Об утверждении Методики по проведению выборочного обследования уровня доверия населения к правоохранительным органам

Приказ Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 10 декабря 2019 года № 13. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 13 декабря 2019 года № 19732

      В соответствии с подпунктом 5) статьи 12 Закона Республики Казахстан от 19 марта 2010 года "О государственной статистике" и подпунктом 258) пункта 17 Положения о Министерстве национальной экономики Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 24 сентября 2014 года № 1011, ПРИКАЗЫВАЮ:

      1. Утвердить прилагаемую Методику по проведению выборочного обследования уровня доверия населения к правоохранительным органам.

      2. Управлению социальной и демографической статистики Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан обеспечить в установленном законодательством порядке:

      1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

      2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан.

      3. Управлению социальной и демографической статистики Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан довести настоящий приказ до структурных подразделений и территориальных органов Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан для руководства и использования в работе.

      4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан (Кошкимбаев Н.Ж.).

      5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

      Председатель Н. Айдапкелов

      "СОГЛАСОВАНО"
Генеральная Прокуратура
Республики Казахстан

      "СОГЛАСОВАНО"
Министерство финансов
Республики Казахстан

      "СОГЛАСОВАНО"
Агентство Республики Казахстан
по противодействию коррупции
(Антикоррупционная служба)

      "СОГЛАСОВАНО"
Министерство внутренних дел
Республики Казахстан

  Утверждена приказом
Председателя Комитета по статистике
Министерства национальной экономики
Республики Казахстан
от 10 декабря 2019 года № 13

Методика по проведению выборочного обследования уровня доверия населения к правоохранительным органам

Глава 1. Общие положения

      1. Методика по проведению выборочного обследования уровня доверия населения к правоохранительным органам (далее - Методика) относится к статистической методологии, формируемой в соответствии с международными стандартами и утверждаемой в соответствии с Законом Республики Казахстан от 19 марта 2010 года "О государственной статистике".

      2. Настоящая Методика применяется Комитетом по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан (далее - Комитет) и его территориальными органами при планировании и организации выборочного обследования по определению уровня доверия населения к правоохранительным органам.

      3. Целью настоящей Методики является получение репрезентативных данных об уровне доверия населения правоохранительным органам, восприятии собственной безопасности и субъективной оценки уровня преступности, сведений о правонарушениях.

      4. В Методике используются следующие определения:

      1) генеральная совокупность – полная группа всех единиц анализа, чьи характеристики подлежат оценке;

      2) репрезентативность – соответствие характеристик выборки характеристикам популяции или генеральной совокупности;

      3) страта – деление на специальные слои единиц (респондентов) обладающих одинаковыми или схожими показателями;

      4) супервайзер – сотрудник территориального органа Комитета, обеспечивающий проведение обследований домашних хозяйств и осуществляющий контроль работы интервьюеров;

      5) выборка – отдельные позиции из утвержденных классификаторов, номенклатур и справочников, используемые при сборе и обработке статистических данных;

      6) выборочная совокупность – совокупность отобранных элементов попавших в выборку в процессе отбора;

      7) размер выборки – общее число единиц наблюдения в выборочной совокупности.

Глава 2. Определение генеральной совокупности и основа выборки

      5. Источником для формирования выборочной совокупности домашних хозяйств является информационная система "Статистический регистр жилищного фонда", компонент интегрированной информационной системы "е-Статистика" (далее – CРЖФ).

      6. В генеральную совокупность включаются домашние хозяйства, проживающие во всех типах жилых помещений, за исключением проживающих в общих коммунальных квартирах, общежитиях, домах-интернатах для престарелых и инвалидов, детских домах, тюрьмах, гостиницах, религиозных общинах.

      7. Конечной единицей отбора определено домашнее хозяйство (проживающих в жилых помещениях), являющееся также и единицей обследования.

      8. Размер выборки определяется на основе принципа оптимального сочетания затрат и заданных критериев точности результатов. При организации выборочного наблюдения размер выборки, прежде всего зависит от размера ошибки выборки. Увеличивая размер выборки, уменьшается ее ошибка до малых размеров.

      9. В качестве показателей точности статистического оценивания, используются стандартная ошибка выборки и относительная стандартная ошибка выборки.

      10. Возможные расхождения между характеристиками выборочной и генеральной совокупности измеряются стандартной (средней) ошибкой выборки, которая рассчитывается по каждой страте по следующей формуле:

     


      где:

     

- стандартная (средняя) ошибка;

     

- генеральная дисперсия;

      n- объем выборочной совокупности;

      N - объем генеральной совокупности.

      Генеральная дисперсия определяется как среднее значение квадратов отклонений всех отдельных наблюдений от их среднего значения.

      Стандартная ошибка выборочной доли определяется по формуле:

     


      где:

     

- стандартная ошибка выборочной доли;

      w- доля в выборочной совокупности.

      11. Для определения на сколько процентов выборочная оценка отклоняется от значения параметра в генеральной совокупности используется относительная стандартная ошибка, которая рассчитывается по каждой страте по следующей формуле:

     


      где,

      RSE - относительная стандартная ошибка выборки;

     

- стандартная (средняя) ошибка выборки;

     

- среднее значение переменной, использованной для оценки величины относительной стандартной ошибки.

Глава 3. Алгоритм формирования выборочной совокупности

      12. Выборочная совокупность домашних хозяйств формируется методом двухступенчатой вероятностной (случайной) выборки с использованием процедур стратификации и случайного отбора на каждой из ступеней формирования выборки. Процедура стратификации нацелена на формирование представительной выборочной совокупности домашних хозяйств, отражающей территориальные особенности расслоения населения.

      13. Процесс формирования выборки проводится в 2 этапа.

      На первом этапе генеральная совокупность стратифицируется по территориальному признаку, включая распределение на городскую и сельскую местность. Таким образом, формируется 31 страта – состоящая из домашних хозяйств в городской и сельской местности в семнадцати регионах страны.

      14. Формирования выборки включает в себя две последовательные процедуры. Первоначальная процедура предусматривает определение количество первичных выборочных единиц (далее – ПВЕ) внутри каждой страты.

      15. В качестве ПВЕ отбираются территориальные единицы, которые представляют собой городскую и сельскую местности.

      16. Далее осуществляется отбор определенного количества ПВЕ и домашних хозяйств в каждой ПВЕ.

      17. При проведении фактического отбора ПВЕ в городах необходимо учесть, что в СРЖФ отсутствует деление в отдельных крупных городах на мелкие территориальные единицы.

      18. Вероятность отбора в выборе ПВЕ в каждой страте определяется по следующей формуле:

     


      где,

      phi - вероятность отбора i-ой ПВЕ в страте h;

      nhi - количество домашних хозяйств в i-ой ПВЕ выбранных в страте h;

      Nh - общее количество домашних хозяйств в страте h.

      19. Следующая процедура нацелена на достижение оптимального значения относительной стандартной ошибки по каждой из 31 страты.

      Для оценки величины относительной стандартной ошибки, в качестве переменной используются показатели, которые считаются наиболее важными для обследования. В обследовании уровня доверия населения к правоохранительным органам к таким показателям относят следующие: "правоохранительным органам можно доверять", "правоохранительные органы смогут защитить интересы".

      20. Характеристика оценки точности показателя "правоохранительные органы смогут защитить интересы", в качестве примера приведена таблица 1, согласно приложению к настоящей Методике. Согласно приведенным расчетам величина относительной стандартной ошибки выборки по стране не превышает 1%, по регионам – не более 5%.

      21. На втором этапе формирования выборки, в каждой ПВЕ случайным отбором выбирается количество домашних хозяйств в каждом населенном пункте в зависимости от региона. Основой формирования выборки на втором этапе является перечень отдельных жилых помещений в ПВЕ. Домашние хозяйства, которые нужно посетить в ходе обследования, выбираются с равной вероятностью из числа подходящих жилых помещений в ПВЕ.

      22. Вероятность выбора домашнего хозяйства в ПВЕ каждой страты определяется по следующей формуле:

     


      где,

     

- вероятность выбора j-го домашнего хозяйства в i-ой ПВЕ в страте h;

     

- количество необходимых жилищ в i-ой ПВЕ в страте h;

     

- общее количество подходящих жилищ в i-ой ПВЕ в страте h.

      23. Каждое отобранное жилище вмещает одно домашнее хозяйство. Если обнаружилось, что в данном жилище находится более одного домашнего хозяйства, то случайным методом выбирается одно из них. Если жилище оказалось пустым, то необходимо применить метод, описываемый в разделе "Смещение выборки".

Глава 4. Смещение выборки

      24. В ходе обследования имеют место случаи, когда не удается опросить домашнее хозяйство по причине того, что жилище не найдено, изменено целевое назначение помещения, не заселено, или домашнее хозяйство отказывается участвовать в обследовании. Указанные случаи сокращают размер выборки и являются источником потенциального смещения выборки.

      25. Эффективной профилактикой преодоления проблемы неполучения данных является документирование каждого случая.

      26. При возникновении сложности по соблюдению принципа "недопущения замены" следует предусмотреть список резервных домашних хозяйств.

      27. Отбор из списка резервных домашних хозяйств осуществляется путем определения ближайшего расположенного домашнего хозяйства. Для замены отбираются домашние хозяйства наиболее близко расположенные от тех домашних хозяйств, которые не могут участвовать в опросе по причинам, указанным пункте 24.

Глава 5. Организационная структура обследования

      28. Обследование осуществляется путем опроса населения и записи сведений в инструментарий (статистические формы). Опрос осуществляется методом ведения интервью специально подготовленными интервьюерами путем посещения ими домашних хозяйств.

      29. Интервьюер проводит опрос в соответствии с маршрутом составляемым супервайзером, с учетом срока сбора отчетности и выдается интервьюеру для исполнения. Интервьюер проставляет даты фактического посещения в маршруте и после окончания опроса представляет супервайзеру для анализа и контроля. Супервайзер осуществляет постоянный контроль за его выполнением.

      30. Интервьюер в рамках проведения обследования:

      1) проходит специальный инструктаж, изучает информацию по всем вопросам организации и проведения обследования;

      2) идентифицирует (определяет) адреса домашних хозяйств согласно списку, подготовленному супервайзером;

      3) проводит агитационно-разъяснительную работу среди респондентов и привлекает их к обследованию;

      4) заранее устанавливает даты посещений (при необходимости даты визитов устанавливаются интервьюером по договоренности с самим домашним хозяйством, о возможности прихода в определенные дни) и предварительно, соответствующим образом, готовиться к опросу;

      5) устанавливает контакт с респондентом на получение согласия на опрос;

      6) оперативно, качественно и в запланированные сроки проводит опрос в домашних хозяйствах;

      7) оказывает консультативную помощь респондентам;

      8) проводит арифметико-логический контроль информации, полученной от респондентов, осуществляет кодирование данных;

      9) информирует супервайзера о прохождении обследования и о результатах опроса домашних хозяйств; незамедлительно сообщает о случаях неответов (отказов), возникающих в ходе обследования;

      10) сдает супервайзеру заполненные и обработанные статистические формы. В случае обнаружения грубых ошибок, интервьюер дополнительно посещает домашнее хозяйство для уточнения необходимых данных и информирует супервайзера о результатах посещения.

      31. Супервайзер в рамках проведения обследования:

      1) непосредственно отвечает за организацию работы по опросу в закрепленных за ним участках обследования;

      2) проводит обучение интервьюеров, поясняет специфику деятельности каждого правоохранительного органа;

      3) вместе с интервьюером идентифицирует (определяет) на местах адреса домашних хозяйств, попавших в выборку;

      4) распределяет интервьюерам материалы обследования (статистические формы, инструкции по заполнению статистических форм) и ведҰт строгий учет этих материалов;

      5) принимает и проверяет заполненные статистические формы;

      6) проверяет кодировку данных;

      7) проверяет логические увязки между показателями;

      8) совместно с интервьюерами выясняет ошибки заполнения, кодировки и обобщения данных;

      9) анализирует результаты обследования каждого интервьюера в отдельности;

      10) осуществляет контроль работы интервьюера в каждом обследуемом участке, в том числе и проведение контрольного интервью;

      11) способствует дальнейшему обучению интервьюеров, а в случае необходимости выезжает на места для проведения совместного интервью;

      12) выявляет наиболее часто встречаемые проблемы и выходит с предложениями по их устранению.

      32. Ввод и обработка первичных статистических данных осуществляется на региональном уровне, обработка сводных данных, контроль и формирование выходной информации по результатам статистического наблюдения – на центральном уровне.

      33. Для оценки качества поступившей информации от респондентов, внутри каждого раздела статистической формы строится система логического контроля.

Глава 6. Инструментарий статистического наблюдения

      34. При проведении статистического наблюдения используется следующий статистический инструментарий:

      статистическая форма обследования;

      инструкция по заполнению статистической формы.

      35. Статистическая форма обследования содержит следующие разделы:

      сведения о респонденте;

      восприятие собственной безопасности и субъективная оценка уровня преступности;

      степень доверия правоохранительным органам;

      сведения о правонарушениях.

      36. При проведении выборочного обследования опрашивается один член домашнего хозяйства в возрасте от 15 лет и старше.

      При проживании в домашнем хозяйстве более одного респондента, отбор респондента для опроса производится методом "ближайший день рождения" (выбирается член домашнего хозяйства, день рождения которого приходится на ближайший период).

Глава 7. Распространение итогов обследования на генеральную совокупность

      37. Распространение выборочных данных обследования основано на присвоении соответствующего индивидуального веса каждой отдельной единице обследования.

      Для этого осуществляется сопоставление данных обследования (численности опрошенных лиц), стратифицированной с учетом половозрастной и региональной характеристик, с генеральной совокупностью численности населения, стратифицированной по этим же характеристикам.

      38. Формула расчета фактора адаптации (веса) определяется следующим образом:

     


      где,

     

- вес по признаку g;

     

- доля населения в генеральной совокупности, с характеристикой g;

     

- общее число опрошенных;

     

- число опрошенных, с характеристикой g.

      39. В целях распространения итогов обследования на генеральную совокупность в первую очередь определяется базовый вес (K1). Базовый вес единицы выборки является обратной величиной вероятности ее отбора для включения в выборку.

      40. Далее определяется численность населения в обследуемых домашних хозяйствах, по следующей формуле:

     


      где,

      S1- численность населения в обследуемых домашних хозяйствах;

      S2- численность населения в фактически опрошенных домашних хозяйствах;

      K1- базовый вес.

      41. Распространение результатов выборочного обследования на генеральную совокупность осуществляется с помощью фактора адаптации (весов).

      Процедура взвешивания производится на основе данных о структуре населения по сложившейся совокупности, используемой в качестве генеральной, в разрезе внутри региональных слоев (страт) по полу и возрасту. Для каждого респондента рассчитывается система факторов адаптации (весов) по следующим признакам:

      территориальная структура (район);

      тип местности;

      пол (мужчины и женщины);

      возрастные группы (15–19 лет; 20–24 года; 25–29 лет; 30–34 года; 35–39 лет; 40–44 года; 45–49 лет; 50–54 года; 55–59 лет; 60 лет и выше).

      42. Для расчета базового индивидуального веса используется следующая формула расчета фактора адаптации:

     


      где,

      K2k- фактор адаптации;

      Sk- численность населения по генеральной совокупности (среднегодовые данные численности населения за отчетный год);

      S1k- численность населения в обследуемых домашних хозяйствах;

      k- отличительный признак в зависимости от совокупной характеристики лица, для которого рассчитывается фактор.

      43. Окончательный индивидуальный вес (или коэффициент экстраполяции) является произведением базового веса и фактора адаптации.

     


      где,

      K- индивидуальный вес (коэффициент экстраполяции);

      K1- базовый вес;

      K2k- фактор адаптации.

      44. Рассчитанные индивидуальные веса в качестве дополнительных переменных записываются в базу индивидуальных данных по каждому опрошенному респонденту и используются при формировании сводных итогов по соответствующему периоду на республиканском, региональном уровнях.

Глава 8. Распространение и публикация полученных результатов

      45. Итоги обследования формируются в разрезе областей, городов республиканского значения, по типу местности, по полу, возрасту, национальности, уровню образования, состоянию в браке, статусу занятости.

      46. Выходная информация по результатам выборочного обследования, размещается в виде бюллетеня на официальном интернет-ресурсе Комитета.

  Приложение к Методике
по проведению выборочного
обследования уровня доверия
населения к правоохранительным органам

Таблица 1. Характеристика оценки точности показателя "правоохранительные органы смогут защитить интересы"

Регионы

Стандартная ошибка

Относительно стандартная ошибка

Акмолинская

0,011

0,98%

Актюбинская

0,014

1,18%

Алматинская

0,007

0,67%

Атырауская

0,008

0,73%

Западно-Казахстанская

0,013

1,13%

Жамбылская

0,010

0,91%

Карагандинская

0,008

0,69%

Костанайская

0,011

0,96%

Кызылординская

0,009

0,86%

Мангистауская

0,013

1,19%

Павлодарская

0,011

0,92%

Северо-Казахстанская

0,011

1,01%

Туркестанская

0,009

0,78%

Восточно-Казахстанская

0,008

0,71%

город Нур-Султан

0,006

0,61%

город Алматы

0,010

0,89%

город Шымкент

0,010

0,93%

Республика Казахстан

0,002

0,21%


Халықтың құқық қорғау органдарына сенімділік деңгейіне іріктемелі зерттеулер жүргізу бойынша әдістемені бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті Төрағасының 2019 жылғы 10 желтоқсандағы № 13 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2019 жылғы 13 желтоқсанда № 19732 болып тіркелді

      "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңының 12-бабының 5) тармақшасына және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 24 қыркүйектегі № 1011 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі туралы ереженің 17-тармағының 258) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

      1. Қоса беріліп отырған Халықтың құқық қорғау органдарына сенімділік деңгейіне іріктемелі зерттеулер жүргізу бойынша әдістеме бекітілсін.

      2. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Әлеуметтік және демографиялық статистика басқармасы заңнамада белгіленген тәртіппен:

      1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

      2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.

      3. Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Әлеуметтік және демографиялық статистика басқармасы осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің құрылымдық бөлімшелеріне және аумақтық органдарына жұмыс бабында басшылыққа алу және пайдалану үшін жеткізсін.

      4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті төрағасының орынбасарына (Н.Ж. Көшкімбаев) жүктелсін.

      5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Төраға Н. Айдапкелов

      "КЕЛІСІЛГЕН"

      Қазақстан Республикасының

      Бас прокуратурасы

      "КЕЛІСІЛГЕН"

      Қазақстан Республикасының

      Қаржы министрлігi

      "КЕЛІСІЛГЕН"

      Қазақстан Республикасының

      Сыбайлас жемқорлыққа

      қарсы іс-қимыл агенттігі

      (Сыбайлас жемқорлыққа

      қарсы қызмет)

      "КЕЛІСІЛГЕН"

      Қазақстан Республикасының

      Ішкі істер министрлігi

  Қазақстан Республикасы
Ұлттық экономика министрлігі
Статистика комитеті
төрағасының
2019 жылғы 10 желтоқсандағы
№ 13 бұйрығымен бекітілген

Халықтың құқық қорғау органдарына сенімділік деңгейіне іріктемелі зерттеу жүргізу бойынша әдістеме

1-тарау. Жалпы ережелер

      1. Халықтың құқық қорғау органдарына сенімділік деңгейіне іріктемелі зерттеулер жүргізу бойынша әдістеме (бұдан әрі - Әдістеме) халықаралық статистикалық стандарттарға сәйкес қалыптасатын және "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңына сәйкес бекітілетін статистикалық әдіснамаға жатады.

      2. Осы Әдістемені Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті (бұдан әрі - Комитет) және оның аумақтық органдары халықтың құқық қорғау органдарына сенімділік деңгейіне іріктемелі зерттеуді жоспарлауы және ұйымдастыруы кезінде қолданады.

      3. Осы Әдістеменің мақсаты халықтың құқық қорғау органдарына сенімділік деңгейі туралы репрезентативті деректерді алу, өздерінің қауіпсіздігін қабылдау және қылмыс деңгейін субъективті бағалау, құқық бұзушылықтар туралы ақпарат алу болып табылады.

      4. Әдістемеде мынадай анықтамалар пайдаланылады:

      1) бас жиынтық - сипаттамалары бағалауға жататын талдаудың барлық бірліктерінің толық тобы;

      2) репрезентативтілік - іріктеме сипаттамаларының популяция немесе бас жиынтықтың сипаттамаларына сәйкес келуі;

      3) страта - бірдей немесе ұқсас көрсеткіштерге ие бірліктерді (респонденттер) арнайы қабаттарға бөлу;

      4) супервайзер - үй шаруашылықтарына зерттеу жүргізуді қамтамасыз ететін және интервьюерлер жұмысын бақылауды жүзеге асыратын Комитеттің аумақтық органының қызметкері;

      5) іріктеме - статистикалық деректерді жинау және өңдеу кезінде пайдаланылатын бекітілген жіктеуіштер, номенклатуралар мен анықтамалықтардан алынатын жеке позициялар;

      6) іріктемелі жиынтық - іріктеу процесінде іріктемеге түскен, іріктелген элементтердің жиынтығы;

      7) іріктеменің көлемі - іріктемелі жиынтықтағы байқау бірліктерінің жалпы саны.

2-тарау. Бас жиынтықты және іріктеме негізін айқындау

      5. "е-Статистика" интеграцияланған ақпараттық жүйесінің компоненті "Тұрғын үй қоры статистикалық тіркелімі" ақпараттық жүйесі (бұдан әрі - ТҚСТ) үй шаруашылықтарының іріктемелі жиынтығын қалыптастыру үшін дереккөз болып табылады.

      6. Бас жиынтыққа ортақ коммуналдық пәтерлерде, жатақханаларда, қарттар мен мүгедектерге арналған интернат-үйлерде, балалар үйлерінде, түрмелерде, қонақүйлерде, діни бірлестіктерде тұратындарды қоспағанда, тұрғын үй-жайлардың барлық типтерінде тұратын үй шаруашылықтары кіреді.

      7. Сондай-ақ зерттеу бірлігі де болып табылатын іріктеудің түпкілікті бірлігі ретінде үй шаруашылығы (тұрғын үй-жайларда тұратын) анықталды.

      8. Іріктеме көлемі шығынның және қойылған нәтижелердің дәлдігі өлшемшарттарының ұтымды үйлесімі қағидатының негізінде айқындалады. Іріктемелі байқауды ұйымдастыру кезінде іріктеменің көлемі ең алдымен іріктеме қатесінің көлеміне байланысты. Іріктеменің көлемін ұлғайтса, оның қатесі шағын көлемге дейін азаяды.

      9. Статистикалық бағалау дәлдігінің көрсеткіштері ретінде іріктеменің стандартты қатесі және іріктеменің стандартты салыстырмалы қатесі пайдаланылады.

      10. Іріктемелі және бас жиынтық сипаттамалары арасындағы ықтимал айырмашылық іріктеменің стандартты (орташа) қатесімен, әр страта бойынша мынадай формула бойынша есептеледі:



      мұндағы:


- стандартты (орташа) қате;

- бас дисперсия;

- іріктемелі жиынтық көлемі;

      N - бас жиынтықтың көлемі.

      Бас дисперсиясы олардың орташа мәнінен барлық жеке байқаулардың ауытқулары квадратының орташа мәні ретінде анықталады.

      Іріктеменің стандартты қатесінің үлесі мына формула бойынша анықталады:



      мұндағы:


- іріктеме үлесінің стандартты қатесі;

      w - іріктемелі жиынтықтағы үлесі.

      11. Бас жиынтықта параметр мәнінен іріктемелі бағалау қанша пайызға ауытқығанын анықтау үшін іріктеменің салыстырмалы стандартты қатесі пайдаланылады, ол әр страта бойынша мынадай формула бойынша есептеледі:



      мұндағы,

      RSE - іріктеменің салыстырмалы стандартты қатесі;


- іріктеменің стандартты (орташа) қатесі;

- салыстырмалы стандартты қатенің шамасын бағалау үшін пайдаланылған ауыспалының орташа мәні.

3-тарау. Іріктемелі жиынтықты қалыптастыру алгоритмі

      12. Үй шаруашылықтарының іріктемелі жиынтығы іріктеменің әр қалыптастырудың әрбір сатысындағы кездейсоқ стратификациялау және іріктеу рәсімдерін қолдана отырып, іріктеменің екі сатылы ықтимал (кездейсоқ) әдісімен қалыптасады. Стратификациялау рәсімі халық жіктелуінің аумақтық ерекшеліктерін көрсететін үй шаруашылықтарының келісті іріктемелі жиынтығын қалыптастыруға бағытталған.

      13. Іріктемені қалыптастыру процесі 2 кезеңде жүргізіледі.

      Бірінші кезеңде бас жиынтық қалалық және ауылдық жерлерге бөлінуді қоса алғанда аумақтық белгісі бойынша стратификацияланады. Осылайша, 31 страта қалыптастырылады - елдің он жеті өңіріндегі қалалық және ауылдық жерлердің үй шаруашылықтарынан тұрады.

      14. Іріктемені қалыптастыру 2 жүйелі рәсімді қамтиды. Бастапқы рәсім әрбір страта ішінде алғашқы іріктемелі бірліктер (бұдан әрі - АІБ) санын анықтауды қарастырады.

      15. АІБ ретінде қалалық және ауылдық жерлерді білдіретін аумақтық бірліктер іріктеп алынады.

      16. Одан әрі АІБ белгілі саны және әрбір АІБ-дегі үй шаруашылықтарына іріктеу жүзеге асырылады.

      17. Қалаларда АІБ нақты іріктеуді жүргізу кезінде ТҚСТ-да жекелеген ірі қалаларды шағын аумақтық бірліктерге бөлу жоқ екендігін ескеру қажет.

      18. Стратада АІБ-ні таңдаудың ықтималдығы мынадай формула бойынша анықталады:



      мұндағы,

      phi - i-дағы АІБ h стратасында іріктеу ықтималдығы;

      nhi - i-дағы АІБ h стратасында таңдап алынған үй шаруашылықтарының саны;

      Nh - i-дағы АІБ h стратасында үй шаруашылықтарының жалпы саны.

      19. Келесі рәсім әрбір 31 страта бойынша салыстырмалы стандартты қатенің ұтымды мәніне қол жеткізуге бағытталған.

      Салыстырмалы стандартты қатенің шамасын бағалау үшін ауыспалы мән ретінде зерттеу үшін едәуір маңызды болып саналатын көрсеткіш пайдаланылады. Халықтың құқық қорғау органдарына сенімділік деңгейінің зерттеуде мұндай көрсеткіштерге "құқық қорғау органдарына сенім артуға болады", "құқық қорғау органдары мүдделерді қорғай алады" және т.б. жатады.

      20. Мысал ретінде осы Әдістемеге қосымшаға сәйкес 1-кесте келтірілген, "құқық қорғау органдары мүдделерді қорғай алады" көрсеткішінің дәлдігін бағалайтын сипаттама. Жүргізілген есептеулерге сәйкес іріктеменің ССҚ-ның шамасы ел бойынша 1%-дан, ал өңірлер бойынша 5%-дан аспайды.

      21. Іріктемені қалыптастырудың екінші кезеңінде әрбір АІБ-да кездейсоқ іріктеп алумен өңірге байланысты әр кластердегі үй шаруашылықтарының саны таңдап алынады. Екінші кезеңдегі іріктемені қалыптастырудың негізі АІБ-дағы жекелеген тұрғын үй-жай тізбесі болып табылады. Зерттеу барысында баруға тиісті тұрғын үй-жай кластері (немесе кластерлері) АІБ-да қолайлы тұрғын үй-жайлар санынан тепе-тең ықтималдықпен таңдап алынады.

      22. Страта АІБ-да үй шаруашылығын таңдау ықтималдығы мынадай формуламен анықталады:



      мұндағы,


- j-дағы үй шаруашылығының i-дағы АІБ h стратасында таңдау ықтималдығы;

- i-дағы АІБ h стратасында қажетті тұрғын үй саны;

- i-дағы АІБ h стратасында қолайлы тұрғын үйлердің жалпы саны.

      23. Әрбір іріктеп алынған тұрғын үйге бір үй шаруашылығын сыйғызады. Егер сол тұрғын үйде бір үй шаруашылығынан көп үй шаруашылығы болса, онда кездейсоқ әдіспен оның біреуі таңдап алынады. Егер тұрғын жай бос болса, онда "Іріктеменің ығысуы" бөлімінде сипатталған әдісті қолдану қажет.

4-тарау. Іріктеменің ығысуы

      24. Зерттеу барысында іріктеп алынған тұрғын үй табылмауына, үй-жайдың нысаналы мақсаты өзгеруіне, оған адам қоныстанбауына немесе үй шаруашылығы зерттеуге қатысудан бас тартуына байланысты үй шаруашылығына сауал салуды жүргізу мүмкін болмайтын жағдайлар орын алуы мүмкін. Көрсетілген жағдайлар іріктеменің көлемін қысқартады және іріктеменің ықтимал ығысуының көзі болып табылады.

      25. Деректерді алмау проблемасын еңсерудің тиімді профилактикасы әрбір жағдайды құжаттау болып табылады.

      26. "Ауыстыруды болдырмау" қағидатын сақтау бойынша қиындық туындаған жағдайда, резервтік үй шаруашылықтарының тізімін алдын ала қарастыру тиіс.

      27. Резервтік үй шаруашылығы тізімінен іріктеу жақын орналасқан үй шаруашылығын анықтау арқылы жүзеге асырылады. 24-тармақта көрсетілген себептер бойынша сауал салуға қатыса алмайтын үй шаруашылықтарына жақын орналасқан үй шаруашылықтары ауыстыру үшін таңдалады.

5-тарау. Зерттеудің ұйымдық құрылымы

      28. Зерттеу халыққа сауал салу және құралға (сұрақнамаларға) мәліметтерді жазу жолымен жүзеге асырылады. Халыққа сауал салу арнайы дайындалған интервьюерлердің үй шаруашылықтарына баруы арқылы сұхбат жүргізу әдісімен жүзеге асырылады.

      29. Есептілікті жинау мерзімін ескере отырып супервайзер жасаған маршрутқа сәйкес интервьюер сауал салуды жүргізеді және интервьюерге орындау үшін беріледі. Интервьюер маршрутта нақты барған күндерді қояды және сауал салу аяқталғаннан кейін супервайзерге талдау және бақылау үшін ұсынады. Супервайзер оның орындалуына үнемі бақылау жүргізеді.

      30. Интервьюер зерттеуді жүргізу шеңберінде:

      1) арнайы нұсқамадан өтеді, зерттеуді ұйымдастыру мен өткізудің барлық сұрақтары бойынша ақпаратты зерделейді;

      2) супервайзер дайындаған тізімге сәйкес үй шаруашылықтарының мекенжайларын сәйкестендіреді (айқындайды);

      3) респонденттер арасында үгіт-насихат жұмыстарын жүргізеді және оларды зерттеуге қатысуға тартады;

      4) баратын күндерді алдын-ала белгілейді (қажет болған жағдайда белгілі бір күндері келу мүмкіндігі туралы үй шаруашылықтарының өзімен келісу бойынша интервьюер бару күндерін белгілейді) және алдын ала тиісті түрде сауал салуға дайындалады;

      5) сауал салуға келісім алу үшін респондентпен байланыс орнатады;

      6) жедел, сапалы және жоспарланған мерзімде үй шаруашылықтарында сауал салу жүргізеді;

      7) респонденттерге консультациялық көмек көрсетеді;

      8) респонденттерден алынған ақпаратқа арифметикалық-логикалық бақылау жүргізеді, деректердің кодтауын жүзеге асырады;

      9) супервайзерді зерттеудің барысы және үй шаруашылықтарымен сауал салу нәтижелері туралы хабардар етеді; зерттеу кезінде туындайтын жауап бермеу оқиғалары (бас тартулары) туралы тез арада хабарлайды;

      10) супервайзерге толтырылған және өңделген статистикалық нысандарды өткізеді. Дөрекі қателіктер табылған жағдайда интервьюер қажетті деректерді нақтылау үшін үй шаруашылығына қосымша қайта барады және бару нәтижелері туралы супервайзерге хабарлайды.

      31. Супервайзер зерттеуді жүргізу шеңберінде:

      1) бекітілген зерттеу учаскелерінде сауал салуды жүргізу бойынша жұмысты ұйымдастыруға тікелей жауап береді;

      2) интервьюерлерге оқыту жүргізеді, әрбір құқық қорғау органы қызметінің ерешеліктерін түсіндіреді;

      3) іріктемеге түскен үй шаруашылықтарының мекенжайларын интервьюермен бірге сол жерлерде сәйкестендіреді (айқындайды);

      4) интервьюерлерге зерттеу материалдарын (статистикалық нысандар, статистикалық нысандарды толтыру жөніндегі нұсқаулықтар) бөліп береді және сол материалдарды қатаң есепке алуды жүргізеді;

      5) толтырылған статистикалық нысандарды қабылдайды және тексереді;

      6) деректердің кодталуын тексереді;

      7) көрсеткіштер арасындағы логикалық байланыстарды тексереді;

      8) интервьюерлермен бірге деректерді толтыру, кодтау және жинақтау қателерін анықтайды;

      9) әрбір интервьюер бойынша зерттеу нәтижелерін жеке талдайды;

      10) зерттеу учаскесі бойынша интервьюердің жұмысына, сондай-ақ бақылау сұхбатын жүргізуіне бақылауды жүзеге асырады;

      11) интервьюерлердің одан әрі оқуына ықпал етеді, егер қажет болған жағдайда бірлесіп сұхбат жүргізу үшін сол орындарға барады;

      12) неғұрлым жиі кездесетін мәселерді анықтайды және оларды жою туралы ұсыныстарды айтады.

      32. Алғашқы статистикалық деректерді енгізу және өңдеу өңірлік деңгейде, жиынтық деректерді өңдеу, статистикалық байқау нәтижелері бойынша ұйғарынды ақпаратты бақылау және қалыптастыру - орталық деңгейде іске асырылады.

      33. Респонденттерден түскен ақпараттың сапасын бағалау үшін статистикалық нысанның әрбір тарауының ішінде логикалық бақылау жүйесі құрылған.

6-тарау. Статистикалық бақылау құралы

      34. Статистикалық байқауды жүргізу кезінде мынадай статистикалық құрал пайдаланылады:

      зерттеудің статистикалық нысаны;

      статистикалық нысанды толтыру жөніндегі нұсқаулық.

      35. Зерттеудің статистикалық нысаны мынадай бөлімдерден тұрады:

      респондент туралы мәліметтер;

      өз қауіпсіздігін қабылдау және қылмыстылық деңгейін субъективті бағалау;

      құқық қорғау органдарына сенімділік дәрежесі;

      құқық бұзушылықтар туралы мәліметтер.

      36. Іріктемелі зерттеу жүргізу кезінде 15 жастан асқан үй шаруашылығының бір мүшесі ғана сұралады.

      Үй шаруашылығында біреуден көп респонденттер тұрған жағдайда сауал салу үшін респонденті іріктеу "ең жақын туған күн" әдісімен жүзеге асырылады (туған күні ең жақын кезеңде болатын үй шарушылығының мүшесі таңдалады).

7-тарау. Зерттеу қорытындыларын бас жинтыққа тарату

      37. Зерттеудің іріктемелі деректерін тарату зерттеудің әрбір жеке бірлігіне тиісті дара салмақты меншіктеуге негізделген.

      Ол үшін жыныстық-жастық және өңірлік сипаттамаларды есепке ала отырып стратификацияланған (сауал салынған адамдардың саны) зерттеу деректерін осындай сипаттамалар бойынша стратификацияланған халық санының бас жиынтығымен салыстыру жүзеге асырылады.

      38. Бейімделу (салмағы) фактордың септеу формуласы келесі түрде анықталады:



      мұндағы,


- g белгісі бойынша салмағы;

- g сипаттамасымен бас жиынтықтағы халықтың үлесі;

- сұралғандардың жалпы саны,

- g сипаттамасымен сұралғандардың саны.

      39. Зерттеу қорытындыларын бас жиынтыққа тарату мақсатында ең алдымен негізгі салмақ K1 анықталады. Іріктеме бірлігінің негізгі салмағы іріктемеге қосу үшін оны іріктеу ықтималдылығының кері шамасы болып табылады.

      40. Одан әрі зерттелетін үй шаруашылықтарындағы халықтың санын мынадай формуламен анықтау қажет:



      мұндағы,

      S1- зерттелетін үй шаруашылықтарындағы халықтың саны;

      S2- нақты сауал салынған үй шаруашылықтарындағы халықтың саны;

      K1- негізгі салмақ.

      41. Іріктемелі зерттеу нәтижелерін бас жиынтыққа тарату бейімделу факторы (салмағы) арқылы іске асырылады.

      Салмақтау рәсімі жынысы және жасы бойынша бөлінісінде өңірлік қабаттардың ішінде бас ретінде қолданылатын қалыптасқан жиынтық бойынша халықтың құрылымы туралы деректер негізінде жүргізіледі. Әрбір респондент үшін бейімделу факторларының (салмағы) жүйелері келесі белгілер:

      аумақтық (аудандық) құрылым;

      жергілікті жер түрі;

      жынысы (ерлер мен әйелдер);

      жас топтары (15-19 жас; 20-24 жас; 25-29 жас; 30-34 жас; 35-39 жас; 40-44 жас; 45-49 жас; 50-54 жас; 55-59 жас; 60 және одан да жоғары).

      42. Жеке негізгі салмақты өлшеу үшін бейімделу факторын есептеудің мынадай формуласы пайдаланылады:



      мұндағы,

      K2k - бейімделу факторы;

      Sk - бас жиынтық бойынша халық саны (есепті жылға халық санының орташа жылдық деректері);

      S1k- зерттелетін үй шаруашылықтарындағы халықтың саны;

      k - фактор есептелетін тұлғаның жинақтың сипаттамасына қарай ерекше белгісі.

      43. Түпкілікті жеке салмақ (немесе экстраполяция коэффиценті) негізгі салмақ пен бейімделу факторларының көбейтіндісі болып табылады.



      мұндағы,

      K - жеке салмақ (экстраполяция коэффициенті);

      K1 - негізгі салмақ;

      K2k - бейімделу факторы.

      44. Қосымша өзгермелі ретіндегі есептелген жеке салмақтар әрбір сұралған респондент бойынша жеке деректер қорына жазылады және республикалық, облыстық, аудандық деңгейлерге тиісті кезең бойынша жиынтық қорытындыларды қалыптастыру кезінде пайдаланылады.

8-тарау. Алынған нәтижелерді тарату және жариялау

      45. Зерттеу қорытындылары облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, жергілікті жердің типі, жынысы, жасы, ұлты, білім деңгейі, отбасылық жағдайы, жұмыспен қамтылу мәртебесі бойынша қалыптастырылады.

      46. Іріктемелі зерттеу нәтижелері бойынша ұйғарынды ақпарат, Комитеттің ресми интернет-ресурсында бюллетень түрінде орналастырылады.

  Халықтың құқық қорғау
органдарына сенімділік
деңгейіне іріктемелі зерттеу
жүргізу бойынша әдістемеге
қосымша

1-кесте. "Құқық қорғау органдары мүдделерді қорғай алады" көрсеткішінің дәлдігін бағалау сипаттамасы

Өңірлер Стандартты қате Салыстырмалы стандартты қате

Ақмола

0,011

0,98%

Ақтөбе

0,014

1,18%

Алматы

0,007

0,67%

Атырау

0,008

0,73%

Батыс Қазақстан

0,013

1,13%

Жамбыл

0,010

0,91%

Қарағанды

0,008

0,69%

Қостанай

0,011

0,96%

Қызылорда

0,009

0,86%

Маңғыстау

0,013

1,19%

Павлодар

0,011

0,92%

Солтүстік Қазақстан

0,011

1,01%

Түркістан

0,009

0,78%

Шығыс Қазақстан

0,008

0,71%

Нұр-Сұлтан қаласы

0,006

0,61%

Алматы қаласы

0,010

0,89%

Шымкент қаласы

0,010

0,93%

Қазақстан Республикасы

0,002

0,21%