Об утверждении Правил метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан

Приказ Министра обороны Республики Казахстан от 8 мая 2019 года № 320. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 14 мая 2019 года № 18664.

В соответствии с подпунктом 26) статьи 15 Закона Республики Казахстан от 15 июля 2010 года "Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан.

2. Управлению главнокомандующего Силами воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) направление копии настоящего приказа в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Институт законодательства и правовой информации Республики Казахстан" Министерства юстиции Республики Казахстан для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан на казахском и русском языках в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации;

3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства обороны Республики Казахстан после его первого официального опубликования;

4) направление сведений в Юридический департамент Министерства обороны Республики Казахстан об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) и 3) настоящего пункта в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на руководителей органов управления государственной авиации Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ довести до должностных лиц в части, их касающейся.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр обороны Республики Казахстан генерал-майор

Н. Ермекбаев

"СОГЛАСОВАН"
Министерство внутренних дел
Республики Казахстан
"____" _________2019 года

"СОГЛАСОВАН"
Комитет национальной безопасности
Республики Казахстан
"____" _________2019 года

Утверждены приказом Министра обороны Республики Казахстан от 8 мая 2019 года № 320

Правила метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан (далее – Правила) определяют порядок метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан (далее – государственная авиация РК).

Метеорологическое обеспечение является одним из видов боевого обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан, Национальной гвардии Республики Казахстан, Авиационной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, направленное на наиболее полное использование метеорологических условий для эффективного применения авиации и обеспечения безопасности полетов. Оно осуществляется метеорологическим подразделением (далее – метеоподразделения).

Метеорологические условия оказывают существенное влияние на взлет, посадку и полеты воздушных судов (далее - ВС), их боевое применение, состояние аэродромов, эксплуатацию авиационной техники, средств обеспечения полетов и на работу личного состава.

Сноска. Пункт 1 с изменением, внесенным приказом Министра обороны РК от 26.08.2020 № 404 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

2. Основные определения:

1) абсолютная высота – расстояние по вертикали от среднего уровня моря до уровня, точки или объекта, принятого за точку;

2) авиационная часть (обособленные структурные подразделение) – республиканское государственное учреждение, осуществляющее производство полетов ВС истребительной, бомбардировочной, штурмовой, транспортной, армейской и учебной государственной авиации Республики Казахстан, их эксплуатацию, ремонт и хранение, авиационные комендатуры, склады авиационного имущества, структурные подразделения Министерства обороны Республики Казахстан (далее – МО РК), органов внутренних дел Республики Казахстан и Авиационной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, в которые входят подразделения, эксплуатирующие беспилотные летательные аппараты, а также учебные центры по подготовке авиационного персонала, учебные центры боевой подготовки и боевого применения беспилотных летательных аппаратов;

3) руководящий летный состав авиационной части – летный состав, занимающий должности от командира авиационной эскадрильи и выше (в отдельной авиационной эскадрилье от командира звена (отряда) и выше);

4) авиационная метеорологическая станция – станция, предназначенная для проведения наблюдений и составления метеорологических сводок, подлежащих использованию в международной аэронавигации;

5) авиационная техника – комплекс авиационных технических средств (ВС, их бортовое оборудование и агрегаты, двигатели, авиационное вооружение ВС государственной авиации, авиационные средства спасения, комплексные тренажеры (летные симуляторы), комплектующие изделия, технические средства управления воздушным движением, навигации посадки и связи, а также средства наземного обеспечения общего и специального применения, предназначенных для выполнения полета, организации управления воздушным движением и наземного обеспечения полетов;

6) ураган – ветер разрушительной силы и значительной продолжительности (скорость ветра от 31 до 50 метров в секунду (далее - м/с);

7) специальное задание – полет на выполнение заданий, не предусмотренных Курсами боевой, летной, учебно-летной, специальной подготовки утверждаемые руководителями органов управления государственной авиации;

8) оперативные прогнозы погоды – прогнозы погоды, разрабатываемые на период до 6 часов на аэродромах, не осуществляющих боевое дежурство;

9) особо опасные явлениями погоды (далее - ООЯП) - считаются явления, которые по своей интенсивности, времени возникновения, продолжительности и площади распространения могут нанести или нанесли значительный ущерб авиационной технике, аэродромным сооружениям и личному составу;

10) минимум погоды – минимально допустимые значения минимума для взлета и посадки, исходя из минимума аэродрома, минимума ВС, минимума командира ВС по наибольшему из них;

11) опасные явления погоды (далее – ОЯП) – явления погоды или значения метеорологических величин, которые угрожают безопасности полетов или сохранению авиационной техники на аэродроме;

12) сборник аэронавигационной информации – выпущенная или санкционированная государством публикация, которая содержит долгосрочную аэронавигационную информацию, имеющую важное значение для аэронавигации;

13) аэростат–летательный аппарат, подъемная сила которого основана на аэростатическом или одновременно аэростатическом и аэродинамическом принципах (аэростаты подразделяются на пилотируемые, автоматические, привязные и свободные);

14) аэроузел – объединение близко расположенных районов аэродромов (вертодромов), которые имеют общие границы и организация выполнения полетов с которых требует согласования и координирования;

15) район аэроузла – часть воздушного пространства установленного размера с двумя и более близко расположенными аэродромами, для организации и выполнения полетов с которых, необходимо специальное согласование и координирование;

16) исключен приказом Министра обороны РК от 26.08.2020 № 404 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

17) район аэродрома (вертодрома) - воздушное пространство над аэродромом (вертодромом) и прилегающей к нему местностью в установленного границах горизонтальной и вертикальной плоскостях;

18) контрольная точка аэродрома (далее - КТА) - точка, определяющая географическое местоположение аэродрома;

19) донесение с борта ВС – донесение с борта ВС, находящегося в полете, которое составлено в соответствии с требованиями в отношении сообщения данных о местоположении, ходе выполнения полета и (или) метеорологических условиях;

20) воздушное судно – аппарат, поддерживаемый в атмосфере за счет его взаимодействия с воздухом, исключая взаимодействие с воздухом, отраженным от земной (водной) поверхности;

21) аэродромная климатологическая таблица – таблица, содержащая статистические данные о результатах наблюдения за одним или несколькими метеорологическими элементами на аэродроме;

22) аэродромная климатологическая сводка – краткое изложение результатов наблюдения за определенными метеорологическими элементами на аэродроме, основанное на статистических данных;

23) командир ВС – пилот (летчик), являющийся старшим в экипаже и отвечающий за выполнение и безопасность полета ВС;

24) центры управления воздушным движением - оперативные органы управления воздушным движением Вооруженных Сил Республики Казахстан (далее – ВС РК), предназначенные для планирования и координирования использования воздушного пространства Республики Казахстан, контроля над соблюдением порядка использования воздушного пространства Республики Казахстан, обеспечения безопасности полетов и регулярности воздушного движения в пределах, установленных для них районов ответственности в соответствии с Инструкцией по управлению воздушным движением утверждаемой уполномоченным органом в сфере государственной авиации в соответствии с подпунктом 29) статьи 15 Закона Республики Казахстан от 15 июля 2010 года "Об использовании воздушного пространства и деятельности авиации" (далее – Закон);

25) аэродромный метеорологический орган - служба, расположенная на аэродроме, предназначенная для метеорологического обеспечения полетов ВС;

26) воздушная трасса – контролируемое воздушное пространство (или его часть) в виде коридора;

27) внеаэродромный полет – полет, выполняемый вне границ воздушного пространства района аэродрома (аэроузла), с передачей управления другому органу управления полетами с посадкой на аэродроме взлета;

28) превышение аэродрома – превышение самой высокой точки посадочной площади;

29) программно-аппаратные комплексы – системы, предназначенные для сбора, передачи и обработки метеорологической информации;

30) аэродром назначения – аэродром, на котором посадка ВС предусмотрена планом полета или заданием на полет (аэродромы назначения подразделяются на аэродромы промежуточной и конечной посадки);

31) высотная карта – метеорологическая карта для определенной высотной поверхности или атмосферного слоя;

32) прогноз (погоды) – описание метеорологических условий, ожидаемых в определенный момент или период времени в определенной зоне или части воздушного пространства;

33) прогностическая карта – графическое изображение на карте прогноза, определенного метеорологического элемента на определенный момент или период времени для определенной поверхности или части воздушного пространства;

34) высота нижней границы облаков (далее - ВНГО) – расстояние по вертикали между земной (водной) поверхностью и нижней границей самого низкого слоя облаков;

35) аэродромы совместного базирования – аэродромы гражданской и государственной авиации, на которых базируются ВС, относящиеся к государственной, гражданской и экспериментальной авиации;

36) стихийные гидрометеорологические явления – явления, которые по интенсивности развития, продолжительности, площади распространения или моменту возникновения представляют угрозу жизни личного состава, приводят к срыву боевой задачи, а также могут наносить значительный материальный ущерб вооружению, военной технике и объектам военной инфраструктуры;

37) штормовое предупреждение – прогноз возникновения (сохранения, усиления) опасных для авиации явлений погоды;

38) штормовое оповещение – сообщение об опасных для авиации явлениях погоды на аэродроме (в районе аэродрома), в пункте наблюдения (в поле зрения);

39) необорудованная взлетно-посадочная полоса (далее – ВПП) – предназначенная для ВС, выполняющего визуальный заход на посадку;

40) местность равнинная – местность с относительными превышениями рельефа до 200 метр (далее – м) в радиусе 25 километр (далее – км);

41) боевое воздушное судно – ВС, предназначенное для выполнения боевой задачи;

42) осадки – атмосферное явление, связанно с присутствием в атмосфере воды в жидком или твердом состоянии, выпадающее из облаков или осаждающееся из воздуха на земную поверхность (дождь, снег, морось, град);

43) метеорологический искусственный спутник Земли (далее МИСЗ) - спутник, проводящий метеорологические наблюдения и передающий результаты этих наблюдений на Землю;

44) зона приземления – участок взлетно-посадочной полосы за ее порогом, предназначенный для первого касания взлетно-посадочной полосы приземляющимися самолетами;

45) подвижная метеорологическая станция (далее – ПМС) – станция, предназначенная для выполнения метеорологических (гидрометеорологических) измерений, ветрового зондирования атмосферы, приема, передачи, обработки, отображения и доведения информации о фактической погоде, метеорологических и гидрологических прогнозах, прогнозах явлений погоды и отдельных параметров в интересах гидрометеорологического обеспечения оперативно-тактических действий войск в полевых условиях;

46) инженерно-технический состав – авиационный персонал, имеющий специальную подготовку и занимающие должности, связанные с обслуживанием, эксплуатацией, хранением и ремонтом авиационной техники;

47) инцидент – любое событие, кроме авиационного происшествия, связанное с использованием ВС, которое влияет или могло бы повлиять на безопасность эксплуатации;

48) дежурный метеоспециалист – должностное лицо, специалист метеорологического обеспечения полетов (авиационный персонал) имеющий специальную подготовку и занимающий должность, связанные с обеспечением полетов воздушных судов, эксплуатацией, обслуживанием и проведением регламентных работ на технических средствах метеорологического подразделения и осуществляющий дежурство в метеоподразделении;

49) шквал – резкое усиление скорости ветра (до 30 м/с) в течение короткого времени на ограниченной территории, сопровождающееся изменениями направления ветра;

50) климат – статистический режим атмосферных условий, присущий данной местности в зависимости от ее географического положения;

51) климатическое описание (справка) – информация, предназначенная для изучения местных особенностей климата;

52) консультация – обсуждение с метеоспециалистом или другим специалистом фактических и (или) ожидаемых метеорологических условий, связанных с выполнением полета (обсуждение включает ответы на вопросы);

53) видимость (дальность видимости) – максимальное расстояние, с которого видны и опознаются объекты;

54) видимость горизонтальная – максимальное расстояние, с которого видны и опознаются объекты днем и световые ориентиры ночью в горизонтальном направлении у земли;

55) правила визуальных полетов – правила, при которых соблюдаются установленные интервалы между ВС и другими материальными объектами в воздухе путем визуального наблюдения пилотом за воздушной обстановкой;

56) сложные метеорологические условия (далее СМУ) – условия, при которых полет полностью или частично выполняется по приборам (при отсутствии видимости земли или естественного горизонта) или визуально под облаками в условиях, определенных правилами производства полетов государственной авиации РК;

57) смерч – мощный вихрь под грозовым облаком с приблизительно вертикальной осью вращения (скорость ветра достигает 51 - 100 м/с);

58) простые метеорологические условия (далее – ПМУ) – условия, при которых весь полет может выполняться визуально;

59) безопасная высота – минимально допустимая высота полета, гарантирующая ВС от столкновения с земной (водной) поверхностью или препятствиями на ней;

60) посадка – замедленное движение ВС с высоты начала выравнивания (начала торможения при вертикальной посадке) до момента касания земной, водной или иной поверхности и окончания пробега (дросселирования двигателя после приземления при вертикальной посадке);

61) минимум аэродрома для посадки – минимально допустимые значения видимости на ВПП и высоты нижней границы облаков или высоты принятия решения, при которых разрешается выполнять посадку на ВС данной категории на данном аэродроме;

62) минимум ВС для посадки – минимально допустимые значения видимости на ВПП и высоты нижней границы облаков или высоты принятия решения, позволяющие безопасно выполнять посадку на ВС данного типа;

63) минимум командира ВС для посадки – минимально допустимые значения посадочной видимости и высоты нижней границы облаков или высоты принятия решения, при которых командиру ВС разрешается выполнять посадку на ВС данного типа;

64) запасной аэродром – аэродром, куда может следовать ВС в том случае, если невозможно или нецелесообразно следовать до аэродрома намеченной посадки или производить на нем посадку.

Запасной аэродром при взлете – аэродром, на котором ВС сможет произвести посадку, если в этом возникает необходимость вскоре после взлета и не представляется возможным использовать аэродром вылета.

Запасной аэродром на маршруте – аэродром, на котором ВС сможет произвести посадку в том случае, если во время полета по маршруту оказалось, что необходимо уйти на запасной аэродром.

Запасной аэродром пункта назначения – аэродром, на котором сможет произвести посадку ВС в том случае, если невозможно или нецелесообразно производить посадку на аэродроме намеченной посадки;

65) краткосрочные прогнозы погоды – прогнозы погоды, срок действия которых составляет до 36 часов от момента начала их действия;

66) метеоподразделение государственной авиации – метеоподразделение (отделение, группа, служба, центр), непосредственно выполняющее комплекс работ в области метеорологических наблюдений, сбора, обработки, анализа и доведения параметров соответствующей метеорологической обстановки до обеспечиваемых, органов управления, войск и вышестоящего подразделения гидрометеорологического обеспечения;

67) метеорологическая информация – сведения, сообщения о фактической и прогнозируемой погоде, поступающие от метеоподразделения, экипажей ВС и органов обслуживания воздушного движения (управления полетами);

68) метеорологические наблюдения – инструментальные измерения и визуальные наблюдения за состоянием отдельных компонентов природной среды в целях оценки и прогноза метеорологических и климатических характеристик (параметров);

69) оборудование для производства метеорологических наблюдений (далее – метеорологическое оборудование) – средства измерений, технические средства и комплексы, предназначенные для получения, доведения и регистрации метеорологических величин (параметров);

70) метеорологический бюллетень – текст, включающий метеорологическую информацию под соответствующим заголовком;

71) метеорологическое оборудование – это технические средства, предназначенные для измерения метеорологических величин, необходимых для обеспечения безопасности взлета и посадки ВС;

72) нормы снабжения метеорологическим оборудованием (нормы снабжения) – количество и номенклатура гидрометеорологического оборудования, установленные к выдаче в мирное или военное время органам управления и войскам;

73) метеорологическая обстановка – совокупность метеорологических данных (метеорологических элементов, характеристик и явлений) о состоянии атмосферы за определенный отрезок времени, оказывающих влияние на применение государственной авиации в воздушном пространстве и на земной поверхности;

74) дежурный инженер-синоптик метеоподразделения – специалист, имеющий соответствующее образование, обеспечивающий безопасность полетов в метеорологическом отношении, допущенный приказом командира части к метеорологическому обеспечению полетов в соответствующих метеорологических условиях, с применением средств наземного обеспечения общего и специального применения (технических средств метеорологического подразделения);

75) видимость метеорологическая - горизонтальная видимость, определяемая метеоподразделением с помощью технических средств или визуально по ориентирам видимости;

76) метеорологическое обеспечение – комплекс мероприятий, направленных на организацию метеорологических наблюдений, сбор, обработку, анализ и доведение до органов управления, соединений, воинских частей (учебных частей и учреждений, военных учебных заведений и частей резерва) государственной авиации информации о состоянии окружающей природной среды;

77) метеорологическая сводка – сообщение о результатах наблюдений за метеорологическими условиями, относящимися к определенному времени и месту;

78) обледенение – отложение льда на различных частях ВС (слабое – при отложении льда на передней кромке крыла до 0,5 миллиметров в минуту (далее - мм/мин), умеренное – от 0,5 до 1 мм/мин, сильное – более 1 мм/мин);

79) гроза – атмосферное явление, при котором внутри облаков или между облаками и земной поверхностью, возникают электрические разряды – молний сопровождаемые громом;

80) фактическая погода – совокупность значений метеорологических элементов и явлений в данный момент времени;

81) инструктаж - устная консультация по фактическим и/или ожидаемым метеорологическим условиям;

82) октант – восьмая часть небесного свода;

83) орография – описание различных элементов рельефа (хребтов, возвышенностей, котловин и тому подобное) и их классификация по внешним признакам вне зависимости от происхождения;

84) относительная высота – расстояние по вертикали от указанного исходного уровня до уровня, точки или объекта, принятого за точку;

85) стандартная изобарическая поверхность – изобарическая поверхность, используемая во всемирном масштабе для графического представления и анализа атмосферных условий;

86) стартовое время – период времени, в течение которого экипажу ВС допускается выполнять полет;

87) горный аэродром – аэродром, расположенный на местности с пересеченным рельефом и относительными превышениями 500 м и более в радиусе 25 км от контрольной точки аэродрома, а также аэродром, расположенный на высоте 1000 м и более над уровнем моря;

88) горная местность – местность с пересеченным рельефом и относительными превышениями 500 м и более в радиусе 25 км, а также местность с превышением над уровнем моря 2000 м и более; давление на аэродроме – атмосферное давление на уровне рабочего порога ВПП;

89) тропический циклон - общий термин для обозначения не фронтального циклона синоптического масштаба, зарождающегося в океане тропической или субтропической зоны с выраженной конвективной и развитой циклонической циркуляцией приземного ветра;

90) видимость вертикальная – максимальное расстояние от поверхности земли до уровня, с которого вертикально вниз видны объекты на земной поверхности;

91) турбулентность – движение воздуха, при котором воздушные частицы совершают неустановившееся беспорядочное перемещение по сложным траекториям. В атмосфере турбулентное движение обычно характеризуется наличием вихрей различных размеров, перемещающихся с различной скоростью в общем (среднем) воздушном потоке. Вихревой характер движения воздуха обуславливает наличие в турбулентной зоне знакопеременных пульсаций скорости ветра, в том числе пульсаций вертикальной составляющей ветра, оказывающих существенное влияние на полет ВС;

92) долгосрочные прогнозы погоды – прогнозы погоды, срок действия которых составляет более 36 часов от момента начала их действия;

93) ВПП – определенный прямоугольный участок сухопутного аэродрома, подготовленный для посадки и взлета ВС;

94) летный состав – летчики, штурманы, курсанты (слушатели) летных военных учебных заведений и другие должностные лица, имеющие соответствующие военно-учетные специальности, годные по заключению врачебно-летной комиссии к летной работе и выполняющие обязанности в полете в составе экипажа ВС;

95) летное поле – часть аэродрома, на которой расположены одна или несколько летных полос, рулежные дорожки, перроны и площадки специального назначения;

96) летная смена – период времени, определенный плановой таблицей полетов, в течение которого выполняются полеты;

97) старший летной смены – должностное лицо, из числа руководящего летного состава авиационной части, назначаемое на летную смену для организации, проведения и контроля полетов;

98) продолжительность летной смены – время, отсчитываемое с момента начала взлета первого и до момента окончания посадки последнего ВС в соответствии с плановой таблицей полетов;

99) руководство полетами – действия группы руководства полетами и расчетов пунктов управления, привлекаемых на полеты, направленные на обеспечение полноты, своевременности и безопасности выполнения экипажами ВС полетных заданий;

100) группа руководства полетами (далее – ГРП) – группа лиц, назначаемая командиром авиационной части (руководителем органа управления государственной авиации, управления командующего Военно-воздушными силами) на период проведения полетов для руководства (управления, контроля) полетами в зонах своей ответственности, из должностных лиц авиационной части (органа управления государственной авиации, управления командующего Военно-воздушными силами);

101) плановая таблица полетов – документ установленного образца, в котором графически и текстуально изложены (отображены) решение командира на проведение полетов и задания экипажам, участвующим в них;

102) видимость на взлетно-посадочной полосе (далее - ВПП) – максимальное расстояние, в пределах которого пилот ВС, находящегося на осевой линии ВПП, может видеть маркировку ее покрытия или световые ориентиры. За видимость на ВПП ночью принимается видимость световых ориентиров;

103) перелет – полет, выполняемый с посадкой на другом аэродроме (площадке);

104) видимость полетная – видимость из кабины ВС в полете;

105) взлет – ускоренное движение ВС с момента сдрагивания (момента отделения от поверхности при вертикальном взлете) до отделения от земной (водной) или искусственной поверхности и набора высоты 10 м (высоты влияния экрана поверхности при вертикальном взлете);

106) минимум аэродрома для взлета – минимально допустимые значения видимости на ВПП и, при необходимости, высоты нижней границы облаков, при которых разрешается выполнять взлет на ВС данной категории на данном аэродроме;

107) минимум ВС для взлета – минимально допустимые значения видимости на ВПП и высоты нижней границы облаков, позволяющие безопасно производить взлет на ВС данного типа;

108) метеорологические условия полетов – совокупность метеорологических величин и явлений, наблюдаемых в районе или на маршруте полета, оказывающих влияние на выполнение полетного задания. В зависимости от степени сложности метеорологические условия подразделяются на простые и сложные;

109) облако, значимое для полетов – облако с нижней границей ниже высоты 1500 м (5000 футов) или ниже наибольшей минимальной высоты в секторе в зависимости от того, что больше, или кучево-дождевое облако или башенкообразное кучевое облако на любой высоте;

110) минимум командира ВС для взлета – минимально допустимые значения видимости на ВПП и, при необходимости, высоты нижней границы облаков, при которых командиру ВС разрешается выполнять взлет ВС данного типа;

111) эшелон полета – поверхность постоянного атмосферного давления, отнесенная к установленной величине давления 1013,2 гектопаскаля (далее – гПа) и отстоящая от других таких поверхностей на величину установленных интервалов давления.

Барометрический высотомер, градуированный в соответствии со стандартной атмосферой:

при установке на QNH будет показывать абсолютную высоту;

при установке на QFE будет показывать относительную высоту над опорной точкой QFE;

при установке на давление 1013,2 гПа используется для указания эшелонов полета;

Термины "относительная высота" и "абсолютная высота", означают приборные, а не геометрические относительные и абсолютные высоты;

112) болтанка – беспорядочные перемещения ВС, возникающие при полете в условиях турбулентности атмосферы:

болтанка умеренная – умеренное изменение положения и (или) абсолютной высоты ВС, но по-прежнему обеспечивающее надежное управление, где показания акселерометра составляют 0,5 ÷ 1,0g в центре тяжести ВС, а при взлете и посадке, умеренная болтанка при +0,3 ÷ 0,4g;

болтанка сильная – резкое изменение положения и (или) абсолютной высоты ВС, где в течение коротких периодов ВС не реагирует на управление, с характерными изменениями воздушной скорости, с показаниями акселерометра, превышающими 1.0g в центре тяжести ВС, а при взлете и посадке, с приращениями перегрузки больше + 0,4g; 14);

113) прогноз ориентировочный – прогноз, составленный по аэросиноптическим материалам при отсутствии исходной метеорологической информации;

114) высота принятия решения – высота, установленная для точного захода на посадку, на которой должен быть начат маневр ухода на второй круг в случае, если до достижения этой высоты командиром ВС не был установлен необходимый визуальный контакт с ориентирами для продолжения захода на посадку или положение ВС в пространстве, или параметры его движения не обеспечивают безопасности посадки;

115) информация AIRMET – выпускаемая органом метеорологического слежения информация о фактическом или ожидаемом возникновении определенных явлений погоды по маршруту полета, которые могут повлиять на безопасность полетов на малых высотах, и которые не были включены в прогноз, составленный для полетов на малых высотах в соответствующем районе полетной информации;

116) радиовещательная передача ATIS (сокращенная аббревиатура на английском языке ATIS) – регулярная радиовещательная передача, предназначенная для оперативного обеспечения экипажей ВС в районе аэродрома необходимой метеорологической и полетной информацией;

117) информация ОРМЕТ – данные наблюдений и прогнозы, используемые для обеспечения полетов ВС;

118) давление на аэродроме QFE – атмосферное давление в миллиметрах ртутного столба (далее – мм рт. ст.) или гПа на уровне порога ВПП;

119) давление QNH – атмосферное давление в гПа, приведенное к среднему уровню моря для стандартной атмосферы;

120) метеорологическая информация SIGMET – выпускаемая органом метеорологическим слежения информация о фактическом или ожидаемом возникновении определенных явлений погоды по маршруту полета и других явлений в атмосфере, которые могут повлиять на безопасность полетов ВС;

121) линия передачи данных VOLMET (D-VOLMET). Предоставление текущих регулярных метеорологических сводок по аэродрому (METAR) и специальных метеорологических сводок по аэродрому (SPECI), прогнозов по аэродрому (TAF), информации SIGMET, специальных донесений с борта и, при наличии, сообщений AIRMET по линии передачи данных;

122) метеорологическая информация VOLMET-для ВС, находящихся в полете;

123) радиовещательная передача VOLMET. Предоставление в соответствующих случаях текущих сводок METAR, SPECI, прогнозов TAF и информации SIGMET посредством непрерывной и повторяющейся речевой радиопередачи.

Сноска. Пункт 2 с изменениями, внесенными приказом Министра обороны РК от 26.08.2020 № 404 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

3. Настоящие Правила включает в себя:

1) организацию метеорологического обеспечения полетов государственной авиации РК;

2) организацию метеорологической информации и порядок ведения документаций в метеоподразделениях;

3) производства метеорологических наблюдений и сводок;

4) производства и передачи наблюдений и донесений с бортов воздушных судов;

5) производства авиационных прогнозов погоды;

6) производства штормовых предупреждений и оповещений об опасных, особо опасных явлениях погоды;

7) порядок эксплуатации технических средств метеорологического подразделения;

8) производства и предоставление авиационной климатологической характеристики.

Глава 2. Организация метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан

Параграф 1. Порядок организации метеорологического обеспечения

4. Организацию метеорологического обеспечения государственной авиации осуществляет уполномоченный орган в сфере государственной авиации в РК.

5. Метеорологический центр Главного командного пункта Сил воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан (далее - метеоцентр) подчиняется начальнику главного командного пункта Сил воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан и (далее – СВО ВС РК) осуществляет организацию и контроль полетов ВС государственной авиации.

6. Метеоцентр предоставляет для руководителей органов государственной авиации, центров УВД, метеоподразделениям и другим органам, связанным с осуществлением или обеспечением полетов, метеорологическую информацию, необходимую для содействия безопасному, регулярному и эффективному выполнению полетов.

7. Метеоподразделение представляет собой совокупность взаимодействующих штатных метеоподразделений, входящих в состав объединений, соединений и воинских частей ВС РК, предназначенных для осуществления метеорологического обеспечения полетов государственной авиации.

8. В метеорологическом центре и в метеоподразделениях воинских частей, для сбора и передачи метеорологической информации используют наряду со штатными техническими средствами проводные и радиоканалы войск связи ВС РК. При этом обеспечивается скрытность данных о каналах связи.

9. Метеоподразделение, осуществляющее метеорологическое обеспечение полетов государственной авиации на конкретном аэродроме руководствуется должностными инструкциями, разработанными в соответствии с типовой инструкцией дежурного расчета по метеорологическому обеспечению полетов на аэродроме, утвержденными начальником штаба части (лицом, курирующим данное направление).

Сноска. Пункт 9 - в редакции приказа Министра обороны РК от 26.08.2020 № 404 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

10. Метеорологическое обеспечение полетов государственной авиации на аэродроме организуется начальником штаба части (лицом, курирующим данное направление). Работу метеоподразделения осуществляют соответствующие начальники метеоподразделения с учетом задач, решаемых воинскими частями.

Сноска. Пункт 10 - в редакции приказа Министра обороны РК от 26.08.2020 № 404 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

11. Метеорологическое обеспечение безопасности полетов государственной авиации РК осуществляется штатными метеоподразделениями на всех этапах подготовки и проведения полетов.

Метеорологическое обеспечение полетов включает:

1) производство визуальных наблюдений за погодой и измерений с помощью технических средств значений метеорологических элементов;

2) сбор, передачу, обработку, картографирование и анализ аэросиноптической информации в установленном объеме;

3) разработку авиационных прогнозов погоды, авиационно-климатических справок и описаний районов базирования и полетов;

4) организацию и осуществление штормового оповещения и предупреждения об ОЯП;

5) обеспечение командования, штаба, группы руководства полетов, расчетов командного пункта (далее – КП), центров УВД и летного состава всеми видами метеорологической информации, необходимой для планирования, принятия решения на полеты и их проведение;

6) разработку предложений по организации радиолокационной разведки погоды (далее – РРП), воздушной разведки погоды (далее – ВРП) и доразведки погоды (далее – ДРП), по использованию и учету метеорологической обстановки для успешного выполнения полетов и обеспечения их безопасности;

7) обеспечение расчетов КП и центров УВД данными о предполагаемом времени и траекториях перемещения радиозондов, аэростатов;

8) подготовку данных для оценки радиационной и химической обстановки;

9) проведение занятий по авиационной метеорологии с летным составом и лицами группы руководства полетов.

12. Вся необходимая метеорологическая информация, предоставляемая метеоподразделением при обеспечении полетов, соответствует полетным требованиям в отношении времени и высоты полета, географической протяженности маршрута, относится к определенному моменту или периоду времени и является достаточной для обеспечения полетов на аэродроме и до аэродрома намеченной посадки. В ней содержатся данные об ожидаемых метеорологических условиях на участке маршрута между аэродромом намеченной посадки и запасными аэродромами.

13. Предоставляемая метеорологическая информация для обеспечения полетов содержит последние данные и включает следующие сведения:

1) прогнозы погоды;

2) фактическую погоду;

3) метеорологические явления;

4) метеорологические условия на запасных аэродромах;

5) ветра и температуры на высотах;

6) геопотенциальной абсолютной высоты эшелонов полета;

7) высоты тропопаузы в единицах эшелона полета и температуры тропопаузы;

8) направления и скорости максимального ветра и его высоты в единицах эшелона полета;

9) кучево-дождевых облаков, обледенения и турбулентности.

На аэродромах совместного базирования:

сообщения METAR TAF для аэродромов совместного базирования при вылете и посадки ВС;

прогнозы для взлета;

консультативную метеорологическую информацию о тропических циклонах, относящуюся ко всему маршруту;

прогнозы для полетов на малых высотах, сплошной облачности на обширном пространстве с высотой нижней границы менее 300м;

предупреждения по аэродрому вылета (для местного аэродрома);

донесения ВРП и ДРП;

информацию РРП данные метеорологического радиолокатора (далее - МРЛ);

изображения, полученные с МИСЗ.

14. Метеоцентр, организующий предоставление метеорологического обеспечения полетов, координирует с метеорологическими полномочными органами других государств меры, направленные на получение от них необходимой метеорологической информации и (или) прогнозов погоды.

15. При метеорологическом обеспечении экипажей, вылетающих ВС прогноз ожидаемой метеорологической обстановки докладывается на основании суточных планов работы авиации, а отдельных вылетов, не указанного в плане по дополнительным заявкам, не позднее 1 часа до планируемого времени вылета.

Заявка содержит следующие сведения:

1) планируемое время вылета;

2) планируемое время прибытия на аэродром назначения;

3) маршрут полета и планируемое время прибытия на промежуточный аэродром и время вылета с него;

4) запасные аэродромы;

5) эшелон и высоту полета;

6) тип полета (по правилам полетов по приборам, по правилам визуальных полетов).

Параграф 2. Порядок обеспечения полетов метеорологическим подразделением

16. К метеоподразделениям, непосредственно участвующим в метеорологическом обеспечении государственной авиации, относятся:

1) метеоцентр;

2) метеорологический отдел;

3) метеорологическая служба;

4) метеорологическое отделение;

5) метеорологическая группа.

Сноска. Пункт 16 - в редакции приказа Министра обороны РК от 26.08.2020 № 404 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

17. Метеоцентр выполняет следующие функции:

1) оперативно-прогностическую, методическую и информационную работу и организует взаимодействие с метеоподразделениями государственной авиации РК и других государств;

2) обеспечение командования штабов, расчетов КП и центров УВД всеми видами метеорологической информации по районам базирования и полетов;

3) оказание помощи метеоподразделениям воинских частей в анализе, оценке и прогнозировании метеорологической обстановки.

18. Метеоцентр на всех этапах подготовки и проведения полетов:

1) представляет сводки погоды, прогнозы и предупреждения по аэродромам и маршрутам (районам) полетов, получаемые от других метеорологических органов;

2) разрабатывает прогнозы погоды и штормовые предупреждения на аэродромах СВО ВС РК;

3) изучает планы полетов государственной авиации;

4) предоставляет в метеоподразделения воинских частей, аэросиноптические консультации, прогнозы погоды, штормовые оповещения и предупреждения, данные о фактической погоде, результаты ВРП и РРП и другие сведения, необходимые для обеспечения полетов и их безопасности;

5) контролирует соответствие фактического и ожидаемого состояния погоды на аэродромах условиям, предусмотренным для выполнения плановых полетных заданий (в том числе ВРП) и уровню подготовки летного состава;

6) осуществляет выбор маршрутов ВРП;

7) осуществляет своевременные и качественные метеорологические наблюдения на аэродромах в том числе с помощью радиолокационной станции (далее - РЛС);

8) контролирует своевременность доклада командованию и руководителю полетами (далее – РП) на аэродромах прогнозов погоды, штормовых оповещений и предупреждений полученных от метеоцентра.

19. Метеоподразделение осуществляют прием:

1) метеорологических и аэрологических сводок, карт погоды;

2) сведений о фактической и ожидаемой метеорологической обстановке на аэродромах;

3) оповещений и предупреждений об ОЯП;

4) спутниковой метеорологической информации;

5) данных ВРП и РРП.

20. Метеоподразделение в соответствии с установленным для них объемом работы составляют (принимают), обрабатывают и анализируют:

1) синоптические карты;

2) аэрологические карты;

3) кольцевые карты погоды;

4) микрокольцевые карты погоды (карт фактической погоды аэродромов);

5) прогностические карты;

6) аэрологические диаграммы;

7) вертикальные разрезы погоды по маршруту и районам полетов;

8) данные ВРП и РРП;

9) снимки МИСЗ;

10) данные о среднем ветре;

11) расчетные карты среднего ветра;

12) расчетные карты об ОЯП;

13) карты линий токов (карта максимальных ветров).

21. Метеоцентр проводит работу по изучению и обобщению авиационно-климатических особенностей районов базирования и полетов. В метеоподразделениях авиационно-климатические описания разрабатываются для района аэродрома.

22. С целью изучения специалистами метеорологических подразделений физико-географических особенностей районов базирования и полетов, летно-метеорологических условий в различные сезоны года и при различной синоптической обстановке, периодически организуются облеты специалистами метеоподразделения района базирования.

23. Метеоподразделения осуществляют работу по проверке, уточнению с учетом местных особенностей и внедрению в практику новых методов (способов) прогнозирования погоды, метеорологического обеспечения полетов.

24. Метеорологическая служба воинской части выполняет следующие функции, связанные с производством полетов в районе аэродрома:

1) качество метеорологического обеспечения полетов ВС;

2) качество наблюдений за метеорологическими элементами и явлениями погоды и своевременность передачи этих сведений на диспетчерские пункты, лицам ГРП, метеоцентр;

3) правильность оформления выдаваемой экипажам ВС метеорологической документации и информации;

4) четкое ведение оперативной и учетной документации;

5) правильность оформления и своевременность подачи метеорологических телеграмм на узлы связи;

6) исправное техническое состояние метеорологических приборов, установок;

7) составляют и получают прогнозы местных метеорологических условий;

8) проводят постоянные наблюдения за метеорологическими условиями в районе аэродромов, для которых они составляют прогнозы;

9) проводят консультации и предоставляют полетную документацию летному составу, при производстве полетов;

10) обеспечивают дополнительной и прочей метеорологической информацией;

11) производят показ имеющейся метеорологической информации;

12) обмениваются метеорологической информацией с другими метеорологическими службами и отделениями;

13) составляют прогнозы погоды и предупреждения по аэродрому, маршрутам и районам полетов и по аэродромам с входящим в зону его ответственности;

14) следят за метеорологическими условиями, влияющими на выполнение полетов;

15) проводят разборы по неоправдавшимся прогнозам;

16) осуществляют эксплуатацию метеорологических приборов и оборудования.

25. Метеоподразделения осуществляют передачу:

1) результатов метеорологических, аэрологических наблюдений;

2) данных ВРП и РРП;

3) прогнозов метеорологической обстановки, аэросиноптических консультаций;

4) штормовых оповещений и предупреждений;

5) исключен приказом Министра обороны РК от 26.08.2020 № 404 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

При выполнении своих функций метеоподразделение использует всю необходимую метеорологическую информацию, прогнозы ветра, температуры и влажности воздуха на высотах, направления, скорости и высоты максимального ветра, высоты и температуры тропопаузы, а также прогнозы ОЯП, получаемую от метеоцентра, а также альтернативные источники метеорологической информации из локальной сети интернет.

Официальными данными о фактической и прогностической погоде на аэродроме, на основании которых принимаются решения на вылет, взлет и посадку ВС, являются данные, представленные метеорологической службой, отделением.

Сноска. Пункт 25 с изменением, внесенным приказом Министра обороны РК от 26.08.2020 № 404 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

26. Метеоподразделения государственной авиации обеспечивают:

1) командование, РП, расчетов КП и центров УВД, летный состав воинских частей всеми видами метеорологической информации, необходимой для планирования, организации, выполнения полетов и руководства ими, а также для проведения мероприятий по планам оперативной и боевой подготовки;

2) организацию работы метеоподразделения и непосредственное осуществление метеорологического обеспечения в интересах безопасности полетов ВС;

3) разработку и внедрение в практику работы метеоподразделения наиболее надежных и совершенных методов прогнозирования метеорологической обстановки, форм и способов метеорологического обеспечения;

4) совершенствование системы сбора, анализа, распространения и отображения метеорологической информации;

5) своевременное предупреждение войск о времени возникновения и степени интенсивности, ОЯП;

6) контроль над эксплуатацией технических средств метеорологической службы, содержание их в исправном состоянии;

7) участие в разработке и создании новых видов ТСМ, а также внедрение их в практику работы метеорологических подразделений;

8) сбор авиационной климатологической информации по району аэродрома и составляют аэродромные климатологические таблицы и климатические описания аэродрома;

9) изучение и обобщение авиационно-климатических, местных особенностей районов базирования и полетов и их влияния на выполнение задач;

10) проведение занятий по авиационной метеорологии с командованием и летным составом воинских частей, а также с расчетами КП и центров УВД;

11) занятия и технические учебы согласно утвержденным планам при подготовке к весенне-летнему и осеннее - зимнему периодам;

12) постоянное совершенствование и повышение уровня подготовки метеорологических специалистов всех степеней.

13) воспитание у личного состава высоких профессиональных морально - психологических качеств и чувства личной ответственности за точное выполнение требований по метеорологическому обеспечению безопасности полетов;

14) поддержание у личного состава метеорологических подразделений высокого уровня специальной и технической подготовки, а также постоянной готовности к выполнению задач по метеорологическому обеспечению полетов;

15) применение передовых научных достижений в анализе, прогнозе метеорологической обстановки и глубоким изучением авиационно-климатических особенностей районов базирования и полетов;

16) знание тактико-технических данных состоящей на вооружении авиационной техники, беспилотных летательных аппаратов (далее - БПЛА) и задач оперативной (боевой) и летной подготовки воинских частей;

17) постоянное совершенствование форм и способов метеорологического обеспечения полетов;

18) эффективное использование технических средств в работе метеоподразделения;

19) изучение, обобщение и внедрение передового опыта в практику работы метеоподразделения;

20) систематическое совершенствование специальных знаний и навыков личным составом метеоподразделения;

21) постоянное взаимодействие с дежурными расчетами КП, центров УВД метеоподразделениями государственной авиации и с метеорологическим органом гражданской авиации.

Сноска. Пункт 26 с изменением, внесенным приказом Министра обороны РК от 26.08.2020 № 404 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

27. Метеорологические специалисты, (далее – метеоспециалисты) ответственные за обеспечение полетов, должны проходить повышение квалификации на специализированных курсах не реже одного раза в три года. Метеоспециалисты на аэродромах совместного базирования по согласованию с метеорологическим органом гражданской авиации проходят практические стажировки по обработке и анализу аэросиноптического материала не реже одного раза в год.

28. Метеоподразделение выполняет установленный объем работ. Объем работы по специальной подготовке метеоподразделения ежегодно определяется начальником метеослужбы органа управления государственной авиации перед началом учебного года с учетом его численности, характера выполняемых задач, особенностей базирования и утверждается начальником штаба органа управления государственной авиации.

29. Начальники метеоподразделения органов управления государственной авиации, в ведении которых находятся подразделения государственной авиации, организуют метеорологическое обеспечение боевого дежурства, полетов в соответствии с требованиями настоящих Правил.

30. При совместном базировании на одном аэродроме двух и более воинских частей государственной авиации их метеоподразделения оперативно объединяются в одно метеоподразделение, с изданием приказа старшего авиационного начальника аэродрома. Начальником объединенного метеоподразделения назначается начальник метеоподразделения той части, командир которой является старшим авиационным начальником аэродрома.

Сбор, анализ и обмен метеорологической информацией должны выполняться в объеме, необходимом для обеспечения полетов воинских частей. Дежурный инженер-синоптик объединенного метеоподразделения докладывает о фактическом и ожидаемом состоянии погоды командованию и летному составу, обеспечиваемых воинских частей.

Для непосредственного метеорологического обеспечения полетов на командно-диспетчерском пункте (далее – КДП) выделяется инженер-синоптик, (начальник метеоподразделения) той воинской части, которая производит полеты.

Доклад метеорологической обстановки летному составу, несущему боевое дежурство, осуществляется дежурным инженер-синоптиком метеорологического подразделения той части, которая несет боевое дежурство.

31. При базировании на одном аэродроме (в одном аэропорту) метеоподразделение государственной авиации и республиканского государственного предприятия (далее – РГП) "Казаэронавигации" организуется оперативное взаимодействие по вопросам производства единых метеорологических, аэрологических и радиолокационных наблюдений, сбора и взаимного обмена данными о фактической погоде, ВРП и РРП, штормовыми оповещениями и предупреждениями, аэросиноптическими материалами и консультациями о характере развития атмосферных процессов и прогнозами погоды, эксплуатации и ремонта технических средств, совместного использования средств связи для получении метеорологической информации.

Непосредственное метеорологическое обеспечение полетов ВС осуществляется метеоподразделением по их ведомственной принадлежности.

Метеоподразделение указанных ведомств, следует размещать в непосредственной близости друг от друга. В иных случаях между ними должны быть установлены прямые речевые каналы.

32. Метеоспециалисты, начальники метеослужбы органа управления государственной авиации для несения дежурства, нарядов и выполнения работ, не связанных с метеорологическим обеспечением, не допускаются.

Параграф 3. Порядок допуска метеоспециалистов к обеспечению полетов

33. Допуск метеоспециалистов к метеорологическому обеспечению полетов оформляется приказом командира воинской части после сдачи ими зачетов по знанию требований документов, регламентирующих безопасность полетов в метеорологическом отношении определенных курсом специальной подготовки, с указанием метеорологических условий, при которых они могут осуществлять это обеспечение.

34. После прибытия метеоспециалистов к новому месту службы начальник метеоподразделения планирует и организует изучение и практическое освоение им полного объема знаний навыков, необходимых для качественного выполнения служебных обязанностей по метеорологическому обеспечению полетов и их безопасности.

35. В плане ввода в строй метеоспециалистов следует указать вопросы, необходимые для изучения и практического освоения и время, отводимое для выполнения каждого пункта плана. Общая продолжительность периода ввода в строй от одного до трех месяцев.

36. Прибывшим метеоспециалистам организуется изучение основных характеристик ВС и боевой техники состоящей на вооружении воинской части:

1) минимальные значения высоты нижней границы облаков и дальности видимости, максимальные значения попутной, боковой и встречной составляющих ветра, при которых разрешается взлет и посадка;

2) крейсерскую и максимальную скорости полета;

3) максимальную дальность, радиус и продолжительность полета;

4) практический потолок вертикальную скорость при наборе высоты и снижении;

5) противообледенительные устройства, устройства от атмосферного электричества;

6) минимумы погоды ВС;

7) какие метеорологические условия делают невозможным выполнение каждого конкретного упражнения или отдельные метеорологические параметры затрудняют выполнения упражнения и как изменяется эффективность боевого применения в зависимости от метеорологических условий.

37. Одной из составляющих ввода в строй метеоспециалиста является:

1) изучение особенности района базирования и полетов;

2) физико-географические особенности района (рельеф, гидрографию почвы, растительный покров);

3) влияние местных условий на формирование погоды, особенно ОЯП;

4) изучение методов прогнозов ОЯП для авиации, дающее в данном районе наибольшую оправдываемость метеорологических явлений;

5) оснащенность района метеорологическими данными наземных наблюдений;

6) изучение температурно-ветровых зондировании с радиолокационными данными.

38. После выполнения всего комплекса подготовки начальник метеоподразделения принимает у вводимого в строй метеоспециалиста зачет по знанию требований руководящих документов, регламентирующих безопасность полетов в метеорологическом отношении. Оценивает приобретенные им практические навыки и определяет готовность к выполнению служебных обязанностей, метеорологических условиях в которых следует допустить метеоспециалиста к самостоятельному метеорологическому обеспечению полетов. Выводы по зачету начальник метеоподразделения докладывает командиру части, для оформления приказа допуска метеоспециалиста к метеорологическому обеспечению полетов.

Параграф 4. Особенности метеорологического обеспечения маршрутных полетов

39. Метеорологическое обеспечение маршрутных полетов на всех этапах осуществляется метеоцентром и метеоподразделениями воинских частей в соответствии с планами работы авиации полетов.

40. При обеспечении полетов на больших высотах и в стратосфере метеоспециалисты анализируют и определяют:

высоту и направление струйного течения, скорость ветра в зоне его оси;

высота тропопаузы и температура на ее нижней границе;

положительные отклонения температуры воздуха от стандартных значений (10°С и более);

зоны (слои) ожидаемой турбулентности атмосферы, вызывающей болтанку ВС.

41. Специалисты метеоцентра при обеспечении маршрутных полетов, кроме работ, предусмотренных в настоящих Правилах:

1) изучают планы маршрутных полетов, рубежи возврата ВС и рубежи принятия решения на посадку ВС на запасные аэродромы;

2) осуществляют сбор и анализ необходимой метеорологической информации по маршрутам полетов, аэродромам взлета, посадки и запасным аэродромам;

3) разрабатывают прогнозы погоды по маршрутам полетов и аэродромам посадки, с объективным докладом командованию органа управления государственной авиации, должностным лицам КП и центров УВД и записывают в рабочий журнал время доклада;

4) докладывают командованию органа управления государственной авиации предложения о проведении ВРП и РРП;

5) передают в метеоподразделения (на аэродромы вылета) данные о фактической метеорологической обстановке, прогнозы погоды по маршрутам полетов, оказывают им помощь в сборе метеорологической информации;

6) организовывают и осуществляют взаимный обмен метеорологической информацией с метеоподразделениями, принимающими участие в обеспечении полетов;

7) обеспечивают расчеты КП и центров УВД, данными о погоде на маршруте и на запасных аэродромах для передачи экипажам ВС, пролетающих через зоны их ответственности;

8) контролируют соответствие фактической (ожидаемой) погоды метеорологическим условиям, установленным для выполнения данного полета.

42. В случае, когда фактическая или ожидаемая погода не соответствует установленным условиям для выполнения данного полета по маршруту, старший – офицер метеорологического центра (начальник смены – старший инженер-синоптик) рекомендует должностным лицам КП и центров УВД об изменении времени вылета, а для ВС, находящихся в воздухе об изменении маршрута полета, возвращении на аэродром вылета или о посадке на запасной аэродром.

43. Специалисты метеоподразделения при обеспечении маршрутных полетов кроме работ, предусмотренных в настоящих Правилах:

1) изучают планы маршрутных полетов и метеорологические условия, необходимые для их выполнения, рубежи возврата ВС и рубежи принятия решения на посадку ВС на запасные аэродромы;

2) осуществляют сбор необходимой дополнительной метеорологической информации по маршруту полетов;

3) запрашивают ежечасную фактическую погоду и прогноз погоды по аэродромам посадки и запасным аэродромам. Фактическая погода запрашивается на период, начинающийся за 2 часа до вылета и оканчивающийся через 1 час после расчетного срока посадки, прогноз погоды по запасным аэродромам - на весь период перелета, а по аэродромам посадки - на период продолжительностью 2 часа (1 час до расчетного времени посадки и 1 час после него);

4) анализируют метеорологическую обстановку, разрабатывают прогнозы погоды по маршрутам полетов и согласовывают их с метеоцентром;

5) докладывают метеорологическую обстановку по маршрутам полетов, на запасных аэродромах и аэродромах посадки командиру воинской части и летному составу, участвующему в полетах;

6) составляют и вручают старшим групп и командирам одиночных экипажей ВС бюллетени погоды не ранее чем за 1 час и не позднее, чем за 30 минут до вылета.

44. Анализируют в период полетов состояние погоды и ее изменение на маршрутах. О всех фактических или ожидаемых изменениях метеорологических условий докладывают командованию части и в метеоцентр.

45. Прогноз погоды, разработанный дежурным инженером-синоптиком (младшим метеоспециалистом) аэродрома вылета согласованный с метеоцентром на маршрутный полет записывается в бюллетень погоды формы АВ – 12.

46. При перелетах в сложных метеорологических условиях, при установленном минимуме погоды прогнозы погоды по маршрутам и в пунктах посадки разрабатываются старшим – офицером метеорологического центра (начальником смены – старшим инженером-синоптиком) с последующим доведением их до метеоподразделений воинских частей.

47. При вылете в пункт, где нет метеоподразделения, и в случаях, когда прогноз погоды аэродрома (пункта) посадки, несмотря на принятые меры, не получен, прогноз погоды для этого аэродрома (пункта) разрабатывается дежурным инженером-синоптиком метеоподразделения аэродрома крайнего вылета и согласовывается со старшим – офицером метеорологического центра (начальником смены – старшим инженером-синоптиком).

Параграф 5. Порядок метеорологического обеспечения учебно – тренировочных полетов

48. Метеорологическое обеспечение учебно – тренировочных полетов организуется начальником штаба воинской части (лицом, курирующим данное направление).

Сноска. Пункт 48 - в редакции приказа Министра обороны РК от 26.08.2020 № 404 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

49. Начальник штаба части (лицо, курирующее данное направление):

1) осуществляет постоянное руководство метеоподразделением;

2) ставит метеоподразделению задачи по метеорологическому обеспечению полетов, контролирует их выполнение и оценивает его работу;

3) обеспечивает метеоподразделение помещениями для организации их круглосуточной работы;

4) выделяет места для размещения и установки технических средств метеорологической службы;

5) определяет каналы и средства связи для оперативного сбора и распространения метеорологической информации;

6) планирует выделение необходимых линий для подключения метеорологических приборов дистанционного измерения;

7) организовывает обеспечение основным и резервным электропитанием работу технических средств и средств связи метеоподразделения;

8) планирует использование для метеорологического обеспечения имеющихся средства электронной вычислительной техники и автоматизированных систем управления;

9) выделяет транспортные средства для перебазирования метеоподразделения и организации их работы в полевых условиях;

10) организовывает ПМС, МРЛ, автономных пунктов приема спутниковой информации и других технических средств, предназначенных для производства метеорологических и аэрологических наблюдений.

Сноска. Пункт 49 с изменением, внесенным приказом Министра обороны РК от 26.08.2020 № 404 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

50. Руководящий летный состав органов управления и руководящий летный состав воинских частей государственной авиации при организации и проведении полетов:

1) анализирует и всесторонне оценивает метеорологическую обстановку по аэросиноптическим материалам и данные ВРП и РРП;

2) учитывает фактическую и ожидаемую погоду на аэродромах базирования и других аэродромах аэроузла, запасных аэродромах, полигонах и на маршрутах полетов;

3) организовывает и проводит ВРП и РРП;

4) следит за изменениями погоды и ее соответствием уровню подготовки экипажей и выполняемым полетным заданиям;

5) планирует и выполняет мероприятия, направленные на предотвращение АП;

6) направляет при угрозе возникновения ОЯП ВС, находящиеся в полете на запасные аэродромы с благоприятными метеорологическими условиями.

51. Начальники связи и радиотехнического обеспечения (далее – РТО) органов управления, начальники служб связи и РТО воинских частей:

1) обеспечивают метеоподразделения необходимым количеством линий проводной связью;

2) линией для приема и передачи данных с выходом в локальную, (глобальную) сеть интернет;

3) подключения автоматизированных систем (комплексов) приема метеорологических данных.

52. Метеорологическое обеспечение учебно-тренировочных полетов осуществляется метеоцентром и метеоподразделением воинской части в соответствии с планом работы авиации.

53. Начальник метеоподразделения (дежурный инженер-синоптик) в период предварительной подготовки к полетам:

1) изучает поставленные на полеты задачи, районы (маршруты), продолжительность и профиль полетов, запасные аэродромы, минимумы экипажей, планируемых на полеты, а также условия погоды, при которых могут выполняться полеты;

2) изучает рубежи возврата ВС с маршрутов и рубежи принятия решения для посадки ВС на запасных аэродромах в случае ухудшения погоды;

3) устанавливает при необходимости дополнительный объем работы метеоподразделению и ставит задачи личному составу на период подготовки и проведения полетов;)

4) анализирует метеорологическую обстановку и разрабатывает прогноз погоды на период полетов;

5) получает консультацию в метеоцентре об ожидаемом развитии атмосферных процессов;

6) докладывает в установленные сроки командиру части и летному составу согласованный с метеоцентром прогноз погоды на период полетов и меры безопасности;

7) в тех случаях, когда ожидается перемещение в район аэродрома (полигона) ухудшение погодных условий с ОЯП следует предложить командиру части РП запланировать ведение ВРП барражирования в угрожаемом направлении, при невозможности ведения такой разведки предложить выслать ПМС со средствами радиосвязи в район ожидания ОЯП;

8) подготавливает для командира части контрольные вопросы летному составу о действиях при непреднамеренном попадании в метеоусловия, к полетам в которых он не подготовлен.

54. Начальник метеоподразделения (дежурный инженер-синоптик) в период предполетной подготовки до вылета разведчика погоды:

1) анализирует метеорологические условия, в районе аэродрома, на запасных аэродромах и по маршрутам полетов;

2) осуществляет необходимые расчеты для прогнозирования ОЯП;

3) не позднее, чем за 1 час разрабатывает прогнозы погоды и предложения по мерам безопасности полетов на период ВРП и на период полетов, согласовывает их с начальником смены – старшим инженером-синоптиком метеоцентра;

4) анализирует данные РРП, полученные от лиц ГРП, радиотехнических подразделений и расчета метеорологического локатора. РРП производится независимо от фактического состояния погоды и выполняется за 1 час и 20 – 25 минут, для определения зон с ОЯП и их тенденции к развитию и перемещению;

5) за 20-25 минут уточняет ВНГО и горизонтальную видимость во всех точках аэродрома, где они измеряются;

6) докладывает в метеоцентр о фактическом состоянии погоды, результаты измерений высоты нижней и верхней границ облаков и видимости, данные РРП, согласовывает прогноз погоды на период разведки, а также соответствие фактической погоды условиям, необходимым для выполнения полета на ВРП;

7) докладывает командиру части, РП и экипажу самолета-разведчика погоды фактическую и ожидаемую на период ВРП и полетов метеорологическую обстановку, в районе аэродрома, на запасных аэродромах по маршруту разведки погоды и полетов, данные РРП, измерений высоты нижней границы облаков и горизонтальной видимости, а также предложения по выбору маршрута и профиля полета на ВРП с учетом фактических условий погоды, ожидаемого их изменения и мер безопасности полета;

8) выписывает и вручает бюллетень погоды РП и экипажу самолета разведчика погоды на время разведки погоды;

9) уточняет сроки (рубежи), способы и порядок передачи экипажем-разведчиком погоды данных ВРП.

55. Если к моменту доклада начальник метеоподразделения (дежурного инженер-синоптика) не располагает всеми необходимыми данными о метеорологической обстановке, то он докладывает об этом командиру, организующему полеты и РП и принимает меры к их получению.

Во время ВРП инженер-синоптик:

1) находясь на КДП, стартовом командном пункте (далее – СКП), анализирует донесения экипажа-разведчика погоды и передает их в метеоцентр;

2) собирает и анализирует данные о погоде на своем и запасных аэродромах;

3) при необходимости докладывает РП предложения по изменению профиля и маршрута разведки погоды;

4) при полетах в сложных метеорологических условиях и при минимуме погоды анализирует замеры высоты нижней границы облаков и видимости во всех точках аэродрома, где установлены приборы, и в случае их резкого отличия от данных, полученных от экипажа-разведчика погоды, докладывает об этом РП и в метеоцентр;

5) после посадки самолета-разведчика погоды:

присутствует при докладе экипажа-разведчика погоды командиру и РП результатов разведки погоды, уточняет прогноз погоды на период полетов с учетом результатов разведки погоды, другой поступившей метеорологической информации и согласовывает его со старшим – офицером метеорологического центра (начальником смены – старшим инженером-синоптиком);

докладывает командованию и летному составу на предполетных указаниях фактическую и ожидаемую метеорологическую обстановку на период полетов, по району аэродрома, маршрутам полетов (полигону) и запасным аэродромам;

оформляет бюллетень погоды и вручает их РП, командирам одиночных экипажей и старшим групп при маршрутных полетах;

докладывает в метеоцентр прогнозы погоды, записанные в бюллетени погоды.

56. Доклад начальника метеоподразделения (дежурного инженер-синоптика) на предполетных указаниях краткий и имеет такую последовательность:

1) аэросиноптическая обстановка, обусловливающая погоду;

2) данные о фактическом состоянии погоды у земли и на высотах (на маршрутах, полигонах) полетов, на своем и запасных аэродромах (аэродромах посадки), с учетом данных, ВРП и РРП, данные об инструментальных измерениях высоты нижней границы облаков и горизонтальной видимости;

3) ожидаемые на период полетов условия погоды в районе (на маршрутах, полигонах) полетов, на своем и запасных аэродромах (аэродромах посадки), а при неустойчивой погоде, кроме того, наиболее вероятные отклонения метеорологических условий от предусмотренных прогнозом;

4) районы (направления), откуда может произойти ухудшение погоды;

5) предложения по мерам безопасности полетов по метеорологическим условиям;

6) в докладе должны указываться:

количество и форма облачности, высота их нижней и верхней границ и расслоенность;

горизонтальная видимость у земли;

видимость на посадке и в полете (по данным экипажа-разведчика погоды);

явления погоды;

направление и скорость ветра у земли и на высотах полетов;

атмосферное давление на уровне ВПП и температура воздуха у поверхности земли;

метеорологическая обстановка по маршруту (району) полетов и в пункте посадки;

7) бюллетень погоды вручается не ранее чем за 1 час и не позднее, чем за 30 минут до начала полетов:

РП при аэродромных и маршрутных полетах;

командирам одиночных экипажей ВС и старшим групп ВС при полетах по маршруту;

командиру экипажа ВС разведчика погоды - при выполнении ВРП;

РП или дежурному по приему и выпуску самолетов (далее – ДПВС) при немедленном вылете авиационной технике (отдельных экипажей ВС).

57. Бюллетень погоды оформляется в двух экземплярах. Первый экземпляр вручается под расписку в соответствии с требованиями настоящих Правил, второй - хранится в метеоподразделении, нумерация бюллетеня возобновляется после 25 числа ежемесячно.

58. Начальник метеоподразделения (дежурный инженер-синоптик) в период полетов тщательно анализирует воздушную и метеорологическую обстановку в районе полетов, а также минимумы погоды летного состава, участвующего в полетах, и метеорологические условия, при которых могут производиться запланированные учебно-тренировочные полеты.

59. Начальник метеоподразделения (дежурный инженер-синоптик) в период полетов:

1) осуществляет непосредственное метеорологическое обеспечение полетов, находясь на КДП (СКП);

2) производит проверку работы технических средств и метеорологических приборов перед полетами, осуществляет непрерывный сбор данных о фактической погоде на аэродромах посадки, запасных аэродромах, в районе и на маршрутах полетов, анализирует их состояние и изменение;

3) систематически уточняет метеорологические условия посадки самолетов на своем аэродроме по данным наземных измерений на КДП (СКП), ближнем приводном радиомаркерном пункте (далее – БПРМ) и дальнем приводном радиомаркерном пункте (далее – ДПРМ), по донесениям экипажей, в случае резкого различия между значениями высоты нижней границы облаков и видимости, измеренных инструментально и определенных экипажами самолетов - докладывает РП и в метеоцентр;

4) ежечасно, а при полетах в сложных метеорологических условиях, при минимуме погоды и неустойчивой, резко меняющейся метеорологической обстановке - через 30 минут (а при необходимости через 15 минут), докладывает РП данные о фактической погоде на запасных аэродромах и по району полетов. После анализа докладывает о возможных изменениях в метеорологической обстановке, а также предложения по ДРП;

5) докладывает РП, немедленно, при получении штормовых оповещений и предупреждений, поступивших из метеоцентра и метеорологических органов других ведомств;

6) обобщает и докладывает РП данные о ВРП и РРП.

60. При полетах записываются данные о фактической погоде на аэродроме к моменту вручения бюллетеня, а по запасным аэродромам с давностью не более 1 часа. При перелетах ВС в бюллетень записываются данные о фактической погоде на аэродромах вылета, посадки и запасных аэродромах с давностью не более 1 часа 30 минут, а при международных полетах - не более 2 часов.

В сведениях бюллетеня погоды указываются:

1) количество и форма облаков, их расслоенность, высота нижней и верхней границ каждого слоя;

2) явления погоды;

3) горизонтальная видимость у земли;

4) посадочная и полетная видимость (при наличии данных ВРП);

5) направление и скорость ветра у земли;

6) температура воздуха у земли;

7) атмосферное давление на уровне ВПП аэродрома вылета, а при полетах на малых и предельно малых высотах, кроме того, минимальное, приведенное к уровню моря атмосферное давление на маршруте полета и барическая тенденция;

8) направление и скорость ветра на высотах полета по данным зондирования атмосферы за последний срок;

9) степень закрытия гор, сопок, перевалов и искусственных сооружений облаками, туманом, осадками и другими явлениями погоды;

10) высота тропопаузы;

11) высота струйного течения, направление и скорость ветра на его оси;

12) отклонение температуры воздуха от стандартных значений (при полетах на больших высотах и в стратосфере).

61. При перенесении срока начала полетов более чем на 1 час начальник метеоподразделения (дежурный инженер-синоптик) докладывает командиру части (старшему летной смены) и РП предложения по проведению повторной разведки погоды, уточняет прогноз погоды, составляет и вручает РП и командиру экипажа ВС (старшему группы) новый бюллетень погоды. Содержание вновь разработанного прогноза погоды согласовывается со старшим – офицером метеорологического центра (начальником смены – старшим инженер-синоптиком).

62. При полетах в условиях минимума погоды РП докладываются результаты инструментальных измерений высоты нижней границы облаков и горизонтальной видимости во всех точках аэродрома, где они измеряются, через 30 минут (а при необходимости через 15 минут), а также уточненный прогноз высоты нижней границы облаков и видимости на ближайший час.

63. Краткое содержание всех докладов командиру части, РП и другим должностным лицам начальник метеоподразделения (дежурный инженер-синоптик) фиксирует в стартовом журнале с указанием времени доклада.

64. В случае авиационных происшествий (далее – АП) и инцидента начальник метеоподразделения (дежурный инженер-синоптик) фиксирует в стартовом журнале фактические метеорологические условия по району полетов, на аэродроме и месте АП и действовать в соответствии с методическими рекомендациями по расследованию АП и инцидентов государственной авиации.

65. В случае, когда анализ атмосферных процессов показывает, что последующий ход элементов и явлений погоды будет отличаться от предусмотренных прогнозов на период полетов, начальник метеоподразделения (дежурный инженер-синоптик) разрабатывает уточненный прогноз погоды, согласовывает его с метеоцентром, выписывает и вручает РП новый бюллетень погоды.

Если нет оснований для уточнения прогноза, записанного в бюллетень погоды, то через каждые 3 часа начальник метеоподразделения (дежурный инженер-синоптик) докладывает РП о подтверждении прогноза погоды на последующие 3 часа и делает соответствующую запись в стартовом журнале.

66. При угрозе возникновения ОЯП и достижении критических значений метеорологических элементов, предельных расстояний до зон с ОЯП в соответствии с таблицей критических значений на своем аэродроме, аэродромах посадки, полигонах (площадках приземления), в районе аэродрома начальник метеоподразделения (дежурный инженер-синоптик) выписывает штормовое предупреждение и действует в соответствии с требованиями настоящих Правил.

67. После окончания полетов РП оценивает прогноз погоды на полеты и качество метеорологического обеспечения полетов. Качество обеспечения оценивается по пяти балльной системе.

Оценка прогноза погоды на полеты и качество метеорологического обеспечения полетов записывается РП стартовом журнале. О полученной оценке и отмеченных недостатках начальник метеоподразделения (дежурный инженер-синоптик) докладывает в метеоцентр.

68. Полеты в условиях минимума погоды обеспечиваются начальником метеоподразделения или с разрешения командира части, наиболее опытными инженер - синоптиками с использованием штатных сил и средств.

69. Для наблюдений за погодой и получения информации о высоте нижней границы облаков и видимости в направлении, откуда ожидается ухудшение погоды и на расстояние, обеспечивающее своевременность принятия решения на полеты, может высылаться и развертываться ПМС. Средства связи для передачи данных о погоде определяются командиром, организующим полеты. Позиции ПМС выбираются в зависимости от типа синоптического процесса и скорости перемещения воздушной массы. Схема позиций утверждается командиром части и содержит маршруты движения и время, необходимое для движения по маршруту и развертывания.

Параграф 6. Порядок метеорологическое обеспечение при десантировании

70. Метеоподразделение при обеспечении десантирования:

1) разрабатывает и докладывает командованию и летному составу части прогноз погоды на период проведения десантирования;

2) непосредственно перед десантированием, но не позднее, чем за 30 минут до его начала, подготавливает и докладывает руководителю десантирования данные о фактическом ветре от земли до высоты выброски десанта (груза) через каждые 100 м, а также о среднем ветре в слое десантирования и в слое 0 - 100 м. Если из-за наличия облаков не представляется возможным определить фактический ветер в слое десантирования, то для определения среднего ветра в этом слое дополнительно используются данные, полученные от экипажа - разведчика погоды;

3) организовывает непрерывное наблюдение за погодой в районе десантирования, обращая особое внимание на изменение скорости и направления ветра и высоты нижней, а при необходимости и верхней границы облаков;

4) докладывает обо всех изменениях погоды руководителю десантирования;

5) направляет метеоспециалиста (при прыжках вне аэродрома) с необходимыми приборами и инструментами для измерения направления и скорости ветра на период проведения парашютных прыжков;

6) вручает руководителю десантирования бланк штормового предупреждения (АВ-4);

7) скорость ветра у земли более 6 м/с, при выполнении парашютных прыжков и более 12 м/с, при выполнении парашютных прыжков на воду;

8) при выполнении парашютных прыжков специалистами парашютно-десантной службы и спортсменами-парашютистами скорость ветра у земли не более, чем предусмотрено тактико-техническими данными парашютной системой;

9) средний ветер в слое до 1000 м при скорости более 16 м/с.

Параграф 7. Порядок метеорологическое обеспечение на учебном полигоне

71. Метеорологическое обеспечение полетов на учебном полигоне осуществляется инженер-синоптиком, выделенным от метеоподразделения, который подчиняется РП на полигоне.

Инженер-синоптик на полигоне:

1) производит визуальные наблюдения за метеорологической обстановкой, высотой нижней границы облаков, а также выполняет измерения в определении направления и скорости ветра по приборам;

2) обобщает доклады экипажей ВС о метеорологических условиях в районе полигона анализирует состояние и изменение метеорологической обстановки в районе полигона;

3) докладывает РП на полигоне, в метеоцентр и метеоподразделение данные о фактической метеорологической обстановке, предполагаемые изменения и предложения о ДРП погоды в районе полигона;

4) фиксировать в стартовом журнале результаты метеорологических наблюдений, их содержание и время докладов.

72. При отсутствии инженер-синоптика в составе оперативной группы, его обязанности по сбору и передаче метеорологической информации на аэродроме (полигоне) возлагается на руководителя полетов на полигоне.

Параграф 8. Метеорологическое обеспечение экипажей задействованных в поисково-спасательном обеспечении полетов

73. Метеорологическая информация, необходимая экипажам ВС, вылетающих для выполнения поисково-спасательных работ, предоставляется метеоцентром, метеослужбой в кратчайший срок по запросу РП или другого должностного лица, руководящего поисково-спасательными работами.

74. Метеоцентр, метеорологическая служба обеспечивают начальника поисково-спасательной службы, задействованного в поисково-спасательном обеспечении полетов метеорологической информацией в установленной форме. Дежурная смена, поддерживает связь с начальником поисково-спасательной службы в течение всей поисково-спасательной операции.

75. Информация, которой снабжается координационный центр поиска и спасания, включает сведения о метеорологических условиях в последнем местонахождении ВС, сведения о метеорологических условиях по намеченному маршруту данного ВС с указанием:

1) особых явлений погоды по маршруту полета;

2) количества и вида облаков (в частности, кучево-дождевых) и высоты нижней и верхней границ облаков;

3) видимости и явлений, вызывающих ухудшение видимости;

4) приземного ветра и ветра на высотах;

5) состояния поверхности земли, в частности наличие снежного покрова или воды;

6) давления на уровне моря.

76. При отсутствии запрошенной информации у метеорологической службы, последний обращается к другим метеорологическим органам за соответствующей информацией.

77. По запросу координационного центра поиска и спасания метеорологическая служба принимает меры для получения подробных сведений о полетной документации, предоставленной экипажу перед вылетом ВС, в том числе обо всех коррективах к прогнозу, переданных на борт ВС, находившегося в полете.

78. С целью способствования проведению поисково-спасательных работ, операций метеоцентр, метеорологическая служба по запросу предоставляет:

1) полную и подробную информацию о текущих и прогнозируемых метеорологических условиях в зоне поиска;

2) информацию о текущих и прогнозируемых метеорологических условиях по маршрутам полета, в том числе по маршрутам полета, выполняемых поисковыми ВС при удалении от аэродрома, с которого ведется поиск и при возвращении на него;

3) любую другую информацию, необходимую в связи с аварийной ситуацией.

79. По запросу координационного центра поиска и спасания, метеоцентр снабжает (или принимает меры для снабжения) необходимой метеорологической информацией надводные суда, выполняющие поисково-спасательные операции на акваториях, входящих в район ответственности данного аэродрома.

Параграф 9. Действия, требуемые от метеоподразделения, в случае авиационных происшествий и инцидентов

80. При получении указания от командира части, старшего летной смены, РП и от соответствующего центров УВД о произошедшем на аэродроме (в районе аэродрома) АП или инциденте, метеорологическая служба воинской части проводит полный комплекс метеорологических наблюдений за фактической погодой, результаты которых отображаются на средствах отображения метеорологической информации и передаются по телефону и регистрируются в дневнике погоды с указанием фамилии лица, производившего наблюдения.

81. В связи с АП или инцидентом метеоцентр, метеорологическая служба по запросу предоставляет:

1) копию комплекта полетной документации, который был представлен членам летного состава при прохождении консультации или был показан им в качестве полетной документации;

2) по запросу центра УВД предоставляет для первоначального сообщения информацию, характеризующую метеорологические условия на момент события.

82. Метеоцентр, метеослужба обеспечивает надежную сохранность всех метеорологических документов, сводок и другой документации (в печатной форме или в виде компьютерных файлов), которую потребует комиссия по расследованию АП или инцидента в течение 30 календарных дней.

Глава 3. Организация метеорологической информации и порядок ведения документаций в метеоподразделениях

Параграф 1. Консультация и показ метеорологической информации

83. Предполетная метеорологическая подготовка экипажей ВС, летного состава части включает как самостоятельное изучение метеорологических условий предстоящего полета, так и получение в метеоподразделениях всей необходимой информации о фактических и ожидаемых метеоусловиях по маршруту (району) полетов и на запасных аэродромах.

84. Их целью является предоставление самой последней имеющейся информации о текущих и ожидаемых метеоусловиях по маршруту предстоящего полета, на аэродроме предполагаемой посадки, запасных аэродромах и других соответствующих аэродромах для разъяснения и дополнения информации, содержащейся в полетной документации.

85. При докладе об эволюции метеорологических условий в районе аэродрома, существенно отличающейся от включенного в полетную документацию прогноза по аэродрому, при консультации обращается внимание летного состава на данное расхождение.

86. Метеоподразделение обеспечивает и проводит консультации командирам перелетающих экипажей, летному составу части или другим авиационным специалистам, связанных с производством полетов. При консультации сообщаются:

1) характеристики синоптической обстановки по маршруту (району) полета до аэродрома первой посадки или при возможности до конечного аэродрома на маршруте;

2) текущие и прогностические данные о ветре на высотах, температуре воздуха на высотах, высота тропопаузы, информация о максимальном ветре;

3) фактические и ожидаемые явления погоды по маршруту полета и информация о струйных течениях;

4) фактические и ожидаемые состояния погоды на аэродромах вылета, посадки и запасных;

5) снимки с МИСЗ или мозаики и (или) нефанализов;

6) информации, полученные с помощью МРЛ;

7) другие имеющиеся метеорологические данные по требованию летного состава части.

87. При консультации метеоспециалистами, для обеспечения полетов на малых высотах, в том числе по правилам визуальных полетов, используется метеорологическая информация по высотам ниже эшелона 3050 м (FL100) (3050 м) или ниже эшелона полета 4550 м (FL10) в горных районах. Указывается фактическое или ожидаемое возникновение ОЯП, вызывающих понижение видимости на обширном пространстве до величины менее 5000 м и фактическое или ожидаемое появление облаков, которые влияют на выполнение полета.

88. В зависимости от вида и продолжительности полетов метеорологическая информация предоставляется начальником метеоподразделения (дежурным инженером–синоптиком) руководящему летному составу и летному составу части в форме полетной документации в устной форме.

89. Информационно-прогностическая информация (карты приземного анализа, кольцевые карты, карты барической и относительной топографии) помещается на специальных витринах, стендах, устанавливаемых в метеорологических помещениях, где проводится постановка задач на полеты, предполетные указания на учебно-тренировочные полеты и в классе подготовки летного состава.

90. Метеорологическая информация, полученная от других метеорологических органов, включается в полетную документацию без изменений.

91. В метеорологическую информацию, предназначенную для осуществления полета вертолетов, выполняющих полеты на сооружения в открытом море, следует включать данные по слоям от уровня моря и до эшелона полета 3050 м. Особо следует указывать ожидаемую видимость у поверхности, количество, тип (в тех случаях, когда такие сведения имеются), основание и вершину облаков ниже эшелона полета 3050м, состояние моря, температуру поверхности моря, среднее давление на уровне моря, фактическое и ожидаемое возникновение турбулентности и обледенения.

Параграф 2. Полетная метеорологическая документация

92. В метеоцентре и в метеоподразделениях, в процессе выполнения установленного объема работ ведется полетная (информационно-прогностическая), рабочая, учетная, эксплуатационная и техническая документация в соответствии с требованиями настоящих Правил. Все документы заполняются четко и аккуратно пастой одного цвета. В документации указывают местное время.

93. При подготовке полетной документации метеоспециалисты используют прогнозы, когда такие прогнозы охватывают предполагаемую траекторию полета по времени, абсолютной высоте и географическому району.

94. В полетной документации относительная высота указывается следующим образом.

95. Все сведения о метеорологических условиях по маршруту полета, такие, как относительная высота ветра на высотах и турбулентности или высота нижней и верхней границ облаков, указываются в виде эшелонов. Эти сведения могут также выражаться в величинах давления, абсолютной высоты или для полетов на малых высотах в виде высоты над уровнем земли.

96. Все сведения о метеорологических условиях в районе аэродрома указываются в виде высоты над превышением аэродрома.

97. Если до вылета члены летного экипажа снабжаются информацией о ветре и температуре воздуха на высотах в виде карт, последние представляют собой прогностические карты для стандартных эшелонов полета. При непродолжительных полетах вместо прогностических карт стандартных изобарических поверхностей предоставляются текущие карты, указанные уровни которых соответствуют стандартным изобарическим уровням.

98. Полетная метеорологическая документация в отношении прогнозов погоды во всех случаях включает прогнозы по аэродрому вылета и аэродрому намеченной посадки. В полетную метеорологическую документацию включаются прогнозы по одному или нескольким запасным аэродромам.

99. Для обеспечения единообразия и стандартизации полетной метеорологической документации и метеорологического содержания составителя прогнозов в стандартные формы оформляются согласно требованиям настоящих Правил.

Параграф 3. Полетная (информационно – прогностическая) метеорологическая документация

100. К полетной (информационной – прогностической документации) относятся все виды карт, разрабатываемые и принимаемые в метеоподразделениях:

1) синоптические карты (приземные и высотные);

2) прогностические карты;

3) аэрологические диаграммы;

4) вертикальные карты среднего ветра;

5) расчетные карты ОЯП;

6) снимки искусственного спутника Земли;

7) карты и схемы МРЛ;

8) карты-схемы орнитологической обстановки по сезонам;

9) авиационно-климатические описания и справки;

10) графики и таблицы для прогнозирования метеоэлементов и явлений погоды.

101. Прогнозы погоды по аэродромам и метеорологическая информация, включаемая в полетную документацию, предоставляется в виде открытого текста с условными наименованиями и обозначениями приведены в таблице 1 согласно приложения 1 к настоящим Правилам.

102. Метеоподразделение организует сохранность информации, представленной летному составу в печатной форме или в виде компьютерных файлов в течении 30 календарных дней с момента ее доведения. Эта информация представляется по запросу для проведения расследований или технических расследований АП, инцидентов и сохраняется до их завершения.

Параграф 4. Рабочая и учетная метеорологическая документации

103. К рабочей документации относятся:

1) перечень работ – включает все виды информационно – прогностических работ метеоподразделения;

2) типовая инструкция по метеорологическому обеспечению полетов на аэродроме, утверждаемая начальником штаба части (лицом, курирующим данное направление) по форме согласно приложению 1-1 к настоящим Правилам;

3) схема и инструкция по штормовому оповещению и предупреждению дежурному расчету метеоподразделения;

4) схема ориентиров для визуального определения горизонтальной видимости;

5) штормовое предупреждение формы (АВ-4) – оформляется согласно указаниям по их заполнению по форме согласно приложению 2 к настоящим Правилам;

6) журнал разборов прогнозов погоды штормовых предупреждений (АВ-21) по форме согласно приложению 3 к настоящим Правилам;

7) книга приема и сдачи дежурства по форме согласно приложения 30 Устава внутренней службы Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан" утвержденного Указом Президента Республики Казахстан от 5 июля 2007 № 364;

8) журнал прогноза ОЯП теплого полугодия по форме (АВ-13) согласно приложению 4 к настоящим Правилам;

9) таблица условий естественного освещения на аэродроме, полигоне и на площадке десантирования по форме согласно приложению 5 к настоящим Правилам;

10) дневники погоды формы (АВ-6) ведутся в соответствии с указаниями по их заполнению согласно приложению 6 к настоящим Правилам;

11) бюллетень погоды формы (АВ-12) оформляется и вручается согласно требованиям по их заполнению, кроме того, учитывается содержание и порядок оформления бюллетеня погоды согласно приложению 7 к настоящим Правилам;

12) стартовый журнал формы (АВ-10) ведется в соответствии с требованиями по его заполнению согласно приложению 8 к настоящим Правилам. Время проведения ВРП, начало и окончание полетов проставляется фактическое, а не планируемое;

13) журнал разведки погоды формы (АВ-17) согласно приложению 9 к настоящим Правилам предназначен для записи данных ВРП и РРП, поступающих в метеоподразделение как от экипажей самолетов и радиотехнических средств части, так и от соседних аэродромов;

14) рабочий журнал дежурного синоптика по форме (АВ-11) согласно приложению 10 к настоящим Правилам, в него записываются:

заявки (задания на метеорологическое обеспечение полетов, десантирования, учений и др.);

распоряжения и указания командира, начальника штаба и начальника метеоподразделения;

консультации командиров групп (экипажей одиночных самолетов) и дежурных экипажей;

содержание докладов о погоде командованию, РП и дежурным расчетам КП и центрам УВД;

содержание служебных переговоров с другими метеоподразделениями;

служебные записи в рабочем журнале ведутся в произвольной форме, четко, аккуратно, с обязательно отметкой, от кого, когда получено распоряжение, кому, когда и что доложено, с кем велись переговоры, когда выполнены указания и распоряжения;

15) журнал входящих и исходящих "авиа" и "шторм" телеграмм по форме (АВ-1) и (АВ-2) согласно приложению 11 к настоящим Правилам заполняется без сокращения и условных наименований;

Сноска. Пункт 103 с изменением, внесенным приказом Министра обороны РК от 26.08.2020 № 404 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

104. К учетной документации относятся:

1) приказы;

2) акты, заявки, телеграммы, электронные сообщения;

3) журнал для записи указаний должностных лиц, проверяющих работу метеоподразделения согласно приложению 12 к настоящим Правилам;

4) журнал учета работы метеоподразделения и оправдываемости прогнозов погоды;

5) книга учета наличия и движения материальных средств в подразделении;

6) журнал поверки часов, составленный в произвольной форме;

7) отчеты о работе метеослужбы составленный в произвольной форме;

8) журнал учета проведения инструктажей по технике безопасности личного состава согласно приложению 13 к настоящим Правилам.

Параграф 5. Эксплуатационная и техническая метеорологическая документация

105. Эксплуатационная и техническая документация включает документы, связанные с эксплуатацией, ремонтом и сдачей технических средств метеорологической службы (далее – ТСМ).

К ним относятся:

1) журнал проверки знания, эксплуатации ТСМ и техники безопасности согласно приложению 14 к настоящим Правилам;

2) журнал учета проверки измерительных приборов воинской части согласно приложению 15 к настоящим Правилам;

3) план отхода в ремонт ТСМ согласно приложению 16 к настоящим Правилам;

4) план-график проведения технического обслуживания на ТСМ составленный в произвольной форме;

5) рекламационный акт согласно приложению 17 к настоящим Правилам;

6) дефектационная ведомость согласно приложению 18 к настоящим Правилам;

7) ведомость комплектации согласно приложению 19 к настоящим Правилам;

8) журнал учета ТСМ согласно приложению 20 к настоящим Правилам;

9) инструкция по технике безопасности и инструкция по пожарной безопасности;

10) акт технического (качественного) состояния ТСМ подлежащих списанию согласно приложению 21 к настоящим Правилам.

106. Журналы ведутся четко, аккуратно, без исправления при заполнении данные конкретизируются.

107. В метеорологических документах, не выходящих за пределы воинской части, указывается местное время, по которому установлен распорядок дня данной воинской части. В документах и сообщениях, выходящих за пределы воинской части, указывается время города Нур-Султан, а за пределы РК – всемирное координированное время (UTC).

Сноска. Пункт 107 - в редакции приказа Министра обороны РК от 26.08.2020 № 404 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 4. Производства метеорологических наблюдений и сводок

Параграф 1. Организация и передачи метеорологических наблюдений

108. Метеоподразделения проводят регулярные наблюдения через фиксированные промежутки времени. При определенных изменениях приземного ветра, видимости, дальности на ВПП, текущей погоды, облачности и температуры воздуха, регулярные наблюдения на аэродромах дополняются специальными наблюдениями, а также осуществляют оперативно-прогностическую работу.

109. Метеорологические наблюдения на аэродроме производятся ежечасно, начинаются не раньше, чем за 10 минут и заканчиваются отсчетом значения атмосферного давления точно в срок наблюдения (в 00 минут каждого часа) и являются официальными данными во время взлета и посадки ВС, передаются в метеоцентр и по запросам.

При расхождении сводок фактической погоды, получаемых от автоматических систем наблюдения (без вмешательства человека) и метеорологическими наблюдениями на аэродроме в определенный промежуток времени, производства метеорологических наблюдении является составной частью данных и репрезентативной для условий на аэродроме, наблюдателями производится запись в дневник погоды.

110. Инструктивные указания, касающиеся точности измерений (наблюдений), приведены согласно приложению 22 к настоящим Правилам.

111. На аэродромах, где метеорологические наблюдения не производятся в круглосуточном режиме, регулярные сводки фактической погоды проводятся только в период полетов и передаются (выпускаются) за 2 часа до начала полетов на аэродроме в соответствии с указанием метеоцентра и учетом требований, налагаемых центрами УВД и производством полетов.

112. Наблюдения за ОЯП и ООЯП проводятся по мере их возникновения и развития. При проведении ежечасных метеорологических наблюдений измеряются (определяются визуально) количество и форма облаков, высота нижней границы облаков, явления погоды, а также горизонтальная видимость, направление и скорость ветра, температура и влажность воздуха, атмосферное давление у земли, а также производятся наблюдения за количеством осадков, высотой снежного покрова и другие специальные наблюдения.

113. В период полетов, а также в тех случаях, когда на аэродроме осуществляется боевое дежурство или аэродром выделен в качестве запасного, метеорологические наблюдения в простых метеорологических условиях производятся ежечасно, в сложных метеорологических условиях при резко меняющейся метеорологической обстановке и при установленном минимуме погоды через 30 минут, а при необходимости через 15 минут.

По результатам метеорологических наблюдений составляются сводки погоды в полном объеме в соответствии с настоящими Правилами.

114. Наблюдения проводятся на пунктах, расположенных и оборудованных с целью обеспечения представления данных, характерных для рабочих участков летного поля. При этом с места визуальных наблюдений за видимостью и явлениями погоды обеспечивается полный обзор летного поля.

115. Наблюдения являются основой для составления сводок, подлежащих распространению на аэродроме составления сводки и за его пределами.

116. Для достижения высокого качества наблюдений метеоцентр обеспечивает соблюдение метеорологическим подразделением:

1) положений настоящих Правил;

2) методических материалов утвержденных метеоцентром по согласованию с метеорологическим органом управлении;

3) правильного функционирования приборов и средств отображения метеорологической информации.

117. Метеоцентр и орган управления организуют проверку метеоподразделений, находящихся в непосредственном подчинении, для контроля качества наблюдений, правильного функционирования и эксплуатации приборов и средств отображения метеорологической информации, правильной установки и резервирование технических средств.

118. Метеорологические, аэрологические и другие специальные наблюдения производятся личным составом с началом каждого часа на метеорологической площадке и в помещениях метеоподразделения в полном объеме. При наличии средств дистанционного управления приборами, личный состав метеоподразделения производит метеорологические наблюдения и в других точках аэродрома, где установлены технические средства метеорологической службы.

119. При отсутствии средств дистанционного управления инструментальные наблюдения за высотой нижней границы облаков и визуальные - за горизонтальной видимостью производят расчеты БПРМ и ДПРМ.

120. Допуск расчетов БПРМ и ДПРМ к проведению метеорологических наблюдений осуществляется на основании приказа старшего авиационного начальника аэродрома.

121. Подготовка расчетов к проведению наблюдений и к эксплуатации технических средств возлагается на начальника метеоподразделения.

Параграф 2. Приземный ветер и ветер на высотах

122. Измеряются среднее направление и средняя скорость приземного ветра и значительные изменения направления и скорости ветра. Данные сообщаются в истинных градусах и м/с.

123. На аэродромах, где магнитное склонение составляет 5 градусов и более, в отсчеты направления ветра вводится поправка для передачи. При положительном значении магнитного склонения его значение вычитается из отсчета направления, при отрицательном - прибавляется. Полученное значение указывается цифрами с округлением до ближайших десяти градусов.

124. Наблюдения за приземным ветром производятся инструментально и должны выдавать наиболее полное представление о ветре, с которым ВС столкнется в ходе набора высоты и посадки.

125. На аэродромах, где из-за местных условий наблюдаются значительные различия в ветре на различных участках ВПП, устанавливаются дополнительные датчики ветра. При этом, в регулярные и специальные сводки включаются данные о ветре, полученные из точки, где скорость ветра больше. В сводки для посадки включаются данные, полученные от датчика, расположенного, ближе к зоне приземления, а в сводки для взлета - к зоне отрыва.

Индикаторы ветра, связанные с каждым датчиком, устанавливаются в метеоподразделениях на КДП (СКП).

126. В сводках, распространяемых за пределы аэродрома, направление ветра передается без поправки на магнитное склонение.

127. Наблюдения за приземным ветром проводятся на высоте 10 м (30 футов) над уровнем земли.

128. Наблюдения за ветром на временных аэродромах и посадочных площадках производятся с использованием флюгеров, ручных анемометров и ветровых конусов, по форме требования к указателю направления ветра согласно приложению 23 к настоящим Правилам.

129. Наблюдения за ветром на высотах при наличии технических средств, проводятся в период полетов через каждые 3 часа, а при необходимости реже. По данным наблюдений определяются направление и скорость ветра на высоте 100 м и на уровне аэродромного круга полетов.

130. При невозможности определения ветра на высотах инструментальным способом, используют данные о ветре, полученные с аэрологических станций, расположенных в радиусе 10 км или данные о ветре, полученные с бортов ВС.

При необходимости представляются прогностические данные ветра на уровне аэродромного круга.

131. Ветер у поверхности земли и на высотах прогнозируется с указанием направления (откуда дует) и скорости:

1) направление ветра у поверхности земли указывается в градусах двумя значениями с интервалом в 20°;

2) если ожидается резкое изменение направления ветра, то указывается:

"с переходом на ….". Например: "ветер 220°-240° с переходом на 20°-40°";

3) скорость ветра у поверхности земли указывается двумя значениями с интервалом 3 м/с при скорости до 15 м/с и 5 м/с при скорости более 15 м/с;

4) если ожидается резкое изменение скорости ветра, то указывается:

"..... м/с с усилением (ослаблением) до …. м/с". Например: "ветер 240°-260°, 9-12 м/с с усилением 15-20 м/с";

5) если ветер ожидается порывистый, после указания его скорости добавляются слова: "порывы ….. м/с";

6) при скорости ветра менее 3 м/с указывается: "ветер слабый", "слабый переменных направлений". При скорости ветра 30 м/с и более добавляется термин "ураган";

7) направление ветра на высотах указывается в градусах градациями с интервалом 20°.

Скорость ветра на высотах указывается в километрах час (далее – км/час) градациями с интервалами:

10 км/ч - при скорости до 50 км/ч;

20 км/ч - при скорости 50-150 км/ч;

50 км/ч - при скорости более 150 км/ч.

132. Струйные течения прогнозируются с указанием высоты их осей, а также направления и максимальной скорости ветра.

Высота оси струйного течения указывается в километрах градациями с интервалами 1 км направление и максимальная скорость ветра оси струйного течения – градациями для ветра по высотам.

133. Высота тропопаузы указывается в километрах градациями с интервалом 1 км.

Если ожидается резкое изменение высоты тропопаузы, то в прогнозе дается уточнение: "с повышением (понижением) до ….. километрах на участке".

Температура воздуха на нижней границе тропопаузы указывается в градусах градациями с интервалом 5°С.

Положительные отклонения температуры воздуха от ее стандартных значений указываются только при отклонениях 10°С и более градациями с интервалом 5°С.

Параграф 3. Наблюдения за температурой воздуха и температурой точки росы

134. Температура воздуха прогнозируется в градусах Цельсия (далее - °С) градациями с интервалами 3°С у поверхности земли и 5°С на высотах.

В прогнозе на день указывается максимальное, на ночь - минимальное значение температуры воздуха.

Употребление термина "около нуля" применяется, если в течение прогностического периода температура воздуха ожидается в пределах от -2°С до +2°С.

Сведения о температуре воздуха и температуре точки росы сообщаются в величинах, кратных целым °С. Любое наблюдаемое значение, которое не укладывается в используемую для сообщения данных шкалу, округляется до ближайшего целого °С, при этом, наблюдаемые значения с 0,5°С округляются вверх до ближайшего °С.

135. Наблюдения за температурой воздуха и температурой точки росы производится с помощью стационарного психрометра, волосяного гигрометра, и термометров для измерения максимальной и минимальной температуры воздуха, установленных в психометрической будке на метеорологической площадке. Требования к метеорологической площадке указаны согласно приложению 24 к настоящим Правилам.

Наблюдения за температурой и влажностью воздуха должны отражать условия, характерные для района аэродрома, при этом влажность воздуха оценивается путем определения температуры точки росы.

Параграф 4. Измерение атмосферное давление

136. Наблюдения за атмосферным давлением измеряется электронными барометрами или датчиками атмосферного давления автоматических метеостанций, принятых на вооружение метеоподразделений.

137. Атмосферное давление измеряется в миллиметрах с точностью до десятых долей (мм рт.ст.), а величины QNН и QFЕ вычисляются и сообщаются в гПа.

138. На ВПП, не оборудованных для точного захода на посадку, пороги которых расположены на 2 м (7 футов) или более ниже или выше превышения аэродрома, а также на ВПП, оборудованных для точного захода на посадку, величины QFE, вычисляются относительно соответствующего превышения порога.

Параграф 5. Порядок наблюдения за дальностью видимости на взлетно-посадочной полосе

139. Оценка дальности видимости на ВПП осуществляется на всех ВПП, предназначенных для выполнения заходов на посадку и посадок по приборам по категориям I, II и III и на ВПП используемые для взлета и имеющие посадочные огни высокой интенсивности (далее – ОВИ) и/или осевые ОВИ.

140. Результаты оценки дальности видимости на ВПП сообщаются (в метрах) в течение периодов, когда видимость или дальность видимости на ВПП составляют 2000 м и менее.

141. Горизонтальная видимость на аэродромах измеряется инструментально с помощью установленных вдоль ВПП, а на категорированных аэродромах и в торцах ВПП соответствующих технических средств, а также определяется визуально по ориентирам (огням) с КДП (СКП), метеорологической площадки, БПРМ и ДПРМ.

142. Горизонтальная видимость у поверхности земли указывается во всех случаях независимо от того, прогнозируются или не прогнозируются метеорологические явления, ухудшающие ее.

143. Горизонтальная дальность видимости прогнозируется и указывается в градациях: менее 50 м, 50-100 м, 100-200 м, 200-400 м, 400-800 м, 600-1000 м, 1000-1500 м, 1500-2000 м, 2-3 км, 3-4 км, 4-6 км, 6-10 км и более 10 км.

Сноска. Пункт 143 - в редакции приказа Министра обороны РК от 26.08.2020 № 404 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

144. Выбор градации следует производить таким образом, чтобы наиболее вероятное прогнозируемое значение горизонтальной видимости заключалось внутри этой градации. Например, по расчетным методам прогноза получаем горизонтальную дальность видимости 900 м, используемая градация будет 600-1000 м, при прогнозировании горизонтальной видимости 1200 м следует употреблять градацию 1000-1500 м.

При прогнозировании метеорологических явлений, ухудшающих видимость, в прогнозе погоды указывается ожидаемая минимальная горизонтальная видимость при этих явлениях.

Сноска. Пункт 144 - в редакции приказа Министра обороны РК от 26.08.2020 № 404 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

145. Ориентиры (огни) для визуального определения горизонтальной видимости выбираются так, чтобы они обеспечивали наиболее полное и точное определение видимости с КДП в сторону ВПП, с СКП вдоль ВПП в сторону БПРМ и ДПРМ на расстояниях-50, 100, 200, 400, 600, 800, 1000, 1500 м, 2, 3, 4, 6, 10 км и более.

146. На каждом аэродроме разрабатываются схемы ориентиров для определения горизонтальной видимости для каждого места, с которого производятся наблюдения КДП, метеорологической площадки, со СКП отдельно для дня и ночи. Схемы ориентиров утверждает командир воинской части (старший авиационный начальник аэродрома). Схема ориентиров для визуального определения горизонтальной дальности видимости с КДП пункта (днем, ночью) согласно приложению 25 к настоящим Правилам по мере необходимости, но не реже чем через 1 год уточняются и обновляются.

147. При визуальных наблюдениях в сумерках видимость оценивается как по дневным, так и по ночным ориентирам, при этом в сводку включается большее из определенных значений.

148. На аэродромах, не оборудованных системами посадки, наблюдения за видимостью производятся как в сторону ВПП, так и в других направлениях. В сводку погоды включается значение видимости, определенное в направлении рабочего старта ВПП. Наименьшее значение в любом другом направлении, если оно меньше значения, включенного в сводку, докладывается РП и дежурному синоптику (с указанием направления).

149. При неодинаковых значениях измерений горизонтальной видимости в различных точках, за ее величину принимается минимальное из этих значений на посадочном курсе.

В случаях расхождений в значениях горизонтальной видимости по показаниям прибора и по визуальным наблюдениям за ее величину принимаются значения, определенные визуально. В этом случае принимаются меры по проверке исправности прибора.

150. В период проведения ВРП и полетов кроме горизонтальной видимости у земли, определяется полетная видимость, под которой подразумевается - видимость (горизонтальная, вертикальная, наклонная - посадочная) в полете из кабины ВС в зависимости от атмосферных условий, конструктивных особенностей кабины ВС. Полетная видимость определяется экипажем ВС разведчиком погоды. По указанию РП она может определяться и другими экипажами ВС.

151. За значения посадочной видимости принимается расстояние между ВС и началом ВПП, измеренное РЗП с помощью посадочной РЛС в момент доклада командира экипажа ВС на посадочной прямой: "Полосу вижу".

152. При отсутствии низкой облачности и наличии на аэродроме приземной дымки (дыма), поземного тумана, поземки, низовой метели или низовой пыльной (песчаной) бури, ухудшающих горизонтальную видимость у земли менее 2000 м, за значение посадочной видимости принимается значение горизонтальной видимости, определенной инструментально или визуально по ориентирам (огням).

При наличии низкой облачности, осадков, дыма, тумана и отсутствии данных о посадочной видимости ее значение может определяться по графику, отражающему зависимость посадочной видимости от высоты облаков, явлений погоды и горизонтальной видимости для ВС данного типа.

153. За значение вертикальной полетной видимости принимается максимальное расстояние от поверхности земли до уровня, с которого вертикально вниз становятся видны объекты на земной поверхности.

Параграф 6. Порядок наблюдения за текущей погодой

154. Данные наблюдений за явлениями текущей погоды должны наиболее полно отражать складывающиеся метеорологические условия на аэродроме.

155. На аэродроме проводятся наблюдения за текущей погодой и передаются данные метеорологических параметров. Обязательно указываются следующие явления текущей погоды: дождь, морось, снег и замерзающие осадки (включая их интенсивность), мгла, дымка, туман, замерзающий туман и грозы (включая грозы в окрестностях аэродрома).

156. В регулярных сводках, специальных сводках, указываются тип и характеристики наблюдаемых явлений текущей погоды и дается оценка соответственно их интенсивности и/или близости к аэродрому.

157. В местных регулярных сводках, местных специальных сводках, указываются нижеприведенные виды явлений текущей погоды с использованием принятых символов (условных обозначении) соответствующих критериев:

1. осадки (без уточнения вида), если прогнозируемая при этом температура воздуха близка к 0°С (в пределах от - 2°С до+2°С);

2. морось, дождь, снег, снежные зерна, ледяная крупа;

3. ледяные кристаллы (очень мелкие), ледяные кристаллы во взвешенном состоянии, называемые алмазной пылью (сообщается при видимости 5000 м или менее, связанной с этим явлением);

4. град сообщается при диаметре самых крупных градин в размере 5 мм или более;

5. мелкий град и/или снежная крупа при диаметре самых крупных градин в размере менее 5 миллиметров.

Явления, ухудшающие видимость:

туман - сообщается при видимости менее 1000 м, за исключением случаев совместного использования с характеристиками низкий (менее 2 м (6 футов) над уровнем земли), гряды тумана, покрывающие местами аэродром, частичный (используется, когда значительная часть аэродрома покрыта туманом, а на остальной части туман отсутствует) или в окрестности;

дымка - сообщается при видимости от 1000 м и более, но не более 8000 м

песок, пыль (обложная), мгла, дым, вулканический пепел;

пыльные/песчаные вихри (пыльные вихри), шквал, воронкообразное облако (смерч), пыльная /песчаная буря.

158. В местных регулярных сводках, местных специальных сводках, при необходимости, указываются нижеприведенные характеристики явлений текущей погоды с использованием принятых условных обозначений и соответствующих критериев:

1) гроза используется для сообщения о грозе с дождем, снегом, градом, мелким градом и (или) снежной крупой или сочетаниями этих форм осадков.

На аэродромах, при наблюдениях за грозами в сводках для передачи сообщаются местоположение и направление смещения гроз по восьми румбам. По промежутку времени между разрядом молнии и последующим громом оценивается расстояние до грозы. Если этот промежуток более 10 с (расстояние до грозы более 3 км), гроза оценивается, как "отдаленная", менее 10 с - как "гроза над аэродромом";

2) ливневые осадки используются для сообщения о ливневом дожде, снеге, граде, мелком граде и (или) снежной крупе или о сочетании этих форм осадков. Сообщения о ливне, наблюдаемом в окрестностях аэродрома следует сообщать без указания типа или интенсивности осадков;

3) замерзающие переохлажденные водяные капли или осадки только с характеристиками тумана, мороси и дождя;

4) низовая метель используется для сообщения о пыли, песке или снеге, поднимаемых ветром до высоты 2 м (6 футов) или более над уровнем земли;

5) поземок используется для сообщения о пыли, песке или снеге, поднимаемых ветром до высоты менее 2 м (6 футов) над уровнем земли.

159. В местных регулярных наблюдениях, местных специальных сводках, соответствующая интенсивность, при необходимости, близость к аэродрому сообщаемых явлений текущей погоды, указываются следующим образом:

1) слабая (слабый) при видимости 2000 м и более;

2) умеренная (умеренный) при видимости от 1000 м до 2000 м;

3) сильная (сильный) при видимости менее 1000 м.

Также используется с характеристиками:

мороси, града, снежной крупы, ледяного дождя, дождя, снежных зерен, снега и осадков (или в сочетании с этим типами текущей погоды);

пыльной/песчаной бури (указывается по интенсивности умеренная или сильная);

сильная интенсивность используется для указания торнадо или водяного смерча;

умеренная для указания воронкообразного облака, не достигающего земли;

слабая интенсивность указывается для осадков.

160. Окрестности приблизительно 10 км и 20 км от КТА, используются с явлениями текущей погоды пыльная буря, песчаная буря, туман, воронкообразное облако (смерч), снег, пыльные и песчаные вихри, низовая метель, гроза и вулканический пепел.

161. Описание текущей погоды влияющей на производство полетов на аэродроме и в его окрестностях указывается в следующем порядке:

1) указываются интенсивность или близость явления к аэродрому;

2) характеристики и/или тип явления погоды (сильная гроза с дождем или сильный туман в окрестностях аэродрома максимум 8 км, но не на самом аэродроме);

3) при наблюдении явлений погоды двух различных типов, данные явления сообщаются по интенсивности или близости к аэродрому (сильная туман и морось или слабая морось и туман в окрестности);

4) различные типы осадков во время наблюдения, при этом первым указывается преобладающий тип осадков, которому предшествует только по интенсивности осадков, (гроза с дождем со снегом или слабый снег с дождем, туман или сильный ливневый снег, снежная низовая метель или слабый снег, снежная низовая метель).

162. При наличии тумана или осадков, когда нижнюю границу облаков определить невозможно, определяется вертикальная видимость с помощью измерителя высоты нижней границы облаков, шара-пилота или ВС. В этом случае, значение вертикальной видимости отождествляется с высотой нижней границы облаков.

163. При наблюдении тумана, когда температура воздуха составляет минус 30оС и ниже, а вблизи не имеется открытых водоемов, необходимо сообщать туман, а не переохлажденный туман.

164. При визуальной оценке интенсивности осадков учитываются значения видимости и сочетание явлений погоды, форма облачности и другие метеорологические факторы.

165. Обледенение, болтанка и интенсивная электризация прогнозируются с указанием границ слоя, в котором они ожидаются, а при необходимости и с детализацией:

1) в облаках в слое м (от высоты ..... м);

2) под облаками;

3) в осадках и т. д.

Гололед прогнозируется независимо от интенсивности.

При наличии данных указывается ожидаемая интенсивность всех явлений погоды: слабая, умеренная, сильная.

166. Результаты наблюдений за атмосферными явлениями записываются символами вида явлений с указанием времени начала, окончания и изменения интенсивности в дневник погоды. Интенсивность атмосферных явлений в дневнике погоды отмечается у символа явления.

Параграф 7. Порядок наблюдения за облачностью и представление данных в сводках

167. Ведутся наблюдения и передаются данные о количестве, виде и ВНГО, необходимые для описания значимой для полетов облачности. При затруднении определения состояния неба, вместо наблюдений за количеством, видом и высотой нижней границы облаков ведутся наблюдения и сообщаются данные о вертикальной видимости. Данные о ВНГО и вертикальной видимости передаются в метрах (или футах).

168. ВНГО указывается относительно превышения аэродрома. При использовании оборудованной для точного захода на посадку ВПП, превышение порога которой на 10 м (33 фута) или более отличается от превышения аэродрома, в измеренное значение высоты нижней границы облаков вводится поправка на разность высот.

169. При представлении сводок с сооружений, расположенных в открытом море, ВНГО указывается относительно среднего уровня моря.

170. Количество облаков определяется визуально по десятибальной шкале, как степень суммарного закрытия облаками видимого небосвода. При частичном закрытии небосвода облаками, мысленно суммируются занятые облаками площади и оценивается доля небосвода, покрытая облаками.

171. Облачность прогнозируется с указанием количества, формы и высоты нижней и верхней ее границ.

172. Количество облачности указывается через дробь общее и нижнего яруса в любой градации с интервалом 2 балла.

При детализации количества облачности применяются градации и термины: (0 баллов) - "ясно"; (2-3 балла) - "малооблачно", "незначительная"; (3-5 баллов) - "рассеянная облачность", "отдельные облака"; (4-6 балла) - "разбросанные"; (5-7 баллов) – "разорванная", "значительная" облачность;

(8-10 баллов) - "сплошная" облачность. А также применимо увеличение (уменьшение) облачности до ... баллов, с прояснениями (уменьшением количества облачности до .... баллов)".

173. Форма облаков нижнего яруса указывается полными наименованиями.

В прогнозах погоды указываются только основные формы облаков (не более двух). Если ожидаются облака нескольких слоев (ярусов), допускается термин "облачность многослойная", но с указанием формы и количества облачности нижнего яруса.

174. Для характеристики облаков среднего и верхнего ярусов применяются термины "среднего яруса" или "средняя", "верхнего яруса" или "верхняя".

Высота нижней и верхней границы облаков всех ярусов указывается относительно подстилающей земной (водной) поверхности.

175. Для ожидаемой нижней границы высоты облаков разрешается применять градацию:

1) от 0 до 50 м через 10 м;

2) от 50 до 200 м через 50 м;

3) от 200 м до 2000 м в следующем порядке (200-300 м, 250-350 м, 300-500 м, 400-600 м 500-800 м, 800-1000 м, 900-1200 м,1200-1500 м, 1500-2000м);

4) от 2000 м и выше следующем порядке (2-3 км, 3-4 км, 4-6 км, 7-9 км, 8-10 км).

176. Выбор градации следует производить таким образом, чтобы наиболее вероятное прогнозируемое значение высоты облачности заключалось внутри этой градации. Например, по расчетным методам прогноза погоды прогнозируется высота облачности 150 м, тогда выбранная градация будет 120-170 м, а при прогнозировании высоты облаков 250 м градация будет 200-300 м.

Для указания нижней и верхней границ облачности среднего и верхнего ярусов употребляется термин "облачность средняя (верхняя) в слое …. км".

При детализации высоты облачности употребляются термины: "при осадках ….. м", "с понижением с ….. часов до ….. м", "с повышением с ….. часов до ….. м".

177. При прогнозировании явлений погоды указывается вид явления: осадки, туман, дымка, дым, мгла, метель, поземок, пыльная (песчаная) буря, гроза (грозовое положение), шквал, ураган, смерч, болтанка, гололед, обледенение, интенсивная электризация.

178. Для характеристики тумана применяются термины: туман, туман в низинах, поземный туман, надводный туман, туман волнами, очаги тумана.

Дымка, дым и мгла прогнозируются с указанием интенсивности: густая дымка (дым, мгла) при видимости от 1000 до 2000 м.; дымка (дым, мгла) при видимости более 2000 м.

179. При прогнозировании грозы применяются термины: гроза, грозовое положение. Под грозовым положением понимается наличие мощных кучевых или кучево-дождевых облаков.

180. Высота нижней границы облаков до 2000 м на аэродроме в районе КДП (метеорологической площадки), БПРМ и ДПРМ измеряется инструментально. Если высоту облаков инструментально измерить не представляется возможным (облаков в зените нет), то при отсутствии полетов она оценивается наблюдателем визуально. Во время полетов высота нижней границы облаков на аэродроме, определяется экипажами ВС.

Если значения высоты облаков и вертикальной видимости, измеренные инструментально и определенные экипажем ВС, не совпадают, то за высоту нижней границы облаков принимается значение, полученное путем инструментального измерения.

Параграф 8. Порядок автоматизированных наблюдений с помощью метеорологических радиолокаторов

181. На аэродромах, оборудованных МРЛ, проводятся наблюдения за пространственным распределением облачных образований, грозовых очагов, зон осадков, их перемещением и эволюцией.

182. Периодичность производства наблюдений автоматизированной радиолокационной системы определяется метеорологическими и синоптическими условиями.

При обнаружении в радиусе действия МРЛ очагов с грозоопасными кучево-дождевыми облаками и (или) ливневыми осадками, градами, шквалами, наблюдения проводятся с интервалом от 10 до 30 минут и определяются возможностями автоматизированных радиолокационных систем.

183. Результаты наблюдений по МРЛ дистанционно обрабатываются и отображаются в виде радиолокационных метеорологических данных на специальных дисплеях, установленных на рабочих местах дежурного синоптика и группы руководства.

Обработанная радиолокационная информация в электронном виде передается на автоматизированное рабочее место центра УВД.

Если информация MPЛ передается центрам УВД в устной форме по прямым речевым каналам или по телефону, то местоположение зон облачности и грозовых очагов указывается относительно КТА.

184. При наличии очагов в радиусе 100 км от аэродрома информация об их положении сообщаются в метеоцентр. В указанную информацию включаются следующие сведения:

1) характер очага;

2) местонахождение центра очага (азимут и удаление) относительно КТА;

3) направление в восьми румбах и скорость в км/ч перемещения очага.

185. Информация о местоположении грозовых очагов предоставляется с указанием данных об азимутах по часовой стрелке и расстояниях по точкам, выбранным вдоль границы очага или зоны очагов.

186. На аэродромах, необорудованных МРЛ, для получения метеорологической радиолокационной информации используются информация от МРЛ, расположенных в радиусе 50 км от аэродрома, эксплуатируемых другими метеорологическими органами.

187. При наличии на аэродроме грозопеленгатора его данные используются для уточнения местоположения грозовых очагов.

188. Использование радиолокационных данных, полученных с помощью автоматизированных систем приема и обработки, определяется специальными инструкциями и руководствами по эксплуатации.

Параграф 9. Наблюдения с помощью радиолокационных станций

189. На аэродромах, оборудованных РЛС сантиметрового диапазона, в период полетов наблюдения проводятся ежечасно, в остальное время - через два часа. При обнаружении в районе аэродрома очагов с грозоопасными кучево-дождевыми облаками или интенсивными ливневыми осадками, шквалами - радиолокационные наблюдения в радиусе 100 км проводятся через 30 минут. Результаты наблюдений оформляются в виде карт радиолокационной обстановки, а положение очагов уточняется по результатам наблюдений, проводимых между ежечасными сроками.

190. При проведении метеорологических радиолокационных наблюдений определяются высота нижней и верхней границы облаков, наличие и местоположение очагов гроз, кучево-дождевых и мощных кучевых облаков, ливневых и обложных осадков, тенденция их развития, а также засветки от облачности, направление и скорость их перемещения.

Условия погоды в районе аэродрома, на маршрутах полетов и полигонах, в облаках и за облаками, а также наличие ОЯП, находящихся вне зоны видимости метеоподразделения, оцениваются по данным радиотехнических средств, донесениям разведчика погоды, летающих экипажей ВС и данным наземных наблюдений сети метеорологических станций.

Результаты радиолокационных наблюдений в метеоподразделениях наносятся в бюллетень радиолакацонной разведки погоды формы (АВ-9) согласно приложению 26 к настоящим Правилам и передаются в установленные сроки в метеоцентр и по запросам.

Параграф 10. Автоматические системы производства метеорологических наблюдений

191. На аэродромах совместного базирования местные регулярные и специальные сводки, а также сводки METAR и SPECI, предоставляемые полностью автоматическими системами производства наблюдений (включая наблюдения за явлениями текущей погоды и количеством облачности), передаются без вмешательства человека.

192. Сводки МЕТАR и SPECI, получаемые от автоматических систем наблюдения (без вмешательства человека) используются в период, когда аэродром не работает, а также в часы работы аэродрома, как определено метеорологическим органом по соглашению с пользователями.

193. Местные регулярные и специальные сводки, получаемые от автоматических систем наблюдения (без вмешательства человека), используются в период, когда аэропорт работает, как определено метеорологическим органом по соглашению с пользователями.

194. Местные регулярные сводки, местные специальные сводки, сводки METAR и SPECI, получаемые от автоматических систем наблюдения, обозначаются словом "AUTO".

Глава 5. Производства и передачи наблюдений и донесений с бортов воздушных судов

195. Метеорологическое наблюдение, проводимое с борта ВС (ВРП, ДРП), используется для получения информации об условиях над районами, недостаточно освещенными метеорологическими наблюдениями и для получения информации о наличии умеренной и сильной турбулентности, умеренного и сильного обледенения, сдвига ветра и других явлений, оказывающих неблагоприятное влияние на безопасность полетов ВС.

196. Метеоподразделение по данным наблюдений с борта ВС (ВРП, ДРП) в комплексе с информацией, получаемой из других источников обеспечивает слежение за изменениями метеорологической обстановки и составление коррективов к прогнозам и предупреждений по маршрутам и районам полетов.

197. ВРП и ДРП передаются с бортов всех ВС с использованием средств речевой связи:

1) во время полета в момент осуществления наблюдений или по возможности сразу после их проведения;

2) при наборе высоты - после достижения безопасной высоты;

3) при заходе на посадку - после приземления.

198. ДРП проводятся с борта ВС, в период проведения полетов, если наблюдаются следующие метеорологические условия:

1) умеренная и сильная турбулентность;

2) умеренное и сильное обледенение;

3) сильная горная волна;

4) грозы без града, скрытые, маскированные, обложные или по линии шквала;

5) грозы с градом, скрытые, маскированные, обложные или по линии шквала;

6) сильная пыльная или сильная песчаная буря;

7) облако вулканического пепла.

199. К метеорологическим условиям в наборе высоты, в зонах, после взлета или захода на посадку о которых командир экипажа докладывает РП относятся:

1) наличие турбулентности;

2) наличие обледенения;

3) сдвиг ветра.

200. При наличии прочих метеорологических условий, которые, по мнению командира экипажа, влияют на безопасность полетов или заметно отражаются на эффективности полетов других ВС, командир экипажа уведомляет об этом лиц ГРП.

201. Подтверждением наличия обледенения, турбулентности и сдвига ветра служат данные наблюдений с борта ВС, поскольку эти явления не могут наблюдаться с земли.

202. В случае донесений о сдвиге ветра:

1) необходимо сообщать тип ВС;

2) летный состав в кратчайшие сроки уведомляет лиц ГРП, если прогнозируемый сдвиг ветра не наблюдается.

203. При доведении метеоподразделением штормового предупреждения или сообщения о сдвиге ветра в зонах набора высоты или захода на посадку, который фактически отсутствует, командир экипажа докладывает об этом РП.

204. Проведение ДРП с борта ВС производится по запросу метеоцентра, дежурного инженер-синоптика.

205. Данные ВРП и ДРП, переданные РП и командирами ВС в полете по каналам радиосвязи незамедлительно передаются в метеоцентр.

Сообщения с бортов ВС, полученные метеоподразделением от лиц ГРП, центров УВД, регистрируются в журнале разведки погоды формы (АВ-17) согласно приложению 27 к настоящим Правилам.

Глава 6. Производства авиационных прогнозов погоды

Параграф 1. Прогнозы по аэродрому

206. Прогнозы по аэродрому и коррективы к ним выпускаются в виде прогнозов и включают следующую информацию в указанном порядке:

1) тип прогноза;

2) дату и период действия прогноза;

3) облачность;

4) явления погоды;

5) видимость;

6) приземный ветер;

7) максимальная и минимальная температуры воздуха, ожидаемые в период действия прогноза, и соответствующее время достижения этих величин (указывается только в прогнозах на 24 часа);

8) ожидаемые значительные изменения одного или нескольких из этих элементов в течение периода действия.

207. Прогноз по аэродрому выпускается в установленное время, не раньше, чем за 1 час до начала периода действия прогноза и состоит из краткого сообщения об ожидаемых метеорологических условиях в районе аэродрома в течение определенного периода времени.

208. Прогноз по аэродрому составляется метеоподразделением, по согласованию с метеоцентром.

209. Метеоподразделение составляющее прогнозы, осуществляет постоянный контроль за прогнозами и своевременно вносит в них соответствующие коррективы. Длина текста прогнозов и количество указанных в них изменений сводятся к минимуму.

210. Период действия прогнозов по аэродрому составляет не менее 6 часов и не более 12 часов. Прогнозы с периодом действия менее 12 часов составляются каждые 3 часа, а с периодом действия от 12 часов до 24 часов - каждые 6 часов.

211. Прогноз погоды на период аэродромных полетов по маршруту разрабатывается на срок, превышающий продолжительность предстоящих полетов на 1 час, если эта продолжительность не больше 3 часов, и на 2 часа при продолжительности полетов более 3 часов.

212. Прогнозы погоды, разработанные в метеоцентре по территории Республики Казахстан, доводятся до пунктов управления, органов управления государственной авиации, до метеоподразделения.

213. Прогнозы погоды метеоцентра являются основой для разработки прогнозов метеоподразделениями.

Параграф 2. Краткосрочные авиационные прогнозы погоды по аэродрому

214. Прогнозы погоды по времени подразделяются на краткосрочные, срок действия которых составляет до 36 часов от момента окончания его разработки и долгосрочные, срок действия которых составляет более 36 часов.

215. Краткосрочные прогнозы погоды и уточнение к ним, разрабатываются всеми метеоподразделениями.

216. Краткосрочные прогнозы погоды на сутки и уточнения к ним, разрабатываются по территории базирования частей независимо от того, планируются полеты или нет.

Прогнозы погоды разрабатываются ежедневно в метеоцентре к 16.00, а в воинских частях к 17.00 на период с 18.00 текущего дня до 18.00 следующего дня, раздельно на ночь (с 18.00 до 6.00) и на день (с 6.00 до 18.00) по времени города Нур-Султан.

Прогнозы погоды на период с 6.00 до 18.00 следующего дня уточняются в метеоцентре к 5.30 времени города Нур-Султан.

В метеоподразделениях каждые 6 часов, начиная с 00 часов, разрабатываются оперативные прогнозы погоды по району базирования воинской части.

Уточнения к прогнозам погоды разрабатываются во всех случаях, когда последующий анализ атмосферных процессов показывает, что погодные условия будут отличаться от ожидавшихся ранее.

Сноска. Пункт 216 с изменениями, внесенными приказом Министра обороны РК от 26.08.2020 № 404 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

217. Для краткосрочных прогнозов погоды применяется установленная терминология ПМУ и СМУ, неустойчивые метеорологические условия, устойчивые метеорологические условия и градации значений метеорологических элементов, предусмотренные настоящими Правилами.

Разрешается допускать конкретизацию прогнозируемых значений метеорологических элементов в пределах одной градации.

Формулировка прогноза погоды должна быть четкой, краткой и не допускать двойственного его толкования.

218. Для детализации прогноза по времени и месту употребляются следующие формулировки: утром, днем, вечером, ночью, от ….. до ….. часов, около (после)….. часов, в начале, в середине, в конце срока (маршрута), в первой (второй) половине срока (маршрута), временами, кратковременный, местами, на участке маршрута.

Если в прогнозе отсутствует уточнение времени (места) ожидаемого явления погоды, то считается, что оно должно наблюдаться (с перерывами или непрерывно) более половины срока действия прогноза (на большей части маршрута, территории).

Термин "временами" применяется в том случае, когда ожидается, что указанное в прогнозе явление будет повторяться несколько раз на протяжении всего периода действия прогноза, а общая продолжительность его будет менее половины всего срока действия прогноза.

При употреблении термина "временами" для высоты нижней границы облаков дополнительно указывается только одна градация.

Термин "кратковременный" применяется в тех случаях, когда ожидается, что явление погоды будет повторяться несколько раз при общей продолжительности не более одной трети периода действия данного прогноза погоды.

Термины "в начале (конце) срока (маршрута)", "утром (вечером)" соответствуют четвертой части, а термины "в середине срока (маршрута)", "днем (ночью)" - в половине срока действия прогноза.

Для детализации прогноза по месту используется административное либо географическое деление территории на две или более части (западная, восточная, северная, южная половины, центральная часть, горные, прибрежные районы, долины и т. д.).

Термин "местами" применяется в тех случаях, когда ожидается, что явление погоды будет наблюдаться не более чем на одной трети территории или района (маршрута).

219. Тексты прогнозов погоды записываются:

1) в дневник погоды формы (АВ-6) (прогноз погоды на сутки и уточнения к нему);

2) в бюллетень погоды (прогноз погоды по маршруту или району полетов и в пункте посадки);

3) в рабочие журналы ведущиеся в метеоцентре и в метеоподразделениях (долгосрочные прогнозы погоды, прогнозы на 6 часов и по маршрутам полетов).

220. Прогнозу погоды на сутки должна предшествовать краткая характеристика синоптического положения, обуславливающего ожидаемое состояние погоды.

221. В краткосрочные прогнозы погоды включаются следующие данные:

1) облачность (количество - раздельно общее и нижнего яруса, форма, высота верхней и нижней границ);

2) явления погоды;

3) горизонтальная видимость у поверхности земли;

4) ветер у поверхности земли и на высотах;

5) температура воздуха у поверхности земли.

222. Метеоцентр и метеоподразделение разрабатывают прогнозы погоды, предназначенные для:

1) обеспечения аэродромных и маршрутных полетов;

2) оценки радиационной и химической обстановки;

3) обеспечения полетов БПЛА;

4) обеспечения запуска, поиска и эвакуации космических объектов и их экипажей;

5) обеспечения специальных заданий.

223. Для разработки прогнозов погоды используются:

1) приземные и высотные карты погоды;

2) прогностические карты погоды;

3) данные температурно-ветрового зондирования атмосферы;

4) информация, получаемая от МИСЗ;

5) прогнозы и консультации, полученные от метеоцентра и других метеоподразделений;

6) данные ВРП и РРП;

7) данные о фактическом состоянии погоды и личные наблюдения метеоспециалистов за ходом погоды;

8) данные расчетов прогнозирования ОЯП;

9) авиационно-климатические справочники, описания и справки.

При разработке прогнозов погоды учитывается влияние местных физико-географических особенностей на развитие атмосферных процессов и на суточный и сезонный ход значений метеорологических элементов и явлений.

224. Прогнозы погоды подразделяются по назначению, месту (воздушному пространству) и времени.

По назначению прогнозы погоды делятся на прогнозы общего и специального назначения.

Прогнозы погоды общего назначения - прогнозы, разрабатываемые для оценки характера метеорологической обстановки без учета специфики задач.

Прогнозы погоды специального назначения - прогнозы, в которых отражаются ожидаемые метеорологические условия применительно к специфике выполняемых задач.

К ним относятся:

1) авиационные прогнозы, разрабатываемые для обеспечения взлета (посадки) ВС, полетов по маршрутам и содержащие описание ожидаемых у земли и по высотам метеорологических элементов и явлений, оказывающих влияние на полеты ВС и их боевое применение;

2) прогнозы для оценки радиационной обстановки, содержащие описание ожидаемых параметров ветра и температуры у поверхности земли и на высотах, состояния облачности, характера осадков;

3) прогнозы для обеспечения парашютных прыжков, десантирования войск и грузов, содержащие данные об ожидаемой скорости и направлении ветра (среднего ветра) в слое от земли до высоты десантирования, характеристику видимости, облачности, осадков и температуры;

4) прогнозы для обеспечения взлета (приземления) и полета по маршруту БПЛА, содержащие описание ожидаемых метеорологических элементов и явлений у земли и на высоте полета;

5) прогнозы для обеспечения старта, поиска и эвакуации космических объектов и их экипажей, содержащие описание ожидаемых летно-метеорологических условий у земли в районах старта и приземления космического аппарата, а также данные о скорости и направлении ветра в районе приземления от поверхности земли до максимально возможной высоты;

6) прогнозы для обеспечения заправки ВС топливом в воздухе, содержащие описание ожидаемых параметров атмосферы и ее турбулентности на высоте полета в районе заправки.

225. Прогнозы погоды по месту (воздушному пространству) подразделяются на прогнозы погоды: по аэродрому (пункту), по району, по территории и по маршруту полета.

Прогноз погоды по аэродрому (пункту) - прогноз, содержащий описание ожидаемого состояния погоды над заданным аэродромом (пунктом) и прилегающим к нему районом в радиусе 10-15 км.

Прогноз погоды по району - прогноз, содержащий описание ожидаемого состояния погоды в районе аэродрома (аэроузла).

Прогноз погоды по территории - прогноз, содержащий описание ожидаемого состояния погоды по территории базирования воинских частей и региона страны (группы стран).

Прогноз погоды по маршруту полета - прогноз, содержащий описание ожидаемого состояния погоды на маршруте полета от аэродрома вылета до аэродрома посадки.

226. В прогнозы погоды по горным аэродромам включаются данные об облачности среднего яруса, если ожидается появление такой облачности на высотах 2000 м и менее над уровнем аэродрома.

При обеспечении полетов в горных районах включается степень закрытия гор, сопок и перевалов облаками, туманом и осадками.

227. Авиационные прогнозы погоды подразделяются на прогнозы для аэродрома вылета (посадки), по району и маршруту полетов.

Авиационные прогнозы погоды для аэродрома вылета (посадки) включают описание ожидаемых метеорологических условий вылета (посадки) на данном аэродроме.

Авиационный прогноз погоды по району полетов включает описание ожидаемых метеорологических условий в районе полетов.

Авиационный прогноз погоды по маршруту полетов включает прогнозы погоды: аэродрома вылета, маршрута полета и аэродрома посадки ко времени прилета ВС.

Прогноз погоды по маршруту разрабатывается от аэродрома вылета до первого аэродрома посадки.

Параграф 3. Долгосрочные авиационные прогнозы по аэродрому

228. Долгосрочные авиационные прогнозы погоды разрабатываются с соблюдением порядка изложения и терминологии, принятых для авиационных краткосрочных прогнозов.

Долгосрочные прогнозы погоды с заблаговременностью до 7 суток запрашиваются в метеоцентре.

Градации прогнозируемых значений метеорологических элементов (температуры, влажности, скорости ветра, количество облаков) указываются в любой градации и интервалом пяти значении.

Запросы должны подаваться заинтересованными метеоподразделениями не позднее, чем за сутки до начала срока действия.

Параграф 4. Оценка авиационных прогнозов погоды

229. Прогнозы погоды, разработанные в метеоподразделениях, подлежат оценке.

Прогнозы погоды на полеты оцениваются РП, краткосрочные и долгосрочные прогнозы начальниками метеоподразделений.

230. Начальники метеоподразделений по результатам оценки прогнозов погоды и штормовых предупреждений составляют ведомость учета их оправдываемости за прошедший месяц и представляют на утверждение начальникам штабов воинских частей.

Начальник метеоподразделения представляет начальнику метеоцентра и начальнику метеоподразделения органа управления государственной авиации итоговые данные за год об оправдываемости прогнозов погоды и штормовых предупреждений за метеоподразделение и раздельно по каждому инженеру-синоптику.

231. Все неоправдавшиеся, а также наиболее удачные прогнозы погоды и штормовые предупреждения, составленные при сложной метеорологической обстановке, подлежат тщательному изучению и разбору с личным составом метеоцентра и метеоподразделения.

Задачами разбора являются:

1) выявление причин, приведших к несоответствию прогностического состояния погоды фактическому;

2) установление ошибок, допущенных при разработке прогнозов погоды и штормовых предупреждений;

3) уточнение методов (способов, приемов, правил) прогнозирования погоды или отдельных ее элементов и явлений с учетом местных особенностей района;

4) накопление материалов и опыта прогнозирования погоды при сложной метеорологической обстановке с учетом местных климатических (физико-географических и погодных) условий;

5) разработка и принятие мер, исключающих повторение ошибок, имевших место ранее;

6) повышение квалификации и обучение метеоспециалистов.

232. Прогноз погоды оценивается как "не оправдался":

1) если не предусматривались, а фактически наблюдались ОЯП;

2) если предусматривались ОЯП, но, ни одни из них не наблюдались;

3) если предусматривались высота нижней границы облаков и видимость ниже (выше) значений, необходимых для производства полетов, а фактически наблюдались выше (ниже) этих значений;

4) если фактические значения количества, высоты нижней и верхней границ облачности, видимости, скорости и направления ветра, температуры у земли и на высотах полета отличались от указанных в прогнозе более чем на одну градацию в течение более одной трети прогностического периода.

233. Разбор неоправдавшихся и наиболее удачных прогнозов погоды и штормовых предупреждений организуется и проводится начальником метеоподразделения с личным составом не реже одного раза в месяц.

234. Аэросиноптический материал разобранных наиболее поучительных примеров неоправдавшихся или наиболее удачных прогнозов погоды и штормовых предупреждений хранится в течение 5 лет и используется для занятий с метеоспециалистами.

При оценке учитывается:

1) оправдываемость прогнозов погоды на период проведения ВРП и на период полетов;

2) оправдываемость штормовых предупреждений, разработанных в период полетов;

3) своевременность уточнений к прогнозам погоды и штормовым предупреждениям;

4) своевременность и полнота докладов РП о фактической и ожидаемой метеорологической обстановке.

Если метеорологическое обеспечение оценивается "удовлетворительно" или "неудовлетворительно", то РП указывает конкретные его недостатки.

235. Авиационные прогнозы оцениваются как "оправдался", если в течение срока действия прогноза или в своевременном уточнении к нему были правильно отражены метеорологические условия, наблюдавшиеся в период полетов в районе аэродрома и на маршрутах, а значения метеорологических элементов в течение двух третей срока (на расстоянии двух третей участка маршрута) не выходили за пределы прогнозируемых градаций.

Уточнение к прогнозу погоды считается своевременным, если оно доложено РП не позднее, чем за 1 час до возникновения метеорологических условий, не предусмотренных ранее разработанным прогнозом на полеты.

Параграф 5. Прогнозы для полетов на малых высотах

236. При обеспечении полетов на малых и предельно малых высотах необходимо качественно и тщательно прогнозировать метеорологические условия минимального атмосферного давления, приведенного к уровню моря, ветер в нижнем слое тропосферы, температуры воздуха у поверхности земли вдоль маршрута полета, барическую тенденцию, а также пространственную и временную изменчивость высоты нижней границы облаков, закрытие гор и искусственных препятствий (сооружений) облаками, туманом и осадками.

237. Прогнозы для полетов на малых высотах, составляются каждые 6 часов, начиная с 06:00 часов, при этом, период их действия составляет 6 часов, согласуются с метеоцентром не позднее, чем за 1 час до начала периода их действия.

При составлении прогноза учитывается:

1) данные о явлениях погоды на маршруте, представляющие опасность для полетов на малых высотах;

2) дополнительная метеорологическая информация, требующаяся для полетов на малых высотах;

3) связь горизонтальной и полетной видимости при различной синоптической обстановке;

4) наличие интенсивных осадков, особенно снега, туманов;

5) трение воздушного потока о неровности земной поверхности;

6) неодинаковое нагревание различных участков земной поверхности и связанное с этим развитие термической конвекции;

7) деформации воздушных течений горными препятствиями, вызывающие возникновение болтанки;

8) контрасты температуры и скорости ветра в зонах атмосферных фронтов;

9) инверсионные слои, на поверхности которых могут возникать волны и вихревые образования;

10) высоты, расположение и ориентация горных хребтов, долин, ущелий и перевалов.

Глава 7. Производства штормовых предупреждений и оповещений об опасных, особо опасных явлениях погоды

Параграф 1. Организация штормового оповещения и предупреждения
об опасных явлениях погоды

238. Своевременное доведение штормовых оповещений до командиров, штабов, дежурных расчетов КП и центров УВД, руководящего и летного состава, а также метеоцентра и метеоподразделений государственной авиации РК организуется в целях обеспечения безопасности полетов, своевременного принятия мер по сохранению авиационной техники, зданий и сооружений на аэродромах от воздействия ОЯП.

239. К ОЯП и значениям метеорологических элементов относятся:

1) на аэродроме взлета и посадки:

гроза, кучево-дождевая и мощная кучевая облачность, смерч, шквал, град, ледяной дождь, сильное обледенение (для ВС, не оборудованных противообледенительными устройствами - обледенение любой интенсивности), гололед;

туман, пыльная (песчаная) буря, дождь, морось, снег, метель, поземок, дымка, мгла, а также дымы различного происхождения, вызывающие ухудшение горизонтальной или посадочной видимости ниже наибольшего из минимумов для ВС, на которых выполняются полеты, а при отсутствии полетов ВС, базирующихся на данном аэродроме;

облака с высотой нижней границы ниже наибольшего из минимумов для ВС, на которых выполняются полеты, а при отсутствии полетов ВС, базирующихся на данном аэродроме;

ветер у земли (его боковая, попутная или встречная составляющая относительно направления взлета или посадки), скорость которого превышает ограничение для данного типа ВС, переход температуры воздуха через 0°С к отрицательным значениям, а также высокие и низкие значения температуры воздуха, при которых должны прекращаться полеты;

критические значения метеорологических элементов и предельные расстояния до ОЯП на аэродромах СВО ВС РК согласно приложению 28 к настоящим Правилам, при которых ограничиваются или прекращаются полеты;

2) в районе аэродрома, полигона, на маршрутах полета:

гроза, град, кучево-дождевая и мощная кучевая облачность, которые нельзя обойти;

умеренное или сильное обледенение (для ВС, не оборудованных противообледенительными устройствами);

сильная болтанка, превышающая ограничения, установленные для данного типа ВС;

полетная видимость и высота нижней границы облаков ниже минимума командира экипажа ВС для выполнения задания;

закрытие облаками, туманом и осадками вершин гор, сопок, перевалов, а также искусственных сооружений (мачт, труб, телевизионных вышек и т. д.), препятствующих выполнению задания.

240. Штормовые оповещения и предупреждения организуются начальником метеоцентра и осуществляются начальником смены - старшим инженер-синоптиком и начальниками (инженер-синоптиками) метеоподразделений.

К штормовому оповещению привлекаются метеорологические и гидрометеорологические подразделения ВС РК, ведомства, имеющие государственную авиацию, авиаметеорологические станции РГП "Казаэронавигации", а также территориальные подразделения РГП "Казгидромета" расположенные вокруг аэродромов в радиусе 150 - 200 км, а в районах с редкой сетью гидрометеорологических станций (постов) - в радиусе до 300 км.

241. Общее количество пунктов наблюдения, привлекаемых к штормовому оповещению, устанавливаются в зависимости от преобладающих атмосферных процессов, климатических и местных особенностей района, а также особенностей сбора и распространения штормовой информации на территории базирования части.

242. Передача по установленным линиям связи метеорологических сведений, содержащих штормовую информацию, данные о начале и усилении ОЯП осуществляется серией "шторм", а всех других сведений о погоде, включая запросы о них, серией "авиа".

243. Порядок и алгоритм действий метеоподразделений по штормовому оповещению и предупреждению определяются типовой инструкцией метеорологического подразделения части (аэродрома) по штормовому оповещению и предупреждению, которая разрабатывается начальником метеоподразделения и утверждается начальником штаба части по форме согласно приложению 29 к настоящим Правилам.

244. На аэродромах совместного базирования нескольких воинских частей начальником объединенного метеоподразделения составляется единая методика по метеорологическому обеспечению полетов, которая согласовывается с командирами данных воинских частей и утверждается старшим авиационным начальником аэродрома.

245. Начальники метеоподразделений представляют начальнику метеоцентра ежегодно к концу учебного периода (или по прибытии частей к новому месту базирования) заявки на привлечение к штормовому оповещению метеорологических станций РГП "Казаэронавигации" и гидрометеорологические станции РГП "Казгидромета" и других ведомств, имеющих государственную авиацию.

246. Начальник метеоцентра обобщает заявки на штормовые оповещения аэродромов и готовит проекты договоров с государственными органами, имеющими авиаметеорологические и гидрометеорологические станции. После заключения договоров начальник метеоцентра сообщает начальникам метеоподразделений частей, какие станции, и с какого времени привлечены к штормовому оповещению каждого аэродрома.

247. Начальник метеоподразделения на основании полученного от начальника метеоцентра перечня авиаметеорологических и гидрометеорологических станций, привлекаемых к оповещению, разрабатывает схему штормового оповещения аэродрома.

Схема штормового оповещения авиационной части составляется на крупномасштабной географической карте согласно приложению 30 к настоящим Правилам:

1) наименование и место расположения авиаметеорологических (гидрометеорологических) станций, привлеченных к штормовому оповещению;

2) расстояния до каждой станции в км;

3) контрольные сроки прохождения телеграмм с оповещениями;

4) высоты станций над уровнем моря;

5) направления ВПП, а также минимум аэродрома;

6) адреса метеоподразделений, которым должны передаваться оповещения об ОЯП и ООЯП, наблюдающихся на данном аэродроме.

Перечень должностных лиц части, которым докладываются штормовые оповещения с указанием формы и очередности доклада в зависимости от наличия полетов определены в схеме штормового оповещения согласно приложению 31 к настоящим Правилам.

На аэродромах совместного базирования частей составляется единая схема штормового оповещения.

Схема ежегодно обновляется, согласовывается с начальником метеоцентра, подписывается начальником метеоподразделения и утверждается начальником штаба части.

248. Метеоподразделения, привлеченные к штормовому оповещению, в случаях возникновения (обнаружения) на аэродроме или в непосредственной близости от него ОЯП немедленно подают телефонограмму (телеграмму, радиограмму) о его начале, усилении или ослаблении, а затем и об окончании в установленные адреса, а также в метеоподразделения, от которых поступил запрос погоды, на протяжении всего периода запроса и в течение двух часов после окончания запроса.

Кроме штормовых оповещений передаются сообщения:

1) о понижении высоты нижней границы облаков: днем - менее 350 м;

ночью - менее 400 м; об ухудшении горизонтальной (в период полетов - полетной) видимости до значений: днем - менее 4 км; ночью - менее 4,5 км.

Повторные оповещения подаются при дальнейшем понижении высоты облачности через каждые 50 м или дальнейшем ухудшении видимости через каждые 500 м;

2) об ОЯП в районе аэродрома и полетов по данным летающих экипажей ВС;

3) об обнаружении аэродромными РЛС очагов гроз и кучево-дождевых облаков, смещающихся в сторону аэродрома;

4) об усилении скорости ветра у поверхности земли более 10 (15) м/с.

Повторные оповещения подаются при дальнейшем усилении через каждые 5 м/с;

5) о начале дождя, мороси, снега и других осадков независимо от видимости в них.

249. Телефонограммы (телеграммы) о начале, усилении, ослаблении и окончании ОЯП подаются независимо от сроков подачи телефонограмм (телеграмм, радиограмм) с данными регулярных метеорологических наблюдений и содержат:

1) отметку категории срочности "самолет";

2) адрес воинской части;

3) отличительное слово телеграмм о начале или усилении ОЯП - "шторм";

4) время начала, усиления, ослабления или окончания ОЯП;

5) название ОЯП, его интенсивность и ход развития;

6) состояние метеорологических элементов, сопутствующих ОЯП.

250. Штормовые оповещения составляются и передаются с соблюдением следующих правил:

1) телеграммы и телефонограммы составляются открытым текстом четко и ясно, без условных сокращений и лишних слов, а радиограммы - с применением действующих метеорологических кодов;

2) время начала (усиления, ослабления, окончания) ОЯП указывается по времени города Нур-Султан четырьмя цифрами: две первые цифры означают часы, а две последние - минуты;

3) в тексте телеграммы (телефонограммы) не указываются единицы измерений (секунды, минуты, часы, м, км, градусы, баллы);

4) горизонтальная видимость до 2000 м указывается в метрах, более 2000 м - в километрах;

5) направление ветра указывается в градусах градациями с интервалом 20°, скорость ветра - в м/с (при порывах - максимальное их значение);

6) при сообщении о низкой облачности указывается ее форма, количество, высота в метрах и способ ее определения (прибор, самолет, шар-пилот, визуально), а также сведения об осадках и видимости;

7) при передаче данных о тумане, дымке, дыме, мгле, дожде, мороси, снегопаде указывается вертикальная и горизонтальная видимость (в тумане - с точностью до 100 м);

8) при просвечивающемся тумане проставляются слова "небо видно";

9) в сообщениях о грозе указываются:

вид грозы (отдаленная, близкая, на станции) и наличие осадков;

для грозы близкой к аэродрому - ее интенсивность (сильная, умеренная, слабая) и направление движения (куда) по восьми румбам;

для отдаленной грозы, в какой части горизонта наблюдается (по восьми румбам);

при обнаружении гроз радиотехническими средствами - азимут очага (в градусах), расстояние от пункта наблюдения в километрах, интенсивность (слабая, средняя, яркая), высота верхней границы, направление и скорость смещения очага;

об окончании грозы - направление, в котором она сместилась по восьми румбам.

В сообщениях о других ОЯП указывается:

о гололеде и ледяном дожде - величина отложения льда в миллиметрах и температура воздуха;

об обледенении и сильной болтанке ВС в облаках - высота (слой), на которой (в котором) они наблюдаются;

о пыльной (песчаной) буре, метели, поземке, дымке, направление, скорость ветра и горизонтальная видимость, при просвечивающемся небе проставляются слова "небо видно";

о рассеянии тумана, густой дымке, прекращении осадков, пыльной (песчаной) бури, дыма - горизонтальная видимость; количество, форма и высота облаков.

Сноска. Пункт 250 с изменением, внесенным приказом Министра обороны РК от 26.08.2020 № 404 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

251. Оповещения о возникновении ОЯП направляются и в том случае, если явление было кратковременным и окончилось до момента передачи сообщения о его начале, при этом в конце текста телеграммы добавляется слово "окончилось".

При одновременном возникновении нескольких ОЯП в сообщение включаются сведения обо всех этих явлениях.

Если после подачи оповещения об одном ОЯП начинается другое, то немедленно подается оповещение о втором ОЯП. При этом обязательно указываются сведения о сохранении (прекращении) ранее начавшегося ОЯП.

252. Оповещения об ослаблении ОЯП докладываются командиру, РП и должностным лицам воинской и только в период полетов.

253. Во все адреса, куда были переданы штормовые оповещения, посылаются сообщения:

1) об окончании ОЯП;

2) о повышении высоты нижней границы облаков через 50 м до значений: днем - 400 м и более, ночью - 500 м и более;

3) об улучшении горизонтальной видимости через 500 м до значений: днем - 4 км и более, ночью - 5 км и более;

4) об ослаблении скорости ветра до 10 м/с и менее;

5) о прекращении осадков.

254. Сообщения об окончании ОЯП передаются с соблюдением следующих правил:

1) если по условиям развития атмосферных процессов возможно повторение ОЯП, то, прежде чем подать оповещение об его окончании, необходимо выждать 15 минут, чтобы окончательно убедиться в прекращении этого явления;

2) если одно ОЯП окончилось и вслед за ним началось другое, посылается общее оповещение об окончании первого и о начале второго ОЯП;

3) если одновременно наблюдалось несколько ОЯП, но окончание их происходит в разное время, посылаются оповещения о прекращении каждого из них в отдельности с перечислением еще продолжающихся ОЯП;

4) при одновременном окончании всех ОЯП подается одна общая телефонограмма (телеграмма, радиограмма);

5) если до подачи телефонограммы (телеграммы, радиограммы) с данными о погоде за очередной срок остается менее 15 минут, отдельная телефонограмма (телеграмма, радиограмма) об окончании ОЯП не подается, а делается приписка об этом в конце очередной телефонограммы (телеграммы, радиограммы) с указанием времени окончания ОЯП.

255. Все отправленные оповещения об ОЯП записываются в журнал исходящих телефонограмм (телеграмм), а поступившие - в журнал входящих телефонограмм (телеграмм, радиограмм).

Параграф 2. Штормовое оповещение об особо опасных явлениях погоды

256. Метеоподразделение государственной авиации, кроме штормовых оповещений об ОЯП, предусмотренных настоящими Правилами, подают штормовые оповещения о наблюдающихся об ООЯП, метеорологических, гидрологических, геофизических, а также аномальных атмосферных и космических явлениях.

К ООЯП в районе базирования частей относятся:

1) ветер со скоростью более 30 м/с;

2) град диаметром более 30 мм;

3) сильный дождь и снегопад с интенсивностью, превышающей критические значения, установленные для данного района;

4) повышение уровня воды в реках, водоемах до критических значений, наводнения, заторы, угрожающие затоплением районов базирования воинских частей;

5) селевые потоки и снежные лавины;

6) землетрясения.

К аномальным атмосферным и космическим явлениям оптического, электрического и иного происхождения, прогноз которых в настоящее время не представляется возможным, относятся:

необычные частицы, выпадающие из атмосферы;

окрашенные осадки или осадки иного необычного вида и свойства;

необычные световые, акустические, электромагнитные и другие явления в атмосфере и космическом пространстве.

257. Оповещение об ООЯП передаются (докладываются) во все адреса, установленные для штормовых оповещений, а об аномальных метеорологических, гидрологических и других геофизических явлениях докладываются командованию части, расчетам КП и передаются как штормовые в метеоцентр.

258. Штормовые оповещения о наблюдающихся ООЯП и аномальных метеорологических и других геофизических явлениях передаются на основании наблюдений личного состава метеоподразделения, а также сообщений, полученных от гидрометеорологических станций, постов, расчетов технических средств и других источников. В последнем случае указывается источник получения информации.

259. По окончании ООЯП, аномальных метеорологических, гидрологических и других геофизических явлений, метеоподразделение в течение пяти календарных дней представляет донесение начальнику метеоцентра.

В донесении о наблюдающихся (наблюдавшихся) явлениях указываются:

1) место и время возникновения, вид, интенсивность, продолжительность, характер эволюции и перемещения, другие характерные особенности явления, сопутствующие ему эффекты;

2) метеорологические условия возникновения (кроме землетрясения);

3) данные о регистрации явлений техническими средствами;

4) характер и степень воздействия на технику и личный состав;

5) прогнозировалось ли это явление, кем, с какой заблаговременностью;

6) кому и когда докладывалось о наблюдавшемся явлении.

К донесению прилагаются:

кольцевая карта прогноза погоды за срок, отличающийся от времени возникновения ООЯП и аномальных атмосферных и космических явлений не более чем на 2 часа;

прогноз погоды;

сведения о фактической погоде;

копии (выписки из рабочих журналов) штормовых оповещений и предупреждений, поступивших и переданных (врученных) до начала, в период и по окончании явлений.

Параграф 3. Штормовые предупреждения по аэродрому

260. Штормовые предупреждения по аэродрому оформляются (выписывается) на бланке формы (АВ-4) метеоподразделением в соответствии с образцом составления шторм предупреждения.

261. Метеоподразделение оформляет предупреждения по аэродрому о возникновении или изменении интенсивности метеорологических условий и ОЯП, которые могут оказать неблагоприятное воздействие на авиационную технику на земле, в том числе, на ВС на местах стоянки, на аэродромное оборудование, технические средства и службы обеспечения полетов.

262. Штормовые предупреждения разрабатываются и оформляются на срок до 6 часов начальником (инженер-синоптиком) метеоподразделения как в период полетов, так и при отсутствии их.

263. Во всех метеоподразделениях государственной авиации разрабатываются схемы штормового предупреждения, на которых указываются:

1) должностные лица, которым должны докладываться штормовые предупреждения, очередность, содержание и способ передачи (отдельно в период полетов и при отсутствии полетов);

2) адреса метеоподразделений, куда должны передаваться разработанные штормовые предупреждения, способ и содержание передачи;

3) наименование метеоподразделений от которых должны поступать штормовые предупреждения.

Начальник метеоцентра составляет общую схему штормового предупреждения аэродромов базирования, подписывает ее и утверждает у начальника штаба органа управления государственной авиации.

264. Предупреждения по аэродрому оформляются в связи с фактическим или ожидаемым возникновением одного или нескольких нижеследующих явлений:

грозы;

града;

сильного и (или) продолжительного снега;

замерзающих осадков (гололеда);

инея или изморози;

шквала, смерча;

песчаной или пыльной бури;

поднимающегося песка или пыли;

ветра со скоростью 15 м/с и более (с учетом порывов), независимо от направления;

вулканического пепла или отложения вулканического пепла;

выброса токсических химических веществ;

понижения температуры воздуха до минус 30°С и ниже или повышения до плюс 35°С и выше.

265. Штормовые предупреждения, разработанные в метеоцентре, передаются (докладываются) оперативному дежурному КП органа управления государственной авиации, в метеоподразделение, в центры УВД согласно схемы штормового предупреждения.

266. Способы обмена штормовыми предупреждениями внутри метеоподразделения органа управления государственной авиации устанавливает начальник метеоцентра.

267. Штормовые предупреждения по аэродрому разрабатываются не ранее, чем за 3 часа до начала периода действия и с максимально возможной заблаговременностью в случаях:

1) выявления угрозы возникновения ОЯП или ООЯП, в том числе не предусмотренных в разработанных ранее штормовых предупреждениях;

2) необходимости уточнения времени возникновения, интенсивности и продолжительности ОЯП или ООЯП, предусмотренных в ранее данном штормовом предупреждении. Штормовое предупреждение разрабатывается также на внезапно возникшего ОЯП или ООЯП, с указанием его продолжительности и интенсивности.

268. Штормовые предупреждения оформляются на специальных бланках, в которых указываются: ожидаемое время возникновения и окончания ОЯП, вид и интенсивность. При прогнозировании возникновения нескольких ОЯП указываются данные для всех этих явлений. Высота облачности, дальность видимости, направление и скорость ветра указываются в градациях, предусмотренных в настоящих Правилах.

269. Штормовые предупреждения оформляются в двух экземплярах. Первый экземпляр вручается под расписку не позднее, чем за 30 минут до начала возникновения ОЯП в период полетов РП, а при отсутствии полетов – оперативному дежурному, ДПВС и дежурному авиационному диспетчеру, с обязательным докладом командиру и должностным лицам воинской части, второй экземпляр хранится в метеоподразделении в течение 1 года, нумерация бланков возобновляется после 25 числа ежемесячно.

270. В метеоцентре штормовые предупреждения вручаются под расписку оперативному дежурному КП органа управления государственной авиации с заблаговременностью не менее 1 часа до начала ОЯП, всем должностным лицам и передаются в метеоподразделения, от которых поступили запросы прогноза погоды, на протяжении всего периода запросов. Время вручения (доклада) штормового предупреждения и фамилия должностного лица, принявшего его, записываются в бланк штормового предупреждения.

271. За своевременную передачу по каналам связи телеграмм с данными штормовых оповещений и предупреждений об ОЯП в соответствии с присвоенными им категориями срочности возлагается на должностное лицо, составившее штормовое предупреждение.

272. В случаях несвоевременного передачи прогноза ОЯП, дежурный инженер-синоптик воинской части немедленно устно докладывает, о возникновении ОЯП (с указанием времени, ожидаемой интенсивности и продолжительности) РП, командиру части, оперативному дежурному КП, начальнику смены - старшему инженеру-синоптику метеоцентра, ДПВС, дежурному авиадиспетчеру, а затем выписывает и вручает перечисленным лицам штормовое предупреждение на специальном бланке с указанием времени устного доклада.

273. При ожидаемом возникновении ОЯП, не предусмотренных в ранее выпущенном предупреждении, или изменении их интенсивности, продолжительности, оформляются новое предупреждение.

274. Штормовые предупреждения, полученные от метеоцентра, докладываются всем должностным лицам в соответствии с инструкцией по штормовому оповещению и предупреждению, утвержденной начальником штаба части независимо прогнозирует или нет дежурный инженер-синоптик данного метеоподразделения возникновение ОЯП.

275. Отмена штормового предупреждения осуществляется в случаях, если:

1) возможность возникновения ОЯП, предусмотренная штормовым предупреждением, дальнейшим ходом развития атмосферного процесса не подтверждается;

2) ОЯП прекратились за 1 час и более до окончания периода, указанного в штормовом предупреждении и возможность повторения этих явлений отсутствует.

Об отмене штормового предупреждения сообщается (докладывается) во все адреса, куда оно было передано и делается отметка на копии бланка штормового предупреждения.

Параграф 4. Предупреждения и оповещения о сдвиге ветра

276. Предупреждения и оповещения о сдвиге ветра подготавливаются метеоцентром и метеоподразделением государственной авиации.

277. Оповещения выпускаются о фактически наблюдаемом сдвиге ветра, предупреждения - об ожидаемом сдвиге ветра.

278. Оповещения и предупреждения о сдвиге ветра содержат краткую информацию о наблюдаемом или ожидаемом сдвиге ветра, который может оказать неблагоприятное воздействие на ВС на траектории захода на посадку или взлета, или при заходе на посадку по кругу в пределах между уровнем ВПП и 500 м (1600 футов) над этим уровнем или на ВС на ВПП во время посадочного пробега или разбега при взлете. При местных топографических условиях вызывающих значительный сдвиг ветра на высотах более 500 м (1600 футов) над уровнем ВПП, высота 500 м (1600 футов) не считается предельной.

279. Оповещения о сдвиге ветра для прибывающих и/или вылетающих ВС аннулируются, когда в течении 30 минут в сообщениях с ВС информация о его наличии не подтверждается.

Сведения о наличии сдвига ветра получают с помощью:

1) наземного оборудования дистанционного измерения сдвига ветра (в том числе доплеровского радиолокатора);

2) наблюдений с борта ВС на этапе набора высоты или захода на посадку;

3) другой метеорологической информации, полученной с соответствующих датчиков, установленных на имеющихся вблизи аэродрома или на близлежащих возвышенных участках, мачтах или вышках.

280. Для оценки интенсивности сдвига ветра используются следующие критерии:

сдвиг ветра слабый - до 2 м/с на 30 м (100 футов) высоты;

сдвиг ветра умеренный - от 2 м/с до 4 м/с на 30 м (100 футов) высоты;

сдвиг ветра сильный - от 4 м/с до 6 м/с на 30 м (100 футов) высоты;

сдвиг ветра очень сильный - от 6 м/с и более на 30 м (100 футов) высоты.

281. На аэродромах совместного базирования, где для обнаружения сдвига ветра используется автоматизированное наземное оборудование выпускаются автоматические оповещения о сдвиге ветра.

282. Оповещения о сдвиге ветра содержат краткую обновляемую информацию о наблюдаемом сдвиге ветра, характеризуемом изменением встречного/попутного ветра на 7,5 м/с (15 узлов) или более, который может оказать неблагоприятное воздействие на ВС на конечном этапе траектории захода на посадку или начальном этапе траектории взлета или на ВС на ВПП вовремя после посадочного пробега или разбега при взлете.

283. Оповещения о сдвиге ветра, при использовании автоматизированного наземного оборудования, обновляются не реже одного раза в минуту.

Оповещения о сдвиге ветра аннулируются после того, как величина изменения встречного/попутного ветра становится менее 7,5 м/с (15 узлов).

284. Если наблюдается сдвиг ветра и/или ожидаются условия для его сохранения в течении периода более 30 минут, оформляется штормовое предупреждение о сдвиге ветра на аэродроме.

285. Штормовое предупреждение об ожидаемом сдвиге ветра составляется на основании анализа аэросиноптического материала, если синоптическая обстановка в сочетании с местными условиями в районе аэродрома, способствует возникновению сдвига ветра.

286. Условия для сдвига ветра связаны со следующими явлениями:

гроза, микропорывы, воронкообразные облака (торнадо или водяные смерчи) и фронтальные порывы;

фронтальные поверхности;

сильный приземный ветер, усугубляемый местными топографическими условиями;

фронты морского бриза;

горные волны (включая шкваловые вороты на малых высотах в районе аэродрома);

температурные инверсии на малых высотах.

287. При использовании донесения с борта ВС для подготовки предупреждения о сдвиге ветра и его интенсивности или для подтверждения ранее оформленного штормового предупреждения, соответствующее донесение с борта ВС, включая тип этого ВС, докладывается РП, командиру части, летному составу и в метеоцентр.

Параграф 5. Оценка штормового предупреждения

288. Штормовое предупреждение оценивается как "оправдалось":

1) если хотя бы одно из предусмотренных в нем или в своевременном уточнении к нему ОЯП фактически наблюдалось и время его возникновения отличалось от указанного в предупреждении (в уточнении) не более чем на 1 час;

2) если оно было вручено не менее чем за 30 минут до начала ОЯП.

289. Штормовое предупреждение оценивается как "не оправдалось":

1) если на всей территории, по которой давалось предупреждение, не наблюдалось ни одного из предусмотренных в нем ОЯП или время их возникновения было дано с ошибкой более 1 часа в ту или иную сторону;

2) если заблаговременность его вручения была менее 30 минут;

3) если в предупреждении были указаны не все ОЯП, которые наблюдались фактически.

290. Штормовое предупреждение не оценивается, если оно было отменено не позднее, чем за 30 минут до срока начала его действия ожидавшиеся ОЯП в течение указанного в нем срока не наблюдались и отмененное штормовое предупреждение не привело к срыву полетов.

291. Штормовые предупреждения, разработанные в период полетов, оцениваются РП, все остальные штормовые предупреждения – начальником метеоподразделения.

Глава 8. Порядок эксплуатация технических средств метеорологического подразделении

Параграф 1. Состав и размещение технических средств метеорологического подразделения на аэродроме

292. ТСМ включают установки, аппаратуру и приборы, предназначенные для производства метеорологических и аэрологических наблюдений, сбора и распространения метеорологической информации.

293. Для метеорологического обеспечения полетов аэродромы оборудуются метеорологической аппаратурой в соответствии с требованиями документов, регламентирующих эксплуатацию аэродромов.

294. ТСМ, размещаемые на аэродромах, являются составной частью комплекса технического оборудования аэродромов.

295. Технические средства, предназначенные для измерения параметров атмосферы, устанавливаются на метеорологической площадке и в тех местах аэродрома, где метеорологические элементы и явления погоды оказывают наибольшее влияние на безопасность взлета и посадки ВС. Размещение технических средств на аэродроме и метеорологической площадке производится по типовой схеме. Схема размещения технических средств метеорологической службы на аэродроме утверждается командиром воинской части согласно приложению 32 к настоящим Правилам.

296. В метеоподразделениях используются принятые на снабжение штатные и табельные технические средства, а также лицензионные (сертифицированные) программно-аппаратные комплексы приема и обработки информации, разрешенные к использованию в государственных учреждениях.

297. При эксплуатации технических средств в неблагоприятных климатических условиях (частые осадки, бури, низкие температуры и т.п.) или после обеспечения учения на технических средствах должны быть проведены внеплановые регламентные работы. Конкретное содержание регламентных работ для каждого вида ТСМ изложено в эксплуатационной документации.

298. Минимальный состав ТСМ на необорудованных ВПП для захода на посадку по приборам включаются:

1) средства измерения видимости (допускаются щиты-ориентиры и/или иные ориентиры видимости);

2) дистанционные измерители высоты нижней границы облаков для направлений захода на посадку по приборам или измерители высоты нижней границы облаков (вертикальной видимости) для направлений захода на посадку на необорудованных ВПП;

3) измерители параметров ветра;

4) измерители атмосферного давления;

5) измерители температуры;

6) измерители влажности воздуха;

7) средства отображения метеорологической информации допускается использование громкоговорящей и автоматическую телефонную связь;

8) технические средства регистрации передаваемой метеорологической информации.

299. ВПП на аэродромах (совместного базирования) точного захода на посадку по I, II и III (класса А, В) категорий оборудуются автоматизированной метеорологической измерительной системой (далее – АМИС). В состав АМИС входят:

1) две электронно-вычислительные машины/персональные электронно-вычислительные машины (далее - ЭВМ/ПЭВМ) основная и резервная, с соответствующим программным обеспечением;

2) датчики видимости;

3) датчики параметров ветра;

4) датчики атмосферного давления;

5) датчики температуры и влажности воздуха;

6) дистанционные измерители высоты нижней границы облаков;

7) технические средства отображения и регистрации выдаваемой метеорологической информации.

В качестве датчиков видимости используются трансмиссометры и измерители видимости прямого рассеяния.

В состав АМИС входят дополнительные типы оборудования (измерители яркости фона, датчики текущей погоды, грозопеленгаторы).

300. Все ТСМ и средства измерений, входящие в состав метеорологического оборудования вносятся в Государственный реестр средств измерений Республики Казахстан в соответствии с Законом Республики Казахстан от 7 июня 2002 года "Об обеспечении единства измерений".

301. Каждое метеорологическое оборудование имеет эксплуатационную документацию, в соответствии с которой производится его эксплуатация в пределах установленного срока службы.

302. На необорудованных ВПП определяются специальные места для наблюдения за видимостью. Наблюдения производятся в сторону рабочего курса посадки ВПП.

303. Измерители высоты нижней границы облаков, при их наличии, устанавливаются:

1) датчики – на расстоянии до 50 м от рабочих помещений метеонаблюдателей;

2) указатели (пульты управления) – в рабочих помещениях метеонаблюдателей.

304. Дистанционные измерители высоты нижней границы облаков устанавливаются:

1) датчики ВНГО – в зоне захода на посадку на расстоянии 1200 м и менее перед посадочным порогом ВПП и возможно ближе к продолжению оси ВПП, но не далее 180 м от нее;

2) указатели (пульты управления) – в рабочих помещениях метеонаблюдателей.

305. Измерители параметров ветра устанавливаются:

1) датчики параметров ветра – в местах, репрезентативных для зоны приземления и отрыва ВС, на расстоянии не более 200 м от осевой линии ВПП за пределами спланированной части летного поля на высоте 10 м ± 1 м над уровнем земли относительно ближайшей точки осевой линии ВПП;

2) указатели (пульты управления) – в рабочих помещениях метеонаблюдателей;

3) датчики измерения направления ветра, должны быть ориентированы на север.

306. Измерители атмосферного давления устанавливаются в рабочих помещениях метеонаблюдателей.

307. Дистанционные измерители температуры и влажности воздуха устанавливаются на метеорологической мачте, на высоте 2 м, над подстилающей поверхностью.

Измерители температуры и влажности воздуха устанавливаются в психрометрической будке на высоте 2 м, расположенной вблизи основного пункта наблюдения.

Параграф 2. Состав и размещение технических средств метеорологического подразделения на вертодромах

308. К ТСМ обеспечении полетов на вертодроме относятся:

1) измерители-регистраторы дальности видимости (комплект);

2) измерители высоты нижней границы облаков (комплект);

3) измерители параметров ветра (комплект);

4) измерители атмосферного давления (один резервный);

5) измерители температуры и влажности воздуха (комплект);

6) ветроуказатель направления ветра (матерчатый конус размерами: длина 1,2 м, диаметр 0,3 м (большой) и 0,15 (малый); белый с черными или красными полосами (5 полос), крайние полосы темные.

309. Температура воздуха и барометрическое давление измеряется специально применяемыми для этого автоматическими метеорологическими приборами.

Измерения проводятся в непосредственной близости к вертодрому, где локальные факторы не влияют на измерения. Диапазон установленных значений высоты датчиков от 1,25 до 2 м.

Используются не менее двух датчиков для измерения давления. Точность измерения датчиков давления установлена в пределах 0,5 гПа. Резервирование состоит из цифрового высокоточного датчика давления с соответствующими высотной и температурной поправками.

Датчики измерения температуры воздуха и давления располагаются на уровне вертодрома в безопасном месте, исключающем влияние прямого солнечного света, воздушного потока (из открытых окон для датчиков давления), нагревания или охлаждения систем.

310. Данные о направлении ветра экипаж вертолета определяет визуально, относительно положения ветрового конуса, окрашенного так, чтобы достигалась максимальная контрастность с общим фоном.

311. Для измерения направления и скорости ветра применяется анеморумбометр, который устанавливается в местах с наиболее характерным движением воздушного потока. Второй анеморумбометр устанавливается на высоте зависания вертолета над вертодромом, с помощью которого можно получить необходимую информацию о скорости ветра выше вертодрома в случае наличия турбулентных или отраженных воздушных потоков. Наблюдения производятся на высоте 10 м ±1 м (30 футов ± 3 фута) над уровнем поверхности вертодрома.

312. Явления погоды, оцениваются путем инструментальных измерений и визуальных наблюдений.

Датчики для автоматического наблюдения за текущей погодой (датчики погоды) располагают в одной точке, выбранной в качестве самой репрезентативной для данного вертодрома в безопасном месте, на высоте 2,5 м.

313. Измерительные приборы, используемые для получения данных, периодически калибруются в соответствии с рекомендациями производителя, но не реже одного раза в год.

314. Датчики для измерения дальности видимости располагают в безопасном месте, чтобы получить наиболее достоверные данные о дальности видимости на вертодроме.

315. Метеорологическое оборудование должно работать от аккумуляторных батарей или источников бесперебойного питания с условием резервирования источников электропитания.

Глава 9. Производства и предоставление авиационной климатологической характеристики

316. Авиационная климатологическая характеристика аэродрома для планирования полетов подготавливается в виде аэродромных климатологических таблиц и аэродромных климатологических сводок.

317. Метеоцентр организует сбор и хранение необходимых данных наблюдений и обеспечивает возможность:

1) подготавливать аэродромные климатологические таблицы для всех основных и запасных аэродромов;

2) предоставлять органам управления государственной авиации климатологические характеристики аэродромов, метеоподразделениям по запросу.

318. Аэродромные климатологические характеристики содержат краткое изложение результатов наблюдений за определенными метеорологическими элементами на аэродроме, основанное на статистических данных. Данные сводки подготавливаются и в табличной форме.

Аэродромные климатологические сводки включают:

1) повторяемость значений дальности видимости на ВПП видимости и (или) относительной высоты основания наиболее низкого слоя сплошной облачности ниже установленных величин в определенные моменты времени;

2) повторяемость значений видимости ниже установленных величин в определенные моменты времени;

3) повторяемость значений относительной высоты основания наиболее низкого слоя облаков ниже установленных значений в определенные моменты времени;

4) повторяемость совпадающих направления и скорости ветра в пределах установленных диапазонов;

5) повторяемость значений приземной температуры воздуха в установленных диапазонах через интервалы 5°С в определенные моменты времени;

6) средние значения и отклонения от них, включая максимальные и минимальные значения метеорологических элементов, необходимых для целей планирования полетов, включая расчеты взлетных характеристик.

319. Авиационная климатологическая характеристика аэродрома основывается на наблюдениях, проводившихся в течение периода не менее 5 лет.

Метеоцентр и метеоподразделения:

1) организует сбор и хранение необходимых данных наблюдений;

2) подготавливает аэродромные климатологические таблицы для своего аэродрома;

3) предоставляет командиру части и летному составу аэродромные климатологические таблицы в течение периода времени.

В аэродромной климатологической таблице указываются:

средние величины и отклонения, в том числе максимальные и минимальные величины, метеорологических элементов;

частота возникновения явлений текущей погоды, влияющих на выполнение полетов в районе аэродрома;

частота возникновения одного элемента или сочетания двух и более элементов с определенными значениями.

320. Данные метеорологических наблюдений на аэродроме накапливаются, обрабатываются и хранятся в виде, приемлемом для подготовки аэродромной климатологической характеристики.

321. Метеоцентр предоставляет данные метеорологических наблюдений, необходимых для исследований, технических расследований или эксплуатационного анализа, органам управления связанным с использованием метеорологии в интересах государственной авиации.

322. Метеоподразделения подготавливают климатологическую характеристику в виде климатологических описаний (справок) аэродромов, районов и маршрутов полетов с включением необходимого табличного материала.

В климатологических описаниях указываются:

1) основные климатологические характеристики и их сезонные изменения;

2) средние, максимальные и минимальные значения основных метеорологических элементов;

3) повторяемость возникновения ОЯП и ООЯП, влияющих на производство полетов: града, гроз, турбулентности, обледенения и других;

4) повторяемость возникновения определенных значений одного метеорологического элемента или сочетаний двух и более элементов;

5) типичные синоптические ситуации и связанные с ними метеорологические условия и влияние орографии на эти условия.

323. В таблицы, содержащиеся в аэродромном климатологическом описании, включаются данные о ветре у поверхности земли, видимости, количестве и высоте облаков, температуре и атмосферном давлении. К описанию прилагается топографическая карта района аэродрома с указанием секторов, в которых под влиянием местных условий возникает низкая облачность, ограниченная видимость, сильный ветер и другие явления.

Приложение 1 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан

Условные наименования и обозначения

	Приложение 1-1 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан
	Форма
	Утверждаю Начальник штаба войсковой части 00000 ___________________________ (воинское звание, подпись, фамилия, имя, отчества (при его наличии) "____" __________ 20__ года.

Типовая инструкция по метеорологическому обеспечению полетов на аэродроме

Сноска. Правила дополнены приложением 1-1 в соответствии с приказом Министра обороны РК от 26.08.2020 № 404 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Дежурство в метеоподразделениях организуется круглосуточное (двухсменное), а на аэродромах, где организовано боевое дежурство экипажей ВС - круглосуточное боевое дежурство.

2. Дежурный расчет метеоподразделения подчиняется руководителю полетами, (ДПВС) по вопросам, связанным с обеспечением безопасности полетов в метеорологическом отношении. Дежурный расчет состоит из дежурного инженер–синоптика, дежурного метеоспециалиста (метеонаблюдателя).

3. На КДП в период полетов и перелетов согласно плану работы авиации, выделяется дежурный инженер-синоптик в состав группы обеспечения полетов.

4. Дежурный инженер-синоптик метеорологического подразделения является начальником для личного состава дежурного расчета метеоподразделения. Он подчиняется начальнику метеорологической службы (отделения) воинской части.

5. Смена дежурства производится в 9.00 часов местного времени под руководством начальника метеорологической службы, (ДПВС).

6. Дежурный инженер-синоптик (дежурный метеоспециалист), сдающий дежурство, докладывает, а принимающий уясняет:

1) развитие атмосферных процессов и фактическую погоду по территории (району) базирования и по району (маршрутам) полетов (перелетов);

2) прогноз погоды (штормовые предупреждения) на предстоящий день (ночь) по территории базирования, району аэродрома и полетов (перелетов);

3) влияние метеорологических условий на полеты (кратко рассматриваются случаи срыва полетов, их причины, авиационные события, изменения вариантов полетов за прошедшую смену);

4) план полетов и перелетов, район (маршруты) полетов, их продолжительность и профиль, соответствие фактической и ожидаемой метеорологической обстановки условиям, необходимым для выполнения запланированных полетов;

5) задачи по метеорологическому обеспечению полетов на предстоящую смену, необходимость выполнения дополнительного объема работы;

6) состояние технических средств метеослужбы;

7) недостатки и положительные стороны взаимодействия с другими метеоподразделениями, с расчетами КП, БПРМ и ДПРМ, метеорологического радиолокатора;

8) устойчивость работы средств связи.

7. На дежурного инженер-синоптика возлагается соблюдение качества метеорологического обеспечения полетов и их безопасность, своевременность всей исходящей из метеоподразделения метеорологической информации, четкое выполнение установленного объема работы при поставленной (дополнительной), задаче в реальных условиях и умения качественно спрогнозировать соответствие ожидаемых метеоусловий, строгое соблюдение дежурным расчетом установленного порядка.

8. Дежурный инженер-синоптик:

1) обеспечивает командира, штаб, расчеты командного пункта и центров управления воздушного движения, руководителя полетами и летный состав информацией о фактическом и ожидаемом состоянии метеорологической обстановки по району аэродрома (учебного полигона, площадкам приземления), запасным аэродромам, а также штормовыми предупреждениями и оповещениями об опасных для авиации явлениях погоды;

2) изучает запланированные на летную смену: район (маршруты), время, высоты и профили полетов (перелетов); полигоны и запасные аэродромы; рубежи возврата самолетов; минимумы погоды экипажей и метеорологические условия, необходимые для выполнения полетных заданий;

3) организовывает работу дежурного расчета так, чтобы обеспечить выполнение всех запланированных на смену задач. При необходимости увеличивает установленный для метеорологического подразделения объем работы;

4) организовывает сбор, обработку, нанесение на карты погоды метеорологической информации, основные и дополнительные источники и пути получения метеоинформации и уметь их оперативно использовать;

5) непрерывно анализирует метеорологическую обстановку и прогнозирует их изменение по району аэродрома и полетов;

6) в период полетов осуществляет постоянное взаимодействие с начальником метеослужбы части, находящимся на КДП, передает ему всю необходимую метеорологическую информацию;

7) при полетах в сложных метеорологических условиях организовывает учащенные метеорологические наблюдения (измерения);

8) осуществляет метеорологическое обеспечение экипажей самолетов авиации других ведомств, совершающих посадку на аэродроме или вылет с него;

9) при угрозе возникновения (внезапном возникновении) опасных для авиации явлений погоды, а также при достижении критических значений метеоэлементов и предельных расстояний до зон с опасными явлениями погоды в районе полетов, своего и запасных аэродромов, на полигонах (площадках приземления) выписывает и в соответствии с инструкцией по штормовому оповещению и предупреждению вручает (докладывает) должностным лицам штормовое предупреждение;

10) принимает участие в проведении радиолокационной разведки погоды и разработке задания на воздушную разведку погоды;

11) осуществляет оперативное взаимодействие с метеорологическими подразделениями других ведомств имеющих государственную авиацию;

12) докладывает в метеоцентр: штормовые предупреждения, прогнозы погоды, разработанные на период воздушной разведки погоды и полетов, и все вносимые в них уточнения; данные радиолокационной и воздушной разведки погоды; о соответствии фактических и ожидаемых метеоусловий запланированным полетным заданиям и минимумам погоды экипажей; о резком различии в значениях высоты нижней границы облаков и видимости, измеренных с помощью технических средств метеослужбы и определенных летающими экипажами и по другим вопросам;

13) направляет по запросам метеорологических подразделений других ведомств данные о фактической погоде и прогнозы погоды по своему аэродрому;

14) контролирует соблюдение сроков производства наблюдений, точность измерений метеорологических элементов и своевременность отправки телеграмм в установленные адреса и по запросам;

15) обеспечивает выполнение дежурным расчетом требований руководящих документов.

9. Дежурный метеоспециалист (метеонаблюдатель):

1) производит регулярные и в указанные сроки инженер-синоптиком метеорологические наблюдения, их обработку, составляет телеграммы с результатами наблюдений и передает их в установленные сроки и адреса, а также по запросам;

2) немедленно докладывает дежурному инженер-синоптику поступившие в метеоподразделение штормовые оповещения, в дни отсутствия полетов и перелетов (в выходные и праздничные дни) по согласованию со старшим – офицером метеорологического центра (начальником смены – старшим инженер-синоптиком) выписывает штормовое предупреждение;

3) ведет дневник погоды, журналы входящих и исходящих телеграмм и другие документы метеорологического подразделения;

4) осуществляет прием оперативно-прогностической информации в соответствии с установленным объемом работы и дополнительными указаниями;

5) принимает с абонентского пункта сети общего пользования метеорологическую информацию (карты погоды, штормовые предупреждения, прогнозы погоды, оперативно-прогностическую информацию) от метеоцентра, в соответствии с установленным объемом работы и дополнительными указаниями дежурного инженер-синоптика;

6) наносит метеорологические и аэрологические данные на карты погоды;

7) изучает устройство метеорологических приборов, правила эксплуатации и ухода за ними, уметь находить и устранять простейшие неисправности;

8) содержит в образцовом состоянии помещения метеоподразделения, метеорологическую площадку;

9) контролирует качество и полноту поступающей метеоинформации и сообщать о недостатках дежурному инженер-синоптику;

10) поддерживает в исправном состоянии метеорологические приборы, проводить профилактический осмотр и текущий ремонт.

10. Начальник подвижной метеорологической станции:

1) изучает устройство метеорологических приборов находящихся на станции, правила эксплуатации и ухода за ними, устраняет простейшие неисправности и своевременно проводить регламентные работы на станции;

2) своевременно и правильно заполняет техническую документацию;

3) обеспечивает соблюдение правил мер техники безопасности при работе на станции;

4) по указанию начальника метеоподразделения проводит тренировки с личным составом по развертыванию станции.

5) обеспечивает бесперебойную работу аппаратуры; приема оперативно-прогностической информации в соответствии с установленным объемом работы и дополнительными указаниями инженер-синоптика;

6) в порядке взаимозаменяемости выполняет функции механика-водителя.

11. (Старший специалист) старший метеонаблюдатель - водитель:

1) своевременно производит ежечасные метеорологические наблюдения в установленные сроки, записью их в журналы;

2) бережно эксплуатирует закрепленную за ним автомобильную технику, содержит ее в исправности готовым к выполнению поставленных задач.

3) наносит метеорологические данные на карты погоды;

4) докладывает изменение метеорологических условий, инженер синоптику;

5) при возникновении опасных и особо опасных явлений на аэродроме (в поле зрения) немедленно (лично или по телефону) докладывает инженер–синоптику результаты наблюдений;

6) по указанию инженер-синоптика передает штормовое оповещение в установленные адреса и по запросам;

7) наблюдает за дальнейшим развитием опасных и особо опасных явлений, докладывает инженер-синоптику об их усилении, ослаблении, окончании и по его указанию составляет, записывает в журнал и передает в установленные адреса и по запросам оповещения об усилении, ослаблении и окончании этих явлений;

8) при получении штормового оповещения от других метеоподразделений записывает содержание оповещения в журнал входящих телеграмм (АВ-2)

9) ведет прием оперативно прогностической информации в соответствии с установленным объемом работы и дополнительным указаниями;

10) изучает устройство метеорологических приборов, правила эксплуатации и ухода за ними, уметь находить и устранять простейшие неисправности;

11) содержит в образцовом порядке помещения метеорологической службы и метеорологическую площадку;

12) изучает правила дорожного движения;

13) выполняет работы по техническому обслуживанию и текущему ремонту;

14) производит специальную обработку автомобиля;

15) изучает сорта и нормы горюче-смазочных материалов, применяемых на закрепленном за ним автомобилем;

16) не допускает перерасхода горюче-смазочных материалов и добиваться их экономии;

17) изучает причины основных эксплуатационных неисправностей, уметь их обнаруживать и устранять;

18) содержит в образцовом порядке автомобильную технику и не допускает поломок;

19) в порядке взаимозаменяемости выполняет функции начальника подвижной метеорологической станции.

Примечание: инструкция уточняется и конкретизируется с учетом особенностей организации и осуществления метеорологического обеспечения полетов и других задач, решаемых воинской частью.

Начальник метеорологической службы (группы) войсковой части 00000

_______________________________________________________________

(воинское звание, подпись, фамилия, имя, отчество (при его наличии)

Приложение 2 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан Форма АВ-4

в/ч 12345

Штормовое предупреждение № ___

"__" _______20__ г.

1. В период с "__" часов до "__" часов.
2. По району (маршруту) __________________________________________________________
3. Ожидается:
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
4. Время составления "__" ч. "__" мин. Подпись составившего:_________________________
5. Время вручения "__" ч. "__" мин. Подпись получившего: ____________________________
6. Шторм-предупреждение передано

Адрес	Время передачи	Способ передачи	Кто передал	Кто принял
Руководитель полетами
Командир
Оперативный дежурный
Дежурный авиадиспетчер
Командир батальона МТО
Зам. командира (по ИАС)
Дежурный по связи и РТО

7. Фактическое состояние погоды: ____________________________________________
________________________________________________________________________________
8. Оценка оправдался. подпись производившего оценку:________________________________
Примечание:
Бланк штормовых предупреждений АВ-4 заполняется дежурным инженером метеорологического
подразделения, за исключением пунктов 5, 8. Нумерация бланков возобновляется ежемесячно с
двадцать пятого числа каждого месяца.
В пункте 1 проставляется прогнозируемое время начала и окончания опасного явления погоды.
В пункте 2 указывается район (место) прогнозируемого опасного явления погоды.
В пункте 3 указывается, чем обусловится возникновение прогнозируемого опасного явления
погоды или сочетания явлений, их вид и интенсивность.
В пункте 4 проставляется время составления штормового предупреждения, воинское звание,
подпись и фамилия составившего.
Пункт 5 заполняется должностным лицом, которому вручается штормовое предупреждение
(воинское звание, подпись и фамилия).
Пункт 6 заполняется согласно схеме штормового предупреждения с указанием времени,
способа передачи, фамилий передавшего и принявшего штормовое предупреждение.
В пункте 7 указывается фактическое состояние погоды за время, указанное в пункте 1.
Пункт 8 заполняется начальником метеорологического подразделения или руководителем полетами
(для штормовых предупреждений, выписанных при производстве полетов).

Приложение 3 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан Форма АВ-21

Журнал
разборов прогнозов погоды штормовых предупреждений

(Образец)

№ п/п	Дата составления Прогноза (ШП)	Перечень исходного материала	Фактическая погода неоправдавшиеся метеоэлементы или явления погоды	Текст прогноза (ШП)	Краткое изложение синоптической обстановки и причин неоправдавшегося прогноза погоды (шторм-предупреждения)	Замечание начальника метеослужбы

Фамилия разработавшего прогноз (шторм-предупреждение) ____________________________

Приложение 4 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан Форма АВ-13

Журнал
прогноза опасных явления погоды теплого полугодия

(Образец)

Дата

Пункт

Гроза

метод Вайтинга

метод Фауста

2 Т 850

Д 850

Д 700

Т 500

К

прогноз

фактически

Д 850

Д 700

Д 500

Д

Tv

T 500

6 R

Гроза			Пыльная буря
метод Фауста
∆ T	прогноз	фактически	Мб/100км	прогноз	фактически

Максимальный ветер при грозе

Град

Т макс.

Т* 600

T 600

∆ T

прогноз

фактически

∆Т к

НТ 0

Н к

∆ Т 1

∆ Т 2

∆ Т dcp

прогноз

фактически

Конвективная облачность
Ч	Т макс-Т0	Т0 – Т d0	1 -	K	T’ макс- Т d	Прогноз Nk	фактически	Прогноз N	фактически

Приложение 5 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан

Таблица Условий естественного освещения на аэродроме, полигоне
и на площадке десантирования на _______20_ года

(Образец)

для пункта ______ с координатами 51.01. с.ш. 71.28. в.д. (время Западносибирское зимнее)

Число	Восход	Заход	Рассвет	Темнота	Число	Восход	Заход	Рассвет	Темнота
1					17
2					18
3					19
4					20
5					21
6					22
7					23
8					24
9					25
10					26
11					27
12					28
13					29
14					30
15					31
16

Приложение 6 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан

Дневник погоды Указания по заполнению дневника погоды

1. Заполнение граф: прогноз погоды, ветер, температура воздуха, температура смоченного термометра, точка росы, влажность, давление на уровне ВПП, величина и характеристика барической тенденции, дополнительные сведения – производится в соответствии с формой журнала.

2. Для записей в графе "Оценка прогноза" используют два термина: "оправдался" и " не оправдался" (слова пишут полностью).

3. Дневник ведется по местному времени, по которому установлен распорядок дня. Если местное время не совпадает с столичным декретным временем, то последнее записывается в скобках.

4. В графе "облачность":

количество облаков записывается в баллах дробью: в числите – общая облачность, в знаменателе – нижняя;

форма облаков обозначается буквами латинского алфавита;

высота облаков записывается при значениях до 2000 м – в метрах, выше 2000 м – в км; высота верхней границы облаков указывается в тех случаях, когда она определена с помощью самолета или радиолокатора;

способ определения высоты облаков указывается символами: СЛ – светолокатором,

С – самолетом, РЛ – радиолокатором, ШП – шаропилотом, В - визуально.

5. Горизонтальная видимость указывается: при значениях до 2000 м – в метрах, от 2 до 4 км – в километрах с десятыми долями, более 4 км – в целых километрах.

6. Способ определения видимости указывается символами: РП – регистратором прозрачности, ДО – по дневным ориентирам, НО – по ночным ориентирам.

7. В графе "Опасные явления и резкие изменения погоды" вид явления записывается условными знаками с указанием степени интенсивности: слабая – 0, сильная -2.

8. Графы " Высота облаков по данным экипажа, по приборам на БПРМ и ДПРМ", а также "Видимость ориентиров при заходе на посадку" заполняется при полетах, а графа "Высота облаков по приборам на БПРМ и ДПРМ" - также и в сложных метеоусловиях, когда аэропорт является запасным. В эти графы заносятся данные за сроки, близкие (15 мин.) к ежечасным наблюдениям.

9. В графе "Степень сложности погоды" дается оценка летности метеоусловий по трехчасовым интервалам времени для следующих степеней сложности:

нелетные метеоусловия – НЛ ( погода ниже минимума аэродрома), минимум погоды – МП, сложные – СМУ, простые метеоусловия – ПМУ. Степень сложности погоды обозначается штриховкой; НЛ – красной, МП – желтой, СМУ – синей и ПМУ – зеленой.

10. В графе " Дополнительные сведения" в разделе " Состояние грунта ВПП" указывается:

для ВПП с покрытием : мокрая – "мк", снег – на ВПП – "сн", гололед на ВПП – "гл";

для грунтовой ВПП: размокшая – "р. гр." заснеженная грунтовая – "сн. гр.", пыль, песок на ВПП – "п. гр."

Примечание:

Графы "Прогноз погоды" и "Степень сложности погоды" заполняются дежурным инженером – синоптиком, графа "Оценка прогноза" - начальником метеоподразделения, остальные графы – дежурным младшим метеоспециалистом.

В строке "Дневник вел" указывается период дежурства и фамилия (разборчиво) дежурного младшего метеоспециалиста, заполняется дневник. Пример: 09.00-15.00 Петров. 16.00-23.00 Сидоров

Форма АВ-6

Прогноз погоды	Сроки наблюдения	облачность						ветер		Горизонтальная видимость
		количество	форма	высота				Направление (гр ад.)	Скорость (м/сек.)
				Нижней границы	Способ опр. высоты	Верхней границы	Способ опр. высоты
По району аэродрома ( на сутки ) Погода обусловится ___________________ Прогноз разработал ___________________	18
	19
	20
	21
	22
	23
	24
	01
	02
	03
	04
	05
Уточнение прогноза Уточнение разработал___________________ Время уточнения________________________	06
	07
	08
	09
	10
	11
	12
По территории ( на трое суток ) Прогноз разработан в/ч ______________	13
	14
	15
	16
	17
	18

Прогноз оценил______________________________

Температура воздуха

Температура смоченного термометра

Точка росы

Влажность (%)

Давление на ВПП (мм.рт.ст.)

Барометрическая тенденция

Опасные явления и резкие изменения погоды (указывается явление время начала и окончания, его интенсивность)

высота облаков

Видимость ориентиров при заходе на посадку

Степень сложности погоди

По данным экипажа

По приборам

на посадке

При взлете

БП РМ

ДП РМ

Дневник вел________________________________

Дополнительные сведения

Температура: Макс.______ Мин._______ Ср_________

Высота снежного покрова 07 ч. ______мм.

Состояние грунта ВПП _________________________________________________________________

Приложение 7 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан

Содержание и порядок оформления бюллетеня погоды

(Образец)

Бюллетень погоды заполняется начальником метеорологической службы (группы) (дежурным метеоспециалистом, дежурным инженером-синоптиком), осуществляющим непосредственное метеорологическое обеспечение полетов. При этом он руководствуется следующими основными положениями:

1) на бланке бюллетеня погоды проставляется условное наименование той воинской части, личный состав которой осуществляет непосредственное метеорологическое обеспечение;

2) при перелетах с пересечением часовых поясов указывается среднее гринвичское время, в остальных случаях – местное;

3) в графе "По маршруту (району)" при выполнении аэродромных полетов пишется слово "аэродрома" и действительное или условное наименование аэродрома, при маршрутных перелетах записываются названия аэродромов вылета, посадки, при необходимости, промежуточных аэродромов (пунктов), расположенных по маршруту;

4) в графе "Руководитель полетами (дежурный по приему и выпуску ВС, командир экипажа)" разборчиво записывается воинское звание и фамилия руководителя полетами (дежурного по приему и выпуску ВС, командира экипажа);

5) в графе "Бюллетень действителен для начала полетов (вылета)" после слова "от" проставляется запланированное время начала летной смены (вылета), а после слова "до" время окончания летной смены. При внеаэродромных полетах после слова "до" время, превышающее плановое время вылета на 1 час.

При метеорологическом обеспечении боевого дежурства в строке "Бюллетень действителен для начала полетов (вылета)" указывается 6-ти часовой период от начала несения боевого дежурства.

При переносе начала летной смены или времени вылета более чем на 1 час выписывается новый бюллетень погоды;

6) в пункте 1 "Давление на уровне ВПП в пункте вылета" проставляется значение атмосферного давления в мм рт. ст. за ближайший срок до начала полетов(вылета), но не позднее 1 часа;

7) в графе "Минимальное давление по маршруту, приведенное к уровню моря" проставляется значение минимального, приведенного к уровню моря атмосферного давления на маршруте и барическая тенденция в мм рт. ст. с десятыми долями (при полетах на малых и предельно малых высотах);

8) в пункт 2 "Фактическая погода в пункте вылета, по маршруту и в пункте посадки" включаются сведения о погоде на аэродроме вылета за ближайший срок ко времени составления бюллетеня (не ранее, чем за 1 час до начала срока действия бюллетеня), а на аэродромах посадки и запасных – с давностью (к началу действия бюллетеня) не более 1 часа при районных, не более 1,5 часов при зональных и не более 2 часов – при межзональных полетах;

9) в пункте 3 "Фактический ветер на высотах" указываются данные аэрологических наблюдений (радиозондирования) за ближайший срок до начала полетов (вылета) в пунктах ближайших к району полетов;

10) в пункте 4 "Прогноз погоды по маршруту (району)" записывается время действия прогноза погоды по району аэродрома (маршруту) превышающее на 1 час запланированное время окончания летной смены (внеаэродромного полета) при их продолжительности не больше 3-х часов, и на 2 часа при большей продолжительности;

11) в пунктах 5 "Орнитологическая обстановка по маршруту (району)" и "Орнитологическая обстановка в пункте посадки" записывается прогнозируемая орнитологическая обстановка на период действия прогноза погоды;

12) в пункте 6 "Прогноз погоды в пункте посадки" при полетах прогноз погоды записывается для аэродрома взлета. Начало действия прогноза соответствует времени начала летной смены, а окончание действия прогноза времени, превышающему продолжительность летной смены на 1 час, если эта продолжительность не больше 3 часов, и на 2 часа при большей продолжительности.

При внеаэродромных полетах прогноз погоды записывается для аэродрома посадки. Начало действия прогноза – 1 час до расчетного времени посадки, а окончание действия прогноза – 1 час после расчетного времени посадки при продолжительности полета не больше 3 часов, и 2 часа при большей продолжительности;

13) в пункте 8 "Вертикальный разрез ожидаемого состояния атмосферы по маршруту (району)" при аэродромных полетах составляется временной вертикальный разрез ожидаемого состояния погоды, при перелетах пространственно - временной разрез погоды по маршруту внеаэродромного полета. Графическая часть должна отражать текстуальный прогноз погоды и включать в себя условные обозначения явлений погоды. Указывается фактический ветер по высотам по данным аэрологических наблюдений (радиозондирования) за ближайший срок до начала полетов (вылета) в пунктах, ближайших к району полетов, записанный в пункте 3 бюллетеня погоды "Фактический ветер на высотах";

14) пункт 9 "Фактическое состояние погоды по данным экипажей" при ВРП и полетах заполняется дежурным инженером-синоптиком по докладам экипажей ВС., а при внеаэродромных полетах – экипажем ВС.

Графа "Температура" заполняется по данным экипажей ВС при наличии соответствующего оборудования на борту ВС. Все записи ведутся в хронологическом порядке;

15) пункт 10 "Фактическое состояние погоды по наземным наблюдениям" заполняется начальником метеорологической службы (группы) части или дежурным инженером-синоптиком метеоподразделения пункта посадки по данным метеорологических наблюдений записанным в дневник погоды;

16) пункт 11 "Заключение командира о погоде" заполняется командиром авиационной части. В заключении указывается: "Полеты выполнялись в простых метеорологических условиях (под облаками)", "Полеты выполнялись в сложных метеорологических условиях", "Полеты выполнялись в при минимуме погоды", с указанием метеорологических условий, при которых выполнялись полеты;

17) нумерация бюллетени погоды обновляется 25 числа ежемесячно.

Форма АВ-12

БЮЛЛЕТЕНЬ ПОГОДЫ № ____________

(Образец

в/ч ______________
По маршруту(району) ____________________________________________________________________________
Руководитель полетов (командир экипажа) ________________________________________________________
Бюллетень действителен для полетов (вылета) от ____час до ____час "____" _____________ 20___г.
1. Давление на уровне ВПП в пункте вылета _________мм
Минимальное давление по маршруту, приведенное к уровню моря _________мм
2. Фактическая погода в пункте вылета, по маршруту и в пункте посадки:

Пункты	Время	Облачность (м)			Явления погоды	Видимость		Ветер у земли		Температура	Влажность
		Кол-во	Нн.гр	Нв.гр		гориз.	полет.	напр.	скор.

3. Фактический ветер на высотах (км/час):

ПУНКТЫ

Высоа

______м

______м

______м

______м

_____м

____м

Время

напр

скор

напр

скор

напр

скор

напр

скор

напр

скор

напр

скор

4. Прогноз погоды по маршруту (району) _________________________________________до_____ час
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
5. Орнитологическая обстановка по маршруту (району) полетов____________________________________
_______________________________________________________________________________________
6. Прогноз погоды в пункте посадки от _________ час до_________ час ____________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
7. Орнитологическая обстановка в пункте посадки _____________________________________________
_______________________________________________________________________________________
8. Вертикальный разрез ожидаемого состояния атмосферы по маршруту (району):
_______________________________________________________________________________________
25000м__________________________________________________________________________25000 м
20000_____________________________________________________________________________20000
15000_____________________________________________________________________________15000
12000______________________________________________________________________________1200
10000_____________________________________________________________________________10000
8000_______________________________________________________________________________8000
6000_______________________________________________________________________________6000
4000_______________________________________________________________________________4000
3000_______________________________________________________________________________3000
2000_______________________________________________________________________________2000
1000_______________________________________________________________________________1000
500_________________________________________________________________________________500
200_________________________________________________________________________________200
0 м_________________________________________________________________________________ 0 м
Пункты__________________________________________________________________________ Пункты
(часы) (часы)
______ час. ____мин. "____" ________ _______ 20__г. Дежурный синоптик ______________________
(в/звание) (подпись) (фамилия)
Метеобстановку изучил, бюллетень получил:
____час.____мин________________________________________________________________________
(должность) (в/часть) (в/звание) (подпись) (фамилия)
9. Фактическое состояние погоды по данным экипажей и наземных наблюдений.

Место (участки маршрута, пункты)	Время	Высота полета	Условия полета	Облачность				Явления погоды	Видимость		Температура
				слои	Кол-во	высота ниж.гр	высота верх.гр.		Горизонтальн	Полетная
10. Фактическая погода при посадке перелетающих экипажей

Руководитель полетов (летчик или штурман) ___________________________________
(подпись, фамилия)
Фактическую погоду подтверждению: Дежурный синоптик в/ч
____________________________________________________________________М.Ш.
(подпись, фамилия)
11. Заключение командира о погоде _____________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
Командир______________________________________________________________________
(должность, в/часть) (подпись) (фамилия)
Примечание:
Заключение должностных лиц о погоде без штампа метеослужбы недействительно.

Приложение 8 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан Форма АВ-10

Стартовый журнал

(Образец)

"__" ____________________20___ г.
Время проведения РРП___________
Руководитель полетов____________________ ВРП____________________________
________________________________________ Время начала полетов ___________
Дежурный синоптик______________________ Время окончания полетов________

Содержание доложенной (переданной, полученной) информации о погоде, данные разведки погоды	От кого поступила и время получения	Кому доложено (передано) и время доклада (передачи)

Предельные минимумы погоды, По высоте облаков от__м до _____м
Установленные на полеты По видимости от______мдо______м
Ветер по высотам(км/ч)

№ п/п

Время зондирования

Высота Пункт

___м

____м

____м

____м

____м

напр

скор

напр

скор

напр

скор

напр

скор

напр

скор

____м

____м

напр

скор

напр

скор

Сведения о фактической погоде

№ п/п	Сроки Пункты		__ч_м	__ч__м	__ч__м	__ч__м	__ч__м	__ч__м	__ч__м
		Рm
		T
		Td
		R%
		БПРМ
		ДПРМ
		VVпр
Кому доложено и время доклада о фактической погоде

Оценка оправдываемость прогноза на полеты______________________________________
Штормовых предупреждений____________________________________________________
Оценка метеообеспечения_______________________________________________________
Подпись руководителя полетов___________________________________________________

Приложение 9 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан Форма АВ-17

Журнал разведки погоды

(Образец)

Дата и время наблюдения	Откуда поступило донесение	Содержание донесения: пункт (маршрут) наблюдения ;высота полета; наблюдаемая погода и орнитологическая обстановка	Время получения (передачи)	Кому доложено (передано). Время доклада

Приложение 10 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан Форма АВ-11

Рабочий журнал дежурного синоптика

(Образец)

дата, время	от кого поступило	содержание (заявка, распоряжения, консультации, служебные записи)	кому доложено

Приложение 11 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан Форма АВ-1

Журнал
входящих "авиа" и "шторм" телеграмм

(Образец)

дата	время	текст телеграммы	от кого поступила	кому доложено

Форма АВ-2

Журнал
исходящих "авиа" и "шторм" телеграмм

(Образец)

дата	вид тлг.	время начала (окончания)	содержание телеграммы	от кого поступила	кто принял

Приложение 12 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан

Журнал
для записи указаний должностных лиц,
проверяющих работу метеоподразделения

(Образец)

Дата и время проверки	Должностное лицо	Результаты проверки	Роспись проверяющего

Приложение 13 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан

Журнал
учета проведения инструктажей по технике безопасности личного состава

(Образец)

Дата проведения инструктажа	в/звание, Ф.И.О инструктируемого	Роспись инструктируемого	в/звание, Ф.И.О инструктирующего	Роспись инструктирующего

Приложение 14 Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан

Журнал
проверки знания правил эксплуатации
технических средств метеорологической службы и техники
безопасности воинской части_____

(Образец)

№ по пор.	Фамилия, имя, отчество, должность и стаж по этой специальности	Дата предыдущей проверки, оценка знаний и право на работу на электро-установках до или выше 1000В	Дата и причина проверки знания Правил	Общая оценка знания Правил и группа	Подпись проверяемого	Подпись проверяющего

Приложение 15 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан

Журнал
учета проверки измерительных приборов воинской части_______
(Образец)

№ п/п

Наименование измерительных приборов

Краткая техническая характеристика

Номер прибора

Место установки или нахождения прибора

Периодичность приборов

Дата проведения обязательной поверки

Примечание

Тип или система

Предел измерении

Класс тосности

Приложение 16 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан

План отхода в ремонт технических средств метеослужбы

(Образец)

№ п/п	Единица учета	Всего подлежит ремонту		Подлежит отправке в ремонт поквартально
				I		II		III		IV
		среднему	капитальному	среднему	капитальному	среднему	капитальному	среднему	капитальному	среднему	капитальному

Приложение 17 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан

Рекламационный акт

(Образец)

На _____________________________________________________________________________
(наименование и тип оборудования, на которое составляется рекламационный акт)
________________________________________________________________________________
(заводской номер) "_" ___________20__г. Комиссия в составе председателя ______________________________
________________________________________________________________________________
(Фамилия, инициалы)
Членов__________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
(Фамилия, инициалы)
с одной стороны и представителя ___________________________________________________
(завода - поставщика)
с другой стороны, ознакомившись с состоянием ______________________________________
(наименование техники)
Технические данные оборудования _________________________________________________
серия __________________ № ______________ выпушено заводом ______________________
(дата выпуска)
С начала эксплуатации наработало _________________________________________________
Изделие эксплуатировалось и формуляр велся _______________________________________
________________________________________________________________________________
(указать замечания по ведению формуляра и выполнению инструкции по эксплуатации)
________________________________________________________________________________
(обстоятельства, при котором дефект выявлен
________________________________________________________________________________
причины появления дефекта)
Перечень агрегатов и деталей, вышедших из строя ____________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Перечень агрегатов и деталей, которые должны быть высланы заводом в в/ч ______________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Адрес, куда должны быть высланы агрегаты и детали _________________________________
________________________________________________________________________________
Заключение о необходимости возврата вышедшего из строя агрегата (прибора) на завод
после замены его новым___________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
(указать адрес завода)
Заключение: на основании вышеизложенного комиссия считает, что ____________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
(наименование оборудования, на которое составляется акт)
и дальнейшей эксплуатации непригодна и подлежит __________________________________
(списанию, ремонту) _______________________________________________________________
________________________________________________________________________________
(указать вид ремонта: восстановительный, текущий, на заводе или в/части,
силами части или завода.)
Оборудование (агрегат) введено в строй путем _______________________________________
________________________________________________________________________________
(указать дату извещения поставщика об обнаруженном отказе и дату восстановления техники)
Председатель комиссии _____________________________________________________
(подпись, фамилия, инициалы)
Члены комиссии ___________________________________________________________
(подпись, фамилия, инициалы)
__________________________________________________________________________
(подпись, фамилия, инициалы)
__________________________________________________________________________
(подпись, фамилия, инициалы)
М,П,
Примечание:
Если составляется односторонний рекламационный акт, в нем отмечается:
без участия представителя промышленности, завода–изготовителя, не явившегося по вывозу.

Приложение 18 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан Утверждаю Командир войсковой части 00000 _______________________________ (воинское звание, подпись, ФИО (при его наличии)) "____" __________ 20 __г.

Дефектационная ведомость

(Образец)

На перевод ______________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
находящиеся в в/части ________________ в низшие категории __________________________

Дата последнего среднего (капитального) ремонта	Количество выработанных часов среднего (капитального) ремонта	Техническое состояние деталей, узлов, блоков и образца в целом, выявленное комиссией при осмотре	Допустимые пределы
			по ТУ	фактически

Приложение 19 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан

Ведомость комплектации (Образец)

________________________________________ типа _______________ № ________ 20_____г.
выпуска, принадлежащего в/части__________________________________________________

№ п/п	Наименование имущества и номер узлов, агрегатов, приборов	Единица измерения	Отправлено в ремонт	Поступило на ремонтное предприятие	Возвращено ремонтным предприятием после ремонта	Примечание

Командир войсковой части 00000 _____________________________________________

(воинское звание, подпись, фамилия, имя, отчество (при его наличии)

Приложение 20 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан

Журнал
учета технических средств метеослужбы
Образец)

Тип	Заводской номер	Дата выпуска	Поступление в/часть		1-й капитальный ремонт	1-й капитальный ремонт	1-й капитальный ремонт	списание
			дата	категория

	Приложение 21 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан
	Утверждаю
	Командир войсковой части 00000 _______________________________ (воинское звание, подпись, ФИО (при его наличии)) "____" __________ 20 __г.

Акт
технического (качественного) состояния
технических средств метеослужб подлежащих списанию
(Образец)

Комиссия в составе председателя _____________________________________________
(должность, в/звание, фамилия и инициалы)
________________________________________________________________________________
Членов _________________________________________________________________________
(должность, в/звание, фамилия и инициалы)
________________________________________________________________________________
(должность, в/звание, фамилия и инициалы)
________________________________________________________________________________
(должность, в/звание, фамилия и инициалы)
________________________________________________________________________________
(должность, в/звание, фамилия и инициалы)

В результате осмотра материальных ценностей и изучения паспортов, формуляров и других документов на них комиссия установила:

№ п/п	Наименование Технических средств	Основные данные				Техническое (качественное) состояние и причины износа	Заключение о дальнейшем использовании (подлежат списанию, ремонтк)
		Номер, марка, год выпуска	Первоначальная стоимость	Время нахождения в эксплуатации
				по норме	фактически

Заключения комиссии о целесообразности использования отдельных частей технических средств
(отдельных узлов, приборов, агрегатов, запасных частей, деталей), подлежащих списанию.

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Председатель комиссии _____________________________________________________
(подпись, фамилия, инициалы)
Члены комиссии ___________________________________________________________
(подпись, фамилия, инициалы)
________________________________________________________________________________
(подпись, фамилия, инициалы)
________________________________________________________________________________
(подпись, фамилия, инициалы)
"__"__________________20___г.

Приложение 22 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан

Точность измерений (наблюдений)

Элемент, подлежащий наблюдению	Точность измерения или наблюдения, желательная с точки зрения эксплуатации
Средняя величина приземного ветра	Направление: ±10° Скорость: ±0,5 м/с (1 уз) до 5 м/с (10 узлов) ±10 % свыше 5 м/с (10 узлов)
Отклонения от средней величины приземного ветра	±1 м/с (2 узлов) с учетом продольных и боковых составляющих
Видимость	±50 м до 600 м ±10 % от 600 до 1500 м ±20 % свыше 1500 м
Дальность видимости на ВПП	±10 м до 400 м ±25 м от 400 до 800 м ±10 % свыше 800 м
Количество облаков	±1 октант
Высота облаков	±10 м (33 фута) до 100 м (330 футов) ±10 % свыше 100 м (330 футов)
Температура воздуха и температура точки росы	±1 оС
Величина давления (QNН, QFЕ)	±0,5 гПа

Приложение 23 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан

Требования к указателю направления ветра (Образец)

Указатель направления ветра служит для визуального определения направления и скорости ветра в светлое время суток. Условия эксплуатации: температура воздуха от -50°С до +50°С; скорость ветра до 50 м/с. Гарантийные обязательства: На мачту ветроуказателя - 5 лет; На сменный ветровой конус - 6 мес. Комплект поставки: Мачта ветроуказателя - 1шт; Ветроуказатель - 1шт; Сменный ветровой конус - 1шт. Высота мачты: 3.0 м. Длина конуса: 120 см. Dвх: 30 см. Цвет конуса: КБ. Соответствие: ТУ 4311-001-72977491-2010. Мачта ветроуказателя:

предназначена для установки ветроуказателя на требуемой высоте над уровнем поверхности;

мачта стальная, разборная, защищена полимерным покрытием;

конструкция мачты позволяет производить ее опрокидывание для замены конуса-ветроуказателя.

Тип основания мачты:

тип А установка мачты производится на грунтовую поверхность, на закладной бетонируемый элемент фундамента;

тип Б установка мачты производится на твердую поверхность, на опорное крестообразное основание, при помощи анкерных болтов.

Ветроуказатель:

конструкция ветроуказателя стальная, разборная, защищена полимерным покрытием;

вращение ветроуказателя вокруг своей оси и реагирование на слабый ветер обеспечивается за счет применения специального поворотного узла;

установка ветроуказателя производится на мачту.

На ветроуказатель устанавливается:

сменный ветровой конус;

сменный ветровой конус (именуемый также чулок или колдун).

Конус имеет форму:

усеченного конуса с чередующимися поперечными полосами белого с черным, красным или оранжевым цветом;

изготовлен конус из полимерной, не продуваемой и негорючей ткани, обладающей водоотталкивающими свойствами, стойкой к истиранию и ультрафиолетовому облучению, что в сочетании с полиэфирными нитями и усилением канта под люверсами прочной лентой существенно увеличивает срок службы ветровых конусов;

крепится конус на формообразующее кольцо ветроуказателя с помощью прилагаемых хомутов.

Механические параметры конуса:

высота (без освещения) 6 500 мм;

высота (с освещением) 6750 мм;

вес 90 кг.

Размеры ветрового конуса (версия А вертодром):

длина 2,5 м;

диаметр 0,6 м.

Размеры ветрового конуса (версия Б):

длина 3,75 м;

диаметр 0,9 м;

стойкость против ветра макс. 140 км/час;

диапазон температуры ±55 °C;

конус препятствует скапливанию воды;

мин. предел прочности текстильного материала 667 Н;

указание направления ветра поворотом ветрового конуса с точностью ±5 при скорости ветра 6 км/час;

указание скорости ветра (вздутием) при мин. скорости ветра 28 км/час.

Ветроуказатель (рисунок 1) имеет форму усеченного конуса и окрашивается чередующимися поперечными полосами белого с оранжево-красным или белого с черным цветом.

Рисунок 1. Конус-ветроуказатель

Примечание:

Ветроуказатель устанавливается на аэродроме и расположен таким образом, чтобы он был виден с ВС, находящегося в полете или на рабочей площади аэродрома, и так, чтобы на него не оказывали воздействия возмущения воздуха, создаваемые близко расположенными объектами.

Приложение 24 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан

Требования к метеорологической площадке

1. Метеорологическая площадка оборудуется на каждом стационарном аэродроме для установки на ней метеорологических приборов и производства наблюдений.

При этом в выборе места для метеорологической площадки необходимо руководствоваться следующим:

1) метеорологическая площадка должна располагаться в непосредственной близости от служебного помещения метеоподразделения, но обязательно на открытом месте, удовлетворяющем условиям установки метеорологических приборов и она должна быть удалена от окружающих ее предметов настолько, чтобы расстояние до них было не меньше их десятикратной высоты;

2) на пересеченной местности метеорологическая площадка не должна располагаться вблизи крутых склонов;

3) метеорологическая площадка должна быть удалена от водоемов не менее чем на 100м и от рулежных дорожек – не менее чем на 300 м. Метеорологическая площадка разбивается в виде прямоугольника размером 15х10 м и ориентируется на местности так, чтобы ее большая сторона была направлена с севера на юг. Ограда метеорологической площадки не должна способствовать застою воздуха и образованию сугробов. Стандартная ограда состоит из проволочной сетки с ячейками 10х10 см, натянутой на металлические рамы размером 2,5 х 1,5 м, сваренные из уголкового железа 40х40 мм. Рамы укрепляются на забетонированных в земле трубах или железобетонных столбах высотой 1,2 – 1,5 м над поверхностью земли. Калитка для прохода на метеорологическую площадку снабжается запором. Для подхода к метеорологической площадке оборудуется дорожка из кирпича или гравия.

2. Приборы на метеорологической площадке размещаются в следующем порядке:

1) в северной части - мачты с датчиками для измерения температуры, влажности, направления и скорости ветра (М-49, М-63М, М-63МР, КРАМС) и мачта с датчиком близкой грозы (типа КРАУС);

2) в средней части – психрометрическая будка с приборами для измерения температуры и влажности воздуха, психрометрическая будка для установки термографа и гигрографа, столб для установки осадкомера;

3) в южной части – столб для аэрологического теодолита. Кроме того, на метеорологической площадке могут устанавливаться горизонтальные или вертикальные планшеты для наблюдения за аэрозолями;

4) в помещении метеорологического подразделения устанавливаются: ртутный барометр, барометр-анероид, барограф, пульты управления ИВО, РВО-2, ДОЛ-2, ЛИВО, РДВ, указатель метеорологических параметров М-49, измерительные пульты М-47, (М-63МР), приемное устройство автономного грозопеленгатора – дальномера (АГПД).

	Приложение 25 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан
	Утверждаю Командир войсковой части 00000 _____________________________ (воинское звание, подпись, фамилия, имя, отчества (при его наличии) "____" __________ 20 __г.

Схема ориентиров для визуального определения горизонтальной дальности видимости с командно-диспетчерского пункта (днем)

Начальник метеорологической службы (группы) войсковой части 00000
__________________________________________________________
(воинское звание, подпись, фамилия, имя, отчество (при его наличии)

Утверждаю Командир воинской части ______________________ (воинское звание, подпись, фамилия, имя, отчества (при его наличии) "____" __________ 20 __г.

Схема ориентиров для визуального определения горизонтальной дальности видимости с командно-диспетчерского пункта (ночью)

Начальник метеорологической службы (группы) войсковой части 00000
___________________________________________________________
(воинское звание, подпись, фамилия, имя, отчество (при его наличии)

Приложение 26 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан Форма АВ-9

Бюллетень
радиолокационной разведки погоды

Приложение 27 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан Форма АВ-17

Журнал разведки погоды (Образец)

Дата и время наблюдения	Откуда поступило донесение	Содержания: пункт (маршрут) наблюдения; высота полета; наблюдаемая погода и орнитологическая обстановка	Время получения (передачи)	Кому доложено (передано) Время доклада

	Приложение 28 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан
	Образец
	Утверждаю Главнокомандующий Силами воздушной обороны Вооруженных Сил
	Республики Казахстан ____________________________ (воинское звание, подпись, фамилия, имя, отчества (при его наличии) " ____" ___________20______года

Критические значения метеорологических элементов и предельные расстояния до ОЯП на аэродромах СВО ВС РК

Сноска. Приложение 28 - в редакции приказа Министра обороны РК от 26.08.2020 № 404 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Таблица 1

Относительная влажность воздуха (%) при различной температуре воздуха (°С)
аэродромы	при облачности менее 7 баллов				при облачности 7-10 баллов
	<-15	-15<-5	5<+5	>+5	<-15	-15<-5	-5<+5	>+5
Нур-Султан	86	93	94	95	87	91	94	96
Караганда	86	93	94	95	88	93	94	96
Шымкент	87	92	94	95	90	94	96	96
Первомайский	85	90	92	95	88	94	94	96
Жетыген	88	90	93	95	88	94	94	96
Талдыкорган	86	90	93	93	87	91	94	95
Балхаш	84	90	94	96	87	91	96	97
Учарал	87	91	93	95	90	92	95	97
Хлебодаровка	88	91	92	94	89	91	94	96
Актобе	89	91	93	95	90	92	95	97
Семей	88	92	94	95	90	94	95	96
Тараз	86	90	92	94	90	93	95	97
Луговая	86	87	92	94	87	91	94	95
Сарышаган	83	90	93	96	87	90	96	96
Актау	83	89	93	95	86	90	95	96
Аягоз	88	92	94	95	90	94	95	96

Предельные значения скорости ветра для взлета и посадки воздушных судов

Таблица 2

ВЕТЕР	Миг-23 УБ МиГ-27	МиГ-31 Су-27 Су-30	МиГ- 29	Су-25	Ан-26 С-295	Ил-76	Ту-134	Ан-12 Ан-72	Вoеing757
Боковой	10	15	15	10	12	20	20	15	17
Встречный	20	25	25	20	30	25	20	20	20
Попутный	5	5	6	5	5	5	5	5	5

Продолжение таблицы

ВЕТЕР	Ту-154	Ми-35 Ми-26	Л-39 Ми-171, Ми-17 Ми-8	ЕС145	UH-2	Ан-2	ТЛ 2000 ТЛ 3000	Zlin42	БПЛАА
Боковой	17	10	10	10	10	6	8	10	6
Встречный	20	25	20	25	15	18	15	18	7
Попутный	10	10	7	8	5	3	3	3	6

ПРЕДУПРЕЖДЕНИЯ:

1. Маршрутные полеты ПРЕКРАЩАЮТСЯ при влажности на 3% меньше критической.

2. При полетах при установленном минимуме (УМП) 100Х1000, перелетах ВС при минимуме командира экипажа 100Х1000 и ниже критические значения влажности не учитываются.

3. При наличии ярких засветок на расстоянии 50 км от аэродрома маршрутные полеты ПРЕКРАЩАЮТСЯ.

4. При наличии ярких засветок, смещающиеся в направлении аэродрома или посадочного курса на удалении 30 км полеты ПРЕКРАЩАЮТСЯ.

5. При наличии опасных явлений погоды на расстоянии 20 км от аэродрома и независимо от направления и скорости их перемещения – полеты ПРЕКРАЩАЮТСЯ.

6. НЕ ДОПУСКАЮТСЯ полеты и перелеты боевой авиации при температуре воздуха +35 градусов и более, военно-транспортной, армейской авиации +38 градусов и более, при низких температурах воздуха руководствоваться графиком ветро-холодового эквивалента данного аэродрома (за исключением Boeing-747 и С-295 в соответствии с ТТХ).

7. Воздушную разведку погоды разрешается производить при температуре +37 градусов, при условии устойчивой тенденции ее понижения.

8. В качестве запасного аэродрома использовать только те аэродромы, где температура не превышает +40 градусов.

9. Если в период полетов температура воздуха достигла +30 градусов и есть тенденция на повышении температуры, то продолжительность летной смены ОГРАНИЧИВАЕТСЯ 5-ю часами от фактического начала полетов.

10. Если к началу, в период полетов температура воздуха достигла +30 градусов, но есть тенденция на понижение температуры ниже +30 градусов в течение одного часа полетов, то продолжительность летной смены НЕ ОГРАНИЧИВАЕТСЯ.

11. Взлет и посадку на мокрую ВПП производить при боковом ветре на 2 м/с меньше допустимого предельного значения боковой скорости ветра.

12. НЕ ДОПУСКАЮТСЯ производить полеты при коэффициенте сцепления: 0.45% и выше - аэродром пригоден для взлета и посадки без ограничения; 0.39-0.41% взлет и посадка Д/Э, 0.35% и выше - взлет дежурных экипажей со своего аэродрома с посадкой на запасном; при 0.32% и выше аэродром пригоден для взлета и посадки ВТА, 0.28% и выше аэродром пригоден для взлета ВТА.

График ветро-холодового эквивалента температуры

Температура (0С)

скорость ветра (м/с)

При выполнении в условиях, соответствующих на графике опасной зоне стартовое время подготовки авиационной техники к очередному вылету увеличить на 10 минут. При увеличении ветро-холодового эквивалента за пределы опасной зоны, ПОЛЕТЫ ПРЕКРАТИТЬ!

Пример: Т= - 15°С, скорость ветра = 8 м/с.

Температура ветро-холодового эквивалента = - 33°С.

СОГЛАСОВАНО:

Командующий Военно-воздушными силами Сил воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан	Начальник управления безопасности полетов УГК СВО
___________________________ "__" ________ 20__ года.	___________________________ "__" ________ 20__ года.
Председатель врачебно-летной комиссии – начальник медицинского отдела ГУМТО УГК СВО	Начальник метеорологического центра войсковой части 29990
___________________________ "__" ________ 20__ года.	___________________________ "__" ________ 20__ года.

	Приложение 29 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан
	Утверждаю Начальник штаба воинской части ______________________ (воинское звание, подпись, фамилия, имя, отчества (при его наличии) "____" __________ 20 __г.

Типовая форма инструкции расчету метеорологического подразделения (аэродрома)
по штормовому оповещению и предупреждению
(Образец)

1. Штормовые оповещения

1. Штормовые оповещения и предупреждения об опасных явлениях погоды осуществляются дежурным расчетом метеорологического подразделения.

2. Штормовые оповещения о начале, усилении, ослаблении и окончании (перечисляются опасные явления погоды и особо опасные явления) докладываются:

1) РП и командиру - во время полетов;

2) оперативный дежурный командного пункта - круглосуточно;

3) начальнику смены органов управления воздушного движения - круглосуточно;

4) дежурному по приему и выпуску ВС - круглосуточно;

5) старшему дежурных экипажей - круглосуточно;

6) дежурному авиадиспетчеру - круглосуточно;

7) командиру и начальнику штаба авиационной базы и в случаях, требующих их неотложного решения (перечисляются эти случаи);

8) другим должностным лицам - по указанию командира (начальника штаба) авиационной части (перечисляются должностные лица, указываются опасные явления погоды, о которых они оповещаются, и средства связи).

3. Штормовые оповещения об опасных явлениях погоды и особо опасных явлениях передаются метеорологическим подразделениям в адреса (перечисляются адреса для передачи по телефону, телеграфу, радио и другим средствам связи Министерства обороны Республики Казахстан и Министерства Связи и коммуникаций Республики Казахстан).

4. Штормовые оповещения составляются, передаются и регистрируются с соблюдением требований настоящих Правил.

5. Штормовые оповещения, полученные от других метеорологических подразделений, докладываются следующим должностным лицам (перечисляются должностные лица части).

6. Дежурный инженер-синоптик метеорологического подразделения:

1) при возникновении опасных и особо опасных явлений в районе аэродрома и полетов:

немедленно докладывает результаты наблюдений за опасными и особо опасными явлениями должностным лицам, перечисленным в пункте 2 настоящей Инструкции, указав о возможном усилении (ослаблении), перемещении и предполагаемом времени окончания этих явлений;

дает указание дежурному младшему метеоспециалисту составить, зарегистрировать в журнале исходящих телеграмм и передать штормовое оповещение в установленные адреса, перечисленные в пункте 3 и по запросам, контролирует правильность составления записи и своевременность отправления оповещения;

следит за дальнейшим развитием возникших опасных и особо опасных явлений и обо всех изменениях докладывает должностным лицам, которым было доложено штормовое оповещение;

2) при получении штормовых оповещений от других метеорологических подразделений:

контролирует правильность записи оповещений в журнале входящих телеграмм;

анализирует возможность смещения опасных явлений погоды в районе аэродрома и полетов и при необходимости организовывает учащенные наблюдения за погодой;

полученные оповещения и свои выводы об ожидаемом изменении погоды докладывает должностным лицам, перечисленным в пункте 5 настоящей Инструкции, а в случае угрозы возникновения опасного явления погоды на аэродроме – разрабатывает и вручает штормовое предупреждение;

3) при возникновении ОЯП и ООЯП на аэродроме (в поле зрения):

немедленно (лично или по телефону) докладывает дежурному инженеру-синоптику результаты наблюдений;

по указанию дежурного инженера-синоптика составляет и записывает в журнал исходящих телеграмм (радиограмм) штормовое оповещение и передает (отправляет) его в установленные адреса и по запросам;

наблюдает за дальнейшим развитием опасных и особо опасных явлений, докладывает дежурному инженеру-синоптику об их усилении, ослаблении, окончании и по его указанию составляет, записывает в журнал и передает (отправляет) в установленные адреса и по запросам оповещения об усилении, ослаблении и окончании этих явлений;

4) при получении штормового оповещения от других метеорологических подразделений:

записывает содержание оповещения в журнал входящих телеграмм (радиограмм);

немедленно докладывает дежурному инженеру-синоптику содержание полученного штормового оповещения.

2. Оформление и вручение штормового предупреждения

5) Штормовые предупреждения разрабатываются при угрозе возникновения на аэродроме, в районе аэродрома, полигона, посадочной площадки, на маршрутах полетов следующих опасных явлений погоды (перечисляются опасные явления погоды, указанные в настоящих Правилах. Если опасное явление погоды ожидается одновременно на аэродроме и в районе аэродрома (полетов), составляется одно штормовое предупреждение с указанием "По аэродрому и району аэродрома (полетов)".

Штормовые предупреждения разрабатываются независимо от того, производятся полеты или нет, предусматривались или не предусматривались опасные явления погоды в ранее разработанных прогнозах погоды.

6) Штормовые предупреждения разрабатываются на срок не более 6 часов дежурным инженером-синоптиком с максимально возможной заблаговременностью, как только выявлена угроза возникновения опасного явления погоды, в том числе не предусмотренного в разработанных ранее штормовых предупреждениях, а также в случаях, когда:

1) имеется возможность уточнить время возникновения, интенсивность или продолжительность опасного явления погоды, предусмотренного в ранее данном штормовом предупреждении;

2) метеорологические элементы достигли критических значений, а расстояния до кучево-дождевой облачности, гроз, интенсивных осадков, низких облаков, туманов и дымов, которые смещаются в район аэродрома, стали предельными;

3) явление уже возникло и есть необходимость уточнить его интенсивность и продолжительность.

7) В штормовых предупреждениях указывается: чем обусловливается опасное явление погоды, время его возникновения, вид, интенсивность и продолжительность.

В случаях прогнозирования возникновения нескольких опасных явлений погоды в штормовом предупреждении указываются все эти явления.

8) Штормовое предупреждение записывается на специальном бланке и вручается под расписку (указывается кому), а также передается в адреса (указываются адреса и способ передачи) согласно схеме штормового предупреждения.

В случае отказа должностного лица принять штормовое предупреждение дежурный инженер-синоптик немедленно докладывает об этом начальнику метеорологической службы авиационной части и метеоцентр, делает об этом отметку на бланке штормового предупреждения.

9. При внезапном возникновении опасного явления погоды и в случае, когда штормовое предупреждение составлено с заблаговременностью менее 30 минут, дежурный инженер-синоптик немедленно докладывает о возникновении опасного явления (с указанием ожидаемой интенсивности и продолжительности), а затем выписывает и вручает должностным лицам, перечисленным в схеме штормового предупреждения, бланк штормового предупреждения с указанием времени устного доклада.

10. Штормовое предупреждение, полученное от метеоцентра, а также из других метеорологических подразделений, докладывается командиру авиационной части, руководителю полетов, оперативному дежурному командного пункта, начальнику смены центра управления воздушного движения, дежурному по приему и выпуску ВС, старшему дежурных экипажей, дежурному авиадиспетчеру (указывается в каких случаях) независимо от того, ожидает или не ожидает дежурный инженер-синоптик данного метеорологического подразделения возникновение опасных метеорологических явлений (или элементов) на своем аэродроме (районе аэродрома, полетов, полигона, посадочной площадки, корабля).

Время доклада и выданные рекомендации дежурный инженер-синоптик записывает в рабочий журнал и докладывает в метеорологический центр.

11. Если в течение срока действия штормового предупреждения выявляется угроза возникновения опасного явления погоды, не предусмотренного в ранее данном штормовом предупреждении, составляется новое штормовое предупреждение.

Если опасное явление погоды не наступило в течение часа после прогнозированного срока его возникновения, а метеорологическая обстановка позволяет сделать вывод о возможности его возникновения в более поздний срок, дается уточнение времени наступления опасного явления. Если ожидается сохранение опасного явления после указанного в штормовом предупреждении срока, выписывается новое штормовое предупреждение на сохранение опасного явления до ожидаемого момента его окончания.

В случае, когда после доклада, вручения (отправления) штормового предупреждения анализ последующих аэросиноптических материалов не подтверждает возможность возникновения прогнозированных опасных метеорологических явлений, дается отмена штормового предупреждения с обоснованием причин и указанием ожидаемого характера погоды.

Начальник метеорологической службы
(группы) войсковой части 00000
____________________________________________________________
(воинское звание, подпись, фамилия, имя, отчество (при его наличии)

Приложение 30 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан

Схема
штормового оповещения авиационной части

Условные обозначения:

S - расстояние от аэродрома (в км);

h - высота станции над уровнем моря в метрах);

Т - контрольные сроки прохождения телеграмм серии "шторм", содержащих сведения об опасных явлениях погоды (в минутах);

t -контрольные сроки прохождения телеграмм серии "авиа", содержащих сведения о погоде (в минутах).

Примечание:

Для военных аэродромов на месте Т -1 ставятся контрольные сроки прохождения телеграмм серии "самолет" по линиям связи Вооруженных Сил Республики Казахстан

1. Штормовые оповещения передаются (докладываются) о возникновении, усилении, ослаблении и окончании в районе аэродрома опасных явлений погоды и особо опасных явлений, указанных настоящих Правилах.

2. Штормовые оповещения об ОЯП и ООЯП, наблюдающихся в районе аэродрома и полетов, а также полученные от других метеоподразделений (метеостанций), докладываются:

1) при наличии полетов:

руководителю полетов - лично;

командиру авиационной части - лично, по телефону (далее перечисляются должностные лица в порядке очередности доклада и способ доклада);

2) при отсутствии полетов:

командиру авиационной части - лично, по телефону;

ДПВС - лично, по телефону;

авиадиспетчеру - лично (далее перечисляются должностные лица в порядке очередности доклада и способ доклада).

3. Штормовые оповещения об опасных явлениях погоды и особо опасных явлениях, наблюдающихся в районе аэродрома и полетов, передаются по запросу в следующие адреса (перечисляются адреса метеоподразделений и порядок передачи).

Начальник метеорологической службы (группы) войсковой части 00000
__________________________________________________________
(воинское звание, подпись, фамилия, имя, отчество (при его наличии)

Приложение 31 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан

Схема
штормового оповещения

Cu Cong, Cb, R ,= Во время полетов 3,1,6,4,9,10. При отсутствии полетов 1,5,6,4,9,10.
Н день <= 300 м Н ночь <= 400 м Осадки ухудшающие V день <= 3 км V ночь <= 4 км. Во время полетов 3,1,6,4,9,10. При отсутствии полетов 3,1,6,4,9,10.
Ветер 12 м/с и более Переход Т через 00С Повышение Т > 350 Понижение Т < 350 Во время полетов 3,1,6,4,2,7,8,9,10. При отсутствии полетов 1,5,6,4,2,7,8,9,10.
Cu Cong, Cb, R град, которые нельзя обойти Умеренное и сильное обледенение. Сильная болтанка. Закрытие облаками, туманами и осадками вершин гор, сопок, перевалов и искусственных сооружений (мачт, труб, телевизионных вышек и др.) Во время полетов 3,1,4,2,7,9,10.
№	Должностные лица	Способ доклада
1	Командир	лично по тлф
2	Начальник штаба	лично по тлф
3	Руководитель полетов	лично с вручением АВ-4
4	Оперативный дежурный командного пункта	лично по тлф
5	Дежурный по приему и выпуску самолетов	лично по тлф
6	Авиадиспетчер	лично с вручением АВ-4
7	На Начальник связи	лично по тлф
8	Зам .командир части тылового обеспечения	лично по тлф
9	Заместитель командира по ИАО	лично по тлф
10	Старший – офицер метеорологического центра (начальник смены – старший инженер–синоптик)	лично по тлф

Начальник метеорологической службы
(группы) войсковой части 00000
____________________________________________________________
(воинское звание, подпись, фамилия, имя, отчество (при его наличии)

	Приложение 32 к Правилам метеорологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан
	Утверждаю Командир войсковой части 00000 ____________________________ (воинское звание, подпись, фамилия, имя, отчество (при его наличии) "___"_________20__г.

Схема размещения технических средств метеорологической службы на аэродроме (Типовая)

Начальник метеорологической службы (группы) войсковой части 00000
________________________________________________
(воинское звание, подпись, фамилия, имя, отчество (при его наличии)

Условные обозначения принятые в приложениях
	Метеорологический центр – МЦ метеорологическая служба авиационной части		Метеорологический пост
	Подвижная метеостанция - ПМС		Автономный пункт приема спутниковой информации - АППСИ
	Датчики дистанционной метеорологической станции		Пульт управления дистанционной метеорологической станцией
	Датчик аниморумбометра (аниморумбографа)		Самописец регистратора дальности видимости
	Метеорологичекое табло		Наборное устройство метеорологичекого табла
	Самописец аниморумбографа		Стартовый командный пункт – СКП
	Шаропилотный пункт		Водородохранилище
	Осадкомер		Психрометрическая будка
	Датчик гололеда		Индикатор гололеда
	Абонентский комплект		Рулонный телеграфный аппарат
	Речевой метеоинформатор		Оконечное устройство громкоговорящей связи
	Специальная аппаратура		Телефонный аппарат
	Блок датчиков температуры и влажности		Датчик грозы
	Ртутный барометр		Дистанционный блок
	Датчик регистратора дальности видимости		Указатель регистратора дальности видимости
	Указатель аниморумбометра		Щит – ориентир
	Датчик измерителя или регистратора высота облаков		Пульт управления измерителя или регистратора высоты облаков
	Контрольно-измерительный прибор - КИП		Пульт управления дистанционной приставки
	Военные аэродромы		Пункты, где расположены метеостанции Казгидромета

Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2019 жылғы 8 мамырдағы № 320 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2019 жылғы 14 мамырда № 18664 болып тіркелді.

"Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" 2010 жылғы 15 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 15-бабының 26) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштері бас қолбасшысының басқармасы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықтың көшірмесін мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде қазақ және орыс тілдерінде Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкінде ресми жариялау және оған енгізу үшін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Қазақстан Республикасының Заңнама және құқықтық ақпарат институты" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жолдауды;

3) осы бұйрықты алғашқы ресми жарияланғанынан кейін Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

4) мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде осы тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Заң департаментіне жолдауды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясы басқару органдарының басшыларына жүктелсін.

4. Осы бұйрық лауазымды адамдарға, оларға қатысты бөлігінде жеткізілсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрі генерал-майор

Н. Ермекбаев

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Ішкі істер министрлігі

2019 жылғы "____" _________

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Ұлттық қауіпсіздік комитеті

2019 жылғы "____" _________

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2019 жылғы 8 мамырдағы № 320 бұйрығымен бекітілген

Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидалары (бұдан әрі - Қағидалар) Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының (бұдан әрі - ҚР мемлекеттік авиациясы) ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету тәртібін айқындайды.

Метеорологиялық қамтамасыз ету авиацияны тиімді қолдану және ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін метеорологиялық жағдайларды анағұрлым толық пайдалануға бағытталған Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының, Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының, Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Авиация қызметінің ұшуын жауынгерлік қамтамасыз ету түрлерінің бірі болып табылады. Оны метеорологиялық бөлімше (бұдан әрі – метеобөлімше) жүзеге асырады.

Метеорологиялық жағдайлар әуе кемелерінің (бұдан әрі - ӘК) ұшып шығуына, қонуына және ұшуына, оларды жауынгерлік қолдануға, әуеайлақтардың жай-күйіне, авиациялық техниканы, ұшуды қамтамасыз ету құралдарын пайдалануға және жеке құрамның жұмысына елеулі әсер етеді.

Ескерту. 1-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Қорғаныс министрінің 26.08.2020 № 404 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2. Негізгі ұғымдар:

1) абсолюттік биіктік - теңіздің орташа деңгейінен нүктеге қабылданған нүкте немесе объект деңгейіне дейінгі тігінен арақашықтық;

2) авиациялық бөлім (оқшауланған құрылымдық бөлімше) – Қазақстан Республикасының жойғыш, бомбалаушы, шабуылдаушы, көлік, армиялық және оқу-жаттығу мемлекеттік авиациясы ӘК ұшуын жүргізуді, оларды пайдалануды, жөндеуді және сақтауды жүзеге асыратын республикалық мемлекеттік мекеме, авиациялық комендатуралар, авиациялық мүлік қоймалары, ұшқышсыз ұшатын аппараттарды пайдаланатын бөлімшелер, сондай-ақ авиациялық персоналды даярлау жөніндегі оқу-жаттығу орталықтары, ұшқышсыз ұшатын аппараттарды жауынгерлік даярлау және жауынгерлік қолдану оқу-жаттығу орталықтары кіретін Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің (бұдан әрі – ҚР ҚМ), Қазақстан Республикасы ішкі істер органдарының және Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Авиация қызметінің құрылымдық бөлімшелері;

3) авиациялық бөлімнің басшы ұшқыш құрамы - авиациялық эскадрилья командирінен және одан жоғары (жеке авиациялық эскадрильяда буын (жасақ) командирінен және одан жоғары) лауазымды атқаратын ұшқыш құрамы;

4) авиациялық метеорологиялық станция - халықаралық аэронавигацияда пайдалануға жататын бақылауларды жүргізу және метеорологиялық мәліметтерді жасау үшін арналған станция;

5) авиациялық техника - авиациялық техникалық құралдар кешені (ӘК, олардың борттық жабдығы мен агрегаттары, қозғалтқыштары, мемлекеттік авиация ӘК авиациялық қару-жарағы, авиациялық құтқару құралдары, кешенді тренажерлар (ұшу симуляторлары), жиынтықтаушы бұйымдар, техникалық әуе қозғалысын басқару құралдары, қону және байланыс навигациясы, сондай-ақ ұшуды орындау, әуе қозғалысын басқаруды ұйымдастыру және ұшуды жерүсті қамтамасыз ету үшін арналған жалпы және арнайы қолданылатын жерүсті қамтамасыз ету құралдары;

6) алапат дауыл - жойқын күші бар және ұзақ соғатын жел (желдің жылдамдығы секундына 31 - 50 метрге дейін (бұдан әрі - м/с);

7) арнайы тапсырма - мемлекеттік авиация басқару органдарының басшылары бекітетін Жауынгерлік, ұшу, оқу-жаттығу ұшу, арнайы даярлық курстарында (бұдан әрі - курстар) көзделмеген тапсырмаларды орындауға ұшу;

8) ауа райының жедел болжамдары - жауынгерлік кезекшілікті жүзеге асырмайтын әуеайлақтарда сағат 6-ға дейінгі кезеңге әзірленетін ауа райы болжамдары;

9) ауа райының ерекше қауіпті құбылыстары (бұдан әрі - АЕҚҚ) - өзінің қарқындылығы, туындау уақыты, ұзақтығы және таралу аумағы бойынша авиациялық техникаға, әуеайлақ құрылыстарына және жеке құрамға айтарлықтай залал келтіруі мүмкін немесе келтірген құбылыстар саналады;

10) ауа райы минимумы - ең үлкені бойынша әуеайлақ минимумына, ӘК минимумына, ӘК командирінің минимумына сүйене отырып, ұшу және қону үшін минимумның ең төменгі шекті мәні;

11) ауа райының қауіпті құбылыстары (бұдан әрі - АҚҚ) - ұшу қауіпсіздігіне немесе әуеайлақта авиациялық техниканы сақтауға қауіп төндіретін ауа райы құбылыстары немесе метеорологиялық шама мәні;

12) аэронавигациялық ақпарат жинағы - аэронавигация үшін маңызды мәні бар ұзақ мерзімді аэронавигациялық ақпаратты қамтитын мемлекет шығарған немесе рұқсат берген жарияланым;

13) аэростат - көтеру күші аэростатикалық немесе бір уақытта аэростатикалық және аэродинамикалық қағидаттарға негізделген ұшатын аппарат (аэростаттар ұшатын, автоматты, байланатын және бос болып бөлінеді);

14) аэроторап - ортақ шекаралары бар және олармен ұшуды орындауды ұйымдастыру келісуді және үйлестіруді талап ететін жақын орналасқан әуеайлақтар (тікұшақ айлақтары) аудандарының бірлестігі;

15) аэроторап ауданы - олардан ұшуды ұйымдастыру және орындау үшін арнайы келісу және үйлестіру қажет болатын екі және одан да көп жақын орналасқан әуеайлақтары бар белгіленген көлемдегі әуе кеңістігінің бөлігі;

16) алып тасталды – ҚР Қорғаныс министрінің 26.08.2020 № 404 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

17) әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ауданы - әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) және оған іргелес жергілікті жердің үстіндегі көлденең және тік жазықтықтар шекараларында белгіленген әуе кеңістігі;

18) әуеайлақтың бақылау нүктесі (бұдан әрі - ӘБН) - әуеайлақтың географиялық орналасқан жерін айқындайтын нүкте;

19) ӘК бортынан жеткізілім - орналасқан жері, ұшуды орындау барысы және (немесе) метеорологиялық жағдайлар туралы деректерді хабарлауға қатысты талаптарға сәйкес жасалған ұшудағы ӘК бортынан жеткізілім;

20) әуе кемесі - жер (су) бетінен шағылысқан ауамен өзара әрекеттесуді қоспағанда, оның ауамен өзара әрекеттесуі есебінен атмосферада ұсталатын аппарат;

21) әуеайлақтық климатологиялық кесте - әуеайлақта бір немесе бірнеше метеорологиялық элементті бақылау нәтижелері туралы статистикалық деректерді қамтитын кесте;

22) әуеайлақтық климатологиялық мәлімет - статистикалық деректерге негізделген әуеайлақтағы белгілі метеорологиялық элементтерді бақылау нәтижелерінің қысқаша мазмұны;

23) ӘК командирі - экипажда үлкені болып табылатын және ӘК-нің ұшуды орындауы мен қауіпсіздігі үшін жауап беретін пилот (ұшқыш);

24) әуе қозғалысын басқару орталықтары - "Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" 2010 жылғы 15 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы (бұдан әрі - Заң) 15-бабының 29) тармақшасына сәйкес мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті орган бекітетін Әуе қозғалысын басқару жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалануды жоспарлау және үйлестіру, Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану тәртібінің сақталуын бақылау, олар үшін белгіленген жауапкершілік аудандары шегінде ұшу қауіпсіздігін және әуе қозғалысының реттілігін қамтамасыз ету үшін арналған Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің (бұдан әрі - ҚР ҚК) жедел әуе қозғалысын басқару органдары;

25) әуеайлақтық метеорологиялық орган - ӘК ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету үшін арналған әуеайлақта орналасқан қызмет;

26) әуе трассасы - бақыланатын дәліз түріндегі әуе кеңістігі (немесе оның бір бөлігі);

27) әуеайлақтан тыс ұшу - ұшып көтерілу әуеайлағына қонумен басқаруды басқа ұшуды басқару органына бере отырып, әуеайлақ (аэроторап) ауданы әуе кеңістігінің шекарасынан тыс орындалатын ұшу;

28) әуеайлақ шегі - қону алаңының ең жоғары нүктесінің шегі;

29) бағдарламалық-аппараттық кешендер - метеорологиялық ақпаратты жинау, беру және өңдеу үшін арналған жүйелер;

30) белгіленген әуеайлақ - ӘК қонуы ұшу жоспарында немесе ұшуға арналған тапсырмада көзделген әуеайлақ (белгіленген әуеайлақтар аралық және соңғы қону әуеайлақтарына бөлінеді);

31) биіктік картасы - белгілі бір биіктік бетіне немесе атмосфералық қабатқа арналған метеорологиялық карта;

32) болжам (ауа райы) - әуе кеңістігінің белгілі бір аймағында немесе бөлігінде белгілі бір сәтте немесе уақыт кезеңінде күтілетін метеорологиялық жағдайлар сипаттамасы;

33) болжамдық карта - әуе кеңістігінің белгілі бір бетіне немесе бөлігіне белгілі бір сәтке немесе уақыт кезеңіне айқындалған белгілі бір метеорологиялық элементтің болжам картасындағы графикалық сурет;

34) бұлттардың төменгі шегінің биіктігі (бұдан әрі - БТШБ) - жер (су) беті мен бұлттардың ең төменгі қабатының төменгі шегінің арасындағы тігінен арақашықтық;

35) бірлесіп орналастыру әуеайлақтары - мемлекеттік, азаматтық және эксперименттік авиацияға жататын ӘК орналасқан азаматтық және мемлекеттік авиация әуеайлақтары;

36) гидрометеорологиялық зілзала құбылыстары - даму қарқындылығы, ұзақтығы, таралу аумағы бойынша немесе басталған сәтінде жеке құрамның өміріне қауіп төндіретін, жауынгерлік міндеттердің бұзылуына әкеп соғатын, сондай-ақ қару-жараққа, әскери техникаға және әскери инфрақұрылым объектілеріне елеулі материалдық залал келтіруі мүмкін құбылыстар;

37) дауылды ескерту - авиация үшін қауіпті ауа райы құбылыстарының басталу (сақталу, күшею) болжамы;

38) дауылды хабарлау - әуеайлақтағы (әуеайлақ ауданындағы), бақылау пунктіндегі (көріну алаңындағы) авиация үшін қауіпті ауа райы құбылыстары туралы хабарлама;

39) жабдықталмаған ұшып қону жалағы (бұдан әрі - ҰҚЖ) - қонуға көзбен шолып беттеуді орындайтын ӘК үшін арналған;

40) жазық жер - 25 километр (бұдан әрі - км ) радиуста жер бедері салыстырмалы түрде 200 метрге (бұдан әрі - м) дейін биік болатын жергілікті жер;

41) жауынгерлік әуе кемесі - жауынгерлік міндетті орындауға арналған ӘК;

42) жауын-шашын - атмосферада судың сұйық немесе қатты күйде болуына байланысты, бұлттардан түсетін немесе ауадан жер бетіне тұнатын атмосфералық құбылыс (жаңбыр, қар, сіркіреме, бұршақ);

43) Жердің жасанды метеорологиялық спутнигі (бұдан әрі - ЖЖМС) - метеорологиялық бақылау жүргізетін және осы бақылаулардың нәтижелерін Жерге беретін спутник;

44) жерге қону аймағы - жерге қонатын ұшақтардың ұшып көтерілу-қону жолағына алғашқы жанасу үшін арналған оның табалдырығынан тыс ұшып көтерілу-қону жолағының учаскесі;

45) жылжымалы метеорологиялық станция (бұдан әрі - ЖМС) - метеорологиялық (гидрометеорологиялық) өлшеулерді, атмосферадағы желді зондтауды орындау, нақты ауа райы, метеорологиялық және гидрологиялық болжамдар, ауа райы құбылыстарының болжамдары және далалық жағдайларда әскерлердің жедел-тактикалық іс-қимылдарын гидрометеорологиялық қамтамасыз ету мүддесінде жекелеген параметрлер туралы ақпаратты қабылдау, беру, өңдеу, көрсету және жеткізу үшін арналған станция;

46) инженерлік-техникалық құрам - арнайы даярлығы бар және авиациялық техникаға қызмет көрсетуге, пайдалануға, сақтауға және жөндеуге байланысты лауазымдарды атқаратын авиация персоналы;

47) инцидент - пайдалану қауіпсіздігіне әсер ететін немесе әсер етуі мүмкін ӘК пайдалануға байланысты авиациялық оқиғадан басқа кез келген оқиға;

48) кезекші метеомаман – арнайы дайындығы бар және әуе кемелерінің ұшуын қамтамасыз етумен, метеорологиялық бөлімшенің техникалық құралдарын пайдаланумен, қызмет көрсетумен және регламенттік жұмыстарды жүргізумен байланысты лауазымды атқаратын және метеобөлімшеде кезекшілікті жүзеге асыратын лауазымды адам, ұшуды метеорологиялық қамтамасыз ету маманы (авиациялық персонал);

49) кенеттен соғатын жел - жел бағытының өзгерістерімен болатын шектелген аумақта қысқа уақыт ішінде жел жылдамдығының күрт күшеюі (30 м/с дейін);

50) климат - оның географиялық орналасуына байланысты осы жергілікті жерге тән атмосфералық жағдайлардың статистикалық режимі;

51) климаттық сипаттама (анықтама) - климаттың жергілікті ерекшеліктерін зерттеуге арналған ақпарат;

52) консультация - метеомаманмен немесе басқа да маманмен ұшуды орындауға байланысты нақты және (немесе) күтілетін метеорологиялық жағдайларды талқылау (талқылау сұрақтарға жауаптарды қамтиды);

53) көріну (көріну қашықтығы) - объектілер көрінетін және танылатын ең үлкен қашықтық;

54) көлденең көріну - объектілер күндіз және жерге көлденең бағыттағы жарық бағдарлары түнде көрінетін және танылатын ең үлкен қашықтық;

55) көзбен шолып ұшу қағидалары - ұшқыштың әуе жағдайын көзбен шолып бақылауы арқылы әуедегі ӘК және басқа да материалдық объектілер арасындағы белгіленген аралықтар сақталатын қағидалар;

56) күрделі метеорологиялық жағдайлар (бұдан әрі - КМЖ) - ұшу аспаптар бойынша (жер немесе табиғи көкжиек көрінбеген кезде) немесе ҚР мемлекеттік авиациясының ұшуды жүргізу қағидаларында айқындалған жағдайларда бұлттардың астында көзбен шолып толық немесе ішінара орындалатын жағдайлар;

57) қара құйын - шамамен тік айналу осі бар найзағай бұлтының астындағы қуатты құйын (желдің жылдамдығы 51 - 100 м/с жетеді);

58) қарапайым метеорологиялық жағдайлар (бұдан әрі - ҚМЖ) - барлық ұшу көзбен шолып орындалуы мүмкін жағдайлар;

59) қауіпсіз биіктік - ӘК-ге жер (су) бетімен немесе ондағы кедергілермен соқтығысудан кепілдік беретін ұшудың ең аз шекті биіктігі;

60) қону - жер, су немесе өзге де үстіңгі қабатпен жанасу сәтіне және тоқтағанға (тігінен қону кезінде жерге қонғаннан кейін қозғалтқыш тоқтағанға) дейін теңелудің басталу (тігінен қону кезінде тежелудің басталу) биіктігінен ӘК-нің баяу қозғалысы;

61) қонуға арналған әуеайлақ минимумы - осы әуеайлақта осы санаттағы ӘК-ге қонуды орындауға рұқсат етілетін ҰҚЖ-дағы көрінудің және бұлттардың төменгі шегі биіктігінің немесе шешім қабылдау биіктігінің ең төменгі шекті мәні;

62) қонуға арналған ӘК минимумы - осы типтегі ӘК-ге қонуды қауіпсіз орындауға мүмкіндік беретін ҰҚЖ-дағы көрінудің және бұлттардың төменгі шегі биіктігінің немесе шешім қабылдау биіктігінің ең төменгі шекті мәні;

63) қонуға арналған ӘК командирінің минимумы - ӘК командиріне осы типтегі ӘК-де қонуды орындауға рұқсат етілетін қонудың көрінуінің және бұлттардың төменгі шегі биіктігінің немесе шешім қабылдау биіктігінің ең төменгі шекті мәні;

64) қосалқы әуеайлақ - егер белгіленген қону әуеайлағына дейін ұшу немесе оған қонуды жүргізу мүмкін болмаған немесе мақсатқа сәйкес болмаған жағдайда ӘК ұшып бара алатын әуеайлақ.

Ұшып көтерілу кезіндегі қосалқы әуеайлақ - егер ұшып көтерілгеннен кейін көп ұзамай бұған қажеттілік туындаса және ұшып шығу әуеайлағын пайдалану мүмкін болмаса, ӘК қона алатын әуеайлақ.

Маршруттағы қосалқы әуеайлақ - егер маршрут бойынша ұшу кезінде қосалқы әуеайлаққа кету қажет болған жағдайда ӘК қона алатын әуеайлақ.

Белгіленген пункттің қосалқы әуеайлағы - егер белгіленген қону әуеайлағына қонуды жүргізу мүмкін болмаған немесе мақсатқа сәйкес болмаған жағдайда ӘК қонуын жүргізе алатын әуеайлақ;

65) қысқа мерзімді ауа райы болжамдары - қолданылу мерзімі олардың қолданылуы басталған сәттен бастап 36 сағатқа дейін болатын ауа райы болжамдары;

66) мемлекеттік авиацияның метеобөлімшесі - тиісті метеорологиялық жағдайдың параметрлерін метеорологиялық бақылау, жинау, өңдеу, талдау және қамтамасыз етілетіндерге, басқару органдарына, әскерлерге және жоғары тұрған гидрометеорологиялық қамтамасыз ету бөлімшелеріне жеткізу саласындағы жұмыстар кешенін тікелей орындайтын метеобөлімше (бөлімше, топ, қызмет, орталық);

67) метеорологиялық ақпарат - метеобөлімшеден, ӘК экипаждарынан және әуе қозғалысына қызмет көрсету (ұшуды басқару) органдарынан келіп түсетін нақты және болжамды ауа райы туралы мәліметтер, хабарламалар;

68) метеорологиялық бақылаулар - метеорологиялық және климаттық сипаттамаларды (параметрлерді) бағалау және болжау мақсатында табиғи ортаның жекелеген компоненттерінің жай-күйін аспаптық өлшеу және көзбен шолып бақылау;

69) метеорологиялық бақылауларды жүргізу үшін арналған жабдық (бұдан әрі - метеорологиялық жабдық) - метеорологиялық шамаларды (параметрлерді) алу, жеткізу және тіркеу үшін арналған өлшеу құралдары, техникалық құралдар мен кешендер;

70) метеорологиялық бюллетень - тиісті тақырыпта метеорологиялық ақпаратты қамтитын мәтін;

71) метеорологиялық жабдық - бұл ӘК ұшып шығу және қону қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қажетті метеорологиялық шамаларды өлшеу үшін арналған техникалық құралдар;

72) метеорологиялық жабдықпен жабдықтау нормалары (жабдықтау нормалары) - бейбіт немесе соғыс уақытында басқару органдары мен әскерлерге беруге белгіленген гидрометеорологиялық жабдықтың саны мен номенклатурасы;

73) метеорологиялық жағдай - әуе кеңістігінде және жер бетінде мемлекеттік авиацияны қолдануға әсер ететін белгілі бір уақыт кезеңіндегі атмосфераның жай-күйі туралы метеорологиялық деректер (метеорологиялық элементтер, сипаттамалар мен құбылыстар) жиынтығы;

74) метеобөлімшенің кезекші инженер-синоптигі – тиісті білімі бар, ортақ және арнайы пайдаланудағы жерүсті қамтамасыз ету құралдарын (метеорологиялық бөлімшенің техникалық құралдарын) қолдана отырып, метеорологиялық тұрғыдан ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ететін, бөлім командирінің бұйрығымен тиісті метеорологиялық жағдайларда ұшуды метеорологиялық қамтамасыз етуге жіберілген маман;

75) метеорологиялық көріну - техникалық құралдардың көмегімен немесе көріну бағдарлары бойынша көзбен шолу арқылы метеобөлімше анықтайтын көлденең көріну;

76) метеорологиялық қамтамасыз ету - метеорологиялық бақылауларды ұйымдастыруға, қоршаған табиғи ортаның жай-күйі туралы ақпаратты жинауға, өңдеуге, талдауға және мемлекеттік авиацияның басқару органдарына, құрамаларына, әскери бөлімдеріне (оқу бөлімдері мен мекемелеріне, әскери оқу орындары мен резервтегі бөлімдеріне) жеткізуге бағытталған іс-шаралар кешені;

77) метеорологиялық мәлімет - белгілі бір уақытқа және жерге қатысты метеорологиялық жағдайларға бақылау нәтижелері туралы хабарлама;

78) мұздану - ӘК әртүрлі бөліктерінде мұздың қатуы (әлсіз - қанаттың алдыңғы жиегіне минутына 0,5 миллиметрге (бұдан әрі - мм/мин) дейін мұздың қатуы кезінде орташа - 0,5 мм/мин дейін, күшті - 1 мм/мин астам;

79) найзағай - бұлттардың ішінде немесе бұлттар мен жер беті арасында электр разрядтары пайда болатын атмосфералық құбылыс - күннің күркіреуімен болатын жай түсу;

80) нақты ауа райы - уақыттың дәл осы сәтінде метеорологиялық элементтер мен құбылыстар мәнінің жиынтығы;

81) нұсқаулық - нақты және/немесе күтілетін метеорологиялық жағдайлар бойынша ауызша консультация;

82) октант - аспан күмбезінің сегізінші бөлігі;

83) орография - жер бедерінің әртүрлі элементтерінің (жоталар, биіктіктер, қазан шұңқырлар және тағы сол сияқтылар) сипаттамасы және шығу тегіне қарамастан, оларды сыртқы белгілері бойынша жіктеу;

84) салыстырмалы биіктік - көрсетілген бастапқы деңгейден нүкте үшін қабылданған нүктеге немесе объектіге дейінгі тігінен арақашықтық;

85) стандартты изобаралық үстіңгі бет - атмосфералық жағдайларды графикалық көрсету және талдау үшін дүниежүзілік ауқымда пайдаланылатын изобарлық үстіңгі бет;

86) старттық уақыт - ӘК экипажына ұшуды орындауға рұқсат етілетін уақыт кезеңі;

87) таудағы әуеайлақ - әуеайлақтың бақылау нүктесінен 25 км радиуста жер бедері ойлы-қырлы және 500 м және одан артық салыстырмалы түрдегі биіктіктері бар жергілікті жерде орналасқан әуеайлақ, сондай-ақ теңіз деңгейінен 1000 м және одан астам биіктікте орналасқан әуеайлақ;

88) таулы жер - 25 км радиуста жер бедері ойлы-қырлы және 500 м және одан артық салыстырмалы түрдегі биіктіктері бар жергілікті жер, сондай-ақ теңіз деңгейінен 2000 м және одан астам асатын жергілікті жер; әуеайлақтағы қысым - ҰҚЖ-ның жұмыс шегі деңгейіндегі атмосфералық қысым;

89) тропикалық циклон - жер бетіндегі желдің айқын көрінген конвективті және дамыған циклондық айналымы бар тропикалық немесе субтропикалық аймақ мұхитында пайда болатын синоптикалық ауқымдағы фронтальды емес циклонды белгілеуге арналған жалпы термин;

90) тігінен көріну - жер бетінен объектілер тігінен төмен көрінетін деңгейге дейінгі ең үлкен қашықтық;

91) турбуленттік - ауа бөлшектері күрделі траекториялар бойынша белгіленбеген ретсіз қозғалыс жасайтын ауа қозғалысы. Атмосферада турбуленттік қозғалыс, әдетте, жалпы (орта) ауа ағынында әртүрлі жылдамдықпен қозғалатын әртүрлі ауқымдағы құйынның болуымен сипатталады. Ауа қозғалысының құйынды сипаты турбулентті аймақта жел жылдамдығының құбылмалы түрдеу ауытқуының, оның ішінде ӘК ұшуына айтарлықтай әсер ететін желдің тігінен ауытқуының болуын негіздейді;

92) ұзақ мерзімді ауа райы болжамдары - қолданылу мерзімі оларды қолдану басталған сәттен бастап 36 сағаттан астамды құрайтын ауа райы болжамдары;

93) ҰҚЖ - ӘК қонуы және ұшып көтерілуі үшін дайындалған құрлықтағы әуеайлақтың белгілі бір тікбұрышты учаскесі;

94) ұшқыш құрамы - дәрігерлік-ұшу комиссияның қорытындысы бойынша ұшу жұмысына жарамды және ӘК экипажының құрамында ұшуда міндеттерді орындайтын ұшқыштар, штурмандар, әскери ұшқыштар оқу орындарының курсанттары (тыңдаушылары) және тиісті әскери-есептік мамандықтары бар басқа да лауазымды адамдар;

95) ұшу алаңы - бір немесе бірнеше ұшу жолақтары, басқару жолдары, перрондар және арнайы мақсаттағы алаңдар орналасқан әуеайлақтың бөлігі;

96) ұшу ауысымы - ұшу орындалатын ұшудың жоспарлы кестесінде айқындалған уақыт кезеңі;

97) ұшу ауысымының жетекшісі - ұшуды ұйымдастыру, жүргізу және бақылау үшін ұшу ауысымына тағайындалатын авиациялық бөлімнің басшы ұшқыш құрамы қатарынан лауазымды адам;

98) ұшу ауысымының ұзақтығы - бірінші ұшу басталған сәттен бастап және ұшудың жоспарлы кестесіне сәйкес соңғы ӘК қонуды аяқтаған сәтке дейін есептелетін уақыт;

99) ұшуға басшылық жасау - ӘК экипаждарының ұшу тапсырмаларын толық, уақтылы және орындау қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған ұшуға тартылатын ұшуға басшылық жасау тобының және басқару пункттері есептоптарының іс-қимылдары;

100) ұшуды басқару тобы (бұдан әрі - ҰБТ) - авиациялық бөлім командирі (мемлекеттік авиацияны басқару органының, Әскери-әуе күштері қолбасшысы басқармасының басшысы) өзінің жауапкершілігі аймақтарында ұшуға басшылық жасау (басқару, бақылау) үшін ұшуды жүргізу кезеңіне, авиациялық бөлімнің (мемлекеттік авиацияны басқару органының, Әскери-әуе күштері қолбасшысы басқармасының) лауазымды адамдарынан тағайындайтын адамдар тобы;

101) ұшудың жоспарлы кестесі - командирдің ұшуды жүргізуге арналған шешімі және оларға қатысатын экипаждарға тапсырмалар графикалық және мәтіндік түрде жазылған (көрсетілген) белгіленген үлгідегі құжат;

102) ұшу-қону жолағындағы көріну (бұдан әрі - ҰҚЖ) - ҰҚЖ-ның осьтік сызығында орналасқан ӘК пилоты оның төсемінің таңбалануын немесе жарық бағдарларын көре алатын шектегі ең үлкен қашықтық. ҰҚЖ-дағы көріну үшін түнде жарық бағдарларының көрінуі қабылданады;

103) ұшып келу - басқа әуеайлақта (алаңда) қонумен орындалатын ұшу;

104) ұшудағы көріну - ұшудағы ӘК кабинасынан көріну;

105) ұшып көтерілу - ӘК қозғалған сәттен бастап (тігінен ұшып көтерілу кезінде жер бетінен бөлінген сәттен бастап) жер (су) бетінен немесе жасанды төсемнен бөлінгенге және 10 м биіктік (тігінен ұшып көтерілу кезінде жер беті экранының әсер ету биіктігін) алғанға дейінгі ұшақтың үдемелі қозғалысы;

106) ұшып көтерілу үшін арналған әуеайлақ минимумы - ҰҚЖ-да көрінудің және қажет болған жағдайда осы әуеайлақта осы санаттағы ӘК-де ұшып көтерілуді орындауға рұқсат етілетін бұлттардың төменгі шегі биіктігінің ең төменгі шекті мәні;

107) ұшып көтерілу үшін ӘК минимумы - осы типтегі ӘК-де ұшуды қауіпсіз жүргізуге мүмкіндік беретін ҰҚЖ-дағы көрінудің және бұлттардың төменгі шегі биіктігінің ең төменгі шекті мәні;

108) ұшудың метеорологиялық жағдайлары - ұшу тапсырмасын орындауға әсер ететін ұшу ауданында немесе маршрутында бақыланатын метеорологиялық шамалар мен құбылыстардың жиынтығы. Күрделілік дәрежесіне байланысты метеорологиялық жағдайлар қарапайым және күрделі болып бөлінеді;

109) ұшу үшін маңызды болатын бұлт - кез келген биіктікте түйдекті-жаңбырлы бұлттың немесе мұнара тәрізді түйдек бұлттың көп болуына байланысты төменгі шегі 1500 м (5000 фут) биіктіктен төмен немесе сектордағы ең үлкен ең төменгі биіктіктен төмен бұлт;

110) ұшып шығу үшін ӘК командирінің минимумы - ҰҚЖ-дағы көрінудің және қажет болған кезде ӘК командиріне осы типтегі ӘК-де ұшып шығуды орындауға рұқсат етілетін бұлттардың төменгі шегі биіктігінің ең төменгі шекті мәні;

111) ұшу эшелоны - қысымының белгіленген 1013,2 гектопаскаль (бұдан әрі - гПа) шамасына жатқызылған және басқа да осындай беттерден белгіленген қысым интервалдарының шамасына алыс тұрған тұрақты атмосфералық қысымның беткі жағы.

Стандартты атмосфераға сәйкес градуирленген барометрлік биіктік өлшегіш:

QNH орнату кезінде абсолютті биіктікті көрсетеді;

QFE-ге орнату кезінде QFE тірек нүктесінен салыстырмалы биіктікті көрсететін болады;

1013,2 гПа қысымына орнату кезінде ұшу эшелондарын көрсету үшін пайдаланылады.

"Салыстырмалы биіктік" және "абсолюттік биіктік" терминдері геометриялық салыстырмалы және абсолюттік биіктіктерді емес, аспаптық дегенді білдіреді;

112) шайқалу - атмосфераның турбуленттілігі жағдайларында ұшу кезінде туындайтын ӘК-нің ретсіз қозғалуы:

қалыпты шайқалу - ӘК жағдайының және (немесе) абсолюттік биіктігінің қалыпты, бірақ бұрынғыдай сенімді басқаруды қамтамасыз ететін өзгеруі, мұндағы ӘК ауырлық күші ортасында, ал ұшып көтерілу және қону кезінде бірқалыпты шайқалу ±0,3/0,4g болған кезде акселерометр көрсеткіші 0,5/1,0g;

қатты шайқалу - ӘК жағдайының және (немесе) абсолюттік биіктігінің күрт өзгеруі, мұнда қысқа кезең ішінде ӘК ауа жылдамдығының сипатты өзгеруімен, ӘК ауырлық күші ортасында, ал ұшып көтерілу және қону кезінде артық жүктеменің ±0,4g астам артуымен акселерометр көрсеткіші 1.0 g асатын акселерометр көрсеткіштерімен басқаруға бағынбайды;

113) шамамен алынған болжау - бастапқы метеорологиялық ақпарат болмаған кезде аэросиноптикалық материалдар бойынша жасалған болжам;

114) шешім қабылдау биіктігі - қонуға дәл беттеу үшін белгіленген биіктік, онда, егер осы биіктікке жеткенге дейін ӘК командирі қонуға беттеуді жалғастыру үшін бағдарлармен қажетті көзбен шолу байланысын белгілемесе немесе кеңістіктегі ӘК жағдайы немесе оның қозғалыс параметрлері қону қауіпсіздігін қамтамасыз етпесе, екінші айналымға кету маневрі басталуға тиіс;

115) AIRMET ақпараты - төмен биіктіктерде ұшу қауіпсіздігіне әсер етуі мүмкін және тиісті ұшу ақпараты ауданында төмен биіктіктерде ұшу үшін жасалған болжамға енгізілмеген ұшу маршруты бойынша белгілі бір ауа райы құбылыстарының нақты немесе күтілетін туындауы туралы метеорологиялық қадағалау органы шығаратын ақпарат;

116) ATIS радиохабар тарату (ATIS қысқартылған ағылшын тіліндегі аббревиатура) - әуеайлақ ауданында ӘК экипаждарын қажетті метеорологиялық және ұшу ақпаратымен жедел қамтамасыз ету үшін арналған тұрақты радиохабар тарату;

117) ОРМЕТ ақпараты - ӘК ұшуын қамтамасыз ету үшін пайдаланылатын бақылаулар мен болжамдар деректері;

118) QFE әуеайлағындағы қысым - ҰҚЖ шегі деңгейіндегі сынап бағаны миллиметріндегі (бұдан әрі - сын.бағаны мм) немесе гПа атмосфералық қысым;

119) QNH қысымы - стандартты атмосфера үшін орташа теңіз деңгейіне келтірілген гПа-дағы атмосфералық қысым;

120) SIGMET метеорологиялық ақпараты - метеорологиялық қадағалау органы шығаратын ӘК ұшу қауіпсіздігіне әсер етуі мүмкін ұшу маршруты бойынша ауа райының белгілі бір құбылыстарының және атмосферадағы басқа да құбылыстардың нақты немесе күтілетін туындауы туралы ақпарат;

121) VOLMET (D-VOLMET) деректерді беру желісі. Әуеайлақ бойынша ағымдағы тұрақты метеорологиялық мәліметтерді (METAR) және әуеайлақ бойынша арнайы метеорологиялық мәліметтерді (SPECI), әуеайлақ бойынша болжамдарды (TAF), SIGMET ақпаратын, борттан арнайы жеткізілімдерді және ол бар болған кезде деректерді беру желісі бойынша AIRMET хабарламаларын ұсыну;

122) VOLMET метеорологиялық ақпараты - ұшудағы ӘК үшін;

123) VOLMET радиохабар тарату. Тиісті жағдайларда үздіксіз және қайталанатын сөйлейтін радиохабарлар арқылы METAR, SPECI ағымдағы мәліметтерін, TAF болжамдарын және SIGMET ақпаратын ұсыну.

Ескерту. 2-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Қорғаныс министрінің 26.08.2020 № 404 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

3. Ұшуды метеорологиялық қамтамасыз ету тәртібі:

1) ҚР мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз етуді ұйымдастыруды;

2) Метеобөлімшелерде метеорологиялық ақпаратты және құжаттаманы жүргізу тәртібін ұйымдастыруды;

3) Метеорологиялық бақылауларды және мәліметтерді жүргізуді;

4) әуе кемесінің бортынан бақылауды және жеткізілімдерді жүргізуді және беруді;

5) авиациялық ауа райы болжамдарын жүргізуді;

6) дауылды ескертулерді және ауа райының қауіпті, аса қауіпті құбылыстары туралы хабарлауды жүргізуді;

7) метеорологиялық бөлімшеінің техникалық құралдарын пайдалану тәртібін;

8) авиациялық климатологиялық сипаттаманы жасауды және ұсынуды қамтиды.

2-тарау. Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз етуді ұйымдастыру

1-параграф. Метеорологиялық қамтамасыз етуді ұйымдастыру тәртібі

4. Мемлекеттік авиацияны метеорологиялық қамтамасыз етуді ұйымдастыруды ҚР мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті органы жүзеге асырады.

5. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштері Бас командалық пунктінің метеорологиялық орталығы (бұдан әрі - метеоорталық) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштері (бұдан әрі - ҚР ҚК ӘҚК) бас командалық пунктінің бастығына бағынады және мемлекеттік авиация ӘК ұшуын ұйымдастыруды және бақылауды жүзеге асырады.

6. Метеоорталық мемлекеттiк авиация органдары, ӘҚБ орталықтары, метеобөлiмшелер және ұшуды жүзеге асырумен немесе қамтамасыз етумен байланысты басқа да органдардың басшылары үшін ұшуды қауіпсіз, тұрақты және тиімді орындауға жәрдемдесу үшін қажеттi метеорологиялық ақпаратты ұсынады.

7. Метеобөлімше мемлекеттік авиацияның ұшуын метеорологиялық қамтамасыз етуді жүзеге асыру үшін арналған ҚР ҚК бірлестіктері, құрамалары мен әскери бөлімдері құрамына кіретін өзара іс-қимылдағы штаттық метеобөлімшелердің жиынтығынан тұрады.

8. Метеорологиялық орталықта және әскери бөлімдердің метеобөлімшелерінде метеорологиялық ақпараттарды жинау және беру үшін штаттық техникалық құралдармен қатар ҚР ҚК байланыс әскерлерінің сымды және радиоарналарын қолданады. Бұл ретте байланыс арналары туралы деректерді жасыру қамтамасыз етіледі.

9. Нақты әуеайлақта мемлекеттік авиацияның ұшуын метеорологиялық қамтамасыз етуді жүзеге асыратын метеобөлімше бөлімнің штаб бастығы (осы бағытқа жетекшілік ететін адам) бекіткен кезекші есептоптың әуеайлақта ұшуды метеорологиялық қамтамасыз ету жөніндегі үлгі нұсқаулығына сәйкес әзірленген лауазымдық нұсқаулықтарды басшылыққа алады.

Ескерту. 9-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 26.08.2020 № 404 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

10. Әуеайлақта мемлекеттік авиацияның ұшуын метеорологиялық қамтамасыз етуді бөлімнің штаб бастығы (осы бағытқа жетекшілік ететін адам) ұйымдастырады. Метеобөлімшенің жұмысын әскери бөлімдер шешетін міндеттерді ескере отырып, тиісті метеобөлімшелердің бастықтары жүзеге асырады.

Ескерту. 10-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 26.08.2020 № 404 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

11. ҚР мемлекеттік авиациясының ұшу қауіпсіздігін метеорологиялық қамтамасыз етуді ұшуды дайындаудың және жүргізудің барлық кезеңдерінде штаттық метеобөлімшелер жүзеге асырады.

Ұшуды метеорологиялық қамтамасыз ету:

1) ауа райын көзбен шолып бақылауды және метеорологиялық элементтердің мәнін техникалық құралдардың көмегімен өлшеуді жүргізуді;

2) белгіленген көлемде аэросиноптикалық ақпаратты жинауды, беруді, өңдеуді, картографиялауды және талдауды;

3) ауа райының авиациялық болжамын, авиациялық-климаттық анықтамаларды және орналасу мен ұшу аудандарының сипаттамасын әзірлеуді;

4) дауылды хабарлауды жүзеге асыруды және ұйымдастыруды және АҚҚ туралы ескертуді;

5) қолбасшылықты, штабты, ұшуға басшылық жасау тобын, командалық пункт есептоптарын (бұдан әрі - КП), ӘҚБ орталықтарын және ұшқыш құрамын жоспарлау, ұшуда шешім қабылдау және оларды жүргізу үшін қажетті метеорологиялық ақпараттың барлық түрімен қамтамасыз етуді;

6) радиолокациялық ауа райын барлауды (бұдан әрі - РАБ), әуеде ауа райын барлауды, (бұдан әрі - ӘАБ) және ауа райын толық барлауды (бұдан әрі - АТБ) ұйымдастыру, ұшуды табысты орындау және олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін метеорологиялық жағдайды пайдалануды және есепке алу жөніндегі ұсыныстарды әзірлеуді;

7) КП есептобын және ӘҚБ орталықтарын радиозонттардың, аэростаттардың орын ауыстыруының болжамды уақыты және траекториясы туралы деректермен қамтамасыз етуді;

8) радиациялық және химиялық жағдайды бағалау үшін деректерді дайындауды;

9) ұшқыш құрамымен және ұшуға басшылық жасау тобының адамдарымен авиациялық метеорология бойынша сабақтар өткізуді қамтиды.

12. Ұшуды қамтамасыз ету кезінде метеобөлімше ұсынатын барлық қажетті метеорологиялық ақпарат ұшу уақыты мен биіктігіне, маршруттың географиялық ұзындығына қатысты ұшу талаптарына сәйкес келеді, белгілі бір сәтке немесе уақыт кезеңіне жатады және әуеайлақта және белгіленген қону әуеайлағына дейін ұшуды қамтамасыз ету үшін жеткілікті болып табылады. Онда белгіленген қону әуеайлағы мен қосалқы әуеайлақ арасындағы маршрут учаскесіндегі күтілетін метеорологиялық жағдайлар туралы деректер бар.

13. Ұшуды қамтамасыз ету үшін ұсынылатын метеорологиялық ақпарат соңғы деректерден тұрады және мынадай мәліметтерді қамтиды:

1) ауа райы болжамы;

2) нақты ауа райы;

3) метеорологиялық құбылыстар;

4) қосалқы әуеайлақтардағы метеорологиялық жағдайлар;

5) биіктіктегі жел және температура;

6) ұшу эшелондарының геопотенциалды абсолюттік биіктігі;

7) ұшу эшелоны бірліктеріндегі тропопауза биіктігі және тропопауза температурасы;

8) ең жоғары желдің бағыты мен жылдамдығы және оның ұшу эшелоны бірліктеріндегі биіктігі;

9) түйдек-жаңбырлы бұлттар, мұздану және турбуленттік.

Бірлесіп орналастыру әуеайлақтарында:

ӘК ұшып шығуы және қонуы кезінде бірлесіп орналастыру әуеайлақтары үшін METAR TAF хабарламалары;

ұшу үшін болжамдар;

барлық маршрутқа қатысты тропикалық циклондар туралы консультациялық метеорологиялық ақпарат;

төмен биіктіктерде ұшу үшін болжамдар, төменгі шегінің биіктігі кемінде 300 м ауқымды кеңістіктегі тұтас бұлттану;

ұшып шығу әуеайлағы бойынша ескертулер (жергілікті әуеайлақ үшін);

АӘБ және АТБ жеткізілімдері;

АРБ ақпараты метеорологиялық радиолокатордың деректері (бұдан әрі - МРЛ);

МЖЖС алынған суреттер.

14. Ұшуды метеорологиялық қамтамасыз етуді ұсынуды ұйымдастыратын метеоорталық басқа мемлекеттердің өкілетті метеорологиялық органдарымен олардан қажетті метеорологиялық ақпарат және (немесе) ауа райы болжамдарын алуға бағытталған шараларды үйлестіреді.

15. Ұшып шығатын ӘК экипаждарын метеорологиялық қамтамасыз ету кезінде күтілетін метеорологиялық жағдай болжамы авиация жұмысының тәуліктік жоспарлары негізінде, ал қосымша өтінімдер бойынша жоспарда көрсетілмеген жекелеген ұшу жоспарланған ұшып шығу уақытына дейін кешіктірмей 1 сағат бұрын баяндалады.

Өтінім мынадай мәліметтерді:

1) жоспарланған ұшу уақытын;

2) белгіленген әуеайлаққа келудің жоспарланған уақытын;

3) ұшу марруты мен аралық әуеайлаққа келудің жоспарланған уақытын және одан ұшып шығу уақытын;

4) қосалқы әуеайлақтарды;

5) ұшу эшелоны мен биіктігін;

6) ұшу типін (аспаптар бойынша ұшу қағидалары бойынша, көзбен шолып ұшу қағидалары бойынша) қамтиды.

2-параграф. Метеорологиялық бөлімшелермен ұшуын қамтамасыз ету тәртібі

16. Мемлекеттік авиацияны метеорологиялық қамтамасыз етуге тікелей қатысатын метеобөлімшелерге:

1) метеоорталық;

2) метеорологиялық бөлім;

3) метеорологиялық қызмет;

4) метеорологиялық бөлімше;

5) метеорологиялық топ жатады.

Ескерту. 16-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 26.08.2020 № 404 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

17. Метеоорталық мынадай функцияларды орындайды:

1) жедел-болжамдық, әдістемелік және ақпараттық жұмысты және ҚР және басқа мемлекеттердің мемлекеттік авиациясының метеобөлімшелерімен өзара іс-қимылды ұйымдастырады;

2) штабтар қолбасшылығын, КП және ӘҚБ орталықтары есептоптарын орналасу және ұшу аудандары бойынша метеорологиялық ақпараттың барлық түрлерімен қамтамасыз ету;

3) метеорологиялық жағдайды талдауда, бағалауда және болжауда әскери бөлімдердің метеобөлімшелеріне көмек көрсету.

18. Ұшуды дайындау мен жүргізудің барлық кезеңдерінде метеоорталық:

1) басқа метеорологиялық органдардан алынатын әуеайлақтар мен ұшу маршруттары (аудандары) бойынша ауа райы мәліметтерін, болжамдарды және ескертулерді ұсынады;

2) ҚР ҚК ӘҚК әуеайлақтарында ауа райы болжамдарын және дауылды ескертулерді әзірлейді;

3) мемлекеттік авиацияның ұшу жоспарларын зерделейді;

4) әскери бөлімдердің метеобөлімшелеріне аэросиноптикалық консультацияларды, ауа райы болжамдарын, дауылды хабарлауды және ескертулерді, нақты ауа райы туралы деректерді, АӘБ мен АРБ нәтижелерін және ұшуды және олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қажетті басқа да мәліметтерді ұсынады;

5) жоспарлы ұшу тапсырмаларын (оның ішінде АӘБ) орындау үшін көзделген әуеайлақтардағы ауа райының нақты және күтілетін жай-күйінің шарттарға және ұшқыш құрамының даярлық деңгейіне сәйкестігін бақылайды;

6) АӘБ маршруттарын таңдауды жүзеге асырады;

7) әуеайлақтарда, оның ішінде радиолокациялық станция (бұдан әрі - РЛС) көмегімен уақтылы және сапалы метеорологиялық бақылауды жүзеге асырады;

8) метеоорталықтан алынған ауа райы болжамдарын, дауылды хабарлауды және ескертулерді әуеайлақтардағы қолбасшылыққа және ұшулар жетекшісіне (бұдан әрі - ҰЖ) уақтылы баяндауды бақылайды.

19. Метеобөлімше:

1) метеорологиялық және аэрологиялық мәліметтер, ауа райы карталарын;

2) әуеайлақтардағы нақты және күтілетін метеорологиялық жағдай туралы мәліметтерді;

3) АҚҚ туралы хабарламалар мен ескертулерді;

4) спутниктік метеорологиялық ақпаратты;

5) АӘБ және АРБ деректерін қабылдауды жүзеге асырады.

20. Метеобөлімше ол үшін белгіленген жұмыс көлеміне сәйкес:

1) синоптикалық карталарды;

2) аэрологиялық карталарды;

3) ауа райының айналмалы карталарын;

4) ауа райының микроайналмалы карталарын (әуеайлақтардың нақты ауа райы карталарын);

5) болжамды карталарды;

6) аэрологиялық диаграммаларды;

7) ұшу маршруты мен аудандары бойынша ауа райының вертикалды айырмашылықтарын;

8) АӘБ және АРБ деректерін;

9) ЖЖМС суреттерін;

10) орташа жел туралы деректерді;

11) орташа желдің есептік карталарын;

12) АҚҚ туралы есептеу карталарын;

13) ток желілерін карталарын (максималды жел картасын) жасайды (қабылдайды), өңдейді және талдайды.

21. Метеоорталық орналасу және ұшу аудандарының авиациялық-климаттық ерекшеліктерін зерттеу және жинақтау бойынша жұмыс жүргізеді. Метеобөлімшелерде авиациялық-климаттық сипаттамалар әуеайлақ ауданы үшін әзірленеді.

22. Метеорологиялық бөлімшелер мамандарының орналасу және ұшу аудандарының физикалық-географиялық ерекшеліктерін, жылдың әртүрлі маусымындағы және әртүрлі синоптикалық жағдайдағы ұшу-метеорологиялық жағдайларын зерделеу мақсатында орналасу ауданы метеобөлімшесінің мамандары айналып ұшуды кезең-кезңімен ұйымдастырады.

23. Метеобөлімшелер жергілікті жер ерекшеліктерін ескере отырып, тексеру, нақтылау және тәжірибеге ауа райын болжаудың, ұшуды метеорологиялық қамтамасыз етудің жаңа әдістерін (тәсілдерін) енгізу жөніндегі жұмысты жүзеге асырады.

24. Әскери бөлімнің метеорологиялық қызметі әуеайлақ ауданында ұшуды жүргізуге байланысты мынадай функцияларды орындайды:

1) ӘК ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету сапасы;

2) метеорологиялық элементтерді және ауа райы құбылыстарын бақылау сапасы және осы мәліметтерді диспетчерлік пункттерге, ҰБТ адамдарына, метеоорталыққа уақтылы беру;

3) ӘК экипаждарына берілетін метеорологиялық құжаттама мен ақпаратты ресімдеудің дұрыстығы;

4) жедел және есепке алу құжаттамасын нақты жүргізу;

5) байланыс тораптарына метеорологиялық жеделхаттарды ресімдеу дұрыстығы және уақтылы беру;

6) метеорологиялық аспаптардың, қондырғылардың ақаусыз техникалық жай-күйі;

7) жергілікті метеорологиялық жағдайлардың болжамдарын жасайды және алады;

8) олар үшін болжамдар құрайтын әуеайлақтар ауданындағы метеорологиялық жағдайларға тұрақты бақылау жүргізеді;

9) ұшқыш құрамына консультациялар жүргізеді және оларға ұшуды жүргізу кезінде ұшу құжаттамасын ұсынады;

10) қосымша және басқа метеорологиялық ақпаратпен қамтамасыз етеді;

11) қолда бар метеорологиялық ақпаратты көрсетеді;

12) басқа метеорологиялық қызметтермен және бөлімшелермен метеорологиялық ақпаратпен алмасады;

13) ауа райының болжамдарын және әуеайлақ, ұшу маршруттары мен аудандары бойынша және оның жауапкершілік аймағына кіретін әуеайлақтар бойынша ескертулерді жасайды;

14) ұшуды орындауға әсер ететін метеорологиялық жағдайларды бақылайды;

15) ақталмаған болжамдар бойынша талдау жүргізеді;

16) метеорологиялық аспаптар мен жабдықтарды пайдалануды жүзеге асырады.

25. Метеобөлімшелер:

1) метеорологиялық, аэрологиялық бақылаулар нәтижелерін;

2) АӘБ және АРБ деректерін;

3) метеорологиялық жағдай болжамдарын, аэросиноптикалық кеңестерді;

4) дауылды құлақтандыруды және ескертуді;

5) алып тасталды – ҚР Қорғаныс министрінің 26.08.2020 № 404 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Өз функцияларын орындау кезінде метеобөлімше барлық қажетті метеорологиялық ақпаратты, биіктіктегі желдің, ауа температурасы мен ылғалдығының болжамдарын, ең қатты желдің бағытын, жылдамдығы мен биіктігін, тропопаузаның биіктігі мен температурасын, сондай-ақ метеоорталықтан алынатын АҚҚ болжамдарын, сондай-ақ жергілікті интернет желісінен метеорологиялық ақпараттың баламалы көздерін пайдаланады.

Олардың негізінде ӘК-нің ұшып шығуына, ұшуына және қонуына шешімдер қабылданатын метеорологиялық қызмет, бөлімше ұсынған деректер әуеайлақтағы нақты және болжамды ауа райы туралы ресми деректер болып табылады.

Ескерту. 25-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Қорғаныс министрінің 26.08.2020 № 404 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

26. Мемлекеттік авиацияның метеобөлімшелері:

1) қолбасшылықты, ҰЖ-ны, КП және ӘҚБ орталықтары есептоптарын, әскери бөлімдердің ұшқыш құрамын ұшуды жоспарлау, ұйымдастыру, орындау және оларға басшылық жасау үшін, сондай-ақ жедел және жауынгерлік даярлық жоспарлары бойынша іс-шараларды өткізу үшін қажетті метеорологиялық ақпараттың барлық түрлерімен;

2) метеобөлімшенің жұмысын ұйымдастырумен және ӘК ұшу қауіпсіздігі мүддесінде метеорологиялық қамтамасыз етуді тікелей жүзеге асыруды;

3) метеорологиялық жағдайды болжаудың анағұрлым сенімді және жетілдірілген әдістерін, метеорологиялық қамтамасыз етудің нысандары мен тәсілдерін әзірлеуді және метеобөлімшенің жұмыс тәжірибесіне енгізуді;

4) метеорологиялық ақпаратты жинау, талдау, тарату және көрсету жүйесін жетілдіруді;

5) әскерлерді АҚҚ туындау уақыты мен қарқындылық дәрежесі туралы уақтылы ескертуді;

6) метеорологиялық қызметтің техникалық құралдарын пайдалануды бақылауды, оларды ақаусыз жай-күйде ұстауды;

7) МҚТҚ жаңа түрлерін әзірлеуге және жасауға қатысуды, сондай-ақ оларды метеорологиялық бөлімшелердің жұмыс тәжірибесіне енгізуді;

8) әуеайлақ ауданы бойынша авиациялық климаттық ақпаратты жинауды және әуеайлақтың климаттық кестелері мен климаттық сипаттамаларын жасауды;

9) орналасу және ұшу аудандарының авиациялық-климаттық, жергілікті ерекшеліктерін және олардың міндеттерді орындауға әсерін зерделеуді және қорытуды;

10) әскери бөлімдердің қолбасшылығымен және ұшқыш құрамымен, сондай-ақ КП және ӘҚБ орталықтарының есептоптарымен авиациялық метеорология бойынша сабақтар өткізуді;

11) көктемгі-жазғы және күзгі-қысқы кезеңге дайындық кезінде бекітілген жоспарларға сәйкес сабақтар мен техникалық оқуды;

12) барлық дәрежедегі метеорологиялық мамандарды даярлау деңгейін ұдайы жетілдіруді және арттыруды;

13) жеке құрамның жоғары кәсіби моральдық-психологиялық қасиеттерін және ұшу қауіпсіздігін метеорологиялық қамтамасыз ету жөніндегі талаптарды нақты орындау үшін жеке жауапкершілік сезімін тәрбиелеуді;

14) метеорологиялық бөлімшелер жеке құрамының бойында арнайы және техникалық даярлықтың жоғары деңгейін, сондай-ақ ұшуды метеорологиялық қамтамасыз ету бойынша міндеттерді орындауға ұдайы әзірлікте ұстауды;

15) метеорологиялық жағдайды талдауда, болжауда және орналасу және ұшу аудандарының авиациялық-климаттық ерекшеліктерін терең зерделеуде озық ғылыми жетістіктерді қолдануды;

16) қарулануда тұрған авиациялық техниканың, ұшқышсыз ұшатын аппараттардың (бұдан әрі - ҰҰА) тактикалық-техникалық деректерді және әскери бөлімдердің жедел (жауынгерлік) және ұшу даярлығының міндеттерін білуді;

17) ұшуды метеорологиялық қамтамасыз ету нысандары мен тәсілдерін ұдайы жетілдіруді;

18) метеобөлімше жұмысында техникалық құралдарды тиімді пайдалануды;

19) метеобөлімше жұмысының практикасына озық тәжірибені зерделеуді, қорытуды және енгізуді;

20) метеобөлімше жеке құрамының арнайы білімі мен дағдыларын жүйелі түрде жетілдіруді;

21) мемлекеттік авиацияның метеобөлімшелерімен және азаматтық авиацияның метеорологиялық органымен КП кезекші есептоптарымен, ӘҚБ орталықтарымен ұдайыы өзара іс-қимыл жасауды қамтамасыз етеді.

Ескерту. 26-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Қорғаныс министрінің 26.08.2020 № 404 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

27. Ұшуды қамтамасыз етуге жауапты метеорологиялық мамандар (бұдан әрі - метеомамандар) үш жылда бір реттен сиретпей мамандандырылған курстарда біліктілігін арттырудан өтуге тиіс. Бірлесіп орналастыру әуеайлақтарында метеомамандар азаматтық авиация метеорологиялық органының келісімі бойынша жылына бір реттен сиретпей аэросиноптикалық материалды өңдеу және талдау бойынша практикалық тағылымдамадан өтеді.

28. Метеобөлімше белгіленген жұмыстар көлемін орындайды. Метеобөлімшені арнайы даярлау жөніндегі жұмыс көлемін жыл сайын оның санын, орындалатын міндеттердің сипатын, орналасу ерекшеліктерін ескере отырып, мемлекеттік авиацияның басқару органы метеобөлімшесінің бастығы айқындайды және оны мемлекеттік авиацияның басқару органы штабының бастығы бекітеді.

29. Қарауында мемлекеттік авиация бөлімшелері бар мемлекеттік авиация басқару органдарының метеобөлімшелері бастықтары осы Қағидалардың талаптарына сәйкес жауынгерлік кезекшілікті, ұшуды метеорологиялық қамтамасыз етуді ұйымдастырады.

30. Мемлекеттік авиацияның екі және одан да көп әскери бөлімдері бір әуеайлақта бірлесіп орналасқан кезде олардың метеобөлімшелері әуеайлақтың аға авиациялық бастығының бұйрығын шығара отырып, бір метеобөлімшеге жедел бірігеді. Командирі әуеайлақтың аға авиациялық бастығы болып табылатын бөлімнің метеобөлімше бастығы біріктірілген метеобөлімшенің бастығы болып тағайындалады.

Метеорологиялық ақпаратты жинау, талдау және онымен алмасу әскери бөлімдердің ұшуын қамтамасыз ету үшін қажетті көлемде орындалуға тиіс. Біріктірілген метеобөлімшенің кезекші инженер-синоптигі қолбасшылыққа және әскери бөлімдерді қамтамасыз ететін ұшқыш құрамына ауа райының нақты және күтілетін жай-күйі туралы баяндайды.

Командалық-диспетчерлік пунктте (бұдан әрі - КДП) ұшуды тікелей метеорологиялық қамтамасыз ету үшін ұшуды жүргізетін әскери бөлімнен инженер-синоптик (метеобөлімше бастығы) бөлінеді.

Жауынгерлік кезекшілік атқаратын ұшқыш құрамына метеорологиялық жағдайды баяндауды жауынгерлік кезекшілік атқаратын бөлімнің метеорологиялық бөлімшесінің кезекші инженер-синоптигі жүзеге асырады.

31. Бір әуеайлақта (бір әуежайда) орналасқан кезде мемлекеттік авиацияның және республикалық мемлекеттік кәсіпорынның (бұдан әрі - "Қазаэронавигация" РМК) метеобөлімшесі бірыңғай метеорологиялық, аэрологиялық және радиолокациялық бақылауларды жүргізу, нақты ауа райы, АӘБ және АРБ туралы деректерді жинау және өзара алмасу, дауылды хабарлау және ескерту, аэросиноптикалық материалдар және атмосфералық процестердің даму сипаты және ауа райы болжамдары туралы кеңестер, техникалық құралдарды пайдалану және жөндеу, метеорологиялық ақпарат алу үшін байланыс құралдарын бірлесіп пайдалану мәселелері бойынша жедел өзара іс-қимыл ұйымдастырылады.

ӘК ұшуын тікелей метеорологиялық қамтамасыз етуді олардың ведомстволық тиесілігі бойынша метеобөлімше арқылы жүзеге асырады.

Көрсетілген ведомстволардың метеобөлімшесін бір-біріне тікелей жақын орналастыру керек. Өзге жағдайларда олардың арасында тікелей сөйлеу арналары орнатылуға тиіс.

32. Мемлекеттік авиация басқару органы метеоқызмет метеомамандары, бастықтары кезекшілікті атқару, нарядтар және метеорологиялық қамтамасыз етуге байланысты емес жұмыстарды орындау үшін жол берілмейді.

3-параграф. Метеомамандарды ұшуды қамтамасыз етуге жіберу тәртібі

33. Метеомамандарды ұшуды метеорологиялық қамтамасыз етуге жіберу олар арнайы даярлық курсында айқындалған метеорологиялық тұрғыдан ұшу қауіпсіздігін регламенттейтін құжаттардың талаптарын білу бойынша сынақтар тапсырғаннан кейін олар осы қамтамасыз етуді жүзеге асыра алатын метеорологиялық жағдайларды көрсете отырып, әскери бөлім командирінің бұйрығымен ресімделеді.

34. Метеомамандар жаңа қызмет орнына келгеннен кейін метеобөлімшенің бастығы ұшуды метеорологиялық қамтамасыз ету және олардың қауіпсіздігі бойынша қызметтік міндеттерді сапалы орындау үшін қажетті дағдыларды толық көлемде білуі және практикалық меңгеруді жоспарлайды және ұйымдастырады.

35. Метеомамандарды қатарға қосу жоспарында жоспардың әрбір тармағын зерделеу және практикалық тұрғыдан меңгеру үшін қажетті мәселелерді және орындау үшін бөлінген уақытты көрсету қажет. Қатарға қосу кезеңінің жалпы ұзақтығы бір айдан үш айға дейін.

36. Келген метеомамандарға әскери бөлімнің қарулануында тұрған ӘК мен жауынгерлік техниканың негізгі сипаттамаларын зерделеу ұйымдастырылады:

1) бұлттардың төменгі шегі биіктігінің және көріну қашықтығының ең аз мәні, ұшып көтерілу мен қонуға рұқсат етілетін желдің ілеспе, бүйірдегі және қарсы құрамдастарының ең жоғары мәні;

2) ұшудың крейсерлік және ең жоғары жылдамдығы;

3) ең жоғары қашықтық, радиусы және ұшу ұзақтығы;

4) биіктік алу және азайту кезінде практикалық төбенің тік жылдамдығы;

5) мұз қатуға қарсы құрылғылар, атмосфералық электрден құрылғылар;

6) ӘК ауа райы минумдары;

7) әрбір нақты жаттығуды орындау мүмкін болмағанда қандай метеорологиялық жағдайлар немесе жекелеген метеорологиялық параметрлер жаттығуды орындауды қиындатады және метеорологиялық жағдайларға байланысты жауынгерлік қолдану тиімділігі қалай өзгереді.

37. Метеомаманды қатарға қосудың құрамдас бөліктерінің бірі:

1) орналасу және ұшу ауданының ерекшеліктерін зерделеу;

2) ауданның физикалық-географиялық ерекшеліктері (жер бедері, топырақ гидрографиясы, өсімдік жамылғысы);

3) жергілікті жағдайлардың ауа райының, әсіресе АҚҚ қалыптасуына әсері;

4) осы ауданда метеорологиялық құбылыстардың анағұрлым шынайылығын беретін авиацияға арналған АҚҚ болжамдарының әдістерін зерделеу;

5) ауданның метеорологиялық жерүсті бақылау деректерімен жабдықталуы;

6) радиолокациялық деректері бар температуралық-желді зондтауды зерделеу.

38. Барлық дайындық кешені орындалғаннан кейін метеобөлімше бастығы қатарға қосылатын метеомаманға метеорологиялық тұрғыдан ұшу қауіпсіздігін регламенттейтін басшылық құжаттардың талаптарын білу бойынша сынақ қабылдайды. Олар алған практикалық дағдыларды бағалайды және қызметтік міндеттерді орындауға, метеорологиялық жағдайларда метеомаманды ұшуды дербес метеорологиялық қамтамасыз етуге жіберу керек дайындығын айқындайды. Сынақ бойынша қорытындыларды метеобөлімше бастығы ұшуды метеорологиялық қамтамасыз етуге метеомаманды жіберу бұйрығын ресімдеу үшін бөлім командиріне баяндайды.

4-параграф. Маршруттық ұшуды метеорологиялық қамтамасыз ету ерекшеліктері

39. Барлық кезеңдерде маршруттық ұшуды метеорологиялық қамтамасыз етуді авиацияның ұшу жұмыс жоспарларына сәйкес метеоорталық және әскери бөлімдердің метеобөлімшелері жүзеге асырады.

40. Үлкен биіктіктерде және стратосферада ұшуды қамтамасыз ету кезінде метеомамандар:

ағыс ағынының биіктігі мен бағытын, оның осі аймағында желдің жылдамдығын;

тропопаузаның биіктігін және оның төменгі шекарасындағы температураны;

ауа температурасының стандартты мәндерден (10 С және одан жоғары) оң ауытқуын;

ӘК шайқалуын тудыратын атмосфераның турбуленттілігі күтілетін аймақтарды (қабаттарды) талдайды және айқындайды.

41. Метеоорталық мамандары маршруттық ұшуды қамтамасыз ету кезінде осы Қағидаларда көзделген жұмыстардан басқа:

1) маршруттық ұшу жоспарларын, ӘК қайту шептерін және қосалқы әуеайлақтарға ӘК-ні қондыруға шешім қабылдау шептерін зерделейді;

2) ұшу маршруттары, ұшып шығу, қону әуеайлақтары және қосалқы әуеайлақтар бойынша қажетті метеорологиялық ақпаратты жинауды және талдауды жүзеге асырады;

3) мемлекеттік авиация басқару органының қолбасшылығына, КП және ӘҚБ орталықтарының лауазымды адамдарына объективті баяндама жасаумен ұшу маршруттары мен қону әуеайлақтары бойынша ауа райы болжамдарын әзірлейді және жұмыс журналына баяндау уақытын жазады;

4) мемлекеттік авиация басқару органының қолбасшылығына АӘБ және АРБ жүргізу туралы ұсыныстарды баяндайды;

5) метеобөлімшелерге (ұшып шығу әуеайлақтарына) нақты метеорологиялық жағдай туралы деректерді, ұшу маршруттары бойынша ауа райы болжамдарын береді, оларға метеорологиялық ақпаратты жинауда көмек көрсетеді;

6) ұшуды қамтамасыз етуге қатысатын метеобөлімшелермен метеорологиялық ақпаратпен өзара алмасуды ұйымдастырады және жүзеге асырады;

7) КП және ӘҚБ орталықтарының есептоптарын олардың жауапкершілік аймақтары арқылы ұшып өтетін ӘК экипаждарына беру үшін маршруттағы және қосалқы әуеайлақтардағы ауа райы туралы деректермен қамтамасыз етеді;

8) нақты (күтілетін) ауа райының осы ұшуды орындау үшін белгіленген метеорологиялық жағдайларға сәйкестігін бақылайды.

42. Нақты немесе күтілетін ауа райы маршрут бойынша осы ұшуды орындау үшін белгіленген шарттарға сәйкес келмеген жағдайда, метеорологиялық орталықтың аға офицері (ауысым бастығы - аға инженер-синоптик) КП және ӘҚБ орталықтарының лауазымды адамдарына ұшу уақытының өзгеруі туралы, ал әуедегі ӘК үшін ұшу маршрутының өзгеруі, ұшып шығу әуеайлағына оралу немесе қосалқы әуеайлаққа қону туралы ұсынады.

43. Осы Қағидаларда көзделген жұмыстардан басқа, маршруттық ұшуды қамтамасыз ету кезінде метеобөлімшенің мамандары:

1) маршруттық ұшу жоспарларын және оларды орындау үшін қажетті метеорологиялық жағдайларды, ӘК қайту шептерін және қосалқы әуеайлақтарға ӘК қонуына шешім қабылдау шептерін зерделейді;

2) ұшу маршруты бойынша қажетті қосымша метеорологиялық ақпаратты жинауды жүзеге асырады;

3) қону әуеайлақтары мен қосалқы әуеайлақтар бойынша сағат сайын нақты ауа райы мен ауа райы болжамын сұратады. Нақты ауа райы ұшып шығудан 2 сағат бұрын басталатын және қонудың есептік мерзімінен кейін 1 сағаттан кейін аяқталатын кезеңге, қосалқы әуеайлақтар бойынша ауа райы болжамы - ұшудың барлық кезеңіне, ал қону әуеайлақтары бойынша ұзақтығы 2 сағат (қонудың есептік уақытына дейін 1 сағат және одан кейін 1 сағат) кезеңге сұралады;

4) метеорологиялық жағдайды талдайды, ұшу маршруттары бойынша ауа райы болжамдарын әзірлейді және оларды метеоорталықпен келіседі;

5) ұшу маршруттары бойынша, қосалқы әуеайлақтарда және қону әуеайлақтарында метеорологиялық жағдайды әскери бөлім командиріне және ұшуға қатысатын ұшқыш құрамына баяндайды;

6) ауа райы бюллетендерін жасайды және ӘК жеке экипаждары топтарының үлкендері мен командирлеріне ұшуға дейін кемінде 1 сағат ерте және кемінде 30 минут бұрын тапсырады.

44. Ұшу кезеңінде ауа райының жай-күйін және оның маршруттардағы өзгеруін талдайды. Метеорологиялық жағдайлардың барлық нақты немесе күтілетін өзгерістері туралы бөлім қолбасшылығына және метеоорталыққа баяндайды.

45. Метеоорталықпен келісілген ұшып шығу әуеайлағының кезекші инженер-синоптигі (кіші метеомаманы) әзірлеген маршруттық ұшуға ауа райы болжамы АВ - 12 нысанындағы ауа райы бюллетеніне жазылады.

46. Күрделі метеорологиялық жағдайларда ұшу кезінде, ауа райының белгіленген минимумында маршруттар бойынша және қону пункттерінде ауа райының болжамдарын оларды кейіннен әскери бөлімдердің метеобөлімшелеріне жеткізумен метеорологиялық орталықтың аға офицері (ауысым бастығы - аға инженер-синоптик) әзірлейді,.

47. Метеобөлімше жоқ пунктке ұшып шығу кезінде және қабылданған шараларға қарамастан қону әуеайлағының (пунктінің) ауа райы болжамы алынбаған жағдайда, осы әуеайлақ (пункт) үшін ауа райы болжамын шеткі ұшып шығу әуеайлағы метеобөлімшесінің кезекші инженер-синоптигі әзірлейді және метеорологиялық орталықтың аға офицерімен (ауысым бастығы - аға инженер-синоптик) келісіледі.

5-параграф. Оқу-жаттықтыру ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету тәртібі

48. Оқу-жаттықтыру ұшуын метеорологиялық қамтамасыз етуді әскери бөлім штабының бастығы (осы бағытқа жетекшілік ететін адам) ұйымдастырады.

Ескерту. 48-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 26.08.2020 № 404 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

49. Бөлім штабының бастығы (осы бағытқа жетекшілік ететін адам):

1) метеобөлімшеге ұдайы басшылық жасауды жүзеге асырады;

2) метеобөлімшеге ұшуды метеорологиялық қамтамасыз ету бойынша міндеттерді қояды, олардың орындалуын бақылайды және оның жұмысын бағалайды;

3) метеобөлімшені олардың тәулік бойы жұмыс істеуін ұйымдастыру үшін үй-жайлармен қамтамасыз етеді;

4) метеорологиялық қызметтің техникалық құралдарын орналастыру және орнату үшін орындар бөледі;

5) метеорологиялық ақпаратты жедел жинау және тарату үшін байланыс арналары мен құралдарын анықтайды;

6) метеорологиялық қашықтықтан өлшеу аспаптарын қосу үшін қажетті желілерді бөлуді жоспарлайды;

7) метеобөлімшенің техникалық құралдары мен байланыс құралдарының жұмысын негізгі және резервтегі электрмен қоректендірумен қамтамасыз етуді ұйымдастырады;

8) қолда бар электрондық есептеу техникасы құралдарын және автоматтандырылған басқару жүйелерін метеорологиялық қамтамасыз ету үшін пайдалануды жоспарлайды;

9) метеобөлімшені қайта орналастыру және далалық жағдайларда олардың жұмысын ұйымдастыру үшін көлік құралдарын бөледі;

10) метеорологиялық және аэрологиялық бақылауларды жүргізуге арналған ЖМС, МРЛ, спутниктік ақпаратты автономды қабылдау пункттерін және басқа да техникалық құралдарды ұйымдастырады.

Ескерту. 49-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Қорғаныс министрінің 26.08.2020 № 404 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

50. Ұшуды ұйымдастыру және жүргізу кезінде басқару органдарының басшы ұшқыш құрамы және мемлекеттік авиация әскери бөлімдерінің басшы ұшқыш құрамы:

1) аэросиноптикалық материалдар мен АӘБ мен АРБ деректері бойынша метеорологиялық жағдайды талдайды және жан-жақты бағалайды;

2) орналасу әуеайлақтарында және аэротораптың басқа әуеайлақтарында, қосалқы әуеайлақтарда, полигондарда және ұшу бағыттарында нақты және күтілетін ауа райын ескереді;

3) АӘБ мен АРБ ұйымдастырады және жүргізеді;

4) ауа райының өзгеруін және оның экипаждардың даярлық деңгейіне және орындалатын ұшу тапсырмаларына сәйкестігін бақылайды;

5) АО болдырмауға бағытталған іс-шараларды жоспарлайды және орындайды;

6) АҚҚ туындау қаупі кезінде ұшудағы ӘК метеорологиялық жағдайлары қолайлы қосалқы әуеайлақтарға жібереді.

51. Басқару органдарының байланыс және радиотехникалық қамтамасыз ету (бұдан әрі - РТҚ) бастықтары, әскери бөлімдердің байланыс және РТҚ бастықтары:

1) метеобөлімшелерді сымды байланыс желілерінің қажетті санымен қамтамасыз етеді;

2) жергілікті, (жаһандық) интернет желісіне шығумен деректерді қабылдауға және беруге арналған желімен;

3) автоматтандырылған метеорологиялық деректерді қабылдау жүйелерін (кешендерін) қосумен.

52. Оқу-жаттығу ұшуын метеорологиялық қамтамасыз етуді авиацияның жұмыс жоспарына сәйкес метеоорталық және әскери бөлімнің метеобөлімшесі жүзеге асырады.

53. Метеобөлімше бастығы (кезекші инженер-синоптик) ұшуға алдын ала дайындық кезеңінде:

1) ұшуға қойылған міндеттерді, ұшу аудандарын (маршруттарын), ұзақтығы мен бейінін, қосалқы әуеайлақтарды, ұшуға жоспарланған экипаждардың минимумдарын, сондай-ақ ұшу орындалуы мүмкін ауа райы жағдайларын зерделейді;

2) ауа райы бұзылған жағдайда маршруттардан ӘК қайтару шептерін және қосалқы әуеайлақтарда ӘК қонуы үшін шешім қабылдау шептерін зерделейді;

3) қажет болған кезде метеобөлімшеге қосымша жұмыс көлемін белгілейді және ұшуды дайындау және өткізу кезеңінде жеке құрамға міндеттер қояды;

4) метеорологиялық жағдайды талдайды және ұшу кезеңіндегі ауа райы болжамын әзірлейді;

5) метеоорталықта атмосфералық процестердің күтілетін дамуы туралы консультация алады;

6) белгіленген мерзімдерде бөлім командиріне және ұшқыш құрамына метеоорталықпен келісілген ұшу кезеңіне арналған ауа райы болжамын және қауіпсіздік шараларын баяндайды;

7) әуеайлақ (полигон) ауданына АҚҚ-мен ауа райы жағдайының нашарлауы ауысуы күтілетін жағдайларда ҰБ бөлімінің командиріне қауіпті бағытта тосқауылдау АӘБ жүргізуді жоспарлауды ұсыну керек, мұндай барлауды жүргізу мүмкін болмаған кезде АҚҚ күту ауданына радиобайланыс құралдарымен ЖМС жіберуді ұсыну қажет;

8) бөлім командирі үшін ол ұшуға дайын емес метеожағдайға абайсызда түсу кезіндегі іс-қимылдар туралы ұшқыш құрамына бақылау сұрақтарын дайындайды.

54. Метеобөлімше бастығы (кезекші инженер-синоптик) ауа райы барлаушысының ұшуына дейін ұшу алдындағы дайындық кезеңінде:

1) әуеайлақ ауданында, қосалқы әуеайлақтарда және ұшу маршруттары бойынша метеорологиялық жағдайларды талдайды;

2) АҚҚ болжау үшін қажетті есептерді жүзеге асырады;

3) кешіктірмей 1 сағат бұрын АӘБ кезеңіне және ұшу кезеңіне ауа райы болжамдарын және ұшу қауіпсіздігі шаралары бойынша ұсыныстар әзірлейді, оларды ауысым бастығы - метеоорталықтың аға инженер-синоптигімен келіседі;

4) ҰБТ, радиотехникалық бөлімшелер адамдарынан және метеорологиялық локатор есептобынан алынған АРБ деректерін талдайды. АРБ ауа райының нақты жағдайына қарамастан жүргізіледі және АҚҚ аймақтарын және олардың даму мен орнын ауыстыру үрдістерін анықтау үшін 1 сағат және 20 - 25 минут бұрын орындалады;

5) 20-25 минут ішінде олар өлшенетін әуеайлақтың барлық нүктелерінде БТШБ және көлденең көрінуді нақтылайды;

6) метеоорталыққа ауа райының нақты жай-күйі туралы, бұлттардың төменгі және жоғарғы шегінің биіктігін және көрінуді өлшеу нәтижелерін, АРБ деректерін баяндайды, барлау кезеңіндегі ауа райы болжамын, сондай-ақ нақты ауа райының АӘБ ұшуды орындау үшін қажетті жағдайларға сәйкестігін келіседі;

7) бөлімнің командиріне, ҰБ және ауа райын барлаушы ұшақтың экипажына АӘБ және ұшу кезеңінде күтілетін метеорологиялық жағдайды, әуеайлақ ауданында, ауа райының барлау және ұшу маршруты бойынша қосалқы әуеайлақтарда АРБ деректерін, бұлттардың төменгі шегінің биіктігін және көлденең көрінуді өлшеуді, сондай-ақ ауа райының нақты жағдайларын, олардың күтілетін өзгеруін және ұшу қауіпсіздігі шараларын ескере отырып, АӘБ ұшу бағыты мен бейінін таңдау жөніндегі ұсыныстарды баяндайды;

8) ауа райын барлау кезінде ауа райын барлаушы ұшақ экипажына ҰБ ауа райы бюллетенін жазып береді және тапсырады;

9) ауа райын барлаушы экипаждың АӘБ деректерін беру мерзімдерін (шептерін), тәсілдері мен тәртібін нақтылайды.

55. Егер баяндау кезінде метеобөлімшенің бастығы (кезекші инженер-синоптик) метеорологиялық жағдай туралы барлық қажетті деректерді білмесе, онда ол бұл туралы ұшуды және ҰБ ұйымдастыратын командирге баяндайды және оларды алу шараларын қабылдайды.

АӘБ кезінде инженер-синоптик:

1) КДП, старттық командалық пунктте (бұдан әрі - СКП) бола отырып, ауа райын барлаушы экипаждың хабарламасын талдайды және оны метеоорталыққа береді;

2) өзінің және қосалқы әуеайлақтардағы ауа райы туралы деректерді жинайды және талдайды;

3) қажет болған кезде ҰБ ауа райын барлау бейіні мен маршрутын өзгерту жөніндегі ұсыныстарды баяндайды;

4) күрделі метеорологиялық жағдайларда ұшу кезінде және ауа райы минимумы кезінде бұлттардың төменгі шегінің биіктігін және аспаптар орнатылған әуеайлақтың барлық нүктелерінде көрінуді өлшеуді талдайды және олар ауа райының барлаушы экипажынан алынған деректерден күрт айырмашылығы болған жағдайда бұл туралы ҰБ және метеоорталыққа баяндайды;

5) ауа райын барлаушы ұшақ қонғаннан кейін:

ауа райын барлаушы экипаждың командирге және ҰБ ауа райын барлау нәтижелерін баяндауы кезінде қатысады, ауа райын барлау нәтижелерін, басқа келіп түскен метеорологиялық ақпаратты ескере отырып, ұшу кезеңіндегі ауа райын нақтылайды және оны метеорологиялық орталықтың аға офицерімен (ауысым бастығы - аға инженер-синоптикпен) келіседі;

қолбасшылыққа және ұшқыш құрамына ұшу алдындағы нұсқауларда ұшу кезеңінде, әуеайлақ ауданы, ұшу маршруттары (полигондары) және қосалқы әуеайлақтар бойынша нақты және күтілетін метеорологиялық жағдайды баяндайды;

ауа райы бюллетенін ресімдейді және оларды ҰБ, жеке экипаж командирлеріне және маршруттық ұшу кезінде топтардың жетекшілеріне тапсырады;

ауа райы бюллетеніне жазылған ауа райы болжамдарын метеоорталыққа баяндайды.

56. Метеобөлімше бастығының (кезекші инженер-синоптик) ұшу алдындағы нұсқаулардағы баяндауы қысқа және мынадай жүйелілікпен болады:

1) ауа райын тудыратын аэросиноптикалық жағдай;

2) АӘБ және АРБ деректерін ескере отырып, жердегі және ұшу биіктіктеріндегі (маршруттарда, полигондарда), өзінің және қосалқы әуеайлақтардағы (қону әуеайлақтарында) ауа райының нақты жай-күйі туралы деректер, бұлттардың төменгі шегінің биіктігін аспаптық өлшеу және көлденең көріну туралы деректер;

3) ұшу кезеңінде күтілетін ұшу ауданында (маршруттарда, полигондарда), өзінің және қосалқы әуеайлақтарында (қону әуеайлақтарында), ал ауа райы тұрақсыз болған кезде, одан басқа болжамда көзделген метеорологиялық жағдайлардың барынша ықтимал ауытқулары;

4) ауа райының нашарлауы мүмкін аудандар (бағыттар);

5) метеорологиялық жағдайлар бойынша ұшу қауіпсіздігі шаралары бойынша ұсыныстар;

6) баяндауда көрсетілуге тиіс:

бұлттылықтың көлемі мен нысаны, олардың төменгі және жоғарғы шегінің биіктігі және қабаттылығы;

жерден көлденең көріну;

қону мен ұшудағы көріну (ауа райын барлаушы экипаждың деректері бойынша);

ауа райы құбылыстары;

жердегі және ұшу биіктіктеріндегі желдің бағыты мен жылдамдығы;

ҰҚЖ деңгейіндегі атмосфералық қысым және жер бетіндегі ауа температурасы;

ұшу маршруты (ауданы) және қону пункті бойынша метеорологиялық жағдай;

7) ауа райы бюллетені ұшу басталғанға дейін ерте 1 сағат бұрын және кешіктірмей 30 минут бұрын тапсырылады:

әуеайлақтық және маршруттық ұшу кезіндегі ҰБ;

маршрут бойынша ұшу кезінде ӘК жалғыз экипаждарының командирлеріне және ӘК топтарының жетекшілеріне;

ауа райын барлаушы ӘК экипажының командиріне - АӘБ орындау кезінде;

Авиациялық техника (ӘК жекелеген экипаждары) дереу ұшып шыққан кезде ҰБ немесе ұшақтарды қабылдау және жіберу кезекшісіне (бұдан әрі - ҰҚЖК).

57. Ауа райы бюллетені екі данада ресімделеді. Бірінші дана осы Қағидалардың талаптарына сәйкес қол қойғызып тапсырылады, екіншісі - метеобөлімшеде сақталады, бюллетеньді нөмірлеу ай сайын 25-і күнінен кейін жаңартылады.

58. Метеобөлімше бастығы (кезекші инженер-синоптик) ұшу кезеңінде ұшу ауданындағы әуе және метеорологиялық жағдайды, сондай-ақ ұшуға қатысатын ұшқыш құрамының ауа райының минимумдарын және жоспарланған оқу-жаттығу ұшуы жүргізілуі мүмкін метеорологиялық жағдайларды мұқият талдайды.

59. Ұшу кезеңінде метеобөлімінің бастығы (кезекші инженер-синоптик):

1) КДП (СКП) бола отырып, ұшуды тікелей метеорологиялық қамтамасыз етуді жүзеге асырады;

2) ұшу алдында техникалық құралдар мен метеорологиялық аспаптардың жұмысын тексеруді жүргізеді, қону әуеайлақтарындағы, қосалқы әуеайлақтардағы, ұшу ауданындағы және маршруттарындағы нақты ауа райы туралы деректерді үздіксіз жинауды жүзеге асырады, олардың жай-күйі мен өзгеруін талдайды;

3) КДП (СКП), жақын жетекті радиомаркерлік (бұдан әрі - ЖЖРМ) пунктте және алыс жетекті радиомаркерлік (бұдан әрі - АЖРМ) пунктте жердегі өлшемдердің деректері бойынша, экипаждардың жеткізілімдері бойынша, бұлттардың төменгі шегі биіктігінің және ұшақтардың экипаждары белгілеген аспаптық және көрінудің мәндері арасындағы күрт айырмашылығы болған жағдайда, ұшақтарды өз әуеайлағына қондырудың метеорологиялық жағдайларын жүйелі түрде нақтылайды - ҰБ және метеоорталыққа баяндайды;

4) сағат сайын, ал күрделі метеорологиялық жағдайларда, ауа райы минимумы және тұрақсыз метеорологиялық жағдай кезінде ұшу кезінде - 30 минуттан кейін (ал қажет болған кезде 15 минуттан кейін) ҰБ қосалқы әуеайлақтардағы және ұшу ауданы бойынша нақты ауа райы туралы деректерді баяндайды. Талдаудан кейін метеорологиялық ахуалдағы ықтимал өзгерістер туралы, сондай-ақ АТБ бойынша ұсыныстарды баяндайды;

5) метеоорталықтан және басқа ведомстволардың метеорологиялық органдарынан түскен дауылды хабарлау мен ескертулерді алған кезде ҰБ дереу баяндайды;

6) ҰБ АӘБ және АРБ туралы деректерді жинақтайды және баяндайды.

60. Ұшу кезінде бюллетень тапсырылған сәтке әуеайлақтағы нақты ауа райы туралы, ал қосалқы әуеайлақтар бойынша берілген мерзімі 1 сағаттан аспайтын деректер жазылады. ӘК-нің ұшуы кезінде бюллетеньге ұшу, қону және қосалқы әуеайлақтардағы нақты ауа райы туралы берілген мерзімі 1 сағат 30 минуттан аспайтын, ал халықаралық ұшу кезінде - 2 сағаттан аспайтын деректер жазылады.

Ауа райы бюллетенінің мәліметтерінде:

1) бұлттардың мөлшері мен нысаны, олардың қабаттылығы, әр қабаттың төменгі және жоғарғы шегінің биіктігі;

2) ауа райы құбылыстары;

3) жердің көлденең көрінуі;

4) қонуда және ұшуда көріну (АӘБ деректері болған кезде);

5) жердегі желдің бағыты мен жылдамдығы;

6) жердегі ауа температурасы;

7) ұшып шығу әуеайлағының ҰҚЖ деңгейіндегі атмосфералық қысым, ал төмен және шекті төмен биіктіктерде ұшу кезінде, одан басқа, теңіз деңгейіне келтірілген ең аз ұшу маршрутындағы атмосфералық қысым және барийлік тенденция;

8) соңғы мерзім ішінде атмосфераны зондтау деректері бойынша ұшу биіктіктеріндегі желдің бағыты мен жылдамдығы;

9) таудың, шоқының, асулардың және жасанды құрылыстардың бұлттармен, тұманмен, шөгінділермен және басқа да ауа райы құбылыстарымен жабылу дәрежесі;

10) тропопауза биіктігі;

11) ағыс ағынының биіктігі, оның осіндегі желдің бағыты мен жылдамдығы;

12) ауа температурасының стандартты мәндерден ауытқуы (үлкен биіктіктерде және стратосферада ұшу кезінде).

61. Ұшудың басталу мерзімін 1 сағаттан астам уақытқа ауыстырған кезде метеобөлімше бастығы (кезекші инженер-синоптик) бөлім командиріне (ұшу ауысымының аға қызметкеріне) және ҰБ-ға ауа райын барлауды қайта жүргізу жөніндегі ұсыныстарды баяндайды, ауа райы болжамын нақтылайды, жаңа ауа райы бюллетенін жасайды және ҰБ мен ӘК экипажының командиріне (топ жетекшісіне) тапсырады. Жаңа әзірленген ауа райы болжамының мазмұны метеорологиялық орталықтың аға офицерімен (ауысым бастығы - аға инженер - синоптикпен) келісіледі.

62. Ауа райы минимумы жағдайында ұшу кезінде ҰБ бұлттардың төменгі шегінің биіктігін және олар өлшенетін әуеайлақтың барлық нүктелерінде көлденең көрінуді аспаптық өлшеу нәтижелері 30 минуттан кейін (ал қажет болған жағдайда 15 минуттан кейін), сондай-ақ бұлттардың төменгі шегінің биіктігінің және жақын жердегі сағатқа көрінудің нақтыланған болжамы баяндалады.

63. Бөлім командиріне, ҰБ-ға және басқа да лауазымды адамдарға барлық баяндаулардың қысқаша мазмұнын метеобөлімше бастығы (кезекші инженер-синоптик) баяндама уақытын көрсете отырып, бастапқы журналға тіркейді.

64. Авиациялық оқиға (бұдан әрі - АО) және инцидент болған жағдайда метеобөлімше бастығы (кезекші инженер-синоптик) ұшу ауданы бойынша, әуеайлақта және АО орнында нақты метеорологиялық жағдайларды старттық журналда белгілейді және мемлекеттік авиацияның АО-ны және инциденттерді тексеру жөніндегі әдістемелік ұсынымдарға сәйкес іс-қимыл жасауға міндетті.

65. Атмосфералық процестерді талдау ауа райы элементтері мен құбылыстарының кейінгі барысы ұшу кезеңінде көзделген болжамдардан өзгеше болатынын көрсеткен жағдайда, метеобөлімше бастығы (кезекші инженер-синоптик) ауа райының нақтыланған болжамын әзірлейді, оны метеоорталықпен келіседі, ҰБ-ға жаңа ауа райы бюллетенін жазып береді және тапсырады.

Егер ауа райы бюллетеніне жазылған болжамды нақтылау үшін негіз болмаса, онда әрбір 3 сағат сайын метеобөлімше бастығы (кезекші инженер-синоптик) ҰБ-ға келесі 3 сағатқа ауа райының болжамын растау туралы баяндайды және бастапқы журналға тиісті жазба жасайды.

66. Өз әуеайлағында, қону әуеайлақтарында, полигондарда (қону алаңдарында), әуеайлақ ауданында шекті мәндердің кестесіне сәйкес АҚҚ бар аймаққа дейінгі шекті арақашықтықтар туындаған және метеорологиялық элементтердің критикалық мәндеріне жеткен кезде метео бөлімшесі бастығы (кезекші инженер-синоптик) дауылды ескертуді жазады және осы Қағидалардың талаптарына сәйкес әрекет етеді.

67. Ұшу аяқталғаннан кейін ҰБ ұшуға ауа райы болжамын және ұшуды метеорологиялық қамтамасыз ету сапасын бағалайды. Қамтамасыз ету сапасы бес балдық жүйе бойынша бағаланады.

Ұшуға ауа райы болжамын және ұшуды метеорологиялық қамтамасыз ету сапасын бағалау ҰБ бастапқы журналға жазады. Алынған баға мен белгіленген кемшіліктер туралы метеобөлімше бастығы (кезекші инженер-синоптик) метеоорталыққа баяндайды.

68. Ауа райы минимумы жағдайында ұшуды метеобөлімше бастығы немесе бөлім командирінің рұқсатымен штаттық күштер мен құралдарды пайдалана отырып, анағұрлым тәжірибелі инженер-синоптиктер қамтамасыз етеді.

69. Ауа райын бақылау және бұлттардың төменгі шегінің биіктігі мен ауа райының бұзылуы күтілетін бағытта көріну туралы ақпаратты алу үшін және ұшуға уақтылы шешім қабылдауды қамтамасыз ететін қашықтыққа ЖМС-ты жіберу және өрістету мүмкін. Ауа райы туралы деректерді беруге арналған байланыс құралдарын ұшуды ұйымдастыратын командир анықтайды. ЖМС орындары синоптиктік процестің түріне және ауа массасының жылжу жылдамдығына байланысты таңдалады. Орындар схемасын бөлім командирі бекітеді және маршрут бойынша қозғалыс және өрістету үшін қажетті қозғалыс маршруттары мен уақытты қамтиды.

6-параграф. Десанттау кезінде метеорологиялық қамтамасыз ету тәртібі

70. Десанттауды қамтамасыз ету кезінде метеобөлімше:

1) десанттауды жүргізу кезеңіне ауа райы болжамын әзірлейді және бөлім қолбасшылығына және ұшқыштар құрамына баяндайды;

2) тікелей десанттау алдында, бірақ ол басталғанға дейін 30 минуттан кешіктірмей жерден десантты (жүкті) әр 100 м сайын түсіру биіктігіне дейін нақты жел туралы, сондай-ақ десанттау қабатындағы және 0 - 100 м қабатындағы орташа жел туралы деректерді дайындайды және десанттау жетекшісіне баяндайды. Егер бұлттардың болуынан десанттау қабатындағы нақты желді айқындау мүмкін болмаса, онда осы қабаттағы орташа желді айқындау үшін қосымша ауа райын барлаушы экипаждан алынған деректер пайдаланылады;

3) жел жылдамдығы мен бағытының және төменгі биіктіктің, ал қажет болған кезде бұлттардың жоғарғы шегінің өзгеруіне ерекше назар аудара отырып, десанттау ауданындағы ауа райына үздіксіз бақылауды ұйымдастырады;

4) ауа райының барлық өзгерістері туралы десанттау жетекшісіне баяндайды;

5) парашютпен секіруді жүргізу кезеңінде желдің бағыты мен жылдамдығын өлшеу үшін қажетті аспаптары мен құрал-саймандары бар метеомаманды (әуеайлақтан тыс секіру кезінде) жібереді;

6) десанттау жетекшісіне дауылды ескерту бланкісін береді (АВ-4);

7) парашютпен секіруді орындау кезінде жердегі желдің жылдамдығы 6 м/с жоғары және парашютпен суға секіруді орындау кезінде 12 м/с жоғары;

8) парашюттік-десанттық қызмет мамандары мен спортшы-парашютшілер парашютпен секіруді орындаған кезде жердегі желдің жылдамдығы парашюттік жүйенің тактикалық-техникалық деректерінде көзделгеннен аспайды;

9) жылдамдығы 16 м/с жоғары болған кезде 1000 м дейінгі қабаттағы орташа жел.

7-параграф. Оқу-жаттығу полигонында метеорологиялық қамтамасыз ету тәртібі

71. Оқу-жаттығу полигонында ұшуды метеорологиялық қамтамасыз етуді полигонда ҰЖ-ға бағынатын метеобөлімшеден бөлінген инженер-синоптик жүзеге асырады.

Полигонда инженер-синоптик:

1) метеорологиялық жағдайды, бұлттардың төменгі шегінің биіктігін көзбен шолып қадағалауды жүргізеді, сондай-ақ аспаптар бойынша желдің бағыты мен жылдамдығын айқындау кезінде өлшеуді орындайды;

2) полигон ауданындағы метеорологиялық жағдайлар туралы ӘК экипаждарының баяндамаларын жинақтайды, полигон ауданындағы метеорологиялық жағдайдың жай-күйін және өзгеруін талдайды;

3) полигондағы ҰЖ-ға, метеоорталыққа және метеобөлімшеге нақты метеорологиялық жағдай туралы деректерді, полигон ауданындағы ауа райын ТБ туралы болжамды өзгерістер мен ұсыныстарды баяндайды;

4) метеорологиялық қадағалау нәтижелерін, олардың мазмұнын және баяндау уақытын старттық журналда тіркейді.

72. Жедел топ құрамында инженер-синоптик болмаған кезде оның әуеайлақта (полигонда) метеорологиялық ақпаратты жинау және беру жөніндегі міндеттері полигондағы ұшу жетекшісіне жүктеледі.

8-параграф. Ұшуды іздеу-құтқаруды қамтамасыз етуге қатыстырылған экипаждарды метеорологиялық қамтамасыз ету

73. Іздеу-құтқару жұмыстарын орындау үшін ұшып шығатын ӘК экипаждарына қажетті метеорологиялық ақпаратты метеоорталық, метеоқызмет ҰЖ-ның немесе іздеу-құтқару жұмыстарына басшылық жасайтын басқа да лауазымды адамның сұрау салуы бойынша қысқа мерзімде ұсынады.

74. Метеоорталық, метеорологиялық қызмет ұшуды іздеу-құтқаруды қамтамасыз етуге қатыстырылған іздеу-құтқару қызметінің бастығын белгіленген нысандағы метеорологиялық ақпаратпен қамтамасыз етеді. Кезекші ауысым барлық іздеу-құтқару операциясы ішінде іздеу-құтқару қызметінің бастығымен байланысты ұстайды.

75. Іздеу мен құтқарудың үйлестіру орталығы қамтамасыз етілетін ақпарат ӘК-ның соңғы орналасқан орнындағы метеорологиялық жағдайлар туралы мәліметтерді, мыналарды:

1) ұшу маршруты бойынша ауа райының ерекше құбылыстарын;

2) бұлттардың саны мен түрін (атап айтқанда, түйдек-жаңбырлы) және бұлттардың төменгі және жоғарғы шегінің биіктігін;

3) көрінуді және көрінудің нашарлауын тудыратын құбылыстарды;

4) жерүсті желін және биіктіктегі желді;

5) жер бетінің жай-күйін, атап айтқанда қар жамылғысының немесе судың бар болуын;

6) теңіз деңгейіндегі қысымды көрсете отырып, осы ӘК-ның белгіленген маршруты бойынша метеорологиялық жағдайлар туралы мәліметтерді қамтиды.

76. Метеорологиялық қызметтен сұрау салынған ақпарат болмаған кезде соңғысы тиісті ақпарат алу үшін басқа метеорологиялық органдарға жүгінеді.

77. Іздеу және құтқару үйлестіру орталығының сұрау салуы бойынша метеорологиялық қызмет ӘК ұшар алдында экипажға берілген ұшу құжаттамасы туралы, оның ішінде ұшуда болған ӘК бортына берілген болжамға барлық түзетулер туралы егжей-тегжейлі мәліметтерді алу үшін шаралар қабылдайды.

78. Іздеу-құтқару жұмыстарын, операцияларды жүргізуге ықпал ету мақсатында метеоорталық, метеорологиялық қызмет сұрау салу бойынша:

1) іздеу аймағындағы ағымдағы және болжамды метеорологиялық жағдайлар туралы толық ақпаратты;

2) ұшу маршруттары бойынша, оның ішінде іздеу жүргізілетін әуеайлақтан алыстаған кезде және оған қайтып келген кезде іздеуші ӘК орындайтын ұшу маршруттары бойынша ағымдағы және болжамды метеорологиялық жағдайлар туралы ақпаратты;

3) авариялық жағдайға байланысты қажетті кез келген басқа ақпаратты ұсынады.

79. Іздеу және құтқару үйлестіру орталығының сұрау салуы бойынша метеоорталық осы әуеайлақтың жауапкершілік ауданына кіретін акваторияларда іздеу-құтқару операцияларын орындайтын суүсті кемелерін қажетті метеорологиялық ақпаратпен қамтамасыз етеді (немесе қамтамасыз ету үшін шаралар қабылдайды).

9-параграф. Авиациялық оқиғалар мен инциденттер болған жағдайда метеобөлімшеден талап етілетін іс-қимылдар

80. Бөлім командирінен, ұшу ауысымының жетекшісінен, ҰЖ-дан және тиісті ӘҚБ орталықтарынан әуеайлақта (әуеайлақ ауданында) болған АО немесе инцидент туралы нұсқау алған кезде әскери бөлімнің метеорологиялық қызметі нақты ауа райын метеорологиялық бақылаудың толық кешенін жүргізеді, олардың нәтижелері метеорологиялық ақпаратты көрсету құралдарында көрсетіледі және телефон арқылы беріледі және бақылауды жүргізген адамның тегі көрсетіле отырып, ауа райы күнделігінде тіркеледі.

81. АО-ға немесе инцидентке байланысты метеоорталық, метеорологиялық қызмет сұрау салу бойынша:

1) консультациядан өту кезінде ұшқыштар құрамының мүшелеріне ұсынылған немесе оларға ұшу құжаттамасы ретінде көрсетілген ұшу құжаттамасы жиынтығының көшірмесін;

2) ӘҚБ орталығының сұрау салуы бойынша бастапқы хабарлау үшін оқиға болған сәтте метеорологиялық жағдайларды сипаттайтын ақпаратты ұсынады.

82. Метеоорталық, метеоқызмет АО-ны немесе инцидентті тергеп-тексеру жөніндегі комиссия талап ететін барлық метеорологиялық құжаттардың, мәліметтердің және басқа да құжаттаманың (баспа нысанда немесе компьютерлік файлдар түрінде) күнтізбелік 30 күн ішінде сенімді сақталуын қамтамасыз етеді.

3-тарау. Метеобөлімшелерде метеорологиялық ақпаратты ұйымдастыру және құжаттаманы жүргізу тәртібі

1-параграф. Консультация беру және метеорологиялық ақпаратты көрсету

83. ӘК экипаждарын, бөлімнің ұшқыштар құрамын ұшу алдындағы метеорологиялық даярлау алдағы ұшудың метеорологиялық жағдайларын дербес зерделеуді, сондай-ақ метеобөлімшелерде ұшу маршруты (ауданы) бойынша және қосалқы әуеайлақтарда нақты және күтілетін метеожағдайлар туралы барлық қажетті ақпаратты алуды қамтиды.

84. Олардың мақсаты ұшу құжаттамасында қамтылған ақпаратты түсіндіру және толықтыру үшін алдағы ұшу маршруты бойынша, болжамды қону әуеайлағында, қосалқы әуеайлақтарда және басқа да тиісті әуеайлақтарда ағымдағы және күтілетін метеожағдайлар туралы ең соңғы қолда бар ақпаратты ұсыну болып табылады.

85. Ұшу құжаттамасына енгізілген әуеайлақ бойынша болжамнан айтарлықтай ерекшеленетін әуеайлақ ауданындағы метеорологиялық жағдайлардың эволюциясы туралы баяндау кезінде консультация беру кезінде ұшқыштар құрамының назары осы алшақтыққа аударылады.

86. Метеобөлімше ұшатын экипаждардың командирлеріне, бөлімнің ұшқыштар құрамына немесе ұшуды жүргізуге байланысты басқа да авиациялық мамандарға консультация беруді қамтамасыз етеді және жүргізеді. Консультация беру кезінде:

1) бірінші қону әуеайлағына дейін немесе мүмкіндігінше маршруттағы соңғы әуеайлаққа дейін ұшу маршруты (ауданы) бойынша синоптикалық жағдайдың сипаттамалары;

2) биіктіктегі жел, биіктіктегі ауа температурасы, тропопауза биіктігі туралы ағымдағы және болжамды деректер, ең жоғары жел туралы ақпарат;

3) ұшу маршруты бойынша ауа райының нақты және күтілетін құбылыстары және ағымды ағыстар туралы ақпарат;

4) ұшып көтерілу, қону және қосалқы әуеайлақтардағы ауа райының нақты және күтілетін жай-күйі;

5) МЖЖС-ның суреттері немесе мозаика және (немесе) нефанализдер;

6) МРЛ-ның көмегімен алынған ақпарат;

7) бөлім ұшқыштар құрамының талабы бойынша басқа да қолда бар метеорологиялық деректер хабарланады.

87. Метеомамандар төмен биіктікте ұшуды қамтамасыз ету үшін, оның ішінде көзбен шолып ұшу қағидалары бойынша консультация берген кезде таулы аудандарда 3050 м (FL100) (3050 м) эшелоннан төмен немесе 4550 м (FL10) ұшу эшелонынан төмен биіктіктер бойынша метеорологиялық ақпарат пайдаланылады. 5000 м аз кең кеңістікте көрінудің төмендеуін және ұшуды орындауға ықпал ететін бұлттардың нақты немесе күтілетін пайда болуын туындататын АЕҚ-ның нақты немесе күтілетін пайда болуы көрсетіледі.

88. Ұшудың түріне және ұзақтығына байланысты метеорологиялық ақпаратты метеобөлімше бастығы (кезекші инженер-синоптик) ұшу құжаттамасы нысанында ауызша нысанда басшылық жасайтын ұшқыштар құрамына және бөлімнің ұшқыштар құрамына ұсынады.

89. Ақпараттық-болжамды ақпарат (жерүсті талдау карталары, шеңберлі карталар, барийлік және салыстырмалы топография карталары) ұшуға міндеттер қою, оқу-жаттығу ұшуына ұшу алдындағы нұсқаулар жүргізілетін метеорологиялық үй-жайларда орнатылатын арнайы сөрелерде, стенділерде және ұшқыштар құрамын даярлау сыныбында орналастырылады.

90. Басқа метеорологиялық органдардан алынған метеорологиялық ақпарат ұшу құжаттамасына өзгеріссіз енгізіледі.

91. Ашық теңізде құрылыстарға ұшуды орындайтын тікұшақтардың ұшуын жүзеге асыру үшін арналған метеорологиялық ақпаратқа 3050 м теңіз деңгейінен және ұшу эшелонына дейінгі қабаттар бойынша деректерді енгізу қажет. Жер бетіндегі күтілетін көрінуді, санын, типін (мұндай мәліметтер бар болған жағдайларда), 3050 м ұшу эшелонынан төмен бұлттардың негізі мен үстіңгі жағын, теңіздің жай-күйін, теңіз бетінің температурасын, теңіз деңгейіндегі орташа қысымды, турбуленттілік пен мұзданудың нақты және күтілетін пайда болуын ерекше көрсету қажет.

2-параграф. Ұшу метеорологиялық құжаттамасы

92. Метеоорталықта және метеобөлімшелерде белгіленген жұмыс ауқымын орындау процесінде осы Қағидалардың талаптарына сәйкес ұшу (ақпараттық-болжамды), жұмыс, есепке алу, пайдалану және техникалық құжаттама жүргізіледі. Барлық құжаттар бір түсті сиямен анық және ұқыпты толтырылады. Құжаттамада жергілікті уақыт көрсетіледі.

93. Ұшу құжаттамасын дайындау кезінде метеомамандар мұндай болжамдар уақыт, абсолюттік биіктік және географиялық аудан бойынша болжамды ұшу траекториясын қамтитын болжамдарды пайдаланады.

94. Ұшу құжаттамасында салыстырмалы биіктік мынадай болып көрсетіледі.

95. Биіктіктегі желдің салыстырмалы биіктігі және турбуленттілігі немесе бұлттардың төменгі және жоғарғы шеттерінің биіктігі сияқты ұшу маршруты бойынша метеорологиялық жағдайлар туралы барлық мәліметтер эшелондар түрінде көрсетіледі. Бұл мәліметтер қысым, абсолюттік биіктік шамаларында да немесе жер деңгейінен биіктік түрінде шағын биіктікте ұшу үшін көрсетілуі мүмкін.

96. Әуеайлақ ауданындағы метеорологиялық жағдайлар туралы барлық мәліметтер әуеайлақтан жоғары биіктік түрінде көрсетіледі.

97. Егер ұшуға дейін ұшу экипажының мүшелері карталар түрінде биіктіктегі жел және ауа температурасы туралы ақпаратпен қамтамасыз етілсе, соңғылары ұшудың стандартты эшелондары үшін болжамдық карталар болып табылады. Қысқа ұшулар кезінде стандартты изобарийлік беттердің болжамдық карталары орнына көрсетілген деңгейлері стандартты изобарийлік деңгейлерге сәйкес келетін ағымдағы карталар ұсынылады.

98. Барлық жағдайларда ауа райының болжамдарына қатысты ұшу метеорологиялық құжаттамасы ұшып көтерілу әуеайлағы және белгіленген қону әуеайлағы бойынша болжамдарды қамтиды. Ұшу метеорологиялық құжаттамасына бір немесе бірнеше қосалқы әуеайлақ бойынша болжамдар енгізіледі.

99. Ұшу метеорологиялық құжаттамасын біріздендіруді және стандарттауды қамтамасыз ету үшін және стандартты нысандарға болжам жасаушының метеорологиялық мазмұны осы Қағидалардың талаптарына сәйкес ресімделеді.

3-параграф. Ұшу (ақпараттық-болжамдық) метеорологиялық құжаттамасы

100. Ұшу (ақпараттық-болжамдық) құжаттамаға метеобөлімшелерде әзірленетін және қабылданатын карталардың барлық түрлері жатады:

1) синоптикалық карталар (жерүсті және биіктік);

2) болжамдық карталар;

3) аэрологиялық диаграммалар;

4) орташа желдің тік карталары;

5) АЕҚ-ның есептік карталары;

6) жасанды Жер спутнигінің суреттері;

7) МРЛ карталары мен схемалары;

8) маусымдар бойынша орнитологиялық жағдайдың карта-схемалары;

9) авиациялық-климаттық сипаттамалар мен анықтамалар;

10) ауа райының метеоэлементтері мен құбылыстарын болжауға арналған графиктер мен кестелер.

101. Әуеайлақтар бойынша ауа райы болжамдары және ұшу құжаттамасына енгізілетін метеорологиялық ақпарат шартты атаулары мен белгілеулері бар ашық мәтін түрінде осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес 1-кестеде келтірілген.

102. Метеобөлімше оны жеткізген сәттен бастап күнтізбелік 30 күн ішінде ұшқыштар құрамына баспа нысанда немесе компьютерлік файлдар түрінде ұсынылған ақпараттың сақталуын ұйымдастырады. Бұл ақпарат АО-ға, инциденттерге тергеп-тексерулер немесе техникалық тергеп-тексерулер жүргізу үшін сұрау салу бойынша ұсынылады және олар аяқталғанға дейін сақталады.

4-параграф. Жұмыс және есепке алу метеорологиялық құжаттамасы

103. Жұмыс құжаттамасына мыналар жатады:

1) жұмыстар тізбесі - метеобөлімшенің ақпараттық-болжау жұмыстарының барлық түрлерін қамтиды;

2) осы Қағидаларға 1-1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша бөлім штабының бастығы (осы бағытқа жетекшілік ететін адам) бекітетін әуеайлақта ұшуды метеорологиялық қамтамасыз ету жөніндегі үлгі нұсқаулық;

3) метеобөлімшенің кезекші есептобына дауылды хабарлау және ескерту жөніндегі схема мен нұсқаулық;

4) көлденең көрінуді көзбен шолып айқындауға арналған бағдарлар схемасы;

5) (АВ-4) нысанындағы дауылды ескерту - осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша оларды толтыру жөніндегі нұсқауларға сәйкес ресімделеді;

6) осы Қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес нысан бойынша дауылды ескерту ауа райының болжамдарын талдау журналы (АВ-21);

7) Қазақстан Республикасы Президентінің 2007 жылғы 5 шілдедегі № 364 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері, басқа да әскерлері мен әскери құралымдары ішкі қызмет жарғысының 30-қосымшасына сәйкес нысан бойынша кезекшілікті қабылдау және тапсыру кітабы;

8) осы Қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша (АВ-13) жылы жартыжылдық АЕҚ болжамының журналы;

9) осы Қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес нысан бойынша әуеайлақта, полигонда және десанттау алаңында табиғи жарықтандыру жағдайларының кестесі;

10) (АВ-6) нысанындағы ауа райы күнделіктері осы Қағидаларға 6-қосымшаға сәйкес оларды толтыру жөніндегі нұсқауларға сәйкес жүргізіледі;

11) (АВ-12) нысанындағы ауа райы бюллетені оларды толтыру жөніндегі талаптарға сәйкес ресімделеді және тапсырылады, одан басқа осы Қағидаларға 7-қосымшаға сәйкес ауа райы бюллетенінің мазмұны мен оны ресімдеу тәртібі ескеріледі;

12) (АВ-10) нысанындағы старттық журнал осы Қағидаларға 8-қосымшаға сәйкес оны толтыру жөніндегі талаптарға сәйкес жүргізіледі. АӘБ жүргізу уақыты, ұшудың басталуы мен аяқталуы жоспарланбай, нақты қойылады;

13) осы Қағидаларға 9-қосымшаға сәйкес (АВ-17) нысанындағы ауа райын барлау журналы ұшақтардың экипаждарынан және бөлімнің радиотехникалық құралдарынан, сондай-ақ көрші әуеайлақтардан метеобөлімшеге келіп түсетін АӘБ және АРБ деректерін жазу үшін арналған;

14) осы Қағидаларға 10-қосымшаға сәйкес нысан бойынша (АВ-11) кезекші синоптиктің жұмыс журналы, оған мыналар жазылады:

өтінімдер (ұшуды, десанттауды, оқу-жаттығуларды метеорологиялық қамтамасыз етуге тапсырмалар және т.б.);

командирдің, штаб бастығының және метеобөлімше бастығының өкімдері мен нұсқаулары;

топтар (жеке ұшақтар экипаждары) командирлерінің және кезекші экипаждардың консультациялары;

қолбасшылыққа, ҰЖ-ға және КП-ның кезекші есептоптарына және ӘҚБ орталықтарына ауа райы туралы баяндаулардың мазмұны;

басқа метеобөлімшелермен қызметтік келіссөздердің мазмұны;

жұмыс журналындағы қызметтік жазбалар еркін нысанда, анық, ұқыпты, міндетті түрде өкім кімнен, қашан алынғанын, кімге, қашан және не баяндалғанын, келіссөздер кіммен жүргізілгенін, нұсқаулар мен өкімдер қашан орындалғанын белгілей отырып жүргізіледі;

15) осы Қағидаларға 11-қосымшаға сәйкес нысан бойынша (АВ-1) және (АВ-2) кіріс және шығыс "авиа" және "дауыл" жеделхаттары журналы қысқартусыз және шартты атауларсыз толтырылады.

Ескерту. 103-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Қорғаныс министрінің 26.08.2020 № 404 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

104. Есепке алу құжаттамасына:

1) бұйрықтар;

2) актілер, өтінімдер, жеделхаттар, электрондық хабарламалар;

3) осы Қағидаларға 12-қосымшаға сәйкес метеобөлімшенің жұмысын тексеретін лауазымды адамдардың нұсқауларын жазуға арналған журнал;

4) метеобөлімшенің жұмысын және ауа райы болжамдарының ақталуын есепке алу журналы;

5) бөлімшеде материалдық құралдардың бар болуы мен қозғалысын есепке алу кітабы;

6) еркін нысанда жасалған сағатты тексеру журналы;

7) еркін нысанда жасалған метеоқызметтің жұмысы туралы есеп берулер;

8) осы Қағидаларға 13-қосымшаға сәйкес жеке құрамға қауіпсіздік техникасы бойынша нұсқау беруді өткізуді есепке алу журналы жатады.

5-параграф. Пайдалану және техникалық метеорологиялық құжаттама

105. Пайдалану және техникалық құжаттама метеорологиялық қызметтің техникалық құралдарын (бұдан әрі - МҚТҚ) пайдалануға, жөндеуге және тапсыруға байланысты құжаттарды қамтиды.

Оларға:

1) осы Қағидаларға 14-қосымшаға сәйкес МҚТҚ-ны және қауіпсіздік техникасын білуді, пайдалануды тексеру журналы;

2) осы Қағидаларға 15-қосымшаға сәйкес әскери бөлімнің өлшеу аспаптарын тексеруді есепке алу журналы;

3) осы Қағидаларға 16-қосымшаға сәйкес МҚТҚ-ның жөндеуге кету жоспары;

4) еркін нысанда жасалған МҚТҚ-ға техникалық қызмет көрсетуді жүргізу жоспар-кестесі;

5) осы Қағидаларға 17-қосымшаға сәйкес наразылық актісі;

6) осы Қағидаларға 18-қосымшаға сәйкес ақауларды анықтау ведомосы;

7) осы Қағидаларға 19-қосымшаға сәйкес жиынтықтау ведомосы;

8) осы Қағидаларға 20-қосымшаға сәйкес МҚТҚ-ны есепке алу журналы;

9) қауіпсіздік техникасы жөніндегі нұсқаулық және өрт қауіпсіздігі жөніндегі нұсқаулық;

10) осы Қағидаларға 21-қосымшаға сәйкес есептен шығаруға жататын МҚТҚ-ның техникалық (сапалық) жай-күйі актісі жатады.

106. Журналдар анық, ұқыпты жүргізіледі, түзетусіз толтыру кезінде деректер нақтыланады.

107. Әскери бөлімнің шегінен тыс шықпайтын метеорологиялық құжаттарда осы әскери бөлімнің күн тәртібі белгіленген жергілікті уақыт көрсетіледі. Әскери бөлімнің шегінен тыс шығатын құжаттар мен хабарламаларда Нұр-Сұлтан қаласының уақыты, ал ҚР шегінен тыс жерде – дүниежүзі бойынша үйлестірілген уақыт (UTC) көрсетіледі.

Ескерту. 107-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 26.08.2020 № 404 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

4-тарау. Метеорологиялық бақылау және мәліметтер жүргізу

1-параграф. Метеорологиялық бақылауды ұйымдастыру және беру

108. Метеобөлімшелер белгіленген уақыт аралығынан кейін ұдайы бақылау жүргізеді. Жерүсті желінің, ҰҚЖ-дағы көрінудің, қашықтықтың, ағымдағы ауа райының, бұлттылықтың және ауа температурасының белгілі бір өзгерістері болған кезде әуеайлақтардағы ұдайы бақылау арнайы бақылаумен толықтырылады, сондай-ақ жедел-болжау жұмыстары жүзеге асырылады.

109. Әуеайлақтағы метеорологиялық бақылау сағат сайын жүргізіледі, кемінде 10 минут бұрын басталады және дәл бақылау мерзімінде атмосфералық қысымның мәнін есептеумен аяқталады (әр сағаттың 00 минутында) және ӘК-ның ұшып көтерілуі және қонуы кезінде ресми деректер болып табылады, сұрау салулар бойынша метеоорталыққа беріледі.

Автоматты бақылау жүйелерінен (адамның қатысуынсыз) және белгілі бір уақыт аралығында әуеайлақта метеорологиялық бақылаумен алынатын нақты ауа райының мәліметтерінде алшақтық болған кезде метеорологиялық бақылау жүргізу деректердің құрамдас бөлігі және әуеайлақтағы жағдайлар үшін репрезентативті болып табылады, бақылаушылар ауа райы күнделігіне жазба жасайды.

110. Өлшеу (бақылау) дәлдігіне қатысты нұсқау беру нұсқаулары осы Қағидаларға 22-қосымшаға сәйкес келтірілген.

111. Метеорологиялық бақылау тәулік бойы режимде жүргізілмейтін әуеайлақтарда нақты ауа райының тұрақты мәліметтері ұшу кезеңінде ғана жүргізіледі және метеоорталықтың нұсқауына сәйкес және ӘҚБ және ұшуды жүргізу орталықтары қоятын талаптарды ескере отырып, әуеайлақта ұшу басталғанға дейін 2 сағат бұрын беріледі (шығарылады).

112. АЕҚ мен ААҚҚ-ны бақылау олардың пайда болуы мен дамуына қарай жүргізіледі. Сағат сайын метеорологиялық бақылауды жүргізу кезінде бұлттардың саны мен нысаны, бұлттардың төменгі шегінің биіктігі, ауа райы құбылыстары, сондай-ақ көлденең көріну, желдің бағыты мен жылдамдығы, ауаның температурасы мен ылғалдылығы, жердегі атмосфералық қысымы өлшенеді (көзбен шолып айқындалады), сондай-ақ жауын-шашынның мөлшеріне, қар жамылғысының биіктігіне бақылау және басқа да арнайы бақылау жүргізіледі.

113. Ұшу кезеңінде, сондай-ақ әуеайлақта жауынгерлік кезекшілік жүзеге асырылатын немесе әуеайлақ қосалқы ретінде бөлінген жағдайларда қарапайым метеорологиялық жағдайларда метеорологиялық бақылау сағат сайын, күрделі метеорологиялық жағдайларда, метеорологиялық жағдай күрт өзгеретін кезде және ауа райының минимумы 30 минуттан кейін, ал қажет болған кезде 15 минуттан кейін белгіленген кезде жүргізіледі.

Метеорологиялық бақылау нәтижелері бойынша осы Қағидаларға сәйкес толық көлемде ауа райының мәліметтері жасалады.

114. Бақылау ұшу алаңының жұмыс учаскелеріне тән деректерді ұсынуды қамтамасыз ету мақсатында орналасқан және жабдықталған пункттерде жүргізіледі. Бұл ретте ауа райының көрінуін және құбылыстарын көзбен шолып бақылау орнынан ұшу алаңына толық шолу қамтамасыз етіледі.

115. Бақылау мәліметтерді жасау әуеайлағында және оның шегінен тыс жерде таратылуға жататын мәліметтерді жасау үшін негіз болып табылады.

116. Бақылаудың жоғары сапасына қол жеткізу үшін метеоорталық метеорологиялық бөлімшенің:

1) осы Қағидалардың ережелерін;

2) метеорологиялық басқару органымен келісу бойынша метеоорталық бекіткен әдістемелік материалдарды;

3) метеорологиялық ақпаратты көрсету аспаптары мен құралдарының дұрыс жұмыс істеуін сақтауын қамтамасыз етеді.

117. Метеоорталық және басқару органы бақылау сапасын, метеорологиялық ақпаратты көрсету аспаптары мен құралдарының дұрыс жұмыс істеуі мен пайдаланылуын, техникалық құралдарды дұрыс орнату мен резервке қоюды бақылау үшін тікелей бағыныстағы метеобөлімшелерді тексеруді ұйымдастырады.

118. Метеорологиялық, аэрологиялық және басқа да арнайы бақылауды жеке құрам метеорологиялық алаңда және метеобөлімшенің үй-жайларында толық көлемде әр сағат басталған сайын жүргізеді. Аспаптарды қашықтықтан басқару құралдары болған кезде метеобөлімшенің жеке құрамы метеорологиялық қызметтің техникалық құралдары орнатылған әуеайлақтың басқа да нүктелерінде метеорологиялық бақылау жүргізеді.

119. Қашықтықтан басқару құралдары болмаған жағдайда бұлттардың төменгі шегінің биіктігін аспаптық бақылауды және көлденең көрінуді көзбен шолып бақылауды ЖЖРМ және АЖРМ есептоптары жүргізеді.

120. ЖЖРМ және АЖРМ есептоптарын метеорологиялық бақылауды жүргізуге жіберу әуеайлақ аға авиациялық бастығының бұйрығы негізінде жүзеге асырылады.

121. Есептоптарды бақылау жүргізуге және техникалық құралдарды пайдалануға даярлау метеобөлімше бастығына жүктеледі.

2-параграф. Жерүсті желі және биіктіктегі жел

122. Жерүсті желінің орташа бағыты мен орташа жылдамдығы және желдің бағыты мен жылдамдығының елеулі өзгерістері өлшенеді. Деректер нақты градуста және м/с хабарланады.

123. Магниттік ауытқуы 5 градус және одан жоғары болатын әуеайлақтарда жел бағытының есептеріне беру үшін түзету енгізіледі. Магниттік ауытқудың мәні оң болған кезде оның мәні бағыттың есебінен алынады, теріс болған кезде - қосылады. Алынған мән ең жақын он градусқа дейін дөңгелектеп сандармен көрсетіледі.

124. Жерүсті желін бақылау аспаптық түрде жүргізіледі және ӘК биіктікті алу және қону барысында тап болатын жел туралы анағұрлым толық түсінік беруге тиіс.

125. Жергілікті жағдайларға байланысты ҰҚЖ-ның әртүрлі учаскелерінде желде елеулі айырмашылықтар байқалатын әуеайлақтарда қосымша жел бергіштері орнатылады. Бұл ретте, тұрақты және арнайы мәліметтерге жел жылдамдығы жоғары нүктеден алынған жел туралы деректер енгізіледі. Қону үшін мәліметтерге қону аймағына, ал ұшып көтерілу үшін мәліметтерге - жерден көтерілу аймағына жақын орналасқан бергіштен алынған деректер енгізіледі.

Әрбір бергішке байланысты жел индикаторлары КДП-да (СКП-да) метеобөлімшелерде орнатылады.

126. Әуеайлақтан тыс таратылатын мәліметтерде желдің бағыты магниттік ауытқуға түзетусіз беріледі.

127. Жерүсті желін бақылау жер деңгейінен 10 м (30 фут) биіктікте жүргізіледі.

128. Уақытша әуеайлақтарда және қону алаңдарында желді бақылау флюгерлерді, қол анемометрлерді және жел конустарын пайдалана отырып, осы Қағидаларға 23-қосымшаға сәйкес жел бағытының көрсеткішіне қойылатын талаптың нысаны бойынша жүргізіледі.

129. Техникалық құралдар болған кезде биіктіктерде желді бақылау ұшу кезеңінде әр 3 сағат сайын, ал қажет болған кезде сирек жүргізіледі. Бақылау деректері бойынша желдің бағыты мен жылдамдығы 100 м биіктікте және ұшудың әуеайлақтық шеңбері деңгейінде айқындалады.

130. Биіктікте желді аспаптық тәсілмен айқындау мүмкін болмаған кезде 10 км радиуста орналасқан аэрологиялық станциялардан алынған жел туралы деректер немесе ӘК борттарынан алынған жел туралы деректер пайдаланылады.

Қажет болған кезде әуеайлақтық шеңбер деңгейінде желдің болжамдық деректері ұсынылады.

131. Жер бетіндегі және биіктіктегі жел бағыты (қайдан шығады) мен жылдамдығы көрсетіле отырып болжанады:

1) жер бетіндегі желдің бағыты 20 аралықпен екі мәнмен градуста көрсетіледі;

2) егер жел бағытының күрт өзгеруі күтілсе, онда: "... ауысумен" көрсетіледі. Мысалы: "жел 220 -240 20 -40 ауысумен";

3) жер бетіндегі желдің жылдамдығы жылдамдық 15 м/с дейін болған кезде 3 м/с және жылдамдық 15 м/с жоғары болған кезде 5 м/с аралықпен екі мәнмен көрсетіледі;

4) егер жел жылдамдығының күрт өзгеруі күтілсе, онда: "..... м/с дейін күшейтумен (әлсіретумен)........... м/с" көрсетіледі. Мысалы: "жел 240 -260 , 9-12 м/с 15-20 м/с күшеюмен";

5) егер жел екпіні күтілсе, оның жылдамдығы көрсетілгеннен кейін "екпіні .... м/с" деген сөздер қосылады;

6) желдің жылдамдығы 3 м/с кем болған кезде: "жел әлсіз", "ауыспалы бағыттар әлсіз" деп көрсетіледі. Желдің жылдамдығы 30 м/с және одан жоғары болған кезде "алапат дауыл" деген термин қосылады;

7) биіктіктегі желдің бағыты 20 аралықпен градациямен градуста көрсетіледі.

Биіктіктегі желдің жылдамдығы аралықпен градациямен сағатына километрде (бұдан әрі - км/сағ) көрсетіледі:

10 км/сағ - 50 км/сағ дейін жылдамдық кезінде;

20 км/сағ - 50-150 км/сағ жылдамдықпен;

50 км/сағ - 150 км/сағ астам жылдамдық кезінде.

132. Ағымды ағыстар олардың осьтерінің биіктігін, сондай-ақ желдің бағыты мен ең жоғары жылдамдығын көрсете отырып болжанады.

Ағымды ағыс осінің биіктігі 1 км аралықпен градациямен километрде, ағымды ағыс осі желінің бағыты мен ең жоғары жылдамдығы - биіктік бойынша жел үшін градациямен көрсетіледі.

133. Тропопаузаның биіктігі 1 км аралықпен градациямен километрде көрсетіледі.

Егер тропопауза биіктігінің күрт өзгеруі күтілсе, онда болжамда:

".... километрге дейін учаскеде жоғарылаумен (төмендеумен)" деп нақтыланады.

Тропопаузаның төменгі шегіндегі ауа температурасы 5 С аралықпен градациямен градустарда көрсетіледі.

Ауа температурасының оның стандартты мәндерінен оң ауытқулары тек 10 С және одан жоғары ауытқулар болған кезде 5 С аралықпен градациямен ғана көрсетіледі.

3-параграф. Ауа температурасын және шық нүктесінің температурасын бақылау

134. Ауа температурасы жер бетінде 3 С және биіктікте 5 С аралықпен градациямен Цельсий (бұдан әрі - С) градустарында болжанады.

Күнге арналған болжамда ауа температурасының ең жоғарғы, түнге - ең төменгі мәні көрсетіледі.

Егер болжамдық кезең ішінде ауа температурасы -2 С - +2 С шегінде күтілсе, "нөлге жуық" деген термин қолданылады.

Ауа температурасы және шық нүктесінің температурасы туралы мәліметтер С толық градустарына еселенген шамада хабарланады. Деректерді хабарлау үшін пайдаланылатын шәкілге жатқызылмайтын кез келген бақыланатын мән ең жақын бүтін С дейін дөңгелектенеді, бұл ретте 0,5 С бақыланатын мәндер ең жақын С дейін дөңгелектенеді.

135. Ауа температурасын және шық нүктесінің температурасын бақылау стационарлық психрометрдің, түкті гигрометрдің және метеорологиялық алаңда психометриялық будкада орнатылған ауаның ең жоғары және ең төменгі температурасын өлшеуге арналған термометрлердің көмегімен жүргізіледі. Метеорологиялық алаңға қойылатын талаптар осы Қағидаларға 24-қосымшаға сәйкес көрсетілген.

Ауаның температурасы мен ылғалдылығын бақылау әуеайлақ ауданына тән жағдайларды көрсетуге тиіс, бұл ретте ауаның ылғалдылығы шық нүктесінің температурасын айқындау жолымен бағаланады.

4-параграф. Атмосфералық қысымды өлшеу

136. Атмосфералық қысымды бақылау метеобөлімшелерді қаруландыруға қабылданған электрондық барометрлермен немесе автоматты метеостанциялардың атмосфералық қысым бергіштерімен өлшенеді.

137. Атмосфералық қысым ондық үлеске дейінгі дәлдікпен миллиметрде (мм сын. бағ.) өлшенеді, ал QNН және QFЕ шамалары есептеледі және гПа-да хабарланады.

138. Қонуға дәл кіру үшін жабдықталмаған, шектері әуеайлақтан 2 м (7 футқа) немесе одан төмен немесе одан жоғары орналасқан ҰҚЖ-да, сондай-ақ қонуға дәл кіру үшін жабдықталған ҰҚЖ-да QFE шамалары шектің тиісті артуына қатысты есептеледі.

5-параграф. Ұшу-қону жолағындағы көріну қашықтығын бақылау тәртібі

139. ҰҚЖ-дағы көріну қашықтығын бағалау қонуға кіруді және I, II және III санаттар бойынша аспаптар бойынша қонуды орындауға арналған барлық ҰҚЖ-да және ұшып көтерілу үшін пайдаланылатын және қарқындылығы жоғары қону шамдары (бұдан әрі - ҚЖШ) және/немесе осьтік ҚЖШ бар ҰҚЖ-да жүзеге асырылады.

140. ҰҚЖ-дағы көріну қашықтығын бағалау нәтижелері (метрде) ҰҚЖ-дағы көрінуі немесе көріну қашықтығы 2000 м және одан кем болатын кезеңдер ішінде хабарланады.

141. Әуеайлақтардағы көлденең көріну ҰҚЖ бойында орнатылған, ал санатталған әуеайлақтарда және ҰҚЖ-ның бүйірлерінде тиісті техникалық құралдардың көмегімен аспаптық түрде өлшенеді, сондай-ақ КДП-дан (СКП-дан), метеорологиялық алаңнан, ЖЖРМ-нан және АЖРМ-нан бағдарлар (шамдар) бойынша көзбен шолып айқындалады.

142. Жер бетіндегі көлденең көріну оны нашарлататын метеорологиялық құбылыстар болжанатынына немесе болжанбайтынына қарамастан, барлық жағдайларда көрсетіледі.

143. Көлденең көріну қашықтығы 50 м кем, 50-100 м, 100-200 м, 200-400 м, 400-800 м, 600-1000 м, 1000-1500 м, 1500-2000 м, 2-3 км, 3-4 км, 4-6 км, 6-10 км және 10 км астам градациямен болжанады және көрсетіледі.

Ескерту. 143-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 26.08.2020 № 404 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

144. Градацияны таңдауды көлденең көрінудің анағұрлым ықтимал болжамды мәні осы градацияның ішінде болатындай етіп жүргізу қажет. Мысалы, болжамды есептеу әдістері бойынша 900 м көлденең көріну қашықтығын аламыз, пайдаланылатын градация 600-1000 м болады, көлденең көрінуді 1200 м болжау кезінде 1000-1500 м градацияны қолдану керек.

Көрінуді нашарлататын метеорологиялық құбылыстарды болжау кезінде ауа райы болжамында осы құбылыстар кезінде күтілетін ең төменгі көлденең көріну көрсетіледі.

Ескерту. 144-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Қорғаныс министрінің 26.08.2020 № 404 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

145. Көлденең көрінуді көзбен шолып айқындауға арналған бағдарлар (шамдар) олар КДП-дан ҰҚЖ-ға, СКП-дан ҰҚЖ-ның бойымен ЖЖРМ-ға және АЖРМ-ға қарай көрінуді анағұрлым толық және нақты айқындауды қамтамасыз ететіндей етіп 50, 100, 200, 400, 600, 800, 1000, 1500 м, 2, 3, 4, 6, 10 км және одан астам қашықтықта таңдалады.

146. Әрбір әуеайлақта КДП-дан, метеорологиялық алаңнан, күн мен түн үшін жеке СКП-дан бақылау жүргізілетін әрбір орын үшін көлденең көрінуді айқындау үшін бағдарлар схемалары әзірленеді. Бағдарлардың схемаларын әскери бөлімнің командирі (әуеайлақтың аға авиациялық бастығы) бекітеді. Осы Қағидаларға 25-қосымшаға сәйкес КДП пунктінен (күндіз, түнде) көрінудің көлденең қашықтығын көзбен шолып айқындауға арналған бағдарлар схемасы қажеттілігіне қарай, бірақ кемінде 1 жылдан кейін нақтыланады және жаңартылады.

147. Көзбен шолып бақылау кезінде қараңғы түсер кезде көріну күндізгі және түнгі бағдарлар бойынша бағаланады, бұл ретте мәліметке белгілі бір мәндердің көбісі қосылады.

148. Қону жүйелерімен жабдықталмаған әуеайлақтарда көрінуді бақылау ҰҚЖ-ға қарай да, сондай-ақ басқа да бағыттарда жүргізіледі. Ауа райы мәліметіне ҰҚЖ жұмыс стартының бағытында айқындалған көріну мәні қосылады. Кез келген басқа бағыттағы ең аз мән, егер ол мәліметке енгізілген мәннен аз болса, ҰЖ-ға және кезекші синоптикке (бағытын көрсете отырып) баяндалады.

149. Әртүрлі нүктелерде көлденең көрінуді өлшеудің мәндері бірдей болмаған кезде оның шамасы ретінде қону бағытында осы мәндердің ең азы қабылданады.

Аспаптың көрсеткіштері бойынша және көзбен шолып бақылау бойынша көлденең көріну мәндерінде алшақтық болған жағдайларда оның шамасы ретінде көзбен шолып айқындалған мәндер қабылданады. Бұл жағдайда аспаптың ақаусыздығын тексеру бойынша шаралар қабылданады.

150. АӘБ-ны және ұшуды жүргізу кезеңінде жердегі көлденең көрінуден басқа, атмосфералық жағдайларға, ӘК кабинасының құрылымдық ерекшеліктеріне байланысты ӘК кабинасынан ұшудағы көріну (көлденең, тік, көлбеу - қону) түсінілетін ұшудағы көріну айқындалады. Ұшудағы көрінуді ауа райын барлаушы ӘК экипажы айқындайды. ҰЖ-ның нұсқауы бойынша оны ӘК-ның басқа да экипаждары айқындауы мүмкін.

151. Қонудағы көрінудің мәні ретінде ӘК экипажының командирі тура қону жолағында "Жолақты көріп тұрмын" деп баяндаған сәтте қону РЛС-ның көмегімен РЗП өлшенген ӘК мен ҰҚЖ-ның басы арасындағы қашықтық қабылданады.

152. Төмен бұлттылық болмаған кезде және әуеайлақта жерде 2000 м аз көлденең көрінуді нашарлататын жерүсті мұнары (түтін), сырғыма тұман, сырғыма жел, төмен бұрқасын немесе төмен шаңды (құмды) боран болған кезде қонудағы көрінудің мәні ретінде бағдарлар (шамдар) бойынша аспаптық немесе көзбен шолып анықталған көлденең көрінудің мәні қабылданады.

Төмен бұлттылық, жауын-шашын, түтін, тұман болған және қонудағы көріну туралы деректер болмаған кезде оның мәні қонудағы көрінудің бұлттардың биіктігінен, ауа райы құбылыстарынан және осы типтегі ӘК үшін көлденең көрінуден тәуелділігін көрсететін кесте бойынша айқындалуы мүмкін.

153. Тік ұшудағы көрінудің мәні үшін жер бетінен жер бетіндегі объектілер тік төмен көрінетін деңгейге дейінгі ең үлкен қашықтық қабылданады.

6-параграф. Ағымдағы ауа райын бақылау тәртібі

154. Ағымдағы ауа райы құбылыстарын бақылау деректері әуеайлақта қалыптасқан метеорологиялық жағдайларды анағұрлым толық көрсетуге тиіс.

155. Әуеайлақта ағымдағы ауа райына бақылау жүргізіледі және метеорологиялық параметрлердің деректері беріледі. Ағымдағы ауа райының мынадай құбылыстары міндетті түрде көрсетіледі: жаңбыр, сіркіреме, қар және мұзданатын жауын-шашын (олардың қарқындылығын қоса алғанда), буалдыр, мұнар, тұман, мұзданатын тұман және найзағай (әуеайлақ маңындағы найзағайды қоса алғанда).

156. Тұрақты мәліметтерде, арнайы мәліметтерде ағымдағы ауа райының бақыланатын құбылыстарының түрі мен сипаттамалары көрсетіледі және тиісінше олардың қарқындылығына және/немесе әуеайлаққа жақындығына баға беріледі.

157. Жергілікті тұрақты мәліметтерде, жергілікті арнайы мәліметтерде тиісті өлшемшарттардың қабылданған символдарын (шартты белгілерін) пайдалана отырып, ағымдағы ауа райы құбылыстарының төменде келтірілген түрлері көрсетіледі:

1. жауын-шашын (түрін нақтылаусыз), егер бұл ретте болжанатын ауа температурасы 0 С жақын болса (- 2 С-ден + 2 С-ге дейін);

2. сіркіреме, жаңбыр, қар, қар түйіршігі, мұз қиыршығы;

3. алмаз шаң деп аталатын мұз кристалдары (өте ұсақ), өлшенген күйдегі мұз кристалдары (осы құбылысқа байланысты 5000 м немесе одан аз көріну кезінде хабарланады);

4. бұршақ ең ірі бұршақтардың диаметрі 5 мм немесе одан көп болған кезде хабарланады;

5. ең ірі бұршақтардың диаметрі 5 миллиметрден аз болған кезде ұсақ бұршақ және/немесе қар қиыршығы.

Көрінуді нашарлататын құбылыстар:

тұман - (төмен жер деңгейінен 2 м (6 футтан) аз сипаттамаларымен бірлесіп пайдалану жағдайларын қоспағанда, көріну 1000 м кем болған кезде хабарланады), әуеайлақтың орнын жабатын тұман тізбектері, ішінара (әуеайлақтың едәуір бөлігі тұманмен жабылған, ал қалған бөлігінде тұман болмаған кезде пайдаланылады) немесе маңайда;

мұнар - көріну 1000 м және одан көп, бірақ 8000 м көп емес болған кезде хабарланады;

құм, шаң (құрсаулы), буалдыр, түтін, жанартау күлі;

шаңды/құмды құйындар (шаңды құйындар), қара дауыл, құйғыш тәрізді бұлт (қарақұйын), шаңды /құмды боран.

158. Жергілікті тұрақты мәліметтерде, жергілікті арнайы мәліметтерде қажет болған кезде қабылданған шартты белгілер мен тиісті өлшемшарттарды пайдалана отырып, ағымдағы ауа райы құбылыстарының төменде келтірілген сипаттамалары көрсетіледі:

1) найзағай жаңбыр, қар, бұршақ, ұсақ бұршақ және (немесе) қар қиыршығы немесе жауын-шашынның осы нысандарының жиынтығы бар найзағай туралы хабарлау үшін пайдаланылады.

Әуеайлақтарда найзағайды бақылау кезінде беру үшін мәліметтерде сегіз румбы бойынша найзағайдың орналасқан жері мен жылжу бағыты хабарланады. Найзағайдың разряды мен кейінгі күн күркіреу арасындағы уақыт аралығы бойынша найзағайға дейінгі қашықтық бағаланады. Егер бұл аралық 10 с артық болса (найзағайға дейінгі қашықтық 3 км артық), найзағай "алыс" ретінде, 10 с кем болса - "әуеайлақтың үстіндегі найзағай" ретінде бағаланады;

2) нөсерлі жауын-шашын нөсерлі жаңбыр, қар, бұршақ, ұсақ бұршақ және (немесе) қар қиыршығы туралы немесе жауын-шашынның осы нысандарының жиынтығы туралы хабарлау үшін пайдаланылады. Әуеайлақ маңында бақыланатын нөсер туралы хабарламаларды жауын-шашынның түрін немесе қарқындылығын көрсетпей хабарлау қажет;

3) қататын өте суытылған су тамшылары немесе тұман, сіркіреме және жаңбыр сипаттамаларымен ғана жауын-шашын;

4) төменгі бұрқасын жер деңгейінен 2 м (6 фут) немесе одан жоғары биіктікке дейін жел көтеретін шаң, құм немесе қар туралы хабарлау үшін пайдаланылады;

5) сырғыма жел жер деңгейінен 2 м (6 фут) аз биіктікке дейін жел көтеретін шаң, құм немесе қар туралы хабарлау үшін пайдаланылады.

159. Жергілікті тұрақты бақылауда, жергілікті арнайы мәліметтерде тиісті қарқындылығы қажет болған жағдайда ағымдағы ауа райының хабарланатын құбылыстарының әуеайлаққа жақындығы мынадай болып көрсетіледі:

1) 2000 м және одан артық көріну кезінде әлсіз (әлсіз);

2) 1000 м бастап 2000 м дейін көріну кезінде қалыпты (қалыпты);

3) 1000 м аз көріну кезінде күшті (күшті);

Сонымен қатар, мынадай сипаттамалармен пайдаланылады:

сіркіреме, бұршақ, қар қиыршығы, мұзды жаңбыр, жаңбыр, қар түйіршігі, қар және жауын-шашын (немесе ағымдағы ауа райының осы түрлерімен жиынтықта);

шаңды/құмды боран (қарқындылығы бойынша қалыпты немесе күшті);

күшті қарқындылық торнадо немесе су қарақұйынын көрсету үшін пайдаланылады;

жерге жетпейтін құйғыш тәрізді бұлтты көрсету үшін қалыпты;

әлсіз қарқындылық жауын-шашын үшін көрсетіледі.

160. КТА-дан шамамен 10 км және 20 км маңайында ағымдағы ауа райы құбылыстарымен бірге шаңды боран, құмды боран, тұман, құйғыш тәрізді бұлт (қарақұйын), қар, шаңды және құмды құйындар, төмен бұрқасын, найзағай және жанартау күлі пайдаланылады.

161. Әуеайлақта және оның маңында ұшуды жүргізуге ықпал ететін ағымдағы ауа райының сипаттамасы мынадай тәртіппен көрсетіледі:

1) құбылыстың қарқындылығы немесе әуеайлаққа жақындығы көрсетіледі;

2) ауа райы құбылысының сипаттамасы және/немесе түрі (жаңбырлы қатты найзағай немесе әуеайлақтың маңында ең көп дегенде 8 км, бірақ әуеайлақтың өзінде емес, қатты тұман);

3) ауа райы құбылыстарының екі әртүрлі типі бақыланатын кезде осы құбылыстар қарқындылығы немесе әуеайлаққа жақындығы бойынша хабарланады (қатты тұман және сіркіреме немесе әлсіз сіркіреме және өңірдегі тұман);

4) бақылау кезінде жауын-шашынның әралуан түрлері, бұл ретте бірінші болып жауын-шашынның қарқындылығы бойынша ғана болатын жауын-шашынның басым түрі көрсетіледі (жаңбырлы қарлы найзағай немесе жаңбырлы әлсіз қар, тұман немесе қатты нөсерлі қар, төмен қар бұрқасыны немесе әлсіз қар, төмен қар бұрқасыны).

162. Бұлттардың төменгі шегін анықтау мүмкін болмаған кезде тұман немесе жауын-шашын болған кезде бұлттардың төменгі шегінің биіктігін өлшеуіштің, шар-пилоттың немесе ӘК көмегімен тік көріну айқындалады. Бұл жағдайда тік көрінудің мәні бұлттардың төменгі шегінің биіктігімен теңестіріледі.

163. Тұманды бақылау кезінде ауа температурасы минус 30 оС және одан төмен болған, ал жақын жерде ашық су тоғандары болмаған кезде салқындатылған тұман туралы емес, тұман туралы хабарлау қажет.

164. Жауын-шашынның қарқындылығын көзбен шолып бағалау кезінде көріну мәндері және ауа райы құбылыстарының жиынтығы, бұлттылық нысаны және басқа да метеорологиялық факторлар ескеріледі.

165. Мұздану, шайқалу және қарқынды электрлендіру олар күтілетін қабаттың шетін көрсете отырып, ал қажет болған жағдайда мыналарды нақтылаумен болжанады:

1) м қабатындағы бұлттарда (..... м биіктіктен);

2) бұлттардың астында;

3) жауын-шашында және т. б.

Көктайғақ қарқындылығына қарамастан болжанады.

Деректер болған кезде ауа райының барлық құбылыстарының күтілетін қарқындылығы көрсетіледі: әлсіз, қалыпты, күшті.

166. Атмосфералық құбылыстарды бақылау нәтижелері ауа райы күнделігіне қарқындылығының басталу, аяқталу және өзгеру уақытын көрсете отырып, құбылыстар түрінің символдарымен жазылады. Ауа райы күнделігінде атмосфералық құбылыстардың қарқындылығы құбылыстың символында байқалады.

7-параграф. Бұлттылықты бақылау және мәліметтердегі деректерді ұсыну тәртібі

167. Ұшу үшін маңызды бұлттылықты сипаттау үшін қажетті бақылау жүргізіледі және саны, түрі және БТШБ туралы деректер беріледі. Аспанның жай-күйін анықтау қиын болған кезде бұлттардың санын, түрін және төменгі шегінің биіктігін бақылаудың орнына бақылау жүргізіледі және тік көріну туралы деректер хабарланады. БТШБ және тік көріну туралы деректер метрмен (немесе футпен) беріледі.

168. БТШБ әуеайлақтың артуына қатысты көрсетіледі. Қонуға дәл бет алу үшін жабдықталған ҰҚЖ-ны пайдалану кезінде, оның шегінің артуы 10 м-ге (33 футқа) немесе одан да көп әуеайлақтың артуынан ерекшеленетін болса, бұлттардың төменгі шегі биіктігінің өлшенген мәніне биіктіктердің әртүрлілігіне түзету енгізіледі.

169. Ашық теңізде орналасқан құрылыстардан мәліметтер ұсынылған кезде БТШБ теңіздің орташа деңгейіне қатысты көрсетіледі.

170. Бұлттардың саны көрінетін аспан бұлттарының жиынтық жабылу дәрежесі ретінде он балдық шәкіл бойынша көзбен шолып айқындалады. Аспанды бұлттармен ішінара жапқан кезде бұлттармен қамтылған алаңдар ойда жинақталады және бұлттармен жабылған аспанның үлесі бағаланады.

171. Бұлттылық оның төменгі және жоғарғы шегінің санын, нысаны мен биіктігін көрсете отырып болжанады.

172. Бұлттылық саны жалпы және төменгі қабаттың бөлігі арқылы кез келген градацияда 2 балл аралығымен көрсетіледі.

Бұлттылық санын нақтылау кезінде градациялар мен терминдер қолданылады: (0 балл) - "анық"; (2-3 балл) - "аз бұлтты", "шамалы"; (3-5 балл) - "шашыраңқы бұлттылық", "жекелеген бұлттар"; (4-6 балл) - "шашыраңқы"; (5-7 балл) - "жарылған", "елеулі" бұлттылық;

173. Төменгі қабаттағы бұлттардың нысаны толық атаулармен көрсетіледі.

Ауа райы болжамдарында бұлттардың тек негізгі нысандары (екіден көп емес) көрсетіледі. Егер бірнеше қабаттың бұлты күтілсе, "көп қабатты бұлттылық" деген терминді пайдалануға рұқсат етіледі, бірақ төменгі қабаттағы бұлттылықтың түрі мен саны көрсетіледі.

174. Орташа және жоғарғы қабаттағы бұлттарды сипаттау үшін "орташа қабаттағы" немесе "орташа", "жоғарғы қабаттағы" немесе "жоғарғы" деген терминдер қолданылады.

Барлық қабаттардағы бұлттардың төменгі және жоғарғы шегінің биіктігі төселетін жер (су) бетіне қатысты көрсетіледі.

175. Бұлттар биіктігінің күтілетін төменгі шегі үшін мынадай градацияны қолдануға рұқсат етіледі:

1) 0-ден 50 м дейін 10 м кейін;

2) 50-ден 200 м дейін 50 м кейін;

3) 200 м-ден 2000 м дейін мынадай тәртіппен (200-300 м, 250-350 м, 300-500 м, 400-600 м 500-800 м, 800-1000 м, 900-1200 м,1200-1500 м, 1500-2000 м);

4) 2000 м және одан жоғары мынадай тәртіппен (2-3 км, 3-4 км, 4-6 км, 7-9 км, 8-10 км).

176. Градацияны таңдауды бұлттылық биіктігінің анағұрлым ықтимал болжамды мәні осы градацияның ішінде болатындай етіп жүргізу қажет. Мысалы, ауа райы болжамының есептік әдістері бойынша бұлттылық биіктігі 150 м болып болжанады, ал таңдалған градация 120-170 м болады, ал бұлттардың биіктігін 250 м етіп болжаған кезде градация 200-300 м болады.

Орташа және жоғарғы қабаттардағы бұлттылықтың төменгі және жоғарғы шектерін көрсету үшін "... км қабатта орташа (жоғарғы) бұлттылық" деген термин қолданылады.

Бұлттылық биіктігін нақтылау кезінде мынадай терминдер қолданылады: "жауын-шашын кезінде ... м", "сағат ..... .... м дейін төмендетумен", "сағат..... .... м дейін арттырумен".

177. Ауа райы құбылыстарын болжау кезінде құбылыстың мынадай түрі көрсетіледі: жауын-шашын, тұман, мұнар, түтін, буалдыр, бұрқасын, сырғыма жел, шаңды (құмды) боран, найзағай (найзағай жағдайы), қара дауыл, алапат дауыл, қарақұйын, шайқалу, көктайғақ, мұздану, қарқынды электрлендіру.

178. Тұманды сипаттау үшін мынадай терминдер қолданылады: тұман, төменгі жерлерде тұман, жерүсті тұманы, суүсті тұманы, тұман толқындармен, тұман ошақтары.

Мұнар, түтін және буалдыр қарқындылығын көрсете отырып болжанады: қою мұнар (түтін, буалдыр) 1000-нан 2000 м дейін көріну кезінде; мұнар (түтін, буалдыр) 2000 м астам көріну кезінде.

179. Найзағайды болжау кезінде мынадай терминдер қолданылады: найзағай, найзағай жағдайы. Найзағай жағдайы деп қуатты түйдек немесе түйдек-жаңбырлы бұлттардың болуы түсініледі.

180. КДП (метеорологиялық алаң), ЖЖРМ және АЖРМ ауданындағы әуеайлақтағы бұлттардың төменгі шегінің 2000 м дейін биіктігі аспаптық түрде өлшенеді. Егер бұлттардың биіктігін аспаптық түрде өлшеу мүмкін болмаса (зениттегі бұлттар болмаса), онда ұшу болмаған кезде оны бақылаушы көзбен шолып бағалайды. Ұшу кезінде әуеайлақтағы бұлттардың төменгі шегінің биіктігін ӘК экипаждары айқындайды.

Егер аспаптық түрде өлшенген және ӘК экипажы айқындаған бұлттар биіктігінің және тік көрінудің мәні сәйкес келмесе, онда бұлттардың төменгі шегінің биіктігі ретінде аспаптық түрде өлшеу жолымен алынған мән қабылданады.

8-параграф. Метеорологиялық радиолокаторлардың көмегімен автоматтандырылған бақылау тәртібі

181. МРЛ-мен жабдықталған әуеайлақтарда бұлтты түзілімдердің, найзағай ошақтарының, жауын-шашын аймақтарының кеңістіктік таралуына, олардың қозғалуына және эволюциясына бақылау жүргізіледі.

182. Автоматтандырылған радиолокациялық жүйеге бақылау жүргізу кезеңділігі метеорологиялық және синоптикалық жағдайлармен айқындалады.

МРЛ-ның қолданылу радиусында найзағай қаупі бар түйдек-жаңбырлы бұлттар және (немесе) нөсерлі жауын-шашын, бұршақ, қара дауыл бар ошақтар анықталған кезде бақылау 10 минуттан 30 минутқа дейінгі аралықпен жүргізіледі және автоматтандырылған радиолокациялық жүйелердің мүмкіндіктерімен айқындалады.

183. МРЛ бойынша бақылау нәтижелері қашықтықтан өңделеді және кезекші синоптиктің және басшылық жасау тобының жұмыс орындарында орнатылған арнайы дисплейлерде радиолокациялық метеорологиялық деректер түрінде көрсетіледі.

Өңделген радиолокациялық ақпарат электрондық түрде ӘҚБ орталығының автоматтандырылған жұмыс орнына беріледі.

Егер МРЛ ақпараты ӘҚБ орталықтарына ауызша түрде тікелей сөйлеу арналары немесе телефон арқылы берілетін болса, онда бұлттылық аймақтарының және найзағай ошақтарының орналасқан жері ТКТ-ға қатысты көрсетіледі.

184. Әуеайлақтан 100 км радиуста ошақтар болған кезде олардың жағдайы туралы ақпарат метеоорталыққа хабарланады. Көрсетілген ақпаратқа мынадай мәліметтер енгізіледі:

1) ошақтың сипаты;

2) ТКТ-ға қатысты ошақ орталығының орналасқан жері (азимут және қашықтығы);

3) сегіз румбадағы бағыты және ошақтың км/сағ орнын ауыстыру жылдамдығы.

185. Найзағай ошақтарының орналасқан орны туралы ақпарат сағат нұсқары бойынша азимуттар және ошақ шегінің немесе ошақтар аймағының бойымен таңдалған нүктелер бойынша қашықтық туралы деректерді көрсете отырып ұсынылады.

186. МРЛ-мен жабдықталмаған әуеайлақтарда метеорологиялық радиолокациялық ақпаратты алу үшін басқа метеорологиялық органдар пайдаланатын әуеайлақтан 50 км радиуста орналасқан МРЛ-дан ақпарат пайдаланылады.

187. Әуеайлақта найзағай пеленгаторы болған кезде оның деректері найзағай ошақтарының орналасқан орнын нақтылау үшін пайдаланылады.

188. Автоматтандырылған қабылдау мен өңдеу жүйелерінің көмегімен алынған радиолокациялық деректерді пайдалану арнайы нұсқаулықтармен және пайдалану жөніндегі нұсқаулармен айқындалады.

9-параграф. Радиолокациялық станциялардың көмегімен бақылау

189. Сантиметрлік диапазонды РЛС-мен жабдықталған әуеайлақтарда ұшу кезеңінде бақылау сағат сайын, қалған уақытта - екі сағаттан кейін жүргізіледі. Әуеайлақ ауданында найзағай қаупі бар түйдек-жаңбырлы бұлттар немесе қарқынды нөсерлі жауын-шашын, қара дауыл бар ошақтар анықталған кезде 100 км радиуста радиолокациялық бақылау 30 минуттан кейін жүргізіледі. Бақылау нәтижелері радиолокациялық жағдай карталары түрінде ресімделеді, ал ошақтардың жағдайы сағат сайын жүргізілетін бақылау нәтижелері бойынша нақтыланады.

190. Метеорологиялық радиолокациялық бақылау жүргізу кезінде бұлттардың төменгі және жоғарғы шегінің биіктігі, найзағай, түйдек-жаңбырлы және қатты түйдек бұлттар, нөсерлі және құрсаулы жауын-шашын ошақтарының болуы мен орналасқан орны, олардың даму тенденциясы, сондай-ақ бұлттылықтан жарық түсу, олардың жылжу бағыты мен жылдамдығы айқындалады.

Әуеайлақ ауданындағы, ұшу маршруттарындағы және полигондардағы, бұлттардағы және бұлттар артындағы ауа райы жағдайлары, сондай-ақ метеобөлімшенің көріну аймағынан тыс орналасқан АЕҚ-ның болуы радиотехникалық құралдардың деректері, ауа райын барлаушының, ӘК ұшу экипаждарының жеткізілімдері және метеорологиялық станциялар желісінің жерүсті бақылауының деректері бойынша бағаланады.

Метеобөлімшелердегі радиолокациялық бақылау нәтижелері осы Қағидаларға 26-қосымшаға сәйкес нысан (АВ-9) бойынша ауа райын радиолокациялық барлау бюллетеніне жазылады және белгіленген мерзімде метеоорталыққа және сұрау салулар бойынша беріледі.

10-параграф. Метеорологиялық бақылау жүргізудің автоматты жүйелері

191. Бірлесіп орналасу әуеайлақтарында жергілікті тұрақты және арнайы мәліметтер, сондай-ақ бақылау жүргізудің толық автоматты жүйелерімен ұсынылатын METAR және SPECI мәліметтері (ағымдағы ауа райының құбылыстарын және бұлттылық санын бақылауды қоса алғанда) адамның араласуынсыз беріледі.

192. Автоматты бақылау жүйелерінен (адамның араласуынсыз) алынатын МЕТАR және SPECI мәліметтері әуеайлақ жұмыс істемейтін кезеңде, сондай-ақ пайдаланушылармен келісу бойынша метеорологиялық орган айқындаған әуеайлақтың жұмыс істеу сағаттарында пайдаланылады.

193. Автоматты бақылау жүйелерінен (адамның араласуынсыз) алынатын жергілікті тұрақты және арнайы мәліметтер пайдаланушылармен келісу бойынша метеорологиялық орган айқындаған әуежай жұмыс істейтін кезеңде пайдаланылады.

194. Автоматты бақылау жүйелерінен алынатын жергілікті тұрақты мәліметтер, жергілікті арнайы мәліметтер, METAR және SPECI мәліметтері "AUTO" деген сөзбен белгіленеді.

5-тарау. Әуе кемелерінің борттарынан бақылаулар мен жеткізілімдерді жүргізу және беру

195. ӘК бортынан (АӘБ, АТБ) жүргізілетін метеорологиялық бақылау метеорологиялық бақылаулармен жеткілікті жарықтандырылмаған аудандар үстіндегі жағдайлар туралы ақпарат алу үшін және қалыпты және қатты турбуленттіліктің, қалыпты және қатты мұзданудың, желдің ауысуы және ӘК ұшуының қауіпсіздігіне қолайсыз ықпал ететін басқа да құбылыстардың болуы туралы ақпарат алу үшін пайдаланылады.

196. ӘК бортынан (АӘБ, АТБ) бақылау деректері бойынша метеобөлімше басқа көздерден алынатын ақпаратпен бірге метеорологиялық жағдайдың өзгеруін қадағалауды және ұшу маршруттары мен аудандары бойынша болжамдар мен ескертулерге түзетулер жасауды қамтамасыз етеді.

197. АӘБ мен АТБ сөйлеу байланысы құралдарын пайдалана отырып, барлық ӘК борттарынан беріледі:

1) ұшу уақытында бақылауды жүзеге асырған сәтте немесе мүмкіндігінше оларды жүргізгеннен кейін бірден;

2) биіктікті алу кезінде - қауіпсіз биіктікке жеткеннен кейін;

3) қонуға бет алу кезінде - жерге қонғаннан кейін.

198. АТБ мынадай метеорологиялық жағдайлар байқалса, ұшуды жүргізу кезеңінде ӘК бортынан жүргізіледі:

1) қалыпты және қатты турбуленттілік;

2) қалыпты және қатты мұздану;

3) қатты тау толқыны;

4) бұршақсыз найзағай, жасырын, бүркемеленген, құрсаулы немесе қара дауыл желісі бойынша найзағай;

5) бұршақпен найзағай, жасырын, бүркемеленген, құрсаулы немесе қара дауыл желісі бойынша найзағай;

6) қатты шаңды немесе қатты құмды боран;

7) жанартау күлінің бұлты.

199. Экипаж командирі олар туралы ҰЖ-ға баяндайтын биіктікті алудағы, ұшып көтерілгеннен немесе қонуға бет алғаннан кейін аймақтардағы метеорологиялық жағдайларға:

1) турбуленттіліктің болуы;

2) мұзданудың болуы;

3) желдің ауысуы жатады.

200. Экипаж командирінің пікірі бойынша ұшу қауіпсіздігіне ықпал ететін немесе басқа ӘК ұшуының тиімділігіне елеулі ықпал ететін басқа да метеорологиялық жағдайлар болған кезде экипаж командирі бұл туралы ҰБТ адамдарын хабардар етеді.

201. ӘК бортынан бақылау деректері мұзданудың, турбуленттіліктің болуын және желдің ауысуын растау болып табылады, өйткені бұл құбылыстар жерден бақыланбайды.

202. Желдің ауысуы туралы жеткізілімдер болған жағдайда:

1) ӘК типін хабарлау қажет;

2) ұшқыштар құрамы қысқа мерзімдерде, егер болжанатын желдің ауысуы бақыланбайтын болса, ҰБТ адамдарын хабардар етеді.

203. Метеобөлімше дауылды ескертуді немесе іс жүзінде жоқ биіктікті алу немесе қонуға бет алу аймақтарында желдің ауысуы туралы хабарламаны жеткізген кезде экипаж командирі бұл туралы ҰЖ-ға баяндайды.

204. ӘК бортынан АТБ-ны жүргізу метеоорталықтың, кезекші инженер-синоптиктің сұрау салуы бойынша жүргізіледі.

205. ҰЖ және ӘК командирлері ұшуда радиобайланыс арналары арқылы берген АӘБ және АТБ деректері дереу метеоорталыққа беріледі.

Метеобөлімше ҰБТ адамдарынан, ӘҚБ орталықтарынан алған ӘК борттарынан хабарламалар осы Қағидаларға 27-қосымшаға сәйкес нысан (АВ-17) бойынша ауа райын барлау журналында тіркеледі.

6-тарау. Авиациялық ауа райы болжамдарын жүргізу

1-параграф. Әуеайлақ бойынша болжамдар

206. Әуеайлақ бойынша болжамдар және оларға түзетулер болжамдар түрінде шығарылады және көрсетілген тәртіппен мынадай ақпаратты қамтиды:

1) болжам түрі;

2) болжамның қолданылу күні мен кезеңі;

3) бұлттылық;

4) ауа райы құбылыстары;

5) көріну;

6) жерүсті желі;

7) болжамның қолданылу кезеңінде күтілетін ауаның ең жоғары және ең төменгі температурасы және осы шамаларға қол жеткізудің тиісті уақыты (тек 24 сағатқа арналған болжамдарда көрсетіледі);

8) қолданылу кезеңі ішінде осы элементтердің біреуінің немесе бірнешеуінің күтілетін елеулі өзгерістері.

207. Әуеайлақ бойынша болжам белгіленген уақытта, болжамның қолданылу кезеңі басталғанға дейін 1 сағат бұрын шығарылады және белгілі бір уақыт кезеңі ішінде әуеайлақ ауданында күтілетін метеорологиялық жағдайлар туралы қысқаша хабарламадан тұрады.

208. Әуеайлақ бойынша болжамды метеобөлімше метеоорталықпен келісу бойынша жасайды.

209. Болжамдарды жасайтын метеобөлімше болжамдарға тұрақты бақылауды жүзеге асырады және оларға тиісті түзетулерді уақтылы енгізеді. Болжамдар мәтінінің ұзындығы және оларда көрсетілген өзгерістердің саны барынша аз болады.

210. Әуеайлақ бойынша болжамдардың қолданылу кезеңі кемінде 6 сағатты құрайды және 12 сағаттан аспайды. Қолданылу кезеңі 12 сағаттан аз болжамдар әр 3 сағат сайын, ал қолданылу кезеңі 12 сағаттан 24 сағатқа дейінгі болжамдар - әр 6 сағат сайын жасалады.

211. Маршрут бойынша әуеайлақтық ұшу кезеңіндегі ауа райы болжамы, егер бұл ұзақтық 3 сағаттан аспайтын болса, алдағы ұшу ұзақтығы 1 сағатқа асатын мерзімге және ұшу ұзақтығы 3 сағаттан асқан кезде 2 сағатқа әзірленеді.

212. Қазақстан Республикасының аумағы бойынша метеоорталықта әзірленген ауа райы болжамдары басқару пункттеріне, мемлекеттік авиацияның басқару органдарына, метеобөлімшеге жеткізіледі.

213. Метеоорталықтың ауа райы болжамдары метеобөлімшелердің болжамдарды әзірлеуі үшін негіз болып табылады.

2-параграф. Әуеайлақ бойынша қысқа мерзімді авиациялық ауа райы болжамдары

214. Ауа райы болжамдары уақыты бойынша қолданылу мерзімі оны әзірлеу аяқталған сәттен бастап 36 сағатқа дейінгіні құрайтын қысқа мерзімді және қолданылу мерзімі 36 сағаттан астамды құрайтын ұзақ мерзімді болып бөлінеді.

215. Қысқа мерзімді ауа райы болжамдарын және оларға нақтылауды барлық метеобөлімшелер әзірлейді.

216. Бір тәулікке арналған қысқа мерзімді ауа райы болжамдары және оларға нақтылаулар ұшудың жоспарланғанына немесе жоспарланбағанына қарамастан, бөлімдердің орналасу аумағы бойынша әзірленеді.

Ауа райы болжамдары күн сайын метеоорталықта Нұр-Сұлтан қаласының уақыты бойынша сағат 16.00-ге қарай, ал әскери бөлімдерде сағат 17.00-ге қарай ағымдағы күнгі 18.00-ден бастап келесі күнгі 18.00-ге дейінгі кезеңге, түнге бөлек (сағат 18.00-ден 6.00-ге дейін) және күндізге (сағат 6.00-ден 18.00-ге дейін) әзірленеді.

Келесі күнге сағат 6.00-ден 18.00-ге дейінгі кезеңге арналған ауа райы болжамдары Нұр-Сұлтан қаласының уақытымен сағат 5.30-ға қарай метеоорталықта нақтыланады.

Метеобөлімшелерде әр 6 сағат сайын, 00 сағаттан бастап әскери бөлімнің орналасқан ауданы бойынша ауа райының жедел болжамдары әзірленеді.

Ауа райы болжамдарына нақтылау атмосфералық процестерді кейінгі талдау ауа райы жағдайлары бұрын күтілгендерден ерекшеленетінін көрсеткен барлық жағдайларда әзірленеді.

Ескерту. 216-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Қорғаныс министрінің 26.08.2020 № 404 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

217. Қысқа мерзімді ауа райы болжамдары үшін белгіленген ҚМЖ және КМЖ терминологиясы, тұрақсыз метеорологиялық жағдайлар, тұрақты метеорологиялық жағдайлар және осы Қағидаларда көзделген метеорологиялық элементтер мәндерінің градациялары қолданылады.

Метеорологиялық элементтердің болжамды мәндерін бір градация шегінде нақтылауға рұқсат етіледі.

Ауа райы болжамының тұжырымы анық, қысқа болуға және оны екі рет түсінуге жол бермеуге тиіс.

218. Уақыты мен орны бойынша болжамды нақтылау үшін мынадай тұжырымдар қолданылады: таңертең, күндіз, кешке, түнде, сағат ... бастап ..... дейін, жанында (кейін) сағат....., мерзімнің (маршруттың) басында, ортасында, соңында, мерзімнің (маршруттың) бірінші (екінші) жартысында, уақытша, қысқа мерзімді, кей жерлерде, маршрут учаскесінде.

Егер болжамда күтілетін ауа райы құбылысының уақытын (орнын) нақтылау болмаса, онда ол болжамның қолданылу мерзімінің жартысынан астамы (маршруттың, аумақтың басым бөлігінде) бақылануға (үзіліспен немесе үзіліссіз) тиіс деп есептеледі.

"Уақытша" деген термин болжамда көрсетілген құбылыс болжамның барлық қолданылу кезеңі ішінде бірнеше рет қайталанатыны, ал оның жалпы ұзақтығы болжамның барлық қолданылу мерзімінің жартысынан кем болатыны күтілетін жағдайда қолданылады.

Бұлттардың төменгі шегінің биіктігі үшін "уақытша" деген терминді қолданған кезде қосымша тек бір градация ғана көрсетіледі.

"Қысқа мерзімді" деген термин ауа райы құбылысы осы ауа райы болжамының қолданылу кезеңінің үштен бір бөлігінен аспайтын жалпы ұзақтығы кезінде бірнеше рет қайталану күтілетін жағдайларда қолданылады.

"Мерзімнің (маршруттың) басында (соңында)", "таңертең (кешке)" деген терминдер төртінші бөлімге, ал "мерзімнің (маршруттың) ортасында", "күндіз (түнде)" деген терминдер - болжамның қолданылу мерзімінің жартысында сәйкес келеді.

Орны бойынша болжамды нақтылау үшін аумақты екі немесе одан да көп бөлікке (батыс, шығыс, солтүстік, оңтүстік жартысы, орталық бөлігі, тау, жағалау аудандары, алқаптар және т.б.) әкімшілік не географиялық бөлу пайдаланылады.

"Кей жерлерде" деген термин ауа райы құбылысы аумақтың немесе ауданның (маршруттың) үштен бір бөлігінен аспайтын уақытта бақыланатыны күтілетін жағдайларда қолданылады.

219. Ауа райы болжамдарының мәтіндері:

1) (АВ-6) нысандағы ауа райы күнделігіне (тәулікке арналған ауа райы болжамы және оған нақтылау);

2) ауа райы бюллетеніне (ұшу маршруты немесе ауданы бойынша және қону пунктіндегі ауа райы болжамы);

3) метеоорталықта және метеобөлімшелерде (ұзақ мерзімді ауа райы болжамдары, 6 сағатқа және ұшу маршруттары бойынша болжамдар) жүргізілетін жұмыс журналдарына жазылады.

220. Тәулікке арналған ауа райы болжамының алдында ауа райының күтілетін жай-күйін негіздейтін синоптикалық жағдайдың қысқаша сипаттамасы болуға тиіс.

221. Қысқа мерзімді ауа райы болжамдарына мынадай деректер енгізіледі:

1) бұлттылық (саны - жалпы және төменгі қабаттағы бөлек, нысаны, жоғарғы және төменгі шегінің биіктігі);

2) ауа райы құбылыстары;

3) жер бетіндегі көлденең көріну;

4) жер бетіндегі және биіктіктегі жел;

5) жер бетіндегі ауа температурасы.

222. Метеоорталық және метеобөлімше мыналар үшін арналған ауа райы болжамдарын әзірлейді:

1) әуеайлақтық және маршруттық ұшуды қамтамасыз ету;

2) радиациялық және химиялық жағдайды бағалау;

3) ҰҰА ұшуын қамтамасыз ету;

4) ғарыш объектілері мен олардың экипаждарын ұшыруды, іздестіруді және эвакуациялауды қамтамасыз ету;

5) арнайы тапсырмаларды қамтамасыз ету.

223. Ауа райы болжамдарын әзірлеу үшін:

1) ауа райының жерүсті және биіктіктік карталары;

2) ауа райының болжамдық карталары;

3) атмосфераны температуралық-желді зондтау деректері;

4) МЖЖС-дан алынатын ақпарат;

5) метеоорталықтан және басқа да метеобөлімшелерден алынған болжамдар мен консультациялар;

6) АӘБ және АТБ деректері;

7) ауа райының нақты жай-күйі туралы деректер және метеомамандардың ауа райы барысын жеке бақылаулары;

8) АЕҚ болжау есептерінің деректері;

9) авиациялық-климаттық анықтамалықтар, сипаттамалар мен анықтамалар пайдаланылады.

Ауа райы болжамдарын әзірлеу кезінде жергілікті физикалық-географиялық ерекшеліктердің атмосфералық процестердің дамуына және метеорологиялық элементтер мен құбылыстар мәндерінің тәуліктік және маусымдық барысына ықпал етуі ескеріледі.

224. Ауа райы болжамдары мақсаты, орны (әуе кеңістігі) және уақыты бойынша бөлінеді.

Ауа райы болжамдары мақсаты бойынша жалпы және арнайы мақсаттағы болжамдарға бөлінеді.

Жалпы мақсаттағы ауа райы болжамдары - міндеттердің ерекшелігін ескермей, метеорологиялық жағдайдың сипатын бағалау үшін әзірленетін болжамдар.

Арнайы мақсаттағы ауа райы болжамдары - орындалатын міндеттердің ерекшелігіне қатысты күтілетін метеорологиялық жағдайлар көрсетілетін болжамдар.

Оларға мыналар жатады:

1) ӘК-ның ұшып көтерілуін (қонуын), маршруттар бойынша ұшуды қамтамасыз ету үшін әзірленетін және жерден және биіктіктер бойынша күтілетін метеорологиялық элементтер мен ӘК-ның ұшуына және оларды жауынгерлік қолдануға ықпал ететін құбылыстардың сипаттамасын қамтитын авиациялық болжамдар;

2) жер бетіндегі және биіктіктердегі жел мен температураның күтілетін параметрлерінің, бұлттылық жай-күйінің, жауын-шашын сипатының сипаттамасын қамтитын радиациялық жағдайды бағалауға арналған болжамдар;

3) жерден денсанттау биіктігіне дейін қабаттағы желдің (орташа желдің) күтілетін жылдамдығы мен бағыты туралы деректерді, көріну, бұлттылық, жауын-шашын мен температураның сипаттамасын қамтитын парашютпен секіруді, әскерлер мен жүктерді десанттауды қамтамасыз етуге арналған болжамдар;

4) жердегі және ұшу биіктігіндегі күтілетін метеорологиялық элементтер мен құбылыстардың сипаттамасын қамтитын ҰҰА маршруты бойынша ұшып көтерілу (қону) мен ұшуды қамтамасыз етуге арналған болжамдар;

5) ғарыш аппаратының старты және қону аудандарында жердегі күтілетін ұшу-метеорологиялық жағдайлардың сипаттамасын, сондай-ақ жер бетінен мүмкіндігінше ең жоғары биіктікке дейін қону ауданындағы желдің жылдамдығы мен бағыты туралы деректерді қамтитын ғарыш объектілері мен олардың экипаждарының стартын, оларды іздестіруді және эвакуациялауды қамтамасыз етуге арналған болжамдар;

6) отын құю ауданында ұшу биіктігіндегі атмосфераның күтілетін параметрлерінің және оның турбуленттілігінің сипаттамасын қамтитын ӘК-ға әуеде отын құюды қамтамасыз етуге арналған болжамдар.

225. Ауа райы болжамдары орны (әуе кеңістігі) бойынша: әуеайлақ (пункт) бойынша, аудан бойынша, аумақ бойынша және ұшу маршруты бойынша ауа райы болжамдары болып бөлінеді.

Әуеайлақ (пункт) бойынша ауа райы болжамы - 10-15 км радиуста берілген әуеайлақ (пункт) және оған іргелес аудан үстінен күтілетін ауа райы жай-күйінің сипаттамасын қамтитын болжам.

Аудан бойынша ауа райы болжамы - әуеайлақ (аэроторап) ауданындағы күтілетін ауа райы жай-күйінің сипаттамасын қамтитын болжам.

Аумақ бойынша ауа райы болжамы - елдің әскери бөлімдері мен өңірлері (елдер тобы) орналасқан аумақ бойынша күтілетін ауа райы жай-күйінің сипаттамасын қамтитын болжам.

Ұшу маршруты бойынша ауа райы болжамы - ұшып көтерілу әуеайлағынан қону әуеайлағына дейінгі ұшу маршрутындағы күтілетін ауа райы жай-күйінің сипаттамасын қамтитын болжам.

226. Таулы әуеайлақтар бойынша ауа райы болжамдарына, егер әуеайлақ деңгейінен 2000 м және одан төмен биіктікте мұндай бұлттылықтың пайда болуы күтілсе, орташа қабаттың бұлттылығы туралы деректер енгізіледі.

Таулы аудандарда ұшуды қамтамасыз ету кезінде таудың, шоқының және асулардың бұлттармен, тұманмен және жауын-шашынмен жабылу дәрежесі қосылады.

227. Авиациялық ауа райы болжамдары ұшу (қону) әуеайлағы үшін, ұшу ауданы мен маршруты бойынша болжамдарға бөлінеді.

Ұшу (қону) әуеайлағы үшін авиациялық ауа райы болжамдары осы әуеайлақта ұшудың (қонудың) күтілетін метеорологиялық жағдайларының сипаттамасын қамтиды.

Ұшу ауданы бойынша авиациялық ауа райы болжамы ұшу ауданында күтілетін метеорологиялық жағдайлардың сипаттамасын қамтиды.

Ұшу маршруты бойынша авиациялық ауа райы болжамы: ұшу әуеайлағының, ұшу маршрутының және ӘК ұшып келетін уақытқа қарай қону әуеайлағының ауа райы болжамдарын қамтиды.

Маршрут бойынша ауа райы болжамы ұшу әуеайлағынан бірінші қону әуеайлағына дейін әзірленеді.

3-параграф. Әуеайлақ бойынша ұзақ мерзімді авиациялық болжамдар

228. Ұзақ мерзімді авиациялық ауа райы болжамдары мазмұндау тәртібі мен қысқа мерзімді авиациялық болжамдар үшін қабылданған терминологияны сақтай отырып әзірленеді.

Ұзақ мерзімді ауа райы болжамдары метеоорталықта алдын ала 7 тәулік бұрын сұратылады.

Метеорологиялық элементтердің болжанатын мәндерінің градациясы (температура, ылғалдылық, желдің жылдамдығы, бұлттар саны) кез келген градацияда және бес мән аралығымен көрсетіледі.

Сұрау салуларды мүдделі метеобөлімшелер қолданылу мерзімі басталғанға дейін бір тәуліктен кешіктірмей беруге тиіс.

4-параграф. Авиациялық ауа райы болжамдарын бағалау

229. Метеобөлімшелерде әзірленген ауа райы болжамдары бағалануға тиіс.

Ұшуға ауа райы болжамдарын ҰЖ, қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді болжамдарды метеобөлімшелер бастықтары бағалайды.

230. Метеобөлімшелердің бастықтары ауа райы болжамдарын және дауылды ескертулерді бағалау нәтижелері бойынша өткен ай үшін олардың ақталуын есепке алу ведомосын жасайды және әскери бөлімдер штабтарының бастықтарына бекітуге ұсынады.

Метеобөлімше бастығы метеоорталықтың бастығына және мемлекеттік авиацияның басқару органы метеобөлімшесінің бастығына метеобөлімше үшін және әрбір инженер-синоптик бойынша бөлек ауа райы болжамдарының және дауылды ескертулердің ақталуы туралы бір жылғы қорытынды деректерді ұсынады.

231. Күрделі метеорологиялық жағдай кезінде жасалған барлық ақталмаған, сондай-ақ ауа райының анағұрлым сәтті болжамдары мен дауылды ескертулер метеоорталықтың және метеобөлімшенің жеке құрамымен мұқият зерделенуге және талдауға жатады.

Талдау міндеттері:

1) болжамды ауа райы жай-күйінің нақтыға сәйкес келмеуіне әкеп соқтырған себептерді анықтау;

2) ауа райы болжамдарын және дауылды ескертулерді әзірлеу кезінде жол берілген қателерді анықтау;

3) ауданның жергілікті ерекшеліктерін ескере отырып, ауа райын немесе оның жекелеген элементтері мен құбылыстарын болжау әдістерін (тәсілдерін, амалдарын, қағидаларын) нақтылау;

4) жергілікті климаттық (физикалық-географиялық және ауа райы) жағдайларды ескере отырып, күрделі метеорологиялық жағдай кезінде ауа райын болжау материалдары мен тәжірибесін жинақтау;

5) бұрын орын алған қателердің қайталануын болдырмайтын шараларды әзірлеу және қабылдау;

6) метеомамандардың біліктілігін арттыру және оларды оқыту болып табылады.

232. Ауа райы болжамы:

1) егер АЕҚ көзделмесе, іс жүзінде байқалса;

2) егер АЕҚ көзделсе, бірақ олардың ешқайсысы байқалмаса;

3) егер бұлттардың төменгі шегінің биіктігі және көріну ұшуды жүргізу үшін қажетті мәндерден төмен (жоғары) көзделсе, ал іс жүзінде осы мәндерден жоғары (төмен) байқалса;

4) егер бұлттылық санының, төменгі және жоғарғы шегі биіктігінің, көрінудің, желдің жылдамдығы мен бағытының, жердегі және ұшу биіктіктеріндегі температураның нақты мәндері болжамда көрсетілгендерден болжамдық кезеңнің үштен бір бөлігінен астамы ішінде бір градациядан артық ерекшеленсе, "ақталмады" деп бағаланады.

233. Ақталмаған және анағұрлым сәтті ауа райы болжамдары мен дауылды ескертулерді талдауды жеке құраммен айына бір реттен сиретпей метеобөлімше бастығы ұйымдастырады және жүргізеді.

234. Ақталмаған немесе анағұрлым сәтті ауа райы болжамдары мен дауылды ескертулердің бөлшектенген, анағұрлым өнегелі мысалдарының аэросиноптикалық материалы 5 жыл бойы сақталады және метеомамандармен сабақтар өткізу үшін пайдаланылады.

Бағалау кезінде:

1) АӘБ жүргізу кезеңіне және ұшу кезеңіне арналған ауа райы болжамдарының ақталуы;

2) ұшу кезеңінде әзірленген дауылды ескертулердің ақталуы;

3) ауа райы болжамдарына және дауылды ескертулерге нақтылаулардың уақтылығы;

4) ҰЖ-ға нақты және күтілетін метеорологиялық жағдай туралы баяндаулардың уақтылығы мен толықтығы ескеріледі.

Егер метеорологиялық қамтамасыз ету "қанағаттанарлық" немесе "қанағаттанарлықсыз" деп бағаланса, онда ҰЖ оның нақты кемшіліктерін көрсетеді.

235. Авиациялық болжамдар, егер болжамның қолданылу мерзімі ішінде немесе оған уақтылы нақтылауда әуеайлақ ауданында және маршруттарда ұшу кезеңінде бақыланған метеорологиялық жағдайлар дұрыс көрсетілсе, ал метеорологиялық элементтердің мәндері мерзімнің үштен екі бөлігінің ішінде (маршрут учаскесінің үштен екі бөлігі қашықтықта) болжанатын градациялардың шегінен шықпаса, "ақталды" деп бағаланады.

Ауа райы болжамына нақтылау, егер ол ҰЖ-ға бұдан бұрын әзірленген ұшуға болжамда көзделмеген метеорологиялық жағдайлар туындағанға дейін 1 сағаттан кешіктірілмей баяндалса, уақтылы деп саналады.

5-параграф. Төмен биіктіктерде ұшу үшін болжамдар

236. Төмен және шекті төмен биіктіктерде ұшуды қамтамасыз ету кезінде теңіз деңгейіне келтірілген ең аз атмосфералық қысымның метеорологиялық жағдайларын, тропосфераның төменгі қабатындағы желді, ұшу машруты бойындағы жер бетіндегі ауа температурасын, барийлік тенденцияны, сондай-ақ бұлттардың төменгі шегі биіктігінің кеңістіктік және уақытша өзгеруін, таулардың және жасанды кедергілердің (құрылыстардың) бұлттармен, тұманмен және жауын-шашынмен жабылуын сапалы және мұқият болжау қажет.

237. Төмен биіктіктерде ұшу үшін болжамдар сағат 06:00-ден бастап әр 6 сағат сайын жасалады, бұл ретте олардың қолданылу кезеңі 6 сағатты құрайды, метеоорталықпен олардың қолданылу кезеңі басталғанға дейін 1 сағат бұрын келісіледі.

Болжам жасау кезінде:

1) төмен биіктіктерде ұшу үшін қауіп төндіретін маршруттағы ауа райы құбылыстары туралы деректер;

2) төмен биіктіктерде ұшу үшін талап етілетін қосымша метеорологиялық ақпарат;

3) әртүрлі синоптикалық жағдай кезіндегі көлденең және ұшудағы көрінудің байланысы;

4) қарқынды жауын-шашынның, әсіресе қардың, тұманның болуы;

5) жер бетінің тегіс еместігі туралы ауа ағынының үйкелуі;

6) жер бетінің әртүрлі учаскелерінің біртекті қызбауы және осыған байланысты термиялық конвекцияның дамуы;

7) шайқалудың пайда болуын туындататын тау кедергілерімен ауа ағындарының деформациясы;

8) атмосфералық фронттар аймақтарында температура мен жел жылдамдығының контрастілері;

9) бетінде толқындар мен құйындар пайда болуы мүмкін инверсиялық қабаттар;

10) тау жоталарының, алқаптардың, шатқалдар мен асулардың биіктігі, орналасуы және бағдарлануы ескеріледі.

7-тарау. Дауылды ескертулерді және ауа райының қауіпті, аса қауіпті құбылыстарды хабарлауды жургізу

1-параграф. Дауылды ескертулерді және ауа райының қауіпті құбылыстарын хабарлауды ұйымдастыру

238. Дауыл туралы хабарламаларды ҚР мемлекеттік авиациясының командирлеріне, штабтарына, КП кезекші есептоптарына және ӘҚБ орталықтарына, басшылық және ұшқыштар құрамына, сондай-ақ метеоорталыққа және метеобөлішелерге уақтылы жеткізу ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету, авиациялық техниканы, әуеайлақтардағы ғимараттар мен құрылыстарды АҚҚ әсерінен сақтау бойынша шараларды уақтылы қабылдау мақсатында ұйымдастырылады.

239. АҚҚ-ға және метеорологиялық элементтердің мәндеріне:

1) ұшу және қону әуеайлағында:

найзағай, түйдек-жаңбырлы және қалың түйдек бұлттылық, қарақұйын, қара дауыл, бұршақ, мұзды жаңбыр, қатты мұздану (мұздануға қарсы құрылғылармен жабдықталмаған ӘК үшін - кез келген қарқындылықтағы мұздану), көктайғақ;

тұман, шаңды (құмды) боран, жаңбыр, сіркіреме, қар, бұрқасын, сырғыма жел, мұнар, буалдыр, сондай-ақ ұшу орындалатын ӘК-ге, ал ұшу болмаған кезде осы әуеайлақта орналасқан ӘК-ге арналған минимумдардың ең жоғарғысынан төмен көлденең немесе қонудағы көрінудің нашарлауына әкеп соқтыратын әртүрлі тектегі түтіндер;

төменгі шегінің биіктігі ұшу орындалатын ӘК-ге, ал ұшу болмаған кезде осы әуеайлақта орналасқан ӘК-ге арналған минимумдардың ең жоғарғысынан төмен бұлттар;

жылдамдығы шектеуден асатын жердегі жел (ұшып көтерілу немесе қону бағытына қатысты оның бүйірлік, ілеспе немесе қарсы құрамдас бөлігі), осы типтегі ӘК үшін ауа температурасының 0 С арқылы теріс мәндерге ауысуы, сондай-ақ ұшу тоқтатылуға тиіс ауа температурасының жоғары және төмен мәндері;

осы Қағидаларға 28-қосымшаға сәйкес ұшулар шектелетін немесе тоқтатылатын метеорологиялық элементтердің шекті мәндері және ҚР ҚК ӘҚК әуеайлақтарында АҚҚ-ға дейінгі шекті қашықтықтар;

2) әуеайлақ, полигон ауданында, ұшу маршруттарында:

найзағай, бұршақ, оларды айналып ұшуға болмайтын түйдек-жаңбырлы және қалын түйдек бұлттылық;

орташа немесе қатты мұздану (мұздануға қарсы құрылғылармен жабдықталмаған ӘК үшін);

ӘК-ның осы типі үшін белгіленген шектеулерден асатын қатты шайқалу;

тапсырманы орындау үшін ұшудағы көріну және ӘК экипажы командирінің минимумынан төмен бұлттардың төменгі шегінің биіктігі;

тапсырманы орындауға кедергі келтіретін тау шыңдарының, шоқылардың, асулардың, сондай-ақ жасанды құрылыстардың (діңгектер, құбырлар, теледидар мұнаралары және с.с.) бұлттармен, тұманмен және жауын-шашынмен жабылуы.

240. Дауылды хабарлауды және ескертуді метеоорталықтың бастығы ұйымдастырады және ауысым бастығы - аға инженер-синоптик және метеобөлімшелердің бастықтары (инженер-синоптиктер) жүзеге асырады.

Дауылды хабарлауға ҚР ҚК метеорологиялық және гидрометеорологиялық бөлімшелері, мемлекеттік авиациясы бар ведомстволар, "Қазаэронавигация" РМК-ның авиаметеорологиялық станциялары, сондай-ақ әуеайлақтардың айналасында 150-200 км радиуста, ал гидрометеорологиялық станциялардың (бекеттердің) желісі сирек аудандарда - 300 км дейін радиуста орналасқан "Қазгидромет" РМК-ның аумақтық бөлімшелері тартылады.

241. Дауылды хабарлауға тартылатын бақылау пункттерінің жалпы саны басым атмосфералық процестерге, ауданның климаттық және жергілікті ерекшеліктеріне, сондай-ақ бөлім орналасқан аумақта дауыл туралы ақпаратты жинау және тарату ерекшеліктеріне байланысты белгіленеді.

242. Дауыл туралы ақпаратты, АҚҚ-ның басталуы мен күшеюі туралы деректерді қамтитын метеорологиялық мәліметтерді белгіленген байланыс желілері бойынша беру "дауыл" сериясымен, ал ауа райы туралы барлық басқа да мәліметтерді, олар туралы сұрау салуларды қоса алғанда, "авиа" сериясымен жүзеге асырылады.

243. Метеобөлімшелердің дауылды хабарлау және ескерту бойынша іс-қимылдарының тәртібі мен алгоритмі дауылды хабарлау және ескерту жөніндегі бөлім (әуеайлақтың) метеорологиялық бөлімшесінің үлгілік нұсқаулығымен айқындалады, оны метеобөлімшенің бастығы әзірлейді және осы Қағидаларға 29-қосымшаға сәйкес нысан бойынша бөлім штабының бастығы бекітеді.

244. Бірнеше әскери бөлімнің бірлесіп орналастыру әуеайлақтарында біріктірілген метеобөлімшенің бастығы ұшуды метеорологиялық қамтамасыз ету бойынша бірыңғай әдістеме жасайды, оны осы әскери бөлімдердің командирлерімен келіседі және әуеайлақтың аға авиациялық бастығы бекітеді.

245. Метеобөлімшелердің бастықтары метеоорталықтың бастығына жыл сайын оқу кезеңінің соңына қарай (немесе бөлімдердің жаңа орналасу орнына келуі бойынша) "Қазаэронавигация" РМК-ның метеорологиялық станцияларын және "Қазгидромет" РМК-ның гидрометеорологиялық станцияларын және мемлекеттік авиациясы бар басқа да ведомстволарды дауылды хабарлауға тартуға өтінімдерді ұсынады.

246. Метеоорталықтың бастығы әуеайлақтардың дауылды хабарлауға өтінімдерін жинақтайды және авиаметеорологиялық және гидрометеорологиялық станциялары бар мемлекеттік органдармен шарттардың жобаларын дайындайды. Шарттар жасалғаннан кейін метеоорталықтың бастығы бөлімдер метеобөлімшелерінің бастықтарына әрбір әуеайлаққа дауылды хабарлауға қандай станциялар және қай уақыттан бастап тартылғанын хабарлайды.

247. Метеоорталық бастығынан алған хабарлауға тартылатын авиаметеорологиялық және гидрометеорологиялық станциялар тізбесі негізінде метеобөлімшенің бастығы әуеайлаққа дауылды хабарлау схемасын әзірлейді.

Авиациялық бөлімге дауылды хабарлау схемасы осы Қағидаларға 30-қосымшаға сәйкес ірі масштабты географиялық картада жасалады:

1) дауылды хабарлауға тартылған авиаметеорологиялық (гидрометеорологиялық) станциялардың атауы және орналасқан жері;

2) әрбір станцияға дейінгі қашықтық, км;

3) хабарламасы бар жеделхаттарды өткізудің бақылау мерзімдері;

4) станциялардың теңіз деңгейінен биіктігі;

5) ҰҚЖ бағыттары, сондай-ақ әуеайлақ минимумы;

6) осы әуеайлақта байқалатын АҚҚ және ААҚҚ туралы хабарлаулар берілуге тиіс метеобөлімшелердің мекенжайлары.

Ұшудың болуына байланысты баяндау нысаны мен кезектілігі көрсетілген дауылды хабарлау баяндалатын бөлімнің лауазымды адамдарының тізбесі осы Қағидаларға 31-қосымшаға сәйкес дауылды хабарлау схемасында айқындалған.

Бөлімдердің бірлесіп орналастыру әуеайлақтарында дауылды хабарлаудың бірыңғай схемасы жасалады.

Схема жыл сайын жаңартылады, метеоорталық бастығымен келісіледі, метеобөлімшенің бастығы қол қояды және бөлім штабының бастығы бекітеді.

248. Дауылды хабарлауға тартылған метеобөлімшелер әуеайлақта немесе оған тікелей жақын жерде АҚҚ туындаған (анықталған) жағдайларда оның басталуы, күшейуі немесе басылуы, кейіннен оның аяқталуы да туралы белгіленген мекенжайларға, сондай-ақ ауа-райына сұрау салу келіп түскен метеобөлімшелерге барлық сұратылған кезең ішінде және сұратылған кезең аяқталғаннан кейін екі сағат бойы дереу телефонограмма (жеделхат, радиограмма) береді.

Дауылды хабарлаудан басқа да хабарламалар жолданады:

1) бұлттардың төменгі шегі биіктігінің төмендеуі туралы: күндіз - 350 м кем; түнде - 400 м кем; көлденең (ұшу кезеңінде - ұшуда) көрінудің мынадай мәндерге дейін нашарлауы: күндіз - 4 км кем; түнде - 4,5 км кем.

Қайта хабарлау бұлттылық биіктігі одан әрі төмендеген кезде әрбір 50 м сайын немесе көрінудің одан әрі нашарлаған кезде әрбір 500 м сайын беріледі;

2) ұшып жүрген ӘК экипаждарының деректері бойынша әуеайлақ және ұшулар ауданындағы АҚҚ туралы;

3) әуеайлақтық РЛС-ның әуеайлаққа қарай жылжып баратын найзағай ошақтары мен түйдек-жаңбырлы бұлттардың анықталғаны туралы;

4) жер бетіндегі жел жылдамдығының 10 (15) м/с артық күшеюі туралы. Қайта хабарлау әрбір 5 м/с сайын одан әрі күшею кезінде беріледі;

5) жаңбырдың, сіркіременің, қардың және басқа да жауын-шашынның, ондағы көрінуге қарамастан, басталуы туралы.

249. АҚҚ-ның басталуы, күшеюі, бәсеңдеуі және аяқталуы туралы телефонограммалар (жеделхаттар) жүйелі түрдегі метеорологиялық бақылау деректері бар телефонограммаларды (жеделхат, радиограмма) беру мерзімдеріне қарамастан беріледі және мыналарды қамтиды:

1) "ұшақ" жеделділік санатының белгісі;

2) әскери бөлімнің мекенжайы;

3) АҚҚ-ның басталуы немесе күшеюі туралы жеделхаттардың айрықша сөзі - "дауыл";

4) АҚҚ-ның басталу, күшею, бәсеңдеу немесе аяқталу уақыты;

5) АҚҚ-ның атауы, оның қарқындылығы және үдеу барысы;

6) АҚҚ-мен бірге болатын метеорологиялық элементтердің жай-күйі.

250. Дауылды хабарлау мынадай қағидаларды сақтай отырып жасалады және беріледі:

1) жедел хаттар мен телефонограммалар ашық мәтінде нақты және анық, шартты қысқартуларсыз және артық сөзсіз, ал радиограммалар - қолданыстағы метеорологиялық кодтарды қолданумен жасалады;

2) АҚҚ-ның басталу (күшею, бәсеңдеу, аяқталу) уақыты Нұр-Сұлтан қаласының уақыты бойынша төрт цифрмен көрсетіледі: алғашқы екі цифр сағатты, ал соңғы екеуі – минутты білдіреді;

3) жеделхат (телефонограмма) мәтінінде өлшем бірліктері (секунд, минут, сағат, м, км, градус, балл) көрсетілмейді;

4) көлденең көріну 2000 м-ге дейін метрмен көрсетіледі, 2000 м көп болса - километрмен;

5) желдің бағыты градуста аралығы 20 градациямен, жел жылдамдығы - м/с-мен көрсетіледі (жел екпіні жағдайында - олардың ең жоғарғы мәні);

6) төмен бұлттылық туралы хабарлау кезінде оның пішіні, саны, биіктігі метрмен және оны анықтау тәсілі (аспап, ұшақ, шар-пилот, көзбен шолу), сондай-ақ жауын-шашулар мен көріну туралы мәліметтер көрсетіледі;

7) тұман, мұнар, түтін, буалдыр, жаңбыр, сіркіреме, қар жаууы туралы деректерді беру кезінде тік және көлденең көріну (тұманда - 100 м-ге дейінгі дәлдікпен) көрсетіледі;

8) жарық өтетін тұман кезінде "аспан көрініп тұр" деген сөздер жазылады;

9) найзағай туралы хабарламаларда:

найзағай түрі (алыс, жақын, станцияда) және жауын-шашынның болуы;

әуеайлаққа жақын найзағай үшін - оның қарқындылығы (күшті, орташа, әлсіз) және сегіз румб бойынша қозғалыс бағыты (қайда);

қашықтағы найзағай үшін, көкжиектің қай бөлігінде байқалатыны (сегіз румба бойынша);

найзағайлар радиотехникалық құралдармен анықталған жағдайда - ошақтың азимуты (градуста), бақылау пунктінен арақашықтық километрмен, қарқындылығы (әлсіз, орташа, жарық), жоғарғы шегінің биіктігі, ошақтың жылжу бағыты мен жылдамдығы;

найзағайдың аяқталуы туралы - сегіз румбада жылжыған бағыт.

Басқа АҚҚ туралы хабарламаларда мыналар көрсетіледі:

көктайғақ және мұзды жаңбыр туралы - мұз қату шамасы миллиметрмен және ауа температурасы;

бұлттардағы мұздану және ӘК-ның қатты шайқалуы туралы - осындайлар байқалатын биіктік (қабат);

шаңды (құмды) боран, бұрқасын, сырғыма жел, мұнар туралы - желдің бағыты, жылдамдығы мен көлденең көріну, аспанға жарық түсетін кезде "аспан көрінеді" деген сөздер жазылады;

тұманның, қалың мұнардың сейілуі, жауын-шашынның, шаңды (құмды) боранның, түтіннің тоқталуы туралы - көлденең көріну; бұлттардың саны, пішіні және биіктігі.

Ескерту. 250-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Қорғаныс министрінің 26.08.2020 № 404 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

251. АҚҚ-ның туындауы туралы хабарламалар құбылыс қысқа мерзімді болған және оның басталуы туралы хабарлама берілген сәтке дейін аяқталған жағдайда да жолданады, бұл ретте жеделхат мәтінінің соңында "аяқталды" деген сөз қосылады.

Бірнеше АҚҚ бір мезгілде туындаған кезде хабарламаға барлық осы құбылыстар туралы мәліметтер енгізіледі.

Егер бір АҚҚ туралы хабарлама берілгеннен кейін басқасы басталса, онда екінші АҚҚ туралы дереу хабарлама беріледі. Бұл ретте бұрын басталған АҚҚ-ның сақталуы (тоқтауы) туралы мәліметтер міндетті түрде көрсетіледі.

252. АҚҚ-ның бәсеңдеуі туралы хабарламалар командирге, ҰЖ-ға және әскери бөлімнің лауазымды адамдарына және тек ұшу кезеңінде баяндалады.

253. Дауылды хабарлаулар жолданған барлық мекенжайларға мынадай хабарлар жолданады:

1) АҚҚ аяқталуы туралы;

2) бұлттардың төменгі шегі биіктігін 50 м сайын мынадай мәндерге дейін көтерілуі туралы: күндіз - 400 м және одан жоғары, түнде - 500 м және одан жоғары;

3) көлденең көріну 500 м сайын мынадай мәндерге дейін жақсаруы туралы: күндіз - 4 км және одан көп, түнде - 5 км және одан көп;

4) жел жылдамдығының 10 м/с дейін және одан да аз болып бәсеңдеуі туралы;

5) жауын-шашынның тоқталуы туралы.

254. АҚҚ-ның аяқталуы туралы хабарламалар мынадай қағидаларды сақтаумен беріледі:

1) егер атмосфералық процестердің даму жағдайлары бойынша АҚҚ қайталануы мүмкін болса, онда оның аяқталғаны туралы хабарлау берер бұрын осы құбылыстың тоқталуына түпкілікті көз жеткізу үшін 15 минут күту қажет;

2) егер бір АҚҚ аяқталса және одан кейін басқасы басталса, бірінші АҚҚ-ның аяқталуы және екіншісінің басталуы туралы ортақ хабарлау жолданады;

3) егер бір уақытта бірнеше АҚҚ байқалса, бірақ олардың аяқталуы әртүрлі уақытта болса, олардың әрқайсысының тоқталуы туралы хабарлаулар әлі де жалғасатын АҚҚ-ны тізіп көрсетіп жеке жолданады;

4) барлық АҚҚ бір уақытта аяқталған кезде бір ортақ телефонограмма (жеделхат, радиограмма) беріледі;

5) егер ауа райы туралы деректермен кезекті мерзімдегі телефонограмманы (жеделхатты, радиограмманы) беруге дейін кемінде 15 минут қалса, АҚҚ-ның аяқталуы туралы жеке телефонограмма (жеделхат, радиограмма) берілмейді, ол туралы АҚҚ-ның аяқталу уақыты көрсетілген кезекті телефонограмманың (жеделхаттың, радиограмманың) соңында жазба жасалады.

255. АҚҚ туралы барлық жолданған хабарлаулар шығыс телефонограммалар (жеделхаттар) журналына, ал келіп түскендер - кіріс телефонограммалар (жеделхаттар, радиограммалар) журналына жазылады.

2-параграф. Ауа райының аса қауіпті құбылыстары туралы дауылды хабарлау

256. Мемлекеттік авиацияның метеобөлімшелері осы Қағидаларда көзделген АҚҚ туралы дауылды хабарлаулардан басқа, байқалатын ААҚҚ, метеорологиялық, гидрологиялық, геофизикалық, сондай-ақ аномалиялық атмосфералық және ғарыштық құбылыстар туралы дауылды хабарлауларды береді.

Бөлімдер орналасқан аудандағы ААҚҚ-ға:

1) жылдамдығы 30 м/с асатын жел;

2) диаметрі 30 мм астам бұршақ;

3) осы аудан үшін белгіленген шекті мәндерден асатын қарқындылығымен қатты жаңбыр және қардың жаууы;

4) өзендерде, су тоғандарында су деңгейінің шекті мәндерге дейін көтерілуі, әскери бөлімдер орналасқан аудандарға су басу қауіпін төндіретін су тасқыны, кептелуі;

5) сел ағындары және қар көшкіні;

6) жер сілкінісі жатады.

Қазіргі уақытта болжау мүмкін болмай отырған оптикалық, электрлік және өзге де текті аномалиялық атмосфералық және ғарыштық құбылыстарға мыналар жатады:

атмосферадан түсетін өзгеше бөлшектер;

боялған жауын-шашын немесе басқа түрі мен қасиеті өзгеше басқа жауын-шашын;

атмосферадағы және ғарыш кеңістігіндегі өзгеше жарық, акустикалық, электромагниттік және басқа құбылыстар.

257. ААҚҚ туралы хабарлау дауылды хабарлау үшін белгіленген барлық мекенжайларға беріледі (баяндалады), ал аномалиялық метеорологиялық, гидрологиялық және басқа да геофизикалық құбылыстар туралы бөлім қолбасшылығына, КП есептобына баяндалады және метеоорталыққа дауылды хабарлау ретінде беріледі.

258. Байқалатын ААҚҚ мен аномалиялық метеорологиялық және басқа да геофизикалық құбылыстар туралы дауылды хабарлаулар метеобөлімше жеке құрамының бақылаулары, сондай-ақ гидрометеорологиялық станциялардан, бекеттерден, техникалық құрал есептоптарынан және басқа да көздерден алынған хабарламалар негізінде беріледі. Соңғы жағдайда ақпарат алынған көз көрсетіледі.

259. ААҚҚ, аномалиялық метеорологиялық, гидрологиялық және басқа да геофизикалық құбылыстар аяқталған бойынша метеобөлімше күнтізбелік бес күн ішінде метеоорталықтың бастығына жеткізілім береді.

Байқалатын (байқалған) құбылыстар туралы жеткізілімде мыналар көрсетіледі:

1) туындау орны мен уақыты, түрі, қарқындылығы, ұзақтығы, эволюция мен жылжу сипаты, құбылыстың басқа да тән ерекшеліктері, сонымен ілесіп болатын әсер етулер;

2) туындауының метеорологиялық жағдайлары (жер сілкінісінен басқа);

3) құбылыстарды техникалық құралдарда тіркеу туралы деректер;

4) техника мен жеке құрамға әсер ету сипаты мен деңгейі;

5) бұл құбылыс болжанды ма, кім, қанша уақыт бұрын;

6) байқалған құбылыс туралы кімге және қашан баяндалды.

Мыналар жеткізілімге қоса беріледі:

ААҚҚ мен аномалиялық атмосфералық және ғарыштық құбылыстардың туындау уақытынан айырмашылығы 2 сағаттан артық емес мерзім үшін ауа-райын болжаудың шеңберлі картасы;

ауа-райы болжамы;

нақты ауа райы туралы мәлімет;

құбылыстар басталғанға дейін, болған кезеңінде және аяқталғаннан кейін түскен және берілген (тапсырылған) дауылды хабарлау мен ескертулердің көшірмелері (жұмыс журналдарынан үзінділер).

3-параграф. Әуеайлақ бойынша дауылды ескертулер

260. Әуеайлақ бойынша дауылды ескертуді метеобөлімшелер нысаналы бланкіде (АВ-4) дауылды ескертуді жасау үлгісіне сәйкес ресімдейді (жазады).

261. Метеобөлімше жердегі авиациялық техникаға, оның ішінде тұрақ орындарындағы ӘК-ге, әуеайлақ жабдығына, техникалық құралдарға және ұшуды қамтамасыз ету қызметтеріне қолайсыз әсер етуі мүмкін метеорологиялық жағдайлар мен АҚҚ туындауы немесе қарқынының өзгеруі туралы әуеайлақ бойынша ескертулерді ресімдейді.

262. Дауылды ескертуді ұшу кезінде де, олар болмаған кезде де метеобөлімшенің бастығы (инженер-синоптик) 6 сағатқа дейінгі мерзімге әзірлейді және ресімдейді.

263. Мемлекеттік авиацияның барлық метеобөлімшелерінде дауылды ескерту схемаларын әзірлейді, онда мыналар көрсетіледі:

1) дауылды ескерту баяндалуға тиіс лауазымды адамдар, кезектілігі, мазмұны және беру тәсілі (ұшу кезеңінде және ұшулар болмаған кезде жеке-жеке);

2) әзірленген дауылды ескертулер берілетін метеобөлімшелердің мекенжайлары, беру тәсілі мен мазмұны;

3) олардан дауылды ескертулер келіп түсуге тиіс метеобөлімшенің атауы.

Метеоорталықтың бастығы орналастыру әуеайлақтарының дауылды ескертудің жалпы схемасын жасайды, оған қол қояды және мемлекеттік авиацияның басқару органы штабының бастығында бекітеді.

264. Әуеайлақ бойынша ескертулер бір немесе бірнеше төменде аталған құбылыстардың нақты туындауына немесе туындауы күтілуіне байланысты ресімделеді:

найзағай;

бұршақ;

қалың және (немесе) ұзақ жауған қар;

мұзданатын жауын-шашын (көктайғақ);

шымшыма аяз немесе аяз;

қара дауыл, қара құйын;

құмды немесе шаңды боран;

көтерілетін құм немесе шаң;

бағытына қарамастан, жылдамдығы 15 м/с және одан артық жел (жел екпінін ескерумен);

жанартау күлі немесе жанартау күлі шөгінділері;

уытты химиялық заттардың шығарындылары;

ауа температурасының минус 30^о С дейін және одан төмен төмендеуі немесе плюс 35^о С дейін және одан артық көтерілуі.

265. Метеоорталықта әзірленген дауылды ескертулер мемлекеттік авиацияның басқару органы КП жедел кезекшісіне, метеобөлімшеге, ӘҚБ орталықтарына дауылды ескерту схемасына сәйкес беріледі (баяндалады).

266. Мемлекеттік авиация басқару органының метеобөлімшесі ішінде дауылды ескертулермен алмасу тәсілдерін метеоорталықтың бастығы белгілейді.

267. Әуеайлақ бойынша дауылды ескертулер мынадай жағдайларда қолданылу кезеңі басталғанға дейін 3 сағаттан ерте емес және барынша мүмкіндігінше алдын ала әзірленеді:

1) АҚҚ-ның немесе ААҚҚ-ның, оның ішінде бұрын әзірленген дауылды ескертуде көзделмегендердің де туындау қатерін анықтау;

2) бұдан бұрын берілген дауылды ескертуде көзделген АҚҚ немесе ААҚҚ туындау уақытын, қарқындылығы мен ұзақтығын нақтылау қажеттілігі.

Дауылды ескерту кенеттен туындаған АҚҚ немесе ААҚҚ-ға да, оның ұзақтығы мен қарқындылығы көрсетіліп әзірленеді.

268. Дауылды ескертулер арнайы бланкілерде ресімделеді, онда АҚҚ-ның туындауы мен аяқталуының күтілетін уақыты, түрі мен қарқындылығы көрсетіледі. Бірнеше АҚҚ туындауын болжау кезінде осы құбылыстардың барлығы үшін деректер көрсетіледі. Бұлттылық биіктігі, көріну қашықтығы, жел бағыты мен жылдамдығы осы Қағидада көзделген градацияларда көрсетіледі.

269. Дауылды ескертулер екі данада ресімделеді. Бірінші дана қол қойғыза отырып, АҚҚ-ны туындауы басталғанға дейін 30 минуттан кешіктірмей ұшулар кезінде ҰБ-ға, ал ұшулар болмаған кезде - әскери бөлімнің командирі мен лауазымды адамдарына міндетті түрде баяндаумен жедел кезекшіге, ҰҚЖК және кезекші авиациялық диспетчерге тапсырылады, екінші дана метеобөлімшеде 1 жыл бойы сақталады, бланкілердің нөмірленуі ай сайын 25 күннен кейін жаңартылады.

270. Метеоорталықта дауылды ескертулер АҚҚ басталғанға дейін алдын ала кемінде 1 сағат бұрын мемлекеттік авиация басқару органының КП жедел кезекшісіне, барлық лауазымды адамдарға қолын қойғызумен тапсырылады және ауа райы болжамына сұрау салулар келіп түскен метеобөлімшелерге барлық сұрау салу кезеңіні ішінде беріледі. Дауылды ескертулерді тапсыру (баяндау) уақыты және оны қабылдаған лауазымды адамның тегі дауылды ескерту бланкісіне жазылады.

271. Байланыс арналары бойынша дауылды хабарлау және АҚҚ туралы ескертулер деректері бар жеделхаттарды уақтылы беру үшін жауаптылық оларға белгіленген шұғылдық дәрежесіне сәйкес дабылды ескертуді жасаған лауазымды адамға жүктеледі.

272. АҚҚ болжамы уақтылы берілмеген жағдайларда әскери бөлімнің кезекші инженер-синоптигі АҚҚ-ный туындауы туралы (уақытын, күтілетін қарқындылығын және ұзақтығын көрсете отырып) ҰБ, бөлім командиріне, КП жедел кезекшісіне, ауысым бастығы - метеоорталықтың аға инженер-синоптигіне, ҰҚШК, кезекші авиадиспетчерге дереу ауызша баяндайды, содан кейін ауызша баяндау уақыты көрсетілген арнайы бланкіде дауылды ескерту жазады және аталған адамдарға тапсырады.

273. Бұрын шығарылған ескертуде көзделмеген АҚҚ туындауы күтілетін жағдайда немесе олардың қарқындылығы, ұзақтығы өзгерген кезде жаңа ескерту ресімделеді.

274. Метеоорталықтан алынған дауылды ескертулер бөлім штабының бастығы бекіткен Дауылды хабарлау және ескерту жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес осы метеобөлімшенің кезекші инженер-синоптигі АҚҚ-ның туындауын болжағанына немесе болжамағанына қарамастан барлық лауазымды адамдарға баяндалады.

275. Мынадай жағдайларда дауылды ескертуді жою жүргізіледі:

1) егер дауылды ескертуде көзделген АҚҚ-ның туындау ықтималы атмосфералық процестің одан әрі даму барысымен расталмаса;

2) егер АҚҚ дауылды ескертуде көрсетілген кезең аяқталғанға дейін 1 сағат және одан да көп уақыт бұрын тоқтаса және осы құбылыстардың қайталану ықтималы болмаса.

Дауылды ескертудің күшін жою туралы ол берілген барлық мекенжайларға хабарланады (баяндалады) және дауылды ескерту бланкісінің көшірмесіне белгі жасалады.

4-параграф. Желдің ауысуы туралы ескерту және хабарлау

276. Желдің ауысуы туралы ескертулерді және хабарлауларды метеоорталық және мемлекеттік авиацияның метеобөлімшесі дайындайды.

277. Хабарлау желдің нақты байқалып отырған ауысуы туралы, ал ескерту - желдің күтілетін ауысуы туралы шығарылады.

278. Желдің ауысуы туралы хабарлау және ескертулер қонуға беттеу немесе ұшып көтерілу траекториясына немесе ҰҚЖ деңгейі мен осы деңгейден 500 м (1600 фут) арасындағы шектерде шеңбер бойынша қонуға беттеу кезінде ӘК-ге немесе қонып жүріп өтуден немесе ұшып көтерілу кезінде жүріп өту уақытында ҰҚЖ-дағы ӘК-ге қолайсыз әсер етуі мүмкін байқалатын немесе күтілетін желдің ауысуы туралы қысқаша ақпаратты қамтиды. ҰҚЖ деңгейінен 500 м (1600 фут) астам биіктікте желдің айтарлықтай ауысуын туындататын жергілікті топографиялық жағдайлар кезінде 500 м (1600 фут) биіктік шекті болып саналмайды.

279. 30 минут ішіндегі ӘК-ден хабарламаларда оның болуы туралы ақпарат расталмаса, ұшып келетін және/немесе ұшып кететін ӘК үшін желдің ауысуы туралы хабарлаудың күші жойылады.

Желдің ауысуының болуы туралы мәліметтер:

1) желдің ауысуын қашықтықтан өлшейтін жерүсті жабдықтың (оның ішінде доплерлік радиолокатор);

2) биіктікті алу немесе қонуға беттеу кезеңінде ӘК бортынан бақылаулар;

3) әуеайлаққа жақын орналасқан немесе жақын маңдағы биік учаскелерде, мачталарда немесе мұнараларда орнатылған тиісті бергіштерден алынған басқа да метеорологиялық ақпарат көмегімен алынады.

280. Желдің ауысу қарқындылығын бағалау үшін мынадай өлшемшарттар қолданылады:

желдің шамалы ауысуы - 30 м (100 фут) биіктікте 2 м/с дейін;

желдің орташа ауысуы - 30 м (100 фут) биіктікте 2 м/с бастап 4 м/с дейін;

желдің қатты ауысуы - 30 м (100 фут) биіктікте 4 м/с бастап 6 м/с дейін;

желдің өте қатты ауысуы - 30 м (100 фут) биіктікте 6 м/с және одан жоғары.

281. Желдің ауысуын анықтау үшін автоматтандырылған жерүсті жабдықты пайдаланылатын бірлесіп орналастыру әуеайлақтарында желдің ауысуы туралы автоматты хабарлау шығарылады.

282. Желдің ауысуы туралы хабарлауда қарсы/ілеспе желдің 7,5 м/с (15 торап) немесе одан да көп өзгеруімен сипатталатын, қонуға беттеу траекториясының соңғы кезеңінде немесе ұшып көтерілу траекториясының бастапқы кезеңінде ӘК-ге немесе қонып жүріп өтуден немесе ұшып көтерілу кезінде жүріп өтуден кейін ҰҚЖ-дағы ӘК-ге байқалатын желдің ауысуы туралы қысқаша жаңартылатын ақпаратты қамтиды.

283. Автоматтандырылған жерүсті жабдықты пайдалану кезінде желдің ауысуы туралы хабарлау кемінде минутына бір реттен сиретпей жаңартылады.

Қарсы/ілеспе желдің өзгеру шамасы 7,5 м/с (15 торап) аз болған кезде желдің ауысуы туралы хабарлаудың күші жойылады.

284. Егер желдің ауысуы байқалса және/немесе 30 минуттан астам уақыт бойы оның сақталуы үшін жағдайлар күтілсе, әуеайлақта желдің ауысуы туралы дауылды ескерту ресімделеді.

285. Желдің күтілетін ауысуы туралы дауылды ескерту егер әуеайлақ ауданында жергілікті жағдайлармен үйлескен синоптикалық жағдай желдің ауысуына ықпал ететін болса, аэросиноптикалық материалды талдау негізінде жасалады.

286. Желдің ауысуы үшін жағдайлар мынадай құбылыстармен байланысты:

найзағай, микроекпіндер, құйғыш тәрізді бұлттар (торнадо немесе су құйындары) және жаппай күшею екпіні;

жалпы үстінгі қабаттар;

жергілікті топографиялық жағдайларға байланысты үдейтін қатты күшті жерге жақын жел;

теңіз желкенінің шептері;

таулы толқындар (әуеайлақ ауданындағы шағын биіктіктердегі шквалдық қақпаларды қоса алғанда);

шағын биіктіктердегі температуралық инверсиялар.

287. Желдің ауысуы және оның қарқындылығы туралы ескертуді дайындау үшін немесе бұрын ресімделген дауылды ескертуді растау үшін ӘК бортынан хабарламаны пайдалану кезінде осы ӘК түрін қоса алғанда, ӘК бортынан тиісті хабарлама ҰБ, бөлім командиріне, ұшу құрамына және метеоорталыққа баяндалады.

5-параграф. Дауылды ескертуді бағалау

288. Дауылды ескерту "ақталды" деп бағаланады":

1) егер онда көзделген немесе оған уақтылы нақтылау кезінде АҚҚ іс жүзінде байқалса және оның туындау уақыты ескертуде (нақтылауда) көрсетілгеннен 1 сағаттан аспайтын уақыт айырмашылығы болса;

2) егер ол АҚҚ басталғанға дейін кемінде 30 минут бұрын тапсырылса.

289. Дауылды ескерту "ақталмады" деп бағаланады":

1) егер ескерту берілген барлық аумақта онда көзделген бірде-бір АҚҚ байқалмаса немесе олардың пайда болу уақыты сол немесе басқа жаққа 1 сағаттан астам қатемен берілсе;

2) егер оны алдын ала тапсыру 30 минуттан кем болса;

3) егер ескертуде нақты байқалған барлық АҚҚ көрсетілмесе.

290. Дауылды ескерту бағаланбайды, егер оның қолдану мерзіміне дейін 30 минуттан кешіктірмей ол жойылса, онда көрсетілген мерзім ішінде күтілген АҚҚ бақыланбаса және күші жойылған дабылды ескерту ұшудың болмауына әкеп соқтырмаса.

291. Ұшу кезеңінде әзірленген дауылды ескертулерді ҰБ, басқа дауылды ескертулерді - метеобөлімше бастығы бағалайды.

8-тарау. Метеорологиялық бөлімшенің техникалық құралдарын пайдалану тәртібі

1-параграф. Әуеайлақтардағы метеорологиялық бөлімшелер техникалық құралдарының құрамы және орналасуы

292. МБТҚ метеорологиялық және аэрологиялық бақылауларды жүргізуге, метеорологиялық ақпаратты жинау мен таратуға арналған қондырғыларды, аппаратураны және аспаптарды қамтиды.

293. Ұшуды метеорологиялық қамтамасыз ету үшін әуеайлақтар әуеайлақтарды пайдалануды регламенттейтін құжаттардың талаптарына сәйкес метеорологиялық аппаратурамен жабдықталады.

294. Әуеайлақтарда орналастырылатын МБТҚ әуеайлақтардың техникалық жабдығы кешенінің құрамдас бөлігі болып табылады.

295. Атмосфера параметрлерін өлшеуге арналған техникалық құралдар метеорологиялық алаңда және метеорологиялық элементтер мен ауа райы құбылыстары ӘК ұшу және қону қауіпсіздігіне барынша әсер ететін әуеайлақтың орындарында орнатылады. Әуеайлақта және метеорологиялық алаңда техникалық құралдарды орналастыру типтік схема бойынша жүргізіледі. Әуеайлақта метеорологиялық қызметтің техникалық құралдарын орналастыру схемасын осы Қағидаларға 32-қосымшаға сәйкес әскери бөлімнің командирі бекітеді.

296. Метеобөлімшелерде жабдықтауға қабылданған штаттық және табельдік техникалық құралдар, сондай-ақ мемлекеттік мекемелерде пайдалануға рұқсат етілген ақпаратты қабылдау мен өңдеудің лицензиялық (сертификатталған) бағдарламалық-аппараттық кешендері пайдаланылады.

297. Қолайсыз климаттық жағдайларда (жиі жауын-шашын, боран, төмен температура және т.б.) техникалық құралдарды пайдалану кезінде немесе оқу-жаттығу қамтамасыз етілгеннен кейін техникалық құралдарда жоспардан тыс регламенттік жұмыстар жүргізілуі тиіс. МБТҚ әрбір түрі үшін регламенттік жұмыстардың нақты мазмұны пайдалану құжаттамасында мазмұндалған.

298. Аспаптар бойынша қонуға кіру үшін жабдықталмаған ҰҚЖ-дағы МБТҚ ең аз құрамы:

1) көрінуді өлшеу құралдары (қалқан-бағдарларға және/немесе көрінудің өзге де бағдарларына жол беріледі);

2) аспаптар бойынша қонуға кіру бағыттары үшін бұлттардың төменгі шиегіының биіктігін қашықтықтан өлшеуіштер немесе жабдықталмаған ҰҚЖ-ға қонуға кіру бағыттары үшін бұлттардың төменгі шекарасының биіктігін (тік көрінуді) өлшеуіштер;

3) жел параметрлерін өлшеуіштер;

4) атмосфералық қысымды өлшеуіштер;

5) температураны өлшеуіштер;

6) ауа ылғалдылығын өлшеуіштер;

7) метеорологиялық ақпаратты көрсету құралдары дауыс зорайтқыш және автоматты телефон байланысын пайдалануға жол беріледі;

8) берілетін метеорологиялық ақпаратты тіркеудің техникалық құралдары.

299. I, II және III (А, В сыныбы) санаты бойынша қонуға дәл кіру (бірлесіп орналастыру) әуеайлақтарындағы ҰҚЖ автоматтандырылған метеорологиялық өлшеу жүйесімен (бұдан әрі - АМӨЖ) жабдықталады. АМӨЖ құрамына кіреді:

1) тиісті бағдарламалық қамтамасыз етуі бар негізгі және резервтік екі электрондық - есептеу машиналары/дербес электрондық - есептеу машиналары (бұдан әрі - ЭЕМ/ДЭЕМ);

2) көру бергіштері;

3) жел параметрлерінің бергіштері;

4) атмосфералық қысым бергіштері;

5) температура және ауа ылғалдылығы бергіштері;

6) бұлттардың төменгі шегінің биіктігін қашықтықтан өлшегіштер;

7) берілетін метеорологиялық ақпаратты бейнелеудің және тіркеудің техникалық құралдары.

Көріну бергіштері ретінде трансмиссометрлер және тікелей шашыраудың көріну өлшеуіштері қолданылады.

АМӨЖ құрамына жабдықтың қосымша түрлері кіреді (фон жарықтығын өлшегіштер, ағымдағы ауа райы бергіштері, найзағай пеленгаторлары).

300. Метеорологиялық жабдықтың құрамына кіретін барлық МТҚ және өлшем құралдары "Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы" 2002 жылғы 7 маусымдағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес Қазақстан Республикасының өлшем құралдарының мемлекеттік тізіліміне енгізіледі.

301. Әрбір метеорологиялық жабдықтың белгіленген қызмет ету мерзімі шегінде оны пайдалану жүргізілетін пайдалану құжаттамасы болады.

302. Жабдықталмаған ҰҚЖ-да көрінуді бақылау үшін арнайы орындар анықталады. Бақылау ҰҚЖ қонуының жұмыс бағыты жағына жүргізіледі.

303. Бұлттардың төменгі шегінің биіктігін өлшеуіштер, олар болған жағдайда,:

1) бергіштер - метеобақылаушылардың жұмыс үй-жайларынан 50 м дейінгі қашықтықта;

2) көрсеткіштер (басқару пульттері) - метеобақылаушылардың жұмыс үй-жайларында.

304. Бұлттардың төменгі шегінің биіктігін қашықтықтан өлшеуіштер орнатылады:

1) БТШБ бергіштері - қонуға кіру аймағында ҰҚЖ-ның қону табалдырығының алдында 1200 м және одан кем қашықтықта және ҰҚЖ осінің жалғасуына мүмкіндігінше жақын, бірақ одан 180 м-ден аспайтын қашықтықта;

2) көрсеткіштер (басқару пульттері) - метеобақылаушылардың жұмыс үй-жайларында.

305. Жел параметрлерін өлшегіштер орнатылады:

1) жел параметрлерінің бергіштері - ҰҚЖ ось сызығының ең жақын нүктесіне қатысты жер деңгейінен 10 м ± 1 м биіктікте ұшу алаңының жоспарланған бөлігінің шегінен тыс ҰҚЖ ось сызығынан 200 м аспайтын қашықтықта ӘК қону және үзу аймағы үшін репрезентативті орындарда;

2) көрсеткіштер (басқару пульттері) - метеобақылаушылардың жұмыс үй-жайларында;

3) жел бағытын өлшеу бергіштері солтүстікке бағдарлануы тиіс.

306. Атмосфералық қысымды өлшеуіштер метеобақылағыштардың жұмыс үй-жайларында орнатылады.

307. Ауаның температурасы мен ылғалдылығын қашықтықтан өлшеуіштер төсеніш бетінен 2 м биіктікте метеорологиялық діңгекте орнатылады.

Ауа температурасы мен ылғалдылығын өлшеуіштер негізгі бақылау пунктіне жақын орналасқан психрометриялық будкада 2 м биіктікте орнатылады.

2-параграф. Тікұшақ айлақтарындағы метеорологиялық бөлімшелер техникалық құралдарының құрамы және орналасуы

308. Тікұшақ айлағында ұшуды қамтамасыз ету кезінде метеорологиялық жабдыққа:

1) көріну қашықтығын өлшеуіш-тіркеуіштер (жиынтық);

2) бұлттардың төменгі шегінің биіктігін өлшеуіштер (жиынтық);

3) жел параметрлерін өлшеуіштер (жиынтық);

4) атмосфералық қысымды өлшеуіштер (бір резервтік);

5) ауаның температурасы мен ылғалдылығын өлшеуіштер (жиынтық);

6) жел бағытының жел көрсеткіштері (өлшемі: ұзындығы 1,2 м, диаметрі 0,3 м (үлкен) және 0,15 (кіші); қара немесе қызыл жолақтары бар ақ (5 жолақтар), шеткі жолақтар қара).

309. Ауа температурасы мен барометрлік қысым бұл үшін арнайы қолданылатын автоматты метеорологиялық аспаптармен өлшенеді.

Өлшеу тікұшақ айлағына тікелей жақын жерде жүргізіледі, онда жергілікті факторлар өлшеуге әсер етпейді. Бергіштер биіктігінің белгіленген мәндерінің диапазоны 1,25 м бастап 2 м дейін.

Қысымды өлшеу үшін кемінде екі бергіш қолданылады. Қысым бергіштерінің өлшеу дәлдігі 0,5 гПа шегінде орнатылған. Резервтеу тиісті биіктік және температуралық түзетулері бар сандық жоғары дәлдікті қысым бергішінен тұрады.

Ауа температурасын және қысымды өлшеу бергіштері тікұшақ айлағы деңгейінде тікелей күн сәулесінің, ауа ағынының (қысым бергіштері үшін ашық терезелерден), жүйелердің қызуының немесе салқындатуының әсерін болдырмайтын қауіпсіз жерде орналастырылады.

310. Желдің бағыты туралы деректерді тікұшақ экипажы жалпы фонмен барынша қарсыластылыққа қол жеткізетіндей болып боялған жел конусының жағдайына қатысты көзбен шолып анықтайды.

311. Жел бағыты мен жылдамдығын өлшеу үшін анеморумбометр қолданылады, ол әуе ағынының неғұрлым тән қозғалысы бар жерлерде орнатылады. Екінші анеморумбометр тікұшақ айлағының үстінен тікұшақтың түйісу биіктігінде орнатылады, оның көмегімен турбулентті немесе шағылысқан әуе ағындары болған жағдайда тікұшақ айлағынан жоғары желдің жылдамдығы туралы қажетті ақпарат алуға болады. Бақылау тікұшақ айлағы бетінің деңгейінен 10 м ±1 м (30 фут ± 3 фут) биіктікте жүргізіледі.

312. Ауа райы құбылыстары аспаптық өлшеу және көзбен шолу арқылы бағаланады.

Ағымдағы ауа-райын автоматты бақылауға арналған бергіштер (ауа райы бергіштері) 2,5 м биіктікте осы тікұшақ айлағы үшін ең репрезентативті ретінде таңдалған бір нүктеде орналастырылады.

313. Деректерді алу үшін пайдаланылатын өлшеу аспаптары өндірушінің ұсыныстарына сәйкес, бірақ жылына кемінде бір рет кезең-кезеңімен калибрленеді.

314. Көріну қашықтығын өлшеуге арналған бергіштер тікұшақ айлағындағы көріну қашықтығы туралы анағұрлым сенімді деректерді алу үшін қауіпсіз жерде орналасады.

315. Метеорологиялық жабдық аккумуляторлық батареялардан немесе электрмен қоректендіру көздерін резервтеу шартымен үздіксіз қоректендіру көздерінен жұмыс істеуі тиіс.

9-тарау. Авиациялық климатологиялық сипаттаманы жасау және ұсыну

316. Әуеайлақтың авиациялық климатологиялық сипаттамасы ұшуды жоспарлау үшін әуеайлақтық климатологиялық кестелер мен әуеайлақтық климатологиялық мәліметтер түрінде дайындалады.

317. Метеоорталық бақылаудың қажетті деректерін жинауды және сақтауды ұйымдастырады және:

1) барлық негізгі және қосалқы әуеайлақтар үшін әуеайлақтық Климаттық кестелерді дайындау;

2) мемлекеттік авиацияның басқару органдарына сұрау салу бойынша әуеайлақтардың, метеожағдайлардың климаттық сипаттамаларын беруге міндетті.

318. Әуеайлақтық климаттық сипаттамаларда статистикалық деректерге негізделген әуеайлақтағы белгілі метеорологиялық элементтерді бақылау нәтижелерінің қысқаша баяндалуы болады. Мәліметтер кесте нысанында да дайындалады.

Әуеайлақтық климатологиялық мәліметтер мыналардан құралады:

1) ҰҚЖ-дағы көріну қашықтығы/көріну мәндерінің және (немесе) уақыттың белгілі бір сәттерінде белгіленген шамалардан төмен тұтас бұлттылықтың ең төмен қабаты негізінің салыстырмалы биіктігінің қайталануы;

2) уақыттың белгілі бір сәттерінде белгіленген шамалардан төмен көріну мәндерінің қайталануы;

3) уақыттың белгілі бір сәттерінде белгіленген мәндерден төмен бұлттардың ең төменгі қабатының негізінің салыстырмалы биіктігі мәндерінің қайталануы;

4) белгіленген диапазондар шегінде сәйкес келетін желдің бағыты мен жылдамдығының қайталануы;

5) уақыттың белгілі бір сәттерінде 5 С аралықтары арқылы белгіленген диапазондағы ауаның жерге жақын температурасы мәндерінің қайталануы;

6) ұшу сипаттамаларының есебін қоса алғанда, ұшуды жоспарлау мақсаттары үшін қажетті метеорологиялық элементтердің ең жоғары және ең төменгі мәндерін қоса алғанда, орташа мәндер және олардан ауытқулар.

319. Әуеайлақтың авиациялық климаттық сипаттамасы 5 жылдан аз емес кезең ішінде жүргізілген бақылауларға негізделеді.

Метеоорталық және метеобөлімшелер:

1) бақылаудың қажетті деректерін жинауды және сақтауды ұйымдастырады;

2) өз әуеайлағы үшін әуеайлақтық климаттық кестелерді дайындайды;

3) бөлім командиріне және ұшу құрамына уақыт кезеңі ішінде әуеайлақтық климаттық кестелерді ұсынады.

Әуеайлақтық климаттық кестеде мыналар көрсетіледі:

орташа шамалар мен ауытқулар, оның ішінде ең жоғары және ең төменгі шамалар, метеорологиялық элементтер;

әуеайлақ ауданында ұшуды орындауға әсер ететін ағымдағы ауа райы құбылыстарының туындау жиілігі;

бір элементтің немесе екі немесе одан да көп элементтердің белгілі бір мәндерімен үйлесімділігінің пайда болу жиілігі.

320. Әуеайлақтағы метеорологиялық бақылаулардың деректері жинақталады, өңделеді және әуеайлақтық климаттық сипаттаманы дайындау үшін қолайлы түрде сақталады.

321. Метеоорталық мемлекеттік авиация мүддесінде метеорологияны пайдаланумен байланысты басқару органдарына зерттеу, техникалық тексеру немесе пайдалану талдауы үшін қажетті метеорологиялық бақылаулардың деректерін ұсынады.

322. Метеобөлімшелер әуеайлақтардың, аудандардың және ұшу маршруттарының климаттық сипаттамасы (анықтамалары) түрінде қажетті кестелік материалды қоса отырып, климатологиялық сипаттаманы дайындайды.

Климаттық сипаттамаларда:

1) негізгі климаттық сипаттамалар және олардың маусымдық өзгерістері;

2) негізгі метеорологиялық элементтердің орташа, ең жоғары және ең аз мәндері;

3) ұшуды жүргізуге әсер ететін АҚҚ және АҚ туындауының қайталануы: бұршақ, найзағай, турбуленттілік, мұздану және басқалар;

4) бір метеорологиялық элементтің белгілі мәндерінің немесе екі және одан көп элемент тіркестерінің қайталануы;

5) типтік синоптикалық жағдайлар және онымен байланысты метеорологиялық жағдайлар және орографияның осы жағдайларға әсері көрсетіледі.

323. Әуеайлақтық климатологиялық сипаттамадағы кестелерге жер бетіндегі жел, көріну, бұлттардың саны мен биіктігі, температура мен атмосфералық қысым туралы деректер енгізіледі. Сипаттамаға жергілікті жағдайлардың әсерінен төмен бұлттылық, шектеулі көріну, қатты жел және басқа да құбылыстар пайда болатын секторлар көрсетілген әуеайлақ ауданының топографиялық картасы қоса беріледі.

Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 1-қосымша

Шартты атаулар мен белгілер

	Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 1-1-қосымша
	Нысан
	Бекітемін 00000 әскери бөлімінің штаб бастығы ____________________________ (әскери атағы, қолы, тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болған кезде) 20 __жылғы "____" __________

Әуеайлақта ұшуды метеорологиялық қамтамасыз ету жөніндегі үлгі нұсқаулық

Ескерту. 1-1-қосымшамен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 26.08.2020 № 404 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Метеобөлімшелерде кезекшілік тәулік бойы (екі ауысымда), ал ӘК экипаждарының жауынгерлік кезекшілігі ұйымдастырылған әуеайлақтарда – тәулік бойы жауынгерлік кезекшілік ұйымдастырылады.

2. Метеобөлімшенің кезекші есептобы метеорологиялық қатынаста ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге байланысты мәселелер бойынша ұшу жетекшісіне (ҰҚЖК) бағынады. Кезекші есептоп кезекші инженер-синоптиктен, кезекші метеомаманнан (метеобақылаушыдан) тұрады.

3. Авиацияның жұмыс жоспарына сәйкес ұшу және ұшып өту кезеңінде ЖДП-да ұшуды қамтамасыз ету тобының құрамына кезекші инженер-синоптик тағайындалады.

4. Метеорологиялық бөлімшенің кезекші инженер-синоптигі метеожағдай бөлімшесі кезекші есебінің жеке құрамына арналған бастық болып табылады. Ол әскери бөлім метеорологиялық қызметінің (бөлімшесінің) бастығына бағынады.

5. Кезекшілікті ауыстыру метеорологиялық қызмет бастығының басшылығымен жергілікті уақыт бойынша сағат 9.00-де жүргізіледі.

6. Кезекшілікті тапсырушы кезекші инженер-синоптик (кезекші метеомаман) баяндайды, ал қабылдаушы мыналарды нақтылайды:

1) орналасу аумағы (ауданы) бойынша және ұшу (ұшып өту) ауданы (маршруттары) бойынша атмосфералық процестердің дамуын және нақты ауа райын;

2) орналасу аумағы, әуеайлақ және ұшу (ұшып өту) ауданы бойынша алдағы күнге (түнге) ауа райы болжамын (дауылды ескертулер);

3) ұшуға метеорологиялық жағдайлардың әсері (ұшуды тоқтату жағдайлары, олардың себептері, авиациялық оқиғалар, өткен ауысымда ұшу нұсқаларының өзгеруі қысқаша қаралады);

4) ұшу және ұшып өту жоспары, ұшу ауданы (маршруттары), олардың ұзақтығы мен бейіні, нақты және күтілетін метеорологиялық жағдайдың жоспарланған ұшуларды орындау үшін қажетті жағдайларға сәйкестігі;

5) алдағы ауысымға ұшуды метеорологиялық қамтамасыз ету жөніндегі міндеттер, қосымша жұмыс көлемін орындау қажеттілігі;

6) метеоқызмет техникалық құралдарының жай-күйі;

7) басқа метеожағдайлармен, КП, БПРМ және ДПРМ, метеорологиялық радиолокатордың есептерімен өзара әрекеттесудің кемшіліктері мен оң тұстары;

8) байланыс құралдары жұмысының тұрақтылығы.

7. Кезекші инженер-синоптикке ұшуды метеорологиялық қамтамасыз ету сапасын және олардың қауіпсіздігін, метеобөлімшеден шығатын барлық метеорологиялық ақпараттың уақтылығын сақтау, нақты жағдайларда берілген (қосымша) тапсырма кезінде белгіленген жұмыс көлемінің нақты орындалуы және күтілетін метеожағдайлардың сәйкестігін сапалы болжай білу, кезекші есептоптың белгіленген тәртіпті қатаң сақтауы жүктеледі.

8. Кезекші инженер-синоптик:

1) командирді, штабты, командалық пункт пен әуе қозғалысын басқару орталықтарының есептоптарын, ұшу басшысын және ұшқыш құрамын әуеайлақ ауданы (оқу-жаттығу полигоны, қону алаңдары), қосалқы әуеайлақтар бойынша метеорологиялық жағдайдың нақты және күтілетін жай-күйі туралы ақпаратпен, сондай-ақ авиация үшін қауіпті ауа райы құбылыстары туралы дауылды ескертулермен және хабарландырулармен қамтамасыз етеді;

2) ұшу ауысымына жоспарланған: ұшу (ұшып өту) ауданын (маршруттарын), уақытын, биіктігін және бейінін; полигондар мен қосалқы әуеайлақтарды; ұшақтарды қайтару шептерін; экипаждың ауа райы минимумдарын және ұшу тапсырмаларын орындау үшін қажетті метеорологиялық жағдайларды зерделейді;

3) кезекші есептоптың жұмысын ауысымға жоспарланған барлық міндеттердің орындалуын қамтамасыз ететіндей ұйымдастырады. Қажет болған жағдайда метеорологиялық бөлімше үшін белгіленген жұмыс көлемін ұлғайтады;

4) метеорологиялық ақпаратты жинауды, өңдеуді, ауа райы карталарына түсіруді, метеоақпараттың барлық негізгі және қосымша көздері мен алу жолдарын ұйымдастырады және оларды жедел пайдалана білуге тиіс;

5) метеорологиялық жағдайды үздіксіз талдайды және олардың әуеайлақ және ұшу ауданы бойынша өзгеруін болжайды;

6) ұшу кезінде КДП-дағы бөлімнің метеоқызмет бастығымен (кезекші инженер-синоптикпен) тұрақты өзара іс-қимылды жүзеге асырады, оған барлық қажетті метеорологиялық ақпаратты береді;

7) күрделі метеорологиялық жағдайларда ұшу кезінде метеорологиялық бақылауларды (өлшеулерді) жиі ұйымдастырады;

8) әуеайлаққа қонатын немесе одан ұшып шығатын басқа ведомстволардың авиация ұшақтарының экипаждарын метеорологиялық қамтамасыз етуді жүзеге асырады;

9) авиация үшін қауіпті ауа райы құбылыстарының пайда болу қаупі (кенеттен пайда болу) кезінде, сондай-ақ метеоэлементтердің шекті мәндеріне және ұшу ауданында, өзінің және қосалқы әуеайлақтарда, полигондарда (қону алаңдарында) ауа райының қауіпті құбылыстары бар аймақтарға дейін шекті қашықтықтарға жеткен кезде дауылды хабарлау және ескерту жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес лауазымды адамдарға дауылды ескертуді береді (баяндайды);

10) ауа райын радиолокациялық барлау жүргізуге және ауа райын әуеден барлауға арналған тапсырманы әзірлеуге қатысады;

11) мемлекеттік авиациясы бар басқа ведомстволардың метеорологиялық бөлімшелерімен жедел өзара іс-қимылды жүзеге асырады;

12) метеоорталыққа: ауа райын әуеде барлау және ұшу кезеңінде әзірленген дауылды ескертулерді, ауа райы болжамдарын және оларға енгізілген барлық нақтылауларды; ауа райын радиолокациялық және әуе барлауының деректерін; нақты және күтілетін метеожағдайлардың жоспарланған ұшу тапсырмалары мен ауа райының минимумдарына сәйкестігі туралы; метеоқызмет техникалық құралдарының көмегімен өлшенген бұлттардың төменгі шекарасы биіктігінің және көрінудің мәндеріндегі және ұшу экипаждары белгілеген басқа да мәселелерді;

13) басқа ведомстволардың метеорологиялық бөлімшелерінің сұрау салуы бойынша нақты ауа райы туралы деректерді және өзінің әуеайлағы бойынша ауа райы болжамын жібереді;

14) бақылауларды жүргізу мерзімдерінің сақталуын, метеорологиялық элементтерді өлшеу дәлдігін және жеделхаттардың белгіленген мекенжайларға және сұрау салулар бойынша уақтылы жіберілуін бақылайды;

15) кезекші есептоптың басшылық құжаттардың талаптарын орындауын қамтамасыз етеді.

9. Кезекші метеомаман (метеобақылаушы):

1) тұрақты және инженер-синоптик көрсеткен мерзімдерде метеорологиялық және бақылауларды жүргізеді, оларды өңдейді, бақылау нәтижелері бар жеделхаттарды жасайды және оларды белгіленген мерзімде және мекенжайларды, сондай-ақ сұрау салулар бойынша жібереді;

2) кезекші инженер-синоптикке метеожағдайға түскен дауылды хабарландыруларды дереу баяндайды, ұшу және ұшып өту болмаған күндері (демалыс және мереке күндері) метеорологиялық орталықтың аға офицері (ауысым бастығы – аға инженер – синоптик) келісім бойынша дауылды ескерту жазады;

3) ауа райы күнделігін, кіріс және шығыс жеделхаттарының журналдарын және метеорологиялық бөлімшенің басқа да құжаттарын жүргізеді;

4) белгіленген жұмыс көлеміне және қосымша нұсқауларға сәйкес жедел-болжамдық ақпаратты қабылдауды жүзеге асырады;

5) белгіленген жұмыс көлеміне және кезекші инженер-синоптиктің қосымша нұсқауларына сәйкес метеорологиялық ақпаратты (ауа райы карталарын, дауылды ескертулерді, ауа райы болжамдарын, жедел-болжамдық ақпаратты қабылдау) метеоорталықтан жалпы пайдаланылатын желінің абоненттік пунктінен қабылдайды;

6) ауа райы карталарына метеорологиялық және аэрологиялық деректерді енгізеді;

7) метеорологиялық аспаптардың құрылымын, оларды пайдалану және күтіп ұстау қағидаларын зерделейді, қарапайым ақауларды табуды және жоюды білуге тиіс;

8) метеобөлімшенің үй-жайларын, метеорологиялық алаңдарды үлгілі жағдайда ұстайды;

9) келіп түсетін метеоақпараттың сапасы мен толықтығын бақылайды және кезекші инженер-синоптикке кемшіліктер туралы хабарлайды;

10) метеорологиялық аспаптарды жарамды күйде ұстайды, оларға профилактикалық тексеру және ағымдағы жөндеу жүргізе білуге тиіс.

10. Жылжымалы метеорологиялық станция бастығы:

1) станциядағы метеорологиялық аспаптардың құрылысын, оларды пайдалану және күтіп ұстау қағидаларын зерделейді, қарапайым ақауларды жояды, станцияда регламенттік жұмыстарды уақтылы жүргізеді;

2) техникалық құжаттаманы уақтылы және дұрыс толтырады;

3) станцияда жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік техникасы шаралары қағидаларының сақталуын қамтамасыз етеді;

4) метеобөлімше бастығының нұсқауы бойынша жеке құраммен станцияны өрістету бойынша жаттықтырулар жүргізеді;

5) белгіленген жұмыс көлеміне және инженер-синоптиктің қосымша нұсқауларына сәйкес аппаратураның үздіксіз жұмысын; жедел-ауа райы ақпаратын қабылдауды қамтамасыз етеді;

6) өзара ауыстыру тәртібімен механик-жүргізушінің функцияларын орындайды.

11. Аға метеобақылаушы-жүргізуші (аға маман):

1) белгіленген мерзімдерде, оларды журналдарға жазумен сағат сайын метеорологиялық және орнитологиялық бақылауды уақтылы жүргізеді;

2) оған бекітілген автомобиль техникасын мұқият пайдаланады, оны қойылған міндеттерді орындауға жарамды күйде ұстайды;

3) ауарайы карталарына метеорологиялық деректердіе нгізеді;

4) кезекші синоптикке метеорологиялық жағдайдың өзгерістерін баяндайды;

5) әуеайлақта (көруалаңында) қауіптіжәне аса қауіпті құбылыстар туындаған кезде дереу (жеке өзі немесе телефон арқылы) инженер-синоптикке бақылау нәтижелерін баяндайды;

6) инженер-синоптиктің нұсқауы бойынша белгіленген мекенжайларға және сұрау салулар бойынша дауылды хабарлауды береді;

7) қауіпті және аса қауіпті құбылыстардың одан әрі дамуын бақылайды, олардың күшеюі, әлсіреуі, аяқталуы туралы инженер-синоптикке баяндайды және оның нұсқауы бойынша осы құбылыстардың күшеюі, әлсіреуіжәне аяқталуы туралы хабарламаны жасайды, журналға жазады және белгіленген мекенжайларға және сұрау салулар бойынша береді;

8) басқа метеобөлімшелерден дауылды хабарлауды алған кезде хабарламаның мазмұнын кіріс жеделхаттары журналына (АВ-2) жазады.

9) белгіленген жұмыс көлеміне және қосымша нұсқауларға сәйкес жедел болжамдық ақпаратты қабылдауды жүргізеді;

10) метеорологиялық аспаптардың құрылымын, оларды пайдалану және күтіп ұстау қағидаларын зерделейді, қарапайым ақауларды табуды және жоюды білуге тиіс;

11) метеобөлімшенің үй-жайларын, метеорологиялық алаңдарды үлгілі жағдайда ұстайды;

12) жол жүру қағидаларын зерделейді;

13) техникалық қызмет көрсету және ағымдағы жөндеу бойынша жұмыстарды орындайды;

14) автомобильді арнайы өңдеуді жүргізеді;

15) өзіне бекітілген автомобильде қолданылатын жанар-жағармай материалдарының сұрыптары мен нормаларын зерделейді;

16) жанар жағармай материалдарын артық жұмсауға жол бермейді және оларды үнемдеуге қол жеткізуге тиіс;

17) негізгі пайдалану ақауларының себептерін зерделейді, оларды табуды және жоюды білуге тиіс;

18) автомобиль техникасын үлгілі күйде ұстайды және олардың сынуына жол бермейді;

19) өзара ауыстыру тәртібі мен жылжымалы метеорологиялық станция бастығының міндеттерін орындайды.

Ескертпе: нұсқаулық ұшуды метеорологиялық қамтамасыз етуді ұйымдастыру және жүзеге асыру ерекшеліктерін және әскери бөлім шешетін басқа да міндеттерді ескере отырып анықталуға және нақтылануға тиіс.

00000 әскери бөлімі метеорологиялық
қызметінің (топтың) бастығы
___________________________
(әскери атағы, қолы, тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болған кезде)

	Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 2-қосымша
	(АВ-4) нысаны

12345 ә/б

№__Даулды ескерту

2018ж. "__" ______

1. Сағат "__"дан сағат "__" дейін.

2. Аудан бойынша (маршрут) __

3. Күтілуде: _______________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

4. Жасалу уақыты"_ " сағ. " __ " мин. Құрастырушының қолы: _____________________

5. Тапсыру уақыты "12 " сағ. "40 " мин. Алушының қолы: __

6. Дауылды ескерту жеткізілді

Мекенжайы	Жеткізілген уақыт	Жеткізу тәсілі	Кім берді	Кім қабылдады
Ұшу жетекшісі
Командир
Жедел кезекші
Кезекші авиадиспетчер
МТҚ батальонының командирі
Командирдің (ИАҚ жөніндегі) орынбасары
Байланыс және РТҚ бойынша кезекші

7. Ауа райының нақты жағдайы:_______________________________________________

________________________________________________________________________________

8. Бағалау ақталды. Бағалауды жүргізген адамның қолы: __

Ескертпе:

АВ-4 дауылды ескертулердің бланкісін 5, 8-тармақтарды қоспағанда, метеорологиялық бөлімшенің кезекші инженері толтырады. Бланкілердің нөмірленуі әр айдың 25-күнінен бастап ай сайын жаңартылады.

1-тармақта ауа райының қауіпті құбылысының басталуы мен аяқталуының болжамды уақыты қойылады.

2-тармақта ауа райының болжамды қауіпті құбылысының ауданы (орны) көрсетіледі.

3-тармақта ауа райының болжанатын қауіпті құбылысының немесе құбылыстардың үйлесімділігінің пайда болуына, олардың түрі мен қарқындылығына немен байланысты екендігі көрсетіледі.

4-тармақта дауылды ескерту жасалған уақыт, жасаған адамның әскери атағы, қолы мен тегі қойылады.

5-тармақта дауылды ескерту тапсырылатын лауазымды адам толтырады (әскери атағы, қолы және тегі).

6-тармақ дауылды ескерту схемасына сәйкес, беру уақыты, тәсілі, дауылды ескерту берген және қабылдаған адамның тегі көрсетіле отырып толтырылады.

7-тармақ 1-тармақта көрсетілген уақыт ішіндегі ауа-райының нақты жағдайы көрсетіледі.

8-тармақты метеорологиялық бөлімшенің бастығы немесе ұшу басшысы толтырады (ұшуды жүргізу кезінде жазылған дауылды ескертулер үшін).

	Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 3-қосымша
	АВ-21 нысаны

Дауылды ескертулердегі ауа райы болжамдарын талдау журналы (үлгі)

Р/с №	Болжам жасалған күн (ШП)	Бастапқы материал тізбесі	Нақты ауа райы, ақталмаған метеоэлементтер немесе ауа райы құбылыстары	Болжам мәтіні (ДЕ))	Синоптикалық жағдайды және ақталмаған ауа райы болжамы (дауылды ескерту) себептерінің қысқаша мазмұндалуы	Метео қызмет бастығының ескертлері

Болжам (дауылды ескерту) әзірлеген адамның тегі _______________________________

	Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 4-қосымша
	АВ-13 нысаны

Жылы жартыжылдық ауа райының қауіпті құбылыстарын болжау журналы (Үлгі)

Күні	пункт	Найзағай
Вайтинг әдісі	Фауст әдісі
АТ850	Д850	Д700	Т500	К	болжам	нақты	Д850	Д700	Д500	Д	Тv
Найзағай	Құмды боран
Фауст әдісі
T500	6R	∆T	болжам	нақты	Мб/100 км	болжам	нақты
Найзағай кезіндегі максималды жел	Бұршақ
Тмакс	Т*600	Т600	∆T	болжам	нақты	∆ TК	Н Т0	НК	∆T1	∆T2	∆Tdcp	болжам	нақты
Конвективті бұлттылық
Ч	Тмакс-Т0	Т0-Тd0	1 -	K	T, макс-Тd	NK болжам	нақты	N болжам	нақты

Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 5-қосымша

Әуеайлақта, полигонда және десанттау алаңында табиғи жарық түсу жағдайларының кестесі 20_ жылғы _______ (үлгі) координаталары 51.01. с.е. және 71.28. ш.б. пункт үшін______ (Батыс Сібір қысқы уақыты)

Саны	Күннің шығуы	Күннің батуы	Таң	Қараңғылық	Саны	Күннің шығуы	Күннің батуы	Таң	Қараңғылық
1					17
2					18
3					19
4					20
5					21
6					22
7					23
8					24
9					25
10					26
11					27
12					28
13					29
14					30
15					31
16

Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 6-қосымша

Ауа райы күнделігі Ауа райы күнделігін толтыру жөнінде нұсқаулар

1. Ауа райы болжамы, жел, ауа температурасы, ылғалдылық термометрдің температурасы, шық нүктесі, ылғалдылық, ұшып-қону жолағы денгейінің қысымы, баро тенденсиясының көлемі мен мінезі және қосымша мәліметтер бағдарын толтыру - журналдың пішініне байланысты өндіріледі.

2. Ауа райы болжамы бағанында мынадай екі термин қолданылады: "ақталды" және "ақталмады" (сөздер толық жазылады).

3. Күнделік жергілікті уақыт бойынша жүргізіледі, күн тәртібі сол уақыт бойынша белгіленген. Егер жергілікті уақыт астана уақытымен сәйкес келмесе, соңғысы жақшаның ішіне жазылады.

4. "Бұлттылық" бағанында:

бұлттың саны бөлшекте балмен жазылады, алымында - жалпы бұлттылық, бөлімінде - төменгі бұлттылық жазылады;

бұлттың пішіні латын әліпбиі әріптерімен жазылады;

бұлттың биіктігінің шамалары 2000 м дейін метрмен, 2000 м-ден жоғары болғанда - км-мен жазылады, бұлттар жоғарғы шегінің биіктігі егер ол ұшақ немесе радиолокатор арқылы айқындалған жағдайларда ғана көрсетіледі;

бұлттың биіктігін өлшеу тәсілі мынадай символдармен белгіленеді: ЖЛ - жарық локаторы, Ұ - ұшақ, РЛ - радиолокатор, ШП - шарпилот, КШ - көзбен шолу.

5. Көлденең көріну мынадай болып белгіленеді: 2000 м дейін метрмен, 2 - 4 км дейін - километрмен ондық бөлігімен, 4 км көп - бүтін километрмен көрсетіледі.

6. Көріністі анықтау тәсілдері мынадай символдармен белгіленеді: АТ - анықтығын тіркегіш, КБ - күндізгі бағдар алулар бойынша, ТБ - түнгі бағдар алулар бойынша.

7. "Ауа райының қауіпті құбылыстары мен күрт өзгерістері" деген бағанда құбылыстың түрі, оның қарқындылығының деңгейі мынадай шартты белгілермен жазылады: төмен - 0, қатты - 2.

8. "Бұлттардың биіктігі: экипаж деректері бойынша, ЖҚРМ және АҚРМ аспаптар бойынша", сондай-ақ "Қонуға беттеу кезінде бағдардың көрінуі" деген бағандар ұшулар кезінде толтырылады, ал "ЖҚРМ және АҚРМ аспаптары бойынша бұлттардың биіктігі" бағанында әуежай қосалқы болып табылатын күрделі метеожағдайларда да толтырылады. Бұл бағандарға сағат сайынғы бақылауларға жақын (15 минут) мерзімдегі деректер енгізіледі.

9. "Ауа райы күрделігінің деңгейі" бағанында мынадай күрделілік деңгейлері үшін аралығы үш сағат уақыт бойынша метеожағдайдың ұшуға жарамдылығы бағаланады:

ұшырылмайтын метеожағдай - ҰМ (әуеайлақ минимумынан төмен ауа райы), ауа райы минимумы - АМ, күрделі - КМЖ, қарапайым метеожағдай - ҚМЖ. Ауа райы күрделілігінің деңгейі мынадай штрихпен белгіленеді: ҰМ - қызыл, АМ - сары, КМЖ - көк және ҚМЖ - жасыл түстермен.

10. "Қосымша мәліметтер" бағанында, "ҰҚЖ топырағының жай-күйі" бөлігінде:

ҰҚЖ үшін: ылғал - "ылғ", қар - "қар", көктайғақ - "кт";

ҰҚЖ топырағы үшін: су сінген - "сс", қар басқан топырақ - "қ.б.", шаң, құм - "ш.қ."

Ескертпе:

"Ауа райы болжамы" және "Ауа райы күрделілігінің деңгейі" деген бағандарды кезекші инженер-синоптик, "Ауа райы болжамын бағалай" бағанын метеобөлімше бастығы, қалған бағандарды кезекші кіші метеомаман толтырады.

"Күнделікті жүргізген" деген қатарда күнделікті толтырған кезекші кіші метеомаманның тегі (анық), кезекшілік кезеңі көрсетіледі. Мысалы: 09.00 - 15.00 Петров, 16.00 - 23.00 Сидоров.

АВ-6 нысаны

Ауа райы болжамы	Бақылау мерзімі	бұлттылық						жел		Көлденең көріну
		саны	пішіні	биіктік				Бағыты (градус)	Жылдамдығы (м/сек.)
				төменгі шегінің	биіктікті анықтау тәсілі	жоғарғы шегінің	биіктікті анықтау тәсілі
Әуеайлақ ауданы бойынша (бір тәулікке) Ауа райы мыналарға байланысты ____________ Болжамды әзірлеген __________	18
	19
	20
	21
	22
	23
	24
	01
	02
	03
	04
	05
Ауа-райы болжамын нақтылау Нақтылауды әзірлеген_______ Нақтылау уақыты____________	06
	07
	08
	09
	10
	11
	12
Аумақ бойынша (үш тәулікке) Болжам _______ә/б жасалды	13
	14
	15
	16
	17
	18

Ауа райы болжамын бағалаған________________________________________________

Ауа температурасы

Суланған термометр температурасы

Шық нүктесі

Ылғалдылық (%)

ҰҚЖ деңгейіндегі қысым (с.б.мм.)

Барометрлік тенденция

Айа-райының қауіпті құбылыстары мен күрт өзгерістері (құбылыс, оның басталған және аяқталған уақыты, қарқындылығ көрсетіледі)

бұлт биіктігі

Қону беттеу кезінде бағдарлардың көрініуі (м)

Ауа-райы күрделілігіні деңгейі

Экипаж деректері бойынша

Аспаптар бойынша

қону кезінде

Көтерілу кезінде

ЖҚ РМ

ҚҚ РМ

Күнделікті жүргізген__________________________________________________________

Қосымша мәліметтер

Температура Макс.______ Мин.______ Орт._______

Қар қалыңдығының биіктігі 07 сағ. ___мм.

ҰҚЖ топырағының жағдайы _______________________________________________________

Күнделікті жүргізген__________________________________________________________

Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 7-қосымша

Ауа райы бюллетенінің мазмұны және ресімдеу тәртібі (Үлгі)

Ауа райы болжамының бюллетенін ұшуды жүзеге асыруды қамтамасыз етуші бөлімнің метеорологиялық қызметінің (топтық) бастығы (кезекші метео-маманы, кезекші инженер-синоптик) толтырады. Толтыру барысында ол басшылық тәртіптерге негізделіп:

1) ауа райының бюллетен бланкісінде метеорологиялық қызметті нақты көрсетуші жеке құрамның әскери бөлімінің шартты аталу көрсетіледі;

2) уақыт белдеулерін қиын ететін ұшу барысында гринвич уақыты көретіледі, ал басқа кезде жергілікті көрсетіледі;

3) "Маршрут бойынша (аудан)" тарауында әуеайлақтың ұшулар "әуеайлақ" деп жазылады және әуеайлақтың нақты я болмаса баламалы атауы көрсетіледі, маршруттық ұшулар барысында ұшуды жүзеге асырушы әуеайлақтың атауы көрсетіледі, қажет болған жағдайда аралықтағы әуеайлақтың (пункттердің) орналасу маршруты да көрсетіледі;

4) "Ұшуды басқарушы (әуе кемесін жіберу және қабылдау жөніндегі кезекші, экипаж командирі)" тарауында ұшуды басқарушының (Әуе кемесін жіберу және қабылдау жөніндегі кезекші, экипаж командирінің) әскери атағы және тегі анық жазылып, көрсетіледі;

5) "Ұшу басталуына жарамды бюллетенінде" "дейін" сөзінен соң ұшу кезеңінің жоспарлы уақыты қойылады, ал "кейін" сөзінен соң ұшу кезеңінің аяқталу уақыты көрсетіледі. Әуеайлақтан тыс ұшу барысында "дейін" сөзінен соң ұшуға арналған жоспарлы уақыттан 1 сағат қосымша уақыт көрсетіледі.

Жауынгерлік кезекшілікті метеорологиялық қамтамасыз ету барысында "Ұшудың басталуына жарамды бюллетен" тарауында жауынгерлік кезекшілік атқару 6 сағаттық кезеңде көрсетіледі.Ұшу ауысымының басталуы ауысқан жағдайда я болмаса 1 сағаттан асқан уақытқа ауысқан кезінде ауа-райы бюллетені жаңадан толтырылады.

6) 1-тарауда "Ұшу пунктінде ұшу-қону жолағы мөлшерінің қысымы" атмосфера қысымының с.б.б көрсеткіші ұшуға арналған уақыттың жақын мерзімі 1 сағаттан кем емес уақытқа көрсетіледі.

7) "Теңіз деңгейіне келтірілген, маршрут бойынша миниималды қысымы" тарауында маршруттағы ұшу (ұшуға) теңіз деңгейіне келтірілген атмосфералық қысымы және барикалық тенденция бойынша сынап бағанасының с.б.б ондық бөлшегінде аз және шектеулі аз биіктіктегі саны көрсетіледі.

8) 2-тарауда "Маршрут бойынша ұшу пунктінде нақты ауа райы, маршрут бойынша және қону пунктінде" ұшыру әуеайлағының ауа райы бюллетенін толтыру уақытымен жақын уақытқа қоса (бюллетен мерзімінің басталуынан 1 сағаттан кем емес уақытқа), қону әуеайлағы мен артықтық ұзақтығы (бюллетен уақытының күшіне ену уақыты) аудандықта 1 сағаттан кем емес, аумақтықта 1,5 сағаттан аспайтын және аумақ аралық ұшу кезінде 2 сағаттан аспауы қажет.

9) 3-тарауда "Биіктіктегі желдердің нақтылығы" ұшуға арналған (ұшу маршруттарына) жақын пункттеріне аэрологиялық бақылаудың (радиозондтардың) ұшуға арналған уақыттың жақын мерзімі жазылады.

10) 4 "Маршрут (аудан) бойынша ауа райы" тарауында әуеайлақ ауданының ауа райының әсер ету уақыты, ұшу кезеңінің (әуеайлақтан тыс ұшып өту) жоспарлық аяқталу уақытынан 1 сағаттан аспайтын кезеңге көрсетіледі, 3 сағаттан аспайтын ұзақтыққа және 2 сағаттан аспайтын үлкен ұзақтыққа ауа райының әсер ету уақыты көрсетіліп жазылады.

11) 5 "Маршрут (аудан) бойынша орнитологиялық жағдай" және "Қону ауданындағы орнитологиялық жағдай" тарауында көрсетілген ауа райы уақытындағы орнитологиялық жағдайдың уақыты көрсетіліп жазылады.

12) 6-тарауда "Қону ауданындағы ауа райы" ұшырушы әуеайлаққа арналған ұшу кезіндегі ауа райы көрсетіліп жазылады. Ауа райының басталу уақыты ұшу кезеңінің уақытына сәйкес, ал ауа райының аяқталу уақыты ұшу кезеңінің ұзақтығы 1 сағатқа, егер 3 сағаттан аспаса және 2 сағат үлкен ұзақтық көрсетіліп жазылады.

Қону әуеайлағының арнайы әуеайлақтан тыс ұшу мен ұшып өтуге арналған ауа райы жазылып көрсетіледі.

Қону уақытының есебіне 1 сағат бұрын ауа-райы, 3сағаттан аспайтын ұшу ұзақтығына қонудың уақыт есебінен 1 сағат кейінгі есебі және үлкен ұзақтыққа 2 сағат жазылып көрсетіледі.

13) 8-тарауда "Маршрут (аудан) бойынша атмосфера жағдайының күтілетін көлденең кесіндісі" әуеайлақтық ұшулар барысында ауа райының күтілетін жағдайының уақыттық кесіндісі жасалады, ұшып өту кезінде кеңістік уақыттық кесіндісі, ал маршрут бойынша ұшып өту кезінде және ұшуда.

Графикалық бөлімінде ауа райы болжамының текстуалды көрінуі және ауа райының шартты белгілерімен көрсетіліп түсіріледі.

Пункеттердегі ұшудың басталу мерзімінен жақын уақытқа (радиозондирование) аэрологияның бақылау мәліметі бойынша желдің биіктігі және нақтылығы жақын және ұшу ауданына (ұшып өту ауданына) көрсетіледі. "Биіктіктегі желдің нақты бар болуы" ауа бюллетені 3-маршруттағыдай жазылады.

14) 9-тарауда ұшу-қону жолағы бойынша "Экипаждық мәліметі бойынша ауа-райының нақты жағдайы" және ұшудың ӘК экипажының баяндамасы бойынша кезекті инженер-синоптик жазып толтырады, ал әуеайлақтан тыс ұшулар мен ұшып өтулерде ӘК экипажы жазып толтырады.

"Темпеартура" тармағында ӘК бортында тиісті құрал-жабдықтардың бар болған жағдайында ӘК экипажы мәліметі бойынша жазып толтырады. Жазбалар хронологиялық тәртіппен толтырылады.

15) 10-тарау "Жердегі бақылаулар бойынша ауа райының нақты жай-күйі" ауа райы күнделігіне жазылған метеорологиялық бақылау деректері бойынша бөлімнің метеорологиялық қызметінің (тобының) бастығы немесе қону пунктінің метеожағдай бөлімінің кезекші инженер-синоптигі толтырады.

16) 11-тарау "Командирдің ауа райы туралы қорытындысын" авиациялық бөлімнің командирі толтырады. Қорытындыда: "Ұшулар қарапайым метеорологиялық жағдайларда (бұлттардың астында) орындалады", "Ұшулар күрделі метеорологиялық жағдайларда орындалады", "Ұшулар ауа райы минимумында орындалады", ұшулар орындалған метеорологиялық жағдайларды көрсете отырып көрсетіледі.

17) Ауа райы бюллетенінің нөмірленуі ай сайын 25-сі күні жаңартылады.

(АВ-12) нысаны

№ ________АУА РАЙЫ БЮЛЛЕТЕНІ (Үлгі )

ә/б ____________

Маршрут (аудан) бойынша ___________________________________________________

Ұшу жетекшісі (экипаж командирі)

Бюллетень "__" _____ 20__ж. сағат ___ бастап сағат ___ дейін ұшу (ұшып шығу) үшін жарамды.

1. Ұшып шығу пунктінде ҰҚЖ деңгейіндегі ауа қысымы _____мм

Теңіз денгейіне келтірілген маршрут бойынша минимальды кысым _____мм

2. Ұшу нүктесіндегі, маршрут бойынша және қону пунктіндегі нақты ауа-райы:

пункттер	уақыт	Бұлтылық (м)			Ауа-райы құбылысы	Көріну		Жер бетіндегі жел		Температура	Ылғалдық
		саны	Төменгі шегінің биіктігі	Жоғарғы шегінің биіктігі		Көлденең	Ұшудағы	Бағыты	Жылд.амдығы

3. Биіктіктегі нақты жел (км/сағат):

пункттер

биіктік

____ м

____ м

____ м

____ м

____ м

____ м

уақыт

жы лд.

бағыт

жы лд.

бағыт

жы лд.

бағыт

жы лд.

бағыт

жылд.

бағыт

жылд.

бағы

4. Маршрут (аудан) бойынша ауа-райы болжамы: ________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

5. Ұшу маршруты (ауданы) бойынша орнитологиялық жағдай: _____________________

________________________________________________________________________________

6. Қону пунктіндегі сағат______-тен_______сағатқа дейінгі ауа райының болжамы: ___

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

7. Қону пунктіндегі орнитологиялық жағдай:____________________________________

________________________________________________________________________________

8. Маршрут (аудан) бойынша күтілетін атмосфера жай-күйінің тігінен бөлінісі

25000 м____________________________________________________________ 25000 м

20000________________________________________________________________ 20000

15000________________________________________________________________15000

12000________________________________________________________________12000

10000________________________________________________________________10000

8000__________________________________________________________________ 8000

6000__________________________________________________________________6000

4000__________________________________________________________________4000

3000__________________________________________________________________3000

2000__________________________________________________________________2000

1000__________________________________________________________________1000

500____________________________________________________________________500

200____________________________________________________________________200

0________________________________________________________________________0

Пункттер_________________________________________________________________________пункттер (сағат) (сағат)

20__ж."__"_________сағ.____мин. Кезекші синоптик __________________________________

(әскери атағы) (қолы) (тегі)

Метеорологиялық жағдайды зерделедім, бюллетень алдым:

___сағ.____мин __________________________________________________________________

(лаузымы) (ә/бөлім) (ә/атағы) (қолы) (тегі)

9. Экипаждардың деректері және жерүсті бақылаулар бойынша ауа райының нақты жай-күйі

Орын (маршрут учаскесі, нүктелері)	Уақыт	Ұшу биіктігі	Ұшу жағдайлары	Бұлттылық				Ауа райының құбылыстары	Көріну		Температура
				қабаты	саны	Төменгі шегінің биіктігі	Жоғарғы шегінің биіктігі		Көлденең	Ұшудағы
10. Ұшып өтетін экипаждар қөнған кездегі нақты ауа райы

Ұшу жетекшісі (ұшқыш немесе штурман)_____________________________________________

(қолы, тегі) Ауа райы мәліметін растаймын:

ә/бөлім кезекші синоптигі _____________________________________________________ Ш.О.

11. Ауа райы туралы командирдің қорытындысы:

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Командир _______________________________________________________________________

(лаузымы, ә/бөлімімі) (қолы) (тегі)

Ескертпе: Метеоқызметтің мөртаңбасыз лаузымды адамдардың ауа райы туралын қорытындысы жарамсыз.

	Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 8-қосымша
	АВ-10 нысаны

Старттық журналы (үлгі)

20____ж "___"___________	Жасалған уақыты:
Ұшу жетекшісі ___________	АРБ________
	АӘБ______________________
Кезекші синоптик ____________	Ұшу басталған уақыт ___________________
	Ұшу аяқталған уақыт___________________

Ауа райын барлау мәліметі, ауа райы туралы ақпаратының баяндаған (жеткізген, алған) мазмұны	Кімнен келіп түсті және алынған уақыты	Кімге баяндалды (жеткізілді) және баяндалған (жеткзілген) уақыты

Ұшуға белгіленген Бұлттың биіктігінен ______ м бастап ____м дейін Ауа райының шектеулген минимумы: Көріністен ______ м бастап____м дейін

Биіктіктер бойынша жел (км/сағ)

р/с №

Зондтау жасалған уақыт

биіктік нүкте

_____м

_____м

_____м

_____м

_____м

бағыты

жылдамдығы

бағыты

жылдамдығы

бағыты

жылдамдығы

бағыты

жылдамдығы

бағыты

жылдамдығы

_____м
бағыты	жылдамдығы

Нақты ауа райы туралы мәліметтер

Р/с №	мерзім нүкте	___с___м	___с___м	___с___м	___с___м	___с___м	___с___м	__с__м
1
Pm
T
Td
R%
ЖКРМ
ҚКРМ
VVпр
2
3
4
5
6
7
Кімге баяндалды және баяндаған уақыты (нақты ауа райы туралы)

Мыналардың ақталуын бағалау:

Ұшуға ауа райы болжамының ________________________________________________

Дауылды ескертудің________________________________________________________

Метеоқамтамасыз етуді бағалау ______________________________________________

Ұшуды жетекшісінің қолы___________________________________________________

	Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 9-қосымша
	АВ-17 нысаны

Ауа райын барлау журналы (Үлгі)

Бақылау күні және уақыты	Жеткізілім қайдан келіп түсті	Жеткізілімнің мазмұны: бақылау пункті (маршруты); ұшу биіктігі; бақыланатын ауа райы және орнитологиялық жағдай	Алу (жіберілу) уақыты	Кімге баяндалды (берілді). Баяндау уақыты

	Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 10-қосымша
	АВ-11 нысаны

Кезекші синоптиктің жұмыс журналы (Үлгі)

күні, уақыты	кімнен келіп түсті	мазмұны (өтінімдер, өкімдер, консультациялар, қызметтік жазбалар)	кімге баяндалды

	Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 11-қосымша
	АВ-1 нысаны

Кіріс "авиа" және "дауыл" жеделхаттар журналы (Үлгі)

күні	уақыты	жеделхат мәтіні	кімнен келіп түсті	кімге баяндалды

АВ-2 нысаны

Шығыс "авиа" және "дауыл" жеделхаттар журналы (Үлгі)

күні	жеделхат түрі	басталған (аяқталған) уақыт	жеделхат мазмұны	кімнен келіп түсті	кім қабылдады

Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 12-қосымша

Метеобөлімшенің жұмысын тексеретін лауазымды адамдардың нұсқауларын жазуға арналған журнал (Үлгі)

Тексеру күні мен уақыты	Лауазымды адам	Тексеру нәтижелері	Тексерушінің қолы

Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 13-қосымша

Жеке құрамның қауіпсіздік техникасы бойынша нұсқау беруді жүргізуді есепке алу журналы (Үлгі)

Нұсқау беруді өткізу күні	Ә/атағы, нұсқау алушының Т.А.Ә.	Нұсқау алушының қолы	Ә/атағы, нұсқау берушінің Т.А.Ә.	Нұсқау берушініңқолы

Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 14-қосымша

_________ әскери бөлімі метеорологиялық қызметтің техникалық құралдарын және қауіпсіздік техникасын пайдалану қағидаларын білуін тексеру журналы (Үлгі)

Р/с №	Тегі, аты, әкесінің аты, лауазымы және осы мамандық бойынша еңбек өтілі	Алдыңғы тексеру күні, білімдерді бағалау және 1000 В дейін немесе одан жоғары электр қондырғыларында жұмыс істеу құқығы	Қағидаларды білуін тексеру күні мен себебі	Қағидаларды білуін жалпы бағалау және тобы	Тексерілушінің қолы	Тексерушінің қолы

Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 15-қосымша

_______ әскери бөлімінің өлшеу аспаптарын тексеруді есепке алу журналы (Үлгі)

Р/с №

Өлшеу аспаптарының атауы

Қысқаша техникалық сипаттама

Аспаптың нөмірі

Аспапты орнату немесе орналасқан жері

Аспаптардың кезеңділігі

Міндетті тексеруді жүргізу күні

Ескертпе

Типі немесе жүйесі

Өлшеу шегі

Дәлдік сыныбы

Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 16-қосымша

Метеоқызметтің техникалық құралдарын жөндеуге жөнелту жоспары (Үлгі)

Р/с №	Есепке алу бірлігі	Барлығы жөнделуге тиіс		Жөндеуге тоқсан сайын жөнелтілуге тиіс
				I	II	III	IV
		орташа	күрделі	орташа	күрделі	орташа	күрделі	орташа	күрделі	орташа	күрделі

Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 17-қосымша

Жарнамалық акті (Үлгі)

________________________________________________________________________________

(жарнамалық акті жасалатын жабдықтың атауы мен түрі)

________________________________________________________________________________

(зауыттық нөмірі)

20__ж. "___" ___________ комиссияның құрамындағы төраға ___________________________

________________________________________________________________________________

(Тегі, инициалдары)

мүшелері_______________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

(Тегі, инициалдары)

бір жағынан және ____________________________________________________________ өкілі

(жеткізуші зауыт)

екінші жағынан, жағдайымен танысып ______________________________________________

(техниканың атауы)

Жабдықтың техникалық деректері __________________________________________________

сериясы __________________ № ______________зауыт шығарған ______________________

(шығарылған күні)

Пайдалану басталғаннан бері жұмыс істеді ___________________________________________

Бұйым пайдаланылды және оған формуляр жүргізілді __________________________________

________________________________________________________________________________

(формулярды жүргізу және пайдалану жөніндегі нұсқаулықты орындау бойынша

ескертулерді көрсету)

________________________________________________________________________________

(ақау анықталған мән-жайлар

________________________________________________________________________________

ақаудың пайда болу себептері)

Істен шыққан агрегаттар мен бөлшектердің тізбесі ____________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Зауыт ә/б жіберуге тиіс агрегаттар мен бөлшектердің тізбесі _____________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Агрегаттар мен бөлшектер жіберілуі тиіс мекенжай ____________________________________

________________________________________________________________________________

Істен шыққан агрегатты (құралды) оны жаңасына ауыстырғаннан кейін зауытқа қайтару

қажеттілігі туралы қорытынды _____________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

(зауыттың мекенжайын көрсету)

Қорытынды: жоғарыда мазмұндалғанның негізінде комиссия ___________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

(акті жасалатын жабдықтың атауы)

және одан әрі пайдалануға жарамсыз ________________________________ және

________________ жатады.

(есептен шығару, жөндеу)

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

(жөндеу түрін көрсету: қалпына келтіру, ағымдағы, зауытта немесе ә/бөлімде, бөлім немесе

зауыт күшімен.)

Жабдық (агрегат) ____________________________________________ жолымен іске қосылған

________________________________________________________________________________

(анықталған бас тарту туралы өнім берушіге хабарлау күнін және техниканы қалпына келтіру

күнін көрсету)

Комиссия төрағасы _______________________________________________________________

(қолы, тегі, инициалдары)

Комиссия мүшелері_______________________________________________________________

(қолы, тегі, инициалдары)

________________________________________________________________________________

(қолы, тегі, инициалдары)

________________________________________________________________________________

(қолы, тегі, инициалдары)

М.О.

Ескертпе: Егер бір жақты рекламациялық акті жасалса, онда: шығару бойынша келмеген

өнеркәсіп, жасаушы зауыт өкілінің қатысуынсыз белгіленеді.

	Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 18-қосымша
	Бекітемін 00000 әскери бөлімінің командирі ____________________________ (әскери атағы, қолы, тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болған кезде) 20 __ж. "____" __________

Ақаулық ведомосы (Үлгі)

Ә/бөлімде орналасқандарды __________________ төменгі санаттарға _______________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

көшіруге арналған

Соңғы орташа (күрделі) жөндеу күні	Орташа (күрделі) жөндеуге пысықталған сағаттар саны	Комиссия қарап тексеру кезінде анықтаған бөлшектердің, тораптардың, блоктардың және тұтас үлгінің техникалық жай-күйі	Жол берілетін шектер
			ТШ бойынша	іс жүзінде

Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 19-қосымша

Жинақтау ведомосы (Үлгі)

20_____ж. шығарылған № ________ типі _______________________________________

____________________________________, ә/бөлімге тиесілі ______________________

Р/с №	Мүліктің атауы және тораптар, агрегаттар, аспаптар нөмірі	Өлшем бірлігі	Жөндеуге жіберілді	Жөндеу кәсіпорнына келіп түсті	Жөндеуден кейін жөндеу кәсіпорны қайтарды	Ескертпе

00000 әскери бөлімінің командирі___________________________________________________

(әскери атағы, қолы, тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болған кезде)

Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 20-қосымша

Метеоқызметтің техникалық құралдарын есепке алу журналы (Үлгі)

Типі	Зауыттық нөмірі	Шығарылғын күні	Ә/бөлімге келіп түсуі		1-ші күрделі жөндеу	1-ші күрделі жөндеу	1-ші күрделі жөндеу	есептен шығару
			күні	санаты

	Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 21-қосымша
	Бекітемін 00000 әскери бөлімінің командирі ____________________________ (әскери атағы, қолы, тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болған кезде) 20 __ж. "____" __________

Есептен шығаруға жататын метеоқызметтер техникалық құралдарының техникалық (сапалық) жай-күй актісі (Үлгі)

Комиссияның құрамында төраға ____________________________________________________

(лауазымы, ә/атағы, тегі және инициалдары)

________________________________________________________________________________

Мүшелері _______________________________________________________________________

(лауазымы, ә/атағы, тегі және инициалдары)

________________________________________________________________________________

(лауазымы, ә/атағы, тегі және инициалдары)

________________________________________________________________________________

(лауазымы, ә/атағы, тегі және инициалдары)

Материалдық құндылықтарды қарап тексеру және паспорттарды, формулярларды және оларға басқа да құжаттарды зерделеу нәтижесінде комиссия мыналарды белгіледі:

Р/с №	Техникалық құралдардың атауы	Негізгі деректер				Техникалық (сапалық) жай-күйі және тозу себептері	Одан әрі пайдалану туралы қорытынды (есептен шығаруға, жөндеуге жатады)
		Нөмірі, маркасы, шығарылған жылы	Бастапқы құны	Пайдалануда болу уақыты
				норма бойынша	іс жүзінде

Есептен шығаруға жататын техникалық құралдардың жекелеген бөлшектерін

(жекелеген тораптарды, аспаптарды, агрегаттарды, қосалқы бөлшектерді, бөлшектерді)

пайдалану мақсатқа сәйкестігі туралы комиссияның қорытындысы.

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Комиссия төрағасы _______________________________________________________________

(қолы, тегі, инициалдары)

Комиссия мүшелері _______________________________________________________________

(қолы, тегі, инициалдары)

________________________________________________________________________________

(қолы, тегі, инициалдары)

________________________________________________________________________________

(қолы, тегі, инициалдары)

20___ж. "__"__________________

Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 22-қосымша

Өлшеу (бақылау) дәлдігі

Бақылауға жататын элемент	Пайдалану тұрғысынан қалаулы өлшеу немесе бақылау дәлдігі
Жер бетіндегі желдің орташа шамасы	Бағыты: ±10 Жылдамдығы: ±0,5 м/с (1 торап) дейін 5 м/с (10 торап) ±10 % 5 м/с (10 торап) астам
Жер бетіндегі желдің орташа шамасынан ауытқуы	±1 м/с (2 торап) бойлық және бүйірлік құрамдастарды ескере отырып
Көріну	±50м 600м дейін ±10 % 600 м бастап 1500м дейін ±20 % 1500м астам
ҰҚЖ-дағы көріну қашықтығы	±10м 400 м дейін ±25 м 400 м - 800 м дейін ±10 % 800 м астам
Бұлттар саны	±1 октант
Бұлттар биіктігі	±10 м (33 фут) 100 м (330 фут) дейін ±10 % 100 м (330 фут) астам
Ауаның температурасы және шық нүктесінің температурасы	±1 оС
Қысымның шамасы (QNН, QFЕ)	±0,5 гПа

Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 23-қосымша

Жел бағытының көрсеткіші тәуліктің жарық уақытында желдің бағыты мен жылдамдығын көзбен шолып анықтау үшін қызмет етеді. Пайдалану шарттары: ауаның температурасы -50 С ден +50 С дейін; желдің жылдамдығы 50 м/с. Кепілдік міндеттемелер: Жел көрсеткішінің діңгегіне - 5 жыл; Ауыспалы жел конусына - 6 ай. Жеткізу жиынтығы: Жел көрсеткіші діңгегі - 1 дана; Жел көрсеткіші - 1 дана; Ауыспалы жел конусы - 1 дана. Діңгек биіктігі: 3.0 м. Конустың ұзындығы: 120 см. Dвх: 30 см. Конус түсі: ҚА. Жел көрсеткішінің діңгегі:

жер беті деңгейінен талап етілетін биіктікте жел көрсеткішін орнатуға арналған;

болат діңгек, жиналмалы, полимерлі жабынмен қорғалған;

діңгек конструкциясы конус-жел көрсеткішін ауыстыру үшін оның аударылуын жүргізуге мүмкіндік береді.

Діңгек негізінің типі:

А типі діңгекті орнату топырақтың бетіне, іргетастың бетондалған элементіне салып жүргізіледі;

Б типі діңгекті орнату анкерлік бұранданың көмегімен қатты бетке, тіректі крест тәрізді негізге жүргізіледі.

Жел көрсеткіші:

жел көрсеткішінің конструкциясы болаттан, жиналмалы, полимерлі жабынмен қорғалған;

жел көрсеткішінің өз осінің айналасында айналуы және баяу желге ден қою арнайы бұрылыс торабын қолдану есебінен қамтамасыз етіледі;

жел көрсеткішін орнату діңгекте жүргізіледі.

Жел көрсеткіші:

ауыспалы жел конусы;

ауыспалы жел конусы (шұлық немесе колдун деп аталады).

Конус нысаны бар:

қара, қызыл немесе қызғылт сары түсті кезек көлденең ақ жолақтары бар қиыстырылған конус;

конуста су өткізбейтін қасиеті бар, полимерлі, жел өткізбейтін және жанбайтын матадан, тозуға және ультракүлгін сәулеге төзімді үрленбейтін және жанбайтын матадан жасалған, бұл полиэфирлі жіптермен және мықты лентаның люверсімен канттың күшеюімен жел конустарының қызмет мерзімін айтарлықтай арттырады;

конус жел көрсеткішінің нысанаға келтіретін сақинаға қоса берілетін қамыттардың көмегімен бекітіледі.

Конустың механикалық параметрлері:

биіктігі (жарықсыз) 6 500 мм;

биіктігі (жарықпен) 6750 мм;

салмағы 90 кг.

Жел конусының мөлшері (А нұсқасы тікұшақ):

ұзындығы 2,5 м;

диаметрі 0,6 м.

Жел конусының мөлшері (Б нұсқасы):

ұзындығы 3,75 м;

диаметрі 0,9 м;

желге қарсы төзімділікі барынша 140 км / сағ;

температураның диапазоны ±55 C;

конус судың жиналуына кедергі жасайды;

тоқыма материалының ең аз беріктік шегі 667 Н;

6 км/ сағ желдің жылдамдықтығы кезінде ±5 дәлдікпен жел конусын бұрумен желдің бағытын көрсету;

желдің жылдамдығы 28 км/сағ болған кезде жел жылдамдығын (үрлеумен) көрсету.

Жел көрсеткішінде (1-сурет) қиылған конус нысаны болады және ақтың қызғылт сары-қызыл немесе ақтың қара түспен кезек көлденең жолақтармен боялады.

1-сурет. Конус-жел көрсеткіші

Ескертпе:

Жел көрсеткіші әуеайлақта орнатылуға және ол ұшуда немесе әуеайлақтың жұмыс алаңында ӘК-ден көрінетіндей және жақын орналасқан объектілермен құрылатын ауаның ұйытқуы ықпал етпейтіндей орналасуға тиіс.

Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 24-қосымша

Метеорологиялық алаңға қойылатын талаптар

1. Метеорологиялық алаң әрбір стационарлық әуеайлақта оған метеорологиялық аспаптарды орнату және өндірісті бақылау үшін жабдықталады.

Бұл ретте метеорологиялық алаң үшін орын таңдауда мыналарды басшылыққа алу қажет:

1) метеорологиялық алаң метеобөлімшенің қызметтік үй-жайына тікелей жақын орналасуға тиіс, бірақ метеорологиялық аспаптарды орнату шарттарын қанағаттандыратын міндетті түрде ашық жерде және оларға дейін арақашықтық олардың он еселік биіктігінен оның айналасындағы заттардан қашықтықта болуға тиіс;

2) қиылысатын жергілікті жердегі метеорологиялық алаң тік еңістердің маңында орналаспауға тиіс;

3) метеорологиялық алаң су қоймаларынан кемінде 100 м және басқару жолдарынан 300 м алшақ болуға тиіс. Метеорологиялық алаң тікбұрыш түрінде мөлшері 15х10 м құрылады және жергілікті жерде оның үлкен жағы солтүстіктен оңтүстікке қарай бағытталатындай бағдарланады. Метеорологиялық алаңды қоршау ауаның тұрып қалуына және қардың жиналуына ықпал етпеуге тиіс. Стандартты қоршау 10х10 см ұяшықтары бар, мөлшері 2,5 х 1,5 м металл рамасына тартылатын, 40х40 мм бұрыштық темірден дәнекерленетін сымды торлардан тұрады. Рамалар жер бетінен 1,2 - 1,5 м биіктікте жерге бетондалған құбырларға немесе темір-бетон бағаналарға бекітіледі. Метеорологиялық алаңға өту үшін есік ілмешегімен жабдықталады. Метеорологиялық алаңға жақындау үшін кірпіштен немесе гравийден жол жабдықталады.

2. Метеорологиялық алаңда аспаптар мынадай тәртіппен орналастырылады:

1) солтүстік бөлігінде - діңгектер бергіштермен температураны, ылғалдылықты, желдің бағыты мен жылдамдығын өлшеу үшін (М-49, М-63М, М-63МР, КРАМС) және жақын найзағайды анықтау бергіш діңгегі (КРАУС типті);

2) орта бөлігінде - ауаның температурасы мен ылғалдығын өлшеу үшін аспаптары бар психрометриялық күрке, термограф пен гигрографты орнату үшін психрометриялық күрке, жауын-шашын өлшегішті орнату үшін бағана;

3) оңтүстік бөлігінде - аэрологиялық теодолит үшін бағана. Одан басқа, метеорологиялық алаңда аэрозольды бақылау үшін көлденең немесе тік планшеттер орнатылуы мүмкін;

4) метеорологиялық бөлімшелер үй-жайында: сынап барометрі, барометр-анероид, барограф, ИВО, РВО-2, ЛИВО, РДВ басқару пульттері, М-49 метеорологиялық параметрлер көрсеткіші, М-47 өлшеу пульттері, (М-63МР), автономды найзағай пеленгаторының қабылдағыш құрылғысы - арақашықтық өлшегіші (АГПД).

	Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 25-қосымша
	Бекітемін 00000 әскери бөлімі командирі ____________________________ (әскери атағы, қолы, тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болған кезде) 20 __ж. "____" __________

Командалық-диспетчерлік пункттен (күндіз) көлденең көру қашықтығын көзбен шолып анықтауға арналған бағдарлар схемасы

00000 әскери бөлімі метеорологиялық қызметінің (топтың) бастығы

_____________________________________________________

(әскери атағы, қолы, тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болған кезде)

Бекітемін 00000 әскери бөлімінің командирі ____________________________ (әскери атағы, қолы, тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болған кезде) 20 __ж. "____" __________

Командалық-диспетчерлік пункттен (түнде) көлденең көру қашықтығын көзбен шолып анықтауға арналған бағдарлар схемасы

00000 әскери бөлімі метеорологиялық қызметінің (топтың) бастығы

_____________________________________________________

(әскери атағы, қолы, тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болған кезде)

	Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 26-қосымша
	АВ-9 нысаны

Ауа райын радиолокациялық барлау бюллетені

	Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 27-қосымша
	АВ-17 нысаны

Ауа райын барлау журналы

Бақылау күні және уақыты	Жеткізілім қайдан келіп түсті	Мазмұны: бақылау пункті (маршруты); ұшу биіктігі; бақыланатын ауа райы және орнитологиялық жағдайы	Алу (жіберілу) уақыты	Кімге баяндалды (жіберілді). Баяндау уақыты

	Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 28-қосымша
	Үлгі
	Бекітемін Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштерінің бас қолбасшысы ____________________________ (әскери атағы, қолы, тегі, әкесінің аты (ол бар болған кезде) 20___ жылғы " ____" _________

ҚР ҚК ӘҚК әуеайлақтарындағы метеорологиялық элементтердің шекті мәндері және АҚҚ-ға дейінгі шекті арақашықтық

Ескерту. 28-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 26.08.2020 № 404 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-кесте

Әртүрлі ауаның температурасы кезінде (°С) ауаның салыстырмалы ылғалдылығы (%)
әуеайлақтар	7 балдан аз бұлттылық кезінде				7-10 балл бұлттылық кезінде
	<-15	-15<-5	-5<+5	>+5	<-15	-15<-5	-5<+5	>+5
Нұр-Сұлтан	86	93	94	95	87	91	94	96
Қарағанды	86	93	94	95	88	93	94	96
Шымкент	87	92	94	95	90	94	96	96
Первомайск	85	90	92	95	88	94	94	96
Жетіген	88	90	93	95	88	94	94	96
Талдықорған	86	90	93	93	87	91	94	95
Балқаш	84	90	94	96	87	91	96	97
Үшарал	87	91	93	95	90	92	95	97
Хлебодаровка	88	91	92	94	89	91	94	96
Ақтөбе	89	91	93	95	90	92	95	97
Семей	88	92	94	95	90	94	95	96
Тараз	86	90	92	94	90	93	95	97
Луговая	86	87	92	94	87	91	94	95
Сарышаған	83	90	93	96	87	90	96	96
Ақтау	83	89	93	95	86	90	95	96
Аягөз	88	92	94	95	90	94	95	96

Әуе кемелерінің ұшу және қону үшін жел жылдамдығының шектік мәні

2-кесте

ЖЕЛ	Миг-23 УБ МиГ-27	МиГ-31 Су-27 Су-30	МиГ- 29	Су-25	Ан-26 С-295	Ил-76	Ту-134	Ан-12 Ан-72	Вoеing757
Бүйірлік	10	15	15	10	12	20	20	15	17
Қарсы	20	25	25	20	30	25	20	20	20
Бағыттас	5	5	6	5	5	5	5	5	5

Кестенің жалғасы

ЖЕЛ	Ту-154	Ми-35 Ми-26	Л-39 Ми-171, Ми-17 Ми-8	ЕС145	UH-2	Ан-2	ТЛ 2000 ТЛ 3000	Zlin42	ҰҰА
Бүйірлік	17	10	10	10	10	6	8	10	6
Қарсы	20	25	20	25	15	18	15	18	7
Бағыттас	10	10	7	8	5	3	3	3	6

ЕСКЕРТПЕЛЕР:

1. Шекті мәннен 3%-ке аз болған кезде маршруттық ұшу ТОҚТАТЫЛАДЫ.

2. 100Х1000 белгіленген минимум кезінде ұшуда (ҰБМ), 100Х1000 және одан төмен экипаж командирінің минимумы кезінде ӘК ұшуы кезінде шекті ылғалдылық мәні есептелмейді.

3. Әуеайлақтан 50 км арақашықтықта ашық жарық түсірілген кезде маршруттық ұшу ТОҚТАТЫЛАДЫ.

4. Әуеайлақ бағытына немесе қону бағытына жылжитын жарық түстер болған кезде ұшу 30 км қашықтықта ТОҚТАТЫЛАДЫ.

5. Әуеайлақтан арақашықтығы 20 км қауіпті ауа райы құбылысы болған кезде олардың қозғалу жылдамдығына және бағытына қарамастан ұшу ТОҚТАТЫЛАДЫ.

6. Ауа температурасы +35 градус және жоғары болған кезде жауынгерлік авиацияның, +38 градус және жоғары болған кезде әскери-көлік, армиялық авиацияның ұшуы мен ұшып өтуіне ЖОЛ БЕРІЛМЕЙДІ, ауа температурасы төмен болған кезде осы әуеайлақтың салқын-жел эквиваленті кестесі (ТТС-ға сәйкес Boeing-747 және С-295 әуе кемелерін қоспағанда) басшылыққа алынады.

7. Оның тұрақты төмендеуі жағдайы кезінде әуеде ауа райын барлау +37 градус температура кезінде жүргізуге рұқсат етіледі.

8. Қосалқы әуеайлақ ретінде ондағы ауа температурасы +40 градустан аспайтын әуеайлақты пайдалану.

9. Егер ұшу кезеңінде ауа температурасы +30 градусқа жетсе және оның жоғарылау үрдісі болса, ұшу ауысымының ұзақтығы іс жүзінде ұшу басталған уақыттан 5 сағатпен ШЕКТЕЛЕДІ.

10. Егер ұшу басталғанда, оның кезеңінде ауа температурасы +30 градусқа жетсе, бірақ бір сағат ішінде ұшу температурасы +30 градустан төмен түсетін үдеріс болса, ұшу ауысымының ұзақтығы ШЕКТЕЛМЕЙДІ.

11. Дымқыл ҰҚЖ-ға ұшуды және қонуды желдің бүйірлік жылдамдығының жол берілген шекті мәнінен бүйірлік жел кезінде 2 м/саз жүргізу.

12. Мынадай ілініс коэффиценті кезінде ұшуды жүргізуге РҰҚСАТ ЕТІЛМЕЙДІ: 0.45% және одан жоғары – әуеайлақ шектеусіз ұшуға және қонуға жарамды; 0.39 – 0.41% К/Э ұшу және қону, 0.35% және жоғары – кезекші экипаждардың қосалқы әуеайлаққа қонуы және өз әуеайлағынан ұшуы; 0.32% және жоғары кезінде әуеайлақтан ӘКА-ның ұшуы және қонуы үшін жарамды, 0.28% және жоғары ӘКА-ның ұшуы үшін әуеайлақ жарамды.

Салқын-жел эквиваленті температурасының кестесі

Температура (°С)

желдің жылдамдығы (м/с)

Кестедегі қауіпті аймаққа сәйкес келетін жағдайларда орындау кезінде кезекті ұшуға авиациялық техниканы старттық дайындау уақытын 10 минутқа арттыру. Қауіпті аймақтан тыс салқын жел эквиваленті артқан кезде ҰШУЛАР ТОҚТАТЫЛСЫН!

Мысалы: Т = - 15°С, желдің жылдамдығы = 8 м/с.

Салқын-жел эквиваленті температурасы = - 33°С.

КЕЛІСІЛДІ:

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштері Әскери-әуе күштерінің қолбасшысы	ӘҚК БҚБ ұшу қауіпсіздігін қадағалау басқармасының бастығы
__________________________________ 20___ жылғы "___" _________	__________________________________ 20___ жылғы "___" _________
Дәрігерлік-ұшу комиссиясының төрағасы – ӘҚК БҚБ МТҚББ медициналық бөлімінің бастығы	29990 әскери бөлімі метеорологиялық бастығы орталығының
__________________________________ 20___ жылғы "___" _________	__________________________________ 20___ жылғы "___" _________

	Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 29-қосымша
	Бекітемін Әскери бөлімінің штаб бастығы ____________________________ (әскери атағы, қолы, тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болған кезде) 20 __ж. "____" __________

Метеорологиялық бөлімшенің (әуеайлақтың) дауылды хабарлау және ескерту бойынша есебі нұсқаулығының үлгілік нысаны (Үлгі)

1. Дауылды хабарлау

1. Ауа райының қауіпті құбылыстары туралы дауылды хабарлауды және ескертуді метеорологиялық бөлімшелердің кезекші есептобы жүзеге асырады.

2. Дауылды хабарлаудың басталуы, күшеюі, бәсеңдеуі және аяқталуы туралы (ауа райының қауіпті құбылыстары және ерекше қауіпті құбылыстары көрсетіледі) мыналарға баяндалады:

1) ҰБ және командиріне - ұшулар уақытында;

2) командалық пунктің жедел кезекшісіне - тәулік бойы;

3) әуе қозғалысы басқармасы органдарының ауысым бастығына - тәулік бойы;

4) ӘК қабылдау және жіберу бойынша кезекшіге - тәулік бойы;

5) кезекші экипаждардың үлкеніне - тәулік бойы;

6) кезекші авиадиспетчерге - тәулік бойы;

7) кейінге қалдыруға болмайтын шешімдерді талап ететін (осы жағдайлар аталатын) жағдайларда, командирге және авиациялық базаның штаб бастығына;

8) басқа лауазымды адамдарға - авиациялық бөлім командирінің (штаб бастығының) нұсқауы бойынша (лауазымды адамдар аталады, қауіпті ауа райының құбылыстары көрсетіледі, ол туралы олар және байланыс құралдары хабардар етіледі).

3. Қауіпті ауа райының құбылыстары туралы дауылды хабарлау және өте қауіпті ауа райы құбылыстары метеорологиялық бөлімшелердің мекенжайларына беріледі (Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің және Қазақстан Республикасы Байланыс және коммуникациялар министрілігінің телефон, телеграф, радио және басқа да байланыс құралдары бойынша беру үшін мекенжайлары аталады).

4. Дауылды хабарлау осы Қағидалардың талаптарын сақтаумен жасалады, беріледі және тіркеледі.

5. Басқа метеорологиялық бөлімшелерден алынған дауылды хабарлаулар мынадай лауазымды адамдарға баяндалады (бөлімнің лауазымды адамдары аталады).

6. Метеорологиялық бөлімшенің кезекші инженер-синоптигі:

1) әуеайлақ және ұшулар ауданында қауіпті және ерекше қауіпті құбылыстар туындаған кезде:

осы құбылыстардың мүмкін күшеюін (бәсеңдеуін), ауысуын және болжамды аяқтау уақытын көрсетіп, осы Нұсқаулықтың 2-тармағында аталған қауіпті және өте қауіпті ауа райы құбылыстары үшін бақылау нәтижелерін дереу баяндайды;

3-тармақта және өтінімдер бойынша аталған кезекші кіші метеомаманға жасауға, шығыс жеделхаттар журналына тіркеуге және белгіленген мекенжайға дауылды хабарлауды жіберуге нұсқама береді, жазбаның дұрыс жазылуын және хабардар етудің дұрыс жөнелтілуін бақылайды;

қауіпті және өте қауіпті құбылыстардың одан әрі дамуын бақылайды және барлық өзгерістер туралы дауылды хабарлау баяндалған лауазымды адамдарға баяндайды.

2) басқа метеорологиялық бөлімшелерден дауылды хабарлауды алған кезде:

кіріс жеделхаттар журналына дұрыс хабардар ету жазбасын бақылайды;

әуеайлақ және ұшулар ауданында қауіпті ауа райының ауысу мүмкіндігін талдайды және қажет болған кезде ауа райын бақылауды жиі ұйымдастырады;

ауа райының күтілетін өзгерістері туралы алынған хабардар етулер мен өз қорытындыларын осы Нұсқаулықтың 5-тармағында аталған лауазымды адамдарға баяндайды, ал әуеайлақта қауіпті ауа райы құбылыстарының қатері туындаған жағдайда - дауылды ескертуді әзірлейді және тапсырады.

3) әуеайлақта (көріну аймағында) АҚҚ және ӨҚАҚ туындаған кезде:

кезекші инженер-синоптикке бақылау нәтижелерін дереу (жеке өзі немесе телефон бойынша) баяндайды;

кезекші инженер-синоптиктің нұсқауы бойынша дауылды хабарлауды шығыс жеделхаттар (радиограммалар) журналына жазады және оны белгіленген мекенжайға және сұрау салулар бойынша жібереді (жолдайды);

қауіпті және өте қауіпті ауа райы құбылыстарының одан әрі дамуын бақылайды, кезекші инженер-синоптикке олардың күшеюі, әлсіреуі, аяқтау туралы баяндайды және оның нұсқауы бойынша жасайды, журналға жазады және осы құбылыстың күшеюі, әлсіреуі және аяқтау туралы белгіленген мекенжайға және сұрау салулар бойынша жібереді (жолдайды).

4) басқа метеорологиялық бөлімшелерден дауылды хабарлауды алған кезде:

кіріс жеделхаттар (радиограммалар) журналына хабардар етудің мазмұнын жазады;

дереу кезекші инженер-синоптикке алынған дауылды хабарлаудың мазмұнын баяндайды.

2. Дауылды ескертуді ресімдеу және тапсыру

5) Дауылды ескертулер әуеайлақта, әуеайлақ ауданында, полигонда, қону алаңында мынадай қауіпті ауа райының ұшу маршруттарында әзірленеді (ауа райының қауіпті құбылыстары аталады осы Қағидаларда көрсетілген қауіпті ауа райының құбылыстары аталады). Егер қауіпті ауа райының құбылысы әуеайлақта және әуеайлақ ауданында (ұшуларда) бір уақытта күтілсе, "Әуеайлақ және әуеайлақ ауданы (ұшулар) бойынша" көрсетумен бір дауылды ескерту жасалады.

Дауылды ескертулер ұшулар жүргізіледі ме немесе жоқ па, ауа райының бұрын әірленген болжамдарында ауа райының қауіпті құбылыстары көзделді ме немесе көзделмеді ме оған байланысты емес әзірленеді.

6) Дауылды ескертулерді кезекші инженер-синоптик 6 сағаттан артық емес мерзімге, барынша уақытты алдын алумен әзірлейді, ауа райының қауіпті құбылысы туындаумен, оның ішінде бұрын әзірленген дауылды ескертулерде көзделмеген жағдайда, сондай-ақ мынадай жағдайларда:

1) бұдан бұрын берілген дауылды ескертулерде көзделген, ауа райының қауіпті құбылысы туындаған, қарқындылығы немесе ұзақтығы уақытын нақтылау мүмкіндігі болады;

2) метеорологиялық элементтер күрделі белгілерге жетті, әуеайлақ ауданында араласатын жауын-шашынды бұлттылыққа, найзағайларға, қарқынды жауын-шашындарға, төмен бұлттарға, тұмандар мен түтіндерге дейін шекті болады;

3) құбылыс пайда болды және оның қарқындылығы мен ұзақтығын нақтылау қажеттілігі бар.

7. Дауылды ескертулерде: ауа райының қауіпті құбылысы неге негізделетіні, оның пайда болу уақыты, түрі, қарқыны мен ұзақтығы көрсетіледі.

Дауылды ескертулерде бірнеше ауа райының қауіпті құбылысының туындауын болжау жағдайларында барлық осы құбылыстар көрсетіледі.

8. Дауылды ескертулер арнайы бланкіге жазылады және қолы қойғызып беріледі (кімге екені көрсетіледі), сондай-ақ мекенжайға (мекенжай көрсетіледі және жіберу тәсілі) дауылды ескерту схемасына сәйкес беріледі.

Лауазымды адам дауылды ескертуді қабылдаудан бас тартқан жағдайда кезекші инженер-синоптик дереу ол туралы авиациялық бөлімнің метеорологиялық қызмет бастығына және метеоорталыққа баяндайды, ол туралы дауылды ескерту бланкісіне белгі жасайды.

9. Ауа райының қауіпті құбылысы кенеттен туындаған кезде және дауылды ескерту алдын ала кемінде 30 минутта жасалған жағдайда кезекші инженер-синоптик қауіпті ауа райы құбылысының туындауы туралы дереу баяндайды (күтілетін қарқыны мен ұзақтығын көрсетіп), одан кейін ауызша баяндау уақытын көрсете отырып, дауылды ескерту бланкісін дауылды ескерту схемасында аталған лауазымды адамдарға жазып береді және тапсырады.

10. Метеоорталықтан, сондай-ақ басқа да метеорологиялық бөлімшелерден алынған дауылды ескертуді осы метеорологиялық бөлімшенің кезекші инженер-синоптигі өз әуеайлағында (әуеайлақ, ұшу, полигон, қону алаңы, корабль ауданында) қауіпті метеорологиялық құбылыстардың (немесе элементтердің) туындауын осы метеорологиялық бөлімшенің кезекші инженер-синоптигінің күтуіне немесе күтпеуіне байланысты емес авиациялық бөлімнің командиріне, ұшулар жетекшісіне, командалық пункт жедел кезекшісіне, әуе қозғалысын басқару орталығының ауысым бастығына, ӘК қабылдау және шығару бойынша кезекшіге, кезекші экипаждардың үлкеніне, кезекші авиадиспетчерге (қай жағдайларда екені көрсетіледі) баяндалады.

Баяндау уақытын және берілген ұсыныстарды кезекші инженер-синоптик жұмыс журналына жазады және метеорологиялық орталыққа баяндайды.

11. Егер дауылды ескертудің әрекет мерзімі ішінде бұрын берілген дауылды ескертуде көзделмеген қауіпті ауа райы құбылысы қатерінің туындауы анықталса, жаңа дауылды ескерту жасалады.

Егер қауіпті ауа райының құбылысы оның туындауы туралы болжанған мерзімнен кейін бір сағат ішінде басталмаса, метеорологиялық жағдай оның неғұрлым кеш мерзімде туындау мүмкіндігі туралы қорытынды жасауға мүмкіндік береді, қауіпті құбылыстың басталу уақытына нақтылауға жасалады. Егер дауылды ескертуде көрсетілген мерзімнен кейін қауіпті құбылысты сақтау күтілсе, оны аяқтауға күтілетін сәтке дейін қауіпті құбылысты сақтауға жаңа дауылды ескерту жазып беріледі.

Дауылды ескертуді баяндаудан, тапсырудан (жіберуден) кейінгі жағдайда кейінгі аэросиноптикалық материалдарды талдау қауіпті метеорологиялық құбылыстардың туындауын болжау мүмкіндігі расталмаса, себептерін негіздей отырып және күтілетін ауа райының сипатын көрсетумен дауылды ескерту жойылады.

00000 әскери бөлімі метеорологиялық қызметінің (топтың) бастығы

____________________________________________________________________

(әскери атағы, қолы, тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болған кезде)

Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 30-қосымша

Әскери бөлімнің дауылды ескерту кестесі (Үлгі)

Шартты белгілер:

S - әуеайлақтан арақашықтығы (кммен);

h - теңіз деңгейінен станцияның биіктігі (метрмен);

Т - ауа райының қауіпті құбылыстары туралы мәліметтерді қамтитын "дауыл" сериясы жеделхаттарының өтуін бақылау мерзімдері (минутпен);

t - ауа райы туралы мәліметтерді қамтитын қауіпті құбылыс туралы мәліметтер баяндалған "авиа" жеделхат сериясының өтуін бақылау мерзімдері (минутпен).

Ескертпе:

Әскери әуеайлақтар үшін Т-1 орнына Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің байланыс желілері бойынша "ұшақ" сериясы жеделхаттарының өтуін бақылау мерзімдері қойылады.

1. Осы Қағидаларда көрсетілген әуеайлақ ауданындағы ауа райының қауіпті құбылыстары және ерекше қауіпті құбылыстардың туындауы, күшеюі, әлсіреуі және аяқталуы туралы дауылды ескерту беріледі (баяндалады).

2. Әуеайлақ және ұшу ауданында бақыланатын, сондай-ақ басқа метеобөлімшелерден (метеостанциялардан) алынған АҚБ және АЕҚБ туралы дауылды ескерту мыналарда баяндалады:

1) ұшулар болған кезде:

ұшулар жетекшісіне - өзіне;

авиациялық бөлім командиріне - өзіне, телефон арқылы (одан әрі баяндау және баяндау тәсілі кезектілік тәртібінде лауазымды адамдар аталады);

2) ұшулар болмаған кезде:

авиациялық бөлім командиріне - өзіне, телефон арқылы;

ұшақтарды қабылдау және шығару жөніндегі кезекшіге - өзіне, телефон арқылы;

авиадиспетчерге - өзіне (одан әрі баяндау және баяндау тәсілі кезектілік тәртібінде лауазымды адамдар аталады).

3. Әуеайлақ және ұшулар ауданында бақыланатын ауа райының қауіпті құбылыстары және ерекше қауіпті құбылыстар мынадай мекенжайға өтінім бойынша (метеобөлімшелердің мекенжайы және беру тәртібі аталады) беріледі.

00000 әскери бөлімі метеорологиялық қызметінің (топтың) бастығы

____________________________________________________________________

(әскери атағы, қолы, тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болған кезде)

Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 31-қосымша

Әскери бөлімнің дауылды ескерту схемасы (Үлгі)

Cu Cong, Cb, R,= 3,1,6,4,9,10 ұшулар уақытында. Ұшулар болмаған кезде 1,5,6,4,9,10.

Н күндіз <= 300 м Н түнде <= 400 м Көріністі нашарлатын жауын-шашын V күндіз <= 3 км V түнде <= 4 км 3,1,6,4,9,10 ұшулар кезеңінде. Ұшулар болмаған кезде 3,1,6,4,9,10.

Жел 12 м/с және одан жоғары Т 00С арқылы ауысуы Т > 350 жоғарылауы Т< 350 төмендеуі 3,1,6,4,2,7,8,9,10 ұшулар уақытында. Ұшулар болмаған кезде 1,5,6,4,2,7,8,9,10.

Айланып өтуге болмайтын Cu Cong, Cb, R бұршақ Қатты және орташа мұздануы. Қатты шайқалу. Бұлттармен, тумандармен және жауын-шашындармен, тау, шоқылар, асулар мен жасанды құрылыстардың бастарын (діңгек, құбырлар, теледидар мұнаралары және т.б.) жабу. Ұшулар кезеңінде 3,1,4,2,7,9,10.

№	Лауазымды адамдар	Баяндау түрі
1	Командир	өзі телефонмен
2	Штаб бастығы	өзі телефонмен
3	Ұшулар жетекшісі	өзі АВ-4 тапсырумен
4	Командалық пункт жедел кезекшісі	өзі телефонмен
5	Ұшақтарды қабылдау және ұшыру жөніндегі кезекші	өзі телефонмен
6	Авиадиспетчер	өзі АВ-4 тапсырумен
7	Ба Байланыс бастығы	өзі телефонмен
8	Бөлім командирінің тылдық қамтамасыз ету орынбасары	өзі телефонмен
9	Командирдің ИАҚ жөніндегі орынбасары	өзі телефонмен
10	Метеорологиялық орталықтың аға офицері (ауысым бастығы - аға инженер-синоптик)	өзі телефонмен

00000 әскери бөлімі метеорологиялық қызметінің (топтың) бастығы

____________________________________________________________________

(әскери атағы, қолы, тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болған кезде)

	Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 32-қосымша
	Бекітемін 00000 бөлімінің командирі ____________________________ (әскери атағы, қолы, тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болған кезде) 20____ж_______"__"

Әуежайда метеорологиялық қызметтің техникалық құралдарын орналастыру схемасы (үлгілік)

00000 бөлімі метеорологиялық қызметінің (топтың) бастығы _________________________________________________ (әскери атағы, қолы, тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болған кезде) 20____ж_______"__"

Қосымшаларда қолданылған шартты белгілер
	Метерологиялық орталық МО, авиациялық бөлімнің метерологиялық қызметі		Метеорологиялық бекет
	Жылжымалы метеостанция - ЖМС		Спутниктік ақпаратты автономды қабылдау пункті - СААҚП
	Аралық метеорологиялық станция бергіші		Қашықтықтан метеорологиялық станцияны басқару пульты
	Аниморумбометр (анеморумбограф) бергіші		Метеорологиялық тақтаның жинақтау құрылғысы
	Метеорологиялық тақта		Старттық командылық пункт - СКП
	Анеморумбограф өздігінен жазғышы		Су қоймасы
	Шаропилоттық пункті		Психрометриялық будка
	Жауын-шашын өлшегіш		Көк тайғақ индикаторы
	Көк тайғақ бергіші		Рулонды телеграф аппараты
	Абоненттік жиынтық		Дауыс зорайтқыш байланыстың шеткі құрылғысы
	Сөйлеу метеоақпараттанадырушы		Телефон аппараты
	Арнайы аппаратура		Найзағай бергіші
	Температура мен ылғалдылық бергіштер блогы		Аралық блок
	Сынапты барометр		Көріну қашықтығын тіркеу көрсеткіші
	Көріну қашықтығын тіркеу бергіші		Қалқан - бағдарлану
	Бұлттар биіктігінің өлшегіш немесе тіркегіш бергіші		Бұлттар биіктігінің өлшегіш немесе тіркегіш басқару пульті
	Бақылау-өлшеу аспабы - БӨА		Қашықтан жалғамаларды басқару пульті
	Әскери әуеайлақтар		Қазгидромет метеостанциялары орналасқан пункттер