - 112,5 мың теңге, 2016 жылы - 106,2 мың теңге, 2015 жылы - 94,0 мың теңге және 2014 жылы 90,0 мың теңге), оның ішінде шағын қалалар бойынша - 104,8 мың теңге (2017 жылы - 98,5 мың теңге, 2016 жылы - 92,7 мың теңге, 2015 жылы - 81,3 мың теңге және 2014 жылы 78,6 мың теңге), моноқалалар бойынша - 159,7 мың теңге (2017 жылы - 134,5 мың теңге, 2016 жылы - 126,7 мың теңге, 2015 жылы - 113,7 мың теңге және 2014 жылы 107,8 мың теңге), ал орташа республикалық көрсеткіш - 162,3 мың теңгені құрайды. Бұл ретте моноқалалар бойынша бір жұмыскердің орташа айлығы атаулы жалақысының едәуір жоғары болуы жекелеген қалаларда - Ақсай (448,8 мың теңге), Жаңаөзен (435,4 мың теңге), Сәтбаев (235,1 мың теңге), Жезқазған (176,4 мың теңге) еңбекақының жоғары болуына байланысты екенін ерекше атап өту қажет.

      Елдің шағын және моноқалаларының басым бөлігінде негізінен бұрынғы қала түзуші кәсіпорындардың немесе үстем саланың жай-күйіне байланысты проблемалар кешені бар. Сонымен бірге, республиканың қала түзуші кәсіпорындарының дамуы оларға көрсетілген мемлекеттік қолдаудың, атап айтқанда өндірістерді кезең-кезеңімен тікелей немесе жанама субсидиялау айтарлықтай экономикалық әсер бермейтінін көрсетеді. Бұл ретте ЭЫДҰ жариялаған "Қазақстанның қалалық саясатына шолу" атты жарияларымында атап өтілгендей, моноқалалардағы кәсіпорындарға берілетін субсидиялар мен мемлекеттік қолдаудың кез келген өзге нысаны тек уақытша сипатта болуға және жаңа, өзін-өзі ақтайтын, пайдалы, экономикалық перспективалары жақсы моноқалаларды әртараптандыруға ықпал ететін өндірістерге бағдарлануға тиіс. Бұл бірінші кезекте "зәкірлі" инвестициялық жобаларды іске асыру кезінде ескерілуі қажет.

      Моноқалалардың экономикасын әртараптандыру мақсатында 2013 жылдан бастап 2019 жылғы маусымға дейін облыс әкімдіктерінің деректері бойынша 48 "зәкірлік" жоба іске асырды және 13 жоба іске асырылу сатысында. Жалпы іске асырылған жобалар ішінде 6 жоба Степногор қаласына тиесілі. Іске асырылған жобалар ішінде 32 кәсіпорын тұрақты жұмыс істейді (66,7%), 7-еуі (14,6%) тоқтап тұр, 6-уында (12,5%) жүктеме жоқ және 3 кәсіпорын ауық-ауық жұмыс істейді (6,25%). Жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарда 9,0 мың тұрақты жұмыс орны құрылды.

      Сонымен қатар, іс жүзінде іске асырылған барлық "зәкірлік" жобалар инновациялық сипатта емес екенін және моноқалалардың экономикасын ұзақ мерзімді перспективаға әртараптандыруға бағытталмағанын атап өту қажет. Жобалар негізінен шикізатты өндірумен немесе бастапқы қайта өңдеумен байланысты - әктас өндірісі; құм, қиыршықтас, құм-қиыршықтас қоспасы, оңтайлы қоспа және асфальтбетон өндірісі; брусчатка, құрылыс материалдары мен инертті шаң және басқа да ұқсас күрделі емес өндірістер өндірісі.

      Сонымен бірге, негізгі күш-жігер кәсіпкерлікті ынталандыруға - қайта даярлау курстарына, бизнес-инкубаторларды ұйымдастыруға, сондай-ақ "Бизнес жол картасы - 2020" бизнесті қолдау мен дамытудың мемлекеттік бағдарламасының қаржы құралдарына бағытталған қалаларда айтарлықтай ілгерілеу байқалады.

      Жалпы, моноқалалардың экономикасын қайта құрылымдау кезінде қолда бар резервтер мен артықшылықтарды (туристік рекреациялық әлеует және басқалар) пайдалану қажет.

      Моно- және шағын қалалар проблемаларының бірі инженерлік және әлеуметтік инфрақұрылымның қанағаттанғысыз жай-күйі болып табылады. Су құбырының, кәріздің, жылу және электр желілерінің барынша тозуы қомақты қаржы салымын талап етеді. Мәселен, жекелеген моно-және шағын қалаларда су құбыры мен кәріз желілерінің тозуы 2018 жылдың қорытындылары бойынша 74-87%-ке жетеді 1 (Рудный, Талғар қалалары).

      Осы Мемлекеттік бағдарламаны әзірлеу шеңберінде экономикалық әлеуеті жоғары, орташа және төмен қалаларға мамандануын, сондай-ақ осы қалалардың тұрғындар санын көрсете отырып (осы Мемлекеттік бағдарламаға 3-қосымшаға сәйкес), шағын және моноқалаларды топтастыру жүргізілді.

      Шекара маңындағы аумақтар

      Қазақстан мен Ресей шекарасында экономика дамуында "әлеуеттің айырмасы" жоқ, Қазақстанның аудандарында да, Ресейдің көршілес ауылдық аймақтарында да дамуда айқын артықшылық жоқ. Қазақстанның батыс облыстарында және Тюмень облысында жан басына шаққандағы жоғары ЖӨӨ статистикалық шама болып қалуда, мұнай-газ кірістерінің басым бөлігі орталық бюджетке кетеді, бұл жеделдетіп дамытуға және өңірлердің өзінде жаңа жұмыс орындарын құруға кедергі жасайды. Орташа немесе нашар дамыған өңірлердің шекара маңындағы өзара іс-қимылы мардымсыз немесе алмасу номенклатурасы аз, көлеңкелі сауда үлесі қомақты.

      Алайда Ресейдің шекара маңындағы аумақтарында Солтүстік Қазақстан облысынан ауыл жастарын қызықтыратын бірқатар ірі қалалар (Омбы, Қорған, Екатеринбург, Саратов, Орынбор және басқалар) бар екенін ерекше атап өту қажет.

      Қытаймен серпінді дамып келе жатқан тауар айналымы, шекара маңындағы халықаралық сауда орталықтарының құрылуы, республиканың ішкі аумағына қарай басқа елдерге шығуға болатын көліктік қатынастарды дамыту бойынша қабылданған шаралар, туристік зор әлеует Алматы және Шығыс Қазақстан облыстарының шекара маңы аудандарының экономикасын дамыту үшін алғышарттар жасайды.

      Қытаймен шекаралас Алматы облысының Панфилов ауданында жаңа Нұркент қаласын салу жобасын іске асыру басталды. Жоба өте ірі көліктік-өнеркәсіптік торапты, жаңғыртылып жатқан Ұлы Жібек жолының даму шамасына қарай еліміздің басқа өңірлерінен еңбек көші-қонының реттелген процесін ұйымдастыру жағдайларын қамтамасыз етуге бағытталған. Еңбек ресурстарын тартудың жаңа орталығын қалыптастыру өте ірі трансұлттық жобалардың: "Батыс Еуропа - Батыс Қытай" көлік дәлізінің, "Қорғас - Шығыс қақпасы" арнайы экономикалық аймағының, "Қорғас" шекара маңы ынтымақтастығы халықаралық орталығының осы ауданда қиылысуына негізделген.

      Жаңа Нұркент қаласының инженерлік инфрақұрылымын салу, жол құрылысы, көгалдандыру, әлеуметтік инфрақұрылым объектілерін салу (мектептер, балабақшалар, емханалар және т.б.), ішінара тұрғын үй салу бюджет қаражаты есебінен, тұрғын үй және коммерциялық құрылыс - қолданыстағы бағдарламалар шеңберінде мемлекеттік қолдауды ескере отырып, жеке инвесторлар қаражаты есебінен жүргізілетін болады.

      Ауылдық елді мекендер

      2019 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша республика бойынша 6454 ауылдық елді мекен бар (2017 жылы - 6668, 2016 жылы - 6693, 2015 жылы - 6724, 2014 жылы - 6828). Бұл ретте көрсетілген күні ауылдық жерлерде 7697,0 мың адам тұрған.

      2017 жылғы мониторингтеу қорытындысы бойынша АЕМ-нің жалпы санының 1309-ы жоғары, 4775-і - орташа, 477-төмен даму әлеуетіне сәйкес келеді. 3509 АЕМ-де тұрғын саны аз (500 адам және одан аз) және оларда ауыл тұрғындарының бар болғаны 8,9 %-і тұрады. Бұл ретте әрқайсысында 5 мың адам және одан да көп тұрғын бар 278 ауыл бар. Жалпы қолданыстағы мемлекеттік нормативтерге сәйкес АЕМ білім беру және денсаулық сақтау объектілерімен қамтамасыз етілген. Мәселен, 2016 жылдың қорытындылары бойынша ауылдардың 73 %-інде білім беру объектілері бар (2015 жылы - 74%, 2014 жылы - 74%) және ауылдардың 80 %-і денсаулық сақтау объектілерімен қамтылған (2015 жылы - 81%, 2014 жылы - 81%). 2016 жылғы деректер бойынша АЕМ-нің электрмен және телефон байланысымен қамтамасыз етілуі 98 %-ті құрайды. Орталықтандырылған газбен жабдықталған АЕМ саны ауылдардың жалпы санының 17 %-ін құрайды (2015 жылы - 16 %, 2014 жылы - 15 %). Бұдан басқа, жергілікті маңызы бар автомобиль жолдарының 25%-і (2015 жылы - 27 %, 2014 жылы - 25 %) күрделі жөндеуді талап етеді. Сол уақыттан бері жағдай түбегейлі өзгерген жоқ, өйткені соңғы 2-3 жыл ішінде АЕМ-нің инфрақұрылымын дамытуға айтарлықтай қаржы салымдары жүргізілген жоқ.

      122 АЕМ аудан орталығы болып табылады. 311 АЕМ тірек АЕМ болып айқындалды, алайда "Ауыл - Ел бесігі" жобасын іске асыру сәтінен бастап олардың саны нақтылануда.

      Соңғы онжылдықтарда елдегі АЕМ санының үнемі қысқарып бара жатқаны байқалады. Мысалы, 2005 жылдан бастап 2016 жылға дейін АЕМ саны 965 бірлікке, 2018 жыл ішінде 94 бірлікке қысқарды.

      АЕМ-нің және тиісінше ауыл тұрғындарының қысқаруы ауыл шаруашылығындағы еңбек өнімділігінің артуына да, сол сияқты қалалық және ауылдық жерлердегі тұрмыс жағдайының бірдей болмауына да байланысты.

      Мәселен, 2018 жылдың қорытындылары бойынша: ауылдық жердегі жұмыскерлер жалақысының мөлшері қалалық жұмыскерлер жалақысының 72,5 %-ін (117,7 мың және тиісінше 162,3 мың теңге) құрады; кедейлік деңгейі (кірісі ең төменгі күнкөріс деңгейінен төмен адамдар үлесі) ауылда - 6,7%, қалада - 2,5%; дәрігерлер саны (10 мың адамға шаққанда) ауылда - 14,3, қалада - 43,7; халықтың орталықтандырылған сумен қамтамасыз етілуі ауылда - 84,4%, қалада - 94,5%; сарқынды суларды тазарту ауылда - 8,6%, қалада -68,7%. Сонымен қатар, 2015 жылы PISA халықаралық рейтингіне сәйкес 15 жастағы оқушылар арасында ауыл оқушыларының білім сапасы қалалық қатарластарынан 0,5-тен 4 жасқа дейін артта қалғанын (өңірге, оқыту тілі мен пәніне байланысты) атап өту қажет.

      Жалпы, ірі және үлкен қалаларға қарағанда ауылдық жерлерде әлеуметтік және коммуналдық көрсетілетін қызметтерді ұсыну мемлекетке едәуір қымбатқа түседі - шашыраңқы инженерлік желілер, шағын жинақталған мектептер (бұдан әрі - ШЖМ) және басқалар салу.

      Осы айырмашылықтарды шешу әлеуметтік игіліктер мен мемлекеттік көрсетілетін қызметтерге қолжетімділікті, сондай-ақ ауылдағы адамдардың тыныс-тіршілігі үшін қажетті инфрақұрылыммен қамтамасыз етуді өңірлік стандарттар жүйесіне сәйкестендіру шеңберінде басталды.

      Ауылдық білім берудің қалалықтан артта қалуы бірқатар себептерге байланысты. Мәселен, 2018 - 2019 оқу жылындағы жағдай бойынша республикада 2886 ШЖМ, оның ішінде: бастауыш мектеп - 584, негізгі орта білім беретін - 811, жалпы орта білім беретін - 1491 мектеп бар. Аталған ШЖМ-да 198,6 мың бала оқиды, оның ішінде білім беру деңгейлері бойынша: бастауыш мектептерде - 7,6 мың, жалпы орта мектептерде - 33,3 мың, орта мектептерде - 157,8 мың бала. ШЖМ-ның ең көп саны Солтүстік Қазақстан (380), Ақмола (379), Шығыс Қазақстан (351), Қостанай (340) облыстарында, ал ең аз саны Маңғыстау (12), Қызылорда (20) және Атырау (25) облыстарында.

      ШЖМ қайта ұйымдастырылған жағдайда, ел бойынша жалпы контингенті 3,6 мың оқушы және 1,3 мың мұғалім бар 430 шағын жинақталған бастауыш мектеп жабылады. Бұл ретте осы шаралар мынадай себептер бойынша ауыл тұрғындары арасында теріс реакцияның туындауына әкелуі мүмкін:

      1) ата-аналардың балаларды (6 жастан 10 жасқа дейін) "қабылдаушы" отбасына немесе интернатқа уақытша тұруға жіберуден табиғи бас тартуы;

      2) жабылуға жататын мектеп педагогтарында одан әрі жұмысқа орналасу мүмкіндігінің болмауы;

      3) тұрғындарда басқа елді мекендерге көшу үшін ниетімен қаржылық мүмкіндігінің болмауы. Алайда, ШЖМ-дағы мектеп дайындығының жеткіліксіз болуын және толық жинақталған мектептермен салыстырғанда оларды ұстауға жұмсалатын шығыстың өте қомақты екенін ескере отырып, ШЖМ-ны қысқарту жөніндегі жұмыс жалғастырылатын болады. ШЖМ-ны қысқарту жөніндегі тиісті шараларды негізгі және жалпы орта білім беру деңгейіне шоғырландыру қажет, өйткені бастауыш мектеп оқушылары ата-аналармен бірге тұруға тиіс.

      Сонымен қатар, мектептер жоқ елді мекендерде тұратын балаларды қауіпсіз тасымалдауды ұйымдастыру мәселесі де назар аударуды қажет етеді. Жалпы республика бойынша мектеп жоқ елді мекендерде тұратын білім алушыларды тасымалдау 974 автомобильмен жүзеге асырылады, оның ішінде 71-і (2016 ж. - 69) 2018 жылы сатып алынған. Қазіргі уақытта қажеттілік 173 бірлік автомобильді құрайды (2017 ж. - 159) (Түркістан - 50, Ақмола - 33, Қостанай - 30, Солтүстік Қазақстан - 30, Алматы - 12, Қарағанды - 8, Батыс Қазақстан - 5, Шығыс Қазақстан - 3, Қызылорда - 2). Жетіспейтін автокөлікпен қатар қазіргі уақытта балаларды тасымалдау жүзеге асырылатын тозған автокөлікті ауыстыруға да қажеттілік бар.

      Ауылдық жерде кадрлық әлеуетті арттыру үшін 2009 жылдан бері "Дипломмен ауылға!" жобасы іске асырылып келеді. Жоба енгізіле басталғаннан бері 60 мыңнан астам маман 7,4 млрд.теңге сомасында көтерме жәрдемақы алды, ал 27,5 мыңнан астам маман тұрғын үй сатып алу немесе салу үшін 70,6 млрд. теңге сомасында бюджеттік кредит алды. Мысалы, 2018 жылы 5,8 мың маман 986,8 млн.теңге сомасында көтерме жәрдемақы алды, ал 4 мыңнан астам маман тұрғын үй сатып алу немесе салу үшін 13,7 млрд. теңге сомасында бюджеттік кредит алды.

      2019 жылы бір маманға біржолғы көтерме жәрдемақы төлеу айлық есептік көрсеткіштің 70 еселенген мөлшерінен 100 АЕК-ке дейін ұлғайды.

      Елбасының 2019 жылғы 27 ақпандағы "Нұр Отан" партиясының XVIII съезінде берген тапсырмаларына сәйкес "Ауыл-Ел бесігі" жобасын іске асыру басталды.

      Жобаның негізгі мақсаты - ауылдағы тұрмыс сапасын жақсарту, ауылдық аумақтардың әлеуметтік ортасын жаңғырту, оларды өңірлік стандарттар жүйесінің параметрлеріне дейін жеткізу.

      Жоба шеңберінде ауылдық аумақтардың әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымын дамыту, ауыл тұрғындарының әлеуметтік игіліктер мен мемлекеттік көрсетілетін қызметтерге қолжетімділігін қамтамасыз ету және жалпы тұрудың қолайлы ортасын жасау бойынша міндеттер қойылады.

      2019 жылы жобаны тиімді іске асыру үшін мынадай іс-қимыл алгоритмі әзірленді және жүзеге асырылды.

      Бірінші. Даму әлеуеті мен ағымдағы экономикалық жағдайды талдау негізінде жобаларды іске асыру белгіленген тірек ауылдық елді мекендерді іріктеу жүргізілді. Бұл ретте әрбір жоба және елді мекен бойынша мақсаттарға қол жеткізу бойынша жол картасы әзірленді.

      Екінші. 2019 жылы халықаралық сарапшылармен бірлесіп, келесі жылдары тірек ретінде АЕМ-ге басымдық беру үшін көрсеткіштерді есептеу әдіснамасы мен модельдері жетілдірілді.

      Жаңа АЕМ-нің перспективалылығын айқындау жөніндегі әдістемедегі түйінді өзгерістер перспективалы (тірек) ауыл бойынша жеке-жеке емес, ауылдық кластерлер шеңберінде қаралады. Бұл тұрғындарды, әсіресе жалпы пайдаланудағы инфрақұрылыммен қамту бойынша неғұрлым толық жағдайда қалыптастыруға мүмкіндік береді.

      Статикалық талдау нәтижелері бойынша бұрын қолданылған ауыл шаруашылығы көрсеткіштерінің орнына "халық" АЕМ басымдықтарын бағалаудың анағұрлым маңызды параметрі ретінде қаралады.

      Халық санын бағалау есепті күнгі статистикалық жай-күйде ғана емес, соңғы 10 жылдағы серпін шеңберінде жүргізіледі.

      АЕМ-нің географиялық жағдайын есепке алу туристік объектілерге, мемлекеттік шекараға жақындығын қоса алғанда, басымдық беруді айқындау кезінде геокеңістік талдауды қолдана отырып жүзеге асырылады.

      Жобаны іске асыру кезінде "бюджеттік сүзгіні" қамтамасыз ете отырып (жобаға енгізілген тірек ауылдарды басым қаржыландыру), тірек ауылдарды дамытудың кешенді тәсілі қолданылды.

      Жобаны іске асыруға республикалық бюджеттен 2019 - 2021 жылдарға 90,0 млрд.теңге, оның ішінде 2019 жылы 30,0 млрд. теңге көзделді.

      Республикалық бюджеттен өңірлер бойынша қаражат бөлу даму әлеуеті жоғары ауылдық елді мекендерде тұратын ауыл тұрғындарының санына қарай жүзеге асырылды.

      Өңірлердің әкімдіктерімен бірлесіп, 2019 жылы 53 АЕМ іріктелді. Осы тірек АЕМ-де 452 іс-шараны іске асыру жоспарланған, оның 233-і көлік инфрақұрылымын дамытуға, 153-і әлеуметтік инфрақұрылымды және 66-ы ТКШ-ны дамытуға бағытталған.

      Ірі елді мекендерге - тұрғындар саны неғұрлым көп аудан орталықтарына баса назар аударылды, оларда жиналған өзекті инфрақұрылымдық проблемаларды тез арада шешу талап етіледі. 2019 жылы Жобаны іске асыру шамамен 700 мың адамның немесе ауыл тұрғындардың 9 %-інің тұрмыс сапасын жақсартуға мүмкіндік берді.

      1 аудан орталығына қаржыландыру көлемі орта есеппен 670 млн.теңгені құрайды.

      Өңірлердің әкімдіктеріне жобаларды қаржыландырудың жалпы сомасынан қоса қаржыландыруға кемінде 10% жіберу ұсынылды.

      Облыс әкімдіктері әрбір жоба бойынша жауапты лауазымды адамдарды бекіте отырып, іске асыру мерзімдері бар тиісті "жол карталарын" әзірледі және қабылдады.

      Болжамды деректер бойынша ел халқының жалпы саны 2025 жылға қарай 20 млн. адамға жетеді. Бұл ретте ауыл тұрғындарының саны қазіргі уақыттағы деңгейде қалады - 7,7 млн., бірақ үлесі 38,5%-ке дейін төмендейді.

      Жалпы тұрғындарды ауылда жасанды түрде ұстап тұру нәтиже бермейді, өйткені қазіргі уақытта тұрғындардың жалпы санындағы ауыл тұрғынының үлесі 42%-ті құрайды, мұны бірқатар Африка елдері бойынша деректермен салыстыруға болады және ЭЫДҰ елдеріне қарағанда айтарлықтай көп екенін ерекше атап өту қажет.

      Мемлекеттік бағдарлама шеңберінде өңірлік дамуды SWOT-талдау

Күшті жақтары

Әлсіз жақтары

Қала тұрғындары санының өсу үрдісі;

елдің ЖІӨ-дегі Алматы және Нұр-Сұлтан ірі қалаларының жоғары үлесі;

Нұр-Сұлтан және Алматы ірі қалаларында қызмет көрсету саласының (білім беру, денсаулық сақтау, мәдениет және бос уақытты өткізу) серпінді дамуы;

ФҚА-да қазіргі заманғы (инновациялық) экономиканы дамыту үшін қолайлы орта құру;

"Цифрлық Қазақстан" мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде "Smart City" жүйесін енгізу;

ірі және үлкен қалаларда жоғары дәрежелі мамандар санының өсуі;

астананың ел өңірлерімен көліктік байланысы.

Урбандалу деңгейі бойынша дамыған елдерден артта қалу;

жаһандық және өңірлік (еуразиялық) нарықтарда елдің ірі қалаларының бәсекеге қабілетінің төмендігі;

халықтың тұрмыс сапасының көрсеткіштері бойынша өңірлік сәйкессіздіктер;

моно- және шағын қалалар, АЕМ экономикасын әртараптандырудың төмен деңгейі;

шекара маңы ынтымақтастығы инфрақұрылымының дамымауы;

ФҚА-да өзек-қалалар мен оған іргелес елді мекендер арасындағы жеткіліксіз көліктік байланыс;

елді мекендердегі инженерлік және әлеуметтік инфрақұрылымның сәйкессіздігі, су құбырының, кәріздің, жылу және электр желілерінің, қалаішілік және кірме жолдардың мүлдем тозып кетуі;

қалаларда инженерлік инфрақұрылымды жаңғыртуды қаржыландырудың балама көздерінің болмауы (мемлекеттік бюджеттен басқа);

қоршаған ортаны қорғау саласындағы жүйелі проблемалар.

Мүмкіндіктер

Қатерлер

ФҚА құрамына кіретін агломерациялар, моно- және шағын қалалар экономикасын қайта құрылымдау;

ірі қалаларда мобильді еңбек нарығын дамыту;

агломерацияларда, ірі қалаларда ірі өткізу нарықтарын қалыптастыру;

еліміздің ірі қалаларының дамудың 2050 жылға дейінгі стратегияларын іске асыру;

ірі инфрақұрылымдық жобаларды іске асыруға байланысты елдің шекара маңындағы аумақтарының экономикалық әлеуетін кеңейту;

өңірлік стандарттар жүйесін іске асыру кезінде ірі қалаларды, моно-, шағын қалаларды, АЕМ-ді технологиялық (инновациялық) дамыту есебінен тұрғындардың тұрмыс сапасын арттыру;

ФҚА инвестициялық тартымдылығын арттыру үшін МЖӘ тетіктерін белсенді енгізу.

Урбандалу процестерінде сәйкессіздіктің пайда болуы -"жалған" урбандалудың дамуы;

ірі және үлкен қалалардан алыс моно- және шағын қалалардың инвестициялық тартымсыздығы;

моно- және шағын қалаларда, сондай-ақ ауылдық жерде қала түзушы кәсіпорындардың тоқтауына байланысты жаппай жұмыссыздық;

жастардың ауылдық жерден солтүстік өңірлерден көршілес елдерге жаппай кетуінің тәуекелдері;

қалалық әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымға шамадан тыс жүктеме;

"жалған урбандалу" нәтижесінде экологиялық тепе-теңдіктің бұзылуы.


      4. Мемлекеттік бағдарламаның мақсаттары, міндеттері, нысаналы индикаторлары және оны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері

      Мемлекеттік бағдарламаның мақсаттары өңірлердің экономикалық бәсекеге қабілеттілігін арттыру және басқарылатын урбандалу арқылы тұрғындардың тұрмыс сапасын жақсарту болып табылады.

      Осы мақсаттарға қол жеткізу мынадай нысаналы индикаторлармен өлшенетін болады:

Нысаналы индикаторлар

2020 жыл

2021 жыл

2022 жыл

2023 жыл

2024 жыл

2025 жыл

Ақпарат көзі

Қол жеткізуге жауаптылар

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1. Урбандалу деңгейі*, % (жыл соңына)

Республика бойынша орташа есеппен

59,5

60,1

60,7

61,3

62,0

62,6

ҰЭМ деректері

ҰЭМ, облыстардың ЖАО

Ақмола облысы

48,6

49,0

49,3

49,6

50,0

50,4

Ақтөбе облысы

70,7

71,2

71,7

72,2

72,7

73,2


1

2

3

4

5

6

7

8

9

Алматы облысы

24,5

24,7

24,8

25,0

25,2

25,4



Атырау облысы

53,3

53,9

54,5

55,1

55,8

56,4

Шығыс Қазақстан облысы

62,8

63,4

64,0

64,7

65,3

65,9

Жамбыл облысы

40,9

41,2

41,5

41,8

42,0

42,3

Батыс Қазақстан облысы

53,7

54,3

55,0

55,6

56,2

56,8

Қарағанды облысы

80,8

81,3

81,9

82,5

83,0

83,6

Қостанай облысы

55,6

56,2

56,8

57,4

58,1

58,7

Қызылорда облысы

45,1

45,7

46,3

47,0

47,6

48,2

Маңғыстау облысы

43,3

43,6

43,9

44,2

44,5

44,8

Павлодар облысы

71,8

72,3

72,8

73,3

73,8

74,3

Солтүстік Қазақстан облысы

47,0

47,7

48,3

48,9

49,5

50,1

Түркістан облысы

20,1

20,2

20,4

20,5

20,7

20,8

Нұр-Сұлтан қ.

100

100

100

100

100

100

Алматы қ.

100

100

100

100

100

100

Шымкент қ.

100

100

100

100

100

100

2. Өңірлер арасында халықтың жан басына шаққандағы ЖӨӨ бойынша даму айырмасы**, есе

республика бойынша

3,1

3,0

3,0

2,9

2,8

2,7

ҰЭМ деректері

ҰЭМ

3. Халықтың нақты ақшалай кірістерінің өсу қарқыны***, %, оның ішінде:

Республика бойынша орташа есеппен

12,0

18,2

23,8

29,7

35,9

42,3




1

2

3

4

5

6

7

8

9

Ақмола облысы

23,8

33,2

42,2

51,8

62,1

73,0

ҰЭМ деректері

ҰЭМ, облыстардың, Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының ЖАО

Ақтөбе облысы

18,2

26,4

34,1

42,3

51,0

60,2

Алматы облысы

27,4

38,9

50,4

62,8

76,3

90,9

Атырау облысы

1,8

6,1

9,7

13,5

17,4

21,4

Шығыс Қазақстан облысы

19,2

26,3

32,9

39,8

47,0

54,7

Жамбыл облысы

12,7

17,8

22,1

26,7

31,4

36,2

Батыс Қазақстан облысы

7,6

12,4

16,6

20,9

25,3

30,0

Қарағанды облысы

13,8

18,9

23,3

27,9

32,6

37,5

Қостанай облысы

25,5

35,2

44,5

54,5

65,2

76,6

Қызылорда облысы

12,3

17,3

21,7

26,2

30,8

35,7

Маңғыстау облысы

8,8

17,6

26,1

35,2

44,9

55,4

Павлодар облысы

13,4

21,0

28,1

35,6

43,6

52,0

Солтүстік Қазақстан облысы

13,2

19,7

25,7

31,9

38,5

45,4

Түркістан облысы

4,8

9,5

13,6

17,8

22,2

26,7

Нұр-Сұлтан қ.

6,4

12,5

18,0

23,9

30,0

36,4

Алматы қ.

7,6

13,0

17,8

22,8

28,0

33,4

Шымкент қ.

5,1

10,0

14,4

19,1

24,0

29,1

      *Урбандалу деңгейінің 2020- 2025 жылдарға арналған болжамды мәндері 2000 - 2018 жылдардағы урбандалу деңгейінің өсу/төмендеу қарқынының негізінде есептелген.

      **2020 - 2025 жылдарға арналған өңірлер арасындағы жан басына шаққандағы ЖӨӨ бойынша алшақтықтың болжамды мәндері 2016 - 2017 жылдардағы 16 өңір бойынша және 2018 жылдағы 17 өңір бойынша ЖӨӨ көлемінің өсу/төмендеу қарқынын талдау негізінде есептелген.

      ***2020-2025 жылдарға арналған халықтың нақты ақшалай кірісінің өсу қарқынының болжамды мәндері 2016 жылға қатысты нақты ақшалай кірістердің өсу/төмендеу қарқынын талдау негізінде есептелген.

      Қойылған мақсатқа қол жеткізу үшін мынадай міндеттерді шешу көзделеді:

      1) ФҚА-ны - Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент және Ақтөбе қалаларында орталықтары бар агломерацияларды дамыту;

      2) облыс орталықтарында, Семей қаласында орталықтары бар қалалық ФҚА-ны дамыту;

      3) ФҚА құрамына кірмейтін халық саны 50 мың адамнан астам моноқалаларды дамыту;

      4) Шекара маңындағы моно- және шағын қалаларды іргелес аумақтарымен қоса дамыту;

      5) АЕМ-ді дамыту.

      1-міндет. ФҚА - Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент және Ақтөбе қалаларында орталықтары бар агломерацияларды дамыту.

      Бұл міндетке қол жеткізу мынадай нәтижелер көрсеткіштерімен өлшенетін болады:

Нәтижелер көрсеткіштері

2020 жыл

2021 жыл

2022 жыл

2023 жыл

2024 жыл

2025 жыл

Ақпарат көзі

Қол жеткізуге жауаптылар

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1.Агломерациялардағы тұрғындар саны, мың адам

Агломерациялар бойынша барлығы

7069,3

7250,7

7432,0

7648,9

7873,0

8 088,8

ҰЭМ деректері

ҰЭМ, Ақтөбе облысының, Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының ЖАО

Астана

1379,7

1422,8

1465,9

1534,9

1607,1

1669,6

оның ішінде

Нұр-Сұлтан қаласы

1117,9

1152,9

1187,8

1243,6

1302,0

1352,6

Алматы

3020,3

3103,5

3186,8

3280,0

3376,0

3471,3

оның ішінде Алматы қаласы

1933,6

1985,9

2038,2

2096,7

2156,8

2216,5

Шымкент

2001,2

2044,1

2087,0

2129,5

2172,9

2218,1

оның ішінде Шымкент қаласы

1050,6

1073,1

1095,6

1132,1

1169,8

1201,7

Ақтөбе

668,1

680,3

692,3

704,5

717,0

729,8


1

2

3

4

5

6

7

8

9

оның ішінде Ақтөбе қаласы

495,1

505,7

515,4

525,5

540,5

552,5



2. Агломерациялар орталықтарында негізгі капиталға инвестицияларды (бюджет қаражатын қоспағанда) тарту көлемінің ұлғаюы, млн. теңге

Жиыны

2 070 439

2 295 898

2 522 183

2 779 129

3 033 543

3 340 218

ҰЭМ деректері

ҰЭМ, Ақтөбе облысының, Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының ЖАО

Нұр-Сұлтан қ.

700 000

805 500

905 520

1 014 182

1 115 200

1 253 064

Алматы қ.

655 674

718 164

783 021

863 660

941 595

1 030 035

Шымкент қ.

584 312

635 157

690 935

751 136

816 498

888 405

Ақтөбе қ.

130 453

137 077

142707

150 151

160 250

168 714

      2-міндет. Облыс орталықтарында, Семей қаласында орталықтары бар қалалық ФҚА-ны дамыту

      Бұл міндетке қол жеткізу мынадай нәтижелер көрсеткіштерімен өлшенетін болады:

Нәтижелер көрсеткіштері

2020 жыл

2021 жыл

2022 жыл

2023 жыл

2024 жыл

2025 жыл

Ақпарат көздері

Қол жеткізуге жауаптылар

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1. Облыс орталықтарындағы, Семей қаласындағы тұрғындар саны, мың адам (жыл соңына)

Облыс орталықтары бойынша барлығы (қалалық әкімшілік)

3739, 1

3772,6

3806,1

3839,8

3873,1

3906,8

ҰЭМ деректері

ҰЭМ, облыстардың ЖАО

Көкшетау

146,2

146,3

146,5

146,6

146,7

146,9

Талдықорған

150,8

152,7

154,6

156,5

158,4

160,3

Атырау

251,8

256,7

261,5

266,4

271,2

276,1

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Өскемен

338,8

342,1

345,3

348,6

351,8

355,1



Тараз

363,0

365,4

367,8

370,2

372,6

375,0

Орал

246,3

249,8

253,3

256,8

260,3

263,8

Қарағанды

503,6

504,4

505,2

506,0

506,8

507,6

Қостанай

245,2

247,0

248,8

250,7

252,5

254,4

Қызылорда

247,5

251,3

255,1

258,9

262,6

266,4

Ақтау

187,3

189,1

189,1

191,0

192,0

196,5

Павлодар

331,8

332,3

332,8

333,3

333,8

334,3

Петропавл

220,0

220,9

221,8

222,8

223,7

224,6

Семей

329,3

331,8

334,3

336,8

339,3

341,8

Түркістан

177,5

182,8

188,1

193,4

198,7

204,0

2. Облыс орталықтары және Семей қаласы бөлінісінде негізгі капиталға инвестицияларды (бюджет қаражатын қоспағанда) тарту көлемінің ұлғаюы, млн. теңге

Жиыны

1 864 535

2 042 996

2 231 449

2 466 887

2 692 628

2 955 274

ҰЭМ деректері

ҰЭМ, облыстардың, Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының ЖАО

Көкшетау

33 196

37 116

41 291

46 669

51 925

58 000

Талдықорған

43 824

50 072

56 788

65 933

74 723

85 276

Атырау

1 011 070

1 109 313

1 210 193

1 341 618

1 463 560

1 603 653

Орал

65 220

73 232

81 708

93 056

103 670

116 205

Тараз

56 580

65 329

74 834

87 941

100 661

115 981

Қарағанды

109 802

119 618

129 774

142 300

154 448

168 220

Қостанай

44 813

48 889

53 314

58 071

63 282

69 471

Қызылорда

113 429

123 547

133 928

147 071

159 527

173 403

Ақтау

105 628

117 047

129 088

143 843

158 755

175 548

Түркістан

20 553

23 010

25 758

28 793

32 158

35 925


1

2

3

4

5

6

7

8

9

Павлодар

97 283

107 011

117 712

129 483

142 432

156 675



Петропавл

58 354

65 539

73 167

83 394

93 054

104 404

Өскемен

63 223

61 503

60 894

54 415

48 733

45 712


Семей

41 560

41 770

43 000

44 300

45 700

46 801


3. ФҚА құрамына кіретін моно- және шағын қалалардың инженерлік және көліктік инфрақұрылымының тозу дәрежесі

қанағаттанарлық күйдегі автомобиль жолдарының үлесі, %

моно- және шағын қалалар бойынша орта есеппен

53,6

53,9

54,2

54,4

54,7

55,0

ЖАО деректері

облыстардың ЖАО

Ақкөл

56,9

57,1

57,4

57,7

58,0

58,3

Есік

75,3

75,7

76,1

76,5

76,9

77,3

Талғар

74,7

75,1

75,5

75,9

76,2

76,6

Қаскелең

62,9

63,2

63,6

63,9

64,2

64,5

Қапшағай

78,8

79,2

79,6

80,0

80,4

80,8

Хромтау

45,2

45,5

45,7

45,9

46,2

46,4

Алға

60,7

61,0

61,3

61,6

61,9

62,2

Леңгір

15,7

15,8

15,9

16,0

16,1

16,2

Теміртау

25,9

26,0

26,1

26,2

26,4

26,5

Саран

32,3

32,5

32,6

32,8

33,0

33,1

Абай

36,4

36,5

36,7

36,9

37,1

37,3

Щучинск

42,9

43,1

43,4

43,6

43,8

44,0

Рудный

80,8

81,2

81,6

82,0

82,4

82,8

Ақсу

30,3

30,5

30,6

30,8

30,9

31,1

Текелі

76,3

76,6

77,0

77,4

77,8

78,2

Кентау

62,7

63,0

63,4

63,7

64,0

64,3

кәріз желілерінің тозуы, %

моно- және шағын қалалар бойынша орта есеппен

66,2

65,6

64,9

64,1

63,3

62,6

ЖАО деректері

облыстардың ЖАО

Ақкөл

67,0

65,0

60,0

55,0

50,0

46,5

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Есік

9,0

8,7

8,1

7,7

7,1

6,7



Талғар

76,8

76,0

75,3

74,8

74,0

73,3

Қаскелең

73,2

72,4

71,8

69,3

68,5

67,4

Қапшағай

79,5

79,4

79,3

79,2

79,2

79,1

Хромтау

80,2

79,3

78,7

78,0

77,4

76,7

Алға

16,7

16,7

16,7

16,7

16,7

16,7

Леңгір

80,0

79,6

79,2

78,8

78,4

78,0

Теміртау

78,6

77,9

77,2

76,5

75,8

75,1

Саран

82,4

82,0

81,5

81,1

80,7

80,3

Абай

84,2

83,7

83,3

82,9

82,5

82,1

Щучинск

88,0

87,6

87,1

86,7

86,3

85,8

Рудный

78,7

78,7

78,7

78,7

78,7

78,7

Ақсу

51,5

51,1

50,6

49,8

48,9

48,3

Текелі

43,0

42,6

41,8

40,9

39,8

39,0

Кентау

70,0

69,7

69,3

69,0

68,6

68,3

жылу желілерінің тозуы, %

моно- және шағын қалалар бойынша орта есеппен

46,8

45,1

43,8

42,3

41,0

40,0

ЖАО деректері

Облыстардың ЖАО

Ақкөл

71,0

67,0

63,0

59,0

55,0

51,6

Есік

-

-

-

-

-

-

Талғар

-

-

-

-

-

-

Қаскелең

50,0

40,0

35,0

30,0

25,0

21,0

Қапшағай

40,0

40,0

40,0

40,0

40,0

40,0

Хромтау

60,2

58,2

56,6

54,5

52,5

50,7

Алға

11,4

11,4

11,4

11,4

11,4

11,4

Леңгір

6,0

6,0

6,0

3,2

3,2

2,8

Теміртау

67,5

67,3

67,0

66,8

66,5

66,3

Саран

74,4

74,1

73,9

73,5

73,1

72,8

Абай

69,3

69,1

68,8

68,4

68,1

67,8

Щучинск

31,0

27,0

23,0

19,0

15,0

12,5

Рудный

58,0

58,0

58,0

58,0

58,0

58,0

Ақсу

50,2

48,8

47,4

46,1

44,8

43,5

Текелі

51,4

51,1

50,9

50,6

50,4

50,1

Кентау

14,6

13,4

12,8

12,2

11,5

10,8

су құбыры желілерінің тозуы, %


1

2

3

4

5

6

7

8

9

моно- және шағын қалалар бойынша орта есеппен

57,1

56,5

55,8

55,2

54,3

53,7

ЖАО деректері

облыстардың ЖАО

Ақкөл

38,0

37,0

35,0

33,0

30,0

28,3

Есік

69,0

67,8

66,4

66,0

64,2

63,1

Талғар

85,3

84,6

82,9

82,1

80,7

79,6

Қаскелең

64,1

62,8

61,6

61,0

59,6

58,5

Қапшағай

79,5

79,4

79,3

79,2

79,2

79,1

Хромтау

65,5

64,6

63,9

62,9

62,0

61,2

Алға

29,4

29,1

28,9

28,5

28,3

28,0

Леңгір

5,0

5,0

5,0

4,9

4,9

4,9

Теміртау

82,2

81,8

81,4

80,9

80,5

80,1

Саран

66,3

66,0

65,7

65,3

65,0

64,7

Абай

63,4

63,0

62,7

62,4

62,1

61,8

Щучинск

79,0

78,6

78,2

77,8

77,4

77,0

Рудный

74,0

74,0

74,0

74,0

74,0

74,0

Ақсу

60,2

58,7

57,2

55,0

53,2

51,6

Текелі

42,6

41,9

40,5

40,0

38,4

37,4

Кентау

10,0

10,0

9,9

9,9

9,8

9,8

      3-міндет.

      Функционалдық қалалық аудандар құрамына кірмейтін халық саны 50 мыңнан астам моноқалаларды дамыту

      Бұл міндетке қол жеткізу мынадай нәтижелер көрсеткіштерімен өлшенетін болады:

Нәтижелер көрсеткіштері

2020 жыл

2021 жыл

2022 жыл

2023 жыл

2024 жыл

2025 жыл

Ақпарат көзі

Қол жеткізуге жауаптылар

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1. ФҚА құрамына кірмейтін тұрғындарының саны 50 мың адамнан астам моноқалалар бөлінісінде негізгі капиталға инвестициялар тарту көлемінің ұлғаюы (бюджет қаражатын қоспағанда), млн. теңге


1

2

3

4

5

6

7

8

9

Жиыны

376 724

388 546

400 942

413 963

427 642

442 033

ҰЭМ деректері

ҰЭМ, облыстардың ЖАО

Риддер

24 373

26 152

28 061

30 110

32 308

34 667

Құлсары

-

-

-

-

-

-

Балқаш

89 157

91 402

93 703

96 063

98 482

100 962

Жезқазған

29 226

32 090

35 234

38 687

42 478

46 640

Сәтбаев

32 894

33 223

33 555

33 891

34 230

34 572

Жаңаөзен

51 643

52 676

53 729

54 804

55 900

57 018

Екібастұз

127 309

130 217

133 191

136 234

139 345

142 528

Степногор

22 122

22 786

23 469

24 174

24 899

25 646

2. ФҚА құрамына кірмейтін тұрғындарының саны 50 мың адамнан астам, моноқалалардың инженерлік және көліктік инфрақұрылымының тозу дәрежесі

қанағаттанарлық күйдегі автомобиль жолдарының үлесі, %

Моноқалалар бойынша орта есеппен

53,3

53,6

53,9

54,1

54,4

54,7

ЖАО деректері

облыстардың ЖАО

Степногор

66,6

66,9

67,2

67,6

67,9

68,2

Құлсары

52,5

52,8

53,0

53,3

53,6

53,8

Риддер

86,3

86,7

87,1

87,6

88,0

88,4

Балқаш

27,3

27,5

27,7

27,8

28,0

28,0

Жезқазған

27,3

27,4

27,5

27,7

27,8

28,0

Сәтбаев

66,3

66,6

66,9

67,3

67,6

67,9

Жаңаөзен

88,1

88,5

89,0

89,4

89,8

90,3

Екібастұз

12,3

12,4

12,4

12,5

12,6

12,6

кәріз желілерінің тозуы, %

Моноқалалар бойынша орта есеппен

58,9

54,9

54,0

53,1

52,7

51,8

ЖАО деректері

облыстардың ЖАО

Степногор

64,0

63,7

63,4

63,0

62,7

62,4

Құлсары

20,0

18,0

14,0

10,0

10,0

8,5

Риддер

14,0

13,9

13,9

13,8

13,7

13,7

Балқаш

93,1

92,6

92,1

91,7

91,2

90,7

Жезқазған

73,3

72,9

72,5

72,2

71,8

71,4

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Сәтбаев

95,0

94,6

94,1

93,6

93,2

92,8



Жаңаөзен

55,1

27,0

26,4

25,3

24,6

20,9

Екібастұз

56,9

56,3

55,6

55,0

54,4

53,8

жылу желілерінің тозуы, %

Моноқалалар бойынша орта есеппен

50,2

49,2

48,3

47,4

46,4

45,6

ЖАО деректері

облыстардың ЖАО

Степногор

66,0

62,0

58,0

54,0

50,0

46,6

Құлсары

10,0

8,0

7,0

7,0

6,0

5,3

Риддер

52,0

52,0

52,0

52,0

52,0

52,0

Балқаш

69,2

68,9

68,7

68,3

68,0

67,7

Жезқазған

59,8

59,3

58,9

58,3

58,1

57,7

Сәтбаев

64,3

64,1

63,8

63,0

62,7

62,3

Жаңаөзен

6,0

6,0

6,0

6,0

6,0

6,0

Екібастұз

74,2

73,0

71,9

70,4

68,4

67,0

су құбыры желілерінің тозуы, %

Моноқалалар бойынша орташа есеппен

50,9

50,4

50,0

49,7

49,0

48,6

ЖАО деректері

облыстардың ЖАО

Степногор

20,0

19,9

19,8

19,7

19,6

19,5

Құлсары

10,0

9,0

8,0

8,0

6,0

5,3

Риддер

71,0

71,0

71,0

71,0

71,0

71,0

Балқаш

79,2

78,8

78,4

78,0

77,6

77,2

Жезқазған

71,3

70,9

70,6

70,2

69,9

69,6

Сәтбаев

77,2

76,8

76,5

76,1

75,7

75,3

Жаңаөзен

13,0

12,4

11,7

11,3

10,6

10,1

Екібастұз

65,5

64,5

63,8

62,9

61,9

61,0

      4-міндет. Шекара маңындағы моно- және шағын қалаларды іргелес аумақтарымен қоса дамыту

      Бұл міндетке қол жеткізу мынадай нәтижелердің көрсеткіштерімен өлшенетін болады:

Нәтижелер көрсеткіші

2020 жыл

2021 жыл

2022 жыл

2023 жыл

2024 жыл

2025 жыл

Ақпарат көзі

Қол жеткізуге жауаптылар

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1. ФҚА құрамына кірмейтін шекара маңындағы моно- және шағын қалалардың инженерлік және көліктік инфрақұрылымының тозу дәрежесі


1

2

3

4

5

6

7

8

9

қанағаттанарлық күйдегі автомобиль жолдарының үлесі, %

Моно- және шағын қалалар бойынша орта есеппен

63,3

63,6

63,9

64,2

64,6

61,5

ЖАО деректері

облыстардың ЖАО

Жаркент

63,8

64,2

64,5

64,8

65,1

65,4

Зайсан

68,7

69,0

69,4

69,7

70,1

70,5

Сарыағаш

67,0

67,4

67,7

68,0

68,4

68,8

Шардара

54,4

54,7

55,0

55,2

55,5

55,8

Шемонаиха

53,0

53,3

53,6

53,8

54,1

54,4

Булаево

46,5

46,7

46,9

47,2

47,4

47,6

Мамлютка

93,9

94,4

94,9

95,3

95,8

96,3

Жетісай

59,0

59,2

59,5

59,8

60,1

60,4

Жітіқара

33,4

33,6

33,8

33,9

34,1

34,3

кәріз желілерінің тозуы, %

Моно- және шағын қалалар бойынша орта есеппен

43,6

42,6

41,7

40,7

39,8

39,0

ЖАО деректері

облыстардың ЖАО

Жаркент

41,8

40,4

39,7

38,8

37,7

36,7

Зайсан

8,0

8,0

7,9

7,9

7,8

7,8

Сарыағаш

-

-

-

-

-

-

Шардара

14,0

13,9

13,9

13,8

13,7

13,6

Шемонаиха

65,0

60,0

55,0

50,0

45,0

41,0

Булаево

89,2

88,8

88,3

87,9

87,4

87,0

Мамлютка

-

-

-

-

-

-

Жетісай

20,0

19,9

19,8

19,7

19,6

19,5

Жітіқара

67,2

67,2

67,2

67,2

67,2

67,2

жылу желілерінің тозуы, %

Моно- және шағын қалалар бойынша орта есеппен

28,0

26,3

24,6

21,5

19,8

18,4

ЖАО деректері

облыстардың ЖАО

Жаркент

-

-

-

-

-

-


1

2

3

4

5

6

7

8

9

Зайсан

22,0

21,9

21,8

21,7

21,6

21,5



Сарыағаш

7,0

7,0

7,0

2,8

2,8

2,4

Шардара

-

-

-

-

-

-

Шемонаиха

55,0

50,0

45,0

40,0

35,0

31,3

Булаево

-

-

-

-

-

-

Мамлютка

-

-

-

-

-

-

Жетісай

-

-

-

-

-

-

Жітіқара

-

-

-

-

-

-

су құбыры желілерінің тозуы, %

Моно- және шағын қалалар бойынша орта есеппен

41,0

40,4

39,5

38,8

37,9

37,2

ЖАО деректері

облыстардың ЖАО

Жаркент

53,8

52,3

50,8

50,2

48,1

46,8

Зайсан

14,0

13,9

13,9

13,8

13,7

13,6

Сарыағаш

45,0

44,8

44,6

44,3

44,1

43,9

Шардара

33,0

32,8

32,7

32,5

32,3

32,1

Шемонаиха

68,0

65,0

60,0

55,0

50,0

46,3

Булаево

38,0

37,8

37,6

37,4

37,2

37,0

Мамлютка

27,0

26,9

26,7

26,6

26,5

26,4

Жетісай

75,0

74,6

74,3

73,9

73,5

73,1

Жітіқара

15,4

15,4

15,4

15,4

15,4

15,4

      Ескертпе: жекелеген моно және шағын қалалар бойынша жылу желілерінің тозу деңгейі бойынша жоспарлы мәндердің болмауы, осы қалаларда орталықтандырылған жылумен жабдықтау желілерінің болмауымен, жекелеген объектілердің жергілікті желілерінің (мысалы, аурухана қазандығы денсаулық сақтаудың емдеу объектілерін және жақын орналасқан тұрғын үйлерді жылытады) болуымен байланысты.


      5-міндет. АЕМ-ді дамыту

      Бұл міндетке қол жеткізу мынадай нәтижелердің көрсеткіштерімен өлшенетін болады:

Нәтижелер көрсеткіштері

2020 жыл

2021 жыл

2022 жыл

2023 жыл

2024 жыл

2025 жыл

Ақпарат көзі

Қол жеткізуге жауаптылар

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1. Өңірлік стандарттар жүйесіне сәйкес әлеуметтік игіліктермен және көрсетілетін қызметтермен қамтамасыз етілген АЕМ-нің үлесі, %


1

2

3

4

5

6

7

8

9

Барлық ауылдар бойынша орта есеппен

60,5

66,2

72,3

77,9

84,0

91,8

ЖАО деректері

облыстардың

ЖАО

Ақмола облысы

61,9

67,3

73,2

78,6

84,4

91,5

Ақтөбе облысы

53,1

56,6

64,6

72,0

79,1

86,8

Алматы облысы

59,4

65,5

71,1

76,5

82,5

90,0

Атырау облысы

60,8

65,6

70,2

74,5

79,2

84,9

Шығыс Қазақстан облысы

60,4

66,7

72,6

78,2

84,3

92,1

Жамбыл облысы

61,8

68,8

75,2

80,8

86,7

95,1

Батыс Қазақстан облысы

55,5

61,1

66,4

71,5

77,4

84,5

Қарағанды облысы

66,0

71,6

76,6

81,1

86,1

92,5

Қостанай облысы

64,7

69,7

76,8

83,4

89,4

97,0

Қызылорда облысы

58,3

64,5

71,8

78,3

84,9

93,7

Маңғыстау облысы

67,5

72,7

81,5

87,0

91,1

98,4

Павлодар облысы

55,7

61,5

70,3

78,4

86,8

97,0

Солтүстік Қазақстан облысы

64,2

71,2

75,4

79,2

84,4

91,3

Түркістан облысы

59,4

63,9

70,4

76,5

83,0

90,1



2. "Ауыл - Ел бесігі" жобасы шеңберінде құрылатын жұмыс орындарының саны*, адам

республика бойынша

4500

4500

-

-

-

-




1

2

3

4

5

6

7

8

9

Ақмола облысы

104

104

-

-

-

-

ЖАО деректері

облыстардың

ЖАО

Ақтөбе облысы

89

89

-

-

-

-

Алматы облысы

975

975

-

-

-

-

Атырау облысы

332

332

-

-

-

-

Шығыс Қазақстан облысы

236

236

-

-

-

-

Жамбыл облысы

531

531

-

-

-

-

Батыс Қазақстан облысы

111

111

-

-

-

-

Қарағанды облысы

251

251

-

-

-

-

Қостанай облысы

642

642

-

-

-

-

Қызылорда облысы

54

54

-

-

-

-

Маңғыстау облысы

214

214

-

-

-

-

Павлодар облысы

167

167

-

-

-

-

Солтүстік Қазақстан облысы

306

306

-

-

-

-

Түркістан облысы

488

488

-

-

-

-

      * құрылатын жұмыс орындары бойынша деректер тиісті кезеңге арналған республикалық және жергілікті бюджеттерді қалыптастыру кезінде нақтыланатын болады.

      "Ауыл - Ел бесігі" жобасы шеңберінде жұмыс орындарын құру бойынша есеп-қисаптар 2019 - 2021 жылдарға бөлінген қаржы қаражаты ескеріле отырып шығарылған. Бұған қоса, қаржыландыру көлемдері өзгертетін (ұлғаятын) болса, құрылатын жұмыс орындары бойынша тиісті жылдарға арналған көрсеткіштер нақтыланатын болады.

      5. Мемлекеттік бағдарламаның қойылған мақсаттарына қол жеткізудің негізгі бағыттары, жолдары және тиісті шаралар

      Ескерту. 5-бөлімге өзгерістер енгізілді - ҚР Үкіметінің 31.12.2020 № 952; 04.03.2021 № 120 қаулыларымен.

      Мемлекеттік бағдарламаның мақсатына, нысаналы индикаторларына және нәтижелер көрсеткіштеріне қол жеткізу, сондай-ақ міндеттерін шешу Өңірлерді дамытудың 2025 жылға дейінгі мемлекеттік бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарына сәйкес (осы Мемлекеттік бағдарламаға 4-қосымшаға сәйкес) жүзеге асырылады.

      Бұл ретте Мемлекеттік бағдарламаның іс-шаралары Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспарының "Қуатты өңірлер және урбандалу" 5-реформасының басымдықтарына сәйкес келеді.

      Мәселен, жергілікті өзін-өзі басқару органдарын одан әрі нығайту, жергілікті биліктердің есептілігін қамтамасыз ету, жергілікті жерлерде еңбек ресурстарын басқару бойынша шаралар қабылданатын болады. Аталған мәселелер Қазақстан Республикасының заңнамасын жетілдіру шеңберінде шешілуде және шешілетін болады.

      Жергілікті өзін-өзі басқару органдарын нығайту Қазақстан Республикасындағы жергілікті өзін-өзі басқаруды дамыту тұжырымдамасы (Қазақстан Республикасы Президентінің 2012 жылғы 28 қарашадағы № 438 Жарлығы) шеңберінде жүзеге асырылуда.

      Бұған қоса, Қазақстан Республикасы Президентінің "Игілік баршаға! Сабақтастық. Әділдік. Өрлеу" сайлауалды бағдарламасын және "Бірге" жалпыұлттық акциясы барысында алынған ұсыныстарын іске асыру үшін жергілікті өзін-өзі басқару органдарын дамыту бойынша одан әрі шаралар пысықталуда.

      Сондай-ақ Қазақстан Республикасы Президентінің 2019 жылғы 2 қыркүйектегі "Сындарлы қоғамдық диалог - Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі" атты Қазақстан халқына Жолдауының шеңберінде аудандық, қалалық және ауылдық билік деңгейлерінің дербестігін және жауапкершілігін кеңейту бойынша заң жобасы әзірленуде.

      Осыған байланысты жергілікті өзін-өзі басқару органдарын кеңейту бойынша шаралар аталған Тұжырымдама мен әзірленіп жатқан заң шеңберінде іске асырылатын болады.

      Мемлекеттік бағдарлама мынадай бағыттар шеңберінде іске асырылатын болады:

      1. ФҚА-ны - әсер ету аймақтарымен бірге ірі және үлкен қалаларды дамыту, атап айтқанда:

      1) инженерлік және әлеуметтік инфрақұрылымды кешенді дамыту, тиімді экожүйе қалыптастыру;

      2) ірі қалалардың ықпал ету аймағындағы ауылдармен көліктік байланысын дамыту.

      2. Мыналар:

      1) моно- және шағын қалаларда инфрақұрылымды дамыту;

      2) шекара маңындағы моно- және шағын қалаларды дамыту бөлігінде ФҚА құрамына кірмейтін моно және шағын қалаларды дамыту;

      3. АЕМ-ді дамыту ("Ауыл - Ел бесігі" жобасы және басқалар).     

      Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарына сәйкес бірыңғай экономикалық нарықты қалыптастыру мақсатында өңіраралық бәсекелестік пен кооперацияны дамыту жөнінде шаралар қабылдау қажет.

      Бұл шаралар бизнесті жүргізудің жеңілдігі бойынша өңірлердің рейтинг жүйесін қолдануды, өңірлер арасындағы ынтымақтастықты дамыту үшін ынталандырулар жасауды, республикалық бюджеттен инвестициялық қаражат алу үшін жарысуды қамтитын болады.

      Тұрақты негізде экономикалық көрсеткіштерге және бизнес пікіртерімнің нәтижелеріне құрылған рейтинг түріндегі өңірлерді салыстыруды жүргізу жалғастырылатын болады. Рейтингтің негізгі міндеті экономикалық даму, бизнес үшін жағдай жасау бөлігінде өңірлер арасындағы бәсекелестікті ынталандыру болады.

      Республикалық бюджеттен қаржыландыру үшін жергілікті жобаларды айқындау кезінде жеке сектормен бірлесіп қаржыландырылатын жобаларға басымдық берілетін болады. Салым бірлігіне тұрғындардың барынша көп санын қамтитын және өнімділіктің өсуіне, технологиялық жаңартуға, цифрландыруға және экспортқа бағдарланған тауарларды шығаруға бағытталған жобалар басым болып саналады.

      Өңірлер арасындағы ынтымақтастықты дамыту үшін ынталандыру жасау туралы

      Дамытуда синергетикалық әсер алу әрі мемлекеттік және әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің сапасы мен қолжетімділігін арттыру үшін олардың арасындағы өзара іс-қимыл өңірлердің бәсекеге қабілеттілігін арттырудың маңызды құралдарының бірі болмақ. Мұндай өзара іс-қимыл бірлескен/үйлестірілген даму жоспарларын, бірыңғай жеткізу тізбегін құру және құн жасау үшін индустриялық дамуды үйлестіруді, көлік, коммуналдық және әлеуметтік инфрақұрылым объектілерін құру және басқару жөніндегі бірлескен жобаларды іске асыруды қамтуы мүмкін.

      Өңіраралық байланысты нығайту жаңа автомобиль жолдарын салу және қолданыстағы автомобиль жолдарын, сондай-ақ теміржол көлігі желілерін реконструкциялау есебінен қамтамасыз етілетін болады. Көрсетілген шаралар Қазақстан Республикасын инфрақұрылымдық дамытудың 2020 - 2025 жылдарға арналған "Нұрлы жол" мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде іске асырылатын болады.

      Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың әкімдіктері қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштерін (бұдан әрі - ҚОСНК) әзірлеуде. Қазіргі уақытта ҚОСНК 13 өңірде (Ақтөбе, Алматы, Атырау, Шығыс Қазақстан, Жамбыл, Батыс Қазақстан, Қарағанды, Қостанай, Қызылорда, Маңғыстау, Павлодар, Солтүстік Қазақстан және Түркістан облыстарында) бекітілген. Қалған өңірлерде бұл жұмыс жалғасатын болады.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган қоғамды экологияландыруға баса назар аударатын болады. Бұл жұмыс экологиялық білім беру мен тәрбиелеуді дамыту, ғылыми қамтамасыз ету, экологиялық насихаттау және жұртшылықтың қатысуы арқылы жүргізілетін болады. Бұл ретте экологиялық насихаттау мен ағартуда табиғатпен үндестіктегі салауатты өмір салтын насихаттауға, экологиялық туризмді дамытуға ерекше назар аударылатын болады.

      Мемлекеттік бағдарламаны іске асыру барысында әлеуметтік және инженерлік объектілерді салу/жаңғырту бағдарламалық құжаттың басымдықтарына сәйкес жүзеге асырылады, сондай-ақ бюджет қаражатының тиімсіз бөлінуіне жол бермеу шаралары қабылданатын болады.

      Сонымен қатар, Мемлекеттік бағдарламаны іске асыру кезінде орталық мемлекеттік органдар - республикалық бюджеттік бағдарламалардың әкімшілері облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың бюджеттеріне республикалық бюджеттен нысаналы даму трансферттерін қарау, іріктеу және бөлу кезінде міндетті түрде өңірлердің экономикалық дамуында және инфрақұрылымдық қамтамасыз етуінде елеулі сәйкессіздіктердің болуын ескеретін болады. Өңірлердің қандай да бір ерекше проблемалары басымдылығы бойынша жіктелуге және олардың өткірлігіне қарай шешілуге тиіс. Мысалы, Батыс Қазақстан облысында жергілікті автомобиль жолдарын, электрмен жабдықтау желілерін салу/реконструкциялау, Жамбыл, Шығыс Қазақстан, Батыс Қазақстан, Қостанай, Павлодар облыстарында ауылдық жерде орталықтандырылған сумен жабдықтауды қамтамасыз ету бірінші кезекте шешілуге тиіс. Осындай тәртіппен басқа салаларда да проблемалар тиісінше шешілетін болады: тұрғын үймен қамтамасыз ету, білім беру, денсаулық сақтау, экология, қауіпсіздік және басқалар.

            Соңғы 20-25 жылда ауыл тұрғындарының (әсіресе жастардың) ірі және үлкен қалаларға, ФҚА құрамындағы өзге елді мекендерге қарқынды ішкі көші-қоны байқалады. Шетелден келген қандастар да ФҚА-да тұруға ұмтылады. Осыған байланысты барлық бағдарламалық құжаттарда "адамдар инфрақұрылымға" моделін енгізу қажет, бұл жаңа инфрақұрылымдық объектілерді Мемлекеттік бағдарламада белгіленген ұзақ мерзімді кезеңге перспективалы елді мекендерде ғана озыңқы салуды білдіреді.

      Бұл ФҚА құрамындағы елді мекендерді ірілендіруді, бөлінетін қаражатты пайдалану тиімділігін арттыруды, өңірлер арасында және өңірлер ішіндегі игіліктер мен көрсетілетін қызметтерге қолжетімділіктегі айырмашылықты қысқартуды ынталандыратын болады.

      Құрылыс объектілерін салу/жаңғырту кезінде тұрғындарға қолайлы өмір сүру ортасын құру үшін өңірлік стандарттар жүйесінің ережелері ескерілетін болады. Осы мақсатта қабылданған өңірлік стандарттар жүйесіне сәйкес елді мекендерді егжей-тегжейлi жоспарлау жобаларын (ЕЖЖ) түзету жөнiнде шаралар қабылданатын болады.

      Қазақстан Республикасы Президентінің 2018 жылғы 5 қазандағы "Қазақстандықтардың әл-ауқатының өсуі: табыс пен тұрмыс сапасын арттыру" атты Қазақстан халқына Жолдауы шеңберіндегі тапсырмасына сәйкес мүмкіндігі шектеулі адамдар үшін "кедергісіз орта" құруға ерекше назар аудару қажеттігі атап өтілді. Республикалық маңызы бар қалалардың, астананың, облыстардың жергілікті атқарушы органдары мүмкіндігі шектеулі адамдар бұл үшін объектілердің қолжетімділігі жөнінде шаралар қабылдайтын болады.

      Қолайлы қалалық кеңістік "адами масштаб" қағидатын сақтай отырып қамтамасыз етіледі: бұл - үлкен ашық кеңістіктерден және ғимараттар мен құрылыстардың бір-бірінен айтарлықтай алшақтығынан олардың арасындағы қашықтықты азайтуға және жылдың кез келген мезгілінде қала көшелерінде адамдардың болуын ынталандыратын қолайлы қалалық кеңістіктерді құруға көшу. Бұл ретте, Қазақстан аумағының басым бөлігіндегі қатаң климатты және республиканың астанасында жұмыс істеп тұрған сауда ойын-сауық орталықтарын пайдалану нәтижесін ескере отырып, оларды сауда орындары ретінде ғана емес, сондай-ақ халықтың, әсіресе балалардың пайдалы уақыт өткізу орталықтары ретінде де салуға жәрдемдесу жөніндегі жұмысты жалғастыру қажет.

      Бұл ретте, "Қазақстан Республикасында мүгедектерді әлеуметтік қорғау туралы" 2005 жылғы 13 сәуірдегі Қазақстан Республикасы Заңының нормаларын орындау үшін медициналық, әлеуметтік, кәсіптік оңалтуды ұйымдастыру үшін республикалық маңызы бар қалалардың, астананың, облыстардың жергілікті атқарушы органдары қалалық кеңістікті қалыптастыру кезінде мүмкіндігі шектеулі адамдардың қоғамға кірігуі үшін қолжетімді жағдайлар жасайтын болады.

      Бюджет қаражатын тиімді пайдалану үшін жоғары тұрған бюджеттерден нысаналы даму трансферттерін бөлу кезінде өңірлік стандарттар жүйесінің қағидаттары мен ережелері де ескерілетін болады. Осы мақсатта нысаналы даму трансферттерін қарау және іріктеу тұрғысынан Өңірлік саясат мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссияның рөлі күшейтілетін болады. Бұл, өз кезегінде барлық мемлекеттік бағдарламалар шеңберінде жергілікті бюджеттік инвестициялық жобаларды қарау және іріктеу кезінде "бюджеттік сүзгіні" қамтамасыз етеді.

      Жалпы, өңірлік стандарттар жүйесін енгізуді мониторингтеу жолға қойылатын болады.

      Өңірлер экономикасын дамыту өңірлердің ағымдағы және перспективадағы экономикалық мамандануын ескеретін болады.

      Ақмола облысы

      Мамандануы - индустриялық-аграрлық. Өңірлер азық-түлік, химия өнеркәсібіне, машина жасауға, сондай-ақ дәнді дақылдарды өсіру мен мал шаруашылығына маманданатын болады.

      Ақтөбе облысы

      Мамандануы индустриялық-аграрлық сипатта. Бәсекеге неғұрлым қабілетті перспективалы мамандану салалары: мұнай мен газ өндіру және өңдеу, металлургия, химия өнеркәсібі, машина жасау, азық-түлік өнімдері мен құрылыс материалдарының өндірісі.

      Алматы облысы

      Өңірдің мамандануы - индустриялық-аграрлық. Экономиканың негізін перспективада ауыл шаруашылығы, азық-түлік өнімдерінің және құрылыс материалдарының өндірісі, машина жасау, сондай-ақ туризм саласы құрайтын болады.

      Атырау облысы

      Экономикалық мамандануы - индустриялық. Мұнай өңдеуді тереңдету, мұнай химиясы, құрылыс материалдарының өндірісі және балық шаруашылығы перспективада экономиканың негізгі салалары болады.

      Шығыс Қазақстан облысы

      Өңір индустриялық-аграрлық болып табылады. Металлургия, машина жасау, химия өнеркәсібі, мал шаруашылығы, өсімдік шаруашылығы, азық-түлік өнімдерінің өндірісі перспективада мамандану болады.

      Жамбыл облысы

      Индустриялық-аграрлық өңір, оның мамандануы азық-түлік өнімдерінің өндірісі, химия өнеркәсібі, металлургия, ауыл шаруашылығы және құрылыс материалдарының өндірісі болады.

      Батыс Қазақстан облысы

      Мамандануы - индустриялық-аграрлық. Өңір экономикасы мұнай және газ өндірумен, мұнай-газ саласын өңдеуді тереңдетумен, машина жасаумен және азық-түлік өнімдерін өндірумен байланысты болады.

      Қарағанды облысы

      Өңір индустриялық-аграрлық болып табылады. Перспективалы мамандану көмір және металл кендерін өндіруге, металлургияға, химия өнеркәсібіне, машина жасауға негізделетін болады. Сондай-ақ фармацевтика саласы және құрылыс материалдарының өндірісі дамытылады.

      Қостанай облысы

      Өңір индустриялық-аграрлық бағытқа ие. Экономиканың негізгі салалары - ауыл шаруашылығы және өнеркәсіп болады. Өңірде темір кендерін және асбест өндіру әлеуеті бар, машина жасау, азық-түлік өнімдерінің өндірісі, сондай-ақ бидай, ет және сүт өндіру негізгі салалар болып қалады.

      Қызылорда облысы

      Өнеркәсіп өңір экономикасының түйінді саласы болып табылады, оның негізін мұнай және газ өндіру құрайды. Oның рөлі келешекте төмендейтін болады. Перспективада өңдеу өнеркәсібі, көлік және оның қоймаға жинау саласы, ауыл, орман және балық шаруашылығын дамыту бойынша жобалар, оның ішінде күріш және ас тұзын өндіру дамытылуға тиіс.

      Маңғыстау облысы

      Өңір мұнай және газ өндіруге, сондай-ақ мұнай-газ секторында сервистік қызметтер көрсетуге маманданатын болады. Сонымен қатар, химия өнеркәсібі, машина жасау, мұнай өңдеу, құрылыс материалдарының өндірісі, көлік және логистика экономиканың маңызды салалары болмақ.

      Павлодар облысы

      Павлодар облысы индустриялық-аграрлық өңір болып табылады. Перспективада мамандану шикізат өңдеуді тереңдетуге, мұнай өңдеуге, химия өнеркәсібіне, машина жасауға, сондай-ақ энергетикалық қуаттарды пайдалануға негізделетін болады.

      Солтүстік Қазақстан облысы

      Өңірдің экономикасы аграрлық-индустриялық сипатқа ие. Перспективада

      мамандану өсімдік шаруашылығын әртараптандыруға, мал шаруашылығына, азық-түлік өнімдерін шығаруға және машина жасауға негізделетін болады.

      Түркістан облысы

      Ірі индустриялық-аграрлық өңір болып табылады. Облыс экономикасы ауыл шаруашылығына және ауыл шаруашылығы өнімін өңдеуге мамандануын сақтап қалады. Құрылыс материалдарының өндірісі дамытылады.

      Шымкент қаласы

      Қала экономикасының негізін көрсетілетін қызметтер саласы құрайды. Химия өнеркәсібіне, мұнай өңдеуге, дәрі-дәрмектер өндіруге, машина жасауға, сондай-ақ көлік және логистика саласында қызметтер көрсетуге мамандану сақталып қалады.

      Алматы қаласы

      Елдің қаржы, сауда, мәдени, туристік, көлік-логистикалық ірі орталығы болып табылады. Қала экономикасын көрсетілетін қызметтер, сауда, туризм, көлік және логистика құрайды. Қала өзінің жаһандық қосылған құн тізбегіне қосылғанын, маманданған ғылыми-зерттеу институттарының жоғары шоғырлануына, халықаралық компаниялар мен провайдерлердің, сондай-ақ пайдаланып, инновациялардың катализаторына айналады.

      Нұр-Сұлтан қаласы

      Перспективалы мамандануы әкімшілік, іскерлік, қаржылық, медициналық және білім беру қызметтерін көрсету болады. Креативті индустриялар, инновациялар, экспортқа бағытталған жоғары технологиялы тауарлар және көрсетілетін қызметтер дамытылады.

      1. ФҚА-ны дамыту

      Бұл бағыт шеңберінде мынадай міндеттер шешілетін болады:

      1) ФҚА-ны - Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент және Ақтөбе қалаларында орталықтары бар агломерацияларды дамыту;

      2) облыс орталықтарында, Семей қаласында орталықтары бар ФҚА-ны дамыту.

      "Бірінші" және "екінші" деңгейдегі қалалардың даму стратегиялары

      Қалалық ортаның қолайлылық деңгейін бірыңғай бағалау және өлшеу ретінде халықаралық рейтингтерді жүргізу және қолдану тәжірибесі (The Economist Intelligence Unit немесе quality Of Living City Ranking жүргізетін The Global Liveability Index) зерделенетін болады. Зерделенген материалдар негізінде қалалардағы тұрмыс сапасының кезеңдік ұлттық рейтингі жасалатын болады.

      Қала саясатын тиімді қалыптастыру мақсатында облыстар, республикалық маңызы бар қалалар, астана әкімінің қалаларды дамыту мәселелерін шешу, оларда қолайлы қала ортасын құру және тұрмыс сапасының өңірлік стандарттарының жүйесін енгізу жөніндегі орынбасарын дербес бекіту жүргізілетін болады.

      Республикалық және жергілікті бюджеттерге түсімдерді қайта бөлу арқылы ірі және үлкен қалалардың жергілікті бюджеттерінің кіріс базасын ұлғайту мәселелері пысықталатын болады.

      Жалпы, астана және Алматы агломерацияларының серпінді дамуын ескере отырып, елдің оңтүстігінде - немесе Түркістан, Жамбыл және Алматы облыстарында урбанизациялауды жеделдету бойынша қосымша шаралар қабылданатын болады. Дәл осы орайда Шымкент қаласын оның Ташкент агломерациясымен жақын орналасуын ескере отырып дамыту мемлекеттің стратегиялық міндеті болады. Шымкент қаласын дамыту жөніндегі шаралар кешені жұмыс істеп тұрған университеттердің, колледждердің, орта мектептердің, мәдениет, денсаулық сақтау объектілерінің әлеуетін нығайту, барлық көздерден жалға берілетін (сатып алынбайтын) тұрғын үй салу, табысы жоғары жаңа жұмыс орындарын құру және т.б. арқылы жеделдетілетін болады.

      Осы мақсатта перспективада оңтүстік облыстардың урбанизация орталықтары - Таразды, Талдықорғанды, сондай-ақ Қызылорданы дамыту жөнінде шаралар қабылданатын болады.

      Қолайлы қалалық орта қалыптастыру және тиімді қала құрылысы. Қолайлы қалалық орта білімді және талантты адамдарды тарту мен ұстап тұру үшін салмақты фактор болып табылады, бұл қалалардың бәсекеге қабілеттілігін дамыту мен арттыру үшін қажет (BCG, 2018).

      Осыған байланысты қоғамдық кеңістіктерді (шағын парктерді, скверлерді, спорт алаңдарын және жаппай болатын және демалатын өзге де орындарды) құру және абаттандыру, қалаларды сапалы күтіп-ұстау, әлеуметтік инфрақұрылымның қолжетімділігі және басқалар жөніндегі шаралар қабылданатын болады.

      ЭЫДҰ елдерінің тәжірибесі бойынша қалалықтар үшін ыңғайлы болатын "ықшам қалаларды" қалыптастыру бойынша шаралар қабылданатын болады. Бұл үшін қалаларды дамыту проблемалар қаланың әкімшілік шекаралары шеңберінде шешілетін әкімшілік-аумақтық тәсілден функционалдық тәсілге, яғни қаланың әкімшілік шекараларына кірмейтін жақын орналасқан елді мекендерді қамти отырып, кешенді тәсілге өзгертілетін болды.

      Осыған байланысты қалалардың егжей-тегжейлі жоспарлау жоспарлары қайта қаралатын және объектілердің, қызметтер мен игіліктердің "20 минуттық қадамдық қолжетімділік" жүйесін енгізуді көздейтін тиісті түзетулер енгізілетін болады.

      Қалалардың шеткі аймақтарын дамыту және олардың орталықтармен көліктік байланысын қамтамасыз ету арқылы қалалардың шеткі аймақтарын дамыту проблемаларын шешу

      Ірі және үлкен қалалардың шеткі аймақтарын, олардың қала орталықтарымен көліктік байланысын дамыту жөнінде шаралар қабылданатын болады. Қалалардың шеткі аймақтарында жеке тұрғын үй құрылысын салуды шектеу жөнінде шаралар қабылданатын болады.

      Жобаларды іріктеу мына өлшемшарттар бойынша жүзеге асырылады:

      1) объектілердің Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент қалалары шетінде және астанаға іргелес Ақмола облысының елді мекендерінде орналасуы;

      2) ірі қалалардың орталықтары мен шеттерінің дамуындағы теңгерімсіздікті жоюға бағытталған инженерлік және әлеуметтік инфрақұрылымды дамытуға арналған жобалар.

      Жобаларды қарау және іріктеу тетігі бюджет заңнамасының қолданыстағы нормаларына сәйкес келуге тиіс (2008 жылғы 4 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Бюджет кодексі, "Нысаналы даму трансферттерін қарау және іріктеу қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 25 ақпандағы № 126 бұйрығы және басқалар).

      Астананың және Ақмола облысы Ақкөл қаласының тәжірибесі бойынша халықтың тыныс-тіршілігінің негізгі салаларын (денсаулық сақтау, білім беру, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, қалалық шаруашылықты басқару және басқа да мәселелер) қамтитын "Smart city" жүйесін енгізу елдің барлық қалаларында кезең-кезеңмен жалғасатын болады. Бұл ретте "Smart city" жүйесін енгізу интеллектуалды бейнебақылау жүйесін құруға және көшелер мен азаматтардың көп келетін жерлерде тануға, жол қозғалысын бақылауға бағытталатын болады. Осы шаралар азаматтардың жеке қауіпсіздігін қамтамасыз етуге және оқиғаларға жедел ден қоюға бағытталған.

      Қалаларды инновациялық және технологиялық дамыту

      Елді аумақтық-кеңістікте дамытудың 2020 жылға дейінгі болжамды схемасында анықталған географиялық, табиғи, әлеуметтік-экономикалық жағдайларды ескеретін өңірлердің перспективалы бәсекеге қабілетті экономикалық мамандануы облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың бәсекеге қабілетті артықшылықтарын одан әрі дамыту және мамандануын тереңдету үшін негіз болуы керек.

      Мәселен, Қазақстан Республикасын индустриялық-инновациялық дамытудың 2020 - 2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде екпін ішкі нарықты сапалы өніммен қамтамасыз ететін және экспортқа бағытталған тиімді өңдеу өнеркәсібі кәсіпорындарына, нысаналы шетелдік инвесторларды нысаналы тарту арқылы жарандық құн түзу тізбегіне енгізуге жасалатын болады, сондай-ақ салалық басымдық беруден нақты басым тауарларды анықтауға өту жүзеге асырылатын болады.

      Ынталандыру шаралары басым деп таңдалған жоғары және орташа қайта бөлініс тауарларын өндірушілеріне ғана берілетін болады. Бұл ретте басым тауарлар, оларды өндіруге ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды, инновацияларды, адами капиталды, экономиканың креативті секторларын (жарнама және басқалар) жұмылдыруға байланысты, сыртқы конъюнктураның құбылуына неғұрлым аз ұшырайды.

      Жаһандық құн түзу тізбегі жүйесіне Қазақстанды ілгерілету бойынша жұмыс алгоритмі отандық кәсіпорындарға, олардың тауар позицияларына инновациялылық және технологиялылық тұрғысын талдау жүргізуді болжайды. Трансұлттық корпорацияларды тартумен өңірлердегі ЕЭА және ИА әлеуеті барынша пайдаланатын болады.

      Өнеркәсіптің тамақ, химия, мұнай-газ химиясы, металлургия, фармацевтика, машина жасау және агрохимия сияқты салаларындағы өңірлердің мамандануымен және өнеркәсіптік әлеуетімен ұштастырылған республикалық маңызы бар шамамен 40 жобаны іске асыру көзделеді.

      Ынталандырудың тікелей шараларынан басқа технологиялық реттеу, метрология, стандарттау, технологияларды, инновацияларды және цифрландыруды дамыту, индустриялық-инновациялық дамытуды талдамалық сүйемелдеу саласында да жүйелі шаралар қабылданатын болады.

      Облыстарды олардың үлкен қалаларымен (облыс орталықтарымен) бірге одан әрі инновациялық және технологиялық дамыту әр түрлі факторлардың әсеріне тәуелді болады - бұл негізгі қорларды технологиялық жаңарту және жаңғырту, инновацияларды енгізу, ҒЗТКЖ шығындарын арттыру, патенттік белсенділік және басқалар. Қазіргі уақытта негізгі құралдарды жаңартудың коэффициенттеріне едәуір жоғары болуына қарамастан, негізгі құралдардың тозу деңгейі Маңғыстау (50,2%), Қызылорда (48,3%), Ақтөбе (42,5%), сондай-ақ Қарағанды (41,2%) облыстары сияқты өңірлерде жоғары деңгейде.

      ҒЗТКЖ ішкі шығындардың бүкіл көлемінің 80%-тен астамы Нұр-Сұлтан, Алматы қалаларының, сондай-ақ Маңғыстау, Шығыс Қазақстан, Атырау және Қарағанды облыстарының үлесіне тиесілі.

      2017 жылы өнертабысқа 650 патент берілген. Олардың жартысынан астамы (382 патент) Нұр-Сұлтан, Алматы қалаларына тиесілі.

      Таланттарды тарту

      Қалада білімді адамдардың үлесі орта есеппен жоғары білімі төмен адамдардың өнімділігін арттырады. Айталық, зерттеулер, университеттер түлектері үлесінің 10%-ке артуы жоғары білімі жоқ адамдардың өнімділік деңгейін 5-6%1-ке арттыратынын көрсетті.

      Бұл ретте ірі қалалар неғұрлым білімді адамдарды тарту үрдісі бар екенін атап өту қажет және бұл көлемі аз қалалармен салыстырғанда ірі қалалардың өнімділігін арттырады.

      Бірінші деңгейдегі қалаларда филиалдар ашу және/немесе әлемге танымал жоғары оқу орындарының франшизаларын алу үшін жағдай жасау жөнінде шаралар қабылданатын болады.

      Республиканың қолданыстағы заңнамасына сәйкес елдің жоғары оқу орындарында "урбанистика" және "қалалық жоспарлау" мамандықтары бойынша студенттерді оқытуға гранттар бөлу арқылы оларды даярлауға жәрдемдесу жөнінде шаралар қабылданады. Осы салалардың мамандары шетелдік жоғары оқу орындарына олардың біліктілігін арттыру үшін оқуға және тағылымдамаға жіберілетін болады.

      Тұрғын үй нарығы

      Елде мобильді еңбек нарығын қалыптастыру, тұрғындарды шалғай АЕМ-ден және алыс моно-және шағын қалалардан ірі және үлкен қалаларға көшіруге қажетті жағдайлар жасау үшін ұсыныстар әзірленеді және кейіннен жеке инвесторлардың қатысуымен жалға берілетін тұрғын үйдің жаппай құрылысын ынталандыру жөніндегі тетіктер енгізілетін болады.

      ФҚА орталықтарымен қатар осы орталықтарға іргелес елді мекендерді дамыту жөнінде шаралар қабылданатын болады: жаңа өнеркәсіптік кәсіпорындары орналастыру, тұрғын үй салу.

      Мемлекеттік органдар өз өкілеттіктері мен әкімшілендірілетін бағдарламалық құжаттар шегінде ФҚА орталықтарын және оларды қоршаған елді мекендерді дамыту бойынша мақсатты жұмыстар жүргізетін болады. Мәселен, Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі Мемлекеттік бағдарламаны іске асыруды мониторингтеу мен бақылаудан басқа, Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент қалаларының және Ақмола облысының жергілікті атқарушы органдарымен бірлесіп, көрсетілген қалалардың шеткі аймақтарының әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымын дамытуды жүзеге асыратын болады; моно- және шағын қалалардың инженерлік инфрақұрылымын дамыту жөніндегі бюджеттік инвестициялық жобаларды, бірінші кезекте ФҚА құрамында іске асыратын болады; "Бизнестің жол картасы - 2025" бизнесті қолдау мен дамытудың мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде моно- және шағын қалаларда, бірінші кезекте ФҚА, тірек АЕМ құрамында (ауыл шаруашылығынан басқа қызмет түрлерін (туризм, халық кәсіпшілігі, ауыл шаруашылығы өнімдерін терең өңдеу) дамытуға назар аудара отырып) кәсіпкерлікті басым тәртіппен қолдау; "бюджеттік сүзгі" тетігін қолдану (жергілікті бюджеттік инвестициялық жобалардың өңірлік саясат басымдықтарына сәйкестігі бөлігіндегі қорытынды).

      Қазақстан Республикасының Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі Қазақстан Республикасын индустриялық-инновациялық дамытудың 2020 - 2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының жобасында экономиканы жүйелі әртараптандыру (жоғары технологиялы өндірістерді дамыту, экономиканы "цифрландыру", жасыл экономика, университеттер мен кәсіпорындардың ғылыми-өндірістік байланысы және басқалар); Қазақстан Республикасын инфрақұрылымдық дамытудың 2020 - 2025 жылдарға арналған "Нұрлы жол" мемлекеттік бағдарламасының жобасында агломерациялар орталықтарының өзара және Еуразиялық континенттегі ірі қалалардың көлік байланысын жақсарту; Тұрғын үй-коммуналдық дамытудың 2020 - 2025 жылдарға арналған "Нұрлы жер" мемлекеттік бағдарламасының жобасында жеке инвестицияларды тарту есебінен сатып алусыз жалға берілетін тұрғын үй нарығын дамыту арқылы елдің еңбек ресурстарының ұтқырлығына жәрдемдесу, ФҚА орталықтарының да, басқа елді мекендердің де инженерлік инфрақұрылымын басым тәртіппен салу және жаңғырту жұмыстарын көздейтін болады.

      Өңірлерде осы инженерлік инфрақұрылымды (электрмен, газбен, сумен қамтамасыз ету және су бұру, телекоммуникациялар желілері) жергілікті атқарушы органдар аумақтарды дамыту бағдарламалары (облыстардың, аудандардың, республикалық және облыстық маңызы бар қалалардың) шеңберінде де салатын және жаңғыртатын болады.

      Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың 2017 - 2021 жылдарға арналған "Еңбек" мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде моно- және шағын қалаларда, АЕМ-де мемлекеттік қолдау шаралары (шағын кредит беруді кеңейту, кредиттерге/микрокредиттерге кепілдік беру, мемлекеттік гранттар беру және басқалар) көрсетілетін болады.

      Республикалық маңызы бар қалалардың, астананың, облыстардың әкімдіктері мүдделі орталық мемлекеттік органдармен бірлесіп, ФҚА орталықтарда және өзге де елді мекендерде:

      1) балалар мен жастардың жоғары дәрежелі мектеп, техникалық және кәсіптік, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім алуы;

      2) агломерациялар орталықтарында әлемдік/өңірлік (еуразиялық) деңгейдегі университеттерді қалыптастыру, сондай-ақ әлемге танымал университеттердің филиалдарын тарту;

      3) жоғары білікті шетелдік университеттердің оқытушылары, өзге де қызмет салаларының мамандары және отандық таланттар үшін қолайлы тұрмыс жағдайларын жасау;

      4) мәдениет саласын, денсаулық сақтау жүйесін дамыту, оның ішінде Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың 2016 - 2019 жылдарға арналған "Денсаулық" мемлекеттік бағдарламасын іске асыру үшін қабылданған денсаулық сақтау инфрақұрылымын дамытудың 2026 жылға дейінгі өңірлік перспективалық жоспарларын орындау;

      5) қолжетімді және қолайлы тұрғын үйді салуды ұйымдастыру, қоғамдық көліктің жұмыс істеуі, сондай-ақ инженерлік, көліктік және әлеуметтік инфрақұрылымды салу/жаңғырту;

      6) қолайлы экологиялық жүйе (экожүйе) мен қолайлы қалалық орта құру (қалалық жинақы құрылыс, объектілердің "қадамдық" қолжетімділігі, жасыл қалалық орта және басқалар);

      7) қалалық инфрақұрылымды тиімді басқару үшін қазіргі заманғы ақпараттық жүйелерді қалыптастыру және пайдалану (қауіпсіздік, ТКШ, көлік, білім беру, денсаулық сақтау, әлеуметтік сала, экология, қаланы басқару, бизнес және т.б.) жөнінде шаралар қабылдайтын болады.

      Бұдан басқа, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың, облыстардың әкімдіктері әлемде, бірінші кезекте еуразиялық кеңістікте танымал елдің ірі және үлкен қалаларының бренділерін қалыптастырады.

      Алматы қаласының Gate City бірінші серіктес-қаласын дамыту

      Gate City бірінші серіктес-қаласын дамытудың негізгі тұжырымдамасы Алматы агломерациясының солтүстік бөлігінде Алматы қаласының жүйесіне антропогендік әсері азайтылған, экономикалық және экологиялық тепе-теңдігі жақсартылған жұмыс және тұрғын кеңістіктерінен тұратын технологиялық интеграцияланған экономикалық жүйе құру болып табылады.

      Жобаны іске асыру республикалық және жергілікті бюджет есебінен инженерлік инфрақұрылым салуды, жеке инвестицияларды тартуды, бюджет қаражаты мен жеке құрылыс салушылар есебінен тұрғын үй салуды, мемлекеттік бюджет және мемлекеттік-жекешелік әріптестік тетіктерін пайдалану есебінен әлеуметтік объектілер салуды, жұмыс күшін инженерлік инфрақұрылыммен қамтамасыз етілген индустриялық аймақтар мен кластерлік кешендер құру арқылы жұмыспен қамтамасыз етуді қамтиды.

      Бірінші кезекте 190 мың шаршы метр тұрғын үйді пайдалануға беру жоспарлануда.

      Іске асырыла бастағаннан бері республикалық бюджеттен 35,9 млрд. теңге бөлінді (инженерлік ізденістерге, қала құрылысын, жобалау алдындағы және жобалау құжаттамасын әзірлеуге, инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылым объектілерін салуға). Құрылыстың бірінші кезеңі жалпы сумен, газбен, электрмен және уақытша жолдармен қамтамасыз етілді (9 ірі объект салынды). Көлік жол айырығы жұмыстары аяқталуда. 200 МВт жылу трассасы бар қазандықты (4 іске қосу кешені) пайдалануға беру жоспарлануда.

      Жобаны іске асырудың есептік кезеңінің нәтижелері бойынша 2030 жылдан кейін Golden City, Growing City және Green City құрылысы туралы шешім қабылданады.

      "Ақылды және технологиялық өндіріс"

      Үлкен қалалардың "ақылды және технологиялық өндірісін" дамытуды "білім экономикасына" бағдарланған қаланың тұрақты өсіп келе жатқан экономикасының моделін құрумен байланыстыру қажет.

      Үлкен қалалардың қазіргі бар объективті географиялық, табиғи-климаттық және ресурстық шектеулерін ескере отырып, жаһандық қалаларға тән "білім экономикасы" секторларын басым дамыту қажет.

      Қазақстанның ірі және үлкен қалаларының экономикасы әлемнің жаһандық қалаларының озық тәжірибесін ескере отырып, өңдеуші өнеркәсіптің жоғары технологиялық секторларына (машина жасау, станок жасау, биотехнология, химия өнеркәсібі, фармацевтика) шоғырлануға тиіс.

      Бұл өндірістер ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарға (ҒЗТКЖ) жұмсалатын шығыстың жоғары деңгейімен және жұмыскерлердің STEM үлесімен (ғылыми, технологиялар, инжиниринг, математика салаларындағы жұмыскерлер), сондай-ақ жоғары жалақы төлеумен және сапалы жұмыс орындарын құру мүмкіндіктерімен сипатталады. Оларға баса назар аудару "білім экономикасына" және тұрақтылыққа бағдарланудың мәлімделген қағидаттарына сәйкес келеді. Осыған байланысты жергілікті атқарушы органдар ірі және үлкен қалаларда өнеркәсіптің осы секторларын дамытуға жәрдемдесетін болады.

      Мемлекеттік орган архитектурасы

      Қазіргі заманғы қала өзінің бәсекеге қабілеттілігін қолдау және арттыру үшін технологиялардағы және осыдан туындайтын адамдардың мінез-құлқындағы болып жатқан әлеуметтік және мәдени өзгерістерді ескеруге тиіс. Цифрлық технологиялар қалалардың бәсекеге қабілеттілігі туралы түсінікті түбегейлі өзгертеді және негізгі нарықтардан және сауда ағындарынан географиялық алшақтыққа байланысты шектеулердің әсерін төмендетуге көмектеседі.

      Қазіргі уақытқа дейін облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарында мемлекеттік орган архитектурасы болған жоқ. Сонымен бірге, "Ақпараттандыру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес мемлекеттік органдар, оның ішінде облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органдары мемлекеттік орган архитектурасын бекітуге және оны іске асыруды, дамытуды қамтамасыз етуге тиіс. Мемлекеттік орган архитектурасы жергілікті атқарушы органдардың және оған ведомстволық бағынысты ұйымдардың қызметтер көрсетуінің тиімділігін арттыруға, мемлекеттік органның ақпараттандыруға арналған шығысын оңтайландыруға, ақпараттық және талдау жүйелерінің қайталануына жол бермеуге, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды және т.б. оңтайлы таңдау мен тиімді енгізуді қамтамасыз етуге арналған. Осыған байланысты облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың әкімдіктері мемлекеттік орган архитектурасын әзірлеу және іске асыру, оны сүйемелдеуді және дамытуды қамтамасыз ету жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыратын болады.

      Креативті секторларды дамыту

      Әлемдік ЖІӨ-нің шамамен 3%-ін креативті секторлар құрайды. Жаһандық қалаларда бұл сектор 10%-тен астам болуы да мүмкін. Креативті секторларға 9 бағыт жатады, олардың ішінде түйінділері жарнамалық қызмет, сәулет, дизайн, сондай-ақ қазіргі заманғы визуалды өнер болып табылады.

      Осыған байланысты республикалық маңызы бар қалалардың, астананың және облыстардың әкімдіктері жергілікті жағдайларды ескере отырып, жылжымайтын мүлікті жеңілдікпен жалға беруді, креативті білім беруді қолдау бағдарламасын және басқаларды қамтитын экономиканың осы секторын қолдау шаралары кешенін қабылдауы қажет.

      Қалалар брендін әзірлеу және ілгерлету

      Нысаналы нарықтарда республиканың қалалары туралы бірегей өнім өндіру орталықтары, эксклюзивті игіліктер мен көрсетілетін кызметтер, саяхат үшін әлеуетті қызықты орындар туралы түсінік жоқ. Тіпті жоғары тұрмыс сапасы үшін барлық қажетті ішкі жағдайлар жасалса да, шетелдіктердің пайымында қалалардың айқын және тартымды бейнесінің болмауы олардың қалаларға баруға қызығушылығы үшін кедергілердің бірі болып табылады.

      Осыған байланысты республикалық маңызы бар қалалардың, астананың және облыстардың әкімдіктері ірі және үлкен қалалардың брендін әзірлейтін болады.

      Қаланың жол-көлік инфрақұрылымын дамыту

      Елдің ірі қалаларында жол-көлік инфрақұрылымына бірталай жүктеме түсетіні, жаңа салынған аудандарда жол желісіне қолжетімділіктің жеткіліксіз болуы және автомобиль санының көбеюіне байланысты көлік ағынының орташа жылдамдығының баяулауы байқалады.

      Осыған байланысты ірі қалалардың көліктік мастер-жоспарлары әзірленетін болады. Олар тиімділік пен өткізу қабілетін арттыру мақсатында қаланың жол желісінің топологиясын өзгерту және көлік ағынының қозғалысын реттеу сияқты қаланың тиімді жол желісін қалыптастыру жөніндегі бастамаларды; жаңа жолдарды жобалауға қоғамдық көлік пен велосипед жолдары үшін жолақтар салуды ескеретін талаптар енгізу арқылы қолданыстағы жол желісін қайта ұйымдастыруды; қоғамдық көліктің маршруттық желісін ұйымдастыруды жақсартуды; бастауыш және орта мектеп оқушыларын тасымалдау жүйесін дамытуды; жеке автокөлікті пайдаланудың тартымдылығын төмендетуді қамтитын болады.

      Көліктік байланыс

      Жергілікті атқарушы органдар Қазақстан Республикасының Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігімен бірлесіп, ФҚА орталықтарының моно- және шағын қалалармен, сондай-ақ ФҚА ықпал ету аймағындағы ауылдармен көліктік байланысты қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылдайтын болады.

      Халықаралық стандарттарға (Жапониядағы "жол станциялары" типі бойынша) сәйкес келетін транзиттік трассалардың бойынан жол маңындағы инфрақұрылым объектілерін құру жөнінде шаралар қабылданатын болады.

      Осы шаралар кешенді түрде ФҚА құрамындағы барлық елді мекендердің үйлесімді дамуына қол жеткізуге, көші-қон ағындарын жетілдіруге мүмкіндік береді.

      Мемлекеттік бағдарлама шеңберінде авариялық деполардың орнына 18 өрт сөндіру депосын салу, олардың ішінде қалаларда - 3, бес мың және одан көп тұрғыны бар, мемлекеттік өртке қарсы қызметтің өрт сөндіру бөлімшелерінен 20 км астам қашықтықта орналасқан елді мекендерде - 5, 4 сел ұстайтын бөгет, 2 селден қорғайтын жағалауды бекіту бөгеті, 4 қар ұстайтын қалқан, 1 өзен арнасын тұрақтандыру, 1 көшкінге қарсы құрылысты салу аяқталады. Сонымен қатар, республиканың 14 облысында және 3 қаласында халықты хабардар ету жүйесін кезең-кезеңмен құру жөніндегі жұмыс жүргізілетін болады.

      ФҚА құрамына кіретін моно- және шағын қалалар мен АЕМ-де инженерлік инфрақұрылымды дамыту инфрақұрылымдық жобаларды іске асыру арқылы осы елді мекендерде тұратын тұрғындардың тұрмыс сапасын жақсарту үшін жүзеге асырылатын болады.

      Инфрақұрылымдық жобалар:

      1) ТКШ объектілерін (сумен жабдықтау, кәріз объектілері, газбен, жылумен, электрмен жабдықтау жүйелері) салуды, күрделі, орташа және ағымдағы жөндеуді;

      2) инженерлік-көліктік инфрақұрылымды салуды, күрделі, орташа және ағымдағы жөндеуді (кентішілік және ауылішілік жолдар, кірме жолдар, бөгеттер, дамбалар мен көпірлер);

      3) тұрғын үй салуды және күрделі жөндеуді, авариялық тұрғын үйлерді бұзуды;

      4) елді мекендерді абаттандыруды (көшелерді, саябақтарды, гүлзарларды

      жарықтандыру және көгалдандыру, иесіз объектілерді бұзу, ҚТҚ полигондарын, қоршауларды, балалардың ойын және спорт алаңдарын абаттандыру) қамтиды. ФҚА құрамына кіретін ауылдардан орталық қалаға дейінгі жергілікті жолдарды салуға және жөндеуге ерекше назар аударылатын болады.

      Сонымен қатар, қажет болған жағдайда моно- және шағын қалалардың инженерлік инфрақұрылымын салуды және қайта жаңартуды (авариялық объектілерді ауыстыру, объектілердің болмауы) қаржыландыруға олардың мәртебесі мен тұрғын санына қарамастан (ФҚА құрамында немесе жоқ) жол беріледі.

      ФҚА құрамына кіретін моно- және шағын қалаларда экономиканы әртараптандыру және шағын және орта бизнесті дамыту кәсіпкерлікті дамыту бағдарламалары шеңберінде жүзеге асырылатын болады.

      Осы бағыт шеңберінде ФҚА құрамында кіретін моно- және шағын қалалардың экономикасын ұзақ мерзімді әртараптандыру үшін "зәкірлі" инвестициялық жобаларды (индустрияландыру бағдарламаларының құралдарын қоса алғанда) іске асыру жүзеге асырылады.

      Жергілікті атқарушы органдар мүдделі орталық мемлекеттік органдармен бірлесіп, моно- және шағын қалаларда іске асыру үшін 1-3 және одан астам "зәкірлі" инвестициялық жобаларды іріктейтін болады.

      ФҚА құрамына кіретін моно-және шағын қалалардың экономикалық әлеуетін дамыту мынадай бағыттар бойынша жүзеге асырылатын болады:

      1) моноқалаларда олардың ерекшеліктерін ескере отырып, холдингтер мен компаниялардың қосалқы және қызмет көрсететін өндірістерін, тапсырыстарын орналастыру.

      "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ компанияның ерекшеліктерін, жобаның қаржылық-экономикалық және өндірістік орындылығын ескере отырып, моноқалаларда инвестициялық жобаларды ықтимал іске асыру бойынша шаралар қабылдайды;

      2) қала түзуші кәсіпорындардың әлеуетті инвесторлармен импорт алмастыратын өнімдер (жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер) бойынша ұзақ мерзімді келісімшарттар жасасу мүмкіндігін қарау (сапалық сипаттамалары мен бәсекеге қабілетті бағаға сәйкес болған жағдайда).

      Жергілікті атқарушы органдар өңірлік кәсіпкерлер палаталарымен бірлесіп, қала түзуші кәсіпорындардың мамандануына және (импорт алмастыру және оқшаулау) қажеттілігіне сәйкес әрбір моно- және шағын қалада кемінде бір инвестициялық жобаны іске асыруға дайын әлеуетті инвесторларды іздестіру бойынша шаралар қабылдайтын болады;

      3) қолданыстағы мамандануды қалпына келтіру не жаңа мамандануды қалыптастыру үшін стратегиялық инвесторды тарту арқылы моно- және шағын қалаларда бұрынғы мамандануды қалпына келтіру.

      Сонымен қатар, жер қойнауын пайдалану саласындағы уәкілетті органмен тікелей келіссөздер негізінде пайдалы қазбалар өндірілетін кен орнын пайдалану мерзімі шектеулі кәсіпорындарға жер қойнауын пайдалану құқығын беру мүмкіндігі қаралатын болады.

      Толық барлау бойынша шараларды айқындай отырып, моно- және шағын қалаларға жақын орналасқан пайдалы қазбалардың перспективалы кен орындарын анықтау мемлекеттік тапсырма шарттары шеңберінде немесе кәсіпорынның шикізат базасын кеңейтуге мүдделі жеке инвесторлардың есебінен жүзеге асырылады.

      Инвестициялық бағдарлама әзірлей отырып жинақталған геологиялық ақпаратқа ауқымды талдау жүргізіледі және облыс әкімдіктерімен бірлесіп, өңірлердің ресурстық базасын дамыту бойынша кешенді жоспарлар жасалатын болады.

      2. ФҚА құрамына кірмейтін моно- және шағын қалаларды дамыту

      Бұл бағыт шеңберінде мынадай міндеттер шешілетін болады:

      1) ФҚА құрамына кірмейтін, тұрғындарының саны 50 мың адамнан астам моноқалаларды дамыту;

      2) шекара маңындағы моно- және шағын қалаларды іргелес аумақтарымен бірге дамыту.

      ФҚА құрамына кірмейтін, тұрғындарының саны 50 мың адамнан астам моноқалаларды дамыту

      Бұл міндетті шешу үшін:

      1) "Бизнестің жол картасы − 2025" бизнесті қолдау мен дамытудың мемлекеттік бағдарламасы, Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың 2017 − 2021 жылдарға арналған "Еңбек" мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде моно- және шағын қалалардағы шағын және орта бизнесті дамыту;

      2) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген базалық мемлекеттік және әлеуметтік көрсетілетін қызметтермен, өңірлік стандарттар жүйесімен қамтамасыз ету көзделеді.

      Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2020 − 2025 жылдарға арналған, Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың 2020 − 2025 жылдарға арналған және басқада салаларды дамытудың мемлекеттік бағдарламаларының жобаларында ФҚА құрамына кірмейтін қалаларда осы елді мекендердегі жастардың адами капиталын арттыру бойынша шаралар іске асырылады. Бұл моно- және шағын қалалардағы жастарға ірі қалалардың еңбек нарығында бәсекеге қабілетті болуға мүмкіндік береді.

      Осы қалалардағы тұрғындардың ағымдағы жұмыспен қамтылуы Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың 2017 − 2021 жылдарға арналған "Еңбек" мемлекеттік бағдарламасы, "Бизнестің жол картасы − 2025" бизнесті қолдау мен дамытудың мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде қолдау табады.

      Жалпы, ФҚА-мен моно- және шағын қалалармен байланысы жоқ шалғайдағы елді мекендерге қатысты мемлекеттік саясат олардың тұрғындарын ірі және үлкен қалаларға көшіруге, облыстардың ірі және үлкен қалаларында жалға берілетін және коммуналдық тұрғын үйлерді жаппай салуға, шалғайдағы моно- және шағын қалалар жастарының зияткерлік әлеуетін арттыруға бағытталатын болады.

      "Зәкірлік" инвестициялық жобаларды іске асыру, холдингтер мен компаниялардың, қала түзуші кәсіпорындардың қосалқы және қызмет көрсететін өндірістерін орналастыру арқылы экономиканы әртараптандыру ерекше жағдайларда мемлекеттік қолдау шараларын алады. Атап айтқанда, егер өңдеуші өнеркәсіптің жаңа өндірісінің өнімі ұзақ мерзімді перспективада экономикалық дәлелденген экспорттық әлеуетке ие болса.

      Сонымен қатар, 50 мыңнан көп тұрғыны бар моноқалаларда облыс әкімдіктері экономикалық жаңғырту (экономиканы әртараптандыру) бойынша қосымша шаралар қабылдайтын болады, өйткені бұл елді мекендерде жоғары білікті мамандар мен жұмысшылардың айтарлықтай әлеуеті бар және қала түзуші кәсіпорындардың жұмысы кенеттен тоқтаған жағдайда қызметкерлердің ірі ұжымдарын жұмысқа орналастыру қажет болады.

      Ресей Федерациясының тәжірибесі бойынша озыңқы өсу аумақтарын (бұдан әрі - ӨӨА) құру мәселелері пысықталатын болады. Ресейде ОӨА 70 жылға нақты ірі инвесторларға негізделіп құрылады.

      ОӨА пайдалы қазба орындарын зерделеуді жүргізуге және акцизделетін тауарларды өндіруге рұқсат етіледі.

      Іргелес аумақтарымен қоса шекара маңындағы моно- және шағын қалаларды дамыту

      Шекара маңындағы шағын қалаларды, оның ішінде шекара маңы ынтымақтастығы пункттерінің инфрақұрылымын, көлік-логистикалық инфрақұрылымды дамыту және абаттандыру арқылы дамыту жалғастырылатын болады.

      Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерінің және оларға (өткізу пункттеріне) іргелес елді мекендер айналасында сервистік орталықтардың инфрақұрылымын дамыту тұрғындарды жұмыспен қамту үшін қосымша мүмкіндіктерді ұйымдастыруға, сондай-ақ елдің транзиттік-көліктік әлеуетін арттыру үшін жағдайларды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

      Шекара маңы аумағында орналасқан шағын қалалар (Жаркент, Зайсан, Сарыағаш, Шардара, Шемонаиха, Мамлютка, Булаево, Жетісай), сондай-ақ Жітіқара моноқаласы Қазақстан Республикасының Үкіметі және облыстардың жергілікті атқарушы органдары қабылдаған тиісті облыстардың даму бағдарламалары мен шекара маңы аумақтарын дамытудың кешенді жоспарлары шеңберінде абаттандыру бойынша мемлекеттік қолдаудың қосымша шараларын алатын болады. Бұл осы қалалардың шекаралық және кедендік бақылаудың форпостары болып табылуына байланысты. Осыған байланысты шекара маңындағы аумақтардағы өткізу пункттерін жаңғырту жөнінде шаралар қабылданатын болады.

      Жалпы, барлық моно- және шағын қалалар бойынша ағымдағы проблемалардың өзектілігін және 5, 10, 20 жылдағы даму әлеуетін бағалауды ескере отырып, олардың даму басымдықтарын жіктеу бойынша жұмыс жүргізіледі.

      Бағалау нәтижелерін ескере отырып, жергілікті атқарушы органдар аумақтарды (облыстарды) дамыту бағдарламаларының құрамында моно- және шағын қалалардың экономикалық даму жоспарларын әзірлейтін болады.

      Жалпы, перспективалы елді мекендердің, оның ішінде ФҚА құрамындағы және ФҚА-дан тыс, тұрғыны 50 мың адамнан көп моноқалалардың, шекара маңындағы моно- және шағын қалалардың инженерлік және әлеуметтік инфрақұрылымын дамыту іске асырылып жатқан мемлекеттік бағдарламалар арқылы жүзеге асырылатын болады.

      3. АЕМ-ді дамыту

      АЕМ-ді дамыту бойынша қойылған міндеттерге қол жеткізу мынадай басым бағыттарға сәйкес жүзеге асырылатын болады:

      1) аудан орталықтарын қоса алғанда, тірек АЕМ-ді дамыту;

      2) басқа АЕМ-ді дамыту;

      3) ауылдық жердің кадрлық әлеуетін арттыру;

      4) шекара маңындағы аумақтарды дамыту.

      Ауылдық аумақтардың ағымдағы жай-күйін бағалау үшін жергілікті атқарушы органдар АЕМ-нің өндірістік, әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымдарын мониторингтеуді жүзеге асыратын болады және оның негізінде өңірлік даму саласындағы уәкілетті орган әзірлеген және бекіткен АЕМ-ді әлеуметтік-экономикалық дамыту әлеуетін айқындауға арналған өлшемшарттарына сәйкес олардың даму әлеуеті айқындалатын болады.

      Өлшемшарттар бойынша негізгі тәсілдердің бірі кластерлік тәсіл болып табылады, онда АЕМ жеке-жеке емес, оқшауланған кластер-топтар (тірек ауылдан 10-15 км радиустағы) ретінде қарастырылады, мұның өзі халықтың қамтылуы бойынша, әсіресе ортақ пайдаланылатын инфрақұрылымға қатысты жергіліктендірілген топ-кластерлер шеңберінде неғұрлым тұтас көрініс қалыптастыруға мүмкіндік береді.

      Аудан орталықтарын қоса алғанда, тірек АЕМ-ді дамыту

      Тірек АЕМ-ді дамыту "Ауыл - Ел бесігі" жобасын іске асыру шеңберінде жүзеге асырылатын болады.

      Тірек АЕМ негізінен тұрғындардың тығыздығы, инфрақұрылымның қолжетімділігі, жұмыс орындарын ұйымдастыру перспективасы және көлік логистикасы бойынша сипатталады.

      Бұл ауылдар екі санатқа бөлінеді:

      1) ФҚА құрамына кіретін ауылдар;

      2) даму әлеуеті бар, ФҚА-дан тыс ауылдар.

      Агломерациялар мен "екінші деңгейдегі" қалаларды дамыту жөніндегі жоғарыдағы кіші бөлімдерде аталып өткендей, ФҚА құрамына кіретін АЕМ өздерінің орталық-қалаларымен (инженерлік, көлік инфрақұрылымын салу/жаңғырту және басқалар) синхронды түрде қамтылатын болады.

      ФҚА құрамына кіретін және кірмейтін АЕМ бойынша "Ауыл - Ел бесігі" жобасын іске асыру жалғастырылатын болады. Бұл даму әлеуеті жоғары (тірек ауылдар) шамамен 1,1 мың АЕМ-нің әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымын жаңғыртуға мүмкіндік береді.

      "Ауыл - Ел бесігі" жобасын іске асыру тірек АЕМ-де ауыл тұрғындарының тұрмыс сапасын жақсартумен қатар оларды тірек ауылдардан 10-15 км аспайтын қашықтықтағы 2,0 мыңнан астам АЕМ үшін Қазақстан заңнамасында көзделген мемлекеттік және әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсыну орталықтары ретінде дамытуға мүмкіндік береді.

      Жалпы, "Ауыл - Ел бесігі" жобасын іске асыру үш базалық бағыт шеңберінде жүзеге асырылады, бұл - ауылдық аумақтарды жаңғырту, агроөнеркәсіптік кешенді (АӨК) дамыту және қоғамның ауылға деген көзқарасын өзгертіп, ауылдағы адам еңбегінің жоғары мәртебесін мойындау бағытында қоғамдық сананы жаңғырту.

      "Ауыл - Ел бесігі" жобасы шеңберінде мына шығыстарды қаржыландыру жөніндегі іс-шаралар көзделеді:

      1) ТКШ объектілерін (сумен жабдықтау, кәріз, газбен, жылумен, электрмен жабдықтау объектілері) күрделі, орташа және ағымдағы жөндеу;

      2) әлеуметтік-мәдени объектілерді (білім беру, денсаулық сақтау, әлеуметтік қамсыздандыру, мәдениет, спорт объектілері) күрделі және ағымдағы жөндеу;

      3) инженерлік-көліктік инфрақұрылымды (кентішілік және ауылішілік жолдар, кірме жолдар) күрделі, орташа және ағымдағы жөндеу;

      4) сумен, жылумен, газбен, электрмен жабдықтау, инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылым, спорт, мәдениет, денсаулық сақтау, білім беру жабдығы мен желілерін салу және реконструкциялау.

      Бұл ретте облыс әкімдіктері "Ауыл - Ел бесігі" жобасы шеңберінде іске асыру көзделген іс-шараларды іріктеу кезінде басқа мемлекеттік бағдарламалар бойынша қаржыландырылатын іс-шараларды алып тастауға тиіс.

      "Ауыл - Ел бесігі" жобасын іске асыру үшін АЕМ-ді іріктеуді облыс әкімдіктері АЕМ-нің әкімшілік мәртебесін, даму перспективасының болуын, тұрғындар санын, шекара маңында орналасуын және әлеуметтік-экономикалық даму әлеуетін сипаттайтын басқа да көрсеткіштерді негізге ала отырып жүзеге асырады.

      Іріктелген АЕМ тізбесі өңірлік даму жөніндегі уәкілетті органның қарауына және мақұлдауына жіберіледі.

      Осы бағытты іске асыру республикалық және жергілікті бюджеттерде көзделген қаражат шегінде, сондай-ақ басқа да көздер есебінен, өз кезегінде АЕМ-нің белгілі бір тобына қызметтер көрсететін тірек АЕМ-де кепілдендірілген мемлекеттік, әлеуметтік және коммерциялық қызметтерге қолжетімділік мәселелерін шешуге мүмкіндік береді.

      Ауылда жастардың адами капиталын дамыту жөнінде шаралар қабылданатын болады. Мәселен, аумақтарды дамыту бағдарламалары мен "Ауыл - Ел бесігі" жобасы (әлеуметтік объектілерді тірек ауылдарда шоғырландыру, тірек ауылдардың өздерін (тірек ауылдарды) 10-15 км қашықтықта қоршай орналасқан ауылдармен байланысын жақсарту) шеңберінде облыс әкімдіктері ШЖМ-ны қысқарту жөнінде шаралар қабылдайтын болады. Бұл ретте 10-11 жасқа дейінгі балалар оқитын шағын жинақталған бастауыш мектептерді қозғамай, негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектептердің қысқартылуы мүмкін екені ескерілетін болады.

      Бұдан басқа, облыс әкімдіктері білім беру ұйымдарын автокөлікпен қамтамасыз етеді, сондай-ақ білім алушыларды тұрақты негізде қауіпсіз тасымалдауды ұйымдастыруды бақылау жөніндегі қызметті жандандыратын болады.

      "Ауыл - Ел бесігі" жобасын кешенді іске асыру және мультипликативтік әсер алу мақсатында оны орындауға бірқатар орталық мемлекеттік органдар тартылатын болады.

      Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі "Ауыл - Ел бесігі" жобасын іс жүзінде іске асырудан басқа (жергілікті атқарушы органдар ұсынған әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымды салу/жаңғырту, АЕМ-ді абаттандыру жөніндегі жобаларды іріктеу; қаржы ресурстарының қажеттігін есептеу және қаржыландыру көздерін айқындау; инвестициялық жобалардың орындалуын мониторингтеу және бақылау; АЕМ Өңірлік стандарттар жүйесінің игіліктерімен және көрсетілетін қызметтерімен қамтамасыз етілуі), "Бизнестің жол картасы-2025" бизнесті қолдау мен дамытудың мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде ауылда кәсіпкерлікті қолдауды қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылдайды (қаржы қаражатына қолжетімділік; тірек АЕМ кәсіпкерлерінің (ауылдық кластерлер орталықтарының) өндірістік қуаттарын ұлғайту; тұрғындардың тұрақты жұмыспен қамтылуын ұлғайту үшін ауыл шаруашылығынан басқа түрлерін дамыту (туризм, халық кәсіпшілігі, ауыл шаруашылығы өнімін терең қайта өңдеу); ауылдық елді мекендер кәсіпкерлерінің кредиттеріне кепілдік беру үлесін 50%-тен 85 %-ке дейін ұлғайту; микроқаржы ұйымдарын ауылдық елді мекендер кәсіпкерлеріне кредит беруге тарту).

      Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіптік кешенін дамытудың 2017 - 2021 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігі бірыңғай шаруашылық кешен ретінде ауыл кластері шегінде ауыл шаруашылығы өндірісін мақсатты түрде өсіру жөніндегі шараларды іске асыратын болады. Бұл өз кезегінде АӨК субъектілері үшін қаржыландырудың қолжетімділігін, жер ресурстарын пайдаланудың тиімділігін арттыруды және басқаларын қамтамасыз етеді.

      Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың 2017 - 2021 жылдарға арналған "Еңбек" мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде АЕМ-ге мемлекеттік қолдау шаралары (шағын кредит беруді кеңейту, кредиттерге/микрокредиттерге кепілдік беру, мемлекеттік гранттар беру және басқалар) көрсетілетін болады.     

      Қазақстан Республикасының Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі жергілікті автожол инфрақұрылымын дамыту (жергілікті атқарушы органдар ұсынған: а) тірек ауылдан аудан орталығына немесе трассаға дейін, б) шағын ауылдардан олардың орталығына (тірек ауылына) дейін қатты төсемі бар жолдарды салу/қайта жаңарту жөніндегі жобаларды іріктеу, сондай-ақ АЕМ-ді ауыз сумен қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылдайтын болады.

      Қазақстан Республикасының Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі "Рухани жаңғыру" бағдарламасының шеңберінде ауылдық аумақтардың әлеуметтік ортасын жаңғырту және ең алдымен тірек АЕМ-де тұру үшін тартымды жағдайлар жасау бойынша "Ауыл - Ел бесігі" жобасын белсенді ақпараттық жария етуге жәрдемдеседі.

      Жалпы, ұзақ мерзімді перспективада республика тұрғындарының бір бөлігі (адами даму индексі жоғары елдердің үлгісі бойынша - шамамен 15-20%) ауылда тұратын болады. Бұл әлемдегі халық санының өсуі және климаттың жылынуы контексінде әлемдік азық-түлік өндірісіндегі Қазақстанның ауыл шаруашылығы рөлінің артуына байланысты.

      Бұл бірқатар басқа факторларға да байланысты: ауылдық аумақтардың экологиясы қалалық (электромагниттік өрістердің аз тозаңдануы мен қуаты және басқалары) экологияға қарағанда әлдеқайда жақсы; ауыл шаруашылығындағы еңбек өнімділігінің өсуін және қожалық ұстайтынын ескерсек, ауыл тұрғындарының табысы қалалықтарға қарағанда аз болмайды; АКТ-инфрақұрылымын ауқымды ілгерілету АЕМ-мен ірі қалалардағы цифрлық теңсіздікті теңестіреді.

      "Ауыл - Ел бесігі" жобасы бойынша АЕМ-ді кешенді дамыту тиісті мемлекеттік органдар іске асыратын басқа да бағдарламалық құжаттар шеңберінде жүзеге асырылатын болады.

      Мемлекеттік бағдарламаны іске асыру үшін облыс әкімдіктері:

      1) "Ауыл - Ел бесігі" жобасы шеңберінде тірек АЕМ-ді дамытудың жол карталарын іске асырады - әлеуметтік-экономикалық даму паспорттары (жоспарлары), оларда қол жеткізу көрсеткіштері көрсетіліп, ауыл экономикасын, инфрақұрылымды дамыту бойынша іс-шаралар көзделеді.

      "Ауыл – Ел бесігі" жобасын агроөнеркәсіптік кешенді дамыту, Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың "Еңбек" және "Бизнестің жол картасы – 2025" кәсіпкерлікті қолдау мен дамыту мемлекеттік бағдарламаларын іске асыру жолымен "Бәйтерек" ҰБХ" АҚ арқылы аграрлық бизнесті қаржыландыру бойынша шаралармен үндестіру жөнінде шаралар қабылданатын болады;

      2) электрмен, газбен жабдықтау, байланыс (телефон, интернет) желілерін салу/жаңғырту және басқа да АЕМ бойынша объектілер мен көрсетілетін қызметтерді өңірлік стандарттар жүйесінің параметрлеріне жеткізу үшін шаруашылық жүргізуші субъектілерді үйлестіру бойынша жұмыстар жүргізеді;

      3) "Дипломмен ауылға!" жобасын одан әрі іске асыру бойынша шаралар қабылдайды;

      4) Қазақстан Республикасының Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігімен бірлесіп, тірек АЕМ-нің ауылдық кластердің басқа елді мекендерімен және аудан орталықтарымен немесе республикалық/облыстық маңызы бар автомобиль жолымен (трассамен) байланысын жақсарту жөніндегі шаралар кешенін қабылдайды.

      Тірек АЕМ-де облыс әкімдіктері ауыл шаруашылығынан басқа қызметтер түрлерін (ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу, халық кәсіпшілігі, қызмет көрсету саласы және басқалар) дамытуға жәрдемдесу жөніндегі шараларды тұрақты негізде қабылдайтын болады. Сонымен қатар ауыл шаруашылығы өндірісін тұрақты жүргізу үшін жағдайларды қамтамасыз ету, ауыл тұрғындарының табысын арттыру жалғастырылатын болады.

      Тірек АЕМ-де мемлекеттік және коммерциялық қызметтер көрсету орталықтарын дамыту және құру жөнінде қосымша шаралар қабылданатын болады.

      Басқа АЕМ-ді дамыту

      Басқа АЕМ-ді дамыту қолданыстағы мемлекеттік бағдарламалар және облыстар мен аудандардың даму бағдарламалары шеңберінде жүзеге асырылатын болады.

      Бұл АЕМ бойынша жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды қолдау және дамыту, ұсақ тауарлар өндірістерін орта және ірі ауыл шаруашылығы кәсіпорындарына біріктіру, шағын бизнесті дамыту, әлеуметтік инфрақұрылым объектілерімен нормативтік қамтамасыз етуге жеткізу, ауылдық инфрақұрылымды қалыпты жағдайда қолдау жөніндегі шаралар қабылданатын болады.

      Ауылдық жерлердің кадрлық әлеуетін арттыру

      Ауылдық жерде кадрлық әлеуетті арттыру ауылдық жерде жұмыс істеуге және тұруға келген әлеуметтік сала мен агроөнеркәсіптік кешен мамандарын көтерме жәрдемақы төлеу және тұрғын үй сатып алуға немесе салуға бюджеттік кредит беру түрінде мемлекеттік қолдауды көздейді.

      Осы бағытты мемлекеттік қолдау қолданыстағы "Дипломмен ауылға!" жобасы мен облыстарды дамыту бағдарламалары шеңберінде жалғасатын болады.

      Мемлекеттік бюджеттің 4-ші деңгейінің енгізілуіне байланысты ауылдық деңгейдегі мемлекеттік қызметшілерді қосу мүмкіндігімен "Дипломмен ауылға!" жобасына қатысушылар контингентін белгіленген тәртіппен кеңейту мәселесі пысықталатын болады.

      Шекара маңындағы ауылдық аумақтарды дамыту

      Алға қойылған міндеттерге қол жеткізу:

      1) шекара маңындағы аудандардың әкімшілік-аумақтық маңыздылығын арттыру;

      2) шекара маңы ынтымақтастығы пункттерінің инфрақұрылымын дамыту және абаттандыру;

      3) шекара маңындағы аумақтардың экономикасын әртараптандыру және шағын және орта бизнесті дамыту арқылы жүзеге асырылатын болады.

      Көрсетілген бағыттарды іске асыру мемлекеттік бағдарламаларға, шекара маңы ынтымақтастығының инфрақұрылымын дамыту, өндірісті әртараптандыруды жүзеге асыру, шағын бизнестің қалыптасуын ынталандыру, жергілікті инвестициялық ахуалды жақсарту және бюджет қаражаты есебінен әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымды дамыту және бюджеттен тыс көздерді тарту арқылы облыстар мен аудандардың аумақтарын дамыту бағдарламаларына сәйкес жүзеге асырылатын болады.

      Шекара маңындағы аудандардың әкімшілік-аумақтық маңыздылығын арттыру мақсатында:

      1) Мемлекеттік шекарадан 50 км дейінгі қашықтықта орналасқан шекара маңындағы ауданының орталықтарын және тірек АЕМ-ді басым дамыту;

      2) көліктік-логистикалық инфрақұрылымды дамыту, қолда бар көліктік және транзиттік дәліздер арқылы жүк ағындарын ұлғайту;

      3) туристік-рекреациялық объектілерді, туристік инфрақұрылымды салу (реконструкциялау) және пайдалану, туризм саласындағы өңірлік және шекара маңындағы ақпараттық жүйелерді дамыту және өзара іс-қимыл жөніндегі бірлескен кәсіпорындар құру;

      4) жаңа технологияларға негізделген өнеркәсіпті, экспортқа бағдарланған және импортты алмастыратын өндірістерді дамыту, сауда мен экспорт ауқымын кеңейту, озық басқару тәжірибесін енгізу бойынша шаралар қабылданатын болады.

      Білім мен ғылымды, денсаулық сақтауды дамыту, "Цифрлық Қазақстан" мемлекеттік бағдарламалары, облыстарды дамыту бағдарламалары шеңберінде шекара маңындағы аумақтар тұрғындарының, әсіресе жастардың адами капиталын арттыру бойынша қосымша шаралар іске асырылатын болады. Бұл шекара маңындағы аумақтарындағы ауыл жастарының ірі қалалардың еңбек нарығында бәсекеге қабілетті болуына мүмкіндік береді. Шекара маңындағы аумақтардан кетуді тежеу және тіпті олардың тұрғындарының санын арттыру бойынша арнайы шаралар қабылданбайды. Бұл ретте ағымдағы жұмыспен қамту жөніндегі шаралар қолданыстағы кәсіпкерлік және халықты жұмыспен қамту бағдарламалары шеңберінде шешілетін болады.

      Шекара маңы ынтымақтастығы пункттерінің инфрақұрылымын дамыту және жайластыру мақсатында:

      1) кедендік және шекаралық инфрақұрылымды дамыту, шекаралық өткелдердің, оңайлатылған өткізу пунктерінің, бақылау-өткізу және кеден бекеттерінің, санитариялық-карантиндік, ветеринариялық, фитосанитариялық және басқа да бақылау органдарының материалдық-техникалық жарақтандырылу деңгейін арттыру;

      2) шекаралық, кедендік, иммиграциялық, экологиялық, фитосанитариялық және бақылаудың өзге де түрлерінің рәсімдерін жетілдіру;

      3) өткізу қабілетін арттыру мақсатында Мемлекеттік шекара арқылы өткізуді ұйымдастырудың технологиялық схемасын жетілдіру;

      4) экспорттық және импорттық операцияларды ресімдеу мерзімдерін қысқартуға, Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерін электрондық құжат айналымы және автоматты сәйкестендіру жүйесімен жасақтауға, кеден қоймалары мен терминалдарын жаңғыртуға ықпал ететін жағдайлар жасау шаралары қабылданатын болады.

      Шекара маңындағы аумақтардың экономикасын әртараптандыру және шағын және орта бизнесті дамыту:

      1) шекара маңындағы аумақтарда бар резервтерді және пайдаланылмайтын шаруашылық активтерді (айналымнан шығарылған, тоқтап тұрған өндірістерді және басқаларды), пайдалы қазбаларды экономикалық айналымға тарту және қолда бар инженерлік және көлік инфрақұрылымын тиімді пайдалану;

      2) өңірлерде бар ауыл шаруашылығы мақсатындағы пайдаланылмайтын жерлерді (егістіктер, оның ішінде суармалы жерлер, жайылымдар, шабындықтар, көпжылдық екпелер, тыңайған жерлер) экономикалық айналымға тарту;

      3) ауыл шаруашылығы өнімін өндіруді арттыруға, оны дайындау мен сақтауды ұйымдастыруға бағытталған мал шаруашылығы және өсімдік шаруашылығы саласындағы жобаларды іске асыру;

      4) шекара маңындағы аумақтардың шаруашылық жүргізуші субъектілері арасында өңіраралық өзара тиімді байланыстар орнату, өнеркәсіптік және ауыл шаруашылығы кооперациясы, құрылыс, қаржы, технологиялармен алмасу саласына және шектес мемлекеттердің заңнамасы мен шекара маңындағы аумақтардың режимдеріне қайшы келмейтін басқа да салаларға инвестициялар тарту мақсатында шарттар жасасу;

      5) шекаралас елдердің озық технологияларын, қазіргі заманғы машиналары мен жабдығын пайдалану арқылы шекара маңындағы сауданы, шағын және орта бизнесті дамыту бойынша шаралар қабылдау арқылы жүзеге асыралатын болады.

      Жалпы, бұл шаралар тұрғындарды жұмыспен қамту үшін қосымша мүмкіндіктерді ұйымдастыруға (құрылыс, халыққа қызмет көрсету, туризмді ұйымдастыру саласындағы жұмысқа тұрғындарды тартуға), сондай-ақ елдің транзиттік-көліктік әлеуетін арттыру және инвестицияларды, оның ішінде МЖӘ қағидаттарында тарту үшін жағдайларды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

      6. Қажетті ресурстар

      Мемлекеттік бағдарламаны қаржыландыру республикалық және жергілікті бюджет қаражаты, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де көздер есебінен және шегінде жүзеге асырылатын болады.

      млн. теңге


2020 жыл

2021 жыл

2022 жыл

2023 жыл

2024 жыл

2025 жыл

РБ*

95 636

123 151

66 415

16 348

15 736


ЖБ*

6 742

34 981

10 885

22 128

19 884


Бюджеттен тыс қаражат

15

305

318

275

58


Барлық қаражат

102 393

158 437

77 618

38 751

35 678


      *Қаражат көлемі Қазақстан
Республикасының
заңнамасына сәйкес тиісті
қаржы жылдарына
арналған республикалық және
жергілікті бюджеттердің
бекітілуі мен нақтылануына
қарай нақтыланатын болады.

      Өңірлерді дамытудың
2020 - 2025 жылдарға арналған
мемлекеттік бағдарламасына
1-қосымша

      Қалалық елді мекендерге арналған өңірлік стандарттар жүйесі

Р/с

Объектілер мен көрсетілетін қызметтердің (игіліктердің) атауы

Көрсеткіш

Объектілердің базалық қуаты және сапа көрсеткіштері

1

2

3

4

1

Жалпы білім беретін мектептер

тұрғындар санына және тиесілі контингентке байланысты

1 мың адамға 130 орын;

білім және ғылым саласындағы орталық уәкілетті органның бекітілген құрылыс, санитариялық-гигиеналық нормалары мен қағидаларына, бұйрықтарына сәйкес

2

Мектепке дейінгі білім беру ұйымдары

тұрғындар санына және тиісті контингентке байланысты

1 мың адамға 30 орын;

білім және ғылым саласындағы орталық уәкілетті органның бекітілген құрылыс, санитариялық-гигиеналық нормалары мен қағидаларына, бұйрықтарына сәйкес

3

Әртүрлі жастағы балалардың бос уақытын өткізуіне, дамуына және демалуына бағытталған қосымша білім беру ұйымдары**

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

Балаларды дамыту үшін үйірмелер мен секцияларға қолжетімділік

4

Амбулаториялық-емханалық, стационарлық және жедел медициналық көмек көрсететін денсаулық сақтау ұйымдары және (немесе) олардың құрылымдық бөлімшелері

тұрғындар санына және ағымдағы қажеттілікке байланысты

Денсаулық сақтау саласындағы орталық уәкілетті органның бекітілген құрылыс, санитариялық-гигиеналық нормалары мен қағидаларына, бұйрықтарына сәйкес

5

Дәріханалар**

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

тәулік бойы жұмыс істейтін дәріханалардың болуы

6

Кітапханалар *

тұрғындар санына байланысты

20 мың адамға 1 кітапхана;

2 оқырман орнына 4000 сақтау бірлігі

7

Қоғамдық орталықтар (Коммьюнити орталығы) - тұрғындардың бос уақытын өткізуге арналған үй-жайлар, қызығушылықтар бойынша клубтар, отбасылық және балалар клубтары, тұрғындар жиналысын өткізуге арналған үй-жайлар**

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

жалпы ауданы 300 м2(wi-fi аймағы және компьютерлік техникасы бар ойын бөлмелері, кемінде 3 жұмыскер (психолог, балалармен жұмыс жөніндегі маман, қызмет көрсетуші персонал)


1

2

3

4

8

Кинотеатрлар**

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

1 мың адамға кемінде 35 орын есебінен 1 кинотеатр

9

Спорт залдары

тұрғындар санына байланысты

1 мың адамға 80 м2 (футбол, волейбол және баскетбол алаңдарының болуы)

10

Электрмен жабдықтау

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

үздіксіз электрмен жабдықтауды қамтамасыз ету

11

Орталықтандырылған сумен жабдықтау және су бұру

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

қазіргі уақытта тұрғындарды орталықтандырылған сумен жабдықтану 94,5 %-ті, ағынды суларды тазарту 68,7 %-ті құрайды;

2025 жылға қарай тұрғындарды 100 % орталықтандырылған сумен, ағынды суларды тазартумен 85 % қамтамасыз ету жоспарлануда;

орталықтандырылған сумен жабдықтау жүйелерінің су жинау құрылыстары орналасқан жерлерде және суды бөлу желілеріне ауызсу келер алдында су сынамасын іріктеу кезеңділігін мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдары белгілейді

12

Газбен жабдықтау**

жергілікті жағдайларға байланысты

газбен жабдықтаудың болуы

13

Тұрғын үй

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

2018 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша тұрғын үй нормасы 1 адамға 21,6 м2. құрайды;

2030 жылға қарай тұрғын үй нормасы 1 адамға 30 м2 болуға тиіс.

14

Облыстық/республикалық маңызы бар жолдар

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

I, II, III техникалық санаттың болуы

15

Ішкі жолдар мен жол жарығы

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

ішкі жолдардың 100% қатты жабынмен болуға және жарықтандырылуға тиіс

16

Қоғамдық көлік

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

қолжетімді қоғамдық көліктің (автобус, электр көлігі, такси) тармақталған желісі;

қоғамдық көлікті пайдаланатын тұрғындар үлесін 2025 жылға қарай 85 %-ке дейін ұлғайту

17

Автовокзал

тұрғындар қажеттілігіне және жолаушылар мен багажды тұрақты тасымалдауды ұйымдастыру қажеттілігіне сәйкес

жолаушылар ағыны - тәулігіне 500-ден астам жолаушы жөнелтілімі, сыйымдылығы 75 адамнан асатын күту залы және билет кассалары бар күрделі ғимарат, жүргізушілерді медициналық куәландыру және алғашқы медициналық-санитариялық көмек көрсету пункттері, сақтау камералары, жолаушыларды отырғызу мен түсіруге арналған перрон, автобустардың тұрағына арналған алаңдар, автобустарды тексеруге арналған бекеттер, кемінде 5 мың шаршы метр аумақта орналасқан диспетчерлік пункттер және ана мен бала бөлмесі бар.

1 автовокзал тұрғындар саны 500 мыңнан астам адамға есептелген.

18

Автостанция

тұрғындар қажеттілігіне және жолаушылар мен багажды тұрақты тасымалдауды ұйымдастыру қажеттілігіне сәйкес

жолаушылар ағыны - тәулігіне 100-ден 500-ге дейін жолаушылар жөнелтілімі, сыйымдылығы 75 адамға дейінгі күту залы және билет кассалары бар күрделі ғимарат, сақтау камералары, жолаушыларды отырғызу мен түсіруге арналған перрон, автобустар тұрағына арналған алаңдар, кемінде 2,5 мың шаршы метр аумақта орналасқан диспетчерлік пункттер бар.

1 автостанция 300 мыңнан 500 мың адамға дейін тұрғындар санына есептелген;

19

Теміржол вокзалы

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

республикалық маңызы бар қалалар үшін "Кластан тыс" класына сәйкес теміржол вокзалдарының болуы;

облыстық маңызы бар қалалар үшін "1", "2" класына сәйкес теміржол вокзалдарының болуы;

аудандық маңызы бар қалалар үшін "3" класына сәйкес теміржол вокзалдарының болуы.

20

Әуежай

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

республикалық маңызы бар қалалар үшін 2, 3-санатты халықаралық деңгейдегі әуежайдың болуы (ИКАО);

облыстық маңызы бар қалалар үшін 1-санатты халықаралық деңгейдегі әуежайдың болуы (ИКАО);

аудандық маңызы бар қалалар үшін әуежайдың болуы санатқа бөлінбеген.

21

Стадиондар**

тұрғындар санына байланысты

сыйымдылығы кемінде 10 мың адам

22

Қоғамдық көліктің аялдама павильондары және оларға жаяу жету мүмкіндігі

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

жергілікті (ауа райы) жағдайларға байланысты қоғамдық көліктің аялдама павильондарының болуы

23

Велосипед инфрақұрылымы (велосипед жолдарын, жалға беру пункттерін, велотұрақтарды қамтитын)**

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

велосипед инфрақұрылымының болуы

24

Ойындар мен демалуға арналған алаңдар

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

тұрғын үй орамының (шағын ауданның) жалпы ауданынан кемінде 10 %

25

Гүлзарлар/бульварлар/тұрғындар демалатын бақтар ("жасыл кеңістіктер")

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

әрбір тұрғын үшін 300 метр радиуста жасыл желектердің қолжетімділігі (1,25 га, бірақ қаланың қоныстану аумағы ауданынан кемінде 10 %

26

Үй жануарларын серуендетуге және үйретуге арналған алаңдар**

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

республикалық, облыстық маңызы бар қалалар үшін жалпы алаңы кемінде 400-600 м2 (үй жануарларын серуендету және үйрету үшін бейімделген аумақтардың болуы)

27

Тұрақтар (қоғамдық)**

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

республикалық маңызы бар қалалар үшін - тіркелген көлік құралдарының кемінде 30 %-і;

облыстық маңызы бар қалалар үшін - тіркелген көлік құралдарының кемінде 20 %-і;

28

Паркингтер **

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

республикалық маңызы бар қалалар үшін - тіркелген көлік құралдарының кемінде 20 %-і;

облыстық маңызы бар қалалар үшін - тіркелген көлік құралдарының кемінде 10 %-і

29

АОС, ГАОС**


тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

қауіпсіз орналасуын ескере отырып, АОС-ның, ГАОС-ның болуы;

республикалық маңызы бар қалалар үшін электр машиналарына отын құюдың болуы

30

ТҚКС, автомобиль жуу орындары **

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

тұрғын емес массивтерде ТҚКС-ның, автомобиль жуу орындарының болуы

31

Көрсетілетін байланыс қызметтерінің қолжетімділігі:

телефон байланысы

интернет желісіне кеңжолақты қолжетімділік

тұрғындар санына байланысты

телефон байланысы - тіркелген сымды байланыс желілері және сымсыз технологиялар - 2G, 3G, 4G;

Интернет желісіне кеңжолақты қолжетімділік - ADSL, FTTН, 3G, 4G технологиялары арқылы

32

Ашық қолжетімді Wi-Fi аймағы **

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

ашық қолжетімді Wi-Fi аймағының болуы (қоғамдық көліктерде, сауда орталықтарында, автобус аялдамаларында тегін, сымсыз интернетпен қамтамасыз етілген орындар)

33

Пошта байланысы бөлімшесі

тұрғындар санына байланысты

20-40 мың адамға 1 объект (операциялық залдың, әкімшілік үй-жайлардың, күту залының, банкоматтың болуы)

34

"Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясы" коммерциялық емес акционерлік қоғамының бөлімі

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

"Азаматтарға арналған үкімет" МК КЕ АҚ-ның болуы


35

Кәсіпкерлерге қызмет көрсету орталығы

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

халықты КҚКО көрсетілетін қызметтермен қамту

36

Учаскелік полиция пункті

тұрғындар санына байланысты

УПП учаскелік инспекторлар мен олардың көмекшілерінің қызметін ұйымдастыруға арналған ІІО-ның ресми үй-жайы (ғимараты) болып табылады.

УПП бір қызметкерге 7,5 шаршы метр есебінен учаскелік инспекторларға, олардың көмекшілеріне арналған жұмыс кабинеттерінен, азаматтарды қабылдау және жұртшылықпен жұмыс істеу бөлмесінен, жеткізілгендерге арналған үй-жайдан, демалыс бөлмесінен (жеке), санитариялық тораптан тұрады.

УПП жеке тұрған ғимаратта құрылады, ал бір ғимаратта кәсіпорындармен, ұйымдармен немесе тұрғын үйлерде орналасқан кезде жеке кіретін есігі болуға тиіс. Бұл ретте мүмкіндігінше УПП әкімшілік учаскенің (шағын ауданның) ортасында орналастыру ұсынылады.

37

Өртке қарсы қызмет бөлімшелерінің болуы

тұрғындар санына байланысты

бірінші өрт сөндіру бөлімшесінің шақыру орнына бару уақытын 10 минуттан асырмай қамтамасыз ету

38

Банк бөлімшелері**

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

банк бөлімшелері мен банкоматтардың болуы

39

Заң консультациялары/нотариус **

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

жұмыс істеп жүрген адвокаттардың, нотариаттық кеңсесінің болуы

40

Тұрмыстық қызмет көрсету кәсіпорындары **

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

кемінде 2-3 жұмыс орны (киім тігу және жөндеу және аяқ киім жөндеу объектілерінің болуы)

41

Кір жуатын орындар, химиялық тазалау **

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

республикалық, облыстық маңызы бар қалалар үшін - ауысымда кемінде 50 кг киім-кешек қуаты бар объект

42

Қоғамдық моншалар **

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

кемінде 20 орын

43

Қоғамдық дәретханалар

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

кемінде 10 аспап қоғамдық дәретханалардың немесе биодәретхананың болуы

44

Қоғамдық тамақтану **

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

жалпы саны кемінде 100 орын болуға тиіс (асхананың, дәмхананың, тез тамақтану объектілерінің болуы)

45

Фудмаркеттер **

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

жаңа піскен жемістер, көкөністер, нан-тоқаш, сүт және ет өнімдерін сатып алуға болатын шағын жабық базарлардың болуы

46

Азық-түлік тауарлары дүкендері **

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

республикалық маңызы бар қалалар үшін - жалпы сауда алаңы кемінде 1000 м2;

облыстық маңызы бар қалалар үшін - жалпы сауда алаңы кемінде 500 м2;

аудандық маңызы бар қалалар үшін - жалпы сауда алаңы кемінде 300 м2

47

Өнеркәсіптік тауарлар дүкендері **

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

республикалық маңызы бар қалалар үшін - жалпы сауда алаңы кемінде 800 м2;

облыстық маңызы бар қалалар үшін - жалпы сауда алаңы кемінде 400 м2;

аудандық маңызы бар қалалар үшін - жалпы сауда алаңы кемінде 200 м2

48

Көшеде сауда-саттық жүргізуге арналған сауда павильондары (көкөніс, гүл, газет) **

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

көшеде сауда саттық жүргізу үшін жабдықталған сауда дүңгіршектерінің болуы

49

Аспаздық дүкендер **

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

жалпы сауда алаңы кемінде 50 м2

50

Қонақүйлер **

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

республикалық және облыстық маңызы бар қалалар үшін - сыйымдылығы кемінде 10 нөмір;

шағын қалалар, курорттық, туристік және спорттық аймақтар үшін - сыйымдылығы кемінде 6 нөмір;

51

Тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау, өңдеу және кәдеге жарату:

- бөлек жинауға арналған контейнерлерді орнату;

- қоқыс сұрыптау кешендерін орнату;

- қайталама шикізаттарды қабылдау пункттеріне жер учаскелерін бөлу және оларды орнату;

- ТҚҚ орналастыру үшін полигондар салу және жер учаскелерін бөлу.

тұрғындар санына ТҚҚ полигондарының толуына байланысты

Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың халқын қалдықтарды жинау және тасымалдау бойынша көрсетілетін қызметтермен қамту 2018 жылы - 72 %-ті, ТҚҚ өңдеу үлесі - 11,51 %-ті құрады.

Қазақстанның "жасыл" экономикаға көшуі жөніндегі тұжырымдамаға сәйкес 2030 жылға қарай халық ТҚҚ шығарумен 100 % қамтамасыз етілуге тиіс, 2030 жылға қарай қалдықтарды өңдеу үлесі 40 %-ке жеткізілуі қажет;

2030 жылға қарай ТҚҚ полигондарының 95%-і экологиялық талаптарға және санитариялық қағидаларға сәйкес болуға тиіс.

      Ескертпе:

      Қалалық елді мекендер үшін объектілер мен көрсетілетін қызметтер (игіліктер) тізбесі 1 жоспарлау секторына (10 мың адам) есептелген;

      * 10 жоспарлау секторына дейін есептегенде 1 объект;

      * ұсынылатын объектілер мен көрсетілетін қызметтердің тізбесі

      Аудан орталықтарына арналған өңірлік стандарттар жүйесі

Р/с

Объектілер мен көрсетілетін қызметтердің (игіліктердің) атауы

Көрсеткіш

Объектілердің базалық қуаты және сапа көрсеткіштері

1

2

3

4

1

мектеп жанындағы интернаты бар жалпы білім беретін мектептер

тұрғындар санына және тиесілі контингентке байланысты

1 мың адамға 130 орын;

Білім және ғылым саласындағы орталық уәкілетті органның бекітілген құрылыс, санитариялық-гигиеналық нормалары мен қағидаларына, бұйрықтарына сәйкес

2

мектепке дейінгі білім беру ұйымдары

тұрғындар санына және тиісті контингентке байланысты

1 мың адамға 30 орын;

Білім және ғылым саласындағы орталық уәкілетті органның бекітілген құрылыс, санитариялық-гигиеналық нормалары мен қағидаларына, бұйрықтарына сәйкес

3

әртүрлі жастағы балалардың бос уақытын өткізуіне, дамуына және демалуына бағытталған қосымша білім беру ұйымдары

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

балаларды дамыту үшін үйірмелер мен секцияларға қолжетімділік

4

денсаулық сақтау ұйымдары:

аудандық аурухана,

емхана

тұрғындар санына және ағымдағы қажеттілікке байланысты

Денсаулық сақтау саласындағы орталық уәкілетті органның бекітілген құрылыс, санитариялық-гигиеналық нормалары мен қағидаларына, бұйрықтарына сәйкес

5

дәріханалар*

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

тәулік бойы жұмыс істейтін дәріхананың болуы

6

кітапхана

халық санына байланысты

10 мың адамға 1 кітапхана және 3 оқырман орнына 4500 сақтау бірлігі;

0,3 оқырман орнына 500 сақтау бірлігі қосымша қоры бар орталық кітапхана;

аудан орталығы кітапханасы деңгейінде әдебиеттерді берудің жылжымалы пункті;

7

мәдени-демалыс ұйымы

тұрғындар санына байланысты

стационарлық мәдени-демалыс кешені: халық саны 2000-5000 адам болған кезде 1000 адамға 190-230 орын; халық саны 5000 адамнан көп болған кезде 1000 адамға 140-190 орын;

әлеуметтік және коммерциялық қызметтер көрсету үшін алаңдарды қамтамасыз ету (Коммьюнити орталығы)*


1

2

3

4




интернетке қолжетімділік бар компьютерлік орталық (көпфункционалды құрылғы)*

8

кинотеатр немесе кинозал*


тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

халық саны 3000 адамнан астам болған кезде 1000 адамға 35 орын есебінен 1 кинотеатр немесе кинозал

9

спорт залдары

тұрғындар санына байланысты

1000 адамға 80 м2 (футбол, волейбол және баскетбол алаңдарының болуы)

10

электрмен жабдықтау

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

үздіксіз электрмен жабдықтауды қамтамасыз ету

11

орталықтандырылған сумен жабдықтау

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

тұрғындар саны 10 000 адамнан астам елді мекендерге су бұру жүйесі орталықтандырылған сумен жабдықтаумен толық қамтамасыз етілуге тиіс;

орталықтандырылған сумен жабдықтау жүйелерінің су жинау құрылыстары орналасқан жерлерде және суды бөлу желілеріне ауызсу келер алдында су сынамасын іріктеу кезеңділігін мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдары белгілейді

12

газбен жабдықтау

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

жергілікті жағдайларға байланысты

13

облыс орталығына дейінгі қатты жабындысы бар жол

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

облыс орталығына дейінгі қатты жабыны бар жол 100 % жақсы және қанағаттанарлық жай-күйде болуға тиіс

14

ішкі жолдар және жол жарығы*

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

ішкі жолдардың кемінде 50%-і қатты жабынды болуға және жарықтандырылуға тиіс

15

жаяу жүргіншілер жолдары *

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

жол инфрақұрылымы болған кезде (қатты жабындысы бар жол) жаяу жүргіншілер жолдарын олардың орналасу схемасына сәйкес міндетті түрде орналастыру

16

Автостанция

тұрғындар қажеттілігіне және жолаушылар мен багажды тұрақты тасымалдауды ұйымдастыру қажеттілігіне сәйкес

жолаушылар ағыны - тәулігіне 100-ден 500-ге дейін жолаушылар жөнелтілімі, сыйымдылығы 75 адамға дейінгі күту залы және билет кассалары бар күрделі ғимарат, сақтау камералары, жолаушыларды отырғызу мен түсіруге арналған перрон, автобустар тұрағына арналған алаңдар, кемінде 2,5 мың шаршы метр аумақта орналасқан диспетчерлік пункттер бар

17

Жолаушыларға қызмет көрсету пункті

тұрғындар қажеттілігіне және жолаушылар мен багажды тұрақты тасымалдауды ұйымдастыру қажеттілігіне сәйкес

жол жүру құжаттарын (билеттерді) сатып алу, жолаушылардың автобустардың келуін күтуі және отырғызу-түсіру үшін арналған тәуліктік жөнелтілімі 100 адамға дейін және сыйымдылығы 10 адамға дейін болатын құрылыспен бірге жол бойындағы белдеуде жайластырылған учаскесі бар жолаушыларға қызмет көрсету пункті автовокзалдары немесе автостанциялары жоқ елді мекендерде ұйымдастырылады.

18

Қоғамдық көлік *

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

тұрғындар қоғамдық көлікке (автобус, такси, микроавтобус) қолжетімділігі

19

Автомобильге жанармай құю станциясы *

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

қауіпсіз орналасуын ескере отырып, ЖҚС-ның болуы;

20

Байланыс қызметтерінің қолжетімділігі:

телефон байланысы

интернет желісіне кеңжолақты қолжетімділік

тұрғындар санына байланысты

телефон байланысы - тіркелген сымды байланыс желілері және сымсыз технологиялар - 2G, 4G;

интернет желісіне кеңжолақты қолжетімділік - ADSL, 3G, 4G технологиялары арқылы

21

пошта байланысы бөлімшесі

тұрғындар санына байланысты

тұрғындар саны 2-20 мың адам болған кезде 1 объект

22

"Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясы" коммерциялық емес акционерлік қоғамының бөлімі

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

"Азаматтарға арналған үкімет" МК КЕ АҚ-ның болуы


23

кәсіпкерлікті қолдау орталығы

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

халықты КҚО көрсететін қызметтермен қамту

24

учаскелік полиция пункті

тұрғындар санына байланысты

УПП учаскелік инспекторлар мен олардың көмекшілерінің қызметін ұйымдастыруға арналған ІІО-ның ресми үй-жайы (ғимараты) болып табылады.

УПП бір қызметкерге 7,5 шаршы метр есебінен учаскелік инспекторларға, олардың көмекшілеріне арналған жұмыс кабинеттерінен, азаматтарды қабылдау және жұртшылықпен жұмыс істеу бөлмесінен, жеткізілгендерге арналған үй-жайдан, демалыс бөлмесінен (жеке), санитариялық тораптан тұрады.

УПП жеке тұрған ғимаратта құрылады, ал бір ғимаратта кәсіпорындармен, ұйымдармен немесе тұрғын үйлерде


1

2

3

4




орналасқан кезде жеке кіретін есігі болуға тиіс. Бұл ретте мүмкіндігінше УПП әкімшілік учаскенің (шағын ауданның) ортасында орналастыру ұсынылады.

25

өртке қарсы қызмет бөлімшелерінің болуы

тұрғындар санына байланысты

бірінші өрт сөндіру бөлімшесінің шақыру орнына бару уақытын 10 минуттан асырмай қамтамасыз ету

26

екінші деңгейдегі банктердің филиалдары, сондай-ақ банк қызметтерінің жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар*

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

банк бөлімшелері мен банкоматтардың болуы

27

нотариус*

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

нотариаттық кеңсесінің болуы

28

қоғамдық тамақтану *

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

жалпы саны кемінде 50 орын болуға тиіс (асхананың, дәмхананың, тез тамақтану объектілерінің болуы)

29

қоғамдық монша*

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

халық санына байланысты кемінде 30 орын

30

азық-түлік тауарлары дүкені*

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

жалпы сауда алаңының кемінде 300 м2

31

өнеркәсіптік тауарлар дүкені *

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

жалпы сауда алаңының кемінде 200 м2

32

Тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау, өңдеу және кәдеге жарату:

- ТҚҚ бөлек жинауға арналған контейнерлерді орнату;

- металл күл-қож қалдықтарына арналған контейнерлерді орнату;

- қалдықтарды уақытша сақтау алаңдарына жер учаскелерін бөлу;

- ТҚҚ қоқыс сұрыптау кешендеріне жер учаскелерін бөлу және оларды орнату;

- қайталама шикізаттарды қабылдау пункттеріне жер учаскелерін бөлу және оларды орнату;

- ТҚҚ орналастыру үшін полигондар салу және жер учаскелерін бөлу.

тұрғындар санына байланысты

Қазақстанның "жасыл" экономикаға көшуі жөніндегі тұжырымдамаға сәйкес 2030 жылға қарай тұрғындар ТҚҚ шығарумен 100% қамтамасыз етілуге тиіс, 2030 жылға қарай қалдықтарды өңдеу үлесі 40 %-ке жеткізілуі қажет;

2030 жылға қарай ТҚҚ полигондарының 95 %-і экологиялық талаптарға және санитариялық қағидаларға сәйкес болуға тиіс.

      Ескертпе:

      * ұсынылатын объектілер мен көрсетілетін қызметтердің тізбесі

      Ауылдық округтер орталықтарына, оның ішінде тірек ауылдық елді мекендерге арналған өңірлік стандарттар жүйесі

Р/с

Объектілер мен көрсетілетін қызметтердің (игіліктердің) атауы

Көрсеткіш

Объектілердің базалық қуаты және сапа көрсеткіштері

1

2

3

4

1

жақын маңдағы ауылдардың балалары тасымалданатын жалпы білім беретін мектеп (шағын жинақталған емес)

тұрғындар санына және тиесілі контингентке байланысты

1 мың адамға 130 орын;

білім және ғылым саласындағы орталық уәкілетті органның бекітілген құрылыс, санитариялық-гигиеналық нормалары мен қағидаларына, бұйрықтарына сәйкес

2

мектепке дейінгі білім беру ұйымы

(МБҰ немесе шағын орталық)

тұрғындар санына және тиесілі контингентке байланысты

1 мың адамға 30 орын;

тұрғындар саны 1 мың адамнан аз болған кезде шағын орталық;

Білім және ғылым саласындағы орталық уәкілетті органның бекітілген құрылыс, санитариялық-гигиеналық нормалары мен қағидаларына, бұйрықтарына сәйкес

Жыл сайын техникалық жай-күйін тексеру актісі жасалады

3

денсаулық сақтау ұйымдары:

дәрігерлік амбулатория (ДА) немесе фельдшерлік-акушерлік пункт (ФАП)

тұрғындар санына және ағымдағы қажеттілікке байланысты

Денсаулық сақтау саласындағы орталық уәкілетті органның бекітілген құрылыс, санитариялық-гигиеналық нормалары мен қағидаларына, бұйрықтарына сәйкес

4

дәріханалар *

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

дәріхананың болуы

5

кітапхана

тұрғындар санына байланысты

тұрғындар саны 1 мың адамнан астам болған кезде 1 кітапхана - 5-6 оқырман орны

6

стационарлық мәдени-демалыс кешені

тұрғындар санына байланысты

тұрғындар саны 1 мың адамнан астам болған кезде стационарлық мәдени-демалыс кешені;

тұрғындар саны 1 мың адамнан аз болған кезде жылжымалы мәдени-демалыс кешені

7

спорт залдары

тұрғындар санына байланысты

1 мың адамға 80 м2 (футбол, волейбол және баскетбол алаңдарының болуы)

8

электрмен жабдықтау

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

үздіксіз электрмен жабдықтауды қамтамасыз ету

1

2

3

4

9

орталықтандырылған сумен жабдықтау

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

1000-нан астам адамы бар ауылдарда тұрғындармен келісу бойынша желілерді тұтынушылар шекарасына дейін жеткізу арқылы толық орталықтандырылған жүйе жүргізу;

орталықтандырылған сумен жабдықтау жүйелерінің су жинау құрылыстары орналасқан жерлерде және суды бөлу желілеріне ауызсу келер алдында су сынамасын іріктеу кезеңділігін мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдары белгілейді

10

газбен жабдықтау*

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

жергілікті жағдайларға байланысты

11

аудан орталығына дейінгі қатты төсемі бар жол

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

аудан орталығына дейінгі қатты төсемі бар жол 100% қанағаттанарлық жай-күйде болуға тиіс;

жолдағы уақыт: ауылдық округ орталығынан аудан орталығына дейін 60-120 минутты құрауға тиіс*

12

ішкі жолдар және жол жарығы*

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

ішкі жолдардың кемінде 20 %-і қатты жабынды болуға және жарықтандырылуға тиіс

13

автостанция

тұрғындар қажеттілігіне және жолаушылар мен багажды тұрақты тасымалдауды ұйымдастыру қажеттілігіне сәйкес

жолаушылар ағыны - тәулігіне 100-ден 500-ге дейін жолаушылар жөнелтілімі, сыйымдылығы 75 адамға дейінгі күту залы және билет кассалары бар күрделі ғимарат, сақтау камералары, жолаушыларды отырғызу мен түсіруге арналған перрон, автобустар тұрағына арналған алаңдар, кемінде 2,5 мың шаршы метр аумақта орналасқан диспетчерлік пункттер бар

14

жолаушыларға қызмет көрсету пункті

тұрғындар қажеттілігіне және жолаушылар мен багажды тұрақты тасымалдауды ұйымдастыру қажеттілігіне сәйкес

жол жүру құжаттарын (билеттерді) сатып алуға, жолаушылардың автобустардың келуін күтуіне және отырғызу-түсіруге арналған, тәуліктік жөнелтілімі 100 адамға дейін және сыйымдылығы 10 адамға дейін болатын құрылыспен бірге жол бойындағы белдеуде жайластырылған учаскесі бар жолаушыларға қызмет көрсету пункті автовокзалдары немесе автостанциялары жоқ елді мекендерде ұйымдастырылады.


1

2

3

4

15

байланыс қызметтерінің қолжетімділігі:

телефон байланысы

интернет желісіне қолжетімділік

тұрғындар санына байланысты

телефон байланысы - тіркелген сымды байланыс желілері және сымсыз технологиялар - 2G;

интернет желісіне қолжетімділік - CDMA/EVDO технологиясы арқылы

16

пошта байланысы бөлімшелері

тұрғындар санына байланысты

тұрғындар саны кемінде 2 мың адам болған жағдайда 1 объект

17

"Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясы" коммерциялық емес акционерлік қоғамы мамандарының келуі

"Азаматтарға арналған үкімет" МК КЕ АҚ филиалы мамандарының келуі

аудан орталығынан 30 км және одан да ұзақ жерде орналасқан ауылдық округтер орталықтарына мемлекеттік қызметтер көрсету үшін ауданның жергілікті атқарушы органы бекіткен кесте бойынша, бірақ айына бір реттен сиретпей

18

кәсіпкерлікті қолдаудың мобильді орталықтары

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

тұрғындары КҚО көрсететін қызметімен қамту

19

әкімдік ғимаратындағы өзіне-өзі қызмет көрсету аймағы

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

тұрғындар үшін консультациялар ұйымдастыру

20

учаскелік полиция пункті

тұрғындар санына байланысты

УПП учаскелік инспекторлар мен олардың көмекшілерінің қызметін ұйымдастыруға арналған ІІО-ның ресми үй-жайы (ғимараты) болып табылады.

УПП бір қызметкерге 7,5 шаршы метр есебінен учаскелік инспекторларға, олардың көмекшілеріне арналған жұмыс кабинеттерінен, азаматтарды қабылдау және жұртшылықпен жұмыс істеу бөлмесінен, жеткізілгендерге арналған үй-жайдан, демалыс бөлмесінен (жеке), санитариялық тораптан тұрады.

УПП жеке тұрған ғимаратта құрылады, ал бір ғимаратта кәсіпорындармен, ұйымдармен немесе тұрғын үйлерде орналасқан кезде жеке кіретін есігі болуға тиіс. Бұл ретте мүмкіндігінше, УПП әкімшілік учаскенің (шағын ауданның) ортасында орналастыру ұсынылады.


21

өртке қарсы қызмет бөлімшелерінің болуы

тұрғындар саны 5 мың адамнан асатын

Бірінші өрт сөндіру бөлімшесінің шақыру орнына бару уақытын 20 минуттан асырмай қамтамасыз ету. Өртке қарсы қорғауды құрылған өрт сөндіру бөлімшесінің бірі оның оңтайлы географиялық орналасуы кезінде 20 километр радиустағы бірнеше елді мекендердің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін жағдайды негізге ала отырып қамтамасыз ету орынды.

жергілікті атқарушы органдар құратын өрт сөндіру бекеттерінің немесе ерікті өрт сөндіру құралымдарының болуы

тұрғындар саны 5 мың адамнан аз

22

азық-түлік тауарлары дүкені *

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

жалпы сауда алаңы кемінде 100 м2

23

өнеркәсіптік тауарлар дүкені *

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

жалпы сауда алаңы кемінде 50 м2

24

Тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау, өңдеу және кәдеге жарату:

- ТҚҚ бөлек жинауға арналған контейнерлерді орнату;

- металл күл-қож қалдықтарына арналған контейнерлерді орнату;

- ТҚҚ қоқыс сұрыптау кешендерін орнату;

- қайталама шикізаттарды қабылдау пункттеріне және қолдықтарды уақытша сақтау алаңдарына жер учаскелерін бөлу;

- ТҚҚ орналастыру үшін полигондар салу және жер учаскелерін бөлу.

тұрғындар санына байланысты

Қазақстанның "жасыл" экономикаға көшуі жөніндегі тұжырымдамаға сәйкес 2030 жылға қарай тұрғындар ТҚҚ шығарумен 100 % қамтамасыз етілуге тиіс, 2030 жылға қарай қалдықтарды өңдеу үлесін 40 %-ке жеткізілуі қажет;

2030 жылға қарай ТҚҚ полигондарының 95 %-і экологиялық талаптарға және санитариялық қағидаларға сәйкес болуға тиіс.

      Ескертпе:

      * ұсынылатын объектілер мен көрсетілетін қызметтердің тізбесі

      Қалған ауылдық елді мекендерге арналған өңірлік стандарттар жүйесі

Р/с

Объектілер мен көрсетілетін қызметтердің (игіліктердің) атауы

Көрсеткіш

Объектілердің базалық қуаты және сапа көрсеткіштері

1

2

3

4

1

бастауыш мектеп, негізгі мектеп, орта мектеп және (немесе) білім алушыларды жақын орналасқан мектепке дейін және кері тегін жеткізу

оқушылар санына байланысты

1 мың адамға 130 орын;

Білім және ғылым саласындағы орталық уәкілетті органның бекітілген құрылыс, санитариялық-гигиеналық нормалары мен қағидаларына, бұйрықтарына сәйкес

2

мектепке дейінгі білім беру ұйымдары (шағын орталық)

тұрғындар санына және тиесілі контингентке байланысты

Білім және ғылым саласындағы орталық уәкілетті органның бекітілген құрылыс, санитариялық-гигиеналық нормалары мен қағидаларына, бұйрықтарына сәйкес шағын орталықтардың болуы

3

денсаулық сақтау ұйымдары: фельдшерлік-акушерліқ пункт (ФАП) немесе медициналық пункт (МП)

тұрғындар санына және ағымдағы қажеттілікке байланысты

Денсаулық сақтау саласындағы орталық уәкілетті органның бекітілген құрылыс, санитариялық-гигиеналық нормалары мен қағидаларына, бұйрықтарына сәйкес

4

дәріхана дүңгіршегі*

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

дәріхана дүңгіршегінің болуы

5

электрмен жабдықтау

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

үздіксіз электрмен жабдықтауды қамтамасыз ету

6

орталықтандырылған сумен жабдықтау

тұрғындар санына байланысты

200-ден 500 адамға дейінгі ауылдарда тұрғындармен келісу

бойынша сумен жабдықтаудың оңайлатылған жүйесін жүргізу (су колонкаларын орната отырып, негізгі көшелерді ғана орталықтандыру, әлеуметтік маңызы бар объектілерді орталықтандырылған жүйеге қосу);

500-ден 1000 адамға дейінгі ауылдарда тұрғындармен келісу бойынша желілерді тұтынушылар шекараларына дейін жеткізу мүмкіндігі бар орталықтандырылған жүйе (су колонкаларымен) жүргізу;

1000-нан астам адамы бар ауылдарда тұрғындармен келісу бойынша желілерді тұтынушылар шекарасына дейін жеткізу арқылы толық орталықтандырылған жүйе жүргізу;



1

2

3

4




тұрғындар саны 200 адамнан аз болған кезде су тазартудың кешенді блок-модулі;

орталықтандырылған сумен жабдықтау жүйелерінің су жинау құрылыстары орналасқан жерлерде және суды бөлу желілеріне ауызсу келер алдында су сынамасын іріктеу кезеңділігін мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдары белгілейді

7

ауылдық округ орталығына дейінгі қатты жабындысы бар жол; ауыл ішіндегі қиыршық тас төселген жол

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

жыл бойғы қолжетімділікті және автокөліктің, әсіресе жүк көлігінің қарқынды қозғалысы жүктемесін ескере отырып, жергілікті жағдайларға байланысты;

жол жүру уақыты: ауылдан ауылдық округтің орталығына дейін 30-45 минут болуға тиіс*

8

жолаушыларға қызмет көрсету пункті

тұрғындар қажеттілігіне және жолаушылар мен багажды тұрақты тасымалдауды ұйымдастыру қажеттілігіне сәйкес

жол жүру құжаттарын (билеттерді) сатып алуға, жолаушылардың автобустардың келуін күтуіне және отырғызу-түсіруге арналған, тәуліктік жөнелтілімі 100 адамға дейін және сыйымдылығы 10 адамға дейін болатын құрылыспен бірге жол бойындағы белдеуде жайластырылған учаскесі бар жолаушыларға қызмет көрсету пункті автовокзалдары немесе автостанциялары жоқ елді мекендерде ұйымдастырылады

9

көрсетілетін байланыс қызметтерінің қолжетімділігі:

телефон байланысы

интернет желісіне қолжетімділік

тұрғындар санына байланысты

телефон байланысы - тіркелген сымды байланыс желілері және сымсыз технологиялар - 2G (халық саны 500 адамнан көп болған кезде);

интернет желісіне қолжетімділік - спутниктік байланыс арқылы


1

2

3

4

10

өртке қарсы қызмет бөлімшелерінің болуы жергілікті атқарушы органдар құратын өрт сөндіру бекеттерінің немесе ерікті өрт сөндіру құралымдарының болуы

тұрғындар саны 5 мың адамнан асатын тұрғындар саны 5 мың адамнан аспайтын

Бірінші өрт сөндіру бөлімшесінің шақыру орнына бару уақытын 20 минуттан асырмай қамтамасыз ету. Өртке қарсы қорғауды құрылған өрт сөндіру бөлімшесінің бірі оның оңтайлы географиялық орналасуы кезінде 20 километр радиустағы бірнеше елді мекендердің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін жағдайды негізге ала отырып қамтамасыз ету орынды

11

аралас тауарлар дүкендері *

тұрғындар қажеттілігіне сәйкес

жалпы сауда алаңы кемінде 50 м2

12

Тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау, өңдеу және кәдеге жарату:

- қайталама шикізаттарды қабылдау пункттеріне жер учаскелерін бөлу және оларды орнату;

- ауыстырып тиеу пункттерін (одан әрі шығару үшін ТҚҚ-ны уақытша орналастыру алаңдарын) орнату

тұрғындар санына байланысты 50 км радиуста

Қазақстанның "жасыл" экономикаға көшуі жөніндегі тұжырымдамаға сәйкес 2030 жылға қарай тұрғындар ТҚҚ шығарумен 100% қамтамасыз етілуге тиіс, 2030 жылға қарай қалдықтарды өңдеу үлесін 40 %-ке жеткізілуі қажет;

2030 жылға қарай ТҚҚ полигондарының 95 %-і экологиялық талаптарға және санитариялық қағидаларға сәйкес болуға тиіс


      Ескертпе:

      * ұсынылатын объектілер мен көрсетілетін қызметтердің тізбесі

      Өңірлерді дамытудың
2020 - 2025 жылдарға арналған
мемлекеттік бағдарламасына
2-қосымша

      Функционалдық қалалық аудандардың құрамы

р/с

ФҚА орталықтары

ФҚА құрамындағы елді мекеннің атауы (тұрғындар саны, мың адам) (2019 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша)

1

2

3

агломерациялар

1

Нұр-Сұлтан қ.

Ақкөл қ. (13,7), Қосшы а. (34,3), Қоянды а. (19,5), Қараөткел а. (20,5), Талапкер а. (13,8), Ақмол а. (11,5), Жібек жолы а. (6,3), Қабанбай батыр а. (6,3), Қаражар а. (5,4), Ыбырай Алтынсарин а. (3,3), Бозайғыр а. (3,0), Софиевка а. (3,1), Қажымұқан а. (2,9), Қызылсуат а. (2,7), Арайлы а. (2,4), Тайтөбе а. (2,1), Нұр-Есіл а. (2,2), Р. Қошқарбаев атындағы а. (1,7), Қызылжар а. (1,2), Төңкеріс а. (1,2), Волгодоновка а. (1,1), Ынтымақ а. (1,0), Шұбар а. (1,1), Төңкеріс ст. (0,9), Ақ қайын а. (0,7), Жалтыркөл а. (0,7), Өтеміс а. (0,5), Ключи а. (0,5), Қостомар а. (0,4), Бабатай ст. (0,3), Раздольное а. (0,4), Қойгелді а. (0,3), Жаңажол а. (0,3), 42-разъезд ст. (0,2), Нұра а. (0,2), Преображенка а. (0,1), Жайнақ а. (0,1), Қаратомар а. (0,1), Сарыадыр а. (0,1).

2

Алматы қ.

Есік қ. (33), Талғар қ. (42,9), Қаскелең қ. (64,5), Қапшағай қ. (45,5), Ават а. (6,9). Қайрат а. (0,7), Ақши а. (5,3), Қазатком а. (0,6), Сазы а. (0,06), Бәйтерек а. (14,8), Алға а. (1,7), Қойшыбек а. (1,7), Балтабай а. (3,7), Ақбастау а. (1,7), Ақтоғай а. (0,7), Бірлік а. (1,2), Еңбек а. (1,2), Күш а. (0,3), Өрнек а. (0,6), Бөлек а. (5,5), Аймен а. (1,6), Қарасай а. (2,1), Бәйдібек би (Маловодное) а. (11,8), Жаңашар а. (4,2), Базаркелді а. (1,0), Космос а. (2,6), Қаракемер а. (5,8), Сатай а. (0.4). Талдыбұлақ (1,3), Қызылжар а. (4,6), Алмалы а. (3,2), Көктөбе а. (4,3), Төле би а. (3,1), Қырбалтабай а. (1,8), Ақжал а. (0,3), Екпінді а. (0,5), Қайнар а. (0,3), Шалқар а. (0,2), Қайназар а. (5,3), Азат а. (4,5), Өрікті (Красный Восток) а. (13,0), Рахат а. (2,6), Саймасай а. (4,2), Амангелді а. (2,2), Ташкенсаз а. (3,8), Баяндай а. (1,2), Құлжа а. (0,5), Түрген а. (14,2),Таутүрген а. (0,8), Сарыбай би а. (2,9), Еңбекшіарал а. (1,4), Қайназар а. (3,4), Қарасай а. (0,6), Қызылсоқ а. (0,2), Қарғалы а. (30,7), Мыңбаев а. (5,4), Балғабек Қыдырбекұлы а. (2,9), Ұзынағаш а. (39,4), Жаңақұрылыс а. (4,4), Ынтымақ а. (2,9), Үмбетәлі Кәрібаев (3,8), Қасымбек а. (3,2), Шолаққарғалы а. (1,2), Жәпек батыр а. (9,1), Көкқайнар а. (4,0), Мұхаметжан Түймебаев а. (15,8), Төле би а. (1,2), Әли а. (1,5), Байсерке а. (18,8), Жаңадәуір а. (3,1), Жаңаталап а. (1,5), Көктерек а. (0,8), Ынтымақ а. (4,8), Еңбек а. (0,7), Жетіген а. (20,6), Қайрат а. (0,3), Құйған а. (1,2), Жаңа арна а. (1,0), КазЦИК а. (13,5), Комсомол а. (3,3), Қарой а.

(6,3), Қосөзен а. (3,0), Нұрғиса Тілендиев а. (2,6), Междуреченское а. (8,9), Екпінді а. (3,0), Жауғашты а. (1,5), Боралдай а. (33,1), Қоянқұс а. (3,0), Чапаев а. (10,4), Қарасу а. (0,6), Өтеген батыр а. (15,2), Покровка а. (7,2), Көктөбе а. (0,02), Әйтей а. (7,2), Еңбекші а. (3,4), Құмарал а. (1,1), Сауыншы а. (0,3), Үштерек а. (1,6), 71-разъезд (0,5), Ақсеңгір а. (0,8), Береке а. (6,0), Елтай а. (2,3), Жармұхамбет а. (1,2), Исаев а. (1,9), Қаратөбе а. (0,7), Көкөзек а. (2,4), Көктоған (0,4), Батан а. (3,0), Жамбыл а. (4,8), Қошмамбет а. (5,8), Ұлан а. (3,2),Жандосов а. (7,2), Қайрат а. (0,2), Шалқар а. (4,1) Іргелі а. (13,8), Кемертоған а. (3,2), Көксай а. (12,8), Жыңғылды а. (0,05), Көлащы а. (4,7), Құрқұдық а. (0,04), Тұрар а. (4,7), Шамалған ст. (24,7), Бекболат Әшекеев а. (5,4), Қайнар а. (2,0), Сауыншы а. (0,4), Абай а. (11,7), Бұлақты а. (5,5), Долан а. (2,4), Құмтоған а. (0,2), Қырғауылды а. (8,0), Райымбек а. (6,9), Жаңатұрмыс а. (5,2), Алмалыбақ а. (5,1), Жалпақсай а (7,5), Көлді а. (1,8), Мерей а. (2,0), Айқым а. (0,03), Шамалған (Үшқоңыр) а. (20,2), Қызылқайрат а. (7,7), Алмалық а. (1,2), Алтындән а. (0,2), Амангелді а. (1,2), Байбұлақ а. (0,5), Береке а. (0,7), Орман а. (0,08), Рысқұлов а. (3,5), Шымбұлақ а. (0,9), Белбұлақ а. (9,4), Бірлік а. (3,5),Талдыбұлақ а. (6,1), Бесағаш а. (22,5), Ақбұлақ а. (0,2), Бесқайнар а. (1,9), Қотырбұлақ а. (0,09), Гүлдала а. (10,3), Кіші Байсерке а. (2,1), Жаңа қуат а. (3,6), Еркін а. (4,1), Достық а. (0,2), Еламан а. (1,0), Жалқамыс а. (3,3), Жаңаарна а. (0,3), Жаңалық а. (3,4), Көктал а. (2,3), Қайнар а. (1,0), Дәулет а. (2,6), Сақтан а. (0,2), Тереңқара а. (0,4), Кеңдала а. (8,2), Ақдала а. (1,0), Ақтас а. (1,2), Еңбекші а. (1,9), Нұра а. (4,9), Қаратоған а. (0,4), Өстемір а. (2,0), Туғанбай а. (2,3), Панфилов а. (11,1), Арқабай а. (0,9), Каменское плато а. (0,2), Қарабұлақ а. (4,4), Қызылту а. (5,8), Төңкеріс а. (2,5), Түзусай а. (0,4), Тұздыбастау а. (18,3), Заречное а. (5,7), Арна а. (1,1), Бөктер раз. (0,02), Құлантөбе раз. (0,03).

3

Шымкент қ.

Леңгір қ. (24,0), Темірлан а. (14,7), Ақсу а. (2,6), Қарабұлақ а. (46,5), Манкент а. (30,9), Шұбарсу а. (8,4).

4

Ақтөбе қ.

Хромтау қ.(26,5), Алға қ. (20,4), Сарыжар (Хлебодаровка) а. (4,7), Бестамақ а. (3,6), Маржанбұлақ а. (1,9), Нұрбұлақ (Шибаевка) а. (0,5), Жерұйық а. (0,2), Бесқоспа а. (0,4), Қарақұдық а. (1), Көктоғай а. (0,4), Тікқайың а. (0,3), Қарақобда а. (0,6), Тоқмансай а. (0,4), Қаратаусай а. (0,5), Құрмансай а. (0,3), Жазық ст. (0,3), Табантал а. (0,4), Тассай а. (0,5).

басқа ФҚА

5

Ақтау қ.

Атамекен а. (41,3), Басқұдық а. (33,8), Маңғыстау а. (31,3), Қызылтөбе а. (30,4), Дәулет а. (29,6), Ақшұқыр а. (10,6), Батыр а. (7,9), Өмірзақ а. (4,6), Баянды а. (5,7), Сайын Шапағатұлы а. (5,3).

6

Атырау қ.

Томарлы а. (10,0), Тасқала а. (6,0), Еркінқала а. (5,9), Ақжар а. (4,3), Жаңаталап а. (3,9), Ракуша а. (3,9), Құрманғазы а.(3,1), Атырау а. (3,0), Ақсай а. (2,6), Амангелді а. (2,1), Дамба а. (1,4), Бесікті а. (1,3), Талғайран а. (1,2).

7

Қарағанды қ.

Теміртау қ. (186,2), Саран қ. (52,0), Абай қ. (58,6), Доскей а. (4,5), Дубовка а. (4,1), Үштөбе а. (3,3), Көкпекті а. (2,8), Новоузенка а. (1,8), Тоғызқұдық а. (1,1), Курминское а. (1,1), Байқадам а. (0,9), Заречное а. (0,8), Қарақұдық а. (0,7), Сарытөбе а. (0,6), Құрылыс а. (0,5), Новостройка а. (0,5), Жұмабек а. (0,4), Сокурское а. (0,3), Трудовое а. (0,3).

8

Көкшетау қ.

Щучинск қ. (46,8), Красный Яр а. (12), Шағалы а. (2,1), Алексеевка к. (1,6), Ақкөл а. (1,2), Қонысбай а. (0,9), Симферополь а. (0,8), Чаглинка ст. (0,6), Садовое а. (0,6), Васильковка а. (0,5), Ақадыр а. (0,5), Гранитный к. (0,5), Елікті а. (0,6), Заречное а. (0,4), Ивановка а. (0,3), Қызылтаң а. (0,3), Қазақстан а. (0,2), Ескенежал а. (0,2), Бұлақ а. (0,2), Дөңгіл-Ағаш а. (0,2), Жаман-Ащы ст. (0,1), Қызыл Жұлдыз а. (0,1).

9

Қостанай қ.

Рудный қ. (130,1), Затобол к. (24,6), Заречный а. (7,0), Мичуринское а. (2,8), Жамбыл а. (2,3), Октябрь а. (1,8), Садовое а. (1,3), Алтынсарин а. (1,2), Майкөл а. (1,0), Алтын дала а. (0,9), Абай а. (0,6), Шеминов а. (0,6), Талапкер а. (0,6), Осинов а. (0,5), Жданов а. (0,5), Молоканов а. (0,5), Лиманное а. (0,4), Новоселов а. (0,4), Еңбек а. (0,4), Жуков а. (0,3), Арман а. (0,3), Рязановка а. (0,2), Рыбное а. (0,3), Шоққарағай а. (0,2).

10

Қызылорда қ.

Ж. Маханбетов а. (6,4), Қызылжарма а. (8,0), Қараөзек а. (2,5), Қарауылтөбе а. (2,4), Абай а. (2,4), Талсуат а. (2,2), Баймұрат батыр а. (1,5), Досан а. (1,0), Қараөзек ст. (0,7), Айнакөл а. (0,6), Қалғандария а. (0,1), Қубас а. (0,1), Талдыарал а. (0,7), Бірқазан а. (0,3), Иіркөл а. (0,08).

11

Павлодар қ.

Ақсу қ. (43,2), Ленинск к. (10,3), Кенжекөл а. (6,9), Павлодарское а. (6,4), Красноармейка а. (2,6), Жетекші а. (2,3), Жолқұдық а. (1,7), Мойылды а. (1,5), Заря а. (1,3), Госплемстанция а. (1,3), Новочерноярка а. (1,3), Алғабас а.(1,2), Мичурино а. (1,2), Байдала а. (0,8), Шақат а. (0,8), Айнакөл а. (0,6), Черноярка а. (0,6), Заңғар а. (0,5), Спутник ст. (0,4), Сычевка а. (0,4), Бірлік а. (0,4), Долгое а. (0,3), Көктас а. (0,2), Коряковка а. (0,2), Жертұмсық а. (0,2), Заозерное а. (0,2), Подстепное а. (0,2), Қарабай а. (0,1), Сынтас а. (0,1), Красноармейка ст. (0,1), Шаңды а. (0,1).

12

Петропавл қ.

Якорь а. (2,0), Прибрежное а. (1,7), Бәйтерек а. (1,6), Асанов а. (1,3), Новокаменка а. (1,1), Белое а. (0,9), Большая Малышка а. (0,9), Пресновка а. (0,9), Тепличное а. (0,6), Подгорное а. (0,5), Березовка а. (0,5), Пеньково а. (1,1), Петерфельд а. (1,6), Бескөл а. (12,5), Соколовка а. (2,5), Краснознаменное а. (0,7), Покровка а. (1,0).

13

Семей қ.

Озерки а. (2,0), Приречное а. (1,8), Чекоман а. (1,7), Мұқыр а. (1,6), Прииртышское а. (1,1), Достық а. (0,4), Жарқын а. (0,8), Стеклянка а. (0,3).

14

Талдықорган қ.

Текелі қ. (32), Алдабергенов а. (4,1), Жаңалық а. (0,43), Жастар а. (0,77), Қарабұлақ а. (13,1), Абай а. (1,0), Матай Байысов а. (1,5), Ешкіөлмес а. (1,1), Өрқұсақ а. (0,46), Шымыр а. (2,1), Бақтыбай Жолбарысұлы а. (7,2), Елтай а. (2,3), Өтенай а. (0,4), Көкжазық а. (1,6), Бөктерлі а. (0,2), Теңлік а. (0,2), Сырымбет а. (2,1), Жетісу а. (1,6), Екпінді а. (0,5), Жеңдік а. (0,2), Қаражиде а. (1,2), Сарыбұлақ а. (0,4), Балпық би а. (13,3), Ақшатоған а. (1,0), Теректі а. (1,3), Қаратал а. (0,5), Мәмбет а. (2,1), Жамбыл а. (1,1), Еңбекшіқазақ а. (1,0), Мұқры а. (2,7).

15

Тараз қ.

Сарыкемер а. (310,), Асса а. (12,0), Жалпақ-Төбе а. (9,8), Бурыл а. (9,05), Түймекент а. (7,2), Красная Звезда а. (6,2), Гродеков а. (5,5), Пригородное а. ( 5,5), Байзақ а. (5,1), Талас а. (4,5), Айшабибі а. (4,5), Құмжота а. (3,86), Шайқорық а. (3,5), Түрксіб а. (3,6), Көктал а. (3,5), Қызылқайнар а. (3,37), Бесағаш а. (3,0), Жетібай а. (2,9), Бектөбе а. (2,9), Ақбұлым а. (2,8), Кеңес а. (2,5), Мадимар а. (2,55), Мырзатай а. (2,3), Өрнек а. (2,3), Қаракемер а. (2,2), Көкбастау а. (2,26), Үлгілі а. (2,1), Қостөбе а. (2,0), Дихан а. (2,0), Жасөркен а. (1,85), Ерназар а. (1,7), Қызылшарық а. (1,64), Бесжылдық а. (1,54), Ақжар а. (1,3), Бірлесу-Еңбек а. (1,35), Ащыбұлақ а. (1,3), Тастөбе а. (1,3), Абай а. (1,2), Дихан а. (1,3), Жақаш а. (1,1), Талас ст. (1,06), Қосақ а. (1,0), Шахан а. (0,9), Шайдана а. (0,9), Аймантөбе а. (0,8), Тегістік а. (0,76), Қарасу а. (0,84), Шоқай а. (0,8), Құмтиын а. (0,76), Аққия а. (0,75), Ақшолақ ст. (0,7), Бәйтерек а. (0,74), Базарбай а. (0,7), Қаратау а. (0,7), Қызылдихан а. (0,65), Сеңкібай а. (0,75), Көкөзек а.(0,7), Еңбек а. (0,6), Қапал а. (0,6), Сарыбарақ а. (0,6), Жаңатұрмыс а. (0,6), Қоңыртөбе а. (0,46), Жамбыл а. (0,5), Шайқорық ст. (0,5), Ботамойнақ а. (0,5), Рахат а. (0,46), Тоғызтарау а. (0,46), Жеңіс а. (0,45), Жаңасаз а. (0,4), Жібек жолы а. (0,4), Қостөбе а. (0,4), Тегістік а. (0,4), Төрткүл а. (0,3), Танты а. (0,3), Жаңаөткел (0,25), Кемел а. (0,26), Жұма ст. (0,3), Үшбұлақ ст. (0,2), Ақтөбе а. (0,2), Әулиекөл а. (0,2), Қолқайнар уч. (0,1), Қайнар рзд. (0,9), Сеңгірбай а. (0,1), Құмсуат а. (0,13), Төрегелді а. (0,1).

16

Түркістан қ.

Кентау қ. (69,5), Қазақстанның 30 жылдығы а. (8,2), Бершінтөбе а. (1,0), Шаға а. (1,5), Шоқтас а. (0,2), Еңбекші дихан а. (2,4), Шойтөбе а. (0,7), Оранғай а. (5,1), Бостандық а. (1,4), Қосқорған а. (1,7), Қарашық а. (8,3), Құмтиын а. (2,0), Қаратөбе а. (0,1), Ескі Иқан а. (16,4), Шорнақ а. (3,5), Аша а. (4,1), Қосмезгіл а. (5,3), 32-разъезд а. (0,1), Теке а. (3,5), С. Қожанов а. (0,8), Нұртас а. (1,8), Жалаңтөс а. (0,3), Жүйнек а. (6,0), Шыпан а. (2,1), Шекербұлақ а. (1,8).

17

Өскемен қ.

Глубокое к. (9,8), Белоусовка к. (9,3), Қасым Қайсенов к. (6,0), Меновное а. (5,1), Опытное поле а. (4,7), Прапорщиков а. (3,4), Ахмиров а. (2,3), Hово-Ахмиров а. (2,1), Бобровка а. (2,1), Айыртау а. (2,1), Сағыр а. (1,9), Тарханка а. (1,8), Уваров а. (1,7), Ушанов а. (1,6), Прогресс а. (1,6), Мамай батыр (Васильевка) а. (1,5), Винное а. (1,4), Герасимов а. (1,4), Солнечное а. (1,2), Hово-Явленка а. (1,1), Степное а. (1,1), Саратов а. (1,0), Алмасай а. (0,9), Самсоновка а. (0,6), Hово-Одесское а. (0,6), Украинка а. (0,6), Казачье а. (0,4), Феклистов а. (0,3).

18

Орал қ.

Подстепное а. (8,7), Мичуринское а. (6,0), Дарьинское а. (5,6), Круглоозерный к. (5,4), Достық а. (4,5), Новая Жизнь а. (3,5), Трекино а. (3,0), Махамбет а. (2,4), Желаево а. (2,3), Щапов а. (1,7), Белес а. (1,6), Серебряково а. (1,6), Асан а. (1,5), Маштаков а. (1,4), Новенькое а. (1,4), Володарское а. (1,2), Ақсуат а. (1,2), Пойма а. (0,9), Макаров а. (0,7), Меловые горки а. (0,7), Лесопитомник а. (0,7), Чувашинское а. (0,7), Жамбыл а. (0,6), Магистральное а. (0,6), Садовое а. (0,5), Октябрьское а. (0,5), Юбилейное а. (0,5), Озерное а. (0,4), Зеленое а. (0,4), Тоқбай а. (0,3), Факел а. (0,3), Әйтиев а. (0,2), Мирное а. (0,1), Горбунов а. (0,1), Жайық а. (0,5), Сүттігенді (0,03), Ливкин а. (0,06).

      Өңірлерді дамытудың
2020 - 2025 жылға арналған
мемлекеттік бағдарламасына
3-қосымша

      Қазақстан Республикасының моно- және шағын қалаларының тізбесі

Р/с

Атауы

Мәртебесі

2019 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша тұрғындар саны, мың адам

Мамандануы (орналасуы)

Экономикалық дамуының ағымдағы жай-күйі

ФҚА құрамына кіреді (+)/ кірмейді (-)

1

2

3

4

5

6

7

Ақмола облысы


1.

Ақкөл қ.

шағын қала

13,7

ауыл шаруашылығы өнімін өңдеу

жоғары

+

2.

Атбасар қ.

28,8

ауыл шаруашылығы өнімін өңдеу (магистральдық қатынас жолдары бойында)

орташа

-

3.

Державин қ.

6,0

экономикалық мамандануы жоқ

төмен

-

4.

Есіл қ.

10,5

ауыл шаруашылығы өнімін өңдеу (магистральдық қатынас жолдары бойында)

орташа

-

5.

Ерейментау қ.

9,1

өңдеу өнеркәсібі (магистральдық қатынас жолдары бойында)

орташа

-

6.

Макинск қ.

17,8

өңдеу өнеркәсібі (магистральдық қатынас жолдары бойында)

орташа

-

7.

Степняк қ.

3,5

экономикалық мамандануы жоқ

төмен

-

8.

Щучинск қ.

46,8

туризм, рекреация (магистральдық қатынас жолдары бойында)

жоғары

+

9.

Степногор қ.

моноқала

45,9

тау-кен өндіру және өңдеу өнеркәсібі

орташа

-

1

2

3

4

5

6

7

Ақтөбе облысы

1.

Алға қ.

шағын қала

20,4

ауыл шаруашылығы өнімін өңдеу

орташа

+

2.

Жем қ.

1,8

экономикалық

мамандануы жоқ

төмен

-

3.

Қандыағаш қ.


35,6

көлік торабы

жоғары

-

4.

Темір қ.

2,1

экономикалық мамандануы жоқ

төмен

-

5.

Шалқар қ.

28,0

көлік торабы

орташа

-

6.

Ембі қ.

11,8

көлік торабы

орташа

-

7.

Хромтау қ.

моноқала

26,7

тау-кен өндіру және өңдеу өнеркәсібі

жоғары

+

Алматы облысы

1.

Есік қ.

шағын қала

33,0

туризм

жоғары

+

2.

Жаркент қ.

42,6

ауыл шаруашылығы өнімін өңдеу (шекара маңы)

орташа

-

3.

Қаскелең қ.

64,5

ауыл шаруашылығы өнімін өңдеу

жоғары

+

4.

Қапшағай қ.

45,5

рекреация

жоғары

+

5.

Сарқанд қ.

11,4

ауыл шаруашылығы өнімін өңдеу (магистральдық қатынас жолдары бойында)

орташа

-

6.

Талғар қ.

42,8

ауыл шаруашылығы өнімін қайта өңдеу

жоғары

+

7.

Үшарал қ.

17,2

ауыл шаруашылығы өнімін өңдеу

орташа

-

8.

Үштөбе қ.

23,0

ауыл шаруашылығы өнімін өңдеу (магистральдық қатынас жолдары бойында)

орташа

-

9.

Текелі қ.

моноқала

32,0

тау-кен өндіру және өңдеу өнеркәсібі

орташа

+

Атырау облысы

1.

Құлсары қ.

моноқала

60,5

өңдеу өнеркәсібі

орташа

-

Шығыс Қазақстан облысы

1.

Аягөз қ.

шағын қала

38,5

көлік торабы

орташа

-

2.

Зайсан қ.

16,3

ауыл шаруашылығы өнімін өңдеу (шекара маңы)

орташа

-

1

2

3

4

5

6

7

3.

Шар қ.


6,8

көлік торабы

орташа

-

4.

Шемонаиха қ.

18,2

ауыл шаруашылығы өнімін өңдеу (шекара маңы)

орташа

-

5.

Алтай қ.

моноқала

36,1

тау-кен өндіру және өңдеу өнеркәсібі

орташа

-

6.

Курчатов қ.

12,4

орташа

-

7.

Риддер қ.

48,0

жоғары

-

8.

Серебрянск қ


8,4

экономикалық мамандануы жоқ

орташа

-

Жамбыл облысы

1.

Шу қ.

шағын қала

36,6

көлік торабы

жоғары

-

2.

Жаңатас қ.

моноқала

22,4

тау-кен өндіру және өңдеу өнеркәсібі

төмен

-

3.

Қаратау қ.

30,2

орташа

-

Батыс Қазақстан облысы

1.

Ақсай қ.

моноқала

35,3

тау-кен өндіру өнеркәсібі

орташа

-

Қарағанды облысы

1.

Қарқаралы қ.

шағын қала

8,2

рекреация (туризм)

орташа

-

2.

Приозерск қ.

13,3

рекреация (магистральдық қатынас жолдары бойында)

орташа

-

3.

Балқаш қ.

моноқала

72,9

тау-кен өндіру және өңдеу өнеркәсібі

орташа

-

4.

Жезқазған қ.

87,2

-

5.

Қаражал қ.

8,1

-

6.

Саран қ.

43,3

+

7.

Сәтбаев қ.

61,5

-

8.

Теміртау қ.

179,2

жоғары

+

9.

Шахтинск қ.

37,7

орташа

-

10.

Абай қ.

28,4

+

Қостанай облысы

1.

Арқалық қ.

моноқала

28,2

тау-кен өндіру және өңдеу өнеркәсібі

төмен

-

2.

Жітіқара қ.

34,7

орташа

-

3.

Лисаков қ.

36,0

орташа

-

4.

Рудный қ.

115,3

жоғары

+

Қызылорда облысы

1.

Арал қ.

шағын қала

33,1

өңдеу өнеркәсібі (магистральдық қатынас жолдары бойында)

орташа

-

2.

Қазалы қ.

5,8

ауыл шаруашылығы өнімін қайта өңдеу (магистральдық қатынас жолдары

орташа

-

1

2

3

4

5

6

7





(бойында)



Маңғыстау облысы

1.

Форт-Шевченко қ.

шағын қала

6,4

ауыл шаруашылығы өнімін өңдеу

орташа

-

2.

Жаңаөзен қ.

моноқала

81,6

тау-кен өндіру өнеркәсібі

орташа

-

Павлодар облысы

1.

Ақсу қ.

моноқала

41,6

тау-кен өндіру және өңдеу өнеркәсібі

жоғары

+

2.

Екібастұз қ.

133,9

-

Солтүстік Қазақстан облысы

1.

Булаев қ.

шағын қала

7,7

ауыл шаруашылығы өнімін қайта өңдеу (шекара маңы)

орташа

-

2.

Мамлют қ.

6,9

орташа

-

3.

Сергеевка қ.

7,7

ауыл шаруашылығы өнімін қайта өңдеу

төмен

-

4.

Тайынша қ.

11,4

ауыл шаруашылығы өнімін қайта өңдеу (магистральдық қатынас жолдары бойында)

орташа

-

Түркістан облысы

1.

Арыс қ.

шағын қала

44,4

көлік торабы

орташа

-

2.

Жетісай қ.

24,5

ауыл шаруашылығы өнімін қайта өңдеу (шекара маңы)

орташа

-

3.

Леңгір қ.

24,0

өңдеу өнеркәсібі

жоғары

+

4.

Сарыағаш қ.

34,3

рекреация (шекарамаңы)

орташа

-

5.

Шардара қ.

28,4

электр энергиясы өндірісі (шекарамаңы)

орташа

-

6.

Кентау қ.

моноқала

69,0

тау-кен өндіру және өңдеу өнеркәсібі

орташа

+


ЖИЫНЫ:


2 304,9



-

      Моно- және шағын қалалардың әлеуметтік-экономикалық даму перспективалығының өлшемшарттары

Р/с

Моно- және шағын қаланың перспективалығының өлшемшарттары

Моно- және шағын қаланың перспективалы болмауының өлшем шарттары

1

2

3

1

ФҚА құрамына кіреді

ФҚА құрамына кірмейді

2.

Қаржы-шаруашылық қызметінің көрсеткіші оң, табиғи-шикізат факторы тұрақты (кен базасының сарқылу қауіпі жоқ, шығарылатын өнімге сұраныс тұрақты және т.б.) ірі не негізгі (қала түзуші) кәсіпорынның болуы: өндірудің ағымдағы деңгейінде перспективада 25-30 жылға пайдалы қазбалар қорларының болуы; ірі не негізгі (қала түзуші) кәсіпорынның өніміне тұрақты сұраныстың болуы және өндіріс көлемін төмендетуге қабілетті факторлардың болмауы

Қаланың ірі не негізгі (қала түзуші) кәсіпорнында өндіріс көлемінің құлдырауы және оның өнімінің бәсекеге қабілетсіздігі:
қаланың ірі не негізгі (қала түзуші) кәсіпорнында соңғы 10 жылда өндіріс көлемінің елеулі қысқаруы.

3.

Қаланың агломерация құрамындағы облыстық немесе республикалық маңызы бар ірі қалаға жақын, сондай-ақ шекара маңындағы аумақта (Мемлекеттік шекара сызығына тікелей жақын) орналасуы

Ірі және үлкен қалалардан қашықтығы 30 км астам (агломерация аймақтары үшін - 100 км) және халықаралық және республикалық деңгейдегі негізгі көліктік дәліздерден шалғайлығы (радиусы 75 км-ден алыс немесе 1 сағаттық қолжетімділікте): шағын қаланың тұйықта орналасуы (республикалық маңызы бар автомобиль жолдарының және теміржолдардың болмауы);

қаланы басқа қалалармен және өңірлермен байланыстыратын көлік инфрақұрылымы өте тозған жай-күйде

4.

Қаланың логистикалық инфрақұрылымды (теміржол станциялары, қоймалар) ұйымдастыру мүмкіндігі бар ірі көлік дәліздері қиылысында (республикалық маңызы бар теміржол және автомобиль жолдарыбойында) орналасуы


5.

Қалада бірегей әлеуеттің (табиғи-ресурстың, географиялық, тарихи): қалаға тікелей жақын орналасқан, игеру және қайта өңдеу перспективасы бар пайдалы қазбалар қорларының;

басқа да әлеует түрлерінің (туристік, рекреациялық, бірегей қорық аймақтарының), ғылыми және инновациялық әлеуеттің болуы

Сарқылған минералды-шикізат базасы:

кенде пайдалы құрамдауыштың азаюы;

ағымдағы өндіру қарқыны 10 жылдан аспай сақталған жағдайда, шикізат қорларының болуы


1

2

3

6.

Белсенді жұмыс істейтін шағын кәсіпорындардың үлесі: қалада дамыған шағын және орта кәсіпкерліктің болуы (қызметтер көрсету саласында, өңдеу өнеркәсібінде және басқалары), бұл оның қала бюджеті кірістерінде үлесінің тұрақты ұлғаюынан көрінеді


7.

Кадрлық әлеует: қалада жоғары білікті техникалық, оның ішінде ірі не негізгі (қала құраушы) кәсіпорында жұмыс істейтін мамандардың болуы

Қала тұрғындарының сыртқа кетуінің тұрақты болуы (санының қысқаруы): соңғы 10 жылдағы көші-қон сальдосының теріс серпіні (халық санының азаюы негізінен қаладан жоғары білікті еңбекке қабілетті тұрғындардың кетуі есебінен орын алуда) нормалардан жоғары ластағыш көздердің болуы

8.

Қолайлы экологиялық жағдай: экологиялық апат аймақтарынан тыс экологиялық нормалардан жоғары ластағыш көздердің болмауы

Қолайсыз экологиялық жағдай:

қала аумағының экологиялық апат аймағында орналасуы және экологиялық

9.

Қала тұрғындарының жалақысы республикалық орташа деңгейден аз емес

Тұрғындар жалақысы облыстық орташа көрсеткіштерден аз

      Өңірлерді дамытудың
2020 - 2025 жылдарға арналған
мемлекеттік бағдарламасына
4-қосымша

      Өңірлерді дамытудың 2020 - 2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары

Р/с

Атауы

Өлшем бірлігі

Аяқтау нысаны

Орындау мерзімі

Орындауға жауаптылар

Оның ішінде жылдар бойынша

Барлығы

Қаржыландыру көздері

Бюджеттік бағдарламаның коды

2020 жыл

2021 жыл

2022 жыл

2023 жыл

2024 жыл

2025 жыл

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15


Мақсат: Өңірлердің экономикалық бәсекеге қабілеттілігін арттыру және басқарылатын урбандалу арқылы тұрғындардың тұрмыс сапасын жақсарту



1-нысаналы индикатор:

Урбандалу деңгейі*, % * (жыл соңына)

%



ҰЭМ, облыстардың ЖАО











Республика бойынша орта есеппен





59,5

60,1

60,7

61,3

62,0

62,6





Ақмола облысы





48,6

49,0

49,3

49,6

50,0

50,4





Ақтөбе облысы





70,7

71,2

71,7

72,2

72,7

73,2





Алматы облысы





24,5

24,7

24,8

25,0

25,2

25,4





Атырау облысы





53,3

53,9

54,5

55,1

55,8

56,4





Шығыс Қазақстан облысы





62,8

63,4

64,0

64,7

65,3

65,9





Жамбыл облысы





40,9

41,2

41,5

41,8

42,0

42,3





Батыс Қазақстан облысы





53,7

54,3

55,0

55,6

56,2

56,8





Қарағанды облысы





80,8

81,3

81,9

82,5

83,0

83,6





Қостанай облысы





55,6

56,2

56,8

57,4

58,1

58,7





Қызылорда облысы





45,1

45,7

46,3

47,0

47,6

48,2





Маңғыстау облысы





43,3

43,6

43,9

44,2

44,5

44,8





Павлодар облысы





71,8

72,3

72,8

73,3

73,8

74,3





Солтүстік Қазақстан облысы





47,0

47,7

48,3

48,9

49,5

50,1





Түркістан облысы





20,1

20,2

20,4

20,5

20,7

20,8





Нұр-Сұлтан қ.





100

100

100

100

100

100





Алматы қ.





100

100

100

100

100

100





Шымкент қ.





100

100

100

100

100

100





2-нысаналы индикатор:

Өңірлер арасындағы халықтың жан басына шаққандағы ЖӨӨ бойынша даму айырмасы**

есе



ҰЭМ

3,1

3,0

3,0

2,9

2,8

2,7





3-нысаналы индикатор:

Халықтың нақты ақшалай қірістерінің өсу қарқыны***

%



ҰЭМ, облыстардың, Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының ЖАО











Республика бойынша орта есеппен





12,0

18,2

23,8

29,7

35,9

42,3





Ақмола облысы





23,8

33,2

42,2

51,8

62,1

73,0





Ақтөбе облысы





18,2

26,4

34,1

42,3

51,0

60,2





Алматы облысы





27,4

38,9

50,4

62,8

76,3

90,9





Атырау облысы





1,8

6,1

9,7

13,5

17,4

21,4





Шығыс Қазақстан облысы





19,2

26,3

32,9

39,8

47,0

54,7





Жамбыл облысы





12,7

17,8

22,1

26,7

31,4

36,2





Батыс Қазақстан облысы





7,6

12,4

16,6

20,9

25,3

30,0





Қарағанды облысы





13,8

18,9

23,3

27,9

32,6

37,5





Қостанай облысы





25,5

35,2

44,5

54,5

65,2

76,6





Қызылорда облысы





12,3

17,3

21,7

26,2

30,8

35,7





Маңғыстау облысы





8,8

17,6

26,1

35,2

44,9

55,4





Павлодар облысы





13,4

21,0

28,1

35,6

43,6

52,0





Солтүстік Қазақстан облысы





13,2

19,7

25,7

31,9

38,5

45,4





Түркістан облысы





4,8

9,5

13,6

17,8

22,2

26,7





Нұр-Сұлтан қ.





6,4

12,5

18,0

23,9

30,0

36,4





Алматы қ.





7,6

13,0

17,8

22,8

28,0

33,4





Шымкент қ.





5,1

10,0

14,4

19,1

24,0

29,1




1-міндет: Функционалдық қалалық аудандарды дамыту - Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент және Ақтөбе қалаларында орталықтары бар агломерациялар


1-нәтижелер көрсеткіші:

Агломерациялардағы тұрғындар саны

мың адам



ҰЭМ, Ақтөбе облысының, Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының ЖАО











Агломерациялар бойынша барлығы





7069,3

7250,7

7432,0

7648,9

7873,0

8 088,8





Астана





1 379,7

1 422,8

1 465,9

1534,9

1607,1

1669,6





оның ішінде Нұр-Сұлтан қаласы





1 117,9

1 152,9

1 187,8

1243,6

1302,0

1352,6





Алматы





3 020,3

3 103,5

3 186,8

3280,0

3376,0

3471,3





оның ішінде Алматы қаласы





1 933,6

1 985,9

2 038,2

2096,7

2156,8

2216,5





Шымкент





2 001,2

2 044,1

2 087,0

2129,5

2172,9

2218,1





оның ішінде

Шымкент қаласы





1 050,6

1 073,1

1 095,6

1132,1

1169,8

1201,7





Ақтөбе





668,1

680,3

692,3

704,5

717,0

729,8





оның ішінде Ақтөбе қаласы





495,1

505,7

515,4

525,5

540,5

552,5





2-нәтижелер көрсеткіші:

Агломерациялар орталықтарында негізгі капиталға инвестицияларды (бюджет қаражатын қоспағанда) тарту көлемінің ұлғаюы

млн. теңге



ҰЭМ, Ақтөбе облысының, Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының ЖАО











Жиыны





2 070 439

2 295 898

2 522 183

2 779 129

3 033 543

3 340 218





Нұр-Сұлтан қ.





700 000

805 500

905 520

1 014 182

1 115 200

1 253 064





Алматы қ.





655 674

718 164

783 021

863 660

941 595

1 030 035





Шымкент қ.





584 312

635 157

690 935

751 136

816 498

888 405





Ақтөбе қ.





130 453

137 077

142 707

150 151

160 250

168 714





Іс-шаралар


1

Өңірлік стандарттар жүйесінің тиісті параметрлеріне дейін жеткізе отырып, оңтайлы қалалық орта құру

-

ҰЭМ-ге ақпарат

2020-2025 жылдар

Ақтөбе облысының, Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының ЖАО








жергілікті бюджеттерде көзделген қаражат шегінде


2

"Ақылды" қалалардың эталондық стандартына сәйкес "Smart City" технологияларын енгізу

-

ҰЭМ-ге ақпарат

2020-2025жылдар

ЦДИАӨМ, Ақтөбе облысының, Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының ЖАО








жергілікті бюджеттерде көзделген қаражат шегінде


3

ФҚА орталық-қалалардың тұрмыс сапасының ұлттық рейтингін әзірлеу және мониторингтеуді қамтамасыз ету

-

ҰЭМ-ге ақпарат

2020 жыл

"ЭЗИ" АҚ (келісу бойынша)








республикалық бюджетте көзделген қаражат шегінде


4

Ірі қалаларды дамытудың 2050 жылға дейінгі стратегияларын іске асыру барысын мониторингтеу

-

ҰЭМ-ге ақпарат

2020-2025 жылдар

ҰЭМ, облыстардың, Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының ЖАО

-

-

-

-

-



талап етілмейді


5

ФҚА орталықтарының мастер-жоспарларын әзірлеу және қабылдау

-

Мастер-жоспарлар

2022 жыл

ҰЭМ, ИИДМ, Ақтөбе облысының, Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының ЖАО








жергілікті бюджеттерде көзделген қаражат шегінде


6

Ірі қалалардың шеткі аудандарын дамыту

млн. теңге

Пайдалануға беру актісі

2020-2025 жылдар

ҰЭМ, Нұр-Сұлтан, Шымкент, Алматы, Ақтөбе қалаларының және Ақмола облысының ЖАО

30000,0

30000,0

30000,0




90000,0

РБ

160

7

"G4 City" жобасы шеңберінде Алматы қаласының бірінші серіктес қаласы "Gate City" инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымын салу жөніндегі жобаларды іске асыру

млн. теңге

Пайдалануға беру актісі

2020-2025 жылдар

ИИДМ, Алматы облысының ЖАО

713,8



5584,5

5527,7


11826,0

РБ

226

199,4

1426,9

1075,0

1214,2

1226,2


5141,7

ЖБ

043

2-міндет: Облыс орталықтарында, Семей қаласында орталықтары бар функционалдық қалалық аудандарды дамыту


1-нәтижелер көрсеткіші:

Облыс орталықтарындағы, Семей қаласындағы тұрғындар саны (жыл соңына)

мың адам.



ҰЭМ, облыстардың ЖАО











Облыс орталықтары бойынша барлығы (қалалық әкімшілік)





3739,1

3772,6

3806,1

3839,8

3873,1

3906,8





Көкшетау





146,2

146,3

146,5

146,6

146,7

146,9





Талдықорған





150,8

152,7

154,6

156,5

158,4

160,3





Атырау





251,8

256,7

261,5

266,4

271,2

276,1





Өскемен





338,8

342,1

345,3

348,6

351,8

355,1





Тараз





363,0

365,4

367,8

370,2

372,6

375,0





Орал





246,3

249,8

253,3

256,8

260,3

263,8





Қарағанды





503,6

504,4

505,2

506,0

506,8

507,6





Қостанай





245,2

247,0

248,8

250,7

252,5

254,4





Қызылорда





247,5

251,3

255,1

258,9

262,6

266,4





Ақтау





187,3

189,1

189,1

191,0

192,0

196,5





Түркістан





177,5

182,8

188,1

193,4

198,7

204,0





Павлодар





331,8

332,3

332,8

333,3

333,8

334,3





Петропавл





220,0

220,9

221,8

222,8

223,7

224,6





Семей





329,3

331,8

334,3

336,8

339,3

341,8





2-нәтижелер көрсеткіші:

Облыс орталықтары және Семей қаласы бөлінісінде негізгі капиталға инвестицияларды (бюджет қаражатын қоспағанда) тарту көлемінің ұлғаюы

млн. теңге



ҰЭМ, облыстардың ЖАО











Жиыны





1 864 535

2 042 996

2 231 449

2 466 887

2 692 628

2 955 274





Көкшетау





33 196

37 116

41 291

46 669

51 925

58 000





Талдықорған





43 824

50 072

56 788

65 933

74 723

85 276





Атырау





1 011 070

1 109 313

1 210 193

1 341 618

1 463 560

1 603 653





Орал





65 220

73 232

81 708

93 056

103 670

116 205





Тараз





56 580

65 329

74 834

87 941

100 661

115 981





Қарағанды





109 802

119 618

129 774

142 300

154 448

168 220





Қостанай





44 813

48 889

53 314

58 071

63 282

69 471





Қызылорда





113 429

123 547

133 928

147 071

159 527

173 403





Ақтау





105 628

117 047

129 088

143 843

158 755

175 548





Түркістан





20 553

23 010

25 758

28 793

32 158

35 925





Павлодар





97 283

107 011

117 712

129 483

142 432

156 675





Петропавл





58 354

65 539

73 167

83 394

93 054

104 404





Өскемен





63 223

61 503

60 894

54 415

48 733

45 712





Семей





41 560

41 770

43 000

44 300

45 700

46 801





3-нәтижелер көрсеткіші:

Функционалдық қалалық аудандардың құрамына кіретін моно- және шағын қалалардың инженерлік және көліктік инфрақұрылымының тозу дәрежесі




Облыстардың ЖАО











қанағаттанарлық күйдегі автомобиль жолдарының үлесі

%



Облыстардың ЖАО











Моно- және шағын қалалар бойынша орта есеппен





53,6

53,9

54,2

54,4

54,7

55,0





Ақкөл





56,9

57,1

57,4

57,7

58,0

58,3





Есік





75,3

75,7

76,1

76,5

76,9

77,3





Талғар





74,7

75,1

75,5

75,9

76,2

76,6





Қаскелең





62,9

63,2

63,6

63,9

64,2

64,5





Қапшағай





78,8

79,2

79,6

80,0

80,4

80,8





Хромтау





45,2

45,5

45,7

45,9

46,2

46,4





Алға





60,7

61,0

61,3

61,6

61,9

62,2





Леңгір





15,7

15,8

15,9

16,0

16,1

16,2





Теміртау





25,9

26,0

26,1

26,2

26,4

26,5





Саран





32,3

32,5

32,6

32,8

33,0

33,1





Абай





36,4

36,5

36,7

36,9

37,1

37,3





Щучинск





42,9

43,1

43,4

43,6

43,8

44,0





Рудный





80,8

81,2

81,6

82,0

82,4

82,8





Ақсу





30,3

30,5

30,6

30,8

30,9

31,1





Текелі





76,3

76,6

77,0

77,4

77,8

78,2





Кентау





62,7

63,0

63,4

63,7

64,0

64,3





кәріз желілерінің тозуы

%



Облыстардың ЖАО











Моно- және шағын қалалар бойынша орта есеппен





66,2

65,6

64,9

64,1

63,3

62,6





Ақкөл





67,0

65,0

60,0

55,0

50,0

46,5





Есік





9,0

8,7

8,1

7,7

7,1

6,7





Талғар





76,8

76,0

75,3

74,8

74,0

73,3





Қаскелең





73,2

72,4

71,8

69,3

68,5

67,4





Қапшағай





79,5

79,4

79,3

79,2

79,2

79,1





Хромтау





80,2

79,3

78,7

78,0

77,4

76,7





Алға





16,7

16,7

16,7

16,7

16,7

16,7





Леңгір





80,0

79,6

79,2

78,8

78,4

78,0





Теміртау





78,6

77,9

77,2

76,5

75,8

75,1





Саран





82,4

82,0

81,5

81,1

80,7

80,3





Абай





84,2

83,7

83,3

82,9

82,5

82,1





Щучинск





88,0

87,6

87,1

86,7

86,3

85,8





Рудный





78,7

78,7

78,7

78,7

78,7

78,7





Ақсу





51,5

51,1

50,6

49,8

48,9

48,3





Текелі





43,0

42,6

41,8

40,9

39,8

39,0





Кентау





70,0

69,7

69,3

69,0

68,6

68,3





жылу желілерінің тозуы

%



Облыстардың ЖАО











Моно- және шағын қалалар бойынша орта есеппен





46,8

45,1

43,8

42,3

41,0

40,0





Ақкөл





71,0

67,0

63,0

59,0

55,0

51,6





Есік





-

-

-

-

-

-





Талғар





-

-

-

-

-

-





Қаскелең





50,0

40,0

35,0

30,0

25,0

21,0





Қапшағай





40,0

40,0

40,0

40,0

40,0

40,0





Хромтау





60,2

58,2

56,6

54,5

52,5

50,7





Алға





11,4

11,4

11,4

11,4

11,4

11,4





Леңгір





6,0

6,0

6,0

3,2

3,2

2,8





Теміртау





67,5

67,3

67,0

66,8

66,5

66,3





Саран





74,4

74,1

73,9

73,5

73,1

72,8





Абай





69,3

69,1

68,8

68,4

68,1

67,8





Щучинск





31,0

27,0

23,0

19,0

15,0

12,5





Рудный





58,0

58,0

58,0

58,0

58,0

58,0





Ақсу





50,2

48,8

47,4

46,1

44,8

43,5





Текелі





51,4

51,1

50,9

50,6

50,4

50,1





Кентау





14,6

13,4

12,8

12,2

11,5

10,8





су құбыры желілерінің тозуы

%



Облыстардың ЖАО











Моно- және шағын қалалар бойынша орта есеппен





57,1

56,5

55,8

55,2

54,3

53,7





Ақкөл





38,0

37,0

35,0

33,0

30,0

28,3





Есік





69,0

67,8

66,4

66,0

64,2

63,1





Талғар





85,3

84,6

82,9

82,1

80,7

79,6





Қаскелең





64,1

62,8

61,6

61,0

59,6

58,5





Қапшағай





79,5

79,4

79,3

79,2

79,2

79,1





Хромтау





65,5

64,6

63,9

62,9

62,0

61,2





Алға





29,4

29,1

28,9

28,5

28,3

28,0





Леңгір





5,0

5,0

5,0

4,9

4,9

4,9





Теміртау





82,2

81,8

81,4

80,9

80,5

80,1





Саран





66,3

66,0

65,7

65,3

65,0

64,7





Абай





63,4

63,0

62,7

62,4

62,1

61,8





Щучинск





79,0

78,6

78,2

77,8

77,4

77,0





Рудный





74,0

74,0

74,0

74,0

74,0

74,0





Ақсу





60,2

58,7

57,2

55,0

53,2

51,6





Текелі





42,6

41,9

40,5

40,0

38,4

37,4





Кентау





10,0

10,0

9,9

9,9

9,8

9,8




Іс-шаралар

8

ФҚА орталықтарының мастер-жоспарларын әзірлеу және қабылдау

-

Мастер-жоспарлар

2021-2025 жылдар

ҰЭМ, ИИДМ, облыстардың ЖАО








жергілікті бюджеттерде көзделген қаражат шегінде


9

Өңірлік стандарттар жүйесінің тиісті параметрлеріне жеткізе отырып, оңтайлы қалалық орта құру


ҰЭМ-ге ақпарат

2020-2025 жылдар

облыстардың ЖАО

-

-

-

-

-

-


талап етілмейді


10

"Ақылды" қалалардың эталондық стандартқа сәйкес "Smart City" технологияларын енгізу

-

ҰЭМ-ге ақпарат

2020-2025 жылдар

ЦДҚАӨМ, облыстардың ЖАО








жергілікті бюджеттерде көзделген қаражат шегінде


11

ФҚА құрамындағы орталықтардың және өзгеде елді мекендердің инженерлік инфрақұрылымын дамыту

млн. теңге

пайдалануға беру актісі

2020-2025 жылдар

ҰЭМ, облыстардың ЖАО

5938,9

17482,4

7780,0




31201,3

РБ

082 (102)

12

Ұлттық гидрометеорологиялық қызметтің "Қазгидромет" РМК" мемлекеттік қадағалау желісі үшін жабдықты автоматтандыру

млн. теңге

пайдалануға беру актісі

2020-2025 жылдар

ЭГТРМ, облыстардың ЖАО


274,4

302,5

259,7

43,0


879,6

Бюджеттен тыс қаражат


13

"Қазгидромет" РМК" Ұлттық гидрометеорологиялық қызметінің кадрларын оқыту және олардың біліктілігін арттыру

млн. теңге

ҰЭМ-ге ақпарат

2020-2025 жылдар

ЭГТРМ, облыстардың ЖАО

15,4

30,8

15,4

15,4

15,4


92,4

Бюджеттен тыс қаражат


14

Өрт сөндіру деполарын салу (авариялықтың орнына)

млн.теңге

пайдалануға беру актісі

2021-2025 жылдар

ІІМ, облыстардың ЖАО


679,6





679,6

РБ

201


62,3

1148,7

1920,4

1858,1


4989,5

ЖБ


15

Селден, қар көшкінінен қорғау құрылыстарын салу және аумақтардың көшкін қаупі бар учаскелерін нығайту

млн.теңге

пайдалануға беру актісі

2020-2025 жылдар

облыстардың ЖАО

35,0

27363,0

3435,0

13993,0

11800,0


56626,0

ЖБ


16

Облыс және аудан орталықтарында, ауылдарда тұрғындарды хабардар ету жүйесін кезең-кезеңімен құру жөніндегі жұмыстарды жүргізу

млн.теңге

пайдалануға беру актісі

2020-2025 жылдар

облыстардың ЖАО

3982,0

3982,2

3982,2

3982,2

3982,2


19910,8

ЖБ


17

ФҚА құрамындағы АЕМ ФҚА орталықтарымен көліктік байланысын қамтамасыз ету

-

ҰЭМ-ге ақпарат

2020-2025 жылдар

ИИДМ, ҰЭМ








республикалық және жергілікті бюджеттерде көзделген қаражат шегінде


18

"Қазгеология" ҰГК" АҚ-ның немесе кәсіпорындардың шикізат базасын кеңейтуге мүдделі жеке инвесторлардың қатысуымен қосымша барлау шараларын айқындай отырып, ФҚА құрамына кіретін моно- және шағын қалаларға жақын перспективалы пайдалы қазбалар кен орындарын анықтау

-

ҰЭМ-ге ақпарат

2020-2025 жылдар

ЭГТРМ, "Қазгеология" ҰГК" АҚ (келісу бойынша), "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ (келісу бойынша)

-

-

-

-

-

-


талап етілмейді


19

Мемлекеттік тапсырма шарттары шеңберінде ФҚА құрамына кіретін моноқалалардың минералдық-шикізат базасын толықтыру мақсатында геологиялық барлау жұмыстарын жүргізу

млн. теңге

ҰЭМ-ге ақпарат

2020-2025 жылдар

ЭГТРМ, "Қазгеология" ҰГК" АҚ (келісу бойынша)

2773,4

2389,3

1698,9




6861,6

РБ

089

20

Өңірлер арасындағы өңіраралық бәсекелестік пен кооперацияны ұйымдастыру

-

ҰЭМ-ге ақпарат

2020-2025 жылдар

Облыстардың, Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент қалаларының ЖАО

-

-

-

-

-

-


талап етілмейді


21

Өңірлердің Өңіраралық ынтымақтастықты жақсартуға бағытталған бірлескен/үйлестірілген даму жоспарларын бекітуі бойынша шаралар қабылдау

-

ҰЭМ-ге ақпарат

2020-2025 жылдар

Облыстардың, Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент қалаларының ЖАО

-

-

-

-

-

-


талап етілмейді


3-міндет: Функционалдық қалалық аудандар құрамына кірмейтін халық саны 50 мыңнан астам моноқалаларды дамыту


1-нәтижелер көрсеткіші:

функционалды қалалық аудандардың құрамына кірмейтін тұрғындарының саны 50 мың адамнан астам моноқалалар бөлінісінде негізгі капиталға инвестициялар тарту көлемінің ұлғаюы (бюджет қаражатын қоспағанда)

млн. теңге



ҰЭМ, облыстардың, ЖАО











Жиыны





376 724

388 546

400 942

413 963

427 642

442 033





Риддер





24 373

26 152

28 061

30 110

32 308

34 667





Құлсары





-

-

-

-

-

-





Балқаш





89 157

91 402

93 703

96 063

98 482

100 962





Жезқазған





29 226

32 090

35 234

38 687

42 478

46 640





Сәтбаев





32 894

33 223

33 555

33 891

34 230

34 572





Жаңаөзен





51 643

52 676

53 729

54 804

55 900

57 018





Екібастұз





127 309

130 217

133 191

136 234

139 345

142 528





Степногор





22 122

22 786

23 469

24 174

24 899

25 646





2-нәтижелер көрсеткіші:

Функционалдық қалалық аудандар құрамына кірмейтін тұрғындарының саны 50 мың адамнан астам моноқалалардың инженерлік және көліктік инфрақұрылымының тозу дәрежесі















қанағаттанарлық күйдегі автомобиль жолдарының үлесі

%



облыстардың ЖАО











Моноқалалар бойынша орташа есеппен





53,3

53,6

53,9

54,1

54,4

54,7





Степногор





66,6

66,9

67,2

67,6

67,9

68,2





Құлсары





52,5

52,8

53,0

53,3

53,6

53,8





Риддер





86,3

86,7

87,1

87,6

88,0

88,4





Балқаш





27,3

27,5

27,7

27,8

28,0

28,0





Жезқазған





27,3

27,4

27,5

27,7

27,8

28,0





Сәтбаев





66,3

66,6

66,9

67,3

67,6

67,9





Жаңаөзен





88,1

88,5

89,0

89,4

89,8

90,3





Екібастұз





12,3

12,4

12,4

12,5

12,6

12,6





кәріз желілерінің тозуы

%



облыстардың ЖАО











Моноқалалар бойынша орташа есеппен





58,9

54,9

54,0

53,1

52,7

51,8





Степногор





64,0

63,7

63,4

63,0

62,7

62,4





Құлсары





20,0

18,0

14,0

10,0

10,0

8,5





Риддер





14,0

13,9

13,9

13,8

13,7

13,7





Балқаш





93,1

92,6

92,1

91,7

91,2

90,7





Жезқазған





73,3

72,9

72,5

72,2

71,8

71,4





Сәтбаев





95,0

94,6

94,1

93,6

93,2

92,8





Жаңаөзен





55,1

27,0

26,4

25,3

24,6

20,9





Екібастұз





56,9

56,3

55,6

55,0

54,4

53,8





жылу желілерінің тозуы

%



облыстардың ЖАО











Моноқалалар бойынша орташа есеппен





50,2

49,2

48,3

47,4

46,4

45,6





Степногор





66,0

62,0

58,0

54,0

50,0

46,6





Құлсары





10,0

8,0

7,0

7,0

6,0

5,3





Риддер





52,0

52,0

52,0

52,0

52,0

52,0





Балқаш





69,2

68,9

68,7

68,3

68,0

67,7





Жезқазған





59,8

59,3

58,9

58,3

58,1

57,7





Сәтбаев





64,3

64,1

63,8

63,0

62,7

62,3





Жаңаөзен





6,0

6,0

6,0

6,0

6,0

6,0





Екібастұз





74,2

73,0

71,9

70,4

68,4

67,0





су құбыры желілерінің тозуы

%



облыстардың ЖАО











Моноқалалар бойынша орташа есеппен





50,9

50,4

50,0

49,7

49,0

48,6





Степногор





20,0

19,9

19,8

19,7

19,6

19,5





Құлсары





10,0

9,0

8,0

8,0

6,0

5,3





Риддер





71,0

71,0

71,0

71,0

71,0

71,0





Балқаш





79,2

78,8

78,4

78,0

77,6

77,2





Жезқазған





71,3

70,9

70,6

70,2

69,9

69,6





Сәтбаев





77,2

76,8

76,5

76,1

75,7

75,3





Жаңаөзен





13,0

12,4

11,7

11,3

10,6

10,1





Екібастұз





65,5

64,5

63,8

62,9

61,9

61,0




Іс-шаралар

22

ФҚА құрамына кірмейтін моно- және шағын қалаларда өңірлік стандарттар жүйесіне сәйкес базалық мемлекеттік және әлеуметтік көрсетілетін қызметтермен қамтамасыз ету

-

ҰЭМ-ге ақпарат

2020 - 2025жылдар

облыстардың ЖАО

-

-

-

-

-

-


жергілікті бюджеттерде көзделген қаражат шегінде


23

Моно- және шағын қалаларда инженерлік инфрақұрылымды дамыту

млн. тенге

Пайдалануға беру актісі

2020 - 2025жылдар

облыстардың ЖАО

10383,2

25666,0

10000,0




46049,2

РБ

082 (100)

24

Моно - және шағын қалаларда "зәкірлік" инвестициялық жобалардың іске асырылу барысын мониторингтеу

-

ҰЭМ-ге ақпарат

2020 - 2025жылдар

облыстардың ЖАО

-

-

-

-

-

-


талапетілмейді


25

Моно- және шағын қалаларда "зәкірлік" инвестициялық жобаларды іске асыру

бірл

ҰЭМ-ге ақпарат

2020 - 2025жылдар

облыстардың ЖАО

58

60

62

64

66

68

-

бюджеттен тыс қаражат


4-міндет: Шеқара маңындағы моно- және шағын қалаларды іргелес аумақтарымен қоса дамыту


1-нәтижелер көрсеткіші:

Функционалдық қалалық аудандардың құрамына кірмейтін шекара маңындағы моно- және шағын қалалардың инженерлік және көліктік инфрақұрылымының тозу дәрежесі















қанағаттанарлық күйдегі автомобиль жолдарының үлесі

%



облыстардың ЖАО











Моно - және шағын қалалар бойынша орташа есеппен





63,3

63,6

63,9

64,2

64,6

61,5





Жаркент





63,8

64,2

64,5

64,8

65,1

65,4





Зайсан





68,7

69,0

69,4

69,7

70,1

70,5





Сарыағаш





67,0

67,4

67,7

68,0

68,4

68,8





Шардара





54,4

54,7

55,0

55,2

55,5

55,8





Шемонаиха





53,0

53,3

53,6

53,8

54,1

54,4





Булаев





46,5

46,7

46,9

47,2

47,4

47,6





Мамлют





93,9

94,4

94,9

95,3

95,8

96,3





Жетісай





59,0

59,2

59,5

59,8

60,1

60,4





Жітіқара





33,4

33,6

33,8

33,9

34,1

34,3





кәріз желілерінің тозуы

%



облыстардың ЖАО











Моно- және шағын қалалар бойынша орташа есеппен





43,6

42,6

41,7

40,7

39,8

39,0





Жаркент





41,8

40,4

39,7

38,8

37,7

36,7





Зайсан





8,0

8,0

7,9

7,9

7,8

7,8





Сарыағаш





-

-

-

-

-

-





Шардара





14,0

13,9

13,9

13,8

13,7

13,6





Шемонаиха





65,0

60,0

55,0

50,0

45,0

41,0





Булаев





89,2

88,8

88,3

87,9

87,4

87,0





Мамлют





-

-

-

-

-

-





Жетісай





20,0

19,9

19,8

19,7

19,6

19,5





Жітіқара





67,2

67,2

67,2

67,2

67,2

67,2





жылу желілерінің тозуы

%



облыстардың ЖАО











Моно- және шағын қалалар бойынша орташа есеппен





28,0

26,3

24,6

21,5

19,8

18,4





Жаркент





-

-

-

-

-

-





Зайсан





22,0

21,9

21,8

21,7

21,6

21,5





Сарыағаш





7,0

7,0

7,0

2,8

2,8

2,4





Шардара





-

-

-

-

-

-





Шемонаиха





55,0

50,0

45,0

40,0

35,0

31,3





Булаев





-

-

-

-

-

-





Мамлют





-

-

-

-

-

-





Жетісай





-

-

-

-

-

-





Жітіқара





-

-

-

-

-

-





су құбыры желілерінің тозуы

%



облыстардың ЖАО











Моно- және шағын қалалар бойынша орташа есеппен





41,0

40,4

39,5

38,8

37,9

37,2





Жаркент





53,8

52,3

50,8

50,2

48,1

46,8





Зайсан





14,0

13,9

13,9

13,8

13,7

13,6





Сарыағаш





45,0

44,8

44,6

44,3

44,1

43,9





Шардара





33,0

32,8

32,7

32,5

32,3

32,1





Шемонаиха





68,0

65,0

60,0

55,0

50,0

46,3





Булаев





38,0

37,8

37,6

37,4

37,2

37,0





Мамлют





27,0

26,9

26,7

26,6

26,5

26,4





Жетісай





75,0

74,6

74,3

73,9

73,5

73,1





Жітіқара





15,4

15,4

15,4

15,4

15,4

15,4




Іс-шаралар

26

Шекара маңындағы аумақтарда моно- және шағын қалаларды жайластыру

-

ҰЭМ-ге ақпарат

2020-2025 жылдар

облыстардың ЖАО








жергілікті бюджеттерде көзделген қаражат шегінде


27

Шекара маңындағы, моно - және шағын қалалардың инженерлік, көлік, инфрақұрылым объектілерін салу/қайта жаңарту және жөндеу

-

ҰЭМ-ге ақпарат

2020-2025 жылдар

облыстардың ЖАО








жергілікті бюджеттерде көзделген қаражат шегінде


28

Алматы облысы Панфилов ауданында Нұркент қаласының инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымын салу (1-кезек) бойынша жобаларды іске асыру

млн.теңге

пайдалануға беру актісі

2020-2025 жылдар

ИИДМ, Алматы облысының ЖАО




10763,5

10208,4


20971,9

РБ

226

2525,9

2146,7

1244,1

1017,8

1017,7


7952,2

ЖБ

043

5-міндет: Ауылдық елді мекендерді дамыту


1-нәтижелер көрсеткіші: өңірлік стандарттар жүйесіне сәйкес әлеуметтік игіліктермен және көрсетілетін қызметтермен қамтамасыз етілген АЕМ-нің үлесі

%



Облыстардың

ЖАО











Барлық ауылдар бойынша орташа есеппен





60,5

66,2

72,3

77,9

84,0

91,8





Ақмола облысы





61,9

67,3

73,2

78,6

84,4

91,5





Ақтөбе облысы





53,1

56,6

64,6

72,0

79,1

86,8





Алматы облысы





59,4

65,5

71,1

76,5

82,5

90,0





Атырау облысы





60,8

65,6

70,2

74,5

79,2

84,9





Шығыс Қазақстан облысы





60,4

66,7

72,6

78,2

84,3

92,1





Жамбыл облысы





61,8

68,8

75,2

80,8

86,7

95,1





Батыс Қазақстан облысы





55,5

61,1

66,4

71,5

77,4

84,5





Қарағанды облысы





66,0

71,6

76,6

81,1

86,1

92,5





Қостанай облысы





64,7

69,7

76,8

83,4

89,4

97,0





Қызылорда облысы





58,3

64,5

71,8

78,3

84,9

93,7





Маңғыстау облысы





67,5

72,7

81,5

87,0

91,1

98,4





Павлодар облысы





55,7

61,5

70,3

78,4

86,8

97,0





Солтүстік Қазақстан облысы





64,2

71,2

75,4

79,2

84,4

91,3





Түркістан облысы





59,4

63,9

70,4

76,5

83,0

90,1





2-нәтижелер көрсеткіші "Ауыл - Ел бесігі" жобасы шеңберінде құрылатын жұмыс орындарының саны

адам



Облыстардың ЖАО











Республика бойынша





4500

4500

-

-

-

-





Ақмола облысы





104

104

-

-

-

-





Ақтөбе облысы





89

89

-

-

-

-





Алматы облысы





975

975

-

-

-

-





Атырау облысы





332

332

-

-

-

-





Шығыс Қазақстан облысы





236

236

-

-

-

-





Жамбыл облысы





531

531

-

-

-

-





Батыс Қазақстан облысы





111

111

-

-

-

-





Қарағанды облысы





251

251

-

-

-

-





Қостанай облысы





642

642

-

-

-

-





Қызылорда облысы





54

54

-

-

-

-





Маңғыстау





214

214

-

-

-

-





Павлодар облысы





167

167

-

-

-

-





Солтүстік Қазақстан облысы





306

306

-

-

-

-





Түркістан облысы





488

488

-

-

-

-




Іс-шаралар

29

Ауыл тұрғындарына игіліктер мен көрсетілетін қызметтерді өңірлік стандарттар жүйесінің параметрлеріне дейін жеткізу бойынша шаралар қабылдау


ҰЭМ-ге ақпарат

2020-2025 жылдар

Облыстардың ЖАО

-

-

-

-

-

-


жергілікті бюджеттерде көзделген қаражат шегінде



30

"Дипломмен ауылға!" жобасы шеңберінде ауылдық жерге келетін әлеуметтік сала және АӨК мамандарына тұрғын үй салуға және сатып алуға облыстық бюджеттерге кредит беру

млн. теңге

Бюджеттік кредиттер беру

2020-2025 жылдар

ҰЭМ, облыстардың ЖАО

15826,4

16933,7

16935,8




49695,9

РБ

034

31

АДБ құрамында тірек ауылдық елді мекендерді дамытудың жол карталарын әзірлеу және бекіту

-

Мәслихат сессияларының шешімі

2020-2025 жылдар

облыстардың ЖАО

-

-

-

-

-

-


талап етілмейді


32

"Ауыл - Ел бесігі" жобасы шеңберінде тірек ауылдардың әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымын дамыту және жөндеу

млн. теңге

пайдалануға беру актісі

2020-2025 жылдар

ҰЭМ, облыстардың ЖАО

30000,0

30000,0





60000,0

РБ

082 (106, 108)

33

Қатты жабыны бар жолдарды салу/жаңғырту/күрделі жөндеу жолымен аудан орталықтары бар тірек ауылдардың көліктік байланысын қамтамасыз ету


ҰЭМ-не ақпарат

2020-2025 жылдар

облыстардың ЖАО








республикалық және жергілікті бюджеттерде көзделген қаражат шегінде


      Ескертпе:

      *Урбандалу деңгейінің 2020 - 2025 жылдарға арналған болжамды мәндері 2000 - 2018 жылдардағы урбандалу деңгейінің өсу/төмендеу қарқынының негізінде есептелген.

      **Өңірлер арасындағы жан басына шаққандағы ЖӨӨ бойынша алшақтықтың 2020 - 2025 жылдарға арналған болжамды мәндері 2016 - 2017 жылдарға 16 өңір бойынша және 2018 жылға 17 өңір бойынша ЖӨӨ көлемінің өсу/төмендеу қарқынын талдау негізінде есептелген.

      ***Тұрғындары нақты ақшалай кірістерінің 2020 - 2025 жылдарға арналған өсу қарқынының болжамды мәндері 2016 жылға қатысты нақты ақшалай кірістерінің өсу/төмендеу қарқынын талдау негізінде есептелген.

      Аббревиатуралардың толық жазылуы:

ҰЭМ

-

Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі

ИИДМ

-

Қазақстан Республикасының Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі

ЭГТРМ

-

Қазақстан Республикасының Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі

ЦДИАӨМ

-

Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновация және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі

ІІМ

-

Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі

ЖАО

-

жергілікті атқарушы органдар

"Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ

-

"Самұрық-Қазына" ұлттық әл-ауқат қоры" акционерлік қоғамы

"Қазгеология" ҰГБК" АҚ

-

"Қазгеология" ұлттық геологиялық барлау компаниясы" акционерлік қоғамы

"Қазгидромет" РМК

-

Қазақстан Республикасының Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі "Казгидромет" республикалық мемлекеттік кәсіпорны

ЭЫДҰ

-

Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы

РБ

-

республикалық бюджет

ЖБ

-

жергілікті бюджет

ЭЗИ "АҚ"

-

"Экономикалық зерттеулер институты" АҚ

АЕМ

-

ауылдық елді мекендер

ФҚА

-

функционалдық қалалық аудан

АӨК

-

агроөнеркәсіп кешені

АДБ

-

аумақты дамыту бағдарламасы