Об утверждении Стандартов бухгалтерского учета

Постановление Национальной комиссии Республики Казахстан по бухгалтерскому учету от 13 ноября 1996 г. N 3. Зарегистрировано в Министерстве юстиции Республики Казахстан 30 декабря 1996 г. N 239. Утратил силу приказом Министра финансов Республики Казахстан от 21 июня 2007 года N 217 (вводится в действие с 1 января 2008 года)

Сноска. Постановление Национальной комиссии РК по бухгалтерскому учету от 13 ноября 1996 г. N 3 утратил силу приказом Министра финансов РК от 21 июня 2007 г. N 217 (вводится в действие с 1 января 2008 года).

Примечание РЦПИ: см.
V960240 - Об утверждении стандарта бухгалтерского учета N 20
V011780 - Об утверждении стандарта бухгалтерского учета N 21
"Финансовая отчетность банков"
V042754 - Об утверждении стандарта бухгалтерского учета 23
"Учет и отчетность субъектов малого
предпринимательства"
V970455 - Стандарт бухгалтерского учета 24 "Организация
бухгалтерской службы"
V980515 - Об утверждении Положения (Стандарта) бухгалтерского
учета 25 "Учет и составление отчетности компанией по
управлению пенсионными активами"
V980576 - Об утверждении Положения (стандарта) бухгалтерского
учета 27 "Непредвиденные обстоятельства и события,
происходящие после даты отчетного периода"
V990935 - Об утверждении Положения (стандарта) бухгалтерского
учета 28 "Учет нематериальных активов"
V990824 - Об утверждении Положения (стандарта) бухгалтерского
учета 29 "Учет затрат на научно-исследовательские и
опытно-конструкторские работы"
V032182 - Об утверждении стандарта бухгалтерского учета 30
"Представление финансовой отчетности"
V032183 - Об утверждении стандарта бухгалтерского учета 31
"Чистый доход (убыток) за период, существенные
ошибки и изменения в учетной политике"
V032492 - Об утверждении стандарта бухгалтерского учета 32
"Финансовая отчетность страховых (перестраховочных)
организаций, осуществляющих страховую деятельность
по операциям в отрасли "общее страхование"
V043270 - Об утверждении Стандарта бухгалтерского учета 33
"Учет и раскрытие информации об операциях по
брокерской деятельности"

Постановление Национальной комиссии
Республики Казахстан по бухгалтерскому учету
от 13 ноября 1996 г. N 3

В соответствии с Указом Президента Республики Казахстан, имеющего силу Закона, "О бухгалтерском учете" от 26.12.95 г. N 2732 Национальная комиссия Республики Казахстан по бухгалтерскому учету постановляет:

I. Утвердить прилагаемые стандарты бухгалтерского учета (СБУ) для субъектов (в соответствии с п. 1 статьи 1 Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу Закона, "О бухгалтерском учете" от 26.12.95г. N 2732) Республики Казахстан:
СБУ 1 "Учетная политика и ее раскрытие" (СБУ 1 утратил силу приказом Министра финансов Республики Казахстан от 17 января 2003 года N 14 ) ,
СБУ 2 "Бухгалтерский баланс и основные раскрытия в финансовых отчетах" (СБУ 2 утратил силу приказом Министра финансов Республики Казахстан от 17 января 2003 года N 14 ) ,
СБУ 3 "Отчет о результатах финансово-хозяйственной деятельности" (СБУ 3 утратил силу приказом Министра финансов Республики Казахстан от 17 января 2003 года N 14 ) ,
СБУ 4 "Отчет о движении денежных средств",
СБУ 5 "Доход",
СБУ 6 "Учет основных средств",
СБУ 7 "Учет товарно-материальных запасов",
СБУ 8 "Учет финансовых инвестиций",
СБУ 9 "Учет операций в иностранной валюте",
СБУ 10 "Раскрытие информации о связанных сторонах",
СБУ 11 "Учет по подоходному налогу",
СБУ 12 "Договора подряда на капитальное строительство".

II. Ввести в действие данные стандарты бухгалтерского учета с 01.01.1997 г.
III. Члену Национальной комиссии Республики Казахстан по бухгалтерскому учету Айтхожиной Л.Ж. обеспечить до 20.11.96 г. регистрацию утвержденных стандартов бухгалтерского учета в Министерстве юстиции Республики Казахстан.
IY. Члену Национальной комиссии Республики Казахстан по бухгалтерскому учету Черновой Н.М. до 01.12.96 г. представить предложения по опубликованию стандартов бухгалтерского учета в печати.
Y. Членам Национальной комиссии Республики Казахстан по бухгалтерскому учету Айтхожиной Л.Ж., Пироговской С.Н., Черновой Н.М., Шалгимбаевой Н.Т. в двухнедельный срок представить на утверждение развернутую программу по обучению реформированной системе бухгалтерского учета.
YI. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на члена Национальной комиссии Республики Казахстан по бухгалтерскому учету Чернову Н.М.

Председатель
_______________________________________________________________

Постановление Национальной комиссии
Республики Казахстан по бухгалтерскому учету
от 14 ноября 1996 г. N 4

Об утверждении
стандартов бухгалтерского учета

На основании Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу Закона, "О бухгалтерском учете" от 26.12.95 г. N 2732 Национальная комиссия Республики Казахстан по бухгалтерскому учету постановляет:

I. Утвердить прилагаемые стандарты бухгалтерского учета (СБУ) для субъектов (в соответствии с п. 1 статьи 1 Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу Закона, "О бухгалтерском учете" от 26.12.95 г. N 2732) Республики Казахстан (кроме бюджетных организаций):
СБУ 13 "Консолидированная финансовая отчетность и учет инвестиций в дочерние организации",
СБУ 14 "Учет инвестиций в зависимое хозяйственное товарищество",
СБУ 15 "Отражение в финансовой отчетности доли участия по совместной деятельности".

II. Установить, что:
1. данные СБУ обязательны при составлении финансовой отчетности за 1998 год всеми субъектами Республики Казахстан, определенными в п. 1 статьи 1 Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу Закона, "О бухгалтерском учете" от 26.12.95 г. N 2732. (кроме бюджетных организаций).
2. СБУ могут применяться субъектами при консолидации отчетов, отражении инвестиций в зависимые хозяйственные товарищества, доли участия в совместной деятельности. Начиная с 01.01.97 г.
III. Члену Национальной комиссии Республики Казахстан по бухгалтерскому учету Айтхожиной Л.Ж. обеспечить до 20.11.96 г. регистрацию утвержденных стандартов бухгалтерского учета в Министерстве юстиции Республики Казахстан.
IV. Начальнику Управления по развитию концепции и общих стандартов бухгалтерского учета Кинхузовой К.К. и начальнику управления специализированных стандартов Дударевой Т.Л. в срок до 01.03.97 г. обеспечить подготовку методических рекомендаций к данным стандартам.
V. Члену Национальной комиссии Республики Казахстан по бухгалтерскому учету Черновой Н.М. до 01.12.96 г. представить предложения по опубликованию стандартов бухгалтерского учета в печати.
VI. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на члена Национальной комиссии Республики Казахстан по бухгалтерскому учету Чернову Н.М.

Председатель

_______________________________________________________________

Постановление Национальной комиссии
Республики Казахстан по бухгалтерскому учету
от 15 ноября 1996 г. N 5

Об утверждении
стандартов бухгалтерского учета

В соответствии с Указом Президента Республики Казахстан, имеющего силу Закона, "О бухгалтерском учете" от 26.12.95 г. N 2732, Национальная комиссия Республики Казахстан по бухгалтерскому учету постановляет:

I. Утвердить прилагаемые стандарты бухгалтерского учета (СБУ) для субъектов (в соответствии с п. 1 статьи 1 Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу Закона, "О бухгалтерском учете" от 26.12.95 г. N 32) Республики Казахстан:
СБУ 16 "Учет расходов на пенсионное обеспечение",
СБУ 17 "Учет аренды",
СБУ 18 "Учет в инвестиционных фондах",
СБУ 19 "Учет и составление отчетности негосударственным пенсионным добровольным фондом".

II. Ввести в действие данные стандарты бухгалтерского учета с 01.01.97 г.
III. Начальнику Управления по развитию концепции и общих стандартов бухгалтерского учета Кинхузовой К.К. и начальнику Управления специализированных стандартов Дударевой Т.Л. в срок до 15.01.97 г. обеспечить подготовку методических рекомендаций к данным стандартам.
IV. Члену Национальной комиссии Республики Казахстан по бухгалтерскому учету Черновой Н.М. до 01.12.96 г. представить предложения по опубликованию стандартов бухгалтерского учета в печати.
V. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на члена Национальной комиссии Республики Казахстан по бухгалтерскому учету Чернову Н.М.

Председатель _______________________________________________________________

УТВЕРЖДЕН
Постановлением Национальной
комиссии Республики Казахстан
по бухгалтерскому учету
от 13 ноября 1996 г. N 3

СТАНДАРТ БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА 1
УЧЕТНАЯ ПОЛИТИКА И ЕЕ РАСКРЫТИЕ <*>
Сноска. Стандарт утратил силу - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 17 января 2003 года N 14.

УТВЕРЖДЕН
Постановлением Национальной
комиссии Республики Казахстан
по бухгалтерскому учету
от 13 ноября 1996 г. N 3

СТАНДАРТ БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА 2
БУХГАЛТЕРСКИЙ БАЛАНС И
ОСНОВНЫЕ РАСКРЫТИЯ В ФИНАНСОВЫХ ОТЧЕТАХ <*>
Сноска. Стандарт утратил силу - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 17 января 2003 года N 14.

Утвержден
Постановлением Национальной
комиссии Республики Казахстан
по бухгалтерскому учету
от 13 ноября 1996 г. N 3

СТАНДАРТ БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА 3
ОТЧЕТ О РЕЗУЛЬТАТАХ
ФИНАНСОВО-ХОЗЯЙСТВЕННОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ <*>
Сноска. Стандарт утратил силу - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 17 января 2003 года N 14.

Утвержден
Постановлением Национальной
комиссии Республики Казахстан
по бухгалтерскому учету
от 13 ноября 1996 г. N 3

СТАНДАРТ БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА 4
Отчет о движении денег
Сноска. Заголовок в новой редакции - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 августа 2002 года N 390;
по всему тексту стандарта слова "денежных средств", "денежные средства", "денежными средствами" заменены словами "денег", "деньги", "деньгами" - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 августа 2002 года N 390.

Цель и сфера действия

1. Отчет о движении денег позволяет пользователям оценить изменения в финансовом положении юридического лица, обеспечивая их информацией о поступлении и выбытии денег за отчетный период в разрезе операционной, инвестиционной и финансовой деятельности.
2. Юридические лица (кроме банков и бюджетных учреждений) составляют отчет о движении денег в соответствии с требованиями данного стандарта и представляют в составе финансовой отчетности за отчетный период.

Определения

3. Деньги - денежная наличность, находящаяся в кассе и на счетах в банках.

4. Движение денег - поступление и выбытие денег.

5. Операционная деятельность - основная деятельность юридического лица по получению дохода и иная деятельность, не относящаяся к инвестиционной и финансовой.

6. Инвестиционная деятельность - приобретение и продажа долгосрочных активов.

7. Финансовая деятельность - деятельность юридического лица, результатом которой является изменение в размере и составе собственного капитала и заемных средств.

Раскрытие отчета о движении денег

8. Отчет о движении денег должен содержать сведения за отчетный период в разрезе операционной, инвестиционной и финансовой деятельности. Классификация деятельности юридического лица по видам обеспечивает пользователей информацией, позволяющей оценить влияние видов деятельности юридического лица на его финансовое положение.

Раскрытие движения денег от операционной деятельности
9. Движение денег от операционной деятельности юридическое лицо раскрывает используя:
1) прямой метод, по которому раскрываются основные виды денежных поступлений и выплат;
2) косвенный метод, по которому чистый доход или убыток корректируется на изменения текущих активов и обязательств, неденежных операций, а также на доходы и убытки, являющимися результатом инвестиционной и финансовой деятельности.

Раскрытие движения денег от инвестиционной
и финансовой деятельности
10. Юридическое лицо раскрывает отдельно основные виды валовых поступлений и выплат денег от инвестиционной и финансовой деятельности, за исключением определенных случаев, когда движение денег может быть раскрыто на нетто - основе, как показано в двух следующих параграфах.

11. Денежные поступления и выплаты от имени клиентов могут быть раскрыты на нетто-основе, когда движение денег отражает скорее деятельность клиентов, чем деятельность юридического лица, например:
1) фонды, которые инвестиционные организации держат по поручению своих клиентов;
2) арендные платежи, взимаемые от имени владельцев собственности и передаваемые им.
12. На нетто - основе могут быть раскрыты также денежные поступления и выплаты по статьям, которые быстро оборачиваются, включают крупные суммы и имеют короткие сроки погашения, например:
1) приобретение и продажа инвестиций;
2) прочие краткосрочные займы, срок погашения которых не превышает трех месяцев.
Приобретение и продажа дочерних и других юридических лиц

13. Движение денег от приобретений и продажи дочерних и других юридических лиц раскрывается отдельно и классифицируется как инвестиционная деятельность с раскрытием:
1) общей стоимости приобретения или продажи;
2) части из общей стоимости приобретения или продажи оплаченных деньгами;
3) суммы денег, принадлежащих приобретенной или проданной юридическим лицом;
4) суммы приобретенных или проданных активов и обязательств, отличных от денег, по каждой основной категории.

Движение денег в иностранной валюте

14. Движение денег от операций в иностранной валюте отражается в национальной валюте Республики Казахстан - тенге с применением рыночного курса обмена валют на дату совершения
операции.
Сноска. Пункт 14 в новой редакции - приказом Министра
финансов Республики Казахстан от 28 августа 2002 года N 390.

Чрезвычайные ситуации
15. Движение денег от чрезвычайных ситуации классифицируется как от операционной, инвестиционной и финансовой деятельности в зависимости от характера этих ситуаций и раскрывается отдельно.

Проценты и дивиденды
16. Движение денег от полученных и уплаченных процентов и дивидендов следует раскрывать отдельно и классифицировать как движение денег от операционной, инвестиционной и финансовой деятельности, последовательно от одного отчетного периода к другому.

Подоходный налог
17. Движение денег, возникающее в результате уплаты подоходного налога, должны раскрываться отдельно и классифицироваться как движение денег от операционной деятельности, если они не определяются как результаты финансовой и инвестиционной
деятельности.

Неденежные операции
18. Инвестиционные и финансовые операции, которые не требуют использования денег, раскрываются отдельно в пояснительной записке и не включаются в отчет о движении денег.

Ограничения по использованию остатков денег
19. Юридическое лицо должно раскрывать любые ограничения по использованию остатков денег.

Дата вступления в силу
20. Данный стандарт бухгалтерского учета вступает в силу с 1 января 1997 года.

Утвержден
Постановлением Национальной
комиссии Республики Казахстан
по бухгалтерскому учету
от 13 ноября 1996 г. N 3

СТАНДАРТ БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА 5
ДОХОД

Цель и сфера действия

Сноска. По тексту стандарта слова "субъекта", "субъектами", "субъектом", "субъект", "субъекту", "процент", "процентов", "проценты", "денежных средств" заменены словами "организации", "организациями", "организацией", "организация", "организации", "вознаграждение", "вознаграждений", "вознаграждения", "денег" - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

1. Целью данного стандарта является определение порядка учета доходов, получаемых в результате деятельности организации. Стандарт описывает условия признания дохода, позволяет оценить его величину, определяет основные моменты раскрытия важных аспектов признания дохода в пояснительной записке финансовой отчетности. <*>
Сноска. Пункт 1 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

2. Стандарт применяется при учете доходов, получаемых от реализации товарно-материальных запасов (далее - товары), оказания услуг и передачи в пользование активов, принадлежащих организации и приносящих вознаграждение, роялти и дивиденды.

3. Данный стандарт применяется организациями при учете доходов, за исключением тех случаев, когда по условиям другого стандарта бухгалтерского учета требуется или разрешается применение другой методики учета.

4. В сферу действия данного стандарта не входят доходы, возникающие в результате изменений в стоимости реализации финансовых активов и обязательств или их выбытия.

Определения

5. Доходы - увеличение экономических выгод в течение отчетного периода в форме увеличения активов или их стоимости либо уменьшения обязательств, приводящее к увеличению собственного капитала, не связанного со вкладами собственников. <*>
Сноска. Пункт 5 в новой редакции - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

6. Доходы, полученные от основной и неосновной деятельности организации, составляют ее совокупный доход. <*>
Сноска. Пункт 6 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

7. Стоимость реализации - стоимость, по которой актив обменивается, или оплачивается обязательство между осведомленными и готовыми к сделке независимыми сторонами.

Оценка и признание дохода

8. Доход оценивается по стоимости реализации, полученной или причитающейся к получению.

9. Стоимость реализации определяется соглашением между организацией и покупателем или пользователем актива.

10. Доходы и расходы, вызванные одними и теми же сделками или событиями в деятельности организации, признаются одновременно.

11. Доход признается при соблюдении следующих условий:
1) сумма дохода оценивается с большой степенью достоверности;
2) существует вероятность того, что экономические выгоды, связанные со сделкой, будут получены организацией.

12. При обмене идентичных товаров и услуг доход по сделке не признается. При обмене на неидентичные товары и услуги доход признается и оценивается по стоимости реализации полученных товаров и услуг. Если стоимость реализации полученных товаров и услуг не подлежит достоверной оценке, доход признается в размере стоимости реализации переданных товаров или предоставленных услуг.

Реализация товаров

13. Доход от реализации товаров признается при соблюдении условий параграфа 11 и следующих:
1) передачи организацией покупателю права собственности;
2) оценка фактических или ожидаемых расходов по сделке производится с большой степенью достоверности.

14. Если продавец сохраняет права и обязанности собственника, сделка не является реализацией и доход не признается.

Доход от оказания услуг

15. Доход от оказания услуг признается в случае выполнения условий параграфа 11 и следующих:
1) стадия завершения сделки к отчетной дате определяется с большой степенью достоверности;
2) расходы, понесенные при проведении сделки, и расходы, необходимые для завершения сделки, оцениваются с большой степенью достоверности.

16. Организация производит оценку дохода с большой степенью достоверности после того, как достигнуто соглашение с другими лицами, участвующими в сделке, в отношении:
1) прав каждой стороны, имеющих исковую силу и касающихся оказания и принятия сторонами услуг;
2) предполагаемой компенсации;
3) способов и условий оплаты.

17. В зависимости от характера сделки при определении стадии завершения ее используется один из следующих способов:
1) процентное соотношение расходов, произведенных на определенную дату, к общим расходам по сделке;
2) процентное соотношение выполненных к определенной дате услуг к полному объему услуг по сделке;
3) анализ выполняемых работ.

18. Доходы не признаются на основе промежуточных выплат и полученных от покупателя авансов.

19. Когда результат сделки по оказанию услуг, невозможно оценить с большой степенью достоверности, доход признается только в размере произведенных расходов, которые будут возмещены.

20. Когда результат сделки невозможно оценить с большой степенью достоверности, и существует вероятность того, что произведенные затраты не будут возмещены, доход не признается.

Доходы в виде вознаграждений, роялти, дивидендов

21. Использование активов другими организациями обеспечивает доходы в виде:
1) вознаграждений - плата за использование денег, причитающихся организации;
2) роялти - плата за использование или право использования авторских прав, программного обеспечения, патентов, чертежей или моделей, товарных знаков или других подобных видов прав; использование или право использования промышленного, торгового или научно-исследовательского оборудования; использование ноу-хау; использование или право использования кинофильмов, видеофильмов, звукозаписи или иных средств записи; предоставление в связи с этим технической помощи;
3) дивидендов - часть чистого дохода, распределяемого организацией между ее акционерами, участниками. <*>
Сноска. Пункт 21 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

22. Доходы в виде вознаграждений, роялти и дивидендов признаются при соблюдении условий параграфа 11 и на следующей основе:
1) вознаграждение должно признаваться на основе временного соотношения, которое учитывает реальный доход от актива;
2) роялти должны признаваться по методу начисления в соответствии с содержанием договора;
3) дивиденды должны признаваться тогда, когда установлено право акционера участника на их получение. <*>
Сноска. Пункт 22 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

Раскрытие признания дохода

23. При представлении финансовой отчетности организация в пояснительной записке должна раскрывать:
1) учетную политику, принятую для признания дохода, включая способы определения стадии завершения сделки по оказанию услуг;
2) сумму каждого значимого вида доходов, признанных за отчетный период, включая доходы, возникающие в результате:
реализации товаров;
оказания услуг;
вознаграждений;
роялти;
дивидендов,
из них сумму дохода, возникающего в результате обмена товарами или услугами, включенную в каждый значимый вид доходов. <*>
Сноска. Пункт 23 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

Дебиторская задолженность и ее раскрытие

24. Дебиторская задолженность определяется как счета и векселя к получению, возникающие в результате реализации товаров и оказания услуг. Дебиторская задолженность также включает в себя арендные платежи, вознаграждения и прочие суммы к получению, начисленные за отчетный период.

25. Организация оценивает и признает как расход сумму сомнительных требований в соответствии с параграфами 8, 10. <*>
Сноска. Пункт 25 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

26. Организация должна раскрывать дебиторскую задолженность за вычетом резерва по сомнительным требованиям, и способы его определения. <*>
Сноска. Пункт 26 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

Дата вступления в силу

27. Данный стандарт бухгалтерского учета вступает в силу с 1 января 1997 года.

УТВЕРЖДЕН
Постановлением Национальной
комиссии Республики Казахстан
по бухгалтерскому учету
от 13 ноября 1996 г. N 3

СТАНДАРТ БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА 6
УЧЕТ ОСНОВНЫХ СРЕДСТВ

Цель и сфера действия

Сноска. По тексту стандарта слова "субъекту", "субъект", "субъекта", "субъектами", заменены словами "организации", "организация", "организации", "организациями" - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

1. Целью данного стандарта является определение методики учета основных средств, принадлежащих организации на праве собственности, хозяйственного ведения или оперативного управления. <*>

Сноска. Пункт 1 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.
2. Главными вопросами в учете основных средств являются определение момента признания, первоначальной стоимости, срока полезной службы, порядка начисления амортизации и результатов от их выбытия.

3. Данный стандарт применяется организациями при учете всех основных средств, в том числе долгосрочно арендуемых, за исключением тех случаев, когда по условиям другого стандарта бухгалтерского учета требуется или разрешается применение другой методики учета основных средств.

Определения

4. Основные средства - это материальные активы, которые используются организацией для производства или поставки готовой продукции (товаров, работ, услуг) для сдачи в аренду другим организациям или для административных целей и которые предполагается использовать в течение длительного периода времени (более одного года). <*>
Сноска. Пункт 4 в новой редакции - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

5. Первоначальная стоимость - это стоимость фактически произведенных затрат по возведению или приобретению основных средств, включая уплаченные невозмещаемые налоги и сборы, а также затраты по доставке, монтажу, установке, пуску в эксплуатацию и любые другие расходы, непосредственно связанные с приведением актива в рабочее состояние для его использования по назначению.

6. Текущая стоимость - это стоимость основных средств по действующим рыночным ценам на определенную дату.

7. Балансовая стоимость - это первоначальная или текущая стоимость основных средств за вычетом суммы накопленной амортизации, по которой актив отражается в учете и отчетности.

8. Стоимость реализации - это стоимость, по которой возможен обмен основных средств между хорошо осведомленными и готовыми к проведению сделки независимыми сторонами.

9. Ликвидационная стоимость - предполагаемая стоимость запасных частей, лома, отходов, возникающих при ликвидации основных средств в конце срока полезной службы за вычетом ожидаемых затрат по выбытию.

10. Износ - это процесс потери физических и моральных характеристик объектов основных средств.

11. Амортизация - это стоимостное выражение износа в виде систематического распределения амортизируемой стоимости актива в течение срока службы.

12. Срок полезной службы - это период, в течение которого предполагается получение экономической выгоды от использования основных средств.

13. Срок нормативной службы - это период, в течение которого организация начисляет износ на основные средства в соответствии с установленными нормами.

Учет основных средств
Первоначальная оценка

14. Материальные активы, признаваемые как основные средства, оцениваются по первоначальной стоимости.

15. Стоимость основных средств, приобретенных в результате операций по обмену, измеряется по текущей стоимости полученных основных средств, которая равна текущей стоимости переданных активов с поправкой на сумму полученных (переданных) денег. <*>
Сноска. Пункт 15 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

16. Стоимость основных средств, арендованных на условиях финансируемой аренды, определяется в соответствии с стандартом бухгалтерского учета 17 "Учет аренды".

Переоценка основных средств

17. Основные средства в результате переоценки отражаются в учете и отчетности по текущей стоимости.

18. Износ основных средств, начисленный на дату проведения переоценки, корректируется пропорционально изменению стоимости основных средств.

19. Сумма переоценки основных средств отражается в разделе бухгалтерского баланса "Собственный капитал".

20. Сумма переоценки по мере эксплуатации актива переносится на нераспределенный доход. Вся сумма переоценки может быть перенесена на нераспределенный доход только в момент выбытия объекта, независимо от причины.

Начисление амортизации

21. Амортизируемая стоимость систематически распределяется в виде амортизационных отчислений на расходы организации в течение всего срока полезной или нормативной службы.

22. Амортизация начисляется путем применения различных методов:
1) равномерного (прямолинейного) списания стоимости;
2) списания стоимости пропорционально объему выполненных работ
(производственный метод);
3) ускоренного списания:
уменьшающегося остатка;
списания стоимости по сумме чисел (кумулятивный метод).

23. К различным видам основных средств допускается применение различных методов начисления амортизации. При этом, к одному виду основных средств следует применять не более одного метода.

24. Срок полезной службы основных средств может пересматриваться организациями с учетом произведенных последующих затрат, улучшающих состояние основных средств, и следовательно, продлевающих срок службы, а также с учетом технологических изменений, сокращающих этот срок.

25. Выбранный метод начисления амортизации должен определяться учетной политикой и применяться последовательно от одного отчетного периода к другому. В случае изменения метода начисления амортизации должны раскрываться причины, вызвавшие это изменение.

Последующие капитальные вложения

26. Последующие капитальные вложения в основные средства увеличивают первоначальную стоимость при условии увеличения будущей экономической выгоды от использования, оцененной в начале срока полезной службы. Все другие последующие затраты должны признаваться
как текущие расходы, в котором они были произведены. <*>
Сноска. Пункт 26 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

Реализация и прочее выбытие

27. Основные средства списываются с баланса организации в результате ликвидации:
реализации;
обмена;
безвозмездной передачи.

28. Разница между стоимостью реализации и балансовой стоимостью, а также расходами на реализацию является доходом или убытком от реализации или прочего выбытия основных средств.

Инвентаризация

29. С целью выявления фактического наличия основных средств и контроля за их сохранностью, организациями периодически производится инвентаризация основных средств в соответствии с действующими нормативными, правовыми и иными актами.

Раскрытие

30. В финансовой отчетности должна раскрываться следующая информация:
1) первоначальная стоимость на начало и конец отчетного периода по каждому виду основных средств с учетом их движения:
ввод;
выбытие;
изменение первоначальной стоимости, причины изменений;
2) при начислении амортизации по каждому виду основных средств:
используемый метод начисления амортизации;
первоначальная или текущая стоимость амортизируемых основных
средств на начало и конец отчетного периода;
сумма накопленной амортизации на начало и конец отчетного
периода;
3) при проведении переоценки:
текущая стоимость каждого вида основных средств на начало и
конец отчетного периода; основание и периодичность проведения
переоценки; дата проведения переоценки; метод проведения
переоценки; кем дана экспертная оценка.
31. Кроме того, для пользователей финансовой отчетности также необходимо раскрывать информацию на конец отчетного периода о:
1) первоначальной или текущей стоимости временно неиспользуемых основных средств;
2) первоначальной или текущей стоимости основных средств, находящихся в эксплуатации, по которым полностью начислена амортизация;
3) наличии и ограничении по праву собственности на основные средства, отданные в залог в качестве гарантии за обязательства;
4) непогашенных обязательствах по приобретению основных средств;
5) стоимости незавершенного строительства на конец отчетного периода;
6) стоимости отдельных видов основных средств на конец отчетного периода, выбывших из эксплуатации, но числящихся в составе основных средств с целью дальнейшей их реализацией;
7) учетной политике, связанной с затратами на восстановление основных средств.

Дата вступления в силу

32. Данный стандарт бухгалтерского учета вступает в силу с 1 января 1997 года.

Утвержден
Постановлением Национальной
комиссии Республики Казахстан
по бухгалтерскому учету
от 13 ноября 1996 г. N 3

СТАНДАРТ БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА 7
УЧЕТ ТОВАРНО-МАТЕРИАЛЬНЫХ ЗАПАСОВ

Цель и сфера действия

1. Цель данного стандарта состоит в определении порядка учета товарно-материальных запасов, включающего:
классификацию и оценку товарно-материальных запасов;
учет затрат, связанных с производством и образующих производственную себестоимость товарно-материальных запасов.
2. Данный стандарт применяется организациями при составлении и раскрытии финансовой отчетности, подготовленной на основе исчисления себестоимости товарно-материальных запасов за исключением:
незавершенных работ по строительным подрядам, включая связанные с ними контракты по услугам;
финансовых инструментов;
сельскохозяйственной и лесной продукции, минеральных руд. <*>
Сноска. Пункт 2 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

Определения

3. Товарно-материальные запасы - это активы в виде:
1) запасов сырья, материалов, покупных полуфабрикатов и комплектующих изделий, конструкции и деталей, топлива, тары и тарных материалов, запасных частей, прочих материалов, предназначенных для использования в производстве или выполнении работ и услуг;
2) незавершенного производства, выполнения работ и услуг;
3) готовой продукции, товаров, предназначенных для продажи в ходе деятельности организации. <*>
Сноска. Пункт 3 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

4. Чистая стоимость реализации товарно-материальных запасов равна предполагаемой продажной цене в ходе обычной деятельности за минусом издержек на комплектацию и организацию их продажи. <*>
Сноска. Пункт 4 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

Измерение товарно-материальных запасов

5. Товарно-материальные запасы оцениваются по наименьшей оценке из себестоимости и чистой стоимости реализации. Чистая стоимость реализации используется, когда себестоимость не может быть восстановлена по причине: данные товарно-материальные запасы были повреждены, или они частично или полностью устарели, или их продажная цена снизилась.

Себестоимость товарно-материальных запасов

6. Себестоимость товарно-материальных запасов включает: затраты на приобретение запасов, транспортно-заготовительные расходы, связанные с их доставкой к месту расположения в настоящее время и приведению в надлежащее состояние, затраты на переработку продукции, (выполнение работ и услуг).

7. Затраты на приобретение товарно-материальных запасов включают в себя цену покупки, пошлины на ввоз, комиссионные вознаграждения, уплаченные снабженческим, посредническим организациями, транспортно-заготовительные расходы и прочие расходы, прямо связанные с приобретением запасов.
Торговые скидки, возвраты переплат и прочие подобные поправки вычитаются при определении затрат на приобретение.

8. Затраты на переработку товарно-материальных запасов (выполнение работ, услуг) включают стоимость используемых в процессе производства природных ресурсов, сырья, материалов, топлива, энергии, трудовых ресурсов, амортизацию основных средств, а также другие затраты, прямо связанные с единицами производства продукции (работ, услуг), обусловленные технологией и организацией производства и признаются как производственная себестоимость продукции (работ, услуг).

9. Затраты на производство продукции (работ, услуг) группируются в соответствии с их экономическим содержанием по следующим элементам:
материальные затраты;
затраты на оплату труда;
отчисления на страхование;
износ средств;
прочие затраты.

10. Затраты, не включаемые в производственную себестоимость продукции (работ, услуг) признаются как расходы за отчетный период, в котором они были понесены например:
общие и административные - это расходы связанные с управлением и организацией производства (работ, услуг);
расходы на выплату вознаграждений по займам;
расходы по реализации товарно-материальных запасов. <*>
Сноска. Пункт 10 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

11. Методы учета товарно-материальных запасов зависят от типа производства, вида продукции ее сложности. Основные методы учета: нормативный, попередельный, позаказной.
Оценка товарно-материальных запасов

12. Оценка себестоимости товарно-материальных запасов производится одним из методов:
средневзвешенной стоимости;
ФИФО;
ЛИФО;
специфической идентификации.

13. Средневзвешенная стоимость товарно-материальных запасов рассчитывается определением средней стоимости подобных единиц, имеющихся на начало отчетного периода и приобретенных или произведенных в течение данного периода.

14. При оценке товарно-материальных запасов методом ФИФО предполагается в первую очередь списать стоимость запасов, приобретенных или произведенных первыми.

15. При оценке товарно-материальных запасов методом ЛИФО предполагается в первую очередь списать стоимость запасов приобретенных или произведенных последними.

16. Метод оценки по специфической идентификации предполагает расчет себестоимости единиц товарно-материальных запасов, которые обычно не являются взаимозаменяемыми, и товаров или услуг, произведенных и предназначенных для специальных проектов или заказов.

Признание расхода

17. Себестоимость реализуемых товарно-материальных запасов признается как расход в тот отчетный период, в который признается связанный с ним доход. Сумма любых списаний до чистой стоимости реализации и все потери товарно-материальных запасов признаются как расход в течение того отчетного периода, в который произошло списание или был понесен убыток. Сумма восстановления стоимости ранее списанных товарно-материальных запасов, в результате повышения чистой стоимости реализации, признается как снижение себестоимости реализованных товарно-материальных запасов в тот отчетный период, в который происходит повышение.

Раскрытие

18. В финансовой отчетности следует раскрывать следующее:
учетную политику, принятую для оценки товарно-материальных запасов;
расшифровку балансовой стоимости по классификациям товарно-материальных запасов;
существенное списание товарно-материальных запасов до чистой стоимости реализации с описанием причин;
если себестоимость товарно-материальных запасов определена по методу ЛИФО, то раскрытию подлежит разница между суммой товарно-материальных запасов по балансу и наименьшей из суммы, полученной в результате использования метода ФИФО или средневзвешенной и чистой стоимости реализации; себестоимость реализованных товарно-материальных запасов; балансовую стоимость товарно-материальных запасов, заложенных в качестве гарантии за обязательства на конец отчетного периода с описанием причин.

Дата вступления в силу

19. Данный стандарт бухгалтерского учета вступает в силу с 1 января 1997 года.

Утвержден
Постановлением Национальной
комиссии Республики Казахстан
по бухгалтерскому учету
от 13 ноября 1996 г. N 3

СТАНДАРТ БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА 8
УЧЕТ ФИНАНСОВЫХ ИНВЕСТИЦИЙ

Цель и сфера действия

Сноска. По тексту стандарта слова "субъектов", "субъекты", "субъект", "процентов", "проценты", "процента", "процентам" заменены словами "организаций", "организации", "организация", "вознаграждений", "вознаграждения", "вознаграждения", "вознаграждениям" - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

1. Целью данного стандарта является определение порядка учета финансовых инвестиций и раскрытия информации об инвестициях в финансовой отчетности организаций. <*>
Сноска. Пункт 1 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

2. Порядок учета финансовых инвестиций включает следующие вопросы:
1) классификацию финансовых инвестиций на категории (краткосрочные и долгосрочные);
2) определение стоимости финансовых инвестиций и отражение в финансовой отчетности;
3) перевод финансовых инвестиций из категории в категорию;
4) необратимые снижения стоимости финансовых инвестиций. <*>
Сноска. Пункт 2 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

3. Данный стандарт не рассматривает:
1) основы для признания доходов в виде вознаграждений, роялти, дивидендов и арендной платы, полученных от инвестиций;
2) инвестиции в дочерние юридические лица;
3) гудвилл, патенты, торговые марки и другие активы подобного рода;
4) долгосрочную аренду;
5) инвестиции в программы по пенсионному обеспечению и в организации по страхованию жизни работников.

Определения

4. Финансовые инвестиции - активы, которыми организация владеет в целях получения дохода (например, вознаграждений, роялти, дивидендов и арендной платы), прироста инвестированного капитала или получения прочей выгоды (например, в результате коммерческих отношений).
К финансовым инвестициям также относятся инвестиции в недвижимость, которая не находится в эксплуатации.

5. Стоимость реализации - стоимость, по которой обменивается актив, или оплачивается обязательство между осведомленными и готовыми к сделке независимыми сторонами.

6. Текущая стоимость - это стоимость активов по действующим рыночным ценам на определенную дату.

Классификация

7. Финансовые инвестиции классифицируются исходя из срока владения на категории:
1) краткосрочные финансовые инвестиции - со сроком владения до года;
2) долгосрочные финансовые инвестиции - со сроком владения свыше одного года.
Организации, владеющие инвестициями в недвижимость, учитывают эти инвестиции как долгосрочные финансовые инвестиции.

Оценка

8. При приобретении финансовые инвестиции оцениваются по покупной стоимости, включая расходы, непосредственно связанные с приобретением, такие как брокерское вознаграждение и вознаграждение за банковские услуги.

9. Приобретение финансовых инвестиций по стоимости, включающей вознаграждения, дивиденды, начисленные за период до момента приобретения, в учете отражается по покупной стоимости, уменьшенной на величину оплаченного покупателем продавцу вознаграждения.

10. Разница между покупной стоимостью и стоимостью погашения инвестиции в ценные бумаги (скидка или премия, возникающие при приобретении) амортизируется инвестором в течение периода их владения.

11. Краткосрочные финансовые инвестиции учитываются в бухгалтерском балансе по:
1) текущей стоимости;
2) наименьшей оценке из покупной и текущей стоимости.
Если краткосрочные финансовые инвестиции учитываются по наименьшей оценке из покупной и текущей стоимости, балансовая стоимость может определяться либо на основе совокупного портфеля в целом, или по видам инвестиций, или на основе отдельной инвестиции.

12. Доход или убыток, полученные от изменения текущей стоимости краткосрочных финансовых инвестиций признается в том отчетном периоде, в котором они возникли.

13. Долгосрочные финансовые инвестиции учитываются в бухгалтерском балансе по:
покупной стоимости;
стоимости с учетом переоценки;
наименьшей оценке из покупной и текущей стоимости, определяемой на основе портфеля.

14. Для переоценки долгосрочных финансовых инвестиций необходимо:
определить периодичность переоценки;
одновременно переоценивать долгосрочные инвестиции одного вида.

15. Сумма дооценки долгосрочных финансовых инвестиций относится на увеличение собственного капитала.
При снижении стоимости инвестиции уменьшение производится за счет суммы дооценки той же инвестиции.
При отсутствии (недостаточности) суммы дооценки одной и той же инвестиции снижение ее стоимости относится на убыток.
Сумма дооценки инвестиции, стоимость которой ранее была снижена, относится на увеличение собственного капитала после погашения убытка от той же инвестиции.

16. В случае необратимого снижения стоимости долгосрочных финансовых инвестиций балансовая стоимость этих инвестиций должна быть пересмотрена. Такое снижение стоимости определяется и учитывается для каждой инвестиции отдельно.
При этом, принимается во внимание разновидность риска и величина доли инвестора в инвестируемой организации. <*>
Сноска. Пункт 16 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

Выбытие и перевод финансовых инвестиций в
другую категорию

17. При выбытии финансовых инвестиций разница между полученным доходом от продажи и балансовой стоимостью за вычетом расходов (услуги брокера или дилера) признается как доход или расход.
Если инвестиция была ранее переоценена или была оценена по текущей стоимости, то сумма переоценки относится на доход или на нераспределенный доход в соответствии с принятой учетной политикой.

18. Перевод долгосрочных финансовых инвестиций в категорию краткосрочных осуществляется по:
1) наименьшей оценке из покупной и балансовой стоимости, если краткосрочные финансовые инвестиции учитываются по наименьшей оценке из покупной и текущей стоимости.
Если инвестиции были ранее переоценены, то при переводе сумма от их переоценки должна быть списана.
2) балансовой стоимости, если краткосрочные финансовые инвестиции учитываются по текущей стоимости.
Ранее произведенная сумма переоценки по этим инвестициям признается как доход.

19. Перевод краткосрочных финансовых инвестиций в категорию долгосрочных осуществляется по:
1) наименьшей оценке из покупной и текущей стоимости;
2) текущей стоимости, если они были ранее отражены по этой стоимости.

Формирование результатов от операций с финансовыми
инвестициями

20. В доход включаются:
1) доход от инвестиций в виде:
вознаграждений, роялти, дивидендов и арендных платежей по
краткосрочным и долгосрочным финансовым инвестициям;
финансовых результатов от выбытия краткосрочных финансовых
инвестиций;
нереализованных доходов и убытков по краткосрочным
финансовым инвестициям, учитываемым по текущей стоимости;
снижения до текущей стоимости и обратного изменения
стоимости, необходимое для отражения краткосрочных финансовых
инвестиций по наименьшей оценке из покупной и текущей
стоимости;
2) снижение стоимости долгосрочных финансовых инвестиций в соответствии с п. 15;
3) необратимые снижения стоимости долгосрочных финансовых инвестиций;
4) финансовые результаты, возникающие при выбытии долгосрочных финансовых инвестиций в соответствии с п.17.

Раскрытие

21. В финансовой отчетности следует раскрывать:
1) учетную политику в определении:
балансовой стоимости финансовых инвестиций дохода от
переоценки после выбытия переоцененных долгосрочных
финансовых инвестиций;
2) значительные суммы, включенные в доход по:
вознаграждениям, роялти, дивидендам и арендной плате по
долгосрочным и краткосрочным финансовым инвестициям;
доходам и убыткам от выбытия краткосрочных финансовых
инвестиций и уменьшениям в стоимости таких инвестиций;
3) текущую стоимость инвестиции в недвижимость, если они не учитываются по текущей стоимости;
4) значительные ограничения на:
реализацию инвестиций;
получение дохода;
получение дохода от их продажи;
5) движение суммы от переоценки за отчетный период и характер таких движений;
6) по долгосрочным финансовым инвестициям, учитываемым по стоимости с учетом переоценки:
периодичность переоценки;
дату последней переоценки;
основание переоценки.

Дата вступления в силу

22. Данный стандарт бухгалтерского учета вступает в силу с 1 января 1997 года.

Утвержден
Постановлением Национальной
комиссии Республики Казахстан
по бухгалтерскому учету
от 13 ноября 1996 г. N 3

СТАНДАРТ БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА 9
Сноска. По всему тексту стандарта слова "субъектами",
"субъекта", "субъект", "нетто-инвестиции", "нетто-инвестиций"
заменены словами "организациями", "организации", "организация",
"чистые инвестиции", "чистых инвестиций" - приказом Министра
финансов Республики Казахстан от 28 августа 2002 года N 390.

УЧЕТ ОПЕРАЦИЙ В ИНОСТРАННОЙ ВАЛЮТЕ

Цель и сфера действия

1. Целью данного стандарта является определение методики отражения операций, совершаемых организациями в иностранной валюте, и связанных с этими операциями раскрытий в финансовой отчетности организации.
Сноска. Пункт 1 с изменениями - приказом Министра финансов
Республики Казахстан от 28 августа 2002 года N 390.

2. Стандарт не рассматривает:
включение в отчет о движении денег поступлений и выбытий,
возникающих в результате операций в иностранной валюте и
конвертации денег зарубежного подразделения;
перевод из одной валюты в другую финансовых отчетов
подразделений организации, деятельность которых
осуществляется за пределами Республики Казахстан, в целях включения их в финансовые отчеты организации.
Сноска. Пункт 2 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 августа 2002 года N 390.

3. Данный стандарт не предусматривает пересмотр финансовых отчетов организации с целью перевода их из национальной валюты Республики Казахстан - тенге в другую валюту.
Сноска. Пункт 3 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 августа 2002 года N 390.

Определения

4. Подразделения - это филиалы, представительства организации, ее дочерние, зависимые и совместно-контролируемые юридические лица, в том числе зарубежные, то есть деятельность которых осуществляется за пределами Республики Казахстан.
Сноска. Пункт 4 в новой редакции - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 августа 2002 года N 390.

4-1. Валюта отчетности - это валюта, в которой представляется финансовая отчетность, то есть тенге.
Сноска. Стандарт дополнен новым пунктом 4-1 - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 августа 2002 года N 390.

5. Иностранная валюта - это валюта, отличная от валюты отчетности организации, т.е. тенге, используемого при составлении финансовых отчетов.
Сноска. Пункт 5 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 августа 2002 года N 390.

6. Рыночный курс обмена валют, курс - это соотношение для пересчета одной валюты на другую, определяемое исходя из спроса и предложения на определенную валюту на активном рынке.
Сноска. Пункт 6 в новой редакции - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 августа 2002 года N 390.

7. Курсовая разница - это разница, возникающая в результате отражения в системе бухгалтерского учета и финансовой отчетности одного и того же количества единиц иностранной валюты в валюте отчетности при изменении курса.
Сноска. Пункт 7 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 августа 2002 года N 390.

8. Конечный курс - курс валюты отчетности по отношению к иностранным валютам на отчетную дату.
Сноска. Пункт 8 в новой редакции - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 августа 2002 года N 390.

9. Денежные статьи - это статьи, отражающие имеющиеся в наличии деньги, а также активы и обязательства к получению и выплате в определенных суммах.
Сноска. Пункт 9 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 августа 2002 года N 390.

10. Неденежные статьи - это статьи финансового отчета, не являющиеся денежными статьями. Примерами неденежных статей являются основные средства, нематериальные активы, товарно-материальные запасы, собственный капитал.

11. Чистые инвестиции в совместно-контролируемые, дочерние и зависимые юридические лица - это доля организации в чистых активах этих подразделений.
Сноска. Пункт 11 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 августа 2002 года N 390.

12. Хедж, хеджирование - сделка как способ защиты, при котором организация получает возможность застраховать себя от возможных потерь, возникающих от курсовых разниц, выраженный в виде приобретения активов или обязательств по форвардным, фьючерсным и другим контрактам в иностранной валюте с намерением покрытия предполагаемых потерь.

Учет операций в иностранных валютах
Первоначальное признание

Сноска. Заголовок в новой редакции - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 августа 2002 года N 390.

13. Операциями в иностранной валюте являются сделки, совершаемые в иностранной валюте, когда организация:
1) покупает или продает активы, стоимость которых выражена в иностранной валюте;
2) получает или предоставляет займы, по которым суммы к оплате или получению установлены в иностранной валюте;
3) иным образом приобретает или реализует активы, принимает на себя или погашает обязательства, выраженные в иностранной валюте.
Сноска. Пункт 13 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 августа 2002 года N 390.

14. При первоначальном отражении в бухгалтерском учете операции в иностранной валюте признаются в тенге путем применения рыночного курса обмена валют на дату совершения операций.
Сноска. Пункт 14 в новой редакции - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 августа 2002 года N 390.

Последующее отражение

Сноска. Заголовок в новой редакции - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 августа 2002 года N 390.

15. На каждую отчетную дату:
1) денежные статьи, в т.ч. дебиторская и кредиторская задолженности в иностранной валюте отражаются в тенге с использованием конечного курса;
2) неденежные статьи, в т.ч. собственный капитал, основные средства, товарно-материальные запасы, нематериальные активы, оцениваемые по первоначальной стоимости в иностранной валюте, отражаются в тенге с использованием курса на дату совершения операций.
Сноска. Пункт 15 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 августа 2002 года N 390.

Признание курсовой разницы

16. Курсовые разницы, возникающие при погашении денежных статей или при представлении в финансовой отчетности денежных статей организации по рыночному курсу обмена валют, отличному от того, по которому они были первоначально признаны в текущем или предшествующих периодах, должны признаваться в качестве доходов или расходов в периоде их возникновения.
Сноска. Пункт 16 в новой редакции - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 августа 2002 года N 390.

Зарубежные подразделения

17. Курсовые разницы, возникающие по денежным статьям, которые по своей сути являются частью чистых ивестиций в совместные предприятия, дочерние и зависимые юридические лица следует классифицировать как собственный капитал до выбытия этих чистых ивестиций, после чего совокупная сумма курсовых разниц, отсроченных и связанных с этим подразделением, будет признаваться как доходы или расходы в тот же отчетный период, когда признаются доходы или расходы от выбытия этих чистых ивестиций.

18. Операции в иностранной валюте филиалов и представительств отражаются в соответствии с параграфами 13-16, как если бы эти операции были бы операциями самой организации.
Сноска. Пункт 18 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 августа 2002 года N 390.

Раскрытие информации в финансовой отчетности

19. В финансовой отчетности необходимо раскрывать:
1) сумму дохода или расхода от курсовых разниц;
2) последствия изменений в курсах валют, происходящих после отчетной даты, если они настолько важны, что нераскрытие их будет негативно влиять на правильную оценку и принятие решений пользователями финансовой отчетности;
3) сумму курсовых разниц, классифицируемых как собственный капитал;
4) политику организации, в том числе хеджирование, по избежанию риска в операциях с иностранной валютой.
20. Если возникает значительное изменение в классификации зарубежного подразделения необходимо также раскрывать:
сущность и причину изменения;
влияние изменения на доход или расход за предыдущий отчетный период.

Дата вступления в силу

21. Данный стандарт бухгалтерского учета вступает в силу с 1 января 1997 г.

Утвержден
Постановлением Национальной
комиссии Республики Казахстан
по бухгалтерскому учету
от 13 ноября 1996 г. N 3

СТАНДАРТ БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА 10
РАСКРЫТИЕ ИНФОРМАЦИИ О СВЯЗАННЫХ СТОРОНАХ

Цель и сфера действия

1. Стандарт описывает основные аспекты раскрытия информации об отношениях и операциях связанных сторон, которые являются характерной чертой деятельности и могут оказывать существенное влияние на финансовое положение и результаты деятельности организаций, являющихся связанными сторонами. <*>
Сноска. Пункт 1 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

2. Данный стандарт должен применяться организациями, являющимися связанными сторонами, и представляющими финансовую отчетность. Раскрытие юридическими лицами информации об отношениях и операциях со связанными сторонами повышает достоверность финансовой отчетности и является показателем правдивого и беспристрастного представления информации.

Определения

3. Связанные стороны. Стороны считаются связанными, когда одна из них имеет возможность контролировать или оказывать значительное влияние на другую сторону при принятии финансовых и хозяйственных решений.

4. Контроль - способность определять финансовую и иную политику управления организации в силу преобладающего участия в его уставном капитале, либо в соответствии с заключенным с ним договором, либо иным образом.

5. Значительное влияние - участие в принятии решений по финансовой и иной политике организации без возможности ее контроля.

6. Операции между связанными сторонами - передача активов и обязательств независимо от факта взыскания их стоимости.

Связанные стороны и их отношения

7. Данный стандарт рассматривает отношения связанных сторон, описанных ниже:
1) юридические лица, которые прямо или косвенно, через одного или более посредников, осуществляют контроль других организаций;
2) юридические лица, которые прямо или косвенно, через одного или более посредников, оказывают значительное влияние на деятельность других организаций;
3) физические лица, владеющие прямо или косвенно долей акций отчитывающейся организации, где такое владение позволяет им оказывать на нее значительное влияние или контроль, а также их близкие родственники;
Сноска. Близкие родственники - лица, состоящие между собой в близком родстве или свойстве, которые, как предполагается, могут оказывать влияние или быть под влиянием друг друга в их отношениях с организацией.
4) руководство, то есть те должностные лица, которые имеют право и несут ответственность за планирование, управление и контроль отчитывающейся организации, а также их близкие родственники;
5) организации, находящиеся под контролем или значительным влиянием организаций и лиц, описанных выше в пунктах (1-4).
Рассматривая любые возможные отношения связанных сторон, следует обращать внимание на сущность отношений, а не только на их юридическую форму. <*>
Сноска. Пункт 7 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

8. В данном стандарте следующие организации не считаются связанными сторонами:
1) две организации, имеющие общее руководство, которое не влияет на политику этих организаций в их взаимных деловых отношениях;
2) следующие организации в ходе их обычной деятельности:
организации, занимающиеся кредитно-финансовой деятельностью
(банки и пр.);
профсоюзы;
организации коммунального хозяйства (почта, связь и т.п.);
органы государственного управления и контроля (хотя они
могут ограничивать свободу действий организации);
3) организации (поставщики, покупатели, торговые агенты и т.п.), отношения с которыми обуславливаются экономической зависимостью из-за значительной доли взаимных операций. <*>
Сноска. Пункт 8 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

Раскрытие

9. Информация о связанных сторонах раскрывается в пояснительной записке к финансовой отчетности. <*>
Сноска. Пункт 9 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

10. Отношения между связанными сторонами должны раскрываться независимо от того, имели место операции между ними или нет, при этом должны раскрываться как характер, так и масштабы отношений.

11. Когда осуществляются операции между связанными сторонами, отчитывающаяся сторона должна раскрывать виды и элементы операций по следующим пунктам:
1) объем операций в стоимостном или процентном выражении;
2) неоплаченные статьи в стоимостном или процентном выражении;
3) политика ценообразования.
Несоответствие между ценой, назначаемой несвязанными сторонами, и ценой, согласованной между связанными сторонами является элементом ценообразования, который должен быть раскрыт как один из элементов операций связанных сторон. <*>
Сноска. Пункт 11 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

12. Характер и масштабы отношений со связанными сторонами раскрываются всеми организациями, однако, операции и их содержание в некоторых случаях могут не раскрываться. Не требуется раскрытия операций со связанными сторонами в следующих случаях:
1) когда операции проводятся между организациями, включенными в консолидированную финансовую отчетность;
2) в отдельных финансовых отчетах основной организации в случае, если они публикуются с консолидированной финансовой отчетностью;
3) в финансовой отчетности дочерней организации, в тех случаях, когда ее основная организация зарегистрирована и представляет консолидированную финансовую отчетность в Республике Казахстан;
4) операций между организациями, контролируемыми государством. <*>
Сноска. Пункт 12 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

Дата вступления в силу

13. Данный стандарт бухгалтерского учета вступает в силу с 1 января 1997 года.

Утвержден
Постановлением Национальной
комиссии Республики Казахстан
по бухгалтерскому учету
от 13 ноября 1996 г. N 3

СТАНДАРТ БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА 11
УЧЕТ ПО ПОДОХОДНОМУ НАЛОГУ

Цель и сфера действия

1. Целью данного стандарта является определение методики учета подоходного налога с юридических лиц.

2. Данный стандарт включает в себя определение сумм расходов или экономии по подоходному налогу за отчетный период и раскрытие их в финансовой отчетности.

Определения

3. Бухгалтерский доход - это доход или убыток от обычной деятельности и чрезвычайных ситуаций юридического лица до вычета налогового платежа, причитающегося с дохода, или прибавления экономии по налоговому платежу.

4. Налоговый платеж или экономия по налоговому платежу за отчетный период - это сумма подоходного налога или экономии в отчете о результатах финансово-хозяйственной деятельности, за исключением суммы налогов по статьям, принадлежащим к прошлому периоду и не представленным в отчете о результатах финансово-хозяйственной деятельности.

5. Налогооблагаемый доход (убыток) - это сумма дохода (убытка) за отчетный период, определяемая в соответствии с налоговым законодательством.

6. Подоходный налог к уплате - это сумма налога, исчисленная от налогооблагаемого дохода и подлежащая уплате за отчетный период.

7. Временные разницы (или расхождение во времени) - это разницы между налогооблагаемым и бухгалтерским доходом за отчетный период, которые возникают из-за того, что период, в котором некоторые статьи дохода и расхода включаются в налогооблагаемый доход, не совпадает с периодом, в котором они включаются в бухгалтерский доход. Временные разницы возникают в одном периоде и аннулируются в одном или нескольких последующих периодах.

8. Постоянные разницы - это разницы между налогооблагаемым и бухгалтерским доходом, которые возникают в текущем отчетном периоде и не аннулируются в последующих отчетных периодах.

9. Налоговый эффект временных разниц - это сумма налогового платежа, которая в результате возникших временных разниц подлежит оплате в будущем периоде или оплачена заранее в текущем периоде.

Учет по подоходному налогу
Учет налогового платежа

10. Налоговый платеж за отчетный период определяется на основе учета налогового эффекта методом обязательств.

11. По методу обязательств подоходный налог рассматривается как расход, понесенный юридическим лицом в ходе получения дохода, и начисляется в тот же период, в котором возникли соответствующие доходы. Возникший в отчетном периоде налоговый эффект временных разниц включается в налоговый платеж и отражается в бухгалтерском балансе по статье отсроченных налогов. Счет отсроченных налогов может быть как дебетовым, так и кредитовым, при этом дебетовое сальдо представляет досрочную оплату будущих налогов, а кредитовое - обязательство по налогам, подлежащим оплате в будущем.

12. Согласно метода обязательств налоговый платеж за период включает:
1) подоходный налог к уплате;
2) налоговый эффект временных разниц, возникающих или аннулируемых в текущем периоде;
3) поправку отсроченного налога на начало отчетного периода. (см. п. 14)

13. При отсутствии информации об изменении налоговых ставок в будущем налоговый эффект временных разниц определяется по налоговой ставке, действующей в отчетном периоде.

14. В связи с изменением налоговых ставок сальдо отсроченных налогов подлежит соответствующей корректировке.

15. Налоговый эффект временных разниц, приводящий к образованию дебетового сальдо на счете "Отсроченные налоги" признается как расход по подоходному налогу в случаях, когда согласно принципа осмотрительности нет обоснованного ожидания в получении необходимого размера дохода в те отчетные периоды, когда будут аннулироваться эти временные разницы.

Учет экономии по налоговому платежу

16. Налоговое законодательство допускает перенос убытка от предпринимательской деятельности на определенный срок для погашения его за счет налогооблагаемого дохода будущих периодов, допущенный убыток обеспечивает получение потенциальной экономии за счет уменьшения налогового платежа в результате зачета убытка. Отчетный период, в котором такая экономия включается в расчет чистого дохода, может меняться.

17. Экономия по налоговым платежам включается в расчет чистого дохода (убытка) в период осуществления зачета убытка за исключением случаев, описанных в параграфах 18 и 19.

18. Экономия по налоговым платежам включается в расчет чистого дохода (убытка) за период, в котором этот убыток допущен, если на основе принципа осмотрительности юридическое лицо имеет полную уверенность в том, что будущий налогооблагаемый доход будет достаточным для покрытия этого убытка. При этом гарантией уверенности служат условия при которых причиной убытка стали чрезвычайные события, а стабильная рентабельность производства в течение длительного периода дает основание, что данное юридическое лицо будет рентабельно и в будущем.

19. Экономия по налоговому платежу, включается в расчет чистого дохода (убытка) за период, в котором убыток допущен, в размере сумм, не превышающих кредитовое сальдо по счету "Отсроченные налоги", которое будет аннулировано в период времени, позволяющим осуществить погашение убытка.

Переоценка активов
Сноска. Рассматриваются долгосрочные активы.

20. При переоценке актива в учете и отчетности сумма, превышающая его первоначальную стоимость или предыдущую переоценку, обычно не образует основу для определения подоходного налога. Однако по мере того, как переоцененные активы способствуют изменениям в бухгалтерском доходе, которые не основываются на первоначальной стоимости или других основах, разрешенных налоговым законодательством, возникает разница между налогооблагаемым и бухгалтерским доходом. Учет данного типа разницы зависит от принятой методики учета.

21. В соответствии с одним методом сумму потенциального налогового эффекта, связанного с переоценкой актива, необходимо перевести со счета переоценки на счет "Отсроченные налоги". По мере возникновения разницы, описанной в параграфе 20, налоговый эффект, связанный с этой разницей, относится на счет "Отсроченные налоги" и не отражается на налоговых платежах.

22. Другой метод заключается в том, чтобы сумму потенциального налогового эффекта, связанного с переоценкой, следует раскрывать в пояснительной записке к финансовым отчетам. В последующие отчетные периоды сумма потенциального налогового эффекта пересматривается с
целью отражения налогового эффекта разницы, описанной в параграфе 20.

Раскрытие

23. В финансовой отчетности должна быть раскрыта следующая информация:
1) налоговый платеж (экономия по налоговому платежу), относящийся к доходу от обычной деятельности;
2) налоговый платеж (экономия по налоговому платежу), относящийся к корректировкам существенных ошибок, а также изменениям в учетной политике;
3) налоговый платеж (экономия по налоговому платежу), относящийся к чрезвычайным ситуациям;
4) налоговые эффекты, относящиеся к переоцененным активам;
5) факторы, такие, как постоянные разницы и другие, влияющие на отношение между налоговым платежом и бухгалтерским доходом, если это не объясняется налоговыми ставками, действующими в отчетном периоде.

24. В отношении экономии по налоговому платежу следует раскрывать следующие статьи:
1) сумму экономии по налоговому платежу, включенную в чистый доход (убыток) в период образования убытка в соответствии с параграфами 18 и 19;
2) сумму экономии по налоговому платежу, включенную в чистый доход (убыток) в результате осуществления зачета убытка;
3) сумму убытка, не погашенную в текущем периоде, и допустимый период времени, в течение которого эта сумма подлежит переносу.

Дата вступления в силу

25. Данный стандарт бухгалтерского учета вступает в силу с 1 января 1997 года.

Утвержден
Постановлением Национальной
комиссии Республики Казахстан
по бухгалтерскому учету
от 13 ноября 1996 г. N 3

СТАНДАРТ БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА 12
ДОГОВОРА ПОДРЯДА НА КАПИТАЛЬНОЕ СТРОИТЕЛЬСТВО

Цель и сфера действия

1. Стандарт описывает правила определения и раскрытия доходов и затрат, связанных с выполнением договоров подряда на капитальное строительство, а также определяет порядок их распределения по отчетным периодам, в течение которых ведутся строительные работы.

2. Стандарт применяется подрядчиками для подготовки и представления в финансовой отчетности результатов по договорам подряда на капитальное строительство.

Определения

3. Договор подряда на капитальное строительство - это договор по которому подрядчик обязуется выполнить за свой риск строительные работы по заданию заказчика, а заказчик обязуется принять и оплатить выполненные работы. Договор может заключаться как по одному объекту, так и по группе объектов, тесно взаимосвязанных и взаимозависимых по условиям их проектирования и использования. Кроме того, договора строительного подряда могут включать работы по оказанию услуг, непосредственно связанные со строительством объектов (т.е. услуги руководителей объектов и архитекторов и т. п.).
Сноска. В дальнейшем "Договор строительного подряда".

4. Договор строительного подряда с фиксированной ценой - это договор, по которому стороны соглашаются на твердую цену (стоимость) строительных работ, либо на установленную стоимость единицы выполненной работы с оговоркой о скользящей цене.

5. Договор строительного подряда с открытой ценой - это договор, по которому подрядчику возмещаются фактические затраты, непосредственно связанные с выполнением строительных работ, в суммах, допускаемых заказчиком, включая оговоренное в договоре вознаграждение.

Пообъектные договора и группы договоров
строительного подряда

6. Требования стандарта обычно применяются к отдельно взятому договору строительного подряда. Но исходя из принципов существенности и завершенности, этот стандарт необходимо применять к отдельно определяемым частям одного договора подряда или к целой группе договоров подряда для того, чтобы отразить их суть.

7. При составлении одного договора строительного подряда сразу на несколько объектов, строительство каждого объекта следует рассматривать как отдельный договор, если выполняются следующие условия:
1) по каждому объекту имеется отдельное предложение по договорной стоимости строительных работ;
2) по каждому объекту было достигнуто соглашение, и имеется возможность принятия или отказа от отдельных объектов;
3) затраты и доходы по каждому объекту могут быть определены.

8. Группу договоров строительного подряда с одним или несколькими заказчиками следует рассматривать как единый договор в случае выполнения следующих условий:
1) данная группа договоров заключается как единый пакет;
2) строительные работы по всем договорам так тесно связаны между собой, что они, в итоге, являются частью одного проекта с общим уровнем рентабельности;
3) строительные работы по всем договорам выполняются одновременно или в непрерывной последовательности.

9. Договор строительного подряда может оговаривать строительство дополнительного объекта по желанию заказчика. Строительство дополнительного объекта следует рассматривать как отдельный договор в том случае, если:
1) объект значительно отличается по проектированию, технологии или функционированию от того или тех объектов, которые были включены в первоначальный договор;
2) договорная стоимость на дополнительный объект согласуется без учета договорной стоимости по первоначальному договору.

Доходы по договорам строительного подряда

10. Доходы по договору строительного подряда включают:
1) первоначальную договорную стоимость строительных работ;
2) доходы от изменения договора, доходы по претензиям и поощрительные выплаты при условии, что они:
принесут доход;
могут быть измерены с большой степенью достоверности.

11. Изменение договора строительного подряда - это указания заказчика по изменению объема, структуры или срока работ по существующему договору, которые могут привести к увеличению или уменьшению дохода. Стоимость изменений договора включается в доход в случае выполнения следующих условий:
существует вероятность того, что заказчик одобрит стоимость данных изменений;
стоимость изменений может быть измерена с большей степенью достоверности.

12. Доходы по претензиям - это сумма, которую подрядчик намерен получить от заказчика в качестве возмещения дополнительных затрат, не включенных в договорную стоимость. Эти требования включаются в доход по данному договору только в тех случаях, когда:
существует вероятность того, что заказчик согласится принять требования дополнительного платежа;
сумма, дополнительного платежа может быть изморена с большей степенью достоверности.

13. Поощрительные выплаты - это дополнительные суммы, выплачиваемые подрядчику, если оговоренные в договоре строительного подряда нормы будут выполнены или перевыполнены. Они включаются в доход, когда:
существует вероятность того, что оговоренные в договоре нормы будут выполнены или перевыполнены;
размер поощрительных выплат может быть измерен с большой степенью достоверности.

Затраты по договорам строительного подряда

14. Затраты по договору подряда должны включать:
прямые затраты, связанные с данным договором подряда;
накладные расходы, связанные с общей строительной деятельностью, которые могут быть распределены по договорам строительного подряда, и включаются в стоимость договора;
прочие затраты, которые возмещаются с заказчика по условиям договора строительного подряда.

15. Затраты, возмещаемые заказчиком, могут включать некоторые общие административные расходы, которые оговариваются как подлежащие возмещению по условиям договора строительного подряда.

Признание доходов и затрат по договорам
строительного подряда

16. В тех случаях, когда на отчетную дату общий результат по договору подряда определяется с большей степенью достоверности, необходимо признавать доходы и связанные с ними затраты со ссылкой на процент выполнения работ. Таким образом, доходы и затраты должны быть отнесены к тем отчетным периодам, когда они имели место. Любое предполагаемое превышение общих подрядных затрат над общими доходами от подряда признается как расход в том отчетном периоде, в котором этот факт был выявлен.

17. Результат договора строительного подряда с твердой ценой оценивается с большей степенью достоверности если:
достоверно определена общая сумма дохода по договору;
имеется вероятность получения подрядчиком экономических выгод;
затраты на завершение работ по договору и процент выполнения строительных работ на отчетную дату определяются достоверно;
фактически понесенные затраты по договору могут быть четко определены и достоверно измерены в целях сопоставления со сметными нормами.

18. Результат договора строительного подряда с открытой ценой может оцениваться с большей степенью достоверности если:
имеется вероятность получения подрядчиком экономических выгод;
затраты, связанные с договором, могут быть достоверно определены.

19. В случае неопределенности в отношении получения суммы, уже включенной в доход по договору строительного подряда и признанной в отчете о доходах и расходах, безнадежная к получению сумма или сумма, возмещение которой становится маловероятным, признается как расход, а не как корректировка суммы дохода по договору строительного подряда. <*>
Сноска. Пункт 19 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

20. Процент выполнения работ по договору строительного подряда может определяться двумя методами. Подрядчик использует метод, который измеряет выполненную работу наиболее достоверно. В зависимости от вида договора строительного подряда, методы включают:
пропорцию затрат, понесенных по выполненным строительным работам на определенную дату, к общим сметным затратам по договору;
завершение физической части работы по договору строительного подряда.
Промежуточные выплаты и авансы, полученные от заказчиков, не отражают уровень выполненных работ.

21. В тех случаях, когда результат по договору строительного подряда не может быть определен достоверно:
доход должен признаваться только в размере понесенных затрат по строительству, которые, вероятно, будут возмещены;
затраты по строительству должны признаваться как расход за отчетный период, в течение которого они были понесены.

Признание предполагаемых убытков

22. В тех случаях, когда существует вероятность, что общие затраты будут превышать общие доходы по договору строительного подряда, предполагаемые убытки должны признаваться как убыток настоящего отчетного периода. Сумма таких убытков определяется независимо от:
1) факта начала работы по договору;
2) процента выполнения работ по договору;
3) сумм валового дохода, ожидаемого по другим договорам строительного подряда, которые рассматриваются как единый договор строительного подряда.

Раскрытие

23. Подрядчик должен раскрывать:
1) сумму дохода по каждому договору строительного подряда за отчетный период;
2) метод, используемый для определения дохода по договору, признанного за отчетный период;
3) методы, используемые для определения процента выполнения работ по незавершенным договорам строительного подряда.
Изменения в методах оценки доходов и затрат по договорам строительного подряда также должны раскрываться, как изменения в учетных оценках, признаваемых в отчете о доходах и расходах за отчетный период, и в последующие периоды. <*>
Сноска. Пункт 23 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 28 января 2003 года N 27.

24. По незавершенным на отчетную дату договорам строительного подряда подрядчик должен раскрывать следующее:
1) общую сумму понесенных затрат и признанного дохода (за вычетом признанных убытков);
2) полученную сумму предоплат;
3) сумму удержаний.

25. Подрядчик должен представлять:
1) валовую сумму задолженности от заказчиков по строительным работам, как актив;
2) валовую сумму задолженности заказчикам по строительным работам, как обязательства.

26. Валовая сумма задолженности от заказчика или заказчикам по незавершенным строительным работам - это чистая сумма, состоящая из понесенных затрат и признанного валового дохода за вычетом сумм, признанных расходов (убытков) и полученных
промежуточных выплат.

Дата вступления в силу

27. Данный стандарт бухгалтерского учета вступает в силу с 1 января 1997 года.

Утвержден
Постановлением Национальной
комиссии Республики Казахстан
по бухгалтерскому учету
от 14 ноября 1996 г. N 4

СТАНДАРТ БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА 13

КОНСОЛИДИРОВАННАЯ ФИНАНСОВАЯ ОТЧЕТНОСТЬ И УЧЕТ
ИНВЕСТИЦИЙ В ДОЧЕРНИЕ ОРГАНИЗАЦИИ <*>
Сноска. Заголовок с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 30 ноября 2002 года N 593.
Сноска. По всему тексту стандарта слова "товариществ", "товарищества", "товарищество", "товариществам", "товариществами", "основного хозяйственного товарищества", "основное хозяйственное товарищество", "основным товариществом", "основного товарищества", "основное товарищество", "основному товариществу", "основным", "хозяйственные товарищества", "дочернее хозяйственное товарищество", "дочернего товарищества", "в дочернее товарищество", "дочернее товарищество", "дочерним товариществом", "дочерним", "его", "которое", "должно" заменены словами "организаций", "организации", "организация", "организациям", "организациями", "основной организации", "основная организация", "основной организацией", "основной организации", "основная организация", "основной", "организации", "дочерняя организация", "дочерней организации", "в дочернюю организацию", "дочерняя организация", "дочерней организацией", "дочерней", "ее", "которая", "должна" - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 30 ноября 2002 года N 593.

Цель и сфера действия

1. Целью данного стандарта является определение порядка составления и представления консолидированной финансовой отчетности группы организаций, находящихся под контролем основной организации (именуемой в дальнейшем "основной организацией"), а также учета инвестиций в дочерние организации (именуемые в дальнейшем "дочерние организации") в отдельной финансовой отчетности основной организации.

Определения

2. Контроль - право определять финансовую и иную политику организации с целью получения выгоды от ее деятельности.

3. Дочерняя организация - это организация, которая находится под контролем другой (основной) организации. <*>
Сноска. Пункт 3 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 30 ноября 2002 года N 593.

4. Основная организация - это организация, имеющая одну и более дочерних организаций. <*>
Сноска. Пункт 4 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 30 ноября 2002 года N 593.

5. Группа - основная организация и все ее дочерние организации.

6. Консолидированная финансовая отчетность - отдельные финансовые отчетности группы, представленные как отчетность одной организации. <*>
Сноска. Пункт 6 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 30 ноября 2002 года N 593.

7. Отдельная финансовая отчетность - это отчетность каждого члена группы, подлежащая консолидации.

8. Доля меньшинства - это часть чистых доходов (убытков) финансово-хозяйственной деятельности и чистых активов дочерней организации, приходящаяся на долю участия, которой основная организация прямо или косвенно через другие дочерние организации не владеет.

9. Почти полное владение - когда основная организация владеет 90 процентами голосов и более.

Представление консолидированной финансовой отчетности

10. Основная организация должна представлять консолидированную финансовую отчетность за исключением основных организаций, описанных в параграфе 11.

11. Основная организация, которая в свою очередь является дочерней и находится в полном или почти полном владении другой организации, может не представлять консолидированную финансовую отчетность, если ее не требует ее основная организация и имеется согласие на это владельцев доли меньшинства. <*>
Сноска. Пункт 11 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 30 ноября 2002 года N 593.

12. Основная организация, не представляющая консолидированную финансовую отчетность, раскрывает в своей отдельной финансовой отчетности:
1) причину, по которой консолидированная финансовая отчетность не представлена;
2) метод, используемый в бухгалтерском учете для учета инвестиций в дочернюю организацию;
3) название и зарегистрированный офис основной организации, которая представляет консолидированную финансовую отчетность. <*>
Сноска. Пункт 12 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 30 ноября 2002 года N 593.

Сфера консолидации

13. Основная организация должна включать в консолидированную финансовую отчетность все свои местные и зарубежные дочерние организации, за исключением тех случаев, когда:
дочерняя организация приобретена с целью продажи в ближайшем будущем и контроль над ней будет временным;
дочерняя организация действует в условиях строгих долгосрочных ограничений, которые значительно снижают ее способность передавать средства основной организации. <*>
Сноска. Пункт 13 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 30 ноября 2002 года N 593.

Методика составления консолидированной
финансовой отчетности

14. Финансовые отчеты основной организации и ее дочерних организаций объединяются постатейно и построчно посредством суммирования данных об активах, обязательствах, собственном капитале, доходах и расходах. Для того, чтобы консолидированные финансовые отчеты представляли финансовую информацию о группе как о единой организации, далее следует:
1) исключить:
балансовую стоимость инвестиций основной организации в
каждую дочернюю и долю основной организации в
собственном капитале каждой дочерней,
сальдо по счетам взаимных расчетов между основной и
дочерней организацией,
внутригрупповые операции по доходам, расходам и
дивидендам,
а также возникающие в результате этих операций
нереализованные доходы или убытки, кроме убытков, которые
невозместимы;
2) определить долю меньшинства в чистых активах дочерней организации и представить в консолидированном бухгалтерском балансе отдельно от обязательств и собственного капитала основной организации;
3) установить долю меньшинства в чистом доходе дочерней организации, которая уменьшает доход группы при определении суммы чистого дохода, причитающейся основной организации. <*>
Сноска. Пункт 14 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 30 ноября 2002 года N 593.

15. Финансовые отчеты основной организации и ее дочерних организаций, включаемых в консолидируемую отчетность, обычно составляются на одну и туже дату. В тех случаях, когда это неосуществимо, можно пользоваться финансовыми отчетами, составленными на разные отчетные даты, при условии, что разница составляет не больше трех месяцев. Когда консолидируются финансовые отчеты, составленные на разные отчетные даты, то делается корректировка на изменения, являющиеся результатом существенных операций или других событий, происходящих между этими датами.

16. Финансовые отчеты основной организации и ее дочерних организаций, включаемых в консолидируемую отчетность, обычно подготавливаются с использованием единой учетной политики для отражения в бухгалтерском учете аналогичных операций и событий. В случаях, когда член группы использует учетную политику, отличную от той, которая принята в консолидированной финансовой отчетности, то при консолидации в ее финансовые отчеты вносятся соответствующие поправки. Если подсчитать такие поправки невозможно, то этот факт должен раскрываться вместе с теми частями статей в консолидированной финансовой отчетности, по отношению к которым была применена различная учетная политика. <*>
Сноска. Пункт 16 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 30 ноября 2002 года N 593.

17. Результаты хозяйственной деятельности дочерней организации включаются в консолидированную финансовую отчетность по приобретенным дочерним организациям, начиная с даты приобретения, а по выбывшим - до даты выбытия, разница между суммой, полученной от выбытия дочерней организации, и ее чистыми активами на дату выбытия признается в консолидированном отчете о доходах и расходах как доход или убыток от выбытия дочерней организации. <*>
Сноска. Пункт 17 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 30 ноября 2002 года N 593.

18. Начиная с даты, когда организация больше не соответствует определению дочерней организации и не становится зависимой, как это определено в стандарте бухгалтерского учета 14 "Учет инвестиций в зависимую организацию", инвестиции в эту организацию должны учитываться в соответствии со стандартом бухгалтерского учета 8 "Учет финансовых инвестиций". <*>
Сноска. Пункт 18 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 30 ноября 2002 года N 593.

Учет инвестиций в дочерние организации
в отдельной финансовой отчетности основной
организации

19. В отдельной финансовой отчетности основной организации инвестиции в дочерние организации, включенные в консолидированную финансовую отчетность, учитываются либо с использованием:
метода долевого участия (см. СБУ 14 "Учет инвестиций в зависимую организацию),
методики учета долгосрочных инвестиций, используемой основной организацией (см. СБУ 8 "Учет финансовых инвестиций). <*>
Сноска. Пункт 19 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 30 ноября 2002 года N 593.

20. В отдельной финансовой отчетности основной организации инвестиции в дочерние организации, не включенные в консолидированную финансовую отчетность, учитываются как инвестиции, рассматриваемые в стандарте бухгалтерского учета 8 "Учет финансовых инвестиций".

Раскрытие

21. В дополнение к тем пояснениям, которые требуются на основании параграфа 16, следует сделать следующие раскрытия:
1) список крупных дочерних организаций с указанием названия, страны регистрации или местонахождения, доли участия во владении и в случае различия доли голосующих акций;
2) причины, по которым дочерняя организация не включается в консолидированную отчетность;
3) характер взаимоотношений между основной и дочерней организацией, позволяющий основной организации осуществлять контроль над дочерней, в случаях когда основная организация прямо или косвенно через дочерние организации не владеет более половины голосов;
4) список организаций, в котором более половины голосующих акций находится прямо или косвенно через дочерние организации во владении, но из-за отсутствия контроля не является ее дочерней организацией;
5) влияние от приобретения или реализации дочерней организации на финансовые показатели отчетного периода и соответствующие показатели предыдущего периода;
6) метод, используемый для учета инвестиций в дочернюю организацию в отдельной финансовой отчетности основной организации.

Дата вступления в силу

22. Данный стандарт бухгалтерского учета вступает в силу с 1 января 1998 года.

Утвержден
Постановлением Национальной
комиссии Республики Казахстан
по бухгалтерскому учету
от 14 ноября 1996 г. N 4

СТАНДАРТ БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА 14
УЧЕТ ИНВЕСТИЦИЙ В ЗАВИСИМУЮ ОРГАНИЗАЦИЮ <*>
Сноска. Заголовок в новой редакции - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 30 ноября 2002 года N 593.
Сноска. По всему тексту стандарта слова "в зависимое хозяйственное товарищество", "зависимое хозяйственное товарищество", "зависимого хозяйственного товарищества", "дочернее хозяйственное товарищество", "дочерним хозяйственным товариществом", "хозяйственных товариществ", "товарищество", "товарищества", "его", "инвестируемого субъекта", "которое" заменены словами "в зависимую организацию", "зависимая организация", "зависимой организации", "дочерняя организация", "дочерней организацией", "организаций", "организация", "организации", "ее", "инвестируемой организации", "которая" - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 30 ноября 2002 года N 593.

Цель и сфера действия

1. Целью данного стандарта является определение порядка учета инвестиций в зависимую организацию и раскрытия информации о них в финансовой отчетности инвестора.
2. Стандарт применяется инвесторами, владеющими более двадцатью процентами голосующих акций инвестируемой организации и при этом полагается, что она имеет значительное влияние. <*>
Сноска. Пункт 2 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 30 ноября 2002 года N 593.

Определения

3. Зависимая организация - это организация, которая находится под значительным влиянием инвестора и не является ни ее дочерней организацией, ни совместно контролируемым юридическим лицом.

4. Значительное влияние - право участвовать в принятии решений по финансовой и иной политике инвестируемой организации без возможности ее контроля.

5. Контроль - право определять финансовую и иную политику инвестируемой организации с целью получения выгоды от ее деятельности.

6. Дочерняя организация - это организация, которая находится под контролем другой (основной) организации. <*>
Сноска. Пункт 6 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 30 ноября 2002 года N 593.

7. Метод долевого участия - метод учета, при котором инвестиции в момент приобретения отражаются по покупной стоимости с дальнейшим увеличением (уменьшением) их стоимости по мере признания доли инвестора в изменениях чистых активов зависимой организации. Изменение доли инвестора в чистом доходе (убытке) зависимой организации в отчете о доходах и расходах признается как доход (убыток). <*>
Сноска. Пункт 7 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 30 ноября 2002 года N 593.

8. Метод стоимости - метод учета, при котором инвестиции в момент приобретения отражаются по покупной стоимости, доход от инвестиции признается в отчете о доходах и расходах инвестора в размере причитающихся дивидендов от общей суммы накопленного чистого дохода зависимой организации, возникших после даты приобретения. <*>
Сноска. Пункт 8 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 30 ноября 2002 года N 593.

Консолидированная финансовая отчетность

9. Инвестиции в зависимую организацию учитываются в консолидированной финансовой отчетности по методу долевого участия, кроме случаев, когда:
1) инвестиции приобретены с целью ее реализации в ближайшем будущем;
2) зависимая организация действует в условиях строгих долгосрочных ограничений, которые значительно снижают ее способность передавать средства инвестору.
В этом случае они должны учитываться методом стоимости.

10. Начиная с даты, когда зависимая организация больше не соответствует определению зависимой организации, инвестиции должны учитываться в соответствии с принятой учетной политикой по учету долгосрочных инвестиций согласно стандарта бухгалтерского учета 8 "Учет финансовых инвестиций".

Отдельная финансовая отчетность

11. Инвестор, составляющий отдельную финансовую отчетность, должен представлять ту же информацию о своих инвестициях в зависимую организацию, что и при составлении консолидированной финансовой отчетности.

12. Инвестиции в зависимую организацию, которые включены в отдельную финансовую отчетность инвестора, не составляющего консолидированную финансовую отчетность учитываются:
1) методом долевого участия, либо методом стоимости (методом стоимости, когда зависимая организация действует в условиях строгих долгосрочных ограничений, или инвестиции приобретены с целью реализации в ближайшем будущем);
2) по покупной стоимости, или по стоимости с учетом переоценки, или по наименьшей оценке из покупной и текущей стоимости в соответствии с принятой учетной политикой по учету долгосрочных инвестиций (см. СБУ 8 "Учет финансовых вложений").

Метод долевого участия

13. При применении метода долевого участия балансовая стоимость инвестиции увеличивается (уменьшается) в части признания доли инвестора в чистых доходах (убытках) зависимой организации и признается как доход (убыток).

14. Дивиденды, причитающиеся от общей суммы накопленного чистого дохода зависимой организации, уменьшают балансовую стоимость инвестиции.

15. Изменение доли инвестора, связанная с переоценкой активов зависимой организации, увеличивает (уменьшает) балансовую стоимость инвестиции и отражается в разделе собственного капитала.

16. Если доля инвестора в убытках зависимой организации равняется или превышает балансовую стоимость инвестиции, учет таких убытков в дальнейшем не осуществляется. Инвестиции отражаются по нулевой стоимости.

17. Инвестор осуществляет вновь отражение своего долевого участия в чистом доходе зависимой организации только после того, как доля чистого дохода будет равна доле чистых убытков, не принятых к учету в соответствии с п.16.

Метод стоимости

18. При применении метода стоимости, инвестор отражает инвестиции по покупной стоимости. Доход от инвестиции признается в отчете о доходах и расходах инвестора в размере причитающихся дивидендов от общей суммы накопленного чистого дохода зависимой организации, возникших после даты приобретения. <*>
Сноска. Пункт 18 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 30 ноября 2002 года N 593.

19. Постоянное снижение балансовой стоимости инвестиции отражается в соответствии со стандартом бухгалтерского учета 8 "Учет финансовых инвестиций" отдельно по каждой инвестиции.

Раскрытие

20. В дополнение к пояснению, которое требуется в соответствии с параграфом 11, 12 следует раскрыть:
1) перечень крупных зависимых организаций, на которых инвестор оказывает значительное влияние и долю участия в них;
2) методы, использованные для учета инвестиций в зависимую организацию.
21. Инвестиции в зависимую организацию, учтенные методом долевого участия, раскрываются в отдельной статье баланса, как долгосрочные инвестиции.
Доля в чистых доходах (убытках) зависимой организации отражается в отчете о доходах и расходах инвестора.
Доля инвестора в чрезвычайных ситуациях или в корректировках за предыдущие периоды раскрываются отдельно. <*>
Сноска. Пункт 21 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 30 ноября 2002 года N 593.

Дата вступления в силу
22. Данный стандарт бухгалтерского учета вступает в силу с 1
января 1997 года.

Утвержден
Постановлением Национальной
комиссии Республики Казахстан
по бухгалтерскому учету
от 14 ноября 1996 г. N 4

СТАНДАРТ БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА 15
ОТРАЖЕНИЕ В ФИНАНСОВОЙ ОТЧЕТНОСТИ ДОЛИ
УЧАСТИЯ ПО СОВМЕСТНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ

Цель и сфера действия

1. Данный стандарт применяется юридическими лицами, осуществляющими совместную деятельность для учета доли своего участия и отражения в финансовой отчетности участников активов, обязательств, дохода и расхода от этой деятельности, независимо от ее организационно-правовых форм.

Определения

2. Совместная деятельность - деятельность при которой две и более стороны обязуются совместно действовать для достижения общей хозяйственной цели. Совместная деятельность может осуществляться в виде совместного контроля над производством, активами и юридическим лицом.

3. Контроль - право определять финансовую и хозяйственную политику в отношении деятельности с целью получения выгоды от этой деятельности.

4. Совместный контроль - согласованное договором осуществление контроля за деятельностью на равноправных условиях.

5. Значительное влияние - право участвовать в принятии решений по финансовой и иной политике в отношении деятельности без возможности контроля или совместного контроля.

6. Участник совместной деятельности - одна из сторон, участвующая в совместной деятельности и осуществляющая совместный контроль.

7. Инвестор совместной деятельности - одна из сторон совместной деятельности, не осуществляющая совместный контроль.

8. Пропорциональная консолидация - метод учета, при котором доля участника совместной деятельности, в каждом активе и обязательстве, доходах и расходах соединяются построчно с подобными статьями или раскрываются отдельными строками в финансовых отчетах
участника.

Отражение в финансовой отчетности
доли участия по совместной деятельности

Совместно контролируемое производство

9. Участник совместно контролируемого производства, должен признавать в своей отдельной финансовой отчетности и в консолидированной финансовой отчетности:
1) активы, которые он контролирует и обязательства, которые он берет на себя;
2) понесенные им расходы и свою долю дохода, которую он получает от продажи товаров или услуг, связанных с совместной деятельностью.

Совместно контролируемые активы

10. Участник, совместно контролируемых активов, должен признавать в своих отдельных финансовых отчетах и в консолидированной финансовой отчетности:
1) свою долю в совместно контролируемых активах, классифицируемых в соответствии с характером активов;
2) обязательства, которые были приняты им по совместной деятельности;
3) свою долю обязательств, понесенных совместно с другими участниками совместной деятельности;
4) доход от продажи или использования своей доли продукции, вместе со своей долей понесенных расходов по совместной деятельности;
5) расходы, понесенные им в соответствии с его долей участия в совместной деятельности.

Совместно контролируемое юридическое лицо

11. Участник совместно контролируемого юридического лица в своих отдельных финансовых отчетах и в консолидированной финансовой отчетности, должен отражать свою долю участия, используя один из двух отчетных форматов для пропорциональной консолидации.

12. Не надлежит использовать метод пропорциональной консолидации для отражения:
1) доли участия в совместно контролируемом юридическом лице, которая приобретена с целью ее последующей реализации в ближайшем будущем;
2) доли участия в совместно контролируемом юридическом лице, которое действует в условиях строгих долгосрочных ограничений, снижающих его способность переводить фонды участнику.

13. Участник совместно контролируемого юридического лица должен прекратить применение пропорциональной консолидации, начиная с даты, когда он прекращает совместный контроль над ней.

14. В случаях когда договор о совместной деятельности теряет силу и совместно контролируемое юридическое лицо становится дочерней по отношению к ее участнику, он учитывает свою долю участия в соответствии со стандартом бухгалтерского учета 13 "Консолидированная финансовая отчетность и учет инвестиций в дочерние организации". <*>
Сноска. Пункт 14 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 30 ноября 2002 года N 593.

Операции участника совместной деятельности

15. Когда участник совместной деятельности, вкладывает или продает активы совместно контролируемому юридическому лицу, он должен признать только ту часть дохода, связанного с этой деятельностью, которая относится к долям участия других ее участников, и признает оставшуюся часть дохода после того, как эти активы продаются независимой стороне. Участник должен признать полную сумму убытков, когда вклад или продажа свидетельствуют о снижении чистой стоимости реализации текущих активов или снижении балансовой стоимости долгосрочных активов, кроме снижения временного характера.

16. Когда участник совместной деятельности, покупает активы, он не должен признавать свою долю дохода от совместных операций, до тех пор, пока не перепродаст активы независимой стороне. Он должен признавать свою долю убытков, произошедших в результате этих сделок, таким же образом, как доход. Однако убытки следует признавать немедленно, когда они представляют снижение чистой стоимости реализации текущих активов или снижение балансовой стоимости долгосрочных активов, кроме снижения временного характера.

Инвестор совместной деятельности

17. Инвестор, не осуществляющий совместный контроль, отражает в финансовой отчетности свою долю участия в совместной деятельности в соответствии со стандартом бухгалтерского учета 8 "Учет финансовых инвестиций" или, если он имеет значительное влияние в ней, в соответствии со стандартом бухгалтерского учета 14 "Учет инвестиций в зависимую организацию". <*>
Сноска. Пункт 17 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 30 ноября 2002 года N 593.

Раскрытие

18. В финансовой отчетности участника совместной деятельности подлежит обособленному раскрытию следующая информация, связанная как с событиями, происшедшими после отчетной даты, так и с другими событиями, по которым имеются достаточные основания ожидать возникновения значительных сумм условных обязательств и убытков:
1) условные обязательства, относящиеся ко всей совместной деятельности и доля этого участия в каждом условном обязательстве;
2) вытекающие из условий договорных отношений, связанных с совместной деятельностью, условных обязательств, которые могут возникнуть в случаях, когда предполагается несение ответственности за третью сторону.

19. Участник должен раскрывать общие суммы следующих обязательств, связанных с его долей участия в совместной деятельности, отдельно от других обязательств, не имеющих отношения к этой деятельности:
1) обязательства участника по финансированию в отношении его долей участия в совместной деятельности и свою долю обязательств по финансированию, понесенных совместно с другими участниками;
2) свою долю обязательств по финансированию в самом совместно контролируемом юридическом лице.
20. Участник должен раскрывать перечень и описание долей участия в значительной по масштабу совместной деятельности и процент владения в совместной деятельности. Участник совместно контролируемого юридического лица, который отражает в финансовой отчетности свои доли участия в нем, применяя построчный формат для пропорциональной консолидации должен раскрывать совокупные суммы текущих активов, долгосрочных активов, текущих обязательств, долгосрочных обязательств, дохода и расходов, связанных с его долями участия.

Дата вступления в силу

21. Данный стандарт вступает в силу с 1 января 1998 г.

Утвержден
Постановлением Национальной
комиссии Республики Казахстан
по бухгалтерскому учету
от 15 ноября 1996 г. N 5

СТАНДАРТ БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА 16
УЧЕТ РАСХОДОВ НА ПЕНСИОННОЕ ОБЕСПЕЧЕНИЕ

Цель и сфера действия

1. Цель стандарта состоит в определении порядка учета затрат на пенсионное обеспечение и раскрытия их в финансовой отчетности.

2. Данный стандарт рассматривает соглашения по формированию негосударственного добровольного пенсионного фонда за счет выплат работодателя и не рассматривает учет затрат по государственному пенсионному обеспечению, предусмотренному законодательством Республики Казахстан.

Определения

3. Работодатель - это юридические лица, осуществляющие пенсионные взносы в пользу получателя.

4. Программы по пенсионному обеспечению (программа) - это соглашения, согласно которым, работодатель обеспечивает работников пенсией в течение или после окончания работы (в форме ежегодного дохода или в форме единовременно выплачиваемой суммы), когда такие пенсии или выплаты, производимые работодателем своим работникам могут быть определены или установлены до начисления пенсии согласно положениям документа или практики работодателя.
5. Пенсионная схема с установленным размером взносов - это схема пенсионного обеспечения, согласно которой пенсионные выплаты определяются в соответствии с отчислениями, поступающими в фонд вместе с доходами от инвестиций.

Учет расходов на пенсионное обеспечение

6. Взносы работодателя согласно порядка формирования негосударственного добровольного пенсионного фонда признаются расходом в отчетный период, в течение которого работник работает у данного работодателя.

Раскрытие

7. В финансовой отчетности раскрывается:
общее описание пенсионной программы, в том числе по группам работающих;
сумма, признанная как расход в течение отчетного периода;
любые прочие значимые вопросы, связанные с пенсиями, которые оказывают влияние на уровень сопоставимости с предыдущим отчетным периодом.

Дата вступления в силу

8. Данный стандарт бухгалтерского учета вступает в силу с 1 января 1997 года.

Утвержден
Постановлением Национальной
комиссии Республики Казахстан
по бухгалтерскому учету
от 15 ноября 1996 г. N 5

СТАНДАРТ БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА 17
УЧЕТ АРЕНДЫ
<*>
Сноска. По всему тексту стандарта заменены слово "имущества" словом "активов", слово "имущество" словом "активы", слово "сданного" словом "сданных", слова "процентная ставка" словами "ставка вознаграждения", слова "полезного функционирования" словами "полезной службы", слово "процентов" словом "вознаграждения", слово "сдаваемое" словом "сдаваемые", слово "отражается" словом "отражаются", слова "финансовых отчетах" словами "финансовой отчетности" - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 12 ноября 2002 года N 568.

Цель и сфера действия

1. Целью данного стандарта является определение порядка учета аренды, осуществляемого организациями. Стандарт не распространяется на следующие особые виды аренды:
арендные договора, связанные с разработкой и использованием природных ресурсов, таких как нефть, газ, строительный лес, металлы и другие минеральные ресурсы; лицензионные договора по таким статьям, как фильмы, видеофильмы, пьесы, рукописи, патенты и авторские права. <*>
Сноска. Пункт 1 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 12 ноября 2002 года N 568.

Определения

2. Аренда - предоставление арендодателем арендатору за плату активов во временное владение и пользование.

3. Финансируемая аренда - передача арендатору большей части выгод и рисков, связанных с правом собственности на активы. При этом арендатор арендованные активы отражает в своем балансе. Само право собственности на арендный период может передаваться или не передаваться. <*>
Сноска. Пункт 3 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 12 ноября 2002 года N 568.

4. Текущая аренда - любая другая аренда за исключением финансируемой.

5. Неотменяемая (безотзывная) аренда - это аренда, которую можно прервать только:
при появлении какого-то непредвиденного события;
с разрешения арендодателя;
в случае заключения нового арендного договора на те же или подобные активы с тем же арендодателем;
если в начале срока аренды выплачивается дополнительная сумма, которая является достаточной компенсацией за прекращение аренды. <*>
Сноска. Пункт 5 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 12 ноября 2002 года N 568.

6. Срок аренды - неотменяемый период времени, на который арендатор заключает договор на аренду активов, а также любые другие последующие периоды, в течение которых возможно продление сроков аренды с дальнейшей оплатой или без нее, на что арендатор имеет право выбора, которое оговорено в начале срока аренды.

7. Началом срока аренды является дата подписания договора на аренду.

8. Минимальные арендные платежи - платежи, которые арендатор обязан осуществлять в течение срока аренды (за минусом стоимости услуг и налогов, которые должен оплатить арендодатель и которые должны быть ему возмещены), а также:
со стороны арендатора - любые суммы, гарантированные им или стороны, связанной с ним;
со стороны арендодателя - любая остаточная стоимость, гарантированная арендодателю арендатором либо стороной, связанной с ним или независимой третьей стороной, имеющей возможность финансового обеспечения этой гарантии.

9. Стоимость реализации - сумма, за которую активы могут быть обменены между осведомленными, готовыми к сделке независимыми сторонами. <*>
Сноска. Пункт 9 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 12 ноября 2002 года N 568.

10. Срок полезной службы активов характеризуется:
периодом времени, в течение которого предполагается получить экономическую выгоду от использования активов; или
ожидаемым количеством выпущенной продукции, полученным от использования активов.

11. Негарантированная остаточная стоимость - это часть остаточной стоимости сданных в аренду активов (определенная в начале аренды), реализацию которой арендодатель не гарантирует или реализацию которой гарантирует только сторона, связанная с арендодателем.

12. Валовое капиталовложение в аренду - совокупная сумма минимальных арендных платежей по финансируемой аренде, полученных арендодателем плюс негарантированная остаточная стоимость активов.

13. Нереализованный доход - разница между валовым капиталовложением арендодателя в аренду и дисконтированной стоимостью активов, сдаваемых в аренду на данный момент. <*>
Сноска. Пункт 13 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 12 ноября 2002 года N 568.

14. Чистые капиталовложения в аренду - разница между валовым капиталовложением арендодателя в аренду и нереализованным доходом.

15. Предусмотренная ставка вознаграждения при аренде - ставка дисконта, которая определяет дисконтированную стоимость активов в начале аренды для определения минимальных арендных платежей и не гарантированную остаточную стоимость в начале аренды по текущей стоимости арендованных активов. <*>
Сноска. Пункт 15 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 12 ноября 2002 года N 568.

16. Приростная ставка вознаграждения на заемный капитал арендатора:
ставка вознаграждения, которую должен будет заплатить арендатор за подобную аренду; или
ставка, которую примет арендатор в начале аренды, за пользование кредитом (займом) на такой же период для покупки актива.

17. Риск подразумевает - возможность возникновения убытков вследствие непредусмотренных ситуаций, таких как, например: простоя оборудования, применения устаревшей технологии, неполучения ожидаемого дохода.

18. Выгода представляет собой ожидаемый доход от использования активов в течение срока их полезной службы, а также от повышения его стоимости или от реализации по ликвидационной стоимости. <*>
Сноска. Пункт 18 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 12 ноября 2002 года N 568.

Учет аренды
Учет аренды в финансовой отчетности арендаторов
Финансируемая аренда

19. В бухгалтерском учете арендатора арендуемое активы учитывается как актив, а причитающиеся к уплате арендные платежи - как обязательства. В начале срока аренды обязательства по арендным платежам записываются по стоимости реализации или по дисконтированной стоимости арендных платежей, если она ниже стоимости реализации.
При расчете дисконтированной стоимости арендных платежей коэффициентом дисконтирования является предусмотренная ставка вознаграждения аренды. Если ее невозможно определить, используется приростная ставка вознаграждения на заемный капитал арендатора. <*>
Сноска. Пункт 19 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 12 ноября 2002 года N 568.

20. Арендные платежи состоят из платы за финансирование (расходы на выплату вознаграждения) и платы, сокращающую балансовую стоимость арендного обязательства (погашение основного обязательства). Плата за финансирование признается в течение всего срока аренды, на основе постоянной ставки вознаграждения, применяемой к балансовой стоимости арендного обязательства каждого отчетного периода. <*>
Сноска. Пункт 20 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 12 ноября 2002 года N 568.

21. Расходы на выплату вознаграждения и расходы по амортизации признаются в каждом отчетном периоде в течение всего срока аренды. Начисление износа на арендованные активы производится в соответствии с методами, предусмотренными Стандартом бухгалтерского учета 6 "Учет Основных средств". <*>
Сноска. Пункт 21 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 12 ноября 2002 года N 568.

22. Если нет достаточной уверенности в том, что к концу срока аренды право собственности на активы перейдет к арендатору, на амортизируемые активы начисляется полностью вся сумма амортизации в течение более короткого из двух периодов: периода аренды, или срока полезной службы. <*>
Сноска. Пункт 22 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 12 ноября 2002 года N 568.

Текущая аренда

23. Расходы по арендной плате признаются в каждом отчетном периоде систематически в течение срока аренды.

Учет аренды в финансовой отчетности арендодателей
Финансируемая аренда

24. Активы, сдаваемые в аренду, отражаются в бухгалтерском балансе как дебиторская задолженность, равная чистому капиталовложению в аренду. Арендные платежи в части дохода
признаются арендодателем как доход от капиталовложений в аренду в каждом отчетном периоде.

25. Производитель или дилер-арендодатель должен включать доход или убыток от реализации в доход в соответствии с политикой, которой обычно придерживается предприятие по отношению к продаже.

Текущая аренда

26. Активы, сдаваемые в текущую аренду, отражаются в бухгалтерском балансе арендодателя по статье "Основные средства". Начисление амортизации на активы, сдаваемые в аренду производится в соответствии с методами, предусмотренными Стандартом бухгалтерского учета 6 "Учет Основных средств".

27. Арендный доход признается на равномерной основе в течение всего срока аренды, если только другая систематическая основа не является более приемлемой для отражения временных характеристик получения дохода, как это предусмотрено в договоре.

Аренда земли

28. Аренда земли классифицируется как текущая или финансируемая аренда в таком же порядке, как и аренда других активов. Однако, особенность земли, как вида собственности, состоит в том, что она обычно имеет неопределенный срок полезной службы. Если не предполагается, что право собственности переходит к арендатору к концу срока аренды, то арендатор не несет основные риски и не получает выгод, связанных с правом владения. Такая аренда классифицируется как текущая. <*>
Сноска. Пункт 28 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 12 ноября 2002 года N 568.

Учет операций по реализации активов с получением
их обратно в аренду

29. Если сделка по продаже активов с последующей арендой приводит к финансируемой аренде, любой доход от реализации, превышающий балансовую стоимость, не должен быть немедленно признан как доход в финансовой отчетности продавца-арендатора. Если такой доход признан, он должен быть отсрочен и амортизирован в течение всего срока аренды.
30. Если же сделка по реализации активов с последующей арендой приводит к текущей аренде, а арендные платежи и стоимость реализации устанавливаются исходя из текущей стоимости, то любой доход или убыток следует признавать в момент сделки, так же как при обычной реализации активов. Если стоимость реализации не соответствует текущей стоимости, то полученный доход (сумма превышения над текущей стоимостью активов) или убыток (сумма,
полученная в результате реализации ниже текущей стоимости) следует отсрочить и признавать в течение арендного периода.

Раскрытие

31. В финансовой отчетности арендатора следует раскрывать:
общую стоимость активов, взятых в финансируемую аренду;
текущие и долгосрочные обязательства по аренде активов;
обязательства по минимальным арендным платежам при финансируемой аренде и при неотменяемой (безотзывной) текущей аренде со сроком более одного года (должны быть раскрыты в краткой форме с указанием сумм и сроков осуществления платежей);
право выбора на продление аренды или выкупа активов,
непредвиденные арендные платежи и другие непредвиденные обязательства, вытекающие из договора. <*>
Сноска. Пункт 31 с изменениями - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 12 ноября 2002 года N 568.

32. В финансовой отчетности арендодателя следует раскрывать:
валовые капиталовложения в финансируемую аренду;
нереализованный доход от сданных активов в аренду;
негарантированную остаточную стоимость сданных в аренду активов;
стоимость активов, а также связанные с ней накопленные амортизационные отчисления за отчетный период по видам активов.

Дата вступления в силу

33. Данный стандарт бухгалтерского учета вступает в силу с 1 января 1997 года.

Утвержден
Постановлением Национальной
комиссии Республики Казахстан
по бухгалтерскому учету
от 15 ноября 1996 г. N 5

СТАНДАРТ БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА 18
УЧЕТ В ИНВЕСТИЦИОННЫХ ФОНДАХ <*>
Сноска. В стандарте бухгалтерского учета 18 по всему тексту стандарта слова "денежных средств" заменены словом "денег" - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 12 ноября 2002 года N 568.

Цели и сфера действия стандарта
1. Данный стандарт определяет особенности ведения учета и раскрытие информации по инвестиционной деятельности Инвестиционных Фондов.

Определения

2. Инвестиционный Фонд - юридическое лицо, созданное в форме акционерного общества открытого типа, осуществляющего привлечение денег путем выпуска и размещения своих собственных акций с целью последующего инвестирования привлеченных средств в ценные бумаги.

3. Взаимный фонд - фонд, который выпускает свои собственные акции с обязательством их выкупа.

4. Инвестиционная деятельность - это покупка и реализация ценных бумаг для инвестирования с целью получения дохода.

5. Инвестиционные ценные бумаги - это ценные бумаги, в которые инвестируются средства, привлеченные инвестиционным фондом, за исключением ценных бумаг, выпущенных самим фондом.

6. Портфель ценных бумаг - это совокупность всех инвестиционных ценных бумаг, которыми владеет фонд.

7. Управление портфелем ценных бумаг - деятельность управляющего, заключающаяся в принятии решений о приобретении, продаже, иных сделок с инвестиционными ценными бумагами.
8. Управляющий инвестиционного фонда - юридическое лицо, осуществляющее профессиональную деятельность по управлению портфелем ценных бумаг.

9. Кастодиан - юридическое лицо, осуществляющее профессиональную деятельность по хранению и учету вверенных ему денег и ценных бумаг клиентов.

10. Депозитарий - создаваемая профессиональными участниками рынка ценных бумаг специализированная организация, функции которой заключаются в хранении ценных бумаг и техническом обслуживании, совершаемом в интересах их клиентов, сделок с ценными бумагами (учет и регистрация движения выраженных в ценных бумагах имущественных прав), а также при наличии лицензии, осуществление клиринговой деятельности.

11. Распределения - это дивиденды, выплачиваемые фондом из чистого дохода от финансовых инвестиций и чистого дохода, полученного от реализации финансовых инвестиций.

12. Реинвестирование - это распределения, получаемые акционерами фонда в виде дополнительных акций фонда вместо денежных средств.

13. Цена реинвестирования - это чистая стоимость активов в расчете на акцию фонда на дату выплаты распределений. По цене реинвестирования выпускаются дополнительные акции фонда вместо распределения денег.

14. Стоимость чистых активов - превышение стоимости активов фонда над его обязательствами.

Доходы

15. Учет доходов инвестиционных фондов осуществляется в соответствии со Стандартом бухгалтерского учета 5 "Доход".

Расходы

16. Учет расходов инвестиционных фондов классифицируется в соответствии со Стандартом бухгалтерского учета 7 "Учет товарно-материальных запасов".

17. Расходы на проведение эмиссии ценных бумаг такие как:
юридические услуги за подготовку заявления о регистрации, расходы по регистрации эмиссии, по реализации акций;
затраты на проведение аудита финансовой отчетности, необходимого для получения разрешения на эмиссию ценных бумаг;
расходы по рекламе, печатанию акций фонда, регистрационных заявлений, проспектов;
списываются на дополнительно оплаченный капитал.

Оценка

18. Оценка финансовых инвестиций инвестиционного фонда производится регулярно обычно по текущей стоимости, по ценным бумагам на которые отсутствуют рыночные цены - в соответствии со стандартом бухгалтерского учета 8 "Учет финансовых инвестиций".

19. Определение продажной цены акций инвестиционного фонда и их выкупной цены при покупке у своих акционеров, производится по стоимости чистых активов, на день свершения операций.

Требования к финансовой отчетности

20. В объем финансовой отчетности инвестиционных фондов данным Стандартом вводится специализированная форма "Отчет по изменениям в чистых активах". Форма этого отчета приведена в приложении к Стандарту.

21. В данном отчете показываются изменения в чистых активах, возникающие от выплаты распределений акционерам, операций с акциями инвестиционного фонда и акционерным капиталом.

Раскрытие:

22. В финансовой отчетности следует раскрывать:
размер вознаграждения управляющего, кастодиана, независимого регистратора;
стоимость чистых активов в начала и конце отчетного периода;
повышение в стоимости чистых активов от переоценки инвестиций;
перечень ценных бумаг с указанием вложенных инвестиций;
доход от инвестиций в расчете на акцию;
расходы в расчете на акцию;
чистый доход от инвестиций на акцию;
соотношение объема сделок с портфелем ценных бумаг;
соотношении чистого дохода от инвестиций к средней стоимости чистых активов;
соотношение расходов к средним чистым активам;

Дата вступления в силу

23. Данный стандарт бухгалтерского учета вступает в силу с 1 января 1997 года.

Приложение

Отчет по изменениям в чистых активах
на 1____________ 199___г.

Полное наименование инвестиционного фонда
Юридический адрес ____________________________________________
Ед. измерения. тыс. тенге
Повышение (понижение) в чистых активах от операций:
Чистый инвестиционный доход (убыток)
Чистый доход от реализации ценных бумаг для инвестирования
Изменения в нереализованном повышении стоимости ценных бумаг Чистое
увеличение (уменьшение) в чистых активах, возник. от операций
Распределение между акционерами:
Чистый инвестиционный доход
Чистый доход от реализации ценных бумаг
Итого распределение
Повышение (понижение) в чистых активах от операций
с акционерным капиталом:
Поступления от проданных акций
Выпущены в счет реинвестиций дивидендов
Стоимость выкупленных акций
Итого повышение (понижение) от операций с акционерным капиталом
Итого повышение в чистых активах
Чистые активы:
Начало отчетного периода
Конец отчетного периода
Число выпущенных и выкупленных акций:
Выпущенные акции:
количество
стоимость
Выпущенные в счет реинвестиций дивидендов:
количество
стоимость
Выкупленные акции:
количество-штук
стоимость
Управляющий ______________________
Главный бухгалтер_________________
"___"_____________199____ г.

Утвержден
постановлением Национальной
комиссии Республики Казахстан
по бухгалтерскому учету
от 15 ноября 1996 г. N 5

СТАНДАРТ БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА 19
Учет и составление отчетности негосударственным
добровольным пенсионным фондом

Цель и сфера действия

1. Целью данного стандарта является определение порядка учета и составление финансовой отчетности негосударственным добровольным пенсионным фондом (далее - фонд).

2. Данный стандарт рассматривает соглашения по формированию негосударственного добровольного пенсионного фонда за счет взносов вкладчиков и не рассматривает учет затрат по государственному пенсионному обеспечению, предусмотренному законодательством Республики Казахстан.

Определения

3. Программы по пенсионному обеспечению (программа) - это соглашения, согласно которым работодатель обеспечивает работников пенсией в течение или после окончания работы (в форме ежегодного дохода или в форме единовременно выплачиваемой суммы), когда такие пенсии или выплаты, производимые работодателем своим работникам могут быть определены или установлены до начисления пенсии согласно положениям документа или практики работодателя, а также - это соглашения, согласно которому отдельное физическое лицо осуществляет взносы в программу по пенсионному обеспечению.

4. Пенсионная схема с установленным размером взносов - это схема пенсионного обеспечения, согласно которой пенсионные выплаты определяются в соответствии с отчислениями, поступающими в фонд вместе с доходами от инвестиций.

Учет и отчетность фонда

5. Фонд ведет раздельный учет средств учредителей фонда (далее-фонд учредителей) и пенсионных накоплений (далее-фонд получателя).

6. Фонд представляет финансовую отчетность по фонду учредителей и акционеров: бухгалтерский баланс, отчет о доходах и расходах, отчет о движении денег, отчет об изменениях в собственном капитале, информацию об учетной политике и пояснительную записку, а в части фонда получателей - отчет о чистых активах, отчет об изменениях в чистых активах. В пояснительной записке к финансовой отчетности раскрывается информация как по фонду учредителей и акционеров, так и по фонду получателей. <*>
Сноска. Пункт 6 в новой редакции - приказом Министра финансов Республики Казахстан от 12 ноября 2002 года N 568.

Определение стоимости активов фонда

7. Активы, используемые в операциях фонда учредителей, учитываются в соответствии с применяемыми стандартами бухгалтерского учета.

8. Инвестиции фонда получателей учитываются по текущей стоимости. В случае легко реализуемых ценных бумаг текущая стоимость совпадает с рыночной стоимостью. В тех случаях, когда невозможно определить текущую стоимость, следует производить раскрытие причины неиспользования текущей стоимости.

Раскрытие

9. Отчеты, составляемые по схеме пенсионного обеспечения, должны включать информацию:
об учетной политике фонда;
о схеме пенсионного обеспечения и влиянии любых изменений на нее в течение отчетного периода.
Отчет о схеме пенсионного обеспечения фонда содержит ее описание, как часть финансовой информации, или в форме отдельного отчета он может содержать следующее:
наименование работодателей и наименование по группам вкладчиков, на которые распространяется данная программа;
количество вкладчиков, получающих пенсии, и количество других вкладчиков, соответствующим образом классифицированных;
описание пенсий, гарантированных вкладчиками;
описание условий прекращения программы;
изменения в вышеперечисленных пунктах за время отчетного периода.
10. Раскрытия в отношении счетов фонда учредителей, должны содержать:
итоговый отчет учредителей фонда на отчетную дату, в котором отражена информация:
о денежных средствах и рыночных ценных бумагах,
основных средствах,
инвестициях,
прочих активах,
активах резервного фонда,
текущих обязательствах,
прочих обязательствах,
обязательства резервного фонда,
собственном капитале, в том числе о нераспределенном доходе;
отношение собственного капитала учредителей фонда к сумме объединенных активов фонда получателей и фонда учредителей, процент резервного фонда к активам фонда получателей;
суммы комиссионных, выплаченных фондом получателей фонду учредителей и процент комиссионных по отношению к чистому доходу фонда.

11. Отчет о чистых активах, имеющихся в наличии для выплат пенсий должен раскрывать:
сумму денежных средств в наличии для инвестиций;
счета к получению, в том числе:
взносы к получению от физических лиц,
взносы работодателя,
начисленный процент по сумме к получению;
ценные бумаги Республики Казахстан;
ценные бумаги, выпущенные банками, утвержденными Национальным Банком Республики Казахстан;
ценные бумаги на депозите;
инвестиции в недвижимость;
прочие инвестиции;
обязательства фонда, в том числе:
платежные требования получателей,
административные расходы,
налоги к выплате по доходам фонда;
чистые активы фонда в наличии для выплат.

12. Отчет об изменениях в чистых активах, предназначенных к выплате пенсий, состоит из трех разделов. В первом разделе должны быть раскрыты:
доходы на проценты с ценных бумаг Республики Казахстан,
доходы на проценты с ценных бумаг, выпущенных банками,
утвержденными Национальным банком Республики Казахстан,
доходы с депозитных сертификатов банка,
доходы от инвестиций в недвижимость,
доход или убыток от продажи активов,
возрастание или уменьшение стоимости активов,
прочие доходы.
Во втором разделе необходимо раскрыть:
административные расходы,
прочие расходы.
В третьем разделе должны быть раскрыты:
взносы вкладчиков,
выплаченные пенсии,
переводы средств из одного фонда в другие, а также из других в первый,
чистые активы на начало года,
чистые активы на конец года.

Дата вступления в силу

13. Данный стандарт бухгалтерского учета вступает в силу с 1 января 1997 года.

Бухгалтерлiк есепке алу стандарттарын бекiту туралы

Қаулы Қазақстан Республикасы Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi ұлттық комиссиясы 1996 жылғы 13 қараша N 3. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 1996 жылғы 30 желтоқсанда N 239 тіркелді. Күші жойылды - ҚР Қаржы министрінің 2007.06.21. N 217 бұйрығымен

Күші жойылды - ҚР Қаржы министрінің 2007.06.21. N 217 (2008 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі) Бұйрығымен.

Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Бухгалтерлiк есепке алу туралы" 1995 жылғы 25 желтоқсандағы N 2732 Заң күшi бар Жарлығына сәйкес, Қазақстан Республикасының Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi ұлттық комиссиясы қаулы етедi:
I. Қоса тiркелiп отырған Қазақстан Республикасының субъектiлерi үшiн бухгалтерлiк есепке алу стандарттары (БЕС) бекiтiлсiн. (Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Бухгалтерлiк есепке алу туралы" 26.12.95 ж. N 2732 Заң күшi бар Жарлығы 1-бабының 1-тармағына сәйкес):
БЕС 1 "Есеп жүргiзу саясаты және оның ашылымы"( күші жойылды );
БЕС 2 "Бухгалтерлiк баланс және қаржы есептерiндегi негiзгi ашылымдар" ( күші жойылды );
БЕС 3 "Қаржы-шаруашылық қызметiнiң нәтижелерi туралы есеп"
( күші жойылды );
БЕС 4 "Ақша қозғалысы туралы есеп";
БЕС 5 "Табыс";
БЕС 6 "Негiзгi қорларды есепке алу";
БЕС 7 "Тауар-материалдық қорларды есепке алу";
БЕС 8 "Қаржы инвестицияларын есепке алу";
БЕС 9 "Шетелдiк валютамен жасалатын операцияларды есепке алу";
БЕС 10 "Байланысты тараптар туралы ақпараттың ашылымы";
БЕС 11 "Табыс салығы бойынша есепке алу";
БЕС 12 "Күрделi құрылысқа арналған мердiгерлiк келiсiмдер".
Ескерту: 1-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 28 тамыздағы N 390 бұйрығымен .
II. Осы бухгалтерлiк есепке алу стандарттары 1997 жылғы 1 қаңтардан бастап енгiзiлсiн.
III. Қазақстан Республикасының Бухгалтерлiк есепке алу жөнiндегi ұлттық комиссияның мүшесi Л.Ж. Айтхожина бекiтiлген бухгалтерлiк есепке алу стандарттарының 1996 жылғы 20 қарашаға дейiн Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде тiркелуiн қамтамасыз етсiн.
IV. Қазақстан Республикасының Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi Ұлттық комиссиясының мүшесi Н.М.Чернова бухгалтерлiк есепке алу стандарттарының баспасөзде жариялануы жөнiндегi ұсынысты 1996 жылғы 1 желтоқсанға дейiн табыс етедi.
V. Қазақстан Республикасының Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi Ұлттық комиссиясының мүшелерi Л.Ж.Айтхожина, С.Н.Пироговская, Н.М.Чернова, Н.Т.Шалғымбаева бухгалтерлiк есепке алудың реформаланған жүйесiне оқып-үйрену жөнiндегi кеңейтiлген бағдарламаны екi апталық мерзiмде бекiтуге табыс етсiн.
VI. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының бухгалтерлiк есеп жөнiндегi ұлттық комиссиясының мүшесi Н.М.Черноваға жүктелсiн.

Төрайым

Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi
Ұлттық комиссия қаулысы
1996 жылғы 14 қараша N 4

Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Бухгалтерлiк есепке алу туралы" 1995 жылғы 26 желтоқсандағы N 2732 Заң күшi бар Жарлығына сәйкес, Қазақстан Республикасының Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi ұлттық комиссиясы қаулы етедi:
I. Ұсынылып отырған Қазақстан Республикасының субъектiлерi үшiн (бюджеттiк ұйымдардан басқа) бухгалтерлiк есепке алу стандарттары (БЕС) бекiтiлсiн (Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Бухгалтерлiк есепке алу туралы" 1995 жылғы 26 желтоқсандағы N 2732 Заң күшi бар Жарлығы 1-бабының 1-тармағына сәйкес):
БЕС 13 "Бiрiктiрiлген қаржылық есептiлiк және еншiлес серiктестiкке салынған инвестицияларды есепке алу";
БЕС 14 "Бағынышты шаруашылық серiктестiкке салынған инвестицияларды есепке алу";
БЕС 15 "Қаржылық есептiлiкте бiрлескен қызмет бойынша қатысу үлесiн көрсету".
II. Былайша белгiленсiн:
1. Бұл стандартты Қазақстан Республикасы Президентiнiң "бухгалтерлiк есепке алу туралы" 1995 жылғы 26 желтоқсандағы N 2732 Заң күшi бар Жарлығы 1-бабының 1-тармағында анықталған Қазақстан Республикасының барлық субъектiлерi 1998 жылға қаржылық есептiлiктi жасаған кезде пайдалануға мiндеттi.
2. БЕС-тарын субъектiлер есептердi бiрiктiрген кезде, бағынышты шаруашылық серiктестiкке салынған инвестицияларды, бiрлескен қызметтегi қатысу үлесiн көрсеткен кезде 1997 жылғы 1 қаңтардан бастап қолдануына болады.
III. Қазақстан Республикасы Бухгалтерлiк есепке алу жөнiндегi ұлттық комиссиясының мүшесi Л.Ж. Айтхожина бекiтiлген бухгалтерлiк есепке алу стандарттарын 1996 жылғы 20 қарашаға дейiн Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде тiркетудi қамтамасыз етсiн.
IV. Бухгалтерлiк есепке алу тұжырымдамасы мен жалпы стандарттарының дамуы жөнiндегi басқарманың бастығы К.К.Кинхузова мен Мамандандырылған стандарттар басқармасының бастығы Т.Л.Дударева 1997 жылғы 1 наурызға дейiнгi мерзiмде осы стандарттарға әдiстемелiк ұсынымдар әзiрлеудi қамтамасыз етсiн.
V. Қазақстан Республикасының Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi ұлттық комиссиясының мүшесi Н.М.Чернова бухгалтерлiк есепке алу стандарттарын жариялау жөнiндегi ұсыныстарды 1996 жылғы 1 желтоқсанға дейiнгi мерзiмде табыс етсiн.
VI. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы
бухгалтерлiк есеп жөнiндегi ұлттық комиссиясының мүшесi Н.М.Черноваға жүктелсiн.

Төрайым

Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi
ұлттық комиссия қаулысы
1996 жылғы 15 қараша N 5

Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Бухгалтерлiк есепке алу туралы" 1995 жылғы 26 желтоқсандағы N 2732 Заң күшi бар Жарлығына сәйкес Қазақстан Республикасының Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi ұлттық комиссиясы қаулы етедi:
I. Ұсынылып отырған Қазақстан Республикасының субъектiлерi үшiн бухгалтерлiк есепке алу стандарттары (БЕС) (Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Бухгалтерлiк есепке алу туралы" 1995 жылғы 26 желтоқсандағы N 2732 Заң күшi бар Жарлығы 1-бабының 1-тармағына сәйкес) бекiтiлсiн:
БЕС 16 "Зейнетақымен қамтамасыз ету шығыстарын есепке алу";
БЕС 17 "Жал ақысын есепке алу";
БЕС 18 "Инвестициялық қорлардағы есеп";
БЕС 19 "Мемлекеттiк емес ерiктi зейнетақы қорларының есепке алуы мен есептiлiктi жасауы".
II. Бухгалтерлiк есепке алудың осы стандарттары 1997 жылғы 1 қаңтардан бастап күшiне енгiзiлсiн.
III. Бухгалтерлiк есепке алу тұжырымдамалары мен жалпы стандарттарының дамуы жөнiндегi басқарманың бастығы К.К.Кинхузова мен Мамандандырылған стандарттар басқармасының бастығы Т.Л.Дударева 1997 жылғы 15 қаңтарға дейiнгi мерзiмде осы стандарттарға әдiстемелiк ұсынымдар әзiрлеудi қамтамасыз етсiн.
IV. Қазақстан Республикасы Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi ұлттық комиссиясының мүшесi Н.М.Чернова 1996 жылғы 1 желтоқсанға дейiнгi мерзiмде бухгалтерлiк есепке алу стандарттарын баспасөзде жариялау туралы ұсынысты табыс етсiн.
V. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы бухгалтерлiк есеп жөнiндегi ұлттық комиссиясының мүшесi Н.М.Черноваға жүктелсiн.

Төрайым

Қазақстан Республикасының
Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi
Ұлттық комиссиясының
1996 жылғы 13 қарашадағы
N 3 қаулысымен бекiтiлдi

Бухгалтерлік есепке алудың 1 стандарты
Есеп жүргізу саясаты және оның ашылуы
Мақсаты және қолдану өрiсi

Ескерту: 1 стандарттың күші жойылды - ҚР Қаржы министрінің 2003 жылғы 17 қаңтардағы N 14 бұйрығымен .

Қазақстан Республикасының
Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi
Ұлттық комиссиясының
1996 жылғы 13 қарашадағы
N 3 қаулысымен бекiтiлдi

Бухгалтерлiк есепке алудың 2 стандарты
Бухгалтерлiк баланс және қаржы есептерiндегi
негiзгi ашылымдар

Ескерту: 2 стандарттың күші жойылды - ҚР Қаржы министрінің 2003 жылғы 17 қаңтардағы N 14 бұйрығымен .

Қазақстан Республикасының
Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi
Ұлттық комиссиясының
N 3 қаулысымен бекiтiлдi

Бухгалтерлiк есепке алудың 3 стандарты
Қаржы шаруашылық қызметiнiң нәтижелерi туралы есеп

Ескерту: 3 стандарттың күші жойылды - ҚР Қаржы министрінің 2003 жылғы 17 қаңтардағы N 14 бұйрығымен .

Қазақстан Республикасының
Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi
Ұлттық комиссиясының
1996 жылғы 13 қарашадағы
N 3 қаулысымен бекiтiлдi

Бухгалтерлiк есепке алудың 4 стандарты
Ақшаның қозғалысы туралы есеп

Ескерту: Стандарттың бүкіл мәтіні бойынша "ақша қаражатының", ақша қаражаты", "ақша қаражатымен" деген сөздер "ақшаның", "ақша", "ақшамен" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 28 тамыздағы N 390 бұйрығымен .

Мақсаты және қолданылу өрiсi
1. Ақшаның қозғалысы туралы есеп пайдаланушыларды операциялық, инвестициялық және қаржы қызметi бойынша есептi кезеңдегi ақшаның түсуi мен жұмсалуы туралы ақпаратпен қамтамасыз етiп, олардың заңды тұлғаның қаржы жағдайындағы өзгерiстердi бағалауына мүмкiндiк бередi.

2. Заңды тұлғалар (банктер мен бюджеттiк мекемелерден басқасы) ақшаның қозғалысы туралы есептi осы стандарттың талаптарына сәйкес жасайды және есептi кезеңдегi қаржы есептемесiнiң құрамында тапсырады.

Айқындамалар
3. Ақша - кассада және банктердегi шоттарда тұрған қолма-қол бар ақша.
4. Ақшаның қозғалысы - ақшаның түсуi мен жұмсалуы.
5. Операциялық қызмет - заңды тұлғаның табыс табу жөнiндегi негiзгi қызмет пен инвестициялық және қаржы қызметiне қатысы жоқ өзге де қызмет.
6. Инвестициялық қызмет - ұзақ мерзiмдi активтердi сатып алу және сату.
7. Қаржы қызметi - меншiктi капитал мен займ қаражатының мөлшерi мен құрамындағы өзгерiс нәтижесi болып табылатын заңды тұлғаның қызметi.

Ашылымы
8. Ақшаның қозғалысы туралы есепте операциялық, инвестициялық және қаржы қызметi бойынша есептi кезеңдегi мәлiметтер болуы тиiс. Заңды тұлға қызметiн түр-түрi бойынша жiктеу пайдаланушыларды заңды тұлға қызметi түрлерiнiң оның қаржы жағдайына ықпалын бағалауға мүмкiндiк беретiн ақпаратпен қамтамасыз етедi.

Операциялық қызметтен түсетiн ақша қозғалысының ашылымы
9. Заңды тұлғаның операциялық қызметiнен түсетiн ақшаның қозғалысы мыналарды пайдалана отырып ашылады:
1) тiкелей әдiс, ол бойынша ақша түсiмдерi мен төлемдерiнiң негiзгi түрлерi ашып көрсетiледi;
2) жанама әдiс, ол бойынша таза табыс немесе залал ағымдағы активтер мен мiндеттемелердiң, ақшадан тыс операциялардың өзгерiстерiне, сондай-ақ инвестициялық және қаржы қызметiнiң нәтижесi болып табылатын табыстар мен залалдарға орай түзетiледi.

Инвестициялық және қаржы қызметiнен алынатын ақша қозғалысының ашылымы
10. Ақшаның қозғалысы, келесi екi парада көрсетiлгендей нетто-негiзде ашып көрсетiле алатын белгiлi бiр жағдайлардан басқа кезде, заңды тұлға инвестициялық және қаржы қызметiнен алынатын жалпы ақша түсiмдерi мен төлемдерiнiң негiзгi түрлерiн жеке-жеке ашып көрсетедi.

11. Ақшаның қозғалысы заңды тұлғаның қызметiнен гөрi клиенттердiң қызметiн көрсеткен жағдайда клиенттердiң атынан ақша түсiмдерi мен төлемдерi нетто-негiзде ашып көрсетiлуi мүмкiн, мысалы:
1) инвестициялық ұйымдар өз клиенттерiнiң тапсыруы бойынша ұстап отырған қорлар;
2) меншiк иегерлерi атынан алынып, соларға берiлетiн жалдау ақы төлемдерi.

12. Нетто-негiзде сондай-ақ тез қайтып оралатын, iрi сомаларды қамтитын және өтеу мерзiмдерi қысқа көздер бойынша ақша түсiмдерi мен төлемдерi ашып көрсетiлуi мүмкiн, мысалы:
1) инвестицияларды сатып алу және сату;
2) қайтару мерзiмi үш айдан аспайтын өзге де қысқа мерзiмдi займдар.
Еншiлес және басқа да заңды тұлғаларды сатып алу және сату
13. Еншiлес және басқа да заңды тұлғаларды сатып алу мен сатудан түскен ақшаның қозғалысы бөлек көрсетiлiп, мыналар ашып көрсетiлетiн инвестициялық қызмет ретiнде сыныпталады:
1) сатып алу мен сатудың жалпы құны;
2) ақшамен төленген сатып алудың немесе сатудың жалпы құнының бiр бөлiгi;
3) сатып алынған немесе сатылған заңды тұлғаға тиесiлi ақшаның сомасы;
4) әрбiр негiзгi санат бойынша ақшадан өзгеше, сатып
алынған немесе сатылған активтер мен мiндеттемелердiң сомасы.

Шетелдiк валютадағы ақшаның қозғалысы
14. Шетелдік валютамен жасалатын операциялардан алынатын ақша қозғалысы операция жасалған күнге валюта айырбасының рыноктық бағамы қолданылып, Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы-теңгемен көрсетіледі.
Ескерту: 14-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 28 тамыздағы N 390 бұйрығымен .

Төтенше жағдайлар
15. Төтенше жағдайлардан алынатын ақшаның қозғалысы операциялық, инвестициялық және қаржы қызметiнен алынғандай болып осы жағдайлардың сипатына қарай сыныпталады және жеке ашып көрсетiледi.

Проценттер мен дивидендтер
16. Алынған және төленген проценттер мен дивидендтерден түсетiн ақшаның қозғалысын жеке ашып көрсетiп, операциялық, инвестициялық және қаржы қызметiнен алынатын ақшаның қозғалысы ретiнде, бiр есептi кезеңнен екiншiсiне дейiн дәйектi түрде сыныптау керек.

Табыс салығы
17. Егер табыс салығын төлеу нәтижесiнде пайда болатын ақшаның айналымы қаржы және инвестициялық қызметтiң нәтижесi ретiнде айқындалмайтын болса, ол жеке ашып көрсетiлiп, операциялық қызметтiң алынатын ақшаның қозғалысы ретiнде жүктелуге тиiс.

Ақшадан тыс операциялар
18. Ақша пайдалануды қажет етпейтiн инвестициялық және қаржы қызметi түсiндiрме жазбахатта жеке ашып көрсетiледi және ақшаның қозғалысы туралы есепке қосылмайды.

Ақшаның қалдықтарын пайдалану жөнiндегi шектеулер
19. Заңды тұлға ақшаның қалдықтарын пайдалану жөнiндегi кез-келген шектеулердi ашып көрсетуi тиiс.

Күшiне ену мерзiмi
20. Осы бухгалтерлiк есепке алу стандарты 1997 жылғы 1 қаңтардан бастап күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының
Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi
Ұлттық комиссиясының
1996 жылғы 13 қарашадағы
N 3 қаулысымен бекiтiлдi

Бухгалтерлiк есепке алудың 5 стандарты
Табыс

Ескерту: Стандарттың барлық мәтіні бойынша "субъектідегі", "субъектілермен", "субъект", "субъектілерге", "процент", "проценттік", "проценттер", "ақшалай қаражат" деген сөздер "ұйымдағы", "ұйымдармен", "ұйым", "ұйымға", "сыйақы", "сыйақылық", "сыйақылар", "ақша" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

Мақсаты мен қолданылу өрiсi
1. Осы стандарттың мақсаты ұйым * қызметiнiң нәтижесiнде алынатын табыстарды есепке алу тәртiбiн айқындау болып табылады, стандарт табысты тану шарттарын сипаттайды, оның көлемiн бағалауға мүмкiндiк бередi, қаржы есептемелерiнiң түсінiктеме жазбахатында табысты танудың маңызды аспектiлерiн ашып көрсетудiң негiзгi сәттерiн айқындайды.

2. Стандарт тауар-материалдық қорларды (бұдан әрi - тауарлар) өткiзуден, қызметтер көрсетуден және ұйымға тиесiлi әрi сыйақы, роялти мен дивидендтер әкелетiн активтердi пайдалануға беруден алынатын табыстарды есепке алу кезiнде қолданылады.

3. Ұйымдар бұл стандартты бухгалтерлiк есепке алудың басқа стандартының шарттары бойынша есепке алудың басқа әдiстемесi қажет болатын немесе қолдануға рұқсат етiлетiн жағдайлардан басқа кездерде табыстарды есепке алу кезiнде қолданады.

4. Осы стандарттың қолданылу өрiсiне қаржы активтерi мен мiндеттемелерiн өткiзу құнындағы өзгерiстер немесе олардың шығып қалуы нәтижесiнде туындайтын табыстар енбейдi.
* Ескерту: Сілтеме алынып тасталынды - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

Айқындамалар
5. Кірістер - меншіктенушілердің салымдарымен байланысты емес меншік капиталдың артуына әкеп соқтыратын активтердің немесе олардың құнының арту не міндеттемелерінің азаю нысанында есепті кезең ішінде экономикалық пайдалардың артуы.
Ескерту: 5-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

6. Ұйымның негiзгi және жанама қызметiнен алынған табыстар оның жиынтық табысын құрайды.

7. Өткiзу құны - актив айырбасталатын немесе мәмiледен хабардар және оған дейiн тәуелсiз тараптар арасындағы мiндеттемеге төленетiн құн.

Табысты бағалау және тану
8. Табыс алынған немесе алынуға тиiс өткiзу құны бойынша бағаланады.

9. Өткiзу құны ұйымның және активтi сатып алушының немесе пайдаланушының арасындағы келiсiммен айқындалады.

10. Бiрдей мәмiлелер немесе ұйым қызметiндегi бiрдей оқиғалар нәтижесiнде туындаған табыстар мен шығындар бiр мезгiлде танылады.

11. Табыс мынадай шарттар қанағаттандырылған кезде:
1) табыс сомасы барынша дұрыс бағаланған жағдайда;
2) ұйымның мәмiлемен байланысты экономикалық пайдаларды алу ықтималдылығы болғанда танылады.

12. Ұқсас тауарлар мен қызметтердi айырбастау кезiнде мәмiле бойынша табыс танылмайды. Ұқсас емес тауарлар мен қызметтердi айырбастау кезiнде табыс алынған тауарлар мен қызметтердiң өткiзу құны бойынша танылады және бағаланады. Егер алынған тауарлар мен қызметтердiң өткiзу құны дұрыс бағаланбайтындай болса, табыс берiлген тауарлардың немесе көрсетiлген қызметтердiң өткiзу құны мөлшерiнде танылады.

Тауарлар өткiзу
13. Тауарлар өткiзуден алынған табыс 11 параның шарттары және мына шарттар сақталған кезде:
а) ұйым сатып алушыға меншiк құқығын бергенде;
б) мәмiле бойынша нақты жұмсалған немесе күтiлiп отырған шығындар барынша дұрыс бағаланғанда танылады.

14. Егер сатушы меншiк иесiнiң құқықтары мен мiндеттерiн сақтайтын болса, мәмiле өткiзiлiм болып табылмайды және табыс танылмайды.

Қызметтер көрсетуден алынған табыс
15. Қызметтер көрсетуден алынған табыс 11 параның шарттарын және мына шарттарды орындаған жағдайларда:
1) есеп беру мерзiмiне қарай мәмiленiң аяқталу кезеңi барынша
дұрыс айқындалатын;
2) мәмiле жасау кезiнде жұмсалған шығындар және мәмiленi аяқтау үшiн қажет шығындар барынша дұрыс бағаланатын жағдайларда танылады.

16. Ұйым мәмiлеге қатысушы басқа тұлғалармен:
1) талап ету күшi бар және тараптардың қызмет көрсетуiне және қызмет қабылдауына қатысты әрбiр тараптың құқықтары;
2) көзделiп отырған өтемақы;
3) ақы төлеу тәсiлдерi мен шарттары жөнiнде келiсiмге қол жеткеннен кейiн табысты барынша дұрыс бағалай алады.

17. Мәмiленiң аяқталу кезеңiн айқындау кезiнде мәмiленiң сипатына байланысты мына тәсiлдердiң бiрi пайдаланылады:
1) белгiлi бiр мерзiмге жұмсалған шығындардың мәмiле бойынша жалпы шығындарға проценттiк арақатынасы;
2) белгiлi бiр уақытқа дейiн орындалған қызметтердiң мәмiле бойынша көрсетiлетiн қызметтердiң толық көлемiне сыйақылық арақатынасы;
3) орындалатын жұмыстардың талдамасы.

18. Табыстар аралық төлемдердiң және сатып алушыдан алынған аванстардың негiзiнде танылмайды.
19. Қызметтер көрсету жөнiндегi мәмiленiң нәтижесiн барынша дұрыс бағалау мүмкiн болмаған кезде табыс өтелетiн жұмсалған шығындар мөлшерiнде ғана танылады.

20. Мәмiленiң нәтижесiн барынша дұрыс бағалау мүмкiн болмаған және жұмсалған шығындардың өтелмейтiнi ықтимал болатын кезде табыс танылмайды.

Сыйақылар, роялти, дивидендтер түрiндегi табыстар
21. Басқа ұйымдарның активтердi пайдалануы мынадай табыстарды қамтамасыз етедi:
1) сыйақылар - ұйымға тиесiлi ақша пайдаланғаны үшiн төленетiн ақы;
2) роялти - патенттерді, сызбаларды немесе үлгілерді бағдарламалық қамтамасыз етудің авторлық құқығын немесе басқа да осындай құқықтарды пайдалану немесе пайдалану құқығы; өндірістік, сауда немесе ғылыми-зерттеу жабдығын пайдалану немесе пайдалану құқығы; ноу-хау пайдалану; кинофильмдер, видеофильмдер, үнтаспалар немесе өзге де баспа құралдарын пайдалану немесе пайдалану құқығы; осыған байланысты техникалық көмек көрсету;
3) дивидендтер - оның акционерлерінің, қатысушыларының арасында ұйым бөлетін таза пайданың бөлігі.
Ескерту: 21-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

22. Сыйақылар, роялти мен дивидендтер түрiндегi табыс 11-параның шарттарын сақтаған жағдайда және мынадай негiзде танылады:
1) сыйақы активтен алынған нақты табысты ескеретiн уақытша арақатынастың негiзiнде танылуға тиiс;
2) роялти шарттың мазмұнына сәйкес есептеу әдiсi бойынша танылуға тиiс;
3) дивидендтер қатысушы акционердiң оларды алуға құқығы анықталған кезде танылуға тиiс.
Ескерту: 22-тармақ өзгертілді, толықтырылды - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

Табысты танудың ашылымы
23. Қаржы есептемелерiн ұсыну кезiнде ұйымның түсiнiктеме жазбахатта мыналарды:
1) табысты тану үшiн қабылданған есеп жүргiзу саясатын:
соның iшiнде қызметтер көрсету жөнiндегi мәмiленiң аяқталу кезеңiн айқындау тәсiлдерiн;
2) есептi кезең үшiн танылған табыстардың әрбiр маңызды түрiнiң сомасын, соның iшiнде:
тауарлар өткiзу;
қызметтер көрсету;
сыйақылар;
роялти;
дивидендтер нәтижесiнде туындайтын табыстарды, олардың iшiнде тауарлар немесе қызметтер алмасу нәтижесiнде туындайтын, табыстардың әрбiр маңызды түрiне енгiзiлген табыс сомасын ашып көрсетуге тиiс.

Дебиторлық қарыз және оның ашылымы
24. Дебиторлық қарыз тауарлар өткiзу және қызметтер көрсету нәтижесiнде туындайтын алуға тиiстi шоттар мен вексельдер ретiнде айқындалады. Дебиторлық қарыз сондай-ақ жал төлемдерiн, сыйақыларды және есептi кезең үшiн есептелген алынатын басқа да сомаларды қамтиды.

25. Ұйым 8, 10-параларға сәйкес күдiктi талаптардың сомасын шығын ретiнде бағалайды және таниды.
Ескерту: 25-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

26. Ұйым күдiктi талаптар бойынша резерв шегерiп тасталған дебиторлық қарызды және оны айқындау тәсiлдерiн ашып көрсетуге тиiс.
Ескерту: 26-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

Күшiне ену мерзiмi
27. Осы бухгалтерлiк есепке алу стандарты 1997 жылғы 1 қаңтардан бастап күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының
Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi
Ұлттық комиссиясының
1996 жылғы 13 қарашадағы
N 3 қаулысымен бекiтiлдi

Бухгалтерлiк есепке алудың 6 стандарты
Негiзгi құралдарды есепке алу

Ескерту: Стандарттың барлық мәтіні бойынша "субъектіге", "субъектілер", "субъектінің" деген сөздер тиісінше "ұйымға", "ұйымдар", "ұйымның" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

Мақсаты мен қолданылу өрiсi
1. Осы стандарттың мақсаты меншiк, шаруашылық тұрғысынан иелену немесе жедел басқару құқығында ұйымға * тиесiлi негiзгi құралдарды есепке алудың әдiстемесiн айқындау болып табылады.

2. Негiзгi құралдарды есепке алудағы басты мәселелер оларды тану сәтiн, бастапқы құнын, пайдалы жұмыс iстеу мерзiмiн, амортизация есептеу тәртiбiн және олардың шығып қалуынан алынған нәтижелердi айқындау болып табылады.

3. Осы стандартты ұйымдар барлық негiзгi құралдарды, оның iшiнде ұзақ мерзiмге жалға алынған құралдарды есепке алу кезiнде қолданады, бұған бухгалтерлiк есепке алудың басқа стандартының шарттары бойынша негiзгi құралдарды есепке алудың басқа әдiстемесi қажет болатын немесе оны қолдануға рұқсат етiлетiн жағдайлар қосылмайды.

Айқындамалар
4. Негізгі құралдар - басқа ұйымдарға жалға беру үшін немесе әкімшілік мақсаттар үшін және оны ұзақ уақытты кезең ішінде (бір жылдан астам) пайдалану ұйғарылып отырған дайын өнімді (тауарларды, жұмыстарды, қызметтерді) өндіру үшін ұйым пайдаланатын материалдық активтер.
Ескерту: 4-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

5. Бастапқы құн - бұл негiзгi құралдарды орнатуға немесе оларды сатып алуға нақты жұмсалған шығындардың, оның iшiнде төленбеген өтелiмсiз салықтар мен алымдардың құны, сондай-ақ жеткiзу, монтаждау, орнату, iске қосу жөнiндегi шығындар және активтi мақсатында пайдалану үшiн оны жұмыс жағдайына келтiруге тiкелей байланысты басқа да шығындар.

6. Ағымдағы құн - бұл негiзгi құралдардың белгiлi бiр күнi қолданылып жүрген нарықтық баға бойынша алынған құны.

7. Баланстық құн - бұл негiзгi құралдардың жинақталған амортизация сомасын шегерiп тастағандағы бастапқы немесе ағымдағы құны, актив есепке алуда және есептемеде сол бойынша көрсетiледi.

8. Өткiзу құны - бұл жақсы хабарлар және мәмiле жасауға әзiр тәуелсiз тараптардың арасындағы негiзгi құралдарды айырбастауға болатын құн.

9. Тарату құны - есептен шығару жөнiнде күтiлiп отырған шығындарды шегерiп тастағанда пайдалы қызмет мерзiмiнiң аяқ шенiнде негiзгi құралдарды тарату кезiнде пайда болатын қосалқы бөлшектердiң, темiр сынықтардың, қалдықтардың болжамды құны.

10. Тозым - бұл негiзгi құралдардың күш қуаты мен моральдық сипаттамаларын жоғалту процесi.

11. Амортизация - жұмыс iстеу мерзiмi бойынша активтiң амортизацияланатын құнын әлсiн-әлсiн бөлу түрiндегi тозымның құнмен көрсетiлуi.

12. Пайдалы қызмет мерзiмi - бұл негiзгi құралдарды пайдаланудан экономикалық пайда табу көзделiп отырған кезең.

13. Нормативтiк қызмет мерзiмi - бұл субъект белгiленген нормаларға сәйкес негiзгi құрал жабдықтарға тозым есептейтiн кезең.
* Ескерту: Сілтеме алынып тасталынды - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

Негiзгi құралдарды есепке алу
Бастапқы бағалау
14. Негiзгi құралдар ретiнде танылатын материалдық активтер бастапқы құны бойынша бағаланады.

15. Айырбас операцияларының нәтижесiнде алынған негiзгi құрал-жабдықтардың құны алынған негiзгi құралдардың ағымдағы құны бойынша өлшенедi, ол алынған (тапсырылған) ақша сомасына түзету енгiзе отырып берiлген активтердiң ағымдағы құнына тең болады.
Ескерту: 15-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

16. Қаржыландырылатын жал шартымен жалған алынған негiзгi құралдардың құны "Жалға берудi есепке алу" 17-бухгалтерлiк стандартқа сәйкес анықталады.

Негiзгi құралдарды қайта бағалау
17. Қайта бағалау нәтижесiнде негiзгi құралдар есеп жүргiзу мен есептемеде ағымдағы құны бойынша көрсетiледi.

18. Қайталап бағалау жүргiзiлген күнге есептелген негiзгi құралдардың тозымы негiзгi құралдар құнының өзгеруiне тепе-тең мөлшерде түзетiлiп отырады.

19. Негiзгi құралдарды қайталап бағалау сомасы бухгалтерлiк баланстың "Меншiктi капитал" тарауында көрсетiледi.

20. Активтi пайдалану мөлшерiне қарай қайта бағалау сомасы бөлiнбеген кiрiске ауыстырылады. Қайта бағалаудың бүкiл сомасы оның есебiне қарамастан объектi шығып қалған сәтте ғана бөлiнбеген кiрiске қосылады.

Амортизация есептеу
21. Амортизацияланатын құн бүкiл пайдалы қызмет мерзiмi немесе нормативтiк қызмет мерзiмi бойына ұйымның шығындарына аударылатын амортизациялық аударымдар түрiнде жүйелi түрде бөлiнiп отырады.

22. Амортизация есептеуде әртүрлi әдiстер қолданылады:
1) құнын бiркелкi (төте) есептен шығару;
2) құнын атқарылған жұмыстардың көлемiне тепе тең мөлшерде есептен шығару (өндiрiстiк әдiс);
3) жедел есептен шығару:
қалдықты азайту;
сандардың жиынтығы бойынша құнын есептен шығару (кумулятивтiк әдiс).

23. Негiзгi құралдардың әртүрлi түрлерiне амортизация есептеудiң әртүрлi әдiстерiн қолдануға болады. Бұл ретте негiзгi құралдардың бiр түрiне бiр ғана әдiс қолдану керек.

24. Ұйымдар негiзгi құралдардың жай-күйiн жақсартатын және, демек, қызмет мерзiмiн ұзартатын бұдан былайғы шығындарды, сондай-ақ осы мерзiмдi қысқартатын технологиялық өзгерiстердi ескере отырып, негiзгi құрал-жабдықтардың пайдалы қызмет мерзiмiн қайта қарай алады.

25. Амортизация есептеудiң таңдап алынған әдiсi есеп саясаты арқылы айқындалып, бiр есеп беру кезеңiнен екiншiсiне дейiн дәйектi түрде қолданылып отырады. Амортизация есептеу әдiсi өзгерген жағдайда осы өзгерiстердi тудырған себептер ашып көрсетiлуi тиiс.

Бұдан былайғы күрделi қаржы салымдары
26. Негiзгi құралдарға бөлiнген бұдан былайғы күрделi қаржы салымдары пайдалы қызмет ету мерзiмiнiң басында бағаланған пайдаланудан түсетiн болашақ экономикалық пайданы арттырған жағдайда бастапқы құнды арттырады. Бұдан кейiнгi барлық басқа шығындар олар болған кездегi ағымдағы шығысы ретiнде бағалануы керек.
Ескерту: 26-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

Өткiзу және өзге де есептен шығару
27. Негiзгi құралдар субъектiнiң балансынан:
1) жойылу;
2) өткiзу;
3) айырбастау;
4) тегiн беру нәтижесiнде есептен шығарылады.

28. Негiзгi құралдардың өткiзу құны мен баланстық құнының, сондай-ақ оларды өткiзуге жұмсалған шығындардың арасындағы айырма оларды өткiзуден немесе өзге де есептен шығарудан алынған табыс немесе келген залал болып табылады.

Түгендеу
29. Негiзгi құралдардың нақты бар-жоғын анықтау және олардың күтiп сақталуын бақылау мақсатында ұйымдар қолданылып жүрген нормативтiк, құқықтық және өзге де актiлерге сәйкес негiзгi құралдарды ауық-ауық түгендеп тұрады.

Ашылым
30. Қаржы есептемесi мынадай ақпаратты ашып көрсетуге тиiс:
1) негiзгi құралдардың қозғалысын есепке ала отырып, олардың әрбiр түрi бойынша есептi кезеңнiң бас кезiндегi және аяғындағы бастапқы құны туралы:
iске қосу;
шығып қалу;
бастапқы құндағы өзгерiстер, өзгерiстердiң себептерi;
2) негiзгi құралдардың әрбiр түрi бойынша амортизация есептегенде:
амортизация есептеуде пайдаланылған әдiс;
амортизацияланатын негiзгi құралдардың есептi кезеңнiң бас кезiндегi және аяғындағы бастапқы немесе ағымдағы құны;
есептi кезеңнiң бас кезiндегi және аяғындағы жинақталған амортизация сомасы;
3) қайта бағалау жүргiзген кезде:
негiзгi құралдардың әрбiр түрiнiң есептi кезеңнiң бас кезiндегi және аяғындағы құны;
қайта бағалаудың негiздемесi мен кезеңдiгi;
қайта бағалаудың жүргiзiлген күнi;
қайталап бағалауды жүргiзу әдiсi;
сараптау бағасын берушi.

31. Бұған қоса қаржы есептемелерiн пайдаланушылар үшiн сондай-ақ есептi кезеңнiң аяғында мынадай ақпаратты ашып көрсету қажет:
1) уақытша пайдаланылмай отырған негiзгi құралдардың бастапқы және ағымдағы құны;
2) амортизация толық есептелген, бiрақ әлi де болса пайдаланылып отырған негiзгi құралдардың бастапқы немесе ағымдағы құны;
3) мiндеттемелер үшiн кепiлдiк ретiнде аманатқа берiлген негiзгi құралдардың бар жоғы және олар жөнiнде меншiк құқығына қойылатын шектеулер;
4) негiзгi құралдарды сатып алу жөнiнде өтелмеген мiндеттемелер;
5) есептi кезеңнiң аяғындағы аяқталмаған құрылыстың құны;
6) пайдаланудан шығып қалған, бiрақ оларды бұдан әрi өткiзу мақсатында негiзгi құралдардың жекелеген түрлерiнiң есептi кезеңнiң аяғындағы құны;
7) негiзгi құрал-жабдықтарды қалпына келтiруге жұмсалған шығындарға байланысты есеп жүргiзу саясаты.

Күшiне ену мерзiм i
32. Осы бухгалтерлiк есепке алу стандарты 1997 жылғы 1 қаңтардан бастап күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының
Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi
Ұлттық комиссиясының
1996 жылғы 13 қарашадағы
N 3 қаулысымен бекiтiлдi

Бухгалтерлiк есепке алудың 7 стандарты
Тауар-материалдық қорларды есепке алу

Мақсаты мен қолданылу өрiсi
1. Осы стандарттың мақсаты тауар-материалдық қорларды есепке алу тәртiбiн айқындау болып табылады, оған мыналар кiредi;
тауар-материалдық қорларды сыныптау және бағалау;
тауар-материалдық қорларды өндiрумен байланысты және оның өндiрiстiк өзiндiк құнын құрайтын шығындарды есепке алу;

2. Осы стандартты ұйымдар * тауар-материалдық қорлардың өзiндiк құнын есептеу негiзiнде дайындалған қаржылық есептіліктерін жасау мен ашу кезiнде қолданады, оған мыналар қосылмайды:
құрылыс мердiгерлерi бойынша аяқталмаған жұмыстар, оның iшiнде олармен байланысты қызмет көрсету бойынша келiсiм шарттар;
қаржы қызметi мен құралдары;
ауыл шаруашылық және орман өнiмдерi, минералды рудалар.
Ескерту: 2-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

Айқындамалар
3. Тауар-материалдық қорлар дегенiмiз - бұл:
1) өндiрiсте пайдалануға немесе жұмыстар мен қызметтер атқаруға арналған шикiзат қоры, материалдар, сатып алынатын жартылай фабрикаттар және құрастырмалы бұйымдар, құрылғылар мен бөлшектер, жанар май, өнiм салатын ыдыс және ыдыс материалдары, қосалқы бөлшектер, басқа да материалдар түрiндегi активтер;
2) аяқталмаған өндiрiс, жұмыстар мен қызметтер атқару;
3) ұйымның қызметi барысында сатуға арналған дайын өнiмдер, тауарлар.
Ескерту: 3-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

4. Тауар-материалдық қорларды өткiзудiң таза құны әдеттегi қызмет барысында болжанып отырған сату бағасынан оны сатуды ұйымдастыруға кеткен шығындарды алып тастағандағы мөлшерге тең болады.
Ескерту: 4-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

Тауар-материалдық қорлардың өлшемi
5. Тауар-материалдық қорлар өзiндiк құн мен өткiзудiң таза құнының ең төменгi бағалануы бойынша бағалады. Өткiзудiң таза құны бұл тауар-материалдық қорлардың бүлiнуi немесе олардың iшiнара яки толық ескiруi, немесе олардың сату құны төмендеуi себептi өзiндiк құн қалпына келмейтiн кезде ғана пайдаланылады.

Тауар-материалдық қорлардың өзiндiк құны
6. Тауар-материалдық қорлардың өзiндiк құнына: қорларды сатып алуға кеткен шығындар, оны осы кезде орналасқан жерiне жеткiзуге және тиiстi жағдайға келтiруге байланысты көлiк дайындау шығындары, өнiмдi қайта өңдеуге (жұмыстар мен қызметтер атқаруға) кеткен шығындар кiредi.

7. Тауар-материалдық қорларды сатып алуға кеткен шығындарға сатып алу бағасы, сырттан әкелуге салынған баж салығы, жабдықтаушы және делдал ұйымдарға төленген комиссиялық сыйақы, көлiк-дайындау шығындары және қорларды сатып алуға тiкелей байланысты басқа да шығындар кiредi.
Сауда жеңiлдiктерi, артық төленген соманы қайтару және осыған ұқсас басқа түзетулер сатып алуға кеткен шығындарды анықтау кезiнде шегерiледi.

8. Тауар-материалдық қорларды қайта өңдеуге (жұмыстарды, қызметтердi атқаруға) кеткен шығындарға өндiрiс процесiнде қолданылатын табиғи ресурстардың, шикiзаттардың, материалдардың, отынның, энергияның, еңбек ресурстарының, негiзгi құрал-жабдықтар амортизациясының құны, сондай-ақ өнiм (жұмыстар, қызметтер) өндiру бiрлiгiмен тiкелей байланысты, өндiрiс технологиясының және ұйымдастырудың шарты болып табылатын басқа да шығындар кiредi және бұлар өнiмнiң (жұмыстардың, қызметтердiң) өндiрiстiк өзiндiк құны болып танылады.

9. Өнiм (жұмыстар, қызметтер) өндiруге кеткен шығындар экономикалық маңызына сәйкес мынадай элементтер бойынша топтастырылады:
материалдық шығындар;
еңбекақыға кеткен шығындар;
сақтандыруға жасалған аударымдар;
құрал-жабдықтардың тозуы;
басқа шығындар.

10. Өнiмнiң (жұмыстардың, қызметтердiң) өндiрiстiк өзiндiк құнына кiрмейтiн шығындар өздерi болған есептi кезеңнiң шығындары ретiнде танылады, мысалы:
жалпы және әкiмшiлiк шығындар - бұл өндiрiстi (жұмыстарды, қызметтердi) басқарумен және ұйымдастырумен байланысты шығындар;
заемдар бойынша сыйақыларды өтеуге арналған шығыстар;
тауар-материалдық қорларды өткiзу жөнiндегi шығындар.
Ескерту: 10-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

11. Тауар-материалдық қорларды есепке алу әдiсi өндiрiс үлгiсiне, өнiм түрiне, оның күрделiлiгiне байланысты болады. Есепке алудың негiзгi әдiстерi: нормативтiк, қайта бөлiнiстiк, тапсырыстық.

Тауар-материалдық қорларды бағалау
12. Тауар-материалдық қорлардың өзiндiк құнын бағалау мына әдiстердiң бiрiмен жүргiзiледi:
орташа алынған құн;
ФИФО;
ЛИФО;
ерекше ұқсастыру.

13. Тауар-материалдық қорлардың орташа алынған құны есептi кезеңнiң басында болған немесе осы кезең iшiнде сатып алынған немесе өндiрiлген осындай бiрлiктiң орташа құнын анықтау арқылы есептеледi.

14. Тауар-материалдық қорларды ФИФО әдiсiмен бағалау кезiнде бiрiншi болып сатып алынған немесе өндiрiлген қорлардың құнын бiрiншi кезекте есептен шығару көзделедi.

15. Тауар-материалдық қорларды ЛИФО әдiсiмен бағалау кезiнде соңынан сатып алынған немесе өндiрiлген қорлардың құнын бiрiншi кезекте есептен шығару көзделедi.

16. Ерекше ұқсастыру әдiсi әдетте бiрiн-бiрi алмастырмайтын тауар-материалдық қорлар бiрлiгiнiң және арнаулы жобалар немесе тапсырыстар үшiн жасалған немесе соларға арналған тауарлардың яки қызметтердiң өзiндiк құнын есептеудi көздейдi.

Шығынды мойындау
17. Өткiзiлетiн тауар-материалдық қорлардың өзiндiк құны, оған байланысты табыс ретiнде танылғандықтан есептi мерзiмге дейiнгi шығын ретiнде танылады. Өткiзудiң таза құнының есептен шығарылған кез келген сомасы және барлық тауар материалдық қорлардың шығыны, есептен шығарылған немесе шығынға ұшыраған ретiнде, есептi мерзiм iшiндегi шығын ретiнде мойындалады. Таза өткiзу құнының өсуi нәтижесiнде бұрын есептен шығарылған тауар-материалдық қорлардың құнын қалпына келтiру сомасы есептi мерзiм iшiнде бағаның өсуiмен өткiзiлген тауар-материалдық қорлардың өзiндiк құны төмендеген болып танылады.

Ашылым
18. Қаржы есептемесiнде мыналарды:
тауар-материалдық қорларды бағалау үшiн қабылданған есеп жүргiзу саясатын;
тауар-материалдық қорлар сыныптамасы бойынша баланстық құнның таратылған жазбасын;
тауар-материалдық қорларды өткiзудiң таза құнына дейiн елеулi
есептен шығаруды, себебiн сипаттай отырып:
егер тауар-материалдық қорлардың өзiндiк құны ЛИФО әдiсi бойынша анықталса, онда баланс бойынша тауар-материалдық қорлардың сомасы мен ФИФО әдiсiн қолдану нәтижесiнде алынған соманың немесе өткiзудiң орташа алынған және таза құнының ең азының арасындағы айырма ашылуға тиiс;
өткiзiлген тауар-материалдық қорлардың құнын;
мiндеттеме үшiн кепiлдiк ретiнде салынған тауар-материалдық,
қорлардың есептi жылдың аяғындағы баланстық құнын, себептерiн
сипаттай отырып, ашып көрсету қажет.

Күшiне ену мерзiмi
19. Осы бухгалтерлiк есепке алу стандарты 1997 жылғы 1 қаңтардан бастап күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының
Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi
Ұлттық комиссиясының
1996 жылғы 13 қарашадағы
N 3 қаулысымен бекiтiлдi

Бухгалтерлiк есепке алудың 8 стандарты
Қаржы инвестицияларын есепке алу
Мақсаты мен қолданылу өрiсi

Ескерту: Стандарттың барлық мәтіні бойынша "субъектілердің", "субъектілер", "субъект", "проценттер", "процентінің", "проценті", "проценттерге" деген сөздер тиісінше "ұйымдардың", "ұйымдар", "ұйым", "сыйақылар", "сыйақысының", "сыйақысы", "сыйақысына" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

1. Осы стандарттың мақсаты қаржы инвестицияларын есепке алу және ұйымдардың қаржы есептемелерiндегi инвестициялар туралы ақпаратты ашып көрсету тәртiбiн айқындау болып табылады.

2. Қаржы инвестицияларын есепке алу тәртiбi мына мәселелердi қамтиды:
1) қаржы инвестицияларын санаттарға сыныптау (қысқа мерзiмдi және ұзақ мерзiмдi);
2) қаржы инвестицияларының құнын анықтау және қаржылық есептілігінде көрсету;
3) инвестицияларды санаттан санатқа аудару;
4) қаржы инвестициялары құнының сөзсiз төмендеуi.
Ескерту: 2-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

3. Бұл стандарт мыналарды қарастырмайды:
1) инвестициялардан алынған сыйақылар, роялти, дивидендтер және жалақысы түрiндегi табыстарды тану негiздерi;
2) еншiлес заңды тұлғаларға салынған инвестициялар;
3) гудвилл, патенттер, сауда таңбалары және басқа да осындай активтер;
4) ұзақ мерзiмдi жалға беру;
5) зейнетақымен қамтамасыз ету бағдарламаларына және қызметкерлердiң өмiрiн сақтандыру жөнiндегi ұйымдарға салынған инвестициялар.

Айқындамалар
4. Қаржы инвестициялары табыс табу (мәселен, сыйақылар, роялти, дивидендтер және жал ақысы), инвестицияланған капиталды арттыру немесе өзге де (мәселен, коммерциялық қатынастардың нәтижесiнде) пайда табу мақсатында ұйым ие болып отырған актив.
Қаржы инвестицияларына сондай-ақ пайдаланылмай тұрған жылжымайтын мүлiкке салынған инвестиция да жатады.

5. Өткiзу құны - актив айырбасталатын немесе мәмiледен хабардар және оны жасауға дайын тәуелсiз тараптар арасындағы мiндеттемеге төленетiн құн.
6. Ағымдағы құн - активтердiң белгiлi бiр уақытқа арналған, қолданылып жүрген нарықтық баға бойынша құны.

Жiктеу
7. Қаржы инвестициялары иелену мерзiмiне қарай мынадай санаттарға жiктеледi:
1) қысқа мерзiмдi қаржы инвестициялары - иелену мерзiмi бiр жылға дейiн;
2) ұзақ мерзiмдi қаржы инвестициялары - иелену мерзiмi бiр жылдан артық.
Жылжымайтын мүлiкке салынған инвестицияларға ие субъектiлер бұл инвестицияларды ұзақ мерзiмдi қаржы инвестициялары ретiнде есепке алады.

Бағалау
8. Қаржы инвестицияларын сатып алу кезiнде олар сатып алу құны бойынша бағаланады, оның iшiне делдалдық сыйақы және банк қызметтерi үшiн сыйақылар сатып алуға тiкелей байланысты шығындар кiредi.

9. Қаржы инвестицияларын оны сатып алған сәтке дейiнгi кезең үшiн есептелген сыйақылар, дивидендтер қосылған құны бойынша сатып алуды есепке алғанда ол сатып алушының сатушыға төлеген сыйақысының мөлшерiне азайтылған сатып алу құны бойынша көрсетiледi.

10. Инвестицияның сатып алу құны мен оны бағалы қағаздармен өтеу (сатып алу кезiнде туындайтын жеңiлдiк немесе сыйақы) арасындағы айырманы инвестор оны иелену мерзiмi iшiнде өтейдi.

11. Қысқа мерзiмдi қаржы инвестициялары бухгалтерлiк баланста:
1) ағымдағы құны бойынша;
2) сатып алу құны мен ағымдағы құнның ең төмен бағалануы бойынша есепке алынады.
Егер қысқа мерзiмдi қаржы инвестициялары сатып алу құны мен ағымдағы құнның ең төмен бағалануы бойынша есепке алынса, баланстық құн не бiрiккен қоржын негiзiнде тұтастай, немесе инвестиция түрлерi бойынша, не жеке инвестиция негiзiнде айқындалады.

12. Қысқа мерзiмдi қаржы инвестицияларының ағымдағы құнының өзгеруiнен болған табыс немесе залал олар туындаған есептi кезеңде танылады.
13. Ұзақ мерзiмдi қаржы инвестициялары бухгалтерлiк баланста:
1) сатып алу құны бойынша;
2) қайта бағалау есепке алынған құны бойынша;
3) қоржын негiзiнде айқындалатын сатып алу құны мен ағымдағы құнның ең төмен бағалануы бойынша есепке алынады.

14. Ұзақ мерзiмдi қаржы инвестицияларын қайта бағалау үшiн:
1) қайта бағалаудың қайталану жиiлiгiн айқындау;
2) бiр тектi ұзақ мерзiмдi инвестицияларды бiр мезгiлде қайта бағалау қажет.

15. Ұзақ мерзiмдi қаржы инвестицияларын қосымша бағалау сомасы меншiктi капиталды ұлғайтады.
Инвестиция құны төмендеген кезде кемiту сол инвестицияны қосымша бағалау сомасының есебiнен жүргiзiледi.
Бiр инвестицияның қосымша бағалау сомасы жоқ болған (жетiспеген) жағдайда оның құнының төмендеуi залалға жатады.
Құны бұрын кемiтiлген инвестицияны қосымша бағалау сомасы нақ сол инвестициядан болған залалды өтегеннен кейiн меншiктi капиталды ұлғайтуға жатқызылады.

16. Ұзақ мерзiмдi қаржы инвестицияларының құны сөзсiз төмендеген жағдайда бұл инвестициялардың баланстық құны қайта қаралуы керек. Құнның бұлайша төмендеуi әрбiр инвестиция үшiн бөлек айқындалып, есепке алынады.
Бұл ретте инвестициялық ұйымдағы инвестор тәуекелiнiң түрлерi және үлесiнiң көлемi ескерiледi.
Ескерту: 16-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

Қаржы инвестицияларының шығып қалуы және басқа санатқа аударылуы
17. Қаржы инвестициялары шығып қалған кезде сатудан алынған табыс пен баланстық құнның арасындағы шығындар (делдалдың немесе дилердiң қызметi) алып тасталған айырма табыс немесе шығын ретiнде танылады.
Егер инвестиция бұрын қайта бағаланған немесе ағымдағы баға бойынша бағаланған болса, онда қайта бағалау сомасы қабылданған есеп саясатына сәйкес табысқа немесе бөлiнбеген табысқа жатады.

18. Ұзақ мерзiмдi қаржы инвестицияларын қысқа мерзiмдi инвестициялар санатына ауыстыру:
1) егер қысқа мерзiмдi қаржы инвестициялары сатып алу құны мен ағымдағы құнның ең төмен бағалануы бойынша есептелетiн болса, сатып алу құны мен баланстық құнның ең төмен бағалануы бойынша жүзеге асырылады.
Егер инвестициялар бұрын қайта бағаланған болса, ауыстыру кезiнде оларды қайта бағалаудан түскен сома есептен шығарылу керек.
2) егер қысқа мерзiмдi қаржы инвестициялары ағымдағы баға бойынша есептелетiн болса, онда баланстық құны бойынша жүзеге асырылады.
Осы инвестициялар бойынша бұдан бұрын жасалған қайта бағалаудың сомасы табыс ретiнде танылады.

19. Қысқа мерзiмдi қаржы инвестицияларын ұзақ мерзiмдi инвестициялар санатына аудару:
1) сатып алу құны мен ағымдағы құнның ең төмен бағалануы;
2) егер олар осы құны бойынша бұрын көрсетiлген болса, ағымдағы баға бойынша жүзеге асырылады.

Қаржы инвестицияларымен жасалатын операциялардың нәтижелерiн қалыптастыру
20. Табысқа мыналар кiредi:
1) инвестициялардан алынған табыстың мынадай түрлерi: ұзақ мерзiмдi және қысқа мерзiмдi қаржы инвестициялары бойынша проценттер, роялти, дивидендтер және жал ақылары;
қысқа мерзiмдi қаржы инвестицияларының шығып қалуынан болған қаржы нәтижелерi;
ағымдағы құны бойынша есептелетiн қысқа мерзiмдi қаржы инвестициялары бойынша өткiзiлмеген табыс пен залал;
ағымдағы құнға дейiн төмендеу және қысқа мерзiмдi қаржы инвестицияларын сатып алу құны мен ағымдағы құнның ең төмен бағалануы бойынша көрсетуге қажеттi құнның керi өзгерiсi;
2) 13-параға сәйкес ұзақ мерзiмдi қаржы инвестициялары құнының төмендеуi;
3) ұзақ мерзiмдi қаржы инвестициялары құнының сөзсiз төмендеуi;
4) 15-параға сәйкес ұзақ мерзiмдi қаржы инвестициялары шығып қалған кезде туындайтын қаржы нәтижелерi.

Ашылым
21. Қаржы есептемелерiнде мыналарды ашып көрсету керек:
1) мыналарды айқындаудағы есеп саясатын:
қаржы инвестицияларының баланстық құнын;
қайта бағаланған ұзақ мерзiмдi қаржы инвестициялары шығып қалғаннан кейiнгi қайта бағалаудан түскен табысты;
2) мыналар бойынша табысқа енгiзiлген елеулi сомаларды:
ұзақ мерзiмдi және қысқа мерзiмдi қаржы инвестициялары бойынша проценттер, роялти, дивидендтер және жалақылары;
қысқа мерзiмдi қаржы инвестицияларының шығып қалуынан болған табыс пен залал және осындай инвестициялар құнының төмендеуi;
3) егер олар ағымдағы құны бойынша есепке алынбаған болса, жылжымайтын мүлiкке салынған инвестицияның ағымдағы құнын;
4) мыналарға:
инвестицияларды өткiзуге;
табыс салуға;
оларды сатудан табыс алуға елеулi шектеулердi;
5) есептi кезең iшiнде қайта бағалаудан алынған соманың қозғалысын және мұндай қозғалыстың сипатын;
6) қайта бағалау есепке алынған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзiмдi қаржы инвестициялары бойынша:
қайта бағалаудың қайталану жиiлiгiн;
соңғы қайта бағалаудың мерзiмiн;
қайта бағалаудың негiздемесiн ашып көрсету керек.

Күшiне ену мерзiмi
22. Осы бухгалтерлiк есепке алу стандарты 1997 жылғы 1 қаңтардан бастап күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының
Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi
Ұлттық комиссиясының
1996 жылғы 13 қарашадағы
N 3 қаулысымен бекiтiлдi

Бухгалтерлiк есепке алудың 9 стандарты
Шетелдiк валютадағы операцияларды
есепке алу

Ескерту: Стандарттың бүкіл мәтіні бойынша "субъектілері", "субъектінің", "субъект", "нетто-инвестициялардың", "нетто-инвестициялар" деген сөздер "ұйымдары", "ұйымның", "ұйым", "таза инвестициялардың", "таза инвестициялар" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 28 тамыздағы N 390 бұйрығымен .

Мақсаты мен қолданылу өрiсi
1. Бұл стандарттың мақсаты ұйым жасаған шетелдiк валютадағы операцияларды және ұйымның қаржы есептемесiндегi осы операциялармен байланысты ашылымдарды көрсету әдiстемесiн айқындау болып табылады.

2. Стандарт мыналарды қарастырмайды:
шетелдiк валютадағы операциялар және шетелдiк бөлiмшелердiң ақша қаражаты тасқынын айырбастау нәтижесiнде пайда болған ақша қаражаты тасқынын ақша қаражатының қозғалысы туралы есепке енгiзу;
шетелдік валютадағы операциялар және шетелдік бөлімшелердің ақшасын айырбастау нәтижесінде туындайтын түсімдер мен шығымдар ақшасының қозғалысы туралы есепке енгізу.
Ескерту: 2-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 28 тамыздағы N 390 бұйрығымен .

3. Осы стандарт ұйымның қаржы есебiн Қазақстан Республикасының ұлттық валютасымен, яғни, теңгеден басқа валютаға аудару мақсатында оны қайта қарауды көздемейдi.
Ескерту: 3-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 28 тамыздағы N 390 бұйрығымен .

Айқындамалар
4. Бөлімшелер - ұйымның филиалдары, өкілдіктері, оның еншілес, бағынышты және бірлесіп-бақыланатын, оның ішінде шетелдік, яғни қызметін Қазақстан Республикасынан тысқары жерде жүзеге асыратын заңды тұлғалар.
Ескерту: 4-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 28 тамыздағы N 390 бұйрығымен .

4-1. Есептілік валютасы - бұл қаржылық есептілік берілетін валюта, яғни теңге.
Ескерту: 4-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 28 тамыздағы N 390 бұйрығымен .

5. Шетелдiк валюта - бұл қаржы есептемелерiн жасау кезiнде пайдаланылатын ұйымның есептілік валюталары, яғни теңгеден өзгеше валюта.
Ескерту: 5-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 28 тамыздағы N 390 бұйрығымен .

6. Валюта айырбасының рыноктық бағамы, бағам - активтік рынокта белгілі бір валютаға сұраныс пен ұсынысқа негізделіп анықталатын бір валютаны екінші валютаға қайта есептеуге арналған ара қатынасы.
Ескерту: 6-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 28 тамыздағы N 390 бұйрығымен .

7. Бағамдық айырма - бұл бағам өзгерген кезде шетелдiк валюта бiрлiгiнiң бiрдей мөлшерiн бухгалтерлiк есепке алу мен қаржы есептемесiнде есептілік валютасына көрсету нәтижесiнде туындайтын айырма.
Ескерту: 7-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 28 тамыздағы N 390 бұйрығымен .

8. Түпкі бағам - есепті күнге шетелдік валютаға қатысты есептілік валютасының бағамы.
Ескерту: 8-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 28 тамыздағы N 390 бұйрығымен .

9. Ақша баптары - бұл қолда бар ақшаны, сондай-ақ белгiлi бiр сомада алуға немесе төленуге тиiс активтер мен мiндеттемелердi көрсететiн баптар.
Ескерту: 9-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 28 тамыздағы N 390 бұйрығымен .

10. Ақша емес баптар - бұл қаржы есептерiнiң ақша баптары болып табылмайтын баптары. Негiзгi қаржы, материалдық емес активтер, тауар-материалдық қорлар, меншiктi капитал ақша емес баптардың мысалы болып табылады.

11. Бірлесіп-бақыланатын еншiлес және бағынышты заңды тұлғаларға таза инвестициялар - бұл осы бөлiмшелердiң таза активтерiндегi субъектiнiң үлесi.
Ескерту: 11-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 28 тамыздағы N 390 бұйрығымен .

12. Хедж, хеджирлеу - ұйымның бағамдық айырмадан туындайтын ықтимал шығындардан өзiн сақтандыруға мүмкiндiк алатын, болуы мүмкiн шығындарды жабу ниетiмен шетелдiк валютадағы форвардтық, фьючерлiк және басқа келiсiм-шарт бойынша активтер немесе мiндеттемелер сатып алу түрiндегi қорғану әдiсi ретiндегi мәмiле.

Шетелдiк валютадағы операцияларды есепке алу
Бастапқы тану
Ескерту: Тараудың атауы жаңа редакцияда жазылды - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 28 тамыздағы N 390 бұйрығымен .
13. Шетелдiк валютадағы операция дегенiмiз ұйым мынадай iстер атқарған кездегi шетелдiк валютамен жасалған мәмiлелер:
1) құны шетелдік валютада көрсетілген активтерді сатып алады және сатады;
2) төленуге немесе алуға тиiстi сомалар шетелдiк валютамен белгiленген заемдарды алады немесе бередi;
3) өзгеше активтерді сатып алады немесе сатады, шетелдік валютамен өзіне міндеттемелер алады немесе өтейді.
Ескерту: 13-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 28 тамыздағы N 390 бұйрығымен .

14. Шетелдік валютадағы операцияларды бухгалтерлік есепке алуда бастапқы көрсету кезінде операцияларды жасау күніндегі валюта айырбасының рыноктық бағамын қолдану жолымен теңгемен танылады.
Ескерту: 14-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 28 тамыздағы N 390 бұйрығымен .

Кейiннен көрсету
Ескерту: Тараудың атауы жаңа редакцияда жазылды - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 28 тамыздағы N 390 бұйрығымен .

15. Әрбiр есептiк мерзiмде:
1) ақша баптары, оның iшiнде шетелдiк валютадағы дебеттiк және кредиттiк қарыздар түпкі бағамды пайдалану арқылы теңгемен көрсетiледi;
2) ақша емес баптар, оның iшiнде шетелдiк валютамен бастапқы құны бойынша бағаланған меншiктi капитал, негiзгi қорлар, тауар-материалдық қорлар, материалдық емес активтер операция жасалған мезгiлдегi бағамды қолдану арқылы теңгемен көрсетiледi.
Ескерту: 15-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 28 тамыздағы N 390 бұйрығымен .

Бағамдық айырманы тану
16. Ақша баптарын өтеу кезінде немесе қаржылық есептілікте ағымдағы және алдағы кезеңдерде олар танылғаннан ерекшеленетін валюталардың рыноктық айырбас бағамы бойынша ақша баптарын беру кезінде туындайтын бағамдық айырмалар олар туындаған кезеңінің кірістері немесе шығыстары ретінде танылуы тиіс.
Ескерту: 16-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 28 тамыздағы N 390 бұйрығымен .

Шетелдiк бөлiмшелер
17. Өзiнiң мәнi бойынша бiрлескен кәсiпорындарға, еншiлес және бағынышты заңды тұлғаларға бөлiнген таза инвестициялардың бөлiгi болып табылатын, ақша баптары бойынша туындайтын бағамдық айырмаларды осы таза инвестициялар шығып қалғанға дейiнгi меншiктi капитал ретiнде сыныптау керек, бұдан кейiн бағамдық айырмалардың кейiнге қалдырылған және осы бөлiмшеге байланысты жиынтық сомасы осы таза инвестициялар шығып қалудан болған табыс немесе шығын танылған есептi кезеңнiң табысы немесе шығыны ретiнде танылады.

18. Филиалдар мен өкiлеттiктердiң шетелдiк валютадағы операциялары ұйымның өз операциялары сияқты 13-16-параларға сәйкес көрсетiледi.
Ескерту: 18-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 28 тамыздағы N 390 бұйрығымен .

Ашылымы
19. Қаржы есептемесiнде мыналар:
1) бағамдық айырмадан болған табыс немесе шығын сомалары;
2) егер олардың ашылмауы дұрыс бағалауға және қаржы есептемесiн пайдаланушылардың шешiм қабылдауына жағымсыз ықпал ететiндей маңызды болса, есеп беру мезгiлiнен кейiн болған валюта бағамындағы өзгерiстiң салдары;
3) меншiктi капитал ретiнде жiктелетiн бағамдық айырмалардың сомасы;
4) ұйымның саясаты, оның iшiнде шетелдiк валютадағы операциялар жасауда қауiптен сақтану үшiн хеджирлеу ашып көрсетiлу қажет.

20. Егер шетелдiк бөлiмшедегi сыныптауда елеулi өзгерiс туындайтын болса мiндеттi түрде:
өзгерiстiк мәнi мен себебi;
өткен есеп беру кезеңiндегi табысқа немесе шығынға өзгерiстiң әсерi ашылуы қажет.

Күшiне ену мерзiмi
21. Осы бухгалтерлiк есепке алу стандарты 1997 жылғы 1 қаңтардан бастап күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының
Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi
Ұлттық комиссиясының
1996 жылғы 13 қарашадағы
N 3 қаулысымен бекiтiлдi

Бухгалтерлiк есепке алудың 10 стандарты
Байланысты тараптар туралы
ақпараттың ашылымы

Мақсаты мен қолданылу өрiсi
1. Стандарт байланысты тараптардың қатынастары мен операциялары туралы ақпаратты ашып көрсетудiң қызметiнiң сипатты ерекшелiгi болып табылатын және байланысты тараптар болып отырған ұйымдардың қаржы жағдайы мен қызметiнiң нәтижелерiне елеулi түрде ықпал етуi мүмкiн негiзгi аспектiлерiн сипаттайды.
Ескерту: 1-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

2. Бұл стандартты байланысты тараптар болып табылатын және қаржы есептемесiн тапсыратын ұйымдар қолдануы тиiс, ұйымдардың байланысты тараптармен арадағы қатынастар мен операциялар туралы ақпаратты ашып көрсетуi қаржы есептемесiнiң сенiмдiлiгiн арттырады әрi шынайы және әдiлеттi ақпарат берудiң көрсеткiшi болып табылады.

Айқындамалар
3. Байланысты тараптар. Тараптардың бiрi қаржы және шаруашылық шешiмдерiн қабылдаған кезде екiншi жақты бақылау немесе оған елеулi түрде ықпал ету мүмкiндiгiне ие болғанда олар байланысты тараптар болып есептеледi.

4. Бақылау ұйымның жарғылық капиталға басым түрде қатысуына байланысты немесе өзiмен жасалған шартқа сәйкес яки өзгеше ретпен оның қаржы және өзге де басқару саясатын айқындау қабiлетi.

5. Елеулi ықпал ұйымның қаржы және өзге де саясат жөнiнде шешiмдер қабылдауға оны бақылау мүмкiндiгiнсiз қатысуы.

6. Байланысты тараптар арасындағы операциялар активтер мен мiндеттемелердi олардың құнын өндiрiп алу фактiсiне қарамастан беру.

Байланысты тараптар және олардың қатынастары
7. Бұл стандарт байланысты тараптардың төменде сипатталған қатынастарын қарастырады:
1) басқа ұйымдарды бiр немесе бiрнеше делдалдар арқылы тiкелей немесе жанама түрде бақылап отырған ұйымдар;
2) басқа ұйымдардың қызметiне бiр немесе бiрнеше делдалдар арқылы тiкелей немесе жанама түрде елеулi ықпал етiп отырған ұйымдар:
3) есеп берушi ұйым акцияларының үлесiне тiкелей немесе жанама түрде ие болып отырған, осылай ие болу өздерiне оған елеулi түрде ықпал етуге немесе бақылауға мүмкiндiк беретiн жеке тұлғалар, сондай-ақ олардың етжақын туысқандары * ;
4) басшылық, яғни есеп берушi ұйымды жоспарлауға басқаруға әрi бақылауға құқығы бар және сол үшiн жауап беретiн лауазымды адамдар, сондай-ақ олардың етжақын туысқандары;
5) жоғарыда (Д) және (е) тармақтарында сипатталған адамдардың бақылауындағы немесе елеулi ықпалындағы ұйымдар.
Байланысты тараптардың кез келген ықтимал қатынастарын қарай
келiп, қатынастардың заң жүзiндегi нысанына ғана емес, олардың мәнiне назар аудару керек.
*Ескерту: етжақын туысқандар - өзара етжақын туыстықта немесе ұйыммен арадағы өздерiнiң қарым-қатынастарында бiр-бiрiне ықпал етуi яки бiр-бiрiнiң ықпалында болуы мүмкiн деп болжам жасалатын туыстық қатынаста тұратын адамдар.
Ескерту: 7-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

8. Бұл стандартта төмендегi ұйымдар байланысты тараптар болып есептелмейдi:
1) өзара iскерлiк қатынастарында осы ұйымдардың саясатына ықпал жасамайтын ортақ басшы бар екi ұйым;
2) өздерiнiң әдеттегi қызмет барысында мына ұйымдар:
кредит қаржы қызметiмен айналысатын ұйымдар (банктер және т.б.);
кәсіподақтар;
коммуналдық шаруашылық ұйымдары (почта, байланыс және т.б.);
мемлекеттiк басқару және бақылау органдары (дегенмен олар ұйымдардың iс-қимыл еркiндiгiн шектеуi мүмкiн);
3) өздерiнiң арасындағы қатынастар операциялардың саны көп болуымен ғана тұжырымдалатын, мысалы, өнiм берушiлер, сатып алушылар, сауда агенттерi және т.б. секiлдi ұйымдар.
Ескерту: 8-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

Ашылымы
9. Байланысты тараптар туралы ақпарат қаржы есептілігіне қосып тапсырылатын түсiнiктеме жазбахатта ашып көрсетiледi.
Ескерту: 9-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

10. Байланысты тараптардың арасындағы қатынастар олардың арасында операциялар болды ма, жоқ па - осыған қарамастан ашып көрсетiлуге, осы ретте қатынастардың сипаты да, ауқымы да ашып көрсетiлуге тиiс.

11. Байланысты тараптардың арасында операциялар жүзеге асырылған кезде есеп берушi тарап операциялардың түрлерi мен элементтерiн мынадай тармақтар бойынша ашып көрсетуге тиiс:
1) операциялардың құнмен немесе процентпен есептегендегi көлемi;
2) құнмен немесе процентпен есептегендегi төленбеген баптар;
3) баға құру саясаты.
Байланыссыз тараптар тағайындайтын баға мен байланысты тараптар арасында келiсiлген баға арасындағы сәйкессiздiк баға белгiлеу элементi болып табылады, ол байланысты тараптар операциялары элементтерiнiң бiрi ретiнде ашып көрсетiлуге тиiс.
Ескерту: 11-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

12. Байланысты тараптармен арадағы қатынастардың сипаты мен ауқымын барлық ұйымдар ашып көрсетедi, алайда кейбiр жағдайларда операциялар мен олардың мазмұны ашылмауы мүмкiн. Мынадай жағдайларда байланысты тараптармен арадағы операциялар ашып көрсетудi қажет етпейдi:
1) операциялар бiрiктiрiлген қаржылық есеп беруге енгiзiлген ұйымдар арасында жүргiзiлген кезде;
2) негізгі ұйымның жекелеген қаржы есептерi бiрiктiрiлген қаржылық есеп берумен бiрге жарияланған жағдайда сол есептерде;
3) еншілес ұйымның қаржылық есептілігінде оның негізгі ұйымы тіркелген және Қазақстан Республикасында біріктірілген қаржылық есептілік берген жағдайда;
4) мемлекеттiк бақылауындағы ұйымдар арасындағы операциялар.
Ескерту: 12-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

Күшiне ену мерзiмi
13. Осы бухгалтерлiк есепке алу стандарты 1997 жылғы 1 қаңтардан бастап күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының
Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi
Ұлттық комиссиясының
1996 жылғы 13 қарашадағы
N 3 қаулысымен бекiтiлдi

Бухгалтерлiк есепке алудың 11 стандарты
Табыс салығы бойынша есеп жүргiзу

Мақсаты мен қолданылу өрiсi
1. Осы стандарттың мақсаты Қазақстан Республикасының заңды тұлғалардан алынатын табыс салығын есепке алу әдiстемесiн айқындау болып табылады.

2. Осы стандартқа есептi кезеңдегi табыс салығы бойынша шығын немесе үнем сомасын айқындау және оның қаржы есептемелерiндегi ашылымы енгiзiледi.

Айқындамалар
3. Бухгалтерлiк табыс - бұл заңды тұлғалардың табыс салығынан алынатын салық төлемдерiн шегергенге дейiн немесе салық төлемдерiнiң азабы есебiнен пайда болған үнемнiң қосылуына дейiн әдеттегi қызметтен және төтенше жағдайлардан алған табысы немесе залалы.

4. Есептi кезеңдегi салық төлемдерi немесе салық төлемдерi бойынша үнем - бұл қаржы шаруашылық қызметiнiң нәтижелерi туралы есепте көрсетiлген табыс салығы немесе салық төлемiнiң азаюы есебiнен алынған үнем сомасы.

5. Салық салынатын табыс (залал) - бұл салық заңдарына сәйкес айқындалатын есептi кезеңдегi табыс (залал) сомасы.

6. Төленетiн табыс салығы - бұл салық салынатын табыстан есептелген және есептi кезеңде төленуге тиiс салық сомасы.

7. Уақытша айырма (немесе уақыт бойынша сәйкессiздiктер) - бұл есептi кезеңдегi салық салынатын табыс пен бухгалтерлiк табыстың арасындағы айырмалар, бұл айырма табыс пен шығынның кейбiр көздерi салық салынатын табысқа енгiзiлетiн кезең олар бухгалтерлiк есепке енгiзiлетiн кезеңмен сәйкес келмеуi себептi туындайды. Уақытша айырмалар бiр кезеңде туындайды және бұдан кейiнгi бiр немесе бiрнеше кезеңде жойылады.

8. Тұрақты айырмалар - бұл ағымдағы есептi кезеңде туындайтын және бұдан кейiнгi кезеңдерде жойылмайтын салық салынатын табыс пен бухгалтерлiк табыстың арасындағы айырмалар.

9. Уақытша айырмалардың салық тиiмдiлiгi - бұл туындаған уақытша айырмалардың нәтижесiнде алдағы кезеңде төленуге тиiстi немесе ағымдағы кезеңде алдын ала төленген салық төлемдерiнiң сомасы.

Табыс салығы бойынша есеп жүргiзу
Салық төлемiн есепке алу
10. Есептi кезеңдегi салық төлемi салық тиiмдiлiгiн есепке алу негiзiнде мiндеттеме әдiсiмен айқындалады.

11. Мiндеттеме әдiсi бойынша, табыс салығы заңды тұлғаның табыс алу барысында шеккен шығыны ретiнде қарастырылады және ол тиiстi табыс туындаған кезеңге есептеледi. Есептi кезеңде туындаған уақытша айырмалардың салық тиiмдiлiгi салық төлемдерiне енгiзiледi және бухгалтерлiк баланста кейiнге қалдырылған салық көздерi бойынша көрсетiледi. Кейiнге қалдырылған салық шоты дебеттiк те, кредиттiк те болуы мүмкiн, бұл ретте дебеттiк сальдо болашақ салықтарды мерзiмiнен бұрын төлеудi, ал кредиттiк сальдо болашақта төленуге тиiстi салықтар бойынша мiндеттеменi бiлдiредi.

12. Мiндеттеме әдiсiне сәйкес кезеңдегi салық төлемдерiне:
1) төленуге тиiс табыс салығы;
2) ағымдағы кезеңде туындайтын немесе жойылатын уақытша айырмалардың салық тиiмдiлiгi;
3) есептi жылдың басындағы кейiнге қалдырылған салық түзетуi енгiзiледi (қараңыз, 14-пара).

13. Болашақта салық ставкаларының өзгеруi туралы ақпарат болмаған жағдайда уақытша айырмалардың салық тиiмдiлiгi есептi кезеңде қолданылып жүрген салық ставкасы бойынша анықталады.

14. Салық ставкаларының өзгеруiне байланысты кейiнге қалдырылған салықтар сальдосы тиiстi түзетуге жатады.

15. "Кейiнге қалдырылған салықтар" шотында дебет сальдосының пайда болуына әкелiп соғатын уақытша айырмалардың салық тиiмдiлiгi сақтық принципiне сәйкес осы уақытша айырмалар жойылатын есептi кезеңде қажеттi мөлшерде табыс алуды күтуге негiз болмаған жағдайда табыс салығы бойынша шығын ретiнде танылады.

Салық төлемдерi бойынша үнемдi есепке алу
16. Салық заңдылықтары бойынша салық салу жөнiндегi залалдарды алдағы кезеңдердiң табысы есебiнен өтеу үшiн оны белгiлi бiр кезеңге ауыстыруға болады, жiберiлген шығын залал есептемесi нәтижесiнде салық төлемдерiнiң төмендеуi есебiнен мүмкiндiгiнше үнем алуды қамтамасыз етедi.

17. Залал есептемесiн жүзеге асыру кезеңiнде, 18 және 19-параларда жазылған жағдайлардан басқа кезде салық төлемдерi бойынша үнем таза табыстың (залалдың) есебiне енгiзiледi.

18. Егер заңды тұлға сақтық қағидасы негiзiнде болашақтағы табыс бұл залалдың орнын толтыруға жеткiлiктi екенiне толық сенiмдi болса, салық төлемдерi бойынша үнем осы залал жiберiлген кезеңнiң таза табысының (залалының) есебiне енгiзiледi. Бұл ретте залалдың келтiрiлуiне төтенше жағдайлардың себеп болуы, ал ұзақ мерзiм бойғы өндiрiстiң тұрақты тиiмдiлiгi бұл заңды тұлғаның болашақта да тиiмдi жұмыс iстейтiндiгiне негiз болатын жағдайлар сенiмдiлiк кепiлдiгi ретiнде қызмет етедi.

19. Салық төлемдерi бойынша үнем залал жiберiлген кезеңдегi таза табыстың (залалдың) есебiне "Кейiнге қалдырылған салықтар" шотының кредиттiк сальдосынан аспайтын сома мөлшерiнде енгiзiледi, ол залалды өтеуге мүмкiндiк беретiн уақыт iшiнде жойылады.

Активтердi қайта бағалау
20. Активтердi қайта бағалау кезiнде есепке алу мен есеп беру де оның бастапқы бағасынан немесе алдыңғы қайта бағалаудан аспайтын сома әдетте табыс салығын анықтау үшiн негiз жасамайды. Бiрақ қайта бағаланған активтердiң бастапқы құнға немесе салық заңдарымен рұқсат етiлген басқа негiздерге негiзделмеген бухгалтерлiк табыстағы өзгерiстерге жағдай жасауына қарай салық салынатын табыс пен бухгалтерлiк табыстың арасында айырма пайда болады. Айырманың бұл түрiн есепке алу қабылданған есеп жүргiзу саясаты байланысты болады.

21. Бiр әдiске сәйкес, активтердi қайта бағалаумен байланысты салықтан үнемделген соманы қайта бағалау шотынан "Кейiнге қалдырылған салықтар" шотына аудару қажет. 20-парада сипатталған айырманың туындауына қарай, осы айырмамен байланысты салық тиiмдiлiгi "Кейiнге қалдырылған салықтар" шотына жатқызылады және салық төлемдерiнде көрсетiлмейдi.

22. Басқа бiр әдiстiң мәнi мынада, қайта бағалауға байланысты салықтан үнемделген соманы қаржы есебiне жасалған түсiндiрме жазбада ашып көрсету керек. Кейiнгi есептi кезеңдерде салықтан үнемделген сома 20-парада сипатталған айырманың салық тиiмдiлiгiн көрсету мақсатында қайта қаралады.

Ашылым
23. Қаржы есептемесiнде мынадай ақпарат:
1) әдеттегi қызметтен алынатын табысқа қатысты салық төлемдерi (салық төлемдерi бойынша үнем);
2) елеулi қателердi түзетуге және есеп жүргiзу саясатындағы өзгерiстерге қатысты салық төлемдерi (салық төлемдерi бойынша үнем);
3) төтенше жағдайларға қатысты салық төлемдерi (салық төлемдерi бойынша үнем);
4) қайта бағаланған активтерге қатысты салық тиiмдiлiгi;
5) тұрақты айырмалар және салық төлемдерi мен бухгалтерлiк табыс арасындағы қарым қатынасқа әсер ететiн басқа факторлар, егер бұл есептi кезеңде қолданылып жүрген салық ставкаларымен түсiндiрiлмейтiн болса, ашылуы керек.

24. Салық төлемдерi бойынша үнемге қатысты мынадай салаларды:
1) 18 және 19-параларға сәйкес залал пайда болған кезеңдегi таза табысқа (залалға) енгiзiлген салық төлемдерi бойынша үнем сомасын;
2) залал есептемесiн жүзеге асыру нәтижесiнде таза табысқа (залалға) енгiзiлген салық төлемдерi бойынша үнем сомасын;
3) ағымдағы кезеңде өтелмеген және осы соманы ауыстыруға жататын уақыт кезеңiндегi залал сомасын ашып көрсету керек.

Күшiне ену мерзiмi
25. Осы бухгалтерлiк есепке алу стандарты 1997 жылғы 1 қаңтардан бастап күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының
Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi
Ұлттық комиссиясының
1996 жылғы 13 қарашадағы
N 3 қаулысымен бекiтiлдi

Бухгалтерлiк есепке алудың 12 стандарты
Күрделi құрылысқа арналған мердiгерлiк
келiсiмдер

Iс-әрекеттiң мақсаты мен саласы
1. Стандарт күрделi құрылысқа арналған мердiгерлiк келiсiмдердiң орындалуына байланысты кiрiстер мен шығындарды анықтау және ашу ережесiн сипаттайды, сондай-ақ құрылыс жұмыстары жүргiзiлетiн есептi кезiнде оларды бөлудің тәртiбiн анықтайды.

2. Стандартты мердiгерлермен қаржылық есеп беру нәтижесiне көрсету және дайындау үшiн күрделi құрылысқа арналған мердiгерлiк келiсiмдер жөнiндегi нәтижелерi қаржылық есеп беруге дайындау және ұсыну үшiн мердiгерлер қабылдайды.

Анықтау
3. Күрделi құрылысқа арналған мердiгерлiк келiсiм дегенiмiз* - тапсырыс берушiнiң тапсырмасы бойынша мердiгер өзiнiң тәуекелдiгi бойынша құрылыс жұмыстарын тапсырушының мiндетi бойынша орындауға мiндеттi, ал тапсырушы орындалған жұмысты қабылдау мен төлеуге мiндеттi. Келiсiм бiр объектi бойынша да, олардың жобалауы мен жұмсауы жағдайына тiкелей өзара байланысқан және өзара тәуелдi. Сонымен қатар, құрылыс мердiгерiнiң келiсiмдерi қызмет көрсету бойынша құрылыс объектiлерiмен тығыз байланысты жұмыстарды қосуына болады /яғни объектi басшылары мен сәулетшiлердiң қыр көрсетуi және т.б./
Ескерту : Одан ары "Құрылыс мердiгерлiгi шарты"

4. Құрылыс мердiгерлiгiнiң бекiтiлген бағамен келiсiмi, бұл - екi жақтың құрылыс жұмыстарына нақты бағамен келiсiлетiн келiсiмi немесе атқарылатын жұмыстың бiр өлшемiне шаққанда белгiленген құн.

5. Келiсiм бағадағы құрылыс мердiгерлiгi бұл - жеткiзушiнiң тiкелей құрылыс жұмыстарын атқарумен байланысты, тапсырушы рұқсат еткен сомадағы шартта ескертiлген сыйақыларды қоса есептегендегi нақтылы шығындарының орнын толтыру шарты.

Нысандар шарттары бойынша және құрылыс мердiгерлiгiнiң шарттар тобы
6. Стандарт талабы, әдетте жеке алынған құрылыс мердiгерлiгiнiң шарттарына қолданылады. Бiрақ маңыздылығы мен аяқталу принциптерiне негiздей отырып, бұл стандарт мердiгерлiктiң бiр шартының айқындалған жеке бөлiктерiне немесе олардың мәнiн көрсету үшiн мердiгерлiк шарттардың тұтас топтарына мiндеттi түрде қолданылады.

7. Құрылыс мердiгерлiгiнiң бiрдей бiрнеше нысанға бiр келiсiм жасауы кезiнде, егер мынадай талаптар орындалар болса, құрылыс нысанын шарт ретiнде қарату керек:
а) әр нысан бойынша құрылыс жұмыстарының келiсiмдi бағасы бойынша жеке ұсыныстар болғанда;
ә) әр нысан бойынша келiсiмдерге қол жеткiзгенде;
б) әр нысан бойынша шығындар мен кiрiстердi айқындау мүмкiн болғанда.

8. Құрылыс мердiгерлiгiнiң келiсiм топтары, бiр немесе бiрнеше тапсырушылармен, мынадай талаптар орындалған жағдайда, бiрыңғай келiсiм ретiнде қарау керек.
а) бұл келiсiм топтары бiрыңғай пакет ретiнде бекiтiледi;
ә) құрылыс жұмыстары барлық келiсiмдер бойынша өзара тығыз байланысқандықтан нәтижесiнде олар пайданың жалпы деңгейiмен бiр жобаның бөлiгi болып табылады;
б) құрылыс жұмыстары барлық келiсiмдер бойынша бiр мезгiлде немесе бiрiнен соң бiрi үздiксiз орындалады.
9. Құрылыс мердiгерлiгiнiң келiсiмi қосымша құрылыс нысанын тапсырушының қалауы бойынша өзгертiлуi мүмкiн. Құрылыстың қосымша нысанын бөлек келiсiм ретiнде мынадай жағдайда қарауға болады, егер:
а) нысан алғашқы келiсiмге енгiзiлген жобадан, сол немесе басқа нысандардың технологиясы немесе қызмет етуi бойынша айтарлықтай ерекшеленсе;
ә) қосымша нысанға келiсiлген құн алғашқы келiсiм бойынша келiсiлген құнды есепке алмай кесiлсе.

Құрылыс мердiгерлiгiнiң келiсiмдерi бойынша кiрiстер
10. Құрылыс мердiгерлiгiнiң келiсiмдерi бойынша табыстарға жататындар:
а) құрылыс жұмыстарының келiсiлген құны;
ә) келiсiм өзгергеннен түсетiн түсiм, талап бойынша төлемдер мен ынталандыру төлемдерi мынадай жағдайда талап етiледi, егер олар:
- табыс түсiретiн болса;
- үлкен мөлшердегi дәлдiкпен өлшенуi мүмкiн.

11. Тапсырушының жүргiзiп отырған, табыстың ұлғаюына немесе азаюына әкелiп соғатын құрылымы немесе мерзiмi жасалған келiсiмдер бойынша жұмыс көлемi. Келiсiм құнының өзгеруi табысқа мынадай жағдайлар орындалғанда ғана енгiзiледi:
- тапсырушы бұл өзгерiстердiң құнын қолдауы мүмкiн жағдайда;
- өзгерiстер құнды үлкен дәлдiкпен өлшенуi мүмкiн.

12. Талап бойынша төлемдер бұл - мердiгердiң тапсырушыдан қосымша шығындарды толтыру мақсатында алуды көздеген келiсiм құнына енгiзiлмеген сома. Бұл талаптар табысқа осы шарт бойынша, тек мына жағдайларда ғана енедi, егер:
- тапсырушы қосымша төлемдер талабын қолдауы мүмкiн жағдайда;
- қосымша төлем құны үлкен мөлшердегi дәлдiкпен өлшенуi мүмкiн жағдайда.

13. Ынталандыру төлемдерi бұл - мердiгерге, егер келiсiмде құрылыс мердiгерлiгi нормаларды орындаған немесе асыра орындаған жағдайлар ескерiлсе, төленетiн қосымша сомалар. Олар табысқа енгiзiледi, егер:
- келiсiмде ескертiлген нормалардың орындалу немесе асыра орындалу жағдайлары мүмкiн болса;
- ынталандыру төлемдерi үлкен нақтылықпен өлшенiп төленуi мүмкiн.

Құрылыс мердiгерлiгiнiң келiсiмдерi бойынша шығыстар
14. Мердiгерлiк келiсiмдерi бойынша шығындар мыналарды қамтуы керек:
- мердiгерлiктiң осы келiсiмге байланысты, тiкелей шығындары;
- құрылыс мердiгерлiгiнiң келiсiмi бойынша бөлiнуге болатын жалпы құрылыстық қызметке байланысты үстеме шығындар, ол келiсiм құнына енгiзiледi;
- құрылыс мердiгерлiгiнiң келiсiм шарттары бойынша тапсырушыдан өндiрiлiп алынатын басқа да шығындар.

15. Тапсырушы орнын толтыратын шығындарға кейбiр жалпы әкiмшiлiк шығындар, құрылыс мердiгерлiгiнiң келiсiм жағдайымен өтелуге жататынын ескерiп енгiзiлуі мүмкiн.

Құрылыс мердiгерлiгiнiң келiсiмдерi бойынша табыстар мен шығыстарды мойындау
16. Егер есеп беру мерзiмiне мердiгерлiк келiсiмнiң жалпы нәтижесi үлкен мөлшердегi нақтылықпен айқындалған жағдайда, табыстар мен оларға байланысты шығыстарды жұмыстың орындалу процентiне аудару арқылы мойындау қажеттi. Осылайша табыстар мен шығындар, олар орын алған жағдайда, сол есептiк мерзiмге жатқызылуы керек. Жалпы мердiгерлiк шығыстардың кiрiстерден кез-келген артықшылығы болғанда мердiгерлiктен, егер мұндай фактiлер анықталса, өткен есептi мерзiмнiң шығысы ретiнде талап етiледi.

17. Құрылыс мердiгерлiгi келiсiмнiң нәтижесi үлкен деңгейдегi нақтылықпен, тұрақты бағамен бағаланады, егер:
- келiсiм бойынша табыстың жалпы сомасы нақты айқындалса;
- мердiгердiң экономикалық пайда алу мүмкiндiгi болса;
- келiсiм бойынша жұмыстарды аяқтаудың шығыны және құрылыс жұмыстарының есептi мерзiмге проценттiк орындалуы нақты дәлдiкпен айқындалса;
- келiсiм бойынша нақтылы орын алған шығындар сметалық нормалармен салыстыру нақты орындалса және дәл есептелсе.

18. Ашық бағадағы құрылыс мердiгерлiгi келiсiмнiң нәтижесi үлкен дәлдiкпен бағалануы мүмкiн, егер:
- мердiгердiң экономикалық пайда алу мүмкiндiгi болса;
- келiсiмге байланысты шығындар үлкен дәлдiкпен айқындалса.

19. Құрылыс мердiгерлiгiнiң келiсiмi бойынша табысқа енгiзiлген және алуға үмiтсiз, орнын толтыру мүмкiндiгi екi талай сомалардың кірістер және шығыстар туралы есепте орын алуына байланысты, құрылыс мердiгерлiгiнiң келiсiмi бойынша табыс сомасы түзету ретiнде емес, шығыс ретiнде танылады.
Ескерту: 19-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .

20. Құрылыс мердiгерлiгiнiң келiсiмi бойынша орындалған жұмыстардың процентi екi түрлi әдiспен анықталады. Мердiгер жұмыстардың бiршама дәл орындалуын өлшейтiн әдiстi қолданады. Құрылыс мердiгерлiгiнiң келiсiм түрiне байланысты, әдiстер мыналарды қамтиды:
- шығын пропорциясына орындалған құрылыс жұмыстарына айқындалған күнге кеткен, келiсiм бойынша жалпы сметалық шығын;
- құрылыс мердiгерлiгi келiсiм бойынша жұмыстың негiзгi бөлiгiнiң аяқталуы.
Тапсырушыдан алған аралық төлемдер мен аванстар орындалған жұмыс деңгейiн бiлдiрмейдi.

21. Құрылыс мердiгерлiгiнiң келiсiмi бойынша нәтижелердi нақты айқындау мүмкiн болмаған жағдайда:
- табыс, анық өтелiнетiн құрылысқа кеткен шығын мөлшерiмен ғана танылуы керек;
- құрылыс бойынша шығындар, олар жүргiзiлген аралықта есеп беру кезiндегi шығыс ретiнде танылады.

Болжалды залалдарды тану
22. Бұл жағдайда, құрылыс мердiгерлiгiнiң келiсiмi бойынша жалпы табыс жалпы шығыннан асып түсу ықтималдығы болған кезде, болжалды залалдар нақты есеп беру кезiндегi залал ретiнде танылуы керек.
Мұндай залалдардың сомалары мыналарға қатыссыз айқындалады:
а) келiсiм бойынша жұмыстың басталу фактiсiнен;
ә) келiсiм бойынша жұмысты орындау процентiнен;
б) құрылыс мердiгерлiгiнiң бiрлiк келiсiмi ретiнде қаралатын құрылыс мердiгерлiгiнiң күтiлетiн басқа келiсiмi бойынша жалпы кiрiс сомасынан.

Құрылыс мердiгерлiгiнiң келiсiмi бойынша ақпараттарды ашып көрсетуi
23. Мердiгер мыналарды ашып көрсетуi керек:
а) есеп беру кезiндегi, құрылыс мердiгерлiгiнiң әр келiсiмi бойынша табыс сомасын;
ә) есеп беру кезiнде мақұлданған келiсiм бойынша табысты анықтау үшiн қолданатын әдiстi;
б) құрылыс мердiгерлiгiнiң аяқталмаған келiсiмi бойынша жұмыс жасау процентiн айқындау үшiн қолданатын әдiстердi.
Әдiстердегi өзгерiстер табыс пен шығыс бағалар құрылыс мердiгерлiгiнiң келiсiмi бойынша есептiк бағаларды өзгерту ретiнде есеп беруде мақұлданған кірістер және шығыстар туралы туралы есептiк кезеңдерде және кейiнгi кезеңде ашылуы керек.
Ескерту: 23-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрлігінің 2003 жылғы 28 қаңтардағы N 27 бұйрығымен .
24. Аяқталмаған есептiк күнге құрылыс мердiгерлiгiнiң келiсiмiне мердiгер төмендегiлердi ашу керек:
а) жіберiлген шығын мен мақұлданған табыстың жалпы сомасын (мақұлданған залалды есептемегенде);
ә) алынған соманың алдын ала төлемiн;
б) ұсталған соманы.

25. Мердiгер мыналарды ұсыну керек:
а) актив ретiнде, құрылыс жұмыстары бойынша тапсырушыдан берешек жалпы сомасын;
ә) мiндеттеме ретiнде, құрылыс жұмыстары бойынша.

26. Аяқталмаған құрылыс жұмыстары бойынша тапсырушының немесе мердiгердiң берешек жалпы сомасы бұл - жiберiлген шығын мен танылған табыстан тұратын, танылған залал мен аралық төлемдердi қоспағандағы, таза сома.

Күшiне ену мерзiмi
27. Бухгалтерлiк есептiң бұл стандарты 1996 жылғы 1 қаңтардан бастап күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының
Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi
Ұлттық комиссиясының
1996 жылғы 14 қарашадағы
N 4 қаулысымен бекiтiлдi

Бухгалтерлiк есепке алудың 13 стандарты
Шоғырландырылған қаржылық есеп беру
және еншілес ұйымдарға бөлiнген
инвестицияларды есепке алу

Ескерту: стандарттың тақырыбында "сабақтас серіктестіктерге" деген сөз "еншілес ұйымдарға" деген сөзбен ауыстырылды; стандарттың бүкіл мәтіні бойынша "сабақтас", "серіктестігінің", "серіктестік", "серіктестіктер", "серіктестіктің", "серіктестігі", "серіктестері", "серіктестікке", "серіктестіктерін", "серіктестіктерінің", "серіктестіктегі", "серіктестіктердің", "шаруашылық серіктестігіне", "шаруашылық серіктестігі", "шаруашылық серіктестіктерінен", "шаруашылық бірлестігі" деген сөздер тиісінше "еншілес", "ұйымының", "ұйым", "ұйымдар", "ұйымның", "ұйымы", "ұйымдары", "ұйымға", "ұйымдарын", "ұйымдарының", "ұйымдағы", "ұйымдардың", "ұйымына", "ұйымы", "ұйымынан", "ұйымы" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 30 қарашадағы N 593 бұйрығымен .

Iс-әрекеттiң мақсаты мен саласы
1. Бұл стандарттың мақсаты негiзгi ұйымының (әрi қарай "негiзгi ұйым" деп аталады) бақылауында болатын ұйымдар тобының шоғырландырылған қаржылық есептiлiгiн құрудың және түсiнудiң, сондай-ақ негiзгi ұйымның жеке қаржылық есептiлiгiнде еншілес ұйымына бөлiнген инвестицияларды есепке алудың тәртiбiн анықтау болып табылады.

Анықтау
2. Бақылау - ұйымның қызметiнен пайда алу мақсатында ұйымның қаржылық және басқа саясатын анықтау құқығы.

3. Еншілес ұйымы дегенiмiз - басқа (негiзгi) ұйымның бақылауында болатын ұйым.

4. Негiзгi ұйымы дегенiмiз - бiр және одан көп еншілес ұйымы бар ұйым.

5. Топ - негiзгi ұйымы мен оның бүкiл еншілес ұйымдары.

6. Шоғырландырылған қаржылық есеп беру - бiр ұйымның есебi ретiнде көрсетiлген, топтың жеке қаржылық есеп беруi.

7. Жеке қаржылық есеп беру - топтың шоғырлануға қатысты әрбiр мүшесiнiң есеп беруi.

8. Азшылық үлес - еншілес ұйымның қатысу үлесiне тиесiлi шаруашылық қызметiнiң негiзгi ұйымның оған тiкелей немесе басқа еншілес ұйымдар арқылы иелiк етпейтiн, таза кiрiстерi (шығындар) мен таза активтерiнiң бiр бөлiгi.

9. Толықтай дерлiк иелiк - негiзгi ұйым дауыстың 90 және одан да көп процентiне ие болса.

Шоғырландырылған қаржылық есеп берудiң түсiнiгi
10. Негiзгi ұйымы, 11 параграфта сипатталған негiзгi ұйымынан басқасы, шоғырландырылған қаржылық есеп беруге тиiс.

11. Басқа ұйымның еншілесі болып табылатын және толық немесе толықтай дерлiк иелiгiнде тұрған негiзгi ұйымы, егер негiзгi ұйым талап етпесе және азшылық үлесiнiң иелерi бұған келiсетiн болса, шоғырландырылған қаржылық есеп бермейдi.

12. Шоғырландырылған қаржылық есеп бермейтiн негiзгi ұйымы өзiнiң жеке қаржылық есебiнде мыналарды ашады:
1) шоғырландырылған қаржылық есеп бермеген себептерiн;
2) еншілес ұйымға бөлiнген инвестицияларды есепке алу үшiн бухгалтерлiк есептеуде пайдаланылған тәсiлдi;
3) шоғырландырылған қаржылық есеп берушi негiзгi ұйымның атауы және тiркелген кеңсесiн.

Шоғырландыру саласы
13. Негiзгi ұйым шоғырландырылған қаржылық есеп беруге:
еншілес ұйым таяу уақытта сату мақсатымен алынған және оған бақылау уақытша болған;
еншілес ұйым ұзақ мерзiмдi қатаң шектеулер ахуалында әрекет етiп, мұның өзi негiзгi ұйымға қаражат беру қабiлетiн төмендетiп отырған жағдайдан басқа;
өзiнiң барлық жергiлiктi және шетелдiк еншілес ұйымдарын қосуға тиiс.

Шоғырландырылған қаржылық есеп берудi құрудың тәсiлдемесi
14. Негiзгi ұйым және оның еншілес ұйымының қаржылық есебi активтер, мiндеттемелер, меншiктi капитал, кiрiстер мен шығындар туралы деректердi жинақтау арқылы баптар мен тармақтар бойынша бiрiктiрiледi. Шоғырландырылған қаржылық есептер бiртұтас ұйым ретiндегi топ туралы қаржылық ақпарат беруi үшiн, мыналар қажет:
1) негiзгi ұйымның әрбiр еншілеске бөлген инвестицияларының балама құнын және әрбiр еншілестің меншiктi капиталындағы негiзгi ұйымның үлесi,
бойынша - шыққан сәтінен бастап енгiзiледi. Еншілес ұйымдарының шығуынан алынған сома мен шыққан мерзiмдегi оның жаза активтерi арасындағы айырмашылықты қаржы-шаруашылық қызметiнiң шоғырландырылған есепте еншілес ұйымды негiзгi және еншілес ұйымдар арасындағы өзара есептеулердiң есеп-шоттар бойынша сальдосы,
кiрiстер, шығындар және дивидендтер жөнiндегi топ iшiндегi операцияларды және осы операциялардың нәтижесiнде туындайтын, орны толмайтын зияндардың басқа iске асырылмаған кiрiстер мен шығындар алынып тасталсын;
2) еншілес ұйымдарының таза активтерiндегi азшылықтың үлесi анықталып, шоғырландырылған бухгалтерлiк баланста негiзгi ұйымның мiндеттемелерi мен меншiктi капиталы жеке көрсетiлсiн;
3) негiзгi ұйымға қосылатын таза кiрiстiң сомасын айқындаған кезде топтың кiрiсiн кемiтетiн, таза кiрiстегi еншілес ұйымның азшылық үлесi белгiленсiн.

15. Шоғырландырылған есеп беруге қосылатын, негiзгi ұйым пен оның еншілес ұйымдарының қаржылық есептерi әдетте бiр мерзiмде құрылады. Бұлай тежеуге болмайтын жағдайда, әртүрлi есептiк мерзiмде құрылған қаржылық есептердi айырмашылығы үш айдан аспайтын жағдайда, пайдалануға болады. Әртүрлi есептiк мерзiмдерде құрылған қаржылық есептер шоғырландырылған кезде, осы уақыттардың арасында болған елеулi операциялардың немесе басқа да оқиғалардың нәтижелерi болып табылатын өзгерiске түзетулер жасалады.

16. Шоғырландырылған есеп берулерге қосылатын, негiзгi ұйым пен оның еншілес ұйымдарының қаржылық есептерi әдетте ұқсас операциялар мен оқиғаларды бухгалтерлік есепке алуды көрсету үшiн бiртұтас есептiк саясатты пайдаланып әзiрленедi. Топтың мүшесi шоғырландырылған қаржылық есепте қабылданған саясаттан өзгеше саясатты пайдаланса, онда шоғырландыру кезiнде оның есебiне тиiстi түзетулер енгiзiледi. Егер мұндай түзетулердi енгiзу мүмкiн болмаса, онда бұл факт шоғырландырылған қаржылық есептегi, онда баптың өзгеше есептiк саясын қолданылған бөлiгiмен бiрге ашылуға тиiс.
Ескерту: 16-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 30 қарашадағы N 593 бұйрығымен .

17. Еншілес ұйымның шығыстар мен кірістері шоғырландырылған есепте қабылданған еншілес ұйымдар бойынша қабылданған сәтiнен бастап қосылады, ал шығып кеткендер бойынша - шығып кету күніне дейін, еншілес ұйымның шығып кетуінен алынған сумма арасындағы айырмашылық, және оның таза активі болып шығып кету күніне кiрiстер немесе шығындар ретiнде шоғырланған шығыстар мен кірістері туралы есепте мойындалады.
Ескерту: 17-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 30 қарашадағы N 593 бұйрығымен .

18. Ұйым еншілес ұйымның анықтамасына сәйкес келмеген және "Тәуелдi ұйымға бөлiнген инвестицияларды есептеу" жөнiндегi 14-шi бухгалтерлiк есеп стандартында көрсетiлгенi сияқты, бұл ұйымның инвестициялары "Қаржылық инвестицияларды есептеу" жөнiндегi 8-шi бухгалтерлiк есеп стандартына сәйкес есептелуге тиiс.
Ескерту: 18-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 30 қарашадағы N 593 бұйрығымен .

Негiзгi ұйымның жеке қаржылық есеп беруiнде
еншілес ұйымға бөлiнген инвестицияларды есепке алу
19. Негiзгi ұйымның жеке қаржылық есеп беруiнде шоғырландырылған қаржылық есепке енгiзiлген еншілес ұйымдағы инвестициялар, не iскерлiк қатысу (қараңыз: БЕС 14 "Тәуелдi ұйымға бөлiнген инвестицияларды есептеу") тәсiлi, не ұзақ мерзiмдi инвестицияларды есептеу тәсiлдемесiн (қараңыз: БЕС 8 "Қаржылық инвестицияларды есептеу") пайдалану арқылы есептеледi.
Ескерту: 19-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 30 қарашадағы N 593 бұйрығымен .

20. Негiзгi ұйымның жеке қаржылық есеп беруiнде еншілес ұйымның инвестициялары "Қаржылық инвестицияларды есептеу" жөнiндегi 8-шi бухгалтерлiк есеп стандартына қаралатын инвестиция ретiнде есептеледi.

Айқындау
21. 16 параграфтың негiзiнде талап етiлетiн түсiндiрмелерге қосымша мынадай айқындаған жөн:
1) атаулар көрсетiлген iрi еншілес ұйымдарының тiзiмiн тiркелген елi немесе мекен-жайын, иелiкке қатысу үлесiн және айырмашылық болса, дауысы бар акциялардың үлесiн;
2) еншілес ұйымдарының шоғырландырылған есепке енгiзiлмеу себептерiн;
3) негiзгi ұйым тiкелей немесе еншілес ұйым арқылы дауыстың жартысынан көбiне ие болмаған жағдайда, негiзгi және еншілес ұйымдар арасындағы, негiзгi ұйымның бақылау жүргiзуiне мүмкiндiк беретiн өзара қатынастардың сипатын;
4) дауысы бар акциялардың жартысынан көбi тiкелей және еншілес ұйымдар арқылы жанама иеленген бiрақ бақылаудың салдарынан оның еншілес ұйымы болып саналмайтын ұйымдардың тiзiмiн;
5) еншілес ұйымды сатып алудың немесе сатудың есептi кезеңiнен қаржылық көрсеткiштерiне ықпалын және алдыңғы кезеңдегi тиiстi көрсеткiштердi;
6) негiзгi ұйымның жеке қаржылық есеп беруiнде еншілес ұйымның инвестицияларды есептеу үшiн пайдаланылған тәсiлдi.

Күшiне ену сәтi
22. Бұл бухгалтерлiк есеп стандарты 1998 жылдың 1 қаңтарынан күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының
Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi
Ұлттық комиссиясының
1996 жылғы 14 қарашадағы
N 4 қаулысымен бекiтiлдi

Бухгалтерлiк есепке алудың 14 стандарты
Тәуелді ұйымға бөлінген инвестициялардың есебі

Ескерту: Стандарттың тақырыбы жаңа редакцияда жазылды, стандарттың бүкіл мәтіні бойынша "шаруашылық серіктестіктеріне", "шаруашылық серіктестіктері", "шаруашылық серіктестігімен", "шаруашылық серіктестіктермен", "шаруашылық серіктестіктерінің", "шаруашылық серіктестіктің", "шаруашылық серіктестігінің", "шаруашылық серіктестіктерінде", "шаруашылық серіктестігі", "серіктестік", "серіктестіктердің", "субъект", "субъектінің" деген сөздер тиісінше "ұйымдарына", "ұйымдары", "ұйымымен", "ұйымдармен", "ұйымдарының", "ұйымның", "ұйымының", "ұйымдарында", "ұйымы", "ұйым", "ұйымдардың", "ұйым", "ұйымның" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 30 қарашадағы N 593 бұйрығымен .

Қызмет ету мақсаты мен аясы
1. Бұл стандарттың мақсаты ұйымдарына тәуелдi инвестицияларды есептеу тәртiбiн айқындау болып табылады.

2. Стандартты инвестицияланатын ұйым акцияларына дауыс берушiлердiң жиырма проценттен астамына ие болған инвесторлар қолданады және бұл ретте ол айтарлықтай ықпалға ие.

Айқындама
3. Тәуелдi ұйымдары - бұл, инвестордың айтарлықтай ықпалында болатын және оның ұйымдарымен де, бiрге бақылау жасайтын заңды тұлғасымен де еншiлес болып табылмайды.

4. Маңызды ықпалы - инвестицияланатын ұйымның қаржы және басқа саясаты бойынша, оның бақылауынсыз мүмкiн емес, шешiм қабылдауға қатысу құқы.

5. Бақылау - инвестицияланатын ұйымның оның қызметiнен пайда түсiру мақсатымен қаржы және басқа саясатын айқындау құқы.

6. Ұйымдарымен еншiлес - бұл, басқа (негiзгi) ұйымдардың бақылауында болатын ұйым.

7. Үлестiк қатысу әдiсi - инвестициялар сатып алу кезiнде олардың құнын инвестордың тәуелдi ұйымдарының таза активтерiндегi өзгерiстердi мойындау үлестiк мүмкiндiгi бойынша олардың бағасын сатып алу бағасы бойынша одан ары арттырып (кемiтiп) көрсететiн есептеу әдiсi. Инвестордың таза пайдадағы үлесiн тәуелдi ұйымның кірістер мен шығыстар туралы есебiнде табыс (шығыс) ретiнде мойындалады.
Ескерту: 7-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 30 қарашадағы N 593 бұйрығымен .

8. Бағалау әдiсi - инвестицияны сатып алу кезiнде сатып алу бағасы бойынша көрсетiлетiн есептеу әдiсi. Инвестициядан түсетiн түсiм инвестордың кірістер мен шығыстар туралы есебiнде, сатып алу күнiнен кейiн пайда болған тәуелдi ұйымның таза табыстан жинақталған жалпысының тиiстi дивидендтерi мөлшерiнде мойындалады.
Ескерту: 8-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 30 қарашадағы N 593 бұйрығымен .

Шоғырландырылған қаржылық есептеме
9. Инвестициялар тәуелдi ұйымдарында үлестiк қатысу әдiсi бойынша шоғырландырылған қаржылық есептемеде ескерiледi, мына жағдайлардан басқа, егер:
1) инвестициялар таяу арада оны сату мақсатымен алынса;
2) тәуелдi ұйымдары оның қаржыларын инвесторға беру қабiлетiн айтарлықтай төмендететiн, ұзақ мерзiмдi қатаң шектеу жағдайында әрекет етсе.

10. Тәуелдi ұйымдары одан ары тәуелдi ұйымы анықтамасына сәйкес келмейтiн күннен бастап, инвестициялар есептеме саясатының бухгалтерлiк есептеме стандарттың 8 "Қаржы инвестицияларының есептемесiне сәйкес ұзақ мерзiмдi инвестициялық есептеме бойынша есепке алынады.

Жекелеген қаржылық есептеме
11. Жеке қаржылық есептеме жасаған инвестор өздерiнiң тәуелдi ұйымдары туралы шоғырланған қаржылық есептеме жасау кезiндегi мәлiметтi де көрсетуi керек.

12. Инвестордың жеке қаржылық есебiне енгiзiлген, шоғырланған қаржылық есептi құрамайтын тәуелдi шаруашылық инвестицияларда мыналар ескерiледi:
1) үлестiк қатысу әдiсi, не болмаса құндық әдiс (құндық әдiспен, тәуелдi ұйымдары ұзақ мерзiмдi қатаң шектеу жағдайында әрекет ететiн тәуелдi ұйымдары немесе таяу арада сату мақсатымен алынған инвестициялар).
2) сатып алу құны бойынша немесе құнын қайта бағалау есебi бойынша немесе ұзақ мерзiмдi инвестицияларды (Қараңыз: БЕЖ 8 "Қаржы салымдарының есептемесiн")
есептеу бойынша қабылданған есептеу саясатына сәйкес сатып алу және ағымдағы бағалардың ең аз көрсеткiшi бойынша қайта бағаланады.

Үлестiк қатысу әдiсi
13. Үлестiк қатысу әдiсiн қолдану кезiнде инвестицияның тепе-теңдiк құны тәуелдi ұйымы инвесторының таза табыс (шығын) күйiндегi үлесiн мойындау бөлiгiнде артады және табыс (шығын) ретiнде танылады.

14. Тәуелдi ұйымдарының жинақталған таза табысының жалпы сомасының тиiстi дивидендтерi инвестициялардың тепе-теңдiк құнын кемiтедi.

15. Тәуелдi ұйымдарының активтерiн қайта бағалауға байланысты инвестордың үлесiнiң өзгеруi инвестицияның тепе-теңдiк құнын арттырады (кемiтедi) және жеке капитал бөлiгiнде көрiнiс табады.

16. Егер инвестордың үлесi тәуелдi ұйымының шығынында инвестицияның тепе-теңдiк құны тең болып немесе асып түссе, мұндай шығындарды одан ары есептеу жүргiзiлмейдi. Инвестициялар нөлдiк құн бойынша көрсетiледi.

17. Инвестор тәуелдi ұйымдарының таза пайдасында өзiнiң үлестiк қатысуымен көрiнiс табуын, 16 тармаққа сәйкес есепке алынбаған таза пайда үлесi таза шығын үлесiне тең болғанда қайта жүзеге асыра алады.

Құндық әдiсi
18. Құндық әдiстi қолдану кезiнде инвестор инвестицияларды сатып алу құны бойынша көрсетедi. Инвестициялардан түсетiн түсiмдер инвестордың кірістер мен шығыстар туралы есебiнде тәуелдi ұйымының сатып алынған күннен кейiн пайда болып, жинақталған таза табыстың жалпы сомасының тиiстi дивидендтерi көрсетiледi.
Ескерту: 18-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 30 қарашадағы N 593 бұйрығымен .

19. Инвестицияның тепе-теңдiк құнының үнемi төмендеуi бухгалтерлiк есеп стандартының 8 "Қаржылық инвестицияларды есептеуге" сәйкес әр инвестиция бойынша жеке көрсетiледi.

Ашу
20. 11, 12 параларға сәйкес талап етiлетiн түсiнiктемеге қосымша ашып көрсетудi қажет етедi.
1) инвестор айтарлықтай ықпал ететiн және онда үлестiк қатысы бар iрi тәуелдi ұйымдарының тiзiмi;
2) тәуелдi ұйымдарының инвестицияларын есептеу үшiн пайдаланылған әдiстер;
3) тәуелдi ұйымдарының үлестiк қатысу әдiсiмен есептелген инвестициялар тепе-теңдiктiң жеке бабымен ұзақ мерзiмдi инвестиция ретiнде ашып көрсетiледi.

21. Тәуелдi ұйымдарының таза табысының (шығындық) үлесi инвестордың кірістер мен шығыстар туралы есебiнде көрсетiледi.
Төтенше жағдайлардағы немесе өткен мерзiмдерге өзгертулер енгiзiлсе инвестордың үлесi жеке ашып көрсетiледi.
Ескерту: 21-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 30 қарашадағы N 593 бұйрығымен .

Күшiне ену мерзiмi
22. Осы бухгалтерлiк есепке алу стандарты 1998 жылғы 1 қаңтардан бастап күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының
Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi
Ұлттық комиссиясының
1996 жылғы 15 қарашадағы
N 5 қаулысымен бекiтiлдi

Бухгалтерлiк есепке алудың 15 стандарты
Бiрлескен қызмет бойынша қатысу үлесiнiң
қаржылық есепте көрсетiлуi

Iс-әрекеттiң мақсаты мен саласы
1. Бұл стандарт оның ұйымдасқан - құқықтық формасына тәуелсiз өзiнiң қатысу бөлiгiн бiрiгiп қызмет ету есебi үшiн және қатынасушы активтердiң қаржылық есебiнде бейнелеуiн, мiндеттемелерiн, осы қызметтен шығындар мен кiрiстердi заңды тұлғалармен қолданылады.

Анықтама
2. Бiрiгiп қызмет ету - ортақ шаруашылық мақсатқа жету үшiн екi немесе одан да көп жақтар бiрiгiп қимылдауға мiндеттелген қызмет. Бiрiгiп қызмет ету өндiрiстiң, активтердiң, заңды тұлғалардың үстiнен бiрiгiп бақылау түрiнде жүзеге асуы мүмкiн.

3. Бақылау - қызмет қатынасында осы қызметтен пайда алу мақсатында қаржылық және шаруашылық саясатты анықтайтын құқық.

4. Бiрiгiп бақылау - шартпен келiсiлген теңбе-тең жағдайда қызметтi бақылауды жүзеге асыру.

5. Маңызды әрекет - қызмет қатынасында бақылаудың мүмкiндiгiнсiз немесе бiрiгiп бақылауда қаржылық және басқа саясатта қатысу құқығы.

6. Бiрiгiп қызмет етуге қатысушы - бiрiккен қызмет етуге қатысушы және бiрiгiп бақылауды жүзеге асыратын жақтардың бiрi.

7. Бiрiгiп қызмет етудiң инвесторы - бiрiгiп бақылауды жүзеге асырмайтын, бiрiгiп қызмет ету жақтарының бiрi.

8. Бөлек шоғырландыру - бiрiгiп қызмет ету бөлiгi, әр активте және мiндеттемеде, кiрiстер мен шығыстарда осы баптар мен жолдар бойынша бiрiгетiн немесе қаржылық қатысушының есеп беруiнде бөлек жолдармен ашылатын есеп беру тәсiлi.

Бiрлескен қызмет бойынша қатысу үлесiнiң қаржылық
есепте көрсетiлуi
9. Бiрлесiп бақыланатын өндiрiске қатысушы өзiнiң қаржылық есебi мен шоғырландырылған қаржылық есебiнде мыналарды мойындауға тиiс:
1) ол бақылау жасайтын активтер мен оның өзi қабылдаған мiндеттемелердi;
2) оның шеккен шығындарын және ол тауарларды сатудан немесе бiрлескен әрекетке байланысты қызметтерден алынған кiрiстерден өзiнiң үлесiн.

Бiрлесiп бақыланатын активтер
10. Бiрлесiп бақыланатын активтерге қатысушы өзiнiң жеке қаржылық есептерi мен шоғырландырылған қаржылық есеп беруiнде мыналарды мойындауға тиiс:
1) активтердiң сипатына сәйкес, бiрлесiп бақыланатын активтердегi өзiнiң үлесiн;
2) ол бiрлескен қызмет бойынша қабылдаған мiндеттемелердi;
3) бiрлескен қызметте басқа қатысушылар мен бiрге көтерген мiндеттемелердегi өзiнiң үлесiн;
4) бiрлескен қызмет бойынша шеккен шығындардағы өзiнiң үлесiмен қоса, өнiмдегi өзiнiң үлесiн сатудан немесе пайдаланудан түскен кiрiстi;
5) бiрлескен қызметке қатысудағы, оның үлесiне сәйкес шеккен шығындарын.

Бiрлесiп бақыланатын заңды тұлға
11. Бiрлесiп бақыланатын заңды тұлғаға қатысушы өзiнiң жеке қаржылық есептерiнде шоғырландырылған қаржылық есеп беруiнде үйлесiмдi шоғырландыруға арналған екi есептiк үлгiнiң бiрiн пайдалана отырып, қатысудағы өзiнiң үлесiн көрсетуi тиiс.

12. Үйлесiмдi шоғырландыру тәсiлi мыналарды көрсету үшiн пайдаланылуы қажет:
1) таяу уақытта кейiннен сату мақсатымен алынған бiрлесiп бақыланатын заңды тұлғаға қатысу үлесiн;
2) қорды қатысушыға аудару қабiлетiн төмендететiн қатаң ұзақ мерзiмдiк шектеулер жағдайында әрекет ететiн, бiрлесiп бақыланатын заңды тұлғаға қатысу үлесiн.

13. Бiрлесiп бақыланатын заңды тұлғаға қатысушы бiрлескен бақылау тоқтатылған сәттен бастап үйлесiмдi шоғырландыруды қолдануды тоқтатуы тиiс.

14. Бiрлескен қызмет туралы шарт күшiн жойған кезде және бiрлесiп бақыланатын заңды тұлға оған қатысушының сабақтасына айналған жағдайда ол өзiнiң қатысу үлесiн бухгалтерлiк есептеудiң "Еншілес ұйымның шоғырландырылған қаржылық есеп беру және инвестицияларды есептеу" жөнiндегi 13-стандартқа сәйкес есептейдi.
Ескерту: 14-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 30 қарашадағы N 593 бұйрығымен .

Бiрлескен қызметке қатысушының әрекеттерi
15. Бiрлесiп бақыланатын заңды тұлғаға активтерiн қосқанда немесе сатқанда, бiрлескен қызметке қатысушы табыстың оған басқа қатысушылардың үлесi болып табылатын осы қызметке байланысты бөлiгiн ғана мойындауға тиiс және бұл активтер басқа тәуелсiз тарапқа сатылған соң қалатын табыстың бөлiгiн мойындайды. Қатысушы қосылған үлес немесе жасалған сауда тағымдағы активтердi сатудың таза құны төмендегенiн немесе уақытша сипаттағы төмендеуден басқа, ұзақ мерзiмдi активтердiң баланстық құны төмендегенiн дәлелдесе, зиянның бүкiл сомасын мойындауға тиiс.

16. Бiрлескен қызметке қатысушы, активтi сатып алса, ол активтердi тәуелсiз тарапқа қайтадан сатпайынша, бiрлескен әрекеттiң табысындағы өзiнiң үлесiн мойындамайды. Ол мұндай сауданың салдарынан пайда болған шығындардағы өз үлесiн табыстағы сияқты жолмен мойындауға тиiс. Алайда шығындарды, олар ағымдағы активтердi сатудың таза құны төмендегенiн немесе уақытша сипаттағы төмендеуден басқа, ұзақ мерзiмдi активтердiң баланстық құны төмендегенiн көрсеткенге дейiн дереу мойындаған жөн.

Бiрлескен қызмет инвесторы
17. Бiрлескен бақылауды жүзеге асырмайтын инвестор өзiнiң қаржылық есеп беруiнде бiрлескен қызметке қатысудағы өз үлесiн бухгалтерлiк есептеудiң "Қаржылық инвестицияларды есептеу" жөнiндегi 8-стандартқа сәйкес немесе, егер ол онда едәуiр ықпалды болса бухгалтерлiк есептiң "Тәуелді ұйымға инвестицияларды есептеу" жөнiндегi 14-стандартқа сәйкес көрсетедi.
Ескерту: 17-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 30 қарашадағы N 593 бұйрығымен .

Айқындама
18. Бiрлескен қызметке қатысушының қаржылық есеп беруiнде есептi мерзiмнен кейiн болған оқиғаларға, сондай-ақ шартты мiндеттемелер мен шығындардың едәуiр мөлшерде болатынын күтуге жеткiлiктi негiз боларлық басқа да оқиғаларға байланысты, мынадай ақпарат айрықша айқындалуы тиiс:
1) бүкiл бiрлескен қызметке қатысы бар шартты мiндеттемелер және осы қатысудың әрбiр шартты мiндеттемедегi үлесi;
2) үшiншi тарап үшiн жауапкершiлiк тартуға тура келетiн жағдайларда пайда болуы мүмкiн, бiрлескен қызметке байланысты шартты қатынастардан туындайтын шартты мiндеттемелер.

19. Қатысушы осы қызметке қатысы жоқ, басқа мiндеттемелерден өзге бiрлескен қызметке қатысудағы өз үлесiне байланысты мынандай мiндеттемелердiң жалпы сомасын айқындауға тиiс:
1) қатысушының бiрлескен қызметке қатысудағы оның үлесi бойынша қаржыландыру жөнiндегi мiндеттемесiн және басқа қатысушылармен бiрге шеккен қаржыландыруға байланысты мiндеттемелердегi өз үлесiн;
2) бiрлесiп бақыланатын заңды тұлғаның өзiндегi қаржыландыруға байланысты мiндеттемелердегi өзiнiң үлесiн.

20. Қатысушы көлемi жағынан ауқымды бiрлескен қызметке қатысушының үлестiк тiзбесiн және сипаттамасын, сондай-ақ бiрлескен қызметтi иелену процентiн айқындауға тиiс. Бiрлесiп бақыланатын заңды тұлғаға қатысушы үйлесiмдi шоғырландыруға арналған жолақты үлгiнi пайдалана отырып, оған қатысудағы өз үлесiнiң қаржылық есебiнде ағымдағы активтердiң, ұзақ мерзiмдi активтердiң, ағымдағы мiндеттемелердiң, ұзақ мерзiмдi мiндеттемелердiң, қатысудағы оның үлесiне байланысты кiрiстер мен шығындардың жинақталған сомаларын айқындауға тиiс.

Күшiне ену мерзiмi
21. Бұл стандарт 1998 жылғы 1 қаңтардан күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының
Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi
Ұлттық комиссиясының
1996 жылғы 15 қарашадағы
N 5 қаулысымен бекiтiлдi

Бухгалтерлiк есептiң 16-шi стандарты
Зейнетақымен қамтамасыз етуге
кеткен шығын есебi

Iс-әрекеттiң мақсаты мен сапасы
1. Стандарттың мақсаты зейнетақымен қамтамасыз ету шығындарын есепке алу және олардың қаржылық есептерiн ашу тәртiбiн айқындау болып табылады.

2. Бұл стандарт мемлекеттiк емес зейнетақы қорын тек жұмыс берушi ғана жабдықтау бойынша келiсiмдi қарастырады және Қазақстан Республикасының заңында көрсетiлген мемлекеттiк зейнетақымен қамтамасыз ету бойынша шығындарды есепке алуды қарастырады.

Айқындама
3. Жұмыс берушi бұл - зейнетақы жарнасын алушының пайдасына жүзеге асыратын, заңды тұлға.

4. Зейнетақымен қамтамасыз ету бағдарламалары (бағдарламасы) - бұл келiсiм, құжаттағы тәртiптерге немесе жұмыс берушiнiң өз тәртiбiне сәйкес зейнетақы тағайындалғанға дейiн айқындалуы немесе белгiленуi мүмкiн болған жағдайда жұмыс берушiнiң жұмысшыларына мұндай зейнетақылар мен төлемдер төлеуге сәйкес жұмыс берушi жұмысшыларды зейнетақымен жұмыстан босағанға дейiн немесе жұмыстан босағаннан кейiн (не болмаса жылдық табыс формасында немесе бiр мезгiлдiк төлем сомасы формасында) қамтамасыз етiледi.

5. Жұмыс берушi жүргiзген зейнетақы қорының есебiнен қалыптасуы бойынша бағдарламасы - бұл зейнетақы есебiнен мемлекеттiк емес зейнетақы қорына шығарған негiзде инвестициядан табыс түсуiмен бiрге анықталатын, зейнетақы есебiнен төленетiн, зейнетақымен қамтамасыз ету бойынша сомасы келiсiлген бағдарлама.

Зейнетақымен қамтамасыз етуге кеткен шығын есебi
6. Мемлекеттiк пенсиялық қорға жұмыс берушiнiң жарнасы шығыс деп табылады.
7. Жұмыс берушiнiң қосымша зейнетақысы, жұмысшы осы жұмыс берушiде жұмыс жасаған уақытында, мемлекеттiк емес зейнетақы қорында қалыптасқан тәртiп бойынша есеп беру кезеңiнде шығыс деп табылады.

Ашу
8. Қаржылық есептеме ашылады:
1) зейнетақы бағдарламасының жалпы бейнеленуi, соның iшiнде;
2) жұмысшылар топтары бойынша;
3) есеп беру кезеңiнде шығыс деп танылған сома;
4) келесi есеп беру кезеңiмен бiрiздiлiк деңгейiне әсер ететiн, зейнетақымен байланысты, кез-келген басқа мағыналы сұрақтар.

Күшiне ену мерзiмi
9. Бұл бухгалтерлiк есептiң стандарты 1997 жылғы 1 қаңтарында
күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының
Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi
Ұлттық комиссиясының
1996 жылғы 15 қарашадағы
N 5 қаулысымен бекiтiлдi

Бухгалтерлiк есеп стандарты 17
Жалға беру есебi

Ескерту: Стандарттың барлық мәтіні бойынша "мүліктердің" деген сөз "активтердің" деген сөзбен, "мүлік" деген сөз "активтер" деген сөзбен, "проценттік мөлшерлеме" деген сөздер "сыйақы ставкасы" деген сөздермен, "пайдалы қызмет ету" деген сөздер "пайдалы қызметтің" деген сөздермен, "есептерде" деген сөздер "қаржылық есептіліктерді" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 12 қарашадағы N 568 бұйрығымен .

Қызмет ету мақсаты мен саласы
1. Бұл стандарттың мақсаты ұйымдардың жүзеге асыратын жалға берудi есепке алу тәртiбiн анықтау болып табылады. Стандарт жалға берудiң мынадай ерекше түрлерi үшiн қолданылмайды:
мұнай, газ, құрылыс ағаштары, металдар және басқа да минералдық байлықтар сияқты табиғат байлықтарын өндiру мен пайдалануға байланысты жалгерлiк шарттарына;
фильмдер, бейнефильмдер, пьесалар, қолжазбалар, патенттер және авторлық праволар сияқты баптар бойынша лицензиялық келiсiмдерге.
Ескерту: 1-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 12 қарашадағы N 568 бұйрығымен .

Анықтама
2. Жалға беру - жал иесiнiң жалгерге ақы төлегенi үшiн мүлiктi уақытша иелiкке және пайдалануға беруi.

3. Қаржыландырылатын жалгерлiк - активке меншiктiк құқығымен байланысты пайда мен тәуекелдiң үлкен бөлiгiн жалгерге беру. Бұл ретте, жалгер жалдаған мүліктерін өз балансында көрсетедi. Меншiктiк құқығы жалгерлiк уақыт iшiнде берiлуi немесе берiлмеуi мүмкiн.
Ескерту: 3-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 12 қарашадағы N 568 бұйрығымен .

4. Ағымдағы жалгерлiк - қаржыландырылатын жалгерлiктен басқа кез-келген басқа жалгерлiк.

5. Қайтарылмайтын (шақырылмайтын) жалгерлiк - бұл, тек мынадай жағдайда ғана тоқтатуға болатын жалгерлiк:
қандай бiр кездейсоқ жағдайлар орын алғанда;
жал иесiнiң рұқсатымен;
жал иесiмен сол активке немесе соған ұқсас басқа мүлiктерге жаңа жалдық келiсiм жасаған жағдайда;
егер жалгерлiк келiсiм басында жалгерлiктi тоқтатуға жеткiлiктi төлемақы болып табылатын қосымша сома төленсе.
Ескерту: 5-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 12 қарашадағы N 568 бұйрығымен .

6. Жалгерлiк мерзiм - жалгер активке жалгерлiк шарт жасайтын нақтылы мерзiм уақыты, сондай-ақ жалгерлiк мерзiмнiң басында ескерiлген, жал иесi құқықты, жалгерлiк мерзiмiн одан ары ақы төлеп және төлемей ұзартуға болатын басқа да кез-келген одан кейiнгi мерзiм.

7. Жалгерлiк мерзiмнiң басы - жалгерлiк шартына қол қойылған күн болып табылады.

8. Жалгерлiк төлемнiң ең аз мөлшерi - жалгердiң жалгерлiк мерзiм iшiнде (көрсетiлген қызметтер құны мен салықтардың шегерiлiмiн жал иесi төлеуi және оған қайтарылуы керек) жүзеге асыруға мiндеттi төлемдерi, сондай-ақ:
жалгер тарапынан - оған байланысты олардың немесе жақтардың кепiлдеме берген кез-келген сомасы;
жал иесi тарапынан - жалгердiң немесе жақтардың жал иесiне кепiлдеме берген, бұл кепiлдеменi қаржымен қамтамасыз ету мүмкiндiгi бар, оған немесе тәуелсiз үшiншi жаққа байланысты кез-келген қалдық сомасы.

9. Өткiзiлiм құны - мәмiлешiлер арасында айырбасталуы мүмкiн активтер, тәуелсiз жақтардың мәмiле жасауға даяр сомасы.

10. Мүлiктiң пайдалы қызметтің мерзiмi сипатталады:
активтi пайдаланудан экономикалық пайда алу уақыт мерзiмi;
немесе активтi пайдаланудан алынатын өндiрiлген өнiм саны.

11. Кепiлдiк берiлмеген құн қалдығы - бұл, жал иесiне байланысты жалгердiң өткiзуге кепiлдiк бермеген немесе өткiзуге тек жақтар ғана кепiлдiк беретiн активтi жалға беруден қалған (жалгерлiктiң басында анықталған) құн қалдығы.

12. Жалгерлiктi жалпы күрделi қаржыландыру - жалгердiң қаржыландырылатын жалгерлiк төлемнiң ең аз мөлшерi сомасының оған активтiң кепiлдiк бермеген құн қалдығын қосқандағы жиынтығы.

13. Өткiзiлмеген табыс - жал иесiнiң жалгерлiктi жалпы күрделi қаржыландыру және жалға берiлген уақыттағы дисконтталған мүліктер құны арасындағы айырма.
Ескерту: 13-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 12 қарашадағы N 568 бұйрығымен .

14. Жалгерлiктi таза күрделi қаржыландыру - жал иесiнiң жалгерлiктi күрделi қаржыландыру және пайдаланылмаған табыс арасындағы айырма.

15. Жалға беру кезiнде көзделген сыйақы ставкасы - жалгерлiк басында ең аз мөлшерлi жалгерлiк төлемдердi айқындау үшiн активтiң дисконттық құнын анықтайтын және жалгерлiк активтердiң ағымдағы құны бойынша жалгерлiк басында кепiлдiк бермеген қалдығының дисконттық мөлшерi.

16. Жалгердiң қарыздық қорының проценттiк мөлшерiнiң өсуi
жалгердiң соған ұқсас жалға төлеуi керек болатын проценттiк мөлшерi, немесе
жалгердiң жалға алу барысында сондай мерзiмге активтер сатып алу үшiн несиелердi (қарыздарды) пайдалануды қабылдайтын мөлшерi.

17. Қатер деп - белгiсiз жағдайлар салдарынан жүз беруi мүмкiн шығындар айтылады, мысалы, мынадай: жабдықтардың тоқтап қалуы, ескi технологияны қолданғандықтар күтiлген пайданың алынбауы.

18. Пайда ұғымы активтi олардың пайдалы қызметтің мерзiмi iшiнде пайдаланудан түскен күтiлген табысты, сондай-ақ олардың құнының артуынан немесе жою құны бойынша сатудан түскен табысты бiлдiредi.
Ескерту: 18-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 12 қарашадағы N 568 бұйрығымен .

Жалгерлiк есебi
Жалгердiң қаржы есебiндегi жалгерлiк есебi
Қаржыландыратын жалгерлiк
19. Жалгердiң бухгалтерлiк есебінде жалгерлiк активтi актив ретiнде, ал төленуге тиiстi жалгерлiк төлемдер - мiндеттеме ретiнде тiркеледi.
Жалгерлiк төлемдер бойынша мiндеттемелер жалгерлiк мерзiмiнiң басында өткiзу құны бойынша немесе дисконттелген жалгерлiк төлем құны бойынша жазылады, егер ол сату құнынан төмен болса.
Дисконттендiрiлген жалдық төлем құнының есептеу кезiнде көрсетiлген жалгерлiк проценттiк мөлшер дисконттелген коэффициент болып табылады. Егер оны анықтау мүмкiн болмаған жағдайда жалгердiң қарыз капиталының проценттiк мөлшерi пайдаланылады.
Ескерту: 19-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 12 қарашадағы N 568 бұйрығымен .

20. Жалгерлiк төлем қаржыландыру үшiн төлемдердiң (проценттердi төлеу шығындары) және жалгерлiк мiндеттеменiң баланстық құнын азайтатын (негiзгi мiндеттеменi өтейтiн) төлемдерден құрылады. Жалгерлiк мерзiм уақытындағы әр есептi мерзiм iшiнде жалгерлiк мiндеттеменiң баланстық құнына қолданылатын тұрақты сыйақы ставкасының негiзгi төлем үшiн қаржыландыру болып табылады.
Ескерту: 20-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 12 қарашадағы N 568 бұйрығымен .

21. Проценттердi төлеу шығындары мен амортизация бойынша шығындар жалгерлiк мерзiм уақытындағы әр есептi мерзiм iшiнде танылады. Жалгерлiк мүлiктердiң тозуын есептеу "Негiзгi қорларды есептеу" 6-шы бухгалтерлiк есептеу стандартында көрсетiлген
әдiстерге сәйкес жүргiзiледi.

22. Егер жалгерлiк мерзiмiнiң соңына дейiн амортизацияланған активтер иелігіне құқық жал иесіне қайтарылуына сенiмдiлiк болмаса, активтерге екi мерзiмнiң ең қысқа уақытына амортизацияның барлық сомасы толық есептеледi:
жалгерлiк мерзiмiне немесе
пайдалы қызметтің мерзiмiне.
Ескерту: 22-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 12 қарашадағы N 568 бұйрығымен .

Ағымдағы жалгерлiк
23. Жалгерлiк төлемдер бойынша шығындар әр есептiк мерзiмде жалгерлiк мерзiмiнiң соңына дейiн есепке алынады.
Жал иесiнiң қаржы есебiндегi жалгерлiк есебi

Жалгерлiк қаржыландыру
24. Жалға берiлетiн активтер бухгалтерлiк баланста жалгерлiктi таза күрделi қаржыландыруға тең дебиторлық қарыз ретiнде көрсетiледi. Жалгерлiк төлемдер табыс бөлiгiнде жал иесiнiң әр есептi мерзiм уақытқа жалгерлiктi күрделi қаржыландырудан түскен табыс ретiнде тiркеледi.

25. Өндiрушi немесе дилер-жалгер кәсiпорын әдетте сатуға қатысы бойынша ұсталатын саясатқа сәйкес сатудан түскен табысты түсiмге немесе шығынға енгiзуi керек.

Ағымдағы жалгерлiк
26. Ағымдағы жалгерлiкке берiлетiн активтер жал иесiнiң бухгалтерлiк балансында "Негiзгi қорлар" бабы бойынша көрiнiс табуы керек. Жалға берiлетiн активтердiң амортизациясын есептеу "Негiзгi қорларды есептеу" 6-шы бухгалтерлiк есептеу стандартында көрсетiлген әдiстерге сәйкес жүзеге асырылады.

27. Жалгерлiк табыс жалға беру мерзiмiнiң соңына дейiн бiр қалыпты негiзде танылады, егер шартта көрсетiлгендей басқа жүйелiлiк негiз түсiм алудың бiршама артық сипаттамасы болып табылмаса.

Жер жалгерлiгi
28. Жер жалгерлiгi басқа активтердегi жалгерлiк сияқты ағымдағы немесе қаржыландырылатын жалгерлiк болып сол тәртiпте сыныпталады. Бiрақ жердiң жеке меншiк түрiндегi ерекшелiгi сонда, ол, әдетте, белгiсiз пайдалы қызметтің мерзiмiне ие. Егер жал иесiне меншiк құқығы жалгерлiк мерзiмнiң соңына дейiн өтпейтiнi көзделмесе, онда жалгер иелiк құқығына байланысты негiзгi қатердi мойнына алмайды және пайда түсiрмейдi.

Оларды жалгерлiкке қайта алуына байланысты мүлiктi
өткiзу операциялар есебi
29. Егер одан кейiнгi жалгерлiктерге байланысты мүлiктi сату бойынша мәмiле қаржыландыру жалгерлiгiне, келiп соғатын болса, баланстық құннан асатын сатудан түскен кез-келген табыс сатушы жалгердiң қаржы есебiнде табыс ретiнде бiрден тiркелмеуi керек. Егер мұндай табыс тiркелген жағдайда, жалгерлiк мерзiмнiң соңына дейiн есептен шығарылып, амортизациялануы керек.

30. Егер мүлiктi өткiзу бойынша мәмiле алдағы уақыттардағы жалгерлiк ағымдағы жалгерлiкке, көп соғатын болса, онда жалгерлiк төлемi мен сату құны ағымдағы құнға сәйкес белгiленедi, кез-келген табыс пен шығын, әдеттегi мүлiктердi сату сияқты, мәмiле жасау мерзiмi бойынша танылуы керек. Егер өткiзу құны ағымдағы құнға сәйкес келмейтiн болса, онда алынған пайданың (ағымдағы мүлiк құнынан артық сома) немесе шығынның (өткiзу нәтижесiнде ағымдағы құннан төмен алынған сома) мерзiмiн кейiнге қалдырып, жалгерлiк мерзiмiнiң соңына дейiн танылуы керек.

Айқындама
31. Жалгерлiк қаржы есебiнде айқындамалануы керек: жалгерлердi
қаржыландыруға алған мүлiктердiң жалпы құны;
бойынша ағымдағы және ұзақ мерзiмдi мiндеттеме;
қаржыландыру жалгерлiгi жағдайында және қайтарымсыз (шақырусыз) ағымдағы жалгерлiк жағдайында бiр жылдан астам уақыт мерзiм iшiндегi (жүзеге асырылатын төлемдердiң сомалары мен мерзiмдерi қысқа формада айқындалуы керек) ең аз мөлшердегi жалгерлiк төлемдер бойынша мiндеттемелер;
келiсiмнен туындайтын жалгерлiктi ұзартуды немесе мүлiктi сатып алуды, көзделмеген жалгерлiк төлемдердi және басқа көзделмеген
мiндеттемелердi таңдау құқығы.
Ескерту: 31-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 12 қарашадағы N 568 бұйрығымен .

32. Жал иесiнiң қаржы есебiнде айқындамалануы керек:
қаржыландырылатын жалгерлiктi жалпы күрделi қаржыландыру;
жалға берiлген мүлiктен түскен пайданың пайдаланылмаған бөлiгi;
жалға берiлген активтер құнының кепiлдiк берiлмеген қалдығы;
активтердiң құны, сондай-ақ актив түрлерi бойынша есептi мерзiм iшiнде жинақталған амортизациялық есептемелер.

Күшiне ену мерзiмi
33. Бұл бухгалтерлiк есептiң стандарты 1997 жылғы 1 қаңтарынан күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының
Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi
Ұлттық комиссиясының
1996 жылғы 15 қарашадағы
N 5 қаулысымен бекiтiлдi

Бухгалтерлiк есепке алудың 18 стандарты
Инвестициялық қорлардың есебi

Ескерту: Барлық мәтін бойынша "ақша қорын" деген сөздер "ақшаны" деген сөзбен ауыстырылды - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 12 қарашадағы N 568 бұйрығымен .

Стандарттың мақсаты және әсер аумағы
1. Бұл стандарт инвестициялық қорлардың қызметi мен инвестициялық хабарларды ашу және есепке алудың ерекшелiктерiн айқындайды.

Анықтама
2. Инвестициялық қор - акционерлiк қоғам түрiндегi ашық типтi құқықтық тұлға, ол - өзiнiң акцияларын шығаруға және орналастыруға қаржы қорларын жұмылдыру мен және кейiнгi мақсаты мен инвестиция жасау.

3. Өзара қоры - бұл сатып алынатын өзiнiң акцияларын шығаратын қор болып табылады.
Ескерту: 3-тармақ өзгертілді - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 12 қарашадағы N 568 бұйрығымен .

4. Инвестициялық қызмет - бұл табыс табу мақсатында бағалы қағаздарды инвестициялау, тарату және сатып алу болып табылады.

5. Инвестициялық бағалы қағаздар - қордың өздерi шығаратын бағалы қағаздардан басқа; инвестицияланған қаржыларды инвестициялық қорларға тартатын бағалы қағаздар болып табылады.

6. Бағалы қағаздар қазынасы - бұл инвестицияланған бағалы қағаздардың қор иелiк ететiн жиынтығы.

7. Бағалы қағаздардың қазынасын басқару - сатып алынған, сатылатын бағалы қағаздармен басқа да инвестициялық келiсiмдер жүргiзуде соңғы шешiмдi қабылдайтын басқарушының қызметi.

8. Инвестициялық қордың басқарушысы - бағалы қағаздар қазынасының қорымен кәсiби қызмет жүргiзетiн құқықтық тұлға.

9. Кастодиан - тапсырушылардың бағалы қағаздары және ақшалай қорлары сенiп тапсырылған оның есебi мен сақталуына жауапты кәсiби қызметтi жүргiзетiн заңды тұлға.

10. Депозитарий - клиринг қызметiн атқаратын лицензия болған жағдайда бағалы қағаздармен iс жүргiзетiн (есептеу және бағалы қағаздардың ағымындағы мүлiктiк құқықты тiзiмдеу), олардың клиенттерiнiң мүддесiн қорғайтын бағалы қағаздарды сақтаумен және техникалық қызмет көрсетумен айналысатын нарыққа қатысушы кәсiби адамдардан құралған арнайы ұйым.

11. Бөлу - инвестиция қаржыларын таратудан алынған қаржы инвестиясының таза түсiмдерiнен төленетiн және таза түсiмдерiнен төленетiн дивидендтер.

12. Қайта инвестициялау - барлық қаржы қорынан қосымша акциялар түрiнде акционерлер қорын бөлу.

13. Қайта инвестициялаудың бағасы - бұл бөлiмдердiң төленген күнi акциялар есептеуге қатысты активтердiң таза бағасы. Қайта инвестициялаудың бағасы ақшаны шығарумен айқындалады.

14. Таза активтердiң бағасы - мiндеттерiнен өзге активтер қорының бағасын көтеру.

Кiрiстер
15. Инвестициялық қорлардың есептемесi бухгалтерлiк есептiң 5-iншi "Кiрiс" стандарты бойынша есептелiнедi.

Шығыстар
16. Инвестициялық қорлардың шығыстар есебi бухгалтерлiк есептiң 7-iншi стандарты "Тауар-материалдық қорлардың есебi" бойынша классификацияланады.

17. Бағалы қағаздарға эмиссия жүргiзу шығыстары былайша өтедi:
тiркеуге берiлетiн арызды әзiрлеу, эмиссия шығыстарын тiркеу, акцияларды тарату iстерiне құқықтық қызмет көрсету;
бағалы қағаздарға эмиссия алуға қажеттi қаржы аудит есебiн жүргiзуге кететiн шығындар;
проспектiлердi, арыздарды тiркеудi, акция қорын басуға, жарнамаға кететiн шығыстар;
қосымша түсетiн капиталдың есебiнен қысқарады.

Бағалау
18. Бағалау инвестициялық қордың қаржылау инвестициясына баға беру - бухгалтерлiк есептiң 8-iншi стандартына "Қаржы инвестициясының есебi" бойынша нарықтық бағалары тағайындалмаған жағдайда бағалы қағаздардың ағымды бағасы бойынша есептелiнедi.

19. Инвестициялық қордың акцияларын сату бағалары және олардың сатып алу бағалары өзiнiң акционерлерiнен сатып алған жағдайда таза активтердiң операция жасалған күнгi бағасы бойынша анықталады.

Қаржы есебiне қойылатын талаптар
20. Осы стандарттағы инвестициялық қорлардың қаржылай есебiн жүргiзу көлемi "Таза активтердiң өзгерiстерiн есептеу жөнiнде" деп аталатын стандарт бойынша жүргiзiледi. Бұл есептеменiң формасы осы стандартқа қосымшада келтiрiлген.

21. Осы есептемеде инвестициялық қордың акцияларымен және акционерлiк капиталмен жүргiзiлетiн операциялар акционерлерге төлемдердi бөлуде туған таза активтердiң өзгерiсi есебiнде көрсетiлген.

Ашу
22. Қаржыларды есептеуде мыналарды ашу қажет:
басшының, кастодианның, тәуелсiз тiркеушiнiң сыйақысы көлемi;
есептегi уақыттың басы мен соңындағы таза активтердiң бағасы;
инвестициялардың бағасын өзгертудегi таза активтердiң бағасының көтерiлуi;
көрсетiлген инвестицияға салынған бағалы қағаздардың тiзiмi;
акция есебiндегi инвестициядан түсетiн кiрiс;
акциялар есебiндегi шығыстар;
акцияға берiлген инвестициялардан таза кiрiс;
бағалы қағаздар қазынасымен жүргiзiлген iстердiң көлемiне қатынасы;
таза активтердiң орташа бағасының инвестицияға қатысынан түсетiн таза кiрiстiң айырмасы;
таза активтiң орташа бағасының шығыстармен айырмасы.

Күшiне ену мерзiмi
23. Осы бухгалтерлiк есепке алу стандарты 1997 жылғы 1 қаңтардан бастап күшiне енедi.

Қосымша

Таза активтердiң өзгерiстерi бойынша
199__ жылдың 1 ___________

Инвестициялық қордың толық аты
Құқықтық мекен-жайы ____________________
Өлшем бiрлiгi мың теңге есебiмен
Операциялардың нәтижесiнде таза активтердiң көтерiлуi (түсуi):
таза инвестициялық табыс (шығын) инвестициялауға арналған бағалы қағаздарды таратудан түскен таза табыс таратылмаған бағалы қағаздардың құнының көтерiлуiне байланысты өзгерiстер
Таза активтермен операциялар жүргiзуге байланысты таза көбеюi
(азаюы)
Акционерлердiң арасындағы бөлiнуi:
Таза инвестициялық табыс
Бағалы қағаздарды таратудан түскен таза табыс
Бөлудiң қорытындысы
Таза активтердiң акционерлiк капиталмен жүргiзген операцияларынан көтерiлу (түсу)
Сатылған акциялардан түскен кiрiс
Дивидендтерiн қайта инвестициялаудан есепке енгiзу
Сатып алынған акциялардың бағасы
Акционерлiк капиталмен өткiзген операциялардан көтерiлудің
(түсудiң) қорытындысы
Таза активтердiң көтерiлуiнiң қорытындысы
Таза активтер:
Есептеу мерзiмiнiң басы
Есептеу мерзiмiнiң соңы
Шығарылған және сатып алынған акциялардың саны:
Шығарылған акциялар:
саны
бағасы
дивидендтердi қайта инвестициялау есебiне шығару:
саны
бағасы
сатылған акциялар
саны - данасы
бағасы

Басқарушы
Бас бухгалтер
199__ ж. "___"___________

Қазақстан Республикасының
Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi
Ұлттық комиссиясының
1996 жылғы 15 қарашадағы
N 5 қаулысымен бекiтiлдi

Бухгалтерлiк есептеудiң 19 стандарты
Мемлекеттiк емес ерiктi зейнет қорының есебi
және оның есептемесiн құру

Қызметтiң мақсаты мен саласы
1. Бұл стандарттың мақсаты мемлекеттiк емес зейнетқорының (бұдан әрi - қор) есеп беру және қаржылық есептемесiн құру тәртiбiн анықтау болып табылады.

2. Бұл стандартта жарнашылардың үлестерi есебiнен мемлекеттiк емес ерiктi зейнетқорын қалыптастыру жөнiндегi келiсiмдi қарайды және Қазақстан Республикасының заңдарында көрсетiлген мемлекеттiк зейнеткерлiк қамтамасыз ету жөнiндегi шығындардың есебiн қарамайды.

Анықтама
3. Зейнеткерлiк қамтамасыз ету жөнiндегi бағдарлама дегенiмiз - жұмыс берушiнiң жұмыс кезiнде немесе жұмыс бiткеннен кейiн қызметкерлердi зейнетақылармен қамтамасыз ететiн (жыл сайынғы табыс түрiнде немесе бiр мезетте төленетiн сома түрiнде) келiсiм болып табылады. Бұл орайда жұмыс берушiнiң өз қызметкерлерiне беретiн зейнетақылары мен төлемдерi зейнетақы белгiленгенге дейiн құжат ережелерiне немесе жұмыс берушiнiң практикасына сәйкес анықталуы немесе белгiленуi мүмкiн.
Сондай-ақ бұл - жеке тұлғаның зейнеткерлiк қамтамасыз ету жөнiндегi бағдарламаға жарна қосуды жүзеге асыратын келiсiмi болып табылады.

4. Жарналардың көлемi белгiленген зейнеткерлiк схема дегенiмiз - инвестициялардан кiрiстерiмен қоса қорға қосылатын аударылымдарға сәйкес зейнетақы төлемдерi анықталатын зейнеткерлiк қамтамасыз ету схемасы.

Қордың есебi мен есептемесi
5. Қор құрылтайшылар қорының қаржысына (бұдан әрi - құрылтайшылар қоры) және зейнеткерлiк жиынтық қорға бөлек есеп жүргiзiледi.

6. Қор құрылтайшылар мен акционерлердің қоры бойынша қаржылық есептілікті: бухгалтерлік балансты, кірістер және шығыстар туралы есепті, ақша қозғалысы туралы есепті, жарғылық капиталындағы өзгерістер туралы есепті, есеп саясаты туралы ақпаратты және түсіндірме жазбаны, ал алушылар қоры бөлігінде - таза активтер туралы есепті, таза активтердегі өзгерістер туралы есепті ұсынады. Қаржылық есептіліктің түсіндірме жазбасында құрылтайшылар мен акционерлердің қоры жөніндегі де, алушылар қоры жөніндегі де ақпарат ашылады.
Ескерту: 6-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Қаржы министрінің 2002 жылғы 12 қарашадағы N 568 бұйрығымен .

Қор активтерiнiң құнын анықтау
7. Құрылтайшылар қорының операцияларында пайдаланылатын активтер бухгалтерлiк есептiң қолданымдағы стандартына сәйкес есептеледi.

8. Құрылтайшылар қорының инвестициялары ағымдағы құн бойынша есептеледi. Жеңiл сатылатын бағалы қағаздар жағдайында ағымдағы құн нарықтық құнға сәйкес келедi. Ағымдағы құнды анықтау мүмкiн болмаған жағдайда ағымдағы құнның пайдаланылмау себептерiн ашу керек.

Айқындама
9. Зейнеткерлiк қамтамасыз ету схемасы бойынша құрылатын есептер мынадай ақпараттарды қамтуға тиiс:
1) қордың есептiк саясаты туралы;
2) зейнеткерлiк қамтамасыз ету схемасы және есеп беру кезеңi бойында оған кез-келген өзгерiстердiң әсерi туралы. Қордың зейнеткерлiк қамтамасыз ету схемасы туралы есеп қаржылық ақпараттың бiр бөлiгi ретiнде оның сипаттамасын көрсетедi немесе ол жеке есеп түрiнде мыналардан құрылады:
осы бағдарламаға қатысты жұмыс берушiлердiң атауы және жарнашылар топтарының атауы;
зейнетақы алатын жарнашылардың және тиiстi тәртiп бойынша сараланған басқа да жарнашылардың саны;
кепiлдiк берiлген зейнетақылардың сипаттамасы;
бағдарламаны тоқтату жағдайларының сипаттамасы;
есептi кезеңнiң барысында жоғарыда аталған тармақтарда болған өзгерiстер.

10. Құрылтайшылар қорының есеп шоттары бойынша айқындама мыналарды қамтуға тиiс:
қор құрылтайшыларының есептi мерзiмге арналған жиынтық есебiн, онда мынадай ақпараттар көрсетiлуi керек:
ақша қаражаттары мен нарықтық бағалы қағаздар,
негiзгi қорлар,
инвестициялар,
басқа да активтер,
қосалқы қор активтерi,
ағымдағы мiндеттемелер,
басқа да мiндеттемелер,
қосалқы қордың мiндеттемесi,
меншiктi капитал, оның iшiнде жұмсалмаған кiрiс туралы:
қор құрылтайшыларының меншiктi капиталының алушылар қоры мен құрылтайшылар қорының алушылары қорының бiрiккен активтерiнiң сомасына, қосалқы қордың алушылар қорының активiне қарағандағы процентi;
алушылар қорының құрылтайшылар қорына төлеген комиссиялық жарналарының сомасы мен комиссиялық жарналардың қордың таза кiрiсiне қарағандағы процентi.

11. Зейнетақыларды төлеуге арналған қолда бар таза активтер туралы есеп мыналарды айқындауға тиiс:
инвестицияларға арналған қолда бар ақша қаражатының сомасы;
алуға арналған шоттарды, оның iшiнде:
жеке тұлғалардан алынатын жарналар,
жұмыс берушiлердiң жарналары,
алуға арналған сома бойынша есептелген процент;
Қазақстан Республикасының бағалы қағаздары;
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкiсiнiң бекiтуi бойынша банктер шығарған бағалы қағаздар; депозиттегi бағалы қағаздар;
жылжымайтын мүлiктердегi инвестициялар;
басқа да инвестициялар;
қордың мiндеттемелерi, оның iшiнде:
алушылардың төлемдiк талаптары,
әкiмшiлiк шығындары,
қордың кiрiстерi бойынша төленетiн салықтар;
қордың төлеуге арналған қолда бар таза активтерi.

12. Зейнетақыларды төлеуге арналған таза активтердегi өзгерiстер туралы есеп үш тараудан тұрады. Бiрiншi тарауда мыналар айқындалуға тиiс:
Қазақстан Республикасының бағалы қағаздары процентiнiң кiрiстерi,
банктер шығарған, Қазақстан Республикасының Ұлттық банкi бекiткен бағалы қағаздар процентiнiң кiрiстерi,
банктiң депозиттiк сертификаттарының кiрiстерi, жылжымайтын мүлiктегi инвестициялардың кiрiстерi, активтердi сатудың кiрiстерi мен шығындары, активтер құнының өсуi мен кемуi, басқа да кiрiстер.
Екiншi тарауда мыналарды айқындау қажет:
әкiмшiлiк шығындарын,
басқа да шығындарды.
Үшiншi тарауда мыналарды айқындау қажет:
жарнашылардың үлесi,
төленген зейнетақылар,
бiр қордан басқа қорға аударылған, сондай-ақ басқа қорлардан бiрiншi қорға аударылған қаржылар, жыл басындағы таза активтер.
жыл аяғындағы таза активтер.

Күшiне енетiн сәтi
13. Бухгалтерлiк есептеудiң бұл стандарты 1997 жылғы 1 қаңтардан бастап күшiне енедi.