Об утверждении Правил ведения автоматизированной системы мониторинга эмиссий в окружающую среду при проведении производственного экологического контроля

Приказ Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 22 июня 2021 года № 208. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 22 июля 2021 года № 23659.

В соответствии с частью третьей пункта 4 статьи 186 Экологического кодекса Республики Казахстан ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила ведения автоматизированной системы мониторинга эмиссий в окружающую среду при проведении производственного экологического контроля.

2. Признать утратившим силу приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 7 сентября 2018 года №356 "Об утверждении Правил ведения автоматизированного мониторинга эмиссий в окружающую среду при проведении производственного экологического контроля и требовании к отчетности по результатам производственного экологического контроля" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов №17543).

3. Комитету экологического регулирования и контроля Министерства экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет – ресурсе Министерства экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан после его официального опубликования;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Департамент юридической службы Министерства экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице - министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан.

5. Настоящий приказ вводится в действие со дня его первого официального опубликования и распространяется на правоотношения, возникшие с 1 июля 2021 года.

Министр экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан	М. Мирзагалиев
"СОГЛАСОВАН" Министерство торговли и интеграции Республики Казахстан
"СОГЛАСОВАН" Министерство по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан
"СОГЛАСОВАН" Министерство цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан
"СОГЛАСОВАН" Министерство энергетики Республики Казахстан

Утверждены приказом Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 22 июня 2021 года № 208

Правила ведения автоматизированной системы мониторинга эмиссий в окружающую среду при проведении производственного экологического контроля.

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила ведения автоматизированной системы мониторинга эмиссии в окружающую среду при проведении производственного экологического контроля (далее - Правила) разработаны в соответствии с частью третьей пункта 4 статьи 186 Экологического кодекса Республики Казахстан (далее - Кодекс) и определяют порядок ведения автоматизированной системы мониторинга эмиссии в окружающую среду при проведении производственного экологического контроля.

2. Основные понятия и определения, используемые в настоящих Правилах:

1) оператор объекта - физическое или юридическое лицо, в собственности или ином законном пользовании которого находится объект, оказывающий негативное воздействие на окружающую среду;

2) непрерывные измерения – круглосуточные измерения, допускающие перерывы для проведения ремонтных работ, устранения дефектов, пуско-наладочных, поверочных, калибровочных работ;

3) автоматизированная система мониторинга эмиссий в окружающую среду – автоматизированная система производственного экологического мониторинга, отслеживающая показатели эмиссий в окружающую среду на основных стационарных источниках эмиссий, которая обеспечивает передачу данных в информационную систему мониторинга эмиссий в окружающую среду в режиме реального времени в соответствии с правилами ведения автоматизированной системы мониторинга эмиссий в окружающую среду при проведении производственного экологического контроля, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды;

4) нештатное отключение автоматизированной системы мониторинга эмиссии - случаи остановки по причине неисправности, сбоев, отказа и отклонения в работе или нарушения целостности автоматизированной системы мониторинга в целом или ее элементов, либо технологического оборудования, где она установлена;

5) плановое отключение автоматизированной системы мониторинга эмиссии - случаи остановки средств измерений на техническое обслуживание согласно технической документации оборудования и плана технического обслуживания или ремонтные работы источника выбросов, на котором установлена автоматизированная система мониторинга, остановка технологического процесса предприятий.

Иные понятия и определения, используемые в настоящих Правилах, применяются в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области охраны окружающей среды.

3. Применение настоящих Правил в соответствии с подпунктом 3) пункта 2 статьи 184 Кодекса осуществляется в следующих случаях:

1) при проектировании и эксплуатации автоматизированных систем мониторинга за выбросами загрязняющих веществ в атмосферный воздух от основных организованных стационарных источников, за основными сбросами сточных вод в водные объекты или на рельеф местности для объектов I категории;

2) при внедрении новых источников выбросов подпадающих, под критерии настоящих Правил необходимо предусмотреть оснащение автоматизированной системы мониторинга;

3) при инициативном установлении автоматизированной системы мониторинга операторами объектов для проведения производственного экологического мониторинга.

4. В отношении объектов, введенных в эксплуатацию до 1 июля 2021 года, требование об обязательном наличии системы автоматизированного мониторинга эмиссий устанавливается с 1 января 2023 года.

5. При осуществлении автоматизированного мониторинга эмиссии при проведении производственного экологического контроля применяются средства измерения, имеющие действующий сертификат утверждения типа средств измерений, и прошедшие поверку в порядке в соответствии с пунктом 1 статьи 19 Закона Республики Казахстан "Об обеспечении единства измерений".

6. Применение единичных экземпляров средств измерений, прошедшие метрологическую аттестацию, по результатам их поверки и (или) калибровки проводятся в соответствии с пунктом 1 статьи 19 Закона Республики Казахстан "Об обеспечении единства измерений".

7. Организацию ведения информационной системы мониторинга эмиссий в окружающую среду осуществляется уполномоченным органом в области охраны окружающей среды. Ведение информационной системы мониторинга эмиссий в окружающую среду обеспечивает подведомственная организация уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

8. Автоматизированная система мониторинга эмиссии предназначена для:

1) мониторинга эмиссий в окружающую среду за количеством, за качеством эмиссий и их изменением;

2) контроля за соблюдением нормативов допустимых выбросов, сбросов загрязняющих веществ и массовой концентрации загрязняющих веществ;

3) оценки эффективности мероприятий по снижению вредного воздействия загрязняющих веществ на состояние окружающей среды;

4) учета выбросов, сбросов загрязняющих веществ по результатам непрерывных измерений, подготовки отчетности производственного экологического контроля;

5) автоматизированного сбора данных с источников эмиссии.

Глава 2. Порядок ведения автоматизированной системы мониторинга эмиссии при проведении производственного экологического контроля

9. Автоматизированная система мониторинга эмиссий в окружающую среду в рамках производственного экологического контроля проводится оператором объекта путем установления средств измерений, осуществляющие непрерывные измерения количественных и качественных показателей на организованных источниках эмиссии, согласно разрабатываемого оператором объекта или сторонней организацией проекта.

10. Проект автоматизированной системы мониторинга эмиссий является частью проектной документации по строительству и (или) эксплуатации или иных проектных документов для получения экологических разрешений.

11. Автоматизированная система мониторинга выбросов устанавливается на основных стационарных организованных источниках выбросов, соответствующих одному из следующих критериев:

1) валовый выброс загрязняющих веществ в атмосферу 500 и более тонн в год от одного стационарного организованного источника;

2) для источников на станциях, работающих на топливе, за исключением газа, с общей электрической мощностью 50 МВт и более, для котельных с тепловой мощностью 100 Гкал/ч и более; для источников энергопроизводящих организаций, работающих на газе, с общей электрической мощностью 500 МВт и более, для котельных с тепловой мощностью 1200 Гкал/ч и более.

12. Загрязняющие вещества, подлежащие к непрерывному мониторингу выбросов при условии наличия установленного норматива:

1) окислы азота (оксид и диоксид азота);

2) углерод оксид;

3) сера диоксид;

4) пыль (сажа, взвешенные частицы, РМ-2.5, РМ-10);

5) сероводород;

6) маркерные вещества производственного процесса.

13. Информация полученная, при использовании автоматизированной системы мониторинга выбросов включает:

1) усредненные за двадцать минут концентрации загрязняющих веществ в миллиграмм/метр кубический (мг/м3);

2) концентрацию кислорода и (или) коэффициент избытка воздуха(%, a);

3) усредненные за двадцать минут выбросы загрязняющих веществ, грамм/секунд (г/с);

4) температуру отходящих газов (0С);

5) избыточное давление (разрежение) в килопаскаль (кПа);

6) влажность, % (либо концентрация водяных паров, мг/м3);

7) скорость потока отходящих газов, метр в секунду (м/с) и/или объем газо-воздушной смеси в нормальном кубическом метре (нм3/с);

8) текущее значение времени (часы, минуты, секунды, день, месяц, год).

14. Мониторинг выбросов на факельных установках осуществляется посредством контроля расхода, плотности и состава газа, направляемый на факел. Для контроля выбросов на факелах определяются следующие показатели:

1) объемный расход газа (м3/час или м3/с);

2) плотность газа (кг/м3);

3) состав (в мольных %) по анализатору следующих газов (в случае выбросов в объеме более 10 тонн в год): сероводород (H2S), углерода оксид-сульфид (COS), углерода сульфид (сероуглерод – CS2) и меркаптаны.

15. Автоматизированная система мониторинга эмиссии обеспечивает измерение показателей выбросов загрязняющих веществ нормируемых в соответствии с проектом норматива эмиссии, непрерывную передачу данных в технические средства фиксации, и соответствовать требованиям стандартов ГОСТ 17.2.4.06-90 "Методы определения скорости и расхода газопылевых потоков, отходящих от стационарных источников загрязнения"; ГОСТ 17.2.4.07 "Методы определения давления и температуры газопылевых потоков, отходящих от стационарных источников загрязнения", ГОСТ 17.2.4.08 "Методы определения влажности газопылевых потоков, отходящих от стационарных источников загрязнения".

16. При выборе схемы размещения и установки точек контроля автоматизированной системы мониторинга и типов средств измерений проектные решения принимается с учетом условий компоновки оборудования, типа технологического оборудования, его конструктивных особенностей, технологических параметров, требований безопасности, удобства обслуживания.

17. Выпуски сточных вод, отводимые с объекта I категории в поверхностный водный объект или на рельеф местности (за исключением прудов испарителей и накопителей), подлежат оснащению автоматизированной системой мониторинга по следующим параметрам:

1) температура (С0);

2) расходомер (м3/час);

3) водородный показатель (рН);

4) электропроводность (мкС -микросименс);

5) мутность (ЕМФ-единицы мутности по формазину на литр).

Сноска. Пункт 17 с изменением, внесенным приказом Министра экологии и природных ресурсов РК от 08.06.2023 № 185 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

18. Место установки автоматизированной системы мониторинга эмиссии обеспечивает измерение показателей, на основании которых системой определяется количественные и качественные показатели загрязняющих веществ, нормируемые в соответствии с проектами нормативов эмиссий, и непрерывную передачу данных в технические средства фиксации.

19. Сведения по источникам, подлежащие к непрерывному мониторингу посредством автоматизированной системы мониторинга эмиссии представляется в программе производственного экологического контроля, являющейся частью экологического разрешения, а также программы повышении экологической эффективности.

20. Оператор объекта обеспечивает непрерывную передачу достоверной информации о фактических выбросах загрязняющих веществ в информационную систему мониторинга эмиссий в окружающую среду усредненных за каждые 20 минут.

21. Причинами для отключения автоматизированной системы мониторинга являются плановое и нештатное отключения автоматизированной системы мониторинга.

22. Не допускается остановка автоматизированной системы мониторинга эмиссии с целью влияния на результаты измерений и изменений показаний оборудования.

23. В случае остановки средств измерений или остановки основного технологического оборудования оператором обеспечивается сохранение результатов измерений и учета показателей, с регистрацией времени и даты остановки и возобновления работы средства измерений.

24. При плановом отключении автоматизированной системы мониторинга эмиссии оператор объекта письменно уведомляет территориальный уполномоченный орган не позднее 30 (тридцати) календарных дней до даты планового отключения, при нештатном отключении в течение двух часов по форме согласно приложению 1 к настоящим Правилам (при сбросах, где сбор осуществляется с перерывами, предоставляется график сбросов).

25. На время планового отключения автоматизированной системы мониторинга оператор объекта обеспечивает переход на еженедельный инструментальный контроль (при невозможности допускается применение расчетного метода), на время нештатного отключения обеспечивает ежедневный инструментальный контроль в зоне воздействия предприятия (или данные с автоматизированных постов).

26.Основанием для проведения профилактического контроля с посещением субъекта (объекта) проверки по результатам данных из автоматизированной системы мониторинга эмиссий в окружающую среду является превышения 150% и более процентов усредненных показателей массовых концентраций за календарные сутки в соответствии с пунктом 3 статьи 174 Кодекса.

27. Уведомления о превышениях установленных нормативов эмиссии по данным автоматизированной системы мониторинга, о залповых выбросах, включая информацию по возможным причинам, о неисправностях в работе оборудования с указанием периода операторы объекта представляют ежемесячно с пояснением в территориальный уполномоченный орган в области охраны окружающей среды по форме согласно приложению 2 к настоящим Правилам.

28. Программное обеспечение автоматизированной системы мониторинга, включают в себя:

1) программное обеспечение юридического лица, осуществляющего хозяйственную и иную деятельность на объекте I категории, стационарные источники которого оснащены автоматизированной системы мониторинга эмиссии, а также техническими средствами фиксации и передачи информации;

2) программное обеспечение и аппаратные средства сторонних организаций, оказывающих услуги по передачи данных в информационную систему уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

29. Программное обеспечение автоматизированной системы мониторинга обеспечивает:

1) прием информации, получаемой от автоматизированной системы мониторинга эмиссии;

2) передачу информации о результатах измерений выбросов (концентраций) загрязняющих веществ по форме согласно приложению 3 к настоящим Правилам, усредненных за каждые 20 минут. Передача осуществляется с использованием SOAP сервиса с подписанием электронной цифровой подписью юридического лица, либо через REST сервис посредством формата JSON.

3) сохранение переданной информации с регистрацией времени и даты остановки и возобновления работы автоматических средств измерения в случае их остановки;

4) идентификацию производственных объектов и каждого конкретного источника выбросов загрязняющих веществ и сбросов загрязняющих веществ в информационную систему уполномоченного органа;

5) достоверность приема и передачи информации, предотвращение ее искажения.

Сноска. Пункт 29 с изменением, внесенным приказом Министра экологии и природных ресурсов РК от 08.06.2023 № 185 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

30. Программное обеспечение, предусмотренное в пункте 28 настоящих Правил, осуществляет следующее:

1) проведение испытаний на соответствие требований информационной безопасности в соответствии с подпунктом 6) пункта 2 статьи 49 Закона Республики Казахстан "Об информатизации";

2) передачу данных в информационную систему мониторинга эмиссий в окружающую среду посредством интеграции информационных систем, в соответствии с пунктом 1 статьи 44 Закона Республики Казахстан "Об информатизации";

3) сохранение результатов измерения и учета информации с регистрацией времени и даты остановки и возобновления работы автоматизированной системы мониторинга;

4) расчет контрольной суммы программного обеспечения автоматизированной системы мониторинга;

5) хранение информации, полученной от автоматизированной системы мониторинга, не менее пяти лет;

6) сравнение контрольной суммы программного обеспечения автоматизированной системы мониторинга с контрольной суммой допустимой для данной системы.

	Приложение 1 к Правилам ведения автоматизированной системы мониторинга эмиссии в окружающую среду при проведении производственного экологического контроля
	Форма

Уведомление о периодах отключения автоматизированной системы мониторинга на источнике эмиссии

Наименование предприятия (организации) _____________________
Производственный участок, наименование источника __________

Наименование, тип измерительного комплекса	Дата и время отключения автоматизированной системы мониторинга (далее –АСМ)	Причина отключения АСМ (ремонты плановые/нештатные/поверка и т.д.)	Вид ремонта: плановый/оперативный	Описание выполняемых работ	Время проведения работ	Дата и время запуска АСМ	Исполнитель	Примечание
1	2	3	4	5	6	7	8	9

	Приложение 2 к Правилам ведения автоматизированной системы мониторинга эмиссии в окружающую среду при проведении производственного экологического контроля
	Форма

Уведомления о превышениях установленных нормативов эмиссии по данным автоматизированной системы мониторинга

Наименование и номер источника	Фактические значения (разовое, среднесуточное) миллиграмм на кубический метр (мг/м3)	Нормативы предельно допустимых выбросов (ПДВ) миллиграмм на кубический метр (мг/м3), Предельно допустимой концентрации (ПДК) миллиграмм на дециметр кубический метр (мг/дм3)	Превышения нормативов	Период (дата, время) превышения	Дата и время устранения превышений	Причины превышения	Мероприятия по устранения превышений
1	2	3	4	5	6	7	8

Приложение 3 к Правилам ведения автоматизированной системы мониторинга эмиссии в окружающую среду при проведении производственного экологического контроля

Сноска. Правила дополнены приложением 3 в соответствии с приказом Министра экологии и природных ресурсов РК от 08.06.2023 № 185 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Форма

Результаты на основе измерений выбросов загрязняющих веществ в атмосферный воздух

Источник выброса		Текущее значение времени		Наименование загрязняющих веществ	Установленный норматив по НДВ, ОВОС		Фактический результат		Концентрация кислорода или	Температура отходящих газов	Избыточное давление (разрежение)	Влажность	Концентрация водяных паров	Скорость потока отходящих газов	Объемный расход газо-воздушной смеси
наименование	номер	День, месяц, год	Часы, минуты, секунды						Коэффициент избытка воздуха
					мг/м3	г/с	мг/м3	г/с	%	0С	кПа	%	мг/м3	м/с	нм3/с
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16

Результаты мониторинга выбросов на факельных установках

Источник выброса		Текущее значение времени		Наименование загрязняющих веществ	Оъемный расход газа	плотность	состав газа
Наименование	номер	День, месяц, год	Часы, минуты, секунды
					м3/час, м3/с	кг/м3	в мольных %
1	2	3	4	5	6	8	9

Результаты на основе измерений сточных вод

Наименование объекта воздействия, координаты	Координаты места сброса сточных вод (№ водовыпуска)	Текущее значение времени		Наименование показателей	Нормативы/ фоновые показатели	Фактический результат
		День, месяц, год	Часы, минуты, секунды
1	2	3	4	5	6	7

Өндірістік экологиялық бақылау жүргізу кезінде қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесін жүргізу қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 22 маусымдағы № 208 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2021 жылғы 22 шiлдеде № 23659 болып тіркелді.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы бұйрықтың қолданысқа енгізілу тәртібін 5-т. қараңыз

Қазақстан Республикасының Экология кодексінің 186-бабының 4-тармағының үшінші бөлігіне сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Өндірістік экологиялық бақылау жүргізу кезінде қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесін жүргізу қағидалары бекітілсін.

2. "Өндірістік экологиялық бақылау жүргізу кезінде қоршаған ортаға эмиссиялардың автоматтандырылған мониторингін жүргізу қағидалары және өндірістік экологиялық бақылау нәтижелері қойылатын талаптарды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2018 жылғы 7 қыркүйектегі № 356 бұйрығының (Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 17543 тіркелген) күші жойылды деп танылсын.

3. Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің Экологиялық реттеу және бақылау комитеті заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық ресми жарияланғаннан кейін оның Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің интернет-ресурсында орналастырылуын;

3) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтердің Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің Заң қызметі департаментіне ұсынылуын қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Экология, геология және табиғи ресурстар вице-министріне жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі және 2021 жылғы 1 шілдеден бастап туындаған құқықтық қатынастарға қолданылады.

Қазақстан Республикасының Экология, геология және табиғи ресурстар министрі

М. Мирзагалиев

"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасы
Сауда және интеграция министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасы
Төтенше жағдайлар министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасы
Цифрлық даму, инновациялар және
аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасы
Энергетика министрлігі

	Қазақстан Республикасының
	Экология, геология және
	табиғи ресурстар министрінің
	2021 жылғы 22 маусымдағы
	№ 208 бұйрығына
	қосымша

Өндірістік экологиялық бақылау жүргізу кезінде қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесін жүргізу қағидалары.

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Өндірістік экологиялық бақылау жүргізу кезінде қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесін жүргізу қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасының Экология кодексінің 186-бабы 4-тармағының үшінші бөлігіне сәйкес әзірленді және өндірістік экологиялық бақылау жүргізу кезінде эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесін белгілеу тәртібін айқындайды.

2. Осы Қағидаларда қолданылатын негізгі ұғымдар мен анықтамалар:

1) объект операторы – меншігінде немесе өзге де заңды пайдалануында объект бар, қоршаған ортаға теріс әсер ететін жеке немесе заңды тұлға;

2) үзіліссіз өлшеу – жөндеу жұмыстарын жүргізу, ақауларды жою, іске қосу-баптау, тексеру, калибрлеу жұмыстарын жүргізу үшін рұқсат етілген үзілістерді тәулік бойы өлшеу;

3) қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесі – эмиссиялардың негізгі стационарлық көздеріндегі қоршаған ортаға эмиссиялар көрсеткіштерін қадағалайтын, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен өндірістік экологиялық бақылау жүргізу кезінде қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесін жүргізу қағидаларына сәйкес нақты уақыт режимінде қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің ақпараттық жүйесіне деректер беруді қамтамасыз ететін өндірістік экологиялық мониторингтің автоматтандырылған жүйесі;

4) эмиссия мониторингінің автоматтандырылған жүйесін штаттан тыс ажырату – ақаулық, іркіліс, істен шығу және жұмыстағы ауытқу немесе МАЖ бүтіндігінің немесе оның элементтерінің, не ол орнатылған технологиялық жабдықтың бұзылу себебі бойынша тоқтау жағдайлары;

5) эмиссия мониторингінің автоматтандырылған жүйесін жоспарлы ажырату – жабдықтың техникалық құжаттамасына сәйкес техникалық қызмет көрсетуге өлшеу құралдарын тоқтату жағдайлары немесе мониторингтің автоматтандырылған жүйесі орнатылған шығарындылар көзіне техникалық қызмет көрсету бойынша жөндеу жұмыстары, кәсіпорындардың технологиялық процесін тоқтату.

Осы Қағидаларда пайдаланылатын өзге де ұғымдар мен анықтамалар Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау саласындағы заңнамасына сәйкес қолданылады.

3. Осы Қағидаларды қолдану Кодекстің 184-бабы 2-тармағының 3) тармақшасына сәйкес мынадай жағдайларда жүзеге асырылады:

1) негізгі ұйымдастырылған стационарлық көздерден атмосфералық ауаға ластаушы заттардың шығарындыларына, су объектілеріне немесе I санаттағы объектілер үшін жер бедеріне сарқынды сулардың негізгітөгінділерін мониторингілеудің автоматтандырылған жүйелерін жобалау және пайдалану кезінде;

2) осы Қағидаларда көрсетілген өлшемшарттарға жататын шығарындылардың жаңа көздерін енгізу кезінде автоматтандырылған мониторинг жүйесін жарақтандыруды қарастыру кезінде;

3) өндірістік экологиялық мониторинг жүргізу үшін объектілер операторларының автоматтандырылған мониторинг жүйесін бастамашылық орнату кезінде қолданылады.

4. 2021 жылғы 1 шілдеге дейін пайдалануға берілген объектілерге қатысты эмиссиялардың автоматтандырылған мониторингі жүйесінің міндетті болуы туралы талап 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап белгіленеді.

5. Өндірістік экологиялық бақылау жүргізу кезінде эмиссияның автоматтандырылған мониторингін жүзеге асыру кезінде қолданыстағы өлшем құралдарының типін бекіту сертификаты бар және "Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 19-бабының 1-тармағына сәйкес тәртіппен тексеруден өткен өлшем құралдары қолданылады.

6. Метрологиялық аттестаттаудан өткен өлшем құралдарының бірлі-жарым даналарын оларды тексеру және (немесе) калибрлеу нәтижелері бойынша қолдану "Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 19-бабының 1-тармағына сәйкес жүргізіледі.

7. Қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің ақпараттық жүйесін жүргізуді ұйымдастыруды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган жүзеге асырады. Қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің ақпараттық жүйесін жүргізуді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ведомстволық бағынысты ұйымы қамтамасыз етеді.

8. Эмиссия мониторингінің автоматтандырылған жүйесі мыналарға арналған:

1) эмиссиялар санына, сапасына және олардың өзгеруіне қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингі;

2) ластаушы заттардың жол берілетін шығарындылары, төгінділері нормативтерінің сақталуын және ластаушы заттардың жаппай шоғырлануын бақылау арқылы жүзеге асырылына;

3) қоршаған ортаның жай-күйіне ластаушы заттардың зиянды әсерін төмендету жөніндегі іс-шаралардың тиімділігін бағалауына;

4) үздіксіз өлшеу нәтижелері бойынша ластаушы заттар шығарындыларын, төгінділерін есепке алу, өндірістік экологиялық бақылау есептілігін дайындауға;

5) эмиссия көздерінен деректерді автоматтандырылған жинауға.

2-тарау. Өндірістік экологиялық бақылау жүргізу кезінде эмиссияларға мониторингінің автоматтандырылған жүйесін жүргізу тәртібі

9. Өндірістік экологиялық бақылау шеңберінде қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесін объект операторы немесе бөгде ұйым әзірлейтін жобаға сәйкес эмиссияның ұйымдастырылған көздерінде сандық және сапалық көрсеткіштерді үздіксіз өлшеуді жүзеге асыратын өлшем құралдарын белгілеу арқылы объект операторы жүргізеді.

10. Эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесінің жобасы экологиялық рұқсаттар алу үшін құрылыс және (немесе) пайдалану жөніндегі жобалау құжаттамасының немесе өзге де жобалау құжаттарының бір бөлігі болып табылады.

11. Шығарындылар мониторингінің автоматтандырылған жүйесі келесі өлшемшарттардың біреуіне сәйкес келетін шығарындылардың негізгі стационарлық ұйымдастырылған көздерінде орнатылады:

1) атмосфераға ластаушы заттардың жалпы шығарындысымен жылына бір стационарлық ұйымдастырылған көзден 500 және одан да көп тонна;

2) жалпы электр қуаты 50 МВт және одан да көп, газды қоспағанда, отынмен жұмыс істейтін станциялардағы көздер үшін, жылу қуаты 100 Гкал/сағ және одан да көп қазандықтар үшін; жалпы электр қуаты 500 МВт және одан көп газбен жұмыс істейтін энергия өндіруші ұйымдардың көздері үшін, жылу қуаты 1200 Гкал/сағ және одан көп қазандықтар үшін.

12. Белгіленген норматив болған жағдайда шығарындылардың үздіксіз мониторингіне жататын ластаушы заттар:

1) азот тотықтары (азот оксиді және диоксиді);

2) көміртегі оксиді;

3) күкірт диоксиді;

4) шаң (күйе, қалқыма бөлшектер, РМ-2.5, РМ-10);

5) күкіртсутегі;

6) өндірістік процестің маркерлік заттары.

13. Шығарындылар мониторингінің автоматтандырылған жүйесін пайдалану кезінде алынған ақпарат мыналарды қамтиды:

1) жиырма минут ішінде орташаланған ластаушы заттардың концентрациясы миллиграмм/текше метр (мг/м³);

2) оттегінің концентрациясы және (немесе) артық ауа коэффициенті (%, a);

3) жиырма минут ішінде орташаланған ластаушы заттардың шығарындылары, грамм/секунд (г/с);

4) бөлінетін газдардың температурасы (⁰С);

5) килопаскальдағы (кПа) артық қысым (сирету);

6) ылғалдылық, % (немесе су буының концентрациясы, мг / м³);

7) бөлінетін газдар ағынының жылдамдығы, секундына метр (м/с) және/немесе қалыпты текше метрдегі газ-ауа қоспасының көлемі (нм³/ с);

8) уақыттың ағымдағы мәні (сағат, минут, секунд, күн, ай).

14. Алау қондырғыларындағы шығарындылардың мониторингі алауға жіберілетін газдың шығынын, тығыздығын және құрамын бақылау арқылы жүзеге асырылады. Алауларда шығарындыларды бақылау үшін мынадай көрсеткіштер айқындалады:

1) газдың көлемдік шығысы (м³/сағ немесе м³/с);

2) газдың тығыздығы (кг/м³);

3) келесі газдардың анализаторы бойынша (мольдік %-да) құрамы (жылына 10 тоннадан астам көлемде шығарындылар болған жағдайда): күкіртсутегі (H2S), көміртегі оксиді-сульфид (COS), көміртек сульфиді (күкіртті көміртек – CS2) және меркаптандар.

15. Эмиссииялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесін шекті эмиссиялар нормативі жобасына сәйкес нормаланатын ластаушы заттар шығарындыларының көрсеткіштерін өлшеуді және деректерді тіркеудің техникалық құралдарына үздіксіз беру және МЕМСТ 17.2.4.06-90 "Ластанудың стационарлық көздерінен шығатын газ-шаң ағындарының жылдамдығы мен шығынын анықтау әдістері"; МЕМСТ 17.2.4.07 "Ластанудың стационарлық көздерінен шығатын газ-шаң ағындарының қысымы мен температурасын анықтау әдістері", МЕМСТ 17.2.4.08 "Ластанудың стационарлық көздерінен шығатын газ-шаң ағындарының ылғалдылығын анықтау әдістерінің" талаптарына сәйкес болуын қамтамасыз етеді.

16. Мониторингтің автоматтандырылған жүйесін және өлшем құралдарының үлгілерін орналастыру схемасын таңдау кезінде өндірістік жоспарлардың жағдайларын, технологиялық жабдықтың типін, оның конструкциялық ерекшеліктерін, технологиялық параметрлерін, қауіпсіздік талаптарын, қызмет көрсетудің қолайлылығын ескере отырып, жобалық шешімдер қабылданады.

17. I санаттағы объектіден жерүсті су объектісіне немесе жергілікті жердің бедеріне (буландырғыштар мен жинақтағыштардың тоғандарын қоспағанда) бұрылатын сарқынды сулардың шығарылымдары мынадай параметрлермен мониторингтің автоматтандырылған жүйесімен жарақтандыруға жатады:

1) температура (С⁰);

2) шығын өлшегіш (м³/сағ);

3) сутегі көрсеткіші (рН);

4) электрөткізгіштік (мкС-микросименс);

5) лайлылық (ФЛБ - бір литрге формазин бойынша лайлылық бірлігі).

Ескерту. 17-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Экология және табиғи ресурстар министрінің 08.06.2023 № 185 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

18. Эмиссия мониторингінің автоматтандырылған жүйесін орнату орны олардың негізінде эмиссиялар нормативтерінің жобаларына сәйкес нормаланатын ластаушы заттардың сандық және сапалық көрсеткіштері жүйемен айқындалатын көрсеткіштерді өлшеуді және деректерді тіркеудің техникалық құралдарына үздіксіз беруді қамтамасыз етеді.

19. Эмиссия мониторингінің автоматтандырылған жүйесі арқылы үздіксіз мониторингке жататын көздер жөніндегі мәліметтер экологиялық рұқсаттың бір бөлігі болып табылатын өндірістік экологиялық бақылау бағдарламасында, сондай-ақ экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасында ұсынылады.

20. Объект операторы әрбір 20 минут ішінде орташаланған қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің ақпараттық жүйесіне ластаушы заттардың нақты шығарындылары туралы дәйекті ақпаратты үздіксіз беруді қамтамасыз етеді

21. Автоматтандырылған мониторинг жүйесін ажыратудың себептері автоматтандырылған мониторинг жүйесін жоспарлы және штаттан тыс ажырату болып табылады.

22. Жабдықтың көрсеткіштерін өлшеу және өзгерту нәтижелеріне әсер ету мақсатында эмиссия мониторингінің автоматтандырылған жүйесін тоқтатуға жол берілмейді.

23. Өлшеу құралдары тоқтаған немесе негізгі технологиялық жабдық тоқтаған жағдайда оператор өлшеу құралдарының жұмысын тоқтату және қайта бастау уақыты мен күнін тіркей отырып, өлшеу нәтижелері мен көрсеткіштерді есепке алуды сақтауды қамтамасыз етеді.

24. Эмиссия мониторингінің автоматтандырылған жүйесін жоспарлы ажырату кезінде объект операторы аумақтық уәкілетті органды жоспарлы ажырату күніне дейін күнтізбелік 30 (отыз) күннен кешіктірмей, штаттан тыс ажырату кезінде осы Қағидаларға қосымшада көрсетілген нысанға сәйкес екі сағат ішінде жазбаша хабардар етеді (үзілістермен жүзеге асырылатын төгінділер кезінде төгінділер кестесі ұсынылады).

25. Мониторингтің автоматтандырылған жүйесін жоспарлы ажырату уақытында объект операторы апта сайынғы аспаптық бақылауға көшуді қамтамасыз етеді (есептік әдісті қолдану мүмкін болмаған кезде), авариялық ажырату уақытында кәсіпорынның әсер ету аймағында (немесе автоматтандырылған бекеттердегі деректер) күнделікті аспаптық бақылауды қамтамасыз етеді.

26. Кодекстің 174-бабының 3-тармағына сәйкес күнтізбелік тәулік ішінде жаппай шоғырланудың орташаланған көрсеткіштерінің 150% - дан және одан да көп пайызынан асуы қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесінің деректері бойынша тексеру субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау жүргізу үшін негіз болып табылады.

27. Мониторингтің автоматтандырылған жүйесінің деректері бойынша эмиссия нормативтерінің асып кетуі туралы ақпарат, ықтимал себептер бойынша ақпаратты қоса алғанда, дүркін шығарындылар туралы, кезең көрсетілген жабдықтың жұмысындағы ақаулар туралы ақпаратты объектінің операторлары ай сайын осы Қағидаларға 2-қосымшаға нысанға сәйкес қоршаған ортаны қорғау саласындағы аумақтық уәкілетті органға түсіндіре отырып ұсынады.

28. Автоматтандырылған мониторинг жүйесінің бағдарламалық жасақтамасы мыналарды қамтиды:

1) стационарлық көздері эмиссия мониторингінің автоматтандырылған жүйесімен жабдықталған, І санаттағы объектіде шаруашылық және өзге де қызметті жүзеге асыратын заңды тұлғаны бағдарламалық қамтамасыз етуді, сондай-ақ ақпаратты тіркеу мен берудің техникалық құралдарымен қамтамасыз етуді қамтиды;

2) уәкілетті органның ақпараттық жүйесіне деректер беру жөнінде қызметтер көрсететін бөгде ұйымдардың бағдарламалық қамтылымы мен аппараттық құралдары жатады.

29. Автоматтандырылған мониторинг жүйесін бағдарламалық қамтамасыз етеді:

1) эмиссия мониторингінің автоматтандырылған жүйесінен алынатын ақпаратты қабылдауын;

2) әрбір 20 минут ішінде осы Қағидаға берілген 3–қосымшаға сәйкес нысанда орташаланған ластаушы заттар шығарындыларын (концентрацияларын) өлшеу нәтижелері туралы ақпаратты осы Қағиданың 3-қосымшасына сәйкес нысанда беру. Беру SOAP сервисінің көмегімен заңды тұлғаның электрондық цифрлық қолтаңбасымен қол қою арқылы немесе JSON форматы немесе REST сервис арқылы жүзеге асырылады.

3) автоматты өлшеу құралдары тоқтаған жағдайда олардың жұмысын тоқтату және қайта бастау уақыты мен күнін тіркей отырып, берілген ақпаратты сақтауын;

4) уәкілетті орган жүйесіндегі өндірістік объектілерді және ластаушы заттар шығарындыларының және ластаушы заттар төгінділерінің әрбір нақты көзін сәйкестендіруін;

5) ақпаратты қабылдау мен берудің дұрыстығын, оның бұрмалануын болғызбауды қамтуын.

Ескерту. 29-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Экология және табиғи ресурстар министрінің 08.06.2023 № 185 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

30. Осы Қағидалардың 28-тармағында көзделген бағдарламалық қамтамасыз ету мыналарды жүзеге асырады:

1) "Ақпараттандыру туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 49-бабы 2-тармағының 6) тармақшасына сәйкес ақпараттық қауіпсіздік талаптарына сәйкестігіне сынақтар жүргізуді;

2) "Ақпараттандыру туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 44-бабының 1-тармағына сәйкес ақпараттық жүйелерді интеграциялау арқылы қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің ақпараттық жүйесіне деректерді беруді";

3) мониторингтің автоматтандырылған жүйесінің жұмысын тоқтату және қайта бастау уақыты мен күнін тіркей отырып, ақпаратты өлшеу және есепке алу нәтижелерін сақтау;

4) мониторингтің автоматтандырылған жүйесінің бағдарламалық қамтылымының бақылау сомасының есебі;

5) мониторингтің автоматтандырылған жүйесінен алынған ақпаратты кемінде бес жыл сақтау;

6) мониторингтің автоматтандырылған жүйесінің бағдарламалық қамтылымының бақылау сомасын осы жүйе үшін жол берілетін бақылау сомасымен салыстыру.

	Өндірістік экологиялық бақылау жүргізу кезінде қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесін жүргізу қағидаларына 1-қосымша
	Нысан

Эмиссия көзіндегі мониторингтің автоматтандырылған жүйесін ажырату кезеңдері туралы хабарлама

Кәсіпорынның (ұйымның) атауы ___________________________

Өндірістік учаске, шығу көзінің атауы __________________

Өлшеукешенініңатауы, типі	Мониторингтің автоматтандырылған жүйесін (бұдан әрі МАЖ) ажыратудың күні мен уақыты	МАЖ ажырату себебі жоспарлы тексеру / штаттан тыс жөндеу және т.б.)	Жөндеу түрі: жоспарлы/ жедел	Орындалатын жұмыстардың сипаттамасы	Жұмыстарды жүргізу уақыты	МАЖ іске қосу күні мен уақыты	Орындаушы	Ескертпе
1	2	3	4	5	6	7	8	9

	Өндірістік экологиялық бақылау жүргізу кезінде қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесін жүргізу қағидаларына 2-қосымша
	Нысан

Мониторингтің автоматтандырылған жүйесінің деректері бойынша белгіленген эмиссия нормативтерінің асып кетуі туралы хабарламалар

Көздің атауы және нөмірі	Нақтымәндер (бір жолғы, орташатәуліктік) текше метрге миллиграмм (мг/м3)	Шекті жол берілген шығарындылар (ШЖБШ), текше метрге миллиграмм (мг/м3) шекті рұқсат етілген концентрация (ШРК) нормативтері текше дециметрге миллиграмм (мг/дм3)	Норматив терден асып кетуі	Асып кету кезеңі (күні, уақыты)	Асып кетуді жою күні мен уақыты	Асып кету себептері	Асып кетуді жою жөніндегі іс-шаралар
1	2	3	4	5	6	7	8

Өндірістік экологиялық бақылау жүргізу кезінде қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесін жүргізу қағидаларына 3-қосымша

Нысан

Атмосфералық ауаға ластаушы заттардың ығарындыларын өлшеуге негізделген нәтижелер

Ескерту. 3-қосымшамен толықтырылды – ҚР Экология және табиғи ресурстар министрінің 08.06.2023 № 185 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Шығарынды көзі		Уақыттың ағымдағы мәні		Ластаушы заттардың атауы	Белгіленген норматив		Нақты көрсеткіш		Оттегінің концентрациясы немесе артық ауа коэффициенті	Бөлінетін газдардың температурасы	Артық қысым (сирету)	Ылғалдылық	су буының концентрациясы	бөлінетін газдар ағынының жылдамдығы	газ-ауа қоспасының көлемі
атауы	нөмірі	Күні, айы, жылы	Сағат, минуты, секунды
					мг/м3	г/с	мг/м3	г/с	%	0С	кПа	%	мг/м3	м/с	нм3/с
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16

Алау қондырғыларындағы шығарындылар мониторингінің нәтижелері

Шығарынды көзі		Уақыттың ағымдағы мәні		Ластаушы заттардың атауы	Газ шығының көлемі	Тығыздығы	Газдың құрамы
атауы	нөмірі	Күні, айы, жылы	Сағат, минуты, секунды
					м3/час, м3/с	кг/м3	в мольных %
1	2	3	4	5	6	8	9

Ағынды суларды өлшеуге негізделген нәтижелер

Объектінің атауы	Төгу орнының координаттары (су шығару№)	Уақыттың ағымдағы мәні		Көрсеткіштердің атауы	Нормативтер / фондық көрсеткіштер	Нақты нәтиже
1	2	3	4	5	6	7