Об утверждении Методики построения индексов тарифов на услуги почтовые, курьерские и связи

Приказ Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 23 августа 2016 года № 170. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 22 сентября 2016 года № 14251.

В соответствии с подпунктом 5) статьи 12 Закона Республики Казахстан "О государственной статистике" и подпунктом 22) пункта 17 Положения об Агентстве по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан, утвержденного Указом Президента Республики Казахстан от 5 октября 2020 года № 427, ПРИКАЗЫВАЮ:
Сноска. Преамбула - в редакции приказа и.о. Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК от 23.07.2021 № 10 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
1. Утвердить прилагаемую Методику построения индексов тарифов на услуги почтовые, курьерские и связи.
2. Управлению статистики цен совместно с Юридическим управлением Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан обеспечить в установленном законодательством порядке:
1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;
2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан направление на официальное опубликование в периодических печатных изданиях и информационно-правовой системе "Әділет";
3) в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан направление в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации Министерства юстиции Республики Казахстан" для размещения в Эталонном контрольном банке нормативных правовых актов Республики Казахстан;
4) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсах Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан.
3. Управлению статистики цен Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан довести настоящий приказ до структурных подразделений и территориальных органов Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан для руководства и использования в работе.
4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан.
5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального публикования.

Председатель Комитета по статистике
Министерства национальной экономики
Республики Казахстан	Н. Айдапкелов

Утверждена Приказом Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 23 августа 2016 года №170

Методика построения индексов тарифов на услуги почтовые, курьерские и связи
Глава 1. Общие положения

1. Настоящая Методика построения индексов тарифов на услуги почтовые, курьерские и связи (далее – Методика) относится к статистической методологии, формируемой в соответствии с международными стандартами и утверждаемой в соответствии с Законом Республики Казахстан от 19 марта 2010 года "О государственной статистике" (далее – Закон).
2. Методика определяет основные аспекты и методы проведения общегосударственных статистических наблюдений за изменением тарифов на услуги почтовые, курьерские и услуги связи, охват и систему классификации, отбор обследуемых выборочных совокупностей, формирование весовых составляющих и построение индекса тарифов на услуги почтовые и курьерские и индекса тарифов на услуги связи.
3. Настоящая Методика применяется Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан (далее – Бюро национальной статистики) и его территориальными подразделениями при проведении общегосударственных статистических наблюдений за тарифами на услуги почтовые, курьерские и услуги связи.
Сноска. Пункт 3 - в редакции приказа и.о. Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК от 23.07.2021 № 10 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
4. Методика разработана в соответствии с международными стандартами "Руководства по индексу цен производителей: теория и практика", изданного Международной организацией труда, Международным Валютным Фондом, Организацией экономического сотрудничества и развития, Статистическим бюро Европейских сообществ, Организацией Объединенных Наций и Всемирным банком (2004 год), адаптированных с учетом особенностей экономики Республики Казахстан и обследуемого вида экономической деятельности.
5. Индекс тарифов на услуги почтовые и курьерские и индекс тарифов на услуги связи характеризуют изменение во времени тарифов на услуги почтовые и курьерские и услуги связи для юридических лиц.
Индексы тарифов на услуги почтовые и курьерские и услуги связи используются для:
1) исчисления индексов физического объема услуг почтовых, курьерских и услуг связи;
2) расчетов производительности труда в данных видах экономической деятельности и других экономико-аналитических расчетов;
3) осуществления экономического мониторинга, прогнозирования, сопоставлений, проводимых государственными органами и научными организациями.
6. В настоящей Методике используются понятия в значениях, определенных в Законе, а также Законах Республики Казахстан от 9 апреля 2016 года "О почте", от 5 июля 2004 года "О связи" и следующие термины и определения:
1) агрегированный индекс цен (тарифов) – относительный показатель, который характеризует изменение цен по отдельной подгруппе, группе или изучаемому явлению в целом и формируется на основе индивидуальных индексов цен (тарифов);
2) базовый объект – юридическое лицо, отобранное для наблюдения и регистрации в нем цен;
3) генеральная совокупность – это полная группа всех единиц анализа, чьи характеристики подлежат оценке;
4) индивидуальный (элементарный) индекс цен – изменение цен одного элемента изучаемой совокупности (конкретного товара, услуги);
5) классификация – разделение множества объектов на группы по сходству или различию в соответствии с принятыми признаками;
6) услуга-представитель – совокупность определенных видов услуг в группе, которые отличаются друг от друга незначительными особенностями, не влияющими на качество и основные свойства услуг и однородны по своему потребительскому назначению;
7) взвешивание – процедура, применяемая в индексных расчетах для получения сводных показателей и обеспечивающая соизмеримость видов услуг в различных единицах измерения, которые не суммируются;
8) схема взвешивания – совокупность весов конкретных видов услуг, определенная по всем степеням агрегации согласно стандартной классификации;
9) спецификация – описание или перечень характеристик, которые используются для идентификации отдельного вида услуг, отбираемого для регистрации цен (тарифов);
10) статистический бизнес-регистр – специальным образом организованный и систематизированный перечень правовых и статистических единиц, содержащий краткую административную и экономическую информацию обо всех единицах, включенных в регистр;
11) регистрация цен – сбор первичных статистических данных о ценах (тарифах) на товары и услуги при проведении общегосударственных статистических наблюдений;
12) выборочное наблюдение – обследование некоторой части генеральной совокупности, по которой можно судить о свойствах всей совокупности в целом.
Сноска. Пункт 6 с изменением, внесенным приказом Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики РК от 20.06.2019 № 2 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 2. Охват и система классификации

7. Для индексов тарифов на услуги почтовые и курьерские и услуги связи определяются рамки экономического, географического, отраслевого охвата и статистические единицы наблюдения.
8. Индексы тарифов на услуги почтовые и курьерские и услуги связи для юридических лиц учитывают операции по производству этих услуг, необходимых юридическим лицам для осуществления их производственной деятельности. Операции оцениваются по рыночным ценам, без учета налога на добавленную стоимость.
9. Обследуемые сегменты экономики согласно действующему Общему классификатору видов экономической деятельности (далее – ОКЭД), представлены разделами "Почтовая и курьерская деятельность" (ОКЭД – 53), включающим почтовые и курьерские услуги, такие как услуги по выемке, перевозке и доставке писем и посылок на различных условиях, и "Телекоммуникации" (ОКЭД – 61), который включает услуги телекоммуникационные и другие сопутствующие услуги, такие как передача голосовых, текстовых, звуковых и видеоданных.
Сноска. Пункт 9 - в редакции приказа и.о. Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК от 23.07.2021 № 10 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
10. Географический охват услуг почтовых, курьерских и услуг связи определяется спецификой рынка, характеризующегося сетевым характером, что не ограничивает границы потребления услуг.
Построение индексов тарифов на услуги почтовые, курьерские и услуги связи осуществляется по всем регионам республики на основе информации, получаемой от Национального оператора почты и операторов связи.
Для расчета региональных индексов тарифов на услуги почтовые и курьерские и услуги связи используется информация о региональной структуре объемов услуг для юридических лиц.
11. Классификационная система является основой для формирования выборки, определяет структуру индексов и какие виды услуг ими охватываются.
Применение стандартных статистических классификаций позволяет получить содержательные ряды данных, пригодных для использования и сопоставимых на международном уровне. Основными классификациями, используемыми для построения индексов тарифов на услуги почтовые, курьерские и услуги связи, являются:
1) для определения видов экономической деятельности и классов услуг – ОКЭД;
2) для детализации видов услуг применяется классификация услуг.
Сноска. Пункт 11 с изменением, внесенным приказом и.о. Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК от 23.07.2021 № 10 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
12. Статистическими единицами для наблюдения за изменением тарифов на услуги почтовые, курьерские и услуги связи являются хозяйствующие субъекты, осуществляющие деятельность в данных видах экономической деятельности и принимающие решения в отношении всех производственных операций – производители услуг почтовых, курьерских и услуг связи. К ним относятся организации, производящие и оказывающие услуги на основе лицензий на данные виды деятельности (далее – операторы).

Глава 3. Отбор базовых объектов

13. Преимуществами несплошного наблюдения является получение данных, характеризующих генеральную совокупность, на основании детального обследования отдельных единиц, обработка информации и формирование результатов в более короткие сроки и с наименьшими затратами ресурсов.
При несплошном наблюдении из всей изучаемой совокупности с применением научно-обоснованных методов отбирается определҰнное число единиц, предполагающих точное воспроизведение пропорций и зависимостей генеральной совокупности.
14. Генеральной совокупностью для выборки базовых объектов для наблюдения за тарифами на услуги почтовые, курьерские и услуги связи являются данные статистического бизнес-регистра.
15. При отборе используется метод основного массива, который предполагает выбор из генеральной совокупности единиц, имеющих наибольший удельный вес по определенному критерию.
Основным критерием при отборе базовых объектов для услуг почтовых, курьерских и услуг связи являются показатели "объем услуг", оказанных для юридических лиц, формируемый по данным общегосударственных статистических наблюдений об оказанных услугах почтовой и курьерской деятельности и услуг связи.
Другим критерием репрезентативности выборки является обеспечение максимально возможного охвата основных видов услуг. Операторы, оказывающие новые виды беспроводной связи, курьерской доставки, появившиеся на рынке услуг в последние годы, включаются в выборку независимо от объема оказанных услуг.
16. Выборка базовых объектов основывается на следующих принципах:
1) масштабность – включение объектов всех типов и различных форм собственности;
2) географическая репрезентативность – подбор объектов, расположенных в разных регионах наблюдения;
3) типичность – включение объектов, имеющих типичные условия работы (ассортимент услуг, технологические процессы и другое), характерные для данного вида экономической деятельности.
17. Для наблюдения за движением тарифов на услуги почтовой и курьерской связи предприятия подключаются на сплошной основе.
Базовым объектом для наблюдения за изменением тарифов на почтовые и курьерские услуги является Национальный оператор почты.
По услугам связи, оказываемым большим числом организаций, используется метод целенаправленной выборки. В базовую сеть включаются операторы, с наибольшими объемами оказания услуг связи для юридических лиц.
В целях более полного отражения ценовых тенденций в отрасли, подключаются операторы с небольшим объемом услуг, но оказывающие их на регулярной основе.
Выборка считается репрезентативной при охвате отобранными базовыми объектами более 70 % общего объема оказываемых услуг связи для юридических лиц в регионе.
18. Актуализация выборочной совокупности базовых объектов осуществляется в зависимости от структурных преобразований на рынке услуг почтовых, курьерских и услуг связи. Операторы и организации, выбывшие с рынка услуг, исключаются, а вновь созданные – подключаются к статистическому наблюдению.

Глава 4. Отбор видов услуг и услуг-представителей

19. На основе действующей стандартной классификации и данных, отражающих состояние обследуемых рынков, отбирается определенный перечень видов услуг для ценового наблюдения (далее – Перечень). В него включаются наиболее важные позиции, типичные для данного сектора услуг и всех регионов республики.
Перечень формируется Бюро национальной статистики, посредством отбора, позволяющего обследовать наиболее типичные элементы изучаемые совокупность (невероятностный (целенаправленный) отбор).
Сноска. Пункт 19 с изменением, внесенным приказом и.о. Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК от 23.07.2021 № 10 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
20. Перечень для ценового наблюдения составляется согласно следующим критериям:
1) представительность. Отобранная группа или вид услуг имеют определяющее значение для обследуемого сегмента и по возможности больший удельный вес в общей его структуре;
2) актуальность и регулярность. Услуги востребованы на рынке и доступны в течение длительного периода времени;
3) репрезентативность ценовой динамики. Движение тарифов на отобранный вид услуг не отличается от их динамики на другие, не отобранные их виды, отражает экономическую действительность ценовой ситуации на рынке.
21. В качестве информационного источника для отбора видов услуг используются данные статистических наблюдений об объемах оказанных услуг почтовых, курьерских и услуг связи для юридических лиц за предыдущий год.
Включаются наиболее распространенные, общедоступные виды услуг, составляющие основу коммуникационного комплекса республики. Для услуг почтовых и курьерских – это доставка периодической печати, пересылка писем, посылок и бандеролей, для проводной связи – телефонная связь, услуги по предоставлению доступа к Интернет, для беспроводной – услуги сотовой связи, подвижной радиотелефонной, транкинговой, и спутникой видов связи, предоставление доступа к Интернет по беспроводным сетям.
22. На основе сформированного перечня видов услуг и изучения конъюнктуры рынка отбираются конкретные услуги-представители.
Из каждого вида услуг с использованием метода основного массива выбираются их разновидности, объем реализации которых имеет преобладающий удельный вес в его структуре. В перечень репрезентативных услуг-представителей включаются услуги:
1) регулярно используемые в процессе производственной деятельности юридическими лицами;
2) имеющие неизменные качественные параметры и одну и ту же единицу измерения;
3) доступные с точки зрения сбора информации, а их ценовые изменения характерны для данной группы услуг.
Охват разновидностей услуг, оказываемых в рамках одной услуги-представителя, обеспечивается составлением на них спецификаций, которые включают технические и качественные ее характеристики. Источником для определения спецификаций является информация операторов, непосредственно оказывающих соответствующие виды услуг.
23. На региональном уровне отбираются конкретные направления (наименование населенного пункта, страны) услуг почтовых, курьерских и услуг связи, по которым отслеживаются тарифы в течение отчетного года.
24. При появлении на рынке новых видов услуг или снижения значимости отдельных видов, перечень для наблюдения за тарифами актуализируется путем их включения или исключения.
25. Регистрация тарифов на отобранные услуги-представители осуществляется ежемесячно на конкретные услуги-представители с определенными спецификациями, позволяющими идентифицировать услугу в течение отчетного периода для обеспечения их сопоставимости. Тарифы регистрируются по состоянию на 21 число месяца, в тенге без учета налога на добавленную стоимость.

Глава 5. Формирование схемы взвешивания

26. Одним из этапов построения индекса тарифов на услуги почтовые и курьерские и индекса тарифов услуги связи является формирование схемы взвешивания, позволяющей осуществлять агрегирование от низшего уровня к высшему согласно применяемой классификации.
27. Для формирования схемы взвешивания индексов тарифов используются данные об объемах оказанных услуг для юридических лиц за определенный базисный год.
28. Процесс формирования схемы взвешивания включает следующие операции:
1) определение стоимостных данных об объемах оказанных услуг и их распределение между видами, подвидами, группами, классами, включенными в наблюдение. По неохваченным классам, группам, видам услуг стоимостные данные перераспределяются по обследуемым группам, оказывающим родственные виды услуг, или пропорционально по всем составляющим, включенным в наблюдение;
2) осуществление увязки среднегодовых стоимостных данных об оказании услуг и уровня тарифов по видам услуг согласно единому временному периоду, принимаемому за базу сравнения (скорректированные стоимостные данные);
3) повторное распределение скорректированных стоимостных данных между видами, подвидами, группами, классами услуг (окончательные стоимостные данные).
29. При построении индексов тарифов требуется соблюдение условия, для того чтобы базисный период весов соответствовал базисному периоду цены. Это вызывает необходимость корректировки среднегодовой стоимости данных об объемах оказанных услуг за базисный год в цены декабря предыдущего года. Для этого используется процедура корректировки весов, состоящая из следующих последовательных операций:
1) определение поправочного коэффициента;
2) определение скорректированных весов;
3) нормализация скорректированных весов.
Для расчета поправочного коэффициента используется ряд помесячных индексов тарифов к декабрю предыдущего года. Поправочный коэффициент представляет собой частное от деления значения индекса тарифов за декабрь к декабрю предыдущего года и среднего арифметического значения индексов тарифов за весь год, по которому определяются веса:

, (1)
где
K – поправочный коэффициент;
I _t12 – индекс тарифов декабря предыдущего года к декабрю предшествовавшего ему года;

– месячные индексы тарифов года, по которому определяются веса, к декабрю предыдущего года;
1, 2, ..., 12 – месяцы базисного года.
Поправочный коэффициент рассчитывается по подвидам классификации индекса тарифов (шестизначный уровень) и применяется для каждой нижестоящей ступени агрегации – позиция в подвиде. Умножением ранее определенных объемов услуг на поправочный коэффициент рассчитываются скорректированные стоимостные данные по позициям в подвиде услуг.
Скорректированный вес по всей совокупности находится путем суммирования скорректированных весов согласно существующей агрегации. При получение сумма (вес всей совокупности) не равняется единице, стоимости нормализуются. Для этого полученный вес каждого вида услуг делится на сумму скорректированных весов по всей их совокупности.

Глава 6. Расчет индекса тарифов

30. В зависимости от степени охвата элементов выборочной совокупности производится расчет индивидуальных, и агрегированных индексов тарифов.
Индивидуальный индекс тарифов исчисляется в виде отношения тарифов, зарегистрированных в базовых объектах по отобранным для наблюдения услугам -представителям по формуле:

, (2)
где
? _{t j} – индивидуальный индекс тарифов на разновидность услуги j;
P_tj – тариф на разновидность услуги j в отчетном месяце t;
P_(t-1)j – тариф на разновидность услуги j в предыдущем месяце (t-1).
Расчет индивидуального индекса тарифов по видам услуг производится по формуле простой (невзвешенной) средней геометрической индивидуальных индексов тарифов по услугам-представителям (индекс Джевонса):

, (3)
где
I_j – индивидуальный индекс тарифов на вид услуги j;
I_1, I_2,…, I_k – индивидуальный индекс тарифов по услугам-представителям;
k – число услуг-представителей.
31. На всех последующих этапах индивидуальные индексы тарифов в соответствии с иерархической структурой классификации и с использованием соответствующих весов объединяются в индексы более высокого уровня – агрегированные индексы.
Для расчета индексов тарифов на более высоких уровнях агрегации (класс, группа, раздел, секция) используется модифицированный вариант формулы Ласпейреса, позволяющий исчислять индексы на основе последовательных наблюдений за изменением тарифов, взвешенных через постоянную схему взвешивания:

, (4)
при

где
I_L – индекс тарифов за отчетный период t относительно базисного t-1;

– индивидуальный индекс тарифов на вид услуги;
P₀Q₀ – стоимость оказанных услуг в тарифах базисного периода, принимаемая в качестве стандартных весов для агрегирования;
P_t-1Q₀ – стоимость оказанных услуг в отчетном периоде;

– произведение индивидуальных индексов тарифов по виду услуги к предыдущему периоду.
32. Построение индексов тарифов к соответствующему периоду предыдущего года (месяцу, период с нарастающим итогом) осуществляется базисным методом, предусматривающим "увязку" (сцепление) месячных индексов цен между собой для образования последовательного динамического ряда, имеющего в качестве базы зафиксированную точку отсчета или базовый период. Базовый период, выбранный в качестве точки отсчета, меняется один раз в пять лет.
Индекс тарифов к базовому периоду находится умножением индивидуального индекса тарифа отчетного месяца на индекс тарифов предыдущего месяца к базовому периоду:

, (5)
где
I_b – индекс тарифов отчетного месяца t к базовому периоду b;
I_b(t-1) – индекс тарифов предыдущего месяца t-1 к базовому периоду b;
I_t – индивидуальный индекс тарифов отчетного месяца t.
33. Расчет месячного индекса тарифов отчетного года к соответствующему месяцу предыдущего года осуществляется делением месячного индекса тарифов в базисном индексном ряду отчетного года на месячный индекс тарифов в этом же ряду предыдущего года:

, (6)
где
I_t – индекс тарифов за месяц t отчетного года g к соответствующему месяцу предыдущего года g-1;
I_tg – индекс тарифов месяца t отчетного года g в индексном ряду;
I_t(g-1) – индекс тарифов месяца t предыдущего года g-1 в индексном ряду.
34. Индексы тарифов c нарастающим итогом к соответствующему периоду предыдущего года определяются делением суммы месячных индексов тарифов базисного индексного ряда сравниваемого периода с аналогичной суммой месячных индексов тарифов в этом же ряду предыдущего года:

, (7)
где
– индекс тарифов за январь-декабрь отчетного года g к январю-декабрю предыдущего года g-1;
– индексы тарифов за январь, февраль,…, декабрь отчетного года g в индексном ряду;
– индексы тарифов за январь, февраль,…, декабрь предыдущего года g-1 в индексном ряду.
35. Индексы тарифов за квартал, к предыдущему кварталу рассчитываются как отношение суммы месячных индексов тарифов в базисном индексном ряду, определяющих отчетный квартал, к сумме месячных индексов тарифов в индексном ряду предыдущего периода:
, (8)
где
– индекс тарифов второго квартала отчетного года к первому кварталу;
– индексы тарифов за апрель, май, июнь отчетного года g индексного ряда;
– индексы тарифов за январь, февраль, март отчетного года g индексного ряда.

Пошталық, курьерлік және байланыс қызметтері тарифтерінің индекстерін құру әдістемесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі статистика комитеті төрағасының 2016 жылғы 23 тамыздағы № 170 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2016 жылы 22 қыркүйекте № 14251 болып тіркелді.

"Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының Заңының 12-бабының 5) тармақшасына және Қазақстан Республикасы Президентінің 2020 жылғы 5 қазандағы № 427 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі туралы ереженің 17-тармағының 22) тармақшасына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының м.а. 23.07.2021 № 10 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Қоса беріліп отырған Пошталық, курьерлік және байланыс қызметтері тарифтерінің индекстерін құру әдістемесі бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Баға статистикасы басқармасы Заң басқармасымен бірлесіп заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оны мерзімді баспа басылымдарында және "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жолдауды;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелген күнінен бастап күнтізбелік он күн ішінде Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жолдауды;

4) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің интернет-ресурстарында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

3. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Баға статистикасы басқармасы осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің құрылымдық бөлімшелеріне және аумақтық органдарына жұмыс бабында басшылыққа алу және пайдалану үшін жеткізсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының орынбасарына жүктелсін.

5. Осы бұйрық оның алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Төрағасы

Н. Айдапкелов

	Қазақстан Республикасы
	Ұлттық экономика министрлігі
	Статистика комитеті
	төрағасының
	2016 жылғы 23 тамыздағы
	№170 бұйрығымен бікітілген

Пошталық, курьерлік және байланыс қызметтері тарифтерінің индекстерін құру әдістемесі

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Пошталық, курьерлік және байланыс қызметтері тарифтерінің индекстерін құру әдістемесі (бұдан әрі – Әдістеме) халықаралық стандарттарға сәйкес қалыптастырылатын және "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңымен (бұдан әрі – Заң) бекітілетін статистикалық әдіснамаға жатады.

2. Әдістеме пошталық, курьерлік қызметтері және байланыс қызметтері тарифтерінің өзгерісіне жалпымемлекеттік статистикалық байқауды жүргізуді, қамту және жіктеуіш жүйесін, зерттелетін іріктемелі жиынтықтарды іріктеудің, салмақтау құрамдас бөліктерін қалыптастыру және пошталық және курьерлік қызметтері тарифтерінің индексін және байланыс қызметтері тарифтерінің индексін құрудың негізгі аспектілері мен әдістерін айқындайды.

3. Осы Әдістемені пошталық, курьерлік қызметтері және байланыс қызметтері тарифтеріне жалпымемлекеттік статистикалық байқау өткізу кезінде Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросы (бұдан әрі – Ұлттық статистика бюросы) және оның аумақтық бөлімшелері қолданады.

Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының м.а. 23.07.2021 № 10 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

4. Әдістеме Халықаралық еңбек ұйымы, Халықаралық Валюта қоры, Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы, Еуропалық қоғамдастықтың статистика бюросы, Біріккен Ұлттар Ұйымы және Дүниежүзілік Банкі (2004 жылы) шығарған "Өндірушілер бағасының индексі бойынша нұсқау: теория және тәжірибе" нұсқауының халықаралық стандарттарына сәйкес Қазақстан Республикасының экономикасы мен зерттелетін экономикалық қызмет түрінің ерекшелігін ескере отырып әзірленген.

5. Пошталық және курьерлік қызметтері тарифтерінің индекстері және байланыс қызметтері тарифтерінің индекстері заңды тұлғаларға көрсетілген пошталық және курьерлік қызметтері және байланыс қызметтері тарифтерінің уақыт ішінде өзгеруін сипаттайды.

Пошталық және курьерлік қызметтері және байланыс қызметінің тарифтер индекстері:

1) пошталық, курьерлік қызметтерінің және байланыс қызметінің нақты көлем индекстерін есептеу;

2) аталған экономикалық қызмет түрінде еңбек өнімділігін есептеу және басқа да экономикалық-талдамалық есептеулер;

3) мемлекеттік органдар және ғылыми ұйымдар жүргізетін экономикалық мониторингті, болжамдауды, салыстыруды жүзеге асыру үшін қолданылады.

6. Осы Әдістемеде Заңда, сондай-ақ "Пошта туралы" 2016 жылғы 9 сәуірдегі, "Байланыс туралы" 2004 жылғы 5 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңдарында айқындалған мәндердегі ұғымдар мен келесі терминдер және анықтамалар қолданылады:

1) агрегатталған баға (тарифтер) индексі – жекелеген шағын топ, топ немесе жалпы зерттелетін құбылыс бойынша өзгерісті сипаттайтын және жекеленген баға индекстер (тарифтер) негізінде құрастырылатын индекс;

2) базалық объект – ондағы бағаларды тіркеу және байқау үшін іріктеліп алынған, заңды тұлға;

3) бас жиынтық – сипаттамасы бағалауға жататын талдаудың барлық бірліктерінің толық тобы;

4) жеке (қарапайым) баға индексі – зерттелетін жиынтықтың (нақты тауардың, қызметтің) бір элементі бағаларының өзгерісі;

5) жіктелім – қабылданған белгілерге сәйкес ұқсастықтары мен өзгешеліктері бойынша көптеген объектілерді топқа бөлу;

6) өкіл-қызмет – топтағы қызметтің сапасы мен негізгі тұтыну қасиеттеріне әсер етпейтін және мақсаты бойынша біртекті бір-бірінен елеусіз ерекшеліктерімен айрықшаланатын, белгілі бір қызмет түрлерінің жиынтығы;

7) салмақтау – жиынтық көрсеткішті алу үшін индекстік есептеуде қолданылатын және қосылмайтын әртүрлі өлшем бірліктегі көрсетілген қызмет түрлерінің өлшемдестігін қамтамасыз ететін рәсім;

8) салмақтау схемасы – стандартты жіктемеге сәйкес, агрегаттаудың барлық сатылары бойынша анықталған нақты өнімнің, тауарлардың, қызметтердің салмақ жиынтығы;

9) сипаттама – бағаны тіркеу үшін іріктелген жеке қызметті сәйкестендіру үшін қолданылатын суреттеме немесе сипаттамалар тізімі;

10) статистикалық бизнес-тіркелім – тіркелімге енгізілген барлық өлшем бірліктер туралы қысқаша әкімшілік және экономикалық ақпаратты қамтитын құқықтық және статистикалық бірліктердің арнайы ұйымдастырылған және жүйеленген тізбесі;

11) бағаларды тіркеу – жалпымемлекеттік статистикалық байқауларды жүргізу кезінде тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге бағалар (тарифтер) туралы алғашқы статистикалық деректерді жинау;

12) іріктемелі байқау – жалпы жиынтықтың барлығының өзіндік ерекшелігін жорамалдауға мүмкіндік беретін бас жиынтықтың кейбір бөлігін зерттеу.

Ескерту. 6-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті Төрағасының 20.06.2019 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-тарау. Қамту және жіктеу жүйесі

7. Пошталық және курьерлік қызметтері және байланыс қызметтері тарифтерінің индекстерi үшiн экономикалық, географиялық, салалық қамтудың аясы және байқаудың статистикалық бiрлiктері шеңберінде анықталады.

8. Заңды тұлғаларға көрсетілген пошталық және курьерлік қызметтері және байланыс қызметтері тарифтерінің индексі заңды тұлғаларға өндірістік қызметті жүзеге асыру үшін оларға қажетті осы қызметтерді өндіру бойынша операцияларды есепке алады. Операциялар қосылған құн салығынсыз, нарықтық бағалар бойынша бағаланады.

9. Экономиканың зерттеліп отырған сегменттері Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуішіне (бұдан әрі – ЭҚЖЖ) сәйкес әртүрлі шарттарда хаттар мен сәлемдемелерді алу, тасымалдау және жеткізу бойынша қызметтер сияқты пошталық және курьерлік қызметтерді қамтитын "Пошталық және курьерлік қызмет" (ЭҚЖЖ – 53) және телекоммуникациялық және басқа да дауыстық, мәтіндік, дыбыстық және бейне деректер сияқты "Телекоммуникациялар" (ЭҚЖЖ – 61) бөлімдерімен ұсынылған.

Ескерту. 9-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының м.а. 23.07.2021 № 10 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

10. Пошталық, курьерлік қызметтері және байланыс қызметтері географиялық қамту желілік ерекшелігімен сипатталатын нарықтың ерекшелігімен айқындалады, бұл қызметтерді тұтыну шекарасын шектемейді.

Пошталық, курьерлік қызметтері және байланыс қызметтері тарифтерінің индекстерін құру Ұлттық пошта операторынан және байланыс операторларынан алынатын ақпарат негізінде республиканың барлық өңірлері бойынша жүзеге асырылады.

Пошталық, курьерлік және байланыс қызметтерi тарифтерiнің өңірлік индекстерiн есептеу үшін заңды тұлғаларға арналған қызмет көлемiнiң өңірлік құрылымы туралы ақпарат қолданылады.

11. Жіктеуіш жүйесі іріктемені қалыптастыру үшін негіз болып табылады, индекстер құрылымын және қызметтің қаңдай түрі қамтылатынын айқындайды.

Стандартты статистикалық жіктелімді қолдану пайдалану және халықаралық деңгейде салыстыруға жарамды маңызды деректер қатарын алуға мүмкіндік береді. Пошталық, курьерлік қызметтерінің және байланыс қызметтерінің тарифтер индекстерін құру үшін пайдаланылатын негізгі жіктеуіштер мыналар болып табылады:

1) экономикалық қызмет түрлерін және көрсетілетін қызмет класын анықтау үшін – ЭҚЖЖ;

2) қызметтердің түрлерін нақтылау үшін көрсетілетін қызметтердің жіктелімі қолданылады.

Ескерту. 11-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының м.а. 23.07.2021 № 10 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

12. Пошталық, курьерлік қызметтері және байланыс қызметтері тарифтерінің өзгерісін байқау үшін статистикалық бірлік осы экономикалық қызмет түрлерінде қызметін жүзеге асыратын және барлық өндірістік операцияларға қатысты шешімдер қабылдайтын шаруашылық жүргізуші субъектілер – пошталық және курьерлік қызметтерін және байланыс қызметтерін өндірушілер болып табылады. Оларға осы қызмет түрлеріне лицензия негізінде қызметті өндіретін және көрсететін ұйымдар (бұдан әрі – операторлары) кіреді.

3-тарау. Базалық объектілерді іріктеу

13. Жаппай емес байқаудың басымдылығы жекелеген бірліктерді егжей-тегжейлі зерттеу негізінде бас жиынтықты сипаттайтын деректерді алу, едәуір қысқа мерзімдерде және аз ресурстарды шығындаумен ақпаратты өңдеу және нәтижелерін қалыптастыру болып табылады.

Жаппай емес байқауда барлық зерттелетін жиынтықтан ғылыми-негізделген әдiстердi қолдана отырып бас жиынтықтың пропорцияларын және тәуелділігін нақты көрсетуді көздейтін белгілі бір бірлік саны iрiктеледi.

14. Пошталық, курьерлік қызметтері және байланыс қызметтері тарифтерін байқау үшін базалық объектілерді іріктеу үшін бас жиынтық статистикалық бизнес-тіркелім деректері болып табылады.

15. Іріктеу барысында бас жиынтықтан белгілі критерийі бойынша ең көп үлес салмағы бар бірліктерді іріктеуді көздейтін негізгі массив әдісі қолданылады.

Пошталық, курьерлік қызметтері және байланыс қызметтері үшін базалық объектілерді іріктеу кезінде негізгі критерий пошталық және курьерлік қызметтердің және байланыс қызметтерінің көрсетілген қызметтері туралы жалпымемлекеттік статистикалық байқау деректері бойынша қалыптастырылатын заңды тұлғаларға көрсетілген "көрсетілген қызметтің көлемі" көрсеткіштері болып табылады.

Ірiктеменің репрезентативті басқа критерийі негізгі қызмет түрлерін барынша қамтуды қамтамасыз ету болып табылады. Соңғы жылдары қызмет нарығында пайда болған сымсыз байланыстың, курьерлік жеткізудің жаңа түрлерін көрсететін операторлар көрсетілген қызмет көлеміне қарамастан іріктемеге қосылады.

16. Базалық объектілер іріктемесі келесі қағидаттарға негізделеді:

1) ауқымдылық – барлық типтегі және әртүрлі меншік нысанындағы объектілерді қосу;

2) географиялық репрезентативтілігі – байқаудың әртүрлі өңірлерінде орналасқан объектілерді таңдау;

3) типтілік – осы экономикалық қызмет түріне тән жұмыс шарттары (көрсетілетін қызметтердің түр-түрі, технологиялық үдерістер және басқалары) бірдей болатын объектілерді қосу;

17. Пошталық, курьерлік және байланыс қызметтер тарифтерінің қозғалысын байқау үшін кәсіпорындар жаппай негізге қосылады.

Ұлттық пошта операторы пошталық және курьерлік қызметтер тарифтерінің өзгерісін байқау үшін базалық объект болып табылады.

Көптеген ұйымдар көрсететін байланыс қызметтері бойынша мақсатқа негізделген іріктеме әдісі қолданылады. Базалық желіге заңды тұлғалар үшін көрсетілген байланыс қызметтерінің көлемі ең көп операторлар кіреді.

Салада баға үрдісін толық көрсету мақсатында көрсетілетін қызмет көлемі көп, бірақ оларда тұрақты негізде көрсететін операторлар қосылады.

Іріктеме іріктеліп алынған базалық объектілер өңірдегі заңды тұлғаларға көрсетілетін байланыс қызметінің жалпы көлемінің 70%-дан астамы қамтылған жағдайда репрезентативті болып саналады.

18. Базалық объектілердің іріктемелі жиынтығын жандандыру пошталық, курьерлік қызметтері және байланыс қызметтері нарығындағы құрылымдық өзгерістерге байланысты жүзеге асырылады. Қызмет нарығынан шығып қалған операторлар мен ұйымдар алынады, ал жаңадан құрылғандары статистикалық байқауға қосылады.

4-тарау. Қызмет түрлері мен өкіл-қызметтерді іріктеу

19. Қолданыстағы стандартты жіктеуіштің және зерттелетін нарықтардың жағдайын көрсететін деректердің негізінде бағалық байқау үшін белгілі бір қызмет түрлерінің тізбесі (бұдан әрі – Тізбе) іріктеліп алынады. Оған осы қызмет секторына және республиканың барлық өңірлеріне тән едәуір маңызды айқындамалар қосылады.

Негізделген тізбені Ұлттық статистика бюросы зерттелген жиынтықтың (ықтималсыздық (мақсатқа) іріктеу) едәуір типті элементтерін зерттеуге мүмкіндік беретін іріктеу арқылы қалыптастырады.

Ескерту. 19-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының м.а. 23.07.2021 № 10 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

20. Бағалық байқау үшін тізбе келесі критерийлерге сәйкес құрылады:

1) өкілділігі. Іріктеп алынған топ немесе қызмет түрі байқалатын сегмент үшін айқындық мәнге ие болады және оның барлық құрылымында үлес салмағы мүмкіндігінше көп;

2) өзектiлiк және жүйелiлiк. Көрсетілетін қызметтер нарықта сұранысқа ие және ұзақ мерзім ішінде қолжетімді;

3) бағалық серпінінің репрезентативтілігі. Іріктеліп алынған қызмет түрінің тарифтер қозғалысы басқалардан, олардың іріктеп алынбаған түрлерінің серпінінен ерекшеленбейді және нарықтағы бағалық жағдайдың экономикалық шынайлығын көрсетеді.

21. Қызмет түрлерін іріктеу үшін ақпараттық дереккөз ретінде заңды тұлғаларға көрсетілген пошталық, курьерлік қызметтерінің және байланыс қызметтерінің көлемі туралы статистикалық байқаулардың өткен жылғы деректері пайдаланылады.

Республиканың коммуникациялық кешенінің негізін құрайтын, кең таралған, қолжетімді қызмет түрлері қосылады. Пошталық және курьерлік қызметтер үшін – бұл мерзімді басылымдарды жеткізу, хаттарды, сәлемдемелер мен бандерольдерді жіберу, сымды байланысы үшін – телефон байланысы, Интернетке қатынау қызметтерін ұсыну бойынша қызметтер, сымсыз байланысқа – бұл ұялы байланыс қызметтері, жылжымалы радиотелефон, транкингтік және спутниктік байланыс түрлері, сымсыз желілер бойынша Интернетке қатынау қызметтерін ұсыну.

22. Қызмет түрлерінің тізбесі және нарықтың конъюнктурасын зерделеу негізінде нақты өкіл-қызметтер іріктеледі.

Негізгі массив әдісін пайдалана отырып, құрылымында өткізу көлемінің артық үлес салмағы бар қызмет түрлерінің әрқайсысынан олардың басқа түрлері таңдалады. Репрезентативті өкіл-қызметтердің тізбесіне мынадай қызметтер:

1) заңды тұлғалар өндіріс қызметі үдерісінде үнемі пайдаланатын;

2) өзгермейтін сапалық параметрлері және бірдей өлшем бірліктері бар;

3) ақпаратты жинау тұрғысынан қолжетімді, ал олардың бағалық өзгерістері осы қызмет тобына тән қызметтер қосылады.

Бір өкіл-қызмет шеңберінде көрсетілетін қызмет түрлерін қамту олардың техникалық және сапалық сипаттамаларын қамтитын ерекшеліктерін құру арқылы қамтамасыз етіледі. Қызметтің тиісті түрлерін тікелей көрсететін операторлардың ақпараты ерекшеліктерді анықтау үшін дереккөз болып табылады.

23. Өңірлер деңгейінде пошталық, курьерлік қызметтерінің және байланыс қызметтерінің (елді мекеннің, елдің атауы) есепті жыл бойы олардың тарифтері байқалатын нақты бағыттары іріктеледі.

24. Нарықта қызметтің жаңа түрлері пайда болғанда немесе жекелеген түрлерінің маңыздылығы төмендегенде тарифтерді байқауға арналған тізбе оларды қосу немесе алып тастау жолымен жандандырылады.

25. Іріктелген өкіл-қызметтердің тарифтерін тіркеу ай сайын қызметті есепті кезең ішінде олардың салыстырмалылығын қамтамасыз ету үшін сәйкестендіруге мүмкіндік беретін белгіленген ерекшеліктері бар нақты өкіл-қызметтерге жүзеге асырылады. Тарифтер айдың 21 күніндегі жағдайы бойынша теңгемен қосылған құн салығынсыз тіркеледі.

5-тарау. Салмақтау схемасын қалыптастыру

26. Пошталық және курьерлік қызметтердің тарифтері индексін және байланыс қызметтерінің тарифтері индекстерін құру кезеңдерінің бірі қолданыстағы жіктеуішке сәйкес оларды төменгі деңгейден жоғары деңгейге агрегаттауды жүзеге асыруға мүмкіндік беретін салмақтау сызбасын қалыптастыру болып табылады.

27. Тарифтер индекстерінің салмақтау сызбасын қалыптастыру үшін белгілі бір базалық жылдағы заңды тұлғалар үшін көрсетілген қызмет көлемі туралы деректер қолданылады.

28. Салмақтау сызбасын қалыптастыру үдерісі келесі операцияларды қамтиды:

1) көрсетілген қызмет көлемі туралы құндық деректерді анықтау және оларды байқауға қосылған түрлері, топтары, кластары арасында бөлу. Қамтылмаған қызмет кластары, топтары түрлері бойынша, қайта бөлінетін құндық деректер қызметінің түрлері ұқсас қызмет түрін көрсететін, тексерілетін топтар бойынша немесе байқауға қосылатын барлық құраушы бөліктері бойынша, пропорционалды түрде таратылады;

2) қызмет түрлері бойынша көрсетілген қызметтер туралы орташа жылдық құндық деректер мен тарифтер деңгейін салыстырмалы база ретінде алынған бірыңғай уақыт кезеңіне сәйкес үйлестіруді (түзетілген құндық деректер) жүзеге асыру;

3) түзетілген құндық деректерді көрсетілетін қызметтердің түрлері, ішкі түрлері, топтары, кластары арасында қайта бөлу (соңғы түзетілген құндық деректер).

29. Тарифтер индекстерін құру кезінде салмақтардың базистік кезеңі бағаның базистік кезеңіне сәйкес болуы үшін талаптарды сақтау талап етіледі. Бұл өткен жылғы желтоқсандағы бағаға базистік жылда көрсетілген қызмет көлемі туралы деректердің орташа жылдық құнын түзету қажеттілігін туындатады. Ол үшін келесі тізбекті операциялардан тұратын салмақтарды түзету рәсімі қолданылады:

1) түзету коэффициентін айқындау;

2) түзетілген салмақтарды айқындау;

3) түзетілген салмақтарды нормалау.

Түзету коэффициентін есептеу үшін индекстер тарифтерінің ай сайынғы қатары өткен жылғы желтоқсанға қолданылады. Түзету коэффициенті желтоқсандағы тарифтер индексінің мәнін өткен жылғы желтоқсанға және анықталатын салмақ бойынша жыл бойғы тарифтер индекстерінің орташа мәніне бөлуді білдіреді:

, (1)

мұндағы

K – түзету коэффициенті;

- өткен жылғы желтоқсандағы алдыңғы жылғы желтоқсанға баға тарифтерінің индексі;

- салмақ анықталатын жылдағы айлық тарифтердің индекстері өткен жылғы желтоқсанға;

1, 2,...,12 – базистік жылдың айлары.

Түзету коэффициенті тарифтердің индекстерін жіктеудің ішкі түрлері (алты мәнді деңгей) бойынша есептеледі және агрегаттаудың төмен тұрған әрбір сатысы үшін ішкі түрдегі айқындама қолданылады. Бұрын анықталған қызмет көлемін түзету коэффициентіне көбейту арқылы қызметтің ішкі түрлеріндегі айқындамалар бойынша түзетілген құндық деректер есептеледі.

Барлық жиынтық бойынша түзетілген салмақ қолданыстағы агрегаттауға сәйкес түзетілген салмақты қосындылау арқылы есептеледі. Егер алынған сома (барлық жиынтық бойынша) бірге тең болмаса, құн нормаға келтіріледі. Ол үшін көрсетілетін қызметтің әрбір түрінің алынған салмағы олардың барлық жиынтығының түзетілген салмақтарының сомасына бөлінеді.

6-тарау. Тарифтердің индексін есептеу

30. Іріктеме жиынтықтың элементтерін қамту дәрежесіне байланысты жеке және агрегатталған тарифтер индекстерін есептеу жүргізіледі.

Жеке тарифтер индексі байқау үшін іріктелген өкіл-қызметтер бойынша базалық объектілерде тіркелген тарифтерге қатынасы түрінде төмендегі формула бойынша есептеледі:

(2)

мұндағы

"j" – көрсетілетін қызметтің әр түріне тарифтердің жеке индексі;

P_tj – "t" есепті айдағы "j" көрсетілетін қызметтің әр түрінің тарифі;

P_(t-1)j– "t-1" өткен айдағы "j" көрсетілетін қызметтің әр түрінің тарифі.

Тарифтердің жеке индексін есептеу көрсетілетін қызмет түрлері бойынша орташа тарифтердің жеке индекстерінің геометриялық қарапайым формуласы (салмақталмаған) бойынша өкіл-қызметтер бойынша жүргізіледі (Джевонс индексі):

(3)

мұнда

I_j – j көрсетілетін қызмет түрі тарифтерінің жеке индексі;

I_1, I₂…I_k – өкіл-қызметтер бойынша тарифтердің жеке индексі;

k – өкіл-қызметтің саны.

31. Барлық келесі кезеңдерде тарифтердің жеке индекстері жіктелімнің иерархиялық құрылымына сәйкес және тиісті салмақтарды қолдана отырып, едәуір жоғары деңгейлі индекстерге – агрегаттық индекстерге біріктіріледі.

Агрегаттаудың едәуір жоғары деңгейлерінде (класс, топ, бөлім, секция) тарифтер индекстерін есептеу үшін тұрақты салмақтау схемасы арқылы салмақталған тарифтер өзгерісін тізбекті байқау негізінде индекстерді есептеуге мүмкіндік беретін Ласпейрес формуласының медификацияланған үлгісі қолданылады.

кезінде (4)

,

мұндағы

I_L – t есепті кезеңдегі базистік "t-1" кезеңіне қарағандағы тарифтер индексі;

– көрсетілетін қызмет түрі тарифтерінің жеке индексі;

P₀, Q₀ – агрегаттау үшін стандартты салмақ ретінде қабылданатын базистік кезең тарифтеріндегі көрсетілген қызметтің көлемі;

P_t-1Q₀ – есепті кезеңдегі көрсетілген қызметтің көлемі;

өткен кезеңге көрсетілген қызмет түрлері бойынша жеке тарифтер индекстерінің туындысы.

32. Өткен жылғы сәйкес кезеңге (үдемелі қорытындысымен айға, кезеңге) тарифтер индекстерін құру база ретінде белгіленген есептеу нүктесі немесе базистік кезеңі бар тізбекті серпінді қатар құру үшін өзара айлық баға индекстерінің арасындағы "үйлесуді" (жалғасуды) көздейтін базистік әдіспен жүзеге асырылады. Есептеу нүктесі ретінде таңдап алынған базалық кезең бес жылда бір рет ауыстырылады.

Базалық кезеңдегі тарифтер индексі есепті айдағы жеке тарифтер индексін базалық кезеңдегі өткен айдағы тарифтер индексіне көбейту арқылы табылады:

(5)

мұндағы

I_b – "t" есепті айдағы базалық "b" кезеңге тарифтер индексі;

I_b(t-1) – өткен "t-1" айдағы "b" базалық кезеңге тарифтер индексі;

I_t – "t" есепті айдағы тарифтердің жеке индексі.

33. Өткен жылғы тиісті айға есепті жылғы тарифтер индексін есептеу есепті жылғы базалық индекстік қатардағы тарифтердің айлық индексін өткен жылғы осы қатардағы тарифтердің айлық индексіне бөлу арқылы анықталады:

(6)

мұндағы

I_t – есепті "g" жылғы "t" айдағы өткен "g-1" жылғы тиісті айға тарифтер индексі;

I_tg – индекстік қатардағы "g" есепті жылғы "t" айдағы тарифтер индексі;

I_t(g-1) – индекстік қатардағы "g-1" өткен жылғы "t" айдағы тарифтер индексі.

34. Өткен жылғы тиісті кезеңге өспелi қорытындымен тарифтер индекстерi салыстырмалы кезеңдегі базистік индекстік қатардағы тарифтердің айлық индекстерінің сомасын өткен жылғы осы қатардағы сәйкес айлық баға индекстерінің сомасына бөлу арқылы анықталады:

(7)

мұндағы

– "g" есепті жылғы қаңтар-желтоқсандағы "g-1" өткен жылғы қаңтар-желтоқсанға тарифтер индексі;

– "g" индекстік қатардағы есепті жылғы қаңтар, ақпан, ..., желтоқсандағы тарифтер индексі;

– индекстік қатардағы "g-1" өткен жылғы қаңтар, ақпан, ..., желтоқсандағы тарифтер индексі.

35. Тоқсан ішінде, өткен тоқсанға тарифтер индексі базалық индекстік қатардағы есепті тоқсанды анықтайтын тарифтердің айлық индекстері сомасын өткен кезеңдегі индекстер қатарындағы тарифтердің айлық индекстерінің сомасына қатынасы ретінде анықталады:

(8)

мұндағы

– есепті жылғы екінші тоқсандағы бірінші тоқсанға тарифтер индексі;

– индекстік қатардағы g есепті жылғы сәуірдегі, мамырдағы, маусымдағы тарифтер индекстері;

– индекстік қатардағы g есепті жылғы қаңтардағы, ақпандағы, наурыздағы тарифтер индекстері.