Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкiметiнiң 31.10.2015 № 870 (алғашқы ресми жарияланған күнiнен кейін күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзіледі) қаулысымен.
Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 9 шілдедегі Су кодексінің 36-бабының 16) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған су шаруашылығы жүйелері мен құрылыстары қауіпсіздігінің критерийлері бекітілсін.
2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.
Қазақстан Республикасы
Премьер-Министрі К.Мәсімов
Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2012 жылғы 12 қаңтардағы
№ 29 қаулысымен
бекітілген
Су шаруашылығы жүйелері мен құрылыстары
қауіпсіздігінің критерийлері Негізгі ережелері
1. Осы су шаруашылығы жүйелері мен құрылыстары қауіпсіздігінің критерийлері (бұдан әрі - Критерийлер) мониторинг үдерісінде Қазақстан Республикасындағы су шаруашылығы жүйелері мен құрылыстарының суды тежейтін гидротехникалық құрылыстар (бұдан әрі - ГТҚ) жай-күйінің негізгі қадағаланатын және бақыланатын техникалық көрсеткіштерін белгілейді.
2. Критерийлер мониторингін ГТҚ-ның меншік иелері құрылыстардың техникалық көрсеткіштерін сырттай (көрнекі және инструменталдық) бақылау нәтижелері негізінде жүзеге асырады.
Критерийлердің сандық және сапалық мәні Қазақстан Республикасының «Гидротехникалық құрылыстар. Жобалаудың негізгі ережелері» № 3.04-01-2008 құрылыс нормалары мен ережелеріне сәйкес олардың сипаттамалары, пайдалану шарттары, ескеріле отырып, құрылыс жобасы құрамында әзірленеді.
3. Осы Критерийлерде мынадай анықтамалар қолданылады:
1) су тежейтін гидротехникалық құрылыс - тежеуді жасауға, су деңгейін көтеруге немесе су қоймасын құруға арналған құрылыс;
2) бақыланатын көрсеткіштер - техникалық құралдар көмегімен өлшенген немесе құрылысты өлшеу негізінде есептелген ГТҚ жай-күйінің сандық және сапалық сипаттамасы;
3) диагностикалық көрсеткіштер - ГТҚ жай-күйін диагностикалау мен бағалау үшін маңызды, «құрылыс - табан — су қоймасы» ГТҚ қауіпсіздігіне толығымен немесе оның жеке элементтерін бағалауға мүмкіндік беретін бақыланатын көрсеткіштер;
4) К - ГТҚ техникалық жай-күйін мониторингілеу үдерісінде өлшенген бақыланатын көрсеткіштердің мәні;
5) К1 - диагностикалық көрсеткіштер мәндерінің деңгейін сақтандыратын критериалдық диагностикалық көрсеткіштердің деңгейі, оған жеткенде ГТҚ тұрақтылығы, механикалық және сүзілу төзімділігі мен оның табаны, сондай-ақ су қашыртқы және су өткізгіштік құрылыстарының суды жіберу мүмкіндігі қалыпты пайдалану шарттарына әлі де сәйкес келеді;
6) К2 - критериалдық диагностикалық көрсеткіштер деңгейі, диагностикалық көрсеткіштер мәндерінің екінші (шекті) деңгейі, одан асып кеткенде жобалық режимде ГТҚ пайдалануға рұқсат етілмейді.
4. ГТҚ-ның негізгі бақыланатын және диагностикалық көрсеткіштері осы Критерийлердің қосымшасында келтірілген.
5. Критерийлер:
1) ГТҚ-ны пайдалануға беру алдында;
2) пайдаланудың бастапқы екі жылынан кейін;
3) пайдаланудың әрбір бес жылынан кейін кемінде бір рет;
4) ГТҚ қайта жаңғыртқаннан, күрделі жөндеуден, қалпына келтірілгеннен және пайдалану шарттарын өзгерткеннен кейін;
5) пайдаланудан шығарылғаннан кейін және консервациялау кезінде;
6) ГТҚ қауіпсіздігі саласында нормативтік құқықтық актілерді, қағидалар және нормалары өзгертілген кезде;
7) авариялық жағдайлардан кейін түзетілуге жатады.
6. ГТҚ жай-күйін бағалау К диагностикалық көрсеткішінің өлшенген мәнін оның К1 және К2 критериалдық мәнімен салыстыру негізінде жүргізіледі. К < К1-де кезінде ГТҚ жай-күйі қалыпты, К1< К < К2- әлеуетті қауіпті, К > К2- аварияның алдында деп есептеледі.
Су шаруашылығы жүйелері мен
құрылыстары қауіпсіздігінің
критерийлеріне қосымша
Су шаруашылығы жүйелері құрылыстарының су тежейтін
гидротехникалық құрылыстарының негізгі бақыланатын
және диагностикалық көрсеткіштерінің
ТІЗБЕСІ
Түріне қарай ГТҚ жай-күйінің негізгі бақыланатын көрсеткіштері |
бақыланатын көрсеткішті өлшеу тәсілі |
Бақыланатын көрсеткішті өлшейтін техникалық құралдар |
Өлшемнің болжамды кезеңділігі* |
Мониторинг нәтижесі |
|
К өлшенген көрсеткіштің мәні |
К1, К2 көрсеткіштің критериалдық мәні |
||||
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
1. Бетонды ГТҚ (гравитациялық, контрфорсты, арқалы бөгеттер) |
|||||
Құрылыстың қыры мен оның табанының тік жылжуы (шөгуі), мм |
Үстіңгі маркаларды нивелирлеу |
Үстіңгі маркалар, жұмысшы және іргетасты реперлер |
Жылына 2 рет |
мм |
мм |
Құрылыстар мен оның табандарының көлденеңінен жылжуы, мм |
Тұстамалар бойынша триангуляция, шамды алыстан шамалайтын бақылаулар |
Жұмысшы реперлер, визирлі маркалар, шамды алыстан шамалайтын бақылау маркалары |
Сол мерзімде |
мм |
мм |
Құрылыстардың және оның табанының кернеуі, кг/см2, МПа |
Деформацияларды, құрылыстардың және оның табанының кернеуін қашықтықтан өлшеу |
Сызықтық деформацияны өлшейтін түрлендіргіштер, ішекті түрлі күштер |
Айына 1 рет |
кг/см2, МПа |
кг/см2, МПа |
Бетонды құрылыстың ұлтанындағы түйіскен кернеу, кг/см2, МПа |
Бақыланатын алаңға келетін күшті қашықтықтан өлшеу, |
Ішекті түрлі күштерді өлшейтін түрлендіргіштер |
Сол мерзімде |
Кг/см2, МПа |
Кг/см2, МПа |
Құрылыстың секцияаралық тігістерін ашу |
Тігістердің ашылуын қашықтықтан өлшеу |
Ішекті түрдегі сызықтық ауысулықты өлшейтін түрлендіргіштер |
Айына 3 рет |
мм |
мм |
Құрылыстың секцияаралық тігістері бойынша секциялардың өзара жылжуы, мм |
Бөгет секцияларының өзара жылжуын тікелей өлшеу |
Ішекті түрлі сызықтық жылжуларды өлшейтін түрлендіргіштер |
Сол мерзімде |
мм |
мм |
Жартас пен құрылыс түйісі бойынша жарықтың созылу көлемі, мм |
Жартас пен құрылыс түйісі бойынша жарықты ашу қашықтық өлшеулер |
Ішекті түрдегі сызықтық ауысулықты өлшейтін түрлендіргіштер |
- |
мм |
мм |
Құрылыстағы блокаралық тігістер мен жарықтарды ашу, мм |
Блокаралық тігістер мен жарықтарды ашу жөнінде қашықтық өлшеулер |
Ішекті түрдегі сызықтық ауысулықты, өзгерістерді өлшейтін түрлендіргіштер |
- |
мм |
мм |
Құрылыс бетонының мен оның табанының температурасы, оС |
Бетон температурасын қашықтықтан өлшеу |
Ішекті түрдегі температураны өлшейтін түрлендіргіштер |
- |
С |
С |
Жоғарғы бетіне шығатын немесе дренажды құрылғыларға түсетін сүзілу шығындар, л/с |
Өлшейтін суағарда су деңгейін тікелей өлшеу немесе шығындарды қашықтықтан өлшеу |
Сұйықтық деңгейін өлшейтін түрлендіргіштер, өлшейтін рейка |
- |
л/с |
л/с |
Су жағасына жанасқан және құрылыстардың табанындағы пьезометриялық қысым, м |
Құрылыстардың табанында пьезометриялық деңгейлерді тура немесе қашықтықтан өлшеу |
Ішекті түрдегі қысымды өлшейтін түрлендіргіштер, үлгілі манометрлер |
- |
м |
м |
Құрылыстардың табанындағы пьезометриялық градиенттер, мөлшерсіз |
Құрылыстар табанында өлшенген қысымдар бойынша есептеледі |
- |
Айына 3 - рет |
Мөлшерсіз көлем |
Мөлшерсіз көлем |
Құрылыстардың және оның табанының сейсмикалық толқуының параметрлері (жиілігі, гц; өзінің толқуларының кезеңі, с) |
Толқулар амплитудасының, жеделдеуінің автоматтық күту режимінде өлшеу |
Сейсмометрикалық аппаратура |
Үнемі |
Гц,с |
Гц,с |
Төменгі бьефте арнаның шайылу сипаттамасы (тереңдігі, м; шайылу шұңқырының алаңы, м2) |
Сүңгуірлер немесе эхолоттардың көмегімен шаю шұңқырларын тура өлшеу |
Эхолоттар, өлшейтін ленталар |
Жылына 1 рет |
м, м2 |
м, м2 |
Құбылмалы деңгейдің белдеуінде бетонның бұзылуы, мм |
Бетонның бұзылу тереңдігін тура өлшеу |
Сағат түріндегі индикатор базасындағы деформометр |
Жылына 2 рет |
мм |
мм |
Бетонның ірі толықтырушыларының реакциялық қасиеттері салдарынан бетонның бұзылуы, мм |
Бетонның бұзылу тереңдігін тура өлшеу |
Сол мерзімде |
Сол мерзімде |
мм |
мм |
2. Топырақты материалдардан жасалған құрылыстар (бөгеттер, дамбалар және т.б.) |
|||||
Құрылыстың қыры мен оның табанының тік жылжуы (шөгуі), мм |
Тереңдіктегі маркаларды, үстіңгі маркаларды ниверлеу |
Үстіңгі, тереңдіктегі маркалар, жұмысшы және іргетасты реперлер |
Жылына 2 рет |
мм |
мм |
Құрылыстар қырларының көлденеңінен ығысуы, мм |
Тұстамалар бойынша триангуляция, шамды алыстан шамалайтын бақылаулар |
Жұмысшы және іргетасты реперлер, визирлі маркалар, шамды алыстан шамалайтын бақылау үшін маркалар |
Сол мерзімде |
мм |
мм |
Құрылыстың сутірек элементтерінде және оның табанындағы булы қысым, МПа |
Құрылыстың сутірек элементтерінде булы қысымды қашықтықтан өлшеу |
Ішекті түрдегі қысымды өлшейтін түрлендіргіштер |
Айына 3 рет |
МПа |
МПа |
Жоғарғы бетіне шығатын немесе дренажды құрылғыларға түсетін сүзілу шығындар, л/с |
Өлшейтін суағарда су деңгейін тікелей өлшеу немесе шығындарды қашықтықтан өлшеу |
Сұйықтық деңгейін өлшейтін түрлендіргіштер, ультрадыбысты шығынды өлшеуіштер, өлшейтін рейка |
Сол мерзімде |
л/с |
л/с |
Құрылыстардың денесіндегі, су жағасына жанасқан сүзілу ағынының депрессиялық үстінгі белгісі |
Пьезометриялық деңгейді қашықтықтан өлшеу немесе пьезометриялық деңгейінің белгілерін тура өлшеу |
Ішекті түрдегі қысымды өлшейтін түрлендіргіштер, қысымды және қысымсыз пьезометрлер, үлгілі манометрлер, жартылдағыштар, деңгей өлшеуіштер |
- |
м |
м |
Құрылыстың сутірек элементтерінде, табанындағы қысым градиенттері, өлшеусіз |
Құрылыстың және оның табанында өлшенген пьезометрикалық қысымдар бойынша есептеледі |
- |
Айына 3 - рет |
Өлшеусіз |
Өлшеусіз |
Құрылыстың және оның табанының температурасы, оС |
Құрылыстың және оның табанының температурасын қашықтықтан өлшеу |
Ішекті түріндегі температураны өлшейтін түрлендіргіштер |
Сол мерзімде |
оС |
оС |
Құрылыстардың және оның табанының сейсмикалық толқуының параметрлері (жиілігі; гц; өзінің толқуларының кезеңі, с) |
Толқулар амплитудасының, жеделдеуінің автоматтық күту режимінде өлшеу |
Сейсмометрикалық аппаратура |
Үнемі |
Гц,с |
Гц,с |
Құрылыстың сыртында төменгі бьефте грифондардың болуы, л/с |
Сүзілу шығындарды өлшеу |
Суағардың бетінен судың деңгейін өлшеу үшін өлшейтін суағар рейкасымен |
Айына 3 рет |
л/с |
л/с |
Ашық-жасыл шөпті жамылғымен төменгі беткейде белдеулердің болуы, м2 |
Белдеулердің алаңдарын өлшеу |
Рулетка |
Сол мерзімде |
м2 |
м2 |
Бөгеттің беткейінде және қырында отыру шұңқырларын анықтау, см, м3 |
Шұңқырдың тереңдігін және алаңдарын, диаметрін өлшеу |
- |
- |
см, м2 |
см, м2 |
Бөгеттің қырында тік және көлденең жарықтарды анықтау, м, мм |
Жарықтардың ашылуын және ұзындыған өлшеу |
- |
- |
м, мм |
|
3. Үстіңгі және төменгі бьефтерде топырақтың жанасуы |
|||||
Сырғыма және әлеуетті орнықсыз массивтерде тігінен ығысу, мм |
Үстіңгі және терең маркаларын нивелирлеу |
Үстіңгі және терең маркалар |
Жылына 4 рет |
мм |
мм |
Сырғыма және әлеуетті орнықсыз массивтерде көлденең ығысу, мм |
Триангуляция, шамды алыстан шамалайтын бақылаулар |
Реперлер, маркалар |
Сол мерзімде |
мм |
мм |
Сырғыма және әлеуетті орнықсыз массивтерде жер асты сулардың деңгейі, м |
Пьезометрикалық деңгейлерді өлшеу |
Пьезометрлер, деңгей өлшеуіштер, жартылдағыштар |
Айына 1 рет |
м |
м |
Сырғыма және отыру жарықтарының пайда болуы, м, см |
Енінің, тереңдігінің ұзындығын өлшеу, суреттеу |
Рулетка |
Айына 3 рет |
м, см |
м, см |
Артық ылғалдану белдеулерінің болуы, м2 |
Су шыққан алаңдарды өлшеу |
Рулетка |
Сол мерзімде |
м2 |
м2 |
Төменгі бьефте жер асты суларының жинақталған шығуларының болуы, л/с |
Сүзілу шығындарын өлшеу |
Өлшейтін суағар |
Тәулігіне бір рет |
л/с |
л/с |
Топырақтың суффозиондық шығуының болуы, г/л |
Жүзінді санын өлшеу |
Өлшейтін ыдыс |
Айына 3 рет |
г/л |
г/л |
Отыру және суффозиондық шұңқырлардың болуы, м |
Суреттеу, шұңқырлардың санын және көлемін өлшеу |
Рулетка |
Сол мерзімде |
м |
м |
Криогенді деформацияның болуы, м |
Деформация сипаты, көлемдері, таралу алаңы |
- |
Жылына бір рет |
м |
м |
Ескертпе: *Пайдалану тәжірибесін негізге алып, әрбір құрылыс үшін өлшеу кезеңділігі ГТҚ сыныптылығына, жай-күйіне, пайдалану кезеңіне және де басқа да факторларға байланысты тағайындалады.
