Жарқайың аудандық мәслихатының 2023 жылғы 22 желтоқсандағы № 8С-19/2 "2024-2026 жылдарға арналған аудандық бюджет туралы" шешіміне өзгерістер енгізу туралы

Жаңа

Ақмола облысы Жарқайың аудандық мәслихатының 2024 жылғы 6 тамыздағы № 8С-31/5 шешімі

      Қазақстан Республикасының Бюджет кодексінің 106 бабының 4 тармағына, "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы" Қазақстан Республикасының Заңының 6 бабының 1 тармағының 1) тармақшасына сәйкес Жарқайың аудандық мәслихаты ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

      1. Жарқайың аудандық мәслихатының "2024-2026 жылдарға арналған аудандық бюджет туралы" 2023 жылғы 22 желтоқсандағы № 8С-19/2 шешіміне келесі өзгерістер енгізілсін:

      1 тармақ жаңа редакцияда жазылсын:

      "1. 2024-2026 жылдарға арналған аудандық бюджет тиісінше 1, 2 және 3 қосымшаларға сәйкес, оның ішінде 2024 жылға келесі көлемдерде бекітілсін:

      1) кірістер - 3 066 793,6 мың теңге, оның ішінде:

      салықтық түсімдер - 819 080,0 мың теңге;

      салықтық емес түсімдер - 12 885,0 мың теңге;

      негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер - 52 082,0 мың теңге;

      трансферттер түсімдері - 2 182 746,6 мың теңге;

      2) шығындар - 3 399 430,5 мың теңге;

      3) таза бюджеттік кредит беру - 4 653,4 мың теңге, оның ішінде:

      бюджеттік кредиттер - 7 321,0 мың теңге;

      бюджеттік кредиттерді өтеу - 2 667,6 мың теңге;

      4) қаржы активтерімен жасалатын операциялар бойынша сальдо - 0,0 мың теңге, оның ішінде:

      қаржы активтерін сатып алу - 0,0 мың теңге;

      5) бюджет тапшылығы (профициті) - (-337 290,3) мың теңге;

      6) бюджет тапшылығын қаржыландыру (профицитін пайдалану) - 337 290,3 мың теңге.

      көрсетілген шешімнің 1, 5 қосымшалары осы шешімнің 1, 2 қосымшаларына сәйкес жаңа редакцияда жазылсын.

      2. Осы шешім 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі.

      Жарқайың аудандық мәслихатының төрағасы А.Әлжанов

  Жарқайың аудандық
мәслихатының
2024 жылғы 6 тамыздағы
№ 8С-31/5 шешіміне
1 қосымша
  Жарқайың аудандық
мәслихатының
2023 жылғы 22 желтоқсандағы
№ 8С-19/2 шешіміне
1 қосымша

2024 жылға арналған аудандық бюджет

Санаты

Сома
мың теңге


Сыныбы



Кіші сыныбы




Атауы

1

2

3

4

5




I.Кірістер

3066793,6

1



Салықтық түсімдер

819080,0


01


Табыс салығы

173593,0



1

Корпоративтік табыс салығы

170569,0



2

Жеке табыс салығы

3024,0


03


Әлеуметтiк салық

440707,0



1

Әлеуметтік салық

440707,0


04


Меншiкке салынатын салықтар

130000,0



1

Мүлiкке салынатын салықтар

130000,0


05


Тауарларға, жұмыстарға және көрсетілетін қызметтерге салынатын iшкi салықтар

49294,0



2

Акциздер

2284,0



3

Табиғи және басқа да ресурстарды пайдаланғаны үшiн түсетiн түсiмдер

35000,0



4

Кәсiпкерлiк және кәсiби қызметтi жүргiзгенi үшiн алынатын алымдар

12010,0


08


Заңдық маңызы бар әрекеттерді жасағаны және (немесе) оған уәкілеттігі бар мемлекеттік органдар немесе лауазымды адамдар құжаттар бергені үшін алынатын міндетті төлемдер

25486,0



1

Мемлекеттік баж

25486,0

2



Салықтық емес түсiмдер

12885,0


01


Мемлекеттік меншіктен түсетін кірістер

8727,0



5

Мемлекет меншігіндегі мүлікті жалға беруден түсетін кірістер

8524,0



7

Мемлекеттік бюджеттен берілген кредиттер бойынша сыйақылар

203,0


03


Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер ұйымдастыратын мемлекеттік сатып алуды өткізуден түсетін ақша түсімдері

500,0



1

Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер ұйымдастыратын мемлекеттік сатып алуды өткізуден түсетін ақша түсімдері

500,0


04


Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің бюджетінен (шығыстар сметасынан) ұсталатын және қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер салатын айыппұлдар, өсімпұлдар, санкциялар, өндіріп алулар

1027,0



1

Мұнай секторы ұйымдарынан түсетін, Жәбірленушілерге өтемақы қорына, Білім беру инфрақұрылымын қолдау қорына және Арнаулы мемлекеттік қорға түсетін түсімдерді қоспағанда, мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің бюджетінен (шығыстар сметасынан) ұсталатын және қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер салатын айыппұлдар, өсімпұлдар, санкциялар, өндіріп алулар

1027,0


06


Басқа да салықтық емес түсiмдер

2631,0



1

Басқа да салықтық емес түсiмдер

2631,0

3



Негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер

52082,0


01


Мемлекеттік мекемелерге бекітілген мемлекеттік мүлікті сату

52082,0



1

Мемлекеттік мекемелерге бекітілген мемлекеттік мүлікті сату

52082,0

4



Трансферттердің түсімдері

2182746,6


01


Төмен тұрған мемлекеттiк басқару органдарынан трансферттер 

88,9



3

Аудандық маңызы бар қалалардың, ауылдардың, кенттердің, ауылдық округтардың бюджеттерінен трансферттер

88,9


02


Мемлекеттiк басқарудың жоғары тұрған органдарынан түсетiн трансферттер

2182657,7



2

Облыстық бюджеттен түсетін трансферттер

2182657,7


Функционалдық топ

Сома
мың теңге


Бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі



Бағдарлама




Атауы

1

2

3

4

5




II. Шығындар

3399430,5

01



Жалпы сипаттағы мемлекеттiк көрсетілетін қызметтер

688211,9


112


Аудан (облыстық маңызы бар қала) мәслихатының аппараты

44614,5



001

Аудан (облыстық маңызы бар қала) мәслихатының қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер

43659,0



005

Мәслихаттар депутаттары қызметінің тиімділігін арттыру

955,5


122


Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің аппараты

399467,0



001

Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер

188234,0



113

Төменгі тұрған бюджеттерге берілетін нысаналы ағымдағы трансферттер

211233,0


459


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі

89166,8



001

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономикалық саясаттын қалыптастыру мен дамыту, мемлекеттік жоспарлау, бюджеттік атқару және коммуналдық меншігін басқару саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

84652,9



003

Салық салу мақсатында мүлікті бағалауды жүргізу

664,9



010

Жекешелендіру, коммуналдық меншікті басқару, жекешелендіруден кейінгі қызмет және осыған байланысты дауларды реттеу

1000,0



015

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

2849,0


492


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі

154963,6



001

Жергілікті деңгейде тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

34608,3



067

Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелер мен ұйымдардың күрделі шығыстары

102903,2



113

Төменгі тұрған бюджеттерге берілетін нысаналы ағымдағы трансферттер

17452,1

02



Қорғаныс

20 287,0


122


Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің аппараты

20 287,0



005

Жалпыға бірдей әскери міндетті атқару шеңберіндегі іс-шаралар

6993,0



006

Аудан (облыстық маңызы бар қала) ауқымындағы төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою

12 411,0



007

Аудандық (қалалық) ауқымдағы дала өрттерінің, сондай-ақ мемлекеттік өртке қарсы қызмет органдары құрылмаған елдi мекендерде өрттердің алдын алу және оларды сөндіру жөніндегі іс-шаралар

883,0

03



Қоғамдық тәртіп, қауіпсіздік, құқықтық, сот, қылмыстық-атқару қызметі

8574,9


492


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі

8574,9



021

Елдi мекендерде жол қозғалысы қауiпсiздiгін қамтамасыз ету

8574,9

06



Әлеуметтiк көмек және әлеуметтiк қамсыздандыру

316086,8


451


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі

316086,8



001

Жергілікті деңгейде халық үшін әлеуметтік бағдарламаларды жұмыспен қамтуды қамтамасыз етуді іске асыру саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

61534,2



004

Ауылдық жерлерде тұратын денсаулық сақтау, білім беру, әлеуметтік қамтамасыз ету, мәдениет, спорт және ветеринар мамандарына отын сатып алуға Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес әлеуметтік көмек көрсету

20048,0



005

Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек

21482,0



006

Тұрғын үйге көмек көрсету

763,0



007

Жергілікті өкілетті органдардың шешімі бойынша мұқтаж азаматтардың жекелеген топтарына әлеуметтік көмек

104515,2



010

Үйден тәрбиеленіп оқытылатын мүгедектігі бар балаларды материалдық қамтамасыз ету

997,0



011

Жәрдемақыларды және басқа да әлеуметтік төлемдерді есептеу, төлеу мен жеткізу бойынша қызметтерге ақы төлеу

509,0



014

Мұқтаж азаматтарға үйде әлеуметтiк көмек көрсету

3250,0



017

Оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес мұқтаж мүгедектігі бар адамдарды протездік-ортопедиялық көмек, сурдотехникалық құралдар, тифлотехникалық құралдар, санаторий-курорттық емделу, мiндеттi гигиеналық құралдармен қамтамасыз ету, арнаулы жүрiп-тұру құралдары, жеке көмекшінің және есту бойынша мүгедектігі бар адамдарға қолмен көрсететiн тіл маманының қызметтері мен қамтамасыз ету

26898,0



021

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

1336,0



054

Үкіметтік емес ұйымдарда мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты орналастыру

74754,4

07



Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық

1185160,1


472


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрылыс, сәулет және қала құрылысы бөлімі

826613,3



003

Коммуналдық тұрғын үй қорының тұрғын үйін жобалау және (немесе) салу, реконструкциялау

57000,1



004

Инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды жобалау, дамыту және (немесе) жайластыру

211119,7



058

Елді мекендердегі сумен жабдықтау және су бұру жүйелерін дамыту

558485,5



098

Коммуналдық тұрғын үй қорының тұрғын үйлерін сатып алу

8,0


492


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі

358546,8



003

Мемлекеттік тұрғын үй қорын сақтауды ұйымдастыру

13927,7



012

Сумен жабдықтау және су бұру жүйесінің жұмыс істеуі

104981,0



018

Елдi мекендердi абаттандыру және көгалдандыру

10266,0



026

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) коммуналдық меншігіндегі жылу желілерін пайдалануды ұйымдастыру

229372,1

08



Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістiк

588218,8


456


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) ішкі саясат бөлімі

97814,8



001

Жергілікті деңгейде ақпарат, мемлекеттілікті нығайту және азаматтардың әлеуметтік сенімділігін қалыптастыру саласында мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

32526,9



002

Мемлекеттік ақпараттық саясат жүргізу жөніндегі қызметтер

40900,0



003

Жастар саясаты саласында іс-шараларды іске асыру

22259,9



032

Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелер мен ұйымдардың күрделі шығыстары

2128,0


457


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт бөлімі

490404,0



001

Жергілікті деңгейде мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт саласында мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

25450,7



003

Мәдени-демалыс жұмысын қолдау

222241,1



006

Аудандық (қалалық) кiтапханалардың жұмыс iстеуi

87135,0



007

Мемлекеттiк тiлдi және Қазақстан халқының басқа да тiлдерін дамыту

18489,6



009

Аудандық (облыстық маңызы бар қалалық) деңгейде спорттық жарыстар өткiзу

3009,0



010

Әртүрлi спорт түрлерi бойынша аудан (облыстық маңызы бар қала) құрама командаларының мүшелерiн дайындау және олардың облыстық спорт жарыстарына қатысуы

6688,0



032

Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелер мен ұйымдардың күрделі шығыстары

127390,6

09



Отын-энергетика кешенi және жер қойнауын пайдалану

4000,0


492


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі

4000,0



019

Жылу-энергетикалық жүйені дамыту

4000,0

10



Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, қоршаған ортаны және жануарлар дүниесін қорғау, жер қатынастары

75057,0


459


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі

4661,0



099

Мамандарға әлеуметтік қолдау көрсету жөніндегі шараларды іске асыру

4661,0


806


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) ауыл шаруашылығы, жер қатынастары және кәсіпкерлік бөлімі

70396,0



001

Жергілікті деңгейде ауыл шаруашылығын, жер қатынастарын реттеу және кәсіпкерлікті дамыту саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

70396,0

11



Өнеркәсіп, сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі

37928,0


472


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрылыс, сәулет және қала құрылысы бөлімі

37928,0



001

Жергілікті деңгейде құрылыс, сәулет және қала құрылысы саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

28148,0



013

Аудан аумағында қала құрылысын дамытудың кешенді схемаларын, аудандық (облыстық) маңызы бар қалалардың, кенттердің және өзге де ауылдық елді мекендердің бас жоспарларын әзірлеу

9780,0

12



Көлiк және коммуникация

19585,1


492


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі

19585,1



037

Әлеуметтік маңызы бар қалалық (ауылдық), қала маңындағы және ауданішілік қатынастар бойынша жолаушылар тасымалдарын субсидиялау

17585,1



045

Аудандық маңызы бар автомобиль жолдарын және елді-мекендердің көшелерін күрделі және орташа жөндеу

2000,0

13



Басқалар

17216,0


459


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі

17216,0



012

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органының резерві

17216,0

14



Борышқа қызмет көрсету

38779,0


459


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі

38779,0



021

Жергілікті атқарушы органдардың облыстық бюджеттен қарыздар бойынша сыйақылар мен өзге де төлемдерді төлеу бойынша борышына қызмет көрсету

38779,0

15



Трансферттер

400325,9


459


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі

400325,9



006

Пайдаланылмаған (толық пайдаланылмаған) нысаналы трансферттерді қайтару

11008,9



024

Заңнаманы өзгертуге байланысты жоғары тұрған бюджеттің шығындарын өтеуге төменгі тұрған бюджеттен ағымдағы нысаналы трансферттер

155367,0



038

Субвенциялар

230750,0



054

Қазақстан Республикасының Ұлттық қорынан берілетін нысаналы трансферт есебінен республикалық бюджеттен бөлінген пайдаланылмаған (түгел пайдаланылмаған) нысаналы трансферттердің сомасын қайтару

3200,0




III. Таза бюджеттiк кредиттеу

4653,4




Бюджеттік кредиттер

7321,0

10



Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, қоршаған ортаны және жануарлар дүниесін қорғау, жер қатынастары

7321,0


459


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі

7321,0



018

Мамандарды әлеуметтік қолдау шараларын іске асыру үшін бюджеттік кредиттер

7321,0

5



Бюджеттік кредиттерді өтеу

2667,6


01


Бюджеттік кредиттерді өтеу

2667,6



1

Мемлекеттік бюджеттен берілген бюджеттік кредиттерді өтеу

2667,6




IV. Қаржы активтерiмен операциялар бойынша сальдо

0




V. Бюджет тапшылығы (профициті)

-337290,3




VI. Бюджет тапшылығын қаржыландыру (профицитін пайдалану)

337290,3

7



Қарыздар түсімдері

7321,0


01


Мемлекеттік ішкі қарыздар

7321,0



2

Қарыз алу келісім-шарттары

7321,0

16



Қарыздарды өтеу

141868,6


459


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және қаржы бөлімі

141868,6



005

Жергілікті атқарушы органның жоғары тұрған бюджет алдындағы борышын өтеу

141868,6

8



Бюджет қаражатының пайдалатын қалдықтары

471837,9


01


Бюджет қаражаты қалдықтары

471837,9



1

Бюджет қаражатының қалдықтары

471837,9

 
  Жарқайың аудандық
мәслихатының
2024 жылғы 6 тамыздағы
№ 8С-31/5 шешіміне
2 қосымша
  Жарқайың аудандық
мәслихатының
2023 жылғы 22 желтоқсандағы
№ 8С-19/2 шешіміне
5 қосымша

2024 жылға арналған облыстық бюджеттен нысаналы трансферттер

Атауы

Сома
мың теңге

Барлығы

967438,7

Ағымдағы нысаналы трансферттер

547225,7

оның iшiнде:


Ауданның жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі

156038,2

үкіметтік емес ұйымдарда мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты орналастыруға

55239,0

оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес мүгедек адамдардың құқықтарын қамтамасыз етуге және өмір сүру сапасын жақсартуға

15200,0

ауылдық жерлерде тұратын педагогтер үшін отын және коммуналдық қызметтерді төлеуге

20048,0

ауғанстаннан кеңес әскерлерін шығару күнін мерекелеуге Ауған соғысының ардагерлеріне біржолғы әлеуметтік көмекке

1108,0

басқа мемлекеттер аумағындағы ұрыс қимылдарының ардагерлеріне біржолғы әлеуметтік көмек төлеуге

832,0

чернобыль атом электр станцияндағы апаттың зардаптарын жоюға қатысқан адамдарға біржолғы әлеуметтік көмек төлеуге

277,0

басқа мемлекеттердің аумағында соғыс қимылдары ардагерлеріне санаториялық-курорттық емделуге жұмсалған шығындарды өтеу үшін

369,0

мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмекті төлеуге

14600,0

су тасқынынан зардап шеккен азаматтарға біржолғы төлемдер, мемлекеттік органды ұстау және мұқтаж азаматтарға үйде әлеуметтік көмек көрсету бойынша шығыстарды өтеуге берілген ағымдағы нысаналы трансферттердің сомасын бөлу

48365,2

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт бөлімі

119937,0

мәдениет объектілерінің жөндеуіне

100000,0

Жарқайын ауданы Державин қаласының аудандық мәдениет үйін ұстауға

19937,0

Ауданның тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі

271250,5

"Коммунсервис" ШЖҚ МКК-ның материалдық-техникалық базасын нығайтуға

102903,2

Жылумен жабдықтайтын кәсіпорындардың 2023-2024 жылдарға жылу беру мезгілін аяқтауға (көмір сатып алу)

60971,6

Жарқайың ауданы Державин қаласының Степной кенті шағын ауданындағы № 5 80 пәтерлі тұрғын үйді күрделі жөндеу

7375,7

Жарқайын ауданы Державин қаласының "Молодежный" шағын ауданындағы жылумен жабдықтау желілерін ағымдағы жөндеу

100000,0

Нысаналы даму трансферттерi

420213,0

оның iшiнде:


Ауданның құрылыс, сәулет және қала құрылысы бөлімі

420213,0

Ақмола облысы, Жарқайың ауданы, Державин қаласының сумен жабдықтау жүйесін қайта жаңарту (3-кезек)

190078,2

Жарқайың ауданы Шойындыкөл ауылының жер асты су көздерінен сумен жабдықтау жүйесін қайта жаңарту

44732,0

Жарқайың ауданы Державин қаласындағы "Молодежный" шағын ауданындағы 80 пәтерлі тұрғын үй құрылысы (8- позиция)

57000,1

Жарқайың ауданы Державин қаласындағы "Молодежный" шағын ауданындағы сексен пәтерлі тұрғын үйге (8 -позиция) абаттандыру және инженерлік желілерің құрылысы

19757,0

Жарқайың ауданы Пятигорское ауылындағы дәрігерлік амбулаторияға инженерлік желілер салу

108645,7


Егер Сіз беттен қате тапсаңыз, тінтуірмен сөзді немесе фразаны белгілеңіз және Ctrl+Enter пернелер тіркесін басыңыз

 

бет бойынша іздеу

Іздеу үшін жолды енгізіңіз

Кеңес: браузерде бет бойынша енгізілген іздеу бар, ол жылдамырақ жұмыс істейді. Көбінесе, ctrl-F пернелері қолданылады