Об утверждении Методики оценки ненаблюдаемой экономики

Приказ Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 7 августа 2019 года № 4. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 8 августа 2019 года № 19215.

В соответствии подпунктом 5) статьи 12 Закона Республики Казахстан "О государственной статистике" и подпунктом 22) пункта 17 Положения об Агентстве по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан, утвержденного Указом Президента Республики Казахстан от 5 октября 2020 года № 427, ПРИКАЗЫВАЮ:

Сноска. Преамбула - в редакции приказа Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК от 24.12.2021 № 47 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Утвердить прилагаемую Методику оценки ненаблюдаемой экономики.

2. Управлению национальных счетов совместно с Юридическим управлением Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан обеспечить в установленном законодательством порядке:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации настоящего приказа направление его в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Институт законодательства и правовой информации Республики Казахстан" Министерства юстиции Республики Казахстан для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на заместителя Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан (Керимханова Г.М.).

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Председатель

Н. Айдапкелов

"СОГЛАСОВАН"
Министерство финансов
Республики Казахстан

	Утверждена приказом Председателя
	Комитета по статистике
	Министерства национальной экономики
	Республики Казахстан
	от 7 августа 2019 года № 4

Сноска. Текст в правом верхнем углу - в редакции приказа Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК от 24.12.2021 № 47 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Методика оценки ненаблюдаемой экономики

Глава 1. Общие положения

1 .Методика оценки ненаблюдаемой экономики (далее – Методика) относится к статистической методологии, формируемой в соответствии с международными стандартами и утверждаемой в соответствии с Законом Республики Казахстан от 19 марта 2010 года "О государственной статистике" (далее – Закон).

2. Настоящая Методика применяется Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан (далее – Бюро) при оценке ненаблюдаемой экономики согласно международным стандартам и для целей Системы национальных счетов (далее – СНС).

Сноска. Пункт 2 - в редакции приказа Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК от 24.12.2021 № 47 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

3. Целью настоящей Методики является оценка влияния ненаблюдаемой экономики по видам экономической деятельности на экономику страны.

4. В настоящей Методике используются понятия в значениях, определенных в Законе, и следующие определения:

1) ненаблюдаемая экономика – виды производственной деятельности, неохваченные при сборе информации из основных источников, используемых для составления национальных счетов (далее – ННЭ);

2) валовая добавленная стоимость – стоимость валового выпуска за вычетом стоимости промежуточного потребления, служащая показателем вклада в Валовом внутреннем продукте (далее – ВВП), внесенного отдельными производителями, отраслями или секторами экономики (далее – ВДС);

3) занятое лицо – физическое лицо, осуществляющее деятельность за оплату или путем извлечения дохода посредством использования имущества, производства и продажи товаров, выполнения работ, оказания услуг;

4) валовой выпуск – выпуск товаров и услуг, представляющий суммарную стоимость товаров и услуг, являющихся результатом производственной деятельности единиц-резидентов национальной экономики в отчетном периоде;

5) незаконное производство товаров и оказание услуг – производство товаров и оказание услуг, продажа, распространение и владение которыми запрещено действующим законодательством Республики Казахстан;

6) теневое производство (скрытое) – вид деятельности, являющийся законным, отвечающий определенным нормативам и положениям, однако производственная деятельность которого намеренно скрывается от государственных органов;

7) некорпорированные предприятия – производственные единицы, не имеющие статуса юридического лица и не являющиеся независимыми от их владельца;

8) теневая экономика (теневой оборот) - деятельность, при которой производители предпочитают не декларировать часть или весь их доход в целях уклонения от уплаты налогов, а также нарушают трудовое законодательство или иммиграционный порядок, осуществляя неучтенный наем труда или принимают решение функционировать без официального разрешения для избежания длительных и дорогостоящих бюрократических процедур;

9) резидент – институциональная единица, преобладающий центр экономических интересов которой находится на экономической территории данной страны, то есть она занята в течение относительно длительного периода (год и более) экономической деятельностью на этой территории;

10) незарегистрированные предприятия – предприятия, не зарегистрировавшие свою деятельность в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан, с целью уклонения от уплаты налогов;

11) предприятия неформального сектора – предприятия домашних хозяйств, которые осуществляют рыночное производство товаров и оказание услуг, и не имеют статуса юридического лица, при этом к неформальному сектору не относятся лица, работающие по найму в домашних хозяйствах, и лица, занятые производством продукции сельского хозяйства только для собственного потребления;

12) производство неформального сектора – производство, определяемое как вид производственной деятельности, осуществляемое некорпорированными предприятиями в секторе домашних хозяйств, которые не зарегистрированы, размер по количеству занятых меньше определенного порогового значения и имеют какое-либо рыночное производство.

5. Для оценки ненаблюдаемой экономики используются данные Бюро, Министерства финансов Республики Казахстан, а также административных источников, которые позволяют прямо или косвенно оценить ненаблюдаемую экономику и служат основой для достоверных расчетов.

Сноска. Пункт 5 - в редакции приказа Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК от 24.12.2021 № 47 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 2. Методологические аспекты ненаблюдаемой экономики

Параграф 1. Типы ненаблюдаемой экономики

6. Для правильной идентификации и измерения ненаблюдаемых видов экономической деятельности определены следующие семь типов ненаблюдаемой экономики: N1, N2, N3, N4, N5, N6 и N7.

Стандартный набор типов ненаблюдаемых видов экономической деятельности описан в Табличном подходе Евростата по ненаблюдаемой экономике, приведенном в приложении 1 к настоящей Методике, и представляет собой комплексную и систематическую оценку ненаблюдаемой экономики для обеспечения полного охвата национальных счетов, способствует проведению международных сопоставлений данных.

К типам ненаблюдаемой экономики относятся:

1) N1 – производители, преднамеренно не регистрирующиеся;

2) N2 – производители, преднамеренно не регистрирующиеся, осуществляющие незаконную деятельность;

3) N3 – производители, которые в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан не регистрируются;

4) N4 – юридические лица, не охваченные наблюдением;

5) N5 – зарегистрированные предприниматели, не охваченные наблюдением;

6) N6 – производители, сознательно предоставляющие неточные данные;

7) N7 – другие статистические досчеты. Тип N7 подразделяется на N7a и N7b.

Такая классификация типов ненаблюдаемой экономики упрощает процесс оценки ненаблюдаемой экономики.

7. Операции с экономическими активами (деньгами, имуществом) в ходе которых не производятся новые товары и не оказываются услуги и происходит только перераспределение экономических активов, при оценке ненаблюдаемой экономики не охватываются: взяточничество, воровство, мошенничество (в том числе в банковской сфере или при операциях с ценными бумагами, рэкет, незаконный перевод денег за границу) и другие противоправные действия, ведущие к перераспределению уже созданного национального богатства.

Параграф 2. Методы оценки ненаблюдаемой экономики

8. Методы оценки ненаблюдаемой экономики делятся на три группы: прямые, косвенные и комбинированные.

9. Прямые методы оценки ненаблюдаемой экономики предполагают проведение выборочных наблюдений или использование административных данных из административных источников с целью уточнения участия домашних хозяйств, отдельных физических лиц и предприятий в формировании ненаблюдаемой экономики.

К прямым методам относятся следующие работы:

1) дополнительные статистические наблюдения объемов производства в секторе домашних хозяйств;

2) дополнительные статистические наблюдения деятельности предприятий с целью выявления и определения истинных масштабов теневой экономики;

3) дополнительные наблюдения в точках неорганизованной торговли;

4) статистические наблюдения по использованию рабочего времени на предприятиях;

5) изучение результатов налоговых, финансовых и других проверок за соблюдением законности при осуществлении хозяйственной деятельности.

Из числа прямых методов наиболее предпочтительным является обследование домашних хозяйств, направленные на изучение уровня благосостояния, занятости, структуры расходов и доходов населения.

10. Косвенный метод включает проведение дополнительных оценок и расчетов на основе использования косвенных данных, установленных путем углубленного изучения имеющейся информационной базы обо всех аспектах исследуемого экономического явления.

К косвенным методам относятся следующие работы:

1) оценка размеров теневого рынка на основе расхождений в статистике национальных счетов с помощью метода доходов и расходов;

2) оценка теневого оборота на основе данных налоговых органов с учетом различной склонности к уклонению от уплаты налогов среди предприятий;

3) оценка роста теневого рынка в зависимости от падения активности трудового населения в официальной экономике с учетом затрат рабочего времени;

4) использование монетарных агрегатов (спрос на наличную денежную массу).

11. Комбинированный метод содержит как прямые так и косвенные методы оценок, а также экспертные оценки.

12. Выбор метода для определения параметров ненаблюдаемой деятельности хозяйствующих субъектов (скрытой, незаконной деятельности) в конкретных отраслях зависит от специфики данной отрасли, наличия источников информации, возможности проведения дополнительных обследований.

Глава 3. Оценка ненаблюдаемой экономики

13. Для оценки ненаблюдаемой экономики в Республике Казахстан производятся расчеты по типам ненаблюдаемой экономики N1, N2, N3, N6 и N7 (подтип N7а).

Расчеты по типам ненаблюдаемой экономики N1, N3, N6 и N7 (подтип N7а) приводятся в параграфах 1, 2, 3 и 4 Главы 3 настоящей Методики.

Расчет по типу ненаблюдаемой экономики N2 приведен в Методике оценки объемов незаконной деятельности, утвержденной приказом Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 8 сентября 2017 года №125, зарегистрированной в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за №15848.

Расчеты по типу ненаблюдаемой экономики N4 и N5 не применяются Бюро, так как статистический бизнес-регистр и процессы по сбору и обработке данных автоматизированы и актуализируются своевременно.

Сноска. Пункт 13 с изменением, внесенным приказом Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК от 24.12.2021 № 47 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Расчет по типу N1 - объем выпуска, произведенный незарегистрированными предприятиями

14. Периодичность типа N1 – годовая.

Источниками информации для проведения расчета являются:

1) ВДС по видам экономической деятельности, рассчитанная на основе общегосударственных статистических наблюдений и данных административных источников;

2) данные из Анкеты выборочного обследования занятости населения (далее – Анкета), утвержденной приказом Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 7 сентября 2020 года № 34 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов от 8 сентября 2020 года № 21183).

Сноска. Пункт 14 с изменениями, внесенными приказом Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК от 24.12.2021 № 47 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

15. Описание алгоритма и метода расчета:

1) рассчитывается коэффициент отработанного времени на полную рабочую неделю, путем деления отработанных часов в неделю в среднем на одного занятого на нормальную продолжительность рабочего времени, согласно трудовому законодательству Республики Казахстан (40 часов).

где:

kотр – коэффициент отработанного времени на полную рабочую неделю;

tотр – отработано в неделю в среднем на одного занятого, часов;

40 – нормальная продолжительность рабочего времени.

2) определяется количество занятых, работающих полную рабочую неделю:

где:

qполн– количество занятых, работающих полную рабочую неделю (человек);

qвсег– количество занятого населения на основной работе, всего, человек;

kотр – коэффициент отработанного времени на полную рабочую неделю.

3) рассчитывается ВДС, приходящаяся на одного занятого, работающего полную рабочую неделю:

где:

ВДСзан – ВДС на одного занятого, работающего полную рабочую неделю по видам экономической деятельности (тысяч тенге);

ВДСвсег – ВДС всего (данные национальных счетов), миллион тенге;

qполн – количество занятых, работающих полную рабочую неделю, человек.

На основе данных Анкеты определяется количество занятого населения на основной и дополнительной работе, работающего на незарегистрированных предприятиях. Вопросы, характеризующие признаки трудовой деятельности с нарушением трудового законодательства Республики Казахстан приведены в приложении 2 к настоящей Методике.

4) рассчитывается коэффициент отработанного времени на 40 часов в неделю для занятого населения на основной работе, на незарегистрированных предприятиях:

где:

kотр.о.н. – коэффициент отработанного времени на полную рабочую неделю для занятого населения на основной работе, работающего на незарегистрированных предприятиях;

tотр.о.н. – отработано в неделю в среднем на одного занятого на основной работе, работающего на незарегистрированном предприятии (часов).

5) рассчитывается количество занятых на основной работе, работающих полную рабочую неделю на незарегистрированных предприятиях:

где:

qполн.о.н. – количество занятых на основной работе, работающих полную рабочую неделю на незарегистрированных предприятиях (человек);

qвсег.о.н. – количество занятого населения на основной работе, работающего на незарегистрированных предприятиях, всего (человек);

kотр.о.н. – коэффициент отработанного времени на полную рабочую неделю для занятого населения на основной работе, работающего на незарегистрированных предприятиях.

6) рассчитывается коэффициент отработанного времени на 40 часов в неделю для занятого населения на дополнительной работе, работающего на незарегистрированных предприятиях:

где:

kотр.д.н. – коэффициент отработанного времени на полную рабочую неделю для занятого населения на дополнительной работе, работающего на незарегистрированных предприятиях;

tотр.д.н. – отработано в неделю в среднем на одного занятого на дополнительной работе, работающего на незарегистрированном предприятии (часов).

7) рассчитывается количество занятых на дополнительной работе, работающих полную рабочую неделю на незарегистрированных предприятиях:

где:

qполн.д.н. – количество занятых на дополнительной работе, работающих полную рабочую неделю на незарегистрированных предприятиях (человек);

qвсег.д.н. – количество занятого населения на дополнительной работе, работающего на незарегистрированных предприятиях (человек);

kотр.д.н. – коэффициент отработанного времени на полную рабочую неделю для занятого населения на дополнительной работе, работающего на незарегистрированных предприятиях.

8) рассчитывается ВДС, произведенную занятыми на основной и дополнительной работе, работающими на незарегистрированных предприятиях:

где:

ВДС N1 – ВДС, произведенная занятыми на незарегистрированных предприятиях (миллион тенге);

ВДСЗАН – ВДС на одного занятого, по видам экономической деятельности (тысяч тенге);

qполн.о.н. – количество занятых на основной работе, работающих полную рабочую неделю на незарегистрированных предприятиях (человек);

qполн.д.н.– количество занятых на дополнительной работе, работающих полную рабочую неделю на незарегистрированных предприятиях (человек).

9) промежуточное потребление на незарегистрированных предприятиях принимается как 25% от ВДС (или 20% от валового выпуска):

где:

ППN1 – промежуточное потребление в производстве товаров и оказании услуг незарегистрированными предприятиями (миллион тенге);

ВДСN1 – ВДС, произведенная занятыми на незарегистрированных предприятиях (миллион тенге).

10) валовой выпуск, произведенный занятыми на незарегистрированных предприятиях рассчитывается суммированием ВДС и промежуточного потребления:

где:

BBN1 – валовой выпуск, произведенный занятыми на незарегистрированных предприятиях (миллион тенге);

ВДСN1 – ВДС, произведенная занятыми на незарегистрированных предприятиях (миллион тенге);

ППN1 – промежуточное потребление в производстве товаров и оказании услуг незарегистрированными предприятиями.

Параграф 2. Расчет по типу N3 - объем выпуска предприятий неформального сектора

16. Периодичность типа N3 – годовая.

Источниками информации для проведения расчета являются следующие данные по предприятиям неформального сектора (домашних хозяйств), предоставляемые Бюро:

1) в сельском, лесном и рыбном хозяйстве – домашние хозяйства, которые производят сельскохозяйственную продукцию для продажи или обмена, но не зарегистрированы, так как объемы их производства не достигают уровня, когда предприятие регистрируется в обязательном порядке;

2) в обрабатывающей промышленности – объем продукции, произведенной домашними хозяйствами;

3) в строительстве – объем произведенных работ по строительству дачных домов и других надворных построек на дачных и садовых участках, гаражей и других объектов физическими лицами, не представляющими данные в органы государственной статистики и по деятельности некорпорированных предприятий, осуществляющих строительство и ремонт объектов;

4) в оптовой и розничной торговле, ремонте автомобилей и мотоциклов – объем реализации товаров и услуг домашними хозяйствами; в качестве выпуска по данной отрасли применяется торговая наценка;

5) в транспорте и складировании – досчеты объемов деятельности домашних хозяйств на транспорте.

Сноска. Пункт 16 с изменениями, внесенными приказом Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК от 24.12.2021 № 47 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

17. Досчеты производятся на индивидуальные услуги:

1) по операциям с недвижимым имуществом (сдача в аренду жилья, а также нежилых помещений), за исключением условного проживания в собственном жилище;

2) по предоставлению прочих индивидуальных видов услуг;

3) в образовании – досчеты на репетиторов и другие образовательные услуги, связанные с данной отраслью.

4) в здравоохранении – досчеты на медицинский персонал, оказывающие медицинские услуги;

18. Промежуточное потребление соответствует принятой доле промежуточного потребления соответствующих видов экономической деятельности национальных счетов в отчетном периоде.

Параграф 3. Расчет по типу N6 - объем выпуска производителей, сознательно представляющих неточные данные

19. Периодичность типа N6 – годовая.

Источниками информации для проведения расчета являются:

1) данные по совокупному годовому доходу и уплаченным налогам в разрезе налогоплательщиков в деидентифицированном виде;

2) данные таможенной статистики;

3) данные по использованию платежных инструментов;

4) данные по промежуточному потреблению по видам экономической деятельности, принятые для расчетов национальных счетов в отчетном периоде.

Сноска. Пункт 19 с изменением, внесенным приказом Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК от 24.12.2021 № 47 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

20. Данные, указанные в подпунктах 1) и 2) пункта 20 настоящей Методики, предоставляются Комитетом государственных доходов Министерства финансов Республики Казахстан (далее – КГД) в Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан ежегодно до 10 июня года, следующего за отчҰтным годом.

Сноска. Пункт 20 - в редакции приказа Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК от 24.12.2021 № 47 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

21. Теневая экономика (теневой оборот) рассчитывается как сумма следующих компонентов:

1) разница в доходе, рассчитанной на основе отклонения уровня уплаты налогов от среднеотраслевого показателя (в разрезе регионов);

2) расхождения в статистических данных КГД по внешней торговле с данными таможенной статистики страны контрагента с учетом корректировки на объем транзита и методологических особенностей.

22. Описание алгоритма и метода расчета:

Разница в доходе, рассчитанная на основе отклонения уровня уплаты налогов от среднеотраслевого показателя:

1) рассчитывается уровень уплаты налогов для каждого налогоплательщика:

где:

УН – уровень уплаты налогов предприятия;

Н и ОП – сумма уплаченных налогов и других обязательных платежей в бюджет;

СГД – совокупный годовой доход юридического лица и индивидуального предпринимателя с учетом корректировок;

2) рассчитывается среднеотраслевой уровень уплаты налогов по видам экономической деятельности и размерности предприятий (крупный, средний, малый, микро):

где:

УНср – среднеотраслевое значение уровня уплаты налогов;

УН1,УН2,...УНn – уровни уплаты налогов налогоплательщиков соответствующего вида экономической деятельности, за исключением уровней уплаты налогов с отрицательным значением и превышающих 50 процентов;

n - количество налогоплательщиков соответствующего вида экономической деятельности;

3) рассчитывается среднеотраслевой совокупный годовой доход по видам экономической деятельности и размерности предприятий (крупный, средний, малый, микро) принимаемый в качестве валового выпуска:

где:

СГДср – среднеотраслевое значение совокупного годового дохода на одно предприятие;

СГД1, СГД2,...СГДn – совокупный годовой доход налогоплательщиков соответствующего вида экономической деятельности;

n – количество налогоплательщиков соответствующего вида экономической деятельности по размерности предприятий.

По предприятиям с уровнем уплаты налогов ниже среднеотраслевого показателя проводится досчет СГД. По предприятиям, с СГД ниже среднеотраслевого показателя, данный показатель приравнивается к среднеотраслевому значению по СГД. Досчет СГД является разницей фактического и оценочного СГД.

4) к объему расхождений в статистических данных КГД по внешней торговле с данными таможенной статистики страны контрагента, с учетом корректировки на объем транзита и методологических особенностей, применяем среднюю торговую наценку.

23. Промежуточное потребление соответствует принятой доле промежуточного потребления соответствующих видов экономической деятельности национальных счетов в отчетном периоде. К объему расхождений таможенных данных применяется доля промежуточного потребления вида экономической деятельности "Оптовая и розничная торговля, ремонт автомобилей и мотоциклов".

24. ВДС рассчитывается как разница между выпуском и промежуточным потреблением.

Полученные расчеты корректируются с учетом коэффициента безналичного оборота, который отражает степень распространения безналичного оборота, как ключевого критерия формального производства.

Расчет коэффициента безналичного оборота:

где:

Кбезнал – коэффициента безналичного оборота;

ОБП – объем безналичных платежей (миллион тенге).

25. Расчеты на ненаблюдаемую экономику описанные в данном параграфе производятся при расчете годового ВВП основанного на отчетных данных.

Параграф 4. Расчет по подтипу N7а

26. Периодичность подтипа – годовая.

Источником информации для проведения расчета является валовой выпуск предприятий, формируемый Бюро по видам экономической деятельности.

Сноска. Пункт 26 - в редакции приказа Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК от 24.12.2021 № 47 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

27. К N7а относится объем выпуска производителей, являющийся неполным, не собранным или собранным напрямую из первичных источников.

Сноска. В пункт 27 внесено изменение на казахском языке, текст на русском языке не меняется приказом Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК от 24.12.2021 № 47 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

28. Досчеты на ненаблюдаемую экономику по подтипу N7а производятся на микроуровне для валового выпуска по каждому виду деятельности по следующей формуле:

где:

– валовой выпуск по соответствующему виду деятельности (i), скрытый по статистическим причинам (миллион тенге);

– средняя величина валового выпуска, приходящегося на одно предприятие соответствующего вида деятельности (i) и размерности (j) (миллион тенге);

– количество предприятий соответствующего вида деятельности (i) и размерности (j), не представивших отчеты.
Сноска. В пункт 28 внесено изменение на казахском языке, текст на русском языке не меняется приказом Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК от 24.12.2021 № 47 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Приложение 1 к Методике оценки ненаблюдаемой экономики

Табличный подход Евростата по ненаблюдаемой экономике

	I Незарегистрированные			II Неохваченные обследованием		III Неполная отчетность	IV Статистические досчеты
Типы	N1	N2	N3	N4	N5	N6	N7a	N7b
Описание	Производители преднамеренно не регистрируются – подпольная деятельность	Производители преднамеренно не регистрируются – незаконная деятельность	Производители, которые в соответствии с законодательством не должны регистрироваться	Юридические лица, не охваченные обследованием	Зарегистрированные предприниматели, не охваченные обследованием	Производители, сознательно предоставляющие неточные данные	Данные, которые являются неполными, не собранными или собранными не напрямую из первичных источников	Данные, которые были неправильно учтены, обработаны и представлены статистиками
Причины возникновения	Производители сознательно не регистрируются, с целью уклонения от налогов и обязательств по социальному страхованию. Относятся малые производители с уровнем дохода, по которому отчитываются в налоговые органы.	Производственная деятельность, в процессе которого производятся товары и оказываются услуги, запрещенные действующим законодательством Республики Казахстан, или являются незаконными, если осуществляются производителями без получения соответствующего разрешения.	Производителями являются домашние хозяйства, у которых имеется небольшой рыночный выпуск, но он ниже установленного уровня, при котором регистрируются в качестве предпринимателя.	Юридические лица, не охваченные обследованиями по причине неактуальности бизнес-регистра, некорректности критериев классификаций	Зарегистрированные предприниматели могут быть не включены в регистр предприятий и/или исключены из статистических обследований	Производители, специально занижающие выпуск и/или завышающие промежуточное потребление, с целью уклонения от налогов.	Предприятие было включено в обследование, но заполненные данные в вопроснике обследования от него не были получены, или вопросник направлен по неправильному адресу или предприятие отчиталось не в те сроки, которые определены обследованием.	Данные, которые были неправильно учтены, обработаны и представлены статистиками.
Применение Табличного подхода Евростата по ненаблюдаемой экономике органами государственной статистики Республики Казахстан
Методы оценки	Расчет описан в параграфе 1 главы 3 настоящей методики.	Расчеты по N2 описаны в Методике оценки объемов незаконной деятельности утвержденной приказом Председателя комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 8 сентября 2017 года №125, зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов от 5 октября 2017 года №15848	Расчет описан в параграфе 2 главы 3 настоящей методики.	Не применяется. Бизнес-регистр ежедневно в онлайн режиме актуализируется.	Не применяется. Все зарегистрированные предприниматели обследуются статистическими выборочными наблюдениями с последующим распространением на генеральную совокупность	Расчет описан в параграфе 3 главы 3 настоящей методики.	Расчет описан в параграфе 4 главы 3 настоящей методики.	Не применяется. В органах государственной статистики используются автоматизированные процессы сбора и обработки данных, имеющие форматно–логические контроли.

Приложение 2 к Методике оценки ненаблюдаемой экономики

Вопросы, характеризующие признаки трудовой деятельности с нарушением трудового законодательства Республики Казахстан

Основная работа (деятельность)		Дополнительная работа (занятие)
Самозанятые	Наемные	Самозанятые	Наемные
Выполняли ли Вы хотя бы один час на прошлой неделе какую-нибудь работу за вознаграждение или имели какое-либо занятие для получения натурального или денежного дохода (включая оказание различного рода услуг)? 1. Да
		Имели ли Вы, кроме основной работы, другую дополнительную работу, работу в выходные дни, ночное время с целью получения денежного или натурального дохода, хотя бы 1 час на прошлой неделе? 1. Да
Какая из следующих категорий лучше описывает статус Вашей основной деятельности (работы)? 1. Работа по найму в организации 2. Работа по найму у отдельных физических лиц 3. Работа по найму в крестьянском или фермерском хозяйстве 4. Работа по договору гражданско-правового характера на оказание услуг	Какая из следующих категорий лучше описывает статус Вашей основной деятельности (работы)? 5. Самостоятельные работники (работающие за свой счет) 6. Работодатель 7. Неоплачиваемые работники семейных предприятий (хозяйств) 8. Члены производственного кооператива 9. В личном подсобном хозяйстве	Скажите, Ваша дополнительная работа (занятие) была: 1. Работа по найму в организации 2. Работа по найму у отдельных физических лиц 3. Работа по найму в крестьянском или фермерском хозяйстве 4. Работа по договору гражданско-правового характера на оказание услуг	Скажите, Ваша дополнительная работа (занятие) была: 5. Самостоятельные работники (работающие за свой счет) 6.Работодатель 7. Неоплачиваемые работники семейных предприятий (хозяйств) 8. Члены производственного кооператива 9. В личном подсобном хозяйстве
	Были ли Вы приняты на работу по договору или по устной договоренности? 2. По устной договоренности		Были ли Вы приняты на дополнительную работу по договору или по договоренности? 2. По устной договоренности
	Перечисляет ли Ваш работодатель или вы сами отчисления и (или) взносы в пенсионный фонд, фонд социального страхования, фонд социального медицинского страхования? 2. Нет 3. Не знаю		Перечисляет ли Ваш работодатель или вы сами, в дополнительной деятельности, отчисления и (или) взносы в пенсионный фонд, фонд социального страхования, фонд социального медицинского страхования? 2. Нет 3. Не знаю
	Предоставляет ли Вам работодатель оплачиваемый годовой отпуск или компенсацию за неиспользованный отпуск? 2. Нет 3. Не знаю		Предоставляет ли Вам работодатель, в дополнительной деятельности, оплачиваемый годовой отпуск или компенсацию за неиспользованный отпуск? 2. Нет 3. Не знаю
	Как Вы считаете, в случае болезни или травмы выплатит ли Вам работодатель социальное пособие по временной нетрудоспособности (на основании больничного листа)? 2. Нет 3. Не знаю		Как Вы считаете, в дополнительной деятельности, в случае болезни или травмы выплатит ли Вам работодатель социальное пособие по временной нетрудоспособности (на основании больничного листа)? 2. Нет 3. Не знаю
Основную работу Вы выполняли: 1. В организации (юридическое лицо) 2. На основе индивидуального предпринимательства (с наймом работников) 3. В крестьянском или фермерском хозяйстве 4. На основе индивидуального предпринимательства (без найма работников)		Дополнительную работу Вы выполняли: 1. В организации (юридическое лицо) 2. На основе индивидуального предпринимательства (с наймом работников) 3. В крестьянском или фермерском хозяйстве 4. На основе индивидуального предпринимательства (без найма работников)
Зарегистрирована ли в налоговых органах организация, предпринимательская деятельность, где Вы работаете на основной работе? 3. Не знаю 4. Нет		Зарегистрирована ли в налоговых органах организация, предпринимательская деятельность, где Вы работали дополнительно? 3. Не знаю 4. Нет
Назовите, пожалуйста, преобладающий вид деятельности организации, индивидуального предпринимательства, вашей основной работы, где Вы работали на прошлой неделе. (Интервьюер, приведите подробное словесное описание и проставьте код вида экономической деятельности).		Какую должность Вы занимали или по какой профессии работали на вашей дополнительной работе (в чем состояла Ваша дополнительная деятельность)? (Интервьюер, приведите подробное словесное описание и проставьте код по Классификатору занятий).

Бақыланбайтын экономиканы бағалау әдістемесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті Төрағасының 2019 жылғы 7 тамыздағы № 4 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2019 жылғы 8 тамызда № 19215 болып тіркелді.

"Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 12-бабы 5) тармақшасына және Қазақстан Республикасы Президентінің 2020 жылғы 5 қазандағы № 427 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі туралы ереженің 17-тармағы 22) тармақшасына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының 24.12.2021 № 47 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Қоса беріліп отырған Бақыланбайтын экономиканы бағалау әдістемесі бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Ұлттық шоттар басқармасы Заң басқармасымен бірлесіп Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде ресми жариялау және Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Қазақстан Республикасының Заңнама және құқықтық ақпарат институты" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберілуін;

3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының орынбасарына (Г.М. Керімханова) жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Төраға

Н. Айдапкелов

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Қаржы министрлігі

	Қазақстан Республикасы
	Ұлттық экономика министрлігінің
	Статистика комитеті төрағасының
	2019 жылғы "7" тамыздағы
	№ 4 бұйрығымен бекітілді

Ескерту. Оң жақ жоғарғы бұрыштағы мәтін жаңа редакцияда - ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының 24.12.2021 № 47 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Бақыланбайтын экономиканы бағалау әдістемесі

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Бақыланбайтын экономиканы бағалау әдістемесі (бұдан әрі – Әдістеме) халықаралық стандарттарға сәйкес қалыптастырылатын және "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңына (бұдан әрі - Заң) сәйкес бекітілетін статистикалық әдіснамаға жатады.

2. Осы Әдістемені Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы (бұдан әрі – Бюро) халықаралық стандарттарға сәйкес бақыланбайтын экономиканы бағалауда және Ұлттық шоттар жүйесінің (бұдан әрі – ҰШЖ) мақсаттары үшін қолданады.

Ескерту. 2-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының 24.12.2021 № 47 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

3. Ел экономикасына бақыланбайтын экономиканың экономикалық қызмет түрлері бойынша әсерін бағалау осы Әдістеменің мақсаты болып табылады.

4. Осы Әдістемеде Заңда айқындалған мәндегі түсініктер және келесі анықтамалар пайдаланылады:

1) бақыланбайтын экономика - ұлттық шоттарды құру үшін пайдаланылатын негізгі дереккөздерден ақпаратты жинау кезінде қамтылмаған өндірістік қызмет түрлері;

2) жалпы қосылған құн (бұдан әрі - ЖҚҚ) – аралық тұтыну құнын шегергендегі жалпы шығарылымның құны, ол жеке өндірушілер, салалар немесе экономика секторлары енгізген жалпы ішкі өнім (бұдан әрі - ЖІӨ) салымының көрсеткіші ретінде қызмет етеді;

3) жұмыспен қамтылған адам – ақы үшін немесе мүлікті пайдалану, тауарларды өндіру және сату, жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету арқылы кіріс алу жолымен қызметті жүзеге асыратын жеке тұлға;

4) жалпы шығарылым – есепті кезеңде ұлттық экономиканың резидент бірліктерінің өндірістік қызметінің нәтижесі болып табылатын тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің жиынтық құнын білдіретін тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің шығарылымы;

5) заңсыз тауарлар өндірісі мен қызмет көрсетулер – сатылуы, таратылуы және оларды иелену Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасымен тыйым салынған тауарлар мен қызметтерді өндіру;

6) көлеңкелі өндіріс (жасырын) – белгілі бір нормативтер мен ережелерге жауап беретін заңды болып табылатын, бірақ өндірістік қызметің мемлекеттік органдардан әдейі жасыратын қызмет түрі;

7) корпорацияланбаған кәсіпорындар – бұл заңды тұлға статусы жоқ және олардың иесінен тәуелсіз болып табылмайтын өндірістік бірліктер;

8) көлеңкелі экономика (көлеңкелі айналым) – бұл салықтарды төлеуден жалтару мақсатында өндірушілер өзінің табысының бір бөлігін немесе толығымен декларацияламауды дұрысырақ көретін, сондай-ақ есепке алынбаған еңбекті жалдап, еңбек заңнамасын немесе иммиграциялық тәртібін бұзатын немесе ұзақ және қымбат бюрократиялық рәсімдерді болдырмау үшін ресми рұқсатсыз жұмыс істеуге шешім қабылданатын қызмет;

9) резидент – берілген елдің экономикалық аумағында орналасқан, яғни ол осы аумақта экономикалық қызметпен біршама ұзақ кезеңде (1 жыл немесе одан да көп) айналысатын экономикалық мүдделердің басым орталығы берілген институционалдық бірлік;

10) тіркелмеген кәсіпорындар – салықтан жалтару мақсатында Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес өз қызметін тіркемеген кәсіпоындар;

11) формалды емес сектор кәсіпорны – бұл тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің нарықтық өндірісін жүзеге асыратын және заңды тұлға статусы жоқ үй шаруашылықтарының кәсіпорындары, бұл ретте үй шаруашылықтарында жалдау бойынша жұмыс істейтін адамдар және өзінің жеке тұтынуы үшін ғана ауыл шаруашылығы өнімін өндірумен айналысатын адамдар формалды емес секторға жатпайды;

12) формалды емес сектор өндірісі - жұмыспен қамтылғандар саны бойынша мөлшері белгілі бір шекті мәннен төмен және қандай да бір нарықтық өндірісі бар тіркелмеген үй шаруашылықтары секторында корпорацияланбаған кәсіпорындар жүзеге асыратын өндірістік қызмет түрлері ретінде анықталатын өндіріс.

5. Бақыланбайтын экономиканы бағалау үшін Бюроның, Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің деректері, сонымен бірге бақыланбайтын экономиканы тура немесе жанама бағалауға мүмкіндік беретін және анық есептеулерге негіз болатын әкімшілік деректер пайдаланылады.

Ескерту. 5-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының 24.12.2021 № 47 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-тарау. Бақыланбайтын экономиканың әдіснамалық аспектілері

1 - параграф. Бақыланбайтын экономика типтері

6. Бақыланбайтын экономикалық қызмет түрлерін дұрыс сәйкестендіру мен өлшеу үшін бақыланбайтын экономиканың келесі 7 типі айқындалған: N1, N2, N3, N4, N5, N6 және N7.

Бақыланбайтын экономикалық қызмет түрлерінің стандартты жиынтығы осы Әдістеменің 1-қосымшасында келтірілген Еуростаттың бақыланбайтын экономика бойынша Кестелік тәсілінде сипатталған және ұлттық шоттардың толық қамтылуын қамтамасыз ету үшін бақыланбайтын экономиканы кешенді және жүйелі бағалауды білдіреді, деректерге халықаралық салыстыру жүргізуге ықпал етеді.

Бақыланбайтын экономиканың типтеріне келесілер жатады:

1) N1 әдейі тіркелмейтін өндірушілер;

2) N2 заңсыз қызметті жүзеге асыратын, әдейі тіркелмейтін өндірушілер;

3) N3 Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес тіркелмейтін өндірушілер;

4) N4 байқаумен қамтылмаған заңды тұлғалар;

5) N5 байқаумен қамтылмаған тіркелген кәсіпкерлер;

6) N6 саналы түрде нақты емес деректерді ұсынатын өндірушілер;

7) N7 басқа статистикалық жете есептемелер жатады. N7 типі N7a-ға және N7b-ге бөлінеді.

Бақыланбайтын экономика типтерінің осындай классификациясы бақыланбайтын экономиканы бағалау процесін жеңілдетеді.

7. Жаңа тауарлар өндірілмейтін және қызметтер көрсетілмейтін, және тек экономикалық активтерді қайта бөлу жүргізілетін экономикалық активтермен (ақшалармен, мүлікпен) операциялар бақыланбайтын экономиканы бағалауда: парақорлық, ұрлық, алаяқтық (соның ішінде банк саласында немесе бағалы қағаздармен операцияларда, рэкет, заңсыз түрде шетелге ақша аудару) және қалыптасқан ұлттық байлықты қайта бөлуге әкелетін заңға қайшы басқа да іс-әрекеттерді қамтымайды.

2-параграф. Бақыланбайтын экономиканы бағалау әдістері

8. Бақыланбайтын экономиканы бағалау әдістері үш топқа бөлінеді: тікелей, жанама және құрама.

9. Бақыланбайтын экономиканы бағалаудың тікелей әдістері іріктемелі байқаулар жүргізуді немесе үй шаруашылықтарының, жекелеген жеке тұлғалардың және кәсіпорындардың бақыланбайтын экономиканы қалыптастыруға қатысуын нақтылау мақсатында әкімшілік дереккөздер деректерін пайдалануды пайымдайды.

Тікелей әдістерге келесі жұмыстар жатады:

1) үй шаруашылықтары секторындағы өндіріс көлемін қосымша статистикалық байқау;

2) көлеңкелі экономиканың шынайы ауқымын анықтау және айқындау мақсатында кәсіпорындар қызметін қосымша статистикалық байқаулар;

3) ұйымдастырылмаған сауда нүктелеріндегі қосымша байқау;

4) кәсіпорындарда жұмыс уақытын пайдалану бойынша статистикалық байқау;

5) шаруашылық қызметті жүзеге асыру кезінде заңдылықтың сақталуында салықтық, қаржылық және басқа да тексерулер нәтижелерін зерделеу.

Тікелей әдістердің ішінде халықтың әл-ауқаты деңгейі, жұмыспен қамтылуы, табыстар мен шығыстар құрылымдарын зерделеуге бағытталған үй шаруашылықтарына зерттеу жүргізу неғұрлым басым болып табылады.

10. Жанама әдіс зерттелетін экономикалық құбылыстың барлық аспектілері туралы қолда бар ақпараттық базаны терең зерделеудің белгіленген жолымен жанама деректерді пайдалану негізінде қосымша бағалау және есептеу жүргізуді қамтиды.

Жанама әдістерге келесі жұмыстар жатады:

1) табыстар мен шығыстар әдісінің көмегімен ұлттық шоттар статистикасындағы алшақтықтар негізінде көлеңкелі нарық мөлшерін бағалау;

2) кәсіпорындар арасында салықтарды төлеуден жалтаруға бейімділікті ескере отырып, салық органдары деректері негізінде көлеңкелі айналымды бағалау;

3) жұмыс уақыты шығындарын есепке алумен ресми экономикада еңбек етуші халық белсенділігінің құлдырауына байланысты көлеңкелі нарық мөлшерін бағалау;

4) монетарлық агрегаттарды пайдалану (қолма-қол ақша көлеміне сұраныс).

11. Құрама әдіс бағалаудың тікелей және жанама әдістерін, сонымен қоса сараптамалық бағалауларды қамтиды.

12. Шаруашылық жүргізуші субъектілердің бақыланбайтын қызметінің (жасырын, заңсыз қызмет) параметрлерін анықтаушы әдісті таңдау нақты салаларда осы саланың ерекшелігіне, ақпараттың қайнар көздерінің болуына, қосымша зерттеу жүргізу мүмкіндігіне және басқа факторларға байланысты.

3-тарау. Бақыланбайтын экономиканы бағалау

13. Қазақстан Республикасында бақыланбайтын экономиканы бағалау үшін бақыланбайтын экономиканың N1, N2, N3, N6 және N7 (N7а түрі) типтері бойынша есептеулер жүргізіледі.

Бақыланбайтын экономиканың N1, N3, N6 және N7 (N7а ішкі типі) типтері бойынша есептеулер осы Әдістеменің 3-тарауының 1), 2), 3) және 4) параграфтарында келтірілген.

Бақыланбайтын экономиканың N2 типі бойынша есептеулер Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті төрағасының 2017 жылғы 8 қыркүйектегі №125 бұйрығымен бекітілген, Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде №15848 болып тіркелген Заңсыз қызмет көлемдерін бағалау әдістемесінде берілген.

Бақыланбайтын экономиканың N4 және N5 типі бойынша есептеулерді Бюро қолданбайды, өйткені статистикалық бизнес-тіркелім және деректерді жинау мен өндеу процестері автоматтандырылған және уақтылы өзектілендіріледі.

Ескерту. 13-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының 24.12.2021 № 47 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. N1 типі бойынша есеп – тіркелмеген кәсіпорындар өндірген шығарылым көлемі.

14. N1 типінің кезеңділігі – жылдық.

Есеп жүргізу үшін ақпарат көзі келесі болып табылады:

1) жалпымемлекеттік статистикалық байқаулар және әкімшілік дерек-көздер негізінде есептелген экономикалық қызмет түрлері бойынша ЖҚҚ;

2) Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті төрағасының 2020 жылғы 7 қыркүйектегі № 34 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде 2020 жылғы 8 қыркүйекте № 21183 болып тіркелген) Халықтың жұмыспен қамтылуын іріктемелі зерттеу сауалнамасының (бұдан әрі – Сауалнама) деректері.

Ескерту. 14-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының 24.12.2021 № 47 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

15. Алгоритмді және есептеу әдісін сипаттау

1) аптасына жұмыспен өтелген сағаттарды Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сәйкес жұмыс уақытының қалыпты ұзақтығына (40 сағат) орташа бір жұмыспен қамтылғанға бөлу арқылы толық жұмыс аптасына жұмыспен өтелген уақыт коэффициентін есептейміз.

мұндағы:

k_жіө – толық жұмыс аптасына жұмыспен өтелген уақыттың коэффициенті;

t_жіө – бір жұмыспен қамтылғанға орташа бір аптаға жұмыспен өтелгені, сағат;

40 - жұмыс уақытының қалыпты ұзақтығы.

2) толық жұмыс аптасына жұмыс істейтін, жұмыспен қамтылғандардың санын анықтаймыз:

мұндағы:

q_толық – толық жұмыс аптасына жұмыс істейтін, жұмыспен қамтылғандардың саны (адам);

q_{барлығы} – негізгі жұмыста жұмыспен қамтылған халық саны (адам);

k_жі – толық жұмыс аптасына жұмыспен өтелген уақыттың коэффициенті.

3) толық жұмыс аптасында жұмыс істейтін бір жұмыспен қамтылғанға келетін ЖҚҚ есептеледі:

мұндағы:

ЖҚКжi – экономикалық қызмет түрлері бойынша толық жұмыс аптасында жұмыс істейтін бір жұмыспен қамтылғанға келетін ЖҚҚ (мың теңге);

ЖҚКбарлығы – ЖҚҚ барлығы (ұлттық шоттар деректері) (миллион теңге);

qтолық – толық жұмыс аптасында жұмыс істейтін жұмыспен қамтылғандардың саны (адам).

Сауалнама деректерінің негізінде тіркелмеген кәсіпорындарда жұмыс істейтін, негізгі және қосымша жұмыста жұмыспен қамтылған халықтың саны анықталады. Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасын бұзатын еңбек қызметінің белгілерін сипаттайтын сұрақтар осы Әдістемеге 2-қосымшада берілген.

4) тіркелмеген кәсіпорындарда жұмыс істейтін, негізгі жұмыста жұмыспен қамтылған халыққа аптасына 40 сағатқа жұмыспен өтелген уақыттың коэффициентін есептейміз:

мұндағы:

_{Кж.і.н..ж}. – тіркелмеген кәсіпорындарда жұмыс істейтін, негізгі жұмыста жұмыспен қамтылған халық үшін толық жұмыс аптасына жұмыспен өтелген уақыттың коэффициенті;

_tж.і.н.ж. – тіркелмеген кәсіпорында жұмыс істейтін, негізгі жұмыста бір жұмыспен қамтылғанға орташа алғанда аптасына жұмыспен өтелгені (сағат).

5) тіркелмеген кәсіпорындарда толық жұмыс апта жұмыс істейтін, негізгі жұмыспен қамтылғандардың санын есептейміз:

мұндағы:

q_толық._н.ж. – тіркелмеген кәсіпорындарда толық жұмыс апта жұмыс істейтін, негізгі жұмыста жұмыспен қамтылғандар саны (адам);

q_{барлығ.н.ж}. – тіркелмеген кәсіпорындардарда жұмыс істейтін, негізгі жұмыста қамтылған халық саны (адам);

k_{жасалған}._н.ж. – тіркелмеген кәсіпорындарда жұмыс істейтін, негізгі жұмыста жұмыспен қамтылған халық үшін толық жұмыс аптасына жұмыспен өтелген уақыттың коэффициенті.

6) тіркелмеген кәсіпорындарда жұмыс істейтін, қосымша жұмыста жұмыспен қамтылған халық үшін аптасына 40 сағатқа жұмыспен өтелген уақыттың коэффициентін табамыз:

мұндағы:

k_ж._і.қ.х. – тіркелмеген кәсіпорындарда жұмыс істейтін, қосымша жұмыста жұмыспен қамтылған халық үшін толық жұмыс аптасына жұмыспен өтелген уақыттың коэффициенті;

t_ж._і.қ.х. – тіркелмеген кәсіпорында жұмыс істейтін, қосымша жұмыста бір жұмыспен қамтылғанға орташа аптасына жұмыспен өтелгені (сағат).

7) тіркелмеген кәсіпорындарда толық жұмыс апта жұмыс істейтін, қосымша жұмыста жұмыспен қамтылғандардың санын есептейміз:

мұндағы:

q_толық._қ.ж. – тіркелмеген кәсіпорындарда толық апта жұмыс істейтін, қосымша жұмыста жұмыспен қамтылғандардың саны (адам);

q_{барлығы}._қ.ж. – тіркелмеген кәсіпорындарда жұмыс істейтін, қосымша жұмыста жұмыспен қамтылған халықтың саны (адам);

k_жі._қ.ж. – тіркелмеген кәсіпорындарда жұмыс істейтін, толық апта қосымша жұмыспен қамтылған халық үшін жұмыспен өтелген уақыттың коэффициенті.

8) тіркелмеген кәсіпорындарда жұмыс істейтін, негізгі және қосымша жұмыста жұмыспен қамтылғандар өндірген ЖҚҚ есептейміз:

мұндағы:

ЖҚҚ_n1 – тіркелмеген кәсіпорындарда жұмыспен қамтылғандар өндірген ЖҚҚ, млн.теңге;

ЖҚҚжқ – экономикалық қызмет түрлері бойынша бір жұмыспен қамтылғанға келетін ЖҚҚ (мың теңге);

q_{толық.н.х}. – тіркелмеген кәсіпорындарда толық жұмыс апта істейтін, негізгі жұмыста жұмыспен қамтылғандардың саны (адам);

q_толық._қ.х. – тіркелмеген кәсіпорындарда толық жұмыс апта істейтін, қосымша жұмыста жұмыспен қамтылғандардың саны (адам).

9) тіркелмеген кәсіпорындарда, аралық тұтыну ЖҚҚ-дан 25% ретінде (немесе жалпы шығарылымнан 20%) деп қабылданады:

мұндағы:

AT_N1 - тіркелмеген кәсіпорындарда тауарларды өндіру мен қызметтерді көрсетудің аралық тұтынуы (миллион теңге);

ЖҚҚ_N1 – тіркелмеген кәсіпорындарда жұмыспен қамтылғандар өндірген ЖҚҚ (миллион теңге).

10) Тіркелмеген кәсіпорындарда жұмыспен қамтылғандар өндірген жалпы шығарылым ЖҚҚ және аралық тұтынуды қосу арқылы есептеледі:

мұндағы:

ЖӨ_N1 – тіркелмеген кәсіпорындарда жұмыспен қамтылғандар өндірген жалпы шығарылым (миллион теңге);

ЖҚҚ_N1 – тіркелмеген кәсіпорындарда жұмыспен қамтылғандар өндірген ЖҚҚ (миллион теңге);

AT_N1 – тіркелмеген кәсіпорындарда тауарларды өндіру мен қызметтерді көрсетудің аралық тұтынуы (миллион теңге).

Ескерту. 15-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының 24.12.2021 № 47 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-параграф. N3 типі бойынша есеп - бейресми сектор кәсіпорындарының шығарылымы көлемі

16. N3 типінің кезеңділігі – жылдық.

Есептеу жүргізу үшін ақпарат көзі бейресми сектор кәсіпорындары (үй шаруашылықтары) бойынша Бюро ұсынатын келесі деректер болып табылады:

1) ауыл, орман және балық шаруашылығында – ауыл шаруашылығы өнімін сату немесе алмастыру үшін өндіретін, олардың өндіріс көлемдері кәсіпорын міндетті түрде тіркелуі керек деңгейге жетпегендіктен тіркелмеген үй шаруашылықтары жатады; меншікті түпкілікті тұтынуы үшін өндірілген өнім формалды емес сектордан шығарылады;

2) өңдеу өнеркәсібінде – үй шаруашылықтары өндірген өнім көлемі;

3) құрылыста – мемлекеттік статистика органдарына деректерді ұсынбайтын жеке тұлғалардың саяжай және бау-бақша телімдерінде саяжай үйлері және басқа қора-қопсы құрылыстарын, гараждарды және басқа объектілерді салу және объектілердің құрылысы мен жөндеуін жүзеге асыратын корпорацияланбаған кәсіпорындардың қызметі бойынша атқарылған жұмыс көлемі;

4) көтерме және бөлшек саудада, автомобильдер мен мотоциклдерді жөндеуде – үй шаруашылықтарының тауарлар мен қызметтерді өткізу көлемі; осы сала бойынша шығарылым ретінде сауда үстеме бағасы қолданылады;

5) көлік және қоймалау – үй шаруашылықтарының көліктегі қызметі көлемдерінің жете есептеулерін қамтиды;

Ескерту. 16-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының 24.12.2021 № 47 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

17. Дара көрсетілетін қызметтерге жете есептеулер жүргізіледі:

1) жылжымайтын мүлікпен жасалатын операциялар (тұрғын үйді, сонымен қатар тұрғын емес үй жайларды жалға беру), өзінің тұрғын үйінде шартты түрде тұруды қоспағанда;

2) өзге де қызметтердің дара түрлерін ұсыну;

3) білім беруде – репетиторларға және осы саламен байланысты басқа білім беру қызметтеріне жете есептеулер;

4) денсаулық сақтауда – медициналық қызметтерді көрсететін медициналық персоналға жете есептеулер.

18. Аралық тұтыну есепті кезеңде ұлттық шоттардың тиісті экономикалық қызмет түрлерінің аралық тұтынуының қабылданған үлесіне сәйкес келеді.

3-параграф. N6 типі бойынша есеп – саналы түрде нақты емес деректерді ұсынатын өндірушілердің шығарылым көлемін есептеу

19. N6 типінің кезеңділігі – жылдық.

Есептеу жүргізу үшін ақпарат көздері мыналар болып табылады:

1) қайта сәйкестендірілген түрде салық төлеушілер бөлінісінде жылдық жиынтық табыс пен төленген салықтар бойынша деректер;

2) кедендік статистика деректері;

3) төлем құралдарын пайдалану бойынша деректер;

4) есепті кезеңде ұлттық шоттарды есептеу үшін қабылданған, экономикалық қызмет түрлері бойынша аралық тұтыну бойынша деректер.

Ескерту. 19-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының 24.12.2021 № 47 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

20. Осы Әдістеменің 20-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген деректерді Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитеті (бұдан әрі – МКК) Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросына жыл сайын есепті жылдан кейінгі жылдың 10 маусымына дейін жолдайды.

Ескерту. 20-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының 24.12.2021 № 47 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

21. Көлеңкелі экономика (көлеңкелі айналым) келесі компоненттердің сомасы ретінде есептеледі:

1) орташа салалық көрсеткіштен салық төлеу деңгейінің ауытқуы негізінде есептелген табыстағы айырма (өңірлер бөлінісінде);

2) МКК-ның әдіснамалық ерекшеліктерге және транзит көлеміне енгізілген түзетулерді ескере отырып сыртқы сауда бойынша статистикалық деректері мен контрагент елдің кеден статистикасының деректері арасындағы алшақтық.

22. Есептеу алгоритмі мен әдісінің сипаттамасы:

Орташа салалық көрсеткіштен салық төлеу деңгейінің ауытқуы негізінде есептелген табыстың айырмасы:

1) әр салық төлеуші үшін салық төлеу деңгейі есептеледі

мұнда:

СТД – кәсіпорынның салық төлеу деңгейі;

СМТ – бюджетке төленген салық және басқа да міндетті төлемдердің сомасы;

ЖЖТ – түзетулерді ескере отырып, заңды тұлға мен дара кәсіпкерлердің жиынтық жылдық табысы.

2) кәсіпорындар көлемі (ірі, орта, шағын, өте шағын) және экономикалық қызмет түрлері бойынша орташа салық төлеу деңгейін есептейміз:

мұнда:

СТР_СР – салық төлеу деңгейінің орташа салалық мәні;

СТД₁, СТД₂,...СТД_n – теріс шамасы бар және 50 проценттен асатын салық төлеу деңгейлерін ескерусіз, сәйкес экономикалық қызмет түрінің салық төлеушілерінің салық төлеу деңгейі;

n – сәйкес экономикалық қызмет түрі бойынша салық төлеушілер саны;

3) кәсіпорындар көлемі (ірі, орта, шағын, өте шағын) және экономикалық қызмет түрлері бойынша орташа салалық жиынтық жылдық табысты есептейміз:

мұнда:

ЖЖТ_СР – бір кәсіпорынға келетін жылдық жиынтық табыстың орташа салалық мәні;

ЖЖТ₁, ЖЖТ₂,... ЖЖТ_n – сәйкес экономикалық қызмет түрінің салық төлеушілерінің жылдық жиынтық табысы;

n – сәйкес экономикалық қызмет түрінің кәсіпорындар көлемі бойынша салық төлеушілер саны.

Орташа салалық көрсеткіші төмен СТД бар кәсіпорындар бойынша ЖЖТ бойынша жете есептеу жүргізіледі. ЖЖТ-сы орташа салалық көрсеткіштен төмен кәсіпорындар бойынша, бұл көрсеткіш ЖЖТ бойынша орташа салалық мәнге тең болады. ЖЖТ бойынша жете есептеу нақты және бағаланған ЖЖТ-ның айырмасы болып табылады.

4) транзит көлемі мен әдіснамалық ерекшеліктерге түзетулерді ескере отырып, сыртқы сауда бойынша МКК статистикалық деректері мен контрагент елдің кеден статистикасы деректеріндегі алшақтықтар көлеміне орташа сауда үстеме бағасын қолданамыз.

23. Аралық тұтыну есепті кезеңде ұлттық шоттардың сәйкес экономикалық қызмет түрлерінің аралық тұтынуының қабылданған үлесіне сәйкес келеді. Кеден деректеріндегі алшақтықтар көлеміне "Көтерме және бөлшек сауда, автомобильдерді және мотоциклдерді жөндеу" экономикалық қызмет түрі бойынша аралық тұтыну үлесі қолданылады.

24. ЖҚҚ шығарылым мен аралық тұтынудың айырмасы ретінде есептеледі.

Алынған есептеулер ресми өндірістің негізгі өлшем шарты ретіндегі қолма-қол ақшасыз айналымның таралу деңгейін көрсететін қолма-қол ақшасыз айналым коэффицентін ескере отырып түзетіледі.

Қолма-қол ақшасыз айналым коэффициентін есептеу:

мұнда:

К_{қолмақолсыз} – қолма-қол ақшасыз айналым коэффиценті;

ҚАТ – қолма-қол ақшасыз айналым коэффиценті;

25. Осы параграфта сипатталған бақыланбайтын экономика есптеулері есепті деректерге негізделген жыл сайынғы ЖІӨ есептеуде қолданылады.

4-параграф. N7а ішкі типі бойынша есеп

26. Ішкі типтің кезеңділігі – жылдық.

Есептеу жүргізу үшін ақпарат көзі экономикалық қызмет түрлері бойынша Бюро қалыптастыратын кәсіпорындардың жалпы шығарылымы болып табылады.

Ескерту. 26-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының 24.12.2021 № 47 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

27. N7а-ға толық емес, жиналмаған немесе алғашқы дереккөздерден тікелей жиналған өндірушілер шығарылымының көлемі жатады.

Ескерту. 27-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының 24.12.2021 № 47 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

28. N7а ішкі типі бойынша бақыланбайтын экономикаға жете есептеулер қызметтің әр түрі бойынша жалпы шығарылым үшін ең кіші деңгейде келесі формула бойынша жүргізіледі:

мұндағы:

– статистикалық себептер бойынша жасырылған тиісті қызмет түрі бойынша жалпы шығарылым (i);

Oij – тиісті қызмет түрі (i) мен мөлшерліліктегі (j) бір кәсіпорынға келетін жалпы шығарылымның орташа шамасы (миллион тенге);

Nij – тиісті қызмет түрі (i) мен мөлшерліліктегі (j) есеп ұсынбаған кәсіпорындар саны.

Ескерту. 28-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының 24.12.2021 № 47 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Бақыланбайтын экономиканы бағалау әдістемесіне 1-қосымша

Бақыланбайтын экономика бойынша Еуростаттың кестелік тәсілі

	I Тіркелмегендер			II Байқаумен қамтылмағандар		III Толық емес есептілік	IV Статистикалық жете есептер
Типтер	N1	N2	N3	N4	N5	N6	N7a	N7b
Сипаттама	Әдейі тіркелмейтін өндірушілер - астыртын қызмет	Әдейі тіркелмейтін өндірушілер - заңсыз қызмет	Заңнамаға сәйкес тіркелуі тиіс емес өндірушілер	Зерттеумен қамтылмаған заңды тұлғалар	Зерттеумен қамтылмаған тіркелген кәсіпкерлер	Саналы түрде нақты емес деректерді ұсынатын өндірушілер	Толық емес, жиналмаған немесе алғашқы дереккөздерден тікелей жиналмаған деректер	Статистиктер қате есепке алған, өңдеген және ұсынған деректер
Пайда болу себептері	Өндірушілер әлеуметтік сақтандыру бойынша міндеттемелерден және салықтары төлеуден жалтару мақсатында саналы түрде тіркелмейді. Салық органдарына есеп беретін табыс деңгейі бар шағын өндірушілер жатады.	Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасымен тыйым салынған тауарлар өндірілетін және қызмет көрсетілетін өндірістік қызмет немесе тиісті рұқсатты алусыз өндірушілер жүзеге асыратын болса заңсыз болып табылатын қызмет.	Кішігірім нарықтық шығарылымы бар, бірақ ол кәсіпкер ретінде тіркелетін белгіленген деңгейден төмен үй шаруашылықтары өндіруші болып табылады.	Бизнес-тіркелімнің өзекті еместігі, классификация өлшемшарттарының дұрыс еместігі сияқты кейбір себептерге байланысты зерттеулермен қамтылмаған заңды тұлғалар жатады.	Тіркелген кәсіпкерлер кәсіпорындар тіркеліміне қосылмауы мүмкін және/немесе статистикалық зерттеулерден алынып тастауы мүмкін.	Салықтардан жалтару мақсатында шығарылымды әдейі төмендетіп және/немесе аралық тұтынуды жоғарылатып көрсететін өндірушілер жатады.	Кәсіпорын зерттеуге қосылғанымен, зерттеу сауалнамасында олардан тапсырыл-ған деректер алынбаған немесе сауалнама дұрыс емес мекен-жайға жолданған немесе кәсіпорын зерттеуде белгіленген емес басқа мерзімдерде жауап берген.	Статистиктер дұрыс есепке алмаған, өңдемеген деректер.
Бақыланбайтын экономика бойынша Еуростаттың кестелік тәсілін Қазақстан Республикасының мемлекеттік статистика органдарының қолдануы
Бағалау тәсілдері	Есеп осы әдістеменің 3-тарауының 1-параграфында сипатталған.	N2 бойынша есептер Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика минситрлігінің Статистика комитеті төрағасының 2017 жылғы 8 қыркүйектегі №125 бұйрығымен бекітілген, нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде 2018 жылғы 14 желтоқсанда №17952 болып тіркелген Заңсыз қызмет түрлерін бағалау әдістемесінде сипатталған.	Есеп осы әдістеменің 3-тарауы 2-параграфында сипатталған.	Қолданылмайды. Бизнес-тіркелім күн сайын онлайн тәртібінде өзектендіріледі.	Қолданылмайды. Барлық тіркелген кәсіпкерлер ағымдағы статистикалық байқаулармен ішінара зерттеліп, кейін жалпы жиынтыққа таратылады.	Есеп осы әдістеменің 3-тарауының 3-параграфында берілген.	Есеп осы әдістеменің 3-тарауы 4-параграфында берілген.	Қолданылмайды. Мемлекеттік стати-стика органдарында дерек-терді жинау мен өңдеуде формат-тық–логикалық бақылауы бар авто-маттандырылған процестер қолданылады.

Бақыланбайтын экономиканы бағалау әдістемесіне 2-қосымша

Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасын бұзатын еңбек қызметінің белгілерін сипаттайтын мәселелер

Негізгі жұмыс (қызмет)		Қосымша жұмыс (кәсіп)
Өз бетімен жұмыс істейтіндер	Жалдамалылар	Өз бетімен жұмыс істейтіндер	Жалдамалылар
Сіз заттай немесе ақшалай табыс табу үшін өткен аптада кемінде 1 сағат болса да қандай да бір жұмыс атқардыңыз ба немесе қандай да бір кәсібіңіз (түрлі қызмет көрсетуді қоса алғанда) болды ма? 1. Иә
		Сіздің өткен аптада кемінде 1 сағат болса да негізгі жұмысыңыздан басқа ақшалай немесе заттай табыс табу мақсатында басқа да қосымша жұмысыңыз, демалыс күндеріндегі, түнгі уақыттағы жұмысыңыз болды ма? 1. Иә
Сіздің негізгі қызметіңіздің (жұмысыңыздың) мәртебесін төмендегі санаттардың қайсысы жақсырақ сипаттай алады? 1. Ұйымда жалдану бойынша жұмыс 2. Жеке тұлғаларға жалдану бойынша жұмыс 3. Шаруа немесе фермер қожалығында жалдану бойынша жұмыс 4. Қызмет көрсетуге азаматтық-құқықтық сипаттағы шарт бойынша жұмыс	Сіздің негізгі қызметіңіздің (жұмысыңыздың) мәртебесін төмендегі санаттардың қайсысы жақсырақ сипаттай алады? 5. Өз бетімен жұмыс істейтін қызметкерлер (өз есебінен жұмыс істейтіндер) 6. Жұмыс беруші 7. Отбасылық кәсіпорындардың (шаруашылықтардың) еңбекақы төленбейтін жұмыскерлері 8. Өндірістік кооператив мүшелері 9. Жеке қосалқы шаруашылықта	Сіздің қосымша жұмысыңыз (кәсібіңіз) болды: 1. Ұйымда жалдану бойынша жұмыс 2. Жеке тұлғаларда жалдану бойынша жұмыс 3. Шаруа немесе фермер қожалығында жалдану бойынша жұмыс 4. Қызмет көрсетуге азаматтық-құқықтық сипаттағы шарт бойынша жұмыс	Сіздің қосымша жұмысыңыз (кәсібіңіз) болды: 5. Өз бетімен жұмыс істейтін қызметкерлер (өз есебінен жұмыс істейтіндер) 6. Жұмыс беруші 7. Отбасылық кәсіпорындардың (шаруашылықтардың) еңбекақы төленбейтін жұмыскерлері 8. Өндірістік кооператив мүшелері 9. Жеке қосалқы шаруашылықта
	Сіз жұмысқа шарт немесе ауызша уағдаластық бойынша қабылдандыңыз ба? 2. Ауызша уағдаластық бойынша		Сіз қосымша жұмысқа шарт бойынша немесе уағдаластық бойынша қабылдандыңыз ба? 2. Ауызша уағдаластық бойынша
	Сіздің жұмыс берушіңіз немесе Сіз өзіңіздің зейнетақы қорына, әлеуметтік сақтандыру қорына, әлеуметтік медициналық сақтандыру қорына аударымдар және (немесе) жарналар аударасыздар ма? 2. Жоқ 3. Білмеймін		Қосымша қызметте Сіздің жұмыс берушіңіз немесе Сіз өзіңіз зейнетақы қорына, әлеуметтік сақтандыру қорына, әлеуметтік медициналық сақтандыру қорына аударымдар және (немесе) жарналар аударасыздар ма? 2. Жоқ 3. Білмеймін
	Сізге жұмыс берушіңіз ақы төленетін жылдық еңбек демалысын немесе пайдаланылмаған еңбек демалысыңыз үшін өтемақы береді ме? 2. Жоқ 3. Білмеймін		Қосымша жұмыста Сіздің жұмыс берушіңіз ақы төленетін жылдық еңбек демалысын немесе пайдаланылмаған еңбек демалысыңыз үшін өтемақы береді ме? 2. Жоқ 3. Білмеймін
	Сіз қалай ойлайсыз, науқастанып қалған немесе жарақаттанған жағдайда жұмыс беруші Сізге уақытша еңбекке жарамсыздық бойынша (еңбекке жарамсыздық парағы негізінде) әлеуметтік жәрдемақы төлейді ме? 2. Жоқ 3. Білмеймін		Сіз қалай ойлайсыз, қосымша қызметте науқастанып қалған немесе жарақаттанған жағдайда жұмыс беруші Сізге уақытша еңбекке қабілетсіздік бойынша (еңбекке жарамсыздық парағы негізінде) әлеуметтік жәрдемақы төлейді ме? 2. Жоқ 3. Білмеймін
Сіз негізгі жұмысты орындадыңыз: 1. Ұйымда (заңды тұлға) 2. Дара кәсіпкерлік негізінде (қызметкерлерді жалдаумен) 3. Шаруа немесе фермер қожалығында 4. Дара кәсіпкерлік негізінде (қызметкерлерді жалдаусыз)		Сіз қосымша жұмысты орындадыңыз: 1. Ұйымда (заңды тұлға) 2. Дара кәсіпкерлік негізінде (қызметкерлерді жалдаумен) 3. Шаруа немесе фермер қожалығында 4. Дара кәсіпкерлік негізінде (қызметкерлерді жалдаусыз)
Сіз негізгі жұмыс істейтін ұйым, кәсіпкерлік қызмет салық органдарында тіркелген бе? 3. Білмеймін 4. Жоқ		Сіз қосымша жұмыс істеген ұйым, кәсіпкерлік қызмет салық органдарында тіркелген бе? 3. Білмеймін 4. Жоқ
Сіз өткен аптада негізгі жұмыс істеген ұйымның, дара кәсіпкерлік қызметінің басым түрлерін атауыңызды өтінемін (Интервьюер, ауызша толығырақ сипаттап беріңіз және экономикалық қызмет түрінің кодын қойыңыз)		Сіз қосымша жұмысыңызда қандай лауазымда болдыңыз немесе қандай мамандық бойынша жұмыс істедіңіз (Сіздің қосымша жұмысыңыз неден тұрды)? (Интервьюер, ауызша толығырақ сипаттап беріңіз және Қызметтер жіктеуіші бойынша кодты қойыңыз).