Мәслихаттың 2022 жылғы 29 желтоқсандағы № 133 "Жангелдин ауданының 2023-2025 жылдарға арналған аудандық бюджеті туралы" шешіміне өзгерістер енгізу туралы

Жаңа

Қостанай облысы Жангелдин ауданы мәслихатының 2023 жылғы 3 шілдедегі № 28 шешімі

      Жангелдин аудандық мәслихаты ШЕШТІ:

      1. Мәслихаттың "Жангелдин ауданының 2023-2025 жылдарға арналған аудандық бюджеті туралы" 2022 жылғы 29 желтоқсандағы № 133 шешіміне мынадай өзгерістер енгізілсін:

      1-тармақ жаңа редакцияда жазылсын:

      "1. Жангелдин ауданының 2023-2025 жылдарға арналған бюджеті тиісінше 1, 2 және 3-қосымшаларға сәйкес, оның ішінде 2023 жылға мынадай көлемдерде бекітілсін:

      1) кірістер – 5 905 255,4 мың теңге, оның ішінде:

      салықтық түсімдер бойынша – 681 180,0 мың теңге;

      салықтық емес түсімдер бойынша – 29 047,0 мың теңге;

      негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер бойынша – 10 000,0 мың теңге;

      трансферттер түсімі бойынша – 5 185 028,4 мың теңге;

      2) шығындар – 5 875 862,2 мың теңге;

      3) таза бюджеттік кредиттеу – 12 789,0 мың теңге;

      бюджеттік кредиттер – 20 700,0 мың теңге;

      бюджеттік кредиттерді өтеу – 7 911,0 мың теңге;

      4) қаржы активтерімен операциялар бойынша сальдо – 118 220,4 мың теңге, оның ішінде:

      қаржы активтерін сатып алу – 118 220,4 мың теңге;

      5) бюджет тапшылығы (профициті) – - 101 616,2 мың теңге;

      6) бюджет тапшылығын қаржыландыру (профицитін пайдалану) – 101 616,2 мың теңге.";

      көрсетілген шешімнің 1 - қосымшасы осы шешімнің қосымшасына сәйкес жаңа редакцияда жазылсын.

      2. Осы шешім 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі.

      Жангелдин аудандық мәслихатының төрайымы А. Ержигитова

  Жангелдин аудандық мәслихатының
  2023 жылғы 3 шілдедегі
  № 28 шешіміне
  қосымша
  Жангелдин аудандық мәслихатының
  2022 жылғы 29 желтоқсандағы
  № 133 шешіміне
  1 - қосымша

Жангелдин ауданының 2023 жылға арналған аудандық бюджеті

Санаты

Сомасы, мың теңге


Сыныбы



Ішкі сыныбы




І. КІРІСТЕР

5905255,4

1



Салықтық түсімдер

681180,0


01


Табыс салығы

392146,0



1

Корпоративтік табыс салығы

1200,0



2

Жеке табыс салығы

390946,0


03


Әлеуметтік салық

265784,0



1

Әлеуметтік салық

265784,0


04


Меншiкке салынатын салықтар

15800,0



1

Мүлiкке салынатын салықтар

13000,0



4

Көлiк құралдарына салынатын салық

800,0



5

Бірыңғай жер салығы

2000,0


05


Тауарларға, жұмыстарға және қызметтерге салынатын ішкі салықтар

6150,0



2

Акциздер

500,0



3

Табиғи және басқа да ресурстарды пайдаланғаны үшiн түсетiн түсiмдер

4000,0



4

Кәсiпкерлiк және кәсiби қызметтi жүргiзгенi үшiн алынатын алымдар

1650,0


08


Заңдық маңызы бар әрекеттерді жасағаны және (немесе) оған уәкілеттігі бар мемлекеттік органдар немесе лауазымды адамдар құжаттар бергені үшін алынатын міндетті төлемдер

1300,0



1

Мемлекеттік баж

1300,0

2



Салықтық емес түсімдер.

29047,0


01


Мемлекеттік меншіктен түсетін кірістер

5797,0



5

Мемлекет меншігіндегі мүлікті жалға беруден түсетін кірістер

5789,0



7

Мемлекеттік бюджеттен берілген кредиттер бойынша сыйақылар

8,0


03


Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер ұйымдастыратын мемлекеттік сатып алуды өткізуден түсетін ақша түсімдері

6000,0



1

Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер ұйымдастыратын мемлекеттік сатып алуды өткізуден түсетін ақша түсімдері

6000,0


04


Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің бюджетінен (шығыстар сметасынан) қамтылатын және қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер салатын айыппұлдар, өсімпұлдар, санкциялар, өндіріп алулар

250,0



1

Мұнай секторы ұйымдарынан түсетін түсімдерді қоспағанда, мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің бюджетінен (шығыстар сметасынан) ұсталатын және қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер салатын айыппұлдар, өсімпұлдар, санкциялар, өндіріп алулар

250,0


06


Басқа да салықтық емес түсiмдер

17000,0



1

Басқа да салықтық емес түсiмдер

17000,0

3



Негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер

10000,0


01


Мемлекеттік мекемелерге бекітілген мемлекеттік мүлікті сату

6000,0



1

Мемлекеттік мекемелерге бекітілген мемлекеттік мүлікті сату

6000,0


03


Жердi және материалдық емес активтердi сату

4000,0



1

Жерді сату

2000,0



2

Материалдық емес активтерді сату

2000,0

4



Трансферттердің түсімдері

5185028,4


02


Мемлекеттiк басқарудың жоғары тұрған органдарынан түсетiн трансферттер

5185028,4



2

Облыстық бюджеттен түсетiн трансферттер

5185028,4

Функционалдық топ

Сомасы, мың теңге


Кіші функция



Бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі




Бағдарлама





Атауы





ІІ. ШЫҒЫНДАР

5875862,2

01




Жалпы сипаттағы мемлекеттік қызметтер

1080607,6


1



Мемлекеттiк басқарудың жалпы функцияларын орындайтын өкiлдi, атқарушы және басқа органдар

289067,4



112


Аудан (облыстық маңызы бар қала) мәслихатының аппараты

42397,4




001

Аудан (облыстық маңызы бар қала) мәслихатының қызметін
қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер

41627,4




003

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

770,0



122


Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің аппараты

246670,0




001

Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер

217732,0




003

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

910,0




113

Жергілікті бюджеттерден берілетін ағымдағы нысаналы трансферттер

28028,0


2



Қаржылық қызмет

1300,0



459


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі

1300,0




003

Салық салу мақсатында мүлікті бағалауды жүргізу

300,0




010

Жекешелендіру, коммуналдық меншікті басқару, жекешелендіруден кейінгі қызмет және осыған байланысты дауларды реттеу

1000,0


9



Жалпы сипаттағы өзге де мемлекеттiк қызметтер

790240,2



492


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі

740549,9




001

Жергілікті деңгейде тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

40032,7




013

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

320,0




113

Төменгі тұрған бюджеттерге берілетін нысаналы ағымдағы трансферттер

700197,2



459


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі

49690,3




001

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономикалық саясаттын қалыптастыру мен дамыту, мемлекеттік жоспарлау, бюджеттік атқару және коммуналдық меншігін басқару саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

48910,3




015

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

780,0

02




Қорғаныс

10284,2


1



Әскери мұқтаждар

7683,2



122


Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің аппараты

7683,2




005

Жалпыға бірдей әскери міндетті атқару шеңберіндегі іс-шаралар

7683,2


2



Төтенше жағдайлар жөнiндегi жұмыстарды ұйымдастыру

2601,0



122


Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің аппараты

2601,0




006

Аудан (облыстық маңызы бар қала) ауқымындағы төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою

1094,0




007

Аудандық (қалалық) ауқымдағы дала өрттерінің, сондай-ақ мемлекеттік өртке қарсы қызмет органдары құрылмаған елдi мекендерде өрттердің алдын алу және оларды сөндіру жөніндегі іс-шаралар

1507,0

06




Әлеуметтiк көмек және әлеуметтiк қамсыздандыру

302140,3


1



Әлеуметтiк қамсыздандыру

40892,7



451


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі

40892,7




005

Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек

40892,7


2



Әлеуметтiк көмек

212901,4



451


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі

212901,4




002

Жұмыспен қамту бағдарламасы

124606,6




006

Тұрғын үйге көмек көрсету

120,0




007

Жергілікті өкілетті органдардың шешімі бойынша мұқтаж азаматтардың жекелеген топтарына әлеуметтік көмек

15609,8




010

Үйден тәрбиеленіп оқытылатын мүгедектігі бар балаларды материалдық қамтамасыз ету

993,6




014

Мұқтаж азаматтарға үйде әлеуметтік көмек көрсету

9804,5




017

Оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес мұқтаж мүгедектігі бар адамдарды протездік-ортопедиялық көмек, сурдотехникалық құралдар, тифлотехникалық құралдар, санаторий-курорттық емделу, мiндеттi гигиеналық құралдармен қамтамасыз ету, арнаулы жүрiп-тұру құралдары, жеке көмекшінің және есту бойынша мүгедектігі бар адамдарға қолмен көрсететiн тіл маманының қызметтері мен қамтамасыз ету

11986,5




023

Жұмыспен қамту орталықтарының қызметін қамтамасыз ету

49780,4


9



Әлеуметтiк көмек және әлеуметтiк қамтамасыз ету салаларындағы өзге де қызметтер

48346,2



451


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі

48346,2




001

Жергілікті деңгейде халық үшін әлеуметтік бағдарламаларды жұмыспен қамтуды қамтамасыз етуді іске асыру саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

37045,2




011

Жәрдемақыларды және басқа да әлеуметтік төлемдерді есептеу, төлеу мен жеткізу бойынша қызметтерге ақы төлеу

750,0




021

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

6140,0




050

Қазақстан Республикасында мүгедектігі бар адамдардың құқықтарын қамтамасыз етуге және өмір сүру сапасын жақсарту

4411,0

07




Тұрғын үй -коммуналдық шаруашылық

1316877,9


1



Тұрғын үй шаруашылығы

338197,8



472


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрылыс, сәулет және қала құрылысы бөлімі

332097,8




003

Коммуналдық тұрғын үй қорының тұрғын үйін жобалау және (немесе) салу, реконструкциялау

327597,8




004

Инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды жобалау, дамыту және (немесе) жайластыру

4500,0



492


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі

6100,0




004

Азматтардың жекелген санаттарын тұрғын үймен қамтамасыз ету

6100,0


2



Коммуналдық шаруашылық

978680,1



472


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрылыс, сәулет және қала құрылысы бөлімі

955417,4




058

Елді мекендердегі сумен жабдықтау және су бұру жүйелерін дамыту

955417,4



492


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі

23262,7




012

Сумен жабдықтау және су бұру жүйесінің жұмыс істеуі

23262,7

08




Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістік

482235,0


1



Мәдениет саласындағы қызмет

119228,2



457


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт бөлімі

119228,2




003

Мәдени-демалыс жұмысын қолдау

119228,2


2



Спорт

149148,6



457


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт бөлімі

88648,6




008

Ұлттық және бұқаралық спорт түрлерін дамыту

72603,1




009

Аудандық (облыстық маңызы бар қалалық) деңгейде спорттық жарыстар өткiзу

3400,0




010

Әртүрлi спорт түрлерi бойынша аудан (облыстық маңызы бар қала) құрама командаларының мүшелерiн дайындау және олардың облыстық спорт жарыстарына қатысуы

12645,5



472


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрылыс, сәулет және қала құрылысы бөлімі

60500,0




008

Спорт объектілерін дамыту

60500,0


3



Ақпараттық кеңiстiк

96112,5



457


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт бөлімі

91112,5




006

Аудандық (қалалық) кiтапханалардың жұмыс iстеуi

70877,9




007

Мемлекеттiк тiлдi және Қазақстан халқының басқа да тiлдерін дамыту

20234,6



456


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) ішкі саясат бөлімі

5000,0




002

Мемлекеттік ақпараттық саясат жүргізу жөніндегі қызметтер

5000,0


9



Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңiстiктi ұйымдастыру жөнiндегi өзге де қызметтер

117745,7



457


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт бөлімі

68125,8




001

Жергілікті деңгейде мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт саласында мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

51470,6




014

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

7566,3




032

Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелер мен ұйымдардың күрделі шығыстары

9088,9



456


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) ішкі саясат бөлімі

49619,9




001

Жергілікті деңгейде ақпарат, мемлекеттілікті нығайту және азаматтардың әлеуметтік сенімділігін қалыптастыру саласында мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

24693,1




003

Жастар саясаты саласында іс-шараларды іске асыру

23820,0




006

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

826,8




032

Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелер мен ұйымдардың күрделі шығыстары

280,0

09




Отын-энергетика кешенi және жер қойнауын пайдалану

71206,1


1



Отын және энергетика

71206,1



472


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрылыс, сәулет және қала құрылысы бөлімі

71206,1




009

Жылу-энергетикалық жүйені дамыту

71206,1

10




Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, қоршаған ортаны және жануарлар дүниесін қорғау, жер қатынастары

93031,2


1



Ауыл шаруашылығы

28410,3



462


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) ауыл шаруашылығы бөлімі

28410,3




001

Жергілікті деңгейде ауыл шаруашылығы саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

28160,3




006

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

250,0


6



Жер қатынастары

52570,9



463


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жер қатынастары бөлімі

52570,9




001

Аудан (облыстық маңызы бар қала) аумағында жер қатынастарын реттеу саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

29062,3




004

Жердi аймақтарға бөлу жөнiндегi жұмыстарды ұйымдастыру

18308,6




006

Аудандардың, облыстық маңызы бар, аудандық маңызы бар қалалардың, кенттердiң, ауылдардың, ауылдық округтердiң шекарасын белгiлеу кезiнде жүргiзiлетiн жерге орналастыру

5000,0




007

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

200,0


9



Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, қоршаған ортаны қорғау және жер қатынастары саласындағы басқа да қызметтер

12050,0



459


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі

12050,0




099

Мамандарға әлеуметтік қолдау көрсету жөніндегі шараларды іске асыру

12050,0

11




Өнеркәсіп, сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі

50139,4


2



Сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі

50139,4



472


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрылыс, сәулет және қала құрылысы бөлімі

50139,4




001

Жергілікті деңгейде құрылыс, сәулет және қала құрылысы саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

23439,4




013

Аудан аумағында қала құрылысын дамытудың кешенді схемаларын, аудандық (облыстық) маңызы бар қалалардың, кенттердің және өзге де ауылдық елді мекендердің бас жоспарларын әзірлеу

16010,0




015

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

10690,0

12




Көлік және коммуникация

1728363,0


1



Автомобиль көлiгi

1728363,0



492


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі

1728363,0




020

Көлік инфрақұрылымын дамыту

500000,0




023

Автомобиль жолдарының жұмыс істеуін қамтамасыз ету

50777,6




025

Көлiк инфрақұрылымының басым жобаларын іске асыру

1173585,4




045

Аудандық маңызы бар автомобиль жолдарын және елді- мекендердің көшелерін күрделі және орташа жөндеу

4000,0

13




Басқалар

270177,0


3



Кәсiпкерлiк қызметтi қолдау және бәсекелестікті қорғау

18635,0



469


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) кәсіпкерлік бөлімі

18635,0




001

Жергілікті деңгейде кәсіпкерлікті дамыту саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

18596,5




004

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

38,5


9



Басқалар

251542,0



459


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі

29320,0




012

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органының резерві

29320,0



472


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрылыс, сәулет және қала құрылысы бөлімі

222222,0




079

"Ауыл-Ел бесігі" жобасы шеңберінде ауылдық елді мекендердегі әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымдарды дамыту

222222,0

14




Борышқа қызмет көрсету

63032,9


1



Борышқа қызмет көрсету

63032,9



459


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі

63032,9




021

Жергілікті атқарушы органдардың облыстық бюджеттен қарыздар бойынша сыйақылар мен өзге де төлемдерді төлеу бойынша борышына қызмет көрсету

63032,9

15




Трансферттер

407767,6


1



Трансферттер

407767,6



459


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі

407767,6




006

Пайдаланылмаған (толық пайдаланылмаған) нысаналы трансферттерді қайтару

12280,6




038

Субвенциялар

388127,4




054

Қазақстан Республикасының Ұлттық қорынан берілетін нысаналы трансферт есебінен республикалық бюджеттен бөлінген пайдаланылмаған (түгел пайдаланылмаған) нысаналы трансферттердің сомасын қайтару

7359,6





III. Таза бюджеттік кредиттеу

12789,0





Бюджеттік кредиттер

20700,0

10




Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, қоршаған ортаны және жануарлар дүниесін қорғау, жер қатынастары

20700,0


9



Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, қоршаған ортаны қорғау және жер қатынастары саласындағы басқа да қызметтер

20700,0



459


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі

20700,0




018

Мамандарды әлеуметтік қолдау шараларын іске асыру үшін бюджеттік кредиттер

20700,0

5




Бюджеттік кредиттерді өтеу

7911,0


01



Бюджеттік кредиттерді өтеу

7911,0



1


Мемлекеттік бюджеттен берілген бюджеттік кредиттерді өтеу

7911,0




13

Жеке тұлғаларға жергілікті бюджеттен берілген бюджеттік кредиттерді өтеу

7911,0





IV. Қаржы активтерімен операциялар бойынша сальдо

118220,4





Қаржы активтерін сатып алу

118220,4

13




Басқалар

118220,4


9



Басқалар

118220,4



492


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

118220,4




065

Заңды тұлғалардың жарғылық капиталын қалыптастыру немесе ұлғайту

118220,4





V. Бюджет тапшылығы (профициті)

-101616,2





VI. Бюджет тапшылығын қаржыландыру (профицитін пайдалану)

101616,2

7




Қарыздар түсімдері

20700,0


01



Мемлекеттік ішкі қарыздар

20700,0



2


Қарыз алу келісім-шарттары

20700,0




03

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органы алатын қарыздар

20700,0

16




Қарыздарды өтеу

7911,0


1



Қарыздарды өтеу

7911,0



459


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі

7911,0




005

Жергілікті атқарушы органның жоғары тұрған бюджет алдындағы борышын өтеу

7911,0

8




Бюджет қаражатының пайдаланылатын қалдықтары

88827,2


01



Бюджет қаражаты қалдықтары

88827,2



1


Бюджет қаражатының бос қалдықтары

88827,2




01

Бюджет қаражатының бос қалдықтары

88827,2


Егер Сіз беттен қате тапсаңыз, тінтуірмен сөзді немесе фразаны белгілеңіз және Ctrl+Enter пернелер тіркесін басыңыз

 

бет бойынша іздеу

Іздеу үшін жолды енгізіңіз

Кеңес: браузерде бет бойынша енгізілген іздеу бар, ол жылдамырақ жұмыс істейді. Көбінесе, ctrl-F пернелері қолданылады