Об утверждении Правил осуществления межбанковских платежей и (или)переводов денег по операциям с использованием платежных карточек в Республике Казахстан

Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 31 августа 2016 года № 216. Зарегистрировано в Министерстве юстиции Республики Казахстан 5 октября 2016 года № 14292.

В соответствии с подпунктом 29) части второй статьи 15 Закона Республики Казахстан "О Национальном Банке Республики Казахстан" и подпунктом 3) пункта 1 статьи 4 Закона Республики Казахстан "О платежах и платежных системах" Правление Национального Банка Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

Сноска. Преамбула - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 22.11.2021 № 98 (вводится в действие с 01.07.2022).

1. Утвердить прилагаемые Правила осуществления межбанковских платежей и (или) переводов денег по операциям с использованием платежных карточек в Республике Казахстан.

2. Признать утратившим силу постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 28 января 2016 года № 29 "Об утверждении Правил осуществления межбанковских платежей и переводов денег по операциям с использованием платежных карточек в Республике Казахстан" (зарегистрированное в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 13224, опубликованное 5 апреля 2016 года в информационно-правовой системе "Әділет" республиканского государственного предприятия на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации Министерства юстиции Республики Казахстан").

3. Департаменту платежных систем (Ашыкбеков Е.Т.) в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) совместно с Юридическим департаментом (Сарсенова Н.В.) государственную регистрацию настоящего постановления в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) направление настоящего постановления в республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации Министерства юстиции Республики Казахстан":

на официальное опубликование в информационно-правовой системе "Әділет" в течение десяти календарных дней после его государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

для включения в Государственный реестр нормативных правовых актов Республики Казахстан, Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан в течение десяти календарных дней со дня его государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

3) размещение настоящего постановления на официальном

интернет-ресурсе Национального Банка Республики Казахстан после его официального опубликования

4. Управлению по защите прав потребителей финансовых услуг и внешних коммуникаций (Терентьев А.Л.) обеспечить направление настоящего постановления на официальное опубликование в периодические печатные издания в течение десяти календарных дней после его государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

5. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на заместителя Председателя Национального Банка Республики Казахстан Пирматова Г.О.

6. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Председатель
Национального Банка	Д. Акишев

Утверждены постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 31 августа 2016 года № 216

Правила
осуществления межбанковских платежей и (или) переводов
денег по операциям с использованием платежных карточек в
Республике Казахстан

1. Настоящие Правила осуществления межбанковских платежей и (или) переводов денег по операциям с использованием платежных карточек в Республике Казахстан (далее – Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 29) части второй статьи 15 Закона Республики Казахстан "О Национальном Банке Республики Казахстан", подпунктом 3) пункта 1 статьи 4 Закона Республики Казахстан "О платежах и платежных системах" (далее – Закон о платежах и платежных системах) и определяют порядок осуществления межбанковских платежей и (или) переводов денег по операциям с использованием платежных карточек в Республике Казахстан.

Сноска. Пункт 1 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 22.11.2021 № 98 (вводится в действие с 01.07.2022).

2. В Правилах используются понятия, предусмотренные Законом о платежах и платежных системах, Правилами выпуска платежных карточек, а также требований к деятельности по обслуживанию операций с их использованием на территории Республики Казахстан, утвержденными постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 31 августа 2016 года № 205 "Об утверждении Правил выпуска платежных карточек, а также требований к деятельности по обслуживанию операций с их использованием на территории Республики Казахстан", зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 14299, а также следующие понятия:

1) межбанковские платежи и (или) переводы денег (далее – межбанковские платежи) – платежи и (или) переводы денег, осуществляемые одним участником межбанковского платежа и (или) перевода денег в пользу другого участника по операциям с использованием платежных карточек в сети обслуживания данного участника;

2) участник межбанковского платежа и (или) переводов денег (далее – участник) – банк второго уровня, филиал банка-нерезидента Республики Казахстан и (или) организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, (далее – банк), являющийся (являющаяся) эмитентом платежной карточки и (или) эквайером;

3) финансовое сообщение – платежный документ, содержащий информацию, необходимую для проведения межбанковского платежа по операции с использованием платежной карточки, и представляющий собой денежные обязательства (требования) одного участника по отношению к другому участнику;

4) чистая позиция участника – разность между суммой финансовых сообщений, выставленных участником по денежным обязательствам других участников по отношению к данному участнику, и суммой финансовых сообщений, выставленных другими участниками по денежным обязательствам данного участника по отношению к другим участникам. Если разница – отрицательное число, то участник имеет дебетовую чистую позицию, если положительное число, то кредитовую чистую позицию;

5) оператор – юридическое лицо, осуществляющее деятельность по обеспечению функционирования платежной системы или системы платежных карточек, включая функции процессинговой организации по организации межбанковских платежей, связанной с осуществлением деятельности по обеспечению осуществления маршрутизации сообщений, авторизации и клиринга межбанковских платежей (далее – клиринг) в соответствии с договором с участником;

6) канал систем платежных карточек – способ маршрутизации сообщений между участниками в соответствии договорами, заключенными с системами платежных карточек;

7) маршрутизация сообщений по операциям с использованием платежных карточек (далее – маршрутизация сообщений) – процесс определения маршрута следования и передачи сообщений по межбанковским платежам между участниками;

8) межбанковская система платежных карточек - платежная система, предназначенная для проведения межбанковских платежей и (или) переводов денег по операциям, совершенным на территории Республики Казахстан с использованием платежных карточек, выпущенных банками, путем обработки, маршрутизации сообщений и клиринга операционным центром с целью осуществления расчетов между банками;

9) операционный центр межбанковской системы платежных карточек (далее – операционный центр) – Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Казахстанский Центр межбанковских расчетов Национального Банка Республики Казахстан";

10) канал прямого межбанковского взаимодействия – информационно-технологическое соединение между двумя участниками или их процессинговыми организациями в соответствии с заключенным между ними договором об обслуживании платежей;

11) сообщение – группа информационных данных, используемая для обмена информацией между оператором либо операционным центром и участником;

12) международная система платежных карточек – система платежных карточек, обеспечивающая осуществление операций с использованием платежных карточек в рамках данной системы на территории трех и более стран, участниками которой являются банки, а оператором – юридическое лицо, созданное в соответствии с законодательством иностранного государства.

Сноска. Пункт 2 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 22.11.2021 № 98 (вводится в действие с 01.07.2022); с изменением, внесенным постановлением Правления Национального Банка РК от 24.04.2023 № 28 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

3. Осуществление межбанковских платежей состоит из следующих этапов:

1) маршрутизация сообщений и авторизация;

2) клиринг межбанковских платежей на многосторонней основе по каналам межбанковской системы платежных карточек и системы платежных карточек, либо клиринг межбанковских платежей на двусторонней основе или без его использования при наличии у двух участников канала прямого межбанковского взаимодействия;

3) перевод денег. Перевод денег осуществляется по результатам клиринга в соответствии с чистой позицией каждого участника либо путем исполнения прямых межбанковских платежей двух участников, осуществленных посредством канала прямого межбанковского взаимодействия.

4. Участник осуществляет маршрутизацию сообщений и получает авторизацию посредством использования следующих каналов:

1) канал прямого межбанковского взаимодействия;

2) канал межбанковской системы платежных карточек;

3) канал систем платежных карточек.

5. Межбанковские платежи осуществляются посредством каналов, предусмотренных пунктом 4 Правил.

6. Обмен сообщениями, а также финансовыми сообщениями при осуществлении межбанковских платежей между участниками осуществляется электронным способом.

7. Процедуры по обмену сообщениями в электронной форме и обеспечению безопасности при осуществлении межбанковских платежей устанавливаются оператором либо операционным центром и доводятся до участников в установленные договором сроки.

8. Подтверждением отправки и (или) получения сообщений служит уведомление о получении сообщений или другая информация, установленная договором, заключенным между оператором либо операционным центром и участником.

9. Канал прямого межбанковского взаимодействия используется при установлении у двух участников информационно-технологического соединения для осуществления межбанковских платежей посредством корреспондентских счетов на основании заключенного между ними договора.

10. Канал межбанковской системы платежных карточек используется для проведения межбанковских платежей по операциям, совершаемым на территории Республики Казахстан с использованием платежных карточек, выпущенных банками, на основании договора, заключенного между операционным центром и участником.

Межбанковские платежи и (или) переводы денег, совершаемые на территории Республики Казахстан с использованием платежных карточек, выпущенных банками, осуществляются через канал межбанковской системы платежных карточек в соответствии с внутренними документами операционного центра.

Межбанковские платежи и (или) переводы денег, совершенные на территории Республики Казахстан с использованием платежных карточек международных систем платежных карточек, выпущенных банками, осуществляются операционным центром, за исключением случаев недоступности (наличия сбоя в системе) операционного центра.

Сноска. Пункт 10 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 24.04.2023 № 28 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

11. Канал систем платежных карточек используется при осуществлении межбанковских платежей и (или) переводов денег в соответствии с внутренними документами системы платежных карточек и условиями договоров, заключенных между оператором системы платежных карточек и участником или операционным центром и участником.

Канал международных систем платежных карточек используется при осуществлении межбанковских платежей и (или) переводов денег по операциям, совершаемым:

1) за пределами Республики Казахстан с использованием платежных карточек международных систем платежных карточек, выпущенных банками, в соответствии с внутренними документами международных систем платежных карточек;

2) на территории Республики Казахстан с использованием платежных карточек международных систем платежных карточек, выпущенных юридическими лицами, созданными в соответствии с законодательством иностранного государства, в соответствии с внутренними документами международных систем платежных карточек;

3) в случаях недоступности (наличия сбоя в системе) операционного центра.

Допускается использование канала международных систем платежных карточек для обработки межбанковских платежей и (или) переводов денег в иностранной валюте, а также в рамках разрешения спорных ситуаций между клиентами банков по ранее проведенным платежам и (или) переводам денег с использованием платежных карточек.

Сноска. Пункт 11 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 24.04.2023 № 28 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

12. Оператор либо операционный центр обеспечивает обслуживание межбанковских платежей в соответствии с заключенным с участником договором, который содержит следующие условия:

1) права и обязанности участника, оператора либо операционного центра;

2) требования к присоединению участника к платежной системе или системе платежных карточек;

3) требования по соблюдению условий оператора либо операционного центра;

4) ответственность участника и оператора либо операционного центра за невыполнение требований договора, заключенного между ними;

5) порядок расторжения договора, заключенного между ними, и внесения в него изменений.

В договор между оператором либо операционным центром и участником допускается включение иных дополнительных условий, не противоречащих законодательству Республики Казахстан.

13. При осуществлении клиринга оператор либо операционный центр доводит чистые позиции до участника в порядке и сроки, установленные внутренними документами систем платежных карточек и договором, заключенным между оператором либо операционным центром и участником.

14. Оператор либо операционный центр передает сообщения участникам, подтверждающие обмен их финансовых сообщений по межбанковским платежам.

15. Перевод денег по результатам клиринга осуществляется оператором либо операционным центром через межбанковскую систему переводов денег либо через банки, обеспечивающие перевод денег между участниками.

16. Оператор либо операционный центр применяет систему управления рисками для обеспечения своевременного завершения перевода денег в соответствии с чистой позицией участника по результатам проведенных межбанковских платежей.

17. Оператор либо операционный центр осуществляет мониторинг за соблюдением участником требований к защите информации, определенных внутренними документами систем платежных карточек и заключенными с участником договорами.

В случае нарушения участником требований к безопасности, установленных договором, заключенным между оператором, операционным центром и участником, и внутренних документах системы платежных карточек, оператор либо операционный центр принимает необходимые экстренные меры в соответствии с договором, заключенным между оператором, операционным центром и участником вплоть до отключения участника, в случае если нарушение участником требований безопасности ставит под угрозу безопасность других участников.

Қазақстан Республикасында төлем карточкаларын пайдалана отырып жүргізілетін операциялар бойынша банкаралық төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2016 жылғы 31 тамыздағы № 216 қаулысы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2016 жылы 5 қазанда № 14292 болып тіркелді.

"Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 15-бабы екінші бөлігінің 29) тармақшасына және "Төлемдер және төлем жүйелері туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 4-бабы 1-тармағының 3) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 22.11.2021 № 98 (01.07.2022 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасында төлем карточкаларын пайдалана отырып жүргізілетін операциялар бойынша банкаралық төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру қағидалары бекітілсін.

2. "Қазақстан Республикасында төлем карточкаларын пайдалана отырып жүргізілген операциялар бойынша банкаралық төлемдер мен ақша аударымдарын жүзеге асыру қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2016 жылғы 28 қаңтардағы № 29 қаулысының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 13224 тіркелген, 2016 жылғы 5 сәуірде "Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнының "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде жарияланған) күші жойылды деп танылсын.

3. Төлем жүйелері департаменті (Ашықбеков Е.Т.) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) Заң департаментімен (Сәрсенова Н.В.) бірлесіп осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы қаулыны "Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына;

Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгенінен кейін күнтізбелік он күн ішінде "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға;

Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің мемлекеттік тізіліміне, Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізуге жіберуді;

3) осы қаулы ресми жарияланғаннан кейін оны Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің ресми интернет-ресурсына орналастыруды қамтамасыз етсін.

4. Қаржылық қызметтерді тұтынушылардың құқықтарын қорғау және сыртқы коммуникациялар басқармасы (Терентьев А.Л.) осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде мерзімді баспасөз басылымдарында ресми жариялауға жіберуді қамтамасыз етсін.

5. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Төрағасының орынбасары Ғ.О. Пірматовқа жүктелсін.

6. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Ұлттық Банк
Төрағасы	Д. Ақышев

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының 2016 жылғы 31 тамыздағы № 216 қаулысымен бекітілген

Қазақстан Республикасында төлем карточкаларын пайдалана отырып
жүргізілетін операциялар бойынша банкаралық төлемдерді және
(немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру қағидалары

1. Осы Қазақстан Республикасында төлем карточкаларын пайдалана отырып жүргізілетін операциялар бойынша банкаралық төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 15-бабы екінші бөлігінің 29) тармақшасына, "Төлемдер және төлем жүйелері туралы" Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Төлемдер және төлем жүйелері туралы заң) 4-бабы 1-тармағының 3) тармақшасына сәйкес әзірленді және Қазақстан Республикасында төлем карточкаларын пайдалана отырып жүргізілген операциялар бойынша банкаралық төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру тәртібін айқындайды.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 22.11.2021 № 98 (01.07.2022 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

2. Қағидаларда Төлемдер және төлем жүйелері туралы заңда, Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14299 болып тіркелген "Төлем карточкаларын шығару қағидаларын, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында оларды пайдалана отырып жүргізілген операцияларға қызмет көрсету бойынша қызметке қойылатын талаптарды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2016 жылғы 31 тамыздағы № 205 қаулысымен бекітілген Төлем карточкаларын шығару қағидаларында, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында оларды пайдалана отырып жүргізілген операцияларға қызмет көрсету бойынша қызметке қойылатын талаптарда көзделген ұғымдар, сондай-ақ мына ұғымдар пайдаланылады:

1) банкаралық төлемдер және (немесе) ақша аударымдары (бұдан әрі – банкаралық төлемдер) – төлем карточкаларын пайдалана отырып жүргізілген операциялар бойынша банкаралық төлемдердің және (немесе) ақша аударымдарының бір қатысушысының осы қатысушыға қызмет көрсету желісінде басқа қатысушының пайдасына жүзеге асыратын төлемдері және (немесе) ақша аударымдары;

2) банкаралық төлемге және (немесе) ақша аударымына қатысушы (бұдан әрі – қатысушы) – төлем карточкасының эмитенті және (немесе) эквайер болып табылатын екінші деңгейдегі банк, Қазақстан Республикасы бейрезидент банкінің филиалы және (немесе) банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым (бұдан әрі – банк);

3) қаржылық хабар – төлем карточкасын пайдалана отырып жасалған операция бойынша банкаралық төлем жүргізу үшін қажетті ақпараттан тұратын және бір қатысушының басқа қатысушыға қатысты ақшалай міндеттемелерін (талаптарын) білдіретін төлем құжаты;

4) қатысушының таза позициясы – басқа қатысушылардың осы қатысушыға қатысты ақшалай міндеттемелері бойынша қатысушы ұсынған қаржылық хабарлар сомасы мен басқа қатысушылар осы қатысушының басқа қатысушыларға қатысты ақшалай міндеттемелері бойынша ұсынған қаржылық хабарлар сомасы арасындағы айырма. Егер айырма – теріс сан болса, онда қатысушының дебеттік таза позициясы бар, егер оң сан болса, онда кредиттік таза позициясы бар болады;

5) оператор – қатысушымен жасалған шартқа сәйкес банкаралық төлемдерді ұйымдастыру жөніндегі процессингтік ұйымның хабарларды маршруттауды, авторландыруды және банкаралық төлемдер клирингін (бұдан әрі – клиринг) жүзеге асыруды қамтамасыз ету жөніндегі қызметті жүзеге асыруға байланысты функцияларын қоса алғанда, төлем жүйесінің немесе төлем карточкалары жүйесінің жұмыс істеуін қамтамасыз ету жөніндегі қызметті жүзеге асыратын заңды тұлға;

6) төлем карточкалары жүйелерінің арнасы – төлем карточкалары жүйелерімен жасалған шарттарға сәйкес қатысушылар арасында хабарларды маршруттау тәсілі;

7) төлем карточкаларын пайдалана отырып жүргізілген операциялар бойынша хабарларды маршруттау (бұдан әрі – хабарларды маршруттау) – банкаралық төлемдер жөніндегі хабарлардың қатысушылар арасында жүру және берілу маршрутын айқындау процесі;

8) төлем карточкаларының банкаралық жүйесі – банктер арасында есеп айырысуды жүзеге асыру мақсатында операциялық орталық төлем карточкалары бойынша хабарларды өңдеу мен маршруттау және клиринг жолымен банктер шығарған төлем карточкаларын пайдалана отырып, Қазақстан Республикасының аумағында жасалған операциялар бойынша банкаралық төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүргізуге арналған төлем жүйесі;

9) төлем карточкаларының банкаралық жүйесінің операциялық орталығы (бұдан әрі – операциялық орталық) – "Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Қазақстан банкаралық есеп айырысу орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорны;

10) тікелей банкаралық өзара іс-қимыл арнасы – екі қатысушының немесе олардың процессингтік ұйымдарының арасында жасалған төлемдерге қызмет көрсету туралы шарттарға сәйкес олардың арасындағы ақпараттық-технологиялық қосылу;

11) хабар – оператор не операциялық орталық және қатысушы арасында ақпарат алмасу үшін пайдаланылатын ақпараттық деректер тобы;

12) халықаралық төлем карточкалары жүйесі – қатысушылары банктер, ал операторы шет мемлекеттің заңнамасына сәйкес құрылған заңды тұлға болып табылатын үш және одан да көп елдің аумағында осы жүйе шеңберінде төлем карточкаларын пайдалана отырып жасалған операцияларды жүзеге асыруды қамтамасыз ететін төлем карточкаларының жүйесі.

Ескерту. 2-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 22.11.2021 № 98 (01.07.2022 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 24.04.2023 № 28 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулыларымен.

3. Банкаралық төлемдерді жүзеге асыру мына кезеңдерден:

1) хабарларды маршруттаудан және авторландырудан;

2) төлем карточкаларының банкаралық жүйесі және төлем карточкаларының жүйесі арналары бойынша көптарапты негізде банкаралық төлемдердің клирингінен не екі қатысушыда тікелей банкаралық өзара

іс-қимыл арнасы болған кезде екіжақты негіздегі банкаралық төлемдердің немесе оны пайдаланбастан жүргізілетін клирингінен;

3) ақша аударымынан тұрады. Ақша аударымы әрбір қатысушының таза позициясына сәйкес клиринг нәтижелері бойынша не екі қатысушының тікелей банкаралық өзара іс-қимыл арнасы арқылы жүзеге асырылған тікелей банкаралық төлемдерін орындау арқылы жүзеге асырылады.

4. Қатысушы хабарларды маршруттайды және авторландыруды мынадай арналарды:

1) тікелей банкаралық өзара іс-қимыл арнасын;

2) төлем карточкалары банкаралық жүйесінің арнасын;

3) төлем карточкалары жүйелерінің арнасын пайдалану арқылы алады.

5. Банкаралық төлемдер Қағидалардың 4-тармағында көзделген арналар арқылы жүзеге асырылады.

6. Қатысушылар арасында банкаралық төлемдерді жүзеге асыру кезінде хабарлармен, сондай-ақ қаржылық хабарлармен алмасу электрондық тәсілмен жүзеге асырылады.

7. Оператор не операциялық орталық банкаралық төлемдерді жүзеге асыру кезінде электрондық нысанда хабарлармен алмасу және қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі рәсімдерді белгілейді және олар шартта белгіленген мерзімде қатысушыларға жіберіледі.

8. Оператор не операциялық орталық және қатысушы арасында жасалған шартта белгіленген хабарларды немесе басқа ақпаратты алғаны туралы хабарлау хабарлар жіберілгенін және (немесе) алынғанын растау болады.

9. Тікелей банкаралық өзара іс-қимыл арнасы екі қатысушы арасында жасалған шарттың негізінде оларда корреспонденттік шоттар арқылы банкаралық төлемдерді жүзеге асыру үшін ақпараттық-технологиялық қосылу орнатылған кезде пайдаланылады.

10. Төлем карточкаларының банкаралық жүйесінің арнасы операциялық орталық пен қатысушы арасында жасалған шарт негізінде банктер шығарған төлем карточкаларын пайдалана отырып, Қазақстан Республикасының аумағында жасалатын операциялар бойынша банкаралық төлемдерді жүргізу үшін пайдаланылады.

Банктер шығарған төлем карточкаларын пайдалана отырып, Қазақстан Республикасының аумағында жасалатын банкаралық төлемдер және (немесе) ақша аударымдары операциялық орталықтың ішкі құжаттарына сәйкес төлем карточкаларының банкаралық жүйесінің арнасы арқылы жүзеге асырылады.

Банктер шығарған төлем карточкаларының халықаралық жүйелерінің төлем карточкаларын пайдалана отырып, Қазақстан Республикасының аумағында жасалған банкаралық төлемдер және (немесе) ақша аударымдарын операциялық орталық жасай алмаған (жүйеде іркілістер болған) жағдайларды қоспағанда, операциялық орталық жүзеге асырады.

Ескерту. 10-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 24.04.2023 № 28 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

11. Төлем карточкалары жүйесінің арнасы төлем карточкалары жүйесінің ішкі құжаттарына және төлем карточкалары жүйесінің операторы мен жүйенің қатысушысы немесе операциялық орталық пен жүйенің қатысушысы арасында жасалған шарттардың талаптарына сәйкес банкаралық төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру кезінде пайдаланылады.

Халықаралық төлем карточкалары жүйелерінің арнасы:

1) халықаралық төлем карточкалары жүйелерінің ішкі құжаттарына сәйкес банктер шығарған халықаралық төлем карточкалары жүйелерінің төлем карточкаларын пайдалана отырып, Қазақстан Республикасынан тысқары жерлерде;

2) халықаралық төлем карточкалары жүйелерінің ішкі құжаттарына сәйкес шет мемлекеттің заңнамасына сәйкес құрылған заңды тұлғалар шығарған халықаралық төлем карточкалары жүйелерінің төлем карточкаларын пайдалана отырып, Қазақстан Республикасының аумағында;

3) операциялық орталық жасай алмаған (жүйеде іркілістер болған) жағдайларда жасалған операциялар бойынша банкаралық төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру кезінде пайдаланылады.

Халықаралық төлем карточкалары жүйелерінің арнасын шетелдік валютада жүргізілген банкаралық төлемдер және (немесе) ақша аударымдарын өңдеу үшін және де бұрын төлем карточкаларын пайдалана жүргізілген төлемдер және (немесе) ақша аударымдары бойынша банк клиенттері арасындағы даулы жағдайларды шешу шеңберінде қолдануға жол беріледі.

Ескерту. 11-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 24.04.2023 № 28 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

12. Оператор не операциялық орталық қатысушымен жасалған шартқа сәйкес банкаралық төлемдерге қызметті көрсетуді қамтамасыз етеді, онда мына талаптар:

1) қатысушының, оператордың не операциялық орталықтың құқықтары мен міндеттері;

2) қатысушыны төлем жүйесіне немесе төлем карточкаларының жүйесіне қосуға қойылатын талаптар;

3) оператордың не операциялық орталықтың талаптарын сақтау

жөніндегі талаптар;

4) қатысушының және оператордың не операциялық орталықтың өздері арасында жасалған шарттың талаптарын орындамағаны үшін жауапкершілігі;

5) олар арасында жасалған шартты бұзу және оған өзгерістер енгізу тәртібі қамтылады.

Оператор не операциялық орталық пен қатысушы арасындағы шартқа Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін басқа да қосымша талаптарды енгізуге рұқсат беріледі.

13. Оператор не операциялық орталық клирингті жүзеге асырған кезде таза позицияларды төлем карточкалары жүйесінің ішкі құжаттарында және оператор не операциялық орталық пен қатысушы арасында жасалған шартта белгіленген тәртіпте және мерзімде қатысушыға дейін жеткізеді.

14. Оператор не операциялық орталық қатысушыларға банкаралық төлемдер бойынша олардың қаржылық хабарлары алмасқанын растайтын хабарларды береді.

15. Оператор не операциялық орталық клиринг нәтижесі бойынша ақшаны ақша аударудың банкаралық жүйесі арқылы не қатысушылар арасында ақша аударуды қамтамасыз ететін банктер арқылы аударады.

16. Оператор не операциялық орталық жүргізілген банкаралық төлемдердің нәтижесі бойынша қатысушының таза позициясына сәйкес ақша аударымын уақтылы аяқтауды қамтамасыз ету үшін тәуекелдерді басқару жүйесін пайдаланады.

17. Оператор не операциялық орталық қатысушының төлем карточкалары жүйесінің ішкі құжаттарында және қатысушымен жасалған шарттарда айқындалған ақпаратты қорғауға қойылған талаптарды сақтауына мониторинг жүргізеді.

Қатысушы оператор, операциялық орталық пен қатысушы арасында жасалған шартта және төлем карточкалары жүйесінің ішкі құжаттарында белгіленген қауіпсіздікке қойылған талаптарды бұзған жағдайда, егер қатысушының қауіпсіздік талаптарын бұзуы басқа қатысушылардың қауіпсіздігіне қауіп төндірген жағдайда, оператор не операциялық орталық оператордың, операциялық орталықтың және қатысушының арасында жасалған шартқа сәйкес қатысушыны ажыратуға дейінгі қажетті шұғыл шараларды қабылдайды.