ИПС "Әділет"

      Примечание РЦПИ!
      Порядок введения в действие настоящего Закона см. ст.36
      Вниманию пользователей!
      Для удобства пользования РЦПИ создано ОГЛАВЛЕНИЕ

Глава 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 1. Цели настоящего Закона

Целями настоящего Закона являются:

1) достижение баланса интересов потребителей и субъектов естественных монополий;

2) определение правовых основ государственного регулирования деятельности в сферах естественных монополий;

3) обеспечение доступности регулируемых услуг для потребителей;

4) обеспечение защиты интересов потребителей и субъектов естественных монополий;

5) обеспечение гласности и прозрачности процедур государственного регулирования деятельности в сферах естественных монополий;

6) стимулирование повышения качества регулируемых услуг и удовлетворения спроса на них.

Статья 2. Законодательство Республики Казахстан о естественных монополиях

1. Законодательство Республики Казахстан о естественных монополиях основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.

2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то применяются правила международного договора.

Статья 3. Действие настоящего Закона

1. Настоящий Закон распространяется на отношения, возникающие на рынке услуг Республики Казахстан, предоставляемых субъектами естественных монополий.

2. Отношения, не охваченные настоящим Законом, регулируются законодательством Республики Казахстан в сфере предпринимательства и другим законодательством Республики Казахстан.

3. К субъекту естественной монополии, предоставляющему регулируемые услуги, отнесенные настоящим Законом к сферам естественных монополий, государственное регулирование деятельности и государственный контроль применяются только в отношении предоставления регулируемых услуг.

4. Действие настоящего Закона не распространяется на индивидуальных предпринимателей и юридических лиц, осуществляющих деятельность, отнесенную к сферам естественных монополий, в одном из следующих случаев, когда:

1) деятельность связана с сооружением и эксплуатацией объектов, предназначенных исключительно для собственных нужд;

2) осуществляется деятельность, предусмотренная подпунктом 2) пункта 1 статьи 5 настоящего Закона, с соблюдением в совокупности следующих условий:

доходы от такой деятельности не должны превышать 1 процент доходов от всей деятельности за один календарный год;

сохранение уровня тарифа, действовавшего на 1 января 2012 года.

Статья 4. Основные понятия, используемые в настоящем Законе

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:

1) Государственная корпорация "Правительство для граждан" (далее – Государственная корпорация) – юридическое лицо, созданное по решению Правительства Республики Казахстан для оказания государственных услуг в соответствии с законодательством Республики Казахстан, организации работы по приему заявлений на оказание государственных услуг и выдаче их результатов услугополучателю по принципу "одного окна", обеспечения оказания государственных услуг в электронной форме;

2) нецелевое использование средств амортизационных отчислений - направление средств, предусмотренных в утвержденном тарифе и (или) утвержденной тарифной смете, за счет амортизационных отчислений на цели, не связанные с капиталовложениями в фиксированные активы, используемые в предоставлении регулируемой услуги, и возвратом основного долга по привлеченным кредитным ресурсам;

3) контролируемые затраты - затраты субъекта естественной монополии, связанные с предоставлением регулируемой услуги, величина которых зависит от деятельности субъекта естественной монополии;

4) неконтролируемые затраты - затраты субъекта естественной монополии, связанные с предоставлением регулируемой услуги, величина которых не зависит от деятельности субъекта естественной монополии;

5) прибор учета - техническое устройство, предназначенное для коммерческого учета индивидуального и (или) общедомового потребления регулируемых услуг, разрешенное к применению в порядке, определяемом законодательством Республики Казахстан;

6) публичные слушания - процедура обсуждения проекта тарифа, норм потребления коммунальных услуг в сферах естественных монополий для потребителей, не имеющих приборов учета, и проведения отчетов перед потребителями и иными заинтересованными лицами;

7) инвестиционная программа - план мероприятий по вложению и возврату средств, направляемых на расширение, модернизацию, реконструкцию, обновление, поддержание существующих активов и создание новых активов субъекта естественной монополии с целью получения технико-экономического и (или) экологического эффектов, выражаемых в достижении целевых показателей инвестиционной программы или сохранении показателей деятельности субъекта естественной монополии на существующем уровне;

8) метод индексации - формирование тарифа путем ежегодной индексации утвержденного тарифа субъектом естественной монополии малой мощности;

9) общественный мониторинг - механизм наблюдения общественными организациями и иными заинтересованными лицами хода исполнения утвержденной инвестиционной программы, соблюдения показателей качества и надежности регулируемых услуг и достижения показателей эффективности деятельности субъектов естественных монополий;

10) субъект естественной монополии малой мощности - субъект естественной монополии, предоставляющий регулируемые услуги:

по производству, передаче, распределению и (или) снабжению тепловой энергией от отопительных котельных с общей установленной мощностью до двадцати Гкал/час включительно;

водоснабжения и (или) водоотведения объемом до пятисот тысяч кубических метров в год;

по подаче воды для орошения объемом до тридцати миллионов кубических метров в год;

подъездных путей объемом до пятидесяти тысяч вагон/км, вагон/час в год при отсутствии конкурентного подъездного пути;

по передаче электрической энергии объемом до двадцати пяти миллионов кВт час в год;

аэропортов при количестве обслуженных пассажиров в аэропорту менее трехсот тысяч человек в год.

К субъекту естественной монополии малой мощности также относится субъект естественной монополии по предоставляемой регулируемой услуге, доход от которой не превышает 5 процентов дохода от всех регулируемых услуг субъекта естественной монополии за один календарный год. При этом по оставшимся регулируемым услугам субъект естественной монополии не относится к субъекту естественной монополии малой мощности;

11) ценовые пределы на регулируемые услуги магистральных железнодорожных сетей - максимальные и минимальные уровни тарифов в виде индексов к тарифам на регулируемые услуги магистральных железнодорожных сетей;

12) заявка - обращение субъекта естественной монополии в уполномоченный орган об утверждении тарифа;

13) регулируемые услуги - товары, работы, услуги, предоставляемые субъектами естественных монополий в сферах естественных монополий и подлежащие государственному регулированию уполномоченным органом;

14) прогнозный индекс тарифа - показатель, определяющий допустимый уровень тарифа путем расчета его прогноза;

15) показатели качества и надежности регулируемых услуг - совокупность критериев оценки регулируемых услуг, включающая технологические и иные объективные параметры процесса предоставления регулируемых услуг потребителям, подлежащие в том числе независимой внешней оценке;

16) стратегические товары:

уголь, газ, мазут и дизельное топливо, используемые в качестве топлива для производства тепловой энергии субъектами естественных монополий;

электрическая энергия - для субъектов естественных монополий в сферах передачи электрической энергии, водоснабжения и (или) водоотведения;

тепловая энергия - для субъектов естественных монополий в сфере снабжения тепловой энергией и для нормативных потерь в сфере передачи и распределения тепловой энергии;

газ - для собственных нужд и потерь для субъектов естественных монополий в сферах хранения, транспортировки товарного газа по соединительным, магистральным газопроводам и (или) газораспределительным системам, эксплуатации групповых резервуарных установок, а также транспортировки сырого газа по соединительным газопроводам;

вода - для субъектов естественных монополий в сферах водоснабжения, производства тепловой энергии;

17) производители стратегических товаров - физические и юридические лица:

производящие стратегические товары;

являющиеся собственниками сырья для производства (переработки) стратегических товаров;

непосредственно от имени иностранного производителя реализующие стратегические товары на территории Республики Казахстан;

18) естественная монополия - состояние рынка товаров, работ, услуг, при котором создание конкурентных условий для удовлетворения спроса на определенный вид товаров, работ, услуг невозможно или экономически нецелесообразно в силу технологических особенностей производства и предоставления данного вида товаров, работ, услуг;

19) коммунальные услуги в сферах естественных монополий - регулируемые услуги водоснабжения и (или) водоотведения, снабжения тепловой энергией для целей отопления и (или) горячего водоснабжения, предоставляемые субъектами естественных монополий в зданиях;

20) показатели эффективности деятельности субъектов естественных монополий - соотношение результатов деятельности субъекта естественной монополии и его экономических, управленческих, производственных издержек, учитываемое при формировании тарифа;

21) субъект естественной монополии - индивидуальный предприниматель или юридическое лицо, предоставляющее потребителям регулируемые услуги;

22) тариф - денежное выражение стоимости регулируемой услуги;

23) метод тарифного регулирования сферы естественной монополии - метод, применяемый при формировании тарифа;

24) затратный метод тарифного регулирования - метод формирования тарифа в зависимости от постатейно определенных, экономически обоснованных затрат и прибыли субъекта естественной монополии;

25) стимулирующий метод тарифного регулирования - метод формирования тарифа в зависимости от соблюдения показателей качества и надежности регулируемых услуг и достижения показателей эффективности деятельности субъектов естественных монополий;

26) тарифная смета - перечень доходов, расходов и объемов предоставляемой регулируемой услуги по форме, утвержденной уполномоченным органом;

27) дифференциация тарифа - установление разных уровней тарифа в зависимости от условий потребления, в том числе группы потребителей;

28) прямолинейный метод начисления износа - метод амортизации, по которому годовая сумма амортизации определяется делением стоимости, которая амортизируется на срок полезного использования объекта основных средств и нематериальных активов;

29) потребитель - физическое или юридическое лицо, пользующееся или намеревающееся пользоваться регулируемыми услугами;

30) временный компенсирующий тариф - тариф, утверждаемый уполномоченным органом на определенный срок в целях возврата средств потребителям;

31) временный понижающий коэффициент - величина, утвержденная уполномоченным органом и применяемая к тарифу в целях защиты интересов потребителей и субъекта естественной монополии;

32) уполномоченный орган - государственный орган, осуществляющий руководство в соответствующих сферах естественных монополий;

33) веб-портал "электронного правительства" - информационная система, представляющая собой "единое окно" доступа ко всей консолидированной правительственной информации, включая нормативную правовую базу, и к государственным услугам, услугам по выдаче технических условий на подключение к сетям субъекта естественной монополии и услугам субъектов квазигосударственного сектора, оказываемым в электронной форме.

Сноска. Статья 4 с изменением, внесенным Законом РК от 23.12.2023 № 50-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 5. Сферы естественных монополий

1. К сферам естественных монополий в Республике Казахстан относятся регулируемые услуги:

1) по транспортировке нефти и (или) нефтепродуктов по магистральным трубопроводам, за исключением их транспортировки в целях транзита через территорию Республики Казахстан и экспорта за пределы Республики Казахстан;

2) по хранению, транспортировке товарного газа по соединительным, магистральным газопроводам и (или) газораспределительным системам, эксплуатации групповых резервуарных установок, а также транспортировке сырого газа по соединительным газопроводам, за исключением хранения, транспортировки товарного газа в целях транзита через территорию Республики Казахстан и экспорта за пределы Республики Казахстан;

3) по передаче электрической энергии;

4) по производству, передаче, распределению и (или) снабжению тепловой энергией, за исключением тепловой энергии, выработанной с использованием тепла грунта, грунтовых вод, рек, водоемов, сбросной воды промышленных предприятий и электростанций, канализационно-очистных сооружений;

5) по технической диспетчеризации отпуска в сеть и потреблению электрической энергии;

6) по организации балансирования производства-потребления электрической энергии;

7) магистральных железнодорожных сетей, за исключением регулируемых услуг магистральных железнодорожных сетей при перевозке грузов в контейнерах, перевозке порожних контейнеров и транзитных перевозках грузов через территорию Республики Казахстан;

8) железнодорожных путей с объектами железнодорожного транспорта по договорам государственно-частного партнерства, в том числе договорам концессии, при отсутствии конкурентного железнодорожного пути;

9) подъездных путей при отсутствии конкурентного подъездного пути;

10) аэронавигации, за исключением аэронавигационного обслуживания международных и транзитных полетов;

11) портов при отсутствии конкуренции на рынке портовых услуг;

12) аэропортов, за исключением обслуживания авиаперевозок, осуществляющих транзитные пролеты через воздушное пространство Республики Казахстан с осуществлением технических посадок в аэропортах Республики Казахстан в некоммерческих целях и по международным направлениям;

13) по предоставлению в имущественный наем (аренду) или пользование кабельной канализации, за исключением деятельности субъектов малого предпринимательства;

14) водоснабжения и (или) водоотведения.

2. Субъекты естественных монополий подлежат включению в Государственный регистр субъектов естественных монополий с указанием регулируемых услуг.

3. Расширение сфер естественных монополий осуществляется в соответствии с международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан.

Глава 2. ГОСУДАРСТВЕННОЕ РЕГУЛИРОВАНИЕ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ В СФЕРАХ ЕСТЕСТВЕННЫХ МОНОПОЛИЙ

Статья 6. Государственное регулирование деятельности в сферах естественных монополий

Государственное регулирование деятельности в сферах естественных монополий осуществляется путем:

1) формирования Государственного регистра субъектов естественных монополий;

2) формирования, установления и утверждения тарифа;

3) определения методов тарифного регулирования сфер естественных монополий;

4) выдачи согласия на совершение отдельных действий субъектом естественной монополии, а также принятия от субъекта естественной монополии уведомления об осуществлении деятельности, не относящейся к регулируемым услугам, в соответствии с Законом Республики Казахстан "О разрешениях и уведомлениях";

5) формирования перечня регулируемых услуг.

Статья 7. Компетенция Правительства Республики Казахстан

Правительство Республики Казахстан разрабатывает основные направления государственной политики в сферах естественных монополий и организует их осуществление.

Сноска. Статья 7 - в редакции Закона РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 8. Компетенция уполномоченного органа

Уполномоченный орган:

1) осуществляет государственное регулирование деятельности субъектов естественных монополий в соответствии с Предпринимательским кодексом Республики Казахстан, настоящим Законом и законодательством Республики Казахстан;

2) формирует и реализует государственную политику в сферах естественных монополий и организует ее осуществление;

3) представляет ежегодно в Правительство Республики Казахстан отчеты о состоянии сфер естественных монополий, об исполнении утвержденных тарифных смет, об исполнении утвержденных инвестиционных программ;

4) формирует и ведет Государственный регистр субъектов естественных монополий;

5) разрабатывает и утверждает правила формирования тарифов;

6) разрабатывает и утверждает правила осуществления деятельности субъектами естественных монополий;

7) разрабатывает и утверждает типовые договоры предоставления регулируемых услуг;

7-1) разрабатывает и утверждает типовые формы технических условий на подключение к инженерным сетям;

7-2) разрабатывает и утверждает типовые регламенты оказания услуг с четким порядком действий сотрудников субъектов естественных монополий;

7-3) согласовывает регламенты оказания услуг на соответствие типовому регламенту;

7-4) разрабатывает и утверждает правила определения затрат на технологическое присоединение электрических установок с установленной мощностью до 200 кВт субъектов предпринимательства к электрическим сетям энергопередающих организаций;

8) принимает к рассмотрению заявку либо отказывает в ее принятии;

9) проводит публичные слушания с опубликованием в средствах массовой информации объявления о дате и месте их проведения;

10) утверждает тариф в случаях, предусмотренных настоящим Законом;

11) определяет уровень индексации тарифа субъекта естественной монополии малой мощности;

12) утверждает и вносит изменения в утвержденную им тарифную смету;

13) утверждает и вносит изменения совместно с иным государственным органом в утвержденную инвестиционную программу субъекта естественной монополии, включенного в республиканский раздел Государственного регистра субъектов естественных монополий, за исключением субъектов естественных монополий, предоставляющих регулируемые услуги, предусмотренные подпунктами 10), 12) и 13) пункта 1 статьи 5 настоящего Закона;

14) утверждает и вносит изменения совместно с местным исполнительным органом в утвержденную инвестиционную программу субъекта естественной монополии, включенного в местный раздел Государственного регистра субъектов естественных монополий;

15) утверждает временный компенсирующий тариф;

16) выдает согласие на совершение отдельных действий субъектом естественной монополии, а также принимает от субъекта естественной монополии уведомление об осуществлении деятельности, не относящейся к регулируемым услугам, в соответствии с Законом Республики Казахстан "О разрешениях и уведомлениях";

17) разрабатывает и утверждает показатели качества и надежности регулируемых услуг по согласованию с соответствующими государственными органами;

18) разрабатывает и утверждает показатели эффективности деятельности субъектов естественных монополий;

19) запрашивает и получает информацию, необходимую для осуществления своих полномочий, от физических и юридических лиц, в том числе государственных органов, органов местного самоуправления, а также их должностных лиц;

20) вносит субъекту естественной монополии предписание об устранении нарушения законодательства Республики Казахстан о естественных монополиях;

21) обращается в суд в случаях нарушения настоящего Закона;

22) проводит анализ отчетов субъектов естественных монополий об исполнении утвержденной тарифной сметы, об исполнении утвержденной инвестиционной программы, о соблюдении показателей качества и надежности регулируемых услуг, а также достижении показателей эффективности деятельности субъектов естественных монополий;

23) рассматривает обращения субъектов естественных монополий и потребителей;

24) согласовывает конкурсную документацию проекта государственно-частного партнерства, в том числе концессионного проекта, проекты договора государственно-частного партнерства, в том числе договора концессии, внесение в них изменений и (или) дополнений в части формирования тарифа;

24-1) согласовывает с уполномоченным органом по управлению государственным имуществом, местными исполнительными органами передачу магистральных каналов с отводящими межхозяйственными и внутрихозяйственными каналами для расширения, модернизации, реконструкции и улучшения технического состояния, находящихся в республиканской или областной, районной коммунальной собственности, в доверительное управление;

24-2) согласовывает с уполномоченным органом по управлению государственным имуществом, местными исполнительными органами, субъектами естественных монополий договор доверительного управления по передаче магистральных каналов с отводящими межхозяйственными и внутрихозяйственными каналами для расширения, модернизации, реконструкции и улучшения технического состояния, находящихся в республиканской или областной, районной коммунальной собственности, а также находящихся в собственности у субъекта естественных монополий;

24-3) согласовывает уполномоченному органу по управлению государственным имуществом, местному исполнительному органу договор передачи имущества, используемого в технологическом цикле при предоставлении регулируемых услуг субъектами естественных монополий и передаваемого от местных исполнительных органов в соответствии с планом передачи на баланс и (или) в доверительное управление имущества, за исключением субъектов естественных монополий, предоставляющих регулируемые услуги, предусмотренные подпунктами 10), 12) и 13) пункта 1 статьи 5 настоящего Закона;

25) вносит изменение в утвержденную тарифную смету в случае получения на баланс и (или) в доверительное управление имущества, используемого в технологическом цикле при предоставлении регулируемых услуг субъектами естественных монополий от местных исполнительных органов при его получении в безвозмездное пользование, в том числе электрических сетей от других энергопередающих организаций, не выше уровня прогноза социально-экономического развития на соответствующий год;

26) утверждает временный понижающий коэффициент;

27) определяет прогнозный индекс тарифа на пятилетний период по сферам естественных монополий;

28) утверждает размер платы за коммунальные услуги в сферах естественных монополий для потребителей, не имеющих приборов учета;

29) утверждает ценовые пределы на регулируемые услуги магистральных железнодорожных сетей;

30) корректирует ежегодно утвержденные ценовые пределы на регулируемые услуги магистральных железнодорожных сетей в соответствии с правилами формирования тарифов;

31) определяет метод тарифного регулирования сферы естественной монополии;

32) утверждает перечень регулируемых услуг;

33) утверждает перечень субъектов естественных монополий, тарифы которым утверждаются с применением стимулирующего метода тарифного регулирования;

34) проводит не реже одного раза в месяц совместно с субъектами естественных монополий прием потребителей;

35) согласовывает местным исполнительным органам нормы потребления коммунальных услуг в сферах естественных монополий для потребителей, не имеющих приборов учета;

35-1) согласовывает местным исполнительным органам план передачи на баланс и (или) в доверительное управление имущества, используемого в технологическом цикле при предоставлении регулируемых услуг субъектами естественных монополий, за исключением субъектов естественных монополий, предоставляющих регулируемые услуги, предусмотренные подпунктами 10), 12) и 13) пункта 1 статьи 5 настоящего Закона;

36) согласовывает субъекту естественной монополии размер взимания платы за приобретение и установку приборов учета в соответствии с подпунктом 8) пункта 23 статьи 15 настоящего Закона, за исключением случаев приемки и ввода объектов строительства в эксплуатацию;

37) осуществляет иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

Сноска. Статья 8 с изменениями, внесенными законами РК от 29.06.2020 № 352-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 01.04.2021 № 26-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2022 № 177-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 9. Компетенция иных государственных органов

Государственные органы в области энергетики, железнодорожного транспорта, производства, транспортировки (перевозки), хранения и оптовой реализации газа, а также розничной реализации и потребления товарного и сжиженного нефтяного газа, использования и охраны водного фонда, водоснабжения, водоотведения:

1) участвуют в пределах своей компетенции в реализации государственной политики в сферах естественных монополий;

2) утверждают и вносят совместно с уполномоченным органом изменения в инвестиционную программу субъекта естественной монополии, включенного в республиканский раздел Государственного регистра субъектов естественных монополий, а также субъекта естественной монополии, включенного в местный раздел Государственного регистра субъектов естественных монополий по регулируемым услугам подъездных путей при отсутствии конкурентного подъездного пути;

2-1) направляют в уполномоченный орган заключение о целесообразности или нецелесообразности принятия мероприятий инвестиционной программы субъекта естественной монополии не позднее тридцати рабочих дней со дня представления заявления на утверждение инвестиционной программы;

2-2) по итогам рассмотрения отчета об исполнении утвержденной инвестиционной программы субъекта естественной монополии не позднее сорока пяти календарных дней со дня его поступления направляют в установленном порядке в уполномоченный орган свое заключение о целесообразности или нецелесообразности принятия исполнения мероприятий утвержденной инвестиционной программы;

3) осуществляют иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

Сноска. Статья 9 с изменениями, внесенными Законом РК от 30.06.2022 № 130-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 10. Компетенция местных исполнительных органов областей, городов республиканского значения, столицы

Местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения, столицы:

2) утверждают и вносят совместно с уполномоченным органом изменения в инвестиционную программу субъекта естественной монополии, включенного в местный раздел Государственного регистра субъектов естественных монополий, за исключением субъектов естественных монополий, предоставляющих регулируемые услуги, предусмотренные подпунктами 9), 10), 12) и 13) пункта 1 статьи 5 настоящего Закона;

2-2) по итогам рассмотрения отчета об исполнении утвержденной инвестиционной программы субъекта естественной монополии, находящегося в местном разделе Государственного регистра субъектов естественных монополий, не позднее сорока пяти календарных дней со дня его поступления направляют в уполномоченный орган в установленном порядке свое заключение о целесообразности или нецелесообразности принятия исполнения мероприятий утвержденной инвестиционной программы;

3) утверждают по согласованию с уполномоченным органом нормы потребления коммунальных услуг в сферах естественных монополий для потребителей, не имеющих приборов учета, и за месяц до их утверждения проводят публичные слушания;

3-1) утверждают по согласованию с уполномоченным органом план передачи на баланс и (или) в доверительное управление имущества, используемого в технологическом цикле при предоставлении регулируемых услуг;

4) осуществляют в интересах местного государственного управления иные полномочия, возлагаемые на местные исполнительные органы законодательством Республики Казахстан.

Сноска. Статья 10 с изменениями, внесенными законами РК от 30.06.2022 № 130-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2022 № 177-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 11. Формирование Государственного регистра субъектов естественных монополий

1. Государственным регистром субъектов естественных монополий является список индивидуальных предпринимателей и юридических лиц, предоставляющих регулируемые услуги, формируемый уполномоченным органом.

Предоставление регулируемых услуг лицами, не включенными в Государственный регистр субъектов естественных монополий, не допускается.

2. Индивидуальный предприниматель или юридическое лицо, предоставляющее регулируемые услуги, обращается в уполномоченный орган с заявлением о включении его в Государственный регистр субъектов естественных монополий не позднее пятнадцати календарных дней со дня начала предоставления регулируемой услуги потребителям.

3. Формирование и ведение Государственного регистра субъектов естественных монополий осуществляются путем включения и исключения из него субъектов естественных монополий.

4. Государственный регистр субъектов естественных монополий состоит из республиканского и местных разделов.

5. В республиканский раздел Государственного регистра субъектов естественных монополий включаются субъекты естественных монополий, предоставляющие регулируемые услуги на территории двух и более областей, городов республиканского значения и столицы.

В местные разделы Государственного регистра субъектов естественных монополий включаются субъекты естественных монополий, предоставляющие регулируемые услуги на территории одной области или города республиканского значения, или столицы.

Субъекты естественных монополий, предоставляющие регулируемые услуги аэронавигации, портов, аэропортов, по предоставлению в имущественный наем (аренду) или пользование кабельной канализации, включаются в республиканский раздел Государственного регистра субъектов естественных монополий.

6. Субъект естественной монополии включается в Государственный регистр субъектов естественных монополий по месту регистрации индивидуального предпринимателя или юридического лица, за исключением иностранного юридического лица, которое подлежит включению в Государственный регистр субъектов естественных монополий по месту предоставления им регулируемой услуги.

7. В случае прекращения предоставления регулируемой услуги субъект естественной монополии не позднее пятнадцати календарных дней представляет в уполномоченный орган заявление об исключении его из Государственного регистра субъектов естественных монополий.

Статья 12. Методы тарифного регулирования сфер естественных монополий

1. При формировании тарифа применяются следующие методы тарифного регулирования сфер естественных монополий:

1) затратный;

2) стимулирующий;

3) индексации;

4) определение тарифа на основании заключенного договора государственно-частного партнерства, в том числе договора концессии.

2. Метод тарифного регулирования сферы естественной монополии применяется при соблюдении в совокупности следующих условий:

1) экономической и технологической готовности субъекта естественной монополии к применению соответствующего метода тарифного регулирования сферы естественной монополии;

2) недопущения возложения на субъекта естественной монополии и потребителей обязанностей, которые не могут быть ими выполнены.

Статья 13. Выдача согласия на совершение отдельных действий субъектом естественной монополии

1. Субъект естественной монополии обязан получить согласие уполномоченного органа на:

1) совершение сделок с имуществом, используемым для предоставления регулируемой услуги, если балансовая стоимость имущества, учтенного в бухгалтерском балансе на начало текущего года, превышает 0,05 процента от балансовой стоимости его активов в соответствии с бухгалтерским балансом на начало текущего года, за исключением случая, предусмотренного подпунктом 1-1) настоящего пункта;

1-1) совершение сделок с имуществом, используемым для предоставления регулируемой услуги подъездных путей;

2) реорганизацию или ликвидацию.

2. В выдаче согласия на совершение субъектом естественной монополии отдельных действий, предусмотренных пунктом 1 настоящей статьи, должно быть отказано в случаях, если:

1) это приведет к повышению тарифа;

2) это приведет к нарушению договоров с потребителями;

3) это приведет к ущемлению прав и законных интересов потребителей;

4) это приведет к нарушению неразрывно связанной технологической системы предоставления регулируемой услуги или снижению качества регулируемой услуги;

4-1) имущество, используемое для предоставления регулируемой услуги подъездных путей, находится в собственности субъекта естественной монополии менее восемнадцати месяцев со дня оказания регулируемой услуги;

4-2) субъект естественной монополии, оказывающий регулируемые услуги подъездных путей, не произвел возмещение потребителям необоснованно полученного дохода в соответствии с утвержденным временным компенсирующим тарифом;

5) предоставлен неполный пакет документов, предусмотренных пунктами 3 и 4 настоящей статьи, либо предоставленные документы содержат недостоверную информацию (сведения).

3. Для получения согласия уполномоченного органа на совершение сделок с имуществом, используемым для предоставления регулируемой услуги, если балансовая стоимость имущества, учтенного в бухгалтерском балансе на начало текущего года, превышает 0,05 процента от балансовой стоимости его активов в соответствии с бухгалтерским балансом на начало текущего года, субъект естественной монополии представляет ходатайство с приложением выписки-подтверждения из бухгалтерского баланса на начало текущего года, подписанной руководителем субъекта естественной монополии, с указанием наименования, типа, вида, инвентарного номера, первоначальной, остаточной стоимости отчуждаемого имущества в разрезе по отчуждаемым объектам.

4. Субъект естественной монополии для получения согласия уполномоченного органа на реорганизацию или ликвидацию представляет ходатайство с приложением:

1) копии передаточного акта - при слиянии, присоединении, преобразовании;

2) копии разделительного баланса - при разделении, выделении;

3) копии ликвидационного баланса - при ликвидации.

5. Для совершения отдельных действий, предусмотренных пунктом 1 настоящей статьи, субъект естественной монополии обязан представить в уполномоченный орган ходатайство о даче согласия на осуществление таких действий по форме, установленной в соответствии с правилами осуществления деятельности субъектами естественных монополий, и документы в соответствии с пунктами 3 и 4 настоящей статьи.

Субъект естественной монополии малой мощности до реорганизации или ликвидации обязан не менее чем за десять календарных дней направить информацию в уполномоченный орган о своем намерении совершить указанные действия.

6. Прилагаемые к ходатайству документы представляются субъектом естественной монополии по описи.

Сноска. Статья 13 с изменениями, внесенными Законом РК от 27.12.2019 № 295-VІ (вводится в действие с 01.01.2020).

Статья 14. Порядок уведомления субъектом естественной монополии уполномоченного органа об осуществлении деятельности, не относящейся к регулируемым услугам

1. Субъект естественной монополии в срок не позднее десяти рабочих дней со дня осуществления деятельности, не относящейся к регулируемым услугам, обязан уведомить об этом уполномоченный орган.

2. Уведомление об осуществлении субъектом естественной монополии деятельности, не относящейся к регулируемым услугам, может быть передано (направлено) как непосредственно в уполномоченный орган, так и посредством государственной информационной системы разрешений и уведомлений.

Глава 3. ФОРМИРОВАНИЕ ТАРИФА

Статья 15. Порядок формирования тарифа

1. Тариф должен обеспечивать возмещение затрат по предоставлению регулируемой услуги и получение прибыли, направляемой на развитие и эффективное функционирование субъекта естественной монополии и иные цели, не запрещенные законодательством Республики Казахстан.

2. Тариф устанавливается сроком на пять и более лет, за исключением случаев, предусмотренных настоящим Законом.

3. В случае истечения срока действия тарифа субъект естественной монополии предоставляет регулируемые услуги по утвержденному уполномоченным органом тарифу без учета средств, направленных на реализацию утвержденной инвестиционной программы (амортизационных отчислений и прибыли), за исключением средств, направленных на погашение основного долга по займам, привлеченным на реализацию утвержденной инвестиционной программы.

4. Для утверждения тарифа уполномоченным органом субъект естественной монополии представляет заявку.

5. Заявка представляется в электронной форме.

6. Заявка рассматривается уполномоченным органом в течение девяноста рабочих дней со дня ее представления.

7. К заявке прилагаются:

1) проект тарифа (либо прейскуранта с учетом отраслевых особенностей);

2) проект тарифной сметы с приложением обосновывающих материалов по форме, утвержденной уполномоченным органом;

3) справка-обоснование о необходимости утверждения тарифа;

4) проект инвестиционной программы или утвержденная инвестиционная программа;

4-1) карта ремонтов субъектов с целевыми показателями в рамках инвестиционных программ;

5) смета затрат, направленных на ремонт, не приводящих к росту стоимости основных средств;

6) финансовая отчетность за два предшествующих календарных года;

7) отчеты:

о финансово-хозяйственной деятельности, об инвестиционной деятельности;

о состоянии основных фондов, размерах заработной платы работников по отдельным должностям и профессиям и по труду за два предшествующих календарных года по формам, утвержденным уполномоченным органом в области государственной статистики;

8) постатейные расчеты расходов;

9) расчет прибыли;

10) расчеты численности персонала, потребности сырья, материалов, топлива, энергии и технических потерь, произведенные на основе типовых норм и нормативов, действующих в соответствующей отрасли (сфере);

11) копии решений конкурсных (тендерных) комиссий по закупке материальных, финансовых ресурсов, оборудования и товаров, работ, услуг за предшествующий календарный год;

12) расчет амортизационных отчислений на основные средства, используемые до реализации утвержденной инвестиционной программы (проекта) и вводимые в эксплуатацию при реализации утвержденной инвестиционной программы (проекта), в долгосрочный период с разбивкой по годам;

13) подтверждающие документы об условиях финансирования и возмещения заемных ресурсов;

14) данные о проектной мощности субъекта естественной монополии и фактическом ее использовании;

14-1) данные о фактическом использовании мощности субъекта естественной монополии из объектов информатизации;

15) документы, подтверждающие планируемый объем регулируемых услуг (реестр договоров с указанием фактических объемов потребления регулируемых услуг, документы, подтверждающие снижение объемов потребления регулируемых услуг, расчеты объемов потребления регулируемых услуг, исходя из обязанности качественного всеобщего обслуживания и возможностей субъекта естественной монополии, недопустимости снижения объемов с целью поддержания или роста уровня тарифов, материалы маркетинговых исследований потребительского спроса);

16) документы, подтверждающие фактические данные о затратах и об объемах регулируемых услуг за четыре квартала, предшествующие представлению заявки, и за предыдущий календарный год.

При утверждении тарифа с применением стимулирующего метода тарифного регулирования к заявке прилагаются документы, предусмотренные подпунктами 1), 3), 4), 6), 7), 9), 10), 13), 14) и 15) части первой настоящего пункта, а также проекты показателей качества и надежности регулируемых услуг и показателей эффективности деятельности субъектов естественных монополий с приложением обосновывающих материалов.

8. Субъект естественной монополии вправе представить уполномоченному органу заявку на утверждение тарифа с применением стимулирующего метода тарифного регулирования по истечении срока действия утвержденного тарифа, за исключением случаев утверждения тарифов с применением стимулирующего метода тарифного регулирования для субъектов естественных монополий, перечень которых определяется уполномоченным органом.

9. Уполномоченный орган не позднее семи рабочих дней со дня получения заявки проверяет полноту прилагаемых расчетов и обосновывающих материалов на соответствие пункту 7 настоящей статьи и в письменном виде информирует субъекта естественной монополии о принятии заявки к рассмотрению или об отказе в ее принятии с указанием причин отказа в соответствии с пунктом 11 настоящей статьи.

10. Прилагаемые в соответствии с пунктом 7 настоящей статьи к заявке расчеты и обосновывающие материалы представляются с соблюдением следующих процедур:

1) прошиваются, пронумеровываются и подписываются руководителем субъекта естественной монополии либо лицом, его замещающим, либо заместителем руководителя субъекта естественной монополии. Данное требование не распространяется на представление заявки в электронной форме;

2) подготовлены в отдельности на каждый вид регулируемых услуг.

11. Основаниями отказа в принятии заявки являются:

1) непредставление субъектом естественной монополии документов, предусмотренных пунктом 7 настоящей статьи;

2) несоответствие представленных документов пункту 10 настоящей статьи;

3) отнесение к коммерческой тайне сведений, не предусмотренных пунктом 7 статьи 25 настоящего Закона.

12. В случае, если при рассмотрении заявки необходима дополнительная информация, уполномоченный орган вправе запросить ее у субъекта естественной монополии в письменном виде с установлением срока, но не менее пяти рабочих дней.

13. Публичные слушания проводятся уполномоченным органом при утверждении тарифа не позднее чем за тридцать календарных дней до утверждения тарифа, при утверждении тарифа в упрощенном порядке, а также в случаях, предусмотренных подпунктами 4), 6), 7), 8) и 9) пункта 1 статьи 22 настоящего Закона, - не позднее чем за десять календарных дней до утверждения тарифа.

14. Субъект естественной монополии обязан после опубликования в периодическом печатном издании объявления о дате и месте проведения публичных слушаний представить по требованию участников публичных слушаний:

проекты тарифа и тарифной сметы;

информацию о причинах изменения тарифа с экономически обоснованными расчетами.

15. По итогам рассмотрения заявки уполномоченный орган вправе корректировать проекты тарифа, тарифной сметы и инвестиционной программы.

16. При утверждении тариф может быть дифференцирован в зависимости от:

1) наличия или отсутствия у потребителя прибора учета;

2) группы потребителей;

3) рода перевозимых грузов, типа подвижного состава, расстояния перевозки, объема (веса) перевозимых грузов.

17. Решение об утверждении тарифа направляется субъекту естественной монополии не позднее пяти календарных дней со дня принятия решения о его утверждении.

С решением об утверждении тарифа направляется обоснование изменений и уточнений статей затрат, прибыли и мероприятий утвержденной инвестиционной программы, представленных субъектом естественной монополии с заявкой.

18. Тариф вводится в действие не ранее первого числа второго месяца, следующего за месяцем утверждения тарифа, за исключением случаев, предусмотренных настоящим Законом.

19. Субъект естественной монополии обязан довести до сведения потребителя информацию об утверждении тарифа не позднее чем за тридцать календарных дней до его введения в действие.

20. Если субъект естественной монополии не проинформирует потребителя о введении тарифа в сроки, установленные настоящим Законом, то указанный тариф не вводится с даты, указанной в решении уполномоченного органа. Введение утвержденного тарифа осуществляется с первого числа третьего месяца, следующего за месяцем утверждения тарифа.

21. Субъект естественной монополии вправе обратиться в уполномоченный орган с заявлением об изменении утвержденной тарифной сметы без повышения тарифа до 1 ноября текущего календарного года в электронной форме.

22. Правила формирования тарифов определяют:

1) механизм расчета тарифа с учетом методов тарифного регулирования сфер естественных монополий, предусмотренных настоящим Законом;

2) порядок утверждения временного компенсирующего тарифа;

3) порядок дифференциации тарифа;

4) порядок утверждения тарифа в упрощенном порядке;

5) порядок утверждения инвестиционной программы и ее изменения;

6) порядок определения тарифа на основании заключенного договора государственно-частного партнерства, в том числе договора концессии;

7) порядок утверждения временного понижающего коэффициента;

8) порядок ведения раздельного учета доходов, затрат и задействованных активов по каждому виду регулируемых услуг и в целом по деятельности, не относящейся к регулируемым услугам;

9) порядок перерасчета стоимости регулируемой услуги по снабжению тепловой энергией с учетом фактической температуры наружного воздуха;

10) порядок определения допустимого уровня прибыли субъекта естественной монополии;

11) порядок изменения утвержденного уполномоченным органом тарифа до истечения его срока действия;

12) перечень затрат, учитываемых и не учитываемых в тарифе, порядок ограничения размеров затрат, учитываемых в тарифе;

13) порядок индексации тарифа;

14) формы проектов тарифа, тарифной сметы, инвестиционной программы, отчетов об исполнении утвержденной тарифной сметы, об исполнении утвержденной инвестиционной программы;

15) механизм расчета ценовых пределов на регулируемые услуги магистральных железнодорожных сетей и их ежегодных корректировок;

16) порядок применения ценовых пределов на регулируемые услуги магистральных железнодорожных сетей;

17) порядок расчета и применения прогнозного индекса тарифа.

23. Правила осуществления деятельности субъектами естественных монополий определяют:

1) порядок включения и исключения из Государственного регистра субъектов естественных монополий;

2) порядок проведения публичных слушаний;

3) порядок выдачи согласия на совершение отдельных действий субъектом естественной монополии, а также принятия от субъекта естественной монополии уведомления об осуществлении деятельности, не относящейся к регулируемым услугам, в соответствии с Законом Республики Казахстан "О разрешениях и уведомлениях";

4) порядок проведения закупок субъектами естественных монополий;

5) порядок обеспечения равных условий доступа к регулируемым услугам;

6) порядок проведения отчетов об исполнении утвержденных тарифных смет, об исполнении утвержденных инвестиционных программ, о соблюдении показателей качества и надежности регулируемых услуг и достижении показателей эффективности деятельности субъектов естественных монополий перед потребителями и иными заинтересованными лицами;

7) порядок размещения информации о наличии свободных и доступных мощностей, емкостей, мест, пропускных способностей сетей субъекта естественной монополии, а также схем инженерных коммуникаций коммунальных услуг в сферах естественных монополий, за исключением сведений, относящихся к государственным секретам и иной охраняемой законом тайне в соответствии с законами Республики Казахстан;

8) порядок согласования платы за приобретение и установку прибора учета;

9) порядок утверждения показателей эффективности деятельности субъектов естественных монополий;

10) порядок осуществления государственного контроля в сферах естественных монополий;

11) формы:

ходатайств о даче согласия на совершение сделок с имуществом, используемым для предоставления регулируемой услуги, если балансовая стоимость имущества, учтенного в бухгалтерском балансе на начало текущего года, превышает 0,05 процента от балансовой стоимости его активов в соответствии с бухгалтерским балансом на начало текущего года, и реорганизацию или ликвидацию субъекта естественной монополии;

отчетов субъекта естественной монополии перед потребителями и иными заинтересованными лицами:

об исполнении утвержденной тарифной сметы;

об исполнении утвержденной инвестиционной программы;

о соблюдении показателей качества и надежности регулируемых услуг;

о достижении показателей эффективности деятельности субъектов естественных монополий;

12) порядок информирования потребителей и (или) уполномоченного органа о тарифе, его изменении;

13) порядок утверждения показателей качества и надежности регулируемых услуг;

14) порядок проведения общественного мониторинга и (или) технической экспертизы исполнения утвержденной инвестиционной программы, соблюдения показателей качества и надежности регулируемых услуг и достижения показателей эффективности деятельности субъектов естественных монополий.

24. Способы формирования тарифов:

1) утверждение тарифа уполномоченным органом;

2) установление тарифа субъектом естественной монополии;

3) определение тарифа на основании заключенного договора государственно-частного партнерства, в том числе договора концессии.

Сноска. Статья 15 с изменениями, внесенными законами РК от 30.12.2022 № 177-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 05.04.2023 № 221-VII (вводится в действие с 01.07.2023).

Статья 16. Затратный метод тарифного регулирования

1. Тариф с применением затратного метода тарифного регулирования утверждается уполномоченным органом сроком на пять и более лет путем определения экономически обоснованных затрат и прибыли.

2. Затратный метод тарифного регулирования предусматривает:

1) ограничение видов и размеров затрат, учитываемых в тарифе, с учетом их экономической обоснованности;

2) применение технических и технологических норм расходов сырья, материалов, топлива, энергии при их наличии, нормативных технических потерь, нормативной численности персонала, определенных на основе типовых норм и нормативов, действующих в соответствующей отрасли (сфере);

3) утверждение тарифной сметы с разбивкой по годам;

4) применение прямолинейного метода начисления износа;

5) проведение закупок субъектом естественной монополии в соответствии со статьей 23 настоящего Закона и правилами осуществления деятельности субъектами естественных монополий;

6) определение допустимого уровня прибыли с учетом балансовой или переоцененной стоимости активов субъекта естественной монополии, задействованных при предоставлении регулируемой услуги, и ставки прибыли, рассчитанной по методу, определенному уполномоченным органом, и объема средств, необходимых для реализации утвержденной инвестиционной программы;

7) утверждение инвестиционной программы;

8) утверждение временного компенсирующего тарифа за неисполнение статей затрат утвержденной тарифной сметы, нецелевое использование средств амортизационных отчислений и мероприятий утвержденной инвестиционной программы.

Статья 17. Стимулирующий метод тарифного регулирования

1. Тариф с применением стимулирующего метода тарифного регулирования утверждается уполномоченным органом сроком на пять и более лет с учетом показателей качества и надежности регулируемых услуг и показателей эффективности деятельности субъектов естественных монополий.

2. Стимулирующий метод тарифного регулирования предусматривает:

1) ограничение видов и размеров затрат, учитываемых в тарифе, с учетом их экономической обоснованности;

Действие настоящего подпункта применяется при утверждении тарифа в случае перехода с затратного метода тарифного регулирования на стимулирующий метод тарифного регулирования;

3) определение контролируемых и неконтролируемых затрат;

4) утверждение временного компенсирующего тарифа за неисполнение мероприятий утвержденной инвестиционной программы и неконтролируемых затрат;

5) определение прибыли с учетом возврата инвестированного капитала и норм доходности инвестированного капиталам также балансовой стоимости активов субъекта естественной монополии, задействованных при предоставлении регулируемой услуги, и ставки прибыли, рассчитанной по методу, определенному уполномоченным органом;

6) определение показателей качества и надежности регулируемых услуг;

7) определение показателей эффективности деятельности субъектов естественных монополий;

8) применение прямолинейного метода начисления износа;

9) утверждение инвестиционной программы.

Статья 18. Метод индексации

1. Тариф с применением метода индексации устанавливается ежегодно субъектом естественной монополии малой мощности путем индексации утвержденного тарифа не выше уровня, определяемого уполномоченным органом.

2. Уровень индексации тарифа определяется ежегодно не позднее чем за два месяца до начала календарного года с учетом параметров социально-экономического развития Республики Казахстан.

Статья 19. Определение тарифа на основании заключенного договора государственно-частного партнерства, в том числе договора концессии

1. Тариф при рассмотрении проекта договора государственно-частного партнерства, в том числе концессионного проекта, должен быть не ниже стоимости затрат, необходимых для предоставления регулируемой услуги, а также обеспечивать возврат вложенных инвестиций государственного партнера и частного партнера и уровень доходности на вложенные инвестиции в соответствии с технико-экономическим обоснованием проекта договора государственно-частного партнерства, в том числе концессионного проекта.

2. Определение тарифа на основании заключенного договора государственно-частного партнерства, в том числе договора концессии, утвержденной инвестиционной программы осуществляется в соответствии с правилами формирования тарифов.

3. Определение тарифа производится по инициативе субъекта государственно-частного партнерства, в том числе концессионера, или уполномоченного органа.

4. Срок действия тарифа устанавливается на период, не превышающий срок реализации субъектом государственно-частного партнерства, в том числе концессионером, утвержденной инвестиционной программы и договора государственно-частного партнерства, в том числе договора концессии.

Статья 20. Утверждение тарифа в упрощенном порядке

1. Уполномоченный орган утверждает тариф в упрощенном порядке на регулируемую услугу:

1) субъекта естественной монополии, созданного впервые;

2) субъекта естественной монополии, оказывающего новую регулируемую услугу (новые регулируемые услуги);

3) в случае приобретения (строительства) новых объектов и (или) участков, если действующий тариф утвержден раздельно по объектам и (или) участкам;

3-1) в случае приобретения (строительства) новых участков подъездных путей, не являющихся неразрывной частью подъездных путей, на услуги которых субъекту утвержден тариф;

4) субъекта естественной монополии малой мощности.

2. Срок рассмотрения заявки составляет не более тридцати календарных дней со дня ее представления.

3. Срок действия тарифа, утвержденного в упрощенном порядке для субъектов естественных монополий, указанных в подпунктах 1), 2) и 3) пункта 1 настоящей статьи, не должен превышать двенадцать месяцев.

4. Введение в действие тарифа, утвержденного в упрощенном порядке, осуществляется с первого числа месяца, следующего за месяцем утверждения тарифа.

5. По истечении срока действия тарифа, утвержденного в упрощенном порядке для субъектов естественных монополий, указанных в пункте 1 настоящей статьи, тариф утверждается на один календарный год с применением затратного метода тарифного регулирования.

В случае завышения тарифа, утвержденного в упрощенном порядке для субъектов естественных монополий, указанных в подпунктах 1), 2) и 3) пункта 1 настоящей статьи, уполномоченный орган обязан одновременно с введением новых тарифов принять решение о компенсации потребителям необоснованно полученного дохода субъектами естественных монополий.

6. Субъекты естественных монополий, указанные в пункте 1 настоящей статьи, не позднее чем за пять календарных дней до введения в действие тарифа информируют об этом потребителей с предоставлением информации, содержащей причины изменения тарифа, утвержденной тарифной сметы.

7. Субъект естественной монополии, активы которого поступили в его собственность в результате заключенной сделки или реализации имущественной массы должника - субъекта естественной монополии, признанного банкротом, продолжает предоставление потребителям регулируемых услуг по тарифу, утвержденному для предыдущего собственника данных активов, до утверждения нового тарифа, но не более шести месяцев со дня поступления активов.

8. Уполномоченным органом проводятся публичные слушания при утверждении тарифа в упрощенном порядке не позднее чем за десять календарных дней до его утверждения.

Сноска. Статья 20 с изменением, внесенным Законом РК от 27.12.2019 № 295-VІ (вводится в действие с 01.01.2020).

Статья 21. Утверждение инвестиционной программы и ее изменение

1. Инвестиционная программа разрабатывается с учетом приоритетов развития и социально-экономических показателей Республики Казахстан и предусматривает мероприятия, направленные на:

1) расширение, модернизацию, реконструкцию, обновление действующих активов, создание новых активов, непосредственно используемых в технологическом цикле предоставления регулируемых услуг;

2) обеспечение энергосбережения и повышение энергоэффективности;

3) повышение качества предоставляемых регулируемых услуг.

2. Инвестиционная программа рассматривается:

1) уполномоченным органом на предмет соблюдения субъектом естественной монополии показателей качества и надежности регулируемых услуг и достижения показателей эффективности деятельности субъектов естественных монополий;

2) иным государственным органом либо местным исполнительным органом, компетенции которых предусмотрены статьями 9 и 10 настоящего Закона, на предмет технологической обоснованности и удовлетворения спроса потребителей на регулируемые услуги в целях повышения качества и надежности предоставляемых регулируемых услуг.

3. При рассмотрении проекта инвестиционной программы исключаются мероприятия:

1) несоответствующие требованиям, предусмотренным пунктом 1 настоящей статьи;

2) необеспеченные источником финансирования;

3) неподтвержденные обосновывающими документами.

Исключение в соответствии с частью первой настоящего пункта всех мероприятий инвестиционной программы является основанием для отказа в утверждении инвестиционной программы.

4. Отказ в утверждении инвестиционной программы уполномоченным органом, иным государственным органом либо местным исполнительным органом, компетенции которых предусмотрены статьями 8, 9 и 10 настоящего Закона, является основанием для отказа в утверждении тарифа.

4-1. Отказ в утверждении инвестиционной программы принимается совместным решением уполномоченного органа и государственного органа, осуществляющего руководство в соответствующей сфере, либо местного исполнительного органа.

5. Инвестиционная программа утверждается на срок действия тарифа.

6. Реализация утвержденной инвестиционной программы и возврат заемных средств, привлеченных для ее реализации, а также возврат средств, привлеченных для реализации государственных программ и (или) национальных проектов, осуществляются:

за счет прибыли и амортизационных отчислений, учтенных в тарифе;

за счет иных источников, не запрещенных законодательством Республики Казахстан.

7. Субъект естественной монополии вправе обратиться до 1 ноября текущего года одновременно в уполномоченный орган и (или) иной государственный орган либо местный исполнительный орган, компетенции которых предусмотрены статьями 8, 9 и 10 настоящего Закона, с заявлением об изменении утвержденной инвестиционной программы без повышения тарифа.

В случае реализации государственных программ и (или) национальных проектов субъект естественной монополии вправе обратиться в уполномоченный орган и (или) иной государственный орган либо местный исполнительный орган с заявлением об изменении утвержденной инвестиционной программы.

8. В случае неисполнения субъектом естественной монополии мероприятий утвержденной инвестиционной программы по причинам, не зависящим от субъекта естественной монополии (неисполнение обязательств другой стороной договора, признание конкурса (тендера) несостоявшимся, вследствие обстоятельств непреодолимой силы), сроки исполнения мероприятий утвержденной инвестиционной программы могут быть перенесены на следующий календарный год до 1 марта года, следующего за годом их реализации.

Не допускается повторный перенос сроков исполнения мероприятий утвержденной инвестиционной программы.

Сноска. Статья 21 с изменениями, внесенными законами РК от 30.06.2022 № 130-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2022 № 177-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 22. Порядок изменения утвержденного уполномоченным органом тарифа до истечения его срока действия

1. Основаниями изменения утвержденного уполномоченным органом тарифа до истечения его срока действия являются:

1) изменение вида и стоимости стратегических товаров и (или) подлежащих государственному регулированию тарифов (цен) на транспортировку стратегических товаров;

2) объявление чрезвычайной ситуации в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

3) изменение ставок налогов и других обязательных платежей в бюджет в соответствии с налоговым законодательством Республики Казахстан;

4) изменение утвержденной инвестиционной программы в связи с реализацией государственных программ и (или) национальных проектов, а также документов системы государственного планирования, утвержденных уполномоченным органом;

5) увеличение объемов предоставляемых регулируемых услуг;

6) изменение себестоимости электрической энергии и воды собственного производства, используемых атомно-энергетическим комплексом при предоставлении регулируемых услуг по производству, передаче, распределению и (или) снабжению тепловой энергией и водоснабжению, связанное с изменением цены на газ и (или) его транспортировку;

7) несоблюдение показателей качества и надежности регулируемых услуг;

8) несоответствие деятельности субъекта естественной монополии, предоставляющего регулируемую услугу по передаче электрической энергии, требованиям пункта 6 статьи 13-1 Закона Республики Казахстан "Об электроэнергетике" на основании информации государственного органа по государственному энергетическому надзору и контролю;

9) недостижение показателей эффективности деятельности субъектов естественных монополий;

9-1) получение на баланс и (или) в доверительное управление имущества, используемого в технологическом цикле при предоставлении регулируемых услуг субъектами естественных монополий, за исключением субъектов естественных монополий, предоставляющих регулируемые услуги, предусмотренные подпунктами 10), 12) и 13) пункта 1 статьи 5 настоящего Закона, от местных исполнительных органов в соответствии с планом передачи на баланс и (или) в доверительное управление имущества при его получении в безвозмездное пользование;

9-2) изменение среднемесячной номинальной заработной платы одного работника по видам экономической деятельности в регионе (городе), сложившейся по данным статистики за год;

10) передача субъекту естественной монополии в имущественный наем (аренду) или доверительное управление магистрального газопровода по маршруту "Кызылорда – Жезказган – Караганда – Темиртау – Астана".

2. В случае изменения тарифа до истечения его срока действия, за исключением оснований, предусмотренных подпунктами 4), 5), 7), 8), 9-1), 9-2) и 10) пункта 1 настоящей статьи, изменяется соответствующая статья затрат.

При изменении тарифа до истечения его срока действия в соответствии с подпунктом 9) пункта 1 настоящей статьи в утвержденной тарифной смете исключаются инвестиционные затраты (прибыль, амортизационные отчисления, капитальные затраты, приводящие к росту стоимости основных средств), определенные правилами формирования тарифов.

3. Изменение тарифа осуществляется по инициативе уполномоченного органа не более двух раз в год, по инициативе субъекта естественной монополии – не более одного раза в год.

4. Для изменения утвержденного уполномоченным органом тарифа до истечения его срока действия субъект естественной монополии представляет в уполномоченный орган заявку с приложением обосновывающих материалов.

Срок рассмотрения уполномоченным органом заявки об изменении тарифа до истечения его срока действия в случаях, предусмотренных:

1) подпунктами 1), 2), 3) и 5) пункта 1 настоящей статьи, составляет не более десяти рабочих дней со дня ее представления;

2) подпунктами 4), 6), 9-1) и 9-2) пункта 1 настоящей статьи, составляет не более тридцати рабочих дней со дня ее представления;

3) подпунктом 10) пункта 1 настоящей статьи, составляет не более девяноста рабочих дней со дня ее представления.

В случае изменения тарифа по инициативе уполномоченного органа субъект естественной монополии обязан в месячный срок со дня получения соответствующей информации представить экономически обоснованные расчеты и материалы.

5. В случае, если при рассмотрении заявки необходима дополнительная информация, уполномоченный орган вправе запросить ее в письменном виде с установлением срока, но не менее пяти рабочих дней.

При этом рассмотрение заявки приостанавливается до получения необходимой информации с извещением об этом субъекта естественной монополии.

6. Введение в действие тарифа, измененного в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи, осуществляется с даты, установленной уполномоченным органом.

7. При утверждении тарифа в случаях, предусмотренных подпунктами 4), 6), 7), 8) и 9) пункта 1 настоящей статьи, уполномоченным органом проводятся публичные слушания не позднее чем за десять календарных дней до его утверждения.

8. Субъект естественной монополии в случаях, предусмотренных пунктом 1 настоящей статьи, не позднее чем за пять календарных дней до введения в действие тарифа информирует об этом потребителей с предоставлением информации, указывающей на причины изменения тарифа, утвержденной тарифной сметы.

Сноска. Статья 22 с изменениями, внесенными законами РК от 27.12.2019 № 291-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.06.2022 № 130-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 05.11.2022 № 157-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2022 № 177-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 23. Осуществление закупок субъектом естественной монополии

1. Настоящая статья и правила осуществления деятельности субъектами естественных монополий распространяются на закупки субъекта естественной монополии, которому утвержден тариф с применением затратного метода тарифного регулирования, за исключением:

1) государственных закупок;

2) закупок субъектов естественных монополий, пятьдесят и более процентов голосующих акций (долей участия) которых прямо или косвенно принадлежат национальному управляющему холдингу;

3) закупок электрической и (или) тепловой энергии у энергопроизводящей организации, использующей возобновляемые источники энергии, которые осуществляются в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области поддержки использования возобновляемых источников энергии;

4) закупок балансирующей электроэнергии, электрической энергии на централизованных торгах, спот-рынке в соответствии с законодательством Республики Казахстан об электроэнергетике;

5) закупок субъектов естественных монополий малой мощности;

6) закупок субъектов естественных монополий, затраты по которым не учитываются при утверждении тарифа.

2 Закупки товаров, работ и услуг осуществляются в информационных системах электронных закупок одним из следующих способов:

1) конкурса;

2) запроса ценовых предложений;

3) из одного источника;

4) через товарные биржи.

Закупки способом через товарные биржи осуществляются в соответствии с правилами биржевой торговли и перечнем биржевых товаров, утверждаемых уполномоченным органом в области регулирования торговой деятельности.

3. Исключен Законом РК от 15.11.2021 № 72-VII (вводится в действие с 01.01.2022).

4. Закупки способом запроса ценовых предложений проводятся на однородные товары, работы, услуги, если годовые объемы таких однородных товаров, работ, услуг в стоимостном выражении не превышают четырехтысячекратного размера месячного расчетного показателя, установленного законом о республиканском бюджете на соответствующий финансовый год. При этом решающим условием является цена.

5. Закупки способом из одного источника осуществляются в случаях:

1) если закупки способом конкурса или запроса ценовых предложений признаны несостоявшимися;

2) приобретения товаров, работ, услуг по ценам, тарифам, установленным законодательством Республики Казахстан;

3) приобретения товаров, работ, услуг у лица, обладающего исключительными правами в отношении приобретаемых товаров, работ, услуг, или у лица, являющегося субъектом государственной или естественной монополии;

4) приобретения товаров, работ, услуг вследствие возникновения обстоятельств непреодолимой силы, в том числе локализации и (или) ликвидации последствий чрезвычайных ситуаций, для ликвидации аварий;

5) приобретения товаров, работ, услуг, связанных с представительскими расходами;

6) приобретения периодических печатных изданий на бумажном носителе и (или) в электронной форме;

7) приобретения имущества (активов), реализуемого на торгах (аукционах):

судебными исполнителями в соответствии с законодательством Республики Казахстан об исполнительном производстве и статусе судебных исполнителей;

проводимых в соответствии с законодательством Республики Казахстан о реабилитации и банкротстве;

проводимых в соответствии с земельным законодательством Республики Казахстан;

при приватизации государственного имущества;

8) приобретения однородных товаров, работ, услуг, если годовой объем таких однородных товаров, работ, услуг в стоимостном выражении не превышает стократного размера месячного расчетного показателя, установленного законом о республиканском бюджете на соответствующий финансовый год;

9) приобретения услуг, связанных с направлением работника в служебную командировку, включая проезд туда и обратно, наем жилого помещения, транспортное обслуживание, обеспечение питания;

10) когда у заказчика, закупившего товары, работы, услуги, возникает необходимость в приобретении товаров, работ, услуг у того же поставщика в целях унификации, стандартизации или обеспечения совместимости.

6. Субъект естественной монополии осуществляет закупки посредством информационной системы электронных закупок, интегрированной с информационной системой Национальной палаты предпринимателей Республики Казахстан.

7. В части, неурегулированной настоящей статьей, закупки проводятся в соответствии с правилами осуществления деятельности субъектами естественных монополий.

8. Закупки стратегических товаров субъект естественной монополии осуществляет непосредственно у производителей стратегических товаров, за исключением случаев:

1) исключен Законом РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие с 01.07.2023).

2) несоответствия субъекта естественной монополии условиям для участия в оптовом рынке электрической энергии, предъявляемым к потребителям;

3) исключен Законом РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие с 01.07.2023).

4) закупки газа у газораспределительных организаций в соответствии с законодательством Республики Казахстан о газе и газоснабжении;

      5) исключен Законом РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие с 01.07.2023).
      6) исключен Законом РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие с 01.07.2023).
      7) исключен Законом РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие с 01.07.2023).

8) закупки электрической энергии в соответствии с законодательством Республики Казахстан об электроэнергетике.

9. Не допускается к участию в закупках способами, предусмотренными подпунктами 1), 2) и 4) части первой пункта 2 настоящей статьи, лицо, в отношении которого вступило в законную силу решение суда, подтверждающее факт неисполнения или ненадлежащего исполнения им обязательств перед субъектом естественной монополии, в течение двух лет со дня вступления в законную силу решения суда.

Сноска. Статья 23 с изменениями, внесенными законами РК от 15.11.2021 № 72-VII (вводится в действие с 01.01.2022); от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие с 01.07.2023).

Статья 24. Доступ потребителей к регулируемой услуге

1. Доступ потребителей к регулируемой услуге обеспечивается:

1) размещением информации, предусмотренной статьей 25 настоящего Закона, на интернет-ресурсе субъекта естественной монополии, в случае его отсутствия - предоставлением ее уполномоченному органу для размещения на его интернет-ресурсе;

2) выдачей технических условий на подключение к сетям субъекта естественной монополии: передачи электрической, тепловой энергии, водоснабжения и водоотведения, а также к магистральным газопроводам и нефтепроводам, к газораспределительным системам и групповым резервуарным установкам в соответствии с планом развития инженерных коммуникаций согласно утвержденному проекту детальной планировки (схемы застройки) или на увеличение объема регулируемой услуги;

3) выполнением потребителем технических условий на подключение к регулируемой услуге;

4) подключением к регулируемой услуге или увеличением объема регулируемой услуги;

5) заключением договора на оказание регулируемой услуги.

2. Технические условия на подключение к сетям субъекта естественной монополии: передачи электрической, тепловой энергии, водоснабжения и водоотведения, а также магистральным газопроводам и нефтепроводам, газораспределительным системам и групповым резервуарным установкам или увеличение объема регулируемой услуги выдаются субъектом естественной монополии в срок, установленный настоящим Законом.

3. Требование подпункта 1) пункта 1 настоящей статьи не распространяется на субъектов естественных монополий, предоставляющих регулируемые услуги, предусмотренные подпунктами 10), 11), 12) и 13) пункта 1 статьи 5 настоящего Закона.

4. Подключение к сетям электроснабжения, теплоснабжения, газоснабжения, водоснабжения и водоотведения состоит из следующих этапов, за исключением присоединения электрических установок с установленной мощностью до 200 кВт субъектов предпринимательства к электрическим сетям энергопередающих организаций в соответствии со статьей 24-1 настоящего Закона:

1) заявление на выдачу технических условий, которое орган архитектуры и градостроительства формирует при подготовке архитектурно-планировочного задания, топографии и направляет в электронной форме субъекту естественной монополии;

2) рассмотрение субъектом естественной монополии заявления органа архитектуры и градостроительства на выдачу технических условий или увеличение объема регулируемой услуги;

3) направление субъектом естественной монополии технических условий в орган архитектуры и градостроительства;

4) выдача результата рассмотрения заявления на выдачу технических условий, которая осуществляется органами архитектуры и градостроительства вместе с архитектурно-планировочным заданием и топографией согласно законодательству Республики Казахстан об архитектурной, градостроительной и строительной деятельности;

5) проведение потребителем работ в соответствии с техническими условиями;

6) информирование потребителем о завершении работ и готовности к подключению к сетям субъекта естественной монополии.

5. Прием заявления на выдачу технических условий на подключение к сетям субъекта естественной монополии или увеличение объема регулируемой услуги и выдача результата его рассмотрения осуществляются Государственной корпорацией, через веб-портал "электронного правительства" или канцелярию субъекта естественной монополии.

Прием заявлений на технологическое присоединение к электрическим сетям энергопередающих организаций электрических установок с установленной мощностью до 200 кВт субъектов предпринимательства в столице, городах республиканского и областного значения осуществляется только в электронной форме.

При приеме заявления на выдачу технических условий на подключение к сетям субъекта естественной монополии или увеличение объема регулируемой услуги и выдаче результатов его рассмотрения Государственной корпорацией с потребителя взимается плата за оказание данных услуг.

6. Исключен Законом РК от 29.06.2020 № 352-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

7. Выдача технических условий на подключение к сетям субъекта естественной монополии по заявлению органов архитектуры и градостроительства осуществляется субъектом естественной монополии:

1) для технически несложных объектов – в течение пяти рабочих дней;

2) для технически сложных объектов – в течение десяти рабочих дней.

Технические условия на подключение к сетям субъекта естественной монополии или увеличение объема регулируемой услуги выдаются на нормативный период проектирования, строительства и представляются органами архитектуры и градостроительства в государственный градостроительный кадастр.

7-1. В случае превышения нормативной продолжительности строительства более трех лет срок действия технических условий продлевается на период строительства при условии представления подтверждающих документов о начале строительства.

В случае непредставления подтверждающих документов о начале строительства технические условия по истечении трех лет с даты выдачи считаются недействительными.";

8. Форма заявления на выдачу технических условий на подключение к сетям субъекта естественной монополии или увеличение объема регулируемой услуги и перечень документов, прилагаемых к заявлению, устанавливаются уполномоченным органом.

Технические условия должны определять исчерпывающий перечень требований к присоединяемым сетям субъекта естественной монополии, материалам, оборудованию, устройствам, приборам учета.

9. Заявление на выдачу технических условий на подключение к сетям субъекта естественной монополии или увеличение объема регулируемой услуги возвращается субъектом естественной монополии в течение двух рабочих дней через веб-портал "электронного правительства" или канцелярию субъекта естественной монополии в случае представления неполного пакета документов.

10. При предоставлении доступа к регулируемой услуге субъекту естественной монополии запрещается:

1) взимать плату за предоставление информации о свободных мощностях;

2) требовать представления разрешений и иных документов государственных органов, негосударственных организаций, не относящихся к оказанию регулируемой услуги;

3) предъявлять потребителю иные требования, кроме соблюдения технических условий на подключение к сетям субъекта естественной монополии или увеличение объема регулируемой услуги;

4) создавать неравные условия доступа к регулируемой услуге;

5) ограничивать деятельность потребителя по проведению работ в соответствии с техническими условиями на подключение к сетям субъекта естественной монополии или увеличение объема регулируемой услуги;

6) требовать согласования проекта строительства на соответствие техническим условиям на подключение к сетям субъекта естественной монополии или увеличение объема регулируемой услуги.

11. Заявление на выдачу технических условий на подключение к сетям субъекта естественной монополии или увеличение объема регулируемой услуги рассматривается в течение сроков, указанных в пункте 7 настоящей статьи, по итогам его рассмотрения субъект естественной монополии:

1) выдает технические условия;

2) отказывает в выдаче технических условий.

12. Отказ в выдаче технических условий допускается в случаях:

1) отсутствия свободных и доступных мощностей, емкостей, мест, пропускных способностей сетей субъекта естественной монополии, необходимых для предоставления требуемого объема регулируемой услуги;

2) отсутствия сетей субъекта естественной монополии или иного имущества, необходимого для предоставления регулируемой услуги.

13. В случае отказа в выдаче технических условий субъект естественной монополии:

1) прилагает к решению об отказе в выдаче технических условий мотивированное обоснование;

2) направляет уполномоченному органу копию решения об отказе в выдаче технических условий и мотивированное обоснование с расчетом дефицита свободных и доступных мощностей, емкостей, мест, пропускных способностей сетей субъекта естественной монополии или отсутствия сетей субъекта естественной монополии или иного имущества, необходимого для предоставления регулируемой услуги.

14. В случае отказа в выдаче технических условий на подключение объекта строительства субъект естественной монополии предлагает альтернативные источники подключения к сетям субъекта естественной монополии и указывает сроки подключения к централизованным сетям коммуникаций согласно плану развития инженерной инфраструктуры в соответствии с утвержденным проектом детальной планировки.

15. Уполномоченный орган в связи с получением копии решения об отказе в выдаче технических условий на подключение к сетям субъекта естественной монополии:

1) не позднее семи рабочих дней направляет потребителю письмо о подтверждении обоснованности отказа в выдаче технических условий на подключение к сетям субъекта естественной монополии или необходимости подачи жалобы в уполномоченный орган для инициирования проверки деятельности субъекта естественной монополии;

2) при установлении факта отсутствия свободных и доступных мощностей, емкостей, мест, пропускных способностей сетей субъекта естественной монополии или отсутствия сетей субъекта естественной монополии или иного имущества субъекта естественной монополии, необходимого для предоставления требуемого объема регулируемой услуги, информирует субъекта естественной монополии о необходимости изменения утвержденной инвестиционной программы при наличии экономической целесообразности и создания условий для подключения к регулируемой услуге.

15-1. Корректировка технических условий напрямую с монополистами не допускается.

16. После завершения работ потребитель информирует субъекта естественной монополии о завершении работ и готовности к получению регулируемой услуги, который в течение двух рабочих дней со дня получения информации осуществляет проверку выполненных работ согласно выданным техническим условиям и готовности к получению регулируемой услуги.

При соответствии выполненных работ техническим условиям подключение к регулируемой услуге осуществляется в течение трех рабочих дней.

17. При несоответствии выполненных работ техническим условиям субъект естественной монополии в течение одного рабочего дня информирует потребителя о неготовности строительного объекта к получению регулируемой услуги.

После устранения выявленных нарушений потребитель повторно информирует о завершении работ и готовности к получению регулируемой услуги.

18. Подключение к регулируемой услуге включает следующие работы:

отключение субъектом естественной монополии действующей сети;

производство присоединения к действующей сети потребителя;

включение действующей сети субъектом естественной монополии.

19. Предоставление регулируемой услуги субъектом естественной монополии осуществляется после заключения договора об оказании регулируемой услуги.

Сноска. Статья 24 с изменениями, внесенными законами РК от 29.06.2020 № 352-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);от 05.04.2023 № 221-VII (вводится в действие с 01.07.2023); от 29.06.2023 № 13-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 24-1. Доступ к электрическим сетям энергопередающих организаций электрических установок с установленной мощностью до 200 кВт субъектов предпринимательства

Подключение электрических установок с установленной мощностью до 200 кВт субъектов предпринимательства к электрическим сетям энергопередающих организаций состоит из следующих этапов:

1) подача заявления субъектами предпринимательства на технологическое присоединение к электрическим сетям энергопередающей организации;

2) заключение и исполнение договора технологического присоединения электрических установок с установленной мощностью до 200 кВт субъектов предпринимательства к электрическим сетям энергопередающей организации.

Сноска. Закон дополнен статьей 24-1 в соответствии с Законом РК от 29.06.2020 № 352-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 25. Публичность процесса государственного регулирования деятельности субъектов естественных монополий

1. Публичность процесса государственного регулирования деятельности субъектов естественных монополий обеспечивается:

1) размещением информации, относящейся к государственному регулированию деятельности субъектов естественных монополий, в средствах массовой информации и на интернет-ресурсе уполномоченного органа;

2) проведением публичных слушаний;

3) проведением отчетов субъектами естественных монополий перед потребителями и иными заинтересованными лицами;

4) информированием потребителей и уполномоченного органа о введении в действие тарифа;

5) проведением общественного мониторинга и технической экспертизы исполнения утвержденной инвестиционной программы, соблюдения показателей качества и надежности регулируемых услуг и достижения показателей эффективности деятельности субъектов естественных монополий.

2. Субъект естественной монополии в сроки, установленные пунктом 6 настоящей статьи, размещает в средствах массовой информации, распространяемых на территории соответствующей административно-территориальной единицы, отчеты перед потребителями и иными заинтересованными лицами об исполнении утвержденной тарифной сметы, об исполнении утвержденной инвестиционной программы, о соблюдении показателей качества и надежности регулируемых услуг и достижении показателей эффективности деятельности субъектов естественных монополий с обоснованиями, в том числе финансовую отчетность.

3. Уполномоченный орган размещает на своем интернет-ресурсе:

1) Государственный регистр субъектов естественных монополий;

2) правовые акты уполномоченного органа;

3) заявки с прилагаемыми документами, представленными на электронном носителе, с учетом требования, установленного пунктом 7 настоящей статьи;

4) утвержденные, установленные и определенные тарифы;

5) утвержденные тарифные сметы и инвестиционные программы;

6) отчеты субъектов естественных монополий об исполнении утвержденных тарифных смет, об исполнении утвержденных инвестиционных программ, о соблюдении показателей качества и надежности регулируемых услуг и достижении показателей эффективности деятельности субъектов естественных монополий;

7) реестр выданных согласий на совершение отдельных действий субъектом естественной монополии, а также принятых от субъекта естественной монополии уведомлений об осуществлении деятельности, не относящейся к регулируемым услугам, в соответствии с Законом Республики Казахстан "О разрешениях и уведомлениях";

8) постановления о привлечении субъектов естественных монополий к административной ответственности;

9) решения судов по итогам разбирательств с участием уполномоченного органа;

10) показатели качества и надежности регулируемых услуг;

11) показатели эффективности деятельности субъектов естественных монополий;

12) иную информацию, относящуюся к осуществлению государственного регулирования деятельности субъектов естественных монополий.

4. Публичные слушания по обсуждению проекта тарифа проводятся с приглашением депутатов Парламента Республики Казахстан, маслихатов, представителей органов местного самоуправления, государственных органов, субъекта естественной монополии, средств массовой информации, общественных объединений, независимых экспертов, потребителей и иных заинтересованных лиц.

5. Уполномоченный орган размещает в периодическом печатном издании информацию о дате и месте проведения публичных слушаний по обсуждению проекта тарифа за тридцать календарных дней до дня их проведения, а на своем интернет-ресурсе - результаты проведенных публичных слушаний по обсуждению проекта тарифа, в том числе стенограммы обсуждений, протоколы заседаний с принятыми решениями по рассматриваемым вопросам, в течение десяти календарных дней после дня их проведения.

В случае, если публичные слушания проводятся при рассмотрении заявки на установление тарифов на коммунальные услуги в сферах естественных монополий, регулируемые услуги по производству, передаче, распределению и (или) снабжению тепловой энергией, уполномоченный орган дополнительно опубликовывает информацию о дате и месте проведения публичных слушаний в периодических печатных изданиях, распространяемых на территории соответствующей административно-территориальной единицы.

При установлении тарифа методом индексации и определении тарифа на основании заключенного договора государственно-частного партнерства, в том числе договора концессии, субъект естественной монополии размещает на своем интернет-ресурсе либо в периодических печатных изданиях, распространяемых на территории соответствующей административно-территориальной единицы, информацию о дате и месте проведения публичных слушаний за тридцать календарных дней до их проведения.

6. Субъект естественной монополии не позднее 1 августа текущего календарного года и 1 мая следующего календарного года проводит отчеты по итогам полугодия и года об исполнении утвержденной тарифной сметы, об исполнении утвержденной инвестиционной программы, о соблюдении показателей качества и надежности регулируемых услуг и достижении показателей эффективности деятельности субъектов естественных монополий перед потребителями и иными заинтересованными лицами.

6-1. Субъекты естественной монополии предоставляют информацию Национальной палате предпринимателей Республики Казахстан для создания, ведения и использования реестра бизнес-партнеров в порядке, определяемом уполномоченным органом.

6-2. Субъекты естественных монополий размещают и (или) актуализируют в автоматизированной информационной системе государственного градостроительного кадастра в машиночитаемом виде согласно формам, утвержденным уполномоченным органом по делам архитектуры, градостроительства и строительства:

1) информацию о (об):

резерве;

установленной мощности и (или) емкости;

наличии свободных и доступных мощностей и (или) емкостей;

пропускных способностях сетей;

месте нахождения (с указанием наименования улиц населенного пункта);

протяженности;

количестве забронированных мощностей и (или) емкостей и их сроках бронирования;

количестве занятых мощностей и (или) емкостей, используемых в технологическом процессе для предоставления услуг конечным потребителям;

2) схемы размещения сетей или иного имущества, используемого при предоставлении регулируемых услуг, за исключением сведений, относящихся к государственным секретам и иной охраняемой законом тайне в соответствии с законами Республики Казахстан.

7. Не признается коммерческой любая информация, предоставленная субъектом естественной монополии для утверждения тарифа и при исполнении обязанностей, предусмотренных настоящим Законом.

8. Отчет перед потребителями и иными заинтересованными лицами проводится в форме публичного слушания.

9. Объявление о предстоящем проведении отчета публикуется субъектом естественной монополии, включенным в местный раздел Государственного регистра субъектов естественных монополий, в периодическом печатном издании, выпускаемом не реже одного раза в неделю и распространяемом на территории соответствующей административно-территориальной единицы, а субъектом естественной монополии, включенным в республиканский раздел Государственного регистра субъектов естественных монополий, - в периодическом печатном издании, выпускаемом не реже одного раза в неделю и распространяемом на всей территории Республики Казахстан, не позднее чем за пятнадцать рабочих дней до его проведения и включает в себя следующие сведения:

1) наименование и место нахождения субъекта естественной монополии;

2) дату и место проведения отчета;

3) вид предоставляемых регулируемых услуг.

10. За месяц до проведения отчета субъект естественной монополии информирует уполномоченный орган.

11. После публикации объявления о предстоящем проведении отчета субъект естественной монополии за пять рабочих дней до проведения отчета размещает на своем интернет-ресурсе, а в случае его отсутствия предоставляет уполномоченному органу для размещения на его интернет-ресурсе информацию, предусмотренную пунктом 13 настоящей статьи.

12. Субъект естественной монополии обеспечивает доступ к месту проведения всех желающих участвовать в отчете.

Публичные слушания, отчеты субъектов естественных монополий перед потребителями и иными заинтересованными лицами проводятся, в том числе с организацией онлайн-трансляции, с обеспечением беспрепятственного доступа участников публичных слушаний.

При введении в стране чрезвычайного положения, ограничительных мероприятий, в том числе карантина, уполномоченный орган или его территориальные подразделения, субъекты естественных монополий проводят публичные слушания, отчеты перед потребителями и иными заинтересованными лицами посредством онлайн-трансляций.

При проведении публичных слушаний посредством онлайн-трансляций ведомство уполномоченного органа или его территориальное подразделение не позднее десяти календарных дней до даты проведения публичных слушаний размещает в средствах массовой информации и на интернет-ресурсе объявление о предстоящем публичном слушании с указанием даты, времени и ссылки на онлайн-трансляцию публичных слушаний.

В случае, если финансовая отчетность субъекта естественной монополии в соответствии с законами Республики Казахстан подлежит обязательному аудиту, ее размещение в средствах массовой информации, предусмотренное пунктом 2 настоящей статьи, осуществляется в течение десяти календарных дней после завершения аудита.

13. Выступление субъекта естественной монополии должно содержать информацию с обоснованиями в соответствии с правилами осуществления деятельности субъектами естественных монополий.

14. В своем выступлении перед потребителями и иными заинтересованными лицами субъект естественной монополии дает подробное разъяснение о качестве предоставляемой регулируемой услуги.

15. Требования, предусмотренные пунктом 2, частями второй и третьей пункта 5 и пунктами 6, 8, 9, 10, 11, 12, 13 и 14 настоящей статьи, не распространяются на субъектов естественных монополий малой мощности и вновь созданных субъектов естественных монополий.

Сноска. Статья 25 с изменениями, внесенными законами РК от 02.01.2021 № 399-VI (вводится в действие с 01.07.2021); от 30.12.2022 № 177-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 05.04.2023 № 221-VII (вводится в действие с 01.07.2023); от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 02.10.2023 № 31-VIII (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).

Глава 4. УЧАСТНИКИ СФЕР ЕСТЕСТВЕННЫХ МОНОПОЛИЙ

Статья 26. Права и обязанности субъекта естественной монополии

1. Субъект естественной монополии вправе:

1) требовать от потребителей соблюдения технических требований, установленных субъектом естественной монополии в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

2) снижать тариф для всех потребителей в период действия тарифа;

3) самостоятельно распоряжаться недоиспользованной частью затрат, предусмотренных в утвержденной инвестиционной программе при условии исполнения мероприятий и в утвержденной тарифной смете, возникшей в результате экономии затрат в связи с применением более эффективных методов и технологий, реализацией плана мероприятий по энергосбережению и повышению энергоэффективности, разработанного по итогам энергоаудита или экспресс-энергоаудита, проведением мероприятий по снижению нормативных технических потерь или сокращением объемов предоставляемых регулируемых услуг по причинам, не зависящим от субъекта естественной монополии, или результатам проведения конкурсных (тендерных) процедур;

4) требовать от потребителей доступа к прибору учета для снятия показаний и осуществления их опломбировки;

5) обращаться в уполномоченный орган с заявлением о внесении изменений в утвержденную тарифную смету, а также в уполномоченный и (или) иной государственный орган либо местный исполнительный орган - с заявлением о внесении изменений в утвержденную инвестиционную программу;

6) одновременно с заявкой на регулируемые услуги магистральных железнодорожных сетей предоставить проект ценовых пределов на регулируемые услуги магистральных железнодорожных сетей в соответствии с правилами формирования тарифов;

7) самостоятельно снижать и повышать тариф на регулируемые услуги магистральных железнодорожных сетей в рамках утвержденных ценовых пределов на регулируемые услуги магистральных железнодорожных сетей в соответствии с правилами формирования тарифов;

8) обращаться в уполномоченный орган с заявлением о внесении изменений в утвержденные ценовые пределы на регулируемые услуги магистральных железнодорожных сетей в соответствии с правилами формирования тарифов;

9) оказывать регулируемые услуги и осуществлять деятельность, не относящуюся к регулируемым услугам, в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан;

10) обращаться в уполномоченный орган с заявлением о внесении изменений и дополнений, принятии новых или об отмене действующих правовых актов уполномоченного органа;

11) обжаловать в порядке, установленном законами Республики Казахстан, действия (бездействие) уполномоченного органа, а также его должностных лиц, предписания об устранении нарушения законодательства Республики Казахстан о естественных монополиях;

12) иметь иные права, установленные законами Республики Казахстан.

2. Субъект естественной монополии обязан:

1) обратиться в уполномоченный орган с заявлением о включении в Государственный регистр субъектов естественных монополий, об исключении из него, о внесении изменений и (или) дополнений в него;

2) обратиться в уполномоченный орган с заявкой в соответствии с настоящим Законом;

3) предоставлять регулируемую услугу по тарифу, утвержденному в соответствии с настоящим Законом;

4) предоставлять потребителям доступ к регулируемой услуге, за исключением случаев, предусмотренных пунктом 12 статьи 24 настоящего Закона;

5) предоставлять потребителям равные условия доступа к регулируемой услуге;

6) не устанавливать дополнительных требований, не относящихся к предоставляемой регулируемой услуге;

7) обеспечивать прием платежей от потребителей за предоставляемые им коммунальные услуги в сферах естественных монополий через собственные кассы и (или) банки второго уровня и организации, осуществляющие отдельные виды банковских операций, интернет-ресурсы или терминалы, а при необходимости - через платежных агентов и (или) платежные организации;

8) заключать в соответствии с типовыми договорами индивидуальные договоры с потребителями на каждый вид предоставляемых регулируемых услуг;

8-1) заключать в соответствии с типовым договором договоры технологического присоединения электрических установок с установленной мощностью до 200 кВт субъектов предпринимательства к электрическим сетям энергопередающих организаций в столице, городах республиканского и областного значения только в электронной форме;

9) разрабатывать и утверждать методики ведения раздельного учета доходов, затрат и задействованных активов по каждому виду регулируемых услуг субъектов естественных монополий в соответствии с порядком ведения раздельного учета доходов, затрат и задействованных активов по каждому виду регулируемых услуг и в целом по деятельности, не относящейся к регулируемым услугам;

10) вести раздельный учет доходов, затрат и задействованных активов по каждому виду регулируемых услуг и в целом по деятельности, не относящейся к регулируемым услугам;

11) производить перерасчет стоимости регулируемой услуги по снабжению тепловой энергией с учетом фактической температуры наружного воздуха напрямую потребителям либо в случае невозможности установления места нахождения потребителя путем снижения тарифа при оплате за регулируемую услугу по снабжению тепловой энергией;

12) предоставлять по требованию потребителей информацию о тарифе, качестве регулируемой услуги, об условиях предоставления регулируемой услуги;

13) отчитываться об исполнении утвержденной тарифной сметы, об исполнении утвержденной инвестиционной программы, о соблюдении показателей качества и надежности регулируемых услуг и достижении показателей эффективности деятельности субъектов естественных монополий;

14) информировать потребителей о тарифе, его изменении в сроки, установленные настоящим Законом;

15) исполнять утвержденную тарифную смету, за исключением неисполнения статей затрат утвержденной тарифной сметы менее чем на пять процентов от размеров, предусмотренных утвержденной тарифной сметой, и случаев, предусмотренных подпунктом 4) пункта 2 статьи 33 настоящего Закона;

16) исполнять мероприятия утвержденной инвестиционной программы, за исключением случаев, предусмотренных подпунктом 3) пункта 2 статьи 33 настоящего Закона;

17) ежегодно не позднее 1 мая года, следующего за отчетным периодом, представлять в уполномоченный орган отчеты об исполнении утвержденной тарифной сметы, об исполнении утвержденной инвестиционной программы в электронной форме, в иной государственный орган либо местный исполнительный орган - отчет об исполнении утвержденной инвестиционной программы в электронной форме;

18) осуществлять закупки товаров, работ, услуг, затраты на которые учтены при утверждении тарифа, в соответствии со статьей 23 настоящего Закона;

18-1) обеспечить передачу информации, сведений о закупках, осуществляемых в информационных системах электронных закупок, в информационную систему Национальной палаты предпринимателей Республики Казахстан в целях формирования единой точки доступа к информации по закупкам;

19) предоставлять по требованию потребителей информацию, содержащуюся в утвержденных тарифной смете и инвестиционной программе;

20) при утверждении тарифа с применением стимулирующего метода тарифного регулирования ежегодно в срок не позднее 1 мая отчетного периода представлять в уполномоченный орган, иной государственный орган либо местный исполнительный орган отчеты о фактически достигнутых за отчетный год доходах, расходах, соблюдении показателей качества и надежности регулируемых услуг, достижении показателей эффективности деятельности субъектов естественных монополий;

21) ежеквартально размещать на своем интернет-ресурсе либо в случае его отсутствия представлять уполномоченному органу для размещения на его интернет-ресурсе:

информацию о резерве, наличии свободных и доступных мощностей, емкостей, мест, пропускных способностей сетей субъекта естественной монополии;

схемы размещения сетей или иного имущества, используемого при предоставлении регулируемых услуг, за исключением сведений, относящихся к государственным секретам и иной охраняемой законом тайне в соответствии с законами Республики Казахстан, и регулируемых услуг, предусмотренных подпунктами 10), 11), 12) и 13) пункта 1 статьи 5 настоящего Закона;

информацию о ходе исполнения утвержденной инвестиционной программы (места расположения объектов, стадии исполнения с приложением фото-, видеосъемки, сроки исполнения и стоимость мероприятий инвестиционных программ), за исключением сведений, относящихся к государственным секретам и иной охраняемой законом тайне в соответствии с законами Республики Казахстан;

22) по требованию уполномоченного органа предоставлять необходимую информацию на бумажном носителе или в электронной форме в сроки, установленные уполномоченным органом, которые не могут быть менее пяти рабочих дней со дня получения субъектом естественной монополии соответствующего требования;

23) информировать уполномоченный орган о тарифе, его изменении не позднее чем за тридцать календарных дней до введения его в действие;

24) в сроки, установленные пунктом 6 статьи 25 настоящего Закона, размещать отчеты об исполнении утвержденной тарифной сметы, об исполнении утвержденной инвестиционной программы, о соблюдении показателей качества и надежности регулируемых услуг и достижении показателей эффективности деятельности субъектов естественных монополий перед потребителями и иными заинтересованными лицами не позднее пяти календарных дней со дня проведения отчета в средствах массовой информации, в том числе на своем интернет-ресурсе либо интернет-ресурсе уполномоченного органа, в соответствии с правилами формирования тарифов;

24-1) согласовывать с уполномоченным органом договор доверительного управления по передаче магистральных каналов с отводящими межхозяйственными и внутрихозяйственными каналами для расширения, модернизации, реконструкции и улучшения технического состояния, находящихся в собственности у субъекта естественных монополий;

24-2) согласовывать с уполномоченным органом договор доверительного управления имуществом, используемым в технологическом цикле при предоставлении регулируемых услуг, находящимся в собственности у субъекта естественных монополий;

24-3) согласовывать с уполномоченным органом кредитные соглашения для привлечения займов у международных финансовых организаций, специализированных отраслевых банков, Банка Развития Казахстана и банков второго уровня Республики Казахстан;

25) ежегодно размещать отчет по предоставлению коммунальных услуг в сферах естественных монополий перед потребителями и иными заинтересованными лицами не позднее пяти календарных дней со дня проведения отчета в периодическом печатном издании, на своем интернет-ресурсе либо интернет-ресурсе уполномоченного органа в соответствии с правилами формирования тарифов;

26) не передавать принадлежащее на праве собственности или ином законном основании имущество, используемое в технологическом цикле при производстве и (или) предоставлении регулируемой услуге, в доверительное управление, имущественный наем (аренду), включая лизинг, за исключением случаев, предусмотренных пунктами 1 и 2 статьи 13-1 Закона Республики Казахстан "Об электроэнергетике", и регулируемой услуге, предусмотренной подпунктом 13) пункта 1 статьи 5 настоящего Закона, передаче в доверительное управление магистральных каналов с отводящими межхозяйственными и внутрихозяйственными каналами для расширения, модернизации, реконструкции и улучшения технического состояния передаваемых в доверительное управление активов субъекта естественной монополии.

В случае передачи в доверительное управление магистральных каналов с отводящими межхозяйственными и внутрихозяйственными каналами доверительный управляющий оказывает услуги по подаче воды по каналам по цене, не превышающей уровень тарифа, утвержденного уполномоченным органом на регулируемую услугу по подаче воды по каналам;

27) не уступать право требования, связанное с предоставляемой регулируемой услугой, за исключением уступки права требования специальной финансовой компании по сделкам проектного финансирования и секьюритизации, при условии, что это не приведет к повышению тарифа;

28) отчуждать имущество, используемое в технологическом цикле при производстве и (или) предоставлении регулируемой услуги, на торгах, за исключением случаев передачи имущества в собственность государства, а также передачи электрических сетей субъектами естественных монополий, предоставляющими регулируемую услугу по передаче электрической энергии, указанными в пункте 1 статьи 13-1 Закона Республики Казахстан "Об электроэнергетике".

В случае отчуждения подъездного пути, регулируемые услуги которого относятся к сфере естественной монополии, владелец данного подъездного пути обязан:

письменно уведомить потребителей, имеющих заключенные договоры на оказание услуг подъездных путей, о проведении тендера не позднее тридцати календарных дней до проведения тендера;

предоставить преимущественное право по его покупке действующему потребителю перед третьими лицами в случае одинаковых условий и суммы выкупа, представленных в тендерных заявках.

При наличии двух и более действующих потребителей преимущественное право предоставляется потребителю, получившему больший объем регулируемых услуг за последние двенадцать месяцев (тыс. вагон/км, вагон/час), в случае одинаковых условий и суммы выкупа, представленных в тендерных заявках;

29) не включать в тариф затраты, не связанные с предоставлением регулируемой услуги;

30) приобретать и устанавливать потребителям приборы учета в соответствии с подпунктом 8) пункта 23 статьи 15 настоящего Закона, за исключением случаев приемки и ввода объектов строительства в эксплуатацию;

31) взимать с потребителей плату за приобретение и установку прибора учета в соответствии с подпунктом 8) пункта 23 статьи 15 настоящего Закона, за исключением случаев приемки и ввода объектов строительства в эксплуатацию;

32) обеспечить доступ к объектам утвержденной инвестиционной программы и предоставление информации об исполнении утвержденной инвестиционной программы лицам, уполномоченным на проведение общественного мониторинга и (или) технической экспертизы исполнения утвержденной инвестиционной программы, соблюдения показателей качества и надежности регулируемых услуг, достижения показателей эффективности деятельности субъектов естественных монополий;

33) не взимать отдельную плату за пользование сооружениями, устройствами и элементами подъездного пути, предназначенными для перемещения подвижного состава с одного пути на другой;

34) взимать за оказание услуг подъездных путей при отсутствии конкурентного подъездного пути плату по фактической протяженности до потребителя (контрагента).

35) предоставлять информацию о потребителе коммунальных услуг в кредитное бюро.

Обязанности, предусмотренные подпунктами 10), 13), 18), 21), 24), 25) и 29) части первой настоящего пункта, не распространяются на субъектов естественных монополий малой мощности и вновь созданных субъектов естественных монополий.

Сноска. Статья 26 с изменениями, внесенными законами РК от 27.12.2019 № 295-VІ (порядок введения в действие см. ст. 2); от 29.06.2020 № 352-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 02.01.2021 № 399-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 29.06.2020 № 351-VI (вводится в действие с 01.07.2021); от 15.11.2021 № 72-VII (вводится в действие с 01.01.2022); от 30.06.2022 № 130-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2022 № 177-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2022 № 179-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 27. Права и обязанности потребителя

1. Потребитель вправе:

1) приобретать регулируемые услуги по тарифам в соответствии с настоящим Законом;

2) участвовать в публичных слушаниях;

3) обращаться в уполномоченный орган с заявлением о внесении изменений и (или) дополнений, принятии новых и (или) об отмене действующих правовых актов уполномоченного органа.

Потребитель имеет иные права, установленные законами Республики Казахстан.

2. Потребитель обязан:

1) своевременно и в полном объеме оплачивать регулируемые услуги по тарифам в соответствии с настоящим Законом;

2) иметь приборы учета;

3) обеспечивать доступ представителя субъекта естественной монополии к прибору учета;

4) своевременно и в полном объеме оплачивать приобретение и установку прибора учета в соответствии с подпунктом 8) пункта 23 статьи 15 настоящего Закона, за исключением случаев приемки и ввода объектов строительства в эксплуатацию;

5) заключать в соответствии с типовыми договорами, утвержденными уполномоченным органом, индивидуальные договоры с субъектом естественной монополии на каждый вид предоставляемых регулируемых услуг;

6) выполнять технические требования, установленные субъектом естественной монополии в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 28. Совет по тарифной политике

1. Совет по тарифной политике является консультативно-совещательным органом при уполномоченном органе.

2. В состав Совета по тарифной политике могут входить депутаты Парламента Республики Казахстан, представители уполномоченного органа и иных государственных органов, Национальной палаты предпринимателей Республики Казахстан, общественных объединений, объединений субъектов частного предпринимательства, субъектов естественных монополий, эксперты и иные заинтересованные лица.

3. Совет по тарифной политике вправе создавать комиссии по проблемным вопросам тарифообразования в сферах естественных монополий.

4. Положение о Совете по тарифной политике и его персональный состав утверждаются уполномоченным органом.

5. Совет по тарифной политике:

1) вырабатывает предложения уполномоченному органу по проектам нормативных правовых актов в сферах естественных монополий;

2) оказывает консультативную, методическую и иную поддержку уполномоченному органу;

3) содействует привлечению общественных, научных и иных организаций к участию в реализации государственной политики в сферах естественных монополий;

4) вносит предложения уполномоченному органу по определению уровня индексации тарифа и прогнозного индекса тарифа;

5) вносит предложения уполномоченному органу по определению метода тарифного регулирования сферы естественной монополии;

6) вносит предложения уполномоченному органу по включению в перечень субъектов естественных монополий, которым тарифы утверждаются с применением стимулирующего метода тарифного регулирования;

7) обсуждает и вырабатывает рекомендации к проектам инвестиционных программ и вносимым изменениям в действующие инвестиционные программы;

8) заслушивает отчеты об исполнении утвержденных тарифных смет, об исполнении утвержденных инвестиционных программ, о соблюдении показателей качества и надежности регулируемых услуг и достижении показателей эффективности деятельности субъектов естественных монополий;

9) согласовывает условия размещения уполномоченным органом государственного социального заказа для общественных объединений.

Статья 29. Общественные объединения

Общественные объединения кроме прав, установленных законодательством Республики Казахстан об общественных объединениях, также:

1) участвуют в разработке основных направлений государственной политики в сферах естественных монополий;

2) направляют предложения в уполномоченный орган по проектам нормативных правовых и правовых актов в сферах естественных монополий;

3) участвуют в рассмотрении уполномоченным органом проектов тарифа и инвестиционной программы, отчетов об исполнении утвержденной тарифной сметы, об исполнении утвержденной инвестиционной программы, о соблюдении показателей качества и надежности регулируемых услуг и достижении показателей эффективности деятельности субъектов естественных монополий;

4) распространяют информацию о правах и обязанностях потребителей и субъектов естественных монополий;

5) представляют интересы потребителей в отношениях с уполномоченным органом, иными государственными органами, субъектами естественных монополий, судами и иными лицами;

6) выполняют иные функции, не запрещенные законодательством Республики Казахстан.

Глава 5. ГОСУДАРСТВЕННЫЙ КОНТРОЛЬ

Статья 30. Государственный контроль

1. Государственный контроль в сферах естественных монополий осуществляется в соответствии с Предпринимательским кодексом Республики Казахстан.

При осуществлении государственного контроля в сферах естественных монополий уполномоченный орган принимает следующие меры реагирования:

1) возбуждает дело об административном правонарушении;

2) выносит предписание об устранении нарушения законодательства Республики Казахстан о естественных монополиях;

3) передает материалы в правоохранительные и иные органы.

2. Уполномоченный орган при осуществлении государственного контроля в сферах естественных монополий взаимодействует с правоохранительными органами в пределах компетенции, установленной законодательством Республики Казахстан.

Статья 31. Предписание об устранении нарушения законодательства Республики Казахстан о естественных монополиях

1. Предписание об устранении нарушения законодательства Республики Казахстан о естественных монополиях исполняется субъектом естественной монополии в срок, установленный предписанием, который должен быть не менее десяти календарных дней со дня его получения.

2. В случае неисполнения субъектом естественной монополии предписания об устранении нарушения законодательства Республики Казахстан о естественных монополиях уполномоченный орган обращается с иском в суд о понуждении субъекта естественной монополии совершить действия, указанные в предписании.

Глава 6. ОТВЕТСТВЕННОСТЬ В СФЕРАХ ЕСТЕСТВЕННЫХ МОНОПОЛИЙ

Статья 32. Ответственность за нарушение законодательства Республики Казахстан о естественных монополиях

Нарушение законодательства Республики Казахстан о естественных монополиях влечет ответственность, установленную законами Республики Казахстан.

Статья 33. Временный компенсирующий тариф

1. Временный компенсирующий тариф утверждается по результатам:

1) проверки деятельности субъекта естественной монополии;

2) ежегодного анализа отчетов об исполнении утвержденной тарифной сметы, об исполнении утвержденной инвестиционной программы, представляемых субъектом естественной монополии.

2. Основаниями утверждения временного компенсирующего тарифа являются:

1) превышение тарифа, утвержденного в соответствии с настоящим Законом;

2) нецелевое использование средств амортизационных отчислений;

3) неисполнение мероприятий утвержденной инвестиционной программы, учтенных в тарифе, за исключением следующих случаев:

снижения объемов, повлекших недополучение средств, предусмотренных в утвержденной тарифной смете на реализацию утвержденной инвестиционной программы. При этом из общей суммы неисполнения мероприятий утвержденной инвестиционной программы исключается сумма недополученного дохода, соразмерная снижению объемов, на оставшуюся сумму необоснованного дохода уполномоченным органом вводится временный компенсирующий тариф;

экономии денег, сложившейся по результатам проведенных конкурсных (тендерных) процедур;

экономии затрат в связи с введением более эффективных методов и технологий;

4) неисполнение статей затрат утвержденной тарифной сметы более чем на 5 процентов от размеров, предусмотренных утвержденной тарифной сметой, за исключением следующих случаев:

экономии затрат в связи с применением более эффективных методов и технологий, реализацией плана мероприятий по энергосбережению и повышению энергоэффективности, разработанного по итогам энергоаудита или экспресс-энергоаудита, проведением мероприятий по снижению нормативных технических потерь;

экономии затрат в связи со снижением объемов регулируемых услуг по причинам, не зависящим от субъекта естественной монополии. При этом из общей суммы неисполнения утвержденной тарифной сметы исключается сумма недополученного дохода, соразмерная снижению объемов, на оставшуюся сумму необоснованного дохода уполномоченным органом вводится временный компенсирующий тариф;

экономии денег, сложившейся по результатам проведенных конкурсных (тендерных) процедур.

3. Временный компенсирующий тариф не применяется в случае полного возмещения субъектом естественной монополии необоснованно полученного им дохода потребителям, в том числе по решению суда.

4. Временный компенсирующий тариф утверждается с учетом базовой ставки Национального Банка Республики Казахстан на день принятия решения.

Сноска. Статья 33 с изменениями, внесенными законами РК от 02.01.2021 № 399-VI (вводится в действие с 01.01.2021); от 30.06.2022 № 130-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 34. Возмещение субъектом естественной монополии убытков, причиненных нарушением настоящего Закона

Действия (бездействие) субъекта естественной монополии, противоречащие законодательству Республики Казахстан о естественных монополиях и причинившие убытки другому физическому или юридическому лицу, в том числе путем завышения тарифа, необоснованного отказа в заключении и исполнении договора на предоставление регулируемой услуги, влекут возмещение субъектом естественной монополии убытков в соответствии с гражданским законодательством Республики Казахстан.

Статья 35. Возмещение убытков, причиненных субъекту естественной монополии неправомерными решениями, действиями (бездействием) уполномоченного органа, а также его должностных лиц

В случае, если неправомерными решениями, действиями (бездействием) уполномоченного органа, а также его должностных лиц причинены убытки субъекту естественной монополии, он вправе требовать возмещения этих убытков в соответствии с гражданским законодательством Республики Казахстан.

Глава 7. ПЕРЕХОДНЫЕ И ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 36. Порядок введения в действие настоящего Закона

1. Настоящий Закон вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

2. Приостановить до 1 января 2020 года действие пункта 6 статьи 23 настоящего Закона, установив, что в период приостановления данный пункт действует в следующей редакции:

"6. Закупки субъекта естественной монополии осуществляются на бумажном носителе или в электронной форме путем размещения на своем интернет-ресурсе, а в случае отсутствия своего интернет-ресурса - предоставлением уполномоченному органу для размещения на его интернет-ресурсе информации о каждой стадии процесса закупок, за исключением случаев осуществления закупок через товарные биржи, электронные торговые площадки, которые осуществляют размещение результатов торгов на собственных интернет-ресурсах.".

3. Признать утратившим силу Закон Республики Казахстан от 9 июля 1998 года "О естественных монополиях" (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1998 г., № 16, ст. 214; 1999 г., № 19, ст. 646; 2000 г., № 3-4, ст. 66; 2001 г., № 23, ст. 309; 2002 г., № 23-24, ст. 193; 2004 г., № 14, ст. 82; № 23, ст. 138, 142; 2006 г., № 2, ст. 17; № 3, ст. 22; № 4, ст. 24; № 8, ст. 45; № 13, ст. 87; 2007 г., № 3, ст. 20; № 19, ст. 148; 2008 г., № 15-16, ст. 64; № 24, ст. 129; 2009 г., № 11-12, ст. 54; № 13-14, ст. 62; № 18, ст. 84; 2010 г., № 5, ст. 20, 23; 2011 г., № 1, ст. 2; № 11, ст. 102; № 12, ст. 111; № 13, ст. 112; № 16, ст. 129; 2012 г., № 2, ст. 9, 15; № 3, ст. 21; № 4, ст. 30; № 11, ст. 80; № 12, ст. 85; № 15, ст. 97; 2013 г., № 4, ст. 21; № 10-11, ст. 56; № 15, ст. 79, 82; № 16, ст. 83; 2014 г., № 1, ст. 4; № 4-5, ст. 24; № 10, ст. 52; № 11, ст. 64; № 14, ст. 87; № 16, ст. 90; № 19-І, 19-II, ст. 96; № 23, ст. 143; 2015 г., № 9, ст. 46; № 19-І, ст. 100; № 20-IV, ст. 113; № 20-VII, ст. 117; № 21-II, ст. 131; № 22-II, ст. 144; № 22-V, ст. 156; № 22-VI, ст. 159; 2016 г., № 6, ст. 45; № 8-І, ст. 60; № 24, ст. 124; 2017 г., № 4, ст. 7; № 9, ст. 17, 22; № 14, ст. 54; № 20, ст. 96; 2018 г., № 10, ст. 32; № 19, ст. 62).

Президент
Республики Казахстан

Н. НАЗАРБАЕВ

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      Осы Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 36-баптан қараңыз.
      Қолданушылар назарына!
      Қолданушыларға қолайлы болуы үшін ЗҚАИ мазмұнды жасады.

МАЗМҰНЫ

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңның мақсаттары

Осы Заңның мақсаттары мыналар болып табылады:

1) тұтынушылар мен табиғи монополиялар субъектілері мүдделерінің теңгеріміне қол жеткізу;

2) табиғи монополиялар салаларындағы қызметті мемлекеттік реттеудің құқықтық негіздерін айқындау;

3) реттеліп көрсетілетін қызметтердің тұтынушылар үшін қолжетімділігін қамтамасыз ету;

4) тұтынушылар мен табиғи монополиялар субъектiлерiнің мүдделерiн қорғауды қамтамасыз ету;

5) табиғи монополиялар салаларындағы қызметті мемлекеттік реттеу рәсімдерінің жариялылығы мен ашықтығын қамтамасыз ету;

6) реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапасын арттыруды және оларға сұранысты қанағаттандыруды ынталандыру.

2-бап. Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасы

1. Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.

2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда қамтылғаннан өзгеше қағидалар белгіленсе, онда халықаралық шарттың қағидалары қолданылады.

3-бап. Осы Заңның қолданылуы

1. Осы Заң табиғи монополиялар субъектiлерi ұсынатын Қазақстан Республикасының көрсетілетін қызметтер нарығында туындайтын қатынастарға қолданылады.

2. Осы Заңда қамтылмаған қатынастар Қазақстан Республикасының кәсіпкерлік саласындағы заңнамасымен және Қазақстан Республикасының басқа да заңнамасымен реттеледі.

3. Осы Заңмен табиғи монополиялар салаларына жатқызылған реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын табиғи монополия субъектісіне қызметті мемлекеттік реттеу және мемлекеттік бақылау реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынуға қатысты ғана қолданылады.

4. Осы Заңның күші табиғи монополиялар салаларына жатқызылған қызметті жүзеге асыратын дара кәсіпкерлер мен заңды тұлғаларға мынадай:

1) қызметі өз мұқтаждарына ғана арналған объектiлердi салу мен пайдалануға байланысты болатын;

2) осы Заңның 5-бабы 1-тармағының 2) тармақшасында көзделген қызметі жиынтығында мынадай:

осындай қызметтен түсетін кірістер күнтізбелік бір жылда барлық қызметтен түсетін кірістердің 1 пайызынан аспауға тиіс;

2012 жылғы 1 қаңтарға қолданыста болған тарифтің деңгейін ұстап-тұру шарттары сақтала отырып, жүзеге асырылатын жағдайлардың бірінде қолданылмайды.

4-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) "Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясы (бұдан әрі – Мемлекеттік корпорация) – Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мемлекеттік қызметтерді көрсету үшін, "бір терезе" қағидаты бойынша мемлекеттік қызметтер көрсетуге өтініштерді қабылдау және көрсетілетін қызметті алушыға олардың нәтижелерін беру жөніндегі жұмысты ұйымдастыру, мемлекеттік қызметтерді электрондық нысанда көрсетуді қамтамасыз ету үшін Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша құрылған заңды тұлға;

2) амортизациялық аударымдар қаражатын мақсатқа сай пайдаланбау – бекітілген тарифте және (немесе) бекітілген тарифтік сметада амортизациялық аударымдар есебінен көзделген қаражатты реттеліп көрсетілетін қызметті ұсынуда пайдаланылатын тіркелген активтердегі күрделі қаржы салымдарымен және тартылған кредиттік ресурстар бойынша негізгі борышты қайтарумен байланысы жоқ мақсаттарға жіберу;

3) бақыланатын шығындар – табиғи монополия субъектісінің реттеліп көрсетілетін қызметті ұсынумен байланысты, шамасы табиғи монополия субъектісінің қызметіне қатысты болатын шығындары;

4) бақыланбайтын шығындар – табиғи монополия субъектісінің реттеліп көрсетілетін қызметті ұсынумен байланысты, шамасы табиғи монополия субъектісінің қызметіне қатысты емес шығындары;

5) есепке алу аспабы – реттеліп көрсетілетін қызметтерді жеке және (немесе) үй бойынша ортақ тұтынуды коммерциялық есепке алуға арналған, Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалатын тәртіппен қолдануға рұқсат етілген техникалық құрылғы;

6) жария тыңдаулар – тариф жобасын, есепке алу аспаптары жоқ тұтынушылар үшін табиғи монополиялар салаларындағы коммуналдық көрсетілетін қызметтерді тұтыну нормаларын талқылау және тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдында есептер беруді өткізу рәсімі;

7) инвестициялық бағдарлама – инвестициялық бағдарламаның нысаналы көрсеткіштеріне қол жеткізуден немесе табиғи монополия субъектісі қызметінің көрсеткіштерін қолда бар деңгейде сақтаудан көрінетін техникалық-экономикалық және (немесе) экологиялық нәтиже алу мақсатында табиғи монополия субъектісінің қолда бар активтерін кеңейтуге, жаңғыртуға, реконструкциялауға, жаңартуға, ұстап-тұруға және жаңа активтерін жасауға бағытталатын қаражатты салу және қайтару жөніндегі іс-шаралар жоспары;

8) индекстеу әдісі – қуаты аз табиғи монополия субъектісінің бекітілген тарифті жыл сайын индекстеуі арқылы тарифті қалыптастыру;

9) қоғамдық мониторинг – қоғамдық ұйымдар мен өзге де мүдделі тұлғалардың бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалу, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталу және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу барысын байқау тетігі;

10) қуаты аз табиғи монополия субъектісі – мынадай:

жалпы белгіленген қуаты жиырма Гкал/сағатты қоса алғанға дейінгі жылыту қазандықтарынан жылу энергиясын өндіру, беру, тарату және (немесе) онымен жабдықтау жөніндегі;

көлемi жылына бес жүз мың текше метрге дейiн сумен жабдықтау және (немесе) су бұру;

көлемі жылына отыз миллион текше метрге дейiн суғару үшін су беру жөніндегі;

бәсекелес кірме жол болмаған кезде көлемі жылына елу мың вагон/км-ге, вагон/сағатқа дейін болатын кірме жолдар;

көлемі жылына жиырма бес миллион кВт сағатқа дейін электр энергиясын беру жөніндегі;

әуежайда қызмет көрсетілген жолаушылардың саны жылына үш жүз мың адамнан аз болатын әуежайлар бойынша реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын табиғи монополия субъектiсi.

Қуаты аз табиғи монополия субъектісіне кірісі күнтізбелік бір жылда табиғи монополия субъектісінің барлық реттеліп көрсетілетін қызметінен түсетін кірістің 5 пайызынан аспайтын ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызмет бойынша табиғи монополия субъектісі де жатады. Бұл ретте қалған реттеліп көрсетілетін қызметтер бойынша табиғи монополия субъектісі қуаты аз табиғи монополия субъектісіне жатпайды;

11) магистральдық теміржол желілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтеріне баға шектері – магистральдық теміржол желілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтеріне тарифтерге индекстер түрінде тарифтердің ең жоғары және ең төмен деңгейлері;

12) өтінім – табиғи монополия субъектісінің уәкілетті органға тарифті бекіту туралы өтініші;

13) реттеліп көрсетілетін қызметтер – табиғи монополиялар салаларындағы табиғи монополиялар субъектілері ұсынатын және уәкілетті органның мемлекеттік реттеуіне жататын тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер;

14) тарифтің болжамды индексі – тарифтің жол берілетін деңгейін оның болжамын есептеу жолымен айқындайтын көрсеткіш;

15) реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштері – тұтынушыларға реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсыну процесінің технологиялық және өзге де объективтік өлшемдерін қамтитын реттеліп көрсетілетін қызметтерді бағалау, оның ішінде тәуелсіз сыртқы бағалауға жататын өлшемшарттарының жиынтығы;

16) стратегиялық тауарлар:

табиғи монополиялар субъектілері жылу энергиясын өндіру үшін отын ретінде пайдаланатын көмір, газ, мазут және дизель отыны;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
16) тармақшаның үшінші абзацына өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

электр энергиясын беру, сумен жабдықтау және (немесе) су бұру салаларындағы табиғи монополиялар субъектiлерi үшiн – электр энергиясы;

жылу энергиясымен жабдықтау саласындағы табиғи монополиялар субъектілері үшін және жылу энергиясын беру және тарату саласындағы нормативтік ысыраптар үшін – жылу энергиясы;

тауарлық газды сақтау, жалғастырушы, магистральдық газ құбырлары және (немесе) газ тарату жүйелері арқылы тасымалдау, топтық резервуарлық қондырғыларды пайдалану, сондай-ақ шикі газды жалғастырушы газ құбырлары арқылы тасымалдау салаларындағы табиғи монополиялар субъектілері үшін өз мұқтаждары мен ысыраптары үшін – газ;

сумен жабдықтау, жылу энергиясын өндіру салаларындағы табиғи монополиялар субъектілері үшін – су;

17) стратегиялық тауар өндірушілер – мынадай:

стратегиялық тауарларды өндіретін;

стратегиялық тауарларды өндіруге (қайта өңдеуге) арналған шикізаттың меншік иелері болып табылатын;

тікелей шетелдік өндірушінің атынан Қазақстан Республикасының аумағында стратегиялық тауарларды өткізетін жеке және заңды тұлғалар;

18) табиғи монополия – тауарлардың, жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің белгілі бір түрін өндіру мен ұсынудың технологиялық ерекшеліктеріне байланысты тауарлардың, жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің осы түріне сұранысты қанағаттандыру үшін бәсекелестік жағдайлар жасау мүмкін болмайтын немесе экономикалық жағынан тиімсіз болатын тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер нарығының жай-күйі;

19) табиғи монополиялар салаларындағы коммуналдық көрсетілетін қызметтер – ғимараттарда табиғи монополиялар субъектілері ұсынатын сумен жабдықтаудың және (немесе) су бұрудың, жылыту және (немесе) ыстық сумен жабдықтау мақсаттары үшін жылу энергиясымен жабдықтаудың реттеліп көрсетілетін қызметтері;

20) табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштері – табиғи монополия субъектісі қызметі нәтижелерінің және тарифті қалыптастыру кезінде ескерілетін оның экономикалық, басқарушылық, өндірістік шығасыларының арақатынасы;

21) табиғи монополия субъектісі – тұтынушыларға реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын дара кәсіпкер немесе заңды тұлға;

22) тариф – реттеліп көрсетілетін қызмет құнының ақшалай мәні;

23) табиғи монополия саласының тарифтік реттеу әдісі – тарифті қалыптастыру кезінде қолданылатын әдіс;

24) тарифтік реттеудің шығындық әдісі – табиғи монополия субъектісінің баптар бойынша айқындалған, экономикалық негізделген шығындарына және пайдасына қарай тарифті қалыптастыру әдісі;

25) тарифтік реттеудің ынталандыру әдісі – реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерін сақтауға және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізуге қарай тарифті қалыптастыру әдісі;

26) тарифтік смета – уәкілетті орган бекіткен нысан бойынша ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызметтің кірістерінің, шығыстарының және көлемдерінің тізбесі;

27) тарифті саралау – тұтынудың, оның ішінде тұтынушылар тобының шарттарына қарай тарифтің әртүрлі деңгейін белгілеу;

28) тозуды есепке жазудың тікелей әдісі – амортизацияның жылдық сомасы амортизацияланатын құнды негізгі құралдар мен материалдық емес активтер объектісінің пайдалы қолдану мерзіміне бөлумен айқындалатын амортизация әдісі;

29) тұтынушы – реттеліп көрсетілетін қызметтерді пайдаланатын немесе пайдалану ниеті бар жеке немесе заңды тұлға;

30) уақытша өтемдік тариф – тұтынушыларға қаражатты қайтару мақсатында уәкілетті орган белгілі бір мерзімге бекітетін тариф;

31) уақытша төмендету коэффициенті – тұтынушылар мен табиғи монополия субъектісінің мүдделерін қорғау мақсатында уәкілетті орган бекіткен және тарифке қолданылатын шама;

32) уәкілетті орган – тиісті табиғи монополиялар салаларында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік орган;

33) "электрондық үкіметтің" веб-порталы – нормативтік құқықтық базаны қоса алғанда, бүкіл шоғырландырылған үкіметтік ақпаратқа және электрондық нысанда көрсетілетін мемлекеттік қызметтерге, табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосуға арналған техникалық шарттарды беру жөніндегі қызметтерге және квазимемлекеттік сектор субъектілерінің қызметтеріне қол жеткізудің "бірыңғай терезесін" білдіретін ақпараттық жүйе.

Ескерту. 4-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 23.12.2023 № 50-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5-бап. Табиғи монополиялар салалары

1. Қазақстан Республикасында табиғи монополиялар салаларына:

1) Қазақстан Республикасының аумағы арқылы транзиттеу және Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге экспорттау мақсатында мұнайды және (немесе) мұнай өнімдерін тасымалдауды қоспағанда, оларды магистральдық құбыржолдар арқылы тасымалдау жөніндегі;

2) Қазақстан Республикасының аумағы арқылы транзиттеу және Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге экспорттау мақсатында тауарлық газды сақтауды, тасымалдауды қоспағанда, тауарлық газды сақтау, жалғастырушы, магистральдық газ құбырлары және (немесе) газ тарату жүйелері арқылы тасымалдау, топтық резервуарлық қондырғыларды пайдалану, сондай-ақ шикі газды жалғастырушы газ құбырлары арқылы тасымалдау жөніндегі;

3) электр энергиясын беру жөнiндегi;

4) топырақтың жылуын, жерасты суларын, өзендерді, су айдындарын, өнеркәсіптік кәсіпорындардың және электр станцияларының, кәріздік-тазарту құрылысжайларының сарқынды суларын пайдалана отырып өндірілген жылу энергиясын қоспағанда, жылу энергиясын өндіру, беру, бөлу және (немесе) онымен жабдықтау жөніндегі;

5) электр энергиясын желiге беруді техникалық диспетчерлендiру және тұтыну жөніндегі;

6) электр энергиясын өндіру-тұтыну теңгерімін ұйымдастыру жөніндегі реттеліп көрсетілетін қызметтер;

7) жүктерді контейнерлермен тасу, бос контейнерлерді тасу және Қазақстан Республикасының аумағы арқылы жүктерді транзиттік тасу кезінде магистральдық теміржол желілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтерін қоспағанда, магистральдық теміржол желілерінің;

8) бәсекелес теміржол болмаған кезде мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарттары, оның ішінде концессия шарттары бойынша теміржол көлігінің объектілері бар теміржолдардың;

9) бәсекелес кірме жол болмаған кезде кірме жолдардың;

10) халықаралық және транзиттік ұшуға аэронавигациялық қызмет көрсетуді қоспағанда, аэронавигацияның;

11) портта көрсетілетін қызметтер нарығында бәсекелестік болмаған кезде порттардың;

12) Қазақстан Республикасының әуежайларында коммерциялық емес мақсаттарда және халықаралық бағыттар бойынша техникалық қонуды жүзеге асыра отырып, Қазақстан Республикасының әуе кеңістігі арқылы транзиттік ұшып өтуді жүзеге асыратын авиатасымалдарға қызмет көрсетуді қоспағанда, әуежайлардың реттеліп көрсетілетін қызметтері;

13) шағын кәсіпкерлік субъектілерінің қызметін қоспағанда, кәбілді арнаны мүліктік жалдауға (жалға) немесе пайдалануға беру жөніндегі реттеліп көрсетілетін қызметтер;

14) сумен жабдықтау және (немесе) су бұрудың реттеліп көрсетілетін қызметтері жатады.

2. Табиғи монополиялар субъектiлерi реттеліп көрсетiлетiн қызметтерін көрсете отырып, Табиғи монополиялар субъектiлерiнiң мемлекеттiк тiркелiмiне енгiзуге жатады.

3. Табиғи монополиялар салаларын кеңейту Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес жүзеге асырылады.

2-тарау. ТАБИҒИ МОНОПОЛИЯЛАР САЛАЛАРЫНДАҒЫ ҚЫЗМЕТТІ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ

6-бап. Табиғи монополиялар салаларындағы қызметті мемлекеттік реттеу

Табиғи монополиялар салаларындағы қызметті мемлекеттік реттеу:

1) Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркелімін қалыптастыру;

2) тарифті қалыптастыру, белгілеу және бекіту;

3) табиғи монополиялар салаларының тарифтік реттеу әдістерін айқындау;

4) "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес табиғи монополия субъектісінің жекелеген әрекеттерді жасауына келісім беру, сондай-ақ табиғи монополия субъектісінен реттеліп көрсетілетін қызметтерге жатпайтын қызметті жүзеге асыруы туралы хабарламаны қабылдау;

5) реттеліп көрсетілетін қызметтердің тізбесін қалыптастыру арқылы жүзеге асырылады.

7-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің құзыреті

Ескерту. 7-бап жаңа редакцияда - ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Қазақстан Республикасының Үкіметі табиғи монополиялар салаларындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлейді және олардың жүзеге асырылуын ұйымдастырады.

8-бап. Уәкілетті органның құзыреті

Уәкiлеттi орган:

1) Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне, осы Заңға және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес табиғи монополиялар субъектiлерiнің қызметін мемлекеттік реттеуді жүзеге асырады;

2) табиғи монополиялар салаларындағы мемлекеттік саясатты қалыптастырады және іске асырады және оның жүзеге асырылуын ұйымдастырады;

3) жыл сайын Қазақстан Республикасының Үкіметіне табиғи монополиялар салаларының жай-күйі туралы, бекітілген тарифтік сметалардың орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламалардың орындалуы туралы есептер ұсынады;

4) Табиғи монополиялар субъектiлерiнің мемлекеттік тіркелімін қалыптастырады және жүргізеді;

5) тарифтерді қалыптастыру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

6) табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін жүзеге асыру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

7) реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынудың үлгілік шарттарын әзірлейді және бекітеді;

7-1) инженерлік желілерге қосуға арналған техникалық шарттардың үлгілік нысандарын әзірлейді және бекітеді;

7-2) табиғи монополиялар субъектілері қызметкерлерінің нақты іс-қимыл тәртібі бар қызметтер көрсетудің үлгілік регламенттерін әзірлейді және бекітеді;

7-3) қызметтер көрсету регламенттерін үлгілік регламентке сәйкестігі тұрғысынан келіседі;

7-4) кәсіпкерлік субъектілерінің белгіленген қуаты 200 кВт-қа дейінгі электр қондырғыларын энергия беруші ұйымдардың электр желілеріне технологиялық қосуға арналған шығындарды айқындау қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

8) өтінімді қарауға қабылдайды не оны қабылдаудан бас тартады;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
9) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

9) өткізілетін күні мен орны туралы хабарландыруды бұқаралық ақпарат құралдарында жариялай отырып, жария тыңдаулар өткізеді;

10) осы Заңда көзделген жағдайларда тарифті бекітеді;

11) қуаты аз табиғи монополия субъектісінің тарифін индекстеу деңгейін айқындайды;

12) тарифтік сметаны бекітеді және өзі бекіткен тарифтік сметаға өзгерістер енгізеді;

13) осы Заңның 5-бабы 1-тармағының 10), 12) және 13) тармақшаларында көзделген реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын табиғи монополиялар субъектілерін қоспағанда, Табиғи монополиялар субъектілері мемлекеттік тіркелімінің республикалық бөліміне енгізілген табиғи монополия субъектісінің бекітілген инвестициялық бағдарламасын өзге мемлекеттік органмен бірлесе отырып бекітеді және оларға өзгерістер енгізеді;

14) Табиғи монополиялар субъектілері мемлекеттік тіркелімінің жергілікті бөліміне енгізілген табиғи монополия субъектісінің бекітілген инвестициялық бағдарламасын жергілікті атқарушы органмен бірлесе отырып бекітеді және оларға өзгерістер енгізеді;

15) уақытша өтемдік тарифті бекітеді;

16) "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес табиғи монополия субъектісінің жекелеген әрекеттерді жасауына келісім береді, сондай-ақ табиғи монополия субъектісінен реттеліп көрсетілетін қызметтерге жатпайтын қызметті жүзеге асыруы туралы хабарламаны қабылдайды;

17) тиісті мемлекеттік органдармен келісу бойынша реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерін әзірлейді және бекітеді;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
17-1) тармақшамен толықтыру көзделген – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

18) табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштерін әзірлейді және бекітеді;

19) жеке және заңды тұлғалардан, оның iшiнде мемлекеттiк органдардан, жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарынан, сондай-ақ олардың лауазымды адамдарынан өз өкiлеттiктерін жүзеге асыру үшiн қажеттi ақпаратты сұратады және алады;

20) табиғи монополиялар субъектісіне Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасын бұзушылықты жою туралы нұсқама енгізеді;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
20-1) тармақшамен толықтыру көзделген – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

21) осы Заң бұзылған жағдайларда сотқа жүгiнеді;

22) табиғи монополиялар субъектілерінің бекітілген тарифтік сметаның орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуы, сондай-ақ табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы есептеріне талдау жүргізеді;

23) табиғи монополиялар субъектілері мен тұтынушылардың өтініштерін қарайды;

24) тарифті қалыптастыру бөлігінде мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобасының, оның ішінде концессиялық жобаның конкурстық құжаттамасын, мемлекеттік-жекешелік әріптестік шартының, оның ішінде концессия шартының жобаларын, оларға өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізуді келіседі;

24-1) республикалық немесе облыстық, аудандық коммуналдық меншіктегі шаруашылықаралық және шаруашылықішілік су бұру каналдары бар магистральдық каналдарды кеңейту, жаңғырту, реконструкциялау және техникалық жай-күйін жақсарту үшін сенімгерлік басқаруға беруді мемлекеттік мүлікті басқару жөніндегі уәкілетті органмен, жергілікті атқарушы органдармен келіседі;

24-2) республикалық немесе облыстық, аудандық коммуналдық меншіктегі, сондай-ақ табиғи монополиялар субъектісінің меншігіндегі шаруашылықаралық және шаруашылықішілік су бұру каналдары бар магистральдық каналдарды кеңейту, жаңғырту, реконструкциялау және техникалық жай-күйін жақсарту үшін беру жөніндегі сенімгерлік басқару шартын мемлекеттік мүлікті басқару жөніндегі уәкілетті органмен, жергілікті атқарушы органдармен, табиғи монополиялар субъектілерімен келіседі;

24-3) мемлекеттік мүлікті басқару жөніндегі уәкілетті органға, жергілікті атқарушы органға, осы Заңның 5-бабы 1-тармағының 10), 12) және 13) тармақшаларында көзделген реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын табиғи монополиялар субъектілерін қоспағанда, табиғи монополиялар субъектілері реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынған кезде технологиялық циклде пайдаланылатын және мүлікті балансқа және (немесе) сенімгерлік басқаруға беру жоспарына сәйкес жергілікті атқарушы органдардан берілетін мүлікті беру шартын келіседі;

25) табиғи монополиялар субъектілері реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынған кезде технологиялық циклде пайдаланылатын мүлік жергілікті атқарушы органдардан өтеусіз пайдалануға алу кезінде, оның ішінде электр желілері басқа энергия беруші ұйымдардан балансқа және (немесе) сенімгерлік басқаруға алынған жағдайда, бекітілген тарифтік сметаға тиісті жылға арналған әлеуметтік-экономикалық даму болжамы деңгейінен асырмай өзгеріс енгізеді;

26) уақытша төмендету коэффициентін бекітеді;

27) табиғи монополиялар салалары бойынша бес жылдық кезеңге тарифтің болжамды индексін айқындайды;

28) есепке алу аспаптары жоқ тұтынушылар үшін табиғи монополиялар салаларындағы коммуналдық көрсетілетін қызметтер үшін төлемақы мөлшерін бекітеді;

29) магистральдық теміржол желілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтеріне баға шектерін бекітеді;

30) тарифтерді қалыптастыру қағидаларына сәйкес магистральдық теміржол желілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтеріне бекітілген баға шектеріне жыл сайын түзету жасайды;

31) табиғи монополия саласының тарифтік реттеу әдісін айқындайды;

32) реттеліп көрсетілетін қызметтердің тізбесін бекітеді;

33) тарифтері тарифтік реттеудің ынталандыру әдісі қолданыла отырып бекітілетін табиғи монополиялар субъектілерінің тізбесін бекітеді;

34) табиғи монополиялар субъектілерімен бірлесіп айына бір реттен сиретпей тұтынушыларды қабылдауды жүргізеді;

35) жергілікті атқарушы органдарға есепке алу аспаптары жоқ тұтынушылар үшін табиғи монополиялар салаларындағы коммуналдық көрсетілетін қызметтерді тұтыну нормаларына келісім береді;

35-1) жергілікті атқарушы органдарға, осы Заңның 5-бабы 1-тармағының 10), 12) және 13) тармақшаларында көзделген реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын табиғи монополиялар субъектілерін қоспағанда, табиғи монополиялар субъектілері реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынған кезде технологиялық циклде пайдаланылатын мүлікті балансқа және (немесе) сенімгерлік басқаруға беру жоспарын келіседі;

36) құрылыс объектілерін пайдалануға қабылдау және беру жағдайларын қоспағанда, табиғи монополия субъектісіне осы Заңның 15-бабы 23-тармағының 8) тармақшасына сәйкес есепке алу аспаптарын сатып алу және орнату үшін төлемақы алу мөлшеріне келісім береді;

37) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 8-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 29.06.2020 № 352-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 01.04.2021 № 26-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

9-бап. Өзге мемлекеттік органдардың құзыреті

Энергетика, теміржол көлігі, газды өндіру, тасымалдау (тасу), сақтау және көтерме саудада өткізу, сондай-ақ тауарлық және сұйытылған мұнай газын бөлшек саудада өткізу және тұтыну, су қорын пайдалану және қорғау, сумен жабдықтау, су бұру саласындағы мемлекеттік органдар:

1) өз құзыреті шегінде табиғи монополиялар салаларындағы мемлекеттік саясатты іске асыруға қатысады;

2) бәсекелес кірме жол болмаған кезде кірме жолдардың реттеліп көрсетілетін қызметтері бойынша Табиғи монополиялар субъектілері мемлекеттік тіркелімінің республикалық бөліміне енгізілген табиғи монополия субъектісінің, сондай-ақ Табиғи монополиялар субъектілері мемлекеттік тіркелімінің жергілікті бөліміне енгізілген табиғи монополия субъектісінің инвестициялық бағдарламасын уәкілетті органмен бірлесе отырып бекітеді және оған өзгерістер енгізеді;

2-1) инвестициялық бағдарламаны бекітуге өтініш ұсынылған күннен бастап отыз жұмыс күнінен кешіктірмей, табиғи монополия субъектісінің инвестициялық бағдарламасының іс-шараларын қабылдаудың орындылығы немесе орынсыздығы туралы қорытындыны уәкілетті органға жібереді;

2-2) табиғи монополия субъектісінің бекітілген инвестициялық бағдарламасының орындалуы туралы есепті қарау қорытындылары бойынша ол келіп түскен күннен бастап күнтізбелік қырық бес күннен кешіктірмей, бекітілген инвестициялық бағдарлама іс-шараларының орындалуын қабылдаудың орындылығы немесе орынсыздығы туралы өз қорытындысын белгіленген тәртіппен уәкілетті органға жібереді;

3) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 9-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 30.06.2022 № 130-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

10-бап. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарының құзыреті

Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары:

1) өз құзыреті шегінде табиғи монополиялар салаларындағы мемлекеттік саясатты іске асыруға қатысады;

2) осы Заңның 5-бабы 1-тармағының 9), 10), 12) және 13) тармақшаларында көзделген реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын табиғи монополиялар субъектілерін қоспағанда, Табиғи монополиялар субъектілері мемлекеттік тіркелімінің жергілікті бөліміне енгізілген табиғи монополия субъектісінің инвестициялық бағдарламасын уәкілетті органмен бірлесе отырып бекітеді және оған өзгерістер енгізеді;

2-2) Табиғи монополиялар субъектілері мемлекеттік тіркелімінің жергілікті бөліміндегі табиғи монополия субъектісінің бекітілген инвестициялық бағдарламасының орындалуы туралы есепті қарау қорытындылары бойынша, ол келіп түскен күннен бастап күнтізбелік қырық бес күннен кешіктірмей, бекітілген инвестициялық бағдарлама іс-шараларының орындалуын қабылдаудың орындылығы немесе орынсыздығы туралы өз қорытындысын белгіленген тәртіппен уәкілетті органға жібереді;

3) есепке алу аспаптары жоқ тұтынушылар үшін табиғи монополиялар салаларындағы коммуналдық көрсетілетін қызметтерді тұтыну нормаларын уәкілетті органмен келісу бойынша бекітеді және олар бекітілгенге дейін бір ай бұрын жария тыңдаулар өткізеді;

3-1) реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсыну кезінде технологиялық циклде пайдаланылатын мүлікті балансқа және (немесе) сенімгерлік басқаруға беру жоспарын уәкілетті органмен келісу бойынша бекітеді;

4) жергілікті мемлекеттік басқару мүддесінде Қазақстан Республикасының заңнамасымен жергілікті атқарушы органдарға жүктелетін өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 10-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 30.06.2022 № 130-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

11-бап. Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркелімін қалыптастыру

1. Реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын дара кәсіпкерлер мен заңды тұлғалардың уәкілетті орган қалыптастыратын тізімі Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркелімі болып табылады.

Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркеліміне енгізілмеген тұлғалардың реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынуына жол берілмейді.

2. Реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын дара кәсіпкер немесе заңды тұлға реттеліп көрсетілетін қызметті тұтынушыларға ұсынуды бастаған күннен бастап күнтізбелік он бес күннен кешіктірмей Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркеліміне өзін енгізу туралы өтінішпен уәкілетті органға жүгінеді.

3. Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркелімін қалыптастыру және жүргізу оған табиғи монополиялар субъектілерін енгізу және одан алып тастау арқылы жүзеге асырылады.

4. Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркелімі республикалық және жергілікті бөлімдерден тұрады.

5. Табиғи монополиялар субъектілері мемлекеттік тіркелімінің республикалық бөліміне екі және одан көп облыстың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың аумағында реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын табиғи монополиялар субъектілері енгізіледі.

Табиғи монополиялар субъектілері мемлекеттік тіркелімінің жергілікті бөлімдеріне бір облыстың немесе республикалық маңызы бар қаланың немесе астананың аумағында реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын табиғи монополиялар субъектілері енгізіледі.

Аэронавигацияның, порттардың, әуежайлардың реттеліп көрсетілетін қызметтерін, кәбілді арнаны мүліктік жалдауға (жалға) немесе пайдалануға беру жөніндегі реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын табиғи монополиялар субъектілері Табиғи монополиялар субъектілері мемлекеттік тіркелімінің республикалық бөліміне енгізіледі.

6. Реттеліп көрсетілетін қызметті өзі ұсынатын орны бойынша Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркеліміне енгізілуге жататын шетелдік заңды тұлғаны қоспағанда, Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркеліміне табиғи монополия субъектісі дара кәсіпкердің немесе заңды тұлғаның тіркеу орны бойынша енгізіледі.

7. Реттеліп көрсетілетін қызметті ұсынуды тоқтатқан жағдайда, табиғи монополия субъектісі күнтізбелік он бес күннен кешіктірмей уәкілетті органға өзін Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркелімінен алып тастау туралы өтініш береді.

12-бап. Табиғи монополиялар салаларының тарифтік реттеу әдістері

1. Тарифті қалыптастыру кезінде табиғи монополиялар салаларының мынадай тарифтік реттеу әдістері қолданылады:

1) шығындық;

2) ынталандыру;

3) индекстеу;

4) жасалған мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарты, оның ішінде концессия шарты негізінде тарифті айқындау.

2. Табиғи монополия саласын тарифтік реттеу әдісі жиынтығында мынадай шарттар сақталған:

1) табиғи монополия саласын тарифтік реттеудің тиісті әдісін қолдануға табиғи монополия субъектісінің экономикалық және технологиялық әзірлігі болған;

2) табиғи монополия субъектісі мен тұтынушыларға олар орындай алмайтын міндеттерді жүктеуге жол берілмеген жағдайда қолданылады.

13-бап. Табиғи монополия субъектісінің жекелеген әрекеттерді жасауына келісім беру

1. Табиғи монополия субъектісі:

1) осы тармақтың 1-1) тармақшасында көзделген жағдайды қоспағанда, егер ағымдағы жылдың басындағы бухгалтерлік баланста есепке алынған мүліктің баланстық құны ағымдағы жылдың басындағы бухгалтерлік балансқа сәйкес оның активтерінің баланстық құнының 0,05 пайызынан асатын болса, реттеліп көрсетілетін қызметті ұсыну үшін пайдаланылатын мүлікпен мәмілелер жасауға;

1-1) кірме жолдардың реттеліп көрсетілетін қызметін ұсыну үшін пайдаланылатын мүлікпен мәмілелер жасауға;

2) қайта ұйымдастыруға немесе таратуға уәкілетті органның келісімін алуға міндетті.

2. Табиғи монополия субъектісінің осы баптың 1-тармағында көзделген жекелеген әрекеттерді жасауына келісім беруден, егер:

1) бұл тарифті жоғарылатуға алып келсе;

2) бұл тұтынушылармен жасалатын шарттардың бұзылуына алып келсе;

3) бұл тұтынушылардың құқықтары мен заңды мүдделеріне нұқсан келтіруге алып келсе;

4) бұл реттеліп көрсетілетін қызметті ұсынудың тығыз байланысты технологиялық жүйесінің бұзылуына немесе реттеліп көрсетілетін қызмет сапасының төмендеуіне алып келсе;

4-1) кірме жолдардың реттеліп көрсетілетін қызметін ұсыну үшін пайдаланылатын мүлік табиғи монополия субъектісінің меншігінде реттеліп көрсетілетін қызметті көрсету күнінен бастап он сегіз айдан аз болса;

4-2) кірме жолдардың реттеліп көрсетілетін қызметтерін көрсететін табиғи монополия субъектісі негізсіз алынған кірісті тұтынушыларға бекітілген уақытша өтемдік тарифке сәйкес өтеуді жүргізбесе;

5) осы баптың 3 және 4-тармақтарында көзделген құжаттардың толық емес топтамасы ұсынылса не ұсынылған құжаттарда анық емес ақпарат (мәліметтер) қамтылса, бас тартылуға тиіс.

3. Егер ағымдағы жылдың басындағы бухгалтерлік баланста есепке алынған мүліктің баланстық құны ағымдағы жылдың басындағы бухгалтерлiк балансқа сәйкес оның активтерінің баланстық құнының 0,05 пайызынан асатын болса, реттеліп көрсетілетін қызметті ұсыну үшін пайдаланылатын мүлікпен мәмілелер жасауға уәкілетті органның келісімін алу үшін табиғи монополия субъектісі иеліктен шығарылатын объектілер бойынша бөліністе иеліктен шығарылатын мүліктің атауы, типі, түрі, түгендеу нөмірі, бастапқы, қалдық құны көрсетіле отырып, табиғи монополия субъектісінің басшысы қол қойған ағымдағы жылдың басындағы бухгалтерлік баланстан үзінді көшірме-растауды қоса тіркей отырып қоса өтінішхат ұсынады.

4. Табиғи монополия субъектісі қайта ұйымдастыруға немесе таратуға уәкілетті органның келісімін алу үшін:

1) бірігу, қосылу, қайта құрылу кезінде – тапсыру актісінің көшірмесін;

2) бөлу, бөлініп шығу кезінде – бөлу балансының көшірмесін;

3) тарату кезінде – тарату балансының көшірмесін тіркей отырып қоса өтінішхат ұсынады.

5. Осы баптың 1-тармағында көзделген жекелеген әрекеттерді жасау үшін табиғи монополия субъектісі уәкілетті органға табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін жүзеге асыру қағидаларына сәйкес белгіленген нысан бойынша осындай әрекеттерді жүзеге асыруға келісім беру туралы өтінішхатты және осы баптың 3 және 4-тармақтарына сәйкес құжаттарды ұсынуға міндетті.

Қуаты аз табиғи монополия субъектісі қайта ұйымдастырылғанға немесе таратылғанға дейін кемінде күнтізбелік он күн бұрын уәкілетті органға өзінің көрсетілген әрекеттерді жасау ниеті туралы ақпаратты жіберуге міндетті.

6. Табиғи монополия субъектісі өтінішхатқа қоса берілетін құжаттарды тізімдеме бойынша ұсынады.

Ескерту. 13-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 27.12.2019 № 295-VІ (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізілді) Заңымен.

14-бап. Табиғи монополия субъектісінің уәкілетті органды реттеліп көрсетілетін қызметтерге жатпайтын қызметті жүзеге асыруы туралы хабардар ету тәртібі

1. Табиғи монополия субъектісі реттеліп көрсетілетін қызметтерге жатпайтын қызметті жүзеге асырған күннен бастап он жұмыс күнінен кешіктірмейтін мерзімде бұл жөнінде уәкілетті органды хабардар етуге міндетті.

2. Табиғи монополия субъектісінің реттеліп көрсетілетін қызметтерге жатпайтын қызметті жүзеге асыруы туралы хабарламасы уәкілетті органға тікелей де, рұқсаттар мен хабарламалардың мемлекеттік ақпараттық жүйесі арқылы да берілуі (жіберілуі) мүмкін.

3-тарау. ТАРИФТІ ҚАЛЫПТАСТЫРУ

15-бап. Тарифті қалыптастыру тәртібі

1. Тариф реттеліп көрсетілетін қызметті ұсыну бойынша шығындардың орнын толтыруды және табиғи монополия субъектісін дамытуға және оның тиімді жұмыс істеуіне және Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де мақсаттарға бағытталатын пайда алуды қамтамасыз етуге тиіс.

2. Осы Заңда көзделген жағдайларды қоспағанда, тариф бес және одан көп жыл мерзімге белгіленеді.

3. Тарифтің қолданылу мерзімі өткен жағдайда, табиғи монополия субъектісі, бекітілген инвестициялық бағдарламаны іске асыруға тартылған қарыздар бойынша негізгі борышты өтеуге бағытталған қаражатты қоспағанда, бекітілген инвестициялық бағдарламаны іске асыруға бағытталған қаражатты (амортизациялық аударымдар мен пайданы) есепке алмастан, уәкілетті орган бекіткен тариф бойынша реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынады.

4. Уәкілетті органның тарифті бекітуі үшін табиғи монополия субъектісі өтінім ұсынады.

5. Өтінім электрондық нысанда ұсынылады.

6. Уәкілетті орган өтінімді ұсынылған күнінен бастап тоқсан жұмыс күні ішінде қарайды.

7. Өтінімге мыналар қоса беріледі:

1) тарифтің (не салалық ерекшеліктерді есепке ала отырып прейскуранттың) жобасы;

2) негіздейтін материалдар уәкілетті орган бекіткен нысан бойынша қоса тіркеле отырып тарифтік сметаның жобасы;

3) тарифті бекіту қажеттігі туралы анықтама-негіздеме;

4) инвестициялық бағдарламаның жобасы немесе бекітілген инвестициялық бағдарлама;

4-1) инвестициялық бағдарламалар шеңберінде нысаналы көрсеткіштері бар субъектілерді жөндеу картасы;

5) негізгі құралдар құнының өсуіне алып келмейтін жөндеуге бағытталған шығындар сметасы;

6) алдыңғы күнтізбелік екі жыл үшін қаржылық есептілік;

7) мыналар:

қаржы-шаруашылық қызметі туралы, инвестициялық қызмет туралы;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
7) тармақшаның үшінші абзацына өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

мемлекеттік статистика саласындағы уәкілетті орган бекіткен нысандар бойынша алдыңғы күнтізбелік екі жыл үшін негізгі қорларының жай-күйі, жекелеген лауазымдар мен кәсіптер бойынша және еңбек бойынша жұмыскерлер жалақысының мөлшері туралы есептер;

8) шығыстардың баптар бойынша есеп-қисаптары;

9) пайданың есеп-қисабы;

10) тиісті салада (аяда) қолданылатын үлгілік нормалар мен нормативтер негізінде жүргізілген персонал санының, шикізат, материалдар, отын, энергия қажеттілігінің және техникалық ысыраптардың есеп-қисаптары;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
11) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

11) алдыңғы күнтізбелік жыл үшін материалдық, қаржылық ресурстарды, жабдықтарды және тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді сатып алу жөніндегі конкурстық (тендерлік) комиссиялар шешімдерінің көшірмесі;

12) бекітілген инвестициялық бағдарлама (жоба) іске асырылғанға дейін пайдаланылатын және жылдарға бөле отырып, ұзақ мерзімді кезеңде бекітілген инвестициялық бағдарламаны (жобаны) іске асыру кезінде пайдалануға берілетін негізгі құралдарға амортизациялық аударымдардың есеп-қисабы;

13) қарыз ресурстарын қаржыландыру және олардың орнын толтыру шарттары туралы растайтын құжаттар;

14) табиғи монополия субъектісінің жобалық қуаты және оны нақты пайдалану туралы деректер;

14-1) ақпараттандыру объектілерінен алынған табиғи монополия субъектісінің қуатын нақты пайдалану туралы деректер;

15) реттеліп көрсетілетін қызметтердің жоспарланатын көлемін растайтын құжаттар (реттеліп көрсетілетін қызметтерді тұтынудың нақты көлемдері көрсетілген шарттардың тізілімі, реттеліп көрсетілетін қызметтерді тұтыну көлемдерінің төмендегенін растайтын құжаттар, жалпыға бірдей сапалы қызмет көрсету міндеті және табиғи монополия субъектісінің мүмкіндіктері, тарифтер деңгейін ұстап-тұру немесе өсіру мақсатында көлемдерді төмендетуге жол бермеу негізінде реттеліп көрсетілетін қызметтерді тұтыну көлемдерінің есеп-қисаптары, тұтынушылық сұранысты маркетингтік зерттеу материалдары);

16) өтінім ұсынудың алдындағы төрт тоқсан үшін және алдыңғы күнтізбелік жыл үшін реттеліп көрсетілетін қызметтердің шығындары туралы және көлемдері туралы нақты деректерді растайтын құжаттар.

Тарифтік реттеудің ынталандыру әдісін қолдана отырып тарифті бекіту кезінде өтінімге осы тармақтың бірінші бөлігінің 1), 3), 4), 6), 7), 9), 10), 13), 14) және 15) тармақшаларында көзделген құжаттар, сондай-ақ негіздейтін материалдарды қоса тіркей отырып, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштерінің жобалары қоса беріледі.

8. Тізбесін уәкілетті орган айқындайтын табиғи монополиялар субъектілері үшін тарифтік реттеудің ынталандыру әдісі қолданылатын тарифтерді бекіту жағдайларын қоспағанда, табиғи монополия субъектісі уәкілетті органға бекітілген тарифтің қолданылу мерзімі өткеннен кейін тарифтік реттеудің ынталандыру әдісі қолданылатын тарифті бекітуге өтінім ұсынуға құқылы.

9. Уәкілетті орган өтінімді алған күннен бастап жеті жұмыс күнінен кешіктірмей қоса берілетін есеп-қисаптар мен негіздейтін материалдардың толықтығын осы баптың 7-тармағына сәйкестігіне тексереді және табиғи монополия субъектісіне өтінімнің қарауға қабылданғаны немесе осы баптың 11-тармағына сәйкес бас тарту себептерін көрсете отырып, оны қабылдаудан бас тартылғаны туралы жазбаша түрде хабарлайды.

10. Осы баптың 7-тармағына сәйкес өтінімге қоса берілетін есеп-қисаптар мен негіздейтін материалдар мынадай рәсімдер сақтала отырып ұсынылады:

1) тігіледі, нөмірленеді және табиғи монополия субъектісінің басшысы не оны алмастыратын адам, не табиғи монополия субъектісі басшысының орынбасары қол қояды. Бұл талап өтінімді электрондық нысанда ұсынуға қолданылмайды;

2) реттеліп көрсетілетін қызметтердің әрбір түріне жеке дайындалады.

11. Өтінімді қабылдаудан бас тартуға мыналар негіздер болып табылады:

1) табиғи монополия субъектісінің осы баптың 7-тармағында көзделген құжаттарды ұсынбауы;

2) ұсынылған құжаттардың осы баптың 10-тармағына сәйкес келмеуі;

3) осы Заңның 25-бабының 7-тармағында көзделмеген мәліметтерді коммерциялық құпияға жатқызу.

12. Өтінімді қараған кезде қосымша ақпарат қажет болған жағдайда, уәкілетті орган оны табиғи монополия субъектісінен мерзімді, бірақ кемінде бес жұмыс күнін белгілей отырып, жазбаша түрде сұратуға құқылы.

13. Жария тыңдауларды уәкілетті орган тарифті бекіту кезінде – тариф бекітілгенге дейін күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей, тарифті оңайлатылған тәртіппен бекіту кезінде, сондай-ақ осы Заңның 22-бабы 1-тармағының 4), 6), 7), 8) және 9) тармақшаларында көзделген жағдайларда тариф бекітілгенге дейін күнтізбелік он күннен кешіктірмей өткізеді.

14. Табиғи монополия субъектісі жария тыңдаулардың өткізілетін күні мен орны туралы хабарландыру мерзімді баспасөз басылымында жарияланғаннан кейін жария тыңдауларға қатысушылардың талабы бойынша:

тарифтің және тарифтік сметаның жобаларын;

экономикалық негізделген есеп-қисаптармен бірге тарифтің өзгеру себептері туралы ақпаратты ұсынуға міндетті.

15. Уәкілетті орган өтінімді қараудың қорытындысы бойынша тарифтің, тарифтік сметаның және инвестициялық бағдарламаның жобаларын түзетуге құқылы.

16. Бекітілетін кезде тариф:

1) тұтынушының есепке алу аспабының болуына немесе болмауына;

2) тұтынушылар тобына;

3) таситын жүктердің түріне, жылжымалы құрамның типіне, тасудың арақашықтығына, таситын жүктердің көлеміне (салмағына) қарай саралануы мүмкін.

17. Тарифті бекіту туралы шешім табиғи монополия субъектісіне оны бекіту туралы шешім қабылданған күннен бастап күнтізбелік бес күннен кешіктірілмей жіберіледі.

Тарифті бекіту туралы шешіммен бірге табиғи монополия субъектісі өтініммен бірге ұсынған шығындар, пайда және бекітілген инвестициялық бағдарлама іс-шараларының баптарына өзгерістер мен нақтылаулардың негіздемесі жіберіледі.

18. Тариф, осы Заңда көзделген жағдайларды қоспағанда, тариф бекітілген айдан кейінгі екінші айдың бірінші күнінен кейін қолданысқа енгізіледі.

19. Табиғи монополия субъектісі тарифтің бекітілгені туралы ақпаратты ол қолданысқа енгізілгенге дейін күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей тұтынушының назарына жеткізуге міндетті.

20. Егер табиғи монополия субъектісі осы Заңда белгіленген мерзімдерде тұтынушыға тарифтің енгізілетіні туралы хабарламаса, онда көрсетілген тариф уәкілетті органның шешімінде көрсетілген күннен бастап енгізілмейді. Бекітілген тарифті енгізу тариф бекітілген айдан кейінгі үшінші айдың бірінші күнінен бастап жүзеге асырылады.

21. Табиғи монополия субъектісі уәкілетті органға тарифті жоғарылатпай бекітілген тарифтік сметаны өзгерту туралы электрондық нысандағы өтінішпен ағымдағы күнтізбелік жылдың 1 қарашасына дейін жүгінуге құқылы.

22. Тарифтерді қалыптастыру қағидалары мыналарды айқындайды:

1) осы Заңда көзделген табиғи монополиялар салаларының тарифтік реттеу әдістері ескерілген тарифті есептеу тетігі;

2) уақытша өтемдік тарифті бекіту тәртібі;

3) тарифті саралау тәртібі;

4) тарифті оңайлатылған тәртіппен бекіту тәртібі;

5) инвестициялық бағдарламаны және оның өзгерісін бекіту тәртібі;

6) жасалған мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарты, оның ішінде концессия шарты негізінде тарифті айқындау тәртібі;

7) уақытша төмендету коэффициентін бекіту тәртібі;

8) реттеліп көрсетілетін қызметтердің әрбір түрі бойынша және тұтастай алғанда реттеліп көрсетілетін қызметтерге жатпайтын қызмет бойынша кірістерді, шығындар мен тартылған активтерді бөлек есепке алуды жүргізу тәртібі;

9) сырттағы ауаның нақты температурасын ескере отырып, жылу энергиясымен жабдықтау бойынша реттеліп көрсетілетін қызмет құнын қайта есептеу тәртібі;

10) табиғи монополия субъектісі пайдасының жол берілетін деңгейін айқындау тәртібі;

11) уәкілетті орган бекіткен тарифті оның қолданылу мерзімі өткенге дейін өзгерту тәртібі;

12) тарифте есепке алынатын және есепке алынбайтын шығындар тізбесі, тарифте есепке алынатын шығындардың мөлшерін шектеу тәртібі;

13) тарифті индекстеу тәртібі;

14) тариф, тарифтік смета, инвестициялық бағдарлама жобаларының, бекітілген тарифтік сметаның орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы есептердің нысандары;

15) магистральдық теміржол желілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтеріне баға шектерін есептеудің және оларды жыл сайынғы түзетудің тетігі;

16) магистральдық теміржол желілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтеріне баға шектерін қолдану тәртібі;

17) тарифтің болжамды индексін есептеу және қолдану тәртібі.

23. Табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін жүзеге асыру қағидалары мыналарды айқындайды:

1) Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркеліміне енгізу және одан алып тастау тәртібі;

2) жария тыңдаулар өткізу тәртібі;

3) "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес табиғи монополия субъектісінің жекелеген әрекеттерді жасауына келісім беру, сондай-ақ табиғи монополия субъектісінен реттеліп көрсетілетін қызметтерге жатпайтын қызметті жүзеге асыруы туралы хабарламаны қабылдау тәртібі;

4) табиғи монополиялар субъектілерінің сатып алуды өткізу тәртібі;

5) реттеліп көрсетілетін қызметтерге қол жеткізудің тең жағдайларын қамтамасыз ету тәртібі;

6) тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдында бекітілген тарифтік сметалардың орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламалардың орындалуы туралы, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуы және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы есептерін өткізу тәртібі;

7) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес мемлекеттік құпияларға және заңмен қорғалатын өзге де құпияға жататын мәліметтерді қоспағанда, бос және қолжетімді қуаттардың, сыйымдылықтардың, орындардың, табиғи монополия субъектісі желілерінің өткізу қабілеттерінің бар екендігі туралы ақпаратты, сондай-ақ табиғи монополиялар салаларындағы коммуналдық көрсетілетін қызметтердің инженерлік коммуникацияларының схемаларын орналастыру тәртібі;

8) есепке алу аспабын сатып алу және орнату үшін төлемақыны келісу тәртібі;

9) табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштерін бекіту тәртібі;

10) табиғи монополиялар салаларындағы мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру тәртібі;

11) мыналардың:

егер ағымдағы жылдың басындағы бухгалтерлiк баланста есепке алынған мүліктің баланстық құны ағымдағы жылдың басындағы бухгалтерлiк балансқа сәйкес оның активтерiнiң баланстық құнының 0,05 пайызынан асатын болса, реттеліп көрсетілетін қызметті ұсыну үшін пайдаланылатын мүлікпен мәмiлелер жасауға және табиғи монополия субъектiсін қайта ұйымдастыруға немесе таратуға келісім беру туралы өтінішхаттардың;

табиғи монополия субъектісінің тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдындағы:

бекітілген тарифтік сметаның орындалуы туралы;

бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы;

реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуы туралы;

табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы есептерінің нысандары;

12) тұтынушыларға және (немесе) уәкілетті органға тариф, оның өзгергені туралы хабарлау тәртібі;

13) реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерін бекіту тәртібі;

14) бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуына, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуына және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізуге қоғамдық мониторинг және (немесе) техникалық сараптама жүргізу тәртібі.

24. Тарифтерді қалыптастыру тәсілдері:

1) уәкілетті органның тарифті бекітуі;

2) табиғи монополия субъектісінің тарифті белгілеуі;

3) жасалған мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарты, оның ішінде концессия шарты негізінде тарифті айқындау.

Ескерту. 15-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.04.2023 № 221-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

16-бап. Тарифтік реттеудің шығындық әдісі

1. Тарифтік реттеудің шығындық әдісі қолданылатын тарифті уәкілетті орган экономикалық негізделген шығындар мен пайданы айқындау жолымен бес және одан көп жыл мерзімге бекітеді.

2. Тарифтік реттеудің шығындық әдісі мыналарды көздейді:

1) экономикалық негізділігін ескере отырып, тарифте есепке алынатын шығындардың түрлері мен мөлшерлерін шектеу;

2) тиісті салада (аяда) қолданылатын үлгілік нормалар мен нормативтер негізінде айқындалған, олар болған жағдайда шикізат, материалдар, отын, энергия шығыстарының техникалық және технологиялық нормаларын, нормативтік техникалық ысыраптарды, персоналдың нормативтік санын қолдану;

3) жылдарға бөле отырып тарифтік сметаны бекіту;

4) тозуды есепке жазудың тікелей әдісін қолдану;

5) осы Заңның 23-бабына және табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін жүзеге асыру қағидаларына сәйкес табиғи монополия субъектісінің сатып алуларды өткізуі;

6) табиғи монополия субъектісінің реттеліп көрсетілетін қызметті ұсыну кезінде тартылған активтерінің баланстық немесе қайта бағаланған құнын және уәкілетті орган айқындаған әдіс бойынша есептелген пайда мөлшерлемесін және бекітілген инвестициялық бағдарламаны іске асыру үшін қажетті қаражат көлемін ескере отырып пайданың жол берілетін деңгейін айқындау;

7) инвестициялық бағдарламаны бекіту;

8) бекітілген тарифтік смета шығындарының баптарын орындамағаны, амортизациялық аударымдардың және бекітілген инвестициялық бағдарлама іс-шараларының қаражатын мақсатқа сай пайдаланбағаны үшін уақытша өтемдік тарифті бекіту.

17-бап. Тарифтік реттеудің ынталандыру әдісі

1. Тарифтік реттеудің ынталандыру әдісі қолданылатын тарифті уәкілетті орган реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерін және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштерін ескере отырып, бес және одан көп жыл мерзімге бекітеді.

2. Тарифтік реттеудің ынталандыру әдісі мыналарды көздейді:

2) тиісті салада (аяда) қолданылатын үлгілік нормалар мен нормативтердің негізінде айқындалған, олар болған жағдайда шикізат, материалдар, отын, энергия шығыстарының техникалық және технологиялық нормаларын, нормативтік техникалық ысыраптарды, персоналдың нормативтік санын қолдану.

Осы тармақшаның күші тарифтік реттеудің шығындық әдісінен тарифтік реттеудің ынталандыру әдісіне өткен жағдайда тарифті бекіту кезінде қолданылады;

3) бақыланатын және бақыланбайтын шығындарды айқындау;

4) бекітілген инвестициялық бағдарламаның іс-шараларын орындамағаны үшін уақытша өтемдік тарифті және бақыланбайтын шығындарды бекіту;

5) инвестицияланған капиталды қайтаруды және инвестицияланған капиталдың кірістілік нормаларын, сондай-ақ табиғи монополия субъектісінің реттеліп көрсетілетін қызметті ұсынуы кезінде тартылған активтерінің баланстық құнын және уәкілетті орган айқындаған әдіс бойынша есептелген пайда мөлшерлемесін ескере отырып пайданы айқындау;

6) реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерін айқындау;

7) табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштерін айқындау;

8) тозуды есепке жазудың тікелей әдісін қолдану;

9) инвестициялық бағдарламаны бекіту.

18-бап. Индекстеу әдісі

1. Индекстеу әдісі қолданылатын тарифті қуаты аз табиғи монополия субъектісі бекітілген тарифті уәкілетті орган айқындайтын деңгейден асырмай индекстеу жолымен жыл сайын белгілейді.

2. Тарифті индекстеу деңгейі Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық даму өлшемдері ескеріле отырып, жыл сайын күнтізбелік жыл басталғанға дейін екі айдан кешіктірілмей айқындалады.

19-бап. Жасалған мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарты, оның ішінде концессия шарты негізінде тарифті айқындау

1. Мемлекеттік-жекешелік әріптестік шартының жобасын, оның ішінде концессиялық жобаны қарау кезінде тариф реттеліп көрсетілетін қызметті ұсыну үшін қажетті шығындар құнынан төмен болмауға, сондай-ақ мемлекеттік әріптес пен жекеше әріптес салған инвестициялардың қайтарылуын және мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарты жобасының, оның ішінде концессиялық жобаның техникалық-экономикалық негіздемесіне сәйкес салынған инвестициялардың кірістілік деңгейін қамтамасыз етуге тиіс.

2. Жасалған мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарты, оның ішінде концессия шарты, бекітілген инвестициялық бағдарлама негізінде тарифті айқындау тарифтерді қалыптастыру қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

3. Тарифті айқындау мемлекеттік-жекешелік әріптестік субъектісінің, оның ішінде концессионердің немесе уәкілетті органның бастамасы бойынша жүргізіледі.

4. Тарифтің қолданылу мерзімі мемлекеттік-жекешелік әріптестік субъектісінің, оның ішінде концессионердің бекітілген инвестициялық бағдарламаны және мемлекеттік-жекешелік әріптестік шартын, оның ішінде концессия шартын іске асыру мерзімінен аспайтын кезеңге белгіленеді.

20-бап. Тарифтi оңайлатылған тәртiппен бекiту

1. Уәкілетті орган:

1) алғаш рет құрылған табиғи монополия субъектісінің;

2) жаңа реттелетін қызметті (жаңа реттелетін қызметтерді) көрсететін табиғи монополия субъектісінің;

3) егер қолданыстағы тариф объектiлер және (немесе) учаскелер бойынша бөлек бекiтiлген болса, жаңа объектiлерді және (немесе) учаскелерді сатып алған (салған) жағдайда;

3-1) көрсетілетін қызметтеріне субъектіге тариф бекітілген кірме жолдардың ажырамас бөлігі болып табылмайтын кірме жолдардың жаңа учаскелері сатып алынған (салынған) жағдайда;

4) қуаты аз табиғи монополия субъектісінің реттеліп көрсетiлетiн қызметiне тарифтi оңайлатылған тәртiппен бекітедi.

2. Өтінімді қарау ұсынылған күнінен бастап күнтізбелік отыз күннен аспайтын мерзімді құрайды.

3. Осы баптың 1-тармағының 1), 2) және 3) тармақшаларында көрсетілген табиғи монополиялар субъектілері үшін оңайлатылған тәртіппен бекітілген тарифтің қолданылу мерзімі он екі айдан аспауға тиіс.

4. Оңайлатылған тәртіппен бекітілген тарифті қолданысқа енгізу тариф бекітілген айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап жүзеге асырылады.

5. Осы баптың 1-тармағында аталған табиғи монополиялар субъектілері үшін оңайлатылған тәртіппен бекітілген тарифтің қолданылу мерзімі өткеннен кейін тариф тарифтік реттеудің шығындық әдісі қолданыла отырып, күнтізбелік бір жылға бекітіледі.

Осы баптың 1-тармағының 1), 2) және 3) тармақшаларында көрсетілген табиғи монополиялар субъектілері үшін оңайлатылған тәртіппен бекітілген тариф көтерілген жағдайда, уәкілетті орган жаңа тарифтерді енгізумен бір мезгілде табиғи монополиялар субъектілерінің негізсіз алған кірісін тұтынушыларға өтеу туралы шешім қабылдауға міндетті.

6. Осы баптың 1-тармағында аталған табиғи монополиялар субъектілері тариф қолданысқа енгізілгенге дейін күнтізбелік бес күннен кешіктірмей тұтынушыларға тарифтің, бекітілген тарифтік сметаның өзгеру себептерін қамтитын ақпаратты ұсына отырып, бұл жөнінде хабарлайды.

7. Жасалған мәміленің немесе банкрот деп танылған борышкер − табиғи монополия субъектісінің мүліктік массасын өткізудің нәтижесінде оның активтері өз меншігіне түскен табиғи монополия субъектісі жаңа тариф бекітілгенге дейін, бірақ активтер түскен күннен бастап алты айдан асырмай, осы активтердің алдыңғы меншік иесі үшін бекітілген тариф бойынша тұтынушыларға реттеліп көрсетілетін қызметтер ұсынуды жалғастырады.

8. Уәкілетті орган тариф оңайлатылған тәртіппен бекітілетін кезде ол бекітілгенге дейін күнтізбелік он күннен кешіктірмей жария тыңдаулар өткізеді.

Ескерту. 20-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 27.12.2019 № 295-VІ (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізілді) Заңымен.

21-бап. Инвестициялық бағдарламаны бекіту және оны өзгерту

1. Инвестициялық бағдарлама Қазақстан Республикасының даму басымдықтары және әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштері ескеріле отырып әзірленеді және:

1) реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынудың технологиялық циклінде тікелей пайдаланылатын қолданыстағы активтерді кеңейтуге, жаңғыртуға, реконструкциялауға, жаңартуға, жаңа активтерді жасауға;

2) энергия үнемдеуді қамтамасыз етуге және энергия тиімділігін арттыруға;

3) ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапасын арттыруға бағытталған іс-шараларды көздейді.

2. Инвестициялық бағдарламаны:

1) уәкілетті орган табиғи монополия субъектісінің реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерін сақтау және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізуі тұрғысынан;

2) құзыреті осы Заңның 9 және 10-баптарында көзделген өзге мемлекеттік орган не жергілікті атқарушы орган, ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапасы мен сенімділігін арттыру мақсатында технологиялық негізділік және реттеліп көрсетілетін қызметтерге тұтынушылардың сұранысын қанағаттандыру тұрғысынан қарайды.

3. Инвестициялық бағдарламаның жобасын қараған кезде:

1) осы баптың 1-тармағында көзделген талаптарға сәйкес келмейтін;

2) қаржыландыру көзімен қамтамасыз етілмеген;

3) негіздейтін құжаттармен расталмаған іс-шаралар алып тасталады.

Осы тармақтың бірінші бөлігіне сәйкес инвестициялық бағдарламаның барлық іс-шараларын алып тастау инвестициялық бағдарламаны бекітуден бас тартуға негіз болып табылады.

4. Құзыреті осы Заңның 8, 9 және 10-баптарында көзделген уәкілетті органның, өзге мемлекеттік органның не жергілікті атқарушы органның инвестициялық бағдарламаны бекітуден бас тартуы тарифті бекітуден бас тартуға негіз болып табылады.

4-1. Уәкілетті органның және тиісті салада басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік органның не жергілікті атқарушы органның бірлескен шешімімен инвестициялық бағдарламаны бекітуден бас тарту қабылданады.

5. Инвестициялық бағдарлама тарифтің қолданылу мерзіміне бекітіледі.

6. Бекітілген инвестициялық бағдарламаның іске асырылуы және оны іске асыру үшін тартылған қарыз қаражатының қайтарылуы, сондай-ақ мемлекеттік бағдарламаларды және (немесе) ұлттық жобаларды іске асыру үшін тартылған қаражаттың қайтарылуы:

тарифте есепке алынған пайданың және амортизациялық аударымдардың есебінен;

Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де көздердің есебінен жүзеге асырылады.

7. Табиғи монополия субъектісі құзыреті осы Заңның 8, 9 және 10-баптарында көзделген уәкілетті органға және (немесе) өзге мемлекеттік органға не жергілікті атқарушы органға бекітілген инвестициялық бағдарламаны тарифті жоғарылатпай өзгерту туралы өтінішпен ағымдағы жылғы 1 қарашаға дейін бір мезгілде жүгінуге құқылы.

Мемлекеттік бағдарламалар және (немесе) ұлттық жобалар іске асырылған жағдайда, табиғи монополия субъектісі уәкілетті органға және (немесе) өзге мемлекеттік органға не жергілікті атқарушы органға бекітілген инвестициялық бағдарламаны өзгерту туралы өтінішпен жүгінуге құқылы.

8. Табиғи монополия субъектісі бекітілген инвестициялық бағдарламаның іс-шараларын табиғи монополия субъектісіне байланысты емес себептер (шарттың екінші тарапы міндеттемелерін орындамауы, конкурсты (тендерді) өткізілмеді деп тану, еңсерілмейтін күштің мән-жайлары салдары) бойынша орындамаған жағдайда, бекітілген инвестициялық бағдарламаның іс-шараларын орындау мерзімдері олар іске асырылатын жылдан кейінгі жылдың 1 наурызына дейін келесі күнтізбелік жылға ауыстырылуы мүмкін.

Бекітілген ивестициялық бағдарламаның іс-шараларын орындау мерзімдерін қайта ауыстыруға жол берілмейді.

Ескерту. 21-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 30.06.2022 № 130-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

22-бап. Уәкілетті орган бекіткен тарифті қолданылу мерзімі өткенге дейін өзгерту тәртібі

1. Уәкілетті орган бекіткен тарифті қолданылу мерзімі өткенге дейін өзгертуге мыналар негіздер болып табылады:

1) стратегиялық тауарлар түрінің және құнының және (немесе) мемлекеттік реттеуге жататын стратегиялық тауарларды тасымалдауға тарифтердің (бағалардың) өзгеруі;

2) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес төтенше жағдайдың жариялануы;

3) Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер мөлшерлемелерінің өзгеруі;

4) мемлекеттік бағдарламаларды және (немесе) ұлттық жобаларды іске асыруға байланысты бекітілген инвестициялық бағдарламаның, сондай-ақ уәкілетті орган бекіткен мемлекеттік жоспарлау жүйесі құжаттарының өзгеруі;

5) ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызметтер көлемінің ұлғаюы;

6) жылу энергиясын өндіру, беру, тарату және (немесе) онымен жабдықтау жөніндегі және сумен жабдықтаудың реттеліп көрсетілетін қызметтерін ұсыну кезінде атом-энергетикалық кешен пайдаланатын, өзі өндіретін электр энергиясының және судың өзіндік құнының газдың және (немесе) оны тасымалдау бағасының өзгеруіне байланысты өзгеруі;

7) реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталмауы;

8) мемлекеттік энергетикалық қадағалау және бақылау жөніндегі мемлекеттік органның ақпараты негізінде электр энергиясын беру жөніндегі реттеліп көрсетілетін қызметті ұсынатын табиғи монополия субъектісі қызметінің "Электр энергетикасы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 13-1-бабы 6-тармағының талаптарына сәйкес келмеуі;

9) табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізбеу;

9-1) осы Заңның 5-бабы 1-тармағының 10), 12) және 13) тармақшаларында көзделген реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын табиғи монополиялар субъектілерін қоспағанда, табиғи монополиялар субъектілері реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынған кезде технологиялық циклде пайдаланылатын мүлік өтеусіз пайдалануға алынған жағдайда оны мүлікті балансқа және (немесе) сенімгерлік басқаруға беру жоспарына сәйкес жергілікті атқарушы органдардан балансқа және (немесе) сенімгерлік басқаруға алуы;

9-2) өңірдегі (қаладағы) экономикалық қызмет түрлері бойынша бір жұмыскердің бір жылдағы статистика деректері бойынша қалыптасқан орташа айлық номиналды жалақысының өзгеруі;

10) табиғи монополия субъектісіне "Қызылорда – Жезқазған – Қарағанды – Теміртау – Астана" маршруты бойынша магистральдық газ құбырын мүліктік жалдауға (жалға) немесе сенімгерлік басқаруға беру.

2. Осы баптың 1-тармағының 4), 5), 7), 8), 9) , 9-1), 9-2) және 10) тармақшаларында көзделген негіздерді қоспағанда, тариф қолданылу мерзімі өткенге дейін өзгерген жағдайда, шығындардың тиісті бабы өзгереді.

Осы баптың 1-тармағының 9) тармақшасына сәйкес тариф қолданылу мерзімі өткенге дейін өзгерген кезде бекітілген тарифтік сметадан тарифтерді қалыптастыру қағидаларында айқындалған инвестициялық шығындар (пайда, амортизациялық аударымдар, негізгі құралдар құнының өсуіне алып келетін күрделі шығындар) алып тасталады.

3. Тарифті өзгерту уәкілетті органның бастамасы бойынша – жылына екі реттен жиілетпей, ал табиғи монополия субъектісінің бастамасы бойынша жылына бір реттен жиілетпей жүзеге асырылады.

4. Уәкілетті орган бекіткен тарифті қолданылу мерзімі өткенге дейін өзгерту үшін табиғи монополия субъектісі уәкілетті органға негіздейтін материалдармен қоса өтінім ұсынады.

Уәкілетті органның тарифті қолданылу мерзімі өткенге дейін өзгерту туралы өтінімді қарау мерзімі:

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
1) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1) осы баптың 1-тармағының 1), 2), 3) және 5) тармақшаларында көзделген жағдайларда, оның ұсынылған күнінен бастап он жұмыс күнінен аспайтын мерзімді;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
2) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2) осы баптың 1-тармағының 4), 6), 9-1) және 9-2) тармақшаларында көзделген жағдайларда оның ұсынылған күнінен бастап отыз жұмыс күнінен аспайтын мерзімді;

3) осы баптың 1-тармағының 10) тармақшасында көзделген жағдайда, оның ұсынылған күнінен бастап тоқсан жұмыс күнінен аспайтын мерзімді құрайды.

Тариф уәкілетті органның бастамасы бойынша өзгерген жағдайда, табиғи монополия субъектісі тиісті ақпаратты алған күннен бастап бір ай мерзімде экономикалық негізделген есеп-қисаптар мен материалдарды ұсынуға міндетті.

5. Егер өтінімді қараған кезде қосымша ақпарат қажет болған жағдайда, уәкілетті орган оны мерзімді, бірақ кемінде бес жұмыс күнін белгілей отырып, жазбаша түрде сұратуға құқылы.

Бұл ретте өтінімді қарау табиғи монополия субъектісін бұл жөнінде хабардар ете отырып, қажетті ақпарат алынғанға дейін тоқтатыла тұрады.

6. Осы баптың 1-тармағына сәйкес өзгертілген тарифті қолданысқа енгізу уәкілетті орган белгілеген күннен бастап жүзеге асырылады.

7. Осы баптың 1-тармағының 4), 6), 7), 8) және 9) тармақшаларында көзделген жағдайларда тариф бекітілетін кезде уәкілетті орган ол бекітілгенге дейін күнтізбелік он күннен кешіктірмей жария тыңдаулар өткізеді.

8. Осы баптың 1-тармағында көзделген жағдайларда табиғи монополия субъектісі тариф қолданысқа енгізілгенге дейін күнтізбелік бес күннен кешіктірмей тұтынушыларға тарифтің, бекітілген тарифтік сметаның өзгеру себептерін көрсететін ақпаратты ұсына отырып, бұл жөнінде хабарлайды.

Ескерту. 22-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 27.12.2019 № 291-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.06.2022 № 130-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 157-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

23-бап. Табиғи монополия субъектісінің сатып алуды жүзеге асыруы

1. Осы бап және табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін жүзеге асыру қағидалары мыналарды:

1) мемлекеттік сатып алуды;

2) дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) елу және одан көп пайызы ұлттық басқарушы холдингке тікелей немесе жанама тиесілі табиғи монополиялар субъектілерінің сатып алуын;

3) Қазақстан Республикасының жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау саласындағы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылатын, жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндіруші ұйымнан электр және (немесе) жылу энергиясын сатып алуды;

4) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасына сәйкес теңгерімдеуші электр энергиясын, электр энергиясын орталықтандырылған сауда-саттықта, спот-нарықта сатып алуды;

5) қуаты аз табиғи монополиялар субъектілерінің сатып алуын;

6) шығындары тариф бекітілетін кезде есепке алынбайтын табиғи монополиялар субъектілерінің сатып алуын қоспағанда, тарифтік реттеудің шығындық әдісі қолданылатын тарифі бекітілген табиғи монополия субъектісінің сатып алуына қолданылады.

2. Тауарларды, жұмыстарды және көрсетілетін қызметтерді сатып алу электрондық сатып алудың ақпараттық жүйелерінде мынадай тәсілдердің бірімен:

1) конкурс;

2) баға ұсыныстарын сұрату;

3) бір көзден алу;

4) тауар биржалары арқылы тәсілімен жүзеге асырылады.

Тауар биржалары арқылы тәсілімен сатып алу сауда қызметін реттеу саласындағы уәкілетті орган бекітетін, биржалық сауда қағидаларына және биржалық тауарлар тізбесіне сәйкес жүзеге асырылады.

3. Алып тасталды – ҚР 15.11.2021 № 72-VII (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4. Егер біртекті тауарлардың, жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің құндық мәндегі жылдық көлемі тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленген айлық есептік көрсеткіштің төрт мың еселенген мөлшерінен аспаса, баға ұсыныстарын сұрату тәсілімен сатып алу осындай біртекті тауарларға, жұмыстарға, көрсетілетін қызметтерге өткізіледі. Бұл ретте баға шешуші шарт болып табылады.

5. Бір көзден алу тәсілімен сатып алу:

1) конкурс немесе баға ұсыныстарын сұрату тәсілімен сатып алу өткізілмеді деп танылған;

2) тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген бағалар, тарифтер бойынша сатып алынған;

3) сатып алынатын тауарларға, жұмыстарға, көрсетілетін қызметтерге қатысты айрықша құқықтарға ие тұлғадан немесе мемлекеттік немесе табиғи монополия субъектісі болып табылатын тұлғадан тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер сатып алынған;

4) тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер еңсерілмейтін күш мән-жайларының туындау, оның ішінде төтенше жағдайлардың зардабын оқшаулау және (немесе) жою салдарынан, аварияларды жою үшін сатып алынған;

5) өкілдік ету шығыстарына байланысты тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер сатып алынған;

6) қағаз жеткізгіштегі және (немесе) электрондық нысандағы мерзімді баспасөз басылымдары сатып алынған;

7) мынадай:

Қазақстан Республикасының атқарушылық iс жүргiзу және сот орындаушыларының мәртебесi туралы заңнамасына сәйкес сот орындаушылары өткізетін;

Қазақстан Республикасының оңалту және банкроттық туралы заңнамасына сәйкес өткізілетін;

Қазақстан Республикасының жер заңнамасына сәйкес өткізілетін;

мемлекеттік мүлікті жекешелендіру кезінде сауда-саттықтарда (аукциондарда) өткізілетін мүлік (активтер) сатып алынған;

8) егер біртекті тауарлардың, жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің құндық мәндегі жылдық көлемі тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленген айлық есептік көрсеткіштің бір жүз еселенген мөлшерінен аспаса, осындай біртекті тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер сатып алынған;

9) бару және кері қайту жолын, тұрғын үй-жай жалдауды, көліктік қызмет көрсетуді, тамақпен қамтамасыз етуді қоса алғанда, жұмыскерді қызметтік іссапарға жіберуге байланысты көрсетілетін қызметтер сатып алынған;

10) тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді сатып алған тапсырыс берушінің бірдейлендіру, стандарттау немесе сәйкестікті қамтамасыз ету мақсатында нақ сол өнім берушіден тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді сатып алу қажеттігі туындаған жағдайларда жүзеге асырылады.

6. Табиғи монополия субъектісі сатып алуды Қазақстан Республикасы Ұлттық кәсіпкерлер палатасының ақпараттық жүйесімен интеграцияланған электрондық сатып алудың ақпараттық жүйесі арқылы жүзеге асырады.

7. Осы бапта реттелмеген бөлікте сатып алу табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін жүзеге асыру қағидаларына сәйкес өткізіледі.

8. Стратегиялық тауарлар сатып алуды табиғи монополия субъектiсi:

1) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

2) тұтынушыларға қойылатын электр энергиясының көтерме сауда нарығына қатысуға арналған шарттарға табиғи монополия субъектісінің сай келмеу;

3) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

4) Қазақстан Республикасының газ және газбен жабдықтау туралы заңнамасына сәйкес газ тарату ұйымдарынан газ сатып алу;

      5) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
      6) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
      7) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

8) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасына сәйкес электр энергиясын сатып алу жағдайларын қоспағанда, тiкелей стратегиялық тауар өндiрушiлерден жүзеге асырады.

9. Осы баптың 2-тармағы бірінші бөлігінің 1), 2) және 4) тармақшаларында көзделген тәсілдермен сатып алуға табиғи монополия субъектісі алдында міндеттемелерін орындамау немесе тиісінше орындамау фактісін растайтын өзіне қатысты соттың шешімі заңды күшіне енген тұлғаның соттың шешімі заңды күшіне енген күннен бастап екі жыл бойы қатысуына жол берілмейді.

Ескерту. 23-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 15.11.2021 № 72-VII (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

24-бап. Тұтынушылардың реттеліп көрсетілетін қызметке қолжетімділігі

1. Тұтынушылардың реттеліп көрсетілетін қызметке қолжетімділігі:

1) осы Заңның 25-бабында көзделген ақпаратты табиғи монополия субъектісінің интернет-ресурсында орналастырумен, ол болмаған жағдайда, оны уәкілетті органға оның интернет-ресурсында орналастыру үшін ұсынумен;

2) бекітілген егжей-тегжейлі жоспарлау (құрылыс салу схемасы) жобасына сай инженерлік коммуникацияларды дамыту жоспарына сәйкес табиғи монополия субъектісінің: электр, жылу энергиясын беру, сумен жабдықтау және су бұру желілеріне, сондай-ақ магистральдық газ құбырларына және мұнай құбырларына, газ тарату жүйелеріне және топтық резервуарлық қондырғыларға қосуға немесе реттеліп көрсетілетін қызмет көлемін ұлғайтуға арналған техникалық шарттар берумен;

3) тұтынушының реттеліп көрсетілетін қызметке қосуға арналған техникалық шарттарды орындауымен;

4) реттеліп көрсетілетін қызметке қосумен немесе реттеліп көрсетілетін қызмет көлемін ұлғайтумен;

5) реттелетін қызметті көрсетуге шарт жасасумен қамтамасыз етіледі.

2. Табиғи монополия субъектісінің: электр, жылу энергиясын беру, сумен жабдықтау және су бұру желілеріне, сондай-ақ магистральдық газ құбырларына және мұнай құбырларына, газ тарату жүйелеріне және топтық резервуарлық қондырғыларға қосуға немесе реттеліп көрсетілетін қызмет көлемін ұлғайтуға арналған техникалық шарттарды табиғи монополия субъектісі осы Заңда белгіленген мерзімде береді.

3. Осы баптың 1-тармағы 1) тармақшасының талабы осы Заңның 5-бабы 1-тармағының 10), 11), 12) және 13) тармақшаларында көзделген реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын табиғи монополиялар субъектілеріне қолданылмайды.

4. Электрмен жабдықтау, жылумен жабдықтау, газбен жабдықтау, сумен жабдықтау және су бұру желілеріне қосу осы Заңның 24-1-бабына сәйкес кәсіпкерлік субъектілерінің белгіленген қуаты 200 кВт-қа дейінгі электр қондырғыларын энергия беруші ұйымдардың электр желілеріне қосуды қоспағанда, мынадай кезеңдерден тұрады:

1) сәулет-жоспарлау тапсырмасын, топографияны дайындау кезінде сәулет және қала құрылысы органы қалыптастыратын және электрондық нысанда табиғи монополия субъектісіне жіберетін, техникалық шарттарды беруге өтініш;

2) табиғи монополия субъектісінің сәулет және қала құрылысы органының техникалық шарттар беруге немесе реттеліп көрсетілетін қызметтер көлемін ұлғайтуға өтінішін қарауы;

3) табиғи монополия субъектісінің техникалық шарттарды сәулет және қала құрылысы органына жіберуі;

4) сәулет және қала құрылысы органдары Қазақстан Республикасының сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы заңнамасына сәйкес сәулет-жоспарлау тапсырмасымен және топографиямен бірге жүзеге асыратын, техникалық шарттарды беруге өтінішті қарау нәтижесін беру;

5) тұтынушының техникалық шарттарға сәйкес жұмыстарды жүргізуі;

6) тұтынушының жұмыстардың аяқталғаны және табиғи монополия субъектісі желілеріне қосуға әзірлігі туралы хабарлауы.

5. Табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосуға немесе реттеліп көрсетілетін қызметтің көлемін ұлғайтуға арналған техникалық шарттарды беруге өтінішті қабылдауды және оны қарау нәтижесін беруді Мемлекеттік корпорация "электрондық үкіметтің" веб-порталы немесе табиғи монополия субъектісінің кеңсесі арқылы жүзеге асырады.

Кәсіпкерлік субъектілерінің белгіленген қуаты 200 кВт-қа дейінгі электр қондырғыларын энергия беруші ұйымдардың электр желілеріне технологиялық қосуға өтінішті қабылдау астанада, республикалық және облыстық маңызы бар қалаларда электрондық нысанда ғана жүзеге асырылады.

Табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосуға немесе реттеліп көрсетілетін қызметтің көлемін арналған ұлғайтуға техникалық шарттарды беруге өтініш қабылданған және оны қарау нәтижелері берілген кезде Мемлекеттік корпорация тұтынушыдан осы қызметтерді көрсеткені үшін төлемақы алады.

6. Алып тасталды - ҚР 29.06.2020 № 352-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

7. Сәулет және қала құрылысы органдарының өтініші бойынша табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосуға техникалық шарттарды беруді табиғи монополия субъектісі:

1) техникалық жағынан күрделі емес объектілер үшін – бес жұмыс күні ішінде;

2) техникалық жағынан күрделі объектілер үшін – он жұмыс күні ішінде жүзеге асырады.

Табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосылуға немесе реттеліп көрсетілетін қызмет көлемін ұлғайтуға арналған техникалық шарттар үш жылға беріледі және оларды сәулет және қала құрылысы органдары мемлекеттік қала құрылысы кадастрына ұсынады.

7-1. Құрылыстың нормативтік ұзақтығы үш жылдан асқан жағдайда, техникалық шарттардың қолданылу мерзімі құрылыстың басталғаны туралы растаушы құжаттардың ұсынылу талабымен құрылыс кезеңіне ұзартылады.

Құрылыстың басталғаны туралы растаушы құжаттар ұсынылмаған жағдайда, техникалық шарттар берілген күнінен бастап үш жыл өткен соң жарамсыз деп есептеледі.

8. Табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосуға немесе реттеліп көрсетілетін қызметтің көлемін ұлғайтуға арналған техникалық шарттарды беруге өтініштің нысаны мен өтінішке қоса берілетін құжаттардың тізбесін уәкілетті орган белгілейді.

Техникалық шарттар табиғи монополия субъектісінің қосылатын желілеріне, материалдарға, жабдықтарға, құрылғыларға, есепке алу аспаптарына қойылатын талаптардың түбегейлі тізбесін айқындауға тиіс.

9. Табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосуға арналған техникалық шарттарды беруге немесе реттеліп көрсетілетін қызметтің көлемін ұлғайтуға өтінішті табиғи монополия субъектісі құжаттардың толық топтамасы ұсынылмаған жағдайда екі жұмыс күні ішінде "электрондық үкімет" веб-порталы немесе табиғи монополия субъектісінің кеңсесі арқылы қайтарады.

10. Реттеліп көрсетілетін қызметке қолжетімділік ұсынылған кезде табиғи монополия субъектісіне:

1) бос қуаттар туралы ақпарат ұсынғаны үшін төлемақы алуға;

2) реттелетін қызметті көрсетуге қатысы жоқ мемлекеттік органдардың, мемлекеттік емес ұйымдардың рұқсаттары мен өзге де құжаттарын ұсынуды талап етуге;

3) табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосуға немесе реттеліп көрсетілетін қызметтің көлемін ұлғайтуға арналған техникалық шарттарды сақтаудан басқа, өзге талаптарды тұтынушыға қоюға;

4) реттеліп көрсетілетін қызметке қолжетімділіктің тең емес жағдайларын жасауға;

5) табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосуға немесе реттеліп көрсетілетін қызметтің көлемін ұлғайтуға арналған техникалық шарттарға сәйкес тұтынушының жұмыстарды жүргізу жөніндегі қызметін шектеуге;

6) құрылыс жобасының табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосуға немесе реттеліп көрсетілетін қызметтің көлемін ұлғайтуға арналған техникалық шарттарға сәйкестігіне келісуді талап етуге тыйым салынады.

11. Табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосуға арналған техникалық шарттарды беруге немесе реттеліп көрсетілетін қызметтің көлемін ұлғайтуға өтініш осы баптың 7-тармағында көрсетілген мерзім ішінде қаралады, оны қараудың қорытындылары бойынша табиғи монополия субъектісі:

1) техникалық шарттарды береді;

2) техникалық шарттарды беруден бас тартады.

12. Техникалық шарттарды беруден бас тартуға:

1) реттеліп көрсетілетін қызметтің талап етілетін көлемін ұсыну үшін қажетті бос және қолжетімді қуаттар, сыйымдылықтар, орындар, табиғи монополия субъектісі желілерінің өткізу қабілеттері болмаған;

2) табиғи монополия субъектісінің желілері немесе реттеліп көрсетілетін қызметті ұсыну үшін қажет өзге де мүлік болмаған жағдайда жол беріледі.

13. Техникалық шарттарды беруден бас тартқан жағдайда табиғи монополия субъектісі:

1) техникалық шарттарды беруден бас тарту туралы шешімге уәжді негіздемені қоса береді;

2) уәкілетті органға техникалық шарттар беруден бас тарту туралы шешімнің көшірмесін және бос және қолжетімді қуаттардың, сыйымдылықтардың, орындардың, табиғи монополия субъектісі желілерінің өткізу қабілеттерінің тапшылығы немесе табиғи монополия субъектісі желілерінің немесе реттеліп көрсетілетін қызметті ұсыну үшін қажет өзге де мүліктің жоқ екені есептелген уәжді негіздеме жібереді.

14. Құрылыс объектісін қосуға арналған техникалық шарттарды беруден бас тартқан жағдайда табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосудың балама көздерін табиғи монополия субъектісі ұсынады және бекітілген егжей-тегжейлі жоспарлау жобасына сәйкес инженерлік инфрақұрылымды дамыту жоспарына сәйкес орталықтандырылған коммуникация желілеріне қосылу мерзімдерін көрсетеді.

15. Уәкілетті орган табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосуға арналған техникалық шарттарды беруден бас тарту туралы шешімнің көшірмесін алуға байланысты:

1) жеті жұмыс күнінен кешіктірмей тұтынушыға табиғи монополия субъектісінің желілеріне қосуға арналған техникалық шарттар беруден бас тартудың негізділігін растайтын немесе табиғи монополия субъектісінің қызметін тексеруге бастамашылық жасау үшін уәкілетті органға шағым берудің қажеттігі туралы хат жібереді;

2) бос және қолжетімді қуаттардың, сыйымдылықтардың, орындардың, табиғи монополия субъектісі желілерінің өткізу қабілеттерінің болмау фактісі анықталған немесе табиғи монополия субъектісінің желілері немесе реттеліп көрсетілетін қызметтің талап етілетін көлемін ұсыну үшін табиғи монополия субъектісінің қажетті өзге де мүлкі болмаған кезде табиғи монополия субъектісіне экономикалық жағынан орынды болған кезде бекітілген инвестициялық бағдарламаны өзгерту және реттеліп көрсетілетін қызметке қосу үшін жағдайлар жасау қажеттігі туралы хабарлайды.

15-1. Техникалық шарттарды монополистердің тікелей түзетуіне жол берілмейді.

16. Жұмыстар аяқталғаннан кейін тұтынушы табиғи монополия субъектісіне жұмыстардың аяқталғаны және реттеліп көрсетілетін қызметті алуға әзірлігі туралы хабарлайды, ол ақпаратты алған күннен бастап екі жұмыс күні ішінде берілген техникалық шарттарға сәйкес орындалған жұмыстарды және реттеліп көрсетілетін қызметті алуға әзірлігін тексеруді жүзеге асырады.

Орындалған жұмыстар техникалық шарттарға сәйкес келген кезде реттеліп көрсетілетін қызметке қосу үш жұмыс күні ішінде жүзеге асырылады.

17. Орындалған жұмыстар техникалық шарттарға сәйкес келмеген кезде табиғи монополия субъектісі құрылыс объектісінің реттеліп көрсетілетін қызметті алуға әзір емес екендігі туралы тұтынушыға бір жұмыс күні ішінде хабарлайды.

Анықталған бұзушылықтар жойылғаннан кейін тұтынушы жұмыстардың аяқталғаны және реттеліп көрсетілетін қызметті алуға әзірлігі туралы қайта хабарлайды.

18. Реттеліп көрсетілетін қызметке қосу мынадай жұмыстарды қамтиды:

табиғи монополия субъектісінің қолданыстағы желіні ажыратуы;

тұтынушыны қолданыстағы желіге қосуды жүргізу;

табиғи монополия субъектісінің қолданыстағы желіні қосуы.

19. Табиғи монополия субъектісінің реттеліп көрсетілетін қызметті ұсынуы реттелетін қызметті көрсету туралы шарт жасалғаннан кейін жүзеге асырылады.

Ескерту. 24-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 29.06.2020 № 352-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.04.2023 № 221-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.06.2023 № 13-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

24-1-бап. Кәсіпкерлік субъектілерінің белгіленген қуаты 200 кВт-қа дейінгі электр қондырғыларының энергия беруші ұйымдардың электр желілеріне қолжетімділігі

Кәсіпкерлік субъектілерінің белгіленген қуаты 200 кВт-қа дейінгі электр қондырғыларын энергия беруші ұйымдардың электр желілеріне қосу мынадай кезеңдерден тұрады:

1) кәсіпкерлік субъектілерінің энергия беруші ұйымның электр желілеріне технологиялық қосуға өтініш беруі;

2) кәсіпкерлік субъектілерінің белгіленген қуаты 200 кВт-қа дейінгі электр қондырғыларын энергия беруші ұйымның электр желілеріне технологиялық қосу шартын жасасу және орындау.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      24-1-бапты екінші бөлікпен толықтыру көзделген – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      Ескерту. 3-тарау 24-1-баппен толықтырылды – ҚР 29.06.2020 № 352-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

25-бап. Табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін мемлекеттік реттеу процесінің жариялылығы

1. Табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін мемлекеттік реттеу процесінің жариялылығы:

1) табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін мемлекеттік реттеуге қатысты ақпаратты бұқаралық ақпарат құралдарында және уәкілетті органның интернет-ресурсында орналастырумен;

2) жария тыңдаулар өткізумен;

3) табиғи монополиялар субъектілерінің тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдында есептер беруін өткізумен;

4) тұтынушылар мен уәкілетті органға тарифті қолданысқа енгізу туралы хабарлаумен;

5) бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуына, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуына және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізуге қоғамдық мониторинг және техникалық сараптама жүргізумен қамтамасыз етіледі.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
2-тармаққа өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2. Табиғи монополия субъектісі осы баптың 6-тармағында белгіленген мерзімдерде тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің аумағында таратылатын бұқаралық ақпарат құралдарында тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдындағы бекітілген тарифтік сметаның орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуы және негіздемелермен бірге табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы есептерін, оның ішінде қаржылық есептілікті орналастырады.

3. Уәкілетті орган өзінің интернет-ресурсында:

1) Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркелімін;

2) уәкілетті органның құқықтық актілерін;

3) осы баптың 7-тармағында белгіленген талаптарды ескере отырып, электрондық жеткізгіште ұсынылған қоса берілетін құжаттармен бірге өтінімді;

4) бекітілген, белгіленген және айқындалған тарифтерді;

5) бекітілген тарифтік сметалар мен инвестициялық бағдарламаларды;

6) табиғи монополиялар субъектілерінің бекітілген тарифтік сметалардың орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламалардың орындалуы туралы, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуы және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы есептерін;

7) "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес табиғи монополия субъектісінің жекелеген әрекеттерді жасауына берілген келісімдердің, сондай-ақ табиғи монополия субъектісінен реттеліп көрсетілетін қызметтерге жатпайтын қызметті жүзеге асыру туралы қабылданған хабарламалардың тізілімін;

8) табиғи монополиялар субъектілерін әкімшілік жауаптылыққа тарту туралы қаулыларды;

9) уәкілетті органның қатысуымен өткен талқылаулардың қорытындысы бойынша соттардың шешімдерін;

10) реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерін;

11) табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштерін;

12) табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін мемлекеттік реттеуді жүзеге асыруға қатысты өзге де ақпаратты орналастырады.

4. Тарифтің жобасын талқылау бойынша жария тыңдаулар Қазақстан Республикасы Парламентінің, мәслихаттардың депутаттары, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының, мемлекеттік органдардың, табиғи монополия субъектісінің, бұқаралық ақпарат құралдарының, қоғамдық бірлестіктердің өкілдері, тәуелсіз сарапшылар, тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар шақырыла отырып өткізіледі.

5. Уәкiлеттi орган мерзімді баспасөз басылымында – тарифтің жобасын талқылау бойынша жария тыңдаулардың өткізілетін күнi мен орны туралы ақпаратты олар өткізілетін күннен күнтізбелік отыз күн бұрын, ал өзінің интернет-ресурсында тарифтің жобасын талқылау бойынша өткізілген жария тыңдаулардың нәтижелерін, оның ішінде талқылаулардың стенограммаларын, қаралатын мәселелер бойынша қабылданған шешімдерімен бірге отырыстардың хаттамаларын олар өткізілген күннен кейін күнтізбелік он күн ішінде орналастырады.

Егер жария тыңдаулар табиғи монополиялар салаларындағы коммуналдық көрсетілетін қызметтерге, жылу энергиясын өндіру, беру, тарату және (немесе) онымен жабдықтау бойынша реттеліп көрсетілетін қызметтерге арналған тарифтерді белгілеуге өтінімдер қаралатын кезде өткізілсе, уәкілетті орган тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің аумағында таратылатын мерзімді баспасөз басылымдарында жария тыңдаулардың өткізілетін күні мен орны туралы ақпаратты қосымша жариялайды.

Тариф индекстеу әдісімен белгіленген кезде және жасалған мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарты, оның ішінде концессия шарты негізінде тариф айқындалған кезде табиғи монополия субъектісі өзінің интернет-ресурсында не тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің аумағында таратылатын мерзімді баспасөз басылымдарында жария тыңдаулардың өткізілетін күні мен орны туралы ақпаратты оларды өткізуден күнтізбелік отыз күн бұрын орналастырады.

6. Табиғи монополия субъектісі ағымдағы күнтізбелік жылдың 1 тамызынан және келесі күнтізбелік жылдың 1 мамырынан кешіктірмей тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдында жарты жылдың және жылдың қорытындылары бойынша бекітілген тарифтік сметаның орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуы және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы есептер беруді өткізеді.

6-1. Табиғи монополия субъектілері уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен бизнес-әріптестер тізілімін құру, жүргізу және пайдалану үшін Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасына ақпарат береді.

6-2. Табиғи монополиялар субъектілері сәулет, қала құрылысы және құрылыс істері жөніндегі уәкілетті орган бекіткен нысандарға сәйкес мемлекеттік қала құрылысы кадастрының автоматтандырылған ақпараттық жүйесінде:

1) мыналар:

резерв;

белгіленген қуат және (немесе) сыйымдылық;

бос және қолжетімді қуаттардың және (немесе) сыйымдылықтардың бар-жоғы;

желілердің өткізу қабілеттілігі;

орналасқан жері (елді мекен көшелерінің атауын көрсете отырып);

ұзындығы;

брондалған қуаттардың және (немесе) сыйымдылықтардың саны және олардың брондау мерзімдері;

көрсетілетін қызметтерді түпкі тұтынушыларға ұсыну үшін технологиялық процесте пайдаланылатын бос емес қуаттардың және (немесе) сыйымдылықтардың саны туралы ақпаратты;

2) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес мемлекеттік құпияларға және заңмен қорғалатын өзге де құпияға жататын мәліметтерді қоспағанда, реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсыну кезінде пайдаланылатын желілерді немесе өзге де мүлікті орналастыру схемаларын машинамен оқылатын түрде орналастырады және (немесе) жаңартып отырады.

7. Табиғи монополия субъектісі тарифті бекіту үшін және осы Заңда көзделген міндеттерін орындаған кезде ұсынған кез келген ақпарат коммерциялық деп танылмайды.

8. Тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдында есеп беру жария тыңдау нысанында өткізіледі.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
9-тармаққа өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

9. Алда есеп беруді өткізу туралы хабарландыруды Табиғи монополиялар субъектілері мемлекеттік тіркелімінің жергілікті бөліміне енгізілген табиғи монополия субъектісі – аптасына бір реттен сиретпей шығарылатын және тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің аумағында таратылатын мерзімді баспасөз басылымында, ал Табиғи монополиялар субъектілері мемлекеттік тіркелімінің республикалық бөліміне енгізілген табиғи монополия субъектісі аптасына бір реттен сиретпей шығарылатын және Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында таратылатын мерзімді баспасөз басылымында ол өткізілгенге дейін он бес жұмыс күнінен кешіктірмей жариялайды және ол мынадай мәліметтерді қамтиды:

1) табиғи монополия субъектісінің атауы және орналасқан жері;

2) есеп берудің өткізілетін күні мен орны;

3) ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызметтердің түрі.

10. Есеп беру өткізілуден бір ай бұрын табиғи монополия субъектісі уәкілетті органға хабарлайды.

11. Алдағы есеп беруді өткізу туралы хабарландыру жарияланғаннан кейін табиғи монополия субъектісі осы баптың 13-тармағында көзделген ақпаратты есеп беру өткізілуден бес жұмыс күні бұрын өзінің интернет-ресурсында орналастырады, ал ол болмаған жағдайда, уәкілетті органға оның интернет-ресурсында орналастыру үшін ұсынады.

12. Табиғи монополия субъектісі есеп беруге қатысуға ниет білдіргендердің барлығына өткізілетін орынға қолжетімділікті қамтамасыз етеді.

Жария тыңдаулар, табиғи монополиялар субъектілерінің тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдындағы есептері онлайн-трансляция ұйымдастыру арқылы да жария тыңдауларға қатысушылардың кедергісіз қол жеткізуі қамтамасыз етіле отырып өткізіледі.

Елде төтенше жағдай, шектеу іс-шаралары, оның ішінде карантин енгізілген кезде уәкілетті орган немесе оның аумақтық бөлімшелері, табиғи монополиялар субъектілері жария тыңдауларды, тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдындағы есептерді онлайн-трансляциялар арқылы өткізеді.

Жария тыңдаулар онлайн-трансляциялар арқылы өткізілген кезде уәкілетті органның ведомствосы немесе оның аумақтық бөлімшесі жария тыңдаулар өткізілетін күнге дейін күнтізбелік он күннен кешіктірмей, бұқаралық ақпарат құралдарында және интернет-ресурста жария тыңдаулардың күнін, уақытын және онлайн-трансляцияға сілтемені көрсете отырып, алдағы жария тыңдау туралы хабарландыруды орналастырады.

Егер табиғи монополия субъектісінің қаржылық есептілігі Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес міндетті аудитке жататын болса, оны бұқаралық ақпарат құралдарында осы баптың 2-тармағында көзделген орналастыру аудит аяқталғаннан кейін күнтізбелік он күн ішінде жүзеге асырылады.

13. Табиғи монополия субъектісінің сөйлейтін сөзі табиғи монополиялар субъектілерінің қызметті жүзеге асыру қағидаларына сәйкес негіздемелері бар ақпаратты қамтуға тиіс.

14. Табиғи монополия субъектісі тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдындағы өз сөйлейтін сөзінде ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызметтің сапасы туралы толық түсіндірме береді.

15. Осы баптың 2-тармағында, 5-тармағының екінші және үшінші бөліктерінде және 6, 8, 9, 10, 11, 12, 13 және 14-тармақтарында көзделген талаптар қуаты аз табиғи монополиялар субъектілеріне және жаңадан құрылған табиғи монополиялар субъектілеріне қолданылмайды.

Ескерту. 25-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 02.01.2021 № 399-VI (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.04.2023 № 221-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.10.2023 № 31-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

4-тарау. ТАБИҒИ МОНОПОЛИЯЛАР САЛАЛАРЫНА ҚАТЫСУШЫЛАР

26-бап. Табиғи монополия субъектісінің құқықтары мен міндеттері

1. Табиғи монополия субъектісі:

1) тұтынушылардан Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес табиғи монополия субъектісі белгілеген техникалық талаптардың сақталуын талап етуге;

2) тарифтiң қолданылу кезеңiнде барлық тұтынушылар үшiн тарифтi төмендетуге;

3) анағұрлым тиімді әдістер мен технологияларды қолдануға, энергия аудитінің немесе экспресс-энергия аудитінің қорытындысы бойынша әзірленген энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын іске асыруға, нормативтік техникалық ысыраптарды төмендету жөніндегі іс-шараларды жүргізуге немесе ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызметтер көлемдерін табиғи монополия субъектісіне байланысты емес себептер немесе конкурстық (тендерлік) рәсімдерді өткізу нәтижелері бойынша қысқартуға байланысты шығындарды үнемдеу нәтижесінде пайда болған, іс-шаралар орындалған жағдайда бекітілген инвестициялық бағдарламада және бекітілген тарифтік сметада көзделген шығындардың толық пайдаланылмаған бөлігіне дербес билік етуге;

4) тұтынушылардан көрсеткіштерді алу және пломбалауды жүзеге асыру үшін есепке алу аспабына қолжетімділікті талап етуге;

5) уәкілетті органға – бекітілген тарифтік сметаға өзгерістер енгізу туралы өтінішпен, сондай-ақ уәкілетті және (немесе) өзге мемлекеттік органға не жергілікті атқарушы органға бекітілген инвестициялық бағдарламаға өзгерістер енгізу туралы өтінішпен жүгінуге;

6) магистральдық теміржол желілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтеріне өтініммен бір мезгілде тарифтерді қалыптастыру қағидаларына сәйкес магистральдық теміржол желілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтеріне баға шектерінің жобасын ұсынуға;

7) тарифтерді қалыптастыру қағидаларына сәйкес магистральдық теміржол желілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтеріне бекітілген баға шектері шеңберінде магистральдық теміржол желілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтеріне арналған тарифтерді дербес төмендетуге және жоғарылатуға;

8) уәкілетті органға тарифтерді қалыптастыру қағидаларына сәйкес магистральдық теміржол желілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтеріне бекітілген баға шектеріне өзгерістер енгізу туралы өтінішпен жүгінуге;

9) Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес реттелетін қызметтерді көрсетуге және реттеліп көрсетілетін қызметтерге жатпайтын қызметті жүзеге асыруға;

10) уәкілетті органның құқықтық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы, жаңаларын қабылдау немесе қолданыстағыларының күшін жою туралы өтінішпен уәкілетті органға жүгінуге;

11) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен уәкілетті органның, сондай-ақ оның лауазымды адамдарының әрекеттеріне (әрекетсіздігіне), Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасын бұзушылықты жою туралы нұсқамаға шағым жасауға;

12) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген өзге құқықтарды иеленуге құқылы.

2. Табиғи монополия субъектісі:

1) уәкілетті органға Табиғи монополиялар субъектілерінің мемлекеттік тіркеліміне енгізу туралы, одан алып тастау туралы, оған өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу туралы өтінішпен жүгінуге;

2) уәкілетті органға осы Заңға сәйкес өтініммен жүгінуге;

3) осы Заңға сәйкес бекітілген тариф бойынша реттеліп көрсетілетін қызметті ұсынуға;

4) осы Заңның 24-бабының 12-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, тұтынушыларға реттеліп көрсетілетін қызметке қолжетімділікті ұсынуға;

5) тұтынушыларға реттеліп көрсетілетін қызметке қолжетімділіктің тең жағдайларын ұсынуға;

6) ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызметке қатысы жоқ қосымша талаптарды белгілемеуге;

7) тұтынушылардан өзі ұсынатын табиғи монополиялар салаларындағы коммуналдық көрсетілетін қызметтер үшiн төлемдерді өз кассалары және (немесе) екінші деңгейдегі банктер және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдар, интернет-ресурстар немесе терминалдар, ал қажет болған жағдайда төлем агенттері және (немесе) төлем ұйымдары арқылы қабылдауды қамтамасыз етуге;

8) ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызметтердің әрбір түріне тұтынушылармен үлгiлік шарттарға сәйкес жеке шарттар жасасуға;

8-1) үлгілік шартқа сәйкес астанада, республикалық және облыстық маңызы бар қалаларда кәсіпкерлік субъектілерінің белгіленген қуаты 200 кВт-қа дейінгі электр қондырғыларын энергия беруші ұйымдардың электр желілеріне технологиялық қосу шарттарын электрондық нысанда ғана жасасуға;

9) реттеліп көрсетілетін қызметтердің әрбір түрі бойынша және тұтастай алғанда реттеліп көрсетілетін қызметтерге жатпайтын қызмет бойынша кірістерді, шығындар мен тартылған активтерді бөлек есепке алуды жүргізу тәртібіне сәйкес табиғи монополиялар субъектілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтерінің әрбір түрі бойынша кірістерді, шығындар мен тартылған активтерді бөлек есепке алуды жүргізу әдiстемелерiн әзiрлеуге және бекітуге;

10) реттеліп көрсетілетін қызметтердiң әрбiр түрi бойынша және тұтастай алғанда реттеліп көрсетілетін қызметтерге жатпайтын қызмет бойынша кiрiстердi, шығындар мен тартылған активтердi бөлек есепке алуды жүргiзуге;

11) сырттағы ауаның нақты температурасын ескере отырып, жылу энергиясымен жабдықтау бойынша реттеліп көрсетілетін қызметтің құнын тұтынушыларға тікелей не тұтынушының тұрған жерін анықтау мүмкін болмаған жағдайда жылу энергиясымен жабдықтау бойынша реттеліп көрсетілетін қызметке ақы төлеу кезінде тарифті төмендету арқылы қайта есептеуді жүргізуге;

12) тариф, реттеліп көрсетілетін қызметтің сапасы туралы, реттеліп көрсетілетін қызметті ұсыну шарттары туралы ақпаратты тұтынушылардың талабы бойынша ұсынуға;

13) бекітілген тарифтік сметаның орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуы және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы есеп беруге;

14) осы Заңда белгіленген мерзімдерде тұтынушыларға тариф, оның өзгергені туралы хабарлауға;

15) бекітілген тарифтік сметаның шығындар баптарын бекітілген тарифтік сметада көзделген мөлшерлердің бес пайызынан аз орындамауды және осы Заңның 33-бабы 2-тармағының 4) тармақшасында көзделген жағдайларды қоспағанда, бекітілген тарифтік сметаны орындауға;

16) осы Заңның 33-бабы 2-тармағының 3) тармақшасында көзделген жағдайларды қоспағанда, бекітілген инвестициялық бағдарламаның іс-шараларын орындауға;

17) жыл сайын, есепті кезеңнен кейінгі жылдың 1 мамырынан кешіктірмей уәкілетті органға бекітілген тарифтік сметаның орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы есептерді электрондық нысанда, өзге мемлекеттік органға не жергілікті атқарушы органға бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы есепті электрондық нысанда ұсынуға;

18) тариф бекітілген кезде шығындары есепке алынған тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді осы Заңның 23-бабына сәйкес сатып алуды жүзеге асыруға;

18-1) сатып алу бойынша ақпаратқа бірыңғай қол жеткізу нүктесін қалыптастыру мақсатында электрондық сатып алудың ақпараттық жүйелерінде жүзеге асырылатын сатып алу туралы ақпаратты, мәліметтерді Қазақстан Республикасы Ұлттық кәсіпкерлер палатасының ақпараттық жүйесіне беруді қамтамасыз етуге;

19) тұтынушылардың талабы бойынша бекітілген тарифтік смета мен инвестициялық бағдарламада қамтылған ақпаратты ұсынуға;

20) тарифтік реттеудің ынталандыру әдісі қолданыла отырып тариф бекітілген кезде жыл сайын, есепті кезеңнің 1 мамырынан кешіктірілмейтін мерзімде уәкілетті органға, өзге мемлекеттік органға не жергілікті атқарушы органға есепті жылда нақты қол жеткізілген кірістер, шығыстар, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуы, табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы есептерді ұсынуға;

21) мыналарды:

бос және қолжетімді қуаттардың, сыйымдылықтардың, орындардың, табиғи монополия субъектісі желілерінің өткізу қабілеттерінің резерві, бар-жоғы туралы ақпаратты;

Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес мемлекеттік құпияларға және заңмен қорғалатын өзге де құпияға жататын мәліметтерді және осы Заңның 5-бабы 1-тармағының 10), 11), 12) және 13) тармақшаларында көзделген реттеліп көрсетілетін қызметтерді қоспағанда, реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсыну кезінде пайдаланылатын желілерді немесе өзге де мүлікті орналастыру схемасын;

Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес мемлекеттік құпияларға және заңмен қорғалатын өзге де құпияға жататын мәліметтерді қоспағанда, бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалу барысы туралы ақпаратты (объектілер орналасқан жерлері, фото-бейне түсірілімдермен қоса орындалу сатылары, инвестициялық бағдарламалардың іс-шараларын орындау мерзімдері және құны) тоқсан сайын өзінің интернет-ресурсында орналастыруға не ол болмаған жағдайда уәкілетті органға оның интернет-ресурсында орналастыру үшін ұсынуға;

22) уәкілетті органның талабы бойынша қажетті ақпаратты уәкілетті орган белгілеген, табиғи монополия субъектісі тиісті талапты алған күннен бастап бес жұмыс күнінен кем болмайтын мерзімдерде қағаз жеткізгіште немесе электрондық нысанда ұсынуға;

23) уәкілетті органға тариф, оның өзгергені туралы ол қолданысқа енгізілгенге дейін күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей хабарлауға;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
24) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

24) тарифтерді қалыптастыру қағидаларына сәйкес осы Заңның 25-бабының 6-тармағында белгіленген мерзімдердегі тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдындағы бекітілген тарифтік сметаның орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуы және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы есептерді бұқаралық ақпарат құралдарында, оның ішінде өзінің интернет-ресурсында не уәкілетті органның интернет-ресурсында есеп беру өткізілген күннен бастап күнтізбелік бес күннен кешіктірмей орналастыруға;

24-1) уәкілетті органмен табиғи монополиялар субъектісінің меншігіндегі шаруашылықаралық және шаруашылықішілік бұру каналдары бар магистральдық каналдарды кеңейту, жаңғырту, реконструкциялау және техникалық жай-күйін жақсарту үшін беру жөніндегі сенімгерлік басқару шартын келісуге;

24-2) табиғи монополиялар субъектісінің меншігіндегі реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсыну кезінде технологиялық циклде пайдаланылатын мүлікті сенімгерлік басқару шартын уәкілетті органмен келісуге;

24-3) халықаралық қаржы ұйымдарынан, мамандандырылған салалық банктерден, Қазақстанның Даму Банкінен және Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банктерінен қарыздар тарту үшін кредиттік келісімдерді уәкілетті органмен келісуге;

25) тарифтерді қалыптастыру қағидаларына сәйкес тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдындағы табиғи монополиялар саларындағы коммуналдық көрсетілетін қызметтерді ұсыну жөніндегі есепті мерзімді баспасөз басылымында, өзінің интернет-ресурсында не уәкілетті органның интернет-ресурсында есеп беру өткізілген күннен бастап күнтізбелік бес күннен кешіктірмей жыл сайын орналастыруға;

26) "Электр энергетикасы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 13-1-бабының 1 және 2-тармақтарында көзделген жағдайларды және осы Заңның 5-бабы 1-тармағының 13) тармақшасында көзделген реттелетін қызметті қоспағанда, реттеліп көрсетілетін қызметті өндіру және (немесе) ұсыну, табиғи монополия субъектісінің сенімгерлік басқаруға берілетін активтерін кеңейту, жаңғырту, реконструкциялау және техникалық жай-күйін жақсарту үшін шаруашылықаралық және шаруашылықішілік бұру каналдары бар магистральдық каналдарды сенімгерлік басқаруға беру кезінде технологиялық циклде пайдаланылатын, меншік құқығымен немесе өзге де заңды негізде тиесілі мүлікті сенімгерлік басқаруға, лизингті қоса алғанда, мүліктік жалдауға (жалға алуға) бермеуге міндетті.

Шаруашылықаралық және шаруашылықішілік бұру каналдары бар магистральдық каналдарды сенімгерлік басқаруға берген жағдайда, сенімгерлік басқарушы суды каналдар арқылы беру жөніндегі реттеліп көрсетілетін қызметке уәкілетті орган бекіткен тариф деңгейінен аспайтын бағада каналдар бойынша су беру жөнінде қызметтер көрсетеді;

27) тарифтің жоғарылауына алып келмеген жағдайда, арнайы қаржы компаниясының жобалық қаржыландыру және секьюритилендіру мәмілелері бойынша талап ету құқығын басқаға беруді қоспағанда, ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызметке байланысты талап ету құқығын басқаға бермеуге;

28) мүлікті мемлекет меншігіне беру, сондай-ақ "Электр энергетикасы туралы" Қазақстан Республикасы Заңы 13-1-бабының 1-тармағында көрсетілген электр энергиясын беру бойынша реттеліп көрсетілетін қызметті ұсынатын табиғи монополиялар субъектілерінің электр желілерін беру жағдайларын қоспағанда, реттеліп көрсетілетін қызметті өндіру және (немесе) ұсыну кезінде технологиялық циклде пайдаланылатын мүлікті сауда-саттықта иеліктен шығаруға міндетті.

Реттеліп көрсетілетін қызметтері табиғи монополия саласына жатқызылатын кірме жол иеліктен шығарылған жағдайда, осы кірме жолды иеленуші:

кірме жолдар қызметтерін көрсетуге жасалған шарттары бар тұтынушыларды тендер өткізілгенге дейін күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей тендердің өткізілетіні туралы жазбаша хабардар етуге;

тендерлік өтінімдерде ұсынылған сатып алу шарттары мен сомасы бірдей болған жағдайда, жұмыс істеп жүрген тұтынушыға үшінші тұлғалар алдында оны сатып алу бойынша артықшылық құқық беруге міндетті.

Жұмыс істеп тұрған тұтынушылар екі және одан көп болған кезде артықшылық құқық, тендерлік өтінімдерде ұсынылған сатып алу шарттары мен сомасы бірдей болған жағдайда, соңғы он екі айда реттеліп көрсетілетін қызметтердің үлкен көлемін (мың вагон/км, вагон/сағат) алған тұтынушыға беріледі.

29) реттеліп көрсетілетін қызметті ұсынумен байланысты емес шығындарды тарифке қоспауға;

30) құрылыс объектілерін пайдалануға қабылдау мен беру жағдайларын қоспағанда, осы Заңның 15-бабы 23-тармағының 8) тармақшасына сәйкес есепке алу аспаптарын тұтынушыларға сатып алу мен орнатуға;

31) құрылыс объектілерін пайдалануға қабылдау мен беру жағдайларын қоспағанда, осы Заңның 15-бабы 23-тармағының 8) тармақшасына сәйкес есепке алу аспабын сатып алғаны және орнатқаны үшін тұтынушылардан төлемақы алуға;

32) бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуына, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуына, табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізуге қоғамдық мониторинг және (немесе) техникалық сараптама жүргізуге уәкілеттік берілген тұлғаларға бекітілген инвестициялық бағдарлама объектілеріне қолжетімділікті және бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы ақпарат ұсынуды қамтамасыз етуге;

33) кірме жолдың жылжымалы құрамды бір жолдан екінші жолға ауыстыруға арналған құрылысжайларын, құрылғылары мен элементтерін пайдаланғаны үшін жеке төлемақы алмауға;

34) бәсекелес кірме жол болмаған кезде кірме жолдар қызметтерін көрсеткені үшін тұтынушыға (контрагентке) дейінгі нақты ұзындығы бойынша төлемақы алуға;

35) кредиттік бюроға коммуналдық көрсетілетін қызметтерді тұтынушы туралы ақпарат беруге міндетті.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
2-тармақтың екінші бөлігіне өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Осы тармақтың бірінші бөлігінің 10) 13), 18), 21), 24), 25) және 29) тармақшаларында көзделген міндеттер қуаты аз табиғи монополиялар субъектілеріне және жаңадан құрылған табиғи монополиялар субъектілеріне қолданылмайды.

Ескерту. 26-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 27.12.2019 № 295-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 29.06.2020 № 352-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.06.2020 № 351-VI (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 15.11.2021 № 72-VII (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі); 30.06.2022 № 130-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 179-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

27-бап. Тұтынушының құқықтары мен міндеттері

1. Тұтынушы:

1) реттеліп көрсетілетін қызметтерді осы Заңға сәйкес тарифтер бойынша сатып алуға;

2) жария тыңдауларға қатысуға;

3) уәкілетті органның құқықтық актілеріне өзгерiстер және (немесе) толықтырулар енгiзу туралы, жаңаларын қабылдау және (немесе) қолданыстағыларының күшiн жою туралы өтінішпен уәкiлеттi органға жүгінуге құқылы.

Тұтынушының Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген өзге де құқықтары болады.

2. Тұтынушы:

1) реттеліп көрсетілетін қызметтерге осы Заңға сәйкес тарифтер бойынша уақтылы және толық көлемде ақы төлеуге;

2) есепке алу аспабы болуға;

3) табиғи монополия субъектісі өкілінің есепке алу аспабына қолжетімділігін қамтамасыз етуге;

4) құрылыс объектілерін пайдалануға қабылдау мен беру жағдайларын қоспағанда, осы Заңның 15-бабы 23-тармағының 8) тармақшасына сәйкес есепке алу аспабын сатып алуға және орнатуға уақтылы және толық көлемде ақы төлеуге;

5) уәкілетті орган бекіткен үлгілік шарттарға сәйкес ұсынылатын реттеліп көрсетілетін қызметтердің әрбір түріне табиғи монополия субъектісімен жеке шарттар жасасуға;

6) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес табиғи монополия субъектісі белгілеген техникалық талаптарды орындауға міндетті.

28-бап. Тарифтік саясат жөніндегі кеңес

1. Тарифтік саясат жөніндегі кеңес уәкілетті органның жанындағы консультативтік-кеңесші орган болып табылады.

2. Тарифтік саясат жөніндегі кеңестің құрамына Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары, уәкілетті органның және өзге мемлекеттік органдардың, Қазақстан Республикасы Ұлттық кәсіпкерлер палатасының, қоғамдық бірлестіктердің, жеке кәсіпкерлік субъектілері бірлестіктерінің, табиғи монополиялар субъектілерінің өкілдері, сарапшылар және өзге де мүдделі тұлғалар кіруі мүмкін.

3. Тарифтік саясат жөніндегі кеңес табиғи монополиялар салаларындағы тариф белгілеудің проблемалық мәселелері жөніндегі комиссияны құруға құқылы.

4. Тарифтік саясат жөніндегі кеңес туралы ережені және оның дербес құрамын уәкілетті орган бекітеді.

5. Тарифтік саясат жөніндегі кеңес:

1) уәкілетті органға табиғи монополиялар салаларындағы нормативтік құқықтық актілердің жобалары бойынша ұсыныстар әзірлейді;

2) уәкілетті органға консультативтік, әдістемелік және өзге де қолдау көрсетеді;

3) табиғи монополиялар салаларындағы мемлекеттік саясаттың іске асырылуына қатысуға қоғамдық, ғылыми және өзге де ұйымдарды тартуға жәрдемдеседі;

4) уәкілетті органға тарифті индекстеу деңгейін және тарифтің болжамды индексін айқындау жөнінде ұсыныстар енгізеді;

5) уәкілетті органға табиғи монополия саласының тарифтік реттеу әдісін айқындау жөнінде ұсыныстар енгізеді;

6) уәкілетті органға тарифтері тарифтік реттеудің ынталандыру әдісі қолданыла отырып бекітілетін табиғи монополиялар субъектілерін тізбеге енгізу жөнінде ұсыныстар енгізеді;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
7) тармақшаны алып тастау көзделген – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

7) инвестициялық бағдарламалардың жобаларына және қолданыстағы инвестициялық бағдарламаларға енгізілетін өзгерістерге ұсынымдарды талқылайды және әзірлейді;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
8) тармақшаны алып тастау көзделген – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

8) бекітілген тарифтік сметалардың орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламалардың орындалуы туралы, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуы және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы есептерді тыңдайды;

9) уәкілетті органның қоғамдық бірлестіктер үшін мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты орналастыру шарттарын келіседі.

29-бап. Қоғамдық бірлестіктер

Қоғамдық бірлестіктер Қазақстан Республикасының қоғамдық бірлестіктер туралы заңнамасында белгіленген құқықтардан басқа, сондай-ақ:

1) табиғи монополиялар салаларындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлеуге қатысады;

2) уәкілетті органға табиғи монополиялар салаларындағы нормативтік құқықтық және құқықтық актілердің жобалары бойынша ұсыныстар жібереді;

3) тарифтің және инвестициялық бағдарламаның жобаларын, бекітілген тарифтік сметаның орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапа мен сенімділік көрсеткіштерінің сақталуы және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы есептерді уәкілетті органның қарауына қатысады;

4) тұтынушылардың және табиғи монополиялар субъектілерінің құқықтары мен міндеттері туралы ақпаратты таратады;

5) уәкілетті органмен, өзге мемлекеттік органдармен, табиғи монополиялар субъектілерімен, соттармен және өзге де тұлғалармен қатынастарда тұтынушылардың мүдделерін білдіреді;

6) Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де функцияларды орындайды.

5-тарау. МЕМЛЕКЕТТІК БАҚЫЛАУ

30-бап. Мемлекеттік бақылау

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
1-тармақтың бірінші бөлігі жаңа редакцияда көзделген – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Табиғи монополиялар салаларындағы мемлекеттік бақылау Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес жүзеге асырылады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
1-тармақты екінші, үшінші бөліктермен толықтыру көзделген – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Табиғи монополиялар салаларындағы мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру кезінде уәкілетті орган мынадай ден қою шараларын қолданады:

1) әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс қозғайды;

2) Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасын бұзушылықты жою туралы нұсқама шығарады;

3) материалдарды құқық қорғау және өзге де органдарға береді.

2. Уәкілетті орган табиғи монополиялар салаларындағы мемлекеттік бақылауды жүзеге асырған кезде құқық қорғау органдарымен Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген құзыреті шегінде өзара іс-қимыл жасайды.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
30-1-баппен толықтыру көзделген – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

31-бап. Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасын бұзушылықты жою туралы нұсқама

1. Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасын бұзушылықты жою туралы нұсқаманы табиғи монополия субъектісі нұсқамада белгіленген, алған күнінен бастап кемінде күнтізбелік он күн болуға тиіс мерзімде орындайды.

2. Табиғи монополия субъектiсi Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасын бұзушылықты жою туралы нұсқаманы орындамаған жағдайда, уәкiлеттi орган сотқа табиғи монополия субъектiсiн нұсқамада көрсетiлген әрекеттердi жасауға мәжбүрлеу туралы талап арызбен жүгінеді.

6-тарау. ТАБИҒИ МОНОПОЛИЯЛАР САЛАЛАРЫНДАҒЫ ЖАУАПТЫЛЫҚ

32-бап. Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа алып келеді.

33-бап. Уақытша өтемдік тариф

1. Уақытша өтемдік тариф:

1) табиғи монополия субъектісінің қызметін тексеру;

2) табиғи монополия субъектісі ұсынатын бекітілген тарифтік сметаның орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы есептерді жыл сайынғы талдау нәтижелері бойынша бекітіледі.

2. Уақытша өтемдік тарифті бекітуге мыналар негіздер болып табылады:

1) осы Заңға сәйкес бекітілген тарифтің асып кетуі;

2) амортизациялық аударымдар қаражатын мақсатқа сай пайдаланбау;

3) бекітілген инвестициялық бағдарламаның тарифте ескерілген іс-шараларын орындамау, бұған мынадай:

бекітілген инвестициялық бағдарламаны іске асыруға арнап бекітілген тарифтік сметада көзделген қаражаттың толық алынбауына алып келген көлемдердің төмендеу жағдайлары жатпайды. Бұл ретте бекітілген инвестициялық бағдарламаның іс-шараларын орындамаудың жалпы сомасынан көлемдердің төмендеуіне мөлшерлес толық алынбаған кіріс сомасы алып тасталады, негізсіз кірістің қалған сомасына уәкілетті орган уақытша өтемдік тариф енгізеді;

өткізілген конкурстық (тендерлік) рәсімдердің нәтижелері бойынша пайда болған ақшаның үнемделуі;

анағұрлым тиімді әдістер мен технологияларды енгізуге байланысты шығындарды үнемдеу жағдайлары жатпайды;

4) бекітілген тарифтік смета шығындары баптарының бекітілген тарифтік сметада көзделген мөлшердің 5 пайызынан астамын орындамау, бұған мынадай:

анағұрлым тиімді әдістер мен технологияларды қолдануға, энергия аудитінің немесе экспресс-энергия аудитінің қорытындысы бойынша әзірленген энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын іске асыруға, нормативтік техникалық ысыраптарды төмендету жөніндегі іс-шараларды жүргізуге байланысты шығындарды үнемдеу;

табиғи монополия субъектісіне байланысты емес себептер бойынша реттеліп көрсетілетін қызметтер көлемдерінің төмендеуімен байланысты шығындарды үнемдеу жағдайлары жатпайды. Бұл ретте бекітілген тарифтік сметаны орындамаудың жалпы сомасынан көлемдердің төмендеуіне мөлшерлес толық алынбаған кіріс сомасы алып тасталады, негізсіз кірістің қалған сомасына уәкілетті орган уақытша өтемдік тариф енгізеді;

өткізілген конкурстық (тендерлік) рәсімдердің нәтижелері бойынша пайда болған ақшаның үнемделу жағдайлары жатпайды.

3. Уақытша өтемдік тариф табиғи монополия субъектісі тұтынушыларға өзі негізсіз алған кірісті, оның ішінде соттың шешімі бойынша толық өтеген жағдайда қолданылмайды.

4. Уақытша өтемдік тариф шешім қабылданған күнге Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің базалық мөлшерлемесі ескеріле отырып бекітіледі.

Ескерту. 33-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 02.01.2021 № 399-VI (01.01.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 30.06.2022 № 130-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

34-бап. Табиғи монополия субъектiсiнiң осы Заңды бұзудан келтiрген залалдарды өтеуi

Табиғи монополия субъектiсiнiң Қазақстан Республикасы табиғи монополиялар туралы заңнамасына қайшы келетiн және басқа жеке немесе заңды тұлғаға, оның iшiнде тарифтi көтеру, реттеліп көрсетiлетiн қызметті ұсынуға шарт жасасудан және орындаудан негiзсiз бас тарту арқылы залал келтiрген әрекеттерi (әрекетсiздiгi) Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес табиғи монополия субъектiсiнiң залалдарды өтеуiне алып келеді.

35-бап. Табиғи монополия субъектiсiне уәкiлеттi органның, сондай-ақ оның лауазымды адамдарының құқыққа сыйымсыз шешiмдерiмен, әрекеттерiмен (әрекетсiздiгiмен) келтiрiлген залалдарды өтеу

Уәкiлеттi органның, сондай-ақ оның лауазымды адамдарының құқыққа сыйымсыз шешiмдерiмен, әрекеттерiмен (әрекетсiздiгiмен) табиғи монополия субъектiсiне залал келтiрілген жағдайда, ол бұл залалдардың Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес өтелуін талап етуге құқылы.

7-тарау. ӨТПЕЛІ ЖӘНЕ ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

36-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

1. Осы Заң алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

2. Осы Заңның 23-бабы 6-тармағының қолданысы 2020 жылғы 1 қаңтарға дейін тоқтатыла тұрсын, тоқтатыла тұру кезеңінде осы тармақ мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

"6. Табиғи монополия субъектісінің сатып алуы, сауда-саттықтардың нәтижелерін жеке интернет-ресурстарында орналастыруды жүзеге асыратын тауар биржалары, электрондық сауда алаңдары арқылы сатып алуды жүзеге асыру жағдайларын қоспағанда, қағаз жеткізгіште немесе сатып алу процесінің әрбір сатысы туралы ақпаратты өзінің интернет-ресурсында орналастыру арқылы, ал өзінің интернет-ресурсы болмаған жағдайда, уәкілетті органға оның интернет-ресурсында орналастыру үшін ұсына отырып электрондық нысанда жүзеге асырылады.".

3. "Табиғи монополиялар туралы" 1998 жылғы 9 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 1998 ж., № 16, 214-құжат; 1999 ж., № 19, 646-құжат; 2000 ж., № 3-4, 66-құжат; 2001 ж., № 23, 309-құжат; 2002 ж., № 23-24, 193-құжат; 2004 ж., № 14, 82-құжат; № 23, 138, 142-құжаттар; 2006 ж., № 2, 17-құжат; № 3, 22-құжат; № 4, 24-құжат; № 8, 45-құжат; № 13, 87-құжат; 2007 ж., № 3, 20-құжат; № 19, 148-құжат; 2008 ж., № 15-16, 64-құжат; № 24, 129-құжат; 2009 ж., № 11-12, 54-құжат; № 13-14, 62-құжат; № 18, 84-құжат; 2010 ж., № 5, 20, 23-құжаттар; 2011 ж., № 1, 2-құжат; № 11, 102-құжат; № 12, 111-құжат; № 13, 112-құжат; № 16, 129-құжат; 2012 ж., № 2, 9, 15-құжаттар; № 3, 21-құжат; № 4, 30-құжат; № 11, 80-құжат; № 12, 85-құжат; № 15, 97-құжат; 2013 ж., № 4, 21-құжат; № 10-11, 56-құжат; № 15, 79, 82-құжаттар; № 16, 83-құжат; 2014 ж., № 1, 4-құжат; № 4-5, 24-құжат; № 10, 52-құжат; № 11, 64-құжат; № 14, 87-құжат; № 16, 90-құжат; № 19-I, 19-II, 96-құжат; № 23, 143-құжат; 2015 ж., № 9, 46-құжат; № 19-І, 100-құжат; № 20-IV, 113-құжат; № 20-VII, 117-құжат; № 21-ІІ, 131-құжат; № 22-ІІ, 144-құжат; № 22-V, 156-құжат; № 22-VI, 159-құжат; 2016 ж., № 6, 45-құжат; № 8-I, 60-құжат; № 24, 124-құжат; 2017 ж., № 4, 7-құжат; № 9, 17, 22-құжаттар; № 14, 54-құжат; № 20, 96-құжат; 2018 ж., № 10, 32-құжат; № 19, 62-құжат) күші жойылды деп танылсын.

Қазақстан Республикасының
Президенті

Н. НАЗАРБАЕВ