Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:
Қазақстан Республикасы Орман кодексінің жобасы Қазақстан Республикасының Парламенті Мәжілісінің қарауына енгізілсін.
Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі
Жоба
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
ОРМАН КОДЕКСI
Осы Кодекс ормандарды қорғаудың, сақтаудың, ұлғайта өсiрудiң, экологиялық және ресурстық әлеуетiн көтерудiң, оларды ұтымды пайдаланудың құқықтық негiздерiн белгiлейдi.
Орман құқықтық қатынастарын реттеу ағаш және бұталы өсiмдiктердiң
және оларды сырттай қоршаған биологиялық емес ортаның негiзгі
элементтерiмен өзара байланыста болатын жанды табиғаттың басқа да
компоненттерiнiң негiзiнде белгiлi бiр аумақта қалыптасқан және ормандарды
тұрақты дамыту, орманды экологиялық жүйенiң биологиялық әркелкiлiгі
принциптерiне орай маңызды экологиялық, экономикалық және әлеуметтiк
маңызы бар табиғи кешен (биоценоз) деген түсiнiк ескерiле отырып жүзеге
асырылады.
ЖАЛПЫ БӨЛІМ
1 БӨЛIМ. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
1-тарау. Негiзгі ережелер
1-бап. Орман заңдары
1. Қазақстан Республикасының орман заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына K951000_ негiзделедi және осы Кодекс пен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актiлерiнен тұрады.
2. Өсiмдiк (ормандардан басқа) және жануарлар дүниесiн, су объектiлерiн, жер қойнауын, жердi, атмосфералық ауаны, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдалану мен қорғау саласындағы құқықтық қатынастар Қазақстан Республикасының арнайы заңдарымен реттеледi.
Орман қорына кiрмейтiн ағаш және бұта өсiмдiктерiн қорғау, сақтау, ұлғайта өсiру мен пайдалану саласындағы құқықтық қатынастар Қазақстан Республикасының азаматтық және жер заңдарымен, сондай-ақ осы Кодекстiң тиiстi баптарымен реттеледi.
3. Орман қорын қорғау, сақтау, пайдалану, ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру саласындағы Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттар тiкелей қолданылады, бұған халықаралық шартта оны қолдану үшiн заң қабылдау талап етiлетiн жағдайлар қосылмайды.
2-бап. Осы Кодексте қолданылатын негiзгi ұғымдар
Осы Кодексте қолданылатын негiзгі ұғымдар:
1) агроорманмелиоративтiк екпелер - табиғи факторлардың ауыл шаруашылығына қолайсыз әсерiн азайтуға мүмкiндiк беретiн қорғаныштық орман екпелерi;
2) биологиялық әркелкiлiк - өсiмдiктер мен жануарлар организмдерiнiң белгiлi бiр аумаққа тән жиынтығы;
3) биоценоз - белгiлi бiр, шартты түрде бiртектi және бiр-бiрiмен астасып жатқан жер учаскесiн немесе су айдынын мекендейтiн өсiмдiктердiң, жануарлар мен микроорганизмдердiң жиынтығы;
4) орманды жаңарту - сүрекдiң, сондай-ақ кесiлген, өртеңдi және бұрын орман болған басқа да алқаптардағы орманның табиғи немесе жасанды процесс нәтижесiнде жаңа белдеуiнiң құрылуы;
5) ормандарды ұлғайта өсiру - орман дақылдарын жасау немесе бұрын орман болған алқаптардың табиғи түрде жаңаруына көмек көрсету шараларын жүргiзу, сондай-ақ ормандардың табиғи түрде жаңаруы;
6) орман зиянкестерi - ағаш және бұта тұқымдастардың әртүрлi бөлшектерiмен, органдарымен және тiндерiмен қоректенетiн, көбiнесе жәндiктер сыныбына жататын, орман өсiмдiктерiн зақымдайтын организмдер;
7) қосымша орман ресурстары (материалдары) - ағаштар мен бұталардың қабықтары, бұтақтары, томарлары, тамырлары, жапырақтары, ағаштар мен бұталардың бүршiктерi;
8) кеспе ағаш - екпе ағаш кесiп алынған, ал орманның жаңа өскiндерi әлi көтерiле қоймаған орман алаңы;
9) өртең - екпе ағашын өрт жойып жiберген, ал жаңа өскiндерi әлi көтерiле қоймаған орман алаңы;
10) тектiк қор - тектер тобының (популяцияларының, популяциялар немесе түрлер тобының) белгілi бiр кездесу жиiлiгiмен сипатталатын шектегі жиынтығы;
11) қала орманы және орманды саябақтар - қалалық елдi мекен шегiнде орналасқан және орман қорының құрамына кіретiн, сауықтыру және рекреациялық мақсаттағы орман;
12) мемлекеттiк орман орналастыру ұйымы - қызметi орман ресурстарын есепке алуды, орман қорының аумақтық орналасуын, ормандар мониторингiн, орман шаруашылығын жүргiзу мен орман пайдалануды қамтамасыз етуге бағытталатын уәкiлеттi мемлекеттiк органның қарауында болатын мемлекеттiк ұйым;
13) орман шаруашылығы саласындағы мемлекеттiк мекеме - орман қорын қорғау мен сақтау, ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру, орман пайдалануды реттеу жөнiндегi iс-шараларды жүзеге асыру үшiн белгiленген заңды тәртiппен құрылған мемлекеттiк мекеме;
14) сүрекдiң - екпе ағаштардың негiзгi құраластары болып табылатын ағаштар жиынтығы;
15) шайыр - қылқан жапырақты ағаштар зақымданған кезде бөлiнетiн қоймалжың зат;
16) ормандарды қорғау - орманды зиянкестерден, аурулардан және антропогендiк және табиғи сипаттағы қолайсыз факторлар әсерiнен қорғау жөнiндегі іс-шаралар жиынтығы;
17) орман қорын түгендеу - орман қорының жекелеген учаскелерiн сипаттау, картаға түсiру және олардың сандық және сапалық көрсеткiштерiн анықтау жөнiндегi жұмыстар кешенi;
18) орман қорының қорғаныштық санаты - орман қорының ерекше қорғалған, сумен қамтамасыз етiлген, санитариялық-гигиеналық, рекреациялық, ғылыми немесе өзге де арнайы мақсаттарда белгіленген тәртiппен бөлiнген бiр бөлiгi. Белгiлi бiр қорғаныштық санатқа жатқызылған орман қоры аумағында орман шаруашылығын жүргiзу мен орман пайдаланудың тиiстi режимi белгiленедi;
19) орман - ағаш және бұта өсiмдiктерi мен олардың сыртқы биологиялық емес қоршаған ортадағы негізгi элементтерiмен өзара байланыстағы жанды табиғаттың басқа да компоненттерi негiзiнде белгiлi бiр аумақта қалыптасқан және маңызды экологиялық, экономикалық және әлеуметтiк мәнi бар табиғи кешен (биоценоз);
20) орманды өңiр - белгiлi бiр аумақтың ормандану деңгейi, ол орман өскен жердiң оның жалпы көлемiне қатынасы арқылы анықталып, процентпен белгіленедi;
21) орманшылық - орман шаруашылығы саласындағы мемлекеттiк мекеменiң оның шекарасында орналасатын, орман шаруашылығы iс-шараларын жоспарлау мен орындауға, орман пайдалану көлемiн жоспарлауға арналған құрылымдық бөлiмшесi;
22) орман шаруашылығы - орман қорын зерттеу мен оның есебiн жүргiзудi, оны қорғау мен сақтау, ормандарды ұлғайта өсiру және орман өсiру, орман пайдалануды реттеу, орман заңдарының сақталуына бақылау жасауды жүзеге асыру жөнiндегі iс-шараларды қамтитын қызмет түрi;
23) орман шеберiнiң учаскесi - орманшылық аумағының бiр орман шеберiне бекiтiлген, бiр және одан астам орман орамы құрамындағы және орман шаруашылығы шараларын орындауға арналған бiр бөлiгi;
24) орман орамы - орманшылық аумағының осы Кодексте және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнде белгіленген тәртiпте айқындалатын, күзету үшiн бiр орманшыға бекiтiлiп берiлетiн бiр бөлiгі;
25) орман питомнигi - ағаш және бұта тұқымдас материалдарды отырғызып өсiруге арналған орман қоры аумағының учаскесi;
26) орманның генетикалық резерваты - өсiмдiк түрiнiң, қосалқы түрлерiнiң популяциясына қатысты генетикалық-селекциялық тұрғыда құнды бөлiгi бар орман учаскесi;
27) орман дақылдары - орманның ағаш және бұта тұқымдастарының қолдан өсiрiлген екпе ағаштары;
28) жинақталмаған орман дақылдары - жасанды жолмен өсiрiлген (себiлген немесе отырғызылған), бiрақ орманды алқаптарға көшiрiлмеген дақылдар;
29) орман иеленушiлер - орман қоры тұрақты жер пайдалану құқығымен берiлген мемлекеттiк ұйымдар;
30) орман пайдалану (орманды пайдалану) - орман ресурстары мен ормандардың пайдалы қасиеттерiн пайдалану жөнiндегі заң және экономикалық жағынан регламенттелген қызмет;
31) орман пайдаланушы - заңдарда белгiленген тәртiппен уақытша орман пайдалану құқығы берiлген жеке немесе заңды тұлға;
32) кеспе ағаш - ағаштың барлық немесе кесiлу қарсаңындағы түрлерiн кесуге бөлiнген орман учаскесi;
33) орман өсiру - бұрын ағаш болмаған аумақтарда орман екпелерiн қолдан жасау және өсiру;
34) орман шаруашылығының iс-шаралары - орман қорын қорғау, сақтау, ормандарды ұлғайта өсiру және орман өсiру, орман орналастыру материалдары негiзiнде жүргiзiлетiн орман пайдалануды реттеу жөнiндегi кешендi ұйымдық және техникалық iс-шаралар;
35) кесiлмеген ағаш - кесуге арналған, бiрақ рұқсат беру құжаттарында (ағаш кесу билетi, ордер) көзделген мерзiмде кесiлмеген орман ағаштары немесе учаскелерi;
36) орман өсiру - орманды қолдан өсiрiп шығару немесе ағаш өсiрiлмеген алқаптарда орманның табиғи түрде өсiп шығуы;
37) ерекше бағалы орман массивтерi - ағаш және бұта өсiмдiктерiнiң сирек кездесетiн және жойылып кету қаупi төнiп тұрған, бiрегей, бағалы және әдеттегі түрлерi орналасқан орман қорының бiр бөлiгi;
38) кесiлетiн ағаш телiмi - нақты кесiлетiн ағаштардың шекарасын және кесiмдi бағасын белгiлеу кесiлетiн ағаштарға белгi соғу ағаш кесуде ескерiлген материалдық және ақшалай бағалау жөнiндегi iс-шаралар;
39) ормандарды қорғау - орман өртiнiң алдын алу және орман өртiне, ағаштың заңсыз кесiлуiне және орман заңдарын басқа да бұзушылықтарға қарсы күрес жөнiндегi iс-шаралар жиынтығы;
40) арнайы мақсаттағы плантациялық екпе ағаштар өнеркәсiптiк, энергетикалық, тағамдық және өзге мақсаттар үшiн қолдан өсiрiлетiн екпе ағаштар;
41) өскiн - орман етегiнде өскен немесе кесуге қалдырылған, қабаттасып шығуға немесе аналық сүрекдiңдердi алмастыруға қабiлеттi сүрекдiңнiң жас өскiндерi;
42) шырын алу - ағаштардың дiңдерiнен шайыр, шырын алу үшiн оларды көктеп келе жатқан кезде ағаш дiңдерiн қолдан зақымдау;
43) ормандағы өрт қаупi мол маусым - күнтiзбелiк жылдың климат және ауа райы факторларына орай уәкiлеттi мемлекеттiк орган айқындайтын орман өртiнiң пайда болу қаупi мүмкiн кезең iшiндегi бiр бөлiгi;
44) орман қорын пайдалану - орман пайдалануға, сондай-ақ орман қоры аумағындағы жердi, суды және кең таралған пайдалы кен қазбаларын шаруашылық және өзге мақсаттарда пайдалану үшiн жеке және заңды тұлғаларға заңдармен белгiленген құқық;
45) алаңқай жерлер - ағаштар жоқ, бiрақ орман өсiмдiктерi сақталған орман алаңы;
46) орман соқпағы - ормандағы орман шаршыларының шекараларын белгiлеу немесе өзге мақсаттар үшiн ағаш және бұта өсiмдiктерiнен тазартылып жасалған белдеу;
47) тексеру кезеңi - орман шаруашылығы саласындағы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтағы заңды тұлға мәртебесi бар әрбiр мемлекеттiк мекеме бойынша орман орналастыру жобалары әзiрленетiн мерзiм;
48) ағаш сирек өсетiн жерлер - толымдылығы 0,1 - 0,2 мөлшерiндегi бiрiншi және екiншi сыныпты жас ағашты қоспағандағы табиғи түрде қалыптасқан сүрекдің;
49) басты мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесу - ағаш дайындау үшiн толысқан және қураған сүрекдiңдi кесу;
50) орманды күтiп-баптау мақсатындағы кесу - жоғары өнiмдi және төзiмi екпе ағаштарды қалыптастыру мақсатында екпе ағаштар арасынан өскен күйiнде қалдырылған немесе басты тұқымдардың жақсы ағаштарының өсуiне кедергi келтіретін ағаш екпелерiн алып тастау жолымен жүзеге асырылатын орманды мерзiмдiк күтiп-баптау;
51) кезеңдi пайдалану үшiн ағаш кесу - орманды күтiп-баптау мақсатында кесу, iшiнара санитариялық мақсатта кесу құндылығы төмен орман екпе ағаштарын реконструкциялаумен байланысты, сондай-ақ қорғаныштық, су ұстағыш және басқа да қасиеттерiнен айрылған екпе ағаштарды кесу, жас ағаштарды жекелеп кесу;
52) санитариялық мақсаттағы кесу - орманның санитариялық жай-күйiн жақсарту мақсатымен жүргiзiлетiн кесу (iшiнара, жаппай), оның барысында жекелеген ауру, зақымданған, қурай бастаған және қураған ағаштар кесiледi;
53) ағаш және бұта тұқымдарының селекциясы (орман селекциясы) - табиғи популяция арқылы iрiктеу немесе шаруашылық жағынан және өзге де мақсаттарда құнды орман тұқымдарының түрлерi мен сорттарын қолдан жасау жөнiндегi кешендi iс-шаралар;
54) орманды (кесiлетiн ағашты) кесiмдi бағалау - орман ресурстарының, соның iшiнде кесу көзделетiн екпе ағаштардың сапалық және сандық сипаттамасын анықтау, есепке алу, бағалау жөнiндегi iс- шаралар;
55) уәкiлеттi мемлекеттiк орган - орман қорын қорғау, сақтау, пайдалану, ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру саласында басқару мен бақылау функциясын жүзеге асыратын мемлекеттiк орган.
2-тарау. Орман құқықтық қатынастарының объектiлерi мен
субъектiлерi
3-бап. Орман құқықтық қатынастарының объектiлерi
1. Қазақстан Республикасының орман қоры, орман қорының жерi, орман ресурстары мен орманның пайдалы қасиеттерi орман құқықтық қатынастарының объектiлерi болып табылады.
2. Орман құқықтық қатынастары осы Кодексте және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында белгiленген тәртiппен ақылы жағдайда ормандардың көп салалы маңызы ескерiле отырып пайдаланылады.
4-бап. Орман қоры
1. Барлық жер санатындағы жерлерде орналасқан барлық орман, сондай-ақ орман өсiмдiктерi өсiрiлмеген, бiрақ орман шаруашылығының мұқтаждары үшiн берiлген орман қоры жерi Қазақстан Республикасының орман қорын (бұдан әрi - орман қоры) құрайды.
2. Орман қорына:
1) орман қорынан тыс жерлерде орналасқан, ауданы 0,05 гектардан кем болмайтын жекелеген ағаш және ағаш топтары, ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлердегi агроорманмелиоративтiк екпе ағаштар мен бұталы өсiмдiктер;
2) темiржол және автомобиль жолдарының, каналдардың, магистральды құбырлар мен басқа да желiлiк ғимараттардың бөлiп берiлген белдеулерiндегi қорғаныштық екпе ағаштары;
3) елдi мекендер шекарасы шектерiндегi, қала ормандары мен орманды саябақтардан басқа, жасыл екпе ағаштар;
4) усадьбалар, саяжай және бау-бақша учаскелерi, жеке меншiктегi өзге де жер учаскелерi маңындағы ағаштар мен бұталар;
5) орман қорынан тыс жерлерде орналасқан арнайы мақсаттағы плантациялық екпелер кiрмейдi.
3. Орман қорының құрамында болатын ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлерi орман қорын есептеу кезiнде дербес есепке алынады.
5-бап. Орман қорының жерлерi
1. Ағаш өскен, сондай-ақ ағаш өспеген, бiрақ орман шаруашылығының мұқтажына берiлген жер учаскелерi орман қоры жерiне жатады.
2. Орман қоры жерлерiн беру, алып қою және пайдалану тәртiбi осы Кодекспен және Қазақстан Республикасының жер заңдарымен анықталады.
6-бап. Орман ресурстары
Орман ресурстары орман қорында болатын, жинақталған және өндiрiлген ағаш пен өзге де өсiмдiк шикiзатының, ағаш, өсiмдiк және жануар тектестерден алынған өнiмдер қорынан тұрады.
7-бап. Ормандардың пайдалы қасиеттерi
Ормандардың пайдалы қасиеттерiне олардың өсiп тұрған жай-күйiне тән жағымды экологиялық және әлеуметтiк маңызды функцияларының (оттегi бөлiп шығаратын, көмiр қышқыл газын бойына сiңiретiн, топырақты су және жел эрозиясынан қорғайтын, судың жоғары ағысын топырақ қабатында сақтайтын, бальнеологиялық және климат реттеушiлiк қасиеттер) жекелеген топтары мен түрлерi жатады.
8-бап. Орман құқықтық қатынастары объектiлерiнiң
айналымдық қабiлетi
1. Сатып алу-сатуға, кепiлге беруге және орман қоры жерiн иелiктен айыруға әкеп соғатын және әкеп соғуы мүмкiн басқа да мәмiлелер жасауға жол берiлмейдi.
2. Орман ресурстарын, оның пайдалы қасиеттерiн пайдалануға құқығы болатын мәмiлелер осы Кодекспен және өзге де орман заңдарымен, ал олармен реттелмеген бөлiгiнде азаматтық және жер заңдарымен белгiленген тәртiпте жүзеге асырылады.
3. Орман қорына кiрмейтiн ағаш және бұта өсiмдiктерiнiң айналым
қабiлетiн шектеу азаматтық және жер заңдарымен белгiленедi.
9-бап. Орман құқықтық қатынастарының субъектiлерi
Ормандарды қорғауды, сақтауды, ұлғайта өсiрудi, орман өсiру мен
(немесе) орман пайдалануды жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар орман
құқықтық қатынастарының субъектiлерi болып табылады.
2 БӨЛІМ. ОРМАН ҚОРЫН ҚОРҒАУ, САҚТАУ, ПАЙДАЛАНУ,
ОРМАНДАРДЫ ҰЛҒАЙТА ӨСIРУ МЕН ОРМАН
ӨСIРУ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТIК БАСҚАРУ
МЕН БАҚЫЛАУ
3-тарау. Орман қорын қорғау, сақтау, пайдалану, ормандарды
ұлғайта өсiру мен орман өсiру саласындағы
мемлекеттiк басқару
10-бап. Орман қорын қорғау, сақтау, пайдалану, ормандарды
ұлғайта өсiру мен орман өсiру саласындағы
мемлекеттiк басқарудың негiзгi принциптерi
Орман қорын қорғау, сақтау, пайдалану, ормандарды ұлғайта өсiру мен
орман өсiру саласындағы мемлекеттiк басқару:
1) ормандардың климатты реттейтiн, орта құрушы, алқап-топырақ қорғау, су сақтау және санитариялық-гигиеналық мiндеттердi орындайтын жалпымемлекеттiк маңызын тану;
2) ормандардың тұрақты дамуы (экономиканың теңдестiрiле дамуы мен қоршаған ортаның жай-күйiнiң жақсаруы);
3) орман ресурстарының ұтымды, үздiксiз, сарқылмайтындай пайдаланылуы;
4) орман пайдалануды реттеу функциясын басты мақсатта ағаш кесу және осы ағаштардан алынғандардың өңделуiн жүзеге асыру функциясынан ажырату принципiне негiзделедi.
11-бап. Орман қорын қорғау, сақтау, пайдалану, ормандарды
ұлғайта өсiру мен орман өсiру саласындағы
мемлекеттiк басқаруды жүзеге асыратын мемлекеттiк
органдар жүйесi
Қазақстан Республикасында орман қорын қорғау, сақтау, пайдалану, ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру саласындағы мемлекеттiк басқаруды осы Кодекспен және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiмен айқындалған құзырет шегiнде Қазақстан Республикасының Yкiметi, уәкiлеттi мемлекеттiк орган және оның аумақтық бөлiмшелерi, жергiлiктi атқарушы органдар жүзеге асырады.
12-бап. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң құзыретi
Орман құқықтық қатынастарын реттеу саласында Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң жүргiзуiне:
1) орман қорын иелену мен пайдалану құқығын жүзеге асыру;
2) мемлекеттiк орман саясатының негiзгi бағыттарын әзiрлеу мен оның iске асырылуын қамтамасыз ету;
3) орман қорын қорғау, сақтау, пайдалану, ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiрудiң бағдарламаларын бекiту;
4) орман қорын қорғаныштық санаты бойынша бөлу және оны бiр санаттан екiншi санатқа көшiру;
5) басты мақсатта ағашты тамырымен босату мен ағаш кесу тәртiбiн бекiту;
6) өзен, көл, су қоймалары және басқа да су объектiлерi жағалауларындағы ағаштардың тыйым салынатын белдеулерiнiң енiн белгiлеу тәртiбiн айқындау;
7) орман қорының мемлекеттiк есебiн жүргiзу мемлекеттiк орман кадастры, орман мониторингі, орман орналастыру тәртiбiн, сондай-ақ орман қоры туралы ақпарат берудiң тәртiбi мен шарттарын айқындау;
8) түбiрiмен босатылатын ағаш үшiн төленетiн базалық ақы ставкасын бекiту, орманды пайдаланғаны үшiн бюджетке төлем есептеу мен оны енгiзу мерзiмдерiн анықтау;
9) орман заңдарын бұзу арқылы келтiрiлген зиянның мөлшерiн есептеу үшiн базалық ставканы бекiту;
10) орман қорын қорғау мен сақтау, ормандарды ұлғайта өсiру жөнiндегі нормалар мен нормативтердi бекiту;
11) орман ресурстарын орман пайдалануға беру жөнiнде тендер ұйымдастыру мен өткiзудiң тәртiбiн анықтау;
12) мемлекеттiк қажеттiлiктер үшiн орман қоры жерiн ерекше жағдайларда жер туралы заң актiлерiне сәйкес алып қою;
13) мемлекеттiк қажеттiлiктер үшiн орман қорының жерлерiн жер туралы
заңдарға сәйкес ерекше жағдайларда орман шаруашылығын жүргiзумен
байланысты болмайтын мақсатта басқа санаттағы жерге көшiру;
14) орман қорының жай-күйi мен қорғануына, сақталуына,
пайдаланылуына, ормандардың ұлғайта өсiрiлуiне және орманның өсiрiлуiне
мемлекеттiк бақылау жүргiзу тәртібiн анықтау;
15) орман қорын пайдалану құқығын тоқтата тұру, шектеу, тоқтату,
сондай-ақ ормандардың жай-күйі мен ұлғайта өсірілуіне қауiп төндiретiн
жұмыстарды Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес тоқтата тұру, шектеу
және тоқтату;
16) Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес өзге де
өкiлеттiктердi жүзеге асыру жатады.
13-бап. Орман шаруашылығы саласындағы уәкiлеттi
мемлекеттiк органның, оның аумақтық бөлiмшелерi
мен мемлекеттік мекемелерiнiң құзыретi
1. Уәкiлеттi мемлекеттiк органның жүргiзуiне:
1) Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген құзыретi шегiнде
орман қорын иелену мен пайдалану;
2) мемлекеттiк орман саясатын iске асыру;
3) орман қорын қорғауды, сақтауды, ормандарды ұлғайта өсiрудi және орман өсiрудi қамтамасыз ету орманның пайдаланылуын реттеу;
4) орман қорын қорғау сақтау және пайдалану ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру саласындағы нормативтiк құқықтық актiлердi әзiрлеу;
5) орман қорын қорғау, сақтау, пайдалану, ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру мәселелерi бойынша бағдарламалар әзiрлеу мен оны орындауды ұйымдастыру;
6) орман қорының жай-күйiне, қорғалуына, сақталуына, пайдаланылуына, ормандардың ұлғайта өсiрiлуiне және орманның өсiрiлуiне мемлекеттiк бақылауды ұйымдастыру мен жүзеге асыру;
7) кеспеағаштар есебi мен кесiлетiн ағаштардың жасын, ағашты жанама мақсатта пайдалану, шайыр мен ағаш шырындарын, қосымша орман ресурстарын дайындау ережелерiн бекiту;
8) ормансыз алқаптарды орманды алқаптарға айналдыру тәртiбiн анықтау;
9) орман қорын қорғау, сақтау және пайдалану, ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру, орман селекциясы мен орман тұқым шаруашылығы саласындағы ғылыми зерттеу және жобалау-іздестiру жұмыстарын ұйымдастыру;
10) ормандардың, мемлекеттiк орман кадастрының, ормандар мониторингi мен орман орналастырудың мемлекеттiк есебiн жүргізу;
11) белгiленген тәртiппен орман шаруашылығы саласындағы халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асыру;
12) Қазақстан Республикасының Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы кодексiне K010155_ сәйкес әкiмшiлiк құқық бұзушылықтар туралы iстердi қарау;
13) Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес орман пайдалану құқығын тоқтата тұру, шектеу, тоқтату;
14) орман ресурстарын уақытша ұзақ мерзiмдi орман пайдалануға беру жөнiнде тендер ұйымдастыру мен өткiзу;
15) орман қорын қорғау, сақтау және пайдалану ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру саласындағы ғылыми-техникалық даму бағыттарын айқындау;
16) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де өкiлеттiктердi жүзеге асыру жатады.
2. Уәкiлеттi мемлекеттiк органның аумақтық бөлiмшелерiнiң облыс аумағында жүргiзуiне:
1) мемлекеттiк орман саясатын iске асыру;
2) ормандарды қорғауды, сақтауды, ұлғайта өсiру мен орман өсiрудi, орман тұқым шаруашылығын, орманның пайдаланылуын реттеудi қамтамасыз ету;
3) орман қорының жай-күйiне, қорғалуына, сақталуы мен пайдаланылуына, ұлғайта өсiрiлуi мен орманның өсiрiлуiне мемлекеттiк бақылау жасауды жүзеге асыру;
4) орман қорын қорғау, сақтау мен пайдалану, ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру бағдарламаларын әзiрлеу мен орындау;
5) орман қорының, мемлекеттiк орман кадастрының, ормандар мониторингiнiң мемлекеттiк есебiн жүргiзу, орман орналастыру мен орман шаруашылығын жобалау жұмыстарының жүргiзiлуiн қамтамасыз ету;
6) аяқталған объектiлер мен орман шаруашылығы iс-шараларын жүргiзу нәтижесiнде өндiрiлген дайын өнiмдердi қабылдау;
7) орман алаптарын орман шаруашылығын жүргiзу және орман пайдаланумен байланысты мақсаттарда пайдалану үшiн ормансыз алаптарға көшiру;
8) орман ресурстарын уақытша қысқа мерзiмдi пайдалануға беру жөнiнде тендер ұйымдастыру мен өткiзу;
9) ағаш дайындауға; шайыр мен ағаш шырындарын дайындауға; қосымша орман ресурстарын (қабық, бұтақ, түбiр, тамыр, жапырақ, бүршiк) әзiрлеуге арналған; аңшылық шаруашылықтарының мұқтаждары үшiн; орман қорының учаскелерiн ғылыми-зерттеу мақсаттары үшiн пайдалануға ағаш кесу билеттерi мен орман билеттерiн беру;
10) Қазақстан Республикасының Әкiмшiлiк құқық бұзушылықтар туралы кодексiне K010155_ сәйкес әкiмшiлiк құқық бұзушылықтар туралы iстердi қарау;
11) Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес орман пайдалану құқығын тоқтата тұру, шектеу, тоқтату;
12) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де мәселелердi шешу жатады.
3. Уәкiлеттi мемлекеттiк органның және оның аумақтық бөлiмшелерiнiң заңдарда белгiленген тәртiппен өз құзыреттерi шегiнде қабылдаған шешiмдерi барлық жеке және заңды тұлғалардың орындауы үшiн мiндеттi болады.
4. Орман шаруашылығы саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк органның мемлекеттiк мекемесiнiң (бұдан әрi - мемлекеттiк мекеме) жүргізуіне:
1) мемлекеттiк орман саясатын iске асыру;
2) ормандарды қорғау, сақтау, ұлғайта өсiру, орман тұқым учаскелерi мен плантацияларын құру, орман тұқымдарын жинау мен сақтау, орманның пайдаланылуын реттеу жөнiндегi iс-шараларды орындау;
3) орман орналастыру материалдарына сәйкес орман пайдаланылатын орын мен оның көлемiн анықтау;
4) орман ресурстарын тендерге қою үшiн материалдар дайындау;
5) орман ресурстарының ұтымды пайдаланылуын қамтамасыз ету;
6) ағаш дайындауға арналған ордерлер мен жанама орман пайдалануға (шөп шабу, мал жаю, ара ұялары мен омарталар орналастыру, дәрiлiк шөптер мен техникалық шикiзаттар, жабайы жемiстер, жаңғақтар, саңырауқұлақтар, жидектер мен басқа да тағамдық өнiмдер, мүк, орман төсенiшi мен түскен жапырақтар, қамыс әзiрлеу мен жинау); орман қорының жерлерiн мәдени-сауықтыру, рекреациялық, туристiк және спорттық мақсаттар үшiн пайдалануға арналған орман билеттерiн беру;
7) орман заңдары, жануарлар дүниесi мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңдар саласында құқық бұзушылықтардың алдын алу мен олардың жолын кесу жөнiнде шаралар қабылдау;
8) орман қорын қорғау, сақтау мен пайдалану, ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру бағдарламаларын әзiрлеу мен орындауға қатысу;
9) орман қорының, ормандар мониторингiнiң мемлекеттiк есебiн жүргiзу, мемлекеттiк орман кадастрын жүргiзу жөнiндегі жұмыстарға қатысу;
10) аяқталған объектiлер және орман заңдары мен азаматтық заңдарға сәйкес орман пайдаланушылар жүргiзген орман шаруашылығы iс-шаралары нәтижесiнде өндiрiлген дайын өнiмдердi қабылдау;
11) отырғызылатын материалдарды өсiру мен орман тұқымдарын жинау, көгалдандырушы, қорғаныштық, плантациялық және өзге де екпелер жасау, орман шаруашылығы саласында консультациялық және техникалық көмек көрсету, сондай-ақ орманды күтiп-баптау үшiн кесудi және санитариялық мақсатта кесудi жүзуге асырған кезде алынған өнiмдердi өткiзу жөнiнде жеке және заңды тұлғаларға ақылы қызмет көрсету;
12) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де мәселелердi шешу жатады.
14-бап. Жергiлiктi өкiлдi органдардың құзыретi
Жергілiктi өкiлдi органдардың жүргiзуiне:
1) қоршаған ортаны қорғау мен орман пайдалану жөнiндегi (орман қорын қорғау, сақтау және пайдалану, ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру, жануарлар дүниесiн қорғау мәселелерiн қоса) бағдарламаларды бекiту;
2) ормандарды қорғауға, сақтауға, ұлғайта есiруге бағытталған шығыстарды бекiту және жергiлiктi деңгейде қоршаған ортаны қорғау, сауықтыру жөнiндегi шығыстар шегiнде орман өсiру;
3) уәкiлеттi мемлекеттiк органның аумақтық бөлiмшелерi жасаған
есептер негiзiнде орман пайдаланғаны үшiн (тамырымен босатылатын ағаштар
үшiн ақы төлеудiң базалық ставкасын қоспағанда) төленетiн ақының ставкасын
бекiту;
4) атқарушы органдар мен ұйымдар басшыларының орман қорының жай-күйi,
қорғалуы, сақталуы, ормандардың ұлғайта өсiрiлуi мен орманның өсiрiлуi
және орман пайдалану мәселелерi жөнiндегi есептерiн қарау;
5) осы Кодекспен және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк
құқықтық актерлерiмен олардың құзыретiне жатқызылған өзге де мәселелер
жатады.
15-бап. Жергiлiктi атқарушы органдардың құзыретi
Жергiлiктi атқарушы органдардың жүргiзуiне:
1) қоршаған ортаны қорғау мен орман пайдалану жөнiндегi (орман қорын
қорғау, сақтау және пайдалану ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру
мәселелерiн қоса) бағдарламалар әзiрлеу мен оларды iске асыруға қатысу;
2) ормандарды өрттен қорғау және ормандарды зиянкестер мен аурулардан
сақтау жөнiндегi iс-шаралардың орындалуын ұйымдастыру;
3) осы Кодекспен және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік
құқықтық актілерімен олардың құзыретiне жатқызылған өзге де мәселелер
жатады.
16-бап. Орман қорының жай-күйiн, қорғалуын, сақталуын,
пайдаланылуын, ормандардың ұлғайта өсiрiлуi мен
орманның өсiрiлуiн мемлекеттiк бақылау
1. Орман қорының жай-күйiне, қорғалуына, сақталуына, пайдаланылуына, ормандардың ұлғайта өсiрiлуi мен орманның өсiрiлуiне мемлекеттiк бақылауды өздерiнiң құзыретi шегiнде уәкiлетті мемлекеттiк орган мен оның аумақтық бөлiмшелерi, өзге де мемлекеттiк органдар жүзеге асырады.
2. Орман қорының жай-күйiне, қорғалуына, сақталуына, пайдаланылуына
ормандардың ұлғайта өсiрiлуi мен орманның өсiрiлуiне мемлекеттiк бақылауды
жүзеге асыру тәртiбiн Қазақстан Республикасының Үкiметi анықтайды.
3-БӨЛIМ. МЕНШIК ҚҰҚЫҒЫ ЖӘНЕ ОРМАН ҚҰҚЫҚТЫҚ
ҚАТЫНАСТАРЫ ОБЪЕКТIЛЕРІН ПАЙДАЛАНУ
ҚҰҚЫҒЫ
4-тарау. Негiзгі ережелер
17-бап. Орман құқықтық қатынастары объектiлерiне меншiк
құқығының мазмұны
1. Орман құқықтық қатынастары объектiлерiне меншiк құқығының мазмұны Қазақстан Республикасының Конституциясымен K951000_ , осы Кодекспен, сондай-ақ бұл қатынастар осы Кодекспен реттелмеген жағдайда, азаматтық және жер заңдарымен айқындалады.
2. Орман қорын иелену, пайдалану және оған билiк ету ормандардың ғаламдық экологиялық маңызы, оларды ұлғайта өсiрудiң қажеттілiгі, орманның өсiп шығу ұзақтығы және өзге де табиғи қасиеттерi ескерiле отырып жүзеге асырылады.
18-бап. Орман қорына меншiк
1. Қазақстан Республикасындағы орман қоры мемлекеттiк меншiк объектiсiне жатады және республикалық меншiкте болады.
2. Орман қорына иелiк ету мен оны пайдалануды Қазақстан Республикасының Үкiметi, осы Кодекспен және Қазақстан Республикасының өзге де заң актiлерiмен айқындалған құзыреттерi шегiнде уәкiлеттi мемлекеттiк орган, жергiлiктi атқарушы органдар жүзеге асырады.
19-бап. Жеке және заңды тұлғалардың жер учаскесiнде
орналасқан ағаш және бұта өсiмдiктерiне құқығы
Азаматтың немесе заңды тұлғаның меншiгiндегi жер учаскесiнде шаруашылық қызметтi жүргiзу нәтижесiнде немесе табиғи жолмен орналасқан және өсiп шыққан ағаш және бұта өсiмдiктерi, егер Қазақстан Республикасының заңдарында өзгеше белгiленбесе, меншiк құқығымен оған
тиесiлi болады.
20-бап. Сервитуттар
Жеке және заңды тұлғалардың орман қоры шекарасымен түйiсетiн жер
учаскесiне меншiк құқығы нормативтiк құқықтық актiлердiң, орман
иеленушiнiң меншiк иесiмен немесе жер пайдаланушымен жасаған шартының,
жергiлiктi атқарушы орган актiсiнiң, сот шешiмдерiнiң негiзiнде және заң
актiлерiнде көзделген өзге де жағдайларда орман иеленушiлердiң пайдасына
шектелуi мүмкін
21-бап. Орман қорын пайдалану құқығы
1. Орман қорының учаскелерi пайдалануға осы Кодекспен белгiленген
шарттар бойынша және сол тәртiпте:
1) орман иелену;
2) уақытша ұзақ мерзiмдi орман пайдалану;
3) уақытша қысқа мерзiмдi орман пайдалану құқығымен берiледi.
2. Егер осы Кодекспен өзгеше белгiленбесе, орман қорын пайдалану
құқығына Қазақстан Республикасының азаматтық және жер заңдарының ережелерi
қолданылуы мүмкiн.
22-бап. Орман қорын пайдалану құқығы туындауының
негiздерi
Орман қорын пайдалану құқығы мынадай негiздерде:
Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң, уәкiлеттi мемлекеттiк органның
және жер ресурстарын басқару жөнiндегi орталық атқарушы органның
актiлерiмен;
уақытша ұзақ мерзiмдi орман пайдалану шарттарымен;
арнайы рұқсат беру құжаттарымен - ағаш кесу билеттерiмен, ағашты
тамырымен шағын босатуға арналған ордерлермен (бұдан әрi - ордер), орман
билеттерiмен туындайды.
5-тарау. Орманды иелену құқығы
23-бап. Орман қорын орман иелену құқығымен беру
1. Орман иелену орман қоры учаскесiнде тұрақты жер пайдалану
құқығымен туындайды.
2. Орман иелену құқығымен орман қорының учаскелерi:
1) орман қорын қорғау, сақтау, ормандарды ұлғайта өсiру және орман өсiру, орман қорының кешендi пайдаланылуын ұйымдастыру үшiн орман мекемелерiне және уәкiлеттi мемлекеттiк органның өзге де мемлекеттiк ұйымдарына;
2) ерекше қорғалатын табиғи аймақтар қызметiмен байланысты мақсаттар үшiн биосфералық және қорық-сепортерлердi қоса, мемлекеттiк ұлттық табиғи саябақтарға, мемлекеттiк табиғи резерваттарға, мемлекеттiк табиғи саябақтарға (бұдан әрi - заңды тұлға мәртебесi бар ерекше қорғалатын
табиғи аумақтар) берiледi.
3. Осы баптың 2-тармағында көрсетiлген, орман қоры тұрақты жер
пайдалану құқығымен берiлген заңды тұлғалар орман иеленушiлер болып
табылады.
4. Орман иелену құқығы жер ресурстарын басқару жөнiндегi орталық
атқарушы орган берген тұрақты жер пайдалану құқығы актiсiмен
куәландырылады.
24-бап. Орман иеленушiлердiң құқығы
Орман иеленушiлердiң:
1) осы Кодекске және Қазақстан Республикасының өзге де заң актiлерiне
сәйкес өз иелiгiндегi орман қорын пайдалануға;
2) уәкiлеттi мемлекеттiк органның аумақтық бөлiмшелерiнiң келiсiмiмен жобалау және техникалық құжаттамаларға сәйкес орман қорын қорғау, сақтау, ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру үшін қажеттi құрылыстар мен ғимараттар көтеруге құқығы бар.
2. Осы Кодекстiң 23-бабы 2-тармағының 2) тармақшасында көрсетiлген орман иеленушiлер жеке және заңды тұлғаларға жанама орман пайдалануға ((шөп шабу, мал жаю, ара ұялары мен омарталар орналастыру, дәрiлiк шөптер мен техникалық шикiзаттар, жабайы жемiстер, жаңғақтар, саңырауқұлақтар, жидектер мен басқа да тағамдық өнiмдер, мүк, орман төсенiшi мен түскен жапырақтар, қамыс әзiрлеу мен жинау); орман қорының учаскелерiн мәдени-сауықтыру, рекреациялық, туристiк және спорттық мақсаттар үшiн пайдалануға арналған орман билеттерiн беруге құқылы.
25-бап. Орман иеленушiлердiң мiндеттерi
Орман иеленушiлер орман қорының қорғаныш санатына байланысты:
1) ормандардың кең ауқымда ұлғайта өсiрiлуiн, қорғалуын, сақталуын, санитариялық жай-күйiнiң және олардың күтiп-бапталуының жақсаруын қамтамасыз етуге, өнiмдiлiгiнiң, ормандардың қорғаныштық және өзге де пайдалы қасиеттерiн арттыруға, орман тұқымдары учаскелерi мен плантацияларын жасауға, орман тұқымдарын жинау мен сақтауға, орманның ұтымды пайдаланылуын ұйымдастыруға, орман орналастырудың, ормандар мен жануарлар дүниесiнiң есебiн жүргiзуге, сондай-ақ табиғи-қорық қорлары объектiлерiн, мәдени және табиғи мұраларды сақтауға;
2) осы Кодексте және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында белгіленген тәртiппен бекiтiлген, ғылыми негiзделген нормалар шегiнде орман қорының ресурстық әлеуетiн пайдалануға;
3) орман қоры аумағының өртке қарсы және санитариялық орналастырылуын қамтамасыз етуге, өрт қауiпсiздігі мен орман пайдалану ережелерi бұзылуының, сондай-ақ орман заңдарының басқа да бұзушылықтарының алдын алуға, оны дер кезiнде байқап, жолын кесуге, орман өрттерiн сендiру, орман зиянкестерi мен ауруларына қарсы, жануарлар дүниесi мен ерекше қорғалатын
табиғи аумақтар туралы заңдарды бұзушылыққа қарсы күресу жөнiнде қажеттi
шаралар қабылдауға мiндеттi.
26-бап. Орман иелену құқығының тоқтатылуы
Орман иелену мынадай жағдайларда:
1) орман қоры учаскесi орман иеленуiнде болатын заңды тұлға жойылған
және ол басқа орман иеленушiге берiлген;
2) орман қорының жерi белгiленген тәртiппен мемлекет қажеттiлiгi үшiн
алып қойылған;
3) Қазақстан Республикасының заң актiлерiмен көзделген өзге де
жағдайларда тоқтатылады.
6-тарау. Уақытша ұзақ мерзiмдi және қысқа мерзiмдi орман
пайдалану құқығы
27-бап. Уақытша ұзақ мерзiмдi және қысқа мерзiмдi орман
пайдалану құқығының туындауы
1. Осы Кодекстiң 31-бабының 2-тармағында көрсетiлген жағдайларды қоспағанда, уақытша ұзақ мерзiмдi және қысқа мерзiмдi орман пайдалану құқығы тендер нәтижесi туралы хаттама негiзiнде туындайды.
2. Орман пайдаланушы - азамат қайтыс болған жағдайда оған тиесiлi орман пайдалану құқығы Қазақстан Республикасының азаматтық заңдарында белгiленген тәртiппен басқа адамға ауысады.
3. Орман пайдаланушы - заңды тұлға қайта ұйымдастырылған кезде оған тиесiлi орман пайдалану құқығы Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртіппен қайта ұйымдастырылған заңды тұлғаның құқықтық мирасқоры - заңды тұлғаға ауысады.
4. Орман пайдалану құқығы тек орман пайдаланудың түрлерi сақталатын, құқықтық мирасқорда орман пайдалануды жүзеге асыру үшiн қажеттi қаражат пен өндiрiстiк қуаттар және уәкiлеттi мемлекеттiк органның аумақтық бөлiмшелерi айқындайтын тиiстi бiлiктiлiгі бар мамандар бар болған жағдайда, ал орман пайдаланудың лицензияланатын түрі жүзеге асырылатын жағдайда - лицензиясы болған кезде ғана ауысады.
5. Орман пайдалану құқығының ауысуы уақытша ұзақ мерзiмдi орман пайдалану шартына, ағаш кесу билетiне, ордерге, орман билетiне өзгерiстер енгiзу арқылы ресiмделедi.
28-бап. Уақытша ұзақ мерзiмдi орман пайдалану
1. Орман ресурстары уақытша ұзақ мерзiмдi орман пайдалануға уәкiлеттi мемлекеттiк орган мен орман пайдаланушы арасындағы шарттың негiзiнде тендер нәтижелерi бойынша берiлу.
2. Орман ресурстары орман пайдалануды жүзеге асыру үшiн қаражаты мен өндiрiстiк қуаттары және тиiстi бiлiктiлiктегi мамандары бар орман пайдаланушыларға 1 жылдан 50 жылға дейiнгi мерзiмге уақытша ұзақ мерзiмдi орман пайдалануға берiледi.
3. Орман ресурстарын уақытша ұзақ мерзiмдi орман пайдалануға беру
тиiстi аумақта тұратын халықтың мүдделерi ескерiле отырып, жария жүзеге
асырылуға тиiс.
4. Уақытша ұзақ мерзiмдi орман пайдалануға берiлген пайдаланылмаған
орман ресурстары шарт мерзiмi өткен соң орман пайдаланушының меншiгiне
ауыстырылуға жатпайды.
29-бап. Уақытша ұзақ мерзiмдi орман пайдалану шартының
талаптары
Уақытша ұзақ мерзiмдi орман пайдалану шартында мынадай талаптар
көрсетiледi:
1) орман пайдалану жүзеге асырылатын орман қоры учаскесiнiң
шекаралары;
2) орман қоры учаскесiнiң алаңы және кесiмдi бағалау көрсеткiштерi;
3) орман пайдаланудың түрлерi;
4) орман пайдаланудың көлемi (мөлшерi);
5) орман пайдалану мерзiмi;
6) орман пайдаланғаны үшiн төленетiн ақы мөлшерi мен оны енгізудiң
тәртiбi;
7) тараптардың орман ресурстарын қорғау, сақтау және ұлғайта өсiру
жөнiндегi мiндеттерi;
8) тараптардың шарт талаптарын бұзғаны үшiн жауапкершiлiгi;
9) лицензияның нөмiрi мен берiлген күнi (орман пайдаланудың
лицензияланатын түрiн жүзеге асыратын жағдайда);
10) салық төлеушiнiң тiркеу нөмiрi, Қазақстан Республикасының орман
заңдарында көзделген және тараптардың қалауымен айқындалатын өзге де
талаптар.
30-бап. Уақытша ұзақ мерзiмдi орман пайдалану шартының
нысаны және оны мемлекеттiк тiркеу
1. Уақытша ұзақ мерзiмдi орман пайдалану шарты жазбаша нысанда жасалады және ол азаматтық заңдарға сәйкес мемлекеттiк тiркелуге тиiс.
2. Уақытша ұзақ мерзiмдi орман пайдалану шарты ол мемлекеттiк тiркеуден өткен сәттен бастап жасалған болып есептеледi.
31-бап. Уақытша қысқа мерзiмдi орман пайдалану
1. Орман ресурстары уақытша қысқа мерзiмдi орман пайдалануға тендер қорытындысы бойынша 1 жылға дейiнгi мерзiмге берiледi.
2. Жалпы бiлiм беретiн және мектеп жасына дейiнгi мекемелердiң, мемлекеттiк бюджеттiң есебiнен қаржыландырылатын өзге де мекемелердiң отындық ағашқа қажетін қанағаттандыру үшiн, осы аумаққа орналасқан және сонда тұратын ауыл шаруашылық ұйымдары мен тұрғындар үшiн орман ресурстары уақытша қысқа мерзiмдi орман пайдалануға уәкiлеттi мемлекеттiк органның аумақтық бөлiмшелерiнiң шешiмi негiзiнде тендер өткiзiлместен 1 жылға дейiнгi мерзiмге берiледi.
32-бап. Орман ресурстарын уақытша ұзақ мерзiмдi және қысқа
мерзiмдi орман пайдалануға беру бойынша тендер
өткiзудiң тәртiбi
Орман ресурстарын ұзақ мерзiмдi және қысқа мерзiмдi орман пайдалануға беру бойынша тендердi Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiпте уәкiлеттi мемлекеттiк орган мен оның аумақтық бөлiмшелерi ұйымдастырады және өткiзедi.
33-бап. Орман пайдалануға рұқсат беретiн құжаттар
1. Орман пайдалануды жүзеге асыруға арнайы рұқсат беретiн құжаттар - ағаш кесу билетi, ордер, орман билетi негiзiнде ғана жол берiледi.
2. Уақытша ұзақ мерзiмдi орман пайдалану шарты, тендердiң қорытындысы туралы хаттама, уәкiлеттi мемлекеттiк органның аумақтық бөлiмшесiнiң шешiмi ағаш кесу билетiн, ордердi, орман билетiн беру үшiн негiздеме болып табылады.
3. Ағаш кесу билетi орман пайдаланушыға ағаш, шайыр, ағаш шырындарын және қосымша орман ресурстарын дайындауға және тасып әкетуге құқық беретiн құжат болып табылады.
4. Ағаш кесу билетi орман ресурстарының сандық және сапалық сипаттамасы, орманды пайдаланғаны үшiн төленетiн ақы мөлшерi, жұмыстар жүргiзудiң мерзiмдерi, орманды ұлғайта өсiру мен кесiлген орындарды тазарту талаптары, дайындау технологиясына қойылатын орман шаруашылығы талаптары, ағаш кесу билетiнiң күшiн тоқтату шарттары туралы мәлiметтердi қамтиды.
5. Ағаш кесу билетi орман пайдаланушыға жыл сайын оны беру үшiн негiздеме болған құжаттарда көрсетiлген орман пайдалану түрлерiн ғана жүзеге асыруға арналып, белгiленген көлемде және орман қорының нақты учаскесiне арнап берiледi.
6. Ағаш кесу билетi орман пайдаланушыға шайыр және ағаш шырындарын дайындауға шырын алудың бүкiл мерзiмiне берiледi.
7. Ордер оның иесiне 50 текше метрге дейiнгi көлемде ағаш дайындап, оны тасып әкетуге рұқсат беретiн уәкiлеттi мемлекеттiк органның аумақтық бөлiмшелерiнiң шешiмдерi мен ағаш кесу билетi негiзiнде берiлген құжат болып табылады.
8. Орман билетi жанама мақсатта орман пайдалануды жүзеге асыруға, орман қоры учаскесiн ғылыми-зерттеу, мәдени-сауықтыру, рекреациялық, туристiк және спорттық мақсаттар үшiн пайдалануға құқық беретiн құжат болып табылады.
9. Орман пайдалануға рұқсат беретiн құжаттар осы Кодекстiң 13-бабы 2-тармағының 9) тармақшасы мен 4-тармағының 6) тармақшасында белгiленген тәртiпте берiледi.
10. Ағаш кесу билетiнiң, ордердiң және орман билетiнiң нысанын,
оларды есепке алудың, сақтаудың, толтыру мен берудiң тәртiбiн уәкiлеттi
мемлекеттiк орган белгiлейдi.
34-бап. Орман пайдалану құқығын жүзеге асыру
1. Орман пайдаланушылар орман пайдалану құқығын жүзеге асырған кезде
ол орман қорының жағдайын нашарлатпайтын, қоршаған ортаға залал
келтiрмейтiн, сондай-ақ басқа тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерiн
бұзбайтын болуы шарт.
2. Қазақстан Республикасының орман заңдарының талаптарына қайшы
келетiн мақсатта және сондай жолдармен орман пайдалануға тыйым салынады.
35-бап. Орман пайдаланушылардың орман пайдалануды жүзеге
асырған кездегi құқықтары
Орман пайдалануды жүзеге асырған кезде орман пайдаланушылар:
1) өздерiне орман пайдалануға берiлген орман ресурстары туралы
ақпараттар алуға;
2) уәкiлеттi мемлекеттiк органның аумақтық бөлiмшелерiнiң келiсiмi
бойынша орман пайдалану ережелерiнде айқындалған тәртіпте орман пайдалану
мерзiмiне құрылыстар мен ғимараттар, ағаш сақтау қоймаларын көтеруге, ағаш
таситын жолдар тартуға, ағаш және орман қорын пайдалануға байланысты басқа
да орман өнiмдерiн өңдеу үшiн жабдықтар орнатуға құқылы.
36-бап. Орман пайдаланушылардың орманды пайдалануды
жүзеге асырған кездегi мiндеттерi
Орман пайдаланушылар орманды пайдалануды жүзеге асырған кезде:
1) уақытша ұзақ мерзiмдi орман пайдалану шартының талаптарын, сондай-ақ ағаш кесу билетiмен, ордермен, орман билетiмен айқындалған талаптарды сақтауға;
2) азаматтардың денсаулығына, қоршаған ортаға залал келтiруге жол бермеуге;
3) жұмысты топырақ эрозиясының пайда болуына жол бермейтiн, ормандардың жай-күйi мен ұлғайта өсiрiлуiне, сондай-ақ су және басқа да табиғи объектiлердiң жай-күйiне терiс әсердi болдырмайтын немесе оны шектейтiн және жануарлар дүниесi мен олар тiршiлiк ететiн ортаның сақталуын қамтамасыз ететiн тәсiлдермен жүргізуге;
4) оларға орман пайдалану үшiн бөлiнiп берiлген орман қоры учаскелерiнде өрт қауiпсiздiгi ережелерiн сақтауға және көрсетiлген учаскелерде өртке қарсы iс-шараларды жүргiзуге, ал орман өртi болған жағдайда оны сөндiрудi қамтамасыз етуге;
5) ағаш кесiлетiн жерлерде оны дайындау мен тасып әкетудiң белгiленген мерзiмi аяқталған соң кесiлмеген және дайындалған ағаштарды қалдырмауға;
6) кеспеағаш орнын кесiлген ағаштардың қалдықтарынан ағаш дайындаумен бiр мезгiлде тазартуға;
7) орман қорының орман пайдалану үшiн бөлiнген учаскелерiнде өз
бетiмен ағаш кесуге және табиғат қорғау заңдарының өзге де бұзушылықтарына
жол бермеуге;
8) орман қоры учаскесiнде жұмыс аяқталғаннан кейiн оны орман
иеленушiге тапсыруға;
9) ағаш кесiлген жерлерде және өздерiнiң қызметi салдарынан өскiндер
жойылған, ағаш пен бұта өсiмдiктерi солған алаңдарда орманды ұлғайта
өсiрудi өз есебiнен жүзеге асыруға;
10) орман шаруашылығы залалдары мен шығындарын Қазақстан
Республикасының заңдарымен белгiленген тәртiпте өтеуге;
11) орман пайдаланғаны үшiн төленетiн ақыны Мемлекет бюджетiне дер
кезiнде енгiзуге;
12) орманның санитариялық жай-күйiн қамтамасыз ету мен жақсарту
(бұдан әрi - ормандардағы санитариялық ережелер) жөнiндегi ережелердi
сақтауға;
13) өзге орман пайдаланушылардың құқықтарын бұзбауға;
14) белгіленген тәртiппен орман пайдалануды жүзеге асыру туралы
ақпаратты, сондай-ақ орман иеленушiлерге, уәкiлеттi мемлекеттiк органға
және оның аумақтық бөлiмшелерiне, мемлекеттiк статистика органына орман
пайдалану ақысының мөлшерiн анықтау үшiн қажеттi ақпараттарды беруге;
15) Қазақстан Республикасының заңдарымен көзделген өзге де
мiндеттердi орындауға мiндеттi.
37-бап. Орман пайдаланушылардың құқықтарын қорғау және
оның кепiлдiктерi
1. Орман пайдаланушылардың бұзылған құқықтары қалпына келтiрiлуге
тиiс. Орман пайдаланушылар құқықтарының бұзылуымен байланысты келтiрiлген
залал өтелуге жатады. Залалдарды өтеу туралы даулар сот тәртiбiмен
шешiледi.
2. Орман пайдаланушылардың құқықтары бұзылған жағдайда оларды қорғау
сот тәртiбiмен жүзеге асырылады.
38-бап. Орман пайдалану құқығын тоқтата тұру мен шектеу
тәртiбi
1. Орман пайдалану құқығы мынадай:
1) орман пайдаланушы орман заңдарының талаптарын бұзған;
2) орман пайдаланушы уақытша ұзақ мерзiмдi орман пайдалану шартының, ағаш кесу билетiнiң, ордердiң, орман билетiнiң талаптарын орындамаған жағдайларда тоқтатыла тұруы мүмкiн.
2. Орман пайдалану құқығы мынадай:
1) орман пайдалану жүзеге асырылатын орман қоры учаскелерiнде орман ресурстарының қоры азайған, төтенше сипаттағы аварияның, кездейсоқ апаттың және өзге де мән-жайлардың нәтижесiнде олардың жай-күйiнiң нашарлауына соқтырған;
2) орман зиянкестерi мен ауруларына қарсы авиахимиялық, авиабиологиялық және аэрозольдi күрес шаралары өткiзiлетiн жағдайларда, сондай-ақ ормандағы өрт қаупi жоғары кезеңде шектелуi мүмкiн.
3. Егер орман пайдалану құқығының шектелуiн не тоқтатыла тұруын
тудырған мән-жайлар немесе жағдайлар жойылса, бұл құқық толық көлемiнде
қалпына келтiрiледi.
4. Орман пайдаланушы өзiнiң орман пайдалану құқығын шектеу туралы
немесе тоқтата тұру туралы шешiмге келiспеген жағдайда орман пайдаланушы
бұл шешiмге сот тәртiбiмен шағымдана алады.
5. Орман пайдалану құқығын шектеу немесе тоқтата тұру орман
пайдаланушыларды Қазақстан Республикасының орман заңдарын бұзғаны үшiн
әкiмшiлiк және өзге де жауапкершiлiктен босатпайды.
39-бап. Орман пайдалану құқығын тоқтатудың негiздерi
1. Орман пайдалану құқығы:
1) орман пайдаланушы орман пайдалану құқығынан бас тартқан;
2) орман пайдалану мерзiмi өткен;
3) орман пайдаланушы - заңды тұлға жойылған;
4) егер бұрын орман пайдалану құқығы тоқтатыла тұрған болса, орман пайдаланушы орман пайдаланудың белгiленген ережелерiн немесе уақытша ұзақ мерзiмдi орман пайдалану шартымен, ағаш кесу билетiмен, ордермен, орман билетiмен көзделген талаптарды жүйелi түрде (екi реттен артық) бұзған;
5) орман қорында өзгерiске әкеп соқтырған төтенше сипаттағы, орман пайдалануды жүзеге асыруға кедергi келтiретiн авария, кездейсоқ апат және өзге де мән-жайларда;
6) орман пайдалану ақысын төлеудiң белгiленген мерзiмiн жүйелi (екi
реттен артық) бұзған немесе орман пайдалану ақысын белгiленген мерзiмнен
кейiн үш ай iшiнде енгiзбеген;
7) орман қоры жерi мемлекеттiк қажеттiлiк үшiн алып қойылған
жағдайларда тоқтатылады.
2. Орман пайдалану құқығын тоқтату орман пайдаланушыларды Қазақстан
Республикасының орман заңдарын бұзғаны үшiн әкiмшiлiк және өзгедей
жауапкершiлiктен босатпайды.
40-бап. Орман пайдалану құқығын тоқтату тәртiбi
1. Орман пайдалану құқығы мынадай:
1) уақытша ұзақ мерзiмдi орман пайдалану шарты бұзылған;
2) орман пайдаланушының жазбаша өтiнiшi;
3) ағаш кесу билетiнiң, ордердiң, орман билетiнiң күшi уәкiлеттi мемлекеттiк орган белгiлеген тәртiппен тоқтатылған;
4) лицензияны керi қайтарып алу (орман пайдаланудың лицензияланатын түрi жүзеге асырылған жағдайда) негiздерiнде тоқтатылады;
2. Орман пайдалану құқығы Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге жағдайларда да тоқтатылуы мүмкiн.
41-бап. Азаматтардың орман қоры аумағында болуы
1. Азаматтардың орман қоры аумағында болуының тәртiбi мен талаптары орман қорының қорғаныштық санатымен, аумақтың абаттану деңгейiмен және орман пайдаланудың түрiмен анықталады.
2. Азаматтар демалыс өткiзу, мәдени-сауықтыру, рекреациялық, туристiк және спорттық iс-шараларға қатысу, жеке мұқтажы үшiн жабайы жемiстер, жаңғақ, саңырауқұлақ, жидек, дәрiлiк шикiзат пен өзге де орман ресурстарын жинау мақсатында бұған жол берiлетiн орман қоры аумағында тегiн, рұқсат беру құжаттарынсыз болуға құқылы.
3. Азаматтардың орман қоры аумағынан жеке мұқтажға жабайы жемiстер, жаңғақ, саңырауқұлақ, жидек, дәрiлiк шикiзат, өзге де орман ресурстарын жинауына уәкiлеттi мемлекеттiк органның аумақтық бөлiмшелерiнiң ұсынуы бойынша облыстық өкiлдi органның шешiмiмен бекiтiлген нормалар шегiнде рұқсат етiледi.
4. Қазақстан Республикасының орман заңдарына сәйкес өрт қауiпсiздiгi, жаңғақ кәсiпшiлiгін, орман жемiс, орман тұқым және аңшылық шаруашылықтарын жүргiзу мүддесiне орай азаматтардың орман қоры аумағында болуына және жабайы жемiстер, жаңғақ, саңырауқұлақ, жидек, дәрiлiк шикiзат пен өзге де орман ресурстарын жинауына шектеу қойылуы мүмкiн.
5. Қазақстан Республикасының Қызыл кiтабына және құрамында есiрткiлiк заттар бар өсiмдiктер мен құрамында есiрткiлiк заттар бар табиғи шикiзат тiзбесiне енгізiлген жабайы өсiмдiктер мен саңырауқұлақ түрлерiн жинау мен дайындауға, Қазақстан Республикасының заңдарында айқындалған жағдайларды қоспағанда, тыйым салынады.
6. Азаматтар өрт қауiпсiздiгi ережелерiн сақтауға, ағаштар мен бұталарды сындырмауға және кеспеуге тиiс, орман дақылдарының зақымдануына, ормандардың ластануына, құмырсқа илеулерiнiң, құс ұяларының бұзылуына жол бермеуге, жабайы тағамдық орман ресурстарын, дәрiлiк шикiзатты олардың
ұлғайта өсiрiлуiне нұқсан келмейтiн мерзiмде және сондай тәсiлдермен
жинауға мiндеттi.
7. Азаматтардың орман қоры аумағында аң аулау және балық аулау
мақсатында болуы осы Кодекспен және Қазақстан Республикасының арнайы
заңдарымен регламенттеледi.
ЕРЕКШЕ БӨЛІМ
4-БӨЛIМ. ОРМАН ШАРУАШЫЛЫҒЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ
7-тарау. Орман шаруашылығын ұйымдастырудың негiздерi
42-бап. Орман шаруашылығын жүргiзуге қойылатын негiзгі
талаптар
Орман шаруашылығын жүргiзу:
1) адамның денсаулығы мен қоршаған ортаны жақсарту мүддесiне орай ормандардың орта құрайтын, суды қорғайтын, қорғаныштық, санитариялық-гигиеналық, сауықтырушылық және өзге де пайдалы қасиеттерiнiң сақталуы мен күшейтiлуiн;
2) биологиялық әркелкiлiктiң сақталуын;
3) ормандардың ұлғайта өсiрiлуiн, тұқымдық құрамы мен сапасының
жақсаруын, ғылымның, техниканың жетiстiктерiн және озат тәжiрибенi қолдану
негiзiнде олардың өнiмдiлiгiнiң арттырылуын, ормандардың қорғалуы мен
сақталуын;
4) табиғи-қорық қоры объектiлерiнiң, мәдени және табиғи мұралардың
сақталуын;
5) орманның көп мақсатты, үздiксiз және сарқылмайтындай етiп
пайдаланылу жағдайларын қамтамасыз етуге тиiс.
43-бап. Орман шаруашылығын ұйымдастыру
1. Орман шаруашылығын ұйымдастыру:
1) орман орналастыруды жүргiзудi;
2) орман қорын қорғаныштық санаттарға бөлудi;
3) орман қорын алқаптар түрлерiне бөлудi;
4) ормандарда кесiлетiн ағаштардың жасын белгілеудi;
5) ормандарда ағаш кесу жүйесiн және орман ресурстарын ұлғайта
өсiрудi белгiлеудi;
6) орман пайдалану нормаларын белгiлеудi;
7) ормандарды қорғау мен сақтау жөнiнде шаралар белгiлеудi;
8) орман селекциясы мен орман тұқым шаруашылығын жүргiзудi;
9) орман қорын зерттеу мен есепке алу, оны қорғау мен сақтау,
ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру, орман пайдалануды реттеу, орман
заңдары ның сақталуына бақылауды жүзеге асыру жөніндегі өзге де құқықтық,
ұйымдастырушылық және техникалық iс-шараларды қамтиды.
2. Орман қорын тиiмдi қорғау мен сақтауды қамтамасыз ету үшін орман
иелену аумағы орманшылыққа, орман шеберiнiң учаскесiне және орман орамына
бөлiнедi.
44-бап. Орман қорын қорғау, сақтау, пайдалану,
ормандарды ұлғайта өсiру және орман өсiру мәселелерi
жөнiндегi бағдарламалар
1. Орман қорын қорғауды, сақтауды, пайдалануды, ормандарды ұлғайта өсiрудi және орман өсiрудi жүзеге асыру үшiн тиiстi бағдарламалар жасалады.
2. Орман қорын қорғау, сақтау, пайдалану, ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiрудiң бағдарламаларын қаржыландыру мемлекеттiк бюджет қаражаты есебiнен, Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де қаражаттар есебiнен жүзеге асырылады.
45-бап. Орман қорының қорғаныштық санаты
1. Қазақстан Республикасындағы барлық орман су сақтау, алқап-топырақ қорғау, генетикалық, санитариялық-гигиеналық, сауықтыру және өзге де пайдалы функцияларды атқаратын қорғаныштық ормандар болып табылады.
2. Ормандардың атқаратын функцияларының басымдылықтарына қарай орман қоры мынадай қорғаныштық санаттарға бөлiнедi:
1) ерекше қорғалатын орман аумақтары - ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың ормандары (биосфералық және қорық-сепортерлердi қоса, мемлекеттiк табиғи қорықтардағы ормандар; мемлекеттiк ұлттық табиғи саябақтар; мемлекеттiк табиғи резерваттар; мемлекеттiк табиғи саябақтар; мемлекеттiк қорықтық аймақтар, мемлекеттiк орман табиғи ескерткiштерi); орманның генетикалық резерваттарын қоса, ғылыми маңызы бар орман учаскелерi; аса құнды орман массивтерi; жаңғақ кәсiпшiлiгi аймақтары; орман жемiсi екпелерi; аса биiк тау ормандары;
2) қала орманы және орманды саябақтар;
3) елдi мекендердiң және емдеу-сауықтыру мекемелерiнiң жасыл аймақтары;
4) эрозияға қарсы ормандар;
5) өзендер, көлдер, су қоймалары мен басқа да су объектiлерi жағалауларындағы тыйым салынған орман белдеулерi;
6) халықаралық және республикалық маңызы бар жалпыға бiрдей пайдаланылатын темiр жол және автомобиль жолдары бойларындағы қорғаныштық ормандар;
7) алқап-топырақ қорғаныштық ормандар.
Қазақстан Республикасының заңдарымен орман қорының өзге де қорғаныштық санаттары көзделуi мүмкiн.
3. Халықаралық және республикалық маңызы бар жалпыға бiрдей пайдаланылатын темiр жол және автомобиль жолдары бойларындағы қорғаныштық ормандарға жұмыс iстеп тұрған және салынып жатқан темiр жолдар телiмi жолақтарымен қиылысатын, темiр жол төсемiнен екi жаққа 500 метрлiк шектеп орман және халықаралық және республикалық маңызы бар жалпыға бiрдей пайдаланылатын автомобиль жолдары бойындағы телiм жолақтарымен қиылысатын, жол ортасынан екi жаққа 250 метрлiк шектегі орман жатады.
4. Өзендер, көлдер, су қоймалары және басқа да су объектiлерi жағалауларындағы ормандардың тыйым салынған белдеулерiнiң енiн белгiлеу тәртiбiн Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайды.
5. Мемлекеттiк табиғи қорықтардың (биосфералық және қорық-сепортерлердi қоса), мемлекеттiк ұлттық табиғи саябақтардың және мемлекеттiк табиғи резерваттардың шекарасында орналасқан мемлекеттiк орман табиғи ескерткiштерi солардың құрамында есептеледi.
46-бап. Орман қорын қорғаныштық санаттарға жатқызу, бiр
қорғаныштық санаттан екiншiсiне көшiру сондай-ақ
ерекше қорғалатын учаскелердi бөлу
1. Орман қорын қорғаныштық санатқа жатқызу, сондай-ақ орман пайдалануға тыйым салынатын немесе шектелетiн ерекше қорғаныштық учаскелерге бөлу оның экологиялық және әлеуметтiк-экономикалық маңызына қарай орман орналастыру материалдары және (немесе) оң мемлекеттiк экологиялық сараптама қорытындысы болған кезде арнайы зерттеулер негiзiнде жүргiзiледi.
2. Орман қорын қорғаныштық санатқа жатқызуды, сондай-ақ бiр санатынан екiншiсiне көшiрудi Қазақстан Республикасының Үкiметi жүргiзедi.
3. Орман қорында, осы Кодекстiң 45-бабы 2-тармағының 1)-5) тармақшаларында көрсетiлген қорғаныштық санаттарынан басқа, орман пайдаланудың шектеулi режимiмен ерекше қорғаныштық учаскелер бөлiнуi мүмкiн.
Ерекше қорғаныштық учаскелер орман орналастыру кезiнде немесе арнайы зерттеулер арқылы басты мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесу ережелерiне сәйкес бөлiнедi.
47-бап. Кесiлетiн ағаштардың жасын белгiлеу
1. Кесiлетiн ағаштың жасы ормандардың маңызы мен өнiмдiлiгiне, олардың атқаратын функцияларына ағаш және бұта тұқымдарының биологиялық ерекшелiктерiне, сондай-ақ ағаштың мақсатты пайдаланылуына қарай айқындалады.
2. Кесiлетiн ағаштың жасын белгiлеу негiздемесi орман орналастыру кезiнде немесе заңдарда белгiленген тәртiппен жүргiзiлген ғылыми зерттеулер нәтижелерi бойынша жүргізiледі.
3. Кесiлетiн ағаштың жасын бекiтудi уәкiлеттi мемлекеттiк орган жүзеге асырады.
48-бап. Есептiк кеспеағаш
1. Есептiк кеспеағаш - басты мақсатта пайдалану тәртiбiмен ағаш дайындаудың жыл сайынғы нормасы - орман пайдалануды үздiксiз және сарқылмайтындай етіп пайдалану принципіне орай орман орналастыру кезiнде әрбiр орман иеленушi немесе оның бiр бөлiгi бойынша ұзақ кезеңге белгiленедi. Республиканың бүкiл аумағы және оның жекелеген облыстарының аумағы бойынша ол жекелеген орман иеленушi мен оның бөлiктерiнiң есептiк кеспеағаш сомасы ретiнде анықталады.
2. Есептiк кеспеағашты мемлекеттiк экологиялық сараптаманың оң қорытындысы болған кезде уәкiлеттi мемлекеттiк орган бекiтедi және ол орман орналастыру жұмыстары аяқталған жылдан кейiнгi жылдың 1 қаңтарынан бастап қолданысқа енгiзiледi.
3. Орман қорының шекарасы мен оның жай-күйi, басты мақсатта пайдалану
үшiн кесiлетiн ағаштардың жасы, орман қорының қорғаныштық санаты өзгерген
кезде есептiк кеспеағашқа өзгертулер енгiзiледi.
Өзгертiлген есептiк кеспеағашты бекiтудi мемлекеттiк экологиялық
сараптаманың оң қорытындысы болған кезде уәкiлеттi мемлекеттік орган
жүргізедi.
49-бап. Орман қоры алқаптарының түрлерi
1. Орман қорының құрамы:
1) орман алаптарына (орман өсiрiлген алаптар; жинақталмаған орман
дақылдары; орман питомниктерi, сондай-ақ орман өсiрiлмеген алқаптар -
ағашы кесiлiп алынған, өртең, алаңқай, ағашы сирек өскен жерлер);
2) орман өспеген алқаптарға (орман өспеген алқаптар - ауыл шаруашылық
алаптары, жолдар, шаршылық орман соқпақтары, өртке қарсы жыртылған жерлер,
су, құм және орман қоры құрамындағы басқа да алқаптар) бөлiнедi.
50-бап. Орман алқаптарын орман шаруашылығын жүргізумен
және орман пайдаланумен байланысты мақсаттарда
пайдалану үшiн ормансыз алқаптарға айналдыру
1. Орман алаптарын орман шаруашылығын жүргізумен және орман пайдаланумен байланысты мақсаттарда пайдалану үшiн ормансыз алқаптарға айналдыруды орман орналастыру немесе арнайы зерттеулер материалдары негiзiнде уәкiлеттi мемлекеттiк органның аумақтық бөлiмшелерi жүргiзедi.
Алаңқайлар топырақ зерттеу және орман орналастыру материалдары бойынша орман өсiруге жарамсыз деп танылған жағдайларда орман өспеген алқаптарға айналдырылуы мүмкiн.
2. Уәкiлеттi мемлекеттiк органның аумақтық бөлiмшелерiнiң орманды алқаптарды орман шаруашылығын жүргізумен және орман пайдаланумен байланысты мақсаттарда ормансыз алқаптарға айналдыру жөнiндегi шешiмiнде учаскенiң орналасқан жерi, оның алаңы, айналдыруды жүзеге асырудың мақсаты мен мерзiмi, атқаруға рұқсат етiлген жұмыстардың тiзбесi, айналдыру мерзiмi аяқталғаннан кейiн осы учаскенi рекультивациялау жөнiндегi iс-шаралар көрсетiледi.
51-бап. Ормансыз алқаптарды орманды алқаптарға айналдыру
Ормансыз алқапты орманды алқапқа айналдыруды уәкiлеттi мемлекеттiк орган белгiлеген тәртiппен орман иеленушiлер жүргiзедi.
52-бап. Орман қоры жерiн орман шаруашылығын жүргiзумен
және (немесе) орман қоры жерiн алып қоюмен
байланысты емес мақсаттар үшiн басқа санаттағы жерге
айналдыру
1. Орман қоры жерiн орман шаруашылығын жүргiзумен және (немесе) орман қоры жерiн алып қоюмен байланысты емес мақсаттар үшiн басқа санаттағы жерге айналдыру осы Кодекстiң 12-бабының 12) және 13) тармақшаларына сәйкес жүзеге асырылады.
2. Орман қоры жерiн орман шаруашылығын жүргізумен және (немесе) орман қоры жерiн алып қоюмен байланысты емес мақсаттар үшiн басқа санаттағы жерге айналдырған кезде көрсетiлген айналдыру және (немесе) алып қою солардың мүддесiне жүзеге асырылатын жеке және заңды тұлғалар Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiпте орман шаруашылығы өндiрiсiнiң залалдары мен шығындарының орнын толтырады.
3. Орман қоры жерiн орман шаруашылығын жүргiзумен және (немесе) орман қоры жерiн алып қоюмен байланысты емес мақсаттар үшiн басқа санаттағы жерге айналдырған кезде бұл жерде орналасқан екпелердi сақтау немесе кесiп алу туралы және кесiп алу кезiнде алынатын сүректi пайдалану туралы мәселе бiр мезгiлде шешiледi.
4. Жер учаскесi екпелердi кесiп алу құқығынсыз берiлген жеке және заңды тұлғалар олардың сақталуын және күтiп-бапталуын қамтамасыз етуге мiндеттi.
53-бап. Ормандардың жай-күйiне және ұлғайта өсiрiлуiне әсер
ететiн объектiлер құрылысы салу орнын келiсу
1. Ормандардың жай-күйiне және ұлғайта өсiрiлуiне әсер ететiн объектiлер құрылысын салу орны мiндеттi түрде мемлекеттік экологиялық сараптама жүргiзiле отырып, уәкiлеттi мемлекеттiк органмен келiсiледi.
2. Кәсiпорындарды, ғимараттарды және басқа объектiлердi орналастырған, жобалаған, салған және пайдалануға берген, сондай-ақ ормандардың жай-күйiне әсер ететiн жаңа технологиялық процестердi енгiзген кезде ормандарды ағын судың, өнеркәсiптiк және коммуналдық-тұрмыстық шығарындылардың, қалдықтардың және төгiндiлердiң терiс әсерiнен сақтауды қамтамасыз ететiн iс-шаралар көзделiп, жүзеге асырылуға тиiс.
3. Ормандардың жай-күйiне зиянды әсердi болдырмайтын қондырғылармен қамтамасыз етiлмеген кәсiпорындарды, цехтарды, көлiк жолдары мен басқа да объектiлердi пайдалануға беруге тыйым салынады.
54-бап. Орман қорында орман шаруашылығын жүргiзумен және
орман пайдаланумен байланысы жоқ жұмыстарды
жүргiзу
1. Орман қорында құрылыс жұмыстарын жүргiзген, кең таралған пайдалы қазбаларды өндiрген, коммуникациялар төсеген, орман шаруашылығын жүргiзумен және орман пайдаланумен байланысты емес өзге де жұмыстарды орындау, егер бұл үшiн орман қоры жерiн бiр санатынан екiншi санатына көшiру және (немесе) алып қою талап етiлмесе, уәкiлеттi мемлекеттiк
органның келiсiмi бойынша облыстық атқарушы органның шешiмi негiзiнде
жүзеге асырылады.
2. Облыстық атқарушы органның шешiмiнде жүргiзiлген жұмыстардың
атауы, оларды орындаудың мерзiмдерi мен шарттары, қоршаған ортаны қорғау
жөнiндегi экологиялық талаптар көрсетiледi.
5-БӨЛIМ. ОРМАН ОРНАЛАСТЫРУ, ОРМАН ҚОРЫН
МЕМЛЕКЕТТIК ЕСЕПКЕ АЛУ ЖӘНЕ
МЕМЛЕКЕТТIК ОРМАН КАДАСТРЫ, ОРМАНДАР
МОНИТОРИНГІ
8-тарау. Орман орналастыру
55-бап. Орман орналастыру
1. Орман орналастыру орман шаруашылығын жүргізудiң тиiмдiлiгін көтеруге бағытталған iс-шаралар жүйесiн, орман шаруашылығында бiрыңғай ғылыми-техникалық саясатты жүзеге асыруды, орман қорының ұтымды пайдаланылуын қамтамасыз етудi қамтиды.
Орман орналастыру кезiнде:
1) белгiленген тәртiппен орман қорының шекарасын және орманды иеленудiң iшкi шаруашылық жағынан ұйымдастырылуын анықтау;
2) топографиялық-геодезиялық жұмыстарды орындау мен орман қорын арнайы картаға түсiру;
3) ормандардың тұқымдық және жас құрамын, олардың жай-күйiн анықтай отырып, орман қорын инвентаризациялау, сондай-ақ орман ресурстарының сапалық және сандық сипаттамасын анықтау;
4) табиғат-қорық қорлары объектiлерiн, орманның аз қалған өсiмдiктерiн және ерекше қорғалатын учаскелердi анықтау;
5) басты мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесу, аралық пайдалану мақсатында ағаш кесу, өзгелей мақсатта ағаш кесу қажет болатын орман қоры учаскелерiн, ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру, орманды суландыру, қорғау мен сақтау жөнiндегi шараларды және басқа да орман шаруашылығы iс-шараларын айқындау, сондай-ақ оларды өткiзу тәртiбi мен тәсiлдерiн анықтау;
6) орман қорын қорғаныш санатына жатқызу негiздемесi, орман қорын бiр қорғаныш санатынан екiншi қорғаныш санатына көшiру жөнiнде ұсыныстар әзiрлеу, ормансыз алаптарды орманды алаптарға айналдыру, сондай-ақ орман қоры учаскелерiн орман қоры алаптарының басқа түрiне негіздеу мен жатқызу;
7) есептiк кеспеағаштарды, аралық мақсатта пайдаланылатын ағаш кесу мөлшерiн, басты мақсатта пайдалану үшiн кесiлетiн ағаштардың жасын анықтау;
8) ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру, орман тұқым шаруашылығы, ормандарды қорғау мен сақтау жөнiндегі iс-шаралардың, басқа да орман шаруашылығы iс-шараларының көлемiн анықтау;
9) жанама орман пайдалану мен қосымша орман ресурстарын дайындау, орман қорын аңшылық шаруашылығы мұқтажы үшiн, мәдени-сауықтыру, рекреациялық, туристiк және спорттық мақсаттар үшiн пайдалану мөлшерiн анықтау;
10) орманды биологиялық зерттеу;
11) орман орналастыру жобаларын жүзеге асыруды авторлық қадағалау;
12) орман шаруашылығын жүргізудiң негiзгi ережелерiн әзiрлеу және облыстар бойынша орман орналастырудың жиынтық жобаларын жасау;
13) өзге де орман орналастыру iс-қимылдары жүзеге асырылады.
2. Орман қорының шекарасын белгiлеумен, ормандарды инвентаризациялаумен және орман шаруашылығын жүргiзудi жоспарлаумен байланысты орман орналастыру мемлекеттiң монополиясына жатады.
3. Орман орналастыру материалдары жерге орналастыру жұмыстарын жүргiзу кезiндегi орман қоры жерiнiң шекарасын белгiлейтiн және нақтылайтын кезде қолданылады.
56-бап. Орман орналастыруды өткiзу жүйесi
1. Орман қоры аумағында орман орналастыруды уәкiлеттi мемлекеттiк органның иелiгiндегi мемлекеттiк орман орналастыру ұйымдары жүргiзедi.
2. Орман орналастыру уәкiлеттi мемлекеттiк орган белгiлеген тәртiппен бiрыңғай жүйе бойынша орындалады.
3. Орман орналастыру жүргiзiлмесе және белгiленген тәртiппен бекiтiлген орман орналастыру құжаттамасы болмаса, орман шаруашылығын жүргiзу мен орман пайдалануға тыйым салынады.
57-бап. Орман орналастыру жобалары
1. Орман қорында орман орналастыру кезiнде орман орналастыру жобалары жасалады, онда өткен тексеру кезеңi iшiндегі орман шаруашылығын жүргiзу мен орман қорын пайдалануға кешендi баға берiледi, орман шаруашылығын ұйымдастыру мен жүргiзудiң негізгi ережелерi әзiрленедi.
2. Мемлекеттік экологиялық сараптамадан өткен орман орналастыру жобалары мен орман орналастырудың басқа да құжаттарын уәкiлеттi мемлекеттiк орган бекiтедi және ол орман шаруашылығын жүргiзу оның ағымдағы және болашақтағы дамуын жоспарлау үшiн мiндетті нормативтiк құқықтық акт болып табылады.
58-бап. Орман қоры туралы ақпарат
1. Орман қоры туралы ақпаратта орман қорының мемлекеттiк есебi, мемлекеттiк орман кадастры, ормандар мониторингі, орман орналастыру және өзiнiң мiндетiн жүзеге асыру кезiнде уәкiлеттi мемлекеттiк органнан және (немесе) оған ведомстволық бағыныстағы ұйымдардан алынған өзге де деректер қамтылады.
2. Орман қоры туралы ақпарат мемлекеттiк меншiк болып табылады, оны жеке және заңды тұлғалардың пайдалану тәртiбi мен талаптарын Қазақстан Республикасының Үкiметi анықтайды.
9-тарау. Орман қорын мемлекеттiк есепке алу мемлекеттiк
орман кадастры және ормандар мониторингi
59-бап. Орман қорын мемлекеттiк есепке алу
1. Орман қорын мемлекеттiк есепке алу орман қорын қорғауды, сақтауды ұйымдастыру, ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру, орман пайдалану, орман қорының сандық және сапалық өзгерiстерiне жүйелi бақылау жасау және мемлекеттiк органдарды, мүдделi жеке және заңды тұлғаларды орман қоры туралы ақпаратпен заңдарда белгіленген тәртiпте қамтамасыз ету үшiн жүргiзiледi.
Орман қорын мемлекеттік есепке алу деректерi мемлекеттiк орман кадастрын жүргiзген кезде пайдаланылады.
2. Орман қорын мемлекеттiк есепке алу көрсеткiштерiнiң тiзбесiн, сондай-ақ тиiстi құжаттардың нысандарын мемлекеттiк статистикаға басшылықты жүзеге асыратын орталық атқарушы органмен келiсiм бойынша уәкiлеттi мемлекеттiк орган анықтайды.
3. Орман қорын есепке алуды иелігінде орман қорының учаскесi бар барлық заңды тұлғалар жүргiзуге мiндеттi.
4. Орман қорын мемлекеттiк есепке алуды жүргiзу тәртiбiн Қазақстан Республикасының Yкiметi анықтайды.
60-бап. Мемлекеттiк орман кадастры
1. Мемлекеттiк орман кадастры орман қорының экологиялық, экономикалық және өзге де сандық және сапалық сипаттамалары туралы мәлiметтердi қамтиды.
2. Мемлекеттiк орман кадастрының деректерi орман шаруашылығын мемлекеттiк басқару, оны жүргiзудi ұйымдастыру, орман шаруашылығын жүргізумен және орман қорын пайдаланумен және (немесе) орман қоры жерiн алып қоюмен байланысты емес мақсаттарда орман алаптарын ормансыз алаптарға айналдыру, орман пайдаланғаны үшiн ақ төлеу мөлшерiн анықтау, орман пайдаланушылар мен орманды иеленушiлердiң шаруашылық қызметiн бағалау кезiнде пайдаланылады.
3. Мемлекеттiк орман кадастрын жүргiзуi уәкiлеттi мемлекеттік орган мен оның аумақтық бөлiмшелерi жүзеге асырады.
4. Мемлекеттiк орман кадастры көрсеткiштерiнiң тiзбесi мен ормандарды экономикалық бағалау әдiстемесiн уәкiлеттi мемлекеттiк орган айқындайды.
5. Мемлекеттiк орман кадастрын жүргізу тәртiбiн Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайды.
61-бап. Ормандар мониторингi
1. Ормандар мониторингi орман қорын қорғау, сақтау және ормандарды
ұлғайта өсiру, орман қорын пайдалану саласын мемлекеттiк басқару
мақсатындағы орман қорын қадағалау, бағалау және жай-күйi мен даму
үрдiсiне болжам жасау, биологиялық әралуандық пен ормандардың экологиялық
функцияларын сақтау жүйесiн бiлдiредi.
2. Ормандар мониторингiн жүзеге асыру тәртiбiн Қазақстан
Республикасының Үкiметi белгiлейдi.
6-БӨЛIМ. ОРМАНДАРДЫ САҚТАУ, ҚОРҒАУ, ҰЛҒАЙТА
ӨСIРУ ЖӘНЕ ОРМАН ӨСIРУ
10-тарау. Орман қорын қорғау мен сақтау
62-бап. Орман қорын қорғау мен сақтаудың мақсаттары және
мiндеттерi
1. Ормандар өрттен және зиянкестер мен аурулардан, заңсыз кесiп алудан, орман пайдаланудың белгiленген тәртiбiнiң бұзылуы мен орман қорына зиян келтiретiн өзге де iс-әрекеттерден қорғалуға тиiс.
2. Орман қорын қорғау мен сақтау ормандардың биологиялық және өзге де ерекшелiктерiн ескере отырып жүзеге асырылады және бұл орман заңдарының бұзылуын анықтау мен оның жолын кесу, орман қорын ұтымды пайдалану, ормандарды жойылып кетуден, бұзылудан, ластанудан және орман қорына әсер ететiн өзге де терiс әсерлерден сақтау жөнiндегi ұйымдастыру, техникалық, құқықтық және басқа шаралар кешенiн қамтиды.
3. Орман қорын қорғау мен сақтауды орман иеленушiлер, орман пайдаланушылар және осы салаға мамандандырылған өзге де ұйымдар жер бетiнде қорғау және авиациялық қорғау әдiстерiмен жүзеге асырады.
4. Орман қорын қорғау мен сақтаудың негiзгi мiндеттерi мыналар болып табылады:
1) орман өрттерiнiң алдын алу, оларды дер кезiнде табу мен жою жөнiндегi шараларды өткiзу;
2) орман қоры аумағындағы барлық жұмыс iстеушiлер мен сонда орналасқан ұйымдардың, сондай-ақ орманда болатын азаматтардың өрт қауiпсiздiгі ережелерi мен ормандардағы санитариялық ережелердi сақтауын қамтамасыз ету;
3) ормандарды заңсыз кесуден, бүлiнуден, ұрлаудан және басқа да Қазақстан Республикасының орман заңдарын бұзушылықтан қорғау, сондай-ақ орман қорының жерлерiн қорғау;
4) орман пайдаланушылардың өсiп тұрған ағашты босату ережелерiн және орман пайдаланудың басқа да түрлерiнiң ережелерiн орындауын қамтамасыз ету;
5) орман зиянкестерi мен ауруларының ошақтарын дер кезiнде анықтау, олардың дамуына болжам жасау және оларға қарсы күресу;
6) биотехникалық шараларды өткiзу;
7) орман қорының аумағында аңшылық пен балық аулау ережелерiн сақтауды қамтамасыз ету;
8) орман қорының қорғалуын, сақталуын, ұлғайта өсiрiлуiн қамтамасыз ететiн басқа да iс-әрекеттер, ормандарды ұтымды пайдалану мен орман өсiру.
5. Орман иеленушiлер орман өрттерi мен оның салдарына Қазақстан Республикасының заңдарында айқындалған тәртiпте тiркеу жүргiзуге мiндеттi.
63-бап. Орман қорын қорғау мен сақтау жөнiндегi iс-шараларды
жүзеге асыру
1. Қазақстан Республикасының Yкiметi, уәкiлеттi мемлекеттiк орган мен оның аумақтық бөлiмшелерi, жергілiктi атқарушы органдар, орман иеленушiлер, орман пайдаланушылар орман қорын қорғау мен сақтау орман зиянкестерi мен ауруларына және орман өрттерiне қарсы күрес жөнiндегі шараларды жүзеге асыруды қамтамасыз етедi.
2. Облыстық атқарушы органдар уәкілеттi мемлекеттiк органның аумақтық бөлiмшелерiнiң ұсынымы бойынша өрт қаупі жоғары кезеңде азаматтардың орманға баруын және оған көлік құралдарының келуiн, сондай-ақ орман қорының аумағында белгiлi бiр жұмыс түрлерiнiң жүргiзiлуiн қажет болған жағдайда шектейдi.
3. Азаматтар мен заңды тұлғаларды орман өрттерiн сөндiруге тарту тәртiбi Қазақстан Республикасының заңдарымен айқындалады.
64-бап. Қазақстан Республикасының мемлекеттiк орман күзетi
1. Қазақстан Республикасының мемлекеттiк орман күзетi (бұдан әрi - мемлекеттiк орман күзетi) орман мекемелерiнiң қызметкерлерiнен, уәкiлеттi мемлекеттiк орган мен оның аумақтық бөлiмшелерiнiң лауазымды адамдарынан тұрады.
Мемлекеттiк орман күзетiнiң лауазымды адамдарының тiзбесiн Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiтедi.
2. Мемлекеттiк орман күзетi:
1) орман заңдары, жануарлар әлемi мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңдар саласындағы құқық бұзушылықтарды болдырмауға және оның жолын кесуге;
2) өз құзыретi шегінде әкiмшiлiк құқық бұзушылықтар туралы iстер бойынша iс жүргiзудi жүзеге асыруға;
3) өз құзыретi шегiнде орман қоры аумағында құқық тәртiбiн қамтамасыз етуге;
4) тұлғаларды тәртiптiк, әкiмшiлiк және қылмыстық жауапкершiлiкке тарту туралы тиiстi мемлекеттiк органдарға материалдарды жiберуге, өз құзыретi шегiнде сотқа талап-арыз беруге;
5) өз құзыретi шегiнде жеке және заңды тұлғаларға анықталған кемшiлiктердi жою жөнiнде жазбаша нұсқаулар беруге;
6) орман өрттерiнiң алдын алу, оларды дер кезiнде табу мен сөндiру жөнiндегi жұмыстарды жүргiзуге;
7) шаруашылық қызметi мен өзге де қызметтердi шектеу тоқтата тұру және тоқтату туралы ұсыныстар енгізуге;
8) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де мiндеттердi атқаруға мiндеттi.
3. Мемлекеттiк орман күзетiне өзiне жүктелген мiндеттердi орындауы үшiн мынадай құқықтар берiледi:
1) азаматтар мен лауазымды тұлғалардың орман қорын пайдалануды жүзеге асыруға рұқсат беретiн құжаттарын тексеру;
2) орман қорын пайдалану, ормандарды қорғау, сақтау және ұлғайта өсiру, жануарлар дүниесi, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы әкiмшiлiк құқық бұзушылықтар туралы хаттамалар жасау, тиiстi адамдарды ұстауды жүзеге асыру және әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы заңдарда көзделген өзге де шараларды қолдану;
3) орман қорын пайдалану, ормандарды қорғау, сақтау және ұлғайта өсiру, жануарлар әлемi, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласында құқық бұзушылық жасаған адамдарды ұстау және құқық қорғау органдарына жеткiзу;
4) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес көлiк құралдарын, өзге де объектiлер мен орындарды тексерiп қарау, ал қажет болған кезiнде ұсталған адамдарды жеке қарап тексеру;
5) заңдармен белгiленген тәртiпте азаматтар мен лауазымды тұлғалардың заңсыз өндiрген орман ресурстары мен аулаған жануарлар әлемi ресурстарын, олардың өндiрiп-аулау құралдарын, сондай-ақ көлiк құралдарын алып қою және заңдарда белгiленген тәртiппен бұлардың бұдан әрi кiмге тиесiлi болатын мәселесiн шешу;
6) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де құқықтар.
4. Мемлекеттiк орман күзетiнiң лауазымды адамдарына Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртiпте қызмет бабындағы қаруды сақтауға, тағып жүруге және қолдануға рұқсат етiледi.
5. Мемлекеттiк орман күзетiнiң лауазымды адамдары Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiпте нысандық киiм-кешекпен, қызметтік қарумен және арнаулы қорғаныс құралдарымен қамтамасыз етiледi.
6. Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларда
мемлекеттiк орман күзетiнiң лауазымды адамдарының дене күшiн, арнаулы
қорғаныс құралдарын және қызметтiк қаруын қолдануға құқығы бар.
7. Мемлекеттiк орман күзетiнiң қызметi Қазақстан Республикасының
Үкiметi бекiтетiн Мемлекеттiк орман күзетi туралы ережемен айқындалады.
65-бап. Мемлекеттiк орман күзетiнiң лауазымды адамдарын
құқықтық және әлеуметтiк қорғау
Мемлекеттік орман күзетiнiң лауазымды адамдары Қазақстан
Республикасының заңдарына сәйкес құқықтық және әлеуметтiк қорғалуға жатады.
66-бап. Орман шаруашылығы объектiлерiндегi өрттi
мемлекеттiк қадағалау
1. Орман шаруашылығы объектiлерiндегi өртті мемлекеттiк қадағалау
Қазақстан Республикасының өрт қауiпсiздiгi жөнiндегi орталық атқарушы
органы және уәкiлеттi мемлекеттiк орган арасындағы келiсiммен
регламенттеледi.
2. Орман қорындағы жұмыстарды жүзеге асыратын немесе орман қорында
болатын орман пайдаланушылар, өзге де азаматтар мен заңды тұлғалар
ормандардағы өрт қауiпсiздiгiнiң қағидаларын бұзғаны үшiн Қазақстан
Республикасының заң актiлерiне сәйкес жауапты болады.
67-бап. Орман қорын қорғау мен сақтау жөнiндегi авиациялық
жұмыстар
1. Орман қорын өрттен сақтау, оны зиянкестер мен орман ауруларынан
қорғау жөнiндегi авиациялық жұмыстарды осы салаға маманданған ұйымдар
жүзеге асырады.
2. Орман қорын қорғау мен сақтау жөнiндегi авиациялық жұмыстар туралы
ереженi азаматтық авиацияны мемлекеттiк реттеу саласындағы уәкiлеттi
органмен келiсiм бойынша уәкiлеттi мемлекеттiк орган бекiтедi.
68-бап. Орман пайдаланушылардың ормандарды өрттен қорғау
жөнiндегі мiндеттерi
1. Орман пайдаланушылар уақытша ұзақ мерзiмдi орман пайдалану кезiнде орман иеленушiлермен келiсiм бойынша өртке қарсы iс-шаралар жоспарын жасауға және бекiтуге, сондай-ақ оны белгiленген мерзiмде жүзеге асыруға мiндеттi.
Орман иеленушiлер орман пайдаланушыларға олар өртке қарсы iс-шаралар жоспарын жасаған кезде жәрдем көрсетедi.
Өртке қарсы iс-шаралар тiзбесiн, бұл iс-шараларға қойылатын талаптарды Қазақстан Республикасының өрт қауiпсiздiгi жөнiндегi орталық атқарушы органымен бiрге уәкiлеттi мемлекеттiк орган айқындайды.
2. Жеке және заңды тұлғалар орман қорының аумағында мәдени-сауықтыру, рекреациялық, туристiк, спорттық және басқа iс-шаралар мен жұмыстар жүргiзгенде, өткiзгенде, сол өткiзу орындарында уәкiлеттi мемлекеттiк орган әзiрлейтiн және Қазақстан Республикасының өрт қауiпсiздiгi жөнiндегі уәкiлеттi органы бекiтетiн нормаларға сәйкес өрт сөндiру құралдары бар болуы мiндеттi.
69-бап. Өрттен қорғаудың қоғамдық бiрлестiктерiнiң орман
қорын күзетуге қатысуы
1. Орман қорын өрттен қорғауға, өрттiң алдын алу мен өрт сөндiруге өрттен қорғаудың қоғамдық бiрлестiктерi қатыса алады.
2. Өрттен қорғаудың қоғамдық бiрлестiктерiн құру мен олардың жұмыс iстеп тұруы Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
70-бап. Орман қорын орман зиянкестерi мен ауруларынан
сақтау
1. Орман қорын орман зиянкестерi мен ауруларынан сақтау орман қоры жай-күйiн жүйелi түрде бақылап отырумен, орман зиянкестерi мен ауруларының ошақтарын дер кезiнде анықтап табумен, ошақтардың пайда болуының алдын алу, оларды оқшаулау және жою жөнiндегi шаралармен қамтамасыз етiледi.
2. Орман қорын зиянкестер мен орман ауруларынан сақтау мынадай
iс-шараларды қамтиды:
1) ағымдағы, экспедициялық, аэровизуальдi және басқа да
орман-патологиялық тексерулер;
2) орман зиянкестерi мен ауруларының дамуын жалпы, алдын ала және
егжей-тегжейлi қадағалау;
3) орман зиянкестерi мен ауруларына қарсы күрес бойынша жер бетiндегі
және авиациялық жұмыстарды жүзеге асыру;
4) орман зиянкестерi мен ауруларының алдын алу және ошақтарын жою.
3. Орман қорын зиянкестер мен орман ауруларынан сақтау жөнiндегi
iс-шаралар уәкiлеттi мемлекеттiк орган бекiтетiн санитариялық ережелермен
регламенттеледi.
71-бап. Орман пайдаланушылардың орман қорын орман
зиянкестерi мен ауруларынан сақтау жөнiндегi
мiндеттерi
1. Орман қорын орман зиянкестерi мен ауруларынан сақтау мақсатында
орман пайдаланушылар:
1) жұмыстарды орман қорының санитариялық жай-күйiн сақтау мен жақсартуды қамтамасыз ететiн жолдармен, технологияларды сақтай отырып жүргiзуге;
2) өздерi орман пайдалануды жүзеге асыратын орман қоры учаскелерiне орман зиянкестерi мен ауруларының таралуына жол бермеуге;
3) уақытша ұзақ мерзiмдi орман пайдалану шартында, ағаш кесу билетiнде, ордерде және орман билетiнде көзделген орман қорын орман зиянкестерi мен ауруларынан сақтау жөнiндегi iс-шараларды жүзеге асыруға;
4) орман иеленушiлердiң орман қорын орман зиянкестерi мен ауруларынан сақтау жөнiндегi iс-шараларды жүзеге асыруына көмек көрсетуге;
5) орман қорында орман зиянкестерi мен ауруларының пайда болғаны туралы орман иеленушiлердi дер кезiнде хабардар етiп отыруға;
6) ормандарда санитариялық ережелердi орындауға мiндеттi.
72-бап. Орман өрттерiне, орман зиянкестерi мен ауруларына
қарсы күрестi ұйымдастыруға жергiлiктi атқарушы
органдардың қатысуы
Орман өрттерiн болдырмау, өртке қарсы, сондай-ақ орман зиянкестерi мен ауруларына қарсы күресу мақсатында жергiлiктi атқарушы органдар:
1) жыл сайын орман өрттерiнiң алдын алу мен өртке қарсы күрес жөнiндегi iс-шаралар жоспарын әзiрлеудi және оны орындауды ұйымдастырады;
2) орман өрттерiн сөндiру үшiн халықты, меншiк нысанына қарамастан ұйымдар қызметкерлерiн, сондай-ақ ұйымдардың өрт сөндiру техникасын, көлiк және басқа құралдарын тартудың тәртiбiн белгiлейдi, осы жұмысқа тартылған азаматтарды жүрiп-тұру құралдарымен, тамақпен және медициналық көмекпен қамтамасыз етедi;
3) ормандардағы өрт қаупi жоғары кезеңге арнап заңдарға сәйкес өрт сөндiретiн қоғамдық бiрлестiктер құруды алдын ала кездестiредi;
4) өрт қаупi мол маусымға арнап жанар-жағар материалдар резервін құрады;
5) өртке қарсы күрес мақсатына арналған жолдардың, аэродромдардың және орман қорын авиациялық кезiнде пайдаланылатын әуе кемелерi үшiн қону алаңдарының құрылысы мен жөнделуiне жәрдем көрсетеді;
6) шаруа қожалықтары мен өзге де ауыл шаруашылығы құрылымдарының орман қорына тiрелiп тиiп тұрған аумақтарында өсiп кеткен шөптердi өртеуiне бақылау жасауды қамтамасыз етедi;
7) өртке қарсы насихат жүргiзудi, ормандарды мұқият сақтау, ормандарда өрт қауiпсiздiгi ережелерiн орындау жөнiндегi мәселелердiң бұқаралық ақпарат құралдарында жүйелi түрде жазылуын ұйымдастырады;
8) облыс, аудан аумақтарында, қажет болған жағдайда осы мақсаттар үшiн арнаулы комиссия құра отырып, орман өрттеріне қарсы күрес жөнiндегi жұмыстардың үйлестiруiн қамтамасыз етедi;
9) орман зиянкестерi мен ауруларына қарсы күрес және ормандардың санитариялық жай-күйiн жақсарту жөнiндегі жұмыстарды жүргiзуге жәрдемдеседi;
10) орман зиянкестерi мен ауруларына қарсы күрес жөнiнде авиахимиялық, авиабиологиялық және аэрозольдiк iс-шаралар өткiзу кезiнде, сондай-ақ ормандағы өрт қаупi жоғары кезеңдерде азаматтардың ормандарда болуына тыйым салу туралы және орман пайдалану құқығын тоқтата тұру,
шектеу немесе тоқтату туралы шешiмдер шығарады.
73-бап. Азаматтар мен заңды тұлғалардың ормандарды зиянды
әсерлерден қорғау мен сақтау жөнiндегi мiндеттерi
Азаматтар мен заңды тұлғалар орман қорының жай-күйiне терiс әсер етуi
мүмкiн немесе терiс әсер ететiн қызметтердi жүзеге асырған кезде уәкiлеттi
мемлекеттiк органның аумақтық бөлiмшелерiмен келiсiлетiн ормандарды қорғау
мен сақтау жөнiндегi технологиялық, санитариялық және басқа iс-шараларды
жүргiзуге мiндеттi.
74-бап. Азаматтар мен қоғамдық бiрлестiктердiң орман қорын
қорғау мен сақтауды қамтамасыз етуге қатысуы
Азаматтар мен қоғамдық бiрлестiктер орман қорын қорғау мен сақтауды
қамтамасыз етуге Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес қатыса алады.
11-тарау. Ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру
75-бап. Ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiрудiң
мақсаттары
1. Ормандарды ұлғайта өсiрудiң мақсаты орман қорының ағашы кесiлген,
өртең және бұрын ағаш өскен өзге де алаңдарында орманды дер кезiнде
қалпына келтiру, орман ағаштарының тұқымдық құрамын жақсарту, ормандардың
өнiмдiлігін арттыру, орман қоры жерлерiнiң ұтымды пайдаланылуын қамтамасыз
ету болып табылады.
2. Орман өсiрудiң мақсаты орман қорының өнiм бермейтiн жерлерiн қысқарту үшiн ормансыз алаптарда ағаштар өсiру, орман қорына кiрмейтiн жерлерде қорғаныштық және көшеттiк екпелер өсiру болып табылады.
76-бап. Ормандардың ресурстық және экологиялық әлеуетiнiң
арттырылуына қойылатын негізгі талаптар
1. Орман шаруашылығын жүргiзу ормандардың ресурстық және экологиялық әлеуетiн арттыруды қамтамасыз етуге тиiс.
2. Ормандардың ресурстық және экологиялық әлеуетiн арттыру ағаш кесудiң ғылыми негiзделген жүйесiн iске асыру, ормандарды ұлғайта өсiру, олардың тұқымдық құрамын жақсарту, селекциялық-генетикалық негiзде тұрақты тұқым базасын жасау мен оны тиiмдi пайдалану гидро-орман мелиорациясы, орманға күтім жасау мен басқа да орман шаруашылығы iс-шараларын өткiзу нәтижесiнде жүзеге асырылады.
3. Ормандардың ресурстық және экологиялық әлеуетiн көтеру жөнiндегi iс-шараларды орман орналастыру жобаларына сәйкес орман иеленушiлер мен орман пайдаланушылар өткiзедi.
77-бап. Ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру жөнiндегi
iс-шараларды жүргiзу
1. Ормандарды ұлғайта өсiру жөнiндегi iс-шаралар ағаш өсiру жағдайлары мен оның экономикалық жағынан мақсатқа сай келуi ескерiле отырып, экологиялық талаптарды сақтаумен бiрге, неғұрлым қысқа мерзiмде жоғары өнiмді және төзiмдi екпелер жасауды қамтамасыз ететiн жолдармен жүргiзiлуге тиiс.
2. Ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру жөнiндегi iс-шаралар көлемi орман орналастыру және экологиялық сараптамадан өткен, осы салада маманданған басқа да жобалау-iздестiру ұйымдарының мемлекеттiк жобаларымен айқындалады.
3. Ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру, орман тұқымдарын дайындау және олардың сапасына бақылау жасау жөнiндегi iс-шараларды өткiзу тәртiбiн уәкілеттi мемлекеттiк орган белгiлейдi.
4. Ауыл шаруашылығы және басқа ұйымдардың жерлерiнде орман өсiру жөнiндегi iс-шараларды өткiзу олардың қаржылары есебiнен орман шаруашылығын жобалау жөнiндегi мамандандырылған жобалау-iздестiру ұйымдары әзiрлеген жобалар негізiнде жүзеге асырылады.
78-бап. Орманның тұқым шаруашылығы
1. Орманның тұқым шаруашылығы орманның ағаш және бұта тұқымдастарының тұқымын дайындау, өңдеу, сақтау және пайдалану, олардың сапасына және бағалы тұқымдық қасиеттерi бар әрi егу сапасы жоғары тұқым алуға бағытталған шығымына бақылау жасау жөнiндегi кешендi iс-шараларды қамтиды.
2. Орманның тұқым шаруашылығы жөнiндегi iс-шараларды жүргiзу осы Кодекстiң талаптары мен Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiтетiн орманның тұқым шаруашылығы ережелерiне сәйкес жүзеге асырылады.
79-бап. Орман пайдаланушылардың ормандарды ұлғайта өсiру
жөнiндегi мiндеттерi
1. Орман пайдаланушылар сүрек дайындау жұмыстары кезiнде тиiстi тәртiппен мемлекеттiк экологиялық сараптама жүргiзiлген және ормандардың сенiмдi сақталуы мен ұлғайта өсiрiлуiн қамтамасыз ететiн техника мен технологияларды пайдалана отырып, ормандардың табиғи түрде ұлғайта өсiрiлуi үшiн оңтайлы шарттарды сақтауға арналған талаптарды ұстануға мiндеттi.
2. Сүрек дайындау жөнiндегi жұмыстар нәтижесiнде өскiндер жойылып кеткен жағдайда, орман пайдаланушы жойылған өскiндер алаңында орманды қалпына келтiру жөнiндегi жұмыстарды өз есебiнен жүргiзудi қамтамасыз етуге мiндеттi.
80-бап. Орман мекемелерiнiң ормандардың ресурстық және
экологиялық әлеуетiн көтеру жөнiндегi мiндеттерi
Ормандардың ресурстық және экологиялық әлеуетiн көтеру мақсатында орман мекемелерi:
1) ормандардың тұқымдық құрамын жақсарту, олардың өнiмдiлiгi мен қорғаныштық қасиеттерiн көтеру, топырақтың құнарлылығын арттыру, сондай-ақ топырақтың су және жел эрозиясын, батпақтануын, тұздануын және орман қоры жерлерiнiң жай-күйiн нашарлататын басқа да процестердi болдырмау жөнiнде шаралар қабылдауға;
2) ормандардың тиiмдi түрде ұлғайта өсiрiлуiн қамтамасыз етуге және жаңа ормандар жасауға, орманды күтiп-баптау түрiндегi кесудi, санитариялық кесудi жүзеге асыруға;
3) орман шаруашылығы мақсатындағы жолдар құрылысын қамтамасыз етуге мiндеттi.
81-бап. Орман мекемелерiне орман өсiру үшiн жерлер беру
Республика аумағында оңтайлы орман өсуiн, өзендердiң, суаттардың жағалауларында ағаштың желектенуiн қамтамасыз ету үшiн және басқа да қажетті жағдайларда орман қоры жерiнiң құрамына өзге санаттағы жерлер, ең алдымен ауыл шаруашылығында пайдалану үшiн жарамсыз (сайлар, жыралар, құмдауыттар, басқа да азып-тозған жерлер және т.б.) жерлер, сондай-ақ мемлекеттiк жер қорының жерлерi берiлуi мүмкiн.
Аталған жерлердi орман қоры жерлерiнiң құрамына беру Қазақстан Республикасының жер туралы заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
82-бап. Орман өсiмдiктерi (флора) мен жануарлар (фауна)
дүниесiн интродукциялау
1. Орман биоценоздарында өсiмдiктер мен жануарлардың түрлерi мен нысандарын қалпына келтiру және ұлғайта-молайта өсiру жергiлiктi өсiмдiктер мен жануарлар дүниесiнiң байырғы түрлерiн реинтродукциялау жолымен жүргiзiледi.
2. Орман биоценоздарында интродукциялау уәкілеттi мемлекеттiк орган
және ғылым мен ғылыми-техникалық қызмет саласындағы басшылықты жүзеге
асыратын орталық атқарушы орган арасындағы келiсiм бойынша жүзеге
асырылады.
3. Өсiмдiктердiң негiзгi байырғы түрлерiне зиянын тигiзетiн
өсiмдiктер түрлерiн интродукциялауға тыйым салынады.
12-тарау. Жердiң кейбiр санаттарында орман қорын қорғаудың,
сақтаудың, пайдаланудың және ормандарды ұлғайта
өсiрудiң ерекшелiктерi
83-бап. Заңды тұлға мәртебесi бар ерекше қорғалатын табиғи
аумақтарда орман қорын қорғаудың, сақтаудың,
пайдаланудың және ормандарды ұлғайта өсiрудiң
ерекшелiктерi
Заңды тұлға мәртебесi бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда орман
қорын қорғау, сақтау, пайдалану және ормандарды ұлғайта өсiру осы Кодекске
және Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы
заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
84-бап. Қала ормандары мен орманды саябақтарда орман
пайдаланудың ерекшелiктерi
1. Қалалық елдi мекендердiң шекаралары шегiнде орналасқан ормандар (қала ормандары мен орманды саябақтар) халықтың демалысы, мәдени-сауықтыру және спорттық шараларды өткiзу үшiн, сондай-ақ қолайлы экологиялық ортаны сақтауға арналған.
2. Орман шаруашылығын жүргiзуi, сондай-ақ қала ормандары мен орманды
саябақтарды қорғауды, сақтауды, пайдалануды және ұлғайта өсiруді тиiстi
орман мекемелерi жүзеге асырады.
3. Қала ормандарында басты мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесуге және
бұл ормандардың негiзгi мақсатына үйлеспейтiн орман пайдаланудың өзге де
түрлерiне тыйым салынады.
85-бап. Шекара аймақтарындағы орман қоры учаскелерiн
пайдалану ерекшелiктерi
Шекаралық аймақтарда орман шаруашылығын жүргiзу мен орман пайдалану
осы Кодекспен және Қазақстан Республикасының мемлекеттiк шекара туралы
заңдарымен белгiленген тәртіпте жүзеге асырылады.
86-бап. Басқа жер пайдаланушыларға берiлген орман қоры
учаскелерiнде ағаш және бұта өсiмдiктерiн қорғау,
сақтау, ұлғайта өсiру және пайдалану ерекшелiктерi
1. Басқа жер пайдаланушыларға ауыл және орман шаруашылықтарын кешендi жүргізу үшiн белгiленген тәртiпте берiлген орман қоры учаскелерiндегi ағаш және бұта өсiмдiктерiн қорғауы, сақтауды, ұлғайта өсiрудi және пайдалануды осы Кодекстiң талаптарына сәйкес аталған жер пайдаланушылар жүргiзедi.
2. Аумақтарында орман қоры бар жер пайдаланушылар осы Кодексте
белгіленген тәртіпте орман орналастыру жұмыстарын өткiзуге және орман
қорын есепке алуды жүргізуге мiндеттi.
3. Осы баптың 1-тармағында көрсетiлген ормандардың жай-күйiне,
қорғалуына, сақталуына, пайдаланылуына және ұлғайта өсiрiлуiне бақылау
жасауды уәкiлеттi мемлекеттiк орган мен оның аумақтық бөлiмшелерi жүзеге
асырады.
87-бап. Басқа меншiк иелерi мен жер пайдаланушылардың жер
учаскелерi арасында орналасқан орман қоры
учаскелерiн пайдалану ерекшелiктерi
Басқа меншiк иелерi мен жер пайдаланушылардың жер учаскелерi арасында
орналасқан орман қоры учаскелерiн қорғауды, сақтауды, пайдалануды,
ормандарды ұлғайта өсiру жүзеге асыру үшiн орман мекемелерiнiң Қазақстан
Республикасының жер туралы заңдарында белгiленген тәртіпте бөтен жер
учаскелерiн (сервитуттар) шектеулi мақсатта пайдалану құқығы болады.
88-бап. Ауыл шаруашылығы мақсатына арналған жерлердегi
ағаш және бұта өсiмдiктерiн қорғау, сақтау және
пайдалану ерекшелiктерi
1. Ауыл шаруашылығы мақсатына арналған жерлерде орналасқан ағаш және бұта өсiмдіктерi олардың топырақ қорғау, су реттеу және өзге де қасиеттерiн пайдалану арқылы жерлерi қолайсыз табиғи, антропогендiк және техногендiк құбылыстар әсерiнен қорғауды қамтамасыз ету мақсатын көздейдi.
2. Осы баптың 1-тармағында аталған ағаш және бұта өсiмдiктерiн қорғауды, сақтауды және пайдалануды осы өсiмдiктер жерлерiнде орналасқан жер пайдаланушылар жүзеге асырады.
3. Ауыл шаруашылығы мақсатына арналған жерлерде орналасқан ағаш және бұта өсiмдiктерiнiң қорғаныш функциясын сақтау мақсатында ағаш және бұта өсiмдiктерiн күтiм жасап кесуге, санитариялық кесуге, жаңғыртып кесуге, сондай-ақ басқа да кесуге жол берiледi. Агроорманмелиоративтiк екпелердегі кесу оларды жасау жобаларына сәйкес жүргiзiледi.
4. Ауыл шаруашылығы мақсатына арналған жерлердегі орман өсiру, ағаш және бұта өсiмдiктерiне күтiм жасау, оны пайдалану, қорғау және сақтау тәртібі, сондай-ақ бұл өсiмдiктердiң пайдаланылуына, қорғалуына және сақталуына мемлекеттiк бақылау жасауды жүзеге асыру тәртiбi Қазақстан Республикасының заңдарымен айқындалады.
89-бап. Темiр жолдың, автомобиль жолының, арналардың,
магистральдық құбыр өткізгiштердің және басқа желiлiк
құрылыстардың бөлiп берiлген белдеулерiндегi
қорғаныш екпелерiн қорғау, сақтау және пайдалану
ерекшелiктерi
1. Темiр жолдың, автомобиль жолының, арналардың, магистральдық құбыр өткiзгiштердiң және басқа желiлiк құрылыстардың бөлiп берiлген белдеулерiнде орналасқан ағаш және бұта өсiмдiктерi бұл объектiлердi қолайсыз табиғи құбылыстардан қорғау, қоршаған ортаның ластануын болдырмау, шудың әсерiн азайту мақсатын көздейді.
2. Темiр жолдың, автомобиль жолының, арналардың, магистральдық құбыр өткiзгiштердiң және басқа желiлiк құрылыстардың бөлiп берiлген белдеулерiндегi қорғаныш екпелерiн күтiм жасап кесуге, санитариялық кесуге, жаңғыртып кесуге және басқа кесуге осы қорғаныш екпелерiн жасау
жобаларына сәйкес жол берiледi.
3. Осы баптың 1-тармағында аталған ағаш және бұта өсiмдiктерiн
қорғауды, сақтауды және пайдалануды осы өсiмдiктер жерлерiнде орналасқан
жер пайдаланушылар жүзеге асырады.
7-БӨЛIМ. ОРМАН ҚОРЫН ПАЙДАЛАНУ
13-тарау. Негізгi ережелер
90-бап. Орман қорын пайдалануға қойылатын негiзгi талаптар
Орман қорын пайдалану мынадай негiзгі талаптарды сақтай отырып жүзеге
асырылады:
1) ормандардың орта қалыптастыратын, су қорғайтын, қорғаныштық және
өзге функцияларын сақтау;
2) ормандардың, табиғи-қорық қорлары объектiлерiнiң, мәдени және
табиғи мұралардың биологиялық әр алуандығын сақтау;
3) экономика мен халықтың қажеттiлігін қанағаттандыру үшiн орман
пайдалануды үздiксiз және сарқылмайтындай қамтамасыз ету;
4) ормандардың ұлғайта өсiрiлуi мен орман өсiру үшiн қажет шарттарды
қамтамасыз ету;
5) орман пайдалануға ақы төленетiндiгi;
6) орман пайдаланудың ғылыми негізделген нормаларын сақтау;
7) орман пайдалануды орман қорының қорғаныш санатына және
экономикалық шарттарға байланысты жүзеге асыру.
91-бап. Орман пайдаланудың түрлерi
1. Орман қорында орман пайдаланудың мынадай түрлерi жүзеге асырылуы
мүмкiн:
1) сүрек дайындау;
2) шайыр, ағаш шырындарын дайындау;
3) маңызы шамалы орман ресурстарын (қабықтар, бұтақтар, түбiршiктер,
тамырлар, жапырақтар, бүршiктер) дайындау;
4) жанама орман пайдалану (шөп шабу, мал жаю, ара ұялары мен омарта орналастыру, дәрiлiк шөптер мен техникалық шикiзаттар, жабайы өсетiн жемiстер, жаңғақтар, саңырауқұлақтар, жидектер және басқа тағамдық өнiмдер, мүк, орман төсенiштерi мен түскен жапырақтар, қамыстар дайындау мен жинау);
5) орман қоры учаскелерiн аңшылық шаруашылықтарының мұқтаждары үшiн пайдалану;
6) орман қоры учаскелерiн ғылыми-зерттеу мақсаттары үшiн пайдалану;
7) орман қоры учаскелерiн мәдени-сауықтыру, рекреациялық, туристiк және спорттық мақсаттар үшiн пайдалану.
2. Орман қоры учаскелерiн пайдалану орман ресурстарын алып қойып та, сондай-ақ алып қоймай-ақ жүзеге асырылуы мүмкiн.
3. Орман қорының учаскелерi орман пайдаланудың бiр немесе бiрнеше
түрлерiн жүзеге асыру үшiн бiр немесе бiрнеше орман пайдаланушыға берiлуi
мүмкiн.
4. Орман ресурстары мен орман қоры учаскелерiн пайдалану
ерекшелiктерi осы Кодекске сәйкес Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң
нормативтiк құқықтық актiлерiмен және өзге де нормативтiк құқықтық
актiлермен айқындалады.
92-бап. Орман пайдалану жөнiндегi қызметтi лицензиялау
Орман пайдаланушылар жүзеге асыратын сүрек, шайыр және ағаш
шырындарын дайындау жөнiндегi қызмет Қазақстан Республикасының заңдарында
белгiленген тәртiпте лицензиялауға жатады.
14-тарау. Орман пайдалануды жүзеге асыру
93-бап. Ормандарда ағаш кесу
1. Ормандарда сүрек дайындау ағаш кесудiң мынадай түрлерiн жүргiзу
тәртiбiмен жүзеге асырылады:
1) толысқан және қураған сүрекдiңде жүргiзiлетiн басты мақсаттағы
пайдалану;
2) аралық мақсатқа пайдалану (орманды күтiп-баптауға байланысты кесу, iрiктеп санитариялық мақсатта кесу және құндылығы аз орман екпелерiн жаңғыртуға байланысты, сондай-ақ қорғаныштық, су қорғау және басқа функцияларын жоғалтқан екпелердi кесу, шыбықтардағы жеке талдарды кесу);
3) ағаштарды басқа мақсаттарда кесу (жаппай санитариялық кесу су тораптарының, құбырлардың, жолдардың құрылысына байланысты орман соқпақтарын тартқан, өртке қарсы жыралар жасаған кездегi орман алаңдарын тазарту, өзге де мақсаттарға орай кесу).
2. Ормандарда ағаш кесу оларды жүргізудiң Қазақстан Республикасының үкiметi бекiтетiн ережелерiне сәйкес жүзеге асырылады.
94-бап. Орман қорының жекелеген қорғаныш санаттарында
орман пайдалануды шектеу
1. Ерекше қорғалатын орман аймақтарында (мемлекеттiк табиғи резерваттардың орнықты даму аймақтарынан басқа); қалалық ормандар мен орманды саябақтарда; елдi мекендер мен емдеу-сауықтыру мекемелерiнiң жасыл аймақтарында; мемлекеттiк қорғаныш орман белдеулерiнде; эрозияға қарсы ормандарда; өзендердiң, көлдердiң, су қоймалары мен басқа да су объектiлерiнiң жағалауындағы тыйым салынған белдеулерде (cy жайылған жерлердегi өскiндерi жаңарып шығатын жапырақты ормандардан басқа); темiр жолдар мен халықаралық және республикалық маңызы бар жалпы пайдаланудағы автомобиль жолдарының қапталындағы қорғаныш орман белдеулерiнде, сондай-ақ басқа қорғаныш санатында бөлiп көрсетiлген ерекше қорғаныш учаскелерiнде, осы Кодекстiң 95-бабында айтылған жағдайларды қоспағанда, басты мақсатта пайдаланудағы ағаш кесу мен ағаш кесуiн басқа да түрлерiне, сондай-ақ шайыр мен ағаш шырындарын, қосымша орман ресурстарын дайындауға тыйым салынады.
2. Мемлекеттiк ұлттық табиғи саябақтар мен мемлекеттiк табиғи саябақтардың шектеулi шаруашылық қызметiнiң кiшi аймақтарынан, мемлекеттiк табиғи резерваттардың буферлiк аймақтары мен орнықты даму аймақтарынан, мемлекеттiк қорық аймақтарының шаруашылық қызметi аймақтарынан басқа, осы баптың 1-тармағында аталған орман қорының қорғаныш санатында шөп шабу мен мал жаюға тыйым салынады.
3. Мемлекеттiк ұлттық табиғи саябақтар мен мемлекеттiк табиғи саябақтардың шектеулi шаруашылық қызметiнiң кiшi аймақтарынан, мемлекеттiк табиғи резерваттардың буферлiк аймақтары мен орнықты даму аймақтарынан, мемлекеттiк қорық аймақтарының шаруашылық қызметi аймақтарынан, жаңғақ кәсiпшiлiк аймағынан, орман-жидек екпелерiнен, өзендер, көлдер, су қоймалары мен басқа да су объектілерi жағалаулары бойындағы тыйым салынған орман белдеулерiнен, темiр жолдар мен халықаралық және республикалық маңызы бар жалпы пайдаланудағы автомобиль жолдарының қапталындағы қорғаныш орман белдеулерiнен басқа, осы баптың 1-тармағында аталған орман қорының қорғаныш санатында орманның сүректiк емес өнiмдерiн кәсiпшiлiк дайындауға тыйым салынады.
4. Жануарлардың сирек және құрып кету қаупi төнген түрлерiнiң жойылуына немесе өмiр сүру ортасының азып-тозуына соқтыратын сүрек дайындауға жол берiлмейдi.
95-бап. Орман қорының жекелеген санаттарындағы ормандарда
және таудағы ормандарда ағаш кесудiң ерекшелiктерi
1. Басты мақсатта пайдалану үшiн кесу орман қорының "дала-топырақ қорғау ормандары" қорғаныш санатындағы толысқан және қураған сүрекдiңдерде; орман қорының "өзендер, көлдер, су қоймалары мен басқа су объектiлерi жағалаулары бойындағы тыйым салынған орман белдеулері" қорғаныш санатындағы су жайылған жерлердегі өскiндерi жаңарып шығатын жапырақты сүрекдiңдерде; сондай-ақ мемлекеттiк табиғи резерваттардың орнықты даму аймақтарының аумақтарындағы сүрекдіңдерде жүргізiледi.
Орман қорының басқа қорғаныш санаттарындағы сүрекдiңдердi басты мақсатта пайдалану үшiн кесуге тыйым салынады.
2. Басқа да ағаш кесулер, сондай-ақ осы Кодекстiң 45-бабы 2-тармағының 1)-5) тармақшаларында аталған қорғаныш санаттарындағы ормандарда шаруашылық жағынан құндылығы аз және қорғаныштық, су қорғаушылық және басқа экологиялық функцияларын жоғалта бастаған ағаштарды жаңғыртуға байланысты кесу уәкiлетті мемлекеттiк органның рұқсаты бойынша ғана жүргiзiледi.
Орман қорының "өзендер, көлдер, су қоймалары мен басқа су объектiлерi жағалаулары бойындағы тыйым салынған орман белдеулерi; "темiр жолдар мен халықаралық және республикалық маңызы бар жалпы пайдаланудағы автомобиль жолдарының қапталындағы қорғаныш орман белдеулерi" қорғаныш санаттарындағы аралық мақсатқа пайдаланылатын кесу мен басқа мақсаттардағы кесуге оларды жүргiзудiң ережелерiне сәйкес жол берiледi.
3. Мемлекеттiк табиғи қорықтардың ормандарында (биосфералық және сепортер-қорықтарды қоса), мемлекеттiк ұлттық табиғи саябақтардың, мемлекеттiк табиғи саябақтардың және мемлекеттiк қорық өңiрлерiнiң қорық режимi өңiрлерiнде, мемлекеттiк табиғи резерваттардың қорық ядросы өңiрлерiнде, мемлекеттiк табиғи орман ескерткiштерiнде және орманның генетикалық резерваттарында санитариялық және орман қорғау iс-шараларын жүзеге асыру үшiн қажеттi ағаш кесуге ғана жол берiледi.
Аталған ағаш кесу уәкiлеттi мемлекеттiк органның рұқсатымен
мемлекеттік экологиялық сараптаманың оң қорытындысы болған кезде
жүргiзiледi.
4. Таудағы ормандарда бұл ормандардың қорғаныштық, эрозияға қарсы
және су реттеушi маңызы ескерiле отырып, басты мақсатта пайдалану үшiн
ағаш кесу қолданылады.
96-бап. Сүректi кесiп дайындау тәртiбi
Кеспеағаш қорын бөлу, оны орман пайдаланушыларға беру, сүректi кесiп
дайындау тәртiбi Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiтетiн Орманда өсiп
тұрған ағашты босату ережелерiмен
белгiленедi.
97-бап. Сүректi басты мақсатта пайдалану үшiн кесiп дайындау
көлемi
Әрбiр орман иеленушi немесе оның бiр бөлiгi бойынша сүректi басты мақсатта пайдалану үшiн кесiп дайындау есептi кеспеағаштан аспайтын көлемде жүзеге асырылады.
98-бап. Аралық пайдалану үшiн және басқа ағаш кесу
кезiнде сүрек дайындау көлемiн айқындау
1. Аралық пайдалану үшiн сүректi кесiп дайындау көлемi орман орналастыру кезiнде екпелердiң жай-күйiн, орманға күтiм жасап кесудiң, iрiктеп санитариялық кесудiң, құндылығы аз және қорғаныш функцияларын жоғалта бастаған екпелердi жаңғыртумен байланысты кесудiң белгiленген нормаларын негiзге ала отырып айқындалады және оны уәкiлеттi мемлекеттiк орган бекiтедi.
2. Басқа мақсаттарда ағаш кесу кезiнде сүрек дайындау көлемi жаппай санитариялық кесуге жатқызылған кеспеағаш бөлiп беру материалдары, құрылыс салу, орман соқпақтарын тарау кезiндегi орман алаңдарын тазарту жөнiндегi жұмыстардың көлемi мен басқа да орман шаруашылығы iс-шараларының орындалуы бойынша айқындалады және уәкiлеттi мемлекеттiк орган белгiлеген тәртiпте бекiтiледі.
99-бап. Шайыр және ағаш шырындарын дайындау
1. Шайыр және ағаш шырындарын дайындау пiскен және толысқан сүрекдiңдерде жүргiзiледi, олар шырын алудың белгiленген мерзiмi аяқталғаннан кейiн басты мақсатта пайдалану үшiн кесуге жiберiледi. Пiскен және толысқан сүрекдiңдер жеткiлiксiз болған кезде, шырын алу мерзiмiнiң аяқталуына қарай кесу жасына жететiн пiсiп-жетiлген ағаштардан шырын алуға жол берiледi.
Басты мақсатқа пайдалану үшiн кесудiң және бұл сүрекдiңдерден шырын алудың белгiленген тәртiппен бекiтiлген жоспарлары болмаса, аталған сүрекдiңдердi шырын алуға беруге тыйым салынады.
2. Ағаштарды шырын алудан мерзiмiнен бұрын алып қоюға олардың санитариялық жай-күйi күрт нашарлаған немесе өрттен зақымданған жағдайда ғана жол берiледi.
3. Шайыр және ағаш шырындарын дайындау ережесiн, сондай-ақ сүрекдiңдерден шырын алу мүмкiн болатын өңiрлердi уәкiлеттi мемлекеттiк орган бекiтедi.
100-бап. Маңызы шамалы орман ресурстарын дайындау
1. Өнеркәсiптiк ұқсату, орман кәсiпшiлiктерiн дамыту және халықтың мұқтажын қанағаттандыру үшiн маңызы шамалы орман ресурстарын дайындау орманға залал келтiрмей жүзеге асырылуға тиiс.
2. Ормандағы кесу жұмыстарын жүргiзу ретiмен кесiлген ағаштардан ғана қабық және бұтақ дайындауға жол берiледi.
3. Қурап қалған және құлап жатқан ағаштардан қабық дайындауды орман қорының бүкiл аумағында жүргiзуге болады.
4. Өсiп тұрған ағаштардан тоқу үшiн қажет бұтақтар дайындауға, сондай-ақ бусоғар, сыпыртқы және сол сияқты заттарды әзiрлеуге ағаш кесу ережесiмен айқындалған тәртiпте жол берiледi.
101-бап. Жанама мақсатта орман пайдалануды жүзеге асыру
шарттары
Жабайы жемiстер, жаңғақтар, саңырауқұлақтар, жидектер, дәрiлiк өсiмдiктер мен техникалық шикiзат дайындап, жинау, ара ұялары мен омарталар орналастыру уәкiлеттi мемлекеттiк орган бекiтетiн Қазақстан Республикасында Жанама мақсатта орман пайдалану ережелерi айқындайтын тәртiпте, орманға залал келтiрiлмей жүзеге асырылуға тиiс.
102-бап. Орман қорында шөп шабу мен мал жаю
1. Шөп шабу және мал жаю мүмкiн болатын алаңдарды орман орналастыру жобаларына сәйкес орман иеленушiлер белгiлейдi.
2. Орман қорына кiретiн жайылымдарда малды бақташысыз жаюға ерекше жағдайларда шалғай, жету жолы қиын және халық аз қоныстанған аудандарда жол берiледi. Мұндай аудандардың тiзбесiн уәкiлеттi мемлекеттiк органның аумақтық бөлiмшесiнiң ұсынымы бойынша облыстық өкiлдi орган бекiтедi.
3. Ормандарда ешкiлердiң жайылуына арнайы бөлiнген қоршалған
учаскелерде ғана жол берiледi.
4. Орман қорында шөп шабу мен мал жаю ережелерiн уәкiлеттi
мемлекеттiк орган бекiтедi.
103-бап. Орман қоры учаскелерiн аңшылық шаруашылығының
мұқтаждары үшiн пайдалану
1. Орман қорының учаскелерi аңшылық шаруашылығы мұқтаждары үшiн жеке
және заңды тұлғаларға осы Кодекспен белгiленген тәртiпте уақытша ұзақ
мерзiмдi орман пайдалану шарты негiзiнде берiледi.
2. Орман қорындағы жануарлар дүниесiн пайдалануға рұқсат беретiн
құжаттар Қазақстан Республикасының заңдарымен белгiленген тәртiпте
берiледi.
3. Орман қорының учаскелерiн аңшылық шаруашылығының мұқтаждары үшiн
пайдалану тәртiбiн Қазақстан Республикасының Yкiметi айқындайды.
104-бап. Орман қоры учаскелерiн ғылыми-зерттеу мақсаттары
үшiн пайдалану
1. Орман иеленушiлер жеке және заңды тұлғалардың ғылыми-зерттеу
жұмыстарын жүргiзуi үшiн орман қорының учаскелерiн осы Кодекспен
белгіленген тәртiпте уақытша ұзақ мерзiмдi орман пайдалану шарты негізiнде
бередi.
2. Орман қоры учаскелерiн ғылыми-зерттеу мақсаттары үшiн пайдалану
тәртiбiн Қазақстан Республикасының Yкiметi белгiлейдi.
105-бап. Орман қоры учаскелерiн мәдени-сауықтыру,
рекреациялық, туристiк және спорттық мақсаттар
үшiн пайдалану
1. Орман иеленушiлер жеке және заңды тұлғаларға орман қорының учаскелерiн мәдени-сауықтыру, рекреациялық, туристiк және спорттық мақсаттар үшiн осы Кодекспен белгiленген тәртiпте уақытша ұзақ мерзiмдi орман пайдалану шарты негізiнде бередi.
2. Орман пайдаланушылар орманды орта мен табиғи ландшафты сақтауды, ормандардағы өрт қауiпсiздiгi ережелерi мен санитариялық ережелердi сақтауды ескере отырып, орман қорының берiлген учаскелерiнде абаттандыру және халыққа мәдени-тұрмыстық қызмет көрсету жөнiндегi iс-шараларды өткiзедi.
3. Орман қорының учаскелерiн мәдени-сауықтыру, рекреациялық, туристiк және спорттық мақсаттар үшiн пайдалану тәртiбiн Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлейдi.
106-бап. Орман биоценоздарының тектiк қорын пайдалану
1. Қазақстан Республикасының аумағындағы орман биоценоздарының тектiк қоры республикалық меншiкке жатады және өсiмдiктер мен жануарлар дүниесiнiң генетикалық резерваттарын, жылылықты қажет ететiн екпелер мен ағаштарды, басқа да селекциялық-генетикалық объектiлердi қамтитын шектеулi пайдалану режимi бар дербес өңiрлер түрiнде аумақтар бойынша бөлiнедi.
Аталған өңiрлердi ғылым мен ғылыми-техникалық қызмет саласында
басшылықты жүзеге асыратын орталық атқарушы орган мен уәкiлеттi
мемлекеттiк органның ұсынымы бойынша Қазақстан Республикасының Үкiметi
белгiлейдi.
2. Орманның өсiмдiктер (флора) мен жануарлар (фауна) дүниесi тектiк
қорының репродукциялық материалдарын басқа мемлекеттермен алмасу Қазақстан
Республикасының Үкiметi шешiмiнiң негiзiнде жүзеге асырылады.
8-БӨЛІМ. ОРМАН ҚОРЫН ҚОРҒАУДЫҢ, САҚТАУДЫҢ,
ПАЙДАЛАНУДЫҢ, ОРМАНДАРДЫ ҰЛҒАЙТА
ӨСIРУ МЕН ОРМАН ӨСIРУДIҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ
ТЕТІГІ
15-тарау. Орман пайдаланғаны үшiн ақы төлеу
107-бап. Орман пайдаланғаны үшiн ақы төлеу
1. Орман қорын пайдалану рұқсат беретiн құжаттар негізiнде ақы төлеу
арқылы жүзеге асырылады.
Орман пайдаланғаны үшiн төленетiн ақы ормандардың пайдалы қасиеттерi,
орман ресурстарының сапасы мен арзанға түсуi, орман өнiмдерiне арналған
нарықтық бағалар ескерiле отырып белгiленедi.
2. Орман қорын пайдаланғаны үшiн ақы төлеудiң базалық ставкасы, ақша
аудару мен бюджетке төлем төлеу тәртiбi Қазақстан Республикасының Салық
кодексiне
сәйкес айқындалады.
16-тарау. Орман шаруашылығын қаржыландыру
108-бап. Орман шаруашылығын жүргізуге арналған
шығыстарды қаржыландыру көздерi
Орман шаруашылығын жүргiзуге арналған шығыстарды қаржыландыру көздерi:
1) республикалық бюджет қаражаты;
2) жергiлiктi бюджеттер қаражаты;
3) орман мекемелерiнiң осы кодекстiң 110-бабының 1-тармағында
көзделген ақылы қызмет көрсетуден түсiретiн қаражаты;
4) Қазақстан Республикасының заңдарымен тыйым салынбаған өзге де
қаржыландыру көздерi есебiнен жүргiзiледi.
109-бап. Орман шаруашылығын жүргiзуге арналған
шығыстарды қаржыландыру
1. Республикалық бюджет қаражатынан мынадай iс-шараларды қаржыландыру
қамтамасыз етiледi:
1) ормандарды өрттен, өз бетiнше кесiп алудан және орман заңдарын өзге де бұзушылықтан қорғау, жер үстiндегi және авиациялық жұмыстар арқылы жүзеге асырылатын ормандарды зиянкестер мен аурулардан сақтау;
2) орман шаруашылығы жолдарын салу мен оларды күтiп ұстау;
3) орманның тұқым шаруашылығы, ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру, ағаш және бұта тұқымдарының селекциясы;
4) орман орналастыруды, орман қорын мемлекеттiк есепке алуды, мемлекеттiк орман кадастрын, орман мониторингiн жүргiзу;
5) орман қорын қорғау, сақтау, пайдалану, ормандарды ұлғайта өсiру
мен орман өсiру саласындағы ғылыми-зерттеу және жобалау-iздестiру
жұмыстары;
6) күтiм жасап кесу мен санитариялық кесу жүргiзу;
7) орман және аңшылық шаруашылықтары үшiн кадрлар даярлау;
8) ормандарды қорғауға, сақтауға, ұлғайта өсiру мен орман өсiруге
жұмсалатын күрделi қаржы.
2. Жергілiктi бюджеттер қаражатынан (ормандарды өрттен қорғау,
орманның зиянкестерi мен ауруларына сақтау, ормандарды ұлғайта өсiру мен
орман өсiрудi қоса) жергілiктi деңгейдегi қоршаған ортаны қорғау,
сауықтыру жөнiндегi шығыстарды қаржыландыру қамтамасыз етiледi.
110-бап. Орман мекемелерiнiң ақылы қызмет көрсетуден
түсiретiн қаражаты
1. Орман мекемелерi заңды және жеке тұлғаларға ақылы қызмет
көрсетуден қаражаттар түсiре алады, бұлар:
1) отырғызу материалдарын өсiру мен орман тұқымдарын жинау;
2) көгалдандыратын, қорғаныштық, плантациялық және өзге екпелер жасау;
3) орман шаруашылығы саласында сабағаттық және техникалық көмектер
көрсету;
4) ормандарда күтiм жасап кесу мен санитариялық кесудi жүзеге асырған
кезде алынған өнiмдердi өткiзу бойынша құралады.
2. Орман мекемелерi қаражаттарының құралу және пайдалану тәртiбiн
Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiтедi.
3. Орман мекемелерi қаражаттарын ормандар мен жануарлар дүниесiн
қорғаумен, сақтаумен, ұлғайта өсiрумен байланысты емес мақсаттарға
пайдалануға тыйым салынады.
9-БӨЛIМ. ОРМАН ЗАҢДАРЫ САЛАСЫНДАҒЫ ТӘРТІП
БҰЗУШЫЛЫҚТАР
17-тарау. Орман заңдары саласындағы тәртiп бұзушылықтар
111-бап. Орман қорын қорғау, сақтау, пайдалану, ормандарды
ұлғайта өсiру мен орман өсiру саласындағы тәртiп
бұзушылықтар
1. Орман қорын қорғау, сақтау, пайдалану, ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру саласындағы тәртiп бұзушылық болып табылатындар:
1) орман қорындағы орман орналастыру және орман шаруашылығы белгiлерiн жою немесе бүлдiру;
2) орман қоры учаскелерiн сатып алу-сату, сыйға тарту, кепiлге беру, өз бетiнше иелену және айырбастау, сондай-ақ орманға мемлекеттік меншiк құқығын бұзатын орман пайдалануды жүзеге асыру құқығын өз бетiнше өзгеге қайта беру;
3) түбiршiктердi қазып алу, құрылыстар тұрғызу, сүректердi өңдеу, қоймалар салу және тиiстi жолмен рұқсат етiлмеген өзге де мақсаттар үшiн орман қорының учаскелерiн заңсыз пайдалану;
4) ағаштар мен бұталарды заңсыз кесу мен бүлдiру орман дақылдарын, орман питомниктерi мен плантациялардағы егiлген не отырғызылған көшеттердi, сондай-ақ табиғи өсiп-жетiлген шыбықтарды, өскiндердi және ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру мақсатына арналған алаңдардағы қолдан себiлгендердi жою немесе бүлдiру;
5) ормандарды жою немесе бүлдiру, сондай-ақ отты немесе өзге де қатерлi қауiп көзiн ұқыпсыз пайдалану нәтижесiнде орман қорына кiрмейтiн екпелердi жою немесе бүлдiру де осыған парапар;
6) ормандарды қасақана жою немесе бүлдiру, сондай-ақ жағып жiберу,
өзге де жалпы қауiптi жолмен орман қорына кiрмейтiн екпелердi жою немесе
бүлдiру де осыған парапар;
7) ормандарда өрт қауiпсiздігі талаптарын және санитариялық
ережелердi бұзу;
8) кеспеағаш қорын пайдаланудың, сүрек, қосымша орман ресурстарын,
ағаш шырындарын дайындау мен тасып шығарудың белгiленген тәртібiн бұзу;
9) орман қорының уақытша алынған учаскелерiн қайтарудың мерзiмдерiн
бұзу немесе оларды мақсатына қарай пайдалану үшiн жарамды жай-күйге
келтiру жөнiндегi мiндеттемелердiң орындалмауы;
10) орман қоры жерлерiндегi шабындықтар мен жайылым алаптарын бүлдiру;
11) ормандар мен орман қорының жерлерiнде өз бетiнше шөп шабу және
мал жаю;
12) тыйым салынған немесе орман билетiмен ғана жол берiлетiн
учаскелерде өз бетiнше дәрiлiк шөптер мен техникалық шикiзатты жинау;
13) орман қорының ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру
мақсатындағы ағашы кесiлген және басқа алаптарында ормандарды ұлғайта
өсiрудiң тәртібi мен мерзiмдерiн бұзу;
14) орман үшiн пайдалы фаунаны жою;
15) орманды ағын сулармен, химиялық заттармен, өнеркәсiптiк және
тұрмыстық шығарындылармен, қалдықтармен және оны кеуiп қалуға немесе
ауруға ұшырататын тастандылармен бүлдiру не ормандарды ластау;
16) орман құрғату жыраларын, дренаж жүйелерiн және орман қорының
жерлерiндегi жолдарды жою немесе бүлдiру;
17) рұқсат беретiн құжаттарда көзделген мақсаттарға немесе талаптарға
сәйкес келмейтiн орман пайдалануды жүзеге асыру;
18) ормандардың жай-күйi мен ұлғайта өсiрiлуiне зиянды әсер етуге
соқтырған объектiлер құрылысын салу мен пайдалануға беру;
19) кеспеағаштарды бөлiп беру мен кесiмдi бағалаудың белгiленген
тәртiбiн бұзу;
20) сүректердi есептi кеспеағаштан асып түсетiн мөлшерде дайындау.
2. Қазақстан Республикасының заң актiлерiмен орман қорын қорғау, сақтау, пайдалану, ормандарды ұлғайта өсiру мен орман өсiру саласындағы өзге де бұзушылықтар үшiн жауапкершiлiк белгiленуi мүмкін.
112-бап. Орман заңдарын бұзғаны үшiн жауапкершiлiк
1. Орман заңдарын бұзғаны үшiн жеке және заңды тұлғалар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес тәртiптiк, әкiмшiлiк және қылмыстық жауапкершiлiкте болады.
2. Жеке және заңды тұлғалар олардың орман заңдарын бұзуы нәтижесiнде келтiрiлген нұқсанды Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген мөлшерде және тәртiпте өтеуге мiндеттi.
3. Орман заңдарын әкiмшiлiк құқық бұзушылықтар үшiн айыппұлдар Қазақстан Республикасының Әкiмшiлiк құқық бұзушылықтар туралы кодексiне K010155_ сәйкес салынады.
113-бап. Орман қорының ез бетiнше иеленген аумақтарын
қайтару
1. Өз бетiнше иеленген орман қорының учаскелерi олардың тиесiлi иелерiне мұны заңсыз пайдалану кезiнде тартылған шығындар өтелместен қайтарылады. Бұл ретте орман иеленушi тартқан нұқсан мемлекетке өтеледi.
2. Өз бетiнше тұрғызылған құрылыстарды бұзу, жерлердi нысаналы
мақсатына сәйкес келтiру және орман алаптарын қалпына келтiру бұзушылар
есебiнен жүргiзiледi.
114-бап. Орман қорына кiрмейтiн ағаш және бұта өсiмдiктерiн
жойғаны немесе зақымдағаны үшiн жауапкершiлiк
Орман қорына кiрмейтiн, осы Кодекстiң 4-бабының 2-тармағындағы 4)
тармақшада және 19-бабында көрсетiлгеннен басқа, ағаш және бұта
өсiмдiктерiн заңсыз жойғаны немесе зақымдағаны үшiн кiнәлi адамдар
Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген жауапкершiлiкке тартылады.
ҚОРЫТЫНДЫ БӨЛIМ
115-бап. Қазақстан Республикасының кейбiр заң актiлерiнiң
күшi жойылды деп тану туралы
Мыналардың күшi жойылды деп танылсын:
1) Қазақстан Республикасының 1993 жылғы 23 қаңтардағы
Орман
кодексi (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесiнiң Жаршысы, 1993 ж., N 3,
45-құжат; 1995 ж., N 20, 120-құжат; Қазақстан Республикасы Парламентiнiң
Жаршысы, 1999 ж., N 11, 357-құжат; 2001 ж., N 3, 20-құжат; N 24,
338-құжат).
2) "Қазақстан Республикасының Орман кодексiн күшiне енгізу тәртiбi
туралы" Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесiнiң қаулысы (Қазақстан
Республикасы Жоғарғы Кеңесiнiң Жаршысы, 1993 ж., N 3, 46-құжат).
Қазақстан Республикасының
Президенті
Мамандар:
Омарбекова А.Т.
Шарипова М.Е.
