Өскемен қалалық мәслихатының 2023 жылғы 26 желтоқсандағы № 14/3-VIII "Өскемен қаласының 2024-2026 жылдарға арналған бюджеті туралы" шешіміне өзгерістер енгізу туралы

Жаңа

Шығыс Қазақстан облысы Өскемен қалалық мәслихатының 2024 жылғы 4 маусымдағы № 22/2-VIII шешімі

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      Осы шешімнің қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз.

      Өскемен қалалық мәслихаты ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

      1. Өскемен қалалық мәслихатының 2023 жылғы 26 желтоқсандағы № 14/3-VIII "Өскемен қаласының 2024-2026 жылдарға арналған бюджеті туралы" шешіміне (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 191729 болып тіркелген) келесі өзгерістер енгізілсін:

      1-тармақ жаңа редакцияда жазылсын:

      "1. 2024-2026 жылдарға арналған қаланың бюджеті 1, 2 және 3 қосымшаларға сәйкес тиісінше, соның ішінде 2024 жылға арналған келесі көлемдерде бекітілсін:

      1) кірістер – 105 055 392,0 мың теңге, соның ішінде:

      салықтық түсімдер – 66 259 259,3 мың теңге;

      салықтық емес түсімдер – 242 281,0 мың теңге;

      негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер – 8 233 831,0 мың теңге;

      трансферттердің түсімдері – 30 320 020,7 мың теңге;

      2) шығындар – 101 758 798,1 мың теңге;

      3) таза бюджеттік кредиттеу – 0,0 мың теңге, соның ішінде:

      бюджеттік кредиттер – 0,0 мың теңге;

      бюджеттік кредиттерді өтеу – 0,0 мың теңге;

      4) қаржы активтерімен операциялар бойынша сальдо – 680 500,0 мың теңге, соның ішінде:

      қаржы активтерін сатып алу – 680 500,0 мың теңге;

      мемлекеттік қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер – 0,0 мың теңге;

      5) бюджет тапшылығы (профициті) – 2 616 093,9 мың теңге;

      6) бюджет тапшылығын қаржыландыру (профицитін пайдалану) – -2 616 093,9 мың теңге;

      қарыздар түсімі – 3 501 270,0 мың теңге;

      қарыздарды өтеу – 7 970 217,0 мың теңге;

      бюджет қаражатының пайдаланылатын қалдықтары – 1 852 853,1 мың теңге.";

      3-тармақ жаңа редакцияда жазылсын:

      "3. Өскемен қаласының 2024 жылға арналған жергілікті атқарушы органының резерві 890 596,2 мың теңге сомасында бекітілсін.";

      көрсетілген шешімнің 1-қосымшасы осы шешімнің қосымшасына сәйкес редакцияда жазылсын.

      2. Осы шешім 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі.

      Өскемен қалалық мәслихатының төрағасы А. Светаш

  Өскемен қалалық мәслихатының
2024 жылғы 04 маусымдағы
№ 22/2-VIII шешіміне
қосымша
  Өскемен қалалық мәслихатының
2023 жылғы 26 желтоқсандағы
№ 14/3-VIII шешіміне
1-қосымша

Өскемен қаласының 2024 жылға арналған бюджеті

Санаты

Барлық кірістер (мың теңге)


Сыныбы



Ішкі сыныбы




Атауы

1

2

3

4

5




I. КІРІСТЕР

105 055 392,0

1



Салықтық түсімдер

66 259 259,3


01


Табыс салығы

47 171 007,3



1

Корпоративтік табыс салығы

29 880 982,0



2

Жеке табыс салығы

17 290 025,3


03


Әлеуметтік салық

7 301 560,0



1

Әлеуметтік салық

7 301 560,0


04


Меншікке салынатын салықтар

8 062 001,0



1

Мүлікке салынатын салықтар

4 646 250,0



3

Жер салығы

602 491,0



4

Көлік құралдарына салынатын салық

2 813 260,0


05


Тауарларға, жұмыстарға және көрсетілетін қызметтерге салынатын iшкi салықтар

1 371 691,0



2

Акциздер

115 445,0



3

Табиғи және басқа да ресурстарды пайдаланғаны үшін түсетін түсімдер

210 000,0



4

Кәсіпкерлік және кәсіби қызметті жүргізгені үшін алынатын алымдар

1 046 246,0


08


Заңдық маңызы бар әрекеттерді жасағаны және (немесе) оған уәкілеттігі бар мемлекеттік органдар немесе лауазымды адамдар құжаттар бергені үшін алынатын міндетті төлемдер

2 353 000,0



1

Мемлекеттік баж

2 353 000,0

2



Салықтық емес түсімдер

242 281,0


01


Мемлекеттік меншіктен түсетін кірістер

106 996,0



5

Мемлекет меншігіндегі мүлікті жалға беруден түсетін кірістер

106 996,0


04


Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің бюджетінен (шығыстар сметасынан) қамтылатын және қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер салатын айыппұлдар, өсімпұлдар, санкциялар, өндіріп алулар

893,0



1

Мұнай секторы ұйымдарынан және Жәбірленушілерге өтемақы қорына түсетін түсімдерді қоспағанда, мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің бюджетінен (шығыстар сметасынан) қамтылатын және қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер салатын айыппұлдар, өсімпұлдар, санкциялар, өндіріп алулар

893,0


06


Басқа да салықтық емес түсімдер

134 392,0



1

Басқа да салықтық емес түсімдер

134 392,0

3



Негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер

8 233 831,0


01


Мемлекеттік мекемелерге бекітілген мемлекеттік мүлікті сату

7 695 831,0



1

Мемлекеттік мекемелерге бекітілген мемлекеттік мүлікті сату

7 695 831,0


03


Жерді және материалдық емес активтерді сату

538 000,0



1

Жерді сату

250 000,0



2

Материалдық емес активтерді сату

288 000,0

4



Трансферттердің түсімдері

30 320 020,7


02


Мемлекеттік басқарудың жоғары тұрған органдарынан түсетін трансферттер

30 320 020,7



2

Облыстық бюджеттен түсетін трансферттер

30 320 020,7


Функционалдық топ

Барлық шығындар (мың теңге)


Бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі



Бюджеттік бағдарлама




Атауы

1

2

3

4

5




II. ШЫҒЫНДАР

101 758 798,1

01



Жалпы сипаттағы мемлекеттiк қызметтер

2 704 757,6


112


Аудан (облыстық маңызы бар қала) мәслихатының аппараты

61 138,0



001

Аудан (облыстық маңызы бар қала) мәслихатының қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер

60 095,0



005

Мәслихаттар депутаттары қызметінің тиімділігін арттыру

1 043,0


122


Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің аппараты

482 693,6



001

Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер

482 651,6



003

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

42,0


452


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) қаржы бөлімі

248 672,2



001

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) бюджетін орындау және коммуналдық меншігін басқару саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

224 356,2



003

Салық салу мақсатында мүлікті бағалауды жүргізу

22 439,0



010

Жекешелендіру, коммуналдық меншікті басқару, жекешелендіруден кейінгі қызмет және осыған байланысты дауларды реттеу

1 232,0



018

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

645,0


453


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және бюджеттік жоспарлау бөлімі

91 862,3



001

Экономикалық саясатты, мемлекеттік жоспарлау жүйесін қалыптастыру және дамыту саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

89 989,3



061

Бюджеттік инвестициялар және мемлекеттік-жекешелік әріптестік, оның ішінде концессия мәселелері жөніндегі құжаттаманы сараптау және бағалау

1 873,0


454


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) кәсіпкерлік және ауыл шаруашылығы бөлімі

83 579,9



001

Жергілікті деңгейде кәсіпкерлікті және ауыл шаруашылығын дамыту саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

83 579,9


458


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

246 764,0



001

Жергілікті деңгейде тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

246 764,0


467


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрылыс бөлімі

1 258 386,9



040

Мемлекеттік органдардың объектілерін дамыту

1 258 386,9


486


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жер қатынастары, сәулет және қала құрылысы бөлімі

231 660,7



001

Жергілікті деңгейде жер қатынастары, сәулет және қала құрылысын реттеу саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

226 970,7



003

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

4 690,0

02



Қорғаныс

117 983,5


122


Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің аппараты

117 983,5



005

Жалпыға бірдей әскери міндетті атқару шеңберіндегі іс-шаралар

117 983,5

03



Қоғамдық тәртіп, қауіпсіздік, құқықтық, сот, қылмыстық-атқару қызметі

113 939,6


458


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

113 939,6



021

Елдi мекендерде жол қозғалысы қауiпсiздiгін қамтамасыз ету

113 939,6

06



Әлеуметтiк көмек және әлеуметтiк қамсыздандыру

4 392 901,2


451


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі

4 122 803,9



001

Жергілікті деңгейде халық үшін әлеуметтік бағдарламаларды жұмыспен қамтуды қамтамасыз етуді іске асыру саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

173 981,2



004

Ауылдық жерлерде тұратын денсаулық сақтау, білім беру, әлеуметтік қамтамасыз ету, мәдениет, спорт және ветеринар мамандарына отын сатып алуға Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес әлеуметтік көмек көрсету

6 580,0



005

Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек

394 680,0



006

Тұрғын үйге көмек көрсету

10 172,0



007

Жергілікті өкілетті органдардың шешімі бойынша мұқтаж азаматтардың жекелеген топтарына әлеуметтік көмек

563 245,0



010

Үйден тәрбиеленіп оқытылатын мүгедектігі бар балаларды материалдық қамтамасыз ету

28 909,0



011

Жәрдемақыларды және басқа да әлеуметтік төлемдерді есептеу, төлеу мен жеткізу бойынша қызметтерге ақы төлеу

8 863,0



013

Белгіленген тұрғылықты жері жоқ тұлғаларды әлеуметтік бейімдеу

183 003,3



015

Зейнеткерлер мен мүгедектігі бар адамдарға әлеуметтiк қызмет көрсету аумақтық орталығы

824 053,7



017

Оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес мұқтаж мүгедектігі бар адамдарды протездік-ортопедиялық көмек, сурдотехникалық құралдар, тифлотехникалық құралдар, санаторий-курорттық емделу, мiндеттi гигиеналық құралдармен қамтамасыз ету, арнаулы жүрiп-тұру құралдары, жеке көмекшінің және есту бойынша мүгедектігі бар адамдарға қолмен көрсететiн тіл маманының қызметтері мен қамтамасыз ету

1 777 682,6



021

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

1 948,0



050

Қазақстан Республикасында мүгедектігі бар адамдардың құқықтарын қамтамасыз етуге және өмір сүру сапасын жақсарту

116 058,0



054

Үкіметтік емес ұйымдарда мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты орналастыру

24 757,0



067

Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелер мен ұйымдардың күрделі шығыстары

2 371,1



094

Әлеуметтік көмек ретінде тұрғын үй сертификаттарын беру

6 500,0


458


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

270 097,3



068

Жергілікті өкілдік органдардың шешімі бойынша қалалық қоғамдық көлікте (таксиден басқа) жеңілдікпен, тегін жол жүру түрінде азаматтардың жекелеген санаттарын әлеуметтік қолдау

270 097,3

07



Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық

34 141 442,4


458


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

8 373 176,2



015

Елдi мекендердегі көшелердi жарықтандыру

2 989 745,0



016

Елдi мекендердiң санитариясын қамтамасыз ету

55 227,5



017

Жерлеу орындарын ұстау және туыстары жоқ адамдарды жерлеу

19 911,0



018

Елдi мекендердi абаттандыру және көгалдандыру

2 257 320,6



027

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) коммуналдық меншігіндегі газ жүйелерін қолдануды ұйымдастыру

18 144,0



028

Коммуналдық шаруашылығын дамыту

596 879,1



029

Сумен жабдықтау және су бұру жүйелерін дамыту

2 264 728,0



048

Қаланы және елді мекендерді абаттандыруды дамыту

171 221,0


467


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрылыс бөлімі

18 912 958,7



003

Коммуналдық тұрғын үй қорының тұрғын үйін жобалау және (немесе) салу, реконструкциялау

5 728 025,3



004

Инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды жобалау, дамыту және (немесе) жайластыру

12 465 907,6



025

Инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды сатып алу

11 028,8



098

Коммуналдық тұрғын үй қорының тұрғын үйлерін сатып алу

707 997,0


486


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жер қатынастары, сәулет және қала құрылысы бөлімі

800,0



009

Мемлекет мұқтажы үшін жер учаскелерін алу

800,0


491


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй қатынастары бөлімі

6 854 507,5



001

Жергілікті деңгейде тұрғын үй қоры саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

114 552,5



005

Мемлекеттік тұрғын үй қорын сақтауды ұйымдастыру

395 328,0



032

Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелер мен ұйымдардың күрделі шығыстары

166 500,0



059

Елді мекенге бірыңғай сәулеттік келбет беруге бағытталған, көппәтерлі тұрғын үйлердің қасбеттерін, шатырларын ағымдағы немесе күрделі жөндеу

1 077 212,0



098

Коммуналдық тұрғын үй қорының тұрғын үйлерін сатып алу

5 100 915,0

08



Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістiк

1 495 792,9


455


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мәдениет және тілдерді дамыту бөлімі

1 007 146,9



001

Жергілікті деңгейде тілдерді және мәдениетті дамыту саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

35 602,0



003

Мәдени-демалыс жұмысын қолдау

598 336,9



006

Аудандық (қалалық) кiтапханалардың жұмыс iстеуi

369 589,0



007

Мемлекеттік тілді және Қазақстан халқының басқа да тілдерін дамыту

2 299,0



010

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

1 320,0


456


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) ішкі саясат бөлімі

330 933,0



001

Жергілікті деңгейде ақпарат, мемлекеттілікті нығайту және азаматтардың әлеуметтік сенімділігін қалыптастыру саласында мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

59 617,0



002

Мемлекеттік ақпараттық саясат жүргізу жөніндегі қызметтер

190 074,0



003

Жастар саясаты саласында іс-шараларды іске асыру

81 242,0


467


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрылыс бөлімі

150,0



008

Cпорт объектілерін дамыту

150,0


804


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) дене тәрбиесі, спорт және туризм бөлімі

157 563,0



001

Дене тәрбиесі, спорт және туризм саласында жергілікті деңгейде мемлекеттік саясатты іске асыру бойынша қызметтер

43 326,0



004

Туристік қызметті реттеу

6 345,0



005

Көпшілік спортты және ұлттық спорт түрлерін дамыту

6 996,0



006

Аудандық (облыстық маңызы бар қалалық) деңгейде спорт жарыстарын өткізу

74 149,0



007

Облыстық спорт жарыстарында түрлі спорт түрлері бойынша ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрама командалары мүшелерінің дайындығы және қатысуы

26 747,0

10



Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, қоршаған ортаны және жануарлар дүниесін қорғау, жер қатынастары

3 692,0


453


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және бюджеттік жоспарлау бөлімі

3 692,0



099

Мамандарға әлеуметтік қолдау көрсету жөніндегі шараларды іске асыру

3 692,0

11



Өнеркәсіп, сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі

247 175,9


467


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрылыс бөлімі

170 282,7



001

Жергілікті деңгейде құрылыс саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

129 642,0



017

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

40 640,7


486


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жер қатынастары, сәулет және қала құрылысы бөлімі

76 893,2



004

Аудан аумағының қала құрылысын дамыту және елді мекендердің бас жоспарларының схемаларын әзірлеу

76 893,2

12



Көлiк және коммуникация

16 918 910,2


458


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

16 918 910,2



022

Көлік инфрақұрылымын дамыту

2 993 102,5



023

Автомобиль жолдарының жұмыс істеуін қамтамасыз ету

5 612 945,2



024

Кентiшiлiк (қалаiшiлiк), қала маңындағы ауданiшiлiк қоғамдық жолаушылар тасымалдарын ұйымдастыру

200 551,0



037

Әлеуметтік маңызы бар қалалық (ауылдық), қала маңындағы және ауданішілік қатынастар бойынша жолаушылар тасымалдарын субсидиялау

4 280 314,3



045

Аудандық маңызы бар автомобиль жолдарын және елді-мекендердің көшелерін күрделі және орташа жөндеу

3 831 997,2

13



Басқалар

943 702,2


452


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) қаржы бөлімі

890 596,2



012

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органының резерві

890 596,2


453


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және бюджеттік жоспарлау бөлімі

27 000,0



003

Жергілікті бюджеттік инвестициялық жобалардың техникалық-экономикалық негіздемелерін және мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобалардың, оның ішінде концессиялық жобалардың конкурстық құжаттамаларын әзірлеу немесе түзету, сондай-ақ қажетті сараптамаларын жүргізу, мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобаларды, оның ішінде концессиялық жобаларды консультациялық сүйемелдеу

27 000,0


454


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) кәсіпкерлік және ауыл шаруашылығы бөлімі

26 106,0



006

Кәсіпкерлік қызметті қолдау

26 106,0

14



Борышқа қызмет көрсету

1 079 481,0


452


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) қаржы бөлімі

1 079 481,0



013

Жергілікті атқарушы органдардың облыстық бюджеттен қарыздар бойынша сыйақылар мен өзге де төлемдерді төлеу бойынша борышына қызмет көрсету

1 079 481,0

15



Трансферттер

39 599 019,6


452


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) қаржы бөлімі

39 599 019,6



006

Пайдаланылмаған (толық пайдаланылмаған) нысаналы трансферттерді қайтару

681 338,7



024

Заңнаманы өзгертуге байланысты жоғары тұрған бюджеттің шығындарын өтеуге төменгі тұрған бюджеттен ағымдағы нысаналы трансферттер

38 917 674,8



054

Қазақстан Республикасының Ұлттық қорынан берілетін нысаналы трансферт есебінен республикалық бюджеттен бөлінген пайдаланылмаған (түгел пайдаланылмаған) нысаналы трансферттердің сомасын қайтару

6,1




III. ТАЗА БЮДЖЕТТІК КРЕДИТТЕУ

0,0




Бюджеттік кредиттер

0,0

5



Бюджеттік кредиттерді өтеу

0,0




IV. ҚАРЖЫ АКТИВТЕРІМЕН ОПЕРАЦИЯЛАР БОЙЫНША САЛЬДО

680 500,0

4



Қаржы активтерін сатып алу

680 500,0


458


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

680 500,0



065

Заңды тұлғалардың жарғылық капиталын қалыптастыру немесе ұлғайту

680 500,0

6



Мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер

0,0




V. БЮДЖЕТ ТАПШЫЛЫҒЫ (ПРОФИЦИТІ)

2 616 093,9




VI. БЮДЖЕТ ТАПШЫЛЫҒЫН ҚАРЖЫЛАНДЫРУ (ПРОФИЦИТІН ПАЙДАЛАНУ)

-2 616 093,9

7



Қарыздар түсімдері

3 501 270,0


01


Мемлекеттік ішкі қарыздар

3 501 270,0



2

Қарыз алу келісім-шарттары

3 501 270,0

16



Қарыздарды өтеу

7 970 217,0


452


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) қаржы бөлімі

7 970 217,0



008

Жергілікті атқарушы органның жоғары тұрған бюджет алдындағы борышын өтеу

7 970 217,0

8



Бюджет қаражатының пайдаланылатын қалдықтары

1 852 853,1


01


Бюджет қаражаты қалдықтары

1 852 853,1



1

Бюджет қаражатының бос қалдықтары

1 852 853,1


Егер Сіз беттен қате тапсаңыз, тінтуірмен сөзді немесе фразаны белгілеңіз және Ctrl+Enter пернелер тіркесін басыңыз

 

бет бойынша іздеу

Іздеу үшін жолды енгізіңіз

Кеңес: браузерде бет бойынша енгізілген іздеу бар, ол жылдамырақ жұмыс істейді. Көбінесе, ctrl-F пернелері қолданылады