О внесении изменений в некоторые приказы

Приказ Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан от 23 апреля 2025 года № 9. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 24 апреля 2025 года № 36015

      ПРИКАЗЫВАЮ:

      1. Внести в приказ Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 31 мая 2016 года № 99 "Об утверждении Методики расчета индекса цен на импортируемые товары в составе индекса потребительских цен" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 13844) следующие изменения:

      преамбулу указанного приказа изложить в следующей редакции:

      "В соответствии с подпунктом 5) статьи 12 Закона Республики Казахстан "О государственной статистике" и с подпунктом 20) пункта 15 Положения о Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан, утвержденного приказом Председателя Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан от 23 октября 2020 года № 9-нқ, ПРИКАЗЫВАЮ:";

      в Методике расчета индекса цен на импортируемые товары в составе индекса потребительских цен, утвержденной указанным приказом:

      пункт 3 изложить в следующей редакции:

      "3. Методика предназначена для использования в статистической деятельности сотрудниками Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан.";

      подпункт 1) пункта 5 изложить в следующей редакции:

      "1) для определения долей товаров отечественного производства и поступивших по импорту в ресурсах внутреннего рынка страны используются статистическая информация о балансе ресурсов и использования важнейших видов сырья, продукции производственно-технического назначения и потребительских товаров (далее – Баланс ресурсов);";

      часть третью пункта 6 изложить в следующей редакции:

      "Перечень позиций для расчета ИПЦ-имп охватывает отдельные виды продовольственных и непродовольственных товаров, составляющих ИПЦ.";

      подпункт 4) пункта 10 изложить в следующей редакции:

      "4) определяется нормализированное значение изменений цен на товар отечественного и импортного производства, как отношение нормализованных структурных ценовых относительных и "условного" веса:

      iNimp = СЦОNimp / Wimp,

      iNppi = СЦОNppi / Wppi,

      где:

      iN (imp, ppi) – соответственно, нормализованная ценовая относительная;

      СЦОN (imp, ppi) – соответственно, нормализованная структурная ценовая относительная;

      Wimp, Wppi – "условные" веса импортного и отечественного товара в структуре ИПЦ.

      Полученная величина iNimp – это и есть значение ИПЦ-имп, характеризующее изменение цен на товары импортного производства в составе ИПЦ для конкретной позиции.

      Сквозной пример расчета ИПЦ-имп по позиции "крупы" приведен в приложении к настоящей Методике.";

      приложение 2 изложить в новой редакции согласно приложению 1 к настоящему приказу.

      2. Внести в приказ Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 24 ноября 2016 года № 274 "Об утверждении Методики расчета базового индекса потребительских цен" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 14544) следующие изменения:

      в Методике расчета базового индекса потребительских цен, утвержденной указанным приказом:

      часть четвертую пункта 11 исключить;

      подпункт 5) пункта 15 изложить в следующей редакции:

      "5) с учетом нормализированного веса по оставшимся позициям заново пересчитывается агрегированный индекс БИПЦ.

      Расчет БИПЦ без учета изменений цен на свежие фрукты и овощи, бензин и уголь приведен в приложении к настоящей Методике.";

      приложение 2 изложить в новой редакции согласно приложению 2 к настоящему приказу.

      3. Департаменту статистики цен совместно с Юридическим департаментом Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

      1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

      2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан после его официального опубликования.

      4. Департаменту статистики цен Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан довести настоящий приказ до структурных и территориальных подразделений Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан для руководства и использования в работе.

      5. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан.

      6. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

      Руководитель Бюро
национальной статистики
Агентства по стратегическому
планированию и реформам
Республики Казахстан
М. Турлубаев

  Приложение 1 к приказу
Руководитель Бюро
национальной статистики
Агентства по стратегическому
планированию и реформам
Республики Казахстан
от 23 апреля 2025 года № 9
  Приложение
к Методике расчета индекса
цен на импортируемые товары
в составе индекса
потребительских цен

Сквозной пример расчета индекса цен на импортируемые товары в составе индекса потребительских цен

      В примере расчета использованы следующие сокращения:

      1) товар-РК – позиция в расчете, отражающая информацию по товару отечественного производства;

      2) товар-ИМП - позиция в расчете, отражающая информацию по импортируемому товару, поставленному в республику;

      3) Баланс ресурсов – статистическая информация о балансе ресурсов и использования важнейших видов сырья, продукции производственно-технического назначения и потребительских товаров;

      4) ИПЦ – индекс потребительских цен;

      5) ИЦП – индекс цен предприятий-производителей промышленной продукции;

      6) ИЦИМП – индекс цен импортных поступлений продукции.

      Для определения доли на товар-РК и товар-ИМП находятся данные по строкам "ресурсы", "производство", "импорт" Баланса ресурсов и определяется их удельный вес в строке "ресурсы".

  Пример 1

Расчет доли на товар-РК и товар-ИМП

Позиция в Балансе ресурсов

Ресурсы

Производство

Импорт

Крупы, включая рис, тонн

71200

63215

7985

из него рис

52219

46015

6204

Разница данных

18981
(71200-52219)

17200
(63215-46015)

1781
(7985-6204)

доля для позиции Крупы"

товар-РК = 0,9062 (17200/18981)

товар-ИМП = 0,0938 (1781/18981)

      С учетом найденной доли определяется "условный" вес на товар-РК и товар-ИМП по позиции в соответствии с ее весом в ИПЦ.

  Пример 2

Расчет условного веса на товар-РК и товар-ИМП

Наименование

Доля в ресурсах

Вес в ИПЦ

А

1

2

Крупы


0,00387

товар-ИМП

0,0938

0,00036=0,00387*0,0938

товар-РК

0,9062

0,00351=0,00387*0,9062

      Находятся фактические ценовые относительные за отчетный месяц: ИПЦ - по позиции в целом, ИЦП – по позиции на товар-РК, ИЦИМП – по позиции на товар-ИМП.

      С учетом их веса определяются структурные ценовые относительные.

  Пример 3

Расчет структурных ценовых относительных

Наименование

Вес в ИПЦ

Фактическая ценовая относительная

Структурная ценовая относительная

А

2

3

4=2*3

Крупы

0,00387

1,0454

0,004046

товар-ИМП

0,00036

0,9666

0,000348

товар-РК

0,00351

1,0135

0,003557

      Поскольку использованы фактические значения индексов цен, ценовая относительная по позиции ИПЦ (графа 3) не является средней величиной ценовых относительных по ИЦП и ИЦИМП. То есть не выполняется условие, что среднее значение должно находится в пределах значений составляющих. В примере: 0,9666 ≤ 1,0454 ≥ 1,0135.

      Соответственно, сумма структурных ценовых относительных на товар-РК и товар-ИМП (0,003905 = 0,003557+0,000348) не равна структурной ценовой относительной по ИПЦ (=0,004046).

      Осуществляется нормализация структурных ценовых относительных на товар-РК и товар-ИМП. Коэффициент нормализации определяется отношением фактической структурной ценовой относительной по ИПЦ на сумму структурных ценовых относительных товара-РК и товара-ИМП (1,036108=0,004046/0,003905).

      Путем умножения структурных ценовых относительных товара-РК и товара-ИМП на полученный коэффициент нормализации находятся нормализованные структурные ценовые относительные.

  Пример 4

Расчет нормализованных структурных ценовых относительных

Наименование

Структурная ценовая относительная

Коэффициент нормализации

Нормализированная структурная ценовая относительная

А

4=2*3

5

6=4*5

Крупы

0,004046

1,036108

0,004046

товар-ИМП

0,000348


0,000361

товар-РК

0,003557


0,003685

      На основе нормализованных структурных ценовых относительных на товар-РК и товар-ИМП и веса этих позиций пересчитываются ценовые относительные по товару-РК и товару-ИМП.

  Пример 5

Расчет ценовых относительных, учтенных в ИПЦ-имп по позиции

Наименование

Вес в ИПЦ

Фактическая ценовая относительная

Нормализированная структурная ценовая относительная

Нормализованная ценовая относительная

А

2

3

6=4*5

7=6/2

Крупы

0,00387

1,0454

0,004046

1,0454

товар-ИМП

0,00036

0,9666

0,000361

1,0016

товар-РК

0,00351

1,0135

0,003685

1,0500

      В результате значение ИПЦ становится средневзвешенной величиной, учитывающей тенденции изменения цен на товар-РК и товар-ИМП. Восстанавливается условие, что среднее значение должно находится в пределах значений составляющих: 1,0016 ≤ 1,0454 ≤ 1,0500.

      Таким образом, по позиции "крупы" ИПЦ-имп составил 100,2% (1,0016 * 100%) в составе ИПЦ, равному 104,5 %.

  Приложение 2 к приказу
Руководитель Бюро
национальной статистики
Агентства по стратегическому
планированию и реформам
Республики Казахстан
от 23 апреля 2025 года № 9
  Приложение
к Методике расчета базового
индекса потребительских цен

Пример расчета базового индекса потребительских цен без учета изменений цен на свежие фрукты и овощи, бензин и уголь

Наименование

Вес

Ценовая относительная к декабрю базового года (за предыдущий месяц)

Ценовая относительная отчетного месяца к

Структурная ценовая относительная к декабрю базового года

по индексу потребительских цен без трех составляющих

нормализованный

предыдущему месяцу

декабрю базового года

отчетного месяца

предыдущего месяца

А

1

2

3

4=6/7

5=3*4

6=2*5

7=2*3

Базовый индекс потребительских цен








Товары и услуги

0,93565

1,00000

1,563421

1,008753

1,577106

1,57710621

1,56342102

Мука

0,00911

0,00974

1,514634

1,039968

1,575171

0,01534217

0,01475254

Мука пшеничная высшего сорта

0,00365

0,00390

1,591084

1,037838

1,651287

0,00644002

0,00620523

Мука пшеничная первого сорта

0,00546

0,00584

1,463581

1,041514

1,524340

0,00890215

0,00854731

      Порядок расчета базового индекса потребительских цен без учета трех составляющих:

      1) при исключении свежих фруктов и овощей, бензина, угля их удельный вес и ценовые изменения условно принимается равные нулю;

      2) после исключения вышеназванных позиций суммарный вес оставшихся товаров и услуг равен 0,93565 ≠ 1,00000. Веса нормализуются с помощью коэффициент нормализации:

      kN = 1 / 0,93565.

      С учетом его нормализованный вес (графа 2) по позиции:

мука высшего сорта

0,00365 * 1/0,93565 = 0,00390

мука первого сорта

0,00546 * 1/0,93565 = 0,00584

по группе мука

0,00390 + 0,00584 = 0,00911

      3) данные по долгосрочной ценовой относительной за предыдущий месяц (графа 3) переносятся из расчета индекса потребительских цен. Для определения, как в соответствующем расчете индекса потребительских цен, краткосрочной ценовой относительной (графа 4 и 5) с учетом нормализованного веса рассчитываются:

      а) структурная ценовая относительная предыдущего месяца к декабрю базового года (графа 7) по позиционным строкам: графа 7 = графа 2 * графа 3:

      по муке высшего сорта 0,00390 * 1,591084 = 0,00620523; 

      по муке первого сорта 0,00584 * 1,463581 = 0,00854731.

      б) структурная ценовая относительная отчетного месяца к декабрю базового года (графа 6) по позиционным строкам: графа 6 = графа 2 * графа 5:

      по муке высшего сорта 0,00390 * 1,651287 = 0,00644002;

      по муке первого сорта 0,00584 * 1,524340 = 0,00890215.

      в) структурные ценовые относительные по видам подкласса, подклассу, классу, группе, разделу определяются последовательно путем суммирования входящих в них составляющих.

      Например, структурные ценовые относительные (графы 6 и 7) по части подкласса (5 уровень) рассчитываются как сумма входящих в нее позиционных строк (6 уровень).

      графа 6 по муке 0,00644002 + 0,00890215 = 0,01534217;

      графа 7 по муке 0,00620523 + 0,00854731 = 0,01475254.

      4) ценовая относительная по групповым строкам рассчитывается делением структурных долгосрочных к декабрю базового года.

      отчетного месяца к предыдущему месяцу графа 4 = графа 6 / графа 7:

      по муке 0,01534217 / 0,01475254 = 1,039968;

      к декабрю базового года – графа 5= графа 6 / графа 2:

      по муке 0,01534217 / 0,00974 = 1,575171.

Кейбір бұйрықтарға өзгерістер енгізу туралы

Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының 2025 жылғы 23 сәуірдегі № 9 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2025 жылғы 24 сәуірде № 36015 болып тіркелді

      БҰЙЫРАМЫН:

      1. "Тұтыну бағалары индексінің құрамындағы импортталатын тауарлар бағасы индексін есептеу әдістемесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитетінің 2016 жылғы 31 мамырдағы № 99 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 13844 болып тіркелген) мынадай өзгерістер енгізілсін:

      көрсетілген бұйрықтың кіріспесі мынадай редакцияда жазылсын:

      "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 12-бабының 5) тармақшасына және Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Төрағасының 2020 жылғы 23 қазандағы № 9-нқ бұйрығымен бекітілген Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросы туралы ереженің 15-тармағының 20) тармақшасына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:";

      көрсетілген бұйрықпен бекітілген Тұтыну бағалары индексінің құрамындағы импортталатын тауарлар бағасы индексін есептеу әдістемесінде:

      3-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

      "3. Әдістеме Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросы қызметкерлерінің статистикалық қызметте қолдануына арналған.";

      5-тармақтың 1) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

      "1) елдің ішкі нарық ресурстарында отандық өндіріс тауарларының және импорт бойынша түскен тауарлардың үлестерін айқындау үшін ресурстардың балансы және шикізаттың, өндірістік-техникалық мақсаттағы өнімнің және тұтыну тауарларының аса маңызды түрлерін пайдалану туралы статистикалық ақпарат (бұдан әрі – Ресурстар теңгерімі) пайдаланылады;";

      6-тармақтың үшінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:

      "ТБИ-имп есептеу үшін позициялар тізбесі ТБИ құрайтын азық-түлік және азық-түлік емес тауарлардың жекелеген түрлерін қамтиды.";

      10-тармақтың 4) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

      "4) отандық және импорттық өндіріс тауарлары бағасының өзгеруінің қалыпына келтірілген мәні қалыпқа келтірілген құрылымдық салыстырмалы бағалық және "шартты" салмақтың қатынасы ретінде анықталады:

      iNimp = ҚСБNimp / Wimp,

      iNppi = ҚСБNppi / Wppi,

      мұндағы:

      iN (imp, ppi) – тиісінше, қалыпқа келтірілген салыстырмалы бағалық;

      ҚСБN (imp, ppi) – тиісінше, қалыпқа келтірілген құрылымдық салыстырмалы бағалық;

      Wimp, Wppi – тиісінше, ТБИ тауар салмағы және ТБИ құрылымындағы импорттық салмағы және отандық тауардың "шартты" ТБИ тауар салмағы.

      Алынған шама iNimp – нақты айқындама үшін ТБИ құрамындағы импорттық өндіріс тауарлары бағасының өзгеруін сипаттайтын ТБИ-имп мәні болып табылады.

      "Жарма" айқындамасы бойынша ТБИ-имп есептеудің өтпелі мысалы Әдістеменің қосымшасында көрсетілген.";

      2-қосымша осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес жаңа редакцияда жазылсын.

      2. "Базалық тұтыну бағасының индексін есептеу әдістемесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының 2016 жылғы 24 қарашадағы № 274 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14544 болып тіркелген) мынадай өзгерістер енгізілсін:

      көрсетілген бұйрықпен бекітілген Базалық тұтыну бағасының индексін есептеу әдістемесінде:

      11-тармақтың төртінші бөлігі алынып тасталсын;

      15-тармақтың 5) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

      "5) қалған айқындамалар бойынша қалыпқа келтірілген салмақты ескере отырып БТБИ агрегатталған индексі қайта есептеледі.

      Жаңа жиналған жемістер мен көкөністерге, бензинге және көмірге бағалар өзгерісін есепке алмағандағы БТБИ есептеу осы Әдістемеге қосымшада келтірілген.";

      2-қосымша осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес жаңа редакцияда жазылсын.

      3. Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының Баға статистикасы департаменті Заң департаментімен бірлесіп заңнамада белгіленген тәртіппен:

      1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

      2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының интернет-ресурсында орналастыруды ресми жарияланғаннан кейін қамтамасыз етсін.

      4. Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының Баға статистикасы департаменті осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының құрылымдық және аумақтық бөлімшелеріне жұмыста басшылыққа алу және пайдалану үшін жеткізсін.

      5. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросы басшысының жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.

      6. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасы
Стратегиялық жоспарлау және
реформалар агенттігінің Ұлттық
статистика бюросының басшысы
М. Турлубаев

  Қазақстан Республикасы
Стратегиялық жоспарлау
және реформалар агенттігінің
Ұлттық статистика
бюросының басшысы
2025 жылғы 23 сәуірдегі
№ 9 Бұйрығына
1-қосымша
  Тұтыну бағалар индексі
құрамындағы имптортталған
тауарлардың баға индексін
есептеу әдістемесіне
қосымша

Тұтыну бағалар индексінің құрамындағы импортталатын тауарлар бағасы индексін есептеудің өтпелі мысалы

      Есептеу мысалында мынадай қысқартулар қолданылады:

      1) ҚР-тауары – есептеудегі отандық өндірістің тауары бойынша ақпаратты көрсететін айқындама;

      2) ИМП-тауары – республикаға импортталатын тауар туралы ақпаратты көрсететін айқындама;

      3) Ресурстар теңгерімі – ресурстардың теңгерімі және шикізаттың, өндірістік-техникалық мақсаттағы өнімдердің және тұтыну тауарларының маңызды түрлерін пайдалану туралы статистикалық ақпарат;

      4) ТБИ – тұтыну бағаларының индексі;

      5) ӨБИ – өнеркәсіп өнімдерін өндіруші кәсіпорындар бағаларының индексі;

      6) ИМПТБИ – импорттық өнімдер түсімі бағаларының индексі.

      ҚР-тауар және ИМП-тауарының үлесін анықтау үшін деректер Ресурстар теңгерімінің "ресурстар", "өндіріс", "импорт" тармақтарында берілген және олардың үлес салмағы "ресурстар" жолында анықталады.

      1-мысал

ҚР-тауарының және ИМП-тауарының үлесін есептеу

Ресурстар теңгеріміндегі айқындамалар

Ресурстар

Өндіріс

Импорт

Күрішті қосқанда, жарма, тонна

71200

63215

7985

оның ішінде күріш

52219

46015

6204

Деректер айырмашылығы

18981 (71200-52219)

17200 (63215-46015)

1781 (7985-6204)

"Жармалар" айқындамасындағы үлесі

ҚР-тауар = 0,9062 (17200/18981)

ИМП-тауар = 0,0938 (1781/18981)

      Табылған үлесті ескере отырып, оның ТБИ-дегі салмағына сәйкес айқындамалар бойынша ҚР-тауарының және ИМП-тауарының "шартты" салмағы анықталады.

      2-мысал

ҚР-тауарының және ИМП-тауарының шартты салмағын есептеу

Атауы

Ресурстардағы үлесі

ТБИ-дегі салмағы

А

1

2

Жармалар


0,00387

ИМП- тауары

0,0938

0,00036=(0,00387*0,0938)

ҚР- тауары

0,9062

0,00351=(0,00387*0,9062)

      Есепті айға нақты салыстырмалы бағалық: ТБИ – айқындамалар бойынша толығымен, ӨБИ – ҚР-тауарларының айқындамалары бойынша, ИМПТБИ – ИМП-тауарларының айқындамалары бойынша анықталады.

      Олардың салмағы ескеріліп, құрылымдық салыстырмалы бағалық анықталады.

      3-мысал

Құрылымдық салыстырмалы бағалықты есептеу

Атауы

ТБИ салмағы

Нақты салыстырмалы бағалық

Құрылымдық салыстырмалы бағалық

А

2

3

4=2*3

Жармалар

0,00387

1,0454

0,004046

ИМП-тауар

0,00036

0,9666

0,000348

ҚР-тауар

0,00351

1,0135

0,003557

      Бағалар индексінің нақты мәні пайдаланылғандықтан ТБИ (3-баған) айқындамасы бойынша салыстырмалы бағалық ТБИ және ИМПТБИ бойынша салыстырмалы бағалықтың орташа мөлшері болып табылмайды. Яғни орташа мән құрамды мән болуы тиіс деген шарт орындалмайды. Мысалға: 0,9666 ≤ 1,0454 ≥ 1,0135.

      Тиісінше, ҚР мен – ИМП тауарға құрылымдық салыстырмалы бағалық жиынтығы (0,003905 = 0,003557+0,000348) ТБИ бойынша құрылымдық салыстырмалы бағалыққа тең емес (=0,004046).

      ҚР-тауар және ИМП-тауарларға құрылымдық салыстырмалы бағалықты қалыпқа келтіру жүзеге асырылады. Қалыпқа келтіру коэффициенті ҚР тауары және ИМП тауарларына (1,036108=0,004046/0,003905) құрылымдық салыстырмалы бағалық сомасына ТБИ бойынша нақты құрылымдық салыстырмалы бағалықтың қатынасымен анықталады.

      Алынған қалыпқа келтіру коэффициентін ҚР-тауар және ИМП-тауар құрылымдық салыстырмалы бағалығына көбейту арқылы қалыпқа келтірілген құрылымдық салыстырмалы бағалық табылады.

      4-мысал

Қалыпқа келтірілген құрылымдық салыстырмалы бағалықтың есебі

Атауы

Құрылымдық салыстырмалы бағалық

Қалыпқа келтірілген коэффициент

Қалыпқа келтірілген құрылымдық салыстырмалы бағалық

А

4=2*3

5

6=4*5

Жармалар

0,004046

1,036108

0,004046

ИМП-тауар

0,000348


0,000361

ҚР-тауар

0,003557


0,003685

      ҚР-тауары мен ИМП-тауарларына қалыпқа келтірілген құрылымдық салыстырмалы бағалық және осы айқындаманың салмағы негізінде ҚР-тауары және ИМП-тауарлары бойынша салыстырмалы бағалық қайта есептеледі.

      5-мысал

Айқындама бойынша ТБИ-имп ескерілген салыстырмалы бағалықты есептеу

Атауы

ТБИ-дегі салмағы

Нақты салыстырмалы бағалық

Қалыпталған құрылымдық салыстырмалы бағалық

Қалыпталған салыстырмалы бағалық

А

2

3

6=4*5

7=6/2

Жармалар

0,00387

1,0454

0,004046

1,0454

ИМП-тауар

0,00036

0,9666

0,000361

1,0016

ҚР-тауар

0,00351

1,0135

0,003685

1,0500

      Нәтижесінде ТБИ мәні ҚР-тауар және ИМП-тауарларына бағаның өзгеруі беталысын ескеретін, орташа өлшенген шама орнығады. Орташа мәні құрастырылған мәннің шегінен табылу керек: 1,0016 ≤ 1,0454 ≤ 1,0500 деген жағдай қалпына келеді.

      Осылайша "жармалар" айқындамасы бойынша 104,5% тең ТБИ құрамындағы ТБИ-имп 100,2% (1,0016*100%) құрады.

  Қазақстан Республикасы
Стратегиялық жоспарлау
және реформалар агенттігінің
Ұлттық статистика
бюросының басшысы
2025 жылғы 23 сәуірдегі
№ 9 Бұйрығына
2-қосымша
  Базалық тұтыну бағасының
индексін есептеу әдістемесіне
қосымша

Жаңа жиналған жемістер мен көкөністерге, бензинге және көмірге бағалар өзгерісін есепке алмағандағы базалық тұтыну бағасының индексін есептеу мысалы

Атауы

Салмақ

Базалық жылғы желтоқсанға (өткен ай) бағалық салыстырмалы шама

Есепті айдың бағалық салыстырмалы шамасы

Құрылымдық бағалық салыстырмалы шама базалық жылғы желтоқсанға

үш құрамдас бөліксіз тұтыну бағасының индексі бойынша

қалыпқа келтірілген

өткен айға

базалық жылғы желтоқсанға

есепті айға

өткен айға

А

1

2

3

4=6/7

5=3*4

6=2*5

7=2*3

Базалық тұтыну бағасының индексі








Тауарлар мен көрсетілетін қызметтер

0,93565

1,00000

1,563421

1,008753

1,577106

1,57710621

1,56342102

Ұн

0,00911

0,00974

1,514634

1,039968

1,575171

0,01534217

0,01475254

Жоғары сұрыпты бидай ұны

0,00365

0,00390

1,591084

1,037838

1,651287

0,00644002

0,00620523

Бірінші сұрыпты бидай ұны

0,00546

0,00584

1,463581

1,041514

1,524340

0,00890215

0,00854731

      Үш құрамдас бөлікті есепке алмағандағы базалық тұтыну бағасының индексін есептеу тәртібі:

      1) жаңадан жиналған жемістер мен көкөністерді, бензинді, көмірді алып тастаған кезде олардың үлес салмағы және баға өзгерісі шартты түрде нөлге тең деп қабылданады;

      2) жоғарыда аталған айқындамаларды алып тастағаннан кейін қалған тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің жиынтық салмағы 0,93565 ≠ 1,00000 болады. Салмақтар қалыпқа келтіру коэффициенті көмегімен қалыпқа келтіріледі:

      kN = 1 / 0,93565.

      Оны есепке алғанда айқындамалар бойынша қалыпқа келтірілген салмақ (2-баған):

жоғары сұрыпты ұн

0,00365 * 1/0,93565 = 0,00390

бірінші сұрыпты ұн

0,00546 * 1/0,93565 = 0,00584

ұн тобы бойынша

0,00390 + 0,00584 = 0,00911

      3) өткен айға ұзақ мерзімді бағалық салыстырмалы шама бойынша деректер (3-баған) тұтыну бағасының индексі есептеуінен алынады. Тұтыну бағасы индексінің тиісті есептеуіндегідей анықтау үшін қалыпқа келтірілген салмақты ескере отырып қысқа мерзімді бағалық салыстырмалы шама (4 және 5-баған) есептеледі:

      а) айқындамалық жолдар бойынша: өткен айдың құрылымдық бағалық салыстырмалы шамасы базалық жылғы желтоқсанға (7-баған) 7-баған = 2-баған * 3-баған:

      жоғары сұрыпты ұн бойынша 0,00390 * 1,591084 = 0,00620523;

      бірінші сұрыпты ұн бойынша 0,00584 * 1,463581 = 0,00854731.

      б) айқындамалық жолдар бойынша: есепті айдың құрылымдық бағалық салыстырмалы шамасы базалық жылғы желтоқсанға (6-баған) 6-баған = 2-баған * 5-баған:

      жоғары сұрыпты ұн бойынша 0,00390 * 1,651287 = 0,00644002;

      бірінші сұрыпты ұн бойынша 0,00584 * 1,524340 = 0,00890215.

      в) ішкі класс түрлері, ішкі класс, класс, топ, бөлім түрлері бойынша құрылымдық бағалық салыстырмалы шамалар оларға кіретін құрамдас бөліктерді тізбектеп жиынтықтау жолымен анықталады.

      Мысалы, ішкі класс (5-деңгей) бөлігі бойынша құрылымдық (6 және 7-бағандар) бағалық салыстырмалы шамалар оған кіретін айқындамалық (6-деңгей) жолдардың жиынтығы ретінде есептеледі.

      ұн бойынша 6-баған 0,00644002 + 0,00890215 = 0,01534217;

      ұн бойынша 7-баған 0,00620523 + 0,00854731 = 0,01475254.

      4) топтық жолдар бойынша бағалық салыстырмалы шама базалық жылғы желтоқсанға ұзақ мерзімді құрылымдық шаманы бөлу арқылы есептеледі.

      есепті айдың өткен айға 4-баған = 6-баған / 7-баған:

      ұн бойынша 0,01534217 / 0,01475254 = 1,039968;

      базалық жылғы желтоқсанға – 5-баған = 6-баған / 2-баған:

      ұн бойынша 0,01534217 / 0,00974 = 1,575171.