Об утверждении Инструкции по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов

Приказ Министра по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан от 27 июля 2021 года № 359. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 29 июля 2021 года № 23754.

В соответствии с подпунктом 128) пункта 16 Положения о Министерстве по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 октября 2020 года № 701, ПРИКАЗЫВАЮ:

Сноска. Преамбула - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 14.07.2023 № 382 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Утвердить прилагаемую Инструкцию по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов.

2. Комитету промышленной безопасности Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан;

3) в течении десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Юридический департамент Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан сведения об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан

Ю. Ильин

"СОГЛАСОВАН"
Министерство национальной экономики
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство индустрии
и инфраструктурного развития
Республики Казахстан

Утвержден приказом Министра по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан от 27 июля 2021 года № 359

Инструкция по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов

Глава 1. Общие положения

1. Инструкция по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов (далее – Инструкция) детализирует порядок обеспечения безопасной эксплуатации технологических трубопроводов, предназначенных для транспортирования газообразных, парообразных и жидких сред в диапазоне от остаточного давления (вакуума) 0,001 Мегапаскаль (0,01 килограмм силы на квадратный сантиметр) до условного давления 320 Мегапаскаль (3200 килограмм силы на квадратный сантиметр) и рабочих температур от минус 196 градусов Цельсия до 700 градусов Цельсия.

2. К технологическим относятся трубопроводы организаций, имеющих опасные производственные объекты обладающих признаками, установленными статьей 70 Закона Республики Казахстан "О гражданской защите", по которым транспортируют сырье, полуфабрикаты, готовые продукты, пар, воду, топливо, реагенты, вещества, обеспечивающие ведение технологического процесса и эксплуатацию оборудования, а также межзаводские нефтепродуктопроводы и газопроводы, находящиеся на балансе организации.

3. При расчете толщины стенок трубопроводов прибавка на компенсацию коррозионного износа к расчетной толщине стенки выбирается исходя из условия обеспечения необходимого расчетного срока службы трубопровода и скорости коррозии.

В зависимости от скорости коррозии сталей среды подразделяются на:

1) неагрессивные и малоагрессивные - со скоростью коррозии до 0,1 миллиметра в год (сталь стойкая);

2) среднеагрессивные - со скоростью коррозии 0,1 - 0,5 миллиметра в год;

3) высокоагрессивные - со скоростью коррозии свыше 0,5 миллиметра в год.

При скорости коррозии 0,1 - 0,5 миллиметра в год и свыше 0,5 миллиметра в год сталь считается пониженностойкой.

4. При выборе материалов и изделий для трубопроводов учитывается, следующее:

1) расчетное давление и расчетную температуру транспортируемой среды;

2) свойства транспортируемой среды (агрессивность, взрыво- и пожароопасность, вредность);

3) свойства материалов и изделий (прочность, хладостойкость, стойкость против коррозии, свариваемость);

4) отрицательную температуру окружающего воздуха для трубопроводов, расположенных на открытом воздухе или в неотапливаемых помещениях. За расчетную, отрицательную температуру воздуха при выборе материалов и изделий для трубопроводов следует принимать:

среднюю температуру наиболее холодной пятидневки района с обеспеченностью 0,92, если рабочая температура стенки трубопровода, находящегося под давлением или вакуумом, положительная;

абсолютную минимальную температуру данного района, если рабочая температура стенки трубопровода, находящегося под давлением или вакуумом, становится отрицательной от воздействия окружающего воздуха.

5. Для трубопроводов и арматуры проектной организацией устанавливается срок эксплуатации в проектной документации.

Глава 2. Технологические трубопроводы с условным давлением до 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на квадратный сантиметр)

6. Трубопроводы с давлением до 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на квадратный сантиметр) включительно в зависимости от класса опасности транспортируемого вещества (взрыво-пожароопасность и вредность) подразделяются на группы А, Б, В и в зависимости от рабочих параметров среды (давления и температуры) - на пять категорий (I, II, III, IV, V).

Классификация трубопроводов приведена в приложении 1 к настоящей Инструкции (далее - Классификация трубопроводов давлением Ру≤10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный)).

7. Категории трубопроводов определяют совокупность технических условий к конструкции, монтажу и объему контроля трубопроводов.

8. Класс опасности технологических сред определяется разработчиком проекта на основании классов опасности веществ, содержащихся в технологической среде, и их соотношений.

9. Категории трубопроводов устанавливаются разработчиком проекта для каждого трубопровода и указываются в проектной документации.

10. В зависимости от условий эксплуатации, принимается более высокая (чем определяемая рабочими параметрами среды) категория трубопроводов.

Обозначение группы определенной транспортируемой среды включает в себя обозначение группы среды (А, Б, В) и обозначение подгруппы (а, б, в), отражающее класс опасности вещества.

Обозначение группы трубопровода в общем виде соответствует обозначению группы транспортируемой среды. Обозначение "трубопровод группы А(б)" обозначает трубопровод, по которому транспортируется среда группы А(б).

Группа трубопровода, транспортирующего среды, состоящие из различных компонентов, устанавливается по компоненту, определяющему отнесения трубопровода к более ответственной группе. При содержании в смеси опасных веществ 1, 2 и 3 классов опасности и если концентрация одного из них наиболее опасна, группу смеси определяют по этому веществу.

В случае если наиболее опасный по физико-химическим свойствам компонент входит в состав смеси в незначительном количестве, решение об отнесении трубопровода к менее ответственной группе или категории принимается проектной организацией.

Категория трубопровода устанавливается по параметру, определяющему отнесения его к более ответственной категории.

Для вакуумных трубопроводов учитывается не условное давление, а абсолютное рабочее давление.

Трубопроводы, транспортирующие вещества с рабочей температурой, равной или превышающей температуру их самовоспламенения или рабочей температурой ниже минус 40 градусов Цельсия, а также несовместимые с водой или кислородом воздуха при нормальных условиях относятся к I категории.

11. Качество и техническая характеристика материалов и готовых изделий, применяемых для производства трубопроводов, подтверждается сертификатом качества (далее – сертификат), установленного в Законе Республики Казахстан "О техническом регулировании". Материалы и изделия, не имеющие сертификатов, допускается применять только для трубопроводов II и ниже категорий, после их проверки и испытания.

Материал деталей трубопроводов соответствует материалу соединяемых труб.

12. Трубы и фасонные детали трубопроводов выполнены из стали, обладающей технологической свариваемостью, с отношением предела текучести к пределу прочности не более 0,75, относительным удлинением металла при разрыве на пятикратных образцах не менее 16 процентов и ударной вязкостью не ниже 30 Джоулей на сантиметр квадратный 3,0 (килограмм силы на сантиметр квадратный) при минимальной расчетной температуре стенки элемента трубопровода.

13. Бесшовные трубы, выполненные из слитка, а также фасонные детали для этих труб применяются для трубопроводов групп А и Б первой и второй категорий, при условии проведения их контроля методом ультразвуковой дефектоскопии в объеме 100 процентов по всей поверхности.

14. Для трубопроводов, транспортирующих сжиженные углеводородные газы, а также вещества, относящиеся к группе А(а), применяются бесшовные горяче- и холоднодеформированные трубы. Также возможно применение электросварных труб условным диаметром более 400 миллиметров для трубопроводов транспортирующих вещества, относящиеся к группе А(а) и сжиженных углеводородных газов при скорости коррозии металла до 0,1 миллиметров/год, с рабочим давлением до 2,5 Мегапаскаль (25 килограмм силы на квадратный сантиметр) и температурой до 200 градусов Цельсия, прошедших термообработку, стопроцентный контроль сварных швов (методом ультразвуковой диагностики или просвечивание), при положительных результатах механических испытаний образцов из сварных соединений в полном объеме, в том числе и на ударную вязкость.

15. Для трубопроводов применяются трубы с нормированными химическим составом и механическими свойствами металла (группа В).

16. Трубы испытываются изготовителем пробным гидравлическим давлением или имеют указание в сертификате о гарантируемой величине пробного давления.

Гидроиспытания бесшовных труб не проводятся, если они подвергались по всей поверхности контролю неразрушающими методами.

17. Трубы электросварные со спиральным швом применяются только для прямых участков трубопроводов.

18. Электросварные трубы для транспортирования веществ групп А(б), Б(а), Б(б), установленные в Классификации трубопроводов давлением Ру≤10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный), за исключением сжиженных газов давлением свыше 1,6 Мегапаскаль (килограмм силы на квадратный сантиметр) и групп Б(в) и В давлением свыше 2,5 Мегапаскаль (25 килограмм силы на квадратный сантиметр), с рабочей температурой свыше 300 градусов Цельсия применяются в термообработанном состоянии, а их сварные швы подлежат стопроцентному неразрушающему контролю (методом ультразвуковой дефектоскопии или радиографии) и испытанию на загиб или ударную вязкость.

Применение нетермообработанных труб, допускается с соотношением наружного диаметра трубы к толщине стенки, равным или более 50 для транспортирования сред, не вызывающих коррозионное растрескивание металла.

19. Электросварные трубы, контактирующие со средой, вызывающей коррозионное растрескивание металла, независимо от давления и толщины стенки применяются в термообработанном состоянии, а их сварные швы равнопрочны основному металлу и подвергнуты стопроцентному контролю неразрушающими методами (ультразвуковой дефектоскопии или радиографии).

20. Трубы из углеродистой полуспокойной стали применяются для сред группы В, при толщине стенки не более 12 миллиметров, в районах с расчетной температурой наружного воздуха не ниже минус 30 градусов Цельсия, при обеспечении температуры стенки трубопровода в процессе эксплуатации не ниже минус 20 градусов Цельсия.

Трубы из углеродистой кипящей стали применяются для сред группы В, при толщине стенки не более 8 миллиметров и давлении не более 1,6 Мегапаскаль (16 килограмм сила на квадратный сантиметр), в районах с расчетной температурой воздуха не ниже минус 10 градусов Цельсия.

21. Конструкция фланцев и материалов для трубопроводов выбирается с учетом параметров рабочих сред.

22. Плоские приварные фланцы применяются для трубопроводов, работающих при условном давлении не более 2,5 Мегапаскаль (25 килограмм силы на квадратный сантиметр) и температуре среды не выше 300 градусов Цельсия. Для трубопроводов групп А и Б с условным давлением до 1 Мегапаскаль (10 килограмм сила на квадратный сантиметр) применяются фланцы, предусмотренные на условное давление 1,6 Мегапаскаль (16 килограмм силы на квадратный сантиметр).

23. Для трубопроводов, работающих при условном давлении свыше 2,5 Мегапаскаль (25 килограмм силы на квадратный сантиметр) независимо от температуры, а также для трубопроводов с рабочей температурой выше 300 градусов Цельсия независимо от давления применяются фланцы, приварные встык.

24. Фланцы, приварные встык, выполняются из поковок или бандажных заготовок.

Исполнение фланцев, приварных встык, путем вальцовки заготовок по плоскости листа для трубопроводов, работающих при условном давлении не более 2,5 Мегапаскаль (25 килограмм силы на квадратный сантиметр), или гиба кованых полос для трубопроводов, работающих при условном давлении не более 6,3 Мегапаскаль (63 килограмм силы на квадратный сантиметр), сопровождается стопроцентным контролем сварных швов радиографическим или ультразвуковым методом.

25. Выбор типа уплотнительной поверхности фланцев установлен в приложении 2 к настоящей Инструкции.

26. Для трубопроводов, транспортирующих вещества групп А и Б технологических объектов I категории взрывоопасности, не допускается применение фланцевых соединений с гладкой уплотнительной поверхностью, за исключением случаев применения спирально навитых прокладок с ограничительным кольцом.

27. Крепежные детали для фланцевых соединений и материалы для них выбираются в зависимости от рабочих условий и марок сталей фланцев.

Для соединения фланцев при температуре выше 300 градусов Цельсия и ниже минус 40 градусов Цельсия независимо от давления применять шпильки.

28. При изготовлении шпилек, болтов и гаек, твердость шпилек или болтов выше твердости гаек не менее чем на 10 - 15 НВ (твердость по методу Бринелля).

29. Не допускается изготавливать крепежные детали из кипящей, полуспокойной, бессемеровской и автоматной сталей.

30. Материал заготовок или готовые крепежные изделия из качественных углеродистых, теплоустойчивых и жаропрочных легированных сталей подлежат термообработке.

Для крепежных деталей, применяемых при давлении до 1,6 Мегапаскаль (16 килограмм силы на квадратный сантиметр) и рабочей температуре до 200 градусов Цельсия, крепежных деталей из углеродистой стали с резьбой диаметром до 48 миллиметров термообработку допускается не проводить.

31. При применении крепежных деталей из сталей аустенитного класса при рабочей температуре среды свыше 500 градусов Цельсия производить резьбу методом накатки, не допускается.

32. Материалы крепежных деталей выбираются с коэффициентом линейного расширения, близким по значению к коэффициенту линейного расширения материала фланца при разнице в значениях коэффициентов линейного расширения материалов не более 10 процентов.

Применять материалы крепежных деталей и фланцев с коэффициентами линейного расширения, значения которых различаются более чем на 10 процентов, допускается в случаях, обоснованных расчетом на прочность или экспериментальными исследованиями, для фланцевых соединений при рабочей температуре среды не более 100 градусов Цельсия.

33. Прокладки и прокладочные материалы для уплотнения фланцевых соединений выбираются в зависимости от транспортируемой среды и ее рабочих параметров в соответствии с проектной документацией.

34. Фасонные детали трубопроводов в зависимости от параметров транспортируемой среды и условий эксплуатации, устанавливаются проектом.

35. Фасонные детали трубопроводов производятся из стальных бесшовных и прямошовных сварных труб или листового проката, металл которых соответствует проекту и условиям свариваемости с материалом присоединяемых труб.

36. Детали трубопроводов для сред, вызывающих коррозионное растрескивание металла, независимо от конструкции, марки стали и технологии по их производству подлежат термообработке.

Местная термообработка сварных соединений секционных отводов и сварных тройников из труб допускается, если для их производства применены термообработанные трубы.

37. Выбор сварных деталей трубопроводов в зависимости от агрессивности среды, температуры и давления устанавливается проектной документацией.

38. Ответвление от трубопровода выполняется одним из способов, изложенных в приложении 3 к настоящей Инструкции (далее - Ответвления на технологических трубопроводах). Не допускается усиление тройниковых соединений с помощью ребер жесткости.

39. Присоединение ответвлений по способу "а", указанному в Ответвлениях на технологические трубопроводы применяется в тех случаях, когда ослабление основного трубопровода компенсируется имеющимися запасами прочности соединения.

40. Присоединение ответвлений к основному трубопроводу производятся способами "б", "в", "е", указанным в Ответвлениях на технологические трубопроводы.

41. Накладку на ответвляемый трубопровод (присоединение по способу "е", указанному в Ответвлениях на технологические трубопроводы) устанавливают при отношении диаметров ответвляемого и основного трубопроводов не менее 0,5.

42. Сварные тройники применяют при давлении Ру - до 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на квадратный сантиметр).

43. Отводы сварные с условным проходом Dу=150÷400 миллиметров применяются для технологических трубопроводов при давлении Ру не более 6,3 Мегапаскаль (63 килограмм силы на квадратный сантиметр).

Отводы сварные с условным проходом Dу=500÷1400 миллиметров применяются для технологических трубопроводов при давлении Ру не более 2,5 Мегапаскаль (25 килограмм силы на квадратный сантиметр).

44. Сварные концентрические и эксцентрические переходы с условным проходом Dу=250÷400 миллиметров применяются для технологических трубопроводов при давлении Ру до 4 Мегапаскаль (40 килограмм силы на квадратный сантиметр), а с Dу 500÷1400 миллиметров - при давлении Ру до 2,5 Мегапаскаль (25 килограмм силы на квадратный сантиметр).

Пределы применения стальных переходов в зависимости от температуры и агрессивности среды соответствуют пределам применения присоединяемых труб для аналогичных марок сталей.

Сварные швы переходов подлежат стопроцентному контролю ультразвуковым или радиографическим методом.

45. Лепестковые переходы применяются для технологических трубопроводов с условным давлением Ру не более 1,6 Мегапаскаль (16 килограмм силы на квадратный сантиметр) и условным диаметром Dу=100÷500 миллиметров.

Не допускается устанавливать лепестковые переходы на трубопроводах, предназначенных для транспортирования сжиженных газов и веществ группы А(а), указанных в Классификации трубопроводов давлением Ру≤10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный).

46. Лепестковые переходы сваривать с последующим стопроцентным контролем сварных швов ультразвуковым или радиографическим методом.

Лепестковые переходы подвергать высокотемпературному отпуску.

47. Сварные крестовины применять на трубопроводах из углеродистых сталей при рабочей температуре не выше 250 градусов Цельсия.

Крестовины из электросварных труб применять при давлении Ру не более 1,6 Мегапаскаль (16 килограмм силы на квадратный сантиметр), при этом они изготовлены из труб, рассчитанных для применения при давлении Ру не менее 2,5 Мегапаскаль (25 килограмм силы на квадратный сантиметр).

Крестовины из бесшовных труб применять при давлении Ру не более 2,5 Мегапаскаль (25 килограмм силы на квадратный сантиметр), при условии производства их из труб, рассчитанных для применения при давлении Ру не менее 4 Мегапаскаль (40 килограмм силы на квадратный сантиметр).

48. Для технологических трубопроводов применять крутоизогнутые отводы, изготовленные из бесшовных и сварных прямошовных труб методом горячей штамповки или протяжки, гнутые и штампосварные отводы.

49. Гнутые отводы из бесшовных труб, применяются вместо крутоизогнутых и сварных отводов в тех случаях, когда необходимо максимально снизить гидравлическое сопротивление трубопровода, на трубопроводах с пульсирующим потоком среды (с целью снижения вибрации), на трубопроводах при условном проходе Dу менее 25 миллиметров.

Пределы применения гладкогнутых отводов с радиусом гиба R ≥ 2Dн из труб действующего сортамента соответствуют пределам применения труб, из которых они изготовлены.

50. Выбор радиуса гиба гладкогнутых отводов устанавливается проектной документацией.

Минимальную длину прямого участка от конца трубы до начала закругления принимать равной диаметру Dн трубы, но не менее 100 миллиметров.

51. Заглушки выбираются в зависимости от рабочих параметров среды и конкретных условий эксплуатации.

52. Температурные пределы применения материалов фланцевых заглушек или заглушек, устанавливаемых между фланцами, принимать с учетом температурных пределов применения материалов фланцев.

53. Быстросъемные заглушки выпускают и устанавливают в соответствии с проектной документацией.

Приварные, плоские и ребристые заглушки применяются для технологических трубопроводов, транспортирующих вещества групп А и Б при давлении Ру до 2,5 Мегапаскаль (25 килограмм силы на квадратный сантиметр).

54. Заглушки, устанавливаемые между фланцами, быстросъемные заглушки не применяются для разделения двух трубопроводов с различными средами, смешение которых недопустимо.

55. На каждой съемной заглушке (на хвостовике, а при его отсутствии - на цилиндрической поверхности) указывается номер заглушки, марка стали, условное давление Ру и условный проход Dу.

56. Установка и снятие заглушек фиксируется в "журнале установок заглушек".

Глава 3. Технологические трубопроводы высокого давления свыше 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на квадратный сантиметр) до 320 Мегапаскаль (3200 килограмм силы на квадратный сантиметр)

57. Конструкция трубопровода обеспечивает безопасность при эксплуатации и предусматривает возможность его полного опорожнения, очистки, промывки, продувки, наружного и внутреннего осмотра, контроля и ремонта, удаления из него воздуха при гидравлическом испытании и воды после его проведения.

58. При конструкции трубопровода не позволяющей проведение наружного и внутреннего осмотров, контроля или испытаний, в проектной документации указывается методика, периодичность и объем контроля и ремонта, выполнение которых обеспечит своевременное выявление и устранение дефектов.

59. Соединения элементов трубопроводов, работающих под давлением до 35 Мегапаскаль (350 килограмм силы на квадратный сантиметр), производится сваркой со стыковыми без подкладного кольца сварными соединениями. Фланцевые соединения предусматриваются в местах подключения трубопроводов к аппаратам, арматуре и оборудованию, имеющему ответные фланцы, на участках трубопроводов, требующих в процессе эксплуатации периодической разборки или замены.

60. В трубопроводах, предназначенных для работы под давлением до 35 Мегапаскаль (350 килограмм силы на квадратный сантиметр), производится вварка штуцеров на прямых участках и применение тройников, сваренных из труб, штампосварных колен с двумя продольными швами, при условии проведения стопроцентного контроля сварных соединений неразрушающими методами.

61. Вварка штуцеров в сварные швы, в гнутые элементы (в местах гибов) трубопроводов, не допускается.

На гибах трубопроводов, работающих под давлением до 35 Мегапаскаль (350 килограмм силы на квадратный сантиметр), производится вварка одного штуцера (трубы) для измерительного устройства внутренним диаметром не более 25 миллиметров.

62. Для соединения элементов трубопроводов из высокопрочных сталей с временным сопротивлением разрыву 650 Мегапаскаль (6500 килограмм силы на квадратный сантиметр) и более использовать муфтовые или фланцевые соединения на резьбе.

63. В местах расположения наиболее напряженных сварных соединений и точек измерения остаточной деформации, накапливаемой при ползучести металла, предусматривать съемные участки изоляции.

64. Детали трубопроводов высокого давления выполняются из поковок, объемных штамповок и труб. Детали трубопроводов высокого давления, не снабженные сертификатом или паспортом, не допускаются к установке.

65. Отношение внутреннего диаметра ответвления к внутреннему диаметру основной трубы в кованых тройниках-вставках принимается не менее 0,25. При соотношении диаметра штуцера и диаметра основной трубы менее 0,25, применяют тройники или штуцера.

66. Конструкция и геометрические размеры тройников, сваренных из труб, штампосварных колец, гнутых отводов и штуцеров, соответствуют условиям проектной документацией.

67. Сваренные из труб тройники, штампосварные отводы, тройники и отводы из литых по электрошлаковой технологии заготовок применять на давление до 35 Мегапаскаль (килограмм силы на квадратный сантиметр). При этом все сварные швы и металл литых заготовок подлежат неразрушающему контролю.

68. Отношение внутреннего диаметра штуцера (ответвления) к внутреннему диаметру основной трубы в сварных тройниках принимается не выше значения 0,7.

69. Отводы, сваренные из секторов к применению не допускаются.

70. Гнутые отводы после гибки подвергают термической обработке.

71. Отводы, гнутые из стали марок 20, 15ГС, 14ХГС, после холодной гибки подвергают отпуску при условии, что до холодной гибки трубы подвергались закалке с отпуском или нормализации.

72. Для разъемных соединений применяются фланцы резьбовые и фланцы, приваренные встык с учетом условий пункта 59 настоящей Инструкции.

73. В качестве уплотнительных элементов фланцевых соединений применяются металлические прокладки-линзы плоские, восьмиугольного, овального и других сечений.

74. На деталях трубопроводов, фланцах резьбовых, муфтах и крепежных изделиях выполняется стандартная резьба. Форма впадин наружных резьб закругленная. Допуски на резьбу - 6Н, 6g. Качество резьбы проверяется свободным прохождением резьбового калибра.

75. При выполнении крепежных деталей холодным деформированием они подвергаются термической обработке - отпуску. Накатка резьбы на шпильках из аустенитной стали для эксплуатации при температуре более 500 градусов Цельсия, не допускается.

76. Расстояние между соседними кольцевыми стыковыми сварными соединениями принимается не менее трехкратного значения номинальной толщины свариваемых элементов, но не менее 50 миллиметров при толщине стенки до 8 миллиметров и не менее 100 миллиметров при толщине стенки свыше 8 миллиметров.

Указанное расстояние обеспечивает возможность проведения местной термообработки и контроля шва неразрушающими методами.

Сварные соединения трубопроводов располагать от края опоры на расстоянии не менее 50 миллиметров для труб диаметром менее 50 миллиметров и не менее чем на расстоянии 200 миллиметров для труб диаметром свыше 50 миллиметров.

77. Расстояние от начала гиба трубы до оси кольцевого сварного шва для труб с наружным диаметром до 100 миллиметров, устанавливается не менее наружного диаметра трубы, но не менее 50 миллиметров.

Для труб с наружным диаметром 100 миллиметров и более это расстояние устанавливается не менее 100 миллиметров.

78. Для изготовления, монтажа и ремонта трубопроводов на давление свыше 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на квадратный сантиметр) до 320 Мегапаскаль (3200 килограмм силы на квадратный сантиметр) и температуру от минус 50 до плюс 540 градусов Цельсия применять стандартные материалы и полуфабрикаты.

79. Условия применения материалов для коррозионных сред, содержащих водород, окись углерода, аммиак, определяются в соответствии с приложением 4 к настоящей Инструкции (далее - Материалы для коррозионных сред).

80. Параметры применения сталей, указанные в таблице 1 Материалов для коррозионных сред относятся также к сварным соединениям при условии, что содержание легирующих элементов в металле шва не ниже, чем в основном металле. Сталь марок 15Х5М и 15Х5М-III по таблице 1 Материалов для коррозионных сред применять до 540 градусов Цельсия при парциальном давлении водорода не более 6,7 Мегапаскаль (67 килограмм силы на квадратный сантиметр).

Условия применения сталей в таблице 2 Материалов для коррозионных сред установлены для скорости карбонильной коррозии не более 0,5 миллиметра в год.

Условия применения сталей в таблице 3 Материалов для коррозионных сред установлены для скорости азотирования не более 0,5 миллиметра в год.

81. Качество и свойства полуфабрикатов подтверждаются сертификатами и соответствующей маркировкой. При отсутствии или неполноте сертификата или маркировки провести все необходимые испытания с оформлением их результатов протоколом, дополняющим или заменяющим сертификат.

82. Изготовитель полуфабрикатов осуществляет контроль химического состава материала. В сертификат вносить результаты химического анализа, полученные непосредственно для полуфабриката, или данные по сертификату на заготовку, использованную для его изготовления.

83. Контроль механических свойств металла полуфабрикатов выполнять путем испытаний на растяжение при 20 градусов Цельсия, с определением временного сопротивления разрыву, условного или физического предела текучести, относительного удлинения, относительного сужения на ударный изгиб.

84. Испытанию на ударный изгиб подвергаются полуфабрикаты на образцах с концентраторами типа U (КСU) и типа V (КСV) при температуре 20 градусов Цельсия, при отрицательных температурах в случае, когда изделие эксплуатируется в этих условиях.

Значения ударной вязкости при всех температурах испытаний для КСU не менее 30 Джоулей на сантиметр квадратный (3,0 килограмм силы на квадратный сантиметр для КСV - не менее 25 Джоулей на сантиметр квадратный (2,5 килограмм силы на квадратный сантиметр).

85. Значения механических свойств, при повышенных температурах и температура испытаний указываются в технической документации на полуфабрикаты, предназначенные для работы при повышенных температурах.

86. Для материала полуфабрикатов, предназначенных для работы при температуре выше 400 градусов Цельсия, определяется величина сопротивления ползучести металла, которая указывается в проектной документации.

87. Пределы применения материала труб, виды испытаний и контроля указываются в технической документации на трубопровод.

88. Бесшовные трубы изготавливаются из катаной или кованой заготовки.

89. Трубы поставляются в термообработанном состоянии, обеспечивающем заданный уровень механических свойств и остаточных напряжений.

На конце каждой трубы ставят клеймо, содержащее следующие данные: номер плавки, марка стали, изготовитель и номер партии.

90. Трубы с внутренним диаметром 14 миллиметров и более контролируются неразрушающими методами. Трубы с диаметром менее 14 миллиметров контролируются магнитопорошковым или капиллярным (цветным) методом.

91. Трубы из коррозионно-стойких сталей по указаниям проекта, испытываются на склонность к межкристаллитной коррозии.

92. Для поковок применяются качественные углеродистые, низколегированные, легированные и коррозионно-стойкие стали.

93. Поковки для деталей трубопроводов относить к группам IV и IVК.

94. Размеры поковок принимаются с учетом припусков на механическую обработку, допусков на размеры, технологических напусков и напусков для проб.

95. Поковки из углеродистых, низколегированных и легированных сталей, имеющие один из габаритных размеров более 200 миллиметров и толщину более 50 миллиметров, подлежат поштучному контролю ультразвуковым методом контроля.

Дефектоскопии подвергаются не менее 50 процентов объема контролируемой поковки. Площадь контроля распределяется равномерно по всей контролируемой поверхности.

96. Шпильки, гайки, фланцы и линзы выполняются из сортового проката.

97. Пределы применения сталей различных марок для фланцев и крепежных деталей, виды испытаний и контроля устанавливаются проектной документацией.

98. Материалы крепежных деталей выбираются в соответствии с пунктом 32 настоящей Инструкции.

99. Гайки и шпильки выполняются из сталей разных марок, а при изготовлении из стали одной марки - с разной твердостью. При этом твердость гайки ниже твердости шпильки не менее чем на 10-15 НВ (твердость по методу Бринелля).

Глава 4. Трубопроводная арматура

100. По способу присоединения к трубопроводу арматуру разделяют на фланцевую, муфтовую, цапковую и приварную. Муфтовая и цапковая чугунная арматура применяется на трубопроводах с условным проходом Dу не более 50 миллиметров, транспортирующих негорючие, нейтральные среды. Муфтовая и цапковая стальная арматура применяется на трубопроводах для всех сред при условном проходе Dу не более 40 миллиметров.

Фланцевая и приварная арматура применяется для всех категорий трубопроводов.

По эксплуатационному назначению трубопроводная арматура подразделяется на запорную, регулирующую, предохранительную, распределительную, защитную и фазоразделительную.

Применяемая трубопроводная арматура соответствует условиям, предъявляемым к промышленной трубопроводной арматуре.

101. Трубопроводная арматура поставляется комплектной, проверенной, испытанной и обеспечивающей расконсервацию без разборки.

Арматура комплектуется эксплуатационной документацией, в том числе паспортом, техническим описанием и руководством по эксплуатации.

На арматуре указывается условное давление, условный диаметр, марку материала и заводской или инвентаризационный номер.

Арматуру, не имеющую эксплуатационной документации и маркировки, использовать для трубопроводов категории V, только после ее ревизии, испытаний и технического диагностирования с оформлением дубликатов документов.

Чугунную арматуру с условным проходом более 200 миллиметров, независимо от наличия паспорта, маркировки и срока хранения, перед установкой подвергнуть ревизии и гидравлическому испытанию на прочность и герметичность.

102. Арматура для трубопроводов выбирается в зависимости от условий эксплуатации, параметров и физико-химических свойств, транспортируемой среды. Арматура из цветных металлов и их сплавов применяется, когда стальная и чугунная арматура не может быть использована по обоснованным причинам, установленным в проектной документации.

103. Выбор арматуры с электроприводом производиться согласно Правилам устройства электроустановок, утвержденных приказом Министра энергетики Республики Казахстан от 20 марта 2015 года № 230 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 10851) и Техническому регламенту "Общие требования к пожарной безопасности", утвержденному приказом Министра по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан от 17 августа 2021 года № 405 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 24045). При установке арматуры с электроприводом на открытом воздухе учитывается расчетная температура наружного воздуха, указываемая в паспорте на электропривод. При этом электроприводы арматуры, устанавливаемой на открытом воздухе, имеют соответствующее этим условиям исполнение, либо защищены от атмосферных осадков.

Сноска. Пункт 103 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 22.02.2024 № 63 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

104. Для уменьшения усилий при открывании запорной арматуры с ручным приводом и условным проходом свыше 500 миллиметров при условном давлении до 1,6 Мегапаскаль (16 килограмм силы на сантиметр квадратный) включительно и с условным проходом свыше 350 миллиметров при условном давлении свыше 1,6 Мегапаскаль (16 килограмм силы на сантиметр квадратный) она снабжается обводными линиями (байпасами) для выравнивания давления по обе стороны запорного органа. Условный проход обводной линии устанавливается в соответствии с приложением 5 к настоящей Инструкции.

105. Допустимые условия при выборе типа запорной арматуры:

1) основным типом запорной арматуры для трубопроводов с условным проходом от 50 миллиметров и выше, является задвижка, имеющая минимальное гидравлическое сопротивление, надежную герметичность затвора и допускающая переменное направление движения среды;

2) клапаны (вентили) применяются для трубопроводов диаметром до 50 миллиметров, при большем диаметре они применяются, если гидравлическое сопротивление запорного устройства не имеет существенного значения или при ручном дросселировании давления;

3) краны применяются, если применение другой арматуры недопустимо;

4) применение запорной арматуры в качестве регулирующей (дросселирующей), не допускается.

106. Запорная трубопроводная арматура по герметичности затвора выбирается из условий обеспечения норм герметичности.

Классы герметичности затворов выбирать в зависимости от назначения арматуры:

1) класс А - для веществ групп А, Б (а), Б (б);

2) класс В - для веществ групп Б (в) и В на Ру более 4 Мегапаскаль (40 килограмм силы на сантиметр квадратный);

3) класс С - для веществ группы В на Ру менее 4 Мегапаскаль (40 килограмм силы на сантиметр квадратный).

107. Арматуру из углеродистых и легированных сталей применять для сред со скоростью коррозии не более 0,5 миллиметров в год.

Для сред со скоростью коррозии более 0,5 миллиметров в год арматуру выбирают по методическим указаниям и обосновывают ее выбор в проекте.

108. Арматуру из ковкого чугуна марки не ниже КЧ 30-6 и из серого чугуна марки не ниже СЧ 18-36 применять для трубопроводов, транспортирующих среды группы В, с учетом условий, указанных в пункте 112 настоящей Инструкции.

109. Для сред групп А(б), Б(а), кроме сжиженных газов, Б(б), кроме легко воспламеняющихся жидкостей с температурой кипения ниже 45 градусов Цельсия, Б(в) арматура из ковкового чугуна используется, если пределы рабочих температур среды не ниже минус 30 градусов Цельсия и не выше 150 градусов Цельсия при давлении среды не более 1,6 Мегапаскаль (16 килограмм силы на сантиметр квадратный). При этом для рабочих давлений среды до 1 Мегапаскаль (10 килограмм силы на сантиметр квадратный) применяется арматура, рассчитанная на давление Ру не менее 1,6 Мегапаскаль (16 килограмм силы на сантиметр квадратный), а для рабочих давлений более 1 Мегапаскаль (10 килограмм силы на сантиметр квадратный) - арматура, рассчитанная на давление не менее 2,5 Мегапаскаль (25 килограмм силы на сантиметр квадратный).

110. Не допускается применять арматуру из ковкого чугуна на трубопроводах, транспортирующих среды группы А(а), сжиженные газы группы Б(а); легко воспламеняющие жидкости с температурой кипения ниже 45 градусов Цельсия группы Б(б).

111. Не допускается применять арматуру из серого чугуна на трубопроводах, транспортирующих вещества групп А и Б, на паропроводах и трубопроводах горячей воды, используемых в качестве спутников.

112. Арматуру из серого и ковкого чугуна не допускается применять независимо от среды, рабочего давления и температуры в следующих случаях:

1) на трубопроводах, подверженных вибрации;

2) на трубопроводах, работающих при резко переменном температурном режиме среды;

3) при возможности значительного охлаждения арматуры в результате дроссель-эффекта;

4) на трубопроводах, транспортирующих вещества групп А и Б, содержащие воду или другие замерзающие жидкости, при температуре стенки трубопровода ниже 0 градусов Цельсия независимо от давления;

5) в обвязке насосных агрегатов при установке насосов на открытых площадках;

6) в обвязке резервуаров и емкостей для хранения взрывопожароопасных и токсичных веществ.

113. На трубопроводах, работающих при температуре среды ниже 40 градусов Цельсия, применять арматуру из соответствующих легированных сталей, специальных сплавов или цветных металлов, имеющих при наименьшей возможной температуре корпуса ударную вязкость металла (KCV) не ниже 20 Джоулей на сантиметр квадратный (2 килограмм силы на сантиметр квадратный).

114. Для жидкого и газообразного аммиака применяется специальная арматура из ковкого чугуна в пределах параметров и условий, изложенных в пункте 109 настоящей Инструкции.

115. Запорная арматура с условным проходом Dу более 400 миллиметров применяется с управляющим приводом (шестеренчатым, червячным, электрическим, пневматическим, гидравлическим). Тип привода выбирается в соответствии с условиями технологического процесса и устанавливается в проекте. Запорная арматура с электроприводом имеет дублирующее ручное управление.

116. В гидроприводе арматуры применять негорючие и незамерзающие жидкости, соответствующие условиям эксплуатации.

117. С целью исключения возможности выпадения в пневмоприводах конденсата в зимнее время газ осушают до точки росы при отрицательной расчетной температуре трубопровода.

118. Быстродействующая арматура с приводом соответствует условиям безопасного ведения технологического процесса.

119. При ручном приводе применяется дистанционное управление арматурой с помощью цепей, шарнирных соединений.

120. Приварную арматуру применять на трубопроводах, в которых опасные среды обладают высокой проникающей способностью через разъемные соединения.

121. Арматура, устанавливаемая на трубопроводах высокого давления, соответствует чертежам и техническим условиям на эту арматуру.

Выбор арматуры устанавливается в зависимости от рабочих параметров и свойств транспортируемой среды и обосновывается в проекте.

122. Детали арматуры не имеют дефектов, влияющих на прочность и герметичность при ее эксплуатации.

Поковки, штамповки, литье подлежат неразрушающему контролю.

Контролю подлежат концы патрубков литой приварной арматуры.

Не допускаются срывы резьбы шпинделя, втулки и наружной резьбы патрубков корпуса и фланцев.

Резьба на корпусе патрубков и фланцев метрическая с крупным шагом и полем допуска 6g. Форма впадин резьбы закругленная. Уплотнительные поверхности тщательно притерты. Раковины, свищи, плены, волосовины, трещины, закаты, риски и дефекты, снижающие герметичность, прочность и надежность уплотнения, не допускаются.

123. Для трубопроводов с рабочим давлением свыше 35 Мегапаскаль (350 килограмм силы на сантиметр квадратный) применение литой арматуры, не допускается.

124. Арматуру с фланцами, имеющими гладкую уплотнительную поверхность, в трубопроводах высокого давления применять, не допускается.

Арматуру с уплотнением фланцев "выступ-впадина", в случае применения специальных прокладок применять при рабочих давлениях не выше 35 Мегапаскаль (350 килограмм силы на сантиметр квадратный).

Глава 5. Устройство трубопроводов

Параграф 1. Установка трубопроводов

125. Установка технологических трубопроводов осуществляется по проекту.

126. Установка трубопроводов обеспечивает:

1) возможность использования, предусмотренных проектом, подъемно-транспортных средств и непосредственного контроля за техническим состоянием;

2) разделение на технологические узлы и блоки с учетом производства ремонтных работ с применением средств механизации;

3) возможность выполнения всех видов работ по контролю, термической обработке сварных швов, испытаниям и диагностированию;

4) изоляцию и защиту трубопроводов от коррозии, атмосферного и статического электричества;

5) предотвращение образования ледяных и других пробок в трубопроводе;

6) наименьшую протяженность трубопроводов;

7) исключение провисания и образования застойных зон;

8) возможность самокомпенсации температурных деформаций трубопроводов и защиту от повреждений;

9) возможность беспрепятственного перемещения подъемных механизмов, оборудования и средств пожаротушения.

127. При выборе трассы трубопровода предусматривается самокомпенсация от температурных деформаций за счет поворотов трасс.

Трасса трубопроводов располагается со стороны, противоположной размещению тротуаров и пешеходных дорожек.

128. Трубопроводы устанавливаются с уклонами, обеспечивающими их опорожнение при остановке.

Уклоны трубопроводов принимать не менее:

1) для легкоподвижных жидких веществ - 0,002 градуса;

2) для газообразных веществ по ходу среды - 0,002 градуса;

3) для газообразных веществ против хода среды - 0,003 градуса;

4) для кислот и щелочей - 0,005 градуса.

Для трубопроводов с высоковязкими и застывающими веществами величины уклонов принимаются исходя из конкретных свойств и особенностей веществ, протяженности трубопроводов и условий их прокладки (в пределах до 0,02).

Прокладка трубопроводов с меньшим уклоном или без уклона допускается при проектных обоснованиях, предусматривающих мероприятия, обеспечивающие их опорожнение.

129. Для трубопроводов групп А, Б прокладка надземная на несгораемых конструкциях, эстакадах, этажерках, стойках, опорах. Прокладка этих трубопроводов на участках присоединения к насосам и компрессорам допускается в непроходных каналах.

В непроходных каналах допускается прокладка трубопроводов, транспортирующих вязкие, легкозастывающие и горючие жидкости группы Б(в), в обоснованных случаях при прокладке дренажных трубопроводов групп А и Б в случае периодического опорожнения оборудования.

Для трубопроводов группы В осуществляется надземная прокладка, а также прокладка в каналах (закрытых или с засыпкой песком), тоннелях или в земле. При прокладке в земле рабочая температура трубопровода не превышает 150 градусов Цельсия. Применение низких опорных конструкций не препятствует движению транспорта и средств пожаротушения.

130. Каналы для трубопроводов групп А и Б выполнять из сборных несгораемых конструкций, перекрывать железобетонными несгораемыми конструкциями (железобетонными плитами), засыпать песком и предусматривать защиту от проникновения в них грунтовых вод.

131. Прокладка трубопроводов в полупроходных каналах осуществляется только на отдельных участках трассы протяженностью не более 100 метров, в основном при пересечении трубопроводами групп Б(в) и В внутризаводских железнодорожных путей и автодорог с усовершенствованным покрытием.

При этом в полупроходных каналах предусматривать проход шириной не менее 0,6 метра и высотой не менее 1,5 метра до выступающих конструкций. На концах канала предусматривать выходы и люки.

132. В местах ввода (вывода) трубопроводов групп А, Б в цех (из цеха) по каналам или тоннелям предусматривать средства по предотвращению попадания вредных и горючих веществ из цеха в канал и обратно (установка диафрагм из несгораемых материалов или устройство водо- и газонепроницаемых перемычек в каждом конкретном случае определяется проектом).

133. Расстояние между осями смежных трубопроводов и от трубопроводов до строительных конструкций, как по горизонтали, так и по вертикали принимать с учетом возможности сборки, ремонта, осмотра, нанесения изоляции, величины смещения трубопровода при температурных деформациях.

В приложении 6 настоящей Инструкции (далее - Расстояние между осями смежных трубопроводов и от трубопроводов до строительных конструкций) указаны расстояния между осями смежных трубопроводов и от стенок каналов и стен зданий.

При наличии на трубопроводах арматуры для обогревающих спутников, принятые по Расстоянию между осями смежных трубопроводов и от трубопроводов до строительных конструкций, расстояния А и Б проверять, исходя из условий обеспечения расстояния в свету не менее:

1) для неизолированных трубопроводов при Dу до 600 миллиметров - 50 миллиметров;

2) для неизолированных трубопроводов при Dу свыше 600 миллиметров и всех трубопроводов с тепловой изоляцией - 100 миллиметров.

Расстояние между нижней образующей или теплоизоляционной конструкцией и полом или дном канала принимается не менее 100 миллиметров.

Расстояние Б (между осями трубопроводов) определяется суммированием табличных размеров bi, где bi = b1, b2, ..., b8.

При расположении фланцев в разных плоскостях (вразбежку) расстояние между осями неизолированных трубопроводов определять суммированием b4 большего диаметра и b5-b8 меньшего диаметра.

134. В местах поворотов трубопроводных трасс учитывается возможность перемещений, возникающих от изменения температуры стенок трубы, внутреннего давления и других нагрузок.

135. При совместной прокладке трубопроводов и электрокабелей расстояния между ними определяется проектом.

136. Не допускается прокладка технологических трубопроводов внутри административных, бытовых, хозяйственных помещений и в помещениях электрораспределительных устройств, электроустановок, щитов автоматизации, в помещениях трансформаторов, вентиляционных камер, тепловых пунктов, на путях эвакуации персонала, а также транзитом через помещения любого назначения.

Трубопроводы групп А и Б, прокладываемые вне опасного производственного объекта, располагать от зданий, где возможно нахождение людей, на расстоянии не менее 50 метров при надземной прокладке и не менее 25 метров при подземной прокладке.

137. Трубопроводные трассы устанавливать с учетом возможности их реконструкции, для этого при определении размеров конструкций предусматривать резерв, как по габаритам, так и по нагрузкам на эти конструкции. В каждом конкретном случае резерв определяется проектом.

138. Не допускается размещение арматуры, компенсаторов, дренажных устройств, разъемных соединений в местах пересечения надземными трубопроводами железных и автомобильных дорог, пешеходных переходов, над дверными проемами, под и над окнами. В случае необходимости применения разъемных соединений (для трубопроводов с внутренним защитным покрытием) предусматриваются защитные поддоны и козырьки.

139. Внутрицеховые трубопроводы, транспортирующие вещества групп А, Б и газы группы В (с условным проходом до 100 миллиметров), жидкие вещества группы В (независимо от диаметра трубопровода) прокладывать по:

1) наружной поверхности глухих стен вспомогательных помещений, обеспечивая их защиту;

2) по несгораемой поверхности несущих стен производственных зданий прокладывать внутрицеховые трубопроводы с условным проходом до 200 миллиметров, исходя из допускаемых нагрузок на эти стены. Такие трубопроводы располагать на 0,5 метра ниже или выше оконных и дверных проемов. При этом трубопроводы с легкими газами располагать выше, а с тяжелыми - ниже оконных и дверных проемов. Прокладка трубопроводов по стенам зданий со сплошным остеклением, по легкосбрасываемым конструкциям, не допускается.

140. Прокладку трубопроводов на низких и высоких отдельно стоящих опорах или эстакадах применять при любом сочетании трубопроводов независимо от свойств и параметров транспортируемых веществ.

При этом трубопроводы с веществами, несовместимыми друг с другом, располагать на максимальном удалении друг от друга.

При двух- и трехъярусной прокладке трубопроводов их располагать с учетом следующего:

1) трубопроводы кислот, щелочей и других агрессивных веществ - на самых нижних ярусах;

2) трубопроводы веществ группы Б(а), Б(б) - на верхнем ярусе и по возможности у края эстакады;

3) трубопроводы с веществами, смешение которых вызывает пожар или взрыв - на максимальном удалении друг от друга.

141. Установка П-образных компенсаторов над проездами и дорогами, не допускается. Указанная установка компенсаторов возможна при наличии обоснования невозможности их размещения в других местах.

142. При прокладке на эстакадах регулярного обслуживаемых трубопроводов (не менее одного раза в смену), на заводских эстакадах предусматриваются проходные мостики из несгораемых материалов шириной не менее 0,6 м и с перилами высотой не менее 0,9 метра, а через каждые 200 метров и в торцах эстакады при расстоянии менее 200 метров - лестницы вертикальные с шатровым ограждением или маршевые.

143. При прокладке трубопроводов на низких опорах расстояние от поверхности земли до низа трубы и теплоизоляции принимать в соответствии с проектной документацией. Для перехода через трубопроводы оборудованы пешеходные мостики.

Укладка трубопроводов диаметром до 300 миллиметров включительно, предусматривается в два и более яруса, а расстояние от поверхности площадки до верха труб или теплоизоляции верхнего яруса, не более 1,5 метра.

144. Крепление к трубопроводам трубопроводов с меньшим диаметром допускается при проектных обоснованиях и соответствующей для этого несущей способности трубопровода.

Не допускается крепление к трубопроводам, транспортирующим:

1) среды групп А, Б;

2) технологические среды с температурой свыше 300 градусов Цельсия и ниже минус 40 градусов Цельсия или давлением свыше 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный) независимо от температуры;

3) вещества с температурой самовоспламенения в прикрепляемом трубопроводе ниже 0,8 от температуры веществ в несущем трубопроводе.

Возможность крепления трубопроводов подтверждается расчетом и обосновывается в проекте.

145. Прокладка паропроводов совместно с другими трубопроводами обосновывается в проектной документации.

146. Трубопроводы, проходящие через стены или перекрытия зданий, заключаются в гильзы или футляры. Сварные и резьбовые соединения трубопроводов внутри футляров или гильз, не допускаются.

Внутренний диаметр гильзы принимается на 10-12 миллиметров больше наружного диаметра трубопровода (при отсутствии изоляции) или наружного диаметра изоляции (для изолированных трубопроводов).

Гильзы жестко заделываются в строительные конструкции, зазор между трубопроводом и гильзой (с обоих концов) заполняется негорючим материалом, допускающим перемещение трубопровода вдоль его продольной оси.

147. На трубопроводах выброса в атмосферу от технологических аппаратов, содержащих взрыво- и пожароопасные вещества, устанавливаются огнепреградители. На выбросах от аппаратов с азотным дыханием и на выбросах от предохранительных клапанов огнепреградители не устанавливаются, при обосновании в проекте.

148. Всасывающие и нагнетательные коллекторы компрессоров со средами групп А и Б располагаются вне машинных залов. Отключающая (запорная) от коллектора арматура на всасывающем трубопроводе со средами групп А и Б в каждой машине устанавливается у коллектора, вне здания с целью ограничения количества вредных и взрывопожароопасных веществ, которые попадают в помещение при аварийных ситуациях. На нагнетательных линиях газовых компрессоров, работающих на общий коллектор, предусматривается установка обратных клапанов между компрессором и запорной арматурой.

149. Прокладка технологических трубопроводов в каналах допускается при соответствующем обосновании в проекте с учетом пунктов 129 и 131 настоящей Инструкции.

150. Межцеховые трубопроводы групп А и Б не допускается прокладывать под и над зданиями.

Трубопроводы групп А, Б(а), Б(б) не допускается укладывать в общих каналах с паропроводами, теплопроводами, кабелями силового и слабого тока.

151. Подземные трубопроводы, прокладываемые в грунте, в местах пересечения автомобильных дорог и железнодорожных путей проложены в защитных металлических и бетонных трубах, концы которых отстоят от головки рельсов или от обочины дороги не менее чем на 2 метра; расстояние от верхней образующей защитной трубы до подошвы шпалы железнодорожного пути не менее 1 метра; до полотна автодороги - не менее 0,5 метра.

152. Свободная высота эстакад для трубопроводов над проездами и проходами не менее:

1) для железнодорожных путей (над головкой рельса) - 5,55 метров;

2) для автомобильных дорог – 5 метров (4,5 метра при соответствующем обосновании);

3) для пешеходных дорог - 2,2 метра.

153. При пересечении высокими эстакадами железнодорожных путей и автодорог расстояние по горизонтали от грани ближайшей опоры эстакады не менее:

1) до оси железнодорожного пути нормальной колеи - 2,45 метра;

2) до бордюра автодороги - 1,0 метр.

154. Пересечение эстакад с воздушными линиями электропередачи выполняется в соответствии с Правилами устройства электроустановок, утвержденных приказом Министра энергетики Республики Казахстан от 20 марта 2015 года № 230 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 10851).

Воздушные линии электропередачи на пересечениях с эстакадами проходят только над трубопроводами. Минимальное расстояние по вертикали от верхних технологических трубопроводов эстакады до линий электропередачи (нижних проводов с учетом их провисания) принимается согласно приложению 7 к настоящей Инструкции.

Расстояние по вертикали от верхних технологических трубопроводов до нижней части вагонеток (с учетом провисания троса) подвесной дороги не менее 3 метров.

При определении вертикального и горизонтального расстояния между воздушными линиями электропередачи и технологическими трубопроводами всякого рода защитные ограждения, устанавливаемые над ними, рассматриваются как части трубопровода.

155. При подземной прокладке трубопроводов с одновременным расположением в одной траншее двух и более трубопроводов они располагаются в один ряд (в одной горизонтальной плоскости). Расстояние между ними в свету принимать при следующих условных диаметрах трубопроводов:

1) до 300 миллиметров - не менее 0,4 метра;

2) более 300 миллиметров - не менее 0,5 метра.

156. Подземные трубопроводы защищены от почвенной коррозии усиленной противокоррозионной защитой (изоляцией).

157. Глубина заложения подземных трубопроводов не менее 0,6 метра от поверхности земли до верхней части трубы или теплоизоляции в тех местах, где не предусмотрено движение транспорта, а на остальных участках глубина заложения принимается исходя из условий сохранения прочности трубопровода с учетом всех действующих нагрузок.

Трубопроводы, транспортирующие застывающие, увлажненные и конденсирующиеся вещества, располагаются на 0,1 метра ниже глубины промерзания грунта с уклоном к конденсатосборникам, другим емкостям или аппаратам.

Параграф 2. Устройства для дренажа и продувки трубопроводов

158. Технологические трубопроводы независимо от транспортируемого продукта имеют дренажи для слива воды после гидравлического испытания и воздушники в верхних точках трубопроводов для удаления газа.

Необходимость специальных устройств для дренажа и продувки определяется проектом в зависимости от назначения и условий работы трубопровода.

159. Опорожнение трубопроводов производится в технологическое оборудование, имеющее устройства для периодического или непрерывного отвода жидкости. При отсутствии обеспечения полного опорожнения (при наличии "мешков", обратных уклонов) в нижних точках трубопроводов предусматривать дренажные устройства непрерывного или периодического действия.

160. Трубопроводы, в которых возможна конденсация продукта, имеют дренажные устройства для непрерывного удаления жидкости.

В качестве дренажных устройств непрерывного действия в зависимости от свойств и параметров среды применять конденсатоотводчики, гидравлические затворы, сепараторы и устройства с отводом жидкости в закрытые системы и сборники.

161. Непрерывный отвод дренируемой жидкости из трубопровода предусматривается из штуцера-кармана, ввариваемого в дренируемый трубопровод.

Диаметр штуцера-кармана, в зависимости от диаметра дренируемого трубопровода принимать в соответствии с таблицей 1 приложения 8 к настоящей Инструкции (далее - Диаметры).

На трубопроводах условным диаметром менее 100 миллиметров штуцера-карманы не устанавливаются.

Диаметр отводящей трубы, присоединяемой к штуцеру-карману, определяется гидравлическим расчетом.

162. В качестве дренажных устройств периодического действия предусматривать сливные штуцера с запорной арматурой для присоединения стационарных или съемных трубопроводов, гибких шлангов для отвода продуктов в дренажные емкости или технологическое оборудование. На запорную арматуру устанавливается заглушка. Дренажные устройства для аварийного опорожнения предусматриваются стационарными.

Для продуктов 1 и 2 классов опасности и сжиженных газов устройства для опорожнения с помощью гибких шлангов, не допускаются.

Диаметр дренажного трубопровода принимается в соответствии с гидравлическим расчетом, исходя из условий установленного времени дренажа, но не менее 25 миллиметров.

163. Для прогрева и продувки трубопроводов, в которых возможна конденсация продукта, на вводе в производственные цеха, технологические узлы и установки перед запорной арматурой, на всех участках трубопроводов, отключаемых запорными органами, предусмотрен в концевых точках дренажный штуцер с вентилем (и заглушкой - для токсичных продуктов).

Диаметры дренажных штуцеров и запорной арматуры для удаления конденсата из трубопроводов при их продувки паром принимаются в соответствии с таблицей 2 Диаметров.

164. Для опорожнения трубопроводов от воды, после гидравлического испытания в первую очередь используются устройства для технологического дренажа трубопроводов. При отсутствии технологического дренажа предусматриваются штуцера, ввариваемые непосредственно в дренируемый трубопровод.

Диаметры дренажных штуцеров принимаются не менее величин, указанных в таблице 3 Диаметров.

165. Для трубопроводов, предназначенных для транспортирования сжиженных газов, пожаровзрывоопасных продуктов и веществ 1 и 2 классов опасности, предусмотрены в начальных и конечных точках трубопровода штуцера с арматурой и заглушкой для продувки их инертным газом или водяным паром и (или) промывки водой или специальными растворами.

Подвод (отвод) инертного газа, пара, воды или промывочной жидкости к трубопроводам производится с помощью съемных участков трубопроводов или гибких шлангов. По окончании продувки (промывки) съемные участки или шланги сняты, а на запорную арматуру установлены заглушки.

Диаметры штуцеров для продувки и промывки принимаются в зависимости от диаметра трубопровода, но не менее величин, указанных в таблице 3 Диаметров.

166. Применение гибких шлангов для удаления сжиженных газов из стационарного оборудования, не допускается.

Для заполнения и опорожнения нестационарного оборудования (слив и налив железнодорожных цистерн, контейнеров, бочек и баллонов) применять гибкие шланги, рассчитанные на соответствующее давление.

167. Трубопроводы с технологическими средами 1, 2 и 3 классов опасности продувать в сбросные трубопроводы с последующим использованием или обезвреживанием продувочных газов и паров. Продувку остальных трубопроводов осуществлять через продувочные свечи в атмосферу.

168. Схема продувки трубопровода и расположение продувочных свечей определяется проектом, в каждом конкретном случае.

169. Продувочные свечи имеют устройства для отбора проб с арматурой, а продувочные свечи для горючих и взрывоопасных продуктов - огнепреградители.

170. Продувочные свечи и трубопроводы выброса от предохранительных клапанов в нижних точках имеют дренажные отверстия и штуцера с арматурой или устройства, исключающие возможность скопления жидкости в результате конденсации.

171. Все виды конденсатоотводящих устройств и все дренажные трубопроводы, размещаемые вне помещений, защищены от замерзания теплоизоляцией и обогревом.

Параграф 3. Трубопроводная арматура

172. На вводах трубопроводов в цехи, технологические узлы и установки устанавливается запорная арматура. На вводах трубопроводов для горючих газов, в том числе сжиженных, для трубопроводов, для легковоспламеняющихся и горючих жидкостей диаметром 400 миллиметров и более устанавливается запорная арматура с дистанционным управлением и ручным дублированием.

Запорная арматура с дистанционным управлением располагается вне здания на расстоянии не менее 3 метров и не более 50 метров от стены здания или ближайшего аппарата, расположенного вне здания.

Дистанционное управление запорной арматурой располагается в пунктах управления, операторных и безопасных местах. Управление арматурой располагается в производственных помещениях при дублировании его из безопасного места.

173. На внутрицеховых обвязочных трубопроводах установка и расположение запорной арматуры обеспечивают возможность надежного отключения каждого агрегата или технологического аппарата, всего трубопровода.

Необходимость применения арматуры с дистанционным приводом или ручным определяется условиями технологического процесса, обеспечивающими нормальное его выполнение, а также обеспечением безопасности работы.

174. Управление запорной арматурой с дистанционным управлением, предназначенной для аварийного сброса газа, осуществляется из помещения операторной.

175. Регулирующие клапаны, обеспечивающие параметры непрерывного технологического процесса, снабжаются обводной (байпасной) линией с соответствующими запорными устройствами.

176. При установке привода к арматуре, маховики для ручного управления открывают арматуру движением против часовой стрелки, а закрывают - по часовой стрелке.

Направление осей шпинделей определяется в проектной документации.

177. На запорной арматуре устанавливаются указатели, показывающие ее состояние: "открыто", "закрыто".

178. В местах установки арматуры и сложных трубопроводных узлов массой более 30 килограмм, требующих периодической разборки, проектом предусматриваются переносные или стационарные средства механизации для монтажа и демонтажа.

179. На нагнетательных линиях компрессоров и центробежных насосов предусматривается установка обратных клапанов.

Обратный клапан устанавливается между нагнетателем и запорной арматурой. На центробежных насосах, работающих в системе без избыточного давления, обратные клапаны не устанавливаются.

180. На трубопроводах, подающих вещества групп А и Б в емкости (сосуды), работающие под избыточным давлением, устанавливаются обратные клапаны.

Обратный клапан размещается между емкостью и запорной арматурой на подводящем трубопроводе. Если один и тот же трубопровод служит для подачи и отбора продукта, то обратный клапан не устанавливается.

181. Для надежного отключения от коллектора агрегатов (технологических аппаратов), работающих под давлением 4 Мегапаскаль (40 килограмм силы на сантиметр квадратный) и выше, на трубопроводах, транспортирующих вещества групп А, Б(а), Б(б), устанавливать два запорных органа с дренажным устройством между ними с условным проходом 25 миллиметров, соединенным с атмосферой. На дренажной арматуре устанавливаются съемные заглушки.

Дренажные устройства трубопроводов группы А и жидких сероводородсодержащих сред соединяются с закрытой системой дренажа.

На трубопроводах, транспортирующих вещества указанных групп с рабочим давлением менее 4 Мегапаскаль (40 килограмм силы на сантиметр квадратный), а также групп Б(в) и В вне зависимости от давления, устанавливать один запорный орган и дренажное устройство с заглушкой на дренажной арматуре.

182. При повышении давления, в том числе за счет объемного расширения жидких сред свыше расчетного, на трубопроводах устанавливаются предохранительные устройства.

183. Трубопроводная арматура размещается в местах, доступных для удобного и безопасного ее обслуживания и ремонта. Ручной привод арматуры располагается на высоте не более 1,8 метра от уровня пола помещения или обслуживающей площадки. При постоянном использовании арматуры привод располагать на высоте не более 1,6 метра.

При размещении арматуры на высоте более 1,8 метра, для ее обслуживания предусматриваются стационарные или переносные площадки, лестницы и ограждения. Время закрытия (открывания) запорной арматуры соответствует условиям проекта.

184. На вводе трубопровода в производственные цехи, технологические узлы и установки, если максимально возможное рабочее давление технологической среды в трубопроводе превышает расчетное давление технологического оборудования, в которое она направляется, предусматривается редуцирующее устройство (автоматическое для непрерывных процессов или ручное для периодических) с манометром и предохранительным клапаном на стороне низкого давления.

Параграф 4. Опоры и подвески трубопроводов

185. Трубопроводы устанавливаются на опоры или подвески. Расположение опор (неподвижных, скользящих, катковых, пружинных), подвесок и расстояние между ними определяются проектом.

При отсутствии необходимых по нагрузкам и другим параметрам стандартных опор и подвесок разрабатывается их конструкция.

Опоры и подвески устанавливаются ближе к сосредоточенным нагрузкам, арматуре, фланцам, фасонным деталям.

186. Опоры и подвески рассчитываются на вертикальные нагрузки от массы трубопровода с транспортируемой средой (или водой при гидроиспытании), изоляцией, футеровкой, льдом (если возможно обледенение), на нагрузки, возникающие при термическом расширении трубопровода.

187. Опоры и подвески располагаются на расстоянии не менее 50 миллиметров от сварных швов для труб диаметром менее 50 миллиметров и не менее 200 миллиметров для труб диаметром свыше 50 миллиметров.

188. Для трубопроводов, транспортирующих вещества с отрицательной температурой, для исключения потерь холода применяются опоры с теплоизолирующими прокладками.

189. Для обеспечения проектного уклона трубопровода предусматривается установка под подушки опор металлических подкладок, привариваемых к строительным конструкциям.

190. Для трубопроводов, подверженных вибрации, применять опоры с хомутом и располагать их на строительных конструкциях. Подвески для таких трубопроводов предусматривать в качестве дополнительного способа крепления.

191. В проекте указываются величины предварительного смещения подвижных опор и тяг подвесок, данные по регулировке пружинных опор подвесок.

При применении подвесок в проекте указываются длины тяг в пределах от 150 до 2000 миллиметров, кратные 50 миллиметров.

192. Опоры под трубопроводы устанавливаются с соблюдением следующих условий:

1) опоры плотно прилегают к строительным конструкциям;

2) отклонение их от проектного положения не превышает плюс-минус 5 миллиметров для трубопроводов внутри помещений и плюс-минус 10 миллиметров для наружных трубопроводов; отклонение по уклону не превышает плюс 0,001;

3) уклон трубопровода проверяется приборами или приспособлениями, предназначенными для этих целей;

4) подвижные опоры и их детали (верхние части опор, ролики, шарики) устанавливаются с учетом теплового удлинения каждого участка трубопровода, при этом опоры и их детали смещать по оси опорной поверхности в сторону, противоположную удлинению;

5) тяги подвесок трубопроводов, не имеющих тепловых удлинений, установлены отвесно; тяги подвесок трубопроводов, имеющих тепловые удлинения, устанавливаются с наклоном в сторону, обратную удлинению;

6) пружины опор и подвесок затянуты в соответствии с указаниями в проекте; на время монтажа и гидравлического испытания трубопроводов пружины разгружаются распорными приспособлениями;

7) опоры, устанавливаемые на дне лотков и каналов, не препятствуют свободному стоку воды по дну лотка или канала.

193. Для уменьшения усилий от трения устанавливать специальные конструкции опор, в том числе шариковые и катковые.

Катковые и шариковые опоры не допускается применять при прокладке трубопроводов в каналах.

194. Подвижные и неподвижные опоры трубопроводов с сероводородсодержащими средами применяются хомутовые. Применение приварных к трубопроводу деталей опор без последующей термообработки трубопровода, не допускается.

195. Приварка элементов подвижных опор к трубопроводам из термически упрочненных труб и труб контролируемой прокатки, не допускается.

Параграф 5. Компенсация температурных деформаций и снижение вибрации трубопроводов

196. Температурные деформации компенсировать за счет поворотов и изгибов трассы трубопроводов. При недостаточности самокомпенсации (на совершенно прямых участках значительной протяженности) на трубопроводах устанавливаются компенсаторы.

Когда проектом предусматривается продувка паром или горячей водой, компенсирующая способность трубопроводов рассчитана на эти условия.

197. Не допускается применять сальниковые компенсаторы на технологических трубопроводах, транспортирующих среды групп А и Б.

Не допускается установка линзовых, сальниковых и волнистых компенсаторов на трубопроводах с условным давлением свыше 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный).

198. П-образные компенсаторы применять для технологических трубопроводов всех категорий. П-образные компенсаторы выполняются гнутыми из цельных труб или с использованием гнутых, крутоизогнутых или сварных отводов.

199. Для П-образных компенсаторов гнутые отводы применяются из бесшовных, а сварные - из бесшовных и сварных прямошовных труб. Применение сварных отводов для выполнения П-образных компенсаторов допускается в соответствии с условиями пункта 43 настоящей Инструкции.

200. Применять водогазопроводные трубы для изготовления П-образных компенсаторов не допускается, а электросварные со спиральным швом применяются для прямых участков компенсаторов.

201. П-образные компенсаторы устанавливаются горизонтально с соблюдением необходимого общего уклона. При ограниченной площади размещаются вертикально петлей вверх или вниз с соответствующим дренажным устройством в низшей точке и воздушниками.

202. При установке линзовых компенсаторов на горизонтальных газопроводах с конденсирующимися газами для каждой линзы предусматривается дренаж конденсата. Патрубок для дренажной трубы выполняется из бесшовной трубы. При установке линзовых компенсаторов с внутренним стаканом на горизонтальных трубопроводах с каждой стороны компенсатора предусматриваются направляющие опоры на расстоянии не более 1,5 диаметра Dу компенсатора.

203. Величина предварительной растяжки (сжатия) компенсирующего устройства указывается в проектной документации и в паспорте на трубопровод. Величина растяжки изменяется на величину поправки, учитывающей температуру при монтаже.

204. Качество компенсаторов, подлежащих установке на технологических трубопроводах, подтверждается их паспортами.

205. При установке компенсатора в паспорт трубопровода вносят:

1) техническую характеристику, завод-изготовитель и год изготовления компенсатора;

2) расстояние между неподвижными опорами, необходимую компенсацию, величину предварительного растяжения;

3) температуру окружающего воздуха при монтаже компенсатора и дату.

206. Расчет П-образных, Г-образных и Z-образных компенсаторов производится в соответствии с проектом.

207. Для оборудования и трубопроводов, которые в процессе эксплуатации подвергаются вибрации, предусматриваются в проекте меры и средства по снижению вибрации и исключению возможности аварийного разрушения и разгерметизации системы.

208. Для устранения вибрации трубопроводов от пульсации потока у поршневых машин предусматривается установка буферных и акустических емкостей, обоснованная соответствующим расчетом, и в случае необходимости - установка гасителей пульсации.

При работе нескольких компрессоров на общий коллектор буферные и акустические емкости устанавливаются для каждой нагнетательной установки.

209. Конструкцию и габариты буферных и акустических емкостей для гашения пульсации, места установки выбирают по результатам расчета.

В качестве буферной емкости для гашения пульсации использовать аппараты, комплектующие компрессор (холодильники, сепараторы, маслоотделители), при соответствующей проверке расчетом объема и места установки аппарата.

Параграф 6. Тепловая изоляция, обогрев

210. Применение тепловой изоляции определяется в каждом конкретном случае, в зависимости от свойств, транспортируемых веществ, места и способа прокладки трубопровода.

211. Тепловой изоляции трубопроводы подлежат в следующих случаях:

1) при предупреждении и уменьшении тепло- или холодопотерь (для сохранения температуры, предотвращения конденсации, образования ледяных, гидратных пробок);

2) при температуре стенки трубопровода за пределами рабочей или обслуживаемой зоны выше 60 градусов Цельсия а на рабочих местах и в обслуживаемой зоне при температуре выше 45 градусов Цельсия - во избежание ожогов;

3) при обеспечении нормальных температурных условий в помещении.

При проектных обоснованиях теплоизоляция трубопроводов заменяется ограждающими конструкциями.

212. Тепловая изоляция трубопроводов соответствует проектной документации.

213. При прокладке трубопровода с обогреваемыми спутниками тепловая изоляция осуществляется совместно с обогреваемыми спутниками.

Обогрев, выбор теплоносителя, диаметр обогреваемого спутника и толщина теплоизоляции определяются проектом на основании соответствующих расчетов.

214. Тепловая изоляция трубопроводов осуществляется после испытания их на прочность и герметичность и устранения всех обнаруженных при этом дефектов.

Обогревающие спутники до нанесения тепловой изоляции испытываются и составляются соответствующие акты.

215. В теплоизоляционных конструкциях трубопровода предусматривать следующие элементы:

1) основной теплоизолирующий слой;

2) армирующие и крепежные детали;

3) защитно-покровный слой (защитное покрытие).

В состав теплоизоляционных конструкций трубопроводов с температурой транспортируемых веществ ниже 12 градусов Цельсия входит пароизоляционный слой. Пароизоляционный слой при температуре транспортируемых веществ свыше 12 градусов Цельсия определяется расчетом.

При отрицательных рабочих температурах среды проектом тепловой изоляции предусматривается уплотнение мест соединений отдельных элементов и герметизация швов при установке сборных теплоизоляционных конструкций.

216. Для арматуры, фланцевых соединений, компенсаторов, в местах измерения и проверки состояния трубопроводов предусматриваются съемные теплоизоляционные конструкции. Толщина тепловой изоляции этих элементов принимается равной 0,8 от толщины тепловой изоляции труб.

217. Для трубопроводов с рабочей температурой выше 250 градусов Цельсия и ниже минус 60 градусов Цельсия не допускается применение однослойных теплоизоляционных конструкций из формованных изделий (перлитоцементных, известковокремнеземистых, совелитовых, вулканитовых).

218. Не допускается применять элементы теплоизоляционных конструкций из сгораемых материалов для трубопроводов групп А и Б, трубопроводов группы В при надземной прокладке, для внутрицеховых, расположенных в тоннелях и на путях эвакуации эксплуатационного персонала.

219. Для трубопроводов, транспортирующих активные окислители, не допускается применять тепловую изоляцию с содержанием органических и горючих веществ более 0,45 процентов по массе.

220. Теплоизоляционные материалы и изделия, содержащие органические компоненты применяются на трубопроводах с рабочей температурой выше 100 градусов Цельсия при наличии соответствующих обоснований.

221. Для трубопроводов, подверженных вибрации, не допускается применение порошкообразных теплоизоляционных материалов, минеральной ваты и ваты из непрерывного стеклянного волокна.

Параграф 7. Защита от коррозии и окраска трубопроводов

222. При транспортировке агрессивных веществ защита от коррозии внутренней поверхности стальных трубопроводов обеспечивается с учетом химических и физических свойств веществ, конструкции и материалов элементов трубопроводов, условий эксплуатации.

223. Выбор вида и системы защиты от коррозии наружной поверхности трубопроводов осуществляется в зависимости от способа и условий их прокладки, характера и степени коррозионной активности внешней среды, степени опасности электрокоррозии, вида и параметров транспортируемых веществ.

224. Оценку степени агрессивности воздействия окружающей среды и защиту от коррозии наружной поверхности надземных трубопроводов осуществлять с использованием металлических и неметаллических защитных покрытий.

225. Для защиты трубопроводов от подземной коррозии в проекте предусматриваются решения по обеспечению их надежной эксплуатации.

226. Решение о необходимости электрохимической защиты принимается на основании коррозионных исследований, выполняемых с целью выявления на участках прокладки трубопроводов опасности почвенной коррозии или коррозии блуждающими токами.

227. Устройство системы электрохимической защиты (катодной, протекторной, дренажной) производится в соответствии с проектом.

228. При бесканальной прокладке подземных трубопроводов средства защиты от почвенной коррозии и коррозии, вызываемой блуждающими токами, предусматриваются для трубопроводов без тепловой изоляции.

229. Трубопроводы, транспортирующие вещества с температурой ниже 20 градусов Цельсия и подлежащие тепловой изоляции, защищаются от коррозии, как трубопроводы без тепловой изоляции.

230. При электрохимической защите трубопроводов предусматривать изолирующие фланцевые соединения. Размещение изолирующих фланцевых соединений выполняется согласно проекта.

231. Для измерения электропотенциалов используются отключающие устройства, конденсатосборники.

232. В проекте предусматриваются мероприятия по антикоррозионной защите технологических трубопроводов конструктивные решения, которые обеспечивают доступность осмотра и восстановление антикоррозионных покрытий.

Глава 6. Сварка и термическая обработка

Параграф 1. Сварка

233. При ремонте трубопроводов и их элементов применяются все промышленные методы сварки, допущенные в установленном порядке и обеспечивающие эксплуатационную надежность сварных соединений.

234. Газовая (ацетиленокислородная) сварка применяется для труб из углеродистых и низколегированных неподкаливающихся с условным диаметром до 80 миллиметров и толщиной стенки не более 3,5 миллиметра при давлении до 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный).

235. Газовую сварку стыков из низколегированных закаливающихся сталей применяют при монтаже и ремонте труб с условным диаметром до 40 миллиметров и толщиной стенки не более 5 миллиметров при давлении до 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный).

236. Сварка трубопроводов и их элементов производится в соответствии с проектом.

237. К производству сварочных работ, включая прихватку и приварку временных креплений, допускаются аттестованные сварщики.

238. Сварочные материалы имеют сертификаты.

239. При отсутствии сертификатов сварочные материалы допускается использовать после проверки химического состава и механических свойств наплавленного металла.

240. При получении неудовлетворительных результатов по видам испытаний или химическому анализу проводятся повторные испытания на удвоенном количестве образцов по тем видам испытаний, которые дали неудовлетворительные результаты. При повторных неудовлетворительных результатах испытаний, партия сварочных материалов бракуется.

241. Для аустенитных сварочных материалов, предназначенных для сварки соединений, работающих при температуре свыше 350 градусов Цельсия, проводится контроль на содержание ферритной фазы. При температуре эксплуатации соединений свыше 350 до 450 градусов Цельсия содержание ферритной фазы в наплавленном металле составляет не более 8 процентов, при температуре свыше 450 градусов Цельсия - не более 6 процентов.

242. Сварочные материалы, предназначенные для сварки соединений из перлитных хромомолибденовых сталей, работающих в водородсодержащих средах при температуре свыше 200 градусов Цельсия, обеспечивают содержание хрома в наплавленном металле не менее минимального содержания хрома в свариваемой стали.

243. При наличии условий по стойкости сварных соединений против межкристаллитной коррозии, аустенитные сварочные материалы испытываются на склонность к межкристаллитной коррозии.

244. Резка труб и подготовка кромок под сварку производятся механическим способом. Допускается применение газовой резки для труб из углеродистых, низколегированных и теплоустойчивых сталей, воздушно-дуговой и плазменной резки для труб из всех марок сталей. При огневой резке труб предусматривается припуск на механическую обработку.

245. Газовую, воздушно-дуговую и плазменную резку труб из закаливающихся теплоустойчивых сталей производить с предварительным подогревом до 200-250 градусов Цельсия и медленным охлаждением под слоем теплоизоляции.

246. После огневой резки труб из закаливающихся теплоустойчивых сталей, подготовленные под сварку кромки проконтролированы капиллярной или магнитопорошковой дефектоскопией или травлением. Обнаруженные трещины удаляются путем дальнейшей механической зачистки всей поверхности кромки.

247. Отклонение от перпендикулярности обработанного под сварку торца трубы относительно образующей принимается не более:

1) 0,5 миллиметра - для диаметров до 65 миллиметров;

2) 1,0 миллиметра - для миллиметров свыше 65 до 125 миллиметров;

3) 1,5 миллиметра - для миллиметров свыше 125 до 500 миллиметров;

4) 2,0 миллиметра - для миллиметров свыше 500 миллиметров.

248. Подготовленные под сварку кромки труб и других элементов, прилегающие к ним участки по внутренней и наружной поверхностям шириной не менее 20 миллиметров очищены от ржавчины и загрязнений до металлического блеска и обезжирены.

249. Сборка стыков труб под сварку производится с использованием центровочных приспособлений, обеспечивающих требуемую соосность стыкуемых труб и равномерный зазор по всей окружности стыка, с помощью прихваток или привариваемых на расстоянии 50-70 миллиметров от торца труб временных технологических креплений.

Технологические крепления изготовлены из стали того же класса, что и свариваемые трубы. При сборке стыков из закаливающихся теплоустойчивых сталей технологические крепления изготавливаются из углеродистых сталей.

250. При сборке труб и других элементов с продольными швами, последние смещаются относительно друг друга. Смещение составляет не менее трехкратной толщины стенки свариваемых труб (элементов), но не менее 100 миллиметров. При сборке труб и других элементов с условным диаметром 100 миллиметров и менее продольные швы смещаются относительно друг друга на величину, равную одной четверти окружности трубы (элемента).

251. При сборке стыка предусматривается свободная усадка металла шва в процессе сварки. Не допускается выполнять сборку стыка с натягом.

252. При сборке труб и других элементов смещение кромок по наружному диаметру не превышает 30 процентов от толщины тонкостенного элемента, но не более 5 миллиметров. При этом плавный переход от элемента с большей толщиной стенки, к элементу с меньшей толщиной обеспечивается за счет наклонного расположения поверхности сварного шва. При смещение кромок, превышающим допустимое значение для обеспечения плавного перехода, протачивается конец трубы с большим наружным диаметром под углом не более 15 градусов.

253. Смещение кромок по внутреннему диаметру не превышает значений, указанных в приложении 9 настоящей Инструкции. При смещении кромок превышающим допустимое значение, плавный переход в месте стыка обеспечивается путем проточки конца трубы с меньшим внутренним диаметром под углом не более 15 градусов. Для трубопроводов с давлением Pу до 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный) проводится калибровка концов труб методом цилиндрической или конической раздачи.

254. Отклонение от прямолинейности собранного встык участка трубопровода, замеренное линейкой длиной 400 миллиметров, в трех равномерно расположенных по периметру местах на расстоянии 200 миллиметров от стыка, не превышает:

1) 1,5 миллиметра – для трубопроводов с давлением Ру свыше 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный) и трубопроводов 1 категории;

2) 2,5 миллиметра – для трубопроводов II-V категорий.

255. Способ сварки и сварочные материалы при выполнении прихваток соответствуют способу и сварочным материалам при сварке корня шва.

256. Прихватки выполнять с полным проваром и полностью переплавлять их при сварке корневого шва.

257. Качество прихваток соответствует качеству основного сварного шва. Прихватки, имеющие недопустимые дефекты, обнаруженные внешним осмотром, удаляются механическим способом.

258. Прихватки равномерно расположены по периметру стыка. Их количество, длина и высота зависят от диаметра и толщины трубы, способа сварки.

259. Сборка стыков труб и других элементов, работающих под давлением до 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный), осуществляется на остающихся подкладных кольцах или съемных медных кольцах.

Параграф 2. Термическая обработка

260. Выполнение термической обработки сварных соединений и ее режимы (скорость нагрева, температура при выдержке, продолжительность выдержки, скорость охлаждения, охлаждающая среда) указываются в проектной документации.

261. Работы по термической обработке сварных соединений проводят термисты-операторы.

262. Термообработке подлежат:

1) стыковые соединения элементов из углеродистых сталей с толщиной стенки более 36 миллиметров;

2) сварные соединения штуцеров с трубами из углеродистых сталей при толщине стенки трубы и штуцера более 36 и 25 миллиметров;

3) стыковые соединения элементов из низколегированных марганцовистых и кремнемарганцовистых сталей с толщиной стенки более 30 миллиметров;

4) сварные соединения штуцеров с трубами из низколегированных марганцовистых и кремнемарганцовистых сталей при толщине стенки трубы и штуцера более 30 и 25 миллиметров;

5) стыковые соединения и сварные соединения штуцеров с трубами, предназначенные для эксплуатации в средах, содержащих сероводород, при парциальном давлении более 0,0003 Мегапаскаль независимо от толщины стенки и марки стали;

6) стыковые соединения и сварные соединения штуцеров с трубами из хромокремнемарганцовистых, хромомолибденовых, хромомолибденованадиевых, хромованадиевольфрамовых и хромомолибденованадиевольфрамовых сталей, независимо от толщины стенки;

7) стыковые соединения и сварные соединения штуцеров с трубами из углеродистых и низколегированных сталей, предназначенные для работы в средах, вызывающих коррозионное растрескивание (по условиям проекта);

8) стыковые соединения и сварные соединения штуцеров с трубами из аустенитных сталей, стабилизированных титаном или ниобием, предназначенные для работы в средах, вызывающих коррозионное растрескивание, а также при температурах выше 350 градусов Цельсия в средах, вызывающих межкристаллитную коррозию, подвергаются стабилизирующему отжигу в соответствии с проектом;

9) сварные соединения продольных швов лепестковых переходов из углеродистых и низколегированных сталей независимо от толщины стенки.

263. Для термической обработки сварных соединений применяется общий печной нагрев и местный по кольцу любым методом, обеспечивающим одновременный и равномерный нагрев сварного шва и примыкающих к нему с обеих сторон участков основного металла по всему периметру.

264. Участки трубопровода, расположенные возле нагреваемого при термообработке кольца, покрываются теплоизоляцией для обеспечения плавного изменения температуры по длине.

265. Для трубопроводов из хромоникелевых аустенитных сталей, независимо от величины рабочего давления, применение газопламенного нагрева, не допускается.

266. При проведении термической обработки соблюдаются условия, обеспечивающие возможность свободного теплового расширения и отсутствие пластических деформаций.

267. Термообработка сварных соединений производится без перерывов. При вынужденных перерывах в процессе термообработки (отключение электроэнергии, выход из строя нагревателя) обеспечивается медленное охлаждение сварного соединения до 300 градусов Цельсия. При повторном нагреве время пребывания сварного соединения при температуре выдержки суммируется со временем выдержки первоначального нагрева.

268. Режимы нагрева, выдержки и охлаждения при термической обработке труб и других элементов с толщиной стенки более 20 миллиметров регистрируются приборами.

269. Термообработка одного и того же сварного соединения производится не более трех раз.

Параграф 3. Контроль качества сварных соединений

270. Контроль качества сварных соединений стальных трубопроводов включает:

1) пооперационный контроль;

2) визуальный осмотр и измерения;

3) ультразвуковой или радиографический контроль;

4) капиллярный или магнитопорошковый контроль;

5) определение содержания ферритной фазы;

6) стилоскопирование;

7) измерение твердости;

8) механические испытания;

9) металлографические исследования, испытание на стойкость против межкристаллитной коррозии, предусмотренными проектом;

10) гидравлические или пневматические испытания.

Окончательный контроль качества сварных соединений, подвергающихся термообработке, проводится после проведения термообработки.

Конструкция и расположение сварных соединений обеспечивают проведение контроля качества сварных соединений предусмотренными проектной документацией методами.

271. Пооперационный контроль предусматривает:

1) проверку качества, соответствия труб и сварочных материалов условиям на изготовление и поставку;

2) проверку качества подготовки концов труб и деталей трубопроводов под сварку и качества сборки стыков (угол скоса кромок, совпадение кромок, зазор в стыке перед сваркой, правильность центровки труб, расположение и число прихваток, отсутствие трещин в прихватках);

3) проверку температуры предварительного подогрева;

4) проверку качества и технологии сварки (режима сварки, порядка наложения швов, качества послойной зачистки шлака);

5) проверку режимов термообработки сварных соединений.

272. Визуальному осмотру и измерениям подлежат все сварные соединения после их очистки от шлака, окалины, брызг металла и загрязнений на ширине не менее 20 миллиметров по обе стороны от шва.

273. По результатам визуального осмотра и измерений сварные швы соответствуют следующим условиям:

1) форма и размеры шва стандартные;

2) поверхность шва мелкочешуйчатая.

Ноздреватость, свищи, скопления пор, прожоги, незаплавленные кратеры, наплывы в местах перехода сварного шва к основному металлу трубы, не допускаются.

Отдельные включения (поры) допускаются в количестве не более 3 на 100 миллиметров сварного шва с размерами, не превышающими указанных в приложении 10 к настоящей Инструкции (далее - Оценка качества сварных соединений трубопроводов по результатам радиографического контроля в зависимости от размеров объемных дефектов (включений, пор)) – для балла 1.

274. При расшифровке радиографических снимков не учитываются включения (поры) длиной 0,2 миллиметра и менее, если они не образуют скоплений и сетки дефектов.

Число отдельных включений (пор), длина которых меньше указанной в Оценке качества сварных соединений трубопроводов по результатам радиографического контроля в зависимости от размеров объемных дефектов (включений, пор), не превышает: 10 - для балла 1; 12 - для балла 2; 15 - для балла 3 на любом участке снимка длиной 100 миллиметров, при этом их суммарная длина не больше, чем указано в Оценке качества сварных соединений трубопроводов по результатам радиографического контроля в зависимости от размеров объемных дефектов (включений, пор).

Для сварных соединений протяженностью менее 100 миллиметров значения, приведенные в Оценке качества сварных соединений трубопроводов по результатам радиографического контроля в зависимости от размеров объемных дефектов (включений, пор), по суммарной длине включений (пор), по числу отдельных включений (пор) необходимо пропорционально уменьшать.

Оценку участков сварных соединений трубопроводов давлением Ру свыше 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный), в которых обнаружены скопления включений (пор), увеличить на один балл.

Оценку участков сварных соединений трубопроводов всех категорий, в которых обнаружены цепочки включений (пор), увеличить на один балл.

Переход от наплавленного металла к основному плавный. Подрезы в местах перехода от шва к основному металлу принимаются по глубине не более 10 процентов толщины стенки трубы, но не более 0,5 миллиметра. При этом общая протяженность подреза на одном сварном соединении не превышает 30 процентов длины шва.

В сварных соединениях трубопроводов на Ру свыше 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный), в трубопроводах I категории, работающих при температуре ниже минус 70 градусов Цельсия, не допускаются подрезы, трещины в шве, в зоне термического влияния и в основном металле, а отклонения от прямолинейности сваренных встык труб не превышают величин, установленных пунктом 254 настоящей Инструкции.

275. Дефекты сварных соединений подлежат устранению.

276. К контролю сварных соединений физическими методами допускаются дефектоскописты, имеющие соответствующее квалификационное удостоверение на проведение контроля. Каждый дефектоскопист допускается к тем методам контроля, которые указаны в его удостоверении.

277. Неразрушающему контролю подлежат дефектные по результатам внешнего осмотра сварные швы по всему периметру трубы. Число контролируемых сварных швов определяется технической документацией на трубы, не ниже приведенных в приложении 11 к настоящей Инструкции.

278. Контроль сварных соединений радиографическим или ультразвуковом методом производится после устранения дефектов, выявленных внешним осмотром и измерениями, а для трубопроводов, рассчитанных на давление Ру свыше 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный), и для трубопроводов I категории, работающих при температуре ниже 70 градусов Цельсия, после контроля на выявление выходящих на поверхность дефектов магнитопорошковым или капиллярным методом.

279. Метод контроля (ультразвуковой, радиографический или оба метода в сочетании) выбирают для обеспечения более полного и точного выявления недопустимых дефектов с учетом особенностей физических свойств металла, освоенности данного метода контроля для конкретного объекта и вида сварных соединений.

280. При радиографическом контроле обеспечивается чувствительность для трубопроводов на давление Ру свыше 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный), категорий I и II - на уровне класса 2, для трубопроводов категорий III, IV и V - на уровне класса 3.

281. Оценка качества сварных соединений по результатам радиографического контроля проводится по балльной системе.

Суммарный балл качества сварного соединения определяется сложением наибольших баллов, полученных при раздельной оценке качества соединений по плоскостным (трещины, несплавления, непровары) и объемным (поры, шлаковые включения) дефектам согласно Оценке качества сварных соединений трубопроводов по результатам радиографического контроля в зависимости от размеров объемных дефектов (включений, пор) и приложению 12 к настоящей Инструкции (далее - Оценка качества сварных соединений трубопроводов по результатам радиографического контроля в зависимости от величины и протяженности плоских дефектов (непровары по оси шва, несплавления).

Величина вогнутости корня шва и выпуклости корневого шва для трубопроводов I-IV категорий, за исключением трубопроводов I категории, работающих при температуре ниже 70 градусов Цельсия, не устанавливается.

Сварным соединениям с конструктивным непроваром присваивается балл – 0.

Точная глубина непровара определяется методом профильной радиографической толщинометрии в месте его наибольшей величины по плотности снимка или по ожидаемому местоположению.

При расшифровке снимков определяют вид дефектов и их размеры.

В заключении или журнале радиографического контроля указывается балл сварного соединения, определенный по Оценке качества сварных соединений трубопроводов по результатам радиографического контроля в зависимости от величины и протяженности плоских дефектов (непровары по оси шва, несплавления), наибольший балл участка сварного соединения, определенный по Оценке качества сварных соединений трубопроводов по результатам радиографического контроля в зависимости от размеров объемных дефектов (включений, пор), а также суммарный балл качества сварного соединения.

Сварные соединения, оцененные указанным или большим баллом, подлежат исправлению и повторному контролю. Сварные соединения трубопроводов III и IV категорий, оцененные соответственно суммарным баллом 4 и 5, исправлению не подлежат, при этом подвергаются дополнительному контролю удвоенное от первоначального объема количество стыков, выполненных данным сварщиком.

При дополнительном контроле для трубопроводов III и IV категорий хотя бы один стык будет оценен баллом 4 и 5, контролю подвергают 100 процентов стыков, выполненных данным сварщиком.

282. Сварные соединения трубопроводов давлением Pу свыше 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный) и трубопроводов I категории, работающих при температуре ниже 70 градусов Цельсия, по результатам ультразвукового контроля считаются годными, если:

1) отсутствуют протяженные дефекты;

2) отсутствуют непротяженные (точечные) дефекты эквивалентной площадью более:

1,6 миллиметра квадратного при толщине стенки трубы до 10 миллиметров включительно;

2,0 миллиметра квадратного при толщине стенки трубы до 20 миллиметров включительно;

3,0 миллиметра квадратного при толщине стенки трубы свыше 20 миллиметров;

3) количество непротяженных дефектов не более двух на каждые 100 миллиметров шва по наружному периметру эквивалентной площадью:

1,6 миллиметра квадратного при толщине стенки трубы до 10 миллиметров включительно;

2,0 миллиметра квадратного при толщине стенки трубы до 20 миллиметров включительно;

3,0 миллиметра квадратного при толщине стенки трубы свыше 20 миллиметров.

Оценка качества сварных соединений трубопроводов I-IV категорий (за исключением трубопроводов I категории, работающих при температуре ниже минус 70 градусов Цельсия) по результатам ультразвукового контроля соответствует условиям приложения 13 к настоящей Инструкции.

283. Сварные соединения трубопроводов с давлением Pу до 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный) по результатам контроля капиллярным (цветным) методом признаются годными, если:

1) индикаторные следы дефектов отсутствуют;

2) все зафиксированные индикаторные следы являются одиночными и округлыми;

3) наибольший размер каждого индикаторного следа не превышает трехкратных значений для ширины (диаметра), приведенных в Оценке качества сварных соединений трубопроводов по результатам радиографического контроля в зависимости от размеров объемных дефектов (включений, пор) - для балла 2;

4) суммарная длина всех индикаторных следов на любом участке шва длиной 100 миллиметров не превышает суммарной длины, приведенной в Оценке качества сварных соединений трубопроводов по результатам радиографического контроля в зависимости от размеров объемных дефектов (включений, пор) - для балла 2.

Округлые индикаторные следы с максимальным размером до 0,5 миллиметра включительно не учитываются, независимо от толщины контролируемого металла.

Сварные соединения трубопроводов с давлением Pу свыше 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный) и трубопроводов I категории, работающих при температуре ниже минус 70 градусов Цельсия, считаются годными, если индикаторные следы дефектов отсутствуют. При этом чувствительность контроля соответствует 2-му классу.

284. Сварные соединения по результатам магнитопорошкового или магнитографического контроля признаются годными, если отсутствуют протяженные дефекты.

285. Определение содержания ферритной фазы производится в сварных соединениях трубопроводов из аустенитных сталей, рассчитанных на давление Ру свыше 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный), в объеме 100 процентов на сборочных единицах, предназначенных для работы при температуре свыше 350 градусов Цельсия, а в остальных случаях по условиям проекта.

286. Стилоскопированию на наличие основных легирующих элементов подлежат сварные соединения легированных сталей трубопроводов с давлением Pу до 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный) в следующих случаях:

1) выборочно, но не менее двух соединений, выполненных одним сварщиком из одной партии сварочных материалов;

2) если использованные сварочные материалы вызывают сомнение на соответствие установленным;

3) если после термической обработки твердость сварного соединения не соответствует установленным условиям.

Сварные соединения трубопроводов из легированных сталей с давлением Pу свыше 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный) подлежат стилоскопированию в 100 процентом объеме.

Результаты стилоскопирования признаются удовлетворительными, если при контроле подтверждено наличие (отсутствие) и содержание соответствующих химических элементов в наплавленном или основном металле. При неудовлетворительных результатах стилоскопирования хотя бы одного сварного соединения в случае выборочного контроля стилоскопированию подлежат все сварные швы, выполненные с использованием той же партии сварочных материалов сварщиком, выполнившим данное сварное соединение.

287. Измерение твердости проводится для сварных соединений трубопроводов, изготовленных из хромокремнемарганцовистых, хромомолибденовых, хромомолибденованадиевых, хромованадиевольфрамовых и хромомолибденованадиевольфрамовых сталей.

Измерение твердости производится на каждом термообработанном сварном соединении по центру шва, в зоне термического влияния, по основному металлу. При отсутствии таких условий, значения твердости не превышает указанных в приложении 14 к настоящей Инструкции; при твердости, превышающей допустимую, сварные соединения подвергаются стилоскопированию и при положительных его результатах – повторной термообработке. На сварных соединениях наружным диаметром менее 50 миллиметров замер твердости, не производится.

При этом твердость замеряется на контрольных сварных соединениях и данные заносятся в паспорт трубопровода.

288. При выявлении методами неразрушающего контроля дефектных сварных соединений контролю подвергается удвоенное от первоначального объема количество сварных соединений на данном участке трубопровода, выполненных одним сварщиком.

При дополнительном контроле хотя бы одно сварное соединение будет признано негодным, контролю подвергаются 100 процентов сварных соединений, выполненных на данном участке трубопровода.

289. Дефекты, обнаруженные в процессе контроля, устраняются с последующим контролем исправленных участков.

Исправлению подлежат все дефектные участки сварного соединения, выявленные при внешнем осмотре и измерениях, контроле неразрушающими физическими методами. В стыках, забракованных по результатам радиографического контроля, исправлению подлежат участки шва, оцененные наибольшим баллом. В случае если стык забракован по сумме одинаковых баллов, исправлению подлежат участки с непроваром.

Исправлению путем местной выборки и последующей подварки (без повторной сварки всего соединения) подлежат участки сварного шва, размеры выборки которых после удаления дефектного участка шва не превышают значений, указанных в приложении 15 к настоящей Инструкции (далее - Размеры выборки после удаления дефектов в сварных швах трубопроводов).

Сварное соединение, в котором для исправления дефектного участка требуется произвести выборку размером более допустимого по Размерам выборки после удаления дефектов в сварных швах трубопроводов, полностью удалить, а на его место вварить катушку.

290. Механические свойства стыковых сварных соединений трубопроводов подтверждаются результатами механических испытаний контрольных сварных соединений.

291. Контрольные сварные соединения свариваются на партию однотипных производственных стыков. В партию входят сваренные в срок не более трех месяцев не более ста однотипных стыковых соединений с условным диаметром Dу до 150 миллиметров или не более пятидесяти стыков с диаметром Dу 175 миллиметров и выше.

Однотипными считаются соединения из сталей одной марки, выполненные одним сварщиком по единому технологическому процессу и отличающиеся по толщине стенки не более чем на 50 процентов.

Однотипными по условному диаметру являются соединения: Dу=6÷32 миллиметров, Dу=50÷150 миллиметров, Dу=175 миллиметров и выше.

292. Количество контрольных сварных соединений для проведения механических испытаний и металлографических исследований, соответствует указанному в приложении 16 к настоящей Инструкции.

При проведении испытаний на стойкость против межкристаллитной коррозии сваривается на два соединения больше, чем указано для Dу=6÷32 миллиметров, и на одно соединение больше для Dу=50 миллиметров и выше. При диаметре труб Dу=450 миллиметров и выше свариваются контрольные сварные соединения из пластин.

293. Из контрольных сварных соединений изготавливаются образцы для следующих видов испытаний:

1) на статическое растяжение при температуре 20 градусов Цельсия – два образца;

2) на ударный изгиб (КСU) при температуре 20 градусов Цельсия – три образца с надрезом по центру шва;

3) на ударный изгиб (КСU) при рабочей температуре для трубопроводов, работающих при температуре стенки 20 градусов Цельсия и ниже – три образца с надрезом по центру шва;

4) на статический изгиб – два образца;

5) для металлографических исследований – два образца (по условиям проекта);

6) на ударный изгиб (КСU) при температуре 20 градусов Цельсия – три образца с надрезом по зоне термического влияния (по условиям проекта);

7) для испытаний на стойкость к межкристаллитной коррозии – четыре образца (по условиям проекта).

Испытания на ударный изгиб проводятся на образцах с концентратором типа "U" (КСU).

294. Образцы вырезаются методами, не изменяющими структуру и механические свойства металла. Не допускается применение правки заготовок, образцов как в холодном, так и в горячем состояниях.

295. Испытание на статическое растяжение стыковых соединений труб с условным проходом до 50 миллиметров замещается испытанием на растяжение целых стыков со снятым усилением.

296. Испытание на статический изгиб сварных соединений труб с условным проходом до 50 миллиметров замещается испытанием целых стыков на сплющивание.

297. Результаты механических испытаний сварных соединений соответствуют условиям приложения 17 к настоящей Инструкции.

Показатели механических свойств, сварных соединений определяются как среднеарифметическое значение результатов испытаний отдельных образцов. Результаты испытаний на статическое растяжение и статический изгиб признаются неудовлетворительными, если хотя бы один из образцов показал значение ниже установленных условий, более чем на 10 процентов. Результаты испытаний на ударный изгиб признаются неудовлетворительными, если хотя бы один из образцов показал значение ниже установленных условий.

Испытанию на ударный изгиб подвергаются сварные соединения труб с толщиной стенки 12 миллиметров и более. Испытания на ударный изгиб производятся для труб с толщиной стенки 6-11 миллиметров, по условиям проекта.

298. В разнородных соединениях прочность оценивается по стали с более низкими механическими свойствами, а ударная вязкость и угол изгиба - по менее пластичной стали.

299. При проведении металлографических исследований (по условиям проекта) определяются наличие в сварном соединении недопустимых дефектов и соответствие формы и размеров сварного шва установленным условиям.

300. Качество сварных соединений по результатам испытаний на стойкость против межкристаллитной коррозии (по условиям проекта) признается удовлетворительным, если результаты испытаний соответствуют установленным условиям.

Глава 7. Испытание трубопроводов

Параграф 1. Общие условия

301. Трубопроводы после сварочных работ, термообработки, контроля качества сварных соединений неразрушающими методами, после установки и окончательного закрепления всех опор, подвесок (пружины пружинных опор и подвесок на период испытаний разгружены) и оформления документов, подтверждающих качество выполненных работ, подвергаются визуальному осмотру, испытанию на прочность и герметичность и при необходимости дополнительным испытаниям на герметичность с определением падения давления.

302. Вид испытания (на прочность и герметичность, дополнительное испытание на герметичность), способ испытания (гидравлический, пневматический) и величина испытательного давления указываются в проекте для каждого трубопровода.

303. При визуальном осмотре трубопровода проверяются: соответствие смонтированного трубопровода проектной документации; установка запорных устройств их закрывание и открывание; установка всех проектных креплений и снятие всех временных креплений; окончание всех сварочных работ, включая врезки воздушников и дренажей; завершение работ по термообработке.

304. Испытанию подвергается весь трубопровод. Допускается проводить испытание трубопровода отдельными участками.

305. При испытании на прочность и герметичность испытываемый трубопровод (участок) отсоединяется от аппаратов и других трубопроводов заглушками.

306. При проведении испытаний вся запорная арматура, установленная на трубопроводе, полностью открыта, сальники уплотнены; на месте регулирующих клапанов и измерительных устройств установлены монтажные катушки; все врезки, штуцера, бобышки заглушены.

307. Места расположения заглушек на время проведения испытания отмечены предупредительными знаками, и нахождение около них людей, не допускается.

308. Давление при испытании контролируется двумя манометрами, прошедшими поверку и опломбированными. Манометры применяются классом точности не ниже 1,5, с диаметром корпуса не менее 160 миллиметров и шкалой на номинальное давление 4/3 измеряемого. Один манометр устанавливается у опрессовочного агрегата после запорного вентиля, другой - в точке трубопровода, наиболее удаленной от опрессовочного агрегата.

309. Испытания с нанесенной тепловой или антикоррозионной изоляцией трубопроводов из бесшовных труб или заранее изготовленных и испытанных блоков (независимо от применяемых труб) проводятся при условии, что сварные стыки и фланцевые соединения имеют доступ для осмотра.

310. Испытание на прочность и герметичность трубопроводов с условным давлением до 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный) гидравлическое или пневматическое.

Замена гидравлического испытания на пневматическое предусматривается в следующих случаях:

1) если несущая строительная конструкция или опоры не рассчитаны на заполнение трубопровода водой;

2) при температуре окружающего воздуха ниже 0 градусов Цельсия и опасности промерзания отдельных участков трубопровода;

3) если применение жидкости (воды) недопустимо.

311. Испытание на прочность и герметичность трубопроводов, рассчитанных на условное давление свыше 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный), проводится гидравлическим способом. В технически обоснованных случаях для трубопроводов с условным давлением до 50 Мегапаскаль (500 килограмм силы на сантиметр квадратный) проводится замена гидравлического испытания на пневматическое, при условии контроля этого испытания методом акустической эмиссии (только при положительной температуре окружающего воздуха).

312. При совместном испытании обвязочных трубопроводов с аппаратами, величину давления при испытании трубопроводов на прочность и герметичность (до ближайшей отключающей задвижки) принимают как для аппарата.

313. Короткие (до 20 метров) отводящие трубопроводы от предохранительных клапанов, свечи от аппаратов и систем, связанных непосредственно с атмосферой (кроме газопроводов на факел), не испытываются, если не предусмотрено проектом.

314. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.01.2023 № 24 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

315. Испытание трубопроводов на прочность и герметичность проводится одновременно, независимо от способа испытания.

316. При неудовлетворительных результатах испытаний, обнаруженные дефекты устраняются, а испытания проводятся повторно.

Подчеканка сварных швов и устранение дефектов во время нахождения трубопровода под давлением, не допускаются.

317. По проведенным испытаниям трубопроводов составляют соответствующие акты.

Параграф 2. Гидравлическое испытание на прочность и герметичность

318. Гидравлическое испытание трубопроводов производится преимущественно в теплое время года при положительной температуре окружающего воздуха. Для гидравлических испытаний применяется вода с температурой не ниже 5 градусов Цельсия и не выше 40 градусов Цельсия или специальные смеси (для трубопроводов высокого давления).

Если гидравлическое испытание производится при температуре окружающего воздуха ниже 0 градусов Цельсия, применяются меры против замерзания воды и обеспечивается надежное опорожнение трубопровода.

После окончания гидравлического испытания трубопровод полностью опорожняется и продувается до полного удаления воды.

319. Величину испытательного давления (гидравлического) на герметичность и прочность при отсутствии дополнительных указаний в рабочей документации следует принимать в соответствии:

1) до 0,5 Мегапаскаль - 1,5 кратного от расчетного, но не менее 0,2 Мегапаскаль (2 килограмма силы на сантиметр квадратный);

2) свыше 0,5 Мегапаскаль - 1,25 кратного от расчетного, но не менее 0,3 Мегапаскаль (3 килограмма силы на сантиметр квадратный).

, но не менее 0,3 Мегапаскаль (3 килограмма силы на сантиметр квадратный), где Р - расчетное давление трубопровода, Мегапаскаль;

- допускаемое напряжение для материала трубопровода при 20 градусов Цельсия;

- допускаемое напряжение для материала трубопровода при максимальной, положительной расчетной температуре.

Во всех случаях величина пробного давления принимается такой, чтобы эквивалентное напряжение в стенке трубопровода при пробном давлении не превышало 90 процентов предела текучести материала при температуре испытания.

Величину пробного давления на прочность для вакуумных трубопроводов и трубопроводов без избыточного давления для токсичных и взрывопожароопасных сред принимать равной 0,2 Мегапаскаль (2 килограмма силы на сантиметр квадратный).

Сноска. Пункт 319 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 22.02.2024 № 63 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

320. Арматура подвергается гидравлическому испытанию пробным давлением после ремонта.

321. При заполнении трубопровода водой, воздух удаляется полностью. Давление в испытываемом трубопроводе повышается плавно. Скорость подъема давления указывается в технической документации.

322. При испытаниях обстукивание трубопроводов, не допускается.

323. Испытываемый трубопровод допускается заливать водой от водопровода или насосом при условии, что давление, создаваемое в трубопроводе, не превышает испытательного давления.

324. Требуемое давление при испытании создается гидравлическим прессом или насосом, подсоединенным к испытываемому трубопроводу через два запорных вентиля.

После достижения испытательного давления трубопровод отключается от пресса или насоса.

Испытательное давление в трубопроводе выдерживают в течение 10 минут (испытание на прочность), после чего его снижают до рабочего давления, при котором производят тщательный осмотр сварных швов (испытание на герметичность).

По окончании осмотра давление вновь повышают до испытательного и выдерживают еще 5 минут, после чего снова снижают до рабочего и вторично тщательно осматривают трубопровод.

Продолжительность испытания на герметичность определяется временем осмотра трубопровода и проверки герметичности разъемных соединений.

После окончания гидравлического испытания все воздушники на трубопроводе открываются, и трубопровод полностью освобождается от воды через дренажи.

325. Результаты гидравлического испытания на прочность и герметичность признаются удовлетворительными, если во время испытания не произошло разрывов, видимых деформаций, падения давления по манометру, а в основном металле, сварных швах, корпусах арматуры, разъемных соединениях и во всех врезках не обнаружено течи и запотевания.

326. Одновременное гидравлическое испытание нескольких трубопроводов, смонтированных на общих несущих строительных конструкциях или эстакаде, устанавливается проектом.

Параграф 3. Пневматическое испытание на прочность и герметичность

327. Пневматическое испытание на прочность проводится для трубопроводов на давление Ру 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный) и ниже с учетом условий пункта 310 настоящей Инструкции, при давление в трубопроводе выше, с учетом условий пункта 311 к настоящей Инструкции.

328. Величина испытательного давления принимается в соответствии с условиями пункта 319 к настоящей Инструкции.

329. Пневматическое испытание проводится воздухом или инертным газом и только в светлое время суток.

330. При установке на трубопроводе арматуры из серого чугуна величина давления испытания на прочность составляет не более 0,4 Мегапаскаль (4 килограмма силы на сантиметр квадратный).

331. Пневматическое испытание трубопроводов на прочность в действующих цехах, на эстакадах и в каналах, где уложены трубопроводы, находящиеся в эксплуатации, проводится при проектных обоснованиях.

332. При пневматическом испытании трубопроводов на прочность подъем давления производится плавно со скоростью, равной 5 процентов от давления Ру в минуту, но не более 0,2 Мегапаскаль (2 килограмма силы на сантиметр квадратный) в минуту с периодическим осмотром трубопровода на следующих этапах:

1) при рабочем давлении до 0,2 Мегапаскаль (2 килограмма силы на сантиметр квадратный) - осмотр производится при давлении, равном 0,6 от пробного давления, и при рабочем давлении;

2) при рабочем давлении выше 0,2 Мегапаскаль (2 килограмма силы на сантиметр квадратный) - осмотр производится при давлении, равном 0,3 и 0,6 от пробного давления, и при рабочем давлении.

Во время осмотра подъем давления, не допускается. При осмотре обстукивание трубопровода, находящегося под давлением, не допускается.

Места утечки определяются по звуку просачивающегося воздуха, а также по пузырям при покрытии сварных швов и фланцевых соединений мыльной эмульсией и другими методами.

Дефекты устраняются при снижении избыточного давления до нуля и отключении компрессора.

333. На время проведения пневматических испытаний на прочность как внутри помещений, так и снаружи устанавливается охраняемая (безопасная) зона. Минимальное расстояние зоны составляет не менее 25 метров при надземной прокладке трубопровода и не менее 10 метров при подземной. Граница зоны ограждается или обозначается знаками безопасности и надписями.

334. Во время подъема давления в трубопроводе и при достижении в нем испытательного давления на прочность пребывание людей в охранной зоне, не допускается.

Окончательный осмотр трубопровода допускается после того, как испытательное давление будет снижено до расчетного.

335. Компрессор и манометры, используемые при проведении пневматического испытания трубопроводов устанавливаются вне опасной зоны.

336. Для наблюдения за безопасной зоной устанавливаются специальные посты. Число постов определяется исходя из условий, чтобы охрана и безопасность зоны были надежно обеспечены.

Параграф 4. Промывка и продувка трубопровода

337. Трубопроводы промываются или продуваются в соответствии с условиями проекта.

Промывка проводится водой, маслом, химическими реагентами и другими допустимыми веществами.

Продувка осуществляется сжатым воздухом, паром или инертным газом.

338. Промывка водой осуществляется со скоростью 1-1,5 метров в секунду.

После промывки трубопровод полностью опорожняется и продувается воздухом или инертным газом.

339. Продувка трубопроводов производится под давлением, равным рабочему, но не более 4 Мегапаскаль (40 килограмм силы на сантиметр квадратный). Продувка трубопроводов, работающих под избыточным давлением до 0,1 Мегапаскаль (1 килограмм силы на сантиметр квадратный) или вакуумом, производится под давлением не более 0,1 Мегапаскаль (1 килограмм силы на сантиметр квадратный).

340. Продолжительность продувки, если нет специальных условий в проекте, составляет не менее 10 минут.

341. Во время промывки (продувки) снимаются диафрагмы, приборы, регулирующая, предохраняющая арматура и устанавливаются катушки и заглушки.

342. Во время промывки или продувки трубопровода арматура, установленная на спускных линиях и тупиковых участках, полностью открыта, а после окончания промывки или продувки тщательно осмотрена и очищена.

343. Шайбы, установленные вместо измерительных диафрагм, замененяются рабочими диафрагмами только после промывки или продувки трубопровода.

Параграф 5. Специальные испытания на герметичность

344. Все трубопроводы групп А, Б(а), Б(б), вакуумные трубопроводы, помимо обычных испытаний на прочность и герметичность подвергаются дополнительному пневматическому испытанию на герметичность с определением падения давления во время испытания.

Необходимость проведения дополнительных испытаний на герметичность остальных трубопроводов устанавливается проектом.

Трубопроводы, находящиеся в обвязке технологического оборудования, испытывать совместно с этим оборудованием.

345. Дополнительное испытание на герметичность проводится воздухом или инертным газом после проведения испытаний на прочность и герметичность, промывки и продувки.

346. Дополнительное испытание на герметичность производится давлением, равным рабочему, а для вакуумных трубопроводов давлением 0,1 Мегапаскаль (1 килограмм силы на сантиметр квадратный).

347. При периодических испытаниях, после ремонта, связанного со сваркой и разборкой трубопровода, продолжительность испытания устанавливается не менее 4 часов.

348. Результаты дополнительного пневматического испытания на герметичность смонтированных технологических трубопроводов, прошедших ремонт, связанный с разборкой или сваркой, признаются удовлетворительными, если скорость падения давления составит не более 0,1 процента за час для трубопроводов группы А и вакуумных и 0,2 процента за час для трубопроводов группы Б(а), Б(б).

Скорость падения давления для трубопроводов, транспортирующих вещества других групп, устанавливается проектом.

Указанные условия относятся к трубопроводам с внутренним диаметром до 250 миллиметров включительно.

При испытании трубопроводов больших диаметров, показатели падения давления в них определяются умножением приведенных величин на поправочный коэффициент, рассчитываемый по формуле:

где DВН - внутренний диаметр испытываемого трубопровода, миллиметров.

Если испытываемый трубопровод состоит из участков различных диаметров, средний внутренний диаметр его определяется по формуле:

где D1, D2, Dn - внутренний диаметр участков, метров;

L1, L2, Ln - длина участков трубопровода, соответствующая указанным диаметрам, метров.

Падение давления в трубопроводе во время испытания его на герметичность определяется по формуле:

где DP - падение давления, процентов от испытательного давления;

Ркон, Рнач - сумма манометрического и барометрического давления в конце и начале испытания, Мегапаскаль;

Тнач, Ткон - температура в трубопроводе в начале и конце испытания, Кельвин.

Давление и температуру в трубопроводе определяют как среднее арифметическое показаний манометров и термометров, установленных на нем во время испытаний.

349. Испытание на герметичность с определением падения давления допускается проводить только после выравнивания температур в трубопроводе. Для наблюдения за температурой в трубопроводе в начале и в конце испытываемого участка устанавливаются термометры.

350. После окончания дополнительного испытания на герметичность по каждому трубопроводу составляется акт.

Глава 8. Обслуживание трубопроводов

Параграф 1. Общие условия

351. Обслуживание трубопроводов производится в соответствии с проектом.

Руководство организации (владелец трубопровода) назначает лицо, обеспечивающее исправное состояние и безопасную эксплуатацию трубопроводов, из числа инженерно-технических работников.

352. По каждой установке (цеху, производству) составляется перечень трубопроводов.

353. На все трубопроводы высокого давления свыше 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный) и трубопроводы низкого давления до 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный) включительно категорий I, II, III, а также трубопроводы всех категорий, транспортирующие вещества при скорости коррозии металла трубопровода 0,5 миллиметров в год, составляется паспорт организациями-владельцами на основании документации, представляемой изготовителями и монтажными организациями по форме, установленной в приложении 18 к настоящей Инструкции.

354. Паспорт на трубопровод хранится и заполняется в установленном порядке.

355. Для трубопроводов на каждой установке, линии блока заводится эксплуатационный журнал.

356. Технологические трубопроводы, работающие в водородсодержащих средах, необходимо периодически обследовать и контролировать в целях оценки технического состояния.

357. Для трубопроводов высокого давления ведется журнал учета периодических испытаний и освидетельствований.

358. На трубопроводах из углеродистой и кремнемарганцовистой стали с рабочей температурой 400 градусов Цельсия и выше, на трубопроводах из хромомолибденовой (рабочая температура 500 градусов Цельсия и выше) и из высоколегированной аустенитной стали (рабочая температура 550 градусов Цельсия и выше) осуществляется контроль за ростом остаточных деформаций.

359. В период эксплуатации трубопроводов осуществляется постоянный контроль за состоянием трубопроводов и их элементов (сварных швов, фланцевых соединений, арматуры), антикоррозионной защиты и изоляции, дренажных устройств, компенсаторов, опорных конструкций с ежесменными записями результатов в эксплуатационном журнале.

360. При периодическом контроле необходимо проверять:

1) техническое состояние трубопроводов наружным осмотром и при необходимости неразрушающим контролем в местах повышенного коррозионного и эрозионного износа, нагруженных участков;

2) устранение замечаний по предыдущему обследованию и выполнение мер по безопасной эксплуатации трубопроводов;

3) полноту и порядок ведения технической документации по обслуживанию, эксплуатации и ремонту трубопроводов.

361. Трубопроводы, подверженные вибрации, фундаменты под опорами и эстакадами для этих трубопроводов в период эксплуатации подлежат осмотру с применением приборного контроля за амплитудой и частотой вибрации. Максимально допустимая амплитуда вибрации технологических трубопроводов составляет 0,2 миллиметра при частоте вибрации не более 40 Герц.

Выявленные при этом дефекты подлежат устранению.

Осмотры трубопроводов проводятся в зависимости от конкретных условий и состояния трубопроводов, но не реже одного раза в 3 месяца.

362. Наружный осмотр трубопроводов, проложенных открытым способом, при периодических обследованиях допускается производить без снятия изоляции. В необходимых случаях проводится частичное или полное удаление изоляции.

363. Наружный осмотр трубопроводов, уложенных в непроходимых каналах или в земле, производится путем вскрытия отдельных участков длиной не менее 2 метров. Число участков устанавливается в зависимости от условий эксплуатации.

364. При обнаружении в ходе наружного осмотра негерметичности разъемных соединений, давление в трубопроводе снижается до атмосферного, температура горячих трубопроводов снижается до 60 градусов Цельсия, а дефекты устраняются с соблюдением мер безопасности.

При обнаружении дефектов, устранение которых связано с огневыми работами, трубопровод останавливается и подготавливается к проведению ремонтных работ.

365. При наружном осмотре проверяется вибрация трубопроводов и состояние:

1) изоляции и покрытий;

2) сварных швов;

3) фланцевых и муфтовых соединений, крепежа и устройств для установки приборов;

4) опор;

5) компенсирующих устройств;

6) дренажных устройств;

7) арматуры и ее уплотнений;

8) реперов для замера остаточной деформации;

9) сварных тройниковых соединений, гибов и отводов.

Параграф 2. Ревизия (освидетельствование) трубопроводов

366. Основным методом контроля за надежной и безопасной эксплуатацией технологических трубопроводов является периодическая ревизия (освидетельствование).

Результаты ревизии служат основанием для оценки состояния трубопровода и возможности его дальнейшей безопасной эксплуатации.

367. Сроки проведения ревизии трубопроводов при давлении до 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный) устанавливаются в зависимости от скорости коррозионно-эрозионного износа трубопроводов, условий эксплуатации, результатов предыдущих осмотров и ревизии, но не реже, указаных в приложении 19 к настоящей Инструкции.

368. Для трубопроводов высокого давления свыше 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный) предусматриваются следующие виды ревизии: выборочная и полная. Сроки выборочной ревизии устанавливаются в зависимости от условий эксплуатации, но не реже одного раза в 4 года.

Первую выборочную ревизию трубопроводов необходимо производить не позднее чем через один год после ввода их в эксплуатацию.

369. Отсрочка в проведении ревизии трубопроводов предусматривается с учетом результатов предыдущей ревизии и технического состояния трубопроводов, обеспечивающего их дальнейшую, надежную и безопасную эксплуатацию, но не превышает более одного года.

370. При проведении ревизии, в первую очередь проверяются участки, где изменяется направление потока (колена, тройники, врезки, дренажные устройства, участки трубопроводов перед арматурой и после нее) и где возможно скопление влаги, веществ, вызывающих коррозию (тупиковые и временно неработающие участки).

371. Приступать к ревизии после выполнения подготовительных работ.

372. При ревизии трубопроводов с давлением до 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный):

1) провести наружный осмотр трубопровода;

2) измерить толщину стенки трубопровода приборами неразрушающего контроля, а в необходимых случаях - сквозной засверловкой с последующей заваркой отверстия.

Толщину стенок измеряют на участках, работающих в наиболее сложных условиях (коленах, тройниках, врезках, местах сужения трубопровода, перед арматурой и после нее, местах скопления влаги и продуктов, вызывающих коррозию, застойных зонах, дренажах), на прямых участках трубопроводов.

При этом на прямых участках внутри установочных трубопроводов длиной до 20 метров и межцеховых трубопроводов длиной до 100 метров выполняется замер толщины стенок не менее чем в трех местах.

Во всех случаях контроль толщины стенки в каждом месте производится в 3-4 точках по периметру, а на отводах - не менее чем в 4-6 точках по выпуклой и вогнутой частям.

Обеспечивается правильность и точность выполнения замеров, исключая влияние на них инородных тел (заусенцев, кокса, продуктов коррозии).

Результаты замера фиксируются в паспорте трубопровода.

Места частичного или полного удаления изоляции при ревизии трубопроводов определяются конкретно для каждого участка трубопровода.

Ревизия воротников фланцев проводится визуальным осмотром (при разборке трубопровода) или измерением толщины неразрушающими методами контроля (ультразвуковым или радиографическим) не менее чем в трех точках по окружности воротника фланца. Толщину стенки воротника фланца предусматривается контролировать также с помощью контрольных засверловок. На трубопроводах, выполненных из сталей аустенитного класса, работающих в средах, вызывающих межкристаллитную коррозию, сквозные засверловки, не допускаются.

Внутренний осмотр участков трубопроводов проводится с помощью ламп, приборов, луп, эндоскопа.

Внутренняя поверхность очищается от грязи и отложений, а при необходимости - протравлевается. При этом выбирается участок, эксплуатируемый в наиболее неблагоприятных условиях (где возможна коррозия и эрозия, гидравлические удары, вибрация, изменение направления потока, застойные зоны). Демонтаж дефектного участка трубопровода при наличии разъемных соединений проводится путем их разборки, а на цельносварном трубопроводе этот участок вырезают.

Во время осмотра проверяют наличие коррозии, трещин, уменьшения толщины стенки труб и деталей трубопроводов.

При необходимости проводится радиографический или ультразвуковой контроль сварных стыков и металлографические и механические испытания.

Проверка механических свойств металла труб, работающих при высоких температурах и в водородсодержащих средах, проводится в случаях, предусмотренных проектом. Механические свойства металла проверяются и в случаях, если коррозионное действие среды вызывает их изменение.

Проводятся следующие работы:

1) измерения на участках трубопроводов деформаций по состоянию на время проведения ревизии;

2) выборочная разборка резьбовых соединений на трубопроводе, осмотр их и контроль резьбовыми калибрами;

3) проверка состояния и условий работы опор, крепежных деталей и выборочно прокладок;

4) испытание трубопроводов.

373. При неудовлетворительных результатах ревизии определить границу дефектного участка трубопровода (осмотреть внутреннюю поверхность, измерить толщину) и выполнить более частые замеры толщины стенки всего трубопровода.

374. Объем выборочной ревизии трубопроводов высокого давления свыше 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный) составляет:

1) не менее двух участков каждого агрегата установки независимо от температуры;

2) не менее одного участка каждого общецехового коллектора или межцехового трубопровода независимо от температуры среды.

375. При ревизии контрольного участка трубопровода высокого давления:

1) провести наружный осмотр;

2) при наличии фланцевых или муфтовых соединений произвести их разборку, затем внутренний осмотр трубопровода;

3) произвести замер толщины стенок труб и других деталей контрольного участка;

4) при обнаружении в процессе осмотра дефектов в сварных швах (околошовной зоне) произвести контроль неразрушающими методами;

5) при обнаружении в процессе осмотра дефектов в качестве металла проверить его механические свойства и химический состав;

6) проверить состояние муфт, фланцев, их привалочных поверхностей и резьбы, прокладок, крепежа, а также фасонных деталей и арматуры, если такие имеются на контрольном участке;

7) провести контроль наличия остаточных деформаций;

8) провести контроль твердости крепежных изделий фланцевых соединений, работающих при температуре 400 градусов Цельсия.

376. Результаты ревизии признаются удовлетворительными, если обнаруженные отклонения находятся в допустимых пределах.

При неудовлетворительных результатах ревизии дополнительно проверяется еще два аналогичных участка, из которых один является продолжением ревизуемого участка, а второй - аналогичным ревизуемому участку.

377. Если при ревизии трубопровода высокого давления обнаружено уменьшение первоначальной его толщины, под воздействием коррозии или эрозии, дальнейшая эксплуатация подтверждается расчетом на прочность.

378. При получении неудовлетворительных результатов ревизии дополнительных участков проводится полная ревизия этого трубопровода, участков трубопроводов, работающих в аналогичных условиях, с разборкой до 30 процентов каждого из указанных трубопроводов.

379. Выборочная ревизия трубопроводов высокого давления производится периодически в сроки, установленные проектом, но не реже сроков:

1) в производстве аммиака:

трубопроводы, предназначенные для транспортирования азотоводородных и других водородсодержащих газовых смесей при температуре среды до 200 градусов Цельсия - через 12 лет, при температуре среды свыше 200 градусов Цельсия - через 8 лет;

2) в производстве метанола:

трубопроводы, предназначенные для транспортирования водородных газовых смесей, содержащих, кроме водорода, окись углерода, при температуре среды до 200 градусов Цельсия - через 12 лет, при температуре среды свыше 200 градусов Цельсия - через 6 лет;

3) в производстве капролактама:

трубопроводы, предназначенные для транспортирования водородных газовых смесей при температуре среды до 200 градусов Цельсия - через 10 лет, трубопроводы, предназначенные для транспортирования окиси углерода при температуре свыше 150 градусов Цельсия - через 8 лет;

4) в производстве синтетических жирных спиртов:

трубопроводы, предназначенные для транспортирования водородных газовых смесей при температуре среды до 200 градусов Цельсия - через 10 лет, при температуре среды свыше 200 градусов Цельсия - через 8 лет;

трубопроводы, предназначенные для транспортирования пасты (катализатор с метиловыми эфирами) при температуре среды до 200 градусов Цельсия - через 3 года;

5) в производстве мочевины:

трубопроводы, предназначенные для транспортирования плава мочевины от колонны синтеза до дросселирующего вентиля - через 1 год;

трубопроводы, предназначенные для транспортирования аммиака от подогревателя до смесителя при температуре среды до 200 градусов Цельсия - через 12 лет;

трубопроводы, предназначенные для транспортирования углекислого газа от компрессора до смесителя при температуре среды до 200 градусов Цельсия - через 6 лет;

трубопроводы, предназначенные для транспортирования углеаммонийных солей (карбамата) при температуре среды до 200 градусов Цельсия - через 4 года.

380. Выборочную ревизию трубопроводов, предназначенных для транспортирования других жидких и газообразных сред и других производств, производить:

1) при скорости коррозии до 0,1 миллиметра в год и температуре до 200 градусов Цельсия - через 10 лет;

2) при скорости коррозии до 0,1 миллиметра в год и температуре 200 – 400 градусов Цельсия - через 8 лет;

3) для сред со скоростью коррозии до 0,65 миллиметра в год и температурой среды до 400 градусов Цельсия - через 6 лет.

При неудовлетворительных результатах выборочной ревизии назначается полная ревизия трубопровода.

381. При полной ревизии разбирается весь трубопровод полностью, проверяется состояние узлов труб и деталей, арматуры, установленной на трубопроводе.

382. Все трубопроводы и их участки, подвергавшиеся в процессе ревизии разборке, резке и сварке, после сборки подлежат испытанию на прочность и герметичность.

Для трубопроводов с давлением Ру ≤ 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный) в обоснованных случаях при разборке фланцевых соединений, связанной с заменой прокладок, арматуры или отдельных элементов проводятся испытания только на герметичность. При этом вновь устанавливаемые арматуру или элементы трубопровода предварительно испытывают на прочность пробным давлением.

383. После проведения ревизии составляются акты, к которым прикладываются все протоколы и заключения о проведенных проверках. Результаты ревизии заносятся в паспорт трубопровода. Акты и остальные документы прикладываются к паспорту. Акт ревизии и отбраковки трубопроводов составляется по форме, установленной в приложении 20 к настоящей Инструкции.

384. Трубы, детали технологических трубопроводов и сварные стыки подлежат отбраковке.

Отбраковочный размер составляет не менее указанного ниже:

	Наружный диаметр, миллиметр	25	57	108(114)	219	325	377	426
	Наименьшая допустимая толщина стенки трубопровода, миллиметр	1,0	1,5	2,0	2,5	3,0	3,5	4,0

385. Во время эксплуатации принимаются меры по организации постоянного и тщательного контроля за исправностью арматуры, за своевременным проведением ревизий, ремонтов и диагностирования.

386. При применении арматуры с сальниками проверяется состояние набивочных материалов (качество, размеры, укладка в сальниковую коробку).

387. Асбестовую набивку, пропитанную жировым составом и прографиченную используют для рабочих температур не выше 200 градусов Цельсия.

388. Для температур выше 200 градусов Цельсия давлением до 25 Мегапаскаль (250 килограмм силы на сантиметр квадратный) применяется прографиченная асбестовая набивка, (кольцо покрыто слоем сухого чистого графита толщиной не менее 1 миллиметра).

389. Для высоких температур применяются специальные набивки, в частности асбометаллические, пропитанные особыми составами, стойкими к разрушению и вытеканию под влиянием транспортируемой среды и высокой температуры.

390. Для давления свыше 32 Мегапаскаль (320 килограмм силы на сантиметр квадратный) и температуры более 200 градусов Цельсия применяются специальные набивки.

391. Сальниковые набивки арматуры изготавливают из плетеного шнура квадратного сечения со стороной, равной ширине сальниковой камеры.

392. Кольца набивки укладывают в сальниковую коробку, смещая линии разреза и уплотнение каждого кольца. Высоту сальниковой набивки принимают такой, чтобы грундбукса в начальном положении входила в сальниковую камеру не более чем на 1/6 - 1/7 ее высоты, но не менее чем на 5 миллиметров.

Сальники подтягивают равномерно без перекоса грундбуксы.

393. Для обеспечения плотности сальникового уплотнения проверяется чистота поверхности шпинделя и штока арматуры.

394. Прокладочный материал для уплотнения соединения крышки с корпусом арматуры выбирать с учетом химического воздействия на него транспортируемой среды, в зависимости от давления и температуры.

395. Ход шпинделя в задвижках и вентилях плавный, а затвор при закрывании или открывании арматуры перемещается без заедания.

396. Предохранительные клапаны обслуживаются в соответствии с технической документацией.

397. Не допускается применять добавочные рычаги при открывании и закрывании арматуры.

398. Ревизию и ремонт трубопроводной арматуры, в том числе и обратных клапанов, приводных устройств арматуры (электро-, пневмо-, гидропривод, механический привод) производят в период ревизии трубопровода.

399. Ревизию и ремонт арматуры производить в специализированных мастерских или ремонтных участках. Ревизия арматуры путем ее разборки и осмотра проводится на месте установки (приварная арматура, крупногабаритная и труднодоступная) с обеспечением необходимых мер безопасности.

400. При ревизии арматуры, в том числе обратных клапанов, выполняются следующие работы:

1) визуальный осмотр;

2) разборка и осмотр состояния отдельных деталей;

3) осмотр внутренней поверхности контроль неразрушающими методами;

4) притирка уплотнительных поверхностей;

5) сборка, опробование и опрессовка на прочность и герметичность.

401. При планировании сроков ревизии и ремонта арматуры в первую очередь проводить ревизию и ремонт арматуры, работающей в наиболее сложных условиях. Результаты ремонта и испытания арматуры оформляются актами и заносятся в эксплуатационную документацию.

402. Когда характер и скорость коррозионного износа трубопровода не установлены типовыми методами контроля, используемыми при ревизии, для контроля приближения толщины стенки к отбраковочному размеру выполняются контрольные засверловки.

403. Трубопроводы, по которым транспортируются вещества группы А(а), А(б), газы всех групп, трубопроводы, работающие под вакуумом и высоким давлением свыше 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный), трубопроводы в блоках I категории взрывоопасности, трубопроводы, выполненные из аустенитных сталей и работающих в средах, вызывающих межкристаллитную коррозию, контрольным засверловкам не подвергают. В этих случаях устанавливается контроль за состоянием толщины стенок трубопровода путем замера ультразвуковым толщиномером.

404. При засверловке контрольных отверстий пользоваться сверлом диаметром 2,5-5 миллиметров, заправленным под острым углом.

405. Отверстия при контрольных засверловках располагать в местах поворотов, сужений, врезок, застойных зонах, в тройниках, дренажных отводах, перед запорной арматурой и после нее.

406. Отверстия контрольных засверловок на отводах и полуотводах располагать по наружному радиусу гиба из расчета одно отверстие на 0,2 метра длины, но не менее одного отверстия на отвод или секцию сварного отвода.

407. Глубина контрольных засверловок устанавливается равной расчетной толщине трубопровода плюс П×С (где П - половина периода между очередными ревизиями, год, С - фактическая скорость коррозии трубопровода, миллиметра в год).

408. Места расположения контрольных засверловок на трубопроводе четко обозначаются и фиксируются в документации.

409. Пропуск контрольного отверстия на трубопроводе, показывает приближение толщины его стенки к отбраковочному размеру, такой трубопровод подвергается внеочередной ревизии.

410. Периодические испытания трубопроводов на прочность и герметичность проводят во время проведения ревизии трубопровода.

Сроки проведения испытания для трубопроводов с давлением до 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный) принимается равным удвоенной периодичности проведения ревизии, принятой согласно условиям пункта 367 для данного трубопровода, но не реже одного раза в 8 лет.

Сроки проведения испытания для трубопроводов с давлением свыше 10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный) не реже:

1) для трубопроводов с температурой до 200 градусов Цельсия - один раз в 8 лет;

2) для трубопроводов с температурой свыше 200 градусов Цельсия - один раз в 4 года.

Сноска. Пункт 410 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.01.2023 № 24 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

411. Периодические испытания трубопроводов на прочность и герметичность проводят во время проведения ревизии трубопровода. Испытательное давление и порядок проведения испытания соответствуют допустимым условиям главы 7 настоящей Инструкции.

Сноска. Пункт 411 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.01.2023 № 24 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

412. Результаты периодических испытаний трубопроводов оформляются актом по форме согласно приложению 21 к настоящей Инструкции.

413. Трубы, элементы трубопроводов и арматуры, в том числе литой (корпуса задвижек, вентили, клапаны), подлежат отбраковке, если:

1) при ревизии на поверхности были обнаружены трещины, отслоения, деформации, гофры, вмятины, вздутия;

2) в результате воздействия среды толщина стенки ниже проектной и достигла величины, определяемой расчетом на прочность без учета прибавки на коррозию (отбраковочный размер);

3) изменились механические свойства металла;

4) при контроле сварных швов обнаружены дефекты, не подлежащие исправлению;

5) размеры резьбовых соединений не соответствуют полям допусков или на резьбе имеются срывы витков, трещины, коррозионный износ;

6) трубопровод не прошел гидравлического или пневматического испытания;

7) уплотнительные элементы износились и не обеспечивают безопасное ведение технологического процесса.

Отбраковочные толщины стенок элементов трубопроводов и арматуры указываются в проектной документации.

414. Фланцы отбраковываются при:

1) неудовлетворительном состоянии привалочных поверхностей;

2) наличии дефектов;

3) деформации;

4) уменьшении толщины стенки воротника фланца до отбраковочных размеров трубы;

5) срыве, смятии и износе резьбы в резьбовых фланцах высокого давления, а также при наличии люфта в резьбе, превышающего допустимые пределы. Линзы и прокладки овального сечения отбраковываются при наличии трещин, забоин, сколов, смятин уплотнительных поверхностей, деформации.

415. Крепежные детали отбраковываются:

1) при появлении трещин, срыва или коррозионного износа резьбы;

2) в случаях изгиба болтов и шпилек;

3) при остаточной деформации, приводящей к изменению профиля резьбы;

4) в случае износа боковых граней головок болтов и гаек;

5) в случае снижения механических свойств металла ниже допустимого уровня.

416. Сильфонные и линзовые компенсаторы отбраковываются в следующих случаях:

1) толщина стенки сильфона или линзы достигла расчетной величины, указанной в паспорте компенсатора;

2) толщина стенки сильфона достигла 0,5 миллиметра, а расчетная толщина стенки сильфона имеет более низкие значения;

3) при наработке компенсаторами допустимого числа циклов с учетом условий эксплуатации на пожароопасных и токсичных средах;

Параграф 3. Техническая документация

417. Технологические трубопроводы комплектуются технической документацией. В состав технической документации входит:

1) проектная документация;

2) паспорт трубопровода и эксплуатационные документы:

3) наименование и адрес организации-владельца;

4) назначение;

5) дата изготовления (производства);

6) рабочая среда;

7) рабочие параметры рабочей среды: давление, Мегапаскаль (килограмм силы на сантиметр квадратный), температура, градусов Цельсия;

8) расчетный срок службы;

9) расчетный ресурс;

10) расчетное количество пусков;

11) схемы, чертежи, свидетельства и другие документы на изготовление (производство) и монтаж трубопровода;

12) утвержденные техническим руководителем организации схемы трубопроводов с указанием условного прохода, исходной и отбраковочной толщины элементов трубопровода, мест установки арматуры, фланцев, заглушек и других деталей, мест спускных, продувочных и дренажных устройств, сварных стыков, контрольных засверловок (если они имеются) и их нумерации;

13) акты ревизии и отбраковки элементов трубопровода;

14) сведения о качестве ремонтов трубопроводов, подтверждающие качество примененных при ремонте материалов, термической обработке сварных соединений трубопроводов, о качестве сварных стыков;

15) материалы по контролю металла трубопроводов, работающих в водородсодержащих средах;

16) акты периодического визуального осмотра трубопровода;

17) акты испытания трубопровода на прочность и герметичность;

18) акты на ревизию, ремонт и испытание арматуры;

19) эксплуатационные журналы трубопроводов;

20) акты отбраковки;

21) журнал установки-снятия заглушек;

22) паспорт арматуры.

Глава 9. Подземные трубопроводы

418. Для подземных трубопроводов устанавливается периодический контроль технического состояния.

419. Для ревизии подземных трубопроводов производят вскрытие и выемку грунта на отдельных участках длиной не менее 2 метра каждый с последующим снятием изоляции, осмотром антикоррозионной и протекторной защиты, осмотром трубопровода, измерением толщины стенок, а в обоснованных случаях с вырезкой отдельных участков.

Число участков, подлежащих вскрытию для ревизии, устанавливается в зависимости от условий эксплуатации трубопровода:

1) при контроле сплошности изоляции трубопровода с помощью приборов вскрытие производится в местах выявленных повреждений изоляции;

2) при выборочном контроле вскрытие производится из расчета один участок на 200-300 метров длины трубопровода.

420. При проведении ремонтных и монтажных работ на подземных трубопроводах устанавливается контроль, за выполнением условий проекта в части компенсации температурных деформаций, качества применяемых материалов, сварных швов, антикоррозионного покрытия и своевременного оформления документации по результатам проводимых работ.

421. Подземные технологические трубопроводы защищаются от почвенной коррозии и коррозии блуждающими токами.

Приложение 1 к Инструкции по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов

Классификация трубопроводов давлением Ру≤10 Мегапаскаль (100 килограмм силы на сантиметр квадратный)

Группа	Транспортируемые вещества	Категория трубопроводов
		I		II		III		IV		V
		Давление Pрасч, Мегапаскаль (килограмм силы на сантиметр квадратный)	Температура tрасч, градусов Цельсия	Давление Pрасч, Мегапаскаль (килограмм силы на сантиметр квадратный)	Температура tрасч, градусов Цельсия	Давление Pрасч, Мегапаскаль (килограмм силы на сантиметр квадратный	Температура tрасч, градусов Цельсия	Давление Pрасч, Мегапаскаль (килограмм силы на сантиметр квадратный	Температура tрасч, градусов Цельсия	Pрасч, Мегапаскаль (килограмм силы на сантиметр квадратный	Температура tрасч, градусов Цельсия
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
А	Вещества с токсичным действием
	а) чрезвычайно и высокоопасные вещества классов 1, 2	Независимо	Независимо	-	-	-	-	-	-	-	-
	б) умеренно опасные вещества класса 3	Свыше 2,5 (25)	Свыше 300 и ниже минус 40	Вакуум от 0,08 (0,8) (абс) до 2,5 (25)	От минус 40 до 300	-	-	-	-	-	-
		Вакуум ниже 0,08 (0,8) (абс)	Независимо	-	-	-	-	-	-	-	-
Б	Взрыво- и пожароопасные вещества
	а) горючие газы (ГГ), в том числе сжиженные углеводородные газы (СУГ)	Свыше 2,5 (25)	Свыше 300 и ниже минус 40	Вакуум от 0,08 (0,8) (абс) до 2,5 (25)	От минус 40 до 300	-	-	-	-	-	-
		Вакуум ниже 0,08 (0,8) (абс)	Независимо	-	-	-	-	-	-	-	-
	б) легко- воспламеняющиеся жидкости (ЛВЖ)	Свыше 2,5 (25)	Свыше 300 и ниже минус 40	Свыше 1,6 (16) до 2,5 (25)	От 120 до 300	До 1,6 (16)	От минус 40 до 120	-	-	-	-
		Вакуум ниже 0,08 (0,8) (абс)	Независимо	Вакуум выше 0,08 (0,8) (абс)	От минус 40 до 300	-	-	-	-	-	-
	в) горючие жидкости (ГЖ)	Свыше 6,3 (63)	Свыше 350 и ниже минус 40	Свыше 2,5 (25) до 6,3 (63)	Свыше 250 до 350	Свыше 1,6 (16) до 2,5 (25)	Свыше 120 до 250	До 1,6 (16)	От минус 40 до 120
		Вакуум ниже 0,003 (0,03) (абс)	То же	Вакуум ниже 0,08 (0,8) (абс)	То же	Вакуум до 0,08 (0,8) (абс)	От минус 40 до 250	-	-	-	-
В	Трудногорючие (ТГ) и негорючие вещества (НГ)	Вакуум ниже 0,003 (0,03) (абс)	-	Свыше 6,3 (63) вакуум ниже 0,08 (0,8) (абс)	Свыше 350 до 450	Свыше 2,5 (25) до 6,3 (63)	От 250 до 350	Свыше 1,6 (16) до 2,5 (25)	Свыше 120 до 250	До 1,6 (16)	От минус 40 до 120

Приложение 2 к Инструкции по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов

Выбор типа уплотнительной поверхности фланцев

Рис 1. Уплотнительные поверхности фланцев арматуры и соединительных частей трубопроводов:

а - гладкая; б - под линзовую прокладку; в - под кольцевую прокладку овального сечения; г - выступ-впадина; д - шип-паз

Таблица 1

Выбор типа уплотнительной поверхности фланцев

Среда	Давление Pу, Мегапаскаль (килограмм силы на сантиметр квадратный)	Рекомендуемый тип уплотнительной поверхности
1	2	3
Все вещества группы В	≤ 2,5 (25)	Гладкая
Все вещества групп А, Б, кроме А (а) и ВОТ (далее -высокотемпературный органический теплоноситель)	≥ 2,5 (25)	Гладкая
Все группы веществ, кроме ВОТ	> 2,5 (25) < 6,3 (63)	Выступ-впадина
Вещества группы А (а)	≥ 0,25 (2,5)	Гладкая
Вещества группы А (а)	> 0,25 (2,5)	Выступ-впадина
ВОТ	Независимо	Шип-паз
Фреон, аммиак	Независимо	Выступ-впадина
Все группы веществ при вакууме	От 0,095 до 0,05 абс. (0,95-0,5)	Гладкая
Все группы веществ при вакууме	От 0,05 до 0,001 абс. (0,5-0,01)	Шип-паз
Все группы веществ	≥ 6,3 (63)	Под линзовую прокладку или прокладку овального сечения

Приложение 3 к Инструкции по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов

Ответвления на технологических трубопроводах

а - без укрепления; б - с помощью тройника; в - укрепленное штуцером и накладкой; г - укрепленное накладкой; д - укрепленное штуцером; е - укрепленное накладками на основной и ответвляемый трубопровод; ж – крестообразное.

Приложение 4 к Инструкции по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов

Материалы для коррозионных сред

Таблица 1

Максимально допустимая температура применения сталей в водородсодержащих средах, градусов Цельсия

Марка стали	Температура, градусов Цельсия, при парциальном давлении водорода, Мегапаскаль (килограмм силы на сантиметр квадратный)
	1,5(15)	2,5 (25)	5 (50)	10 (100)	20 (200)	30 (300)	40 (400)
20, 20ЮЧ, 15ГС, 16ГС, 09Г2С, 10Г2	290	280	260	230	210	200	190
14ХГС	310	300	280	260	250	240	230
30ХМА, 15ХМ, 12Х1МФ, 20Х2МА	400	390	370	330	290	260	250
20Х2МА	480	460	450	430	400	390	380
15Х1М1Ф	510	490	460	420	390	380	380
22X3М	510	500	490	475	440	430	420
18ХЗМФ	510	510	510	510	500	470	450
20Х3МВФ, 15Х5М, 15X5M-III, 08X18H10T, 08Х18Н12Т, 12Х18Н10Т, 12Х18Н12Т, 03Х17Н14М3, 08Х17Н15М3Т, 10Х17Н13М2Т, 10Х17Н13МЗТ	510	510	510	510	510	510	510

Таблица 2

Максимально допустимые парциальные давления окиси углерода, Мегапаскаль (килограмм силы на сантиметр квадратный)

Тип стали	Парциальное давление, Мегапаскаль (килограмм силы на сантиметр квадратный) при температуре, градусов Цельсия
	до 100	свыше 100
Углеродистые и низколегированные с содержанием хрома до 2 процентов	24 (240)	-
Низколегированные с содержанием хрома свыше 2 до 5 процентов	-	10 (100)
Коррозионно-стойкие стали аустенитного класса	-	24 (240)

Таблица 3

Максимально допустимые температуры применения сталей в средах, содержащих аммиак, градусов Цельсия

Марка стали	Температура, градусов Цельсия, при парциальном давлении аммиака, Мегапаскаль (килограмм силы на сантиметр квадратный)
	свыше 1(10) до 2(20)	свыше 2 (20) до 5(50)	свыше 5 (50) до 8(80)
20, 20ЮЧ, 15ГС, 16ГС, 09Г2С, 10Г2	300	300	300
14ХГС, 30ХМА, 15ХМ, 12Х1МФ	340	330	310
15Х1М1Ф, 20Х2МА, 22Х3М, 18Х3МВ, 15Х5М, 20ХЗМВФ, 15X5M-III	360	350	340
08X18Н10Т, 08X18Н12Т, 12Х18Н10Т, 12Х18Н12Т, 03Х17Н14М3, 10Х17Н13М2Т, 1РХ17Н13М3Т, 08Х17Н15М3Т	540	540	540

Приложение 5 к Инструкции по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов

Условный проход обводной линии не менее, миллиметров:

запорной арматуры	350-600	700-800	1000	1200	1400
обводной линии	50	80	100	125	150

Приложение 6 к Инструкции по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов

Расстояние между осями смежных трубопроводов и от трубопроводов до строительных конструкций

Рекомендуемые расстояния между осями смежных трубопроводов и от трубопроводов до стенок каналов и стен зданий, миллиметров, не менее

Условный проход трубопроводов, Dу, миллиметров	Для изолированных трубопроводов при температуре стенки, градусов Цельсия						Для неизолированных трубопроводов
							без фланцев		с фланцами в одной плоскости при давлении среды, Мегапаскаль (килограмм силы на сантиметр квадратный)
	ниже минус 30		от минус 30 до 19		от 20 до 600				до 1,6 (16)		2,5 (25) и 4 (40)		6,3 (63)			10 (100)
	А	b1	А	b2	А	b3	А	b4	А	b5	А	b6	А	b7	А		b8
10	190	140	170	120	170	120	60	30	100	70	100	70	110	80	110		80
15	190	140	170	120	170	120	60	30	100	70	100	70	110	80	110		80
20	210	160	170	120	200	150	70	40	110	80	110	80	120	90	120		90
25	220	170	180	130	200	150	70	40	110	90	110	90	120	100	120		100
32	240	190	180	130	200	150	70	40	120	100	120	100	130	100	130		100
40	240	190	180	130	200	150	80	50	130	100	130	100	140	110	140		110
50	270	220	210	160	230	180	80	50	130	110	130	110	140	120	150		130
65	300	250	240	190	280	230	90	60	140	120	140	120	150	130	160		140
80	310	260	250	200	310	260	100	70	150	130	150	130	160	130	170		140
100	370	300	310	240	350	280	110	80	160	140	170	140	180	150	190		160
125	410	340	350	280	370	300	120	100	180	150	190	160	200	180	210		180
150	420	350	360	290	380	310	130	110	190	170	200	180	220	200	230		200
175	440	370	380	310	420	350	150	130	210	180	230	200	240	210	250		220
200	450	380	390	320	430	360	160	140	220	190	240	210	260	230	270		240
225	480	410	420	350	440	370	170	150	240	210	260	230	270	240	290		260
250	500	430	440	370	460	390	190	160	260	230	280	250	290	260	330		300
300	560	480	500	420	520	440	210	190	280	260	310	280	320	290	350		320
350	610	530	550	470	550	470	240	210	310	290	340	310	350	330	380		350
400	690	590	630	530	630	530	260	240	340	320	380	360	390	360	410		390
450	740	640	680	580	670	560	290	270	370	350	390	370	450	430	-		-
500	790	690	730	630	690	590	320	290	410	380	440	410	520	490	-		-
600	840	740	780	680	760	660	370	340	470	450	500	470	-	-	-		-
700	880	780	820	720	800	700	410	380	510	480	550	530	-	-	-		-
800	980	860	920	800	860	800	490	450	590	500	650	610	-	-	-		-
900	1030	910	970	850	970	860	540	550	640	600	-	-	-	-	-		-
1000	1130	960	1070	900	1070	900	610	560	730	680	-	-	-	-	-		-
1200	1230	1060	1170	1000	1170	1000	710	660	850	800	-	-	-	-	-		-
1400	1330	1160	1270	1100	1270	1100	810	760	950	900	-	-	-	-			-

Приложение 7 к Инструкции по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов

Минимальное расстояние по вертикали от верхних технологических трубопроводов эстакады до линий электропередачи (нижних проводов с учетом их провисания)

Напряжение, Киловольт	до 1	от 1 до 20	от 35 до 110	150	220
Расстояние над трубопроводом, метров	1,0	3,0	4,0	4,5	5,0

Приложение 8 к Инструкции по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов

Диаметры

Таблица 1

Диаметр штуцера-кармана в зависимости от диаметра дренируемого трубопровода

Диаметр трубопровода, Dу, миллиметров	от 100 до 125	от 150 до 175	от 200 до 250	от 300 до 350	от 400 до 450	от 500 до 600	от 700 до 800	от 900 до 1200
Диаметр штуцера-кармана, Dу, миллиметров	50	80	100	150	200	250	300	350

Таблица 2

Диаметры дренажных штуцеров и запорной арматуры для удаления конденсата из трубопроводов (паропровода) при их продувки паром, в зависимости от диаметра трубопровода

Диаметр трубопровода Dу, миллиметров	до 70	от 80 до 125	от 150 до 170	от 200 до 250	от 300 до 400	от 450 до 600	от 700 до 800	от 900 до 1200
Диаметр штуцера и арматуры Dу, миллиметров	25	32	40	50	80	100	125	150

Таблица 3

Диаметры дренажных штуцеров

Диаметр трубопроводаDу, миллиметров	от 25 до 80	от 100 до 150	от 175 до 300	от 350 до 450	от 500 до 700	от 800 до 1200
Диаметр штуцера Dу, миллиметров	15	20	25	32	40	50

Приложение 9 к Инструкции по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов

Допустимое смещение внутренних кромок при сборке стыков труб

Условное давление Ру, Мегапаскаль (килограмм силы на сантиметр квадратный)	Категория трубопроводов	Величина смещения в зависимости от номинальной толщины стенки S, миллиметров
		кольцевой шов	продольный шов
Свыше 10 (100) до 320 (3200) и I категории при температуре ниже минус 70 градусов Цельсия		0,10 S, но не более 1 миллиметра
До 10 (100)	I и II	0,15 S, но не более 2 миллиметров	0,10 S, но не более 1 миллиметра
	III и IV	0,20 S, но не более 3 миллиметров	0,15 S, но не более 2 миллиметров
	V	0,30 S, но не более 3 миллиметров	0,20 S, но не более 3 миллиметров

Приложение 10 к Инструкции по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов

Оценка качества сварных соединений трубопроводов по результатам радиографического контроля в зависимости от размеров объемных дефектов (включений, пор)

Оценка в баллах	Толщина стенки, миллиметров	Включения (поры)		Скопления, длина, миллиметров	Суммарная длина на любом участке шва длиной 100 миллиметров
		ширина (диаметр), миллиметров	длина, миллиметров
1	До 3	0,5	1,0	2,0	3,0
	Свыше 3 до 5	0,6	1,2	2,5	4,0
	Свыше 5 до 8	0,8	1,5	3,0	5,0
	Свыше 8 до 11	1,0	2,0	4,0	6,0
	Свыше 11 до 14	1,2	2,5	5,0	8,0
	Свыше 14 до 20	1,5	3,0	6,0	10,0
	Свыше 20 до 26	2,0	4,0	8,0	12,0
	Свыше 26 до 34	2,5	5,0	10,0	15,0
	Свыше 34	3,0	6,0	10,0	20,0
2	До 3	0,6	2,0	3,0	6,0
	Свыше 3 до 5	0,8	2,5	4,0	8,0
	Свыше 5 до 8	1,0	3,0	5,0	10,0
	Свыше 8 до 11	1,2	3,5	6,0	12,0
	Свыше 11 до 14	1,5	5,0	8,0	15,0
	Свыше 14 до 20	2,0	6,0	10,0	20,0
	Свыше 20 до 26	2,5	8,0	12,0	25,0
	Свыше 26 до 34	2,5	8,0	12,0	30,0
	Свыше 34 до 45	3,0	10,0	15,0	30,0
	Свыше 45	3,5	12,0	15,0	40,0
3	До 3	0,8	3,0	5,0	8,0
	Свыше 3 до 5	1,0	4,0	6,0	10,0
	Свыше 5 до 8	1,2	5,0	7,0	12,0
	Свыше 8 до 11	1,5	6,0	9,0	15,0
	Свыше 11 до 14	2,0	8,0	12,0	20,0
	Свыше 14 до 20	2,5	10,0	15,0	25,0
	Свыше 20 до 26	3,0	12,0	20,0	30,0
	Свыше 26 до 34	3,5	12,0	20,0	35,0
	Свыше 34 до 45	4,0	15,0	25,0	40,0
	Свыше 45	4,5	15,0	30,0	45,0
4	Независимо от толщины	Включения (поры), скопления, размер или суммарная протяженность которых превышают установленные для балла 3 настоящей таблицы

Приложение 11 к Инструкции по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов

Объем контроля сварных соединений ультразвуковым или радиографическим методом в процентах от общего числа сваренных каждым сварщиком (но не менее одного) соединений

Условия изготовления стыков	Категория трубопроводов
	Ру>10 Мегапаскаль (килограмм силы на сантиметр квадратный) и I категории при температуре ниже минус 70 градусов Цельсия	1	2	3	4	5
При изготовлении и монтаже в организации нового трубопровода, а также при ремонте	100	20	10	2	1	Согласно условиям пункта 271 к настоящей Инструкции
При сварке разнородных сталей	100	100	100	100	100	10
При сварке трубопроводов, входящих в блоки I категории взрывоопасности	100	100	10	2	1	-

Приложение 12 к Инструкции по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов

Оценка качества сварных соединений трубопроводов по результатам радиографического контроля в зависимости от величины и протяженности плоских дефектов (непровары по оси шва, несплавления)

Оценка в баллах	Непровары по оси шва, несплавления, трещины, вогнутость и выпуклость металла в корне шва
	Глубина, процентов к номинальной толщине стенки	Допустимая суммарная длина по периметру трубы
0	Непровар отсутствует
	Вогнутость корня шва до 10 процентов, но не более 1,5 миллиметра	До 1/8 периметра
	Выпуклость корневого шва до 10 процентов, но не более 3 миллиметров	До 1/8 периметра
1	Непровар по оси шва до 10 процентов, но не более 2 миллиметров	До 1/4 периметра
	или до 5 процентов, но не более 1 миллиметра	До 1/2 периметра
2	Непровар по оси шва до 20 процентов, но не более 3 миллиметров	До 1/4 периметра
	или до 10 процентов, но не более 2 миллиметров	До 1/2 периметра
	или до 5 процентов, но не более 1 миллиметра	Не ограничивается
6	Непровары по оси шва более 20 процентов и более 3 миллиметров	Независимо от длины
	Трещины любой глубины	Независимо от длины
	Несплавления между основным металлом и швом и между отдельными валиками шва	Независимо от длины

Сварные соединения признаются негодными, если суммарный балл равен или больше значений, указанных ниже:

Категория трубопровода	Давление Ру> 10 Мегапаскаль (килограмм силы на сантиметр квадратный)	1 категории, при температуре ниже минус 70 градусов Цельсия	1	2	3	4	5
Суммарный балл	2	2	3	3	5	6	6

Приложение 13 к Инструкции по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов

Значения допустимых дефектов в сварных швах трубопроводов Pу≤10 Мегапаскаль (100 килограмм сила на сантиметр квадратный), выявленных при ультразвуковом контроле

Номинальная толщина стенки Н, миллиметров	Эквивалентная площадь (размеры) отдельных дефектов			Условная протяженность цепочки точечных дефектов на участке сварного шва длиной 10Н
	Наименьшая фиксируемая, дециБелл	По отверстию с плоским дном, миллиметров в квадрате	По зарубке, миллиметров×миллиметров
8-10	На 6 дециБелл ниже эхо-сигнала от максимально допустимых эквивалентных дефектов	1,6	1,0×2,0	1,5Н
12-18		2,0	2,0×2,0	1,5Н
20-24		3,0	3,0×2,0	1,5Н

Приложение 14 к Инструкции по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов

Оценка качества сварных соединений по твердости

Марка стали	Допустимая твердость металла шва и зоны термического влияния, НВ, не более
14ХГС	230
15ХМ, 12Х1МФ, 15Х1М1Ф, 15Х2М1, 15Х5М, 15Х5МУ, 15Х5ВФ	240
30ХМА, 20Х2МА, 22Х3М, 18Х3МВ	270
20Х3МВФ	300

Приложение 15 к Инструкции по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов

Допустимые размеры выборки после удаления дефектов в сварных швах трубопроводов

Глубина выборки, процентов от номинальной толщины стенки труб или расчетного сечения шва	Суммарная протяженность выборки, процентов от номинального наружного периметра сварного соединения
Для трубопроводов давлением Ру свыше 10 Мегапаскаль (килограмм силы на сантиметр квадратный), трубопроводов I категории, работающих при температуре ниже минус 70 градусов Цельсия
15 и менее	Не нормируется
Более 15 до 30 включительно	до 35
Более 30 до 50 включительно	до 20
Более 50	до 15
Для трубопроводов I - IV категории
25 и менее	Не нормируется
Более 25 до 50 включительно	до 50
Более 50	до 25
Для трубопровода V категории
30 и менее	Не нормируется
Более 30 до 50 включительно	до 50
Более 50	до 35

Приложение 16 к Инструкции по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов

Количество контрольных сварных соединений для проведения механических испытаний и металлографических исследований

Условный диаметр трубы Dу, миллиметров	Количество контрольных соединений
6-32	4
50-150	2
175 и выше	1

Приложение 17 к Инструкции по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов

Механические свойства сварных соединений

Стали	Предел прочности при температуре 20 градусов Цельсия	Угол изгиба, не менее, при толщине стенки		Ударная вязкость (KCU), Джоулей на сантиметр квадратный (килограмм силы на сантиметр квадратный) не менее, при температуре испытаний
		до 20 миллиметров включительно	более 20 миллиметров	20 градусов Цельсия	минус 20 градусов Цельсия и ниже
Углеродистые	Не ниже нижнего предела прочности основного металла по стандартам или техническим условиям для данной марки стали	100 градусов	100 градусов	50 (5)	30 (3)
Марганцовистые, кремнемарганцовистые		80 градусов	60 градусов	-	-
Хромокремнемарганцовистые		70 градусов	50 градусов	-	-
Хромомолибденовые, хромомолибденоанадиевые, хромованадиевольфрамовые, хромомолибденованадиевольфрамовые		50 градусов	40 градусов	-	-
Аустенитные		100 градусов	100 градусов	70 (7)	-

Приложение 18 к Инструкции по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов

Форма паспорта технологического трубопровода

инвентарный № _______

Наименование и адрес организации владельца технологического трубопровода
________________________________________________________________________________

Назначение технологического трубопровода ___________________________________

Рабочая среда _____________________________________________________________

Рабочие параметры среды:

давление, Мегапаскаль (килограмм силы на сантиметр квадратный)_______________

температура, градусов Цельсия ______________________________________________

Расчетный срок службы, лет*____________

Перечень схем, чертежей, свидетельств и других документов на изготовление и
монтаж технологического трубопровода ____________________________________________

М.П.

Подпись технического руководителя организации (владельца технологического трубопровода)

"___"__________ 20__ г.

__________________________

* Заполняется по данным проектной организации.

Ответственное лицо, обеспечивающее исправное состояние и безопасную эксплуатацию технологического трубопровода

Номер и дата приказа о назначении	Должность, фамилия, имя, отчество (при его наличии)	Дата проверки знания промышленной безопасности	Подпись ответственного лица
1	2	3	4

Записи о ремонте и реконструкции технологического трубопровода

Дата записи	Перечень работ, проведенных при ремонте и реконструкции технологического трубопровода; дата их проведения	Подпись ответственного лица
1	2	3

Записи результатов ревизии (освидетельствования) технологического трубопровода

Дата ревизии (освидетельствования)	Результаты ревизии (освидетельствования)	Срок следующей ревизии (освидетельствования)
1	2	3

(Результаты ревизии (освидетельствования) служат основанием для оценки состояния
трубопровода и возможности его дальнейшей эксплуатации, за подписью ответственного лица)

В паспорте пронумеровано _____ страниц и прошнуровано всего ________листов, в
том числе чертежей (схем) на ______ листах

___________________________________________________________________
(должность ответственного лица и его подпись)

М.П.

"___"____________ 20__ г.

Приложение 19 к Инструкции по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов

Периодичность проведения ревизий технологических трубопроводов с давлением до 10 Мегапаскаль (100 килограмм сила на сантиметр квадратный)

Транспортируемые среды	Категория трубопровода	Периодичность проведения ревизий при скорости коррозии, миллиметров в год
		более 0,5	0,1 - 0,5	до 0,1
Чрезвычайно, высоко и умеренно опасные вещества 1, 2, 3 и высокотемпературные органические теплоносители (ВОТ) (среды групп А)	I и II	Не реже одного раза в год	Не реже одного раза в 2 года	Не реже одного раза в 3 года
Взрыво- и пожароопасные вещества (ВВ), горючие газы (ГГ), в том числе сжиженные, легковоспламеняющиеся жидкости (ЛВЖ) [среды группы Б(а), Б(б)]	I и II	Не реже одного раза в год	Не реже одного раза в 2 года	Не реже одного раза в 3 года
	III	Не реже одного раза в год	Не реже одного раза в 3 года	Не реже одного раза в 4 года
Горючие жидкости (ГЖ) [среды группы Б(в)]	I и III	Не реже одного раза в год	Не реже одного раза в 2 года	Не реже одного раза в 3 года
	III и IV	Не реже одного раза в год	Не реже одного раза в 3 года	Не реже одного раза в 4 года
Трудногорючие (ТГ) и негорючие (НГ) вещества (среды группы В)	I и II	Не реже одного раза в 2 года	Не реже одного раза в 4 года	Не реже одного раза в 6 лет
	III, IV и V	Не реже одного раза в 3 года	Не реже одного раза в 6 лет	Не реже одного раза в 8 лет

	Приложение 20 к Инструкции по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов
	Утверждаю: Главный механик ___________________________ "_____" _____________ 20__ г.

Акт ревизии и отбраковки трубопроводов

по установке № _____ цеха № _______ в период с _______________ по _____________ 20 г. произведена ревизия трубопроводов по "Перечню технологических трубопроводов"

Результаты ревизии приведены ниже

№ п/п	Наименование и назначение трубопровода.	среда	Параметр работы трубопровода		Категория трубопровода			Подробное описание характера выявленных дефектов и место их расположения	Исполнитель
			рабочее давление	температура

На остальных трубопроводах дефектов, подлежащих ремонту, не обнаружено.

Руководитель цеха № ________________
(подпись)

Механик цеха № ____________________
(подпись)

Ответственный за исправное состояние и
безопасную эксплуатацию
трубопроводов _____________________
(подпись)

Примечание. К акту прикладываются квалифицированно составленные эскизы по каждому дефектному участку трубопровода для передачи его исполнителю с указанием на нем:

1) наименования трубопровода и параметров его работы;

2) точного расположения дефектного участка, подлежащего замене;

3) вида трубы, ее материала и размеров (Dн× S);

4) типа и материала на фланцы, шпильки, прокладки, опоры;

5) размера и материала на фитинги и детали врезок (ответвлений);

6) марок сварочных материалов.

Приложение 21 к Инструкции по безопасности при эксплуатации технологических трубопроводов

Акт испытания технологических трубопроводов на прочность и герметичность на установке № _______ цеха № _______

"___" ____________ 20 г. произведено испытание нижеперечисленных трубопроводов

№ п/п	Наименование трубопровода	Рабочие параметры			Вид испытаний
					На прочность			На герметичность
		Давление, Мегапаскаль	Температура, градусов Цельсия	Среда	гидравлическое или пневматическое	испытательное давление Ри, Мегапаскаль	продолжительность испытания, ч	испытательное давление Ри, Мегапаскаль	продолжительность испытания, ч	падение давления за время испытаний, процентов	допустимое падение давления, процентов

Трубопроводы, перечисленные в настоящем акте, испытание выдержали и могут быть
допущены к дальнейшей эксплуатации.

Руководитель цеха ________________
(подпись)

Механик цеха ____________________
(подпись)

Ответственный за

исправное состояние и

безопасную эксплуатацию

трубопроводов ____________________
(подпись)

Технологиялық құбыржолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 27 шілдедегі № 359 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2021 жылғы 29 шiлдеде № 23754 болып тіркелді.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы бұйрықтың қолданысқа енгізілу тәртібін 4 т. қараңыз.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2020 жылғы 23 қазандағы № 701 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі туралы ереженің 16-тармағының 128) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 14.07.2023 № 382 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) бұйрығымен.

1. Қоса беріліп отырған Технологиялық құбыржолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулық бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің Өнеркәсіптік қауіпсіздік комитеті:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің интернет-ресурсына орналастыруды;

3) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің Заң департаментіне осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы
Төтенше жағдайлар министрі	Ю. Ильин

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Ұлттық экономика министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасың

Индустрия және инфрақұрылымдық

даму министрлігі

Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрі 2021 жылғы 27 шілдедегі № 359 бұйрығымен бекітілген

Технологиялық құбыр жолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулық

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Технологиялық құбыр жолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі Нұсқаулық (бұдан әрі – Нұсқаулық) 0,001 Мегапаскаль (шаршы сантиметрге 0,01 килограмм күш) қалдық қысымнан (вакуумнан) 20 Мегапаскаль (шаршы сантиметрге 3200 килограмм күш) шартты қысымға дейін және минус 196 градус Цельсийден 700 градус Цельсийге дейінгі диапазонда жұмыс температурасынан газ тәрізді, бу тәрізді және сұйық ортаны тасымалдауға арналған технологиялық құбыржолдарды қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз ету тәртібін нақтылайды.

2. Технологиялық құбырларға "Азаматтық қорғау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 70-бабында белгіленген белгілері бар қауіпті өндірістік объектілері бар ұйымдардың шикізатты, жартылай фабрикаттарды, дайын өнімдерді, буды, суды, отынды, реагенттерді, технологиялық процесті жүргізуді және жабдықты пайдалануды қамтамасыз ететін заттарды тасымалдайтын құбырлар, сондай-ақ ұйым балансындағы зауытаралық мұнай өнімдері құбырлары мен газ құбырлары жатады.

3. Құбырлар қабырғаларының қалыңдығын есептеу кезінде қабырғаның есептік қалыңдығына коррозиялық тозудың өтемақысына үстеме құбырдың қажетті есептік қызмет ету мерзімін және коррозия жылдамдығын қамтамасыз ету шарттарына сүйене отырып таңдалады.

Коррозиялық болаттың жылдамдығына байланысты орта мынадай түрлерге бөлінеді:

1) агрессиялы емес және аз агрессиялы-коррозиялық жылдамдығы 0,1 жылына миллиметр дейін (берік болат);

2) орташа агрессиялы-коррозиялық жылдамдығы 0,1 - 0,5 жылына миллиметр;

3) жоғарғы агрессиялы-коррозиялық жылдамдығы 0,5 жылына миллиметр жоғары.

Коррозиялық жылдамдығы 0,1 - 0,5 жылына миллиметр және 0,5 жылына миллиметр жоғары болған жағдайда болаттың беріктігі төмен болып саналады.

4. Құбырлар үшін материалдар мен бұйымдарды таңдау кезінде мыналар:

1) тасымалданатын ортаның есепті қысымы мен есепті температурасы;

2) тасымалданатын ортаның қасиеттері (бұзылушылығы, жарылыс және өрт қауіпсіздігі, зияндылығы);

3) материалдар мен бұйымдардың қасиеттері (беріктілігі, суыққа төзімділігі, жемірлікке қарсы беріктілігі, дәнекерленуі);

4) қоршаған ортаның, ашық ауада немесе жылытылмайтын ғимараттарда орналасқан құбыр жолдарға әсер ететін жағымсыз температурасы ескеріледі. Құбыр жолдарға арналған материалдар мен бұйымдарды таңдау кезінде суық ауаның есептелген температурасы мынадай көрсеткіштерде:

қысыммен немесе вакуумда жұмыс істейтін құбыр жолдардың қабырғасының жұмыс кезіндегі температурасы оң болса, қамтамасыз етілуі 0,92 тең осы аумақтың ең суық бескүндігінің орташа температурасын;

қысыммен немесе вакуумда жұмыс істейтін құбыр жол қабырғасының жұмыс кезіндегі температурасы, оны қоршаған ортаның әсер етуіне байланысты теріс болатын болса, осы аумақтың абсолютті ең кіші температурасын қабылдау қажет.

5. Құбыр жолдар мен жобалау ұйымдардың арматураларына жобалау құжаттарындағы пайдалану мерзімі белгіленеді.

2-тарау. Шартты қысымы 10 Мегапаскальға (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) дейінгі технологиялық құбыр жолдар

6. 10 Мегапаскальға дейін (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) қысымы бар құбыр жолдарды қоса есептегендегі тасымалданатын заттардың қауіптілік сыныбына (жарылысқа және өртке қауіптілігі мен зияндылығы) байланысты А, Б және В топтарына және ортаның жұмыс көрсеткіштеріне (қысымға және температураға) байланысты – бес санатқа (I, II, III, IV, V) бөлінеді.

Құбыр жолдардың классификациясы осы Нұсқаулықтың 1-қосымшасында көрсетілген (бұдан әрі – Ру≤10 Мегапаскаль қысымымен құбырларды жіктеу (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш)).

7. Құбыр жолдардың санаттары құбыржолдардың құрылымына, жөнделуіне және бақылау көлеміне техникалық шарттардың жиынтығын айқындайды.

8. Технологиялық ортаның қауіптілік сыныбын технологиялық ортадағы заттардың қауіптілік сыныбы мен олардың қатынасы негізінде жобаны дайындаушылар айқындайды.

9. Құбыр жолдардың санаттарын жобаны дайындаушылар әрбір құбыр жолға белгілейді және жобалық құжаттамада көрсетіледі.

10. Пайдалану жағдайларына байланысты құбырлардың неғұрлым жоғары санаты (ортаның жұмыс параметрлерімен анықталғанына қарағанда) қабылданады.

Белгілі бір тасымалданатын ортаның топтарының белгісіне ортаның топ белгілері (А, Б, В) және заттардың қауіптілік сыныбын көрсететін кіші топ белгілері (а, б, в) кіреді.

Жалпы көріністегі құбыр жолдардың топтарын белгілеу тасымалданатын ортаның топ белгілеріне сәйкес болады. "А(б) тобының құбыр жолдары" белгісі А(б) тобының ортасы тасымалданатын құбыр жолды білдіреді.

Әртүрлі қоспалардан тұратын ортаны тасымалдайтын құбыр жолдардың тобы құбыржолды барынша жауапты топқа жатқызуды анықтайтын компонент бойынша белгіленеді. Қоспа құрамында 1, 2 және 3-сыныпты қауіпті топтарға жататын заттар болса және егер олардың біреуінің шоғырлануы неғұрлым қауіпті болса, қоспаның тобын осы зат бойынша анықтайды.

Егер физика-химиялық қасиеттері бойынша неғұрлым қауіпті компонент қоспаның құрамына аз мөлшерде кіретін болса, құбыр жолды неғұрлым жауапкершілігі аз топқа немесе санатқа жатқызу туралы шешімді жобалаушы ұйым қабылдайды.

Құбыр жолдың санаты оның неғұрлым жауапты санатқа жатқызуды анықтайтын параметр бойынша белгіленеді.

Вакуумдық құбыр жолдар үшін шартты қысым көрсеткіші емес, абсолютті жұмыс қысымы есептеледі.

Заттарды жұмыс температурасымен тасымалдайтын, өзінен-өзі тұтану температурасына тең немесе одан жоғары немесе жұмыс температурасы минус 40 градус Цельсийден төмен, сонымен қатар қалыпты жағдайда сумен немесе оттегімен сәйкес келмейтін құбыр жолдар I санатқа жатады.

11. Құбыр жолдар өндірісі үшін қолданылатын материалдар мен дайын бұйымдардың сапасы мен техникалық сипаттамасы "Техникалық реттеу туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген сапа сертификатымен (бұдан әрі – сертификат) расталады. Сертификаттары жоқ материалдар мен бұйымдарды, оларды тексергеннен және сынағаннан кейін, тек II және одан төмен санаттағы құбыржолдар үшін қолдануға жол беріледі.

Құбыр жолдар бөлшектерінің материалы қосылған құбырлардың материалына сәйкес келеді.

12. Құбырлар мен құбыр жолдарының әртүрлі бөлшектері құбыржолдар элементтерінің қабырғаларының ең кіші есептелген температурасында аққыштық шегінің беріктік шегіне қатынасы 0,75-тен аспайтын, бес еселік үлгілерінде айыру кезінде металдың салыстырмалы ұзаруы 16 пайыздан кем емес және соққылы тұтқырлығы шаршы сантиметрге 30 Джоульден (шаршы сантиметрге 3,0 килограмм күш) төмен болмайтын, технологиялық дәнекерлейтін болаттан жасалған.

13. Құймадан жасалған жіксіз құбырлар, сондай-ақ осы құбырларға арналған әртүрлі бөлшектер бүкіл беті бойынша 100 пайыз көлемінде ультрадыбыстық дефектоскопия әдісімен бақылау жүргізілген жағдайда, бірінші және екінші санаттағы А және Б топтарының құбырлары үшін қолданылады.

14. Сұйытылған көмірсутекті газдарды, сонымен қатар А (а) тобына жататын заттарды тасымалдайтын құбыр жолдар үшін ыстық және суық деформацияланған жіксіз құбырлар пайдаланылады. Сонымен қатар А (а) тобына жататын заттарды және жұмыс қысымы 2,5 Мегапаскаль (шаршы сантиметрге 25 килограмм күш) және температурасы 200 градус Цельсийге дейін болатын металдың таттануы жылына 0,01 миллиметр болғанда сығылған көмірсутекті газдарды тасымалдау үшін, термоөңдеуден, дәнекерленген тігістері жүз пайыздық бақылаудан (ультрадыбысты ақаукөргіш немесе сәуле өткізу тәсілін пайдаланып) өткен, дәнекерленген тігістерінен алынған үлгілерін механикалық және сонымен қатар, соғылмалы ағуға толық көлемде сынау жұмыстарының оң нәтижелері алынған, шартты диаметрі 400 миллиметрден жоғары электрмен дәнекерленген құбырларды қолдануға болады.

15. Құбыр жолдарға металдарының химиялық құрамы және механикалық қасиеттері қалыпқа келтірілген (В тобына жататын) құбырлар пайдаланылады.

16. Құбырларды дайындаушы сынама гидравликалық қысыммен сынайды немесе сертификатта сынақ қысымының кепілдік берілген шамасы туралы нұсқау болады.

Жіксіз құбырларды, егер олар бүкіл беткі қабаты бойынша бұзылмайтын әдістермен бақылауға ұшыраса, гидросынау жүргізілмейді.

17. Шиыршықты тігісі бар электрмен дәнекерленген құбырлар құбыр жолдардың тік учаскелері үшін ғана қолданылады.

18. 1,6 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 16 килограмм күш) жоғары және 2,5 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 25 килограмм күш) жоғары қысымдағы, жұмыс температурасы 300 Цельсий градустан жоғары сұйытылған газдарды қоспағанда, Ру≤10 Мегапаскаль қысымымен құбырларды жіктеуде (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) белгіленген А(б), Б(а), Б(б) топтарының заттарын тасымалдауға арналған электрмен дәнекерленген құбырлар термиялық өңделген күйде қолданылады, ал олардың дәнекерленген тігістері жүз пайыз бұзылмайтын бақылауға (ультрадыбыстық дефектоскопия немесе радиография әдісімен) және майысуға немесе соққы тұтқырлығына сынауға жатады.

Термиялық өңделмеген құбырларды металлдың коррозиялық жарылуын тудырмайтын орталарды тасымалдау үшін құбырдың сыртқы диаметрінің қабырға қалыңдығына қатынасы 50-ге тең немесе одан да көп қолдануға жол беріледі.

19. Қабырғаның қысымы мен қалыңдығына қарамастан, металдың коррозиялық жарылуын тудыратын ортамен жанасатын электрмен дәнекерленген құбырлар термоөңделген күйде қолданылады, ал олардың дәнекерленген жіктері негізгі металға тең берік және бұзбайтын әдістермен (ультрадыбыстық дефектоскопия немесе радиография) жүз пайыз бақылауға жатады.

20. Жартылай төзімді көміртекті болаттан жасалған құбырлар В тобының ортасы үшін, қабырғасының қалыңдығы 12 миллиметрден аспаған кезде, сыртқы ауаның есептік температурасы минус 30 градус Цельсийден төмен емес аудандарда, пайдалану процесінде құбыржол қабырғасының температурасы минус 20 градус Цельсийден төмен болмауы қамтамасыз етілген кезде қолданылады.

Көміртекті қайнаған болаттан жасалған құбырлар қабырғасының қалыңдығы 8 миллиметрден аспайтын және қысымы 1,6 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 16 килограмм күш) аспайтын, ауаның есептік температурасы минус 10 градус Цельсийден төмен емес аудандарда В тобының ортасы үшін қолданылады.

21. Құбыр жолдарға арналған ернемектер мен материалдардың конструкциясы жұмыс ортасының параметрлерін ескере отырып таңдалады.

22. Тегіс ерітіп жабыстырылған ернемектер шартты қысым 2,5 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 25 килограмм күш) артық болмағанда және орта температурасы 300 градус Цельсийден артық болмағанда жұмыс істейтін құбыр жолдары үшін пайдаланылады. А және Б тобындағы 1 Мегапаскаль (шаршы сантиметрге 10 килограмм күш) дейінгі шартты қысымды құбыр жолдар үшін 1,6 Мегапаскаль (шаршы сантиметрге 16 килограмм күш) шартты қысымға қарастырылған ернемектер қолданылады.

23. Температураға қарамастан 2,5 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 25 килограмм күш) артық шартты қысымда жұмыс істейтін құбыржолдар үшін, сонымен қатар 300 градус Цельсийденден артық жұмыс температурасы бар құбыр жолдары үшін қысымға қатынасы болмайтын қыспаққа ерітіліп жабыстырылған ернемектер пайдаланылады.

24. Ерітіліп жабыстырылған ернемектер бандажды дайындамалардан немесе шыңдалған темірлерден орындалады.

Шартты қысым 2,5 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 25 килограмм күш) аспайтын кезде жұмыс істейтін құбыржолдар үшін табақтың жазықтығы бойынша дайындамаларды біліктеу немесе шартты қысым 6,3 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 63 килограмм күш) аспайтын кезде жұмыс істейтін құбыржолдар үшін соғылған жолақтарды ию арқылы түйістіре дәнекерленген ернемектерді орындау дәнекерлеу жіктерін радиографиялық немесе ультрадыбыстық әдіспен жүз пайыз бақылаумен сүйемелденеді.

25. Ернемектердің тығыздағыш бетінің түрін таңдау осы Нұсқаулыққа 2-қосымшада белгіленген.

26. І санатты жарылыс қауіпті технологиялық объектілердің А және Б топтарындағы заттарды тасымалдайтын құбыр жолдары үшін шектегішті сақиналы тығыз шиыршықты төсемдерді қоспағанда, тегіс тығыздалған беткі қабаты бар ернемек жалғастырғышты қолдануға рұқсат берілмейді.

27. Ернемекті қосылыстарға арналған бекіту бөлшектері және оларға арналған материалдар ернемекті болаттардың жұмыс жағдайлары мен маркаларына байланысты таңдалады.

300 градус Цельсийденартық және минус 40 градус Цельсийден төмен температурада ернемек арқылы жалғастыру үшін қысымға қарамастан өзек пайдаланылады.

28. Өзекті, болтты және гайкаларды дайындаған кезде өзектің немесе гайкалардың қаттылығы 10-15 НВ-ға (қаттылығы Бринель әдісі бойынша) гайкалардың қаттылығынан да жоғары болады.

29. Тіреу өнімдерін қайнайтын, жартылай төзімді, автоматты бессемер болаттан дайындауға рұқсат берілмейді.

30. Дайындамалардың материалы немесе сапалы көміртекті, жылуға төзімді және ыстыққа төзімді қоспаланған болаттардан жасалған дайын бекіту бұйымдары термоөңдеуге жатады.

1,6 Мегапаскальға (шаршы сантиметрге 16 килограмм күш) дейінгі қысымда және 200 градус Цельсийге дейінгі жұмыс температурасында қолданылатын тіреу өнімдеріне көміртекті болаттан дайындалған 48 миллиметр диаметрлі тіреу бөлшектеріне термо өндіру жүргізуге рұқсат берілмейді.

31. 500 градус Цельсийден жоғары ортаның жұмыс температурасы кезінде, аустениттік класты болаттардан жасалған бекіткіш бөлшектерді қолданған кезде, жону әдісімен бұранда жасауға жол берілмейді.

32. Бекіту бөлшектерінің материалдары материалдардың сызықтық кеңею коэффициенттерінің мәндеріндегі айырмашылық 10 пайыздан аспаған кезде ернемек материалының сызықтық кеңею коэффициентіне мәні бойынша жақын сызықтық кеңею коэффициентімен таңдалады.

Мәні 10 пайыздан асатын сызықтық кеңею коэффициенттері бар бекіту бөлшектері мен ернемектердің материалдарын беріктікке есептеумен немесе эксперименттік зерттеулермен негізделген жағдайларда, ортаның 100 градус Цельсиядан аспайтын жұмыс температурасы кезінде ернемек қосылыстары үшін қолдануға жол беріледі.

33. Ернемекті қосылыстарды тығыздауға арналған төсемдер мен төсеме материалдар жобалық құжаттамаға сәйкес тасымалданатын ортаға және оның жұмыс параметрлеріне байланысты таңдалады.

34. Құбыр жолдарының үлгі бөлшектері тасымалданатын ортаның өлшемдері мен пайдалану шарттары жобамен белгіленеді.

35. Құбырлардың әртүрлі бөлшектері жіксіз болат және тік тігісті дәнекерленген құбырлардан немесе табақты прокаттан жасалады, олардың металдары жобаға және қосылатын құбырлардың материалымен дәнекерлену шарттарына сәйкес келеді.

36. Конструкциясына, болат маркасына және оларды өндіру технологиясына қарамастан, металдың коррозиялық жарылуын туындататын ортаға арналған құбыржолдардың бөлшектері термоөңдеуге жатады.

Секциялық бұрмалардың және құбырлардан дәнекерленген үштіктердің дәнекерленген қосылыстарын жергілікті термоөңдеуге, егер оларды өндіру үшін термоөңделген құбырлар қолданылса, жол беріледі.

37. Құбыр жолдардың дәнекерленген бөлшектерін таңдау ортаның агрессивтілігіне, температура мен қысымға байланысты жобалау құжаттамасында белгіленеді.

38. Құбыр жолдардан тармақталу осы нұсқаулықтың 3-қосымшасында (бұдан әрі – Технологиялық құбырларға арналған тармақтар) көрсетілген тәсілдердің бірімен жүргізіледі. Үш тармақты жалғастырғыштарды қатайту қабырғасының көмегімен қатайтуға рұқсат берілмейді.

39. Технологиялық құбырларға арналған тармақтарда көрсетілген "а" тәсілі бойынша тармақтарды қосу негізгі құбырдың әлсіреуі қосылыстың қолда бар беріктік қорымен өтелетін жағдайларда қолданылады.

40. Тармақтарды негізгі құбырға қосу Технологиялық құбырларға арналған тармақтарда көрсетілген "б", "в", "е" тәсілдерімен жүргізіледі.

41. Тармақталатын құбыр жолға бастырма негізгі және тармақталатын құбыр жолға диаметрі 0,5 миллиметрден кем болмаған қатынаста орнатады (Технологиялық құбырларға арналған тармақтарда көрсетілген "е" тәсілі бойынша қосу).

42. Дәнекерлеуші үш тармақ Ру -10 Мегапаскаль (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) дейінгі қысымда қолданылады.

43. Шартты өтуі Dу=150÷400 миллиметр дәнекерленген бұрмалар қысымы Ру 6,3 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 63 килограмм күш) аспайтын технологиялық құбыр жолдар үшін қолданылады.

Шартты өтуі Dу=500÷1400 миллиметр дәнекерленген бұрмалар қысымы Ру 2,5 Мегапаскаль (шаршы сантиметрге 25 килограмм күш) аспайтын технологиялық құбыр жолдар үшін қолданылады.

44. Шартты өтуі Dу=250÷400 миллиметр болатын дәнекерленген концентрлік және эксцентрлік өткелдер қысымы Ру 4 Мегапаскальға (шаршы сантиметрге 40 килограмм күш) дейін, ал Dу 500÷1400 миллиметрмен - қысымы Ру 2,5 Мегапаскальға (шаршы сантиметрге 25 килограмм күш) дейін технологиялық құбыр жолдар үшін қолданылады.

Ортаның агрессиялығы мен температураға байланысты болат өтетін жерлерді қолдану шегі болаттың сәйкес маркасы үшін жалғастырылатын құбырларға қолдану шегіне сәйкес болады.

Өтетін жерлердің дәнекерленген тігістері ультрадыбыстық немесе радиографикалық жүз пайыздық бақылауға жатады.

45. Жапырақшалы өткелдер шартты қысымы Ру 1,6 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 16 килограмм күш) артық емес және шартты диаметрі Dу=100÷500 миллиметр технологиялық құбыр жолдар үшін қолданылады.

Жапырақшалы өткелдерді Ру≤10 Мегапаскаль қысымымен құбырларды жіктеуде (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) көрсетілген сығылған газдар мен А (а) тобының заттарын тасымалдауға арналған құбыр жолдарда орнатуға жол берілмейді.

46. Табақты өтпелі жерлер ультрадыбыстық немесе радиографикалық тәсілмен соңынан жүз пайыздық бақылаумен дәнекерленеді.

Жапырақты өткелдер жоғары температурамен жіберілуге ұшырату керек.

47. Көміртекті болаттан жасалған құбыр жолдар дәнекерлеуші айқастырғыштарды қолдануға жұмыс температурасы 250 градус Цельсийден артық болмағанда қолдану керек.

Электрмен дәнекерленген құбырлардан жасалған айқастырғыштарды қысымы Ру 1,6 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 16 килограмм күш) артық болмағанда қолдануға рұқсат беріледі, бұл жағдайда олар қысымы Ру 2,5 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 25 килограмм күш) кем болмағанда қолдануға есептелген құбырлардан дайындалған.

Тігіссіз құбырлардан жасалған айқастырғыштарды қысымы Ру 2,5 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 25 килограмм күш) артық болмағанда, оларды қысымы Ру қолдануға 4 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 40 килограмм күш) төмен болмағанда қолдану үшін есептелген құбырлардан өндірген жағдайда қолдану керек.

48. Технологиялық құбыр жолдары үшін тігіссіз және түзу тігісті дәнекерленген құбырлар ыстық қалыптау немесе тарту тәсілімен дайындалған шұғыл иілетін бұрғыштар, бүгілген және қалыпты дәнекерленген бұрғыштар қолданылады.

49. Тігіссіз құбырлардан дайындалған бүгілген бұрғыштар құбыр жолдардың гидравликалық кедергісін барынша төмендету қажет болған жағдайларда тіке бүгілген және дәнекерленген бұрмалардың орнына ортаның пульсирленген ағыны бар құбыр жолдарда (дірілді төмендету мақсатында), шартты өтуі Dу 25 миллиметрден кем құбыр жолдарда қолданылады.

Қолданыстағы сортты құбырдан жасалған иілу радиусы R≥2Dн тең тегіс иілген бұрғыштарды қолдану шегі олар дайындалған құбырларды қолдану шегіне сәйкес келеді.

50. Тегіс иілген бұрғыштардың иілетін радиусын таңдау жобалау құжаттамасында белгіленеді.

Құбырдың соңынан бастап дөңгелену жерінің басына дейін тік учаскенің барынша аз ұзындығы 100 миллиметрден кем емес, Dн құбырының диаметріне тең қабылданады.

51. Бітеуішті ортаның жұмыс параметрі мен пайдаланудың нақты шарттарына байланысты таңдалады.

52. Ернемекті бітеуіштердің немесе ернемек арасында орнатылған бітеуіштердің материалдарын қолданудың температуралық шегі ернемек материалдарын қолданудың шекті температурасын есепке ала отырып қабылданады.

53. Жылдам ағытылатын бітеуіштерді жобалық құжаттамаға сәйкес шығарады және орнатады.

Дәнекерленген, тегіс және қабырғалы бітеуіштерді 2,5 Мегапаскальға (шаршы сантиметрге 25 килограмм күш) дейін Ру қысымда А және Б тобындағы заттарды тасымалдайтын технологиялық құбыр жолдар үшін қолданылады.

54. Ернемектер арасында орнатылған бітеуіштер, жылдам ағытылатын бітеуіштер араластыруға жол берілмейтін әртүрлі орталы екі құбыр жолын бөлу үшін пайдаланылмайды.

55. Әрбір ағытылатын бітеуіште (соңында, ол болмаған кезде – цилиндрлі бетінде) бітеуіштің нөмірі, болат маркасы, Ру шартты қысымы Dу шартты өтуі көрсетіледі.

56. Бітеуіштерді орнату мен алып тастау "бітеуіштерді орнату журналында" тіркеледі.

3-тарау. 10 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) артық 320 Мегапаскальға (шаршы сантиметрге 3200 килограмм күш) дейінгі жоғары қысымды технологиялық құбыр жолдар

57. Құбыр жолдардың құрылымы пайдалану кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз етеді және оның толық босатылу, тазалану, жуылу, үрлену, ішкі және сыртқы қаралу, бақылану мен тексерілу, гидравликалық сынау кезінде одан ауаның және ол жүргізілгеннен кейін судың толық шығарылу мүмкіндігін қарастырады.

58. Сыртқы және ішкі қарап тексерулерді, бақылауды немесе сынақтарды жүргізуге мүмкіндік бермейтін құбыр конструкциясы кезінде жобалау құжаттамасында орындалуы ақауларды уақтылы анықтауды және жоюды қамтамасыз ететін бақылау мен жөндеудің әдістемесі, кезеңділігі және көлемі көрсетіледі.

59. 35 Мегапаскальға (шаршы сантиметрге 350 килограмм күш) дейінгі қысымда жұмыс істейтін құбыр жолдар элементтерін жалғастыру төсем сақинасынсыз, дәнекерленген тігістерсіз тоғысқан жерді дәнекерлеумен жүргізіледі. Ернемектік қосылыстар құбыр жолдарды аппараттарға, арматураға және жауап беретін ернемегі бар жабдыққа жалғанған орындарында пайдалану процесінде ұдайы бөлшектеуді не алмастыруды талап ететін құбыр жолдарының учаскелерінде көзделеді.

60. 35 Мегапаскальға дейінгі (бір шаршы сантиметрге 350 килограмм күш) қысыммен жұмыс істеуге арналған құбыржолдарда штуцерлерді тегіс учаскелерде дәнекерлеу және құбырлардан дәнекерленген үшайырықтар, екі бойлық тігісі бар қалыптап дәнекерленген иіндерді қолдану, дәнекерлеу қосылыстарына бұзбайтын әдістермен жүз пайыз бақылау жүргізу шартымен жүргізіледі.

61. Штуцерлерді дәнекерлеу жіктеріне, құбырлардың майысқан элементтеріне (ию орындарында) дәнекерлеуге жол берілмейді.

35 Мегапаскальға (шаршы сантиметрге 350 килограмм күш) дейінгі қысыммен жұмыс істейтін құбырлардың иірлерінде ішкі диаметрі 25 миллиметрден аспайтын өлшеу құрылғысы үшін бір штуцерді (құбырды) дәнекерлеу жүргізіледі.

62. 650 Мегапаскаль (шаршы сантиметрге 6500 килограмм күш) және одан артық алшақтықта уақытша кедергі болатын жоғары берікті болаттардан жасалған құбыр жолдардың элементтерін жалғастыру үшін бұрандада муфталық немесе ернемек арқылы жалғана қолданылады.

63. Неғұрлым кернеулі дәнекерлеу жалғастырғыштар мен металдың жылжуынан жинақталған қалдық ақауларды өлшеу нүктелері орналасқан орындарда оқшаулауды түсіру учаскелері қарастырылады.

64. Жоғары қысымды құбыр жолдардың бөлшектері көлемді қалыптама мен құбырдан, шыңдалған темірден жасалады.

65. Соғылған қосымша үш тармақты тармақталудың ішкі диаметрінің негізгі құбырдың ішкі диаметріне қатынасы 0,25-тен кем болмай қабылданады. Штуцер диаметрінің негізгі құбыр диаметріне қатынасы 0,25-тен кем болған кезде үшайырлар немесе штуцерлер қолданылады.

66. Құбырлардан, қалыпты дәнекерленген сақина, иілген бұрғыш және жалғастықпен дәнекерленген үш тармақтардың геометриялық өлшемдері мен құрылымы жобалық құжаттама шарттарына сәйкес келеді.

67. Құбырлардан дәнекерленген үш тармақтар, қалыпты дәнекерленген бұрғыштар, электр қожды технология бойынша құйылған үш тармақтар мен бұрғыштардың дайындауларын 35 Мегапаскальға (шаршы сантиметрге 350 килограмм күш) дейін қысымда қолданылуы тиіс. Бұл жағдайда барлық дәнекерлеу тігістері мен құйылған дайындауларға бұзылмайтын бақылауға жатады.

68. Жалғастықтың ішкі диаметрінің (тармақталу) негізгі құбырдың ішкі диаметріне қатынасы дәнекерленетін үштармақтарда 0,7 мәннен артық болмай қабылданады.

69. Секторлардан дәнекерленген бұрмалар қолдануға жіберілмейді.

70. Бүгілген бұрғыштар иілгеннен кейін термикалық өңдеуге жатады.

71. 20, 15ГС, 14ХГС маркалы болаттардан бүгілген бұрғылар суық иілуден кейін суық иілуге дейін құбырлар қалыптандырылуға немесе түсуге тартылған шартта жіберілуге жатады.

72. Алмалы-салмалы қосылыстар үшін бұрандалы ернемек пен осы Нұсқаулықтың 59-тармағының шарттарын ескере отырып, бұрандалы ернемектер мен түйістіре дәнекерленген ернемектер қолданылады.

73. Ернемек арқылы қосылыстардың тығыздау элементтері үшін жайпақ, сегіз бүрышты, сопақ және басқа қиысуы бар металл төсем-линзалар қолданылады.

74. Құбыр жолдарының бөлшектерінде, бұрандалы ернемекте, жалғастырғыштар мен бекіту бұйымдарында стандартты бұранда орындалады. Сыртқы бұрандалардың ойыс формасы дөңгелектелген бұрандалардың шегі 6Н, 6g. Бұранда сапасы бұрандалы калибрдің еркін өтуімен тексеріледі.

75. Бекіту бөлшектерін суық деформациялаумен орындау кезінде олар термиялық өңдеуден өтеді – босатылады. Аустенитті болаттан жасалған бұранданы пайдалану үшін өзекке орау 500 градус Цельсийден артық температурада рұқсат берілмейді.

76. Көршілес сақиналы жапсарлы дәнекерлеуші байланыстар арасындағы қашықтық дәнекерленетін элементтердің номинальды қалыңдығының үш еселі мәнінен кем, бірақ қабырға қалыңдығы 8 миллиметрге дейін болғанда 50 миллиметрден кем емес және қабырға қалыңдығы 8 миллиметрден артық болғанда 100 миллиметр кем болмайды.

Кез келген жағдайда аталған қашықтық жергілікті термо өңдеу жүргізу мүмкіндігін және тігісті бөлінбейтін әдістермен бақылауды қамтамасыз етеді.

Құбыр жолдар дәнекерлеуші жалғастырғыштары тірек шетінен диаметрі 50 миллиметрден кем құбырлар үшін 50 миллиметрден кем емес қашықтықта және диаметрі 50 миллиметрден артық құбырлар үшін 200 миллиметр қашықтықтан кем болмай орналасады.

77. Ішкі диаметрі 100 миллиметрге дейінгі құбырлар үшін құбырдың иілген жерінен бастап сақиналы дәнекерленген тігісіне дейінгі қашықтық құбырдың сыртқы диаметрінен кем емес белгіленеді, бірақ 50 миллиметрден кем болмайды.

Сыртқы диаметрі 100 миллиметр және одан артық болатын құбырлар үшін бұл қашықтық 100 миллиметрден кем болмайды.

78. Құбыр жолдарды 10 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) жоғары 320 Мегапаскальға (шаршы сантиметрге 3200 килограмм күш) дейін қысымға және минус 50-ден бастап 540 градус Цельсийге дейінгі температураға дайындау, жөндеу, жинақтау үшін стандартты материалдар мен жартылай фабрикаттар пайдаланылады.

79. Сутек, көміртек қышқылы, аммиагы бар таттану ортасы үшін материалдарды пайдалану шарты осы Нұсқаулықтың 4-қосымшасына (бұдан әрі – Коррозиялық ортаға арналған материалдар) сәйкес айқындалады.

80. Коррозиялық ортаға арналған материалдардың 1-кестесінде көрсетілген болаттарды қолдану параметрі тігіс металындағы қоспалы элементтер негізгі металдағыдан кем болмаған кезде дәнекерлеу жалғастырғыштарына жатады. Коррозиялық ортаға арналған материалдардың 1-кестесі бойынша 15Х5М және 15Х5М-ІІІ маркалы болатты сутектің 6,7 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 67 килограмм күш) артық емес пропорционал қысымында 540 градус Цельсийге дейін қолдану қажет.

Коррозиялық ортаға арналған материалдардың 2-кестесіндегі болаттарды пайдалану шарты карбонильді таттанудың жылына 0,5 миллиметрден артық болмайтын жылдамдығы үшін белгіленген.

Коррозиялық ортаға арналған материалдардың 3-кестесіндегі болаттарды пайдалану шарты азоттанудың жылына 0,5 миллиметрден артық болмайтын жылдамдығы үшін белгіленген.

81. Жартылай фабрикаттардың құрылымы мен сапасы сертификаттармен және тиісті таңбамен басталады. Сертификат немесе маркасы болмаса не толық болмаған кезде қажетті барлық сынаулар өткізілу керек, олардың нәтижесі сертификатты толықтыратын не ауыстыратын хаттамамен рәсімделуі қажет.

82. Жартылай фабрикаттарды дайындаушы материалдың химиялық құрамына бақылау жүргізеді. Сертификатта жартылай фабрикат үшін алынған химиялық сараптаманың нәтижесі немесе оның дайындалуы үшін пайдаланылған дайындауға арналған сертификат бойынша деректері енгізіледі.

83. Жартылай фабрикат металының механикалық құрылымын бақылауды жарылуға уақытша кедергіні анықтай отырып, шартты немесе ағымның физикалық шегінде, соққылы иілуге қатысты ұзартылуы, сығылуы 20 градус Цельсий болған кезде соза отырып сынау жолымен жүргізеді.

84. Соққылы иілуді сынауға теріс температура жағдайында өнім осы шартта пайдаланылған кезде 20 градус Цельсий температурадағы (КСU) және V (КСV) түріндегі концентраторлармен үлгілердегі жартылай фабрикаттар жатады.

Барлық сынау температуралары кезінде соққының тұтқырлық мәні КСU үшін шаршы сантиметрге 30 Джоульден (бір шаршы сантиметрге 3,0 килограмм күш) кем, КСV үшін - шаршы сантиметрге 25 Джоульден (бір шаршы сантиметрге 2,5 килограмм күш) кем болмайды.

85. Жоғарылатылған температуралар кезінде механикалық қасиеттерінің мәндері мен сынау температурасы жоғары температуралар кезінде жұмыс істеуге арналған жартылай фабрикаттарғам арналған техникалық құжаттамада көрсетіледі.

86. 400 градус Цельсийден артық температура болған кезде жұмыс істеуге арналған жартылай фабрикаттардың материалы үшін жобалау құжаттамасында көрсетілген металдың сырғу кедергісінің шамасы айқындалады.

87. Құбыр материалын қолдану шектері, сынау және бақылау түрлері құбырға арналған техникалық құжаттамада көрсетіледі.

88. Тігіссіз құбырлар иленген немесе соғылған дайындамалардан дайындалады.

89. Құбырлар механикалық қасиеті мен қалдық кернеуінің берілген деңгейін қамтамасыз ететін термо өңделген қалыпта қойылады.

Әр құбырдың соңында балқу нөмірі, болат маркасы, дайындаушы және партия нөмірі көрсетілген белгі қойылады.

90. Ішкі диаметрі 14 миллиметр және одан жоғары құбырлар бөлінбейтін әдіспен бақыланады. Диаметрі 14 миллиметрден кем құбырлар магнит ұнтақты немес капиллярлы (түрлі түсті) әдіспен бақыланады.

91. Тоттануға төзімді болаттан жасалған құбырлар жобаның нұсқаулары бойынша кристалл аралық тоттануға бейімділігіне сыналады.

92. Соғу үшін жоғары сапалы көміртекті, төмен легірленген, легірленген және коррозияға төзімді болаттар қолданылады.

93. Құбыр жол бөлшектерге арналған шыңдалған темір IV және IVК тобына жатқызылады.

94. Шыңдалған темір өлшемі механикалық өңдеуге жіберу, өлшеміне рұқсат беру, технологиялық жіберу мен сынауға жіберуді есепке ала отырып қабылданады.

95. 200 миллиметрден артық кез келген габаритті өлшемі мен 50 миллиметрден артық қалыңдығы бар көміртекті, төмен қоспалы, қоспалы болаттан жасалған шыңдалған темірлер ультродыбыстық немесе басқа да тиісті әдіспен жеке бақылауға жатады.

Ақаулар бақыланатын шыңдалған темірдің 50 пайыз көлемінен кем болмай тартылады. Бақылау аумағы барлық бақыланатын беткі қабаты бойынша біркелкі бөлінеді.

96. Өзектер, гайкалар, ернемектер және линзалар сұрыпты темір бұйымнан жасалады.

97. Ернемекті және бекіту бөлшектеріне арналған әр түрлі маркалы болатты қолдану шегі, сынаулар түрі мен бақылау түрлері жобалау құжаттамасында белгіленеді.

98. Бекіту бөлшектерінің материалдары осы Нұсқаулықтың 32-тармағына сәйкес таңдалады.

99. Гайкалар мен өзектер әртүрлі маркадағы болаттардан, ал бір маркалы болаттан дайындалған жағдайда, әртүрлі қаттылықта жасалады. Бұл жағдайда гайканың қаттылығы өзектің қаттылығынан кемінде 10-15 НВ төмен болады.

4-тарау. Құбыр жол арматурасы

100. Құбырға қосылу тәсілі бойынша арматура ернеулік, муфталы, кетпенді және дәнекерленген болып бөлінеді. Муфталы және цапкалы шойын арматурасы жанбайтын, бейтарап ортаны тасымалдайтын Dу 50 миллиметрден аспайтын шартты өтетін құбыр жолдарда қолданылады. Муфталық және кетпенді болат арматура Dу шартты өтуі 40 миллиметрден аспаған кезде барлық орталар үшін құбырларда қолданылады.

Ернеулік және дәнекерленген арматура құбыр жолдардың барлық санаттары үшін қолданылады.

Қызмет көрсету мақсаты бойынша құбыр жолды арматура шартты түрде бекітілетін, реттелетін, сақтандырғыш, бөлгіш, қорғаныс және фаза бөлгіш болып бөлінеді.

Қолданылатын құбыр арматурасы өнеркәсіптік құбыр арматурасына қойылатын шарттарға сәйкес келеді.

101. Құбыр жолды арматура жинақты, тексерілген, сыналған және бөлшектеусіз қайтадан консервациялауды қамтамасыз ететіндей қойылады.

Арматура пайдалану құжаттамасымен, сонымен қатар төлқұжатпен, техникалық тізбемен және пайдалану бойынша нұсқаулықпен жинақталады.

Арматурада шартты қысым, шартты диаметр, материал маркасы мен зауыттық және инвентарлық нөмірі көрсетіледі.

Пайдалану құжаттамасы мен таңбалауы жоқ арматураны V санаттағы құбырлар үшін тек оны тексергеннен, сынақтан өткізгеннен және құжаттардың телнұсқаларын ресімдей отырып, техникалық диагностикалағаннан кейін ғана пайдалануға болады.

200 миллиметрден артық шартты түрде өтетін жері бар шойын арматура төлқұжатының, маркасының, сақталу мерзімінің болу-болмауына қарамастан, орнатар алдында беріктілігі мен герметикалығына гидравликалық сынау мен тексеріс жүргізуге жатады.

102. Құбырларға арналған арматура пайдалану шарттарына, параметрлері мен физикалық-химиялық қасиеттеріне, тасымалданатын ортаға байланысты таңдалады. Түсті металдардан және олардың қорытпаларынан жасалған арматура болат және шойын арматураны жобалау құжаттамасында белгіленген негізделген себептер бойынша пайдалану мүмкін болмаған кезде қолданылады.

103. Электр жетегі бар арматураны таңдау Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2015 жылғы 20 наурыздағы № 230 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10851 болып тіркелген) бекітілген электр қондырғыларын орнату қағидаларына және Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 17 тамыздағы № 405 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 24045 болып тіркелген) "Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар" техникалық регламентіне сәйкес жүргізіледі.

Электр жетегі бар арматураны ашық ауада орнату кезінде электр жетегінің паспортында көрсетілетін сыртқы ауаның есептік температурасы ескеріледі. Бұл ретте ашық ауада орнатылатын арматураның электр жетектері осы шарттарға сәйкес орындалады не атмосфералық жауын-шашыннан қорғалады.

Ескерту. 103-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 22.02.2024 № 63 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) бұйрығымен.

104. Тұтқалы жетекті 1,6 Мегапаскальға (шаршы сантиметрге 16 килограмм күш) дейінгі шартты қысымда 500 миллиметрден артық шартты өтетін жолы бар жетекті қоса алғанда және 1,6 Мегапаскальға (шаршы сантиметрге 16 килограмм күш) дейінгі қысымда шартты өту жолы 350 миллиметрден артық тиекті арматураны ашқан кезде күштеуді азайту үшін оны бекіту органының екі жағынан да қысымды түзету үшін айналдыру сызықтарымен жабдықтау ұсынылады. Айналма желінің шартты өтуі осы Нұсқаулықтың 5-қосымшасына сәйкес белгіленеді.

105. Бекіту арматурасының түрін таңдау кезіндегі рұқсат етілген шарттар:

1) шартты өту жолы 50 миллиметрден бастап жоғары құбыр жолдар үшін тиекті арматураның негізгі түрі барынша аз гидравликалық кедергісі бар, бекітпесі сенімді герметикалық және орта қозғалысына үздікті бағыт беретін ысырма болып табылады.

2) қақпақшаларды (вентильдер) диаметрі 50 миллиметрге дейінгі құбыр жолдарға қолданылады; үлкен диаметрде олар егер тиекті құрылғының гидравликалық кедергісінің нақты мәні немесе қысымға қолмен кедергі болмаса қолданылады;

3) егер басқа арматура қолдану мүмкін болмаса, не мағынасыз болса шүмектер қолданылады;

4) реттеуші (дроссельдеуші) ретінде тиекті арматураны қолдануға рұқсат берілмейді.

106. Бекітпенің герметикалығы бойынша тиекті құбыр жолының арматурасы герметикалық норманы қамтамасыз ету шартымен таңдалады.

Бекітпенің герметикалығының класы арматураның мағынасына байланысты таңдалады:

1) А класы - А, Б (а) Б (б) тобындағы заттар үшін;

2) В класы - Ру 4 Мегапаскаль (шаршы сантиметрге 40 килограмм күш) артық Б (б) және В тобындағы заттар үшін;

3) С класы - Ру 4 Мегапаскаль (шаршы сантиметрге 40 килограмм күш) аз В тобындағы заттар үшін.

107. Көміртекті және қоспалы болаттардан жасалған арматураны таттану жылдамдығы жылына 0,5 миллиметрден артық болмаған кезде орта үшін қолдануға рұқсат беріледі.

Таттану жылдамдығы жылына 0,5 миллиметрден артық болатын орта үшін арматураны әдістемелік нұсқаулық бойынша таңдайды және оның таңдауын жобада негіздейді.

108. КЧ 30-6 маркасынан төмен емес соғылған шойыннан және СЧ 18-36 маркасынан төмен емес сұр шойыннан жасалған арматура осы Нұсқаулықтың 112-тармағында көрсетілген шарттарды есепке ала отырып В тобындағы ортаны тасымалдайтын құбыржолдар үшін қолданылады.

109. Сұйылтылған газдардан, қайнау температурасы45 градус Цельсийден төмен жылдам тұтанатын сұйықтардан (бұдан әрі-ЖТС) басқа, соғылған шойыннан жасалған арматураны А (а), Б (б) тобындағы орта үшін егер орта қысымы 1,6 Мегапаскаль (шаршы сантиметрге 16 килограмм күш) болғанда ортаның жұмыс температурасы минус 30 градус Цельсийден төмен және 150 градус Цельсийден жоғары болмағанда пайдаланылады. Бұнымен қатар ортаның 1 Мегапаскальға (шаршы сантиметрге 10 килограмм күш) дейінгі жұмыс қысымында 1,6 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 16 килограмм күш) кем емес Ру, қысымға есептелген арматура, ал 1 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 10 килограмм күш) артық жұмыс қысымы үшін 2,5 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 25 килограмм күш) кем емес қысымға есептелген арматура пайдаланылады.

110. Соғылған шойыннан жасалған арматураны А (а) тобындағы ортаны, Б (а) тобындағы сұйылтылған газды, Б (б) тобындағы қайнау температурасы 45 градус Цельсий жылдам тұтанғыш сұйықтықтарды тасымалдайтын құбыр жолдарда қолдануға рұқсат берілмейді.

111. А және Б тобындағы заттарды тасымалдайтын құбыр жолдарда, серіктес ретінде пайдаланылатын бу жол пен ыстық судың құбыр жолында сұр шойынды қолдануға рұқсат берілмейді.

112. Соғылған және сұр шойыннан жасалған арматураны жұмыс қысымы мен температурасының ортасына қарамастан мына жағдайларда пайдалануға рұқсат берілмейді:

1) вибрацияға ұшыраған құбыр жолдарда;

2) ортаның жылдам ауысатын температурасы режимінде жұмыс істейтін құбыр жолдарында;

3) дроссель-әсерінің нәтижесінде арматураның біршама суу мүмкіндігі болғанда;

4) құбыр жолдар қабырғасының қысымға байланыссыз 0 градус Цельсийден төмен температурасында су немесе басқа да қататын сұйықтары бар А және Б тобының заттарын тасымалдайтын құбыр жолдарында;

5) сорғыларды ашық алаңда орнатқан кезде сорғы агрегаттарының бекіткіштерінде;

6) жарылыс өрт қауіпті және улы заттарды сақтауға арналған ыдыстар мен резервуар бекіткіштерінде.

113. Орта температурасы 40 градус Цельсийден төмен болғанда жұмыс істейтін құбыр жолдарда тиісті қоспалы болаттардан, арнайы құймалардан немесе барынша аз температура болған кезде шаршы сантиметрге 20 Джоульден (бір шаршы сантиметрге 2 килограмм күш) төмен емес, (KCV) ұрғылау кезінде жабысу арқылы алынған түрлі түсті металдардан жасалған арматура пайдаланылады.

114. Сұйық және газ сияқты аммиак үшін осы Нұсқаулықтың 109-тармағында жазылған шарттар мен параметр шегінде соғылған шойыннан жасалған арнайы арматура пайдаланылады.

115. Шартты өтетін орны 400 миллиметрден артық Dу тиекті арматура басқару жетегімен (тістегерішті, бұрамдықты, ток, пневматикалық, гидравликалық) пайдаланылады. Жетек түрі технологиялық процестің шарттарына сәйкес таңдалады және жобада белгіленеді. Электр жетегі бар тиекті арматура қолмен басқарылады.

116. Арматураның гидрожетегінде пайдалану шартына сәйкес келетін жанбайтын және қатпайтын сұйықтықтар пайдаланылады.

117. Пневмо жетекті конденсаттың түсіп қалу мүмкіндігін болдырмау мақсатында қысқы уақытта газды құбыр жолдарда теріс есепті температура болған кезде шық нүктесіне дейін кептіреді.

118. Жетегі бар жылдам әсер ететін арматура технологиялық процесті қауіпсіз жүргізу шартына сәйкес келеді.

119. Жетекте қолмен жасаған кезде арматураға шарнирлі жалғастырғыштың, шынжырдың және басқалардың көмегімен қашықтан басқаруды қолдануға болады.

120. Дәнекерленген арматура қауіпті орта жалғастырғыштар арқылы жоғары өткізгіш қабілеті бар құбыр жолдарда пайдаланылады.

121. Жоғары қысымды құбырларға орнатылатын арматура осы арматураның сызбалары мен техникалық шарттарына сәйкес келеді.

Арматураны таңдау тасымалданатын ортаның жұмыс параметрлері мен қасиеттеріне байланысты белгіленеді және жобада негізделеді.

122. Арматура бөлшектерінің оны пайдалану кезінде беріктігі мен герметикалығына әсер ететін ақаулары болмайды.

Шыңдалған темірлер, қалыптама, құймалар бұзылмайтын бақылануға жатады.

Бақылауға ерітіліп құйылған арматуралардың жалғама құбырларының соңғы жағы жатады.

Шпиндель, төлке және жалғама құбыр мен ернемек сыртының сыртқы бұрандаларының жарылуына жол берілмейді.

Жалғама құбыр мен ернемек сыртындағы бұранда үлкен қадаммен және 6g рұқсат беру алаңымен өлшенеді. Бұранда ойығының формасы дөңгеленген. Тығыздағыштың беткі жағы мұқият кептелген. Герметикалықты, тығыздау беріктігі мен сенімділігін баяулататын қуыстардың, тесіктердің, бетақаулардың, қылшықтардың, сызаттардың, шұңқырлардың және басқа да ақаулардың болуына жол берілмейді.

123. 35 Мегапаскальдан (бір шаршы сантиметрге 350 килограмм күш) артық жұмыс қысымы бар құбыр жолдар үшін құйылған арматураны қолдануға рұқсат берілмейді.

124. Тегіс тығызды беткі қабаты бар ернемекті арматураны жоғары қысымды арматурада қолдануға жол берілмейді.

"Шығыңқы-кіріңкі" ернемекті тығыздау арматураны арнайы төсемдерді пайдаланған жағдайда жұмыс қысымы 35 Мегапаскальдан (бір шаршы сантиметрге 350 килограмм күш) артық болмағанда пайдаланылады.

5-тарау. Құбыр жолдарының құрылғысы

1-параграф. Құбыр жолдарды орнату

125. Технологиялық құбыр жолдарын орнату жоба бойынша жүргізіледі.

126. Құбырларды орнату мыналарды қамтамасыз етеді:

1) жобада көзделген көтергіш-көлік құралдарын пайдалану және техникалық жай-күйін тікелей бақылау мүмкіндігі;

2) механикаландыру құралдарын қолдана отырып, жөндеу жұмыстарын жүргізуді ескере отырып, технологиялық тораптар мен блоктарға бөлу;

3) дәнекерлеу жіктерін бақылау, термиялық өңдеу, сынау және диагностикалау бойынша жұмыстардың барлық түрлерін орындау мүмкіндігі;

4) құбырларды коррозиядан, атмосфералық және статикалық электрден оқшаулау және қорғау;

5) құбырда мұздың және басқа да тығындардың пайда болуын болдырмау;

6) құбырлардың ең аз ұзындығы;

7) тұрып қалу аймақтарының салбырауын және түзілуін болдырмау;

8) құбырлардың температуралық деформацияларын өздігінен өтеу және зақымданудан қорғау мүмкіндігі;

9) көтергіш механизмдердің, өрт сөндіру жабдықтары мен құралдарының кедергісіз қозғалу мүмкіндігі.

127. Құбыр жолының трассасын таңдау кезінде трассалардың бұрылыстары есебінен температуралық деформациялардан өздігінен өтемделуі қарастырылады.

Құбырлар трассасы, әдетте, тротуарлар мен жаяу жүргіншілер жолдарының орналасуына қарама-қарсы жақта орналасқан.

128. Құбыр жолдар тоқтаған кезде босатуды қамтамасыз ететін еңіске қарай орнатылады.

Құбыр жолдың еңістігі көрсетілгеннен төмен қабылданады:

1) жеңіл жылжитын сұйық заттар үшін - 0,002 градус;

2) орта жүрісі бойынша газ тәрізді заттар үшін - 0,002 градус;

3) орта жүрісіне қарсы газ тәрізді заттар үшін - 0,003 градус;

4) қышқылдар мен сілтілер үшін - 0,005 градус.

Жоғары жабысқақты және суып қалатын заттары бар құбыр жолдары үшін еңістің үлкендігі нақты құрылым мен заттардың ерекшеліктерінен, құбыр жолдардың созылыңқылығы мен олардың төсемдерінің шарттарына (0,02 дейінгі шамада) негізделе отырып қабылданады.

Еңісі аз немесе еңісі жоқ құбырларды оларды босатуды қамтамасыз ететін іс-шараларды көздейтін жобалық негіздемелер кезінде төсеуге жол беріледі.

129. Жанбайтын құрылғы, эстакада, қабат, баған, тіректерде А, Б тобындағы құбыр жолдар төсемдер жердің үстімен жүргізіледі. Осы құбыржолдарды сорғылар мен компрессорларға қосу учаскелерінде өтпейтін арналарда төсеуге жол беріледі.

Өтімсіз каналдарда жабысқақ, жылдам суитын және жанатын Б (б) топты сұйықтарды тасымалдайтын құбыр жолдарды төсеуге, негізгі жағдайларда жабдық кезең сайын босатыла берген кезде А және Б топты кәріз құбыр жолдарды төсеуге рұқсат беріледі.

В тобындағы құбыржолдар үшін жерүсті төсемі, сондай-ақ арналарда (жабық немесе құм себілген), тоннельдерде немесе жерде төсем жүзеге асырылады. Жерге төсем жүргізген кезде құбыр жолдардың температурасы 150 градус Цельсийден аспайды. Төмен тірек конструкцияларын қолдану көлік пен өрт сөндіру құралдарының қозғалысына кедергі келтірмейді.

130. А және Б топты құбыр жолдар үшін каналдар жинақталған жанбайтын құрылғымен орындалады, жанбайтын темір бетонмен (темір бетон плитамен), құммен жабылады және оған су кіруден қорғау қарастырылады.

131. Жартылай өтетін каналдарда құбыр жолдардың төсемі 100 метрден артық емес ұзақтықтағы жолдың жекелеген бөліктерінде ғана, негізінен жетілдірілген жабындымен зауытішілік темір жолдар мен авто жолдарда Б (в) және В тобындағы құбыр жолдардың қиысуында жүзеге асырылады.

Бұл жағдайда жартылай жабылатын каналдарда шығыңқы құрылғылардың ені 0,6 метрден кем және биіктігі 1,5 метрден кем емес өтетін жерлер қарастырылады. Каналдардың соңында шығатын жерлер мен люктер көзделуі қажет.

132. А, Б тобындағы құбыр жолдарды канал немесе тоннель бойынша цехқа (цехтан) енгізу (шығару) орындарында цехтан каналға не керісінше зиянды және жанатын заттардың түсуіне жол бермейтін алдын алу құралдары қарастырылады (әрбір нақты жағдайда жанбайтын материалдардан диафрам немесе су және газ өткізбейтін жалғастырғыш құрылғыларды орнату жобамен анықталады).

133. Жапсарлас құбыр жолдардың осьтері арасындағы қашықтық және құбыр жолдардан құрылыс құрылғысына дейін көлденеңі бойынша да, тігі бойынша да құбыр жолдардың ығысу мөлшері температуралық өзгеру кезінде жинақтау, жөндеу, қарау, оқшаулау мүмкіндігін ескере отырып қабылданады.

Ғимарат қабырғасы мен канал қабырғасынан бастап жапсарлас құбыр жолдарының осьтері арасында арақашықтық осы Нұсқаулықтың 6-қосымшасында (бұдан әрі – Аралас құбырлардың осьтері арасындағы және құбырлардан құрылыс конструкцияларына дейінгі қашықтық) көрсетілген.

Жылытатын серіктестерге арналған арматураның құбыр жолдарында Аралас құбырлардың осьтері арасындағы және құбырлардан құрылыс конструкцияларына дейінгі қашықтық бойынша қабылданған А және Б қашықтығы жарықта мынадан төмен емес қашықтықта қамтамасыз ету шартына негізделе отырып тексереді:

1) оқшауланбаған құбыр жолдары үшін Dу600 миллиметр болғанда - 50 миллиметрге дейін;

2) оқшауланбаған құбыр жолдары үшін Dу600 миллиметрден артық болғанда, және жылыту оқшаулауы бар барлық құбыр жолдар - 100 миллиметр.

Төменгі пайда болу немесе жылу оқшаулағыш құрылғы мен еден не канал түбі арасындағы қашықтық 100 миллиметрден кем болмай қабылданады.

Б қашықтығы (құбыр жолдар діңдері арасындағы) bi кесте өлшемдерінің қосындысымен мұнда bi=b1, b2, ..., b8 анықталады.

Әртүрлі жазықтықта ернемектер орналасқан кезде (қашық) оқшауланбаған құбыр жолдары арасындағы қашықтық b4 үлкен диаметрі мен b5-b8 кіші диаметрінің қосындысымен анықталады.

134. Құбыр жолдарының бұрылу орындарында құбыр қабырғаларының температурасының, ішкі қысымның және басқа жүктемелердің өзгеруінен туындайтын жылжу мүмкіндігі ескеріледі.

135. Құбыр жолдары мен электр кабельдерді бірге төсеген кезде олардың арасындағы қашықтық жобамен айқындалады.

136. Технологиялық құбыр жолдарды әкімшілік, тұрмыстық, шаруашылық ғимараттарда және электр таратқышты құрылғылар, электр қондырғы, автоматтандыру қалқандары, трансформаторлар орналасқан, желдеткіш камералары, жылу бекеттері ғимараттарында, жұмысшыларды шығару жолдарында, сонымен қатар кез келген қолданыстағы ғимараттарда төсеуге рұқсат берілмейді.

Қауіпсіз өндірістік объектіге төселген А және Б тобындағы құбыр жолдары жерүсті төсемдерінде 50 метрден кем болмайтын және жерасты төсемдерінде 25 метрден кем болмайтын қашықтықта адамдар болуы мүмкін ғимараттарда орналастырылады.

137. Құбыр жолдарының трассаларын оларды реконструкциялау мүмкіндігін ескере отырып орнату, ол үшін конструкциялардың өлшемдерін анықтау кезінде осы конструкциялардың габариттері бойынша да, жүктемелері бойынша да резервті көздеу қажет. Әрбір нақты жағдайда резерв жобамен айқындалады.

138. Жерасты құбыр жолдарының теміржол, автомобиль және жаяу жүргінші жолдарының қиылысқан орындарында, есік босағасы, терезе және балкон асты мен үстіне арматура, компенсатор, дренажды құрылғы, ажыратқыш жалғастырғыштарда орналастыруға жол берілмейді. Ажыратқыш жалғастырғыштарды пайдалану қажеттілігі болса қорғаныс тұғырықтары мен күнқағар қарастырылады.

139. А, Б тобындағы заттар мен В тобындағы газдарды (шарты өтуі 100 миллиметрге дейін), В тобындағы сұйық заттарды (құбыр жолдардың диаметріне қарамастан) тасымалдайтын цехішілік құбыр жолдарын төсеу төмендегілер бойынша:

1) көмекші ғимараттардың қорғанысын қамтамасыз ете отырып бітеу қабырғаларының сыртқы беті;

2) өндірістік ғимараттардың тірек қабырғаларының жанбайтын бетінде осы қабырғаларға түсірілетін салмақтан 200 миллиметрге дейінгі шартты өтетін жері бар цехішілік құбыр жолдарды төсеу қажет. Мұндай құбыр жолдар есік және терезе ойықтарынан 0,5 метрден төмен не жоғары орналастыру керек. Бұл жағдайда жеңіл газды құбыр жолдар есік және терезе ойықтарынан-жоғары, ал ауырлары - төмен орналастыру керек. Түгел шыныланған, жеңіл лақтырылатын құрылыс ғимараттарының қабырғалары бойынша құбыр жолдарын төсеуге рұқсат берілмейді.

140. Бөлек тұрған төмен және жоғары тіректерде немесе эстакадаларда құбыр жолдарын төсеу тасымалданатын заттардың құрамы мен өлшемдеріне қарамастан құбыр жолдардың кез келген қиысуында пайдаланылады.

Бұл жағдайда бір-бірімен сәйкес келмейтін заттары бар құбыр жолдарын бір-бірінен барынша алшақ орнатады.

Екі не үш қабатты төсемді құбыр жолдарын келесі нұсқаулықты сақтай отырып орналастырады:

1) қышқыл, сілті және басқа да агрессиялы заттардың құбыр жолдары-ең төменгі қабатта;

2) Б (а), Б (б) тобындағы заттардың құбыр жолдары жоғарғы қабатта және мүмкіндігіне қарай эстакада шетінде;

3) араласып кеткенде өрт не жарылыс туғызуы мүмкін заттардың құбыр жолдары барынша бір-бірінен алшақ.

141. Өтетін жерлер мен жолдарда П-тәріздес компенсаторлардың орнатылуына рұқсат берілмейді. Компенсаторларды көрсетілген орнату оларды басқа жерлерде орналастыру мүмкін еместігінің негіздемесі болған кезде мүмкін болады.

142. Эстакадаларда ұдайы қызмет көрсетілетін (ауысымына бір реттен кем емес) құбыр жолдарды төсеген кезде, зауыттық эстакадаларда жанбайтын материалдан әр 200 метр сайын, ені 0,6 метрден кем емес және таяныштарының биіктігі 0,9 метрден кем емес, ал эстакаданың бүйір жағында 200 метр қашықтықта шатырлы қоршаулы не маршты тік баспалдақтар өтетін өткелдер қарастырылады.

143. Төмен тіректерде құбырларды төсеу кезінде жер бетінен құбыр мен жылу оқшаулағыштың түбіне дейінгі қашықтықты жобалық құжаттамаға сәйкес қабылдау қажет. Құбырлар арқылы өту үшін жаяу жүргіншілер көпірлері жабдықталған.

Диаметрі 300 миллиметрге дейін қоса алғанда құбырларды төсеу екі және одан да көп қабаттарда көзделеді, ал алаң бетінен құбырлардың жоғарғы жағына немесе жоғарғы қабаттың жылу оқшаулағышына дейінгі қашықтық 1,5 метрден аспайды.

144. Диаметрі аз құбыржолдарды құбыржолдарға бекітуге жобалық негіздемелер кезінде және осы үшін құбыржолдардың көтергіш қабілетіне сәйкес болғанда жол беріледі.

Мыналарды тасымалдайтын құбыр жолдарға бекітуге жол берілмейді:

1) А, Б тобының ортасын;

2) температураға қарамастан температурасы 300 градус Цельсийден жоғары және минус 40 градус Цельсийден төмен немесе қысымы 10 Мегапаскальдан жоғары (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) технологиялық ортаны;

3) бекітілген құбыр жолдардағы өзінен өзі тұтану температурасы бар тіректі құбыр жолдардағы заттардың температурасынан 0,8 төмен заттарды.

Құбыр жолдарды бекіту мүмкіндігі есеппен бекітіледі және жобада көрсетіледі.

145. Бу құбырларын басқа құбырлармен бірге төсеу жобалау құжаттамасында негізделеді.

146. Қабырға немесе ғимараттың жабындары арқылы өтетін құбыр жолдар гильзаға не қаптамаға бітеледі. Гильза мен қаптама ішінде құбыр жолдардың дәнекерленген және бұрандалы жалғастырғыштарына жол берілмейді.

Гильзалардың ішкі диаметрі құбыр жолдарының (оқшаулау болмағанда) сыртқы диаметрінен немесе оқшаулаудың сыртқы диаметрінен 10-12 миллиметрден артық қабылданады.

Гильзалар құрылыс конструкцияларына қатты бекітіледі, құбыр жол мен гильза (екі шетінен де) арасындағы саңылау құбыр жолдарды оның бойлық осінен өтуіне рұқсат беретін жанбайтын материалмен толтырылады.

147. Технологиялық аппараттан ауаға жарылыс және өрт қауіпті заттарды шығаратын құбыр жолдарында отқа тосқауыл құрылғысы орнатылады. Азот аппараттарынан шығатын шығарындылар мен сақтандырғыш қақпақшаларынан шығатын шығарындыларға отқа тосқауыл құрылғысы жобада негіздеме көрсетілсе орнатылмайды.

148. А және Б топтарының орталары бар компрессорлардың сору және айдау коллекторлары машина залдарынан тыс орналастырылады. Авариялық жағдайлар кезінде үй-жайға түсетін зиянды және жарылыс-өрт қауіпті заттардың мөлшерін шектеу мақсатында коллектордан тыс, әр машинада А және Б топтарының ортасы бар сору құбырындағы коллектордан ажырататын (жапқыш) арматура коллекторға орнатылады. Жалпы коллекторда жұмыс істейтін газ компрессорларының айдау желілерінде компрессор мен тиек арматурасының арасында кері клапандарды орнату көзделеді.

149. Арналарда технологиялық құбырларды төсеуге жобада тиісті негіздеме көрсетілген кезде Нұсқаулықтың 129 және 131-тармақтарын ескере отырып жол беріледі.

150. А және Б тобындағы цех аралық құбыр жолдарын ғимараттардың астына және үстіне төсеуге рұқсат берілмейді.

А, Б (а), Б (б) тобындағы құбыр жолдарын бу өткізгіш, жылу өткізгіш қатты және баяу ток кабельдерімен ортақ каналдарда төсеуге рұқсат берілмейді.

151. Жерастына төселген жерасты құбыр жолдары автомобиль жолдары мен теміржолдардың қиылысқан жерлерінде аяқ жағы рельстің немесе жол жиегінің басынан 2 метрден кем емес қашықта орналасқан металл және бетон қорғаныш құбырларында төселген; жоғарғы қорғаныш құбырынан темір жол шпалының табанына дейін 1 метрден кем емес, автожолға дейін 0,5 метр болады.

152. Өтетін жерлерде құбыр жолдарға арналған эстакада биіктігі:

1) темір жолдар үшін (рельстің басында) - 5,55 метр;

2) автомобиль жолдары үшін - 5 метр (тиісті негіздеме болғанда - 4,5 метр);

3) жаяу жүргінші үшін - 2,2 метр болады.

153. Теміржолдар мен автожолдардың биік эстакадаларының қиылысқан жерінде эстакаданың жақын тірегінің көлденеңі бойынша қашықтығы:

1) орташа қазықтағы темір жолдың осіне дейін - 2,45 метр;

2) авто жол бордюріне дейін - 1,0 метр.

154. Эстакадалардың электр берудің әуе желілерімен қиылысуы Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2015 жылғы 20 наурыздағы № 230 бұйрығымен бекітілген Электр қондырғыларын орнату қағидаларымен (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10851 болып тіркелген) сәйкес орындалады.

Эстакадалардың ауадағы электр жол желілерімен қиылысулары тек құбыр жолдардың астымен өтеді. Эстакаданың жоғарғы технологиялық құбырларынан бастап электр беру желілеріне дейін (олардың салбырауын ескере отырып, төменгі сымдар) тігінен ең аз қашықтық осы Нұсқаулықтың 7-қосымшасына сәйкес қабылданады.

Аспалы жолдардың жоғарғы технологиялық құбыр жолдардан вагонның (тростың салбырауы есебімен) төменгі бөлігіне дейінгі тігі бойынша қашықтық 3 метрден кем болмайды.

Ауадағы электр өткізгіш желілері мен технологиялық құбыр жолдарының арасындағы тік және көлбеу қашықтықты анықтау кезінде олардың үстіне орнатылған түрлі қорғаныс қоршаулары құбыр жолдың бөлшегі түрінде қарастырылады.

155. Бір траншеяда екі және одан да көп құбыржолдарды бір мезгілде орналастыра отырып, құбыржолдарды жерасты төсеу кезінде олар бір қатарға орналастырылады (бір көлбеу бойымен). Олардың арасындағы жарықтағы қашықтық құбыр жолдардың келесі шарты диаметрінде қабылданады:

1) 300 миллиметрге дейін - 0,4 метрден кем емес;

2) 300 миллиметрден артық - 0,5 метрден кем емес.

156. Жерасты құбыр жолдары топырақты таттанудан таттануға қарсы қорғаныспен (оқшаулаумен) барынша сақталған.

157. Жерасты құбыр жолдарын орнату тереңдігі жер бетінен құбырдың үстіңгі бөлігіне дейін немесе көлік қатынасы қарастырылмаған орындардағы жылумен оқшаулаудан 0,6 метрден кем болмайды, ал басқа учаскелерде орнату тереңдігі құбыр жолдың беріктігін сақтау шартына негізделе отырып, қолданыстағы барлық жүктемелерді есепке алумен қабылданады.

Тоңазыған, ылғалданған және қойылтылған заттарды тасымалдайтын құбыр жолдар конденсат жинағыштарға, басқы ыдыстар мен аппараттарға бейім топырақтың қату тереңдігінен 0,1 метрден төмен орналастырылады.

2-параграф. Құбыр жолды үрлеу және сорғытуға арналған құрылғылар

158. Тасымалданатын өнімге қарамастан технологиялық құбыр жолдарда гидравликалық сынаудан кейін су төгуге арналған сорғытқылары мен құбыр жолдардың жоғарғы нүктелерінде газды шығаруға арналған ауа шығарғыштары болады.

Сорғытқылар мен үрлеулер үшін арнайы құрылғылардың қажеттілігі құбыр жол жұмысының шарттары мен мақсатына байланысты жобамен анықталады.

159. Құбыр жолдарды босату сұйықты кезеңді немесе үзіліссіз шығару құрылғысы бар технологиялық жабдықта жүргізіледі. Толықтай босату болмағанда ("қаптар" болса, кері құлаулар) құбыр жолдардың төменгі нүктелерінде үзіліссіз және кезеңді әрекеттің сорғыту құрылғысы қарастыру қажет.

160. Өнімнің конденсациялануы мүмкін құбыр жолдарында сұйықты үзіліссіз шығаруға арналған сорғытқы құрылғылары болады.

Ортаның қасиеті мен шамасына тәуелді үзіліссіз әрекеттегі сорғытылатын құрылғы ретінде конденсат шығарғыштар, гидравликалық бекітпе, сепаратор және сұйықты жабық жүйелер мен жинағыштарға шығаратын құрылғыларды пайдалану қажет.

161. Сорғытылатын сұйықты құбыр жолдан үзіліссіз шығару сорғытатын құбыр жолға қосылған штуцер-қалтадан қарастырылады.

Сорғытатын құбыр жол диаметріне байланысты штуцер-қалта диаметрін осы Нұсқаулықтың 8-қосымшасының (бұдан әрі – Диаметрлер) 1-кестесіне сәйкес қабылдау қажет.

Шартты диаметрі 100 миллиметрден кем құбыр жолдарда штуцер-қалталар орнатылмайды.

Штуцер-қалтаға жалғанатын шығаратын құбырлардың диаметрі гидравликалық есеппен анықталады.

162. Кезеңдік әрекеттегі дренаждық құрылғылар ретінде стационарлық немесе алмалы-салмалы құбыржолдарды, өнімдерді дренаждық ыдыстарға немесе технологиялық жабдыққа бұруға арналған иілгіш шлангілерді қосу үшін тиекті арматурасы бар төгу штуцерлерін көздеу қажет. Тиек арматурасына бітеуіш орнатылады. Авариялық босатуға арналған дренаждық құрылғылар стационарлық болып көзделеді.

Қауіптілік пен сұйылтылған газдардың 1 және 2-сыныпты өнімдері үшін босатуға арналған құрылғы иілгіш құбыршектер көмегімен босатуға рұқсат берілмейді.

Сорғытқы құбыр жол диаметрі сорғытқының белгіленген уақытының шартынан, бірақ 25 миллиметрден кем болмай туындайтын гидравликалық есепке сәйкес қабылданады.

163. Өнімнің конденсациясы болуы мүмкін құбыр жолдарын жылыту мен үрлеу үшін өндірістік цехқа, технологиялық желіге енгізер кезінде және бекіту арматурасы алдында орнатуға, бекіту органдарымен сөндірілетін құбыр жолдың барлық учаскелеріндегі соңғы нүктелерде вентилі бар (улы заттар үшін-бұқтырмалы) дренажды штуцер қарастырылады.

Құбырлардан конденсатты шығаруға арналған дренаждық штуцерлер мен бекіту арматурасының диаметрлері оларды бумен үрлеген кезде Диаметрлердің 2-кестесіне сәйкес қабылданады.

164. Гидравликалық сынаудан кейін құбыр жолдарды судан босату үшін бірінші кезекте құбыр жолды технологиялық сорғытуға арналған құрылғы пайдаланылады. Технологиялық сорғытқы болмаған жағдайда сорылатын құбыр жолға тікелей қосылатын штуцер қарастырылады.

Дренажды штуцердің диаметрін Диаметрлердің 3-кестесінде көрсетілген мөлшерден кем болмайтындай қабылданады.

165. Сұйылтылған газдарды, жарылыс өрт қауіпті өнімдер мен 1 және 2-класты қауіптіліктегі заттарды тасымалдауға арналған құбыр жолдар үшін құбыр жол бастапқы және соңғы нүктелерінде оларды инертті газбен (не) су буымен және сумен немесе арнайы ерітіндімен үрлеу үшін штуцермен арматура және бекітіш қарастырылған.

Инертті газды, буды, суды немесе жуатын сұйықты құбыр жолға құю (төгу) иілгіш құбыршек немесе құбыр жолдың алмалы бөліктерінің көмегімен жүргізіледі. Үрлеу (жуу) аяқталған соң алмалы бөліктер мен құбыршектер ағытылады, ал бекіту арматурасына бұқтырма орнатылған.

Үрлеу мен жуу үшін штуцер диаметрлері құбыр жолдың диаметріне байланысты, бірақ Диаметрлердің 3-кестесінде көрсетілгеннен кем болмай қабылданады.

166. Стационарлы жабдықтан сұйылтылған газдарды тазалу үшін иілгіш құбыршектерді пайдалануға жол берілмейді.

Стационарлы емес жабдықты толтыру мен босату үшін (темір жол цистерналарын, контейнер, бөшке және баллондарды толтыру мен төгу) тиісті қысымға есептелген иілгіш құбыршектерді пайдалану қажет.

167. 1, 2 және 3 қауіптілік класты технологиялық орталы құбыр жолдарды үрлеу газдар мен буларды кейіннен қолдану немесе залалсыздандыру арқылы қашыртқы құбыр жолдарға үрлеу жүзеге асырылады. Қалған құбыр жолдарды үрлеу атмосфераға үрлемелі білтелері арқылы жүргізу қажет.

168. Құбыр желісін үрлеу схемасы және үрлеу шырақтарының орналасуы әрбір нақты жағдайда жобамен айқындалады.

169. Үрлемелі білтелерде арматурамен сынама алуға іріктеуге арналған құрылғы, ал жанатын және жарылыс қауіпті өнімдер үшін үрлемелі білтелер-от тоқтатқыштар болады.

170. Төменгі нүктелердегі сақтандырғыш клапандардың үрлемелі білтелері және шығарындылардың құбыр жолдарының дренажды саңылаулар және арматуралы штуцер немесе конденсация нәтижесінде сұйықтың жиналу мүмкіндігін болдырмайтын құрылғылары болады.

171. Үй-жайдан тыс орнатылған конденсат шығаратын құрылғылардың барлық түрінің және барлық дренажды құбыр жолдардың суықта қатып қалмауы үшін жылумен оқшаулаумен және жылытумен қорғалған.

3-параграф. Құбыр жол арматурасы

172. Құбыржолдардың цехтарға, технологиялық тораптар мен қондырғыларға кірмелерінде тиек арматурасы орнатылады. Жанғыш, соның ішінде сұйылтылған газдарға арналған құбыр жолдардың кірмелерінде, жылдам тұтанатын және жанатын сұйықтыққа арналған диаметрі 400 миллиметр және одан артық құбыр жолдар үшін қашықтан басқарылатын және қолмен қайталанатын бекіту арматурасы орнатылады.

Қашықтан басқарылатын бекіту арматурасы ғимараттан тыс ғимарат қабырғасынан немесе ғимараттан тыс орнатылған жақын аппараттан 3 метрден кем емес және 50 метрден артық емес қашықтықта орналастырылады.

Бекіту арматурасын қашықтықтан басқару басқару пункттерінде, операторлық және қауіпсіз орындарда орналасады. Арматураны басқару өндірістік үй-жайларда оны қауіпсіз жерден қайталау кезінде орналастырылады.

173. Цехішілік бекіткіш құбыр жолдарында бекіту арматурасын орналастыру және орнату барлық құбыр жолдың әрбір агрегатын немесе технологиялық аппаратын сенімді түрде сөндіру мүмкіндігін қамтамасыз етеді.

Қашықтағы жетекті немесе қолмен басқарылатын арматураны пайдалану қажеттілігі оның дұрыс орындалуын қамтамасыз ететін технологиялық процестің шарттарымен және еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз етумен анықталады.

174. Газдың авариялы шығуына арналған қашықтан басқаратын бекіту арматурасымен басқару оператор үй-жайы арқылы жүзеге асырылады.

175. Үздіксіз технологиялық процестің параметрлерін қамтамасыз ететін реттеуші клапандар тиісті тиек құрылғылары бар айналма (байпасты) желімен жабдықталады.

176. Арматураға жетек орнатылған жағдайда қолмен басқаруға арналған маховиктер арматураны сағатқа қарсы бағытта ашады, ал сағат бағытымен жабады.

Өзек осьтерінің бағыты жобалық құжаттамада айқындалады.

177. Бекіту арматурасында оның "ашық", "жабық" күйде екендігін көрсететін көрсеткіштер орнатылады.

178. Кезеңді қайта бөлшектеуді қажет ететін арматурамен салмағы 30 килограммнан артық құбыр жолдың күрделі тораптарын орнату орындарында жобамен монтаждау мен демонтаждауға арналған стационарлы немесе көшірілмелі механикаландыру құрылғылары қарастырылады.

179. Компрессорлар мен орталықтан тебуші сорғылардың айдайтын желілерінде кері клапан орнату қарастырылады.

Кері клапан айдағыш пен тиек арматурасының арасында орнатылады. Жүйеде артық қысымсыз жұмыс істейтін ортадан тепкіш сорғыларда кері клапандар орнатылмайды.

180. Ыдысқа А және Б тобындағы заттарды беретін құбыр жолдарында кері клапандар орнатылады.

Жеткізуші құбыр жолдарында кері клапан ыдыс пен бекіту арматурасы арасында орналастырылады. Егер бір құбыр жолдары өнімді беру және алу үшін қызмет ететін болса, мұндай жағдайда кері клапан орнатылмайды.

181. 4 Мегапаскаль (бір шаршы сантиметрге 40 килограмм күш) және одан жоғары қысымда жұмыс істейтін агрегаттар коллекторынан (технологиялық аппараттар) сенімді сөндіру үшін, А, Б(а), Б(б) тобындағы заттарды тасымалдайтын құбыр жолдарында 25 миллиметр шартты өту арқылы олардың арасында атмосферамен қосылған дренажды құрылғымен екі тиек органы орнатылады.

А тобындағы құбыр жолдары мен сұйық күкіртті сутекті ортаның дренажды құрылғылары дренаждың жабық жүйесімен жалғасады.

Жұмыс қысымы 4 Мегапаскальдан (бір шаршы сантиметрге 40 килограмм күш) кем аталған топтағы заттарды тасымалдайтын құбыр жолдарында бір тиек органы мен дренажды арматурада бекітпесі бар дренажды құрылғы орнату қажет.

182. Қысым жоғарылаған кезде, оның ішінде сұйық ортаның есептіден жоғары көлемді кеңеюі есебінен құбырларда сақтандыру құрылғылары орнатылады.

183. Құбыр жолды арматура оны жөндеу мен қызмет көрсетуге қауіпсіз және ыңғайлы болатын орында орнатылады. Арматураның қол жетегі үй-жайдың немесе қызмет көрсететін алаңның еденінен 1,8 метрден артық емес қашықтықта орнатылады. Арматураны тұрақты қолданған жағдайда жетек 1,6 метрден артық болмай орнатылады.

Арматураны 1,8 метрден артық биіктікте орнатқан жағдайда қызмет көрсету үшін стационарлы немесе көшірілмелі алаңдар, баспалдақ және қоршау қарастырылады. Бекіту арматурасын жабу (ашу) уақыты жоба шарттарына сәйкес болады.

184. Құбыр жолдың өндірістік цехқа, технологиялық желі мен қондырғыларға кірме жолында технологиялық ортаның барынша көп қолжетімді жұмыс қысымы ол бағытталатын технологиялық жабдықтың есепті қысымынан артатын болса, манометрмен төменгі қысым жағында сақтандырғыш клапаны бар, қысқартатын құрылғы (үзіліссіз процестер үшін автоматты немесе кезеңді үшін қолмен істейтін) қарастырылады.

4-параграф. Құбыр жолдардың тірегі мен ілмегі

185. Құбырлар тіректерге немесе аспаларға орнатылады. Тіректің, ілменің орналасуы (жылжымайтын, тайғанақ, сырғытатын, серіппелі) және олардың арасындағы қашықтық жобамен анықталады.

Жүктеме және басқа параметрлер бойынша стандартты тірек пен ілме болмаған жағдайда олардың құрылымы дайындалады.

Тірек пен ілмек шоғырланған жүктемеге, арматураға, ернемекке, пішінді бөлшектерге жақын орнатылады.

186. Тірек пен ілмек тасымалданатын ортамен (немесе гидро сынау кезінде сумен) құбыр жолдардың салмағынан тік жүктемеге оқшаулаумен, қаптамамен, мұзбен (мұздану мүмкін болса) құбыр жолды термикалық кеңейту кезінде туындайтын жүктемеге есептеледі.

187. Тірек пен ілмектің диаметрі 50 миллиметрден кем құбырлар үшін дәнекерлеу тігістерінен 50 миллиметрден кем емес және диаметрі 50 миллиметрден артық құбырлар үшін 200 миллиметрден кем емес қашықтықта орналасады.

188. Теріс температуралы заттарды тасымалдайтын құбыр жолдары үшін суықты жоғалтуды болдырмау үшін жылумен оқшаулағыш төсемдері бар тіректер қолданылады.

189. Құбыр жолдың жобалық ауытқуын қамтамасыз ету үшін құрылыс құрылымына дәнекерленген жастықша астына металл төсемінің тірегін орнату қарастырылады.

190. Дірілге ұшыраған құбыр жолдары үшін қамыты бар тіректер қолданылады және олар құрылыс құрылымдарында орнатылады. Осындай құбыр жолдарға арналған ілмекті бекіткіштің қосымша тәсілі түрінде қарастыру қажет.

191. Жобада ілмектің серіппелі тірегін реттеу бойынша берілген жылжымалы тіректер мен ілмектердің тартқыштарын алдын ала ығыстыру көлемі көрсетіледі.

Ілмектерді қолданған кезде жобада тарту ұзындығы 150-ден бастап 2000 метрге дейін, қысқасы 50 миллиметр көлемде көрсетіледі.

192. Құбыр жолдың астындағы тіректер келесі шарттар сақтала отырып орнатылады:

1) тіректер құрылыс құрылымдарына берік бекітіледі;

2) олардың жобалық жағдайдан ауытқуы үй-жайдың ішінде құбыр жолдарында плюс-минус 5 миллиметр, сыртқы құбыр жолдарында плюс-минус 10 миллиметрден артық болмайды; еңіс бойынша ауытқу плюс 0,001 аспайды;

3) құбыр жолдың еңістігі аспаптармен немесе жабдықтармен тексеріледі;

4) жылжымалы тіректер және олардың бөлшектері (тіректердің жоғарғы бөліктері, роликтер, шариктер) құбырдың әрбір учаскесінің жылу ұзаруын ескере отырып орнатылады, бұл ретте тіректер мен олардың бөлшектері тірек бетінің осі бойынша созылуға қарама-қарсы жаққа жылжытылады;

5) жылу ұзартқыштары жоқ құбыр жолдардың ілмектерінің тартқыштары тік орнатылған; жылу ұзартқыштары бар құбыр жолдарды ілмектерінің тартқыштары ұзартуға қарама-қарсы жаққа көлбеу орнатылады;

6) тіректер мен ілмектердің серіппелері жобада көрсетілгендерге сәйкес тартылады; құбыр жолдарды монтаждау мен гидравликалық сынау кезінде серіппелер кергіш жабдықтармен бекітіледі;

7) түтіктер мен каналдардың түбінде орналастырылған тіректер түтіктер мен каналдың түбінде судың еркін ағуына кедергі келтірмейді.

193. Үйкеліске ұшыраған күшті азайту үшін тірекің арнайы құрылымдары, оның ішінде шарикті және катодты құрылымдар орнатылады.

Катодты және шарикті тіректер каналдарда құбыр жолдарды төсеген кезде пайдалануға жол берілмейді.

194. Құрамында күкіртсутегі бар орталары бар құбырлардың жылжымалы және жылжымайтын қамыттық тіректер қолданылады. Құбыр жолға тіректердің дәнекерленген бөлшектерін құбыр жолды кейіннен термо өңдеусіз қолдануға жол берілмейді.

195. Құбыр жолға жылжымалы тіректердің элементтерін термикалық берік құбырлар мен бақыланатын илемдеу құбырларымен дәнекерлеуге рұқсат берілмейді.

5-параграф. Температуралық деформацияларды өтеу және құбырлардың дірілін төмендету

196. Температуралық деформациясы құбыр жолдары трассаларының бұрылыстары мен бұрылмасы есебінен қалпына келтіріледі. Өзін-өзі өтеу жеткіліксіз болған кезде (едәуір ұзындықтағы толығымен түзу учаскелерде) құбырларға компенсаторлар орнатылады.

Жобада бумен немесе ыстық сумен үрлеу қарастырылған кезде, құбырлардың өтемдік қабілеті осы жағдайларға есептелген.

197. А және Б тобындағы ортаны тасымалдайтын технологиялық құбыр жолдарда тығыздама компенсаторлар пайдалануға рұқсат берілмейді.

10 Мегапаскальдан (бір шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) артық қысымды шартты қысым болғанда құбыр жолдарында линзалы, тығыздама және ирек компенсаторлар орнатуға рұқсат берілмейді.

198. П-тәрізді компенсаторларды барлық санаттағы технологиялық құбыр жолдар үшін пайдаланады. П-тәрізді компенсаторлар тұтас құбырлардан иілген немесе иілген, қатты иілген бұрмаларды пайдалана отырып орындалады.

199. П-тәрізді компенсаторлар үшін майысқан бұрмалар тігіссіз, ал дәнекерленген-тігіссіз және дәнекерленген түзу тігісті құбырлармен қолданылады. П-тәрізді компенсаторларды орындау үшін дәнекерленген бұрмаларды қолдану осы Нұсқаулықтың 43-тармағында көрсетілген шарттарға сәйкес рұқсат беріледі.

200. П-тәрізді компенсаторларды дайындау үшін сугазжол құбырларды пайдалануға рұқсат берілмейді, ал шиыршықты тігісті электрмен дәнекерленген құбырларды компенсатордың тік учаскелерінде қолданылады.

201. П-тәрізді компенсаторлар қажетті жалпы еңісті сақтай отырып, көлбеу орнатылады. Алаң шектеулі болған жағдайда ілмектерді төменгі нүктеде және ауашыққа сәйкес сорғытқы құрылғымен жоғары немесе төмен тік орналастырылады.

202. Көлденең газ желілерінде конденсациялы газдары бар линзалы компенсаторларды орнату кезінде әр линза үшін конденсатты сорғыту қарастырылады. Сорғытатын құбыр үшін құбыр кесіндісі тігіссіз құбырдан орындалады. Көлденең құбыр жолдарда ішкі стаканы бар линзалы компенсаторларды орнату кезінде компенсатордың әрбір жағынан компенсатордан 1,5 Dу артық емес бағыттаушы тіректер қарастырылады.

203. Компенсацияланатын құрылғының алдын ала керу көлемі жобалық құжаттамада және құбыр жолдың төлқұжатында көрсетіледі. Керу көлемі монтаждау кезіндегі температураны есепке алатын түзету көлеміне қарай өзгеруі мүмкін.

204. Технологиялық құбыр жолда орнатылуға жататын компенсаторлардың сапасы төлқұжатпен расталады.

205. Компенсаторды орнатар кезде құбыр жолдың төлқұжатына енгізіледі:

1) техникалық сипаттама, зауыт-дайындаушы және компенсатор дайындалған жыл;

2) жылжымайтын тіректер арасындағы қашықтық, қажетті компенсация, алдын ала керу көлемі;

3) компенсаторды монтаждау кезіндегі қоршаған ауаның температурасы мен күні.

206. П-тәрізді, Г- тәрізді және Z- тәрізді компенсаторларды есептеу жобаға сәйкес жүргізіледі.

207. Пайдалану процесінде дірілге ұшырайтын жабдықтар мен құбыржолдар үшін жобада дірілді төмендету және жүйенің авариялық бұзылуы мен герметизациясының мүмкіндігін болдырмау жөніндегі шаралар мен құралдар көзделеді.

208. Поршенді машиналарда ағынның толықсуынан құбыр жолдардың дірілін болдырмау үшін тиісті есептеуге негізделген буферлі және акустикалық ыдыстар, ал қажет болған кезде толықсуды өшіретін қондырғыны орнату қарастырылады.

Бірнеше компрессор жұмыс істеген кезде ортақ коллекторға буферлі және акустикалық ыдыстар әрбір айдағыш қондырғы үшін орнатылады.

209. Толықсуды өшіруге арналған буферлі және акустикалық ыдыстардың құрылымы мен габариті, орнату орны есептеу нәтижелері бойынша таңдалады.

Толықсуды өшіруге арналған буферлі ыдыс ретінде көлем мен аппаратты орнату орнының есебін тиісті тексеру кезінде компрессор жинақтайтын аппараттарды (тоңазытқыштар, сепараторлар, май ажыратқыштар) қолдану қажет.

6-параграф. Жылумен оқшаулау, жылыту

210. Жылумен оқшаулауды қолдану тасымалданатын заттардың қасиеттеріне, құбыр жолды төсеудің тәсілі мен орнына байланысты әрбір нақты жағдайда анықталады.

211. Құбыр жолдар жылумен оқшаулауға келесі жағдайларда тартылады:

1) жылу немесе суықты жоғалтуды алдын алу мен азайту кезінде (температураны сақтау, сұйық түрге айналудың алдын алу, мұзды, гидратты тығындардың пайда болуы);

2) құбыр жолдың қабырғасының жұмыс немесе қызмет көрсету аумағынан 60 градус Цельсийден жоғары температурада, ал жұмыс орнында және қызмет көрсету аумағында күюді болдырмау үшін 45 градус Цельсийден жоғары температурада;

3) үй-жайда қалыпты температура жағдайын қамтамасыз етуде.

Жобалық негіздемелер кезінде құбырлардың жылу оқшаулағышы қоршау конструкцияларымен ауыстырылады.

212. Құбырлардың жылу оқшаулағышы жобалау құжаттамасына сәйкес келеді.

213. Құбыр жолдарын жылытатын серіктерімен төсеу кезінде жылумен оқшаулау жылытатын серіктермен бірге жүргізіледі.

Жылыту, жылу тасымалдағышты таңдау, жылытылатын серік диаметрі мен жылумен оқшаулау қалыңдығы тиісті есептеулер негізінде жобамен анықталады.

214. Құбыр жолдарды жылумен оқшаулау оларды беріктік пен герметикалыққа сынау және барлық табылған ақауларды түзеткеннен кейін жүргізіледі.

Жылытатын серіктер жылумен оқшаулау жүргізілгенге дейін комиссия актісі бойынша сыналады және қабылданады.

215. Құбыр жолдың жылумен оқшаулау құрылымдарында келесі элементтер қарастырылады:

1) негізгі жылумен оқшаулау қабаты;

2) армирлейтін және бекіту бөлшектері;

3) қорғаныс-жабынды қабат (қорғаныс жабыны).

Тасымалданатын заттардың температурасы 12 градус Цельсийден төмен құбыр жолдардың жылумен оқшаулау құрылымының құрамына бумен оқшаулау қабаты кіреді. Бу тосқауылы қабаты тасымалданатын заттардың температурасы 12 градус Цельсийден жоғары болғанда есептеумен анықталады.

Ортаның теріс жұмыс температуралары кезінде жылу оқшаулау жобасында жекелеген элементтердің қосылған жерлерін тығыздау және құрама жылу оқшаулағыш конструкцияларды орнату кезінде тігістерді герметизациялау көзделеді.

216. Арматура, ернемекті жалғастырғыштар, компенсаторлар үшін құбыр жолдарды өлшеу және тексеру орындарында алынатын жылумен оқшаулау құрылымдары қарастырылады. Бұл элементтердің жылумен оқшаулау қалыңдығы құбырлардың жылумен оқшаулау қалыңдығынан 0,8 тең болып қабылданады.

217. Жұмыс температурасы плюс 250 градус Цельсийден жоғары және – 60 градус Цельсийден төмен құбыр жолдары үшін формаланған өнімдерден (перлитцементті, әк тасты кремний) жасалған бірқабатты жылумен оқшаулау құрылымдарын пайдалануға рұқсат берілмейді.

218. А және Б тобындағы, В тобындағы құбыр жолдар, жерүстілік төсем слынған кезде, тоннельдер мен пайдаланушы қызметкерлерді шығару жолдарында (дәліз, басқыш алаңы және басқалар) орналасқан цехішілік құбыр жолдар үшін жанатын материалдан жасалған жылумен оқшаулау құрылымдарының элементтерін пайдалануға рұқсат берілмейді.

219. Белсенді тотықтырғыштарды тасымалдайтын құбыр жолдар үшін салмағы бойынша 0,45 пайыздан артық жанатын және органикалық заттары бар жылумен оқшаулауды қолдануға рұқсат берілмейді.

220. Жылу оқшаулағыш материалдар мен құрамында органикалық компоненттері бар бұйымдар тиісті негіздемелер болған кезде жұмыс температурасы 100 градус Цельсийден жоғары құбыржолдарда қолданылады.

221. Дірілге ұшыраған құбырлар үшін ұнтақ тәрізді жылу оқшаулағыш материалдарды, минералды мақтаны және үздіксіз шыны талшықтан жасалған мақтаны қолдануға жол берілмейді.

7-параграф. Таттанудан қорғау және құбыр жолдарды бояу

222. Агрессиялы заттарды тасымалдау кезінде болат құбыр жолдарының ішкі беткі қабатын таттанудан қорғау заттардың химиялық және физикалық қасиеттерін, құбыр жолдың элементтерінің материалдары мен құрылымдарын, пайдалану шарттарын есепке ала отырып қамтамасыз етіледі.

223. Құбыр жолдардың сыртқы беткі қабатын таттанудан қорғау жүйесі мен түрін таңдау оларды төсеу шарты мен тәсіліне, ішкі ортаның таттану белсенділігінің дәрежесі мен сипатына, электр таттану қауіптілігінің дәрежесіне, тасымалданатын заттардың өлшемдері мен түріне байланысты жүргізіледі.

224. Қоршаған орта әрекетінің агрессиялық дәрежесін бағалау мен жерүстілік құбыр жолдардың сыртқы беткі қабатын таттанудан қорғау құрылыс нормалары мен нұсқаулықтарына сәйкес металл және металл емес қорғаныс жабындарын пайдаланумен жүргізіледі.

225. Құбыр жолдарды жерасты таттанудан қорғау үшін жобада оларды сенімді пайдалануды қамтамасыз ету бойынша шешімдер қарастырылады.

226. Электрхимиялық қорғаудың қажеттілігі туралы шешім құбыр жолдарды төсеу уаскелерінде өзекті таттану немесе кезбе токпен таттану қауіптілігін анықтау мақсатында таттану зерттеулері негізінде қабылданады.

227. Электрхимиялық қорғау (катодты, протекторлы, дренажды) жүйесі жобаға сәйкес жүргізіледі.

228. Жерасты құбыржолдарын арнасыз төсеу кезінде топырақ коррозиясынан және кезбе токтардан туындайтын коррозиядан қорғау құралдары жылу оқшаулағышы жоқ құбыржолдар үшін көзделеді.

229. 20 градус Цельсий температурадан төмен заттарды тасымалдайтын және жылумен оқшаулауға жататын құбыр жолдар жылумен оқшаулауы жоқ құбыр жолдар сияқты таттанудан қорғалады.

230. Құбыр жолдарды электрохимиялық қорғау кезінде оқшаулайтын ернемекті жалғастырғыштар қарастырылады. Оқшаулайтын ернемекті жалғастырғыштарды орнату жобаға сәйкес орындалады.

231. Электр шамасын өлшеу үшін сөндіргіш құрылғы, конденсат жинағыш пайдаланылады.

232. Жобада технологиялық құбыржолдарды тоттануға қарсы қорғау жөніндегі іс-шаралар, тоттануға қарсы жабындарды қарау мен қалпына келтірудің қол жетімділігін қамтамасыз ететін конструктивтік шешімдер көзделеді.

6-тарау. Дәнекерлеу және термиялық өңдеу

1-параграф. Дәнекерлеу

233. Құбыржолдар мен олардың элементтерін жөндегенде рұқсат етілген тәртіппен және керекті дәнекерлік қосындылардың беріктігін пайдалануды қамтамасыз ететін, барлық өндірістік дәнекерлеу әдістері қолданылады.

234. 80 миллиметрге дейін шартты диаметрлі және 10 Мегапаскальға (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) дейінгі қысымда қабырға қалыңдығы 3,5 миллиметрден артық емес көміртектік ең аз көміртегілік балқымайтын болат құбырлар үшін газдық (ацителенді-оттегілік) дәнекерлеу қолданылады.

235. 10 Мегапаскальға (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) дейінгі қысымда шартты 40 миллиметрге дейін диаметрлі және қабырға жуандығы 5 миллиметрден аспайтын құбырларды реттегенде және жөндегенде, жапсарлады, аз көміртегілік балқитын болатты газдық дәнекерлеуді қолданады.

236. Құбыржолдар мен олардың элементтерін дәнекерлеу жобаға сәйкес жүргізіледі.

237. Дәнекерлеуге оның ішінде уақытша ұстату және дәнекерлеу жұмыстарын жүргізуге белгіленген тәртіппен аттестатталған дәнекерлеушілерге рұқсат етіледі.

238. Дәнекерлік материалдардың сертификаттары болады.

239. Дәнекерлік материалдардың сертификаттары болмағанда, химиялық құрамын және балқытылған металдың механикалық қасиетін тексеруден соң қолдануға рұқсат етіледі.

240. Сынақ түрлері немесе химиялық талдау бойынша қанағаттанарлықсыз нәтижелер алынған кезде қанағаттанарлықсыз нәтижелер берген сынақ түрлері бойынша үлгілердің екі еселенген мөлшерінде қайта сынақтар жүргізіледі. Сынақтардың қанағаттанарлықсыз нәтижелері қайталанған кезде дәнекерлеу материалдарының партиясы жарамсыз болады.

241. 350 градус Цельсийден жоғары температурада жұмыс істейтін, қосындыларды дәнекерлеуге арналған, аустежіптік дәнекерлік материалдар үшін, құрамындағы ферриттік фазаны бақылау жүргізіледі. Қосындыларды пайдалануда температурасы 350 ден 450 градус Цельсийден жоғары балқытылған металдың құрамында ферриттік фаза – 8 пайыздан аспайды, ал температура 450 градус Цельсийден жоғары болса – 6 пайыздан аспайды.

242. 200 градус Цельсийден жоғары температурада сутегі құрамды ортада жұмыс істейтін, қосындыларды перлитті хромомолибдендік болаттан дәнекерлеуге арналған дәнекерлік материалдар балқытылған металдағы хромның құрамы дәнекерлейтін болаттағы хромның ең аз құрамын қамтамасыз етіледі.

243. Криссталлитті аралық таттануға қарсы дәнекерленген қосындылардың тұрақтылығы бойынша шарттар болған кезде аустежіптік дәнекерлік материалдар криссталлитті аралық таттануға бейімділікке сыналады.

244. Жиектерді дәнекерлеуге дайындау мен құбырларды кесу механикалық тәсілмен жүргізіледі. Көміртекті, жылуға тұрақты болатты құбырлар үшін газды кесуді пайдалануға, ал болаттың барлық маркасынан жасалған құбырларды ауа-доғалы және плазмалы кесуге рұқсат беріледі. Құбырларды отпен кесу кезінде механикалық өңдеуге енгізуге рұқсат беріледі.

245. Шыңдалған жылуға тұрақты болаттан жасалған құбырларды газды, ауа-доғалы және плазмалы кесу алдын ала 200-250 градус Цельсийге дейін жылытылғанда және жылумен оқшаулау қабаты астында баяу суытумен жүргізіледі.

246. Жылуға тұрақты болаттардан жасалған құбырларды отпен кесуден кейін дәнекерлеуге дайындалған жиектер капиллярлы немесе магнитті ұнтақты дефектоскоппен бақыланады. Табылған сызаттар жиектің барлық бетінде одан әрі механикалық тазалаумен жойылады.

247. Дәнекерлеумен өңделген құбыр бүйірінің перпендикулярлықтан ауытқуы төмендегі көрсеткіштен артық болмайды:

1) 0,5 миллиметр - диаметрі 65 миллиметрге дейін;

2) 1,0 миллиметр - 65 миллиметрден жоғары 125 миллиметрге дейін;

3) 1,5 миллиметр - 125 миллиметрден жоғары 500 миллиметрге дейін;

4) 2,0 миллиметр - 500 миллиметрден жоғары миллиметр үшін.

248. Дәнекерлеуге дайындалған құбыр жиегі мен басқа элементтердің ішкі және сыртқы беті бойынша 20 миллиметрден кем емес енімен жабыстырылған телімдері таттану мен ластанудан жалтырағанға және майсыздандырылғанға дейін тазаланады.

249. Құбырлардың жапсарларын дәнекерлеуге жинақтау жапсарланатын құбырлардың қажет етілетін діңділігін және жапсардың барлық айналасы бойынша біркелкі саңылауды қамтамасыз ететін орталықты жабдықтарды пайдаланумен, уақытша бекітілген технологиялық құбырлардың 50-70 миллиметр қашықтықта дәнекерленген немесе бірге алынған бүйірінің көмегімен жүргізіледі.

Технологиялық бекітпелер дәнекерленген құбырлар сияқты болаттан жасалған. Ыстыққа төзімді болаттардан буындарды құрастыру кезінде технологиялық бекіткіштерді көміртекті болаттардан жасалады.

250. Бойлық тігістері бар құбырлар мен басқа элементтерді жинау кезінде соңғылары бір-біріне қатысты жылжиды. Ығысу дәнекерленетін құбырлар (элементтер) қабырғасының кемінде үш есе қалыңдығын, бірақ кемінде 100 миллиметрді құрайды. Шартты диаметрі 100 миллиметр және одан аз құбырлар мен басқа элементтерді құрастыру кезінде бойлық жіктер бір-біріне қатысты құбыр (элемент) шеңберінің төрттен біріне тең шамаға ығыстырылады.

251. Тоғыспаны жинаған кезде, дәнекерлеу процесі кезінде металл тігістің оңай отырғызылуы қарастырылады. Тоғыспаны тартып жинауға рұқсат етілмейді.

252. Құбырлар мен басқа элементтерді жинаған кезде, жылжытылған жиегінің сыртқы диаметрі жіңішке қабырғалы элементтің жуандығының 30 пайыздан аспайды, бірақ 5 миллиметрден көп болмайды. Мұнда жуан қабырғалы элементтен, жіңішке қабырғалы элементке жайлап ауысу, дәнекерленген тігістің бетінің еңісіп орналасуы есебінен қамтамасыз етіледі. Тегіс ауысуды қамтамасыз ету үшін рұқсат етілген мәннен асатын жиектердің жылжуы кезінде сыртқы диаметрі үлкен құбырдың ұшы 15 градустан аспайтын бұрышпен тесіледі.

253. Ішкі диаметрі бойынша жиектердің жылжытылуы осы Нұсқаулықтың 9-қосымшасында көрсетілген мүмкіндіктен аспауы тиіс. Жиектердің жылжуы кезінде рұқсат етілген мәннен асып кетсе, түйісу орнындағы бірқалыпты өту ішкі диаметрі 15 градустан аспайтын бұрышпен құбырдың соңын тесу арқылы қамтамасыз етіледі. Ру ден 10 Мегапаскальға (100 шаршы сантиметрге бір килограмм күш) дейін құбыр жолдар үшін цилиндрлік әдіспен немесе конондық үлестірумен құбырлардың аяғын калибрлеуге жүргізіледі.

254. Құбыр жолдар учаскелерінің тоғысқан жерлеріне жапсардан периметр бойынша біркелкі үш 200 миллиметр қашықтықта орналасқан жиналған түзу сызықтан сызғышпен өлшенген 400 миллиметр ұзындықта төмендегіден аспайды:

1) Ру құбыр жолдар үшін 10 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) жоғары және 1 дәрежелі құбыр жолдар үшін - 1,5 миллиметр;

2) II-V дәрежелі құбыр жолдар үшін - 2,5 миллиметр.

255. Ұстату жүргізген кезде, дәнекерлеу тәсілі және дәнекерлеу материалдары тігіс түбірін дәнекерлеуде қолданатын тәсіл мен дәнекерлеу материалдарына сәйкес келеді.

256. Ұстату толық дәнекерлеумен жүргізіледі және тігіс түбірін дәнекерлеген кезде, олар толығымен балқытылады.

257. Ұстағыштардың сапасы негізгі дәнекерлеу сапасына сәйкес келеді. Ішкі тексеруде байқалған, ұстату ақаулары механикалық тәсілмен жойылады.

258. Ұстатулар тоғыспаның периметрімен біркелкі орналасады. Олардың саны, биіктігі және ұзындығы құбырлардың жуандығы мен диаметріне, дәнекерлеу тәсіліне байланысты болады.

259. 10 Мегапаскальға (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) дейінгі қысыммен жұмыс істейтін құбырлар мен басқа элементтердің жапсарларын құрастыру қалған төсеме сақиналарда немесе алмалы-салмалы мыс сақиналарда жүзеге асырылады.

2-параграф. Термиялық өңдеу

260. Дәнекерлеу қосылыстарын термиялық өңдеуді орындау және оның режимдері (қыздыру жылдамдығы, ұстау кезіндегі температура, ұстау ұзақтығы, салқындату жылдамдығы, салқындату ортасы) жобалау құжаттамасында көрсетіледі.

261. Дәнекерлеу қосындыларын термиялық өңдеу жұмыстарын термист-операторлар өткізеді.

262. Термо өңдеуге:

1) қабырға жуандығы 36 миллиметрден жоғары көміртегілік болаттан элементтердің тоғысу қосындылары;

2) жалғастықтардың көміртегілік болаттан құбырлармен штуцер және құбыр қабырғаларының жуандығы 36 мен 25 миллиметрден жоғары дәнекерленген қосындылар;

3) аз көміртегілік марганецті және кремний марганецті болаттан қабырға жуандығы 30 миллиметрден жоғары элементтердің тоғысу қосындылары;

4) құбыр қабырғаларының жуандығы сәйкесінше 30 және 25 миллиметрден жоғары төмен қоспалы көміртегілік марганецті және кремний марганецті болат құбырлармен дәнекерлеу қосындылары;

5) жалғастықтардың күкіртті сутегілік ортада қолдануға арналған, 0,0003Мегапаскальданжоғары парциалдық қысымда болатты құбырлардың таңбасына және қабырға жуандығына қарамастан тоғысу қосындылары мен дәнекерлеу қосындылары;

6) жалғастықтардың хромды кремнийлі марганецті, хромды молибденді, хромды молибденді ванадийлі, хромды ванадий вольфрамды және хромды молибденді ванадий вольфрамды болатты құбырларды, қабырға жуандығына қарамастан, тоғысу қосындылары мен дәнекерлеу қосындылары;

7) жалғастықтардың коррозиялық жарылыс тудыратын (жоба шарттары бойынша) ортада жұмыс істеуге арналған көміртегілік және аз көміртегілік болатты құбырлармен тоғысу қосындылары мен дәнекерлеу қосындылары;

8) жалғастықтардың аустениттік болаттан, титанмен немесе ниобимен тұрақтандырылған, коррозиялық жарылыс тудыратын ортада жұмыс істеуге арналған, сонымен қатар 350 градус Цельсий температурасынан жоғары коррозиялық жарылыс тудыратын ортада жобаға сәйкес тұрақтандырылған жандыруға шалдығады;

9) бойлай түскен тігістердің көміртегілік және аз көміртегілік болаттан қабырға жуандығына қарамастан дәнекерлеу қосындылары, құбырларымен штуцерлердің біріктіру қосындылары мен дәнекерлеу қосындылары жатады.

263. Дәнекерлеу қосылыстарын термиялық өңдеу үшін дәнекерлеу жігін және оған бүкіл периметрі бойынша негізгі металл учаскелерінің екі жағынан жанасатын бір мезгілде және біркелкі қыздыруды қамтамасыз ететін кез келген әдіспен сақина бойынша жергілікті жалпы пеш қыздыруы қолданылады.

264. Сақинаны термо өңдеуде қыздырған кезде, жанында орналасқан құбыр жолдар ұзындығы бойындағы температураның толқынды өзгеруін қамтамасыз ету үшін жылу оқшаулаумен жабылады.

265. Хромды никельдік аустениттік болаттан жасалған құбыр жолдар үшін, жұмыс қысымының көлеміне қарамастан, жалынды газ қыздыруды қолдануға болмайды.

266. Термиялық өңдеу жүргізген кезде, жеңіл жылу кеңейтуді және пластикалық деформацияның жоқтығын қамтамасыз ету шаралары сақталады.

267. Дәнекерленген қосылыстарды термоөңдеу үзіліссіз жүргізіледі. Термоөңдеу процесінде мәжбүрлі үзілістер кезінде (электр энергиясын ажырату, жылытқыштың істен шығуы) дәнекерленген қосылысты 300 Цельсий градусқа дейін баяу салқындату қамтамасыз етіледі. Қайта қыздыру кезінде, дәнекерлеу қосындыларының ұстамдылық уақыты алғашқы қыздырудың ұстамдылық уақытымен қосылады.

268. Қабырғаларының жуандығы 20 миллиметрден көп құбырлар мен басқа элементтерді термиялық өңдеудегі қыздыру, ұстамдылық және салқындату тәртібі өзінен-өзі жазылытын аспаптармен тіркеліп отырады.

269. Сол бір дәнекерленген қосылысты термоөңдеу үш реттен артық жүргізілмейді.

3-параграф. Дәнекерлеу қосындыларының сапасын бақылау

270. Болат құбыр жолдардың дәнекерлеу қосындыларының сапасын бақылауға:

1) операциялық бақылау;

2) көзбен шолу байқауы және өлшеу;

3) ультрадыбыстық немесе радиографикалық бақылау;

4) капиллярлық немесе магнитті ұнтақтық бақылау;

5) ферриттік фазаның құрамын анықтау;

6) стилоскопиялау;

7) қаттылықты өлшеу;

8) механикалық сынау;

9) жобада қарастырылған металлографикалық зерттеу, тұрақтылыққа кристаллит аралық коррозияға сынау;

10) гидравликалық немесе пневматикалық сынау жатады.

Термиялық өңдеуден өтетін дәнекерлеу қосындыларының сапасын соңғы бақылау термиялық өңдеуден өткен соң жүргізіледі.

Дәнекерлеу қосындыларының құрылымы мен орналасуы, жобада қарастырылған әдістермен дәнекерлеу қосындыларының сапасын бақылауды жүргізуді қамтамасыз етеді.

271. Операциялық бақылау:

1) құбырлар мен дәнекерлеу материалдарының сапасын, дайындау және жеткізу шарттарына сәйкестігін тексеру;

2) дәнекерленетін құбырлар мен құбыржолдардың бөлшектерінің аяғын дайындаудың сапасын және тоғыспа жинағының сапасын тексеруді (жиектерінің шабындық бұрышы, жиектерінің сәйкес келуі, дәнекерлеу алдында тоғыспадағы саңылауы, құбырлардың ортасының дәл келуі, ұстатудың орналасуы және саны, ұстатуда жарылыстың жоқ болуы);

3) алдын ала қыздырудың температурасын тексеруді;

4) дәнекерлеу сапасын және технологиясын тексеруді (дәнекерлеу тәртібі, тігіс салудың тәртібі, күйіннен қабаттарының тазартылу сапасы);

5) дәнекерлеу қосындыларының термиялық өңдеу тәртібін тексеруді көздейді.

272. Барлық дәнекерлеу қосындыларын, оларды ені кемінде 20 миллиметр тігістің екі жағын күйінділерден, қабыршақтардан, металл бүркінділерінен және ластаулардан тазалаудан кейін, көзбен шолу тексеруімен және өлшеумен өткізеді.

273. Көзбен шолып қарау және өлшеу нәтижелері бойынша дәнекерленген тігістер мынадай шарттарға сәйкес келеді:

1) тігістің пішіні мен өлшемдері стандартты;

2) тігістің беті ұсақ қабыршақты.

дәнекерленген тігістің құбырдың негізгі металына өту орындарындағы құрт жеген жерлер, кеуектер жиналуы, күйген жерлер, балқытылмаған кратерлер, ағындыларға жол берілмейді.

Осы Нұсқаулыққа 10-қосымшада (бұдан әрі – Көлемді ақаулардың (қосулардың, тесіктердің) мөлшеріне байланысты радиографиялық бақылау нәтижелері бойынша құбырлардың дәнекерленген қосылыстарының сапасын бағалау) көрсетілгеннен аспайтын мөлшермен дәнекерлеу жігінің 100 миллиметріне 3-тен аспайтын мөлшерде жеке қосуға (саңылауға) жол беріледі – 1 балл үшін.

274. Радиографикалық суреттердің шифрін ашқан кезде, егер олар жинаулар және ақаулар торын құрастырмаса, 0,2 миллиметр және одан кем ұзындықты қосу (кеуектер) есептелмейді.

Ұзындығы осы Көлемді ақаулардың (қосулардың, тесіктердің) мөлшеріне байланысты радиографиялық бақылау нәтижелері бойынша құбырлардың дәнекерленген қосылыстарының сапасын бағалауда көрсетілген бөлек қосулардың (кеуектер) саны аспайды: 10 – 1 ұпай үшін, 12 – 2 ұпай үшін, 15 – 3 ұпай үшін суреттің әрқайсы 100 миллиметр жерінде, мұнда олардың жиынтық ұзындығы Көлемді ақаулардың (қосулардың, тесіктердің) мөлшеріне байланысты радиографиялық бақылау нәтижелері бойынша құбырлардың дәнекерленген қосылыстарының сапасын бағалауда көрсетілген ұзындықтан артық болмайды.

Көлемді ақаулардың (қосулардың, тесіктердің) мөлшеріне байланысты радиографиялық бақылау нәтижелері бойынша құбырлардың дәнекерленген қосылыстарының сапасын бағалауда көрсетілген мәннен 100 миллиметр кем ұзындықты дәнекерленген қосындылар үшін, жиынтық қосулардың (кеуектер) ұзындығы, сонымен қатар бөлек қосулардың (кеуектер) саны пропоционалды азайтылады.

Қосулардың (кеуектер) жиналуы байқалған, 10 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) көп Ру құбыр жолдардың дәнекерленген қосындыларының ұпайын бір ұпайға көтереді.

Қосулардың (кеуектер) тізбегі байқалған, барлық санатты құбыр жолдардың дәнекерленген қосындыларының ұпайын бір ұпайға көтереді.

Балқытылған металдан негізгі металға ауысу толқынды болады. Тігістен негізгі металға өту орындарындағы кесіктер құбыр қабырғасы қалыңдығының 10 пайызынан аспайтын, бірақ 0,5 миллиметрден аспайтын тереңдікте қабылданады. Мұнда бір дәнекерленген қосындыда кесудің жалпы ұзындығы тігіс ұзындығынан 30 пайыздан аспайды.

10 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) көп Ру құбыр жолдардың дәнекерленген қосындыларында, сонымен қатар минус 70 градус Цельсийден төмен температурада жұмыс істейтін, I дәрежелі құбыр жолдардың металл негізінде және термиялық ықпал жасау аймағында тігістердің жарықтары, кесулері, ал түзу сызықты дәнекерленген құбырлардың қосындыларының ауытқулары осы Нұсқаулықтың 254-тармақта көрсетілген көлемінен аспайды.

275. Дәнекерленген қосындылардың ақаулары бекітілген тәртіп бойынша жойылады.

276. Физикалық әдіспен дәнекерленген қосындыларды бақылауды тиісті мамандандырылған куәлігі бар, дефектоскопистер жүргізеді. Әр дефектоскопист куәлігінде көрсетілген әдісті бақылауға жібереді.

277. Сыртқы тексеру нәтижелері бойынша құбырдың бүкіл периметрі бойынша ақаулы дәнекерлеу жіктері бұзылмайтын бақылауға жатады. Бақыланатын дәнекерлеу жіктерінің саны осы Нұсқаулыққа 11-қосымшада келтірілгеннен төмен емес құбырларға арналған техникалық құжаттамамен анықталады.

278. Радиографикалық немесе ультрадыбыстық әдіспен дәнекерленген тігістерді бақылауды ішкі тексеру және өлшеуден соң, ақауларды жойғаннан кейін, ал 10 Мегапаскальдан (бір шаршы сантиметрге 100килограмм күш) жоғары Ру есептелінген құбыр жолдар үшін және 70 градус Цельсийден төмен температурада жұмыс істейтін I дәрежелі құбыр жолдар үшін, магнитті ұнтақты немесе капиллярлы әдіспен үстіне ақаулары шыққанын айқындаған соң бақылау жүргізеді.

279. Бақылау әдісі (ультрадыбыстық, радиографиялық немесе екі әдіс біріктірілген) металдың физикалық қасиеттерінің ерекшеліктерін, нақты объект үшін бақылаудың осы әдісінің игерілуін және дәнекерлеу қосылыстарының түрін ескере отырып, жол берілмейтін ақауларды неғұрлым толық және дәл анықтауды қамтамасыз ету үшін таңдалады.

280. Радиографикалық бақылауда 10 Мегапаскальдан (бір шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) көп РуI-II дәрежелі құбыржолдар үшін-2 класс деңгейінде, III-IV және V дәрежелі құбыржолдар үшін-3 класс деңгейінде сезімталдық қамтамасыз етіледі.

281. Радиографикалық бақылау нәтижелері бойынша дәнекерлеу қосындыларының сапасын бағалау ұпайлық жүйе бойынша жүргізіледі.

Дәнекерлеу қосындылары сапасының жалпы ұпайы қосындылардың сапасы бойынша жеке-жеке бағаланған жазықтық бойынша (жарылулар, балқытылмаған, пісірілмегендер) және көлемдік бойынша (кеуектер, күйінді қосулар) ақаулары Көлемді ақаулардың (қосулардың, тесіктердің) мөлшеріне байланысты радиографиялық бақылау нәтижелері бойынша құбырлардың дәнекерленген қосылыстарының сапасын бағалау) және 12-қосымшаларына (бұдан әрі - Тегіс ақаулардың ұзындығы мен үлкендігіне байланысты радиографикалық бақылау нәтижесі бойынша дәнекерленген тігістердің сапасын бақылау (тігіс осі бойынша шала дәнекерленген, балқымау)) сәйкес, ең көп ұпайын қосу арқылы анықталады.

70 градус Цельсийден төмен температурада жұмыс істейтін I дәрежелі құбыр жолдан басқа, I-IV дәрежелі құбыр жолдар үшін түбір тігісінің майысқан көлемі және түбір тігісінің дөңескен көлемі белгіленбейді.

Құрылымды дәнекерленбеген дәнекерлеу қосындыларына – 0 ұпай беріледі.

Дәнекерленбеген қосындылардың нақты тереңдігі суреттің тығыздығымен немесе мүмкін орнының ең үлкен көлемді профильдік радиографиялық жуандықты өлшеу әдісімен анықталады.

Суреттердің шифрін ашқанда, ақаулардың түрін және олардың көлемін анықтайды.

Қорытындыда немесе радиографикалық бақылау журналына Тегіс ақаулардың ұзындығы мен үлкендігіне байланысты радиографикалық бақылау нәтижесі бойынша дәнекерленген тігістердің сапасын бақылау (тігіс осі бойынша шала дәнекерленген, балқымау) анықталған дәнекерлеу қосындысының ұпайын, Көлемді ақаулардың (қосулардың, тесіктердің) мөлшеріне байланысты радиографиялық бақылау нәтижелері бойынша құбырлардың дәнекерленген қосылыстарының сапасын бағалауда анықталған дәнекерлеу қосындысы орнының ең көп ұпайын, сонымен қатар дәнекерлеу қосындысы сапасының жалпы ұпайы көрсетіліп жазылады.

Аталған немесе көп ұпаймен бағаланған дәнекерлеу қосындылары түзетіледі және қайта бақыланады. 4 және 5 жалпы ұпайымен бағаланған, III және IV дәрежелі құбыр жолдардың дәнекерлеу қосындылары түзетуден өтпейді, бұл ретте аталған дәнекерлеушінің жұмыстарын бастапқы көлемінен еке есе көлемін қосымша бақылаудан өткізеді.

Қосымша бақылау кезінде III және IV құбыр жолдар үшін, 4 және 5 ұпаймен бағаланған бір қосындысы болса, аталған дәнекерлеушінің жұмыстарының 100 пайыз бақылаудан өтеді.

282. 10 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) көп Ру қысымымен және 70 градус Цельсийден төмен температурада жұмыс істейтін I санаттағы құбыржолдардың дәнекерленген қосылыстары ультрадыбыстық бақылау қорытындылары бойынша жарамды болып есептеледі, егер:

1) созылмалы ақаулары жоқ болса;

2) созылмалы емес (нүктелік) ақауларының жоқтығының эквивалентті көлемі төменгі көлемнен көп болса:

Құбыр қабырғасының қалыңдығы 10 миллиметрге дейін қоса алғанда 1,6 миллиметр шаршы;

Құбыр қабырғасының қалыңдығы 20 миллиметрге дейін қоса алғанда, 2,0 миллиметр шаршы;

Құбыр қабырғасының қалыңдығы 20 миллиметрден асқан кезде 3,0 миллиметр шаршы;

3) созылмаған ақаулардың саны эквивалентті алаңның сыртқы периметрі бойынша әрбір 100 миллиметр тігіске екіден артық емес:

Құбыр қабырғасының қалыңдығы 10 миллиметрге дейін қоса алғанда 1,6 миллиметр шаршы;

Құбыр қабырғасының қалыңдығы 20 миллиметрге дейін қоса алғанда, 2,0 миллиметр шаршы;

Құбыр қабырғасының қалыңдығы 20 миллиметрден асқан жағдайда 3,0 миллиметр шаршы.

I-IV дәрежелі құбыр жолдардың (70 градус Цельсийден төмен температурада жұмыс істейтін I дәрежелі құбыр жолдардан басқа) дәнекерлеу қосындыларының сапасының бағасы ультра дыбыстық бақылаудың қорытындылары бойынша осы Нұсқаулықтың 13-қосымшасының шарттарына сәйкес болады.

283. Ру құбыр жолдардан 10 Мегапаскальға (бір шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) дейінгі құбыр жолдардың дәнекерлеу қосындылары капиллярлық (түрлі-түсті) әдіспен бақылау қорытындысы бойынша жарамды деп танылады, егер:

1) ақаулардың индикаторлық ізі жоқ болса;

2) барлық айқындалған индикаторлық іздер біреу және дөңгелек болса;

3) индикаторлық іздің ең үлкен көлемі 2 ұпай үшін Көлемді ақаулардың (қосулардың, тесіктердің) мөлшеріне байланысты радиографиялық бақылау нәтижелері бойынша құбырлардың дәнекерленген қосылыстарының сапасын бағалауда келтірілген ені үшін үш еселік мәндерін;

4) ұзындығы 100 миллиметр тігістің әр жерінде барлық индикаторлық іздердің жиынтық ұзындығы Көлемді ақаулардың (қосулардың, тесіктердің) мөлшеріне байланысты радиографиялық бақылау нәтижелері бойынша құбырлардың дәнекерленген қосылыстарының сапасын бағалауда келтірілген 2 ұпай үшін жиынтық ұзындықтан аспайды.

Ең үлкен көлемнен 0,5 миллиметрге дейінгі дөңгелек индикаторлық іздер бақыланатын металл жуандығына қарамастан есептелмейді.

Ру бастап 10 Мегапаскальдан (бір шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) жоғары құбыр жолдардың дәнекерлеу қосындылары және минус 70 градус Цельсийден төмен температурада жұмыс істейтін I дәрежелі құбыржолдар ақауларының индикаторлық іздері жоқ болса, олар жарамды болып есептелінеді. Мұнда бақылау сезімділігі 2 сыныпқа сәйкес келеді.

284. Дәнекерлеу қосындылары магнитті ұнтақты немесе магнитті графикалық бақылау қорытындысы бойынша созылмалы ақаулары жоқ болса, жарамды деп танылады.

285. Ру жоғары 10 Мегапаскаль (бір шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) есептелінген, 350 градус Цельсийден жоғары температурада жұмыс істеуге арналған, жиынтық бірлікте 100 пайыз көлемде, аустениттік болаттан жасалған құбыр жолдардың дәнекерлеу қосындыларының құрамындағы ферриттік фазаны анықтау жүргізіледі, ал басқа жағдайларда жоба шарттары бойынша жүргізіледі.

286. Төменгі жағдайда Ру дан 10 Мегапаскальға (бір шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) дейінгі қоспалаушы болаттан құбыр жолдардың дәнекерлеу қосындылары құрамында негізгі қоспалаушы элементтердің бар екендігін тексеретін стилокөшірмеден өтеді:

1) ішінара, бір дәнекерлеушімен орындалған бір партиялы дәнекерлеу материалдардан кемінде екі қосынды;

2) егер пайдаланған дәнекерлеу материалдары сәйкестігі күдік тудырса;

3) егер термиялық өңдеуден соң, дәнекерлеу қосындыларының қаттылығы бекітілген шарттарға сәйкес келмесе.

Ру жоғары 10 Мегапаскаль (бір шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) қоспалаушы болаттан құбыр жолдардың дәнекерлеу қосындылары 100 пайыз көлемде стилокөшірмеден өтеді.

Егер балқытылған немесе негізгі металда сәйкес химиялық элементтердің бар (жоқ) екендігі бақылау кезінде дәлелденсе, стилокөшірме қорытындылары қанағаттанарлық деп танылады. Таңдап бақылағанда, егер бір дәнекерлеу қосындысына стилокөшірменің қанағаттанарлықсыз қорытындысы берілсе, дәнекерлеушінің қолданған сол дәнекерлеу материалдарының партиясымен жүргізген барлық дәнекерлеу тігістері стилокөшірмеден өтеді.

287. Хромды кремнийлі марганцевтік, хромды молибдендік, хромды молибденді ванадилік, хромды ванадилі вольфрамдық және хромды молибденді ванадилі вольфрамдық болаттан жасалған құбыр желілерінің дәнекерлеу қосындылары үшін қаттылықты өлшеу жүргізіледі.

Қаттылық өлшеуін әр термиялық өңдеуден өткен дәнекерлеу қосындысының тігіс ортасы, термиялық ықпал жасау аймағында негізгі металл бойынша жүргізіледі. Мұндай шарттар қойылмаса, қаттылық мағынасы осы Нұсқаулықтың 14-қосымшасында аталған көрсеткіштерден аспауы қажет; шектен жоғары қаттылық байқалса, дәнекерленген қосылыстар стилоскопиядан өтеді және қорытынды қанағаттанарлық болса – қайта термиялық өңдеуден өткізеді. Сыртқы диаметрі 50 миллиметрден кем дәнекерлеу қосындыларының қаттылығын өлшеу жүргізілмейді.

Мұнда қаттылықты бақылау дәнекерлеу қосындыларында өлшенеді және деректер құбыр жолдардың паспортына енгізіледі.

288. Бұзылмайтын бақылау әдісімен айқындалған дәнекерлеу қосындыларының ақаулары бір дәнекерлеушімен орындалған құбыржолдардың дәнекерлеу қосындыларының алғашқы көлемнен екі еселенген көлемі бақылаудан өтеді.

Қайта бақылау кезінде бір дәнекерлеу қосындысы жарамсыз болып табылса, осы аймақтағы құбыр жолдардың дәнекерлеу қосындылары 100 пайыз бақылаудан өтеді.

289. Бақылау кезінде айқындалған ақаулар жойылады, түзетілген аймақтары қайта бақылаудан өтеді.

Сыртқы тексеру мен өлшеуде, физикалық әдіспен бұзылмайтын бақылауда айқындалған дәнекерлеу қосындыларының барлық ақаулы аймақтары түзетуден өтеді. Радиографикалық бақылау қорытындысы бойынша жарамсыз тоғыспалардың ең жоғары ұпаймен бағаланған тігіс аймақтары түзетуден өтеді. Егер тоғыспаның жарамсыздығының жалпы сомасы бірдей бағаланса, тек пісірілмеген аймақтар түзетуден өтеді.

Жергілікті іріктеу және кейіннен дәнекерлеу жолымен түзетуге (барлық қосылысты қайта дәнекерлеусіз) іріктеменің мөлшері тігістің ақаулы учаскесін алып тастағаннан кейін осы Нұсқаулықтың 15-қосымшасында (бұдан әрі – Құбырлардың дәнекерленген тігістеріндегі ақауларды жойғаннан кейінгі іріктеу өлшемдері) көрсетілген мәндерден аспайтын дәнекерлеу жігінің учаскелері жатады.

Ақау аймағын жөндеу үшін Құбырлардың дәнекерленген тігістеріндегі ақауларды жойғаннан кейінгі іріктеу өлшемдерінде көрсетілген өлшемнен жоғары өлшемді сұрыптауды керек ететін дәнекерлеу қосындысы толығымен жойылады, ал оның орнына катушка дәнекерленеді.

290. Құбыр жолдардың жапсарлы дәнекерленген қосылыстарының механикалық қасиеттері бақылау дәнекерленген қосылыстарының механикалық сынақтарының нәтижелерімен расталады.

291. Бақыланатын дәнекерлеу қосындылары біркелкі өндірістік тоғыспа партиясына дәнекерленеді. Партияға үш ай мерзімінде шекті диаметрі Dy ден 150 миллиметрге дейінгі жүзден көп емес біркелкі тоғыспа қосындылары немесе Dy 175 миллиметр және жоғары елуден көп емес тоғыспалар жатады.

Бір технологиялық жүйемен және қабырға жуандығы бойынша 50пайыздан кем емес айырмашылығы бар, бір дәнекерлеушімен орындалған, бір маркалы болаттан жасалынған қосындылар біркелкі болып есептеледі.

Қосындылар шекті диаметрі бойынша біркелкі болып есептеледі: Dy=6-32 миллиметр, Dy=50-150 миллиметр, Dy=175 миллиметр және жоғары болады.

292. Механикалық сынақтар мен металлографиялық зерттеулер жүргізуге арналған бақылау дәнекерленген қосылыстарының саны осы Нұсқаулыққа 16-қосымшада көрсетілгенге сәйкес келеді.

Кристаллитті аралық коррозияға қарсы тұрақтылыққа сынауды жүргізу кезінде, Dy=6÷32 миллиметрлік құбырлары үшін көрсетілген қосындыдан екі қосындыға және Dy =50 миллиметр және жоғары құбырлары үшін бір қосындыға көбірек дәнекерленеді. Құбыр диаметрі Dy=450 миллиметр және жоғары болса, бақылау дәнекерлеу қосындылары пластинадан дәнекерленеді.

293. Бақылау дәнекерлеу қосындыларынан төменгі сынау түрлеріне үлгілер дайындалады:

1) 20 градус Цельсий температурада статикалық созылуға-екі үлгі;

2) 20 градус Цельсий температурада екпінді бүгіліске (КСU)-тігіс ортасында кесумен үш үлгі;

3) 20 градус Цельсий және одан төмен температурада жұмыс істейтін құбыр желілері үшін жұмыс температурасындағы екпінді бүгіліске (КСU)-тігіс ортасында кесуімен үш үлгі;

4) статикалық бүгіліске-екі үлгі;

5) металлографикалық зерттеулер үшін-екі үлгі (жоба шарттары бойынша);

6) 20 градус Цельсий температурада екпінді бүгіліске (КСU)-термиялық ықпал аймағында кесуімен үш үлгі (жоба шарттары бойынша);

7) кристаллит аралық коррозияға тұрақтылыққа сынау үшін-төрт үлгі (жоба шарттары бойынша).

Екпінді бүгіліске сынауды "U" (КСU) түрлі концентратты үлгіде жүргізеді.

294. Үлгілер металдың құрылымы мен механикалық қасиеттерін өзгертпейтін әдістермен кесіледі. Үлгілерге, дайындауларға салқын түрінде де, ыстық түрінде де түзетулер жүргізуге болмайды.

295. Шартты өтуі 50 миллиметрге дейінгі құбырлардың түйіспелі қосылыстарының статикалық созылуына сынау күшейтуі алынған тұтас түйіспелердің созылуына сынаумен ауыстырылады.

296. Шартты өтуі 50 миллиметрге дейінгі құбырлардың дәнекерленген қосылыстарының статикалық иілуіне сынау тұтас түйіспелерді тегістеуге сынаумен ауыстырылады.

297. Дәнекерленген қосылыстарды механикалық сынау нәтижелері осы Нұсқаулықтың 17-қосымшасының шарттарына сәйкес келеді.

Дәнекерлеу қосылыстарының механикалық қасиеттерінің көрсеткіштері жекелеген үлгілерді сынау нәтижелерінің орташа арифметикалық мәні ретінде айқындалады. Статикалық созылуға және статикалық иілуге сынақтардың нәтижелері, егер үлгілердің ең болмағанда біреуі белгіленген шарттардан 10 пайыздан астам төмен мәнді көрсетсе, қанағаттанарлықсыз деп танылады. Егер үлгілердің ең болмағанда біреуі белгіленген шарттардан төмен мәнді көрсетсе, екпінді иілуге арналған сынақтардың нәтижелері қанағаттанарлықсыз деп танылады.

Екпінді бүгіліске сынауды қабырғасының жуандығы 12 миллиметр және одан жоғары құбыр жолдардың дәнекерлеу қосындыларына жүргізеді. Соққылы иілуге сынақтар жоба шарттары бойынша қабырғасының қалыңдығы 6-11 миллиметр құбырлар үшін жүргізіледі.

298. Әр түрлі қосындыларда беріктік болаттың төмен механикалық қасиеті бойынша, ал екпінді жабысқақтық және бүгіліс бұрышы одан төмен болаттың қасиеті бойынша бағаланады.

299. Металлографикалық зерттеулер жүргізгенде (жоба шарттары бойынша), дәнекерлеу қосындыларындағы мүмкін емес ақаулардың бар екендігі және дәнекерлеу тігісінің көлемі мен түрі бекітілген шарттарға сәйкестігі анықталады.

300. Дәнекерлеу қосындыларының сапасы кристаллит аралық коррозияға қарсы беріктікке сынаудың (жоба шарттары бойынша) нәтижелері бойынша егер сынау нәтижелері белгіленген шарттарға сәйкес келсе, қанағаттанарлық деп танылады.

7-тарау. Құбыр жолдарын сынау

1-параграф. Жалпы шарттар

301. Құбыр жолдар дәнекерлеу жұмыстарынан, термиялық өңдеуден, қиратпайтын әдіспен дәнекерлеу қосындыларының сапасын бақылаған, сонымен қатар барлық тіректер мен ілмектерді қондырылған және беріктелген және орындалған жұмыстың сапасын растайтын құжаттарды рәсімдеген соң, көзбен шолу тексеруге, беріктікке және геметикалыққа, ал керек қысымның түсуін анықтайтын герметикалыққа қосымша сынаудан өтеді.

302. Сынаудың түрі (беріктік пен герметикалыққа, герметикалыққа қосымша сынау), сынаудың тәсілі (гидравликалық, пневматикалық) және сынау қысымының көлемі жобада әр құбыр жол үшін көрсетілген.

303. Құбыржолды көзбен шолып қарау кезінде: монтаждалған құбыржолдың жобалау құжаттамасына сәйкестігі; тиек құрылғыларын орнату, оларды жабу және ашу; барлық жобалық бекітпелерді орнату және барлық уақытша бекітпелерді алып тастау; ауа жібергіштер мен дренаждарды кесуді қоса алғанда, барлық дәнекерлеу жұмыстарының аяқталуы; термоөңдеу жөніндегі жұмыстардың аяқталуы тексеріледі.

304. Барлық құбырлар сыналады. Құбыржолды жеке учаскелермен сынауға жол беріледі.

305. Беріктікке және герметикалыққа сынау кезінде сыналатын құбыр (учаске) аппараттардан және басқа құбырлардан бітеуіштермен ажыратылады.

306. Сынау кезінде, құбыр жолдарға орнатылған барлық бекіту арматуралары толық ашылуы тиіс, тығыздамалар-тығыздалған; реттелетін клапандар мен өлшеу құрылғыларының орнында монтаждық катушкалар орнатылады, барлық штуцерлер, кесінділер, бабинкалар бекітіледі.

307. Сынақ жүргізу кезінде бітеуіштердің орналасу орындары ескерту белгілерімен белгіленеді және олардың жанында адамдардың болуына жол берілмейді.

308. Сынау кезінде, қысым тексеруден өткен және пломбаланған екі манометрмен бақыланады. Дәлдік класы 1,5-тен төмен емес, корпус диаметрі кемінде 160 миллиметр және номиналды қысым шкаласы 4/3 өлшемді манометрлер қолданылады. Бір манометр бекіту бұрандасынан кейін пресс агрегатының алдында, екіншісі-пресс агрегат бөлектелінген құбыржол нүктесінде орнатылады.

309. Жіксіз құбырлардан немесе алдын ала дайындалған және сыналған блоктардан (қолданылатын құбырларға қарамастан) жасалған құбырлардың жылу немесе тоттануға қарсы оқшауламасы бар сынақтар дәнекерленген жіктер мен ернемектік қосылыстар қарау үшін қолжетімді болған жағдайда жүргізіледі.

310. 10 Мегапаскальға (бір шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) дейінгі шекті қысымды құбыр жолдар беріктікке және герметикалыққа сынау гидравликалық немесе пневматикалық болады.

Гидравликалық сынауды пневматикалық сынауға ауыстыру:

1) егер құрылыс құрылымы немесе тіреуі құбыр жолдарды сумен толтыруға есептелмеген болса;

2) ауа температурасы 0 градус Цельсийден төмен және құбыр жолдар бөлігінің қату қаупі болса;

3) егер сұйықтықты (суды) қолдануға мүмкіндік жоқ болса қарастырылады.

311. 10 Мегапаскальдан (бір шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) жоғары шекті қысымға есептелінген құбыр жолдар беріктікке және герметикалыққа сынау гидравликалық тәсілмен жүргізіледі. Техникалық жағдайда 50 Мегапаскальға (бір шаршы сантиметрге 500 килограмм күш) дейінгі шекті қысымды құбыр жолдар үшін гидравликалық сынауды акустикалық эмиссия (ауаның тек қалыпты температурасында) әдісімен осы сынауды бақылау шартымен пневматикалық әдіске ауыстыру жүргізіледі.

312. Аппараттар және орама құбыр жолдарды бірлесіп сынаған кезде құбыр жолды беріктікке және герметикалыққа сынағанда қысым көлемін (жақын арадағы сөндіруші ысырмаға дейін) аппараттар үшін сияқты қабылдайды.

313. Егер жобада көзделмесе, сақтандырғыш клапандардан, атмосферамен тікелей байланысты аппараттар мен жүйелерден (алауға газ құбырларынан басқа) білтелерден қысқа (20 метрге дейін) бұрғыш құбырлар сыналмайды.

314. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.01.2023 № 24 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

315. Құбыр жолдарды беріктікке және герметикалыққа сынау, сынау әдісіне қарамастан, бір уақытта жүргізіледі.

316. Сынаудың қанағаттанарлықсыз нәтижесінде айқындалған ақаулар жойылады және сынау қайтадан жүргізіледі.

Құбыр жол қысым астында тұрған кезде, дәнекерлеу тігісін шырпыштауға және ақауларды жоюға тыйым салынады.

317. Құбыр жолын сынаудан өткізу туралы тиісті акт жасалады.

2-параграф. Беріктікке және герметикалыққа гидравликалық сынау

318. Құбыр жолын гидравликалық сынау жылы мерзімде, ауаның қалыпты температурасында өткізіледі. Гидравликалық сынауға 5 градус Цельсийден төмен емес және 40 градус Цельсийден жоғары емес температуралы су немесе арнайы қоспалар (жоғары қысымды құбыр жолдар үшін) қолданылады.

Егер гидравликалық сынау қоршаған ауаның температурасы 0 Цельсий градустан төмен болған кезде жүргізілсе, судың қатуына қарсы шаралар қолданылады және құбырды сенімді босату қамтамасыз етіледі.

Гидравликалық сынау аяқталғаннан кейін құбыр толығымен босатылады және су толық шығарылғанға дейін үрленеді.

319. Жұмыс құжаттамасында қосымша нұсқаулар болмаған кезде герметикалығы мен беріктігіне сынау қысымының (гидравликалық) шамасын мына:

1) 0,5 мегапаскальға дейін – есептік қысымынан 1,5 есе, бірақ кемінде 0,2 Мегапаскальға (шаршы сантиметрге 2 килограмм күш);

2) 0,5 мегапаскальдан жоғары - есептік қысымынан 1,25 есе, бірақ кемінде 0,3 Мегапаскаль шамасына сәйкес қабылдау керек (шаршы сантиметрге 3 килограмм күш).

, бірақ кемінде 0,3 Мегапаскаль (шаршы сантиметрге 3 килограмм күш), мұнда Р - құбыр жолдардың есептік қысымы, Мегапаскаль;

- 20 градус Цельсий құбыр жолдар материалдарының рұқсат етілген қысымы;

- ең жоғары, қалыпты есеп температурасындағы құбыр жол материалдары үшін рұқсат етілген қысым.

Барлық жағдайларда сыналатын қысымның мөлшері құбыр жол қабырғасындағы эквиваленттік қысымы сынау температурасында материалдың аққыштық шегінің 90 пайыздан аспайтындай болады.

Вакуумдық құбыр жолдар мен улы және жарылыс өртқауіпті орталарға арналған артық қысымсыз құбыржолдар үшін беріктікке сыналатын қысым мөлшері 0,2 Мегапаскаль (шаршы сантиметрге 2 килограмм күш) тең болып қабылданады.

Ескерту. 319-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 22.02.2024 № 63 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) бұйрығымен.

320. Арматура жөндеуден кейін сынама қысыммен гидравликалық сынақтан өтеді.

321. Құбырды сумен толтырған кезде ауа толығымен шығарылады. Сыналатын құбырдағы қысым бірқалыпты көтеріледі. Қысымды көтеру жылдамдығы техникалық құжаттамада көрсетіледі.

322. Сынау жүргізген кезде құбыр жолдарды соғуға болмайды.

323. Құбыр өткізгіште пайда болатын қысым сынақ қысымынан аспаған жағдайда сыналатын құбырды су құбырынан немесе сорғыдан су құюға жол беріледі.

324. Cынау кезінде керекті қысым, сыналатын құбыр жолға екі бекіту вентилі арқылы жалғанған, гидравликалық қысыммен немесе сораппен жасалынады.

Сыналатын қысымға жеткен кезде құбыржолдар қысыммен немесе сораптан ажыратылады.

Сыналатын қысымды құбыржолда 10 минут ұстайды (тығыздыққа сынау), кейін қысымды жұмыс қысымына дейін төмендетеді, мұнда дәнекерлеу қосындыларын мұқият тексереді (герметикалыққа сынау).

Тексеру аяқталған соң, қысымды қайтадан сынау қысымына көтереді де тағы 5 минут ұстайды, сосын қайтадан жұмысшы қысымына төмендетеді де, құбыр жолын екінші рет мұқият қараудан өткізеді.

Герметикалыққа сынаудың ұзақтығы құбыр жолдарын қарау уақытымен және алмалы-салмалы қосындыларының герметикалыққа тексеру уақытымен анықталады.

Гидравликалық сынау аяқталған соң, құбыр жолдың барлық ауашықтары ашық болуы тиіс және құбыр жол толығымен сорғылар арқылы судан босатылады.

325. Егер сынау кезінде жарылулар, көрінетін деформациялар, манометр бойынша қысымның түсуі, ал негізгі металда, дәнекерлеу тігістерінде, арматура корпустарында, алмалы-салмалы қосындыларда және барлық бұрандаларда ағулар мен бусанулар байқалмаса, беріктік пен герметикалыққа гидравликалық сынаудың қорытындылары қанағаттанарлық болып саналады.

326. Жалпы салмақ түсетін құрылыс конструкцияларына немесе эстакадаға монтаждалған бірнеше құбыржолдарды бір мезгілде гидравликалық сынау жобамен белгіленеді.

3-параграф. Беріктік пен герметикалыққа пневматикалық сынау

327. Беріктікке пневматикалық сынау Ру 10 Мегапаскаль (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) және одан төмен қысымдағы құбыржолдар үшін осы Нұсқаулықтың 310-тармағының шарттарын ескере отырып, құбыржолдағы қысым жоғары болған кезде, осы Нұсқаулықтың 311-тармағының шарттарын ескере отырып жүргізіледі.

328. Сынау қысымының көлемі осы Нұсқаулықтың 319-тармағының шарттарына сәйкес алынады.

329. Пневматикалық сынау ауамен немесе инертті газбен және тек тәуліктің жарық кезеңінде жүргізіледі.

330. Құбырға сұр шойыннан жасалған арматураны орнату кезінде беріктікке сынау қысымының шамасы 0,4 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 4 килограмм күш) аспайды.

331. Қолданыстағы цехтарда, эстакадаларда және пайдаланудағы құбыржолдар төселген арналарда құбыржолдарды беріктікке пневматикалық сынау жобалық негіздемелер кезінде жүргізіледі.

332. Құбыр жолдар беріктікке пневматикалық сынау кезінде қысымның баяу көтерілуі минутына Р у ден 5 пайызға тең жылдамдықпен, бірақ минутына 0,2 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 2 килограмм күш) көп емес оқтын-оқтын құбыржолдарды төменгі сатылар бойынша тексеріп жүргізіледі:

1) 0,2 Мегапаскальға (шаршы сантиметрге 2 килограмм күш) дейінгі жұмыс қысымында-тексеру қысымынан және жұмыс қысымынан 0,6 тең қысымда тексеру жүргізіледі;

2) 0,2 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 2 килограмм күш) жоғары жұмыс қысымында-тексеру қысымынан және жұмыс қысымынан 0,3 және 0,6 тең қысымда тексеру жүргізіледі.

Тексеру кезінде қысымды көтеруге болмайды. Тексеру кезінде қысым астында тұрған құбыр жолдарды ұруға болмайды.

Ағу орындарын ауаға шыққан дыбыс арқылы, сонымен қатар дәнекерлеу тігістерін және ернемекті қосындыларды сабынды эмульсиямен және басқа әдістермен жапқанда пайда болған көпіршіктер арқылы анықтайды.

Ақаулар артық қысым нөлге дейін төмендетілгенде және компрессор сөндірілгенде жойылады.

333. Беріктікке пневматикалық сынақтар жүргізу уақытында үй-жайлардың ішінде де, сыртында да күзетілетін (қауіпсіз) аймақ белгіленеді. Аймақтың ең аз қашықтығы құбырды жерүсті төсеу кезінде кемінде 25 метрді және жерасты төсеу кезінде кемінде 10 метрді құрайды. Аймақ шекарасы қауіпсіздік белгілерімен және жазулармен қоршалады немесе белгіленеді.

334. Құбырдағы қысымның көтерілуі кезінде және онда беріктікке сынау қысымына жеткен кезде адамдардың күзет аймағында болуына жол берілмейді.

Құбырды түпкілікті тексеруге сынақ қысымы есептік қысымға дейін төмендегеннен кейін жол беріледі.

335. Құбыржолдарға пневматикалық сынақ жүргізу кезінде пайдаланылатын компрессор мен манометрлер қауіпті аймақтан тыс орнатылады.

336. Қауіпсіз аймақты бақылау үшін арнайы бекеттер орналастырылады. Бекеттер саны күзет және қауіпсіз аймақ сенімді қорғалғаны шартымен анықталады.

4-параграф. Құбыр жолдарын үрлеу және тазарту

337. Құбыр жолдар жоба шарттарына сәйкес тазартылады немесе үрленеді.

Жуу сумен, маймен, химиялық реагенттермен және басқа да рұқсат етілген заттармен жүргізіледі.

Үрлеу сығылған ауамен, бумен немесе инертті газбен жүзеге асырылады.

338. Сумен тазарту 1-1,5 метр секундына жылдамдықпен жүргізіледі.

Тазартылған соң құбыр жол толығымен босатылып ауамен немесе инертті газбен үрленеді.

339. Құбыр жолды жұмыс қысымына тең қысыммен үрлейді, бірақ 4 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 40 килограмм күш) көп болмайды. 0,1 Мегапаскальға (1 шаршы сантиметрге бір килограмм күш) дейін артық қысыммен немесе вакууммен жұмыс істейтін құбыр жолдар 0,1 Мегапаскальдан (1 шаршы сантиметрге бір килограмм күш) кем емес қысыммен үрленеді.

340. Үрлеу уақыты, егер жобада арнайы шарттар болмаса, 10 минуттан кем болмайды.

341. Тазарту (үрлеу) кезінде диафрагмалар, аспаптар, реттеушілер, корғаныс арматуралар шешіледі де катушкалар және бұқтырмалар орнатылады.

342. Құбыр жолдарды тазарту немесе үрлеу кезінде, төмен түсіру желілерінде және тұйық телімдерінде орнатылған арматура толығымен ашылады, ал тазарту немесе үрлеу аяқталған соң мұқият тексеріледі және тазартылады.

343. Өлшеу диафрагмаларының орнына орнатылған шайбалар, тек құбыр жолдарды тазартудан немесе үрлеуден соң жұмыс диафрагмаларымен ауыстырылады.

5-параграф. Герметикалығына арнайы сынау

344. А, Б(а), Б(б) топтарының барлық құбыржолдары, вакуумдық құбыржолдары беріктік пен герметикалыққа әдеттегі сынақтардан басқа, сынау кезінде қысымның төмендеуін айқындай отырып, герметикалыққа қосымша пневматикалық сынаудан өтеді.

Қалған құбыр жолға қосымша герметикалыққа сынау қажеттілігі жобамен белгіленеді.

Технологиялық жабдықтың орамында тұрған құбыр жол, сол жабдықпен бірге сынаудан өткізіледі.

345. Ауамен немесе инерттік газбен герметикалыққа қосымша сынау беріктік пен герметикалыққа сынаудан, тазалау мен үрлеуден кейін жүргізіледі.

346. Герметикалыққа қосымша сынау жұмыс қысымына тең қысыммен, ал вакуумдық құбыр жолдар үшін 0,1 Мегапаскаль (шаршы сантиметрге 1 килограмм күш) қысыммен жүргізіледі.

347.Оқтын-оқтын сынаулардан кейін, құбыр жолдарын дәнекерлеу мен сұрыптауға байланысты сынау ұзақтығы кемінде 4 сағат болады.

348. Бөлшектеуге немесе дәнекерлеуге байланысты жөндеуден өткен монтаждалған технологиялық құбырлардың герметикалығына қосымша пневматикалық сынақ нәтижелері, егер қысымның түсу жылдамдығы А тобындағы және вакуумды құбырлар үшін сағатына 0,1 пайыздан және Б(а), Б(б) тобындағы құбырлар үшін сағатына 0,2 пайыздан аспаса, қанағаттанарлық деп танылады.

Басқа топ заттарын тасымалдайтын құбыр жолдар үшін қысымның түсу жылдамдығы жобамен белгіленеді.

Белгіленген шарттар ішкі диаметрі 250 миллиметрге дейінгі құбыр жолдарға қатысты.

Үлкен диаметрлі құбыр жолдарды сынау кезінде қысымның түсу көрсеткіштерін оларға келтірілген көлемді төмендегі формуламен есептейді:

мұнда, D_іш - сыналатын құбыр желісінің ішкі диаметрі, миллиметр

формуласымен есептелетін, түзету коэффициентіне көбейтумен анықтайды.

Егер сыналатын құбыр жолдар әртүрлі диаметр бөлшектерінен болса, ортақ ішкі диаметр төменгі формула бойынша анықталады:

мұнда, D₁ D₂ D_n - бөлшектердің ішкі диаметрі, метр;

L₁ L₂ L_n - белгіленген диаметрлерге сәйкес құбыр жолдар бөлшектерінің ұзындығы, метр.

Құбыр жолдарды герметикалыққа сынау кезінде қысымның түсуі төменгі формула бойынша анықталады:

мұнда ∆Р - қысымның түсуі, сынау қысымынан пайыз;

Р_аяқ, Р_бас - сынаудың басы мен аяғындағы манометрлік және барометрлік қысымның сомасы, Мегапаскаль;

Т_бас, Т_аяқ - сынаудың басы мен аяғындағы құбыр жолдағы температура, Кельвин.

Құбыр жолдағы температура мен қысымды сынау кезінде оған қондырылған манометрлер және термометрлердің ортақ арифметикалық көрсеткіштерімен анықтайды.

349. Қысымның түсуін анықтаумен герметикалыққа сынауды тек құбыр жолдардағы температураны теңестірген соң жүргізуге рұқсат етіледі. Құбыр жолдағы температураны бақылау үшін, сыналатын телімнің басына және аяғына термометрлер қондырылады.

350. Герметикалыққа қосымша сынау аяқталған соң, әр құбыр жол бойынша бекітілген нұсқа бойынша акт жасалады.

8-тарау. Құбыр жолдарға қызмет көрсету

1-параграф. Жалпы шарттар

351. Құбыр жолдарға қызмет көрсету жобаға сәйкес жүргізіледі.

Ұйымның басшылығы (құбырдың иесі) инженерлік-техникалық қызметкерлер қатарынан құбырлардың жарамды жай-күйін және қауіпсіз пайдаланылуын қамтамасыз ететін адамды тағайындайды.

352. Әрбір орнату бойынша (цехтағы, өндірістегі) құбыр жолдар тізімі жасалады.

353. 10 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) жоғары қысымды құбыр жолдардың барлық түрлеріне және 10 Мегапаскальға (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) дейінгі төмен қысымды I, II, III дәрежелі құбыр жолдарға, сонымен қатар құбыр жолдың металл тотығының жылдамдығы 0,5 жылына миллиметрына заттар тасымалдайтын құбыр жолдардың барлық түрлеріне дайындаушы және монтаждау ұйымдары ұсынған құжаттама негізінде иеленуші ұйымдар осы Нұсқаулықтың 18-қосымшасына сәйкес паспорт жасайды.

354. Құбыр жолдың төлқұжаты бекітілген тәртіппен толтырылады және сақталады.

355. Блок жолының әр қондырғысында құбыр жолдар үшін пайдалану журналы арналады.

356. Оттегі құрамды орталарда жұмыс істейтін технологиялық құбыр жолдар технологиялық ахуалын бақылау үшін жүйелі тексеріледі және бақыланады.

357. Жоғары қысымды құбыр жолдарға сынаулар және куәландыру есебін жүргізу журналы жүргізіледі.

358. Жұмыс температурасы 400 градус Цельсий және жоғары көміртегілі және кремний марганецті болаттан жасалынған құбыр жолдарға, (жұмыс температурасы 500 градус Цельсий және жоғары) хромды молибденнен және жоғары қоспалы аустениттік болаттан (жұмыс температурасы 550 градус Цельсий) жасалынған құбыр жолдарда қалдық деформацияларының өсуін бақылау жүзеге асырылады.

359. Құбыр жолдарды пайдалану кезеңінде құбыр жолдар мен олардың элементтерінің (дәнекерлеу тігістерін, ернемекті қосындыларының, арматураларының) ахуалына, тотыққа қарсы қорғанысына және оқшалануына, дренаждық құрылғыларына, компенсаторларына, тіреу құрылымдарына ауысым сайынғы қорытындыларын пайдалану журналына жазылатын тұрақты бақылау жүзеге асырылады.

360. Жүйелік бақылауда:

1) коррозиялық және эрозиялық тозу жоғарылаған жерлерде, жүктелген учаскелерде сыртқы қарау және қажет болған жағдайда бұзбайтын бақылау арқылы құбырлардың техникалық жай-күйі;

2) алдыңғы ескертулерді жою және құбыр жолдарды қауіпсіз пайдалану туралы шараларды орындау;

3) құбыр жолдарды жөндеу және пайдалану, қызмет көрсету бойынша техникалық құжаттарды жүргізу тәртібі мен толықтығы.

361. Дірілдеуге душар болған құбыр жолдар, сонымен қатар осы құбыр жолдарға арналған тіректер мен эстакадалар астындағы фундаменттер пайдалану кезеңінде амплитуда және дірілдеу жиілігі, аспаптық бақылау қолдану арқылы мұқият тексеріледі. Технологиялық құбыр жолдардың ең көп шекті дірілдеу амплитудасы 40 Герцтен көп емес дірілдеу жиілігінде 0,2 миллиметр құрайды.

Айқындалған мұндағы ақаулар жойылады.

Құбыр жолдарды қарап-тексеру құбыр жолдардың нақты жағдайлары мен жай-күйіне байланысты, бірақ 3 айда бір реттен сиретпей жүргізіледі.

362. Жүйелі тексеру кезінде ашық әдіспен салынған құбыр жолдардың оңашауларын шешпей, сыртқы байқаудан өткізуге рұқсат етіледі. Қажет жағдайларда оңашауларды жарым-жарты немесе толығымен алып тастауға болады.

363. Өтпейтін каналдарға немесе жерге салынған құбыр жолдардың жекелеген учаскелерін кемінде 2 метр ұзындықта ашу арқылы сыртқы тексеру жүргізіледі. Учаскелер саны пайдалану шартына байланысты белгіленеді.

364. Сыртқы тексеру барысында алмалы-салмалы қосылыстардың герметикалық еместігі анықталған кезде құбырдағы қысым атмосфералық қысымға дейін төмендейді, ыстық құбырлардың температурасы 60 градус Цельсийге дейін төмендейді, ал ақаулар қауіпсіздік шараларын сақтай отырып жойылады.

Жойылуы от жұмыстарымен байланысты ақаулар анықталған кезде құбыржол тоқтатылады және жөндеу жұмыстарын жүргізуге дайындалады.

365. Сыртқы байқау кезінде құбыр жолдардың дірілдеуі және мына жағдайлары тексеріледі:

1) оқшаулануы және жабындары;

2) дәнекерлеу тігістері;

3) тіректер мен аспаптарды қондыруға арналған құрылғылардың фланцтік және муфталық қосындылары;

4) тіректері;

5) компенсациялаушы құрылғылары;

6) дренаждық құрылғылары;

7) арматуралар және оның нығыздаулары;

8) қалдық түр өзгертуге өлшеуіне арналған реперлері;

9) үштік дәнекерлеу қосындылары, иілулері мен бұрулары.

2-параграф. Құбыр жолдарын тексеру (куәландыру)

366. Технологиялық құбырлардың сенімді және қауіпсіз пайдаланылуын бақылаудың негізгі әдісі мерзімді тексеру (куәландыру) болып табылады.

Тексеру қорытындылары құбыр жолдар ахуалын бағалау және оны әрі қарай пайдалану мүмкіндігі үшін негіз болып есептеледі.

367. 10 Мегапаскальға (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) дейінгі қысымды құбыр жолдарға тексеру жүргізу мерзімдері құбыр жолдардың тотығу-эрозиялық тозу жылдамдығына, пайдалану шарттарына, алдыңғы тексеру мен ревизияға байланысты белгіленеді, тексерулер мен ревизия мерзімі осы Нұсқаулыққа 19-қосымшада көрсетілген мерзімнен сирек болмайды.

368. 10 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) жоғары қысымды құбыр жолдары үшін мына ревизия түрлері қарастырылады: іріктелген және толық. Іріктелген ревизияның мерзімін пайдалану шартына қарай бекітеді, бірақ 4 жылда бір реттен сирек болмайды.

Құбыр жолдардың бірінші іріктелген ревизиясын құбыр жолды пайдалануға берген соң, 1 жылдан кейін жүргізіледі.

369. Құбыр жолдарға тексеру жүргізуді кейінге қалдыру алдыңғы тексеру нәтижелерін және құбыр жолдардың одан әрі сенімді және қауіпсіз пайдаланылуын қамтамасыз ететін, бірақ бір жылдан аспайтын техникалық жай-күйін ескере отырып көзделеді.

370. Ревизия жүргізу кезінде бірінші кезекте ағынның бағыты өзгеретін учаскелер (иіндер, үштіктер, ойықтар, дренаждық құрылғылар, арматура алдындағы және одан кейінгі құбыржолдар учаскелері) және коррозияны тудыратын ылғал, заттардың жиналуы мүмкін (тұйық және уақытша жұмыс істемейтін учаскелер) тексеріледі.

371. Ревизияға қажетті дайындау жұмыстарын жүргізген соң кіріседі.

372. 10 Мегапаскальға (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) дейінгі қысымды құбыр жолдарға ревизия жүргізгенде:

1) құбыр жолдарды сыртқы тексеру;

2) құбыр жолдардың қабырғасының жуандығы бұзылмайтын бақылау аспаптарымен өлшенеді, ал қажет болғанда-кейін тесікті дәнекерлеумен тесіп өту жүргізіледі.

Қабырға жуандығын аса қиын жағдайларда жұмыс істеп жатқан учаскелерде (тізелерде, үштармақтарда, бұрандаларда, құбыр жолдардың тарылу орындарын, арматураның алдын және одан кейін, тотығу тудыратын ығал және азық-түліктер жиналу жерін, тоқырау аймақтарын, дренаждарда), сонымен қатар құбыржолдарда түзу учаскелерінде өлшейді.

Мұнда 20 метрге дейінгі ұзындықты құбыр жолдардың ішіне қондырылатын түзу учаскелерін және 100 метрге дейінгі ұзындықты цехаралық құбыр жолдар қабырғаларының жуандығын кемінде үш жерінен өлшеу орындалады.

Барлық жағдайда қабырғаның әр жерінің жуандығын бақылауды периметрі бойынша 3-4 нүктемен, ал бұруларда-дөңескен және ойысқан бөлімдері бойынша кемінде 4-6 нүктемен жүргізіледі.

Бөтен денелердің (қабыршақтардың, кокстің, тотығу өнімдерінің) оларға ықпалын шығарып, өлшеудің дұрыстығы мен дәлдігін қамтамасыз етеді.

Өлшеу қорытындылары құбыр жолдардың төлқұжатында көрсетіледі.

Байпастары жоқ, шырақты сызықтардың тұрақты жұмыс істейтін учаскелердің тексерісін оларды өшірмей, қабырға жуандығын ультрадыбыстық жуандық өлшеуіштермен өлшеу және ернемекті қосындыларды сабындау арқылы жүргізеді.

Құбыр жолдарға ревизия жүргізген кезде, оңашалауды толық немесе бөлшекті алып тастау, құбыр жолдың әр учаскесіне нақты анықталады.

Ернемектердің жағаларының тексерісі көзбен шолу бақылауымен (құбыр желісі сұрыптағанда) немесе бақылаудың талқандатпайтын әдіспен ернемек жағасының шеңберімен кемінде үш нүктені өлшеу арқылы жүргізіледі. Ернемек жағасының қабырғасы жуандығын сондай-ақ бақылау бұрғылаулардың көмегімен бақылау қарастырылады. Кристаллитаралық тотығуды тудыратын орталарда жұмыс істейтін класты аустениттік болаттан жасалған құбыржолдарға тесіп өту бұрғылаулары рұқсат етілмейді.

Құбыр жолдардың учаскелерін ішкі тексеруді шамдардың, аспаптардың, лупалардың, эндоскоптың көмегімен жүргізеді.

Ішкі беті кірден және шөгінділерден тазартылады, ал қажет болған жағдайда – дәріленеді. Мұнда ең нашар жағдайларда (тотығу және эрозия, гидравликалық соққылар, дірілдеу, сел бағытының өзгеруі, тоқырау аймақ мүмкін жерлерде) пайдаланатын учаскелер таңдалады. Ақаулы учаскенің демонтажын құбыр жолдың алмалы-салмалы қосындылары болған жағдайда, оларды талдау арқылы, ал бүтін дәнекерленген құбыр жолдағы мұндай учаскені кесіп тастау арқылы жүргізеді.

Тексеру кезінде тотығудың, сызаттардың бары, құбыр жолдардың бөлшектері мен құбыр қабырғаларының жуандығының кемуін тексереді.

Қажет болған жағдайда дәнекерлеу тоғыспаларына радиографикалық немесе ультрадыбыстық бақылау және металлографикалық және механикалық сынаулар жүргізіледі.

Жоғары температурада және оттегі құрамды ортада жұмыс істейтін құбырлар металының механикалық қасиетін тексеру жобамен қарастырылған жағдайларда жүргізіледі.

Сонымен қатар егер ортаның тотығу әрекеті металдың механикалық қасиетін өзгертуін тудыратын болса, олар тексеріледі.

Сонымен қатар мына жұмыстар жүргізіледі:

1) ревизия жүргізу уақытында құбыр жолдардың учаскелеріндегі деформация күйін өлшеу;

2) құбыр жолдағы бұрандалы қосындыларын таңдап талдау, оларды тексеру және ойма калибрларымен бақылау;

3) тіректердің, тіреу бөлшектерінің және таңдаумен салмалардың жұмыс жағдайын және ахуалын тексеру;

4) құбыржолдарды сынау.

373. Ревизияның қанағаттанарлықсыз нәтижесінде құбыр жолдар учаскесінің (ішкі бетін қарап шығу, жуандығын өлшеу) ақаулы шекарасын анықтайды және құбыр жолдың қабырға жуандығын жиі өлшеулерін жүргізеді.

374. Жоғары қысымды 10 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) жоғары құбыржолдың таңдаулы ревизиясының көлемі төмендегілерді құрайды:

1) температурасына қарамастан әр агрегат қондырғысына кемінде екі учаске;

2) орта температурасына қарамастан әр цехаралық құбыр жолға немесе жалпы цехтық коллекторға кемінде бір учаске.

375. Жоғары қысымды құбыр жолдың бақылау учаскесіне ревизия жүргізгенде:

1) сыртқы тексеру;

2) ернемекті және муфталық қосындылары болған жағдайда оларды талдайды, кейін құбыр жолға ішкі тексеру;

3) құбырлар қабырғасының және басқа да бақылау учаскесінің бөлшектерінің жуандығын өлшеу;

4) тексеру барысында дәнекерлеу тігісінде (тігіс аймағында) ақау байқалса, талқандатпайтын әдістермен бақылау;

5) тексеру процесінде металл ретінде ақаулар анықталған кезде оның механикалық қасиеттері мен химиялық құрамын тексеріңіз;

6) жалғастырғыштардың, ернемектердің, олардың орамды беттері мен бұрандаларының, салуларының, тіректерінің, сонымен қатар фасондық бөлшектері мен арматураларының ахуалын тексеру;

7) қалдық деформациялардың бар екендігіне бақылау;

8) 400 градус Цельсий температурада жұмыс істейтін ернемекті қосындылардың тіреу құралдарының беріктігіне бақылау жүргізіледі.

376. Егер айқындалған ақаулар мүмкін шектерде болса, ревизия қорытындысы қанағаттанарлық болып танылады.

Ревизияның қанағаттанарлықсыз қорытындысында қосымша тағы екі ұқсас учаске тексеріледі, олардың біреуі тексерілетін учаскенің жалғасы болып табылады, ал екіншісі-тексерілетін учаскеге ұқсас болады.

377. Егер жоғары қысымды құбырды ревизиялау кезінде коррозия немесе эрозия әсерінен оның бастапқы қалыңдығының азаюы анықталса, одан әрі пайдалану беріктікке есептеумен расталады.

378. Қосымша учаскелерді тексерудің қанағаттанғысыз нәтижелері алынған кезде осы құбыржолға, көрсетілген құбыржолдардың әрқайсысының 30 пайызына дейін бөлшектей отырып, ұқсас жағдайларда жұмыс істейтін құбыржолдардың учаскелеріне толық ревизия жүргізіледі.

379. Жоғары қысымды құбырларды іріктеп тексеру жобада белгіленген мерзімде, бірақ төмендегі мерзімдерден кем емес мерзімде кезең-кезеңімен жүргізіледі:

1) аммиак өндірісінде: орта температурасы 200 градус Цельсийге дейінгі азотты сутекті және басқа да сутекті құрамдас газ қоспаларын тасымалдауға арналған құбыр жолдар үшін 12 жыл сайын, орта температурасы 200 градус Цельсийден жоғары болса - 8 жыл сайын;

2) метанол өндірісінде: орта температурасы 200 градус Цельсийге дейінгі құрамында сутегіден басқа көміртегі қышқылы бар сутекті газ қоспаларын тасымалдауға арналған құбыр жолдар үшін 12 жыл сайын, орта температурасы 200 градус Цельсийден жоғары болса-6 жыл сайын;

3) капролактама өндірісінде: орта температурасы 200 градус Цельсийге дейінгі сутекті газ қоспаларын тасымалдауға арналған құбыр жолдар үшін - 10 жыл сайын, температурасы 150 градус Цельсийден жоғары көміртек тотықтарын тасымалдауға арналған құбыржолдар үшін-8 жыл сайын;

4) синтетикалық майлы спирттер өндірісінде:

орта температурасы 200 градус Цельсийге дейінгі сутекті газ қоспаларын тасымалдауға арналған құбыр жолдар үшін - 10 жыл сайын, орта температурасы 200 градус Цельсийден жоғары болса - 8 жыл сайын;

орта температурасы 200 градус Цельсийге дейінгі пасталарды (метилді эфирлі катализатор) тасымалдауға арналған құбыржолдар үшін - 3 жыл сайын;

5) мочевина өндірісінде:

синтез бағанасынан дросселдейтін бұрандаға дейінгі мочевина балқуын тасымалдауға арналған құбыр жолдар үшін - 1 жыл сайын;

орта температурасы 200 градус Цельсийге дейінгі жылытқыштан араластырғышқа дейінгі аммиакты тасымалдауға арналған құбыр жолдар үшін -12 жыл сайын;

орта температурасы 200 градус Цельсийге дейінгі компрессордан араластырғышқа дейінгі көмір қышқыл газын тасымалдауға арналған құбыржолдар үшін - 6 жыл сайын;

орта температурасы 200 градус Цельсийге дейінгі көміртекті аммонийлі тұздарды (карбамат) тасымалдауға арналған құбыр жолдар үшін - 4 жыл сайын.

380. Сонымен қатар басқа сұйық және газ тәрізді орталарды және басқа өндірістерді тасымалдауға арналған құбыр жолдарға іріктелген ревизия мына мерзімдерде жүргізіледі:

1) жылына 0,1 миллиметрге дейінгі коррозия жылдамдығында және 200 градус Цельсийге дейінгі температурада - 10 жыл сайын;

2) жылына 0,1 миллиметрге дейінгі коррозия жылдамдығында және 200-400 градус Цельсийге дейінгі температурада - 8 жыл сайын;

3) коррозия жылдамдығы жылына 0,65 миллиметрге дейінгі орталар және температурасы 400 градус Цельсийге дейінгі орталар үшін - 6 жыл сайын.

Іріктелген ревизияның қанағаттанарлық қорытындысында құбыржолдың толық ревизиясы жүргізіледі.

381. Толық ревизия жүргізген кезде, құбыр толығымен талданады да, құбыр түйіндері мен бөлшектерінің, сонымен қатар құбыр жолдарға қондырылған жағдайы тексеріледі.

382. Егер ревизия кезінде сұрыптауға, кесуге және дәнекерлеуге ұшыраған барлық құбыр жолдар мен олардың учаскелерін құрастырудан кейін, беріктікке және герметикалыққа сынаудан өткізеді.

Негізделген жағдайда Ру≤10 Мегапаскаль (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) құбыржолдар үшін, салулар, арматура немесе бөлек элементтердің ауыстырылуына байланысты ернемекті қосындыларды сұрыптаған кезде, сынауды тек герметикалыққа жүргізіледі. Мұнда жаңадан қондырылатын арматураны немесе құбыр жолдың элементтерін алдын ала байқау қысыммен беріктікке сынайды.

383. Ревизия жүргізілген соң, барлық хаттамалар мен жүргізілген тексеру туралы қорытындылар тіркелетін акт жасалынады. Ревизия қорытындылары құбыр жолдың төлқұжатына енгізіледі. Актілер және басқа да құжаттар төлқұжатқа осы Нұсқаулыққа 20-қосымшаға сәйкес тіркеледі.

384. Құбырлар, технологиялық құбыржол бөлшектері және дәнекерленген жіктер жарамсыз деп танылады.

Ақаудан бас тарту мөлшері төменде көрсетілгеннен кем болмайды:

	Сыртқы диаметрі, миллиметр	25	57	108(114)	219	325	377	426
	Ең аз рұқсат етілген құбыржол қабырғасының қалыңдығы, миллиметр	1,0	1,5	2,0	2,5	3,0	3,5	4,0

385. Арматураның түзулігіне тұрақты және мұқият бақылауды, сонымен қатар ревизияны, жөндеуді және диагностикалауды дер кезінде жүргізуді ұйымдастырудың қажетті шараларын пайдалану кезеңінде қабылдайды.

386. Тығыздамасы бар арматураны қолданған кезде толтыру материалдарының жай-күйі (сапасы, мөлшері, тығыздама қорабына салу) тексеріледі.

387. Майлы құраммен дымқылданған және графиттелінген асбест нығыздағышты жұмысшы температуралары 200 градус Цельсийден жоғары болған кезде қолданады.

388. 25 Мегапаскальға (шаршы сантиметрге 250 килограмм күш) дейінгі қысыммен 200 градус Цельсийден жоғары температуралар үшін графиттелген асбест толтырмасы қолданылады, сақина қалыңдығы кемінде 1 миллиметр құрғақ таза графит қабатымен жабылған.

389. Жоғары температуралар үшін арнайы нығыздағыштар, әсіресе ерекше құраммен дымқылданған талқандауға және жоғары температура мен тасымалдайтын ортаның әсерінен ағып кетуге берік асбометалдық нығыздағыштар қолданылады.

390. Қысымы 32 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 320 килограмм күш) жоғары қысымдар мен температурасы 200 градус Цельсийден жоғары температуралар үшін арнайы нығыздағыштар қолданылады.

391. Арматураның тығыздама қаптамалары тығыздама камерасының еніне тең жағы бар шаршы қималы өрілген баудан дайындайды.

392. Толтыру сақиналарын әр сақинаның кесу сызықтары мен тығыздағыштарын жылжытып, майлы қорапқа салады. Тығыздамалық толтырманың биіктігі грундбукса бастапқы қалпында тығыздама камерасына оның биіктігінің 1/6 - 1/7 аспайтын, бірақ 5 миллиметрден кем болмайтындай етіп қабылдайды.

Тығыздаманың грундбукстерін қисайтпай біркелкі тартады.

393. Тығыздамалы нығыздаудың тығыздығын қамтамасыз ету үшін, шпиндель беті мен құбыр тетігінің штогының тазалығы тексеріледі.

394. Арматураның корпусы мен қақпақтың қосындыларын нығыздау үшін төсем материалы оған тасымалдайтын ортаның химиялық әсері есебінен, сонымен қатар қысым мен температураға сәйкес таңдалады.

395. Ысырмалар мен вентильдердегі шпинделдің жүруі жатық, ал арматураны ашатын немесе жабатын бекіту қажалусыз жылжиды.

396. Сақтандыру клапандарына техникалық құжаттамаға сәйкес қызмет көрсетіледі

397. Арматураны ашқан және жапқан кезде қосымша иінтіректі қолдануға рұқсат етілмейді.

398. Құбыржол арматурасын, соның ішінде және кері клапандарды, сонымен қатар арматура қозғалтқыш құрылғыларын (электр-, пневмо-, гидрокелтіру, механикалық келтіру) жөндеу және ревизия, нұсқаулық бойынша құбыр жол ревизиясы кезеңінде жүргізеді.

399. Арматураны жөндеу және ревизия арнайы шеберханалар мен жөндеу учаскелерінде жүргізіледі. Арматураны бөлшектеу және қарау жолымен тексеру қажетті қауіпсіздік шараларын қамтамасыз ете отырып, қондырғы орнында (дәнекерленген арматура, ірі габаритті және қол жеткізу қиын) жүргізіледі.

400. Арматураға, соның ішінде кері клапандарға ревизия жүргізген кезде келесі жұмыстар жүргізіледі:

1) көзбен шолып тексеру;

2) бөлек бөлшектердің ахуалын тексеру және сұрыптау;

3) ішкі бетті тексеру және бұзбайтын әдістермен бақылау;

4) нығыздау беттерін сипап тегістеу;

5) құрастыру, байқау және беріктік пен герметикалыққа сығымдау.

401. Арматураны жөндеу және ревизия мерзімін жоспарлаған кезде, бірінші кезекте аса қиын жағдайда жұмыс істейтін арматураға жөндеу және тексеріс жүргізіледі. Арматураны сынау және жөндеу қорытындыларына акт рәсімделеді және пайдалану құжаттарына жазылады.

402. Құбырдың коррозиялық тозуының сипаты мен жылдамдығы тексеру кезінде пайдаланылатын бақылаудың үлгілік әдістерімен белгіленбеген кезде қабырға қалыңдығының ақаулық өлшеміне жақындауын бақылау үшін бақылау бұрғылаулары орындалады.

403. А (а), А (б) топты заттарды, барлық топты газдарды тасымалдайтын құбыр жолдар, 10 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) жоғары) жоғары қысымда және вакуум астында жұмыс істейтін құбыр жолдар, жарылыс қауіптілігі I дәрежелі блоктағы құбыр жолдар, сонымен қатар аустениттік болаттан жасалған және кристаллит аралық коррозия тудыратын ортада жұмыс істейтін құбыр жолдар бақылау бұрғылауға ұшырамайды. Бұл жағдайда құбыр жолдың қабырға жуандығының ахуалын ультра дыбыстық жуандықты өлшеуішпен өлшеу жолымен бақылау орнатады.

404. Бақылау тесіктерін бұрғылаған кезде өткір бұрышты диаметрі 2,5-5 миллиметр бұрғы қолданылады.

405. Бақылау бұрғылау кезінде тесіктерді бұрылу, тарылу, бұрандау, тоқырау аймақтар орындарында, сонымен қатар үштармақтарда, дренажды бұруларда, бекіту арматурасының алдына, одан кейін орнатылады.

406. Бұруларда және жартылай бұруларда бақылау бұрғылау тесіктерін иілістің сыртқы радиусымен бір тесікке ұзындығы 0,2 метр есебімен, бірақ бір бұруға немесе дәнекерлеу бұру секциясына кемінде бір тесік орнатылады.

407. Бақылау бұрғылаудың тереңдігі құбыр жол есеп жуандығына және қосу П×С тең орнатылады (мұнда, П-кезекті тексеріс арасындағы жарты кезең, жыл, С-құбыр жолдар коррозиясының нақты жылдамдығы, жылына миллиметрына).

408. Құбыржолдағы бақылау бұрғылауларының орналасу орындары құжаттамада нақты белгіленеді және тіркеледі.

409. Құбыр өткізгіштегі бақылау тесігін өткізу оның қабырғасы қалыңдығының жарамсыз мөлшерге жақындағанын көрсетеді, мұндай құбыр кезектен тыс тексерістен өтеді.

410. Құбыржолды беріктік пен герметикалыққа мерзімді сынау құбыржолды ревизиялау кезінде жүргізеді.

10 Мегапаскальға (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) дейінгі қысымды құбыр жолдар үшін сынау жүргізу мерзімі, осы құбыр жол үшін қабылданған 367-тармақтың шарттарына сәйкес, тексеріс жүргізудің екі еселенген жиілігіне тең, бірақ 8 жылда бір реттен жиі емес мерзім қабылданады.

10 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) жоғары қысымды құбыр жолдар үшін сынау жүргізудің мерзімдері, мынадай мерзімдерден жиі болмайды:

1) 200 градус Цельсийге дейінгі температуралы құбыр жолдар үшін -8 жылда бір рет;

2) 200 градус Цельсийден жоғары температуралы құбыр жолдар үшін -4 жылда бір рет.

Ескерту. 410-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.01.2023 № 24 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

411. ҚҰбыржолдарды беріктігі мен герметикалыққа сынау мерзімі құбыржолдарға тексеріс жүргізу уақытында жүргізеді. Сынақ қысымы және сынақ жүргізу тәртібі осы Нұсқаулықтың 7-тарауының рұқсат етілген шарттарына сәйкес келеді.

Ескерту. 411-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.01.2023 № 24 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

412. Құбыржолдарды кезеңдік сынау нәтижелері осы Нұсқаулықтағы 21-қосымшаға сәйкес ресімделеді.

413. Құбырлар, құбыр жолдар және арматура элементтері, соның ішінде құйылған (ысырмалардың корпусы, вентилдер, клапандар) ақаулыққа шығарылуға жатады, егер:

1) ревизия кезінде бетінде сызаттар, қыртысулар, түр өзгертулер (гофрлар, майысулар, қабарулар) байқалған болса;

2) ортаның әсер етуі нәтижесінде қабырғаның қалыңдығы жобадағыдан төмен және коррозияға (ақауға арналған өлшем) қосылуды есепке алмағанда беріктікке есептеумен анықталатын шамаға жетсе;

3) металдың механикалық қасиеті өзгерсе;

4) дәнекерлеу тігістерін бақылаған кезде, түзетуге келмейтін ақаулар байқалса;

5) бұрандалы қосылыстардың өлшемдері рұқсат сызықтарына сәйкес келмейді немесе бұрандада бұрылыстардың бұзылуы, жарықтар, коррозиялық тозу бар болса;

6) құбыр жол гидравликалық немесе пневматикалық сынаудан өтпесе;

7) тығыздау элементтері тозса және технологиялық үдерісті қауіпсіз жүргізуді қамтамасыз етпесе.

Құбыржолдар мен арматура элементтері қабырғаларының жарамсыз қалыңдығы жобалау құжаттамасында көрсетіледі.

414. Ернемектер ақаулыққа шығарылады, егер:

1) дәніктіру беттері қанағаттанарлықсыз ахуалда болса;

2) ақаулар бар болса;

3) түр өзгертулер болса;

4) ернемек жағасы қабырғасының жуандығы құбырдың ақаулыққа шығарылатын өлшеміне дейін кішірейсе;

5) жоғары қысымды бұрандалы ернемектердегі бұранданың жұлынуында, умаждалуында және тозғанында, сонымен қатар бұрандада мүмкін шектен асатын люфта бар болса. Сопақ қималы линзалар мен салуларда сызаттар, ұрылулар, тығыздау беттерінің умаждалуы, түр өзгертулер байқалса, ақаулыққа шығарылады.

415. Тіреу бөлшектері ақаулыққа мына жағдайларда шығарылады:

1) сызаттар, жұлынулар пайда болса немесе резьбаның коррозиялық тозуында;

2) болттар мен шпилькалар бүгілген жағдайда;

3) резьба профилінің өзгертуін тудыратын, қалдық түр өзгертулерінде;

4) болттар мен гайкалардың бастарының жақ шекаралары тозғанда;

5) металдың механикалық қасиетінің төмендеуі шекті деңгейден төмендегенде.

416. Сильфондық және линзалық компенсаторлар, келесі жағдайларда ақаулыққа шығарылады:

1) сильфонның немесе линзаның қабырға жуандығы компенсатор төлқұжатында көрсетілген есеп көлеміне жеткенде;

2) сильфон қабырғасының жуандығы 0,5 миллиметрге жетсе, ал сильфон қабырғасының есеп жуандығы одан төмен көрсеткішке тең болса;

3) компенсаторлардың өрт қауіпті және улы орталарда пайдалану нұсқаулықтарын есепке алып, мүмкін сан айналымында жұмыс атқарылғанда.

3-параграф. Техникалық құжаттама

417. Технологиялық құбыр жолдар техникалық құжаттамамен жинақталады. Технологиялық құжаттама өнеркәсіптік қауіпсіздік нұсқаулықтарына сәйкес жүргізіледі. Техникалық құжаттама құрамына:

1) жобалық құжаттама;

2) құбыржол төлқұжаты және пайдалану құжаттары;

3) меншік иесі-ұйымның атауы және мекенжайы;

4) мақсаты;

5) дайындалған (өндірілген) күні);

6) жұмыс ортасы;

7) жұмыс ортасының жұмыс параметрлері: қысым, Мегапаскаль (шаршы сантиметрге килограмм күш), температура, Цельсий градусы;

8) есептік қызмет мерзімі;

9) есептік ресурс;

10) іске қосудың есептік саны;

11) құбыржолдарды дайындауға (өндіруге) және монтаждауға арналған схемалар, сызбалар, куәліктер және басқа да құжаттар;

12) ұйымның техникалық басшысы бекіткен шартты өту жолдары, құбыр жолдар элементтерінің негізгі және ақаулыққа шығару жуандығы, арматураның, ернемектердің, бұқтырмалардың және тағы басқа бөлшектердің қондырған орны, түсіру орны, үрлеу және дренажды құрылғылар, дәнекерлеу тоғыспалар, бақылау бұрғылау (олар бар болса) және олардың нөмірленуі көрсетілген құбыр жолдар схемалары;

13) құбыр жолдар элементтерінің тексерісі және ақаулыққа шығару актілері;

14) құбыр жолдар жөндеулерінің сапасы туралы куәлік, соның ішінде жөндеуде қолданылған материалдардың сапасын және дәнекерлеу тоғыспаларының сапасын растайтын, құбыржолды жөндеуде қолданылатын дәнекерлеу жұмыстарының журналы;

15) сутегі құрамдас ортада жұмыс істейтін құбыржолдың металын бақылау бойынша құжаттама;

16) құбыр жолды жүйелі көзбен шолып тексеру актісі;

17) құбыр жолды беріктік пен герметикалыққа сынау актісі;

18) арматураны тексеру, жөндеу және сынау актісі;

19) құбыр жолды пайдалану журналы;

20) ақаулыққа шығару актісі;

21) бұқтырмаларды қондыру-алу журналы;

22) арматура паспорты.

9-тарау. Жерасты құбыр жолдары

418. Жерасты құбыр жолдар үшін техникалық ахуалына жүйелі бақылау орнатылады.

419. Жерасты құбыр жолдарын тексеру үшін, кейін оңашалауды шешу, коррозияға қарсы және ағынды қорғанысты тексеру, құбыр жолдарды тексеру, қабырға жуандығын өлшеу арқылы ал негізделген жағдайларда бөлек учаскелерін кесіп алу арқылы бөлек телімдерінің әрқайсысының ұзындығы кемінде 2 метр топырақты ашады және алады.

Ревизия үшін ашуға жататын учаскелер санын құбыржолды пайдалану жағдайына қарап орнатады:

1) құбыр жолдың оқшаулану тегістігін құралдар арқылы бақылау кезінде, анықталған оқшаулануға зақым келген орындарда ашу жүзеге асырылады;

2) іріктелген бақылау кезінде ашу бір учаскеге құбыр жолдың 200-300 метр есебімен жүргізіледі.

420. Жерасты құбыр жолдарына жөндеу және реттеу жұмыстарын жүргізген кезде, жоба шарттары бойынша температуралық түр өзгерістерге, қолданылатын материалдар сапасына, дәнекерлеу тігістеріне, коррозияға қарсы жабындарына және жүргізілген жұмыстардың қорытындысы бойынша барлық керекті құжаттамаларды дер кезінде ресімдеуге бақылау орнатылады.

421. Жер асты құбыр жолдары топырақ коррозиясынан және адасып жүрген ток коррозиясынан қорғалған болады.

Технологиялық құбыр жолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 1-қосымша

Р≤10 Мегапаскаль (бір шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) құбыр жолдарының классификациясы

Топ	Тасымалданатын заттар	құбыр жолдардың санаты
		I		II		III		IV		V
		Қысым Pесеп, Мегапаскаль (шаршы сантиметрге бір килограмм күш)	Температура tесеп, Цельсий градус	Қысым Pесеп, Мегапаскаль (шаршы сантиметрге бір килограмм күш)	Температура tесеп, Цельсий градус	Қысым Pесеп, Мегапаскаль (шаршы сантиметрге бір килограмм күш)	Температура tесеп, Цельсий градус	Қысым Pесеп, Мегапаскаль (шаршы сантиметрге бір килограмм күш)	Температура tесеп, Цельсий градус	Қысым Pесеп, Мегапаскаль (шаршы сантиметрге бір килограмм күш)	Температура tесеп, Цельсий градус
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
А	Улы әсері бар заттар
	а) төтенше және жоғары қауіпті 1, 2 сыныпты заттар	Тәуелсіз	Тәуелсіз	-	-	-	-	-	-	-	-
	б) аса қауіпті 3 сыныпты заттар	2,5 (25) жоғары	300 жоғары және минус 40-тан төмен	Вакуум 0,08 (0,8)-ден (абс) бастап 2,5 (25)-ке дейін	Минус 40- тан 300-ге дейін	-	-	-	-	-	-
		Вакуум 0,08 (0,8) (абс) төмен	Тәуелсіз	-	-	-	-	-	-	-	-
Б	Жарылыс және өрт қауіпті заттар
	а) жанатын газдар (ГГ), соның ішінде сұйылтылған көмірсутегілі газдар (СКГ)	2,5 (25) артық	300-ге артық және минус 40-тан төмен	Вакуум 0,08 (0,8)-ден (абс) бастап 2,5 (25)-ке дейін	Минус 40-тан 300-ге дейін	-	-	-	-	-	-
		Вакуум 0,08 (0,8) (абс) төмен	Тәуелсіз	-	-	-	-	-	-	-	-
	б) жылдам тұтанатын сұйықтар (ЖТС)	2,5 (25) төмен	300-ден жоғары және минус 40-тан төмен	1,6 (16)-дан жоғары 2,5 (25)-ке дейін	120-дан бастап 300-ге дейін	1,6 (16)-ға дейін	Минус 40-тан бастап 120-ға дейін	-	-	-	-
		Вакуум 0,08 (0,8) (абс) төмен	Тәуелсіз	Вакуум 0,08 (0,8) (абс) бастап	Минус 40-тан бастап 300-ге дейін	-	-	-	-	-	-
	в) жанатын сұйықтар (ЖС)	6,3 (63) жоғары	350-ден жоғары және минус 40 төмен	2,5 (25)-тен жоғары 6,3 (63)-ке дейін	250-ден жоғары350-ге дейін	1,6 (16)-дан жоғары 2,5 (25)-ке дейін	120-дан жоғары 250-ге дейін	1,6 (16)-ға дейін	Минус 40-тан бастап 120-ға-дейін
		Вакуум 0,003 (0,03) (абс) төмен	Сол сияқты	Вакуум 0,08 (0,8) (абс) төмен	Сол сияқты	Вакуум 0,08 (0,8) (абс)	Минус 40-тан 250-ге дейін	-	-	-	-
В	Қиын жанатын (ҚЖ) және жанбайтын (Ж) заттар	Вакуум 0,003 (0,03) (абс) төмен	-	вакуум 6,3 (63)-тен жоғары 0,08 (0,8)-ге (абс) төмен	350-ден жоғары 450-ге дейін	2,5 (25)-тен жоғары 6,3 (63)-ке дейін	250-ден бастап 350-ге дейін	1,6 (16)-дан жоғары 2,5 (25)-ке дейін	120-дан жоғары 250-ге дейін	1,6 (16)-ға дейін	Минус 40-тан бастап 120-ға дейін

Технологиялық құбыржолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 2-қосымша

Ернемектердің тығыздау бетінің түрін таңдау

1-сурет.Арматура ернемектері мен құбыр жолдың жалғастыратын бөліктерінің тығыздау бетінің түрін таңдау:

а-тегіс; б-линзалы төсем астында; в-сопақ қиысудың сақиналы төсемі астында; г-шығу-түсіру; д-шип-паз

1-кесте

Ернемектердің тығыздау бетінің түрін таңдау

Орта	Pу, Мегапаскаль (шаршы сантиметрге бір килограмм күш) қысым	Тығыздау бетінің ұсынылатын түрі
1	2	3
В тобындағы барлық заттар	≤ 2,5 (25)	Тегіс
А, Б, тобындағы А (а) және ЖОЖ (ары қарай-жоғары температуралы органикалық жылу тасымалдағыш) басқа барлық заттар	≥ 2,5 (25)	Тегіс
ЖОЖ басқабарлық топтағы заттар	> 2,5 (25) < 6,3 (63)	Шығу-түсіру
А (а) тобындағы заттар	≥ 0,25 (2,5)	Тегіс
А (а) тобындағы заттар	> 0,25 (2,5)	Шығу-түсіру
ЖОЖ	Тәуелсіз	Шип-паз
Фреон, аммиак	Тәуелсіз	Шығу-түсіру
Вакуумдағы заттардың барлық тобы	0,095 бастап 0,05 абс. (0,95-0,5) дейін	Тегіс
Вакуумдағы заттардың барлық тобы	0,05 бастап 0,001 абс. (0,5-0,01) дейін	Шип-паз
Заттардың барлық тобы	≥ 6,3 (63)	Линзалы төсем астында немесе сопақ қиысу төсемі

Технологиялық құбыржолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 3-қосымша

Технологиялық құбыр жолдарда тармақталу

а-бекітусіз; б-үштармақ көмегімен;

в-жалғастық және жапсырмамен бекіту;

д-жалғастықпен бекіту;

е-негізгі және тармақталатын құбыр жолда жапсырмамен бекітілген;

ж-крест тәрізді.

Технологиялық құбыржолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 4-қосымша

Коррозиялық ортаға арналған материалдар

1-кесте

Болатты сутекті ортада пайдаланудың барынша көп рұқсат берілетін температурасы, градус Цельсий

Болат таңбасы	Температура, градус Цельсий, сутегінің парциалды қысымында, Мегапаскаль (шаршы сантиметрге бір килограмм күш)
	1,5(15)	2,5 (25)	5(50)	10(100)	20 (200)	30 (300)	40 (400)
20, 20ЮЧ, 15ГС, 16ГС, 09Г2С, 10Г2	290	280	260	230	210	200	190
14ХГС	310	300	280	260	250	240	230
30ХМА, 15ХМ, 12Х1МФ, 20Х2МА	400	390	370	330	290	260	250
20Х2МА	480	460	450	430	400	390	380
15Х1М1Ф	510	490	460	420	390	380	380
22X3М	510	500	490	475	440	430	420
18ХЗМФ	510	510	510	510	500	470	450
20Х3МВФ, 15Х5М, 15X5M-III, 08X18H10T, 08Х18Н12Т, 12Х18Н10Т, 12Х18Н12Т, 03Х17Н14М3, 08Х17Н15М3Т, 10Х17Н13М2Т, 10Х17Н13МЗТ	510	510	510	510	510	510	510

2-кесте

Көміртек қышқылының барынша көп рұқсат берілетін парциалды қысымы, Мегапаскаль (шаршы сантиметрге бір килограмм күш)

Болат түрі	Цельсий Градус температурада, парциалды қысым, Мегапаскаль (шаршы сантиметрге бір килограмм күш)
	100 дейін	100 артық
2 пайызға дейін хромы бар көмірқышқыл және төмен легириленген	24 (240)	-
2-ден 5 пайызға дейін хромы бар төмен легириленген	-	10 (100)
Аустенитті сыныптың таттануға тұрақты болаттары	-	24 (240)

3-кесте

Болатты аммиагы бар ортада пайдаланудың барынша көп рұқсат берілетін температурасы, градус Цельсий

Болат таңбасы	Температура, градус Цельсий, аммиактың парциалды қысымында, Мегапаскаль (шаршы сантиметрге бір килограмм күш)
	1(10) жоғары 2(20) дейін	2 (20) жоғары 5(50) дейін	5 (50) жоғары 8(80) дейін
20, 20ЮЧ, 15ГС, 16ГС, 09Г2С, 10Г2	300	300	300
14ХГС, 30ХМА, 15ХМ, 12Х1МФ	340	330	310
15Х1М1Ф, 20Х2МА, 22Х3М, 18Х3МВ, 15Х5М, 20ХЗМВФ, 15X5M-III	360	350	340
08X18Н10Т, 08X18Н12Т, 12Х18Н10Т, 12Х18Н12Т, 03Х17Н14М3, 10Х17Н13М2Т, 1РХ17Н13М3Т, 08Х17Н15М3Т	540	540	540

Технологиялық құбыржолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 5-қосымша

Айналма сызықтың шартты өтуі, миллиметрден кем емес:

бекіту арматурасы	350-600	700-800	1000	1200	1400
айналма желі	50	80	100	125	150

Технологиялық құбыржолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 6-қосымша

Жапсарлас құбыр жолдардың діңдері мен құрылыс құрылымдарынан құбыр жолға дейінгі қашықтық

Жапсарлас құбыр жолдардың діңдері мен құбыр жолдардан канал және ғимарат қабырғаларына дейінгі ұсынылатын қашықтық, миллиметрден кем емес

Құбыр жолдың шартты өтуі, Dу, миллиметр	Қабырғаның градус Цельсий температурасында оқшауланған құбыр жолдар үшін						Оқшауланбаған құбыр жолдар үшін
							Ернемексіз		Бір жазықта орта температурасы, Мегапаскаль (шаршы сантиметрге бір килограмм күш) оқшауланбаған құбыр жолдар үшін
	Минус 30-дан төмен		Минус 30-дан 19 дейін		20 дан 600 дейін				1,6 (16) дейін		2,5 (25) және 4 (40)		6,3 (63)			10 (100)
	А	b1	А	b2	А	b3	А	b4	А	b5	А	b6	А	b7	А		b8
10	190	140	170	120	170	120	60	30	100	70	100	70	110	80	110		80
15	190	140	170	120	170	120	60	30	100	70	100	70	110	80	110		80
20	210	160	170	120	200	150	70	40	110	80	110	80	120	90	120		90
25	220	170	180	130	200	150	70	40	110	90	110	90	120	100	120		100
32	240	190	180	130	200	150	70	40	120	100	120	100	130	100	130		100
40	240	190	180	130	200	150	80	50	130	100	130	100	140	110	140		110
50	270	220	210	160	230	180	80	50	130	110	130	110	140	120	150		130
65	300	250	240	190	280	230	90	60	140	120	140	120	150	130	160		140
80	310	260	250	200	310	260	100	70	150	130	150	130	160	130	170		140
100	370	300	310	240	350	280	110	80	160	140	170	140	180	150	190		160
125	410	340	350	280	370	300	120	100	180	150	190	160	200	180	210		180
150	420	350	360	290	380	310	130	110	190	170	200	180	220	200	230		200
175	440	370	380	310	420	350	150	130	210	180	230	200	240	210	250		220
200	450	380	390	320	430	360	160	140	220	190	240	210	260	230	270		240
225	480	410	420	350	440	370	170	150	240	210	260	230	270	240	290		260
250	500	430	440	370	460	390	190	160	260	230	280	250	290	260	330		300
300	560	480	500	420	520	440	210	190	280	260	310	280	320	290	350		320
350	610	530	550	470	550	470	240	210	310	290	340	310	350	330	380		350
400	690	590	630	530	630	530	260	240	340	320	380	360	390	360	410		390
450	740	640	680	580	670	560	290	270	370	350	390	370	450	430	-		-
500	790	690	730	630	690	590	320	290	410	380	440	410	520	490	-		-
600	840	740	780	680	760	660	370	340	470	450	500	470	-	-	-		-
700	880	780	820	720	800	700	410	380	510	480	550	530	-	-	-		-
800	980	860	920	800	860	800	490	450	590	500	650	610	-	-	-		-
900	1030	910	970	850	970	860	540	550	640	600	-	-	-	-	-		-
1000	1130	960	1070	900	1070	900	610	560	730	680	-	-	-	-	-		-
1200	1230	1060	1170	1000	1170	1000	710	660	850	800	-	-	-	-	-		-
1400	1330	1160	1270	1100	1270	1100	810	760	950	900	-	-	-	-			-

Технологиялық құбыржолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 7-қосымша

Эстакаданың жоғарғы технологиялық құбырларынан бастап электр беру желілеріне дейін тігінен ең аз арақашықтық (олардың салбырауын ескере отырып, төменгі сымдар)

Кернеу, Киловольт	1-ге дейін	1-ден 20-дейін	35-тен 110-дейін	150	220
Құбыр үстіндегі қашықтық, метр	1,0	3,0	4,0	4,5	5,0

Технологиялық құбыржолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 8-қосымша

Диаметрлер

1-кесте

Сорғытатын құбыр жолдың диаметріне байланысты жалғастық-қалта диаметрі

Құбыр жол диаметрі, Dу, миллиметр	100-ден 125-ке дейін	150-ден 175-ке дейін	200-ден 250-ге дейін	300-ден 350-ге дейін	400-ден 450-ге дейін	500-ден 600-ге дейін	700-ден 800-ге дейін	900-ден 1200-ге дейін
Жалғастық-қалта диаметрі, Dу, миллиметр	50	80	100	150	200	250	300	350

2-кесте

Құбыр жолдан конденсаторды шығаратын сорғытатын жалғастық және құбыр жол диаметріне байланысты оларды бумен үрлеуде бекіту арматурасының диаметрлері (бу шығарғыш)

Құбыр жол диаметрі Dу, миллиметр	70-ке дейін	80-нен 125-ке дейін	150-ден 170-ке дейін	200-ден 250-ге дейін	300-ден 400-ге дейін	450-ден 600-ге дейін	700-ден 800-ге дейін	900-ден 1200-ге дейін
Жалғастық және арматура диаметрі Dу, миллиметр	25	32	40	50	80	100	125	150

3-кесте

Сорғытатын жалғастықтар диаметрі

Құбыр жол диаметрі Dу, миллиметр	25-тен 80-ге дейін	100-ден 150-ге дейін	175-тен 300-ге дейін	350-ден 450-ге дейін	500-ден 700-ге дейін	800-ден 1200-ге дейін
Штуцер диаметрі D, миллиметр	15	20	25	32	40	50

Технологиялық құбыржолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 9-қосымша

Құбырлар жапсарларын жинаған кезде ішкі жиегінің рұқсат берілетін ығысуы

Шартты қысым Ру, Мегапаскаль (шаршы сантиметрге бір килограмм күш)	Құбыр жолдың санаты	Қабырғаның номинальды қалыңдығына байланысты ығысу үлкендігі S, миллиметр
		Сақиналы тігіс	Бойлық тігіс
10 (100)-нан жоғары 320 (3200)-ға дейін және минус 70 градус Цельсий температурадан төмен болғанда І санатты		0,10S, бірақ 1 миллиметрден артық емес
10 (100)-ға дейін	I және II	0,15S, бірақ 2 миллиметрден артық емес	0,10S, бірақ 1 миллиметрден артық емес
	III және IV	0,20S, бірақ 3 миллиметрден артық емес	0,15S, бірақ 2 миллиметрден артық емес
	V	0,30S, бірақ 3 миллиметрден артық емес	0,20S,бірақ 3 миллиметрден артық емес

Технологиялық құбыржолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 10-қосымша

Көлемді ақаулар өлшемі бойынша радиографикалық бақылау нәтижелері бойынша құбыржолдардың дәнекерлеу қосындыларының сапасын бағалау (қосулар, кезең)

Ұпаймен бағалау	Қабырға қалыңдығы, миллиметр	Қосулар (кезең)		Жинақталу, ұзындығы, миллиметр	100 миллиметр ұзындықта тігістің кез келген учаскесіндегі қосынды ұзындық
		ені (диаметр), миллиметр	ұзындық, миллиметр
1	3-ке дейін	0,5	1,0	2,0	3,0
	3-тен жоғары 5-ке дейін	0,6	1,2	2,5	4,0
	5-тен жоғары 8-ге дейін	0,8	1,5	3,0	5,0
	8-ден жоғары 11-ге дейін	1,0	2,0	4,0	6,0
	11-ден жоғары 14-ке дейін	1,2	2,5	5,0	8,0
	14-ден жоғары 20-ға дейін	1,5	3,0	6,0	10,0
	20-дан жоғары 26-ға дейін	2,0	4,0	8,0	12,0
	26-дан жоғары 34 дейін	2,5	5,0	10,0	15,0
	34-тен жоғары	3,0	6,0	10,0	20,0
2	3-ке дейін	0,6	2,0	3,0	6,0
	3-тен жоғары 5-ке дейін	0,8	2,5	4,0	8,0
	5-тен жоғары 8-гедейін	1,0	3,0	5,0	10,0
	8-ден жоғары 11-ге дейін	1,2	3,5	6,0	12,0
	11-ден жоғары 14-ке дейін	1,5	5,0	8,0	15,0
	14-тенжоғары 20-ғадейін	2,0	6,0	10,0	20,0
	20-дан жоғары 26-ға дейін	2,5	8,0	12,0	25,0
	26-дан жоғары 34-ке дейін	2,5	8,0	12,0	30,0
	34-тен жоғары 45-ке дейін	3,0	10,0	15,0	30,0
	45-тенжоғары	3,5	12,0	15,0	40,0
3	3-ке дейін	0,8	3,0	5,0	8,0
	3-тен жоғары 5-ке дейін	1,0	4,0	6,0	10,0
	5-тен жоғары 8-гедейін	1,2	5,0	7,0	12,0
	8-ден жоғары 11-ге дейін	1,5	6,0	9,0	15,0
	11-ден жоғары 14-ке дейін	2,0	8,0	12,0	20,0
	14-тен жоғары 20-ға дейін	2,5	10,0	15,0	25,0
	20-дан жоғары 26-ға дейін	3,0	12,0	20,0	30,0
	26-дан жоғары 34-ке дейін	3,5	12,0	20,0	35,0
	34-тен жоғары 45-ке дейін	4,0	15,0	25,0	40,0
	45-тен жоғары	4,5	15,0	30,0	45,0
4	Қалыңдығына қарамастан	Осы кестеде бекітілген 3 ұпайдан асатын қосулар (кезең), өлшем немесе қосынды ұзындық

Технологиялық құбыржолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 11-қосымша

Әр дәнекерлеуші (біреуден кем емес) дәнекерлеген қосылыстардың жалпы санынан радиографикалық немесе ультрадыбыстық әдіспен дәнекерленген тігістерді бақылау көлемі, пайыз

Жапсарды дайындау шарттары	Құбыр жолдардың санаты
	Ру>10 Мегапаскаль (шаршы сантиметрге бір килограмм күш) минус 70 градус Цельсий температурадан төмен болғанда І санатты	1	2	3	4	5
Ұйымда жаңа құбыр жолдарын дайындау және монтаждау, сонымен қатар жөндеу кезінде	100	20	10	2	1	Осы нұсқаулықтың 271-тармағының шарттарына сәйкес
Әртүрлі болаттарды дәнекерлеу кезінде	100	100	100	100	100	10
Жарылыс қауіптіліктің І санатты блогына кіретін құбыр жолдарды дәнекерлеу кезінде	100	100	10	2	1	-

Технологиялық құбыржолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 12-қосымша

Тегіс ақаулардың ұзындығы мен үлкендігіне байланысты радиографикалық бақылау нәтижесі бойынша дәнекерленген тігістердің сапасын бақылау (тігіс осі бойынша шала дәнекерленген, балқымау)

Ұпаймен бағалау	Тігіс негізінде тігіс осі бойынша шала дәнекерленген, балқымау, сызат, имектік, дөңестік
	Қабырғаның номиналды қалыңдығына тереңдік пайыз	Құбыр периметрі бойынша рұқсат берілетін жиынтық ұзындық
0	Толық дәнекерленген
	Тігіс негізінің имектігі 10 пайызға дейін, бірақ 1,5 миллиметрден артық емес	Периметрдің 1/8 дейін
	Тігіс негізінің дөңестігі 10 пайызға дейін, бірақ 3 миллиметрден артық емес	Периметрдің 1/8 дейін
1	Тігіс діңі бойынша шала дәнекерленген 10 пайызға дейін, бірақ 2 миллиметрден артық емес	Периметрдің 1/4 дейін
	немесе 5 пайызға дейін бірақ 1 миллиметрден кем емес	Периметрдің 1/2 дейін
2	Тігіс діңі бойынша шала дәнекерленген 20 пайызға дейін, бірақ 3 миллиметрден артық емес	Периметрдің 1/4 дейін
	немесе 10 пайыз, бірақ 2 миллиметрден кем емес	Периметрдің 1/2 дейін
	немесе 5 пайыз, бірақ 1 миллиметрден кем емес	Шектелмейді
6	Тігіс діңі бойынша шала дәнекерленген 20 пайыз бірақ 3 миллиметрден кем емес	Ұзындығына қарамастан
	Кез келген тереңдікте сызат	Ұзындығына қарамастан
	Негізгі металл мен тігіс арасында және тігістің жекелеген білікше арасында балқымау	Ұзындығына қарамастан

Дәнекерлеу қосылыстары егер қосынды ұпай төменде көрсетілген мәнге тең, не артық болса жарамсыз болып табылады:

Құбыр жолдың санаты	Р> 10 Мегапаскаль (шаршы сантиметргебір килограмм күш)	Минус 70 градус Цельсийден төмен температурада І санат	1	2	3	4	5
Жиынтық ұпай	2	2	3	3	5	6	6

Технологиялық құбыржолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 13-қосымша

Ультрадыбыстық бақылау кезінде анықталған Pу≤10 Мегапаскаль (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) құбыр жолдың дәнекерлеу тігістеріндегі рұқсат берілетін ақаулар мәндері

Қабырғаның номинальды қалыңдығы Н, миллиметр	Жекелеген ақаулардың эквивалентті алаңы (өлшемдер)			Дәнекерлеу тігісі учаскесінде нақты ақаулар тізбегінің шартты ұзындығы 10Н
	Тіркелген ең азы, дециБелл	Тегіс түбі бар саңылау бойынша, миллиметр	Бөлшектеу бойынша, миллиметр×миллиметр
8-10	эхо-дабылдың барынша рұқсат берілетін эквивалентті ақаулардан 6 дециБеллден төмен	1,6	1,0×2,0	1,5Н
12-18		2,0	2,0×2,0	1,5Н
20-24		3,0	3,0×2,0	1,5Н

Технологиялық құбыржолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 14-қосымша

Дәнекерлеу қосылыстарының қаттылығы бойынша сапасын бағалау

Болат маркасы	Термикалық әсер аумағы мен металл тігісінің рұқсат берілетін қаттылығы НВ, артық емес
14ХГС	230
15ХМ, 12Х1МФ, 15Х1М1Ф, 15Х2М1, 15Х5М, 15Х5МУ, 15Х5ВФ	240
30ХМА, 20Х2МА, 22Х3М, 18Х3МВ	270
20Х3МВФ	300

Технологиялық құбыржолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 15-қосымша

Құбыр жолдардың дәнекерлеу тігістерінде ақауларды алып тастағаннан кейінгі рұқсат берілетін өлшемдер

Құбыр қабырғасының номинальды қалыңдығы немесе тігістің есепті қиысуынан таңдама тереңдігі, пайыз	Дәнекерлеу тігістерінің сыртқы номинальды периметрінен өндірудің қосынды ұзындығы, пайыз
Ру құбыр жолдар 10 Мегапаскальдан (шаршы сантиметрге бір килограмм күш) артық, минус 70 градус Цельсийден төмен температурада жұмыс істейтін І санатты құбыр жол үшін
15 және одан кіші	нормаланбайды
15-тен артық 30-ға дейін қоса алғанда	35-ке дейін
30-дан артық 50-ге дейін қоса алғанда	20-ға дейін
50-ден артық	15-ке дейін
I-IV санатты құбыр жолдар үшін
25 және одан төмен	нормаланбайды
25-тен артық 50-ге дейін қоса алғанда	50-ге дейін
50-ден артық	25-ке дейін
V санатты құбыр жолдар үшін
30 және одан төмен	нормаланбайды
30-дан артық 50-ге дейін қоса алғанда	50-ге дейін
50-ден артық	35-кедейін

Технологиялық құбыржолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 16-қосымша

Механикалық сынақтар мен металлографиялық зерттеулер жүргізуге арналған бақылау дәнекерленген қосылыстарының саны

Құбырдың шартты диаметрі Dу, миллиметр	Бақылау қосылыстарының саны
6-32	4
50-150	2
175 и выше	1

Технологиялық құбыржолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 17-қосымша

Дәнекерлеу қосылыстарының механикалық құрылымы

Болаттар	20 градус Цельсий температурада беріктік шамасы	Қабырға қалыңдығында бүгілу бұрышы, кем емес		Соққылы тұтқырлық (KCU), Шаршы сантиметрге Джоуль (шаршы сантиметрге бір килограмм күш) сынау температурасында кем емес
		20 миллиметрге дейін қоса алғанда	20 миллиметр артық	20 градус Цельсий	Минус 20 градус Цельсийжәне төмен
Көміртекті	Болат таңбасының негізгі металл беріктігіне стандарт немесе техникалық шарт бойынша шамасынан төмен емес	100 градус	100 градус	50 (5)	30 (3)
Марганецті, кремний марганецті		80 градус	60 градус	-	-
Хромкремний марганецті		70 градус	50 градус	-	-
Хроммолибденді, хроммолибденді анадиевті, хромванадий вольфрамды, хроммолибденванадий вольфрамды		50 градус	40 градус	-	-
Аустенитті		100 градус	100 градус	70 (7)	-

Технологиялық құбыржолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 18-қосымша

Технологиялық құбыр паспортының нысаны инвентарлық № _______

Технологиялық құбыржолдың иесі ұйымының атауы және мекенжайы _____________

__________________________________________________________________________

Технологиялық құбыржолдың мақсаты ________________________________________

Жұмыс ортасы _____________________________________________________________

Ортаның жұмыс параметрлері:

қысым, Мегапаскаль (шаршы сантиметрге килограмм күш)_______________________

температура, градус Цельсий ________________________________________________

Есептік қызмет мерзімі, жыл *_________

Технологиялық құбыржолын дайындауға және монтаждауға арналған схемалардың, сызбалардың, куәліктердің және басқа да құжаттардың тізбесі __________________________

М.О.

Ұйымның техникалық басшысының (технологиялық құбыр иесінің) қолы

20__ ж. "___"__________

__________________________

* Жобалау ұйымының деректері бойынша толтырылады.

Технологиялық құбырдың ақаусыз жай-күйін және қауіпсіз пайдаланылуын қамтамасыз ететін жауапты тұлға

Тағайындау туралы бұйрықтың нөмірі мен күні	Лауазымы, тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда)	Өнеркәсіптік қауіпсіздікті білуін тексеру күні	Жауапты тұлғаның қолы
1	2	3	4

Технологиялық құбыржолын жөндеу және реконструкциялау туралы жазбалар

Жазба күні	Технологиялық құбыржолды жөндеу және реконструкциялау кезінде жүргізілген жұмыстардың тізбесі; оларды жүргізу күні	Жауапты тұлғаның қолы
1	2	3

Технологиялық құбырды тексеру (куәландыру) нәтижелерінің жазбалары

Тексеру (куәландыру) күні	Тексеру (куәландыру) нәтижелері	Келесі тексеру (куәландыру) мерзімі
1	2	3

(Тексеру (куәландыру) нәтижелері жауапты тұлғаның қолы қойылған құбыр жолының жай-күйін және оны одан әрі пайдалану мүмкіндігін бағалау үшін негіз болады)

Паспортта _____ бет нөмірленген және барлығы_______парақ, оның ішінде _________ парақта сызбалар (схемалар) тігілген

______________________________________________

(жауапты тұлғаның лауазымы және оның қолы)

М.О.

"___"____________ 20__ ж.

Технологиялық құбыржолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 19-қосымша

10 Мегапаскальға (шаршы сантиметрге 100 килограмм күш) дейінгі қысымды технологиялық құбыр жолдарда тексеру кезеңділігі

Тасымалданатын орта	Құбыр жолдың санаты	Таттану жылдамдығында тексеріс жүргізу кезеңділігі, жылына миллиметр
		0,5 артық	0,1-0,5	0,1-ге дейін
Төтенше жоғары және барынша қауіпті заттар 1, 2, 3 және жоғары температуралы органикалық жылу тасымалдағыш (ЖОЖ) (А тобындағы орта)	I және II	Жылына бір реттен кем емес	Екі жылда бір реттен кем емес	Үш жылда бір реттен кем емес
Жарылыс және өрт қауіпті заттар (ЖӨ), жанатын газдар (ЖГ), соның ішінде сұйылтылған, жылдам тұтанатын сұйықтар (ЖТС) [Б(а), Б(б) тобындағы орталар]	I және II	Жылына бір реттен кем емес	Екі жылда бір реттен кем емес	Үш жылда бір реттен кем емес
	III	Жылына бір реттен кем емес	Үш жылда бір реттен кем емес	Төрт жылда бір реттен кем емес
Жанатын сұйықтар (ЖС) [Б(в) тобындағы орта]	I және III	Жылына бір реттен кем емес	Екі жылда бір реттен кем емес	Үш жылда бір реттен кем емес
	III және IV	Жылына бір реттен кем емес	Екі жылда бір реттен кем емес	Үш жылда бір реттен кем емес
Қиын жанатын (ҚЖ) және жанбайтын (Ж) заттар (В тобындағы орта)	I және II	Екі жылда бір реттен кем емес	Төрт жылда бір реттен кем емес	Алты жылда бір реттен кем емес
	III, IV және V	Үш жылда бір реттен кем емес	Алты жылда бір реттен кем емес	Сегіз жылда бір реттен кем емес

	Технологиялық құбыржолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 20-қосымша
	Бекітемін: Бас механик: _______________________ "___" _____________ 20 ж.

Құбыржолдарды тексеру және жарамсыз ету актісі

орнату бойынша № _____ цех № _____ 20 ж. _____-нен _______________ дейінгі кезең аралығында _______________ "Технологиялық құбырлардың тізбесі" бойынша құбырларға тексеру жүргізілді.

Тексеру нәтижелері төменде келтірілген

Р/с №	Құбыр жолдың атауы және мақсаты.	орта	Құбыр жолы жұмысының параметрі		Құбыр жолдың санаты	Анықталған ақаулар сипатының толық сипаттамасы және олардың орналасқан жері	Орындаушы
			жұмыс қысымы	температура

Басқа құбыржолдарда жөндеуге жататын ақаулар табылған жоқ.

№ _______ цехтің басшысы ____________

(қолы)

№ _______цехтің механигі _____________

(қолы)

Құбырларды қауіпсіз

пайдаланудың жарамды

жай-күйіне жауапты ___________________

(қолы)

Ескертпе. Актіге құбыр жолдың әрбір ақаулы учаскесі бойынша оны орындаушыға беру үшін білікті жасалған эскиздер қоса беріледі:

а) құбыржолдың атауы және оның жұмыс параметрлері;

б) ауыстыруға жататын ақаулы учаскенің дәл орналасуы;

c) құбыр түрі, оның материалы және өлшемдері (Dн× S);

г) фланецтерге, түйреуіштерге, төсемдерге, тіректерге типі және материалы;

д) фитингтерге және ойма бөлшектеріне (тармақтарға) өлшемі мен материалы);

с) дәнекерлеу материалдарының маркалары.

Технологиялық құбыржолдарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 21-қосымша

Технологиялық құбыржолдарды қондырғыдағы беріктік пен герметикалыққа сынау актісі № _______ № _______ цехы

"_____" ________________ 20 ж. төменде көрсетілген құбыржолдарға сынақ жүргізілді

Р/с №	Құбыржолдың атауы	Жұмыс параметрлері			Сынақ түрі
		Қысым, Мегапаскаль	Температура, градус Цельсий	Орта	Беріктікке			Герметикалыққа
					гидравликалық немесе пневматикалық	сынақ қысымы Ри, Мегапаскаль	сынақ ұзақтығы, сағ	сынақ қысымы Ри, Мегапаскаль	сынақ ұзақтығы, сағ	сынақ кезінде қысымның төмендеуі, пайыз	қысымның рұқсат етілген төмендеуі, пайыз

Осы актіде көрсетілген құбыржолдар сынақтан өтті және одан әрі пайдалануға жіберілуі мүмкін.

№ _______ цехтің басшысы _____________

(қолы)

№ _______цехтің механигі _____________

(қолы)

Құбырларды қауіпсіз

пайдаланудың жарамды

жай-күйіне жауапты _______________________

(қолы)