ИПС "Әділет"

Сноска. Заголовок - в редакции приказа Заместителя Премьер-Министра - Министра торговли и интеграции РК от 19.07.2022 № 294-НҚ (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии с подпунктом 2-1) статьи 4 Закона Республики Казахстан от 4 мая 2009 года "О товарных биржах" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила биржевой торговли.

Сноска. Пункт 1 - в редакции приказа Заместителя Премьер-Министра - Министра торговли и интеграции РК от 19.07.2022 № 294-НҚ (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

2. Департаменту регулирования торговой деятельности Министерства национальной экономики Республики Казахстан обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан его направление на официальное опубликование в периодических печатных изданиях и в информационно-правовой системе "Әділет";

3) опубликование настоящего приказа на официальном интернет-ресурсе Министерства национальной экономики Республики Казахстан.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа оставляю за собой.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Исполняющий обязанности
Министра	Т. Жаксылыков

Утверждены приказом
исполняющего обязанности
Министра национальной экономики
Республики Казахстан
от 30 марта 2015 года № 280

Правила биржевой торговли

Сноска. Правила - в редакции приказа Заместителя Премьер-Министра - Министра торговли и интеграции РК от 19.07.2022 № 294-НҚ (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 1. Общие требования

1. Настоящие Правила биржевой торговли (далее – Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 2-1) статьи 4 Закона Республики Казахстан "О товарных биржах" (далее – Закон) и определяют порядок деятельности участников биржевой торговли при совершении биржевых сделок с биржевыми товарами.

2. Основные понятия и термины, использующиеся в настоящих Правилах:

1) биржевая торговля – предпринимательская деятельность по реализации биржевых товаров, осуществляемая на товарной бирже путем проведения биржевых торгов в электронной форме, регистрации и оформления сделок в соответствии с законодательством Республики Казахстан о товарных биржах;

2) биржевой брокер (далее – брокер) – субъект предпринимательства, осуществляющий свою деятельность на товарной бирже и совершающий сделки с биржевым товаром по поручению, за счет и в интересах клиента;

3) биржевой дилер (далее – дилер) – субъект предпринимательства, осуществляющий свою деятельность на товарной бирже и совершающий сделки с биржевым товаром в своих интересах и за свой счет;

4) биржевое обеспечение – денежное обеспечение, вносимое на возвратной основе участниками биржевой торговли в товарную биржу или клиринговый центр товарной биржи для участия в биржевых торгах в качестве обеспечения исполнения своих обязательств по заключаемым биржевым сделкам;

5) биржевые торги – процесс, проводимый в рамках настоящих Правил, направленный на совершение сделок по биржевым товарам на основе электронных заявок, поданных в электронную торговую систему товарной биржи, обеспечивающую автоматизацию процесса заключения биржевых сделок;

6) члены товарной биржи – брокеры, дилеры и маркет-мейкеры, аккредитованные товарной биржей в порядке, определенном Законом;

7) торговый лот – количество биржевого товара, кратным которому должно быть количество биржевого товара, указанное в заявке на продажу (покупку) биржевого товара;

8) участники биржевой торговли – клиенты, брокеры, дилеры и маркет-мейкеры, взаимодействующие на товарной бирже по установленным правилам биржевой торговли;

9) биржевой товар – стандартизированный или нестандартизированный товар, допущенный товарной биржей к биржевой торговле с учетом ограничений, установленных Законом;

10) базис поставки - условия внешнеторговой сделки, предусматривающие распределение между продавцом и покупателем обязанностей по продвижению товара, оформление соответствующих документов и оплаты транспортных расходов, определение момента перехода от продавца к покупателю права собственности на товар, риска случайного повреждения или утраты товара, а также даты поставки;

11) стандартизированный товар – однородный товар, включенный в Единую товарную номенклатуру внешнеэкономической деятельности Евразийского экономического союза, и (или) единицы которого идентичны во всех отношениях, имеют сходные характеристики и состоят из схожих компонентов, что позволяет им выполнять те же функции, обладающие свойством полной взаимозаменяемости партий от различных производителей, в том числе углеродные единицы;

12) нестандартизированный товар – товар, не изъятый из оборота или не ограниченный в обороте, за исключением стандартизированных товаров, углеродной единицы, недвижимого имущества и объектов интеллектуальной собственности;

13) клиент – физическое лицо, в том числе зарегистрированное в качестве индивидуального предпринимателя или юридическое лицо, пользующееся услугами брокера для совершения сделок с биржевым товаром, в порядке, установленном Законом;

14) спот-товар - товар, находящийся на складе, с немедленной поставкой или с поставкой его в будущем;

15) фьючерсная сделка – биржевая сделка, объектом которой является фьючерс;

16) опционная сделка – биржевая сделка, объектом которой является опцион;

17) форвардная сделка – биржевая сделка, объектом которой является форвард;

18) кросс-сделка – биржевая сделка, при которой брокер, действуя по поручению двух разных клиентов, выступает как со стороны продавца, так и со стороны покупателя;

19) саморегулируемая организация – некоммерческая организация в форме ассоциации (союза), основанная на добровольном участии товарных бирж, брокеров или дилеров и включенная в реестр саморегулируемых организаций в сфере товарных бирж;

20) заявка на продажу (покупку) биржевого товара – предложение (оферта) участника биржевых торгов о продаже (покупке) биржевого товара или уведомление (акцепт) участника биржевых торгов о принятии предложения о покупке (продаже) биржевого товара, содержащее все условия, необходимые для заключения биржевой сделки в соответствии с настоящими Правилами;

21) расчетная организация – банк второго уровня или организация, осуществляющие отдельные виды банковских операций, с которой клиринговый центр товарной биржи заключил договор о порядке взаимодействия при проведении биржевых торгов и (или) осуществлении расчетов по сделкам, заключенным на биржевых торгах;

22) цена открытия – цена, с которой начинаются биржевые торги в режиме стандартного аукциона, либо цена первой совершенной биржевой сделки по конкретному биржевому товару (группе товаров) на конкретном биржевом торге в режиме двойного встречного аукциона;

23) потенциальный поставщик – дилер или клиент, претендующие на заключение биржевой сделки по закупкам недропользователей нестандартизированных товаров;

24) биржевой сбор – комиссия, взимаемая товарной биржей с участников биржевой торговли за регистрацию биржевой сделки;

25) режим двойного встречного аукциона - режим торговли, при котором биржевые сделки заключаются анонимно в результате конкуренции продавцов и покупателей, а цена на стандартизированный товар устанавливается на уровне равновесия спроса и предложения;

26) торговый день – день работы товарной биржи, в течение которого ею проводятся биржевые торги;

27) уполномоченный орган в области регулирования торговой деятельности (далее – уполномоченный орган) – центральный исполнительный орган, осуществляющий государственное регулирование и координацию в сфере торговой деятельности;

28) режим торговли – совокупность условий объявления заявок и заключения сделок в торговой системе товарной биржи;

29) торговая сессия – период времени торгового дня, в течение которого трейдеры выставляют в торговую систему товарной биржи заявки на покупку (продажу) биржевого товара и по ним заключаются биржевые сделки;

30) режим стандартного аукциона – режим торговли, при котором биржевые сделки заключаются в ходе аукциона на понижение или повышение по наилучшей цене для покупателя (продавца) – инициатора аукциона;

31) клиринговый центр товарной биржи – самостоятельная клиринговая организация, с которой товарная биржа заключила договор о клиринговом обслуживании;

32) товарная биржа – юридическое лицо, созданное в организационно-правовой форме акционерного общества, осуществляющее организационное и техническое обеспечение торгов путем их непосредственного проведения с использованием электронной торговой системы товарной биржи;

33) трейдер – работник участника биржевых торгов, уполномоченный им на осуществление в торговой системе товарной биржи действий, связанных с заключением сделок от имени участника биржевых торгов, и зарегистрированный товарной биржей в установленном ею порядке;

34) маркет-мейкер – юридическое лицо, формирующее и поддерживающее ликвидность биржевого рынка путем выставления котировок и принятия обязательств по покупке и продаже срочных контрактов;

35) претендент – брокер, дилер, маркет-мейкер желающее пройти процедуру аккредитации в товарной бирже в качестве члена товарной биржи;

36) котировка маркет-мейкера – заявка на покупку/продажу срочного контракта, поданная в торговую систему биржи маркет-мейкером в рамках выполнения своих обязанностей и означающая безусловное его согласие заключить сделку на условиях данной заявки;

37) дилер, обладающий индустриальным сертификатом, – потенциальный поставщик, претендующий на заключение биржевой сделки по закупкам недропользователей нестандартизированных товаров, имеющий соответствующий документ, выданный в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан, подтверждающий, что поставщик является отечественным производителем товара;

38) нефтепродукты - отдельные виды нефтепродуктов: бензин, авиационное и дизельное топливо, мазут, дорожный битум;

39) план поставок нефтепродуктов – объем ежемесячных потребностей областей, городов республиканского значения и столицы в нефтепродуктах, производимых в Республике Казахстан;

40) цена закрытия – цена, по которой заканчиваются биржевые торги по нестандартизированным товарам в режиме стандартного аукциона, либо цена последней совершенной биржевой сделки по конкретному стандартизированному товару (группе товаров) на конкретном биржевом торге в режиме двойного встречного аукциона;

41) базовая цена – цена, устанавливаемая на биржевой товар в ходе биржевых торгов, принимаемая для исчисления минимального и максимального уровня изменения цены в течение торговой сессии;

42) средневзвешенная цена – цена за конкретный биржевой товар, сложившаяся по итогам биржевых торгов в течение определенного период времени (торговая сессия, торговый день, торговый месяц), получаемая путем вычисления соотношения между денежным оборотом конкретного периода деленого на физический оборот соответствующего периода.

3. Биржевая торговля осуществляется на основе равенства участников биржевой торговли, в соответствии с законодательством Республики Казахстан о товарных биржах.

4. Разработка и утверждение товарными биржами собственных Правил биржевой торговли не допускается.

5. Товарная биржа обеспечивает всем участникам биржевой торговли равные условия по заключению биржевых сделок и является гарантом законности биржевых сделок.

6. По организационно-техническим вопросам, связанным с организацией и проведением торгов биржевыми товарами, не урегулированным правилами биржевой торговли и требующим дополнительной регламентации, товарная биржа утверждает соответствующие внутренние нормативные документы.

7. Товарная биржа обеспечивает интеграцию интернет-ресурса и электронной торговой системы товарной биржи с информационной системой "Единое окно закупок".

8. Доходы товарной биржи формируются за счет вступительных и ежегодных взносов членов товарной биржи, платежей за пользование имуществом биржи, регистрацию и оформление биржевых сделок и за счет других поступлений, не запрещенных Законом.

Глава 2. Условия и порядок аккредитации членов товарной биржи, приостановления и прекращения их аккредитации

9. Аккредитация в товарной бирже дает право брокерам, дилерам, маркет-мейкерам участвовать на биржевых торгах и осуществлять биржевые сделки в соответствии Законом и настоящими Правилами.

10. Брокеру и (или) дилеру допускается быть членом двух и более товарных бирж.

11. Физическому лицу, прямо или косвенно владеющему минимальной долей в имуществе юридического лица, а также осуществляющему единоличное управление на основании имеющихся у него гражданско-правовых отношений не допускается быть руководителем и (или) учредителем (соучредителем) двух и более брокеров и (или) дилеров и (или) маркет-мейкеров.

12. Члены товарной биржи не допускают действий (бездействия), которые повлекут разглашения сведений, составляющих коммерческую тайну на товарной бирже.

13. Для прохождения аккредитации в товарной бирже претенденту предъявляются следующие требования:

1) обладать гражданской правоспособностью;

2) являться платежеспособным, не иметь налоговой задолженности;

3) не подлежать процедуре банкротства либо ликвидации, на его имущество не наложен арест, его финансово-хозяйственная деятельность не приостановлена;

4) наличие у работников, занимающих руководящие должности, высшего образования;

5) отсутствие неснятой или непогашенной судимости за совершение преступлений в сфере экономической деятельности и коррупционных преступлений (для первого руководителя).

14. Для аккредитации в товарной бирже претендентом представляются товарной бирже следующие документы и сведения:

1) заявление о приеме в члены товарной биржи;

2) копия положения и (или) устава, утвержденного в установленном законодательством порядке, с учетом внесенных изменений и (или) дополнений (нотариально заверенную в случае непредставления оригиналов для сверки) – при наличии положения и (или) устава;

3) Учредительный договор (при наличии);

4) справка о постановке претендента на налоговый учет в качестве плательщика налога на добавленную стоимость (при наличии);

5) оригинал финансовой отчетности за последний финансовый год, подписанной первым руководителем или лицом, его замещающим, а также главным бухгалтером (при наличии);

6) для юридических лиц – справка о государственной регистрации (перерегистрации) юридического лица;

7) документ, подтверждающий оплату вступительного взноса претендентом;

8) справка об отсутствии неснятой или непогашенной судимости за совершение преступлений в сфере экономической деятельности и коррупционных преступлений у первого руководителя претендента;

9) cведения о бенефициарных собственниках претендента.

15. Решение об аккредитации в товарной бирже принимается товарной биржей в течение пяти рабочих дней с момента приема заявления и документов, указанных в пункте 14 настоящих Правил.

16. О принятом решении претенденту сообщается письменно в течение одного рабочего дня после вынесения решения об аккредитации или обоснованном отказе в аккредитации товарной биржей.

Сноска. Пункт 16 - в редакции приказа Министра торговли и интеграции РК от 29.08.2024 № 317-НҚ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

17. Решение считается врученным в следующих случаях:

1) нарочно – с даты отметки о получении;

2) почтой – заказным письмом;

3) электронным способом – с даты отправки на электронный адрес, указанный в письме товарной бирже.

18. В аккредитации в товарной бирже отказывается в следующих случаях:

1) несоответствие претендента требованиям, установленным пунктом 13 настоящих Правил;

2) непредставление, представление не в полном объеме и (или) представление содержащих недостоверную информацию документов и сведений, указанных в пункте 14 настоящих Правил;

3) в отношении претендента имеется вступившее в законную силу решение суда о запрещении деятельности или отдельных видов деятельности;

4) включение претендента, его бенефициарных собственников и (или) его первого руководителя в Перечень организаций и лиц, связанных с финансированием терроризма и экстремизма в порядке, предусмотренном Законом Республики Казахстан "О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма";

5) в отношении претендента, его бенефициарных собственников и (или) его первого руководителя имеется вступившее в законную силу решение (приговор) суда, на основании которого претендент и (или) его первый руководитель лишен специального права, связанного с получением аккредитации в товарной бирже.

Принятие решения об отказе в аккредитации претендента по основаниям, не указанным в настоящем пункте, не допускается.

19. Приостановление аккредитации в товарной бирже осуществляется по следующим основаниям:

1) в случае принятия решения члена товарной биржи с представлением им соответствующего заявления с указанием в нем следующих сведений:

причина приостановления аккредитации;

срок приостановления аккредитации;

об отсутствии у него неисполненных обязательств по заключенным им биржевым сделкам;

2) при неуплате (два и более раз) установленных платежей за пользование имуществом биржи, информационно-технического и клирингового обслуживание, а также биржевого сбора;

3) в случае обнаружения товарной биржей несоблюдения членом товарной биржи требований, установленных пунктами 12, 13 и 18 настоящих Правил, и установленных Законом, законодательными актами Республики Казахстан, нормативными правовыми актами уполномоченного органа и внутренних документов товарной биржи.

В случае обнаружения несоблюдения членом товарной биржи требований, установленных настоящим пунктом Правил, товарная биржа в течение трех рабочих дней направляет ему в письменном виде уведомление о приостановлении аккредитации с указанием сроков.

20. Возобновление аккредитации в товарной бирже осуществляется по следующим основаниям:

1) по заявлению члена товарной биржи - в случае приостановления аккредитации в товарной бирже по собственному желанию;

2) представление подтверждающих документов об устранении нарушений, предусмотренных пунктом 19 настоящих Правил.

21. Прекращение аккредитации в товарной бирже осуществляется по следующим основаниям:

1) в случае принятия добровольного решения члена товарной биржи с представлением им соответствующего заявления с указанием в нем следующих сведений:

причина прекращения аккредитации;

об исполнении им всех обязательств по заключенным биржевым сделкам;

2) не устранения нарушений, послуживших основанием для приостановления аккредитации в товарной бирже, за исключением заявления по собственному желанию;

3) в случае ликвидации члена товарной биржи;

4) имеется вступившее в законную силу решение суда в отношении члена товарной биржи о запрещении деятельности или отдельных видов деятельности;

5) в случае подтверждения факта манипулирования ценами со стороны члена товарной биржи;

6) неосуществления брокерской, дилерской и маркет-мейкерской деятельности в течение двенадцати последовательных календарных месяцев со дня аккредитации на товарной бирже.

Товарная биржа рассматривает заявления о приостановлении, возобновлении и прекращении аккредитации в товарной бирже в течение пяти рабочих дней с момента приема заявления. В случае выявления у члена товарной биржи неисполненных обязательств по биржевым сделкам товарная биржа отклоняет рассмотрение заявления до исполнения им всех обязательств по биржевым сделкам.

22. Сроки устранения нарушений, послуживших основанием для приостановления аккредитации в товарной бирже, устанавливаемые товарной биржей, не превышают тридцати рабочих дней.

23. Товарная биржа принимает решение об аннулировании брокерской и дилерской аккредитации на товарной бирже в случаях:

1) неосуществления брокерской и дилерской деятельности в течение двенадцати последовательных календарных месяцев со дня аккредитации на товарной бирже;

2) принятия решения о добровольном прекращении осуществления брокерской и дилерской деятельности на товарной бирже;

3) совершения одного из действий, предусмотренных пунктом 3 статьи 19 Закона, более двух раз в течение шести последовательных календарных месяцев.

Глава 3. Условия и порядок аккредитации дилеров, обладающих индустриальным сертификатом, приостановление и прекращения их аккредитации

24. Лица, осуществляющие деятельность по реализации производимых ими товаров, аккредитуются в качестве дилеров на товарной бирже по предъявлению индустриального сертификата без дополнительных требований.

25. Для аккредитации в товарной бирже дилером, обладающим индустриальным сертификатом и осуществляющему на товарной бирже деятельность по реализации производимых им товаров, представляется товарной бирже заявление о приеме в члены товарной биржи.

26. Решение об аккредитации в товарной бирже принимается товарной биржей в течение пяти рабочих дней с момента приема заявления.

О принятом решении претенденту сообщается письменно в течение одного рабочего дня.

Решение считается врученным в следующих случаях:

1) нарочно – с даты отметки о получении;

2) почтой – заказным письмом;

3) электронным способом – с даты отправки на электронный адрес, указанный в письме товарной биржей.

27. В случае получения необоснованного отказа в аккредитации в товарной бирже дилер, обладающий индустриальным сертификатом и осуществляющий на товарной бирже деятельность по реализации производимых им товаров, обжалует решение товарной биржи в уполномоченный орган и уполномоченный орган в области защиты конкуренци.

28. Основаниями для обжалования в уполномоченный орган являются:

1) несоответствие выводов, изложенных в решении об аккредитации в товарной бирже и обстоятельствам необоснованного отказа;

2) неправильное применение норм законодательства Республики Казахстан в сфере товарных бирж при вынесении решения об отказе в аккредитации в товарной бирже.

В случае несогласия с решением уполномоченного органа дилер, обладающий индустриальным сертификатом, обращается в суд.

29. Приостановление аккредитации в товарной бирже осуществляется по основаниям, предусмотренным пунктом 19 настоящих Правил, также в случае установления факта истечения срока действия индустриального сертификата дилера.

30. Возобновление аккредитации в товарной бирже осуществляется по следующим основаниям:

1) по заявлению дилера, обладающим индустриальным сертификатом и осуществляющим на товарной бирже деятельность по реализации производимых им товаров – в случае приостановления аккредитации в товарной бирже по собственному желанию;

2) представление подтверждающих документов и сведений об устранении нарушений, послуживших основанием для приостановления аккредитации в товарной бирже, за исключением заявления по собственному желанию.

31. Прекращение аккредитации в товарной бирже осуществляется по основаниям, предусмотренным пунктом 21 настоящих Правил, также в случае утраты (прекращения действия) индустриального сертификата.

32. Товарная биржа рассматривает заявления дилера, обладающего индустриальным сертификатом и осуществляющего на товарной бирже деятельность по реализации производимых им товаров, о приостановлении, возобновлении и прекращении аккредитации в товарной бирже в течение пяти рабочих дней с момента приема заявления.

В случае выявления у дилера, обладающего индустриальный сертификат и осуществляющего на товарной бирже деятельность по реализации производимых им товаров, неисполненных обязательств по биржевым сделкам товарная биржа отклоняет рассмотрение заявления до исполнения им всех обязательств по биржевым сделкам.

Глава 4. Условия деятельности маркет-мейкеров

33. Взаимодействие товарной биржи и маркет-мейкера осуществляется на основании соглашения, а также внутренних документов товарной биржи.

34. Деятельность маркет-мейкера осуществляется только на биржевых торгах срочными контрактами, базовым активом которых являются стандартизированные товары.

35. Маркет-мейкер участвует в биржевых торгах и осуществляет поддержание цен, спроса, предложения или объема торгов срочными контрактами.

36. Маркет-мейкер поддерживает наилучшие котировки на покупку/продажу срочного контракта, которые на текущий момент времени имеют наиболее выгодную для потенциального контрагента цену среди всех активных на текущий момент времени котировок данного маркет-мейкера.

37. Товарная биржа принимает решение по размерам минимального объема наилучших обязательных двусторонних котировок маркет-мейкера, по максимальному/минимальному значению спрэда для обязательных котировок маркет-мейкера, по минимуму открытых позиций в течение торгового дня, по периоду времени торговой сессии в течение, которого поддерживаются котировки маркет-мейкером.

38. Маркет-мейкеры по срочным контрактам в течение торговой сессии использовуют тайм-аут.

Тайм-аут используется маркет-мейкером несколько раз в течение торговой сессии, если иное не установлено спецификациями торговых инструментов, при этом суммарное время, используемое маркет-мейкером в качестве тайм-аута, в минутах или в процентах от всей продолжительности торговой сессии, устанавливается указанными спецификациями.

Глава 5. Условия и порядок регистрации клиентов в качестве участников биржевых торгов

39. Клиент для регистрации на товарной бирже выбирает брокера, являющегося аккредитованным членом товарной биржи, который будет представлять его интересы и заключают с последним договор на оказание брокерских услуг.

40. Клиент в качестве участника биржевых торгов принимает обязательство по участию в биржевых торгах при условии внесения им биржевого обеспечения.

41. Брокер предоставляет товарной бирже для осуществления первичной регистрации своего Клиента, следующие документы:

1) копию Устава/Положения (нотариально заверенную в случае непредставления оригиналов для сверки);

2) копию справки о государственной регистрации (перерегистрации) юридического лица (нотариально заверенную в случае непредставления оригиналов для сверки);

3) копию свидетельства о постановке на регистрационной учет по налогу на добавленную стоимость (нотариально заверенную в случае непредставления оригиналов для сверки);

4) следующую информацию: банковские реквизиты, юридический и почтовый адреса, контактные телефоны, контактное лицо.

Продавец/Покупатель-нерезидент Республики Казахстан в подтверждение правоспособности представляет документы, содержащие сведения о квалификации потенциального поставщика-нерезидента Республики Казахстан, а также нотариально засвидетельствованную с переводом на казахский и/или русский языки выписку из торгового реестра, за ислючением официальных документов, предусмотренных Законом Республики Казахстан "О присоединении Республики Казахстан к Конвенции, отменяющей требование легализации иностранных официальных документов".

42. В случае неисполнения им обязательств по заключенным биржевым сделкам, а также уклонения от заключения биржевой сделки, брокер расторгает договор с клиентом по участию в биржевых торгах.

При расторжении договора с клиентом в качестве участника биржевых торгов, брокер представляет товарной бирже информацию по данному клиенту.

43. Убытки, причиненные клиенту, заключившему договор на брокерское обслуживание, или имущественный вред, причиненный третьим лицам вследствие неправомерных действий брокера, подлежат возмещению в соответствии с гражданским законодательством Республики Казахстан.

Глава 6. Секции биржевых торгов

44. На товарной бирже разделение товаров и торгов по секциям и выставление отдельных требований к каждой секции определяются настоящими Правилами.

45. Требования по секциям включают:

1) требования к товарным биржам, на которых допускается реализация соответствующего стандартизированного товара, и порядок подтверждения соответствия товарных бирж таким требованиям;

2) требования к участникам биржевой торговли соответствующим стандартизированным товаром;

3) требования к организации и проведению биржевых торгов соответствующим стандартизированным товаром.

46. Ответственность за предъявляемые требования по каждой секции несет уполномоченный государственный орган в данной области. Товарная биржа несет ответственность за соответствие требованиям, предъявляемым к секциям, по которым она осуществляет торги.

Глава 7. Порядок проведения биржевых торгов в режимах торговли

47. На товарной бирже совершаются:

1) сделки с взаимной передачей прав и обязанностей в отношении спот- товара, включая сделки, взаимосвязанные с международными деловыми операциями;

2) фьючерсные сделки;

3) опционные сделки;

4) сделки с взаимной передачей прав и обязанностей в отношении складских документов;

5) форвардные сделки.

48. Биржевые торги проводятся в следующих режимах торговли:

1) режим стандартного аукциона;

2) режим двойного встречного аукциона.

49. Товарная биржа проводит биржевые торги в установленные ею торговые дни. Время начала и окончания торгового дня, торговой сессии и клиринга устанавливаются товарной биржей с учетом средней продолжительности торгового дня не менее пяти часов.

В ночное время (с 22:00 до 06:00 часов), выходные и праздничные дни, согласно трудовому законодательству Республики Казахстан, проведение торговых сессий не допускается.

50. Товарная биржа проводит биржевые торги с учетом особенностей режимов торговли.

51. Каждому стандартизированному товару, допущенному к биржевым торгам в режиме двойного встречного аукциона, товарная биржа присваивает отдельный код торгового инструмента, который идентифицирует данный товар, его качественные характеристики, а также базовые условия поставки.

52. Товарная биржа устанавливают дифференцированный биржевой сбор в зависимости от объема и количества совершенных сделок брокером и дилером.

53. Биржевые торги проводятся с предварительным внесением биржевого обеспечения.

Размер биржевого обеспечения для участия в биржевых торгах устанавливается товарной биржей в процентном соотношении к планируемой участником торгов к заключению суммы биржевой сделки, в зависимости от вида секции.

В случае невыполнения участником биржевой торговли своих обязательств по биржевой сделке в течении 30 календарных дней, внесенное им биржевое обеспечение подлежит перечислению клиринговым центром товарной биржи в пользу пострадавшей стороны в течение 5 рабочих дней.

54. Порядок внесения, возврата и перечисления биржевого обеспечения в пользу пострадавшей стороны определяется клиринговым центром товарной биржи и подлежит размещению в открытом доступе на интернет-ресурсе товарной биржи.

55. Участник биржевых торгов, желающий продать (купить) товар, допущенный к биржевой торговле, в течение торговой сессии биржи подает товарной бирже заявку на продажу (покупку) биржевого товара.

56. Заявка на продажу (покупку) биржевого товара, подаваемая участником биржевых торгов, является безусловным согласием участника биржевых торгов на заключение биржевой сделки.

Форма заявки на продажу (покупку) биржевого товара устанавливаются товарной биржей с учетом особенностей применяемого режима торговли.

При проведении биржевых торгов в режиме двойного встречного аукциона в заявке указываются следующие:

код торгового инструмента (товара);

направленность заявки: покупка или продажа товара;

количество реализуемого (приобретаемого) товара;

цена товара (указывается в заявке на покупку и в заявке на продажу).

При проведении биржевых торгов в режиме стандартного аукциона в заявке указывается следующие:

наименование инициатора аукциона и участников биржевой торговли, за исключением случаев конфиденциальности;

направленность заявки: покупка или продажа товара;

вид аукциона: на понижение или повышение цены;

количество реализуемого (приобретаемого) товара;

цена товара (указывается в заявке на покупку и в заявке на продажу).

57. Товарная биржа отказывает в принятии заявки на продажу (покупку) биржевого товара по следующим основаниям:

1) неправильное оформление заявки;

2) нарушение установленных сроков подачи заявки;

3) отсутствие биржевого обеспечения;

4) неуплата участником биржевых торгов биржевого сбора по ранее совершенным биржевым сделкам, а также наличие у него задолженностей перед товарной биржей и (или) клиринговым центром товарной биржи;

5) приостановление и прекращение аккредитации в товарной бирже брокера или дилера, подавшего заявку;

6) установление факта неисполнения участником биржевой торговли обязательств по заключенным ранее биржевым сделкам.

58. В случае отказа в принятии заявки на продажу (покупку) биржевого товара, товарная биржа в течение торгового дня информирует о причине отказа участника биржевых торгов посредством электронной торговой системы.

59. Принятые заявки на продажу (покупку) биржевого товара подлежат регистрации на товарной бирже и включению в торговую систему товарной биржи.

60. Отказ от сделки, заключенной на биржевых торгах, допускается только в случаях, предусмотренных Гражданским кодексом Республики Казахстан или соглашением сторон.

В случае отказа от биржевой сделки участники биржевой торговли не требуют от товарной биржи возврата ранее уплаченного ими биржевого сбора.

Признание сделок недействительными, и их отмена, осуществляется по основаниям, предусмотренным настоящими Правилами.

61. Биржевые торги в режиме стандартного аукциона проводятся с учетом:

1) раскрытия информации об участниках биржевой торговли или ее конфиденциальности, за исключением информации об инициаторе аукциона, которая является общедоступной;

2) проведения аукционов на понижение или повышение цены;

3) проведения аукциона по заказу покупателя или продавца нестандартизированного товара;

4) участия в аукционе не менее трех участников аукциона, включая брокера, представляющего интересы инициатора аукциона, или дилера, являющегося инициатором аукциона;

5) формирования цены нестандартизированного товара, по которой заключается биржевая сделка, по итогам аукциона и определения ее как наименьшей цены среди предложенных участниками аукциона на понижение и наибольшей цены среди предложенных участниками аукциона на повышение;

6) внесения биржевого обеспечения.

62. Товарная биржа проводит биржевые торги в режиме стандартного аукциона с соблюдением следующих последовательных этапов, если иное не предусмотрено настоящими Правилами:

1) представление инициатором аукциона товарной бирже заявки на продажу (покупку) нестандартизированного товара;

2) размещение на собственном интернет-ресурсе объявления о проведении биржевых торгов в режиме стандартного аукциона не менее чем за 5 рабочих дней, если иное не предусмотрено соответствующей секцией биржевых торгов настоящих Правил;

3) регистрация и рассмотрение заявок дилеров или брокеров потенциальных поставщиков на соответствие квалификационным требованиям, если иное не предусмотрено соответствующей секцией биржевых торгов настоящих Правил;

4) публикация на интернет-ресурсе товарной биржи допущенных к участию в стандартном аукционе дилеров или брокеров потенциальных поставщиков;

5) внесения биржевого обеспечения;

6) проведение аукционных торгов;

7) определение победителя биржевых торгов;

8) заключение договора с победителем на основании протокола об итогах биржевых торгов в порядке, установленном настоящими Правилами.

63. Брокер, участвующий в стандартном аукционе, представляет в нем интересы только одного клиента.

64. Торги, проводимые в режиме стандартного аукциона, признаются состоявшимися при условии, если количество участников по каждому аукциону составило не менее трех участников аукциона, включая брокера, представляющего интересы инициатора аукциона или дилера, являющегося инициатором аукциона.

65. Биржевая сделка по итогам проведения стандартного аукциона заключается между Клиентом, являющимся инициатором аукциона или Дилером, являющимся инициатора аукциона, и победителем аукциона.

66. Биржевые торги в режиме двойного встречного аукциона проводятся с учетом:

1) конфиденциальности информации об участниках биржевой торговли;

2) запрета на заключение кросс-сделок;

3) формирования цены на стандартизированный товар, по которой заключается биржевая сделка, в процессе конкурирования предложений покупателей, продавцов и определения ее, как наилучшей цены для покупателя (минимальная цена от продавцов) или как наилучшей цены для продавца (максимальная цена от покупателей);

4) внесения биржевого обеспечения.

67. Товары, указанные в Перечне биржевых товаров, утвержденного приказом Министра национальной экономики Республики Казахстан от 26 февраля 2015 года № 142 "Об утверждении перечня биржевых товаров" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 10587) (далее – Перечень биржевых товаров), торгуются исключительно в режиме двойного встречного аукциона.

68. Брокер, участвующий в биржевых торгах стандартизированными товарами в режиме двойного встречного аукциона представляет в нем одного и более клиентов.

Брокер, участвующий в биржевых торгах стандартизированными товарами в режиме двойного встречного аукциона одновременно не представляет интересы продавца и покупателя.

69. По товарам, торгуемым в режиме двойного встречного аукциона, товарная биржа утверждает своими внутренними документами спецификацию товара, которая предусматривает:

1) наименование товара, код торгового инструмента (товара) и его качественные характеристики;

2) условия поставки и оплаты товара;

3) размер лота, а также в случае необходимости минимальной поставочной партии товара и (или) способ упаковки товара;

4) перечень документов, подтверждающих поставку товара;

5) допустимый толеранс при поставке товара;

6) наличие рамочной формы договора поставки.

70. Биржевые торги в режиме двойного встречного аукциона проводятся в течение торговой сессии в порядке непрерывного автоматического сопоставления торговой системой товарной биржи заявок на покупку и продажу, по которому каждая подаваемая заявка проверяется на совпадение по количеству товара и цене со встречными заявками, которые образуют реестр (очередь) заявок.

При совпадении параметров подаваемой заявки с параметрами встречных заявок происходит заключение биржевой сделки.

Торги, проведенные в электронной торговой системе и не соответствующие условиям, предусмотренным настоящим пунктом, признаются недействительными и подлежат отмене товарной биржей.

71. Реестр (очередь) заявок формируется торговой системой товарной биржи в автоматическом режиме с учетом следующего:

1) независимо от времени подачи, первыми в очереди располагаются заявки с наилучшими ценами (с максимальными ценами от покупателя (по убывающей) – в очереди заявок на покупку и с минимальными ценами от продавца (по возрастающей) – в очереди заявок на продажу); при этом указанное в заявке количество реализуемого (приобретаемого) товара (объем заявки) на ее приоритет (первоочередность) не влияет;

2) встречные заявки удовлетворяются согласно их месту и цене в очереди – сначала удовлетворяются заявки, определенные в очереди первыми;

3) при равенстве цен заявок, заявка, поданная раньше, удовлетворяется в первоочередном порядке, чем заявка, поданная позже;

4) сделка заключается всегда по цене заявки, находящейся в очереди встречных заявок первой;

5) если заявка при заключении сделки удовлетворяется частично, то оставшаяся (неисполненная) ее часть рассматривается в качестве отдельной заявки, которая подлежит удовлетворению в общем порядке, определенном настоящим пунктом Правил;

6) заключение биржевой сделки не требует дополнительного согласия участников, подавших удовлетворяемые заявки.

72. В ходе торговой сессии, проводимой в режиме двойного встречного аукциона, участники биржевых торгов подают неограниченное количество заявок на покупку (продажу) товара, при достаточном размере биржевого обеспечения. При этом любую заявку, поданную участником биржевых торгов, допускается снять им до момента заключения сделки.

73. По окончании торговой сессии, проводимой в режиме двойного встречного аукциона, все неудовлетворенные заявки на покупку (продажу) товара аннулируются торговой системой товарной биржи, либо переносятся на следующий торговый день, если последнее было предусмотрено заявкой.

74. Основные базовые характеристики двойного встречного аукциона в торговой системе товарной биржи:

1) наличие информации в режиме онлайн обо всех выставленных участниками торгов заявках, как на покупку, так и на продажу. При этом торговая система позволяет иметь информацию о ходе торгов по всем инструментам;

2) возможность выставления (редактирования) заявок на покупку или на продажу по любому из инструментов, к которому допущен участник торгов, не выходя из торговой системы, где отображается ход торгов. Выставленная (отредактированная) заявка в режиме реального времени отражается в торговой системе по конкретному торговому инструменту;

3) участники в ходе торгов подают неограниченное количество заявок, при условии наличия достаточного количества биржевого обеспечения на их счетах в расчетно-клиринговой системе;

4) торговая система контролирует достаточность биржевого обеспечения участника. Денежные средства блокируются в ходе торгов под каждую выставленную заявку и заключенную сделку, в соответствии с установленным товарной биржей размером биржевого обеспечения. Участник выставляет заявку только в размере свободных денежных средств (денежных средств, не заблокированных под заявки или сделки);

5) размер заблокированного биржевого обеспечения определяется в порядке, предусмотренным законодательством Республики Казахстан о товарных биржах; 6) в торговой системе имеется возможность контроля средств биржевого обеспечения (информация о свободных и заблокированных средствах);

7) заключение сделки осуществляется по следующему алгоритму:

каждая подаваемая заявка проверяется на совпадение с встречными заявками, которые поданы в систему;

при пересечении параметров подаваемой заявки с параметрами встре чных заявок происходит заключение сделок;

при равенстве цен заявка, поданная раньше, удовлетворяется раньше, чем заявка, поданная позже;

сделка заключается всегда по цене лучшей заявки, находящейся в очереди встречных заявок.

8) заявки имеют возможность частичного исполнения (сделка заключается на объявленную часть товара), при этом неисполненная ее часть снимается участником торгов в любое время до ее акцепта;

9) в торговой системе имеется информация обо всех заключенных в ходе торгов сделках, с отображением основных параметров каждой сделки: уникальный номер, дата и время заключения, наименование либо код товара, цена, объем, контрагенты и иные параметры;

10) не допускаются шаг цены и заключение кросс-сделок;

11) сделки заключаются непрерывно и не требуют дополнительных действий со стороны участников торгов.

Глава 8. Порядок осуществления расчетов по заключенным на биржевых торгах сделкам с биржевыми товарами

75. Оплата и поставка биржевых товаров по сделкам, заключенным на товарной бирже, осуществляются следующими способами:

1) оплата биржевого товара путем открытия банковского и (или) эскроу счета в расчетной организации, с которой товарной биржей или клиринговой организацией, обслуживающей товарную биржу, заключен договор, предусматривающий участие расчетной организации в осуществлении расчетов по сделкам, заключенным на биржевых торгах, раскрываемого в случае представления документов, подтверждающих поставку биржевого товара, предусмотренных настоящими Правилами, на которой заключена соответствующая сделка;

2) оплата биржевого товара через расчетную организацию без открытия счета на условиях "поставка против платежа" при условии депонирования в специализированной организации, определенной настоящими Правилами, в которой заключена соответствующая сделка, простого или двойного складского свидетельства (складского свидетельства, отделенного от залогового свидетельства) или документов, определенных настоящими Правилами, подтверждающих факт наличия или отгрузки биржевого товара;

3) поставка биржевого товара на условиях предоплаты биржевого товара покупателем;

4) оплата биржевого товара на условиях предпоставки биржевого товара продавцом.

76. Допускается предусматривать возможность одного или нескольких способов расчетов по сделкам, заключенным на биржевых торгах.

77. Если предусмотрено несколько способов расчетов по сделкам, заключенным на биржевых торгах в определенном режиме торговли, стороны выбирают только один из этих способов.

78. Расчеты по договорам, заключенным на основании биржевых сделок с предоставлением биржевого обеспечения, допускается производить через клиринговую организацию, обслуживающую товарную биржу и принимающую такое биржевое обеспечение.

79. Клиринговое обслуживание биржевых сделок осуществляется в соответствии с Правилами осуществления клиринговой деятельности по биржевым сделкам, утвержденными приказом исполняющего обязанности Министра национальной экономики Республики Казахстан от 25 ноября 2015 года № 729 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 12605).

80. Валютой для осуществления расчетов по заключенным на биржевых торгах сделкам с биржевыми товарами является национальная валюта Республики Казахстан – тенге по официальному курсу, установленному Национальным Банком Республики Казахстан на дату проведения торгов в соответствии с подпунктом 26) статьи 8 Закона Республики Казахстан "О Национальном Банке Республики Казахстан".

Глава 9. Условия и порядок применения автоматизированных алгоритмов в процессе участия в биржевых торгах

81. Членами товарной биржи не используются технологии автоматизированной ускоренной обработки и подачи данных и внешние программно-технические системы, скорость обращений от которых к торговой системе составляет более двух обращений в секунду, для выставления заявок и заключения сделок.

Сделки, заключенные с использованием подобных технологий, признаются недействительными и подлежат отмене товарной биржей.

82. Автоматизированные программно-технические средства сбора, подготовки заявок к вводу и направления заявок в торговую систему, а также получение и обработка информации из торговой системы, работающей в режиме, обеспечивающем контроль со стороны членов товарной биржи за всеми действиями, совершаемыми с ее использованием, сертифицируются решением товарной биржей.

Сделки, заключенные участниками торгов c использованием подобных программно-технических средств, не сертифицированных товарной биржей, признаются недействительными и подлежат отмене товарной биржей.

Не допускается использование членами товарной биржи вышеуказанных программно-технических средств при участии в биржевых торгах стандартизированными товарами.

Сделки, заключенные участниками торгов c использованием подобных программно-технических средств при участии в биржевых торгах стандартизированными товарами, признаются недействительными и подлежат отмене товарной биржей.

83. Меры дисциплинарного воздействия применяются к нарушителям решением товарной биржи в письменном виде в случае выявления нарушений членом товарной биржи.

При этом, к мерам дисциплинарного воздействия относятся:

приостановление аккредитации на товарной бирже сроком на шесть месяцев;

применение штрафных санкций, установленных товарной биржей.

Глава 10. Порядок взаимодействия с саморегулируемыми организациями

84. В целях организации взаимодействия между товарными биржами и саморегулируемыми организациями допускается заключение соглашения или меморандума.

85. Взаимодействие товарных бирж с саморегулируемыми организациями осуществляется путем:

1) обмена информации;

2) взаимопомощи и защиты своих интересов;

3) проведения курсов повышения квалификации и переподготовки работников товарных бирж, брокеров и дилеров;

4) осуществления консультативной помощи;

5) принятия совместных решений по вопросам, возникающим при осуществлении своей деятельности.

86. Информационное взаимодействие между товарными биржами и саморегулируемыми организациями осуществляется в электронном виде.

87. Обмен документами и (или) сведениями путем представления (направления) документов и (или) сведений на бумажном носителе осуществляется в случае отсутствия технической возможности обмена документами и (или) сведениями в электронном виде.

Глава 11. Порядок проведения биржевых торгов срочными контрактами

88. Биржевые торги срочными контрактами осуществляются в порядке, установленном уполномоченным органом по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций, а также внутренними нормативными документами биржи.

89. Стандартные условия срочных контрактов, используемых в качестве предмета биржевых торгов, определяются их спецификациями, утверждаемыми товарной биржи если иное не установлено уполномоченным органом по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций.

Глава 12. Условия и порядок приостановления и возобновления биржевых торгов на товарной бирже

90. В случаях возникновения технических сбоев в электронной торговой системе товарной биржи, делающих невозможным продолжение оказания услуг, связанных с организацией биржевой торговли, товарная биржа документально фиксирует факт и время технического сбоя в журнале технических сбоев, приостанавливает оказание услуг и незамедлительно принимает меры, направленные на:

1) обнаружение и устранение причин, повлекших технический сбой;

2) устранение технических последствий сбоя;

3) обеспечение полной сохранности информации, находящейся в торговой системе товарной биржи, и восстановление информации, утраченной в результате технического сбоя.

91. При обнаружении сбоя в электронной торговой системе товарной биржи товарная биржа принимает решение о временном приостановлении торгов, о чем участники биржевых торгов извещаются с использованием электронной торговой системы товарной биржи или другим доступным способом.

92. После восстановления работоспособности торговой системы товарной биржи торги возобновляются.

93. Если восстановить работоспособность торговой системы товарной биржи не представляется возможным, товарная биржа принимает решение о досрочном прекращении торгов.

94. Решение доводится до сведения всех участников биржевых торгов с использованием электронной торговой системы товарной биржи или другим доступным способом.

Глава 13. Порядок определения размера биржевого обеспечения

95. Размер биржевого обеспечения зависит от вида товара и его объема.

Размер биржевого обеспечения устанавливается товарной биржей.

96. В случае отказа одной из сторон заключенной биржевой сделки от подписания договора поставки, купли-продажи, не исполнения договора поставки, купли-продажи или не исполнения договора поставки, купли-продажи в случае, если таковое было предусмотрено сторонами, клиринговый центр товарной биржи перечисляет сумму биржевого обеспечения, виновной стороны в пользу пострадавшей стороны.

В случае получения биржей уведомления от пострадавшей стороны об отказе инициатора аукциона от заключенной биржевой сделки или от подписания договора поставки, инициатор аукциона через клиринговый центр товарной биржи перечисляет сумму, равную сумме биржевого обеспечения в пользу пострадавшей стороны.

Порядок внесения, удержания и возврата биржевого обеспечения определяется клиринговой организацией товарной биржи.

Глава 14. Порядок учета и регистрации биржевых сделок с биржевыми товарами на товарной бирже, а также регистрация внебиржевых сделок со стандартизированными товарами

Параграф 1. Регистрация внебиржевых сделок, заключенных со стандартизированными товарами

97. Заявителем внебиржевой сделки является лицо, заключившее внебиржевую сделку, предусматривающую переход права собственности на стандартизированный товар, от него в пользу иного лица.

Заявитель осуществляет регистрацию внебиржевой сделки:

1) самостоятельно – при наличии аккредитации его в качестве дилера и отсутствии у заявителя заключенного с брокером договора брокерского обслуживания;

2) через брокера – при наличии у заявителя заключенного с брокером договора брокерского обслуживания.

Регистрация внебиржевой сделки на товарной бирже не влечет каких-либо затрат для заявителя и проводится бесплатно.

Продавец обеспечивает регистрацию на товарной бирже внебиржевых сделок со стандартизированными товарами с учетом положений отдельных секций торговли биржевыми товарами.

98. Объектом регистрации внебиржевых сделок являются разовые договоры и (или) отдельные соглашения в рамках длительных контрактных соглашений.

99. Заявителем производится регистрация на товарной бирже в электронной форме не позднее пяти рабочих дней со дня даты заключения внебиржевой сделки.

Регистрация внебиржевой сделки в торговой системе товарной биржи не является биржевой сделкой.

100. Внебиржевые сделки регистрируются в торговой системе товарной биржи в разрезе последовательных календарных месяцев.

Порядок отнесения внебиржевой сделки к конкретному календарному месяцу осуществляется путем определения конечной даты исполнения договора либо исходя из планируемого периода поставки товара.

В случае, если внебиржевая сделка предполагает поставку в течении двух и более месяцев, то календарный месяц определяется наибольшим объемом поставки от общих размеров сделки.

При этом регистрация внебиржевых сделок в торговой системе товарной биржи осуществляется путем автоматизированной передачи данных.

101. Сведения по внебиржевой сделке для ее регистрации на товарной бирже включают в себя:

1) полное наименование Продавца и Покупателя;

2) бизнес-идентификационный номер/ индивидуальный идентификационный номер Продавца и Покупателя;

3) контакты Продавца и Покупателя;

4) юридический и почтовый адрес Продавца и Покупателя;

5) номер и дату заключения внебиржевой сделки;

6) наименование товара;

7) количество товара (тонн);

8) цена за единицу товара (тонн);

9) общая сумма внебиржевой сделки;

10) условия оплаты;

11) базис поставки (Инкотермс);

12) качественные/технические характеристики товара.

Корректировка и удаление зарегистрированной внебиржевой сделки на товарной бирже в целях соблюдения хронологии отчетности, ее исторической ценности, и не актуальности не допускается.

Товарная биржа не передает полученную информацию третьим лицам, за исключением при условии предварительного получения согласия от обеих сторон внебиржевой сделки.

102. Реестр ведется товарной биржей в электронной форме.

Реестр внебиржевых сделок содержит:

идентификационный номер внебиржевой сделки, присвоенный торговой системой товарной биржи;

дата и время регистрации внебиржевой сделки в торговой системе товарной биржи;

код заявителя (продавца) внебиржевой сделки;

код и наименование товара, являющегося предметом сделки;

общая сумма внебиржевой сделки;

общий физический объем внебиржевой сделки (тонн)

цена за единицу товара (в тенге);

номер и дату заключения внебиржевой сделки;

условия поставки;

базис поставки (Инкотермс);

условия оплаты.

103. Для каждого определенного стандартизированного товара товарная биржа рассчитывает внебиржевой индикатор.

Внебиржевой индикатор рассчитывается на уровне среднеарифметического значения текущих заключаемых внебиржевых сделок соответствующего вида стандартизированного товара на базисе поставки соответствующего производителя биржевого товара и за конкретный календарный месяц.

104. Внебиржевые индикаторы соответствуют структуре биржевых индикаторов соответствующего рынка на товарной бирже, на которой происходит внебиржевая регистрация.

105. Применение внебиржевых индикаторов проводиться путем сопоставления значений внебиржевых индикаторов, сформированных за разные периоды времени между собой для оценки динамики изменений цен прямых контрактов либо сопоставлением значений внебиржевых индикаторов с биржевыми индикаторами соответствующего торгового инструмента за аналогичный временной период.

При проведении анализа и мониторинга внебиржевых сделок, заключенных со стандартизированным товаром применение внебиржевых индикаторов допускается проводить самостоятельно.

106. По сделке, заключенной в ходе биржевых торгов, торговой системой товарной биржи автоматически генерируется отчет по биржевой сделке (далее – отчет по биржевой сделке), с присвоением уникального номера и содержит следующие сведения:

1) наименование участника биржевых торгов и его уникальный биржевой идентификатор (индивидуальный код, присвоенный участнику биржевых торгов);

2) дату и время заключения сделки в формате – год, месяц, день, час, минута, секунда (с точностью минимум до 0,1 секунды);

3) наименование и (или) код стандартизированного товара;

4) цену за единицу товара;

5) количество товара;

6) общую сумму сделки.

107. Отчет по биржевой сделке представляется брокеру или дилеру, заключившему сделку, в системе электронного документооборота товарной биржи с обязательным подписанием электронной цифровой подписью уполномоченного работника товарной биржи сразу после окончания торговой сессии и клиринга.

Брокер после получения отчета по биржевой сделке представляет его своему клиенту.

Договор, заключенный на основании биржевой сделки, содержит условия сделки, идентичные отчету по биржевой сделке.

108. По требованию участника торгов товарная биржа дополнительно к электронному отчету по биржевой сделке представляет участнику торгов бумажный отчет по биржевой сделке, подписанный уполномоченным работником биржи.

109. По итогам торгового дня участнику биржевых торгов допускается представление сводного отчета по всем заключенным им в течение торговой сессии биржевым сделкам без представления отдельных отчетов по каждой биржевой сделке.

110. По итогам биржевых торгов в торговой системе товарной биржей формируется сводный реестр биржевых сделок участников биржевых торгов, совершенных в торговый день.

111. Брокеры ведут учет совершаемых биржевых сделок отдельно по каждому клиенту и хранить сведения об этих сделках в течение пяти лет со дня совершения сделки.

112. Товарная биржа и (или) клиринговый центр товарной биржи принимают на себя функции контрагента по гарантированию исполнения условий договора на основании ранее заключенной биржевой сделки в части полной оплаты суммы договора со стороны покупателя, при условии исполнения всех требований по надлежащей поставке со стороны продавца за счет полного ранее внесенного покупателем покрытия биржевым обеспечением суммы договора и транспортных издержек.

113. Товарная биржа обеспечивает сохранность сведений по всем заключенным биржевым сделкам до момента прекращения занятия деятельностью в сфере биржевой торговли.

Глава 15. Порядок формирования размера биржевого сбора и обеспечения заявок

114. За организацию и проведение биржевых торгов товарная биржа взимает биржевой сбор, исчисляемый в процентах от суммы совершенной биржевой сделки. Размер биржевого сбора определяется товарной биржей.

Биржевой сбор оплачивается обоими участниками сделки только по факту ее совершения.

115. В случае, если тарифы предусматривают льготные размеры биржевого сбора, а также ежемесячные платежи за услуги по организации торговли на торговых секциях торговли, не урегулированные настоящими Правилами и требующие дополнительной регламентации, товарная биржа утверждает соответствующие внутренние документы.

116. Для дилеров, обладающим индустриальным сертификатом и осуществляющих на товарной бирже деятельность по реализации недропользователям производимых ими нестандартизированых товаров, предусматривающих повышение внутристрановой ценности, дифференцированный сбор устанавливается в размере, не превышающем пятидесяти процентов от минимального биржевого сбора, установленного на товарной бирже на дату организации торгов, по соответствующей секции.

117. В случае если объектом закупки недропользователями нестандартизированных товаров, предусматривающих повышение внутристрановой ценности, является товар, не производимый дилером, обладающим индустриальным сертификатом, биржевой сбор определяется в общеустановленном порядке согласно внутренней тарифной политики товарной биржи.

118. Неуплата биржевого сбора по ранее совершенным биржевым сделкам является основанием для отказа в принятии заявки на покупку и/или продажу биржевого товара на последующую торговую сессию.

Глава 16. Условия определения финансовой устойчивости участников биржевой торговли путем их категорирования

119. Для дилеров товарной биржи, за исключением дилеров, обладающим индустриальным сертификатом и осуществляющих на товарной бирже деятельность по реализации производимых ими товаров, требования по признанию их финансово устойчивыми устанавливаются в размере, определяемом товарной биржей на соответствующих торговых секциях торговли путем классификации участников торгов и требований к ним.

Член товарной биржи в качестве брокера признается финансово устойчивым, если он соответствует требованиям по наличию уставного и (или) собственного капитала в размере, определяемом товарной биржи.

120. Потенциальный поставщик, участвующий в закупках недропользователей и национальных компаний, субъектов естественных монополий признается финансово устойчивым, если он соответствует в совокупности условиям по отсутствию просроченной задолженности по налоговым отчислениям, перед банками и на его счета не наложен арест, и в отношении него не возбуждена процедура банкротства.

121. Для подтверждения финансовой устойчивости потенциальный поставщик предъявляет:

1) электронную копию справки соответствующего налогового органа об отсутствии задолженности, за исключением случаев, когда срок уплаты отсрочен в соответствии с Кодексом Республики Казахстан "О налогах и других обязательных платежах в бюджет" (Налоговый кодекс) (далее - Налоговый кодекс), либо о наличии задолженности менее одного тенге, по состоянию на дату не ранее одного месяца, предшествующего дате подачи заявок;

2) электронную копию справки с банка или филиала банка с подписью и печатью (при наличии), в котором обслуживается потенциальный поставщик, об отсутствии просроченной задолженности по обязательствам потенциального поставщика, длящейся более трех месяцев, предшествующих дате выдачи справки, перед банком или филиалом банка.

В случае, если потенциальный поставщик является клиентом нескольких банков второго уровня или филиалов, а также иностранного банка, справка представляется от каждого из таких банков.

122. К потенциальным поставщикам по закупкам недропользователей и покупателям по биржевым сделкам со стандартизированными товарами предъявляются требования по финансовой устойчивости, определяемые электронной торговой системой товарной биржи на основании следующих сведений органов государственных доходов:

1) доходы;

2) уплаченные налоги,

показатель уплаченных налогов, рассчитываемый по следующей формуле:

ПУН = УН / СД х 100%,

где:

ПУН – показатель уплаченных налогов,

УН – сумма уплаченных налогов;

СД – сумма дохода.

Потенциальный поставщик по закупкам недропользователей признается финансово устойчивым, если он соответствует в совокупности следующим условиям:

1) доходы потенциального поставщика в течение трех лет, предшествующих предыдущему году согласно данным информационных систем органов государственных доходов, составляют не менее одной второй части суммы, выделенной для осуществления закупки;

2) показатель уплаченных налогов в течение трех лет, предшествующих предыдущему году согласно данным информационных систем органов государственных доходов, составляет не менее трех процентов от доходов потенциального поставщика.

Покупатель по биржевой сделке со стандартизированными товарами признается финансово устойчивым, если он соответствует в совокупности следующим условиям:

1) доходы покупателя в течение трех лет, предшествующих предыдущему году согласно данным информационных систем органов государственных доходов, составляют не менее одной второй части суммы биржевой сделки;

Глава 17. Порядок формирования и организации деятельности биржевого арбитража, а также механизмы разрешения споров, связанных с заключением биржевых сделок с биржевыми товарами

123. Для решения споров, связанных с заключением биржевых сделок, Биржа создает в течение тридцати календарных дней после государственной регистрации в органах юстиции постоянно действующий биржевой арбитраж. Деятельность биржевого арбитража регулируется Законом Республики Казахстан "Об арбитраже".

124. Биржевой арбитраж для разрешения споров, связанных с заключением биржевых сделок, создается Биржей, как постоянно действующий арбитраж. Для образования постоянно действующего биржевого арбитража Биржа утверждает регламент, список арбитров, которые будут осуществлять деятельность в арбитраже.

125. Постоянно действующий биржевой арбитраж рассматривает споры в соответствии с Конституцией, законами и иными нормативными правовыми актами Республики Казахстан.

126. Постоянно действующий биржевой арбитраж принимает решение в соответствии с условиями договора и учетом обычаев делового оборота.

127. В случае отсутствия норм права, регулирующих спорные отношения, постоянно действующий биржевой арбитраж применяет нормы права, регулирующие сходные правоотношения, а при отсутствии таких норм разрешает спор, исходя из общих начал и смысла законов.

128. Допуcкается передача спора на рассмотрение постоянно действующего биржевого арбитража при наличии заключенного между сторонами биржевой сделки арбитражного соглашения, то есть письменного соглашения сторон о передаче возникшего или могущего возникнуть спора на рассмотрение в постоянно действующий биржевой арбитраж.

Глава 18. Порядок обеспечения членами товарной биржи законности биржевой сделки

129. Члены товарной биржи, подающие заявки на продажу (покупку) биржевого товара и (или) участвующие в биржевых торгах, проходят обучение в установленном товарной биржей порядке.

При взаимодействии с клиентами и (или) их представителями, и (или) третьими лицами, аффилированными с клиентами, брокер:

1) не оказывает прямое или косвенное давление на клиентов в целях изменения их рыночного поведения при совершении биржевой сделки;

2) не заключает договоры (подавать, отзывать заявки) с целью намеренного завышения (занижения) ценовых заявок на биржевых торгах, не предполагающие их исполнение;

3) не заключает соглашения (вступать в переговоры) между двумя и более клиентами по вопросам установления либо поддержания цен, влияющих на ценообразование реализуемых биржевых товаров;

4) не допускает предпочтения какому-либо выборному клиенту, влекущие причинение другому клиенту имущественного и иного вреда;

5) не использует аффилированность с другими брокерами и (или) дилерами для участия в биржевых торгах, которые направленны на снижение конкурентности биржевых торгов.

Аккредитованные члены товарной биржи в рамках обеспечения законности биржевой сделки принимают следующие меры:

соблюдают требования, установленные настоящими Правилами, Законом, нормативными правовыми актами уполномоченного органа, внутренними документами товарной биржи;

предоставляют товарной бирже информацию обо всех изменениях, внесенных в документы и сведения, представленные для аккредитации, путем направления соответствующего уведомления и (или) подтверждающих документов, при их наличии, в форме электронного документа, в течение одного рабочего дня со дня внесения таких изменений;

выполняют решения товарной биржи по вопросам допуска к биржевым торгам, проведения биржевых торгов, регистрации и исполнения биржевых сделок;

регистрируют, ведут учет и хранят документы, связанные с деятельностью в качестве члена товарной биржи, в том числе документы касающиеся совершения и исполнения биржевых сделок;

предоставляют товарной бирже по ее запросу документы, касающиеся деятельности в качестве члена товарной бирже;

производят оплату биржевых сборов, а также иных платежей и сборов, взимаемых товарной биржей и клиринговой организацией;

в установленном порядке предоставляют товарной бирже информацию об исполнении обязательств по заключенным биржевым сделкам;

исполняют свои обязательства по заключенным биржевым сделкам;

обеспечивают исполнение клиентом обязательств по биржевой сделке.

130. Товарная биржа в рамках обеспечения законности биржевой сделки принимает следующие меры для выявления и ограничения факта манипулирования ценами:

1) устанавливает границы колебаний цен на соответствующие биржевые товары;

2) осуществляет контроль за размещаемыми в электронной торговой системе товарной биржи заявками на покупку, продажу биржевого товара;

3) осуществляет мониторинг цен биржевых товаров по заключенным биржевым сделкам;

4) осуществляет анализ уровней цен на конкретный биржевой товар в рамках одного торгового дня, исходя из цен, сложившихся в результате предыдущих торгов;

5) запрашивает документы и сведения, прямо или косвенно касающиеся биржевых торгов от участников биржевых торгов;

6) осуществляет мониторинг превышения минимальных и максимальных пределов уровней цен на конкретный биржевой товар в рамках одного торгового дня, исходя из цен, сложившихся в результате предыдущих торгов.

При выявлении факта ценового манипулирования, товарная биржа приостанавливает биржевые торги, о чем информирует члена товарной биржи, уполномоченный и антимонопольный органы с использованием электронной торговой системы товарной биржи или другим доступным способом.

Глава 19. Порядок принятия (утверждения) документов по биржевой торговле

131. Товарная биржа разрабатывает и утверждает следующие внутренние документы:

1) форму и содержание заявки на продажу (покупку) биржевого товара;

2) регламент постоянно действующего биржевого арбитража и реестр арбитров;

3) форму типового договора об оказании услуг по организации биржевой торговли;

4) тарифы за оказываемые товарной биржей услуги;

5) спецификацию товара, допущенного к биржевым торгам в режиме двойного встречного аукциона и стандартную форму договора поставки;

6) порядок присвоения кодов торгового инструмента стандартизированных товаров, допущенных к биржевым торгам в режиме двойного встречного аукциона;

7) правила внутреннего контроля и программы его осуществления в целях противодействия легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма;

8) кодекс брокерской (дилерской) этики;

9) внутренние документы, необходимые товарной бирже для осуществления ее деятельности, установленные настоящими Правилами;

10) типовые стандарты по предупреждению коррупции;

11) Правила формирования перечня нарушителей биржевой торговли.

132. Товарной бирже допускается принимать (утверждать) документы, регламентирующие:

1) эксплуатацию торговой системы товарной биржи;

2) организацию экспертизы качества биржевого товара, реализуемого через биржевые торги, по требованию участника биржевых торгов;

3) публикацию на еженедельной основе на официальном сайте биржи с последующим направлением в уполномоченный орган информации по брокерам и дилерам, являющимися ее членами;

4) оказание организационных, консультационных, информационных, методических услуг, связанных с биржевой торговлей;

5) развитие международных биржевых торгов, а также документы, предусмотренные настоящими Правилами.

133. Внутренние документы товарной биржи для участников торгов содержат условия обеспечения сохранности сведений, составляющих коммерческую тайну на товарной бирже, не допускающие их использования в личных интересах участников торгов, их представителей или третьих лиц.

134. Внутренние документы товарной биржи, регламентирующие механизм проведения биржевых торгов, доводятся до сведения членов товарной биржи не позднее, чем за три рабочих дня до вступления их в силу путем их публикации на интернет–ресурсе товарной биржи.

Глава 20. Порядок размещения информации о проводимых торгах на интернет-ресурсе товарной биржи

135. Товарная биржа размещает документы, изменения и дополнения к ним, указанные в пунктах 131, 132 настоящих Правил, а также иную информацию о своей деятельности, в том числе о принимаемых решениях в отношении участников биржевой торговли, на собственном интернет-ресурсе в течение одного рабочего дня со дня их утверждения.

136. По итогам каждого торгового дня товарная биржа не позднее следующего рабочего дня размещает в специальном разделе собственного интернет-ресурса информацию о результатах биржевых торгов, включающих в себя следующие сведения:

1) режим биржевой торговли, в котором заключена сделка;

2) по стандартизированным товарам:

дату проведения торгов;

наименование или код товара;

количество заключенных сделок;

цена открытия и закрытия торгов;

максимальную и минимальную и средневзвешенную цену сделок;

условия поставки;

общий оборот по всем сделкам за торговую сессию.

3) по нестандартизированным товарам:

дату проведения торгов;

время заключения сделки и ее номер;

биржевой идентификатор (индивидуальный код, присвоенный участнику биржевых торгов) заключивших сделку;

наименование товара:

количество товара;

цену товара;

общую стоимость сделки;

условия и место поставки.

137. Товарная биржа размещает актуальный перечень аккредитованных членов товарной биржи в специальном разделе собственного интернет-ресурса, что является официальным извещением уполномоченного органа.

При изменении наименования, места нахождения, а также смене руководителя и (или) изменении состава сотрудников членов товарной биржи товарная биржа обновляет перечень в течение трех рабочих дней с момента поступления в товарную биржу информации от членов товарной биржи.

138. Товарная биржа ежемесячно не позднее 5 числа месяца, следующего за отчетным периодом, размещает в специальном разделе собственного интернет-ресурса котировки на стандартизированные товары.

Примечание ИЗПИ!
Заголовок главы 21 в редакции приказа Министра торговли и интеграции РК от 29.08.2024 № 317-НҚ (вводятся в действие с 01.01.2025).

Глава 21. Порядок проведения государственных и иных закупок через товарную биржу

Примечание ИЗПИ!
Пункт 139 предусмотрен в редакции приказа Министра торговли и интеграции РК от 29.08.2024 № 317-НҚ (вводятся в действие с 01.01.2025).

139. Государственные закупки, через товарные биржи осуществляются в режиме двойного встречного аукциона в порядке, установленных настоящими Правилами.

Примечание ИЗПИ!
Пункт 140 предусмотрено исключить приказом Министра торговли и интеграции РК от 29.08.2024 № 317-НҚ (вводятся в действие с 01.01.2025).

140. При проведении торгов по государственным закупкам в клиринговую организацию вносится обеспечение заявки на участие в торгах в размере не менее 1 (одного) процента от суммы закупки.

Примечание ИЗПИ!
Пункт 141 предусмотрено исключить приказом Министра торговли и интеграции РК от 29.08.2024 № 317-НҚ (вводятся в действие с 01.01.2025).

141. Объявление в виде расписания торгов при проведении государственных закупок товарная биржа размещает на собственном интернет–ресурсе не позднее, чем за десять рабочих дней до даты проведения биржевых торгов.

Местный исполнительный орган области, города республиканского значения, столицы на собственном интернет-ресурсе в специальном разделе о государственных закупках извещает потенциальных поставщиков о наименовании товара и товарной биржи, на которых заказчиками будут осуществлены государственные закупки, в срок не позднее чем за пятнадцать рабочих дней до даты размещения товарной биржей соответствующего объявления.

Примечание ИЗПИ!
Пункт 142 предусмотрено исключить приказом Министра торговли и интеграции РК от 29.08.2024 № 317-НҚ (вводятся в действие с 01.01.2025).

142. Услуги по осуществлению государственных закупок через товарные биржи оказываются на возмездной основе в рамках средств, предусмотренных в бюджете инициатора на соответствующий год.

Глава 22. Порядок биржевой торговли нестандартизированными товарами, предусматривающий в том числе повышение внутристрановой ценности в закупаемых недропользователями товарах с учетом международных обязательств Республики Казахстан

Примечание ИЗПИ!
Пункт 143 предусмотрено исключить приказом Министра торговли и интеграции РК от 29.08.2024 № 317-НҚ (вводятся в действие с 01.01.2025).

143. Закупки субъектов естественных монополий, социально-предпринимательских корпораций, а также закупки национальных компаний стандартизированных товаров через товарные биржи осуществляются в режиме двойного встречного аукциона в порядке, установленных настоящими Правилами.

Примечание ИЗПИ!
Пункт 144 предусмотрен в редакции приказа Министра торговли и интеграции РК от 29.08.2024 № 317-НҚ (вводится в действие с 01.01.2025).

144. При проведении торгов по закупкам недропользователей, закупкам субъектов квазигосударственного сектора в клиринговую организацию вносится обеспечение заявки на участие в торгах в размере не менее 1 (одного) процента от суммы закупки.

145. Закупки недропользователей в режиме стандартного аукциона, в случае выступления их в качестве инициаторов аукциона проводятся в виде аукциона на понижение.

Параграф 1. Проведение аукциона на понижение

146. Участники аукциона делают оферты на заключение сделки на условиях, указанных в заявке инициатора аукциона, путем выставления заявок как по цене указанных в заявке, так и с указанием своих условий по цене ниже стартовой цены лота.

При этом участниками аукциона допускается выставлять неограниченное число заявок с ценой ниже стартовой цены лота.

147. Заявки участников аукциона являются безотзывными.

Цены в заявке указываются с точностью до двух знаков после запятой.

Заявки, выставленные с нарушением данного требования, подлежат удалению товарной биржей из торговой системы.

148. В случае если заявки поданы менее чем от двух потенциальных поставщиков, аукцион признается несостоявшимся и подлежит аннулированию.

149. По истечении периода времени, отведенного товарной биржей для выставления заявок, товарная биржа формирует в торговой системе отчет о заявках, который содержит информацию обо всех лучших на момент прекращения приема заявках, выставленных участниками биржевых торгов от каждого потенциального поставщика.

Если в течение трех минут до закрытия аукциона на понижение один их участников биржевых торгов потенциального поставщика вводит новую наименьшую цену, время закрытия аукциона на понижение автоматически продлевается на пять минут, но не более трех раз.

150. Победителем аукциона признается потенциальный поставщик, выставивший заявку с наименьшей ценой лота согласно отчету о заявках, за исключением случаев:

1) когда в отчете о заявках содержатся заявки с одинаковыми наименьшими ценами то, победителем аукциона признается тот потенциальный поставщик, который выставил заявку с наименьшей ценой раньше по времени.

2) когда в отчете о заявках содержатся заявки с одинаковыми наименьшими ценами от потенциальных поставщиков, то победителем аукциона, с учетом повышения внутристрановой ценности в закупаемых недропользователями товарах, признается потенциальный поставщик, обладающий индустриальным сертификатом.

151. По истечении периода времени, отведенного товарной биржей на рассмотрение отчета о заявках, инициатора аукциона акцептует оферту победителя аукциона путем выставления встречной заявки.

152. После заключения биржевой сделки товарная биржа формирует в торговой системе и отправляет инициатору аукциона и победителю аукциона на понижение протокол об итогах, который содержит информацию о заключенной биржевой сделке.

153. В случае признания аукциона на понижение несостоявшимся, инициатор аукциона повторно подает товарной бирже заявку на проведение аукциона в общеустановленном порядке.

154. Аукцион на понижение подлежит отмене товарной биржей в следующих случаях:

1) по решению суда, вступившему в законную силу;

2) в случае подачи менее двух заявок на участие в аукционе участниками торгов;

3) в случае сокращения расходов на приобретение нестандартизированных товаров, предусмотренных утвержденными годовой и (или) среднесрочной программами закупа товаров инициатора аукциона.

155. Информация об отмене проведения аукциона на понижение подлежит опубликованию товарной биржей на собственном интернет-ресурсе в течение торгового дня.

156. Для проведения аукциона на понижение инициатор аукциона самостоятельно в качестве дилера или через своего брокера подает товарной бирже заявку, в которой указываются следующие сведения и условия:

1) наименование инициатора аукциона (для юридического лица), фамилия, имя, отчество (при наличии) (для физического лица), фактический адрес заказчика полное наименование, банковские реквизиты;

2) лот аукциона: техническая спецификация на закупаемый товар, с описанием функциональных, технических, качественных и эксплуатационных характеристик, а также перечень документов, подтверждающих соответствие товаров этим требованиям;

3) стартовая цена лота в тенге, включая расходы на транспортировку товара, страхование, оплату таможенных пошлин, налогов (в случае если оборот по реализации товара облагается налогом на добавленную стоимость), сборов, а также иных расходов, предусмотренных условиями поставки товаров;

4) количество приобретаемого товара;

5) единица измерения;

6) условия платежа;

7) условие и место поставки товара;

8) срок поставки товара, исчисляемый с даты заключения договора поставки;

9) проект договора поставки с указанием его существенных условий;

10) способы, с помощью которых потенциальными поставщиками допускается запрашивать разъяснения по лоту у инициатора аукциона; адрес электронной почты и номера телефонов уполномоченных лиц инициатора аукциона для обращения к ним с вопросами;

11) номер лицензии (контракта) на недропользование, в рамках которого осуществляется закуп (при наличии);

12) квалификационные требования, которым соответствует потенциальный поставщик. Настоящий подпункт не распространяется на потенциальных поставщиков-товаропроизводителей, обладающих индустриальным сертификатом и осуществляющих на товарной бирже деятельность по реализации производимых ими товаров.

157. В заявке не допускается установление требования о наличии опыта работы работников потенциального поставщика.

158. Инициатору аукциона допускается установление к потенциальным поставщикам требований о наличии опыта работы на рынке закупаемых товаров.

159. Требования к опыту работы на рынке закупаемых товаров потенциального поставщика устанавливаются в заявке согласно следующим критериям:

1) до двух лет, если выделенная сумма на осуществление стандартного аукциона превышает пятидесятитысячекратный размер месячного расчетного показателя, установленного на соответствующий финансовый год;

2) до пяти лет, если выделенная сумма на осуществление стандартного аукциона превышает двухсоттысячекратный размер месячного расчетного показателя, установленного на соответствующий финансовый год.

Требования, установленные настоящим пунктом, не распространяются на потенциальных поставщиков-товаропроизводителей, обладающих индустриальным сертификатом на производство закупаемых товаров.

160. Не допускается внесение инициатором аукциона изменений и (или) дополнений в заявку на проведение аукциона на понижение.

161. Товарная биржа в течение двух рабочих дней со дня получения заявки на проведение аукциона на понижение принимает решение о проведении аукциона либо об отказе в проведении аукциона и уведомляет о принятом решении брокера или дилера, от которого поступила заявка.

162. Объявление о проведении закупок недропользователями нестандартизированных товаров размещается товарной биржей на собственном интернет-ресурсе не менее чем за восемь рабочих дней до даты проведения биржевых торгов.

Допускается продление сроков проведения аукциона на понижение. Новая дата проведения аукциона подлежит опубликованию товарной биржей на своем интернет-ресурсе.

163. Объявление содержит:

1) наименование лота аукциона;

2) полное содержание заявки на проведение аукциона;

3) срок подачи заявки на участие в аукционе;

4) срок поставки товаров по каждому лоту с даты заключения договора о приобретении товаров.

Товаропроизводителям, обладающим индустриальным сертификатом допускается указание в заявках срока поставки товара, более установленного в объявлении заказчика, но не более сорока календарных дней с даты заключения договора на приобретение.

164. Срок подачи заявок на участие в аукционе на понижение составляет не менее шести рабочих дней и завершается не позднее чем за два рабочих дня до даты проведения биржевых торгов.

165. Не допускается представление заявок до опубликования объявления о проведении аукциона на понижение.

166. При закупках недропользователей нестандартизированных товаров, не являющихся однородными, инициатор разделяет такие товары в заявке на лоты.

Закупки недропользователей нескольких видов однородных нестандартизированных товаров осуществляются путем разделения товаров на лоты по их однородным видам и по месту их поставки.

Допускается приобретение одним лотом, запасных частей (комплектующих) и расходных материалов к определенной модели оборудования, транспортного средства.

167. При проведении закупок недропользователей нестандартизированных товаров не допускается указания на товарные знаки, знаки обслуживания, фирменные наименования, патенты, полезные модели, промышленные образцы, наименование места происхождения товара и наименование производителя, а также иных характеристик, определяющих принадлежность приобретаемого товара отдельному потенциальному поставщику либо производителю, за исключением случаев, когда осуществляются закупки недропользователей товаров:

для доукомплектования, модернизации, дооснащения, а также для дальнейшего технического сопровождения, сервисного обслуживания и ремонта, в том числе планового ремонта оборудования, транспортных средств, систем промышленной автоматики;

в соответствии с проектной (проектно-сметной) документацией, имеющей положительное заключение государственной экспертизы;

технологические химические материалы.

168. При осуществлении закупок недропользователей нестандартизированных товаров подписание заказчиком актов приема-передачи товаров или выставление требования об устранении нарушений условий договора, в случае если товары не приняты, производится в течение десяти рабочих дней с момента получения заказчиком актов.

Оплата производится в срок не позднее тридцати календарных дней с даты подписания актов приема-передачи товаров.

169. Брокер, представляющий интересы инициатора аукциона, не представляет интересы потенциальных поставщиков.

170. Потенциальный поставщик не допускается к участию в аукционе на понижение по одному из следующих оснований:

1) непредставление документа (документов) для подтверждения соответствия квалификационным требованиям потенциального поставщика, а также требованиям технической спецификации;

2) установления факта несоответствия квалификационным требованиям на основании информации, содержащейся в документах, представленных потенциальным поставщиком для подтверждения его соответствия;

3) установления факта предоставления недостоверной информации по квалификационным требованиям;

4) поставщик состоит в реестрах, списках (перечне) разработанным и утвержденным в соответствии с законодательством в сфере противодействию отмывания денег и финансирования терроризма.

Подпункты 1), 2), 3) настоящего пункта не распространяются на потенциальных поставщиков-товаропроизводителей, обладающих индустриальным сертификатом и осуществляющих на товарной бирже деятельность по реализации производимых ими товаров.

171. За два рабочих дня до даты проведения аукциона на понижение инициатор аукциона самостоятельно в качестве дилера или через своего брокера представляет товарной бирже списки потенциальных поставщиков товаров, допущенных к участию в аукционе на понижение и не допущенных к участию в аукционе на понижение потенциальных поставщиков.

В случае если к аукциону на понижение не допущен потенциальный поставщик, инициатор аукциона самостоятельно в качестве дилера или через своего брокера представляет товарной бирже подтверждающие документы и сведения.

172. Если к аукциону на понижение был допущен только один потенциальный поставщик, то аукцион на понижение не проводится и признается несостоявшимся.

173. В случае признания аукциона несостоявшимся, объявление о проведении повторных закупок нестандартизированных товаров размещается товарной биржей на собственном интернет-ресурсе не менее чем за пять рабочих дней до даты проведения биржевых торгов.

174. Товарная биржа публикует списки допущенных и не допущенных к участию в аукционе на понижение потенциальных поставщиков на своем интернет-ресурсе не позднее рабочего дня, следующего за днем получения данного списка.

175. Участники биржевых торгов от каждого потенциального поставщика, допущенные на участие в аукционе на понижение, не позднее чем за один рабочий день до даты проведения аукциона вносят биржевое обеспечение клиринговому центру товарной биржи или товарной бирже.

Допускается внесение обеспечения до подачи заявки на участие в аукционе.

176. Участники биржевых торгов от каждого потенциального поставщика, не внесшие биржевое обеспечение, к аукциону на понижение не допускаются.

Глава 23. Секция торговли углеродными единицами

177. Система торговли углеродными единицами в Республике Казахстан состоит из первичного и вторичного углеродных рынков:

1) на первичном углеродном рынке оператор системы торговли углеродными единицами осуществляет продажу единиц углеродной квоты из соответствующей категории резерва Национального плана углеродных квот субъектам углеродного рынка на условиях аукциона.

2) на вторичном углеродном рынке субъекты углеродного рынка осуществляют между собой куплю-продажу углеродных единиц посредством прямой сделки или через товарную биржу.

178. Углеродные единицы, которые аннулированы, погашены, изъяты из обращения или выведены из обращения по решению уполномоченного органа в области охраны окружающей среды, не являются объектом торговли в соответствии с настоящими Правилами и Экологическим Кодексом Республики Казахстан.

179. Товарная биржа, имеющая намерение осуществлять организацию биржевых торгов углеродными единицами, обеспечивает синхронизацию электронной торговой системы с уполномоченным органом в области окружающей среды.

180. С целью получения достоверной информации по ценам на углеродные единицы производится котировка цен на углеродную единицу на товарной бирже с учетом сложившейся конъюнктуры рынка.

181. Для участия в биржевых торгах участники биржевой торговли углеродными единицами вносят биржевое обеспечение на счет клиринговой организации, обслуживающей товарную биржу.

182. Заявки с ценой, менее объявленной минимально допустимой цены, к рассмотрению не принимаются.

183. Заявки на реализацию выставляются продавцами в лотах.

184. Биржевые торги проводятся в режиме двойного встречного аукциона в следующем порядке:

1) в течение торговой сессии участники биржевой торговли подают в электронную торговую систему товарной биржи заявки на покупку (продажу) углеродных единиц;

2) продолжительность торговой сессии составляет один час.

3) в заявке на покупку (продажу) указываются следующие сведения:

наименование участника торгов;

вид заявки (на покупку или продажу);

наименование покупаемого (продаваемого) товара;

цена, указываемая в тенге;

количество, заявляемого на покупку (продажу);

4) все принятые заявки сводятся в очереди неудовлетворенных заявок на продажу и на покупку углеродных единиц:

заявки на покупку ранжируются в порядке убывания указанных в них цен, а при равных ценах – в порядке очередности их поступления в торговую систему;

заявки на продажу ранжируются в порядке возрастания указанных в них цен, а при равных ценах – в порядке очередности их поступления в торговую систему;

5) вновь поступившая заявка на продажу удовлетворяется за счет имеющихся заявок на покупку, в которых цены покупки выше или равны цене поступившей заявки, начиная с заявки на покупку, содержащей наивысшую цену. Данный процесс продолжается до полного удовлетворения такой заявки на продажу либо до исчерпания приемлемых по цене заявок на покупку;

6) вновь поступившая заявка на покупку удовлетворяется за счет имеющихся заявок на продажу, в которых цены продажи ниже или равны цене поступившей заявки, начиная с заявки на продажу, содержащей самую низкую цену. Данный процесс продолжается до полного удовлетворения такой заявки на покупку либо до исчерпания приемлемых по цене заявок на продажу.

На основании вновь поступившей заявки совершаются одна или более сделок, в зависимости от числа востребованных встречных заявок на покупку (продажу). Сделки совершаются по ценам, указанным в востребованных встречных заявках;

7) полностью удовлетворенные заявки на покупку (продажу) в дальнейшем в биржевых торгах не участвуют. Частично удовлетворенные заявки продолжают участвовать в биржевых торгах в части неудовлетворенных объемов на покупку (продажу);

8) участники биржевой торговли подают неограниченное количество заявок на покупку (продажу). При этом участник биржевой торговли снимает поданную заявку в любой момент до заключения биржевой сделки;

9) сделки, зарегистрированные в торговой системе товарной биржи, с ценами, не соответствующими в заявке на покупку (продажу), подлежат незамедлительному аннулированию товарной биржи, о чем участники биржевой торговли извещаются с использованием электронной торговой системы товарной биржи или другим доступным способом.

185. При отсутствии биржевой котировки цен на единицу углеродной квоты или офсетную единицу на товарной бирже на день совершения сделки цена определяется по последней доступной котировке цен на единицу углеродной квоты или офсетную единицу.

186. Результаты биржевых торгов публикуются на собственном интернет-ресурсе товарной биржи с соблюдением условий об конфиденциальности сторон биржевых сделок, не позднее одного рабочего дня, следующего за торговым днем.

187. Особенности торговли углеродными единицами на первичном углеродном рынке:

1) ежегодный календарь проведения аукционов утверждается оператором системы торговли углеродными единицами и публикуется на его интернет-ресурсе не позднее 1 декабря предшествующего года;

2) перенос запланированной даты аукциона, предусмотренного ежегодным календарем, на более поздние сроки осуществляется оператором системы торговли углеродными единицами на срок не более 4 рабочих дней с уведомлением об этом субъектов квотирования, подавших заявки на аукцион;

3) дополнительные аукционы, непредусмотренные ежегодным календарем, организуются оператором системы торговли углеродными единицами в декабре каждого года с уведомлением их потенциальных участников не позднее 20 календарных дней до запланированной даты их проведения;

4) объем единиц углеродной квоты, подлежащих продаже на плановом аукционе, не превышает двадцати пяти процентов от общего количества квот, предусмотренных для продажи на условиях аукциона в соответствующем году;

5) размер каждого лота, предназначенного для продажи с аукциона, устанавливается в соответствии с Правилами торговли углеродными единицами, утвержденными приказом исполняющего обязанности Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 29 июня 2021 года № 221 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 23719);

6) оператор системы торговли углеродными единицами устанавливает лимит на количество лотов, которые приобретаются одним субъектом квотирования в рамках одной торговой сессии;

7) оператор системы торговли углеродными единицами определяет минимально допустимую цену за единицу углеродной квоты с ее объявлением не позднее 7 календарных дней до запланированной даты проведения аукциона;

8) оператор системы торговли углеродными единицами использует в качестве гарантийного обеспечения единицы углеродной квоты, находящиеся в его управлении.

Глава 24. Секция торговли нефтепродуктами

188. Товарная биржа, имеющая намерение осуществлять организацию биржевых торгов нефтепродуктами, направляет в уполномоченный орган заявление произвольной формы с приложением документов, подтверждающих его соответствие следующим требованиям:

1) наличие действующей лицензии на право занятия деятельностью товарных бирж;

2) отсутствие налоговых задолженностей, длящихся не более 1 месяца, предшествующего дате подачи заявления;

3) отсутствие задолженностей по обязательным взносам и платежам;

4) наличие непрерывного опыта проведения биржевых торгов в режиме двойного встречного аукциона биржевыми товарами в течение трех последовательных календарных лет, предшествующих году подачи заявления в уполномоченный орган на организацию биржевых торгов нефтепродуктами, (подтверждается выписками из реестра биржевых сделок товарной биржи и клиринговой организации);

5) наличие не менее пятидесяти одного процента акций товарной биржи, которые принадлежат на праве собственности или иных законных основаниях физическим и (или) юридическим лицам, являющимся резидентами Республики Казахстан (подтверждается реестром держателей ценных бумаг товарной биржи).

189. Перечень товарных бирж, являющихся организаторами торгов нефтепродуктами, с указанием их наименования и контактных данных публикуются на официальном интернет-ресурсе уполномоченного органа и уполномоченного органа в области производства нефтепродуктов.

190. Участниками биржевых торгов нефтепродуктами являются продавцы и покупатели, аккредитованные товарной биржей в качестве дилера либо действующие через аккредитованных брокеров.

К участникам биржевых торгов нефтепродуктами относятся:

1) продавцы нефтепродуктов – производители нефтепродуктов и поставщики нефти, включенные в план поставок, в том числе:

продавцы дорожного битума – производители битума и собственники битума, произведенного в процессе переработки принадлежащего им на праве собственности или иных законных основаниях углеводородного сырья;

2) покупатели нефтепродуктов – оптовые поставщики нефтепродуктов, розничные реализаторы нефтепродуктов и конечные потребители, в том числе:

покупатели авиационного топлива – авиационные компании, аэропорты;

покупатели дорожного битума – физические и юридические лица, осуществляющие деятельность в сфере строительства и ремонта автомобильных дорог с соответствующей инфраструктурой для хранения битума, а также лица, имеющие соответствующую инфраструктуру для хранения битума, допущенные к биржевым торгам на товарной бирже на основании информации, предоставленной от государственного органа, осуществляющего руководство в сфере строительства и ремонта автомобильных дорог. Перечень покупателей дорожного битума размещается на официальном интернет-ресурсе государственного органа, осуществляющего руководство в сфере строительства и ремонта автомобильных дорог.

По отдельным торговым инструментам продавцами нефтепродуктов выступают оптовые поставщики нефтепродуктов.

При этом лица, указанные в подпункте 2) настоящего пункта, за исключением покупателей авиационного топлива и дорожного битума, для участия в биржевых торгах обладают опытом работы на рынке нефтепродуктов не менее двух лет, а также непрерывно стоять на регистрационном учете по налогу на добавленную стоимость по одному юридическому адресу не менее двух лет.

191. Организатор торгов нефтепродуктами рассчитывает цены, индексы и показатели по биржевым товарам, основанные на информации о сделках, заключенных на биржевых торгах.

Сводные результаты торгов за прошедший месяц публикуются на сайте организатора торгов нефтепродуктами не позднее первого числа месяца, следующего за отчетным.

192. Организатор торгов нефтепродуктами организует систему управления рисками, связанными с организацией биржевых торгов.

193. Товарная биржа – организатор торгов нефтепродуктами посредством информационной системы уполномоченного органа в области производства нефтепродуктов ежемесячно получает план поставок нефтепродуктов через товарные биржи, содержащий перечень поставщиков нефти и производителей нефтепродуктов, за исключением производителей нефтепродуктов малой мощности, с указанием объемов каждого вида нефтепродуктов, которые каждый поставщик нефти и производитель нефтепродуктов, поставляет на внутренний рынок Республики Казахстан через товарные биржи в предстоящем календарном месяце.

194. Отраженные в плане поставок нефтепродуктов объемы нефтепродуктов продавцы нефтепродуктов выставляют на реализацию через товарные биржи в течение пяти торговых сессий, равномерно распределенных в рамках календарного месяца, на который утвержден план поставок нефтепродуктов.

В случае если на дату, указанную в части первой настоящего пункта, отсутствует информация об ожидаемых объемах производства нефтепродуктов, начало биржевых торгов нефтепродуктами в соответствующем месяце откладывается до появления такой информации.

195. Нефтепродукты реализуются через товарные биржи по соответствующим торговым инструментам.

196. Товарная биржа – организатор торгов нефтепродуктами в течение периода, указанного в пункте 194 настоящих Правил, проводит пять торговых сессий по каждому торговому инструменту.

При этом, уполномоченный орган в области производства нефтепродуктов рекомендует товарной бирже введение схемы, при которой покупатели нефтепродуктов участвуют в биржевых торгах в разные торговые сессии.

197. Товарная биржа – организатор торгов нефтепродуктами размещает график проведения биржевых торгов нефтепродуктами, согласованный с уполномоченным органом в области производства нефтепродуктов, не менее чем за пять рабочих дней до их начала на собственном интернет-ресурсе.

Об изменении графика и периодичности проведения торговых дней и торговых сессий участники биржевых торгов нефтепродуктами извещаются не позднее, чем за 48 часов до начала торгового дня.

198. Продавцы нефтепродуктов в каждую торговую сессию выставляют на продажу двадцать процентов от объема каждого вида нефтепродуктов, обязательного для реализации ими в рамках плана поставок нефтепродуктов через товарные биржи.

В случае если на прошедшей основной торговой сессии выставлялся на реализацию, но не был реализован объем нефтепродуктов, такой объем дополнительно выставляется на следующей основной торговой сессии.

199. Минимальный размер партии биржевого товара, возможного к приобретению через товарную биржу, составляет один лот.

Размер лота составляет не менее одной тонны и не более одной вагонной нормы.

200. Заявки на реализацию выставляются продавцами нефтепродуктов в лотах. В случае если размер ежемесячных обязательств продавца нефтепродуктов не кратен установленному размеру лота, то продавец нефтепродуктов выставляет на продажу объем кратный размеру лота, но не менее объема месячных обязательств по реализации соответствующего вида нефтепродуктов через товарные биржи.

201. Для участия в биржевых торгах участники биржевых торгов нефтепродуктами вносят денежное биржевое обеспечение на счет клиринговой организации, обслуживающей товарную биржу.

Размер биржевого обеспечения составляет не более пятнадцати процентов от предполагаемой суммы сделок.

202. Торги нефтепродуктами проводятся в виде двойного встречного аукциона в следующем порядке:

1) в течение торговой сессии участники биржевых торгов нефтепродуктами подают в электронную торговую систему товарной биржи нефтепродуктами заявки на покупку (продажу) товара с соблюдением требований, установленным настоящими Правилами;

2) в течение торгового дня проводится одна торговая сессия;

3) продолжительность торговой сессии составляет не менее одного часа;

4) в заявке на покупку (продажу) товара содержатся следующие сведения:

наименование участника торгов;

вид заявки (на покупку или продажу);

наименование покупаемого (продаваемого) товара;

цена товара, указываемая в тенге;

количество товара, заявляемого на покупку (продажу);

все принятые заявки сводятся в очереди неудовлетворенных заявок на продажу и на покупку:

7) полностью удовлетворенные заявки на покупку (продажу) в дальнейшем в торгах не участвуют. Частично удовлетворенные заявки продолжают участвовать в торгах в части неудовлетворенных объемов на покупку (продажу);

8) участники биржевых торгов нефтепродуктами подают неограниченное количество заявок на покупку (продажу) товара. При этом участник биржевых торгов нефтепродуктами снимает поданную заявку в любой момент до заключения сделки. Товарная биржа ограничивает максимальный объем заявки на покупку, подаваемой участником биржевых торгов, на основании рекомендаций уполномоченного органа в области производства нефтепродуктов;

9) сделки, зарегистрированные электронной торговой системой товарной биржи, с ценами, не соответствующими требованиям пункта 201 настоящих Правил, подлежат незамедлительному аннулированию товарной биржей, о чем письменно извещаются стороны сделки.

203. Максимальный уровень цены нефтепродукта, формируемый в течение торговой сессии, не превышает более ста одного процента от базовой цены.

204. На торговых сессиях в качестве базовой цены нефтепродуктов признаются следующие цены:

1) на первых биржевых торгах по вновь утвержденному торговому инструменту базовая цена устанавливается на уровне среднеарифметического значения котировок оптовых цен соответствующего вида нефтепродуктов на базисе поставки соответствующего производителя нефтепродуктов, сложившегося по итогу предыдущего месяца по данным цен на внутреннем рынке Казахстана, публикуемых в источнике "Argus Рынок Каспия" издания Argus Media Limited (Аргус Медиа Лимитед), Великобритания;

2) в случае если торги были приостановлены по утвержденному торговому инструменту или по группе торговых инструментов более 2 (двух) недель по различным причинам (включая период планового и (или) внепланового ремонта нефтеперерабатывающего завода), базовая цена определяется согласно подпункту 1) настоящего пункта;

3) если по итогам торговой сессии были заключены сделки по не менее чем 70% объема нефтепродукта, подлежащего реализации в данную торговую сессию в соответствии с настоящими Правилами, то на следующей торговой сессии базовая цена устанавливается на уровне средневзвешенной цены нефтепродукта, сложившейся за такую торговую сессию;

4) если по итогам торговой сессии были заключены сделки по объемам менее 70%, но не более 30% подлежащего реализации в данную торговую сессию в соответствии с настоящими Правилами, но при этом средневзвешенная цена нефтепродукта сложилась на уровне или выше базовой цены данной торговой сессии, то на следующей торговой сессии базовая цена не изменяется;

5) если по итогам торговой сессии были заключены сделки по объемам менее 70 % нефтепродукта, но более 30 % подлежащего реализации в данную торговую сессию в соответствии с настоящими Правилами, но при этом средневзвешенная цена нефтепродукта сложилась ниже базовой цены данной торговой сессии, то на следующей торговой сессии базовая цена устанавливается на уровне средневзвешенной цены нефтепродукта, сложившейся за такую торговую сессию;

6) если по итогам торговой сессии были заключены сделки по менее 30 % от объема нефтепродукта, подлежащего реализации в данную торговую сессию в соответствии с настоящими Правилами, базовая цена на следующую сессию уменьшается на два процента.

Организатором торгов нефтепродуктами базовая цена в случаях, предусмотренных подпунктами 1) и 2) части первой настоящего пункта, предварительно согласовывается с уполномоченным органом в области производства нефтепродуктов.

205. В случае если продавцом нефтепродуктов в соответствии с настоящими Правилами выставлялся на реализацию на пяти торговых сессиях, но не был реализован объем нефтепродуктов, товарная биржа устанавливает дополнительную торговую сессию для осуществления торгов нереализованных объемов нефтепродуктов, при этом сложившийся уровень цены нефтепродукта по итогам дополнительной торговой сессии не является основой для определения базовой цены для следующих основных сессий.

206. Результаты торгов публикуются на интернет-ресурсе организатора торгов нефтепродуктами с соблюдением условия об анонимности сторон биржевых сделок, не позднее одного рабочего дня, следующего за торговым днем.

207. Товарная биржа – организатор торгов нефтепродуктами утверждает:

1) график и периодичность проведения торговых дней и торговых сессий;

2) торговые инструменты, включая базис поставки товара (спецификации товаров);

3) размер лотов;

4) размер биржевой комиссии за участие в биржевых торгах нефтепродуктами.

Информация, указанная в подпунктах 1) - 4) настоящего пункта, публикуется на интернет-ресурсе товарной биржи в течение трех рабочих дней с даты ее утверждения.

208. Покупатели и продавцы нефтепродуктов для получения доступа к участию в биржевой торговле нефтепродуктами предоставляют товарной бирже (в случае участия в биржевых торгах самостоятельно в качестве дилера) либо брокеру, документы, подтверждающие их статус на рынке нефтепродуктов.

Перечень документов определяется товарной биржей.

209. Продавец обеспечивает регистрацию на товарной бирже заключенных внебиржевых сделок нефтепродуктами в объеме не менее 50 % от плана поставки на планируемый месяц.

Под внебиржевыми сделками нефтепродуктов понимаются сделки, совершенные продавцом нефтепродуктов на внутренний рынок Республики Казахстан в рамках прямых поставок.

210. Товарная биржа на основании заключенных сделок рассчитывает биржевые и внебиржевые индексы и с учетом полученных данных выводит биржевой коридор цены нефтепродуктов с его опубликованием на интернет-ресурсе товарной биржи.

211. В случае наличия на внутреннем рынке Республики Казахстан форс-мажорных ситуаций, в том числе вызванных снижением объема производства нефтепродуктов (плановый и внеплановый ремонт, аварийные ситуации, планово-предупредительные работы) уполномоченный орган в области производства нефтепродуктов на период до стабилизации ситуации на рынке приостанавливает биржевые торги нефтепродуктами.

Параграф 1. Секция по оптовой реализации сжиженного нефтяного газа

212. Товарная биржа, имеющая намерение осуществлять организацию биржевых торгов сжиженным нефтяным газом, направляет в уполномоченный орган заявление произвольной формы с приложением документов, подтверждающих его соответствие требованиям, определенных пунктом 171 настоящих Правил.

213. Перечень товарных бирж, являющихся организаторами торгов сжиженным нефтяным газом, с указанием их наименования и контактных данных публикуются на официальном интернет-ресурсе уполномоченного органа и уполномоченного органа в сфере газа и газоснабжения.

214. Участниками биржевых торгов сжиженным нефтяным газом являются продавцы и покупатели, аккредитованные товарной биржей в качестве дилера либо действующие через аккредитованных брокеров.

К участникам биржевых торгов сжиженным нефтяным газом относятся:

продавцы сжиженного нефтяного газа – производители сжиженного нефтяного газа и собственники сжиженного нефтяного газа, произведенного в процессе переработки принадлежащего им на праве собственности или иных законных основаниях углеводородного сырья;

покупатели сжиженного нефтяного газа – промышленные потребители, владельцы газонаполнительных станций, газонаполнительных пунктов и (или) автогазозаправочных станций, имеющие на праве собственности или иных законных основаниях емкости хранения сжиженного нефтяного газа общим объемом не менее 60 кубических метров с возможностью их заполнения с железнодорожных цистерн, либо заключившие договор об оказании услуг по хранению и перевалке сжиженного нефтяного газа объемом не менее 60 кубических метров в месяц с владельцем газонаполнительной станции в соответствующем регионе поставки;

На промышленных потребителей, владельцев газонаполнительных пунктов и (или) автогазозаправочных станций в случае их участия в биржевых торгах по торговым инструментам, предусматривающим поставку сжиженного нефтяного газа автомобильным транспортом, требования абзаца второго части второй настоящего пункта не распространяются.

215. Продавцы ежемесячно, в срок не позднее, чем за 5 (пять) рабочих дня до начала торговых сессий уведомляют товарную биржу об объеме сжиженного нефтяного газа, который они планируют выставить на реализацию через соответствующую товарную биржу в текущем месяце.

Сведенная информация о планируемых объемах реализации через соответствующую товарную биржу в текущем месяце размещается товарной биржей на его официальном интернет-ресурсе в срок не позднее 3 (трех) рабочих дней до начала торговых сессий.

216. Товарная биржа в течение 5 (пяти) рабочих дней, начиная с 20 (двадцатого) числа месяца, предшествующего планируемому кварталу, проводит 5 (пять) основных торговых сессий, на каждой из которых продавцы выставляют по 20 (двадцать) процентов от обязательного для реализации через товарные биржи объема сжиженного нефтяного газа, с фактической отгрузкой в течение планируемого месяца.

В случае отсутствия на дату, указанную в части первой настоящего пункта, распределения производителем обязательного к поставке объема сжиженного нефтяного газа между собственниками сжиженного нефтяного газа, произведенного в процессе переработки принадлежащего им на праве собственности или иных законных основаниях углеводородного сырья, такие собственники на каждой из первых 4 (четырех) основных торговых сессий выставляют на торги по 20 (двадцать) процентов от объема сжиженного нефтяного газа, планируемого ими к распределению.

Для лиц, указанных в части второй настоящего пункта, пятая основная торговая сессия проводится отдельно в первый рабочий день, следующий за днем утверждения распределения сжиженного нефтяного газа между собственниками, при этом на торги выставляется весь объем сжиженного нефтяного газа, необходимый для исполнения такими лицами плана поставки.

Уполномоченный орган, осуществляющий государственное регулирование производства, транспортировки (перевозки), хранения и оптовой реализации газа, проводит мониторинг объемов реализации сжиженного нефтяного газа, подлежащего обязательной реализации на каждой торговой сессии через товарные биржи.

217. Сжиженный нефтяной газ реализуется через товарные биржи по соответствующим торговым инструментам, которые предусматривают:

вид сжиженного нефтяного газа и его качественные характеристики;

место, срок, способ отгрузки и иные условия поставки сжиженного нефтяного газа;

условия оплаты сжиженного нефтяного газа;

регион (регионы), в пределах территории которого (которых) сжиженный нефтяной газ подлежит последующей реализации покупателями;

условия, определенные организатором торгов при необходимости.

218. Об изменении графика и периодичности проведения торговых дней и торговых сессий участники биржевых торгов извещаются не позднее, чем за 48 часов до начала торгового дня.

219. Если объем сжиженного нефтяного газа, обязательный для реализации соответствующим продавцом через товарные биржи, составляет меньше 180 (ста восьмидесяти) тонн, то такой продавец выставляет на продажу более двадцати процентов от объема, начиная с первой торговой сессии.

В случае, если на прошедших торговых сессиях выставлялся на реализацию, но не был реализован объем сжиженного нефтяного газа, такой объем дополнительно выставляется на последующих торговых сессиях.

220. Минимальный размер партии (объем) сжиженного нефтяного газа, ежемесячно приобретаемый на товарной бирже участниками биржевых торгов сжиженного нефтяного газа, составляет один лот.

Размер лота по торговым инструментам, предусматривающим поставку сжиженного нефтяного газа железнодорожным транспортом, составляет 1 (один) вагон от 36 (тридцати шести) до 40 (сорока) тонн, автомобильным транспортом 5 (пять) тонн.

221. Заявки на реализацию выставляются продавцами в лотах.

В случае если размер ежемесячных обязательств продавца по реализации сжиженного нефтяного газа не кратен установленному размеру лота, то продавец выставляет на продажу объем кратный размеру лота, но не менее объема месячных обязательств по реализации через товарную биржу.

222. Максимальный размер партии (объем) сжиженного нефтяного газа, ежемесячно приобретаемый на товарной бирже покупателем, составляет не более 10 % от объема сжиженного нефтяного газа, подлежащего реализации через товарные биржи в соответствии с планом поставки на планируемый месяц, а по торговым инструментам базиса поставки, с которого не менее 80 % объема сжиженного нефтяного газа вывозится автомобильным транспортом, не более 5 %.

Объем сжиженного нефтяного газа, указанный в части первой настоящего пункта, устанавливается организатором торгов для каждого покупателя с учетом фактических объемов приобретения им сжиженного нефтяного газа в течение текущего календарного месяца на всех товарных биржах.

Данные об объемах приобретения покупателями сжиженного нефтяного газа товарная биржа получает через информационную систему уполномоченного органа в сфере газа и газоснабжения.

223. Для участия в торгах сжиженным нефтяным газом через товарные биржи участники электронных торгов вносят биржевое обеспечение товарной бирже или на счет клиринговой организации, обслуживающей товарную биржу.

Порядок внесения, удержания и возврата гарантийного обеспечения определяется товарной биржей или клиринговой организацией.

224. Максимальный уровень цены сжиженного нефтяного газа, формируемый в течение торговой сессии, не превышает ста одного процента от базовой цены.

Базовая цена торговой сессии устанавливается в следующем порядке:

1) на первых биржевых торгах по вновь утвержденному торговому инструменту на уровне средневзвешенной цены сжиженного нефтяного газа, сложившейся за последний торговый месяц по всем торговым инструментам соответствующего базиса поставки;

2) если по итогам основной торговой сессии были заключены сделки по объемам сжиженного нефтяного газа не менее чем 75 % подлежащего реализации в данную торговую сессию в соответствии с пунктом 220 настоящих Правил, на следующей основной торговой сессии базовая цена устанавливается на уровне средневзвешенной цены сжиженного нефтяного газа, сложившейся за такую торговую сессию;

3) если по итогам основной торговой сессии были заключены сделки по объемам сжиженного нефтяного газа менее чем 70 %, но более 30 %, подлежащего реализации в данную торговую сессию в соответствии с пунктом 220 настоящих Правил, и при этом средневзвешенная цена сжиженного нефтяного газа сложилась на уровне или выше базовой цены данной торговой сессии, на следующей основной торговой сессии базовая цена не изменяется;

4) если по итогам основной торговой сессии были заключены сделки по объемам сжиженного нефтяного газа менее чем 70 %, но более 30 %, подлежащего реализации в данную торговую сессию в соответствии с пунктом 220 настоящих Правил, и при этом средневзвешенная цена сжиженного нефтяного газа сложилась ниже базовой цены данной торговой сессии, то на следующей основной торговой сессии базовая цена устанавливается на уровне средневзвешенной цены сжиженного нефтяного газа, сложившейся за такую торговую сессию;

5) если по итогам основной торговой сессии по торговому инструменту были заключены сделки по объемам сжиженного нефтяного газа менее 30%, подлежащего реализации в данную торговую сессию в соответствии с пунктом 220 настоящих Правил, либо сделки не заключались, на следующей основной торговой сессии базовая цена уменьшается на 5 (пять) процентов, но не ниже уровня текущей предельной цены сжиженного нефтяного газа, реализуемого в рамках плана поставки сжиженного нефтяного газа на внутренний рынок Республики Казахстан вне товарных бирж, утвержденной уполномоченным органом в сфере газа и газоснабжения в соответствии с подпунктом 7) статьи 6 Закона Республики Казахстан "О газе и газоснабжении";

6) если по торговому инструменту не проводились сделки в течение 30 (тридцати) и более календарных дней, базовая цена устанавливается на уровне средневзвешенной цены сжиженного нефтяного газа, сложившейся за предыдущую торговую сессию по всем торговым инструментам организатора торгов с соответствующим базисом поставки.

Базовая цена сжиженного нефтяного газа не превышает среднеарифметическое значение котировок цен на сжиженный нефтяной газ за предыдущий календарный месяц в странах-импортерах казахстанского сжиженного нефтяного газа, за вычетом среднеарифметического значения расходов на его перевозку в такие страны железнодорожным транспортом.

Значение, указанное в части 9 настоящего пункта, определяется на основании информации, публикуемой в источнике "Аргус Сжиженный газ и конденсат" компании "Argus Media Limited) (Russia) Ltd. (Petroleumargus)" (Аргус медиа лимитед (Россия) Лтд. (Петролемаргус), (а при отсутствии информации о ценах на сжиженный нефтяной газ в вышеуказанном источнике - по данным других источников, определяемых законодательством Республики Казахстан в сфере трансфертного ценообразования, и ежемесячно утверждается уполномоченным органом в сфере газа и газоснабжения.

Базовая цена сжиженного нефтяного газа устанавливается на объектах по наливу сжиженного нефтяного газа в железнодорожные цистерны и (или) автогазовозы.

Организатором торгов сжиженным нефтяным газом базовая цена в случае, предусмотренном подпунктом 1) части 1 настоящего пункта, предварительно согласовывается с уполномоченным органом, осуществляющим государственное регулирование производства, транспортировки (перевозки), хранения и оптовой реализации газа.

225. Дополнительные торговые сессии проводятся организатором торгов по запросу продавца в следующих случаях:

в случае возникновения у продавца неотгруженных объемов сжиженного нефтяного газа, обязательного для реализации на внутреннем рынке Республики Казахстан вне товарных бирж, в связи с отказом промышленного потребителя, использующего сжиженный нефтяной газ в качестве сырья для производства нефтегазохимической продукции, от приобретения сжиженного нефтяного газа;

в случае возникновения у продавца неотгруженных объемов сжиженного нефтяного газа, обязательного для реализации на внутреннем рынке Республики Казахстан через товарные биржи, в связи с отказом покупателя от оплаты приобретенного через товарную биржу сжиженного нефтяного газа;

в случае наличия у продавца выставлявшихся на основных торговых сессиях, но не реализованных объемов сжиженного нефтяного газа, обязательного для реализации на внутреннем рынке Республики Казахстан через товарные биржи;

в случае намерения продавца выставить на реализацию через товарные биржи объемы сжиженного нефтяного газа вне плана поставки.

226. В случаях, указанных в пункте 225 настоящих Правил, в течение 3 (трех) последовательных рабочих дней, начиная с 10 (десятого) числа месяца, на который сформирован план поставки, проводятся единые для всех продавцов сжиженного нефтяного газа 3 (три) дополнительные торговые сессии, на которые каждый продавец выставляет весь объем сжиженного нефтяного газа, необходимый для исполнения им плана поставки, начиная с первой дополнительной торговой сессии.

При этом регионом поставки определяется территория Республики Казахстан, а базовая цена на каждую дополнительную торговую сессию устанавливается в порядке, предусмотренном пунктом 224 настоящих Правил.

227. При проведении дополнительных торговых сессий продавцы сжиженного нефтяного газа, начиная с первой дополнительной торговой сессии, выставляют на биржевые торги весь объем сжиженного нефтяного газа, необходимый для исполнения ими плана поставки.

228. Торги сжиженным нефтяным газом проводятся в виде двойного встречного аукциона в следующем порядке:

1) в течение торговой сессии участники биржевых торгов сжиженным нефтяным газом подают в электронную торговую систему организатора торгов сжиженным нефтяным газом заявки на покупку (продажу) товара;

2) в течение торгового дня проводится одна торговая сессия;

3) продолжительность торговой сессии составляет два часа;

4) базисами поставки определяются объекты, используемые продавцами для налива сжиженного нефтяного газа в железнодорожные цистерны и (или) автогазовозы с производственных объектов производителей сжиженного нефтяного газа или объектов, технологически связанных с такими производственными объектами;

5) в заявке на покупку (продажу) товара содержатся следующие сведения:

наименование участника торгов;

вид заявки (на покупку или продажу);

наименование покупаемого (продаваемого) товара;

цена товара, указываемая в тенге;

количество товара, заявляемого на покупку (продажу);

сведения, определенные организатором торгов сжиженным нефтяным газом;

6) все принятые заявки сводятся в очереди неудовлетворенных заявок на продажу и на покупку:

7) вновь поступившая заявка на продажу удовлетворяется за счет имеющихся заявок на покупку, в которых цены покупки выше или равны цене поступившей заявки, начиная с заявки на покупку, содержащей наивысшую цену. Данный процесс продолжается до полного удовлетворения такой заявки на продажу либо до исчерпания приемлемых по цене заявок на покупку;

8) вновь поступившая заявка на покупку удовлетворяется за счет имеющихся заявок на продажу, в которых цены продажи ниже или равны цене поступившей заявки, начиная с заявки на продажу, содержащей самую низкую цену. Данный процесс продолжается до полного удовлетворения такой заявки на покупку либо до исчерпания приемлемых по цене заявок на продажу.

9) полностью удовлетворенные заявки на покупку (продажу) в дальнейшем в торгах не участвуют. Частично удовлетворенные заявки продолжают участвовать в торгах в части неудовлетворенных объемов на покупку (продажу);

10) участники биржевых торгов сжиженным нефтяным газом подают неограниченное количество заявок на покупку (продажу) товара. При этом участник биржевых торгов сжиженным нефтяным газом снимает поданную заявку в любой момент до заключения сделки. Товарная биржа ограничивает максимальный объем заявки на покупку, подаваемой участником биржевых торгов, на основании рекомендаций уполномоченного органа, осуществляющего государственное регулирование производства, транспортировки (перевозки), хранения и оптовой реализации газа;

11) сделки, зарегистрированные электронной торговой системой товарной биржи, с ценами, не соответствующими требованиям пункта 224 настоящих Правил, подлежат незамедлительному аннулированию организатором торгов сжиженным нефтяным газом, о чем письменно извещаются стороны сделки.

229. Товарная биржа – организатор торгов сжиженным нефтяным газом утверждает:

1) график и периодичность проведения торговых дней и основных торговых сессий, согласованный с уполномоченным органом, осуществляющим государственное регулирование производства, транспортировки (перевозки), хранения и оптовой реализации газа;

2) торговые инструменты;

3) размеры гарантийного обеспечения для участия в биржевых торгах;

4) максимальные размеры заявок на продажу и покупку;

5) ежемесячно утверждает максимальное значение базовой цены сжиженного нефтяного газа.

Информация, указанная в подпунктах 1) – 5) настоящего пункта, публикуется на интернет-ресурсе товарной биржи в течение трех рабочих дней с даты ее утверждения.

230. Продавец обеспечивает регистрацию на товарной бирже заключенных внебиржевых сделок сжиженного нефтяного газа в объеме не менее 50 % от плана поставки на планируемый месяц.

231. Товарная биржа на основании заключенных сделок рассчитывает биржевые и внебиржевые индексы и с учетом полученных данных выводит биржевой коридор цены сжиженного нефтяного газа с его опубликованием на интернет-ресурсе товарной биржи.

232. В случае наличия на внутреннем рынке Республики Казахстан форс-мажорных ситуаций, в том числе вызванных снижением объема производства сжиженного нефтяного газа (плановый и внеплановый ремонт, аварийные ситуации, планово-предупредительные работы), уполномоченный орган в сфере газа и газоснабжения на период до стабилизации ситуации на рынке устанавливает базовые цены для основных торговых сессий, не соответствующих настоящим Правилами, изменяет режим торгов сжиженным нефтяным газом, также приостанавливает биржевые торги сжиженным нефтяным газом.

Глава 25. Секция торговли углем

233. Данная секция распространяется на виды угля, указанные в перечне биржевых товаров, утверждаемых уполномоченным органом.

234. Продавец – производитель угля, осуществляющий добычу в соответствии с контрактом на недропользование (угольный разрез, угольная шахта) и (или) переработку (обогащение) угля.

Сноска. Пункт 234 - в редакции приказа Министра торговли и интеграции РК от 06.12.2023 № 420-НҚ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

235. Покупатель – субъект рынка (оптовый поставщик или розничный реализатор коммунально-бытового угля, имеющий на праве собственности или иных законных основаниях железнодорожный тупик, технически оснащенный (весовая техника, погрузочно-разгрузочный транспорт) и имеющий возможность хранения и отгрузки угля и реализации населению для личного пользования), получивший аккредитацию товарной биржи на основании информации, предоставленной от местных исполнительных органов.

Перечень покупателей коммунально-бытового угля размещается на сайте уполномоченного органа, осуществляющего руководство в сфере угольной промышленности.

236. Уголь на условиях настоящих Правил реализуется продавцом только покупателям, определенным пунктом 235 настоящих Правил.

237. Для участия в биржевых торгах, участниками биржевой торговли не менее чем за один рабочий день до проведения биржевых торгов вносится биржевое обеспечение на счет клирингового центра, обслуживающего товарную биржу.

Размер биржевого обеспечения составляет не более трех процентов от предполагаемой сделки.

Возврат биржевого обеспечения осуществляется клиринговой организацией не позднее 5 рабочих дней с момента подачи заявления на возврат денежных средств участником торгов.

Сноска. Пункт 237 - в редакции приказа Министра торговли и интеграции РК от 06.12.2023 № 420-НҚ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

238. Уголь реализуется через товарную биржу по соответствующим спецификациям, содержащим следующие торговые инструменты:

вид угля и его качественные характеристики;

место, срок, способ отгрузки и иные условия поставки угля;

условия оплаты;

размер лота;

регион поставки.

Уголь реализуется через товарную биржу по соответствующим спецификациям соответствующего региона, где участвуют покупатели угля, зарегистрированные в пределах данной административной территории и реализующие уголь населению для личного пользования.

Сноска. Пункт 238 - в редакции приказа Министра торговли и интеграции РК от 06.12.2023 № 420-НҚ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

239. Продавец предоставляет в уполномоченный орган осуществляющий руководство в сфере угольной промышленности, помесячную разбивку поставки коммунально-бытового угля, планируемого к поставке на внутренний рынок на следующий производственный год от общего годового объема, установленного Перечнем биржевых товаров, утвержденным приказом Министра национальной экономики Республики Казахстан от 26 февраля 2015 года № 142 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 10587).

Уполномоченный орган, осуществляющий руководство в сфере угольной промышленности на основании данных продавца предусмотренных в помесячной разбивке поставок коммунально-бытового угля, формирует информацию с учетом данных от местных исполнительных органов по объемам потребления коммунально-бытового угля населением в разрезе каждого региона.

Сформированная информация уполномоченного органа, осуществляющего руководство в сфере угольной промышленности (далее – сформированная информация) размещается на интернет-ресурсах данного органа, а также направляется местным исполнительным органам для последующего ими размещения на интернет-ресурсах.

Продавцы обеспечивают реализацию коммунально-бытового угля через товарную биржу на основании сформированной информации в следующем порядке:

50 % объема реализуются в соответствии с подпунктами 1) и 2) пункта 244 настоящих Правил;

50 % объема реализуются в соответствии с подпунктом 3) пункта 244 настоящих Правил.

Сноска. Пункт 239 - в редакции приказа Министра торговли и интеграции РК от 06.12.2023 № 420-НҚ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

240. Организатор торгов размещает график проведения биржевых торгов углем не менее чем за пять рабочих дней до их начала на собственном интернет-ресурсе.

Сноска. Пункт 240 - в редакции приказа Министра торговли и интеграции РК от 06.12.2023 № 420-НҚ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

241. Продавцы в соответствии со сформированной информацией выставляют равномерно уголь через товарную биржу в течение пяти рабочих дней с фактической отгрузкой биржевого товара, на условиях, установленных на торгах.

Сноска. Пункт 241 - в редакции приказа Министра торговли и интеграции РК от 06.12.2023 № 420-НҚ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

242. В случае, если по окончанию периода, предусмотренного пунктом 241 настоящих Правил, уголь выставлялся на реализацию в соответствующий регион, но не был реализован, такой объем выставляется на дополнительной торговой сессии.

При этом регионом поставки определяется территория Республики Казахстан.

Сноска. Пункт 242 - в редакции приказа Министра торговли и интеграции РК от 06.12.2023 № 420-НҚ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

243. В случае, если в течение периода, предусмотренного в пункте 241 настоящих Правил, товар выставлялся на реализацию, но сделки между продавцом и покупателями не состоялись, продавец реализует невостребованный объем биржевого товара по своему усмотрению.

244. Биржевая реализация товара осуществляется в виде:

1) спот торгов, при которых отгрузка товара осуществляется с отгрузкой в сезонный период (июль – декабрь, включительно);

2) спот торгов, при которых отгрузка товара осуществляется в третий месяц после месяца проведения торгов;

3) биржевой сделки, с условием ежемесячной оплаты и поставки на период от шести до двенадцати календарных месяцев, при которых отгрузка биржевого товара осуществляется с третьего месяца после месяца проведения торгов до декабря месяца года начала отгрузки (включительно).

Сноска. Пункт 244 - в редакции приказа Министра торговли и интеграции РК от 06.12.2023 № 420-НҚ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

245. Заявки на покупку (продажу) товара в электронно-торговой системе товарной биржи выставляются в лотах.

Максимальный размер лота составляет 5 вагонов (300-350 тонн, в зависимости от вагонной нормы). При реализации товара в соответствии с подпунктом 3) пункта 244 настоящих Правил максимальный размер лота рассчитывается как произведение количества месяцев в условиях контракта и 5 вагонов (300-350 тонн, в зависимости от вагонной нормы).

При этом, покупатель в целях удовлетворения собственных нужд, приобретает более одного лота в ходе биржевых торгов.

246. Максимальный уровень цены биржевого товара, формируемый в течение торговой сессии, не превышает ста одного процента от базовой цены.

На торговых сессиях в качестве базовой цены товара признаются следующие цены:

1) на первых биржевых торгах базовая цена устанавливается на уровне средневзвешенного значения текущих заключаемых контрактов оптовых цен товара соответствующей спецификации.

2) в последующие основные и дополнительные торговые сессии базовая цена устанавливается на уровне средневзвешенной цены товара, сложившейся за предыдущую торговую сессию по соответствующему торговому инструменту, на которой заключались биржевые сделки. При этом, базовая цена на товар для торговых сессий снижается продавцом как по своему усмотрению, так и на основании рекомендаций уполномоченного органа, осуществляющего руководство в сфере угольной промышленности.

247. Торги товаром проводятся в виде двойного встречного аукциона в следующем порядке:

1) в течение торговой сессии участники биржевых торгов подают в электронно-торговую систему заявки на покупку (продажу) товара;

2) в заявке на покупку (продажу) товара содержатся следующие основные сведения:

наименование участника биржевых торгов;

вид заявки (на покупку или продажу);

наименование покупаемого (продаваемого) товара;

цена товара, указываемая в тенге;

количество товара, заявляемого на покупку (продажу).

При реализации товара в соответствии с подпунктом 3) пункта 244 настоящих Правил в заявках на продажу товара дополнительно содержатся следующие сведения:

период поставки товара;

помесячный график поставки товара в одном лоте

3) все принятые заявки сводятся в очереди неудовлетворенных заявок на продажу и покупку:

заявки на покупку ранжируются в порядке убывания, указанных в них цен, а при равных ценах – в порядке очередности их поступления в электронно-торговую систему;

заявки на продажу ранжируются в порядке возрастания, указанных в них цен, а при равных ценах – в порядке очередности их поступления в электронно-торговую систему;

4) вновь поступившая заявка на продажу удовлетворяется за счет имеющихся заявок на покупку, в которых цены покупки выше или равны цене поступившей заявки, начиная с заявки на покупку, содержащей наивысшую цену. Данный процесс продолжается до полного удовлетворения такой заявки на продажу либо до исчерпания приемлемых по цене заявок на покупку;

5) вновь поступившая заявка на покупку удовлетворяется за счет имеющихся заявок на продажу, в которых цены продажи ниже или равны цене поступившей заявки, начиная с заявки на продажу, содержащей самую низкую цену. Данный процесс продолжается до полного удовлетворения такой заявки на покупку либо до исчерпания приемлемых по цене заявок на продажу.

6) полностью удовлетворенные заявки на покупку (продажу) в дальнейшем в торгах не участвуют. Частично удовлетворенные заявки продолжают участвовать в торгах в части неудовлетворенных объемов на покупку (продажу);

7) участники биржевых торгов подают неограниченное количество заявок на покупку (продажу) товара. При этом любую заявку, поданную участником торгов, допускается снять до момента заключения сделки. Товарная биржа ограничивает максимальный объем заявки на покупку, подаваемой участником биржевых торгов, на основании рекомендаций уполномоченного органа, осуществляющего руководство в сфере угольной промышленности;

8) по окончании торговой сессий неудовлетворенные заявки автоматически аннулируются электронно-торговой системой товарной биржи;

9) в случае отсутствия заявок покупателей на покупку выставленного покупателем биржевого товара, продавец осуществляет снижение предложенной стоимости биржевого товара.

При этом, продавец по своему усмотрению снижает либо не снижает цену заявки ниже уровня средневзвешенной цены, сложившейся по сделкам, заключенным не в рамках настоящих Правил с поставкой на тот же календарный год, по конкретной номенклатуре товара.

248. Каждой заявке и сделке присваивается уникальный код для ведения учета информации.

249. Сделка считается заключенной на биржевых торгах в момент фиксации товарной биржей соответствия разнонаправленных заявок друг другу путем внесения записи о заключении соответствующей сделки в электронно-торговой системе.

250. В электронной торговой системе автоматически формируется отчет по сделке, который является электронным документом, подтверждающим заключение сторонами сделки, подписанный электронной цифровой подписью уполномоченным должностным лицом товарной биржи. По отдельному запросу участника торгов организатор торгов предоставляет бумажную версию электронного документа, заверенную организатором торгов.

251. Результаты торгов публикуются на интернет-ресурсе организатора торгов углем с соблюдением условия об анонимности сторон биржевых сделок, не позднее одного рабочего дня, следующего за торговым днем.

252. Расчеты между покупателем и продавцом биржевого товара производятся на условиях стопроцентной предоплаты со стороны покупателя от объема приобретенного биржевого товара.

253. Цены заявок указываются на условиях Инкотермс 2020 (EXW, FCA).

254. Продавец на основании заключенных договоров с победителями биржевых торгов, проведенных в соответствии с настоящими Правилами, формирует график отгрузки товара с его ежемесячной корректировкой с учетом проводимых биржевых торгов и направляет его перевозчику, с которым у победителя биржевых торгов заключен соответствующий договор, для исполнения.

График отгрузки коммунально-бытового угля размещается на интернет-сайте товарной биржи, при этом, первоочередная отгрузка угля покупателям, указанным в пункте 235 настоящих Правил, носит приоритетный характер.

255. Продавец обеспечивает регистрацию на товарной бирже заключенных внебиржевых сделках свыше 60 тонн, на которой производит биржевые торги коммунально-бытовым углем.

Под внебиржевыми сделками коммунально-бытового угля понимаются сделки, совершенные продавцом коммунально-бытового угля в рамках прямых поставок.

256. Товарная биржа на основании заключенных сделок рассчитывает биржевые и внебиржевые индексы и с учетом полученных данных выводит биржевой коридор цены биржевого товара с его опубликованием на интернет-ресурсе товарной биржи.

Глава 26. Секция торговли портландцементом (цемент)

257. Участниками биржевых торгов портландцемента являются лица, указанные в подпунктах 2), 3), 35) пункта 2 настоящих Правил, аккредитованные товарной биржей портландцемента в качестве дилера либо действующие через аккредитованных брокеров.

258. Продавцами портландцемента на товарной бирже являются производители портландцемента, а также отечественные импортеры портландцемента, осуществляющие реализацию на территории Республики Казахстан.

259. Покупателями портландцемента на товарной бирже являются оптовые поставщики портландцемента, а также субъекты предпринимательства, приобретающие портландцемент для собственных нужд.

260. Для участия в биржевых торгах, участниками биржевой торговли не менее чем за один рабочий день до проведения биржевых торгов вносится биржевое обеспечение на счет клирингового центра, обслуживающего товарную биржу.

При заключении биржевой сделки возврат биржевого обеспечения производится в течение 10 банковских дней с момента предоставления заключенного договора для регистрации на бирже.

261. Товар реализуется через товарную биржу по соответствующим спецификациям, содержащим следующие торговые инструменты:

вид биржевого товара и его качественные характеристики;

место, срок, способ отгрузки и иные условия поставки биржевого товара;

условия оплаты;

размер лота.

262. Продавцы в соответствии с планом продаж выставляют на реализацию товар через товарную биржу в торговой системе товарной биржи, с фактической отгрузкой товара, на условиях, установленных на торгах.

В случае, если товар выставлялся на реализацию, но не был реализован, такой объем дополнительно выставляется на последующих торговых сессиях.

263. Заявки на покупку (продажу) биржевого товара в электронно-торговой системе товарной биржи выставляются в лотах.

Максимальный размер лота составляет 5 вагонов (300-350 тонн, в зависимости от вагонной нормы).

264. Минимальный уровень цены товара, формируемый в течение торговой сессии, не превышает менее 98 процентов от базовой цены, а максимальный уровень цены не превышает ста одного процента от базовой цены.

На торговых сессиях в качестве базовой цены товара признаются следующие цены:

265. Торги с товаром проводятся в режиме двойного встречного аукциона в следующем порядке:

2) в заявке на покупку (продажу) товара содержатся следующие основные сведения:

наименование участника биржевых торгов;

вид заявки (на покупку или продажу);

наименование покупаемого (продаваемого) товара;

цена товара, указываемая в тенге;

количество товара, заявляемого на покупку (продажу)

3) все принятые заявки сводятся в очереди неудовлетворенных заявок на продажу и покупку:

266. Полностью удовлетворенные заявки на покупку (продажу) в дальнейшем в торгах не участвуют. Частично удовлетворенные заявки продолжают участвовать в торгах в части неудовлетворенных объемов на покупку (продажу).

267. Участники биржевых торгов подают неограниченное количество заявок на покупку (продажу) товара. При этом любую заявку, поданную участником торгов, допускается снять до момента заключения сделки.

268. По окончании торговой сессий неудовлетворенные заявки автоматически аннулируются электронно-торговой системой товарной биржи;

269. В случае отсутствия заявок покупателей на покупку выставленного покупателем товара, продавец осуществляет снижение предложенной стоимости товара.

При этом продавец по своему усмотрению снижает либо не снижает цену товара ниже уровня средневзвешенной цены, сложившейся по сделкам с поставкой товара на тот же календарный год, по конкретной номенклатуре товара.

270. Каждой заявке и сделке присваивается уникальный код для ведения учета информации.

271. Сделка считается заключенной на биржевых торгах в момент фиксации товарной биржей соответствия разнонаправленных заявок друг другу путем внесения записи о заключении соответствующей сделки в электронно-торговой системе.

272. В электронной торговой системе автоматически формируется отчет по сделке, который является электронным документом, подтверждающим заключение сторонами сделки, подписанный электронной цифровой подписью уполномоченным должностным лицом товарной биржи. По отдельному запросу участника торгов организатор торгов предоставляет бумажную версию электронного документа, заверенную организатором торгов.

273. Цены заявок указываются на условиях Инкотермс 2020.

274. Продавец на основании заключенных договоров с победителями биржевых торгов, проведенных в соответствии с настоящими Правилами, формирует график отгрузки товара с его ежемесячной корректировкой с учетом проводимых биржевых торгов и направляет его перевозчику, с которым у победителя биржевых торгов заключен соответствующий договор, для исполнения.

Товарная биржа на основании заключенных сделок рассчитывает биржевые и внебиржевые индексы и с учетом полученных данных выводит биржевой коридор цены биржевого товара с его опубликованием на интернет-ресурсе товарной биржи.

Глава 27. Секция торговли ломом черных металлов

275. Электронная торговая система товарной биржи соответствует обязательным требованиям к электронной торговой системе товарных бирж, утвержденным приказом Министра национальной экономики Республики Казахстан от 26 февраля 2015 года № 141 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 10695).

276. Участники аукциона делают оферты на заключение сделки на условиях, указанных в заявке инициатора аукциона, путем выставления заявок как по цене указанных в заявке, так и с указанием своих условий по цене выше/ниже стартовой цены лота в зависимости проводится аукциона на повышение или на понижение.

При этом участниками аукциона допускается выставлять неограниченное число заявок с ценой выше/ниже стартовой цены лота в зависимости от направленности заявки.

277. Заявки участников аукциона являются безотзывными.

Цены в заявке указываются с точностью до двух знаков после запятой. Заявки, выставленные с нарушением данного требования, подлежат удалению товарной биржей из торговой системы.

278. С целью получения достоверной информации по ценам на металлолом, производится котировка цен на металлолом на товарной бирже с учетом сложившейся конъюнктуры рынка, а при отсутствии биржевой котировки цен на металлолом на товарной бирже на день подачи заявки, цена определяется по последней доступной рыночной цене закупа предприятиями, перерабатывающими металлолом.

279. При подачи Инициатором аукциона заявки на проведение торгов, цена в заявке указывается по последней доступной котировке цен на металлолом, при этом Инициатору аукциона не допускается указания цены ниже 30 % от котировки цен на металлолом.

280. В случае если заявки поданы менее чем от двух участников, аукцион признается несостоявшимся и подлежит аннулированию.

281. По истечении периода времени, отведенного товарной биржей для выставления заявок, товарная биржа формирует в торговой системе отчет о заявках, который содержит информацию обо всех лучших на момент прекращения приема заявках, выставленных участниками биржевых торгов от каждого клиента.

282. Если в течение трех минут до закрытия аукциона на понижение один их участников биржевых торгов потенциального клиента вводит новую наименьшую цену, время закрытия аукциона на повышение/понижение автоматически продлевается на пять минут, но не более трех раз.

283. Победителем аукциона признается клиент, выставивший заявку с наибольшей/наименьшей ценой лота согласно отчету о заявках, за исключением случаев, когда в отчете о заявках содержатся заявки с одинаковыми наибольшими/наименьшими ценами то, победителем аукциона признается тот клиент, который выставил заявку с наибольшей/наименьшей ценой раньше по времени.

284. По истечении периода времени, отведенного товарной биржей на рассмотрение отчета о заявках, инициатора аукциона акцептует оферту победителя аукциона путем выставления встречной заявки.

285. После заключения биржевой сделки товарная биржа формирует в торговой системе и отправляет инициатору аукциона и победителю аукциона на повышение/понижение протокол об итогах, который содержит информацию о заключенной биржевой сделке.

286. Для проведения аукциона на повышение/понижение инициатор аукциона самостоятельно в качестве дилера или через своего брокера подает товарной бирже заявку, в которой указываются следующие сведения и условия:

2) лот аукциона: техническая спецификация на товар, с описанием функциональных, технических, качественных и эксплуатационных характеристик, а также перечень документов, подтверждающих соответствие товаров этим требованиям;

4) количество продаваемого/приобретаемого товара;

5) единица измерения;

6) условия платежа;

7) условие и место поставки товара;

8) срок поставки товара, исчисляемый с даты заключения договора поставки;

9) проект договора с указанием его существенных условий;

10) способы, с помощью которых потенциальными покупателя/продавцам допускается запрашивать разъяснения по лоту у инициатора аукциона; адрес электронной почты и номера телефонов уполномоченных лиц инициатора аукциона для обращения к ним с вопросами;

11) квалификационные требования, которым соответствует потенциальный покупатель/продавец.

287. Не допускается внесение инициатором аукциона изменений и (или) дополнений в заявку на проведение аукциона на повышение/понижение.

288. Товарная биржа в течение двух рабочих дней со дня получения заявки на проведение аукциона на повышение/понижение принимает решение о проведении аукциона либо об отказе в проведении аукциона и уведомляет о принятом решении брокера или дилера, от которого поступила заявка.

289. Объявление о проведении торгов по покупке/продаже металлолома размещается товарной биржей на собственном интернет–ресурсе не менее чем за десять рабочих дней до даты проведения биржевых торгов.

Допускается продление сроков проведения аукциона на повышение/понижение. Новая дата проведения аукциона подлежит опубликованию товарной биржей на своем интернет-ресурсе.

290. Объявление содержит:

1) наименование лота аукциона;

2) полное содержание заявки на проведение аукциона;

3) срок подачи заявки на участие в аукционе;

4) срок поставки товаров по каждому лоту с даты заключения договора поставки товара.

291. Срок подачи заявок на участие в аукционе на понижение составляет не менее десяти рабочих дней и завершается не позднее чем за два рабочих дня до даты проведения биржевых торгов.

292. Не допускается представление заявок до опубликования объявления о проведение аукциона.

293. При проведении аукциона, не являющихся однородными, инициатор разделяет такие товары в заявке на лоты.

294. Брокер, представляющий интересы инициатора аукциона, не представляет интересы потенциальных покупателей/продавцов.

295. Потенциальный покупатель/продавец не допускается к участию в аукционе по одному из следующих оснований:

1) непредставление документа (документов) для подтверждения соответствия квалификационным требованиям, а также требованиям технической спецификации;

2) установление факта несоответствия квалификационным требованиям на основании информации, содержащейся в документах, представленных участников для подтверждения его соответствия;

3) установление факта предоставления недостоверной информации по квалификационным требованиям;

296. В случае, допущения к аукциону только одиного участника, то аукцион на понижение не проводится и такой аукцион признается несостоявшимся.

297. Участники биржевых торгов от каждого потенциального покупателя/продавца, допущенные на участие в аукционе, не позднее чем за один рабочий день до даты проведения аукциона вносят биржевое обеспечение клиринговому центру товарной биржи.

Допускается внесение обеспечения до подачи заявки на участие в аукционе.

298. Участники биржевых торгов, не внесшие биржевое обеспечение, к аукциону не допускаются.

Глава 28. Секция торговли сахаром

Сноска. Правила дополнены главой 28 в соответствии с приказом Министра торговли и интеграции РК от 07.09.2023 № 335-НҚ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

299. Товарная биржа, имеющая намерение осуществлять организацию биржевых торгов сахаром, направляет в уполномоченный орган извещение о начале торгов сахаром в произвольной форме.

300. Перечень товарных бирж, являющихся организаторами торгов сахаром, с указанием их наименования и контактных данных публикуется на официальном интернет-ресурсе уполномоченного органа и уполномоченного органа в области развития агропромышленного комплекса.

301. Участниками биржевых торгов сахаром являются продавцы и покупатели, аккредитованные товарной биржей в качестве дилера либо действующие через аккредитованных брокеров.

К участникам биржевых торгов сахара относятся:

1) продавцы сахара – производители сахара, в том числе:

отечественные импортеры сахара – субъект предпринимательства и (или) собственник сахара, принадлежащего ему на праве собственности или иных законных основаниях, осуществляющий реализацию на территории Республики Казахстан сахара, импортированного из третьих стран и из стран Евразийского экономического союза;

импортеры сахара, иностранные юридические лица – обособленное подразделение нерезидента – юридического лица, расположенное вне места его нахождения и осуществляющее все или часть его функций, в том числе функции представительства, осуществляющее реализацию сахара на территории Республики Казахстан;

субъекты предпринимательства, осуществляющие приобретение сахара у производителей через законтрактованные оборотные средства либо займы.

Производители сахара в случае реализации сахара через законтрактованные оборотные средства либо займы и (или) по договорам в рамках механизмов стабилизации цен на социально значимые продовольственные товары обеспечивают его реализацию вне товарных бирж.

2) покупатели сахара – субъекты предпринимательства, приобретающие сахар для собственных нужд и (или) осуществляющие дальнейшую реализацию сахара внутри территории Республики Казахстана.

Покупатели и продавцы сахара для получения доступа к биржевым торгам сахаром направляют в уполномоченный орган извещение о начале торгов в произвольной форме с приложением документов, подтверждающих их статус на рынке сахара.

Перечень покупателей и продавцов сахара публикуется на официальном интернет-ресурсе уполномоченного органа.

302. Продавец предоставляет в уполномоченный орган и уполномоченный орган в области развития агропромышленного комплекса, помесячный план реализации сахара на следующий год на внутренний рынок Республики Казахстан, за исключением сахара реализованного через законтрактованные оборотные средства либо займы и (или) по договорам в рамках механизмов стабилизации цен на социально значимые продовольственные товары (далее – План) в срок не позднее первого декабря предшествующего года.

В случае корректировки Плана, продавец предоставляет в уполномоченный орган и уполномоченный орган в области развития агропромышленного комплекса обновленный План в течении пяти рабочих дней после его утверждения.

303. Отраженные в Плане объемы, продавцы выставляют на реализацию в течение пяти торговых сессий, равномерно распределенных в рамках календарного месяца.

304. Товарная биржа – организатор торгов сахаром публикует на интернет-ресурсе товарной биржи не позднее одного рабочего дня, с даты утверждения:

1) график и периодичность проведения торговых дней и торговых сессий;

2) торговые инструменты, включая базис поставки товара (спецификации товаров);

3) размер лотов;

4) размер биржевого сбора за участие в биржевых торгах сахаром.

305. Время начала и окончания торговой сессии и клиринга устанавливаются товарной биржей с учетом продолжительности торговой сессии по каждому торговому инструменту производителями сахара и оптовыми продавцами сахара, и последующей торговли сахаром по ввезенными на территорию Республики Казахстан из третьих стран и из стран Евразийского экономического союза.

306. В случае, если сахар выставлялся на реализацию в соответствующей торговой сессии, но не был реализован, то такой объем дополнительно выставляется на последующих торговых сессиях в рамках периода, установленного пунктом 303 настоящих Правил.

307. В случае, если сахар выставлялся на реализацию, но сделки между продавцом и покупателями не состоялись, продавец реализует нереализованный объем сахара по своему усмотрению посредством внебиржевой сделки.

308. Сахар реализуется через товарные биржи по соответствующим торговым инструментам.

309. График проведения биржевых торгов сахаром, размещается организатором торгов сахаром не менее чем за пять рабочих дней до их начала на собственном интернет-ресурсе товарной биржи.

Об изменении графика и периодичности проведения торговых дней и торговых сессий участники биржевых торгов сахаром извещаются не позднее, чем за 48 часов до начала торгового дня.

310. Заявки на реализацию выставляются продавцами сахара в лотах.

Минимальный размер партии биржевого товара, возможного к приобретению через товарную биржу, составляет один лот.

Минимальный размер лота составляет не менее 60 тонн (одна вагонная норма). Максимальный размер лота по торговым инструментам, предусматривающим поставку сахара железнодорожным транспортом, составляет 5 (пять) вагонов (300-350 тонн, в зависимости от вагонной нормы), автомобильным транспортом, составляет 100 (сто) тонн.

311. Покупателями в целях удовлетворения собственных нужд, в ходе биржевых торгов допускается приобретение более одного лота.

312. Для участия в биржевых торгах участники биржевых торгов сахаром вносят денежное биржевое обеспечение на счет клиринговой организации, обслуживающей товарную биржу в размере не более 5 % от предполагаемой суммы сделок.

Возврат биржевого обеспечения осуществляется клиринговой организацией не позднее 5 рабочих дней с момента подачи заявления на возврат денежных средств участником торгов, за исключением победителя аукциона.

313. Торги сахаром проводятся в виде двойного встречного аукциона в следующем порядке:

1) в течение торговой сессии участники биржевых торгов подают в электронную торговую систему товарной биржи заявки на покупку (продажу) товара с соблюдением требований, установленным настоящими Правилами;

2) в течение торгового дня проводится одна торговая сессия;

3) продолжительность торговой сессии составляет не менее двух часов;

4) в заявке на покупку (продажу) товара содержатся следующие сведения:

наименование участника торгов;

вид заявки (на покупку или продажу);

наименование покупаемого (продаваемого) товара;

цена товара, указываемая в тенге, включая налоги (в случае если оборот по реализации товара облагается налогом на добавленную стоимость);

количество товара, заявляемого на покупку (продажу);

все принятые заявки сводятся в очереди неудовлетворенных заявок на продажу и на покупку:

8) участники биржевых торгов сахаром подают неограниченное количество заявок на покупку (продажу) товара. При этом участник биржевых торгов сахаром снимает поданную заявку в любой момент до заключения сделки. Товарная биржа ограничивает максимальный объем заявки на покупку, подаваемой участником биржевых торгов, на основании рекомендаций уполномоченного органа в области развития агропромышленного комплекса;

9) сделки, зарегистрированные электронной торговой системой товарной биржи, с ценами, не соответствующими требованиям пункта 314 настоящих Правил, подлежат незамедлительному аннулированию товарной биржей, о чем письменно извещаются стороны сделки.

314. Максимальный уровень цены сахара, формируемый в течение торговой сессии, не превышает более ста одного процента от базовой цены.

315. На торговых сессиях в качестве базовой цены сахара признаются следующие цены:

1) на первых биржевых торгах по вновь утвержденному торговому инструменту базовая цена сахара устанавливается на уровне среднеарифметического значения котировок оптовых цен сахара на базисе поставки соответствующего производителя, сложившегося по итогу предыдущего месяца по данным цен на внутреннем рынке Республики Казахстан;

2) в последующие основные торговые сессии базовая цена устанавливается на уровне средневзвешенной цены, сложившейся за предыдущую торговую сессию по соответствующим торговым инструментам.

Организатором торгов сахара базовая цена в случаях, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта, предварительно согласовывается с уполномоченным органом.

316. В случае если по утвержденному торговому инструменту или группе торговых инструментов биржевые торги были приостановлены более 5 (пяти) рабочих дней, их возобновление начинается с базовой цены, определяемой на уровне средневзвешенной цены сахара, сложившейся за последний торговый месяц по соответствующему базису поставки.

317. Расчеты между покупателем и продавцом биржевого товара производятся на условиях стопроцентной предоплаты со стороны покупателя от объема приобретенного биржевого товара.

318. Цены заявок указываются на условиях Инкотермс 2020 (EXW, FCA).

319. Продавец обеспечивает регистрацию внебиржевой сделки на товарной бирже в случаях реализации сахара через законтрактованные оборотные средства либо займы и (или) по договорам в рамках механизмов стабилизации цен на социально значимые продовольственные товары.

Товарная биржа отказывает в принятии заявки продавца на реализацию биржевого товара в случае неисполнения продавцом обязательств, предусмотренных частью 1 настоящего пункта и Параграфом 1 Главы 14 настоящих Правил, за предыдущий месяц, о чем официально извещается уполномоченный орган.

320. Результаты торгов публикуются на официальном интернет-ресурсе организатора торгов сахара с соблюдением условия об анонимности сторон биржевых сделок, не позднее одного рабочего дня, следующего за торговым днем.

Сводные результаты торгов за прошедший месяц публикуются на сайте организатора торгов сахара не позднее первого числа месяца, следующего за отчетным.

321. Товарная биржа на основании заключенных сделок рассчитывает биржевые и внебиржевые индексы и с учетом полученных данных выводит биржевой коридор цены сахара с его опубликованием на интернет-ресурсе товарной биржи.

322. В случае наличия на внутреннем рынке Республики Казахстан форс-мажорных обстоятельств, связанных с принятыми ограничительными мерами третьих стран и стран Евразийского экономического союза на поставку сырья для производства сахара для третьих стран, резким ростом цен на импортируемое сырье в Республику Казахстан и (или) снижением объема производства сахара (плановый и внеплановый ремонт, аварийные ситуации) уполномоченный орган по согласованию с уполномоченным органом в области развития агропромышленного комплекса на период до стабилизации ситуации на рынке устанавливает базовые цены для основных торговых сессий, не соответствующих настоящим Правилам и (или) изменяет режим торгов сахаром и (или) приостанавливает биржевые торги сахаром.

Ескерту. Бұйрықтың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Премьер-Министрінің орынбасары - Сауда және интеграция министрінің 19.07.2022 № 294-НҚ (бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

"Тауар биржалары туралы" 2009 жылғы 4 мамырдағы Қазақстан Республикасы Заңының 4-бабының 2-1) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Биржа саудасының қағидалары бекітілсін.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Премьер-Министрінің орынбасары - Сауда және интеграция министрінің 19.07.2022 № 294-НҚ (бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Сауда қызметін реттеу департаменті:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін қамтамасыз етсін;

2) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның мерзімді баспасөз басылымдарында және "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялануға жолдануын қамтамасыз етсін;

3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің интернет-ресурсында жариялануын қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылауды өзіме қалдырамын.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министрдің
міндетін атқарушы

Т. Жақсылықов

Қазақстан Республикасының
Ұлттық экономика министрінің
міндетін атқарушының
2015 жылғы 30 тамыздағы
№280 Бұйрығымен
бекітілген

Биржалық сауда қағидалары

Ескерту. Қағида жаңа редакцияда – ҚР Премьер-Министрінің орынбасары - Сауда және интеграция министрінің 19.07.2022 № 294-НҚ (бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-тарау. Жалпы талаптар

1. Осы биржалық сауда қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Тауар биржалары туралы" Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Заң) 4-бабының 2-1) тармақшасына сәйкес әзірленді және биржалық тауарлармен биржалық мәмілелер жасау кезінде биржалық саудаға қатысушылар қызметінің тәртібін айқындайды.

2. Осы қағидаларда пайдаланылатын негізгі ұғымдар мен терминдер:

1) биржалық сауда - биржалық сауда-саттықты электрондық нысанда өткізу, Қазақстан Республикасының Тауар биржалары туралы заңнамасына сәйкес мәмілелерді тіркеу және ресімдеу арқылы тауар биржасында жүзеге асырылатын биржалық тауарларды өткізу жөніндегі кәсіпкерлік қызмет;

2) биржалық брокер (бұдан әрі – брокер) – өз қызметін тауар биржасында жүзеге асыратын және клиенттің тапсырмасы бойынша, оның есебінен және мүддесінде биржалық тауармен мәмілелер жасайтын кәсіпкерлік субъектісі;

3) биржалық дилер (бұдан әрі – дилер) - тауар биржасында өз қызметін жүзеге асыратын және биржалық тауармен өз мүдделері үшін және өз есебінен мәмілелер жасайтын кәсіпкерлік субъектісі;

4) биржалық қамтамасыз ету - жасалатын биржалық мәмілелер бойынша өз міндеттемелерін орындауды қамтамасыз ету ретінде биржалық сауда-саттыққа қатысу үшін биржалық саудаға қатысушылар тауар биржасына немесе тауар биржасының клирингтік орталығына қайтарымды негізде енгізетін ақшалай қамтамасыз ету;

5) биржалық сауда – саттықтар-биржалық мәмілелер жасасу процесін автоматтандыруды қамтамасыз ететін тауар биржасының электрондық сауда жүйесіне берілген электрондық өтінімдер негізінде биржалық тауарлар бойынша мәмілелер жасауға бағытталған, биржалық сауда қағидалары шеңберінде жүргізілетін процесс;

6) тауар биржасының мүшелері – осы қағидаларда белгіленген тәртіппен тауар биржасы аккредиттеген брокерлер, дилерлер, маркет-мейкерлер;

7) сауда лоты - биржалық тауарды сатуға (сатып алуға) арналған өтінімде көрсетілген биржалық тауардың саны еселенген болуға тиіс биржалық тауардың саны;

8) биржалық саудаға қатысушылар - тауар биржасында биржалық сауданың белгіленген қағидалары бойынша өзара іс-қимыл жасайтын клиенттер, брокерлер, дилерлер және маркет-мейкерлер;

9) биржалық тауар – заңда белгіленген шектеулерді ескере отырып, тауар биржасы биржалық саудаға жіберген стандартталған немесе стандартталмаған тауар;

10) жеткізу базистері – сатушы мен сатып алушы арасында тауарды жылжыту жөніндегі міндеттерді бөлуді, тиісті құжаттарды ресімдеуді және көлік шығыстарын төлеуді, тауарға меншік құқығының сатушыдан сатып алушыға өту сәтін, тауардың кездейсоқ зақымдану немесе жоғалу тәуекелін, сондай-ақ жеткізу күнін айқындауды көздейтін сыртқы сауда мәмілесінің шарттары;

11) стандартталған тауар – Еуразиялық экономикалық одақтың сыртқы экономикалық қызметінің бірыңғай тауар номенклатурасына енгізілген және (немесе) бірліктері барлық жағынан бірдей, ұқсас сипаттамалары бар және ұқсас құрауыштардан тұратын біртекті тауар, бұл оларға әртүрлі өндірушілерден шыққан партияларды толық өзара алмастыратын қасиетке ие, сондай функцияларды орындауға мүмкіндік береді, оның ішінде көміртекті тауарлар-Еуразиялық экономикалық одақтың сыртқы экономикалық қызметінің бірыңғай тауар номенклатурасына енгізілген, бірлік;

12) стандартталмаған тауар-стандартталған тауарларды, көміртегі бірлігін, жылжымайтын мүлікті және зияткерлік меншік объектілерін қоспағанда, айналымнан алынбаған немесе айналымда шектелмеген тауар;

13) клиент – Заңда белгіленген тәртіппен биржалық тауармен мәмілелер жасау үшін брокердің қызметтерін пайдаланатын жеке тұлға, оның ішінде дара кәсіпкер ретінде тіркелген немесе заңды тұлға;

14) спот-тауар - тез арада жеткізілетін немесе болашақта жеткізілетін қоймадағы тауар;

15) фьючерстік мәміле - объектісі фьючерс болып табылатын биржалық мәміле;

16) опциондық мәміле – объектісі опцион болып табылатын биржалық мәміле;

17) форвард мәмілесі- объектісі форвард болып табылатын биржалық мәміле;

18) кросс - мәміле-брокер екі түрлі клиенттің тапсырмасы бойынша әрекет ете отырып, сатушы тарапынан да, сатып алушы тарапынан да әрекет ететін биржалық мәміле;

19) өзін-өзі реттейтін ұйым - брокерлердің, дилерлердің, маркет-мейкерлердің және тауар биржаларының ерікті түрде қатысуына негізделген және Заңның 4-бабының 10-2) тармақшасына сәйкес тауар биржалары саласындағы өзін-өзі реттейтін ұйымдардың тізіліміне енгізілген қауымдастық (одақ) нысанындағы коммерциялық емес ұйым;

20) биржалық тауарды сатуға (сатып алуға) өтінім – биржалық сауда-саттыққа қатысушының биржалық тауарды сату (сатып алу) туралы ұсынысы (офертасы) немесе осы қағидаларға сәйкес биржалық мәміле жасасу үшін қажетті барлық шарттарды қамтитын биржалық тауарды сатып алу (сату) туралы ұсынысты қабылдау туралы биржалық сауда-саттыққа қатысушының хабарламасы (акцепті);

21) есеп айырысу ұйымы – Екінші деңгейдегі банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым, тауар биржасының клиринг орталығы биржалық сауда-саттықты жүргізу және (немесе) биржалық сауда-саттықта жасалған мәмілелер бойынша есеп айырысуды жүзеге асыру кезінде өзара іс-қимыл жасау тәртібі туралы шарт жасасқан ұйым;

22) ашу бағасы – стандартты аукцион режиміндегі биржалық сауда-саттық басталатын баға не нақты биржалық сауда-саттықтағы нақты биржалық тауар (тауарлар тобы) бойынша Қосарланған қарсы аукцион режиміндегі бірінші жасалған биржалық мәміленің бағасы;

23) әлеуетті өнім беруші – жер қойнауын пайдаланушылардың стандартталмаған тауарларды сатып алуы бойынша биржалық мәміле жасасуға үміткер дилер немесе клиент;

24) биржалық алым - тауар биржасы биржалық саудаға қатысушылардан биржалық мәмілені тіркегені үшін алатын комиссия;

25) қосарланған қарсы аукцион режимі-сатушылар мен сатып алушылар бәсекелестігінің нәтижесінде биржалық мәмілелер жасырын жасалатын, ал стандартталған тауардың бағасы сұраныс пен ұсыныстың тепе-теңдігі деңгейінде белгіленетін сауда режимі;

26) сауда күні - тауар биржасы биржалық сауда-саттықты өткізетін жұмыс күні;

27) сауда қызметін реттеу саласындағы уәкілетті орган (бұдан әрі – уәкілетті орган) – сауда қызметі саласындағы мемлекеттік реттеуді және үйлестіруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

28) сауда режимі - тауар биржасының сауда жүйесінде өтінімдер жариялау және мәмілелер жасасу шарттарының жиынтығы;

29) сауда сессиясы - трейдерлер тауар биржасының сауда жүйесіне биржалық тауарды сатып алуға (сатуға) өтінімдер қоятын және олар бойынша биржалық мәмілелер жасалатын сауда күні уақытының кезеңі;

30) стандартты аукцион режимі - биржалық мәмілелер төмендетуге немесе жоғарылатуға арналған аукцион барысында сатып алушы (сатушы) – аукционның бастамашысы үшін ең жақсы баға бойынша жасалатын сауда режимі;

31) тауар биржасының клирингтік орталығы - тауар биржасы клирингтік қызмет көрсету туралы шарт жасасқан дербес клирингтік ұйым;

32) тауар биржасы - акционерлік қоғамның ұйымдық-құқықтық нысанында құрылған, тауар биржасының электрондық сауда жүйесін пайдалана отырып, сауда-саттықты тікелей өткізу арқылы оларды ұйымдастырушылық және техникалық қамтамасыз етуді жүзеге асыратын заңды тұлға;

33) трейдер - биржалық сауда-саттыққа қатысушының атынан мәмілелер жасасуға байланысты іс-әрекеттерді тауар биржасының сауда жүйесінде жүзеге асыруға өзі уәкілеттік берген және тауар биржасы ол белгілеген тәртіппен тіркеген биржалық сауда-саттыққа қатысушының қызметкері;

34) маркет-мейкер - баға белгілеулерді қою және мерзімді келісімшарттарды сатып алу және сату жөніндегі міндеттемелерді қабылдау арқылы биржалық нарықтың өтімділігін қалыптастыратын және қолдайтын заңды тұлға;

35) үміткер - тауар биржасының мүшесі ретінде тауар биржасында аккредиттеу рәсімінен өтуді қалайтын брокер, дилер, маркет-мейкер;

36) маркет-мейкердің баға белгілеуі - маркет-мейкердің өз міндеттерін орындау шеңберінде Биржаның сауда жүйесіне берген және оның осы өтінім шарттарында мәміле жасасуға сөзсіз келісімін білдіретін мерзімді келісімшартты сатып алуға/сатуға арналған өтінім;

37) индустриялық сертификатқа ие дилер - Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен берілген, өнім берушінің тауарды отандық өндіруші болып табылатынын растайтын тиісті құжаты бар, стандартталмаған тауарларды жер қойнауын пайдаланушылардың сатып алуы бойынша биржалық мәміле жасасуға үміткер;

38) мұнай өнімдері – мұнай өнімдерінің жекелеген түрлері: бензин, авиациялық және дизель отыны, жол битумы;

39) мұнай өнімдерін беру жоспары – облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың Қазақстан Республикасында өндірілетін мұнай өнімдеріне ай сайынғы қажеттіліктерінің көлемі;

40) жабылу бағасы - стандартты аукцион режимінде стандартталмаған тауарлар бойынша биржалық сауда-саттық аяқталатын баға не қосарланған қарсы аукцион режимінде нақты стандартталған тауар (тауарлар тобы) бойынша соңғы жасалған биржалық мәміленің бағасы;

41) базалық баға - биржалық сауда-саттық барысында биржалық тауарға белгіленетін, сауда сессиясы ішінде баға өзгерісінің ең төмен және ең жоғары деңгейін есептеу үшін қабылданатын баға;

42) орташа өлшемді баға – нақты биржалық тауар үшін белгілі бір уақыт кезеңі ішінде (сауда сессиясы, сауда күні, сауда айы) биржалық сауда-саттықтың қорытындылары бойынша қалыптасқан, тиісті кезеңнің нақты кезеңінің ақша айналымы арасындағы арақатынасты есептеу арқылы алынатын баға.

3. Биржалық сауда Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасына сәйкес биржалық саудаға қатысушылардың теңдігі негізінде жүзеге асырылады.

4. Тауар биржаларының биржалық сауданың өз қағидаларын әзірлеуіне және бекітуіне жол берілмейді.

5. Тауар биржасы биржалық сауданың барлық қатысушыларына биржалық мәмілелер жасасу бойынша тең жағдайларды қамтамасыз етеді және биржалық мәмілелер заңдылығының кепілі болып табылады.

6. Биржалық сауда қағидаларында реттелмеген және қосымша регламенттеуді талап ететін биржалық тауарлармен сауда-саттықты ұйымдастыруға және өткізуге байланысты ұйымдастырушылық-техникалық мәселелер бойынша тауар биржасы тиісті ішкі нормативтік құжаттарды бекітеді.

7. Тауар биржасы тауар биржасының интернет-ресурсы мен электрондық сауда жүйесін "Сатып алудың бірыңғай терезесі" порталының ақпараттық жүйесімен интеграциялауды қамтамасыз етеді.

8. Тауар биржасының кірістері тауар биржасы мүшелерінің кіру жарналары мен жыл сайынғы жарналары, биржа мүлкін пайдаланғаны, биржалық мәмілелерді тіркегені және ресімдегені үшін төлемдер есебінен және заңмен тыйым салынбаған басқа да түсімдер есебінен қалыптастырылады.

2-тарау. Тауар биржасының мүшелерін аккредиттеу, оларды аккредиттеуді тоқтата тұру және тоқтату шарттары мен тәртібі

9. Тауар биржасында аккредиттеу брокерлерге, дилерлерге, маркет-мейкерлерге биржалық сауда-саттыққа қатысуға және Заң мен осы қағидаларға сәйкес биржалық мәмілелерді жүзеге асыруға құқық береді.

10. Брокер және (немесе) дилер екі және одан да көп тауар биржаларының мүшесі бола алады.

11. Заңды тұлғаның мүлкіндегі ең төмен үлесті тікелей немесе жанама түрде иеленетін, сондай-ақ өзінде бар азаматтық-құқықтық қатынастар негізінде жеке-дара басқаруды жүзеге асыратын жеке тұлға екі және одан да көп брокерлердің және (немесе) дилерлердің және (немесе) маркет-мейкерлердің басшысы және (немесе) құрылтайшысы (тең құрылтайшысы) бола алмайды.

12. Тауар биржасының мүшелері тауар биржасында коммерциялық құпияны құрайтын мәліметтерді жария етуге әкеп соғуы мүмкін әрекеттерге (әрекетсіздікке) жол бермейді.

13. Тауар биржасында аккредиттеуден өту үшін үміткерге мынадай талаптар қойылады:

1) азаматтық құқықтық қабілеттілікке ие болу;

2) төлем қабілеттілігінің болуы, салық берешегінің болмауы;

3) банкроттық не тарату рәсіміне жатпауға, оның мүлкіне тыйым салынбаған, оның қаржы-шаруашылық қызметі тоқтатылмаған;

4) басшы лауазымдарды атқаратын қызметкерлердің жоғары білімінің болуы;

5) Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстар және сыбайлас жемқорлық қылмыстар жасағаны үшін алынбаған немесе өтелмеген соттылығының болмауы (бірінші басшы үшін) негіздер болып табылады.

14. Тауар биржасында аккредиттеу үшін үміткер тауар биржасына мынадай құжаттар мен мәліметтерді ұсынады:

1) тауар биржасының мүшелігіне қабылдау туралы өтініш;

2) қағида және (немесе) жарғы болған кезде енгізілген өзгерістер және (немесе) толықтырулар ескеріле отырып, заңнамада белгіленген тәртіппен бекітілген қағиданың және (немесе) Жарғының көшірмесі (салыстырып тексеру үшін түпнұсқалары ұсынылмаған жағдайда нотариалды куәландырылған);

3) Құрылтай шарты (болған жағдайда);

4) үміткерді қосылған құн салығын төлеуші ретінде салықтық есепке қою туралы анықтама (бар болса);

5) бірінші басшы немесе оның орнындағы адам, сондай-ақ бас бухгалтер (болған жағдайда)қол қойған соңғы қаржы жылындағы қаржылық есептіліктің түпнұсқасы;

6) заңды тұлғалар үшін-заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) туралы анықтама;

7) үміткердің кіру жарнасын төлегенін растайтын құжат;

8) үміткердің бірінші басшысында Экономикалық қызмет және сыбайлас жемқорлық қылмыстар жасағаны үшін алынбаған немесе өтелмеген соттылығының жоқтығы туралы анықтама;

9) үміткердің бенефициарлық меншік иелері туралы мәліметтер.

15.Тауар биржасында аккредиттеу туралы шешімді тауар биржасы осы қағидалардың 14-тармағында көрсетілген өтініш пен құжаттарды қабылдаған кезден бастап бес жұмыс күні ішінде қабылдайды.

16. Қабылданған шешім туралы үміткерге аккредиттеу туралы немесе тауар биржасы аккредиттеуден негізді бас тарту туралы шешім шығарғаннан кейін бір жұмыс күні ішінде жазбаша хабарланады.

Ескерту. 16-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Сауда және интеграция министрінің 29.08.2024 № 317-НҚ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

17. Шешім мынадай жағдайларда тапсырылды деп есептеледі:

1) қолма-қол - алғаны туралы белгі қойылған күннен бастап;

2) поштамен - тапсырыс хатпен;

3) электрондық тәсілмен - тауар биржасына хатта көрсетілген электрондық мекенжайға жіберілген күннен бастап.

18. Тауар биржасында аккредиттеуден мынадай жағдайларда бас тартылады:

1) үміткердің осы қағидалардың 13-тармағында белгіленген талаптарға сәйкес келмеуі;

2) осы қағидалардың 14-тармағында көрсетілген құжаттар мен мәліметтерді ұсынбау, толық көлемде ұсынбау және (немесе) анық қамтылмаған ақпаратты ұсыну;

3) үміткерге қатысты қызметке немесе жекелеген қызмет түрлеріне тыйым салу туралы заңды күшіне енген сот шешімінің болуы;

4) Қазақстан Республикасының "Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы" Заңында қарастырылған Терроризмді және экстремизмді қаржыландырумен байланысты ұйымдар мен тұлғалардың тізбесіне көзделген тәртіппен үміткердің, оның бенефициарлық меншік иелері және (немесе) оның бірінші басшысының енгізілуі;

5) үміткерге, оның бенефициарлық меншік иелері және (немесе) оның бірінші басшысына қатысты заңды күшіне енген сот шешімінің (үкімінің) болуы, соның негізінде үміткер және (немесе) оның бірінші басшысы тауар биржасында аккредиттеуді алуға байланысты арнайы құқықтан айырылған;

6) Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл саласындағы заңнаманың талаптарында көзделген құжаттарды беруден бас тарту;

7) Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл саласындағы заңнамада көзделген негіздер бойынша жүргізіледі.

Осы тармақта көрсетілмеген негіздер бойынша үміткерді аккредиттеуден бас тарту туралы шешім қабылдауға жол берілмейді.

19. Тауар биржасында аккредиттеуді тоқтата тұру мынадай негіздер бойынша жүзеге асырылады:

1) тауар биржасының мүшесі шешім қабылдаған жағдайда, онда мынадай мәліметтер көрсетіле отырып, тиісті өтініш берген жағдайда:

аккредиттеуді тоқтата тұрудың себебі;

аккредиттеуді тоқтата тұру мерзімі;

жасалған биржалық мәмілелер бойынша орындалмаған міндеттемелерінің болмауы туралы;

2) биржа мүлкін пайдаланғаны, ақпараттық-техникалық және клирингтік қызмет көрсеткені, сондай-ақ биржалық алым үшін белгіленген төлемдерді (екі және одан көп) төлемеген кезде;

3) тауар биржасы осы қағидалардың 12, 13 және 18-тармақтарында белгіленген және Заңда, Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде, уәкілетті органның нормативтік құқықтық актілерінде және тауар биржасының ішкі құжаттарында белгіленген талаптарды тауар биржасы мүшесінің сақтамауын анықтаған жағдайда.

Тауар биржасының мүшесі қағидалардың осы тармағында белгіленген талаптарды сақтамағаны анықталған жағдайда, тауар биржасы үш жұмыс күні ішінде оған мерзімдерді көрсете отырып, аккредиттеуді тоқтата тұру туралы жазбаша түрде хабарлама жібереді.

20. Тауар биржасында аккредиттеуді қайта бастау мынадай негіздер бойынша жүзеге асырылады:

1) тауар биржасында аккредиттеу өз қалауы бойынша тоқтатыла тұрған жағдайда - тауар биржасы мүшесінің өтініші бойынша жүзеге асырылады;

2) осы қағидалардың 19-тармағында көзделген бұзушылықтарды жою туралы растайтын құжаттарды ұсыну.

21. Тауар биржасында аккредиттеуді тоқтату мынадай негіздер бойынша жүзеге асырылады:

1) тауар биржасының мүшесі тиісті өтінішті ұсына отырып, онда мынадай мәліметтерді көрсете отырып, шешім қабылдаған жағдайда:

аккредиттеуді тоқтату себебі;

жасалған биржалық мәмілелер бойынша барлық міндеттемелерді оның орындауы туралы;

2) өз қалауы бойынша өтінішті қоспағанда, тауар биржасында аккредиттеуді тоқтата тұру үшін негіз болған бұзушылықтарды жоймау;

3) тауар биржасының мүшесі таратылған жағдайда;

4) тауар биржасының мүшесіне қатысты қызметке немесе қызметтің жекелеген түрлеріне тыйым салу туралы заңды күшіне енген сот шешімінің болуы;

5) тауар биржасының мүшесі тарапынан бағалармен айла-шарғы жасау фактісі расталған жағдайда;

6) тауар биржасында аккредиттелген күннен бастап қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде брокерлік, дилерлік және маркет-Мейкерлік қызметті жүзеге асырған жағдайларда жүзеге асырылады.

Тауар биржасы тауар биржасында аккредиттеуді тоқтата тұру, қайта бастау және тоқтату туралы өтініштерді өтініш қабылданған кезден бастап бес жұмыс күні ішінде қарайды. Тауар биржасының мүшесінде биржалық мәмілелер бойынша орындалмаған міндеттемелер анықталған жағдайда, тауар биржасы өтінімді қарауды ол биржалық мәмілелер бойынша барлық міндеттемелерді орындағанға дейін қабылдамайды.

22. Тауар биржасы белгілейтін тауар биржасында аккредиттеуді тоқтата тұру үшін негіз болған бұзушылықтарды жою мерзімдері отыз жұмыс күнінен аспайды.

23. Тауар биржасы тауар биржасында брокерлік және дилерлік аккредиттеудің күшін жою туралы шешім қабылдайды:

1) тауар биржасында аккредиттелген күннен бастап қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде брокерлік және дилерлік қызметті жүзеге асырған;;

2) тауар биржасында брокерлік және дилерлік қызметті жүзеге асыруды ерікті түрде тоқтату туралы шешім қабылдау;

3) Заңның 21-бабының 3-тармағында көзделген әрекеттердің біреуі қатарынан күнтізбелік алты ай ішінде екі реттен артық жасалған жағдайларда тоқтатылады.

3-тарау. Индустриялық сертификаты бар дилерлерді аккредиттеу, олардың аккредиттелуін тоқтата тұру және тоқтату шарттары мен тәртібі

24. Өздері өндіретін тауарларды өткізу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын тұлғалар индустриялық сертификатты ұсыну бойынша тауар биржасында дилерлер ретінде қосымша талаптарсыз аккредиттеледі.

25. Тауар биржасында аккредиттеу үшін индустриялық сертификаты бар және тауар биржасында өзі өндіретін тауарларды өткізу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын дилер тауар биржасына тауар биржасының мүшелігіне қабылдау туралы өтінішті ұсынады.

26. Тауар биржасында аккредиттеу туралы шешімді тауар биржасы өтініш қабылданған кезден бастап бес жұмыс күні ішінде қабылдайды.

Үміткерге қабылданған шешім туралы бір күн ішінде жазбаша хабарланады.

Шешім мынадай жағдайларда тапсырылды деп есептеледі:

1) қолма-қол - алғаны туралы белгі қойылған күннен бастап;

2) поштамен - тапсырыс хатпен табыс етіледі;

3) электрондық тәсілмен – тауар биржасы хатта көрсетілген электрондық мекенжайға жіберген күннен бастап жүзеге асырылады.

27. Тауар биржасында аккредиттеуден негізсіз бас тартылған жағдайда, индустриялық сертификаты бар және тауар биржасында өзі өндіретін тауарларды өткізу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын дилер тауар биржасының шешіміне уәкілетті органға және бәсекелестікті қорғау саласындағы уәкілетті органға шағым жасайды.

28. Уәкілетті органға шағымдану үшін негіздер:

1) тауар биржасында аккредиттеу туралы шешімде жазылған қорытындылардың негізсіз бас тарту мән-жайларына сәйкес келмеуі;

2) тауар биржасында аккредиттеуден бас тарту туралы шешім шығарған кезде Қазақстан Республикасының Тауар биржалары саласындағы заңнамасы нормаларының дұрыс қолданылмауы негіздер болып табылады.

Уәкілетті органның шешімімен келіспеген жағдайда индустриялық сертификаты бар дилер сотқа жүгінеді.

29. Тауар биржасында аккредиттеуді тоқтата тұру осы қағидалардың 19-тармағында көзделген негіздер бойынша, сондай-ақ дилердің индустриялық сертификатының қолданылу мерзімінің аяқталу фактісі анықталған жағдайда жүзеге асырылады.

30. Тауар биржасында аккредиттеуді қайта бастау мынадай негіздер бойынша жүзеге асырылады:

1) индустриялық сертификатқа ие және тауар биржасында өзі өндіретін тауарларды өткізу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын дилердің өтініші бойынша – тауар биржасында аккредиттеу өз қалауы бойынша тоқтатыла тұрған жағдайда;

2) өз қалауы бойынша өтінішті қоспағанда, тауар биржасында аккредиттеуді тоқтата тұруға негіз болған бұзушылықтарды жою туралы растайтын құжаттар мен мәліметтерді ұсынуды қамтиды.

31. Тауар биржасында аккредиттеуді тоқтату осы қағидалардың 21-тармағында көзделген негіздер бойынша, сондай-ақ индустриялық сертификат жоғалған (қолданылуы тоқтатылған) жағдайда да жүзеге асырылады.

32. Тауар биржасы индустриялық сертификатқа ие және тауар биржасында өзі өндіретін тауарларды өткізу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын дилердің тауар биржасында аккредиттеуді тоқтата тұру, қайта бастау және тоқтату туралы өтініштерін өтініш қабылданған кезден бастап бес жұмыс күні ішінде қарайды.

Индустриялық сертификатқа ие және тауар биржасында өзі өндіретін тауарларды өткізу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын дилерде биржалық мәмілелер бойынша орындалмаған міндеттемелер анықталған жағдайда, тауар биржасы биржалық мәмілелер бойынша барлық міндеттемелерді орындағанға дейін өтінішті қараудан бас тартады.

4-тарау. Маркет-мейкерлер қызметінің шарттары

33. Тауар биржасы мен маркет-мейкердің өзара іс-қимылы келісім, сондай-ақ тауар биржасының ішкі құжаттары негізінде жүзеге асырылады.

34. Маркет-мейкердің қызметі базалық активі стандартталған тауарлар болып табылатын мерзімді келісімшарттардың биржалық сауда-саттығында ғана жүзеге асырылады.

35. Маркет-мейкер биржалық сауда-саттыққа қатысады және бағаларды, сұранысты, ұсынысты немесе мерзімді келісімшарттармен сауда-саттық көлемін қолдауды жүзеге асырады.

36. Маркет-мейкер ағымдағы уақытта осы маркет-мейкердің ағымдағы уақытта белсенді барлық котировкаларының арасында әлеуетті контрагент үшін ең тиімді бағаға ие мерзімді келісімшартты сатып алуға/сатуға арналған ең үздік котировкаларды қолдайды.

37. Тауар биржасы маркет-мейкердің міндетті котировкалары үшін спрэдтің ең жоғары/ең аз мәні бойынша маркет-мейкердің үздік міндетті екі жақты котировкаларының ең аз көлемінің мөлшері бойынша, сауда күні ішінде ашық позициялардың ең аз мөлшері бойынша, маркет-мейкердің котировкалары қолдауға тиіс сауда сессиясының уақыт кезеңі бойынша шешім қабылдайды.

38. Маркет-мейкерлер сауда сессиясы кезінде мерзімді келісімшарттар бойынша тайм-аутты пайдаланады.

Тайм-аутты, егер сауда құралдарының ерекшеліктерінде өзгеше белгіленбесе, маркет-мейкер сауда сессиясы ішінде бірнеше рет пайдаланады, бұл ретте маркет-мейкер тайм-аут ретінде пайдаланатын жиынтық уақыт минуттарда немесе сауда сессиясының барлық ұзақтығының пайыздарында көрсетілген ерекшеліктермен белгіленеді.

5-тарау. Клиенттерді биржалық сауда-саттыққа қатысушылар ретінде тіркеу шарттары мен тәртібі

39. Клиент тауар биржасында тіркелу үшін тауар биржасының аккредиттелген мүшесі болып табылатын брокерді таңдайды, ол оның мүдделерін білдіретін болады және соңғысымен брокерлік қызметтер көрсетуге шарт жасасады.

40. Клиент биржалық сауда-саттыққа қатысушы ретінде биржалық қамтамасыз етуді енгізген жағдайда биржалық сауда-саттыққа қатысу жөнінде міндеттеме қабылдайды.

41. Брокер өз клиентін бастапқы тіркеуді жүзеге асыру үшін тауар биржасына мынадай құжаттарды ұсынады:

1)Жарғының/қағиданың көшірмесін (салыстырып тексеру үшін түпнұсқалары ұсынылмаған жағдайда нотариалды куәландырылған);;

2) заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу)туралы анықтаманың көшірмесі (салыстырып тексеру үшін түпнұсқалары ұсынылмаған жағдайда нотариалды куәландырылған);;

3)қосылған құн салығы бойынша тіркеу есебіне қою туралы куәліктің көшірмесі (салыстырып тексеру үшін түпнұсқалары ұсынылмаған жағдайда нотариалды куәландырылған);;

4) мынадай ақпаратты: банк деректемелерін, заңды және пошталық мекенжайларын, байланыс телефондарын, байланысатын тұлғаны қамтуы тиіс.

"Қазақстан Республикасының Шетелдік ресми құжаттарды заңдастыру талаптарын жоятын конвенцияға қосылуы туралы" Қазақстан Республикасының Заңымен көздлеген ресми құжаттарды қоспағанда, Қазақстан Республикасының резиденті емес сатушы/Сатып алушы құқықтық қабілеттілігін растау үшін Қазақстан Республикасының резиденті емес әлеуетті өнім берушінің біліктілігі туралы құжаттарды, сондай-ақ сауда тізілімінен қазақ және/немесе орыс тілдеріндегі аудармасымен нотариалды куәландырылған көшірмені ұсынады.

42. Ол жасалған биржалық мәмілелер бойынша міндеттемелерін орындамаған, сондай-ақ биржалық мәміле жасасудан жалтарған жағдайда, брокер клиентпен биржалық сауда-саттыққа қатысу жөніндегі шартты бұзады.

Клиентпен биржалық сауда-саттыққа қатысушы ретінде шартты бұзған кезде брокер тауар биржасына осы клиент бойынша ақпаратты ұсынады.

43. Брокерлік қызмет көрсетуге шарт жасасқан Клиентке келтірілген залалдар немесе брокердің заңсыз әрекеттері салдарынан үшінші тұлғаларға келтірілген мүліктік зиян Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес өтелуге жатады.

6-тарау. Биржалық сауда-саттық секциялары

44. Тауар биржасында тауарлар мен Сауда-саттықты секциялар бойынша бөлу және әрбір секцияға жекелеген талаптар қою осы қағидаларда айқындалады.

45. Секциялар бойынша талаптар мыналарды қамтиды:

1) тиісті стандартталған тауарды өткізуге жол берілетін тауар биржаларына қойылатын талаптар және тауар биржаларының осындай талаптарға сәйкестігін растау тәртібі;

2) тиісті стандартталған тауармен биржалық саудаға қатысушыларға қойылатын талаптар;

3) тиісті стандартталған тауарлармен биржалық сауда-саттықты ұйымдастыруға және өткізуге қойылатын талаптарды қамтуға тиіс.

46. Әрбір секция бойынша қойылатын талаптар үшін осы саладағы уәкілетті мемлекеттік орган жауапты болады. Тауар биржасы сауда-саттықты жүзеге асыратын секцияларға қойылатын талаптарға сәйкестігі үшін жауапты болады.

7-тарау. Сауда режимдерінде биржалық сауда-саттықты өткізу тәртібі

47. Тауар биржасында мыналар жасалады:

1) Халықаралық іскерлік операциялармен өзара байланысты мәмілелерді қоса алғанда, спот - тауарға қатысты құқықтар мен міндеттерді өзара бере отырып жасалатын мәмілелер;

2) фьючерстік мәмілелер;

3) опциондық мәмілелер;

4) қойма құжаттарына қатысты құқықтар мен міндеттерді өзара берумен мәмілелер.

5) форвардтық мәмілелер.

48. Биржалық сауда-саттықтар мынадай сауда режимдерінде жүргізіледі:

1) стандартты аукцион режимі;

2) Қосарланған қарсы аукцион режимі.

49. Тауар биржасы биржалық сауда-саттықты өзі белгілеген сауда күндерінде өткізеді. Сауда күнінің, сауда сессиясының және клирингтің басталу және аяқталу уақытын тауар биржасы сауда күнінің орташа ұзақтығы кемінде бес сағатты ескере отырып белгілейді.

Түнгі уақытта (сағат 22:00-ден 06:00-ге дейін), демалыс және мереке күндері Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сәйкес сауда сессияларын өткізуге жол берілмейді.

50. Тауар биржасы сауда режимдерінің ерекшеліктерін ескере отырып, биржалық сауда-саттықты өткізеді.

51. Қосарланған қарсы аукцион режимінде биржалық сауда-саттыққа жіберілген стандартталған әрбір тауарға тауар биржасы осы тауарды, оның сапалық сипаттамаларын, сондай-ақ жеткізудің базалық шарттарын сәйкестендіретін сауда құралының жеке кодын береді.

52. Тауар биржасы брокер мен дилер жасаған мәмілелердің көлемі мен санына қарай сараланған биржалық алым белгілейді.

53. Биржалық сауда-саттық биржалық қамтамасыз етуді алдын ала енгізе отырып жүргізіледі.

Биржалық сауда-саттыққа қатысу үшін биржалық қамтамасыз ету мөлшерін тауар биржасы секцияның түріне қарай сауда-саттыққа қатысушы жоспарлаған биржалық мәміле сомасын жасасуға пайыздық арақатынаста белгілейді.

Биржалық саудаға қатысушы биржалық мәміле бойынша өз міндеттемелерін 30 күнтізбелік күн ішінде орындамаған жағдайда, ол енгізген биржалық қамтамасыз етуді 5 жұмыс күні ішінде тауар биржасының клирингтік орталығы зардап шеккен тараптың пайдасына аударуға тиіс.

54. Зардап шеккен тараптың пайдасына биржалық қамтамасыз етуді енгізу, қайтару және аудару тәртібін тауар биржасының клиринг орталығы айқындайды.

55. Биржалық сауда-саттыққа рұқсат алған тауарды сатуға (сатып алуға) ниетті биржалық сауда-саттыққа қатысушы биржалық тауарды сатуға (сатып алуға) арналған өтінімді биржаның сауда сессиясы кезінде ұсынады.

56. Биржалық сауда-саттыққа қатысушы беретін биржалық тауарды сатуға (сатып алуға) арналған өтінім биржалық сауда-саттыққа қатысушының биржалық мәміле жасасуға сөзсіз келісімі болып табылады.

Биржалық тауарды сатуға (сатып алуға) арналған өтінім нысанын қолданылатын сауда режимінің ерекшеліктерін ескере отырып, тауар биржасы белгілейді.

Биржалық сауда-саттықты қосарланған қарсы аукцион режимінде өткізу кезінде өтінімде мыналар көрсетіледі:

сауда құралының (тауардың) коды;

өтінімнің бағыты: тауарды сатып алу немесе сату;

сатылатын (сатып алынатын) тауардың саны;

тауардың бағасы (сатып алуға арналған өтінімде және сатуға арналған өтінімде көрсетіледі).

Биржалық сауда-саттықты стандартты аукцион режимінде өткізу кезінде өтінімде мыналар көрсетіледі:

құпиялылық жағдайларын қоспағанда, аукцион бастамашысының және биржалық саудаға қатысушылардың атауы;

өтінімнің бағыты: тауарды сатып алу немесе сату;

аукционның түрі: бағаны төмендету немесе көтеру;

сатылатын (сатып алынатын) тауардың саны;

ауардың бағасы (сатып алуға арналған өтінімде және сатуға арналған өтінімде көрсетіледі).

57. Тауар биржасы биржалық тауарды сатуға (сатып алуға) өтінімді мынадай негіздер бойынша қабылдаудан бас тартады:

1) өтінімді дұрыс ресімдемеу;

2) өтінім берудің белгіленген мерзімдерін бұзу;

3) биржалық қамтамасыз етудің болмауы;

4) биржалық сауда-саттыққа қатысушының бұрын жасалған биржалық мәмілелер бойынша биржалық алымды төлемеуі, сондай-ақ онда тауар биржасының тауар биржасы және (немесе) клирингтік орталығы алдында берешектерінің болуы;

5) тауар биржасында өтінім берген брокердің немесе дилердің аккредиттелуін тоқтата тұру және тоқтату;

6) биржалық саудаға қатысушының бұрын жасалған биржалық мәмілелер бойынша міндеттемелерді орындамау фактісін анықтау жатады.

58. Биржалық тауарды сатуға (сатып алуға) өтінімді қабылдаудан бас тартылған жағдайда, тауар биржасы сауда күні ішінде электрондық сауда жүйесі арқылы биржалық сауда-саттыққа қатысушыны бас тарту себебі туралы хабардар етеді.

59. Биржалық тауарды сатуға (сатып алуға) қабылданған өтінімдер тауар биржасында тіркелуге және тауар биржасының сауда жүйесіне енгізілуге тиіс.

60. Биржалық сауда-саттықта жасалған мәміледен бас тартуға Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде немесе тараптардың келісімінде көзделген жағдайларда ғана жол беріледі.

Биржалық мәміледен бас тартқан жағдайда, биржалық саудаға қатысушылар тауар биржасынан олар бұрын төлеген биржалық алымды қайтаруды талап етпейді.

Мәмілелерді жарамсыз деп тану және олардың күшін жою осы қағидада көзделген негіздер бойынша жүзеге асырылады.

61. Стандартты аукцион режиміндегі биржалық сауда-саттықтар мынаны ескерумен өткізіледі:

1) жалпыға қолжетімді болып табылатын аукционның бастамашысы туралы ақпаратты қоспағанда, биржалық саудаға қатысушылар туралы ақпаратты немесе оның құпиялылығын ашу;

2) бағаны төмендетуге немесе көтеруге аукциондар өткізу;

3) стандартталмаған тауарды сатып алушының немесе сатушының тапсырысы бойынша аукцион өткізу;

4) аукцион бастамашысының мүдделерін білдіретін брокерді немесе аукционның бастамашысы болып табылатын дилерді қоса алғанда, аукционға кемінде үш қатысушы қатысқан;

5) аукцион қорытындылары бойынша стандартталмаған тауардың биржалық мәміле жасалатын бағасын қалыптастыру және оны төмендетуге арналған аукционға қатысушылар ұсынған бағалар арасында ең төмен баға және жоғарылатуға арналған аукционға қатысушылар ұсынған бағалар арасында ең жоғары баға ретінде айқындау арқылы жүзеге асырылады;

6) биржалық қамтамасыз етуді енгізу.

62. Егер осы қағидаларда өзгеше көзделмесе, тауар биржасы биржалық сауда-саттықты стандартты аукцион режимінде мынадай жүйелі кезеңдерді сақтай отырып өткізеді:

1) аукцион бастамашысының тауар биржасына стандартталмаған тауарды сатуға (сатып алуға) арналған өтінімді ұсынуы;

2) Егер осы қағидалардың биржалық сауда-саттықтың тиісті секциясында өзгеше көзделмесе, стандартты аукцион режимінде кемінде 5 жұмыс күні бұрын биржалық сауда-саттықты өткізу туралы хабарландыруды өз интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін;

3) егер осы қағидалардың биржалық сауда-саттықтың тиісті секциясында өзгеше көзделмесе, әлеуетті өнім берушілердің дилерлерінің немесе брокерлерінің біліктілік талаптарына сәйкестігіне өтінімдерін тіркеу және қарау;

4) стандартты аукционға қатысуға рұқсат берілген әлеуетті өнім берушілердің дилерлерін немесе брокерлерін тауар биржасының интернет-ресурсында жариялау;

5) биржалық қамтамасыз етуді енгізу;

6) аукциондық сауда-саттықты өткізу

7) биржалық сауда-саттықтың жеңімпазын анықтау;

8) осы қағидаларда белгіленген тәртіппен биржалық сауда-саттық қорытындылары туралы хаттама негізінде жеңімпазбен шарт жасасу.

63. Стандартты аукционға қатысатын брокер онда тек бір клиенттің мүддесін білдіреді.

64. Стандартты аукцион режимінде өткізілетін сауда-саттық, егер әрбір аукцион бойынша қатысушылардың саны аукцион бастамашысының мүдделерін білдіретін брокерді немесе аукцион бастамашысы болып табылатын дилерді қоса алғанда, аукционға кемінде үш қатысушыны құраған жағдайда өтті деп танылады.

65. Стандартты аукционды өткізу қорытындылары бойынша биржалық мәміле аукционның бастамашысы болып табылатын Клиент немесе аукционның бастамашысы болып табылатын дилер мен аукцион жеңімпазы арасында жасалады.

66. Қосарланған қарсы аукцион режиміндегі биржалық сауда-саттық мыналарды ескере отырып өткізіледі:

1) биржалық саудаға қатысушылар туралы ақпараттың құпиялылығы;

2) кросс-мәмілелер жасасуға тыйым салу;

3) сатып алушылардың, сатушылардың ұсыныстары бәсекелестігі процесінде биржалық мәміле жасалатын стандартталған тауарға бағаны қалыптастыру және оны сатып алушы үшін ең жақсы баға (сатушылардан ең төмен баға) ретінде немесе сатушы үшін ең жақсы баға (сатып алушылардан ең жоғары баға) ретінде айқындау;

4) енгізілген биржалық қамтамасыз ету.

67. "Биржалық тауарлар тізбесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 26 ақпандағы № 142 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10587 болып тіркелген) бекітілген биржалық тауарлар тізбесінде (бұдан әрі – биржалық тауарлар тізбесі) көрсетілген тауарлар Қосарланған қарсы аукцион режимінде ғана сатылады.

68. Қосарланған қарсы аукцион режимінде стандартталған тауарлардың биржалық сауда-саттығына қатысатын Брокер онда бір және одан да көп клиенттерді ұсынады.

Қосарланған қарсы аукцион режимінде стандартталған тауарлардың биржалық сауда-саттығына қатысатын Брокер бір мезгілде сатушы мен сатып алушының мүдделерін білдірмейді.

69. Қосарланған қарсы аукцион режимінде саудаланатын тауарлар бойынша тауар биржасы өзінің ішкі құжаттарымен тауардың ерекшелігін бекітеді, ол мыналарды көздейді:

1) сауда атауы, сауда құралының (тауардың) коды және оның сапалық сипаттамалары;

2) тауарды беру және оған ақы төлеу шарттары;

3) лоттың мөлшері, сондай-ақ қажет болған жағдайда тауардың ең аз жеткізу партиясы және (немесе) тауарды орау тәсілі;

4) тауар жеткізілімін растайтын құжаттардың тізбесі;

5) тауарды жеткізу кезінде жол берілетін толеранс;

6) тауар жеткізілімі шартының негіздемелік нысанының болуы.

70. Қосарланған қарсы аукцион режиміндегі биржалық сауда-саттықтар тауар биржасының сауда жүйесімен сатып алуға және сатуға арналған өтінімдерді үздіксіз автоматты салыстыру тәртібімен сауда сессиясы ішінде өткізіледі, ол бойынша берілетін әрбір өтінім өтінімдердің тізілімін (кезегін) құрайтын тауардың саны мен бағасы бойынша қарсы өтінімдермен сәйкестікке тексеріледі.

Берілетін өтінімнің параметрлері қарсы өтінімдердің параметрлерімен сәйкес келген кезде биржалық мәміле жасалады.

Электрондық сауда жүйесінде жүргізілген және осы тармақта көзделген шарттарға сәйкес келмейтін сауда-саттықтар жарамсыз деп танылады және тауар биржасы оларды жоюға тиіс.

71. Өтінімдердің тізілімін (кезегін) тауар биржасының сауда жүйесі мынадай автоматты режимде қалыптастырады:

1) берілген уақытына қарамастан, ең жақсы бағалармен (сатып алушыдан ең жоғары бағалармен (сатып алушы бойынша) – сатып алуға өтінімдер кезегінде және сатушыдан ең төмен бағалармен (өсу бойынша) – сатуға өтінімдер кезегінде) бірінші кезекте өтінімдер орналастырылады; бұл ретте, өтінімде көрсетілген өткізілетін (сатып алынатын) тауардың саны (өтінім көлемі) оның басымдығына (бірінші кезегіне) әсер етпейді;

2) қарсы өтінімдер олардың кезектегі орны мен бағасына сәйкес қанағаттандырылады – алдымен кезекте бірінші болып айқындалған өтінімдер қанағаттандырылады;

3) өтінімдер бағасы тең болған кезде бұрын берілген өтінім кейінірек берілген өтінімге қарағанда бірінші кезектегі тәртіппен қанағаттандырылады;

4) мәміле әрқашан бірінші кезектегі өтінімдер кезегіндегі өтінімнің бағасы бойынша жасалады;

5) егер мәміле жасасу кезінде өтінім ішінара қанағаттандырылса, онда оның қалған (орындалмаған) бөлігі Үлгілік қағидалардың осы тармағында айқындалған жалпы тәртіппен қанағаттандырылуға жататын жеке өтінім ретінде қаралады;

6) биржалық мәміле жасасу қанағаттандырылатын өтінімдер берген қатысушылардың қосымша келісімін талап етпейді.

72. Қосарланған қарсы аукцион режимінде өткізілетін сауда сессиясы барысында биржалық сауда-саттыққа қатысушылар биржалық қамтамасыз етудің жеткілікті мөлшері болған кезде тауарды сатып алуға (сатуға) өтінімдердің шектеусіз санын береді. Бұл ретте биржалық сауда-саттыққа қатысушы берген кез келген өтінімді мәміле жасалған кезге дейін шешіп алуға жол беріледі.

73. Қосарланған қарсы аукцион режимінде өткізілетін сауда сессиясы аяқталғаннан кейін тауарды сатып алуға (сатуға) барлық қанағаттандырылмаған өтінімдер тауар биржасының сауда жүйесімен жойылады не егер соңғысы өтінімде көзделген болса, келесі сауда күніне ауыстырылады.

74. Тауар биржасының сауда жүйесіндегі Қосарланған қарсы аукционның негізгі базалық сипаттамалары.

1) сауда-саттыққа қатысушылардың сатып алуға да, сатуға да қойған барлық өтінімдері туралы онлайн режимінде ақпараттың болуы. Бұл ретте сауда жүйесі барлық құралдар бойынша сауда-саттық барысы туралы ақпараттың болуына мүмкіндік береді;

2) сауда-саттық барысы көрсетілетін сауда жүйесінен шықпай, сауда-саттыққа қатысушы жіберілген құралдардың кез келгені бойынша сатып алуға немесе сатуға өтінімдер қою (редакциялау) мүмкіндігі. Нақты уақыт режимінде ұсынылған (редакцияланған) өтінім нақты сауда құралы бойынша сауда жүйесінде көрсетіледі;

3) сауда-саттық барысында қатысушылар өздерінің есеп айырысу-клиринг жүйесіндегі шоттарында биржалық қамтамасыз етудің жеткілікті саны болған жағдайда өтінімдердің шектеусіз санын береді;

4) сауда жүйесі қатысушыны биржалық қамтамасыз етудің жеткіліктілігін бақылайды. Тауар биржасы белгілеген биржалық қамтамасыз ету мөлшеріне сәйкес әрбір қойылған өтінім мен жасалған мәмілеге арналған сауда-саттық барысында ақша қаражаты бұғатталады. Қатысушы өтінімді тек бос ақша қаражаты (өтінім немесе мәміле бойынша бұғатталмаған ақша қаражаты) мөлшерінде ғана ұсынады.;

5) бұғатталған биржалық қамтамасыз етудің мөлшері Қазақстан Республикасының Тауар биржалары туралы заңнамасында көзделген тәртіппен айқындалады;

6) сауда жүйесінде биржалық қамтамасыз ету құралдарын бақылау мүмкіндігі бар (бос және бұғатталған қаражат туралы ақпарат);

7) мәміле жасау мынадай алгоритм бойынша жүзеге асырылады:

әрбір берілетін өтінім жүйеге берілген қарсы өтінімдердің сәйкестігіне тексеріледі;

берілетін өтінімнің параметрлері бастапқы өтінімдердің параметрлерімен қиылысқан кезде мәмілелер жасалады;

бағалар тең болған кезде бұрын берілген өтінім кейінірек берілген өтінімге қарағанда ертерек қанағаттандырылады;

мәміле әрқашан қарсы өтінімдердің кезегіндегі ең жақсы өтінімнің бағасымен жасалады.

8) өтінімдердің ішінара орындау мүмкіндігі бар (мәміле тауардың жарияланған бөлігіне жасалады), бұл ретте оның орындалмаған бөлігін сауда-саттыққа қатысушы оны акцептегенге дейін кез келген уақытта алып тастайды;

9) сауда жүйесінде әрбір мәміленің негізгі параметрлері: бірегей нөмірі, жасалған күні мен уақыты, тауардың атауы не коды, бағасы, көлемі, контрагенттер және өзге де Параметрлер көрсетіле отырып, сауда-саттық барысында жасалған барлық мәмілелер туралы ақпарат болады;

10) баға қадамына және кросс-мәмілелер жасасуға жол берілмейді;

11) мәмілелер үздіксіз жасалады және сауда-саттыққа қатысушылар тарапынан қосымша іс-қимылдарды талап етпейді.

8-тарау. Биржалық сауда-саттықта тауарлармен жасалған мәмілелер бойынша есеп айырысуды жүзеге асыру тәртібі

75. Тауар биржасында жасалған мәмілелер бойынша биржалық тауарларға ақы төлеу және оларды жеткізу мынадай тәсілдермен жүзеге асырылады:

1) тауар биржасымен немесе тауар биржасына қызмет көрсететін клиринг ұйымымен биржалық сауда-саттықта жасалған мәмілелер бойынша есеп айырысуды жүзеге асыруға есеп айырысу ұйымының қатысуын көздейтін шарт жасасқан, биржалық тауардың жеткізілгенін растайтын құжаттар ұсынылған жағдайда ашылатын, есеп айырысу ұйымында банктік және (немесе) эскроу шот ашу арқылы биржалық тауарға ақы төлеу; тиісті мәміле жасалған осы қағидамен;

2) тиісті мәміле жасалған, осы қағидаларда айқындалған мамандандырылған ұйымға жай немесе қос қойма куәлігін (кепіл куәлігінен бөлінген қойма куәлігін) немесе осы қағидаларда айқындалған, бар немесе жоқ екенін растайтын құжаттарды депозитке салу шартымен "Төлемге қарсы жеткізу" шарттарында шот ашпай, есеп айырысу ұйымы арқылы биржалық тауарға ақы төлеуді жүзеге асырады. биржалық тауарды жөнелту;

3) сатып алушының биржалық тауарды алдын ала төлеуі шартымен биржалық тауарды беруді қамтиды;

4) сатушының биржалық тауарды алдын ала жеткізу шарттарында биржалық тауарға ақы төлеуі.

76. Биржалық сауда-саттықта жасалған мәмілелер бойынша есеп айырысудың бір немесе бірнеше тәсілдерінің мүмкіндігін көздеуге жол беріледі.

77. Егер белгілі бір сауда режимінде биржалық сауда-саттықта жасалған мәмілелер бойынша есеп айырысудың бірнеше тәсілі көзделсе, Тараптар осы тәсілдердің біреуін ғана таңдайды.

78. Биржалық қамтамасыз етуді ұсына отырып, биржалық мәмілелер негізінде жасалған шарттар бойынша есеп айырысуларды тауар биржасына қызмет көрсететін және осындай биржалық қамтамасыз етуді қабылдайтын клирингтік ұйым арқылы жүргізуге жол беріледі.

79. Биржалық мәмілелерге клирингтік қызмет көрсету Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің міндетін атқарушының 2015 жылғы 25 қарашадағы № 729 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 12605 болып тіркелген) биржалық мәмілелер бойынша клирингтік қызметті жүзеге асыру қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

80. "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 8 - бабының 26) тармақшасына сәйкес сауда-саттықты өткізу күніне Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген ресми бағам бойынша Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы-теңге биржалық сауда-саттықта жасалған биржалық тауарлармен мәмілелер бойынша есеп айырысуларды жүзеге асыру үшін валюта болып табылады.

9-тарау. Биржалық сауда-саттыққа қатысу процесінде автоматтандырылған алгоритмдерді қолдану шарттары мен тәртібі

81. Тауар биржасының мүшелері өтінімдерді ұсыну және мәмілелер жасасу үшін деректерді автоматтандырылған жедел өңдеу және беру технологияларын және сауда жүйесіне секундына екі өтініштен астам жылдамдықты құрайтын сыртқы бағдарламалық-техникалық жүйелерді пайдаланбайды.

Осындай технологияларды пайдалана отырып жасалған мәмілелер жарамсыз деп танылады және тауар биржасы оларды жоюға тиіс.

82. Сауда жүйесіне өтінімдерді жинау, енгізуге өтінімдерді дайындау және Жолдаудың автоматтандырылған бағдарламалық-техникалық құралдары, сондай-ақ тауар биржасы мүшелерінің тарапынан оны пайдаланумен жасалатын барлық іс-қимылдарды бақылауды қамтамасыз ететін режимде жұмыс істейтін сауда жүйесінен ақпаратты алу және өңдеу тауар биржасының шешімімен сертификатталады.

Тауар биржасы сертификаттамаған осындай бағдарламалық-техникалық құралдарды пайдалана отырып сауда-саттыққа қатысушылар жасаған мәмілелер жарамсыз деп танылады және тауар биржасы оларды жоюға тиіс.

Тауар биржасы мүшелерінің биржалық сауда-саттыққа стандартталған тауарлар қатысқан кезде жоғарыда көрсетілген бағдарламалық-техникалық құралдарды пайдалануына жол берілмейді.

Стандартталған тауарлармен биржалық сауда-саттыққа қатысу кезінде осындай бағдарламалық-техникалық құралдарды пайдалана отырып сауда-саттыққа қатысушылар жасасқан мәмілелер жарамсыз деп танылады және тауар биржасы оларды жоюға тиіс.

83. Тәртіптік ықпал ету шаралары бұзушыларға тауар биржасының мүшесі бұзушылықтарды анықтаған жағдайда жазбаша түрде тауар биржасының шешімімен қолданылады.

Бұл ретте тәртіптік ықпал ету шараларына мыналар жатады:

тауар биржасында аккредиттеуді алты ай мерзімге тоқтата тұру;

тауар биржасы белгілеген айыппұл санкцияларын қолдану.

10-тарау. Өзін-өзі реттейтін ұйымдармен өзара іс-қимыл тәртібі

84. Тауар биржалары мен өзін-өзі реттейтін ұйымдар арасындағы өзара іс-қимылды ұйымдастыру мақсатында келісім немесе меморандум жасасуға жол беріледі.

85. Тауар биржаларының өзін-өзі реттейтін ұйымдармен өзара іс-қимылы мынадай жолдармен жүзеге асырылады:

1) ақпарат алмасу;

2) өзара көмек көрсету және өз мүдделерін қорғау;

3) тауар биржалары, брокерлер мен дилерлер қызметкерлерінің біліктілігін арттыру және қайта даярлау курстарын өткізу;

4) консультациялық көмекті жүзеге асыру;

5) өз қызметін жүзеге асыру кезінде туындайтын мәселелер бойынша бірлескен шешімдер қабылдау.

86 Тауар биржалары мен өзін-өзі реттейтін ұйымдар арасындағы ақпараттық өзара іс-қимыл электрондық түрде жүзеге асырылады.

87. Құжаттарды және (немесе) мәліметтерді қағаз жеткізгіште ұсыну (жіберу) арқылы құжаттар және (немесе) мәліметтер алмасу электрондық түрде құжаттар және (немесе) мәліметтер алмасудың техникалық мүмкіндігі болмаған жағдайда жүзеге асырылады.

11-тарау. Мерзімді келісімшарттардың биржалық сауда-саттығын жүргізу тәртібі

88. Мерзімді келісімшарттармен биржалық сауда-саттық қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган белгілеген тәртіппен, сондай-ақ Биржаның ішкі нормативтік құжаттарымен жүзеге асырылады.

89. Егер қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган өзгеше белгілемесе, биржалық сауда-саттықтың нысанасы ретінде пайдаланылатын мерзімді келісімшарттардың стандартты шарттары олардың тауар биржасы бекітетін ерекшеліктерімен айқындалады.

12 тарау. Тоқтата тұру шарттары мен тәртібі және тауар биржасындағы биржалық сауда-саттықты қайта бастау туралы

90. Биржалық сауданы ұйымдастыруға байланысты қызметтер көрсетуді жалғастыруға мүмкіндік бермейтін тауар биржасының электрондық сауда жүйесінде техникалық іркілістер туындаған жағдайларда, тауар биржасы техникалық іркіліс фактісі мен уақытын техникалық іркілістер журналында құжаттап тіркейді, қызметтер көрсетуді тоқтата тұрады және тауар биржасының электрондық сауда жүйесіне бағытталған шараларды дереу қабылдайды.:

1) Техникалық іркіліске әкеп соққан себептерді анықтау және жою;

2) ақаулықтың техникалық салдарын жою;

3) тауар биржасының сауда жүйесіндегі ақпараттың толық сақталуын қамтамасыз ету және техникалық іркіліс нәтижесінде жоғалған ақпаратты қалпына келтіру болып табылады.

91. Тауар биржасының электрондық сауда жүйесінде іркіліс анықталған кезде тауар биржасы сауда-саттықты уақытша тоқтата тұру туралы шешім қабылдайды, бұл туралы биржалық сауда-саттыққа қатысушылар тауар биржасының электрондық сауда жүйесін пайдалана отырып немесе басқа да қолжетімді тәсілмен хабардар етіледі.

92. Тауар биржасының сауда жүйесінің жұмыс қабілеттілігі қалпына келтірілгеннен кейін сауда-саттық қайта басталады.

93. Егер тауар биржасының сауда жүйесінің жұмыс қабілеттілігін қалпына келтіру мүмкін болмаса, тауар биржасы сауда-саттықты мерзімінен бұрын тоқтату туралы шешім қабылдайды.

94. Шешім тауар биржасының электрондық сауда жүйесін пайдалана отырып немесе басқа да қолжетімді тәсілмен биржалық сауда-саттыққа барлық қатысушылардың назарына жеткізіледі.

13-тарау. Биржалық қамтамасыз ету мөлшерін айқындау тәртібі

95. Биржалық қолдаудың мөлшері өнімнің түрі мен көлеміне байланысты.

Биржалық қамтамасыз ету мөлшерін тауар биржасы белгілейді.

96. Жасалған биржалық мәміле тараптарының бірі Тауар беру, сатып алу-сату шартына қол қоюдан бас тартқан, жеткізу шартын орындамаған, сатып алу-сату шартын орындамаған немесе жеткізу шартын орындамаған, сатып алу-сату жағдайында тауар биржасының клирингтік орталығы кінәлі тараптың биржалық қамтамасыз ету сомасын зардап шеккен тараптың пайдасына аударады.

Биржа зардап шеккен тараптан аукцион бастамашысының жасалған биржалық мәміледен немесе жеткізу шартына қол қоюдан бас тартуы туралы хабарлама алған жағдайда, аукцион бастамашысы тауар биржасының клирингтік орталығы арқылы зардап шеккен тараптың пайдасына биржалық қамтамасыз ету сомасына тең соманы аударады.

Биржалық қамтамасыз етуді енгізу, ұстап қалу және қайтару тәртібін тауар биржасының клирингтік ұйымы айқындайды.

14-тарау. Тауар биржасында биржалық тауарлармен биржалық мәмілелерді есепке алу және тіркеу, сондай-ақ стандартталған тауарлармен биржадан тыс мәмілелерді тіркеу тәртібі

Параграф 1. Стандартталған тауарлармен жасалған биржадан тыс мәмілелерді тіркеу

97. Стандартталған тауарға меншік құқығының одан өзге тұлғаның пайдасына ауысуын көздейтін биржадан тыс мәміле жасасқан тұлға биржадан тыс мәміленің өтініш берушісі болып табылады.

Өтініш беруші биржадан тыс мәмілені тіркеуді жүзеге асырады:

1) дербес – оны дилер ретінде аккредиттеу болған және өтініш берушіде брокермен жасалған брокерлік қызмет көрсету шарты болмаған кезде;

2) брокер арқылы-өтініш берушіде брокермен жасалған брокерлік қызмет көрсету шарты болған кезде.

Биржадан тыс мәмілені тауар биржасында тіркеу өтінім беруші үшін қандай да бір шығындарға әкеп соқпайды және тегін жүргізіледі.

Сатушы биржалық тауарлар саудасының жекелеген секцияларының қағидаларын ескере отырып, стандартталған тауарлармен биржадан тыс мәмілелерді тауар биржасында тіркеуді қамтамасыз етеді.

98. Ұзақ мерзімді келісімшарттық келісімдер шеңберіндегі біржолғы шарттар және (немесе) жекелеген келісімдер биржадан тыс мәмілелерді тіркеу объектісі болып табылады.

99. Өтінім беруші тауар биржасында биржадан тыс мәміле жасалған күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірмей электрондық нысанда тіркеуді жүргізеді.

Биржадан тыс мәмілені тауар биржасының сауда жүйесінде тіркеу биржалық мәміле болып табылмайды.

100. Биржадан тыс мәмілелер кезекті күнтізбелік айлар бөлінісінде тауар биржасының сауда жүйесінде тіркеледі.

Биржадан тыс мәмілені нақты күнтізбелік айға жатқызу тәртібі шартты орындаудың соңғы күнін айқындау жолымен не тауар жеткізудің жоспарланған кезеңін негізге ала отырып жүзеге асырылады.

Егер биржадан тыс мәміле екі немесе одан да көп ай ішінде жеткізуді көздесе, онда күнтізбелік ай мәміленің жалпы мөлшерінен ең үлкен жеткізу көлемімен анықталады.

Бұл ретте тауар биржасының сауда жүйесінде биржадан тыс мәмілелерді тіркеу деректерді автоматтандырылған беру жолымен жүзеге асырылады.

101. Биржадан тыс мәміле бойынша оны тауар биржасында тіркеу үшін мәліметтер мыналарды қамтиды:

1) сатушы мен сатып алушының толық атауы;

2) сатушы мен сатып алушының бизнес-сәйкестендіру нөмірі/ жеке сәйкестендіру нөмірі;

3) сатушы мен сатып алушының байланыстары;

4) сатушы мен сатып алушының заңды және пошталық мекенжайы;

5) биржадан тыс мәміленің нөмірі мен жасалған күні;

6) тауардың атауы;

7) тауардың саны (тонна);

8) тауар бірлігінің бағасы (тонна);

9) биржадан тыс мәміленің жалпы сомасы;

10) Төлем шарттары;

11) жеткізу базисі (Инкотермс);

12) тауардың сапалық / техникалық сипаттамалары.

Есептіліктің хронологиясын, оның тарихи құндылығын және өзектілігін сақтау мақсатында тауар биржасында тіркелген биржадан тыс мәмілені түзетуге және алып тастауға жол берілмейді.

Тауар биржасы алынған ақпаратты биржадан тыс мәміленің екі тарапынан алдын ала келісім алу шартымен қоспағанда, үшінші тұлғаларға бермейді.

102. Тізілімді тауар биржасы электрондық нысанда жүргізеді.

Биржадан тыс мәмілелер тізілімі мыналарды қамтиды:

тауар биржасының сауда жүйесі берген биржадан тыс мәміленің сәйкестендіру нөмірі;

биржадан тыс мәмілені тауар биржасының сауда жүйесінде тіркеу күні мен уақыты;

өтініш берушінің (сатушының) биржадан тыс мәміле коды;

мәміле мәні болып табылатын тауардың коды және атауы;

биржадан тыс мәміленің жалпы сомасы;

биржадан тыс мәміленің жалпы физикалық көлемі (тонна)

тауардың бір бірлігінің бағасы (теңгемен);

биржадан тыс мәміленің нөмірі және жасалған күні;

жеткізу шарттары;

жеткізу базисі (Инкотермс);

Төлем шарттары.

103. Әрбір стандартталған тауар үшін тауар биржасы биржадан тыс индикаторды есептейді.

Биржадан тыс индикатор биржалық тауарды тиісті өндірушінің жеткізу базисінде және нақты күнтізбелік ай үшін стандартталған тауардың тиісті түрінің ағымдағы жасалатын биржадан тыс мәмілелерінің орташа арифметикалық мәні деңгейінде есептеледі.

104. Биржадан тыс индикаторлар биржадан тыс тіркеу жүргізілетін тауар биржасындағы тиісті нарықтың биржалық индикаторларының құрылымына сәйкес келеді.

105. Биржадан тыс индикаторларды қолдану тікелей келісімшарттар бағаларының өзгеру серпінін бағалау үшін өзара әртүрлі уақыт кезеңдерінде қалыптасқан биржадан тыс индикаторлардың мәндерін салыстыру не биржадан тыс индикаторлардың мәндерін ұқсас уақыт кезеңіндегі тиісті сауда құралының биржалық индикаторларымен салыстыру арқылы жүргізіледі.

Стандартталған тауармен жасалған биржадан тыс мәмілелерге талдау және мониторинг жүргізу кезінде биржадан тыс индикаторларды қолдануды дербес жүргізуге жол беріледі.

106. Биржалық сауда-саттық барысында жасалған мәміле бойынша тауар биржасының сауда жүйесі бірегей нөмір бере отырып, биржалық мәміле бойынша есепті (бұдан әрі – биржалық мәміле бойынша есеп) автоматты түрде жасайды және мынадай мәліметтерді қамтиды:

1) биржалық сауда-саттыққа қатысушының атауы және оның бірегей биржалық сәйкестендіргіші (биржалық сауда-саттыққа қатысушыға берілген жеке код);

2) Форматта мәміле жасалған күн мен уақыт – жыл, ай, күн, сағат, минут, секунд (кемінде 0,1 секундқа дейінгі дәлдікпен);

3) стандартталған тауардың атауы және (немесе) коды;

4) тауар бірлігі үшін баға;

5) тауар саны;

6) мәміленің жалпы сомасы.

107. Биржалық мәміле бойынша Есеп сауда сессиясы мен клиринг аяқталғаннан кейін бірден тауар биржасының уәкілетті қызметкерінің электрондық цифрлық қолтаңбасымен міндетті түрде қол қоя отырып, тауар биржасының электрондық құжат айналымы жүйесінде мәміле жасасқан брокерге немесе дилерге ұсынылады.

Брокер биржалық мәміле бойынша есепті алғаннан кейін оны өз клиентіне ұсынады.

Биржалық мәміле негізінде жасалған шартта биржалық мәміле бойынша есепке ұқсас мәміле талаптары қамтылады.

108. Сауда-саттыққа қатысушының талабы бойынша тауар биржасы биржалық мәміле жөніндегі электрондық есепке қосымша сауда-саттыққа қатысушыға Биржаның уәкілетті қызметкері қол қойған биржалық мәміле жөніндегі қағаз есепті ұсынады.

109. Сауда күнінің қорытындылары бойынша биржалық сауда-саттыққа қатысушыға әрбір биржалық мәміле бойынша жеке есептерді ұсынбай, сауда сессиясы ішінде өзі жасаған барлық биржалық мәмілелер бойынша жиынтық есепті ұсынуға жол беріледі.

110. Биржалық сауда-саттықтардың қорытындылары бойынша сауда жүйесінде тауар биржасы сауда күнінде жасалған биржалық сауда-саттыққа қатысушылардың биржалық мәмілелерінің жиынтық тізілімін қалыптастырады.

111. Брокерлер жасалатын биржалық мәмілелердің есебін әрбір клиент бойынша жеке жүргізеді және осы мәмілелер туралы мәліметтерді мәміле жасалған күннен бастап бес жыл бойы сақтайды.

112. Тауар биржасының тауар биржасы және (немесе) клиринг орталығы сатып алушы тарапынан шарт сомасын биржалық қамтамасыз етумен бұрын енгізген толық жабу есебінен сатушы тарапынан тиісінше жеткізу жөніндегі барлық талаптар орындалған жағдайда, Сатып алушы тарапынан шарт сомасын толық төлеу бөлігінде бұрын жасалған биржалық мәміле негізінде шарт талаптарының орындалуына кепілдік беру бойынша контрагенттің функцияларын өзіне қабылдайды.

113. Тауар биржасы биржалық сауда саласындағы қызметпен айналысуды тоқтатқан кезге дейін жасалған барлық биржалық мәмілелер бойынша мәліметтердің сақталуын қамтамасыз етеді.

15-тарау. Биржалық алым мөлшерін қалыптастыру және өтінімдерді қамтамасыз ету тәртібі

114. Тауар биржасы биржалық сауда-саттықты ұйымдастырғаны және өткізгені үшін жасалған биржалық мәміле сомасының пайызымен есептелетін биржалық алым алады. Биржалық алым мөлшерін тауар биржасы айқындайды.

Биржалық алымды мәмілеге қатысушылардың екеуі де оны жасау фактісі бойынша ғана төлейді.

115. Егер тарифтер биржалық алымның жеңілдікті мөлшерін, сондай-ақ сауданың сауда секцияларында сауданы ұйымдастыру жөніндегі қызметтер үшін осы қағидалармен реттелмеген және қосымша регламенттеуді талап ететін ай сайынғы төлемдерді көздеген жағдайда, тауар биржасы тиісті ішкі құжаттарды бекітеді.

116. Индустриялық сертификатқа ие және тауар биржасында ішкі Ел құндылығын арттыруды көздейтін, өздері өндіретін стандартталмаған тауарларды жер қойнауын пайдаланушыларға өткізу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын дилерлер үшін сараланған алым тиісті секция бойынша сауда-саттықты ұйымдастыру күніне тауар биржасында белгіленген ең төменгі биржалық алымның елу пайызынан аспайтын мөлшерде белгіленеді.

117. Егер жер қойнауын пайдаланушылардың Ел ішіндегі құндылығын арттыруды көздейтін стандартталмаған тауарларды сатып алу объектісі индустриялық сертификатқа ие дилер өндірмейтін тауар болып табылса, биржалық алым тауар биржасының ішкі тарифтік саясатына сәйкес жалпы белгіленген тәртіппен айқындалады.

118. Бұрын жасалған биржалық мәмілелер бойынша биржалық алымды төлемеу биржалық тауарды келесі сауда сессиясына сатып алуға және/немесе сатуға арналған өтінімді қабылдаудан бас тарту үшін негіз болып табылады.

16-тарау. Биржалық саудаға қатысушыларды санаттау арқылы олардың қаржылық орнықтылығын айқындау шарттары

119. Индустриялық сертификатқа ие және өздері өндіретін тауарларды өткізу жөніндегі қызметті тауар биржасында жүзеге асыратын дилерлерді қоспағанда, тауар биржасының дилерлері үшін оларды қаржылық орнықты деп тану жөніндегі талаптар сауда-саттыққа қатысушыларды жіктеу және оларға қойылатын талаптар жолымен тиісті сауда секцияларында тауар биржасы айқындайтын мөлшерде белгіленеді.

Тауар биржасының мүшесі брокер ретінде, егер ол тауар биржасы айқындайтын мөлшерде жарғылық және (немесе) меншікті капиталының болуы жөніндегі талаптарға сәйкес келсе, қаржылық орнықты деп танылады.

120. Жер қойнауын пайдаланушылар мен ұлттық компаниялардың, табиғи монополиялар субъектілерінің сатып алуына қатысатын әлеуетті өнім беруші, егер ол жиынтығында салық аударымдары бойынша мерзімі өткен берешектің болмауы жөніндегі шарттарға сәйкес келсе, банктер алдында және оның шоттарына тыйым салынбаса және оған қатысты банкроттық рәсімі қозғалмаса, қаржылық орнықты деп танылады.

121. Қаржылық орнықтылықты растау үшін әлеуетті өнім беруші мыналарды ұсынады:

1) төлеу мерзімі "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының кодексіне (Салық кодексі) (бұдан әрі - Салық кодексі) сәйкес ұзартылған не бір теңгеден кем берешектің бар-жоғы туралы жағдайларды қоспағанда, берешегінің жоқ екендігі туралы тиісті салық органы анықтамасының электрондық көшірмесін; өтінім беру күнінің алдындағы бір айдан ерте;

2) Әлеуетті өнім берушіге Қызмет көрсететін банктен немесе банк филиалынан анықтама берілген күннің алдындағы үш айдан астам созылатын әлеуетті өнім берушінің міндеттемелері бойынша мерзімі өткен берешектің жоқ екендігі туралы қол қойылған және мөр басылған (бар болса) анықтаманың электрондық көшірмесін ұсынады.

Егер әлеуетті өнім беруші Екінші деңгейдегі бірнеше банктің немесе филиалдардың, сондай-ақ шетелдік банктің клиенті болып табылған жағдайда, анықтама осындай банктердің әрқайсысынан ұсынылады.

122. Жер қойнауын пайдаланушылардың сатып алулары бойынша әлеуетті өнім берушілерге және стандартталған тауарлармен биржалық мәмілелер бойынша сатып алушыларға мемлекеттік кірістер органдарының мынадай мәліметтері негізінде тауар биржасының электрондық сауда жүйесі айқындайтын қаржылық орнықтылық бойынша талаптар қойылады:

1) кірістер;

2) төленген салықтар,

мына формула бойынша есептелетін төленген салықтардың көрсеткіші:

ПУН = УН / СД х 100%,

онда:

ПУН-төленген салықтардың көрсеткіші,

УН - төленген салық сомасы;

ДК-табыс сомасы.

Жер қойнауын пайдаланушылардың сатып алу жөніндегі әлеуетті өнім берушісі, егер ол жиынтығында мынадай шарттарға сәйкес келсе, қаржылық орнықты деп танылады:

1) әлеуетті өнім берушінің кірістері Мемлекеттік кірістер органдарының ақпараттық жүйелерінің деректеріне сәйкес өткен жылдың алдындағы үш жыл ішінде сатып алуды жүзеге асыру үшін бөлінген соманың кемінде екінші бөлігін құрайды;

2) өткен жылдың алдындағы үш жыл ішінде төленген салықтардың көрсеткіші Мемлекеттік кірістер органдарының ақпараттық жүйелерінің деректеріне сәйкес әлеуетті өнім беруші кірістерінің кемінде үш пайызын құрайды.

Стандартталған тауарлармен биржалық мәміле бойынша сатып алушы, егер ол жиынтығында мынадай шарттарға сәйкес келсе, қаржылық орнықты деп танылады:

1) Мемлекеттік кірістер органдарының ақпараттық жүйелерінің деректеріне сәйкес өткен жылдың алдындағы үш жыл ішіндегі сатып алушының кірістері биржалық мәміле сомасының кемінде екінші бөлігін құрайды;

2) өткен жылдың алдындағы үш жыл ішінде төленген салықтардың көрсеткіші Мемлекеттік кірістер органдарының ақпараттық жүйелерінің деректеріне сәйкес сатып алушы кірістерінің кемінде үш пайызын құрайды.

17-тарау. Биржалық төреліктің қызметін қалыптастыру және ұйымдастыру тәртібі, сондай-ақ биржалық тауарлармен биржалық мәмілелер жасасуға байланысты дауларды шешу тетіктері

123. Биржалық мәмілелер жасасуға байланысты дауларды шешу үшін Биржа әділет органдарында мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік отыз күн ішінде тұрақты жұмыс істейтін биржалық төрелік құрады. Биржалық төреліктің қызметі "Төрелік туралы" Қазақстан Республикасының Заңымен реттеледі.

124. Биржалық мәмілелер жасасуға байланысты дауларды шешу үшін биржалық төрелікті биржа тұрақты жұмыс істейтін төрелік ретінде құрады. Тұрақты жұмыс істейтін биржалық төрелікті құру үшін Биржа регламентті, төрелікте қызметті жүзеге асыратын төрешілердің тізімін бекітеді.

125. Тұрақты жұмыс істейтін биржалық төрелік дауларды Қазақстан Республикасының Конституциясына, Заңдарына және өзге де нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес қарайды.

126. Тұрақты жұмыс істейтін биржалық төрелік шарттың талаптарына сәйкес және іскерлік айналымның дәстүрлерін ескере отырып шешім қабылдайды.

127. Даулы қатынастарды реттейтін құқық нормалары болмаған жағдайда, тұрақты жұмыс істейтін биржалық төрелік ұқсас құқықтық қатынастарды реттейтін құқық нормаларын қолданады, ал мұндай нормалар болмаған кезде дауды заңдардың жалпы бастаулары мен мағынасын негізге ала отырып шешеді.

128. Биржалық мәміле тараптары арасында жасалған төрелік келісім, яғни туындаған немесе туындауы мүмкін дауды тұрақты жұмыс істейтін биржалық төреліктің қарауына беру туралы Тараптардың жазбаша келісімі болған кезде дауды тұрақты жұмыс істейтін биржалық төреліктің қарауына беруге жол беріледі.

18-тарау. Тауар биржасы мүшелерінің биржалық мәміленің заңдылығын қамтамасыз ету тәртібі

129. Биржалық тауарды сатуға (сатып алуға) өтінім беретін және (немесе) биржалық сауда-саттыққа қатысатын тауар биржасының мүшелері тауар биржасы белгілеген тәртіппен оқудан өтеді.

Клиенттермен және (немесе) олардың өкілдерімен және (немесе) клиенттермен үлестес үшінші тұлғалармен өзара іс-қимыл жасау кезінде, брокер:

1) биржалық мәміле жасау кезінде клиенттердің нарықтық мінез-құлқын өзгерту мақсатында оларға тікелей немесе жанама қысым жасамайды;

2) биржалық сауда-саттықта олардың орындалуын көздемейтін баға өтінімдерін қасақана жоғарылату (кеміту) мақсатында шарттар жасаспайды (өтінімдер беруге, кері қайтарып алуға);

3) екі және одан да көп клиенттер арасында өткізілетін биржалық тауарлардың баға белгіленуіне әсер ететін бағаларды белгілеу не ұстап тұру мәселелері бойынша келісімдер (келіссөздерге кіру) жасаспайды;

4) басқа клиентке мүліктік және өзге де зиян келтіруге әкеп соғатын қандай да бір сайланбалы клиентке артықшылық беруге жол бермейді;

5) биржалық сауда-саттықтардың бәсекелестігін төмендетуге бағытталған биржалық сауда-саттыққа қатысу үшін басқа брокерлермен және (немесе) дилерлермен үлестес болуды пайдаланбайды.

Тауар биржасының аккредиттелген мүшелері биржалық мәміленің заңдылығын қамтамасыз ету шеңберінде мынадай шаралар қабылдайды:

осы қағидада, заңда, уәкілетті органның нормативтік құқықтық актілерінде, тауар биржасының ішкі құжаттарында белгіленген талаптарды сақтайды;

тауар биржасына аккредиттеу үшін ұсынылған құжаттар мен мәліметтерге енгізілген барлық өзгерістер туралы ақпаратты осындай өзгерістер енгізілген күннен бастап бір жұмыс күні ішінде электрондық құжат нысанында тиісті хабарлама және (немесе) растайтын құжаттар болған кезде жіберу арқылы ұсынады;

тауар биржасының биржалық сауда-саттыққа жіберу, биржалық сауда-саттықты өткізу, биржалық мәмілелерді тіркеу және орындау мәселелері бойынша шешімдерін орындайды;

тауар биржасының мүшесі ретіндегі қызметке байланысты құжаттарды, оның ішінде биржалық мәмілелерді жасауға және орындауға қатысты құжаттарды тіркейді, есепке алады және сақтайды;

тауар биржасына оның сұрау салуы бойынша тауар биржасының мүшесі ретіндегі қызметке қатысты құжаттарды ұсынады;

биржалық алымдарды, сондай-ақ тауар биржасы мен клирингтік ұйым алатын өзге де төлемдер мен алымдарды төлеуді жүргізеді;

белгіленген тәртіппен тауар биржасына жасалған биржалық мәмілелер бойынша міндеттемелердің орындалуы туралы ақпарат береді;

жасалған биржалық мәмілелер бойынша өз міндеттемелерін орындайды;

клиенттің биржалық мәміле бойынша міндеттемелерді орындауын қамтамасыз етеді.

130. Тауар биржасы биржалық мәміленің заңдылығын қамтамасыз ету шеңберінде бағаларды айла-шарғы жасау фактісін анықтау және шектеу үшін мынадай шаралар қабылдайды:

1) тиісті биржалық тауарлар бағасының ауытқу шекарасын белгілейді;

2) тауар биржасының электрондық сауда жүйесінде орналастырылатын биржалық тауарды сатып алуға, сатуға арналған өтінімдерге бақылауды жүзеге асырады;

3) жасалған биржалық мәмілелер бойынша биржалық тауарлар бағаларының мониторингін жүзеге асырады;

4) алдыңғы сауда-саттық нәтижесінде қалыптасқан бағаларды негізге ала отырып, бір сауда күні шеңберінде нақты биржалық тауарға бағалар деңгейлерін талдауды жүзеге асырады;

5) биржалық сауда-саттыққа қатысушылардан биржалық сауда-саттыққа тікелей немесе жанама қатысты құжаттар мен мәліметтерді сұратады;;

6) алдыңғы сауда-саттық нәтижесінде қалыптасқан бағаларды негізге ала отырып, бір сауда күні шеңберінде нақты биржалық тауарға бағалар деңгейлерінің ең төменгі және ең жоғарғы шектерінен асу мониторингін жүзеге асырады.

Бағалық айла-шарғы жасау фактісі анықталған кезде тауар биржасы биржалық сауда-саттықты тоқтата тұрады, бұл туралы тауар биржасының мүшесіне, уәкілетті және монополияға қарсы органдарға тауар биржасының электрондық сауда жүйесін пайдалана отырып немесе басқа да қолжетімді тәсілмен хабарлайды.

19-тарау. Биржалық сауда бойынша құжаттарды қабылдау (бекіту) тәртібі

131. Тауар биржасы мынадай ішкі құжаттарды әзірлейді және бекітеді:

1) биржалық тауарды сатуға (сатып алуға) арналған өтінімнің нысаны мен мазмұны;

2) тұрақты жұмыс істейтін биржалық төреліктің регламенті және төрешілер тізілімі;

3) биржалық сауданы ұйымдастыру бойынша қызметтер көрсету туралы үлгі шарттың нысаны;

4) тауар биржасы көрсететін қызметтер үшін тарифтер;

5) Қосарланған қарсы аукцион режиміндегі биржалық сауда-саттыққа жіберілген тауардың ерекшелігін және тауар беру шартының стандартты нысанын қамтуға тиіс;

6) Қосарланған қарсы аукцион режиміндегі биржалық сауда-саттыққа жіберілген стандартталған тауарлардың сауда құралының кодтарын беру тәртібі;

7) Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл мақсатында ішкі бақылау қағидаларын және оны жүзеге асыру бағдарламасын; ;

8) брокерлік (дилерлік) әдеп кодексі;

9) тауар биржасының қызметін жүзеге асыру үшін қажетті, осы қағидаларда белгіленген ішкі құжаттар;

10) Сыбайлас жемқорлықтың алдын алу жөніндегі үлгілік стандарттар;

11) биржалық сауданы бұзушылардың тізбесін қалыптастыру қағидаларын қамтуға тиіс.

132. Тауар биржасына регламенттейтін құжаттарды қабылдауға (бекітуге) жол беріледі:

1) тауар биржасының сауда жүйесін пайдалану;

2) биржалық сауда-саттық арқылы өткізілетін биржалық тауардың сапасына биржалық сауда-саттыққа қатысушының талап етуі бойынша сараптама ұйымдастыруды қамтамасыз етеді;

3) кейіннен уәкілетті органға оның мүшелері болып табылатын брокерлер мен дилерлер бойынша ақпаратты жібере отырып, биржаның ресми сайтында апта сайынғы негізде жариялауды;

4) биржалық саудаға байланысты ұйымдастырушылық, консультациялық, ақпараттық, әдістемелік қызметтер көрсету;

5) халықаралық биржалық сауда-саттықты дамыту, сондай-ақ осы қағидаларда көзделген құжаттар.

133. Сауда-саттыққа қатысушылар үшін тауар биржасының ішкі құжаттарында тауар биржасында коммерциялық құпияны құрайтын мәліметтерді сауда-саттыққа қатысушылардың, олардың өкілдерінің немесе үшінші тұлғалардың жеке мүдделерінде пайдалануға жол бермейтін олардың сақталуын қамтамасыз ету шарттары болады.

134. Биржалық сауда-саттықты өткізу тетігін регламенттейтін тауар биржасының ішкі құжаттары олар күшіне енгенге дейін үш жұмыс күнінен кешіктірмей тауар биржасының интернет–ресурсында оларды жариялау жолымен тауар биржасы мүшелерінің назарына жеткізіледі.

20 тарау. Өткізілетін биржалық сауда-саттық туралы ақпаратты тауар биржасының интернет-ресурсында орналастыру тәртібі

135. Тауар биржасы осы қағидалардың 131, 132-тармақтарында көрсетілген құжаттарды, оларға өзгерістер мен толықтыруларды, сондай-ақ өз қызметі туралы, оның ішінде биржалық саудаға қатысушыларға қатысты қабылданатын шешімдер туралы өзге де ақпаратты олар бекітілген күннен бастап бір жұмыс күні ішінде өз интернет-ресурсында орналастырады.

136. Әрбір сауда-саттық күнінің қорытындылары бойынша тауар биржасы келесі жұмыс күнінен кешіктірмей өзінің интернет-ресурсының арнайы бөлімінде мынадай мәліметтерді қамтитын биржалық сауда-саттықтың нәтижелері туралы ақпаратты орналастырады:

1) мәміле жасалған биржалық сауда режимі;

2) стандартталған тауарлар бойынша:

Сауда-саттықты өткізу күні;

тауардың атауы немесе коды;

жасалған мәмілелер саны;

сауда-саттықтың ашылу және жабылу бағасы;

мәмілелердің ең жоғары және ең төмен және орташа өлшемді бағасы;

жеткізу шарттары;

сауда сессиясындағы барлық мәмілелер бойынша жалпы айналым.

3) стандартталмаған тауарлар бойынша жүргізіледі:

Сауда-саттықты өткізу күні;

мәмілені жасау уақыты және оның нөмірі;

мәміле жасаған биржалық сәйкестендіргіш (биржалық сауда-саттыққа қатысушыға берілген жеке код) ;

тауардың атауы:

тауардың саны;

тауардың бағасына;

мәміленің жалпы құны;

жеткізу шарттары мен орны.

137. Тауар биржасы тауар биржасының аккредиттелген мүшелерінің өзекті тізбесін өзінің интернет-ресурсының арнайы бөлімінде орналастырады, бұл уәкілетті органның ресми хабарламасы болып табылады.

Тауар биржасының атауы, орналасқан жері өзгерген, сондай-ақ басшысы ауысқан және (немесе) тауар биржасы мүшелері қызметкерлерінің құрамы өзгерген кезде тауар биржасы тауар биржасына тауар биржасының мүшелерінен ақпарат келіп түскен кезден бастап үш жұмыс күні ішінде Тізбені жаңартады.

138. Тауар биржасы ай сайын есепті кезеңнен кейінгі айдың 5-күнінен кешіктірмей меншікті интернет-ресурсының арнайы бөлімінде стандартталған тауарларға баға белгілеулерді орналастырады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
21-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда көзделген - ҚР Сауда және интеграция министрінің 29.08.2024 № 317-НҚ (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

21- тарау. Тауар биржасы арқылы мемлекеттік сатып алуды жүргізу тәртібі

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
139-тармақ жаңа редакцияда көзделген - ҚР Сауда және интеграция министрінің 29.08.2024 № 317-НҚ (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

139. Тауар биржалары арқылы мемлекеттік сатып алу осы қағидаларда белгіленген тәртіппен Қосарланған қарсы аукцион режимінде жүзеге асырылады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
140-тармақ алып тастау көзделген - ҚР Сауда және интеграция министрінің 29.08.2024 № 317-НҚ (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

140. Мемлекеттік сатып алу бойынша сауда-саттық жүргізу кезінде клирингтік ұйымға сатып алу сомасының кемінде 1 (бір) пайызы мөлшерінде сауда-саттыққа қатысуға өтінімді қамтамасыз ету енгізіледі.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
141-тармақ алып тастау көзделген - ҚР Сауда және интеграция министрінің 29.08.2024 № 317-НҚ (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

141. Тауар биржасы мемлекеттік сатып алуды өткізу кезінде сауда–саттық кестесі түріндегі хабарландыруды биржалық сауда-саттықты өткізу күніне дейін он жұмыс күнінен кешіктірмей өзінің интернет-ресурсында орналастырады.

Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органы өзінің интернет-ресурсында Мемлекеттік сатып алу туралы арнайы бөлімде әлеуетті өнім берушілерге тапсырыс берушілер мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыратын тауардың және тауар биржасының атауы туралы тауар биржасы тиісті хабарландыруды орналастырған күнге дейін он бес жұмыс күнінен кешіктірілмейтін мерзімде хабарлайды.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
142-тармақ алып тастау көзделген - ҚР Сауда және интеграция министрінің 29.08.2024 № 317-НҚ (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

142. Тауар биржалары арқылы мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру жөніндегі қызметтер бастамашының тиісті жылға арналған бюджетінде көзделген қаражат шеңберінде өтеулі негізде көрсетіледі.

22 - тарау. Қазақстан Республикасының халықаралық міндеттемелерін ескере отырып, жер қойнауын пайдаланушылар сатып алатын тауарлардың Ел ішіндегі құндылығын арттыруды көздейтін стандартталған тауарлармен биржалық сауданың тәртібі

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
143-тармақ алып тастау көзделген - ҚР Сауда және интеграция министрінің 29.08.2024 № 317-НҚ (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

143. Табиғи монополиялар субъектілерінің, әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялардың сатып алулары, сондай-ақ стандартталған тауарларды ұлттық компаниялардың тауар биржалары арқылы сатып алулары осы қағидаларда белгіленген тәртіппен Қосарланған қарсы аукцион режимінде жүзеге асырылады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
144-тармақ жаңа редакцияда көзделген - ҚР Сауда және интеграция министрінің 29.08.2024 № 317-НҚ (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

144. Жер қойнауын пайдаланушылардың сатып алуы, квазимемлекеттік сектор субъектілерінің сатып алуы бойынша сауда-саттық жүргізу кезінде клирингтік ұйымға сатып алу сомасының кемінде 1 (бір) пайызы мөлшерінде сауда-саттыққа қатысуға өтінімді қамтамасыз ету енгізіледі.

145. Жер қойнауын пайдаланушылардың стандартты аукцион режиміндегі сатып алулары, олар аукционның бастамашысы ретінде шыққан жағдайда, төмендету аукционы түрінде өткізіледі.

Параграф 1. Төмендету аукционын өткізу

146. Аукционға қатысушылар өтінімде көрсетілген баға бойынша да, сондай-ақ лоттың бастапқы бағасынан төмен баға бойынша өз шарттарын көрсете отырып, өтінімдерді ұсыну жолымен аукцион бастамашысының өтінімінде көрсетілген шарттарда мәміле жасасуға оферта жасайды.

Бұл ретте аукционға қатысушыларға лоттың бастапқы бағасынан төмен бағамен өтінімдердің шектеусіз санын ұсынуға жол беріледі.

147. Аукционға қатысушылардың өтінімдері қайтарып алынбайтын болып табылады.

Өтінімдегі бағалар үтірден кейін екі белгіге дейінгі дәлдікпен көрсетіледі.

Осы талапты бұза отырып ұсынылған өтінімдерді тауар биржасы сауда жүйесінен алып тастауға тиіс.

148. Егер өтінімдер екеуден кем әлеуетті өнім берушіден берілген жағдайда, аукцион өтпеді деп танылады және жойылуға жатады.

149. Тауар биржасы өтінімдерді қою үшін тауар биржасы бөлген уақыт кезеңі өткеннен кейін сауда жүйесінде әрбір әлеуетті өнім берушіден биржалық сауда-саттыққа қатысушылар қойған өтінімдерді қабылдауды тоқтату сәтіндегі барлық үздік өтінімдер туралы ақпаратты қамтитын өтінімдер туралы есепті қалыптастырады.

Егер төмендетуге арналған аукцион жабылғанға дейін үш минут ішінде олардың әлеуетті өнім берушінің биржалық сауда-саттыққа қатысушыларының бірі ең төменгі жаңа бағаны енгізсе, төмендетуге арналған аукционның жабылу уақыты автоматты түрде бес минутқа, бірақ үш реттен асырмай ұзартылады.

150. Өтінімдер туралы есепке сәйкес лоттың ең төмен бағасымен өтінім берген әлеуетті өнім беруші, жағдайларды қоспағанда, аукцион жеңімпазы деп танылады:

1) өтінімдер туралы есепте ең төмен бағалары бірдей өтінімдер қамтылса, онда ең төмен бағасы бар өтінімді уақыт бойынша ертерек қойған әлеуетті өнім беруші аукцион жеңімпазы болып танылады.

2) өтінімдер туралы есепте әлеуетті өнім берушілерден бірдей ең төмен бағалары бар өтінімдер қамтылса, онда жер қойнауын пайдаланушылар сатып алатын тауарлардағы елішілік құндылықтың артуын ескере отырып, аукцион жеңімпазы болып Индустриялық сертификаты бар әлеуетті өнім беруші танылады.

151. Тауар биржасы өтінімдер туралы есепті қарауға бөлген уақыт кезеңі өткеннен кейін аукцион бастамашысының қарсы өтінім беру арқылы аукцион жеңімпазының офертасын акцептейді.

152. Биржалық мәміле жасалғаннан кейін тауар биржасы сауда жүйесінде жасалған биржалық мәміле туралы ақпаратты қамтитын қорытындылар туралы хаттаманы қалыптастырады және аукцион бастамашысы мен төмендету аукционының жеңімпазына жібереді.

153. Төмендетуге арналған аукцион өтпеді деп танылған жағдайда, аукцион бастамашысы тауар биржасына жалпы белгіленген тәртіппен аукционды өткізуге өтінімді қайта береді.

154. Төмендетуге арналған Аукцион мынадай жағдайларда тауар биржасының күшін жоюға жатады:

1) заңды күшіне енген сот шешімі бойынша;

2) сауда-саттыққа қатысушылар аукционға қатысуға екеуден аз өтінім берген жағдайда;

3) аукцион бастамашысының тауарларын сатып алудың бекітілген жылдық және (немесе) орта мерзімді бағдарламаларында көзделген стандартталмаған тауарларды сатып алуға арналған шығыстар қысқартылған жағдайда жүргізіледі.

155. Төмендетуге арналған аукционды өткізудің күшін жою туралы ақпаратты тауар биржасы сауда күні ішінде өзінің интернет-ресурсында жариялауға тиіс.

156. Төмендетуге арналған аукционды өткізу үшін аукцион бастамашысы дилер ретінде дербес немесе өзінің брокері арқылы тауар биржасына өтінім береді, онда мынадай мәліметтер мен шарттар көрсетіледі:

1) аукцион бастамашысының атауы (заңды тұлға үшін), тапсырыс берушінің тегі, аты, әкесінің аты (бар болса) (жеке тұлға үшін), нақты мекенжайы, толық атауы, банктік деректемелері;

2) аукцион лоты: функционалдық, техникалық, сапалық және пайдалану сипаттамаларын көрсете отырып, сатып алынатын тауарға техникалық ерекшелік, сондай-ақ тауарлардың осы талаптарға сәйкестігін растайтын құжаттардың тізбесі;

3) тауарды тасымалдауға, сақтандыруға, кедендік баждарды, салықтарды (Егер тауарды өткізу бойынша айналымға қосылған құн салығы салынған жағдайда) төлеуге арналған шығыстарды, алымдарды, сондай-ақ тауарларды беру шарттарында көзделген өзге де шығыстарды қоса алғанда, лоттың теңгемен алғандағы бастапқы бағасы;

4) сатып алынатын тауардың саны;

5) өлшем бірлігі;

6) Төлем шарттары;

7) тауарды беру шарты мен орны;

8) тауар жеткізілімі шарты жасалған күннен бастап есептелетін тауар жеткізілімінің мерзімі;

9) тауар жеткізілімі шартының елеулі талаптары көрсетілген жобасы;

10) әлеуетті өнім берушілердің аукцион бастамашысынан лот бойынша түсіндірулерді сұратуға жол берілетін тәсілдер; аукцион бастамашысының уәкілетті тұлғаларының сұрақтарымен жүгіну үшін электрондық поштасының мекенжайы және телефон нөмірлері; ;

11) шеңберінде сатып алу жүзеге асырылатын жер қойнауын пайдалануға арналған лицензияның (келісімшарттың) нөмірі (бар болса);

12) әлеуетті өнім беруші сәйкес келетін біліктілік талаптарын қамтуға тиіс. Осы тармақша индустриялық сертификаты бар және өздері өндіретін тауарларды өткізу жөніндегі қызметті тауар биржасында жүзеге асыратын әлеуетті өнім берушілерге-тауар өндірушілерге қолданылмайды.

157. Өтінімде әлеуетті өнім беруші қызметкерлерінің жұмыс тәжірибесінің болуы туралы талапты белгілеуге жол берілмейді.

158. Аукцион бастамашысына әлеуетті өнім берушілерге сатып алынатын тауарлар нарығында жұмыс тәжірибесінің болуы туралы талаптар белгілеуге жол беріледі.

159. Әлеуетті өнім берушінің сатып алынатын тауарлар нарығындағы жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар өтінімде мынадай өлшемшарттарға сәйкес белгіленеді:

1) Егер стандартты аукционды жүзеге асыруға бөлінген сома тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің елу мың еселенген мөлшерінен асатын болса, екі жылға дейін;

2) Егер стандартты аукционды жүзеге асыруға бөлінген сома тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің екі жүз мың еселенген мөлшерінен асатын болса, бес жылға дейін тоқтатыла тұрады.

Осы тармақта белгіленген талаптар сатып алынатын тауарларды өндіруге индустриялық сертификаты бар әлеуетті өнім берушілер-тауар өндірушілерге қолданылмайды.

160. Аукцион бастамашысының төмендетуге арналған аукционды өткізуге арналған өтінімге өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізуіне жол берілмейді.

161. Тауар биржасы төмендетуге арналған аукционды өткізуге өтінімді алған күннен бастап екі жұмыс күні ішінде аукционды өткізу туралы не аукционды өткізуден бас тарту туралы шешім қабылдайды және өтінім келіп түскен брокер немесе дилерге қабылданған шешім туралы хабарлайды.

162. Тауар биржасы стандартталмаған тауарларды жер қойнауын пайдаланушылардың сатып алуды жүргізуі туралы хабарландыруды биржалық сауда-саттық өткізілетін күнге дейін кемінде сегіз жұмыс күні бұрын өзінің интернет-ресурсында орналастырады.

Төмендетуге арналған аукционды өткізу мерзімдерін ұзартуға жол беріледі. Аукцион өткізудің жаңа күнін тауар биржасы өзінің интернет-ресурсында жариялауға тиіс.

163. Хабарландыру құрамында:

1) аукцион лотының атауы;

2) аукцион өткізуге өтінімнің толық мазмұны;

3) аукционға қатысуға өтінім беру мерзімі;

4) тауарларды сатып алу туралы шарт жасалған күннен бастап әрбір лот бойынша тауарларды беру мерзімі.

Индустриялық сертификатқа ие тауар өндірушілерге өтінімдерде Тапсырыс берушінің хабарландыруында белгіленгеннен артық, бірақ сатып алуға шарт жасалған күннен бастап күнтізбелік қырық күннен аспайтын тауар жеткізу мерзімін көрсетуге жол беріледі.

164. Төмендетуге арналған аукционға қатысуға өтінімдер беру мерзімі кемінде алты жұмыс күнін құрайды және биржалық сауда-саттық өткізілетін күнге дейін екі жұмыс күнінен кешіктірілмей аяқталады.

165. Төмендетуге арналған аукцион өткізу туралы хабарландыру жарияланғанға дейін өтінімдерді ұсынуға жол берілмейді.

166. Жер қойнауын пайдаланушылардың стандартталмаған, біртекті болып табылмайтын тауарларды сатып алуы кезінде бастамашы мұндай тауарларды өтінімде лоттарға бөледі.

Жер қойнауын пайдаланушылардың біртекті стандартталмаған тауарлардың бірнеше түрін сатып алуы тауарларды олардың біртекті түрлері бойынша және оларды жеткізу орны бойынша лоттарға бөлу жолымен жүзеге асырылады.

Жабдықтың, көлік құралының белгілі бір моделіне бір лотпен қосалқы бөлшектерді (жиынтықтаушы) және шығыс материалдарын сатып алуға жол беріледі.

167. Жер қойнауын пайдаланушылардың стандартталмаған тауарларды сатып алуын жүргізу кезінде, жер қойнауын пайдаланушылардың тауарларды сатып алуы жүзеге асырылатын жағдайларды қоспағанда, тауар белгілеріне, қызмет көрсету белгілеріне, фирмалық атауларына, патенттерге, пайдалы модельдерге, өнеркәсіптік үлгілерге, тауардың шығарылған жерінің атауына және өндірушінің атауына, сондай-ақ сатып алынатын тауардың жекелеген әлеуетті өнім берушіге не өндірушіге тиесілігін айқындайтын өзге де сипаттамаларға нұсқау беруге жол берілмейді:

жабдықтарды, көлік құралдарын, өнеркәсіптік автоматика жүйелерін қосымша жинақтау, жаңғырту, қосымша жарақтандыру, сондай-ақ одан әрі техникалық сүйемелдеу, сервистік қызмет көрсету және жөндеу, оның ішінде жоспарлы жөндеу үшін;

мемлекеттік сараптаманың оң қорытындысы бар жобалау (жобалау-сметалық) құжаттамасына сәйкес;

технологиялық химиялық материалдар.

168. Жер қойнауын пайдаланушылардың стандартталмаған тауарларды сатып алуын жүзеге асыру кезінде Тапсырыс берушінің тауарларды қабылдау-беру актілеріне қол қоюы немесе шарт талаптарының бұзылуын жою туралы талап қоюы, егер тауарлар қабылданбаған жағдайда, Тапсырыс беруші актілерді алған кезден бастап он жұмыс күні ішінде жүргізіледі.

Ақы төлеу тауарларды қабылдау-беру актілеріне қол қойылған күннен бастап күнтізбелік отыз күннен кешіктірілмейтін мерзімде жүргізіледі.

169. Аукцион бастамашысының мүдделерін білдіретін Брокер әлеуетті өнім берушілердің мүдделерін білдірмейді.

170. Әлеуетті өнім беруші төмендету аукционына мынадай негіздердің бірі бойынша қатысуға жіберілмейді:

1) әлеуетті өнім берушінің біліктілік талаптарына, сондай-ақ техникалық ерекшелік талаптарына сәйкестігін растау үшін құжатты (құжаттарды) ұсынбау;

2) Әлеуетті өнім беруші өзінің сәйкестігін растау үшін ұсынған құжаттарда қамтылған ақпараттың негізінде біліктілік талаптарына сәйкес келмеу фактісі анықталғанда;

3) біліктілік талаптары бойынша анық емес ақпарат беру фактісі анықталғанда;

4) өнім беруші ақшаны жылыстатуға және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл саласындағы заңнамаға сәйкес әзірленген және бекітілген тізілімдерден, тізімдерден (тізбелерден) тұрады.

Осы тармақтың 1), 2), 3) тармақшалары индустриялық сертификаты бар және өздері өндіретін тауарларды өткізу жөніндегі қызметті тауар биржасында жүзеге асыратын әлеуетті өнім берушілерге-тауар өндірушілерге қолданылмайды.

171. Төмендетуге арналған аукцион өткізілетін күнге дейін екі жұмыс күні бұрын аукцион бастамашысы дилер ретінде дербес немесе өзінің брокері арқылы төмендетуге арналған аукционға қатысуға жіберілген және әлеуетті өнім берушілердің төмендетуге арналған аукционға қатысуға жіберілмеген тауарлардың әлеуетті өнім берушілерінің тізімдерін тауар биржасына ұсынады.

Егер төмендетуге арналған аукционға әлеуетті өнім беруші жіберілмеген жағдайда, аукцион бастамашысы дилер ретінде дербес немесе өзінің брокері арқылы тауар биржасына растайтын құжаттар мен мәліметтерді ұсынады.

172. Егер төмендетуге арналған аукционға бір ғана әлеуетті өнім беруші жіберілген болса, онда төмендетуге арналған аукцион өткізілмейді және өткізілмеді деп танылады.

173. Аукцион өтпеді деп танылған жағдайда тауар биржасы стандартталмаған тауарларды қайта сатып алуды өткізу туралы хабарландыруды биржалық сауда-саттық өткізілетін күнге дейін кемінде бес жұмыс күні бұрын өзінің интернет-ресурсында орналастырады.

17. Тауар биржасы осы тізімді алған күннен кейінгі жұмыс күнінен кешіктірмей өзінің интернет-ресурсында төмендетуге арналған аукционға жіберілген және қатысуға жіберілмеген әлеуетті өнім берушілердің тізімдерін жариялайды.

175. Төмендетуге арналған аукционға қатысуға жіберілген әрбір әлеуетті өнім берушіден биржалық сауда-саттыққа қатысушылар аукцион өткізілетін күнге дейін бір жұмыс күнінен кешіктірмей тауар биржасының клирингтік орталығына немесе тауар биржасына биржалық қамтамасыз етуді енгізеді.

Қамтамасыз етуді аукционға қатысуға өтінім бергенге дейін енгізуге жол беріледі.

176. Биржалық қамтамасыз етуді енгізбеген әрбір әлеуетті өнім берушіден биржалық сауда-саттыққа қатысушылар төмендету аукционына жіберілмейді.

23-тарау. Көміртегі бірліктерінің сауда секциясы

177. Қазақстан Республикасындағы көміртегі бірліктерінің сауда жүйесі бастапқы және қайталама көміртегі нарықтарынан тұрады:

1) Бастапқы көміртегі нарығында көміртегі бірліктерін сату жүйесінің операторы көміртегі нарығы субъектілеріне көміртегі квоталарының Ұлттық жоспары резервінің тиісті санатынан көміртегі квотасының бірліктерін сатуды аукцион шарттарында жүзеге асырады.

2) қайталама көміртегі нарығында көміртегі нарығының субъектілері тікелей мәміле арқылы немесе тауар биржасы арқылы көміртегі бірліктерін сатып алу-сатуды өзара жүзеге асырады.

178. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның шешімі бойынша күші жойылған, өтелген, айналыстан алынған немесе айналыстан шығарылған көміртегі бірліктері осы қағидаларға және Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексіне сәйкес сауда объектісі болып табылмайды.

179. Көміртегі бірліктерімен биржалық сауда-саттықты ұйымдастыруды жүзеге асыруға ниеті бар тауар биржасы электрондық сауда жүйесін қоршаған орта саласындағы уәкілетті органмен синхрондауды қамтамасыз етеді.

180. Көміртегі бірліктерінің бағалары бойынша дұрыс ақпарат алу мақсатында қалыптасқан нарық конъюнктурасын ескере отырып, тауар биржасындағы көміртегі бірліктерінің бағаларына баға белгілеу жүргізіледі.

181. Биржалық сауда-саттыққа қатысу үшін көміртегі бірліктерімен биржалық саудаға қатысушылар биржалық қамтамасыз етуді тауар биржасына қызмет көрсететін клирингтік ұйымның шотына енгізеді.

182. Ең төменгі рұқсат етілген бағадан аз жарияланған бағасы бар өтінімдер қарауға қабылданбайды.

183. Сатуға арналған өтінімдерді сатушылар лотқа қояды.

184. Биржалық сауда-саттықтар Қосарланған қарсы аукцион режимінде мынадай тәртіппен өткізіледі:

1) сауда сессиясы ішінде биржалық саудаға қатысушылар тауар биржасының электрондық сауда жүйесіне көміртегі бірліктерін сатып алуға (сатуға) өтінімдер береді;

2) сауда сессиясының ұзақтығы бір сағатты құрайды.

3) сатып алуға (сатуға) арналған өтінімде мынадай мәліметтер көрсетіледі:

сауда-саттыққа қатысушының атауы;

өтінім түрі (сатып алуға немесе сатуға);

сатып алынатын (сатылатын) тауардың атауы;

теңгемен көрсетілетін баға;

сатып алуға (сатуға)өтінім берілген саны;

4) барлық қабылданған өтінімдер көміртегі бірліктерін сатуға және сатып алуға қанағаттандырылмаған өтінімдер кезегінде жинақталады:

сатып алуға өтінімдер оларда көрсетілген бағалардың кему тәртібімен, ал бағалар тең болған кезде – олардың сауда жүйесіне түсу кезектілігі тәртібімен сараланады;

сатуға арналған өтінімдер оларда көрсетілген бағалардың өсу тәртібімен, ал бағалар тең болған кезде – олардың сауда жүйесіне түсу кезектілігі тәртібімен сараланады;

5) сатуға жаңадан келіп түскен өтінім ең жоғары бағаны қамтитын сатып алуға арналған өтінімнен бастап, сатып алу бағасы келіп түскен өтінімнің бағасынан жоғары немесе оған тең болатын сатып алуға арналған қолда бар өтінімдердің есебінен қанағаттандырылады. Бұл процесс сатуға арналған осындай өтінім толық қанағаттандырылғанға дейін не баға бойынша қолайлы сатып алуға өтінімдер таусылғанға дейін жалғасады;

6) сатып алуға жаңадан келіп түскен өтінім ең төмен бағаны қамтитын сатуға арналған өтінімнен бастап сату бағасы келіп түскен өтінімнің бағасынан төмен немесе оған тең болатын сатуға арналған қолда бар өтінімдер есебінен қанағаттандырылады. Бұл процесс осындай сатып алу өтінімі толық қанағаттандырылғанға дейін немесе баға бойынша қолайлы сатуға өтінімдер таусылғанға дейін жалғасады.

Жаңадан келіп түскен өтінім негізінде сатып алуға (сатуға) талап етілетін қарсы өтінімдердің санына байланысты бір немесе одан көп мәмілелер жасалады. Мәмілелер талап етілетін қарсы өтінімдерде көрсетілген бағалар бойынша жасалады;

7) сатып алуға (сатуға) толық қанағаттандырылған өтінімдер кейіннен биржалық сауда-саттыққа қатыспайды. Ішінара қанағаттандырылған өтінімдер сатып алуға (сатуға)қанағаттандырылмаған көлемдер бөлігінде биржалық сауда-саттыққа қатысуды жалғастырады;

8) биржалық саудаға қатысушылар сатып алуға (сатуға) өтінімдердің шексіз санын береді. Бұл ретте биржалық саудаға қатысушы биржалық мәміле жасасқанға дейін кез келген сәтте берілген өтінімді алып тастайды;

9) тауар биржасының сауда жүйесінде тіркелген, сатып алуға (сатуға) арналған өтінімде сәйкес келмейтін бағалары бар мәмілелер тауар биржасының дереу күшін жоюға жатады, бұл туралы биржалық саудаға қатысушылар тауар биржасының электрондық сауда жүйесін пайдалана отырып немесе басқа да қолжетімді тәсілмен хабардар етіледі.

185. Мәміле жасалған күні тауар биржасында көміртегі квотасының бірлігіне немесе офсеттік бірлікке бағалардың биржалық баға белгіленімі болмаған кезде баға көміртегі квотасының бірлігіне немесе офсеттік бірлікке бағалардың соңғы қолжетімді баға белгіленімі бойынша айқындалады.

186. Биржалық сауда-саттық нәтижелері биржалық мәмілелер тараптарының құпиялылығы туралы шарттарды сақтай отырып, сауда күнінен кейінгі бір жұмыс күнінен кешіктірілмей тауар биржасының меншікті интернет-ресурсында жарияланады.

187. Бастапқы көміртегі нарығындағы көміртегі бірліктерінің сауда ерекшеліктері:

1) аукциондар өткізудің жыл сайынғы күнтізбесін көміртегі бірліктерінің сауда жүйесінің операторы бекітеді және алдыңғы жылдың 1 желтоқсанынан кешіктірмей оның интернет-ресурсында жарияланады;

2) жыл сайынғы күнтізбеде көзделген аукционның жоспарланған күнін неғұрлым кеш мерзімге ауыстыруды көміртегі бірліктерінің сауда жүйесінің операторы бұл туралы аукционға өтінім берген квоталау субъектілерін хабардар ете отырып, 4 жұмыс күнінен аспайтын мерзімге жүзеге асырады;

3) жыл сайынғы күнтізбеде көзделмеген қосымша аукциондарды көміртегі бірліктерінің сауда жүйесінің операторы оларды өткізудің жоспарланған күніне дейін күнтізбелік 20 күннен кешіктірмей әлеуетті қатысушыларды хабардар ете отырып, әрбір жылдың желтоқсанында ұйымдастырады;

4) жоспарлы аукционда сатылуға жататын көміртегі квотасы бірліктерінің көлемі тиісті жылы аукцион шарттарында сату үшін көзделген квоталардың жалпы санының жиырма бес пайызынан аспайды;

5) аукционнан сатуға арналған әрбір лоттың мөлшері Қазақстан Республикасы Экология, Геология және табиғи ресурстар министрінің міндетін атқарушының 2021 жылғы 29 маусымдағы бұйрығымен бекітілген көміртегі бірліктерімен сауда жасау қағидаларына сәйкес белгіленеді № 221 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 23719 болып тіркелген);

6) көміртегі бірліктерімен сауда жүйесінің операторы бір квоталау субъектісі бір сауда сессиясы шеңберінде сатып алатын лоттар санына лимит белгілейді;

7) көміртегі бірліктерімен сауда жасау жүйесінің операторы аукцион өткізудің жоспарланған күніне дейін күнтізбелік 7 күннен кешіктірмей оны жариялай отырып, көміртегі квотасының бірлігі үшін ең төменгі жол берілетін бағаны айқындайды;

8) көміртегі бірліктерін сату жүйесінің операторы кепілдік қамтамасыз ету ретінде оның басқаруындағы көміртегі квотасының бірліктерін пайдаланады.

24-тарау. Мұнай өнімдерін сату секциясы

188. Мұнай өнімдерінің биржалық сауда-саттығын ұйымдастыруды жүзеге асыруға ниеті бар тауар биржасы уәкілетті органға оның мынадай талаптарға сәйкестігін растайтын құжаттарды қоса бере отырып, еркін нысандағы өтінішті жібереді:

1) тауар биржалары қызметімен айналысу құқығына қолданыстағы лицензияның болуы;

2) өтініш берілген күннің алдындағы 1 айдан аспайтын салық берешегінің болмауы;

3) міндетті жарналар мен төлемдер бойынша берешектердің болмауы;

4) уәкілетті органға мұнай өнімдерінің биржалық сауда-саттығын ұйымдастыруға өтініш берген жылдың алдындағы қатарынан күнтізбелік үш жыл ішінде биржалық тауарлармен қосарлы қарсы аукцион режимінде биржалық сауда-саттықты өткізудің үздіксіз тәжірибесінің болуы (тауар биржасының және клирингтік ұйымның биржалық мәмілелері тізілімінен үзінділермен расталады);

5) Қазақстан Республикасының резиденттері болып табылатын жеке және (немесе) заңды тұлғаларға меншік құқығымен немесе өзге де заңды негіздерде тиесілі тауар биржасы акцияларының кемінде елу бір пайызының болуы (тауар биржасының бағалы қағаздарын ұстаушылар тізілімімен расталады).

189. Мұнай өнімдері сауда-саттығының ұйымдастырушылары болып табылатын тауар биржаларының тізбесі олардың атаулары мен байланыс деректері көрсетіле отырып, уәкілетті органның және мұнай өнімдерін өндіру саласындағы уәкілетті органның ресми интернет-ресурсында жарияланады.

190. Тауар биржасы дилер ретінде аккредиттеген не аккредиттелген брокерлер арқылы әрекет ететін сатушылар мен сатып алушылар мұнай өнімдерінің биржалық сауда-саттығына қатысушылар болып табылады.

Мұнай өнімдерінің биржалық сауда-саттығына қатысушыларға мыналар жатады:

1) мұнай өнімдерін сатушылар – жеткізу жоспарына енгізілген мұнай өнімдерін өндірушілер мен мұнай берушілер, оның ішінде:

жол битумын сатушылар – өздеріне меншік құқығымен немесе өзге де заңды негіздерде тиесілі көмірсутек шикізатын өңдеу процесінде өндірілген битумды өндірушілер мен битумның меншік иелері;

2) мұнай өнімдерін сатып алушылар-мұнай өнімдерін көтерме сауда арқылы берушілер, мұнай өнімдерін бөлшек сауда арқылы өткізушілер және түпкілікті тұтынушылар, оның ішінде:

авиациялық отынды сатып алушылар-авиациялық компаниялар, әуежайлар;

жол битумын сатып алушылар – битумды сақтауға арналған тиісті инфрақұрылымы бар автомобиль жолдарын салу және жөндеу саласындағы қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар, сондай-ақ битумды сақтауға арналған тиісті инфрақұрылымы бар, автомобиль жолдарын салу және жөндеу саласында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік органнан берілген ақпарат негізінде тауар биржасында биржалық сауда-саттыққа жіберілген тұлғалар жолдар. Жол битумын сатып алушылардың тізбесі автомобиль жолдарын салу және жөндеу саласында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік органның ресми интернет-ресурсында орналастырылады.

Жекелеген сауда құралдары бойынша мұнай өнімдерін көтерме сауда арқылы берушілер мұнай өнімдерін сатушылар болып табылады.

Бұл ретте, авиациялық отынды және жол битумын сатып алушыларды қоспағанда, осы тармақтың 2) тармақшасында көрсетілген тұлғалар биржалық сауда-саттыққа қатысу үшін мұнай өнімдері нарығында кемінде екі жыл жұмыс тәжірибесіне ие болады, сондай-ақ қосылған құн салығы бойынша тіркеу есебінде кемінде екі жыл үздіксіз тұрады.

191. Мұнай өнімдері саудасын ұйымдастырушы биржалық сауда-саттықта жасалған мәмілелер туралы ақпаратқа негізделген биржалық тауарлар бойынша бағаларды, индекстерді және көрсеткіштерді есептейді.

Өткен айдағы сауда-саттықтың жиынтық нәтижелері мұнай өнімдері сауда-саттығын ұйымдастырушының сайтында есепті айдан кейінгі айдың бірінші күнінен кешіктірілмей жарияланады.

192. Мұнай өнімдері сауда-саттығын ұйымдастырушы биржалық сауда-саттықты ұйымдастыруға байланысты тәуекелдерді басқару жүйесін ұйымдастырады.

193. Мұнай өнімдері сауда – саттығын ұйымдастырушы тауар биржасы мұнай өнімдерін өндіру саласындағы уәкілетті органның ақпараттық жүйесі арқылы ай сайын қуаты аз мұнай өнімдерін өндірушілерді қоспағанда, мұнай берушілер мен мұнай өнімдерін өндірушілердің тізбесін қамтитын тауар биржалары арқылы мұнай өнімдерін беру жоспарын әрбір мұнай беруші мен мұнай өнімдерін өндіруші Қазақстан Республикасының ішкі нарығына жеткізетін мұнай өнімдерінің әрбір түрінің көлемін көрсете отырып алады алдағы күнтізбелік айда тауар биржалары арқылы.

194. Мұнай өнімдерін жеткізу жоспарында көрсетілген мұнай өнімдерінің көлемдерін мұнай өнімдерін сатушылар мұнай өнімдерін жеткізу жоспары бекітілген күнтізбелік ай шеңберінде біркелкі бөлінген бес сауда сессиясы ішінде тауар биржалары арқылы өткізуге қояды.

Егер осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген күні мұнай өнімдерін өндірудің күтілетін көлемдері туралы ақпарат болмаған жағдайда, тиісті айда мұнай өнімдерінің биржалық сауда-саттығының басталуы осындай ақпарат пайда болғанға дейін кейінге қалдырылады.

195. Мұнай өнімдері тауар биржалары арқылы тиісті сауда құралдары бойынша өткізіледі.

196. Мұнай өнімдері сауда – саттығын ұйымдастырушы тауар биржасы осы қағидалардың 194-тармағында көрсетілген кезең ішінде әрбір сауда құралы бойынша бес сауда сессиясын өткізеді.

Бұл ретте, мұнай өнімдерін өндіру саласындағы уәкілетті орган тауар биржасына мұнай өнімдерін сатып алушылар биржалық сауда-саттыққа әртүрлі сауда сессияларында қатысатын схеманы енгізуді ұсынады.

197. Мұнай өнімдері сауда – саттығын ұйымдастырушы тауар биржасы мұнай өнімдерін өндіру саласындағы уәкілетті органмен келісілген мұнай өнімдерінің биржалық сауда-саттығын өткізу кестесін олар басталғанға дейін кемінде бес жұмыс күні бұрын өзінің интернет-ресурсында орналастырады.

Сауда күндері мен сауда сессияларын өткізу кестесі мен кезеңділігінің өзгеруі туралы мұнай өнімдерінің биржалық сауда-саттығына қатысушылар сауда күні басталғанға дейін 48 сағаттан кешіктірілмей хабардар етіледі.

198. Мұнай өнімдерін сатушылар әрбір сауда сессиясына мұнай өнімдерін тауар биржалары арқылы жеткізу жоспары шеңберінде олардың өткізуі үшін міндетті мұнай өнімдерінің әрбір түрі көлемінің жиырма пайызын сатуға қояды.

Егер өткен негізгі сауда сессиясында сатуға қойылса, бірақ мұнай өнімдерінің көлемі сатылмаса, мұндай көлем келесі негізгі сауда сессиясында қосымша қойылады.

199. Тауар биржасы арқылы сатып алуға болатын биржалық тауар партиясының ең аз мөлшері бір лотты құрайды.

Лоттың көлемі бір тоннадан кем емес және бір вагон нормасынан артық емес мөлшерді құрайды.

200. Сатуға арналған өтінімдерді мұнай өнімдерін сатушылар лотқа қояды. Егер мұнай өнімдерін сатушының ай сайынғы міндеттемелерінің мөлшері лоттың белгіленген мөлшеріне еселенбеген жағдайда, онда мұнай өнімдерін сатушы лоттың мөлшеріне еселік көлемді, бірақ тауар биржалары арқылы мұнай өнімдерінің тиісті түрін өткізу жөніндегі айлық міндеттемелердің көлемінен кем емес көлемде сатуға қояды.

201. Биржалық сауда-саттыққа қатысу үшін мұнай өнімдерінің биржалық сауда-саттығына қатысушылар тауар биржасына қызмет көрсететін клирингтік ұйымның шотына ақшалай биржалық қамтамасыз етуді енгізеді.

Биржалық қамтамасыз ету мөлшері мәмілелердің болжамды сомасының он бес пайызынан аспайды.

202. Мұнай өнімдерінің сауда-саттығы мынадай тәртіппен Қосарланған қарсы аукцион түрінде жүргізіледі:

1) сауда сессиясы ішінде мұнай өнімдерінің биржалық сауда-саттығына қатысушылар осы қағидаларда белгіленген талаптарды сақтай отырып, мұнай өнімдері тауар биржасының электрондық сауда жүйесіне тауарды сатып алуға (сатуға) өтінімдер береді;

2) сауда күні ішінде бір сауда сессиясы өткізіледі;

3) сауда сессиясының ұзақтығы кемінде бір сағатты құрайды;

4) тауарды сатып алуға (сатуға) арналған өтінімде мынадай мәліметтер қамтылады:

сауда-саттыққа қатысушының атауы;

өтінім түрі (сатып алуға немесе сатуға);

сатып алынатын (сатылатын) тауардың атауы;

теңгемен көрсетілетін тауардың бағасы;

сатып алуға (сатуға)өтінім берілген тауардың саны;

барлық қабылданған өтінімдер сатуға және сатып алуға қанағаттандырылмаған өтінімдер кезегінде жинақталады:

7) сатып алуға (сатуға) толық қанағаттандырылған өтінімдер кейіннен сауда-саттыққа қатыспайды. Ішінара қанағаттандырылған өтінімдер сатып алуға (сатуға)қанағаттандырылмаған көлемдер бөлігінде сауда-саттыққа қатысуды жалғастырады;

8) мұнай өнімдерінің биржалық сауда-саттығына қатысушылар тауарды сатып алуға (сатуға) өтінімдердің шектеусіз санын береді. Бұл ретте мұнай өнімдерінің биржалық сауда-саттығына қатысушы берілген өтінімді мәміле жасалғанға дейін кез келген сәтте алып тастайды. Тауар биржасы мұнай өнімдерін өндіру саласындағы уәкілетті органның ұсынымдары негізінде биржалық сауда-саттыққа қатысушы беретін сатып алуға өтінімнің ең жоғары көлемін шектейді;

9) осы қағидалардың 201-тармағының талаптарына сәйкес келмейтін бағалары бар тауар биржасының электрондық сауда жүйесінде тіркелген мәмілелер тауар биржасының дереу күшін жоюына жатады, бұл туралы мәміле тараптарына жазбаша хабарланады.

203. Сауда сессиясы ішінде қалыптастырылатын мұнай өнімі бағасының ең жоғары деңгейі базалық бағаның жүз бір пайызынан аспайды.

204. Сауда сессияларында мұнай өнімдерінің базалық бағасы ретінде мынадай бағалар танылады:

1) жаңадан бекітілген сауда-саттық құралы бойынша бірінші биржалық сауда-саттықта базалық баға Argus Media Limited (Аргус Медиа Лимитед) басылымының "Argus Каспий нарығы" көзінде жарияланатын, Қазақстанның ішкі нарығындағы бағалар деректері бойынша өткен айдың қорытындысы бойынша қалыптасқан тиісті мұнай өнімдерін өндірушінің жеткізу базисінде мұнай өнімдерінің тиісті түрінің көтерме бағалары котировкаларының орташа арифметикалық мәні деңгейінде белгіленеді), Ұлыбритания;

2) Егер сауда-саттық бекітілген сауда құралы бойынша немесе сауда құралдарының тобы бойынша әртүрлі себептер бойынша (мұнай өңдеу зауытын жоспарлы және (немесе) жоспардан тыс жөндеу кезеңін қоса алғанда) 2 (екі) аптадан астам уақыт тоқтатыла тұрған жағдайда, базалық баға осы тармақтың 1) тармақшасына сәйкес айқындалады;

3) Егер сауда сессиясының қорытындылары бойынша осы қағидаларға сәйкес осы сауда сессиясына өткізуге жататын мұнай өнімі көлемінің кемінде 70% - ы бойынша мәмілелер жасалған болса, онда келесі сауда сессиясында базалық баға осындай сауда сессиясында қалыптасқан мұнай өнімінің орташа алынған бағасы деңгейінде белгіленеді;

4) Егер сауда сессиясының қорытындылары бойынша осы қағидаларға сәйкес осы сауда сессиясына өткізуге жататын 70% - дан кем, бірақ 30% - дан аспайтын көлемдер бойынша мәмілелер жасалған болса, бірақ бұл ретте мұнай өнімінің орташа алынған бағасы осы сауда сессиясының базалық бағасы деңгейінде немесе одан жоғары қалыптасса, онда келесі сауда сессиясында базалық баға өзгермейді;

5) Егер сауда сессиясының қорытындылары бойынша осы қағидаларға сәйкес осы сауда сессиясына өткізуге жататын мұнай өнімінің 70% - дан кем, бірақ 30% - дан астам көлемі бойынша мәмілелер жасалған болса, бірақ бұл ретте мұнай өнімінің орташа өлшемді бағасы осы сауда сессиясының базалық бағасынан төмен қалыптасса, онда келесі сауда сессиясында базалық баға мұнай өнімінің орташа өлшемді бағасы деңгейінде белгіленеді, осындай сауда сессиясы үшін қалыптасқан;

6) Егер сауда сессиясының қорытындылары бойынша осы қағидаларға сәйкес осы сауда сессиясына өткізуге жататын мұнай өнімі көлемінің 30% - нан кемі бойынша мәмілелер жасалған болса, келесі сессияға базалық баға екі пайызға азаяды.

Мұнай өнімдері сауда-саттығын ұйымдастырушы осы тармақтың бірінші бөлігінің 1) және 2) тармақшаларында көзделген жағдайларда базалық бағаны мұнай өнімдерін өндіру саласындағы уәкілетті органмен алдын ала келіседі.

205. Егер мұнай өнімдерін сатушы осы қағидаларға сәйкес бес сауда сессиясында сатуға қойған, бірақ мұнай өнімдерінің көлемі сатылмаған жағдайда, тауар биржасы сатылмаған мұнай өнімдері көлемінің сауда-саттығын жүзеге асыру үшін қосымша сауда сессиясын белгілейді, бұл ретте қосымша сауда сессиясының қорытындылары бойынша мұнай өнімдері бағасының қалыптасқан деңгейі мынадай негізгі сессиялар үшін базалық бағаны айқындау үшін негіз болып табылмайды.

206. Сауда-саттық нәтижелері мұнай өнімдері сауда-саттығын ұйымдастырушының интернет-ресурсында биржалық мәмілелер тараптарының анонимділігі туралы шарттар сақтала отырып, сауда-саттық күнінен кейінгі бір жұмыс күнінен кешіктірілмей жарияланады.

207. Мұнай өнімдері сауда-саттығын ұйымдастырушы-тауар биржасы:

1) сауда күндері мен сауда сессияларын өткізу кестесі мен кезеңділігі;

2)тауарды жеткізу базисін (тауарлардың ерекшеліктерін) қоса алғанда, сауда құралдары;

3) лоттардың мөлшері;

4) мұнай өнімдерінің биржалық сауда-саттығына қатысқаны үшін биржалық комиссияның мөлшері бекітілсін.

Осы тармақтың 1) - 4) тармақшаларында көрсетілген ақпарат тауар биржасының интернет-ресурсында ол бекітілген күннен бастап үш жұмыс күні ішінде жарияланады.

208. Мұнай өнімдерін сатып алушылар мен сатушылар мұнай өнімдерінің биржалық саудасына қатысуға рұқсат алу үшін тауар биржасына (биржалық сауда-саттыққа дилер ретінде дербес қатысқан жағдайда) не брокерге олардың мұнай өнімдері нарығындағы мәртебесін растайтын құжаттарды ұсынады.

Құжаттар тізбесін тауар биржасы айқындайды.

209. Сатушы жоспарланған айға жеткізу жоспарының кемінде 50% көлемінде мұнай өнімдерімен жасалған биржадан тыс мәмілелердің тауар биржасында тіркелуін қамтамасыз етеді.

Мұнай өнімдерінің биржадан тыс мәмілелері деп мұнай өнімдерін сатушының тікелей жеткізу шеңберінде Қазақстан Республикасының ішкі нарығына жасаған мәмілелері түсініледі.

210. Тауар биржасы жасалған мәмілелер негізінде биржалық және биржадан тыс индекстерді есептейді және алынған деректерді ескере отырып, мұнай өнімдері бағасының биржалық дәлізін тауар биржасының интернет-ресурсында жариялай отырып шығарады.

211. Қазақстан Республикасының ішкі нарығында форс-мажорлық жағдайлар, оның ішінде мұнай өнімдерін өндіру көлемінің төмендеуінен туындаған (жоспарлы және жоспардан тыс жөндеу, авариялық жағдайлар, жоспарлы-алдын алу жұмыстары) жағдайлар болған жағдайда, мұнай өнімдерін өндіру саласындағы уәкілетті орган нарықтағы жағдай тұрақталғанға дейінгі кезеңде мұнай өнімдерінің биржалық сауда-саттығын тоқтата тұрады.

Параграф 1. Сұйытылған мұнай газын көтерме саудада өткізу жөніндегі секция

212. Сұйытылған мұнай газының биржалық сауда-саттығын ұйымдастыруды жүзеге асыруға ниеті бар тауар биржасы уәкілетті органға осы қағидалардың 171-тармағында айқындалған талаптарға оның сәйкестігін растайтын құжаттарды қоса бере отырып, еркін нысандағы өтінішті жібереді.

213. Сұйытылған мұнай газы сауда-саттығының ұйымдастырушылары болып табылатын тауар биржаларының тізбесі олардың атаулары мен байланыс деректері көрсетіле отырып, уәкілетті органның және газ және газбен жабдықтау саласындағы уәкілетті органның ресми интернет-ресурсында жарияланады.

214. Тауар биржасы дилер ретінде аккредиттеген не аккредиттелген брокерлер арқылы әрекет ететін сатушылар мен сатып алушылар сұйытылған мұнай газы биржалық саудасының қатысушылары болып табылады.

Сұйытылған мұнай газымен биржалық сауда-саттыққа қатысушыларға мыналар жатады:

сұйытылған мұнай газын сатушылар-сұйытылған мұнай газын өндірушілер және өздеріне меншік құқығымен немесе өзге де заңды негіздерде тиесілі көмірсутек шикізатын өңдеу процесінде өндірілген сұйытылған мұнай газының меншік иелері;

сұйытылған мұнай газын сатып алушылар-меншік құқығында немесе өзге де заңды негіздерде теміржол цистерналарынан оларды толтыру мүмкіндігі бар жалпы көлемі кемінде 60 текше метр сұйытылған мұнай газын сақтау ыдыстары бар не сұйытылған мұнай газын сақтау және ауыстырып тиеу жөнінде қызметтер көрсету туралы шарт жасасқан, өнеркәсіптік тұтынушылар, газ толтыру станцияларының, газ толтыру пункттерінің және (немесе) автогаз құю станцияларының иелері тиісті жеткізу өңірінде газ толтыру станциясының иесімен айына көлемі 60 текше метрден кем емес мұнай газы;

Өнеркәсіптік тұтынушыларға, газ толтыру пункттерінің және (немесе) автомобиль көлігімен сұйытылған мұнай газын беруді көздейтін сауда құралдары бойынша биржалық сауда-саттыққа қатысқан жағдайда, осы тармақтың екінші бөлігі екінші абзацының талаптары қолданылмайды.

215. Сатушылар ай сайын, сауда сессиялары басталғанға дейін 5 (бес) жұмыс күнінен кешіктірілмейтін мерзімде тауар биржасына ағымдағы айда тиісті тауар биржасы арқылы өткізуге қоюды жоспарлап отырған сұйытылған мұнай газының көлемі туралы хабарлайды.

Ағымдағы айда тиісті тауар биржасы арқылы өткізудің жоспарланатын көлемдері туралы егжей-тегжейлі ақпаратты тауар биржасы сауда сессиялары басталғанға дейін 3 (үш) жұмыс күнінен кешіктірілмейтін мерзімде өзінің ресми интернет-ресурсында орналастырады.

216. Тауар биржасы жоспарланатын тоқсанның алдындағы айдың 20 (жиырмасыншы) күнінен бастап 5 (бес) жұмыс күні ішінде 5 (бес) негізгі сауда сессияларын өткізеді, олардың әрқайсысында сатушылар тауар биржалары арқылы өткізу үшін міндетті сұйытылған мұнай газы көлемінің 20 (жиырма) пайызынан іс жүзінде тиеп-жөнелтумен бірге жоспарланған ай ішінде қояды.

Осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген күні өндірушінің меншік құқығымен немесе өзге де заңды негіздерде тиесілі көмірсутек шикізатын қайта өңдеу процесінде өндірілген сұйытылған мұнай газының меншік иелері арасында жеткізуге міндетті сұйытылған мұнай газының көлемін бөлуі болмаған жағдайда, мұндай меншік иелері алғашқы 4 (төрт) негізгі сауда сессияларының әрқайсысында сауда-саттыққа шығарады олар бөлуге жоспарлаған сұйытылған мұнай газы көлемінің 20 (жиырма) пайызынан аспайтын мөлшерде белгіленеді.

Осы тармақтың екінші бөлігінде көрсетілген тұлғалар үшін бесінші негізгі сауда сессиясы меншік иелері арасында сұйытылған мұнай газын бөлу бекітілген күннен кейінгі бірінші жұмыс күні жеке өткізіледі, бұл ретте осындай тұлғалардың беру жоспарын орындауы үшін қажетті сұйытылған мұнай газының барлық көлемі сауда-саттыққа шығарылады.

Газды өндіруді, тасымалдауды (тасымалдауды), сақтауды және көтерме саудада өткізуді мемлекеттік реттеуді жүзеге асыратын уәкілетті орган әрбір сауда сессиясында тауар биржалары арқылы міндетті түрде өткізуге жататын сұйытылған мұнай газын өткізу көлемдерінің мониторингін жүргізеді.

217. Сұйытылған мұнай газы тауар биржалары арқылы тиісті сауда құралдары бойынша өткізіледі, олар мыналарды көздейді::

сұйытылған мұнай газының түрі және оның сапалық сипаттамалары;

сұйытылған мұнай газын беру орны, мерзімі, тиеп-жөнелту тәсілі және өзге де шарттары;

сұйытылған мұнай газына ақы төлеу шарттары;

аумағы шегінде сұйытылған мұнай газы кейіннен сатып алушылардың өткізуіне жататын өңір (өңірлер);

қажет болған жағдайда сауда-саттықты ұйымдастырушы белгілеген шарттар.

218. Сауда күндері мен сауда сессияларын өткізу кестесі мен кезеңділігінің өзгеруі туралы биржалық сауда-саттыққа қатысушылар сауда күні басталғанға дейін 48 сағаттан кешіктірілмей хабардар етіледі.

219. Егер тауар биржалары арқылы тиісті сатушының өткізуі үшін міндетті сұйытылған мұнай газының көлемі 180 (жүз сексен) тоннадан аз болса, онда мұндай сатушы бірінші сауда сессиясынан бастап көлемнің жиырма пайызынан астамын сатуға қояды.

Егер өткен сауда сессияларында сұйытылған мұнай газының көлемі сатуға қойылған, бірақ сатылмаған жағдайда, мұндай көлем кейінгі сауда сессияларында қосымша қойылады.

220. Сұйытылған мұнай газының биржалық сауда-саттығына қатысушылар ай сайын тауар биржасында сатып алатын сұйытылған мұнай газы партиясының (көлемінің) ең төмен мөлшері бір лотты құрайды.

Сұйытылған мұнай газын теміржол көлігімен беруді көздейтін сауда құралдары бойынша лоттың мөлшері 36 (отыз алты) тоннадан 40 (қырық) тоннаға дейінгі 1 (бір) вагонды, автомобиль көлігімен 5 (бес) тоннаны құрайды.

221. Сатуға арналған өтінімдерді сатушылар лотқа қояды.

Егер сатушының сұйытылған мұнай газын өткізу жөніндегі ай сайынғы міндеттемелерінің мөлшері лоттың белгіленген мөлшеріне еселенбеген жағдайда, онда сатушы лоттың мөлшеріне еселік көлемді, бірақ тауар биржасы арқылы өткізу жөніндегі айлық міндеттемелердің көлемінен кем емес көлемде сатуға қояды.

222. Сатып алушы тауар биржасында ай сайын сатып алатын сұйытылған мұнай газы партиясының (көлемінің) ең жоғары мөлшері жоспарланып отырған айға арналған беру жоспарына сәйкес тауар биржалары арқылы өткізуге жататын сұйытылған мұнай газы көлемінің 10% - нан аспайды, ал жеткізу базисінің сауда құралдары бойынша сұйытылған мұнай газы көлемінің кемінде 80% - ы әкетіледі автомобиль көлігімен, 5% - дан артық емес.

Осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген сұйытылған мұнай газының көлемін Сауда-саттықты ұйымдастырушы барлық тауар биржаларында ағымдағы күнтізбелік ай ішінде сұйытылған мұнай газын сатып алудың нақты көлемдерін ескере отырып, әрбір сатып алушы үшін белгілейді.

Тауар биржасы сұйытылған мұнай газын сатып алушылардың сатып алу көлемдері туралы деректерді газ және газбен жабдықтау саласындағы уәкілетті органның ақпараттық жүйесі арқылы алады.

223. Тауар биржалары арқылы сұйытылған мұнай газы сауда-саттығына қатысу үшін электрондық сауда-саттыққа қатысушылар тауар биржасына биржалық қамтамасыз етуді немесе тауар биржасына қызмет көрсететін клирингтік ұйымның шотына енгізеді.

Кепілдікті қамтамасыз етуді енгізу, ұстап қалу және қайтару тәртібін тауар биржасы немесе клиринг ұйымы айқындайды.

224. Сауда сессиясы ішінде қалыптастырылатын сұйытылған мұнай газы бағасының ең жоғары деңгейі базалық бағаның жүз бір пайызынан аспайды.

Сауда сессиясының базалық бағасы мынадай тәртіппен белгіленеді:

1) берудің тиісті базисінің барлық сауда құралдары бойынша соңғы сауда айында қалыптасқан сұйытылған мұнай газының орташа өлшемді бағасы деңгейінде жаңадан бекітілген сауда құралы бойынша алғашқы биржалық сауда-саттықтарда;

2) Егер негізгі сауда сессиясының қорытындылары бойынша осы қағидалардың 220-тармағына сәйкес осы сауда сессиясында өткізуге жататын сұйытылған мұнай газының кемінде 75% - ы көлемі бойынша мәмілелер жасалған болса, келесі негізгі сауда сессиясында базалық баға осындай сауда сессиясында қалыптасқан сұйытылған мұнай газының орташа өлшенген бағасы деңгейінде белгіленеді;

3) Егер негізгі сауда сессиясының қорытындылары бойынша осы қағидалардың 220-тармағына сәйкес осы сауда сессиясына өткізуге жататын сұйытылған мұнай газының көлемі бойынша мәмілелер 70% - дан кем, бірақ 30% - дан астам жасалған болса және бұл ретте сұйытылған мұнай газының орташа өлшемді бағасы осы сауда сессиясының базалық бағасынан асатын деңгейде немесе одан жоғары қалыптасса, сұйытылған мұнай газының орташа келесі негізгі сауда сессиясы базалық баға өзгермейді;

4) Егер негізгі сауда сессиясының қорытындылары бойынша сұйытылған мұнай газының көлемі бойынша осы қағидалардың 220-тармағына сәйкес осы сауда сессиясында өткізуге жататын 70% - дан кем, бірақ 30% - дан астам мәмілелер жасалған болса және бұл ретте сұйытылған мұнай газының орташа өлшенген бағасы осы сауда сессиясының базалық бағасынан төмен қалыптасса, онда сұйытылған мұнай газының келесі негізгі сауда сессиясына базалық баға осындай сауда сессиясында қалыптасқан сұйытылған мұнай газының орташа өлшемді бағасы деңгейінде белгіленеді;

5) Егер сауда құралы бойынша негізгі сауда сессиясының қорытындылары бойынша осы қағидалардың 220-тармағына сәйкес осы сауда сессиясына өткізуге жататын сұйытылған мұнай газының көлемі бойынша кемінде 30% - бен мәмілелер жасалған болса не мәмілелер жасалмаса, келесі негізгі сауда сессиясында базалық баға 5 (бес) пайызға азаяды, бірақ одан төмен болмайды Қазақстан Республикасының ішкі нарығына сұйытылған мұнай газын беру жоспары шеңберінде тауар биржаларынан тыс өткізілетін сұйытылған мұнай газының ағымдағы шекті бағасының деңгейі, "газ және газбен жабдықтау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 6-бабының 7) тармақшасына сәйкес газ және газбен жабдықтау саласындағы уәкілетті орган бекіткен;

6) Егер сауда құралы бойынша күнтізбелік 30 (отыз) және одан көп күн ішінде мәмілелер жүргізілмесе, базалық баға Сауда-саттықты ұйымдастырушының барлық сауда құралдары бойынша тиісті беру базисімен алдыңғы сауда сессиясында қалыптасқан сұйытылған мұнай газының орташа өлшемді бағасының деңгейінде белгіленеді.

Сұйытылған мұнай газының базалық бағасы осындай елдерге темір жол көлігімен тасымалдауға арналған шығыстардың орташа арифметикалық мәнін шегере отырып, қазақстандық сұйытылған мұнай газын импорттаушы елдерде өткен күнтізбелік айда сұйытылған мұнай газына баға белгіленімдерінің орташа арифметикалық мәнінен аспайды.

Осы тармақтың 9-бөлігінде көрсетілген мән "Argus Media Limited" (Russia) Ltd компаниясының "Аргус сұйытылған газ және конденсат" көзінде жарияланатын ақпарат негізінде айқындалады. (Petroleumargus)" (Аргус медиа лимитед (Ресей) Лтд. (Петролемаргус), (ал жоғарыда көрсетілген көзде сұйытылған мұнай газының бағасы туралы ақпарат болмаған кезде - Қазақстан Республикасының трансферттік баға белгілеу саласындағы заңнамасында айқындалатын басқа да көздердің деректері бойынша және газ және газбен жабдықтау саласындағы уәкілетті орган ай сайын бекітеді.

Сұйытылған мұнай газының базалық бағасы сұйытылған мұнай газын теміржол цистерналарына және (немесе) автогаз тасушыларға құю объектілерінде белгіленеді.

Сұйытылған мұнай газы сауда-саттығын ұйымдастырушы осы тармақтың 1-бөлігінің 1) тармақшасында көзделген жағдайда базалық бағаны газды өндіруді, тасымалдауды (тасуды), сақтауды және көтерме саудада өткізуді мемлекеттік реттеуді жүзеге асыратын уәкілетті органмен алдын ала келіседі.

225. Сауда-саттықты ұйымдастырушы сатушының сұрауы бойынша қосымша сауда сессияларын мынадай жағдайларда өткізеді:

сұйытылған мұнай газын мұнай - газ-химия өнімдерін өндіру үшін шикізат ретінде пайдаланатын өнеркәсіптік тұтынушының сұйытылған мұнай газын сатып алудан бас тартуына байланысты сатушыда Қазақстан Республикасының ішкі нарығында тауар биржаларынан тыс өткізу үшін міндетті сұйытылған мұнай газының тиелмеген көлемі туындаған жағдайда;

сатып алушының тауар биржасы арқылы сатып алынған сұйытылған мұнай газына ақы төлеуден бас тартуына байланысты сатушыда Қазақстан Республикасының ішкі нарығында тауар биржалары арқылы өткізуге міндетті сұйытылған мұнай газының тиелмеген көлемі туындаған жағдайда;

сатушыда негізгі сауда сессияларында қойылған, бірақ Қазақстан Республикасының ішкі нарығында тауар биржалары арқылы өткізу үшін міндетті сұйытылған мұнай газының өткізілмеген көлемі болған жағдайда;

сатушы тауар биржалары арқылы өткізуге жеткізу жоспарынан тыс сұйытылған мұнай газының көлемін шығаруға ниет білдірген жағдайда.

226. Осы қағидалардың 225-тармағында көрсетілген жағдайларда жеткізу жоспары қалыптастырылған айдың 10 (оныншы) күнінен бастап қатарынан 3 (үш) жұмыс күні ішінде сұйытылған мұнай газын барлық сатушылар үшін бірыңғай 3 (үш) қосымша сауда сессиясы өткізіледі, оларға әрбір сатушы сұйытылған мұнай газының барлық көлемін қояды бірінші қосымша сауда сессиясынан бастап жеткізу жоспарын орындау үшін қажетті газ.

Бұл ретте жеткізу өңірі Қазақстан Республикасының аумағын айқындайды, ал әрбір қосымша сауда сессиясына базалық баға осы қағидалардың 224-тармағында көзделген тәртіппен белгіленеді.

227. Қосымша сауда сессияларын өткізу кезінде сұйытылған мұнай газын сатушылар бірінші қосымша сауда сессиясынан бастап биржалық сауда-саттыққа сұйытылған мұнай газының жеткізу жоспарын орындау үшін қажетті бүкіл көлемін қояды.

228. Сұйытылған мұнай газының сауда-саттығы мынадай тәртіппен Қосарланған қарсы аукцион түрінде өткізіледі:

1) сауда сессиясы ішінде сұйытылған мұнай газы биржалық сауда-саттығына қатысушылар сұйытылған мұнай газы сауда-саттығын ұйымдастырушының электрондық сауда жүйесіне тауарды сатып алуға (сатуға) өтінімдер береді;

2) сауда күні ішінде бір сауда сессиясы өткізіледі;

3) сауда сессиясының ұзақтығы екі сағатты құрайды;

4) сұйытылған мұнай газын өндірушілердің өндірістік объектілерінен немесе осындай өндірістік объектілермен Технологиялық байланысты объектілерден сұйытылған мұнай газын теміржол цистерналарына және (немесе) автогаз тасушыларға құю үшін сатушылар пайдаланатын объектілер беру базистерімен айқындалады;

5) тауарды сатып алуға (сатуға) арналған өтінімде мынадай мәліметтер қамтылады:

сауда-саттыққа қатысушының атауы;

өтінім түрі (сатып алуға немесе сатуға);

сатып алынатын (сатылатын) тауардың атауы;

теңгемен көрсетілетін тауардың бағасы;

сатып алуға (сатуға)өтінім берілген тауардың саны;

сұйытылған мұнай газы сауда-саттығын ұйымдастырушы айқындаған мәліметтер;

6) барлық қабылданған өтінімдер сатуға және сатып алуға қанағаттандырылмаған өтінімдер кезегінде жинақталады:

7) сатуға жаңадан келіп түскен өтінім ең жоғары бағаны қамтитын сатып алуға арналған өтінімнен бастап, сатып алу бағасы келіп түскен өтінімнің бағасынан жоғары немесе оған тең болатын сатып алуға арналған қолда бар өтінімдердің есебінен қанағаттандырылады. Бұл процесс сатуға арналған осындай өтінім толық қанағаттандырылғанға дейін не баға бойынша қолайлы сатып алуға өтінімдер таусылғанға дейін жалғасады;

8) сатып алуға жаңадан келіп түскен өтінім ең төмен бағаны қамтитын сатуға арналған өтінімнен бастап сату бағасы келіп түскен өтінімнің бағасынан төмен немесе оған тең болатын сатуға арналған қолда бар өтінімдер есебінен қанағаттандырылады. Бұл процесс осындай сатып алу өтінімі толық қанағаттандырылғанға дейін немесе баға бойынша қолайлы сатуға өтінімдер таусылғанға дейін жалғасады.

9) сатып алуға (сатуға) толық қанағаттандырылған өтінімдер кейіннен сауда-саттыққа қатыспайды. Ішінара қанағаттандырылған өтінімдер сатып алуға (сатуға)қанағаттандырылмаған көлемдер бөлігінде сауда-саттыққа қатысуды жалғастырады;

10) сұйытылған мұнай газы биржалық сауда-саттығына қатысушылар тауарды сатып алуға (сатуға) өтінімдердің шектеусіз санын береді. Бұл ретте сұйытылған мұнай газы биржалық сауда-саттығына қатысушы берілген өтінімді мәміле жасалғанға дейін кез келген сәтте алып тастайды. Тауар биржасы газды өндіруді, тасымалдауды (тасымалдауды), сақтауды және көтерме саудада өткізуді мемлекеттік реттеуді жүзеге асыратын уәкілетті органның ұсынымдары негізінде биржалық сауда-саттыққа қатысушы беретін сатып алуға өтінімнің ең жоғары көлемін шектейді;

11) осы қағидалардың 224-тармағының талаптарына сәйкес келмейтін бағалары бар тауар биржасының электрондық сауда жүйесінде тіркелген мәмілелер сұйытылған мұнай газы сауда-саттығын ұйымдастырушының дереу жоюына жатады, бұл туралы мәміле тараптарына жазбаша хабарланады.

229. Сұйытылған мұнай газы сауда-саттығын ұйымдастырушы-тауар биржасы:

1) газ өндіруді, тасымалдауды (тасымалдауды), сақтауды және көтерме саудада өткізуді мемлекеттік реттеуді жүзеге асыратын уәкілетті органмен келісілген сауда күндерін және негізгі сауда сессияларын өткізу кестесі мен кезеңділігі; ;

2) сауда құралдары;

3) биржалық сауда-саттыққа қатысу үшін кепілдікті қамтамасыз ету мөлшері;

4) сатуға және сатып алуға өтінімдердің ең көп мөлшері;

5) ай сайын сұйытылған мұнай газы базалық бағасының ең жоғары мәнін бекітеді.

Осы тармақтың 1) – 5) тармақшаларында көрсетілген ақпарат тауар биржасының интернет-ресурсында ол бекітілген күннен бастап үш жұмыс күні ішінде жарияланады.

230. Сатушы тауар биржасында жасалған сұйытылған мұнай газының биржадан тыс мәмілелерін жоспарлы айға жеткізу жоспарының кемінде 50% - ы көлемінде тіркеуді қамтамасыз етеді.

231. Тауар биржасы жасалған мәмілелер негізінде биржалық және биржадан тыс индекстерді есептейді және алынған деректерді ескере отырып, сұйытылған мұнай газы бағасының биржалық дәлізін тауар биржасының интернет-ресурсында жариялай отырып шығарады.

232. Қазақстан Республикасының ішкі нарығында форс-мажорлық жағдайлар болған, оның ішінде сұйытылған мұнай газын өндіру көлемінің төмендеуінен туындаған (жоспарлы және жоспардан тыс жөндеу, авариялық жағдайлар, жоспарлы-алдын алу жұмыстары) жағдайда, газ және газбен жабдықтау саласындағы уәкілетті орган нарықтағы жағдай тұрақталғанға дейінгі кезеңде негізгі сауда сессиялары үшін базалық бағаларды белгілейді. сауда-саттық режимін өзгертеді, сондай-ақ сұйытылған мұнай газының биржалық сауда-саттығын тоқтата тұрады.

25-тарау. Көмір сату секциясы

233. Бұл секция уәкілетті орган бекітетін биржалық тауарлар тізбесінде көрсетілген көмір түрлеріне қолданылады.

234. Сатушы – жер қойнауын пайдалануға (көмір бөлінісі, көмір шахтасы) және (немесе) көмірді қайта өңдеуге (байытуға) арналған келісімшартқа сәйкес өндіруді жүзеге асыратын көмір өндіруші.

Ескерту. 234-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Сауда және интеграция министрінің 06.12.2023 № 420-НҚ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

235. Сатып алушы-меншік құқығында немесе өзге де заңды негіздерде темір жол тұйығы бар, техникалық жарақтандырылған (таразы техникасы, тиеу-түсіру көлігі) және көмірді сақтау мен тиеп-жөнелту және халыққа жеке пайдалану үшін өткізу мүмкіндігі бар, тауар биржасының аккредиттеуін алған нарық субъектісі (коммуналдық-тұрмыстық көмірді көтерме сауда беруші немесе бөлшек сауда арқылы өткізуші); жергілікті атқарушы органдардан берілген.

Коммуналдық-тұрмыстық көмірді сатып алушылардың тізбесі көмір өнеркәсібі саласында басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті органның сайтында орналастырылады.

236. Осы қағидалардың шарттарында көмірді сатушы осы қағидалардың 235-тармағында айқындалған сатып алушыларға ғана сатады.

237. Биржалық сауда-саттыққа қатысу үшін биржалық сауда-саттыққа қатысушылар биржалық сауда-саттықты өткізгенге дейін кемінде бір жұмыс күні бұрын тауар биржасына қызмет көрсететін клирингтік орталықтың шотына биржалық қамтамасыз етуді енгізеді.

Биржалық қамтамасыз ету мөлшері болжамды мәміленің үш пайызынан аспайды.

Биржалық қамтамасыз етуді қайтаруды клирингтік ұйым сауда-саттыққа қатысушы ақша қаражатын қайтаруға өтініш берген сәттен бастап 5 жұмыс күнінен кешіктірмей жүзеге асырады.

Ескерту. 237-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Сауда және интеграция министрінің 06.12.2023 № 420-НҚ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

238. Көмір тауар биржасы арқылы келесі сауда құралдарын қамтитын тиісті ерекшеліктер бойынша өткізіледі:

көмірдің түрі және оның сапалық сипаттамалары;

көмір жеткізудің орны, мерзімі, тәсілі және өзге де шарттары;

төлем шарттары;

лот мөлшері;

жеткізу аймағы;

Көмір тауар биржасы арқылы осы әкімшілік аумақ шегінде тіркелген және жеке пайдалану үшін халыққа көмір сататын көмір сатып алушылар қатысатын тиісті өңірдің тиісті ерекшеліктеріне сәйкес өткізіледі.

Ескерту. 238-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Сауда және интеграция министрінің 06.12.2023 № 420-НҚ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

239. Сатушы көмір өнеркәсібі саласындағы басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті органға Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 26 ақпандағы № 142 бұйрығымен бекітілген (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10587 болып тіркелген) биржалық тауарлардың тізбесінде белгіленген жалпы жылдық көлемнен келесі өндірістік жылға ішкі нарыққа жеткізуге жоспарланатын коммуналдық-тұрмыстық көмірді жеткізуді ай сайын бөлуді ұсынады.

Көмір өнеркәсібі саласында басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті орган коммуналдық-тұрмыстық көмірді ай сайын бөлуде көзделген сатушының деректері негізінде әрбір өңір бөлінісінде халықтың коммуналдық-тұрмыстық көмірді тұтыну көлемі бойынша жергілікті атқарушы органдардың деректерін ескере отырып ақпарат қалыптастырады.

Көмір өнеркәсібі саласында басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті органның қалыптастырылған ақпараты (бұдан әрі – қалыптастырылған ақпарат) осы органның интернет-ресурстарында орналастырылады, сондай-ақ олар кейіннен интернет-ресурстарда орналастыру үшін жергілікті атқарушы органдарға жіберіледі.

Сатушылар келесі тәртіппен қалыптастырылған ақпарат негізінде тауар биржасы арқылы коммуналдық-тұрмыстық көмірді өткізуді қамтамасыз етеді:

Көлемнің 50% осы Қағидалардың 244-тармағының 1) және 2) тармақшаларына сәйкес іске асырылады;

Көлемнің 50% осы Қағидалардың 244-тармағының 3) тармақшасына сәйкес іске асырылады.

Ескерту. 239-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Сауда және интеграция министрінің 06.12.2023 № 420-НҚ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

240. Сауда-саттықты ұйымдастырушы көмір биржалық сауда-саттығын өткізу кестесін олар басталғанға дейін кемінде бес жұмыс күні бұрын өзінің интернет-ресурсында орналастырады.

Ескерту. 240-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Сауда және интеграция министрінің 06.12.2023 № 420-НҚ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

241. Сатушылар қалыптастырылған ақпаратқа сәйкес сауда-саттықта белгіленген шарттарда биржалық тауарды нақты тиеп-жөнелтумен бес жұмыс күні ішінде тауар биржасы арқылы көмірді біркелкі қояды.

Ескерту. 241-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Сауда және интеграция министрінің 06.12.2023 № 420-НҚ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

242. Егер осы Қағидалардың 241-тармағында көзделген кезеңнің соңында көмір тиісті өңірге өткізуге қойылса, бірақ өткізілмеген жағдайда, мұндай көлем қосымша сауда сессиясында қойылады.

Бұл ретте, жеткізу өңірі ретінде Қазақстан Республикасының аумағы айқындалады.

Ескерту. 242-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Сауда және интеграция министрінің 06.12.2023 № 420-НҚ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

243. Егер осы қағидалардың 241-тармағында көзделген кезең ішінде тауар сатуға шығарылған, бірақ сатушы мен сатып алушылар арасындағы мәмілелер жасалмаған жағдайда, сатушы биржалық тауардың талап етілмеген көлемін өз қалауы бойынша өткізеді.

244. Тауарды биржалық сату мынадай түрде жүзеге асырылады:

1) тауарды тиеп-жөнелту маусымдық кезеңде (шілде-желтоқсанды қоса алғанда) тиеп-жөнелтумен жүзеге асырылатын сауда-саттық споты;

2) тауарды тиеп-жөнелту сауда-саттық өткізілетін айдан кейінгі үшінші айда жүзеге асырылатын сауда-саттық споты;

3) биржалық тауарды тиеп-жөнелту сауда-саттық өткізілген айдан кейінгі үшінші айдан бастап тиеп-жөнелту басталған жылдың желтоқсанына дейін (қоса алғанда) жүзеге асырылатын күнтізбелік алты айдан он екі айға дейінгі кезеңге ай сайынғы ақы төлеу және жеткізу шартымен биржалық мәміле.

Ескерту. 244-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Сауда және интеграция министрінің 06.12.2023 № 420-НҚ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

245. Тауар биржасының электрондық сауда жүйесінде тауарды сатып алуға (сатуға) өтінімдер лоттарға қойылады.

Лоттың максималды мөлшері - 5 вагон (Вагон нормасына байланысты 300-350 тонна). Осы қағидалардың 244-тармағының 3) тармақшасына сәйкес тауарды өткізу кезінде лоттың ең жоғары мөлшері келісімшарт және 5 вагон (вагон нормасына байланысты 300-350 тонна) шарттарында айлар санын көбейту ретінде есептеледі.

Бұл ретте сатып алушы өз мұқтажын қанағаттандыру мақсатында биржалық сауда-саттық барысында бірнеше лот сатып алады.

246. Сауда сессиясы ішінде қалыптастырылатын биржалық тауар бағасының ең жоғары деңгейі базалық бағаның жүз бір пайызынан аспайды.

Сауда сессияларында тауардың базалық бағасы ретінде мынадай бағалар танылады:

1) бірінші биржалық сауда-саттықта базалық баға тиісті ерекшеліктегі тауардың көтерме бағаларының ағымдағы жасалатын келісімшарттарының орташа өлшемді мәні деңгейінде белгіленеді.

2) кейінгі негізгі және қосымша сауда сессияларында базалық баға биржалық мәмілелер жасалған тиісті сауда құралы бойынша алдыңғы сауда сессиясында қалыптасқан тауардың орташа алынған бағасы деңгейінде белгіленеді. Бұл ретте, сатушы сауда сессиялары үшін тауарға базалық бағаны өз қалауы бойынша да, көмір өнеркәсібі саласында басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті органның ұсынымдары негізінде де төмендетеді.

247. Тауар сауда-саттығы қосарланған қарсы аукцион түрінде мынадай тәртіппен жүргізіледі:

1) сауда сессиясы ішінде биржалық сауда-саттыққа қатысушылар тауарды сатып алуға (сатуға) арналған өтінімдерді электрондық сауда жүйесіне береді;

2) тауарды сатып алуға (сатуға) арналған өтінімде мынадай негізгі мәліметтер қамтылады:

биржалық сауда-саттыққа қатысушының атауы;

өтінім түрі (сатып алуға немесе сатуға);

сатып алынатын (сатылатын) тауардың атауы;

теңгемен көрсетілетін тауардың бағасы;

сатып алуға (сатуға) мәлімделген тауардың саны.

Осы қағидалардың 244-тармағының 3) тармақшасына сәйкес тауарды өткізу кезінде тауарды сатуға өтінімдерде қосымша мынадай мәліметтер қамтылады:

тауарды жеткізу кезеңі;

бір лотта тауар жеткізудің ай сайынғы кестесі

3) барлық қабылданған өтінімдер сатуға және сатып алуға қанағаттандырылмаған өтінімдер кезегінде жинақталады:

сатып алуға өтінімдер оларда көрсетілген бағалардың кему тәртібімен, ал бағалары тең болған кезде – олардың электрондық сауда жүйесіне түсу кезектілігі тәртібімен сараланады;

сатуға арналған өтінімдер оларда көрсетілген бағалардың өсу тәртібімен, ал бағалары тең болған кезде – олардың электрондық сауда жүйесіне түсу кезектілігі тәртібімен сараланады;

4) сатуға жаңадан келіп түскен өтінім ең жоғары бағаны қамтитын сатып алуға арналған өтінімнен бастап, сатып алу бағасы келіп түскен өтінімнің бағасынан жоғары немесе оған тең болатын сатып алуға арналған қолда бар өтінімдер есебінен қанағаттандырылады. Бұл процесс сатуға арналған осындай өтінім толық қанағаттандырылғанға дейін не баға бойынша қолайлы сатып алуға өтінімдер таусылғанға дейін жалғасады;

5) сатып алуға жаңадан келіп түскен өтінім ең төмен бағаны қамтитын сатуға арналған өтінімнен бастап сату бағасы келіп түскен өтінімнің бағасынан төмен немесе оған тең болатын сатуға арналған қолда бар өтінімдер есебінен қанағаттандырылады. Бұл процесс осындай сатып алу өтінімі толық қанағаттандырылғанға дейін немесе баға бойынша қолайлы сатуға өтінімдер таусылғанға дейін жалғасады.

6) сатып алуға (сатуға) толық қанағаттандырылған өтінімдер кейіннен сауда-саттыққа қатыспайды. Ішінара қанағаттандырылған өтінімдер сатып алуға (сатуға)қанағаттандырылмаған көлемдер бөлігінде сауда-саттыққа қатысуды жалғастырады;

7) биржалық сауда-саттыққа қатысушылар тауарды сатып алуға (сатуға) өтінімдердің шектеусіз санын береді. Бұл ретте сауда-саттыққа қатысушы берген кез келген өтінімді мәміле жасалған сәтке дейін алуға жол беріледі. Тауар биржасы көмір өнеркәсібі саласында басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті органның ұсынымдары негізінде биржалық сауда-саттыққа қатысушы беретін сатып алуға өтінімнің ең жоғары көлемін шектейді;

8) сауда сессиялары аяқталғаннан кейін қанағаттандырылмаған өтінімдер тауар биржасының электрондық сауда жүйесімен автоматты түрде жойылады;

9) Сатып алушы қойған биржалық тауарды сатып алуға сатып алушылардың өтінімдері болмаған жағдайда, сатушы биржалық тауардың ұсынылған құнын төмендетуді жүзеге асырады.

Бұл ретте сатушы өз қалауы бойынша тауардың нақты номенклатурасы бойынша сол күнтізбелік жылға жеткізумен осы қағидалар шеңберінде жасалмаған мәмілелер бойынша қалыптасқан орташа өлшемді баға деңгейінен төмен өтінім бағасын төмендетеді не төмендетпейді.

248. Әрбір өтінім мен мәмілеге ақпаратты есепке алуды жүргізу үшін бірегей код беріледі.

249. Тауар биржасы электрондық сауда жүйесінде тиісті мәміле жасасу туралы жазба енгізу арқылы көп бағытты өтінімдердің бір-біріне сәйкестігін тауар биржасы тіркеген сәтте мәміле биржалық сауда-саттықта жасалған болып есептеледі.

250. Электрондық сауда жүйесінде мәміле бойынша есеп автоматты түрде қалыптастырылады, ол тауар биржасының уәкілетті лауазымды адамының электрондық цифрлық қолтаңбасы қойылған, мәміле тараптарының жасасуын растайтын электрондық құжат болып табылады. Сауда-саттыққа қатысушының жеке сұрау салуы бойынша сауда-саттықты ұйымдастырушы Сауда-саттықты ұйымдастырушы куәландырған электрондық құжаттың қағаздағы нұсқасын ұсынады.

251. Сауда-саттық нәтижелері биржалық мәмілелер тараптарының анонимділігі туралы шарттарды сақтай отырып, сауда-саттық күнінен кейінгі бір жұмыс күнінен кешіктірілмей көмір сауда-саттығын ұйымдастырушының интернет-ресурсында жарияланады.

252. Биржалық тауарды сатып алушы мен сатушы арасындағы есеп айырысулар сатып алушы тарапынан сатып алынған биржалық тауардың көлемінен жүз пайыз алдын ала төлем шартымен жүргізіледі.

253. Өтінімдер бағасы Инкотермс 2020 (EXW, FCA) шарттарында көрсетіледі.

254. Сатушы осы қағидаға сәйкес өткізілген биржалық сауда-саттық жеңімпаздарымен жасалған шарттар негізінде өткізілетін биржалық сауда-саттықты ескере отырып, ай сайынғы түзетумен тауарды тиеп жөнелту кестесін қалыптастырады және оны биржалық сауда-саттық жеңімпазында тиісті шарт жасалған тасымалдаушыға орындау үшін жібереді.

Коммуналдық-тұрмыстық көмірді жөнелту кестесі тауар биржасының интернет-сайтында орналастырылады, бұл ретте осы қағидалардың 235-тармағында көрсетілген сатып алушыларға көмірді бірінші кезекте жөнелту басым сипатта болады.

255. Сатушы коммуналдық-тұрмыстық көмірмен биржалық сауда-саттық жүргізетін 60 тоннадан астам жасалған биржадан тыс мәмілелердің тауар биржасында тіркелуін қамтамасыз етеді.

Коммуналдық-тұрмыстық көмірдің биржадан тыс мәмілелері деп коммуналдық-тұрмыстық көмірді сатушының тікелей жеткізу шеңберінде жасаған мәмілелері түсініледі.

256. Тауар биржасы жасалған мәмілелер негізінде биржалық және биржадан тыс индекстерді есептейді және алынған деректерді ескере отырып, биржалық тауар бағасының биржалық дәлізін тауар биржасының интернет-ресурсында жариялай отырып шығарады.

26 тарау. Портландцемент (цемент) сату секциясы

257. Осы қағиданың 2-тармағының 2), 3), 35) тармақшаларында көрсетілген, портландцемент тауар биржасы дилер ретінде аккредиттелген не аккредиттелген брокерлер арқылы әрекет ететін тұлғалар портландцемент биржалық сауда-саттығына қатысушылар болып табылады.

258. Портландцементті тауар биржасында сатушылар портландцементті өндірушілер, сондай-ақ портландцементті Қазақстан Республикасының аумағында өткізуді жүзеге асыратын отандық импорттаушылар болып табылады.

259. Портландцементті тауар биржасында сатып алушылар портландцементтің көтерме сауда жеткізушілері, сондай-ақ портландцементті өз мұқтаждары үшін сатып алатын кәсіпкерлік субъектілері болып табылады.

260. Биржалық сауда-саттыққа қатысу үшін биржалық сауда-саттыққа қатысушылар биржалық сауда-саттықты өткізгенге дейін кемінде бір жұмыс күні бұрын тауар биржасына қызмет көрсететін клирингтік орталықтың шотына биржалық қамтамасыз етуді енгізеді.

Биржалық мәміле жасалған кезде биржалық қамтамасыз етуді қайтару жасалған шартты биржада тіркеу үшін ұсынған сәттен бастап 10 банктік күн ішінде жүргізіледі.

261. Тауар Тауар биржасы арқылы мынадай сауда құралдары бар тиісті ерекшеліктер бойынша өткізіледі:

биржалық тауардың түрі және оның сапалық сипаттамалары;

биржалық тауарды жеткізу орны, мерзімі, тиеп-жөнелту тәсілі және өзге де шарттары;

Төлем шарттары;

лоттың мөлшері.

262. Сатушылар сату жоспарына сәйкес сауда-саттықта белгіленген шарттарда тауарды нақты тиеп, тауар биржасының сауда жүйесінде тауар биржасы арқылы тауарды сатуға қояды.

Егер тауар сатуға қойылған, бірақ сатылмаған жағдайда, мұндай көлем қосымша келесі сауда сессияларында қойылады.

263. Тауар биржасының электрондық сауда жүйесінде биржалық тауарды сатып алуға (сатуға) өтінімдер лоттарға қойылады.

Лоттың максималды мөлшері - 5 вагон (вагон нормасына байланысты 300-350 тонна).

264. Сауда сессиясы ішінде қалыптастырылатын тауар бағасының ең төменгі деңгейі базалық бағаның 98 пайызынан кем болмайды, ал бағаның ең жоғары деңгейі базалық бағаның жүз бір пайызынан аспайды.

Сауда сессияларында тауардың базалық бағасы ретінде мынадай бағалар танылады:

265. Тауармен сауда-саттық қосарланған қарсы аукцион режимінде мынадай тәртіппен жүргізіледі:

2) тауарды сатып алуға (сатуға) арналған өтінімде мынадай негізгі мәліметтер қамтылады:

биржалық сауда-саттыққа қатысушының атауы;

өтінім түрі (сатып алуға немесе сатуға);

сатып алынатын (сатылатын) тауардың атауы;

теңгемен көрсетілетін тауардың бағасы;

сатып алуға (сатуға)өтінім берілген тауардың саны

4) сатуға жаңадан келіп түскен өтінім ең жоғары бағаны қамтитын сатып алуға арналған өтінімнен бастап, сатып алу бағасы келіп түскен өтінімнің бағасынан жоғары немесе оған тең болатын сатып алуға арналған қолда бар өтінімдер есебінен қанағаттандырылады. Бұл процесс сатуға арналған осындай өтінім толық қанағаттандырылғанға дейін не Бағасы бойынша қолайлы өтінімдер таусылғанға дейін жалғасады.

266. Толық қанағаттандырылған сатып алуға (сатуға) өтінімдер бұдан әрі сауда-саттыққа қатыспайды. Ішінара қанағаттандырылған өтінімдер сатып алуға (сатуға) қанағаттандырылмаған көлемдер бөлігінде сауда-саттыққа қатысуды жалғастырады.

267. Биржалық сауда-саттыққа қатысушылар тауарды сатып алуға (сатуға) өтінімдердің шексіз санын береді. Бұл ретте сауда-саттыққа қатысушы берген кез келген өтінімді мәміле жасалған сәтке дейін алуға жол беріледі.

268. Сауда сессиялары аяқталғаннан кейін қанағаттандырылмаған өтінімдер тауар биржасының электрондық сауда жүйесімен автоматты түрде жойылады;

269. Сатып алушы қойған тауарды сатып алуға сатып алушылардың өтінімдері болмаған жағдайда сатушы тауардың ұсынылған құнын төмендетуді жүзеге асырады.

Бұл ретте сатушы өз қалауы бойынша тауардың бағасын тауардың нақты номенклатурасы бойынша сол күнтізбелік жылға арналған тауарды жеткізуге қатысты мәмілелер бойынша қалыптасқан орташа өлшемді бағаның деңгейінен төмендетеді не төмендетпейді.

270. Әрбір өтінім мен мәмілеге ақпаратты есепке алуды жүргізу үшін бірегей код беріледі.

271. Тауар биржасы электрондық сауда жүйесінде тиісті мәміле жасасу туралы жазба енгізу арқылы көп бағытты өтінімдердің бір-біріне сәйкестігін тауар биржасы тіркеген сәтте мәміле биржалық сауда-саттықта жасалған болып есептеледі.

272. Электрондық сауда жүйесінде мәміле бойынша есеп автоматты түрде қалыптастырылады, ол тауар биржасының уәкілетті лауазымды адамының электрондық цифрлық қолтаңбасы қойылған, мәміле тараптарының жасасуын растайтын электрондық құжат болып табылады. Сауда-саттыққа қатысушының жеке сұрау салуы бойынша сауда-саттықты ұйымдастырушы Сауда-саттықты ұйымдастырушы куәландырған электрондық құжаттың қағаздағы нұсқасын ұсынады.

273. Өтінімдер бағасы Инкотермс 2020 шарттарында көрсетіледі.

274. Сатушы осы қағидаға сәйкес өткізілген биржалық сауда-саттық жеңімпаздарымен жасалған шарттар негізінде өткізілетін биржалық сауда-саттықты ескере отырып, ай сайынғы түзетумен тауарды тиеп жөнелту кестесін қалыптастырады және оны биржалық сауда-саттық жеңімпазында тиісті шарт жасалған тасымалдаушыға орындау үшін жібереді.

Тауар биржасы жасалған мәмілелер негізінде биржалық және биржадан тыс индекстерді есептейді және алынған деректерді ескере отырып, биржалық тауар бағасының биржалық дәлізін тауар биржасының интернет-ресурсында жариялай отырып шығарады.

27 тарау. Қара металл сынықтарын сату секциясы

275. Тауар биржасының электрондық сауда жүйесі Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 26 ақпандағы № 141 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10695 болып тіркелген) тауар биржаларының электрондық сауда жүйесіне қойылатын міндетті талаптарға сәйкес келеді.

276. Аукционға қатысушылар сауда-саттыққа бастамашының өтінімінде көрсетілген шарттарда, өтінімде көрсетілген баға бойынша да, сондай-ақ лоттың бастапқы бағасынан жоғары/төмен баға бойынша өз шарттарын көрсете отырып, өтінімдерді ұсыну жолымен мәміле жасасуға оферта жасайды, жоғарылатуға немесе төмендетуге аукцион өткізіледі.

Бұл ретте аукционға қатысушыларға өтінімнің бағытына қарай лоттың бастапқы бағасынан жоғары/төмен бағамен өтінімдердің шектеусіз санын ұсынуға рұқсат етіледі.

277. Аукционға қатысушылардың өтінімдері қайтарып алынбайтын болып табылады.

Өтінімдегі бағалар үтірден кейін екі белгіге дейінгі дәлдікпен көрсетіледі. Осы талапты бұза отырып ұсынылған өтінімдерді тауар биржасы сауда жүйесінен алып тастауға тиіс.

278. Металл сынықтарының бағалары бойынша дұрыс ақпарат алу мақсатында қалыптасқан нарық конъюнктурасын ескере отырып, тауар биржасында Металл сынықтарының бағаларына баға белгілеу жүргізіледі, ал өтінім берілген күні тауар биржасында Металл сынықтарының бағаларына биржалық баға белгілеу болмаған кезде баға металл сынықтарын қайта өңдейтін кәсіпорындардың сатып алуының соңғы қолжетімді нарықтық бағасы бойынша айқындалады.

279. Аукцион бастамашысы Сауда-саттықты өткізуге өтінім берген кезде өтінімдегі баға металл сынықтарына арналған соңғы қолжетімді баға белгіленімі бойынша көрсетіледі, бұл ретте аукцион бастамашысына металл сынықтарына арналған баға белгіленімінің 30% - ынан төмен бағаны көрсетуге жол берілмейді.

280. Егер өтінімдер екіден кем қатысушыдан берілген жағдайда, аукцион өтпеді деп танылады және күшін жоюға жатады.

281. Тауар биржасы өтінімдерді қою үшін тауар биржасы бөлген уақыт кезеңі өткеннен кейін сауда жүйесінде әрбір клиенттен биржалық сауда-саттыққа қатысушылар қойған өтінімдерді қабылдауды тоқтату сәтіндегі барлық үздік өтінімдер туралы ақпаратты қамтитын өтінімдер туралы есепті қалыптастырады.

282. Егер төмендетуге арналған аукцион жабылғанға дейін үш минут ішінде әлеуетті клиенттің биржалық сауда-саттыққа қатысушыларының бірі жаңа ең төменгі бағаны енгізсе, жоғарылатуға/төмендетуге арналған аукционның жабылу уақыты автоматты түрде бес минутқа, бірақ үш реттен асырмай ұзартылады.

283. Өтінімдер туралы есепте ең жоғары/ең төмен бағалары бірдей өтінімдер бар жағдайларды қоспағанда, өтінімдер туралы есепке сәйкес лоттың ең жоғары/ең төмен бағасымен өтінім берген клиент аукцион жеңімпазы деп танылады.

284. Тауар биржасы өтінімдер туралы есепті қарауға бөлген уақыт кезеңі өткеннен кейін аукцион бастамашысының қарсы өтінім беру арқылы аукцион жеңімпазының офертасын акцептейді.

285. Биржалық мәміле жасалғаннан кейін тауар биржасы сауда жүйесінде жасалған биржалық мәміле туралы ақпаратты қамтитын қорытындылар туралы хаттаманы қалыптастырады және аукцион бастамашысы мен жоғарылатуға/төмендетуге арналған аукцион жеңімпазына жібереді.

286. Жоғарылатуға/төмендетуге арналған аукционды өткізу үшін аукцион бастамашысы дилер ретінде дербес немесе өзінің брокері арқылы тауар биржасына өтінім береді, онда мынадай мәліметтер мен шарттар көрсетіледі:

2) аукцион лоты: функционалдық, техникалық, сапалық және пайдалану сипаттамалары сипатталған тауарға техникалық ерекшелік, сондай-ақ тауарлардың осы талаптарға сәйкестігін растайтын құжаттар тізбесі;

4) сатылатын / сатып алынатын тауардың саны;

5) өлшем бірлігі;

6) Төлем шарттары;

7) тауарды беру шарты мен орны;

8) тауар жеткізілімі шарты жасалған күннен бастап есептелетін тауар жеткізілімінің мерзімі;

9) шарттың елеулі талаптары көрсетілген оның жобасы;

10) әлеуетті сатып алушылардан/сатушылардан лот бойынша түсіндірулерді аукцион бастамашысынан сұратуға жол берілетін тәсілдер; аукцион бастамашысының уәкілетті тұлғаларының сұрақтарымен жүгіну үшін электрондық поштасының мекенжайы және телефон нөмірлері; ;

11) әлеуетті сатып алушы/сатушы сәйкес келетін біліктілік талаптарын қамтуға тиіс.

287. Аукцион бастамашысының жоғарылатуға/төмендетуге арналған аукционды өткізуге арналған өтінімге өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізуіне жол берілмейді.

288. Тауар биржасы арттыру/төмендету аукционын өткізуге өтінімді алған күннен бастап екі жұмыс күні ішінде аукцион өткізу туралы не аукцион өткізуден бас тарту туралы шешім қабылдайды және өтінім келіп түскен брокер немесе дилерге қабылданған шешім туралы хабарлайды.

289. Металл сынықтарын сатып алу/сату бойынша сауда–саттық өткізу туралы хабарландыруды тауар биржасы биржалық сауда-саттық өткізілетін күнге дейін кемінде он жұмыс күні бұрын өзінің интернет-ресурсында орналастырады.

Жоғарылатуға/төмендетуге арналған аукционды өткізу мерзімдерін ұзартуға жол беріледі. Аукцион өткізудің жаңа күнін тауар биржасы өзінің интернет-ресурсында жариялауға тиіс.

290. Хабарландыру құрамында:

1) аукцион лотының атауы;

2) аукцион өткізуге өтінімнің толық мазмұны;

3) аукционға қатысуға өтінім беру мерзімі;

4) тауарды беру шарты жасалған күннен бастап әрбір лот бойынша тауарларды беру мерзімі.

291. Төмендетуге арналған аукционға қатысуға өтінімдер беру мерзімі кемінде он жұмыс күнін құрайды және биржалық сауда-саттық өткізілетін күнге дейін екі жұмыс күнінен кешіктірілмей аяқталады.

292. Аукционды өткізу туралы хабарландыру жарияланғанға дейін өтінімдерді ұсынуға жол берілмейді.

293. Біртекті болып табылмайтын аукционды өткізу кезінде бастамашы өтінімде мұндай тауарларды лоттарға бөледі.

294. Аукцион бастамашысының мүдделерін білдіретін Брокер әлеуетті сатып алушылардың/сатушылардың мүдделерін білдірмейді.

295. Әлеуетті сатып алушы / сатушы мынадай негіздердің бірі бойынша аукционға қатысуға жіберілмейді:

1) біліктілік талаптарына, сондай-ақ техникалық ерекшелік талаптарына сәйкестікті растау үшін құжатты (құжаттарды) ұсынбау;

2) қатысушылардың сәйкестігін растау үшін ұсынылған құжаттардағы ақпараттың негізінде біліктілік талаптарына сәйкес келмеу фактісін анықтау болып табылады;

3) біліктілік талаптары бойынша анық емес ақпарат беру фактісін анықтау болып табылады;

296. Аукционға тек бір ғана қатысушы жіберілген жағдайда, онда төмендетуге арналған аукцион өткізілмейді және мұндай аукцион өтпеді деп танылады.

297. Аукционға қатысуға жіберілген әрбір әлеуетті сатып алушыдан/сатушыдан биржалық сауда-саттыққа қатысушылар аукцион өткізілетін күнге дейін бір жұмыс күнінен кешіктірмей тауар биржасының клирингтік орталығына биржалық қамтамасыз етуді енгізеді.

Қамтамасыз етуді аукционға қатысуға өтінім бергенге дейін енгізуге жол беріледі.

298. Биржалық қамтамасыз етуді енгізбеген биржалық сауда-саттыққа қатысушылар аукционға жіберілмейді.

28-тарау. Қант саудасы бөлімі

Ескерту. Қағида 28-тараумен толықтырылды - ҚР Сауда және интеграция министрінің 07.09.2023 № 335-НҚ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

299. Қанттың биржалық сауда-саттығын ұйымдастыруды жүзеге асыруға ниеті бар тауар биржасы уәкілетті органға еркін нысандағы хабарламаны жолдайды.

300. Қант сауда-саттығын ұйымдастырушы болып табылатын тауар биржаларының тізбесі олардың атауы мен байланыс деректерін көрсете отырып, уәкілетті органның және агроөнеркәсіптік кешенді дамыту саласындағы уәкілетті органның ресми интернет-ресурсында жарияланады.

301. Тауар биржасы дилер ретінде аккредиттеген немесе аккредиттелген брокерлер арқылы әрекет ететін сатушылар мен сатып алушылар қанттың биржалық сауда-саттығының қатысушылары болып табылады.

Қанттың биржалық сауда-саттығының қатысушыларына мыналар жатады:

1) қант сатушылар – қант өндіруші, оның ішінде:

қантты отандық импорттаушылар – Қазақстан Республикасының аумағында үшінші елдерден және Еуразиялық экономикалық одақ елдерінен импортталған қантты өткізуді жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектісі және (немесе) өзіне меншік құқығымен немесе өзге де заңды негіздерде тиесілі қанттың меншік иесі;

қант импорттаушылар, шетелдік заңды тұлға – бейрезиденттің – заңды тұлғаның орналасқан жерінен тыс орналасқан және оның функцияларының барлығын немесе бір бөлігін, оның ішінде Қазақстан Республикасының аумағында қантты өткізуді жүзеге асыратын өкілдік функцияларын жүзеге асыратын ерекше бөлімшесі;

өндірушілерден қантты келісімшартталған айналым қаражаты не қарыздар арқылы сатып алуды жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері.

Қант өндірушілер қантты келісімшартталған айналым қаражаты не қарыздар арқылы өткізген жағдайда және (немесе) шарттар бойынша әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларына бағаны тұрақтандыру тетіктері шеңберінде оны тауар биржаларынан тыс өткізуді қамтамасыз етеді.

2) қантты сатып алушылар – өз қажеттіліктері үшін қант сатып алатын және (немесе) Қазақстан Республикасының аумағында қантты одан әрі өткізуді жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері.

Қантты сатып алушылар мен сатушылар қанттың биржалық сауда-саттығына қол жеткізу үшін уәкілетті органға өздерінің қант нарығындағы мәртебесін растайтын құжаттарды қоса бере отырып, еркін нысанда хабарлама жолдайды.

Қантты сатып алушылар мен сатушылардың тізбесі уәкілетті органның ресми интернет-ресурсында жарияланады.

302. Сатушы уәкілетті органға және агроөнеркәсіптік кешенді дамыту саласындағы уәкілетті органға келісімшартталған айналым қаражаты не қарыздар арқылы өткізген жағдайда және (немесе) шарттар бойынша әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларына бағаны тұрақтандыру тетіктері шеңберінде шарттар бойынша өткізілетін қантты қоспағанда, келесі жылға арналған қантты Қазақстан Республикасының ішкі нарығына өткізудің ай сайынғы жоспарын (бұдан әрі – Жоспар) үстіміздегі жылдың бірінші желтоқсанынан кешіктірілмейтін мерзімде ұсынады

Жоспар түзетілген жағдайда сатушы уәкілетті органға және агроөнеркәсіптік кешенді дамыту саласындағы уәкілетті органға ол бекітілгеннен кейін бес жұмыс күні ішінде жаңартылған Жоспарды ұсынады.

303. Жоспарда көрсетілген көлемдерді сатушылар күнтізбелік ай шеңберінде біркелкі бөлінген бес сауда сессиясы ішінде өткізуге қояды.

304. Тауар биржасы – қант сауда-саттығын ұйымдастырушы тауар биржасының интернет-ресурсында бекітілген күнінен бастап бір жұмыс күнінен кешіктірілмей жарияланады:

1) сауда күндері мен сауда сессияларын өткізу кестесі мен кезеңділігін;

2) тауарды жеткізу базисін (тауарлардың ерекшеліктерін) қоса алғанда, сауда құралдарын;

3) лоттардың мөлшерін;

4) қанттың биржалық сауда-саттығына қатысу үшін биржалық алымның мөлшері.

305. Сауда-саттық сессиясының және клирингтің басталу және аяқталу уақытын тауар биржасы қант өндірушілер мен қантты көтерме сатушылардың әрбір сауда құралы бойынша сауда-саттық сессиясының ұзақтығын және Қазақстан Республикасының аумағына үшінші елдерден және Еуразиялық экономикалық одақ елдерінен әкелінген қанттың кейінгі саудасын ескере отырып белгілейді.

306. Егер қант тиісті сауда сессиясында өткізуге қойылған, бірақ өткізілмеген жағдайда, мұндай көлем осы Қағидалардың 303-тармағында белгіленген кезең шеңберінде кейінгі сауда сессияларында қосымша қойылады.

307. Егер қант өткізуге қойылса, бірақ сатушы мен сатып алушылар арасында мәмілелер жасалмаса, сатушы өткізілмеген қант көлемін өз қалауы бойынша биржадан тыс мәміле арқылы өткізеді.

308. Қант тауар биржалары арқылы тиісті сауда құралдары арқылы өткізіледі.

309. Қанттың биржалық сауда-саттығын өткізу кестесін қант сауда-саттығын ұйымдастырушы сауда-саттықтар басталғанға дейін кемінде бес жұмыс күні бұрын тауар биржасының жеке интернет-ресурсында орналастырады.

Сауда күндері мен сауда сессияларын өткізу кестесі мен кезеңділігінің өзгергені туралы қанттың биржалық сауда-саттығына қатысушылар сауда күні басталғанға дейін 48 сағаттан кешіктірілмей хабардар етіледі.

310. Өткізуге өтінімдерді қант сатушылары лоттарда қояды.

Тауар биржасы арқылы сатып алуға болатын биржалық тауар партиясының ең аз мөлшері – бір лот.

Лоттың ең аз мөлшері кемінде 60 тоннаны құрайды (бір вагон нормасы). Темір жол көлігімен қантты жеткізуді көздейтін сауда құралдары бойынша лоттың ең жоғарғы мөлшері 5 (бес) вагонды (вагон нормасына байланысты 300-350 тонна), автомобиль көлігімен 100 (жүз) тоннаны құрайды.

311. Сатып алушылар өз қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында биржалық сауда-саттық барысында бір лоттан артық сатып алуға жол береді.

312. Биржалық сауда-саттыққа қатысу үшін қант биржалық сауда-саттығына қатысушылар тауар биржасына қызмет көрсететін клирингтік ұйымның шотына мәмілелердің болжамды сомасының 5% аспайын мөлшерде ақшалай биржалық қамтамасыз етуді енгізеді.

Биржалық қамтамасыз етуді қайтаруды клирингтік ұйым аукцион жеңімпазын қоспағанда, сауда-саттыққа қатысушының ақша қаражатын қайтаруға өтініш берген сәттен бастап 5 жұмыс күнінен кешіктірмей жүзеге асырады.

313. Қантпен сауда-саттық келесі тәртіппен қосарланған қарсы аукцион түрінде өткізіледі:

1) сауда-саттық сессиясы ішінде биржалық сауда-саттыққа қатысушылар осы Қағидаларда белгіленген талаптарды сақтай отырып, тауар биржасының электрондық сауда жүйесіне тауарды сатып алуға (сатуға) өтінімдер береді;

2) сауда күні ішінде бір сауда сессиясы өткізіледі;

3) сауда сессиясының ұзақтығы кемінде екі сағатты құрайды;

4) тауарды сатып алуға (сатуға) арналған өтінімде мынадай мәліметтер қамтылады:

сауда-саттыққа қатысушының атауы;

өтінім түрі (сатып алуға немесе сатуға);

сатып алынатын (сатылатын) тауардың атауы;

теңгемен көрсетілетін тауардың бағасы, салықтарды қоса алғанда, (егер тауарды өткізу жөніндегі айналымға қосылған құн салығы салынатын жағдайда);

сатып алуға (сатуға) мәлімделген тауар саны;

барлық қабылданған өтінімдер сатуға және сатып алуға қанағаттандырылмаған өтінімдер кезегіне жинақталады:

5) сатуға жаңадан келіп түскен өтінім сатып алу бағасы ең жоғары бағаны қамтитын сатып алуға арналған өтінімнен бастап келіп түскен өтінімнің бағасынан жоғары немесе оған тең болатын қолда бар сатып алуға арналған өтінімдер есебінен қанағаттандырылады. Бұл процесс сатуға арналған осындай өтінім толық қанағаттандырылғанға дейін немесе сатып алуға арналған баға бойынша қолайлы өтінімдер таусылғанға дейін жалғасады;

6) сатып алуға жаңадан келіп түскен өтінім сату бағасы ең төмен бағаны қамтитын сатуға арналған өтінімнен бастап келіп түскен өтінімнің бағасынан төмен немесе оған тең болатын сатуға арналған қолда бар өтінімдер есебінен қанағаттандырылады. Бұл процесс сатып алуға арналған осындай өтінім толық қанағаттандырылғанға дейін немесе сатуға арналған баға бойынша қолайлы өтінімдер таусылғанға дейін жалғасады.

Жаңадан келіп түскен өтінім негізінде сатып алуға (сатуға) сұранысқа ие қарсы өтінімдер санына байланысты бір немесе одан да көп мәмілелер жасалады. Мәмілелер сұранысқа ие қарсы өтінімдерде көрсетілген бағалар бойынша жасалады;

7) сатып алуға (сатуға) толық қанағаттандырылған өтінімдер бұдан әрі сауда-саттыққа қатыспайды. Ішінара қанағаттандырылған өтінімдер сатып алуға (сатуға) қанағаттандырылмаған көлемдер бөлігінде сауда-саттыққа қатысуды жалғастырады;

8) қанттың биржалық сауда-саттығына қатысушылар тауарды сатып алуға (сатуға) шексіз өтінімдер береді. Бұл ретте, қанттың биржалық сауда-саттығына қатысушы берілген өтінімді мәміле жасалғанға дейін кез келген уақытта алып тастайды. Тауар биржасы қант өндіру саласындағы уәкілетті органның ұсынымдары негізінде биржалық сауда-саттыққа қатысушы беретін сатып алуға өтінімнің ең жоғары көлемін шектейді;

9) осы Қағидалардың 314-тармағының талаптарына сәйкес келмейтін бағалармен тауар биржасының электрондық сауда жүйесінде тіркелген мәмілелер тауар биржасының дереу күшін жоюға жатады, бұл туралы мәміле тараптарына жазбаша хабарланады.

314. Сауда сессиясы барысында қалыптасатын қант бағасының ең жоғары деңгейі базалық бағаның жұз бір пайызынан аспайды.

315. Сауда саттық сессияларында қанттың базалық бағасы ретінде келесі бағалар танылады:

1) жаңадан бекітілген сауда құралы бойынша алғашқы биржалық сауда-саттықта қанттың базалық бағасы Қазақстан Республикасының ішкі нарығындағы бағалар деректері бойынша өткен айдың қорытындысы бойынша қалыптасқан тиісті өндірушінің жеткізу базисінде қанттың көтерме бағасының баға белгілеулерінің орташа арифметикалық мәні деңгейінде белгіленеді;

2) кейінгі негізгі сауда сессияларында базалық баға тиісті сауда құралдары бойынша алдыңғы сауда сессиясында қалыптасқан орташа өлшенген баға деңгейінде белгіленеді.

Қант сауда-саттығын ұйымдастырушы осы тармақтың бірінші бөлігінің 1) және 2) тармақшаларында көзделген жағдайларда базалық бағаны уәкілетті органмен алдын ала келіседі.

316. Егер бекітілген сауда құралы немесе сауда құралдарының тобы бойынша биржалық сауда-саттық қандай да бір себептермен 5 (бес) жұмыс күнінен артық тоқтатылған жағдайда, оларды қайта бастау тиісті жеткізу базисі бойынша соңғы сауда айында қалыптасқан қанттың орташа өлшенген бағасы деңгейінде айқындалатын базалық бағадан басталады.

317. Биржалық тауарды сатып алушы мен сатушы арасындағы есеп айырысу сатып алушы тарапынан сатып алынған биржалық тауар көлемінен жүз пайыз алдын ала төлем шарттарында жүргізіледі.

318. Өтінімдердің бағасы Инкотермс 2020 (EXW, FCA) шарттарында көрсетіледі.

319. Сатушы қантты келісімшартталған айналым қаражаты не қарыздар арқылы өткізген жағдайда және (немесе) шарттар бойынша әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларына бағаны тұрақтандыру тетіктері шеңберінде өткізген жағдайларда тауар биржасында тыс мәмілені тіркеуді қамтамасыз етеді.

Тауар биржасы сатушы осы тармақтың 1-бөлігінде және осы Қағидалардың 14-тарауының 1-параграфында көзделген міндеттемелерді орындамаған жағдайда сатушының биржалық тауарды өткізуге өтінімін қабылдаудан бас тартады, бұл туралы уәкілетті орган ресми түрде хабардар етіледі.

320. Сауда-саттық нәтижелері қант сауда-саттығын ұйымдастырушының ресми интернет-ресурсында биржалық мәмілелер тараптарының анонимділігі туралы шартты сақтай отырып, сауда-саттық күнінен кейінгі бір жұмыс күнінен кешіктірілмей жарияланады.

Өткен айдағы сауда-саттықтың жиынтық нәтижелері қант сауда-саттығын ұйымдастырушының сайтында есепті айдан кейінгі айдың бірінші күнінен кешіктірілмей жарияланады.

321. Тауар биржасы жасалған мәмілелер негізінде биржалық және биржадан тыс индекстерді есептейді және алынған деректерді ескере отырып, тауар биржасының интернет-ресурсында жариялай отырып, қант бағасының биржалық дәлізін шығарады.

322. Қазақстан Республикасының ішкі нарығында үшінші елдер мен Еуразиялық экономикалық одақ елдерінің үшінші елдер үшін қант өндіру үшін шикізат жеткізуге қабылдаған шектеу шараларына, Қазақстан Республикасына импортталатын шикізат бағасының күрт өсуіне және (немесе) қант өндіру көлемінің төмендеуіне байланысты форс-мажорлық мән-жайлар болған жағдайда (жоспарлы және жоспардан тыс жөндеу, авариялық жағдайлар) уәкілетті орган агроөнеркәсіптік кешен саласындағы уәкілетті органмен келісім бойынша нарықтағы ахуал тұрақталғанға дейінгі кезеңге негізгі сауда-саттық сессиялары үшін осы Қағидаларға сәйкес келмейтін базалық бағаларды белгілейді және (немесе) қант сауда-саттық режимін өзгертеді және (немесе) қант биржалық сауда-саттығын тоқтатады

Об утверждении Правил биржевой торговли

Правила биржевой торговли

Глава 1. Общие требования

Глава 2. Условия и порядок аккредитации членов товарной биржи, приостановления и прекращения их аккредитации

Глава 3. Условия и порядок аккредитации дилеров, обладающих индустриальным сертификатом, приостановление и прекращения их аккредитации

Глава 4. Условия деятельности маркет-мейкеров

Глава 5. Условия и порядок регистрации клиентов в качестве участников биржевых торгов

Глава 6. Секции биржевых торгов

Глава 7. Порядок проведения биржевых торгов в режимах торговли

Глава 8. Порядок осуществления расчетов по заключенным на биржевых торгах сделкам с биржевыми товарами

Глава 9. Условия и порядок применения автоматизированных алгоритмов в процессе участия в биржевых торгах

Глава 10. Порядок взаимодействия с саморегулируемыми организациями

Глава 11. Порядок проведения биржевых торгов срочными контрактами

Глава 12. Условия и порядок приостановления и возобновления биржевых торгов на товарной бирже

Глава 13. Порядок определения размера биржевого обеспечения

Параграф 1. Регистрация внебиржевых сделок, заключенных со стандартизированными товарами

Глава 15. Порядок формирования размера биржевого сбора и обеспечения заявок

Глава 16. Условия определения финансовой устойчивости участников биржевой торговли путем их категорирования

Глава 18. Порядок обеспечения членами товарной биржи законности биржевой сделки

Глава 19. Порядок принятия (утверждения) документов по биржевой торговле

Глава 20. Порядок размещения информации о проводимых торгах на интернет-ресурсе товарной биржи

Глава 21. Порядок проведения государственных и иных закупок через товарную биржу

Параграф 1. Проведение аукциона на понижение

Глава 23. Секция торговли углеродными единицами

Глава 24. Секция торговли нефтепродуктами

Параграф 1. Секция по оптовой реализации сжиженного нефтяного газа

Глава 25. Секция торговли углем

Глава 26. Секция торговли портландцементом (цемент)

Глава 27. Секция торговли ломом черных металлов

Глава 28. Секция торговли сахаром

Биржа саудасының қағидаларын бекіту туралы

Биржалық сауда қағидалары

1-тарау. Жалпы талаптар

2-тарау. Тауар биржасының мүшелерін аккредиттеу, оларды аккредиттеуді тоқтата тұру және тоқтату шарттары мен тәртібі

3-тарау. Индустриялық сертификаты бар дилерлерді аккредиттеу, олардың аккредиттелуін тоқтата тұру және тоқтату шарттары мен тәртібі

4-тарау. Маркет-мейкерлер қызметінің шарттары

5-тарау. Клиенттерді биржалық сауда-саттыққа қатысушылар ретінде тіркеу шарттары мен тәртібі

6-тарау. Биржалық сауда-саттық секциялары

7-тарау. Сауда режимдерінде биржалық сауда-саттықты өткізу тәртібі

8-тарау. Биржалық сауда-саттықта тауарлармен жасалған мәмілелер бойынша есеп айырысуды жүзеге асыру тәртібі

9-тарау. Биржалық сауда-саттыққа қатысу процесінде автоматтандырылған алгоритмдерді қолдану шарттары мен тәртібі

10-тарау. Өзін-өзі реттейтін ұйымдармен өзара іс-қимыл тәртібі

11-тарау. Мерзімді келісімшарттардың биржалық сауда-саттығын жүргізу тәртібі

12 тарау. Тоқтата тұру шарттары мен тәртібі және тауар биржасындағы биржалық сауда-саттықты қайта бастау туралы

13-тарау. Биржалық қамтамасыз ету мөлшерін айқындау тәртібі

Параграф 1. Стандартталған тауарлармен жасалған биржадан тыс мәмілелерді тіркеу

15-тарау. Биржалық алым мөлшерін қалыптастыру және өтінімдерді қамтамасыз ету тәртібі

16-тарау. Биржалық саудаға қатысушыларды санаттау арқылы олардың қаржылық орнықтылығын айқындау шарттары

18-тарау. Тауар биржасы мүшелерінің биржалық мәміленің заңдылығын қамтамасыз ету тәртібі

19-тарау. Биржалық сауда бойынша құжаттарды қабылдау (бекіту) тәртібі

20 тарау. Өткізілетін биржалық сауда-саттық туралы ақпаратты тауар биржасының интернет-ресурсында орналастыру тәртібі

21- тарау. Тауар биржасы арқылы мемлекеттік сатып алуды жүргізу тәртібі

Параграф 1. Төмендету аукционын өткізу

23-тарау. Көміртегі бірліктерінің сауда секциясы

24-тарау. Мұнай өнімдерін сату секциясы

Параграф 1. Сұйытылған мұнай газын көтерме саудада өткізу жөніндегі секция

25-тарау. Көмір сату секциясы

26 тарау. Портландцемент (цемент) сату секциясы

27 тарау. Қара металл сынықтарын сату секциясы

28-тарау. Қант саудасы бөлімі