РҚАО-ның ескертпесі!
Қолданысқа енгізілу тәртібін 3-т. қараңыз.
Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. «Негізгі қызмет түрі қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе талап құқықтарын сатып алу болып табылатын және дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) жүз проценті ұлттық басқарушы холдингке тиесілі, өзара байланысты тұлғалардың пайдасына не өзара байланысты тұлғалардың міндеттемелері бойынша үшінші тұлғаларға берілген активтер мен шартты міндеттемелерді (кредиттік серіктестіктердің активтері мен шартты міндеттемелерінен басқа) қоспағанда, күмәнді және үмітсіз активтерге, шартты міндеттемелерге қарсы провизиялар (резервтер) құру жөніндегі шығыстар сомасын шегеруге құқығы бар заңды тұлғалардың тізбесін, оны қалыптастыру ережесін және активтер мен шартты міндеттемелерді күмәнді және үмітсіз санатқа жатқызу ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 30 желтоқсандағы № 2275 қаулысының қолданысы 2013 жылғы 1 қаңтарға дейін тоқтатыла тұрсын.
2. Қоса беріліп отырған:
1) Негізгі қызмет түрі қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе талап құқықтарын сатып алу болып табылатын және дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) жүз проценті ұлттық басқарушы холдингке тиесілі, өзара байланысты тараптардың пайдасына не өзара байланысты тараптардың міндеттемелері бойынша үшінші тұлғаларға берілген активтер мен шартты міндеттемелерді (кредиттік серіктестіктердің активтері мен шартты міндеттемелерінен басқа) қоспағанда, күмәнді және үмітсіз активтерге, шартты міндеттемелерге қарсы провизияларды (резервтерді) шегеруге құқығы бар заңды тұлғалардың тізбесі (бұдан әрі – тізбе);
2) Негізгі қызмет түрі қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе талап құқықтарын сатып алу болып табылатын және дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) жүз проценті ұлттық басқарушы холдингке тиесілі, өзара байланысты тараптардың пайдасына не өзара байланысты тараптардың міндеттемелері бойынша үшінші тұлғаларға берілген активтер мен шартты міндеттемелерді (кредиттік серіктестіктердің активтері мен шартты міндеттемелерінен басқа) қоспағанда, күмәнді және үмітсіз активтерге, шартты міндеттемелерге қарсы провизияларды (резервтерді) шегеруге құқығы бар заңды тұлғалардың тізбесін қалыптастыру қағидалары;
3) Ұлттық басқарушы холдингтің, сондай-ақ негізгі қызмет түрі қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе талап құқықтарын сатып алу болып табылатын және дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) жүз проценті ұлттық басқарушы холдингке тиесілі, өзара байланысты тараптардың пайдасына не өзара байланысты тараптардың міндеттемелері бойынша үшінші тұлғаларға берілген активтер мен шартты міндеттемелерді (кредиттік серіктестіктердің активтері мен шартты міндеттемелерінен басқа) қоспағанда, күмәнді және үмітсіз активтерге, шартты міндеттемелерге қарсы провизияларды (резервтерді) шегеруге құқығы бар заңды тұлғалардың активтер мен шартты міндеттемелерді күмәнді және үмітсіз санатқа жатқызу және оларға қарсы провизиялар (резервтер) құру қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) бекітілсін.
3. Қағидалардың 2010 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілетін 57, 70 және 80-тармақтарының екінші абзацын және Тізбенің 2012 жылғы 1 ақпаннан бастап қолданысқа енгізілетін 2-тармағын қоспағанда, осы қаулы 2009 жылғы 21 ақпаннан бастап қолданысқа енгізіледі және 2013 жылғы 1 қаңтарға дейін қолданылады.
Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі С. Ахметов
Қазақстан Республикасы
Үкiметiнiң
2012 жылғы 5 қарашадағы
№ 1402 қаулысымен
бекiтiлген
Негізгі қызмет түрі қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе
талап құқықтарын сатып алу болып табылатын және дауыс
беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) жүз проценті
ұлттық басқарушы холдингке тиесілі, өзара байланысты
тараптардың пайдасына не өзара байланысты тараптардың
міндеттемелері бойынша үшінші тұлғаларға берілген
активтер мен шартты міндеттемелерді (кредиттік
серіктестіктердің активтері мен шартты міндеттемелерінен
басқа) қоспағанда, күмәнді және үмітсіз активтерге,
шартты міндеттемелерге қарсы провизияларды (резервтерді)
шегеруге құқығы бар заңды тұлғалардың тізбесі
1. «Даму» кәсiпкерлiктi дамыту қоры» акционерлiк қоғамы.
2. «Қазақстанның Даму Банкі» акционерлік қоғамы.
Қазақстан Республикасы
Үкiметiнiң
2012 жылғы 5 қарашадағы
№ 1402 қаулысымен
бекiтiлген
Негізгі қызмет түрі қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе
талап құқықтарын сатып алу болып табылатын және дауыс
беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) жүз проценті
ұлттық басқарушы холдингке тиесілі, өзара байланысты
тараптардың пайдасына не өзара байланысты тараптардың
міндеттемелері бойынша үшінші тұлғаларға берілген
активтер мен шартты міндеттемелерді (кредиттік
серіктестіктердің активтері мен шартты міндеттемелерінен
басқа) қоспағанда, күмәнді және үмітсіз активтерге,
шартты міндеттемелерге қарсы провизияларды (резервтерді)
шегеруге құқығы бар заңды тұлғалардың тізбесін
қалыптастыру қағидалары
Осы Негiзгi қызмет түрi қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе талап құқықтарын сатып алу болып табылатын және дауыс беретiн акцияларының (қатысу үлестерiнiң) жүз процентi ұлттық басқарушы холдингке тиесiлi, өзара байланысты тараптардың пайдасына не өзара байланысты тараптардың мiндеттемелерi бойынша үшiншi тұлғаларға берiлген активтер мен шартты мiндеттемелердi (кредиттiк серiктестiктердiң активтерi мен шартты мiндеттемелерiнен басқа) қоспағанда, күмәндi және үмiтсiз активтерге, шартты мiндеттемелерге қарсы провизияларды (резервтерді) шегеруге құқығы бар заңды тұлғалардың тiзбесiн қалыптастыру қағидалары (бұдан әрi - Тiзбені қалыптастыру қағидалары) «Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 10 желтоқсандағы Кодексiнiң 106-бабының 4-тармағына (Салық кодексi) сәйкес әзiрлендi және күмәндi және үмiтсiз активтерге, шартты мiндеттемелерге қарсы провизиялар (резервтер) құру жөнiндегi шығыстар сомасын шегеруге құқығы бар заңды тұлғалардың тiзбесiн қалыптастыру тәртiбiн белгiлейдi.
1. Негізгі қызмет түрі қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе талап құқықтарын сатып алу болып табылатын және дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) жүз проценті ұлттық басқарушы холдингке тиесілі, күмәнді және үмітсіз активтерге қарсы провизияларды (резервтерді) шегеруге құқығы бар заңды тұлғалардың тізбесін (бұдан әрі – тізбе) Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды, бұл ретте тиісті қаулының жобасын ұлттық басқарушы холдингтің қолдаухаты бойынша салық саясаты саласындағы уәкілетті орган енгізеді.
2. Тізбеге қосу үшін заңды тұлға мынадай талаптарға сәйкес келуі тиіс:
1) мұндай заңды тұлғаның дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) жүз проценті ұлттық басқарушы холдингке тиесілі;
2) заңды тұлғаның негізгі қызмет түрі қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе талап құқықтарын сатып алу болып табылады;
3) заңды тұлға Салық кодексінің 106-бабының 1 (акцияларының бақылау пакеті ұлттық басқарушы холдингке тиесілі ұлттық даму институты болып табылатын банктен басқа), 2 және 3-тармақтарында көрсетілген салық төлеуші болып табылмайды.
Қазақстан Республикасы
Үкiметiнiң
2012 жылғы 5 қарашадағы
№ 1402 қаулысымен
бекiтiлген
Ұлттық басқарушы холдингтің, сондай-ақ негізгі қызмет түрі
қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе талап құқықтарын
сатып алу болып табылатын және дауыс беретін акцияларының
(қатысу үлестерінің) жүз проценті ұлттық басқарушы
холдингке тиесілі, өзара байланысты тараптардың пайдасына
не өзара байланысты тараптардың міндеттемелері бойынша
үшінші тұлғаларға берілген активтер мен шартты
міндеттемелерді (кредиттік серіктестіктердің активтері
мен шартты міндеттемелерінен басқа) қоспағанда, күмәнді
және үмітсіз активтерге, шартты міндеттемелерге қарсы
провизияларды (резервтерді) шегеруге құқығы бар заңды
тұлғалардың активтер мен шартты міндеттемелерді күмәнді
және үмітсіз санатқа жатқызу және оларға қарсы
провизиялар (резервтер) құру қағидалары
1. Жалпы қағидалары
1. Ұлттық басқарушы холдингтiң, сондай-ақ негiзгi қызмет түрi қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе талап құқықтарын сатып алу болып табылатын және дауыс беретiн акцияларының (қатысу үлестерiнiң) жүз процентi ұлттық басқарушы холдингке тиесiлi, өзара байланысты тараптардың пайдасына не өзара байланысты тараптардың мiндеттемелерi бойынша үшiншi тұлғаларға берiлген активтер мен шартты мiндеттемелердi (кредиттiк серiктестiктердiң активтерi мен шартты мiндеттемелерiнен басқа) қоспағанда, күмәндi және үмiтсiз активтерге, шартты мiндеттемелерге қарсы провизияларды (резервтерді) шегеруге құқығы бар заңды тұлғалардың активтер мен шартты мiндеттемелердi күмәндi және үмiтсiз санатқа жатқызу және оларға қарсы провизиялар (резервтер) құру қағидалары (бұдан әрi – Қағидалар) «Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 10 желтоқсандағы Кодексiне (Салық кодексi) сәйкес әзiрлендi және активтердi, шартты мiндеттемелердi жiктеу және оларға қарсы провизиялар (резервтер) құру тәртiбi мен шарттарын айқындайды.
2. Осы Қағидаларда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар мынадай мәнге ие:
1) активтер – барлық жеке және заңды тұлғаларға, оның iшiнде банктерге қойылатын талаптар;
инвестициялық қарыз (кредит) – мынадай талаптарға сәйкес келетiн қарыз (кредит):
қарыздың (кредиттiң) мерзiмi бес және одан артық жылды құрайды;
қарыз (кредит) шартының талаптарында мерзiмiнен бұрын толық өтеуге тыйым салу белгiленген;
қарыз (кредит) iшiнара өтелген жағдайда, iшiнара өтеу қарыз алушының бизнес-жоспарында көзделген мерзiмде және тәртiппен жүзеге асырылуы мүмкiн;
қарыз (кредит) материалдық өндiрiстi, өндiрiстiк және көлiк инфрақұрылымын құруға, кеңейтуге және жаңғыртуға бағытталған iс-шаралар кешенiн iске асыруды көздейтiн оның бизнес-жоспарына сәйкес заңды тұлғаға берiледi;
3) қарыз (кредит) – Ұйымның қарыз, лизинг операцияларын жүзеге асыруы;
4) кредиттiк тәуекел – борышкердiң (дебитордың) Ұйым алдындағы актив және шартты мiндеттемелер жөнiндегi мiндеттемелердi шарттың талаптарына сәйкес орындамауы не тиiсiнше орындамауы не осындай орындамаудың (тиiсiнше орындамаудың) нақты қауiпiнiң болуы салдарынан шығыстардың (шығындардың) туындау тәуекелi;
5) Ұйым – ұлттық басқарушы холдинг, сондай-ақ негiзгi қызмет түрi қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе талап құқықтарын сатып алу болып табылатын және дауыс беретiн акцияларының (қатысу үлестерiнiң) жүз процентi ұлттық басқарушы холдингке тиесiлi заңды тұлғалар;
6) бiртектi қарыздар (кредиттер) қоржыны – Бiртектi қарыздарды (кредиттердi) жiктеу тәртiбi мен шарттары туралы Ұйымның iшкi ережесiне сәйкес бiр топқа енгiзiлетiн бiртектi қарыздардың (кредиттердiң) тобы;
7) провизиялар (резервтер) – нақты активтiң құнын жоғалтуға душар болуын тану, ал шартты мiндеттеме жағдайында - Ұйымның өз мiндеттемелерiн орындау мүмкiндiгi немесе активтердiң (шартты мiндеттемелердiң) жиынтығы бойынша шығынға душар болуын тану;
8) қамтамасыз ету құны – бағалау сәтiнде оны өткiзу (сату) мүмкiндiгi ескерiле отырып, ағымдағы сәттегi қамтамасыз етудiң нарықтық (әдiл) бағасы;
9) активтi (шартты мiндеттеменi) қайта жiктеу – бұрын қалыптастырылған провизия (резерв) сомасы мен қайта жiктеу жүргiзiлгеннен кейiнгi қажеттi провизия (резерв) сомасының арасындағы айырма сомаларына ұлғаю немесе азаю жағына провизиялар (резервтер) сомаларының оған қарсы тиiстi өзгерiстерiмен бұрын жiктелген активтi (шартты мiндеттеменi) жiктеу;
10) шартты мiндеттеме – Ұйым борышкер (қарыз алушы) үшiн үшiншi тұлғалардың пайдасына қабылдаған және борышкердiң (қарыз алушының) шарт талаптарынан туындайтын кредиттiк тәуекелдерiн көтеретiн мiндеттеме.
2. Активтер мен шартты мiндеттемелердi жiктеу мен күмәндi
және үмiтсiз активтер мен шартты мiндеттемелерге қарсы
провизиялар (резервтер) қалыптастыру ерекшелiктерi
3. Провизияларды (резервтердi) Ұйым активтер мен шартты мiндеттемелер құнсызданған кезде – актив және шартты мiндеттеме кредиттiк тәуекелдiң iске асырылуы салдарынан құнын жоғалтқан кезде қалыптастырылады.
4. Активтi және шартты мiндеттеменi жiктеу, оларды Ұйымның бухгалтерлiк есебiнде көрсету Ұйым мен оның борышкерi (дебиторы) арасындағы шарт талаптарын өзгертпейдi, оның iшiнде Ұйымның талап етудiң (борыштың) негiзгi сомасын және ол бойынша сыйақыны, сондай-ақ борышкердiң (дебитордың) шарт талаптарын бұзғаны үшiн айыппұлды, өсiмпұлды толық көлемде алу құқығына әсер етпейдi.
5. Қазақстан Республикасының Үкiметiне, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiне қойылатын талаптар мен салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер бойынша талаптарды қоспағанда, активтер мен шартты мiндеттемелер жiктелуге тиiс.
6. Егер қарыз алушы (борышкер, бiрлесiп қарыз алушы) салық заңнамасына сәйкес анықталған жеңiлдетiлген салық салынатын мемлекетте тiркелген адам не салық заңнамасына сәйкес анықталған жеңiлдетiлген салық салынатын мемлекетте тiркелген адамнан, Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмi бойынша жеңiлдетiлген салық салынатын мемлекетте тiркелген адамға қатысы бойынша тәуелдi немесе еншiлес адамнан активтер мен шартты мiндеттемелер бойынша борышты талап ету құқығын Ұйым сатып алған жағдайларды қоспағанда, салық заңнамасына сәйкес анықталған жеңiлдетiлген салық салынатын мемлекетте тiркелген адамға қатысы бойынша тәуелдi немесе еншiлес тұлға болып табылса, осы Қағидалар қолданылмайды.
7. Активтердi, шартты мiндеттемелердi жiктеу (қайта жiктеу) және провизиялар (резервтер) қалыптастыру:
осы Қағидалардың және Ұйымның iшкi нормативтiк құжаттарының талаптары сақталған;
активтердi, шартты мiндеттемелердi жiктеу және оларға қарсы провизиялар (резервтер) қалыптастыру мақсатында кешендi және объективтi талдау жүргiзуге мүмкiндiк беретiн толық және сенiмдi ақпарат болған кезде жүзеге асырылады.
8. Активтердi, шартты мiндеттемелердi жiктеу (қайта жiктеу) және провизиялар (резервтер) қалыптастыру осындай жiктеудiң уақтылылығы мен провизиялар (резервтер) мөлшерi өзгерiстерiнiң Ұйымның есебi мен есептiлiгiнде көрсетiлуiнiң дұрыстығы қағидатына негiзделедi.
9. Активтер мен шартты мiндеттемелер стандартты және жiктелген болып бөлiнедi.
10. Жiктелген актив ол бойынша шарттың талабы орындалмайтын не ол бойынша талап толық көлемде орындалмайды немесе мүлде орындалмайды деп пайымдауға негiз болатын активтi бiлдiредi.
11. Жiктелген шартты мiндеттеме ол бойынша үшiншi тұлғалардың пайдасына борышкер үшiн қабылданған және шарттың талаптарынан туындайтын кредиттiк тәуекелдердi көтеретiн Ұйымның өз мiндеттемелерiн орындау мүмкiндiгi бар шартты мiндеттеменi бiлдiредi.
12. Жiктелуге жатпайтын активтер пен шартты мiндеттемелер стандартты болып табылады.
13. Жiктелген активтер мен шартты мiндеттемелер мынадай санаттарға бөлiнедi:
күмәндi;
үмiтсiз.
14. Ұйымның жiктелген активтерi мен шартты мiндеттемелерi бойынша провизиялардың (резервтердiң) мөлшерi осы Қағидалардың 60-тармағының 1) тармақшасында белгiленген өтiмдiлiгi жоғары қамтамасыз ету тiзбесi бойынша өтiмдiлiгi жоғары қамтамасыз ету құнына азайтылған негiзгi борыштың (талаптың) сомасынан есептеледi.
15. Активтер мен шартты мiндеттемелердi жiктеудi (қайта жiктеудi) Ұйым ай сайын барлық активтер мен шартты мiндеттемелер бойынша және айдың соңғы жұмыс күнiне дейiн жетi жұмыс күнiнен аспайтын мерзiм iшiнде жiктеу (қайта жiктеу) жүргiзудiң белгiлi бiр күнiндегi жай-күй бойынша жүргiзiледi.
16. Бiртектi қарыздардың (кредиттердiң) қоржынын жiктеудi (қайта жiктеудi) Ұйым бiртектi қарыздардың (кредиттердiң) барлық қоржындары бойынша және жiктеудi (қайта жiктеудi) жүргiзудiң белгiлi бiр күнiндегi жағдай бойынша тоқсанның соңғы жұмыс күнiне дейiн жетi жұмыс күнiнен аспайтын мерзiм iшiнде жүргiзедi.
17. Ұйымдардың қарыз алушылардың (борышкерлердiң) кредит төлеу қабiлеттiлiгiн талдау кезiнде, оның iшiнде қарыз алушының қаржылық жағдайын және кепiл құнын бағалау кезiнде қолданылатын өлшемдер, сондай-ақ провизиялар (резервтер) құру жөнiнде шешiм қабылдау және оны орындау рәсiмдерi осы Қағидалармен, сондай-ақ Ұйымның кредит, инвестициялық және есеп саясатын айқындайтын iшкi құжаттарымен регламенттеледi.
§ 1. Осы Қағидалардың 26-43-тармақтарында көзделген
қарыздарды (кредиттердi) қоспағанда, қарыздарды
(кредиттердi) жiктеу ерекшелiктерi
18. Мыналарды:
Қазақстан Республикасы Президентiнiң немесе Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң жанындағы Қазақстан Республикасының экономикасын жаңғырту мәселелерi жөнiндегi консультативтiк-кеңесшi орган ұсынымдарының негiзiнде Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiне сәйкес және (немесе) Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмi бойынша және (немесе) Ұйымның басқару органының шешiмi бойынша ұсынылған бланкiлiк қарызды (кредиттi);
бiр мезгiлде мынадай:
осы Қағидалар қолданысқа енгiзiлгенге дейiн ұсынылған;
Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiне сәйкес және (немесе) Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмi бойынша ұсынылған және (немесе) Қазақстан Республикасы Президентiнiң немесе Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң жанындағы Қазақстан Республикасының экономикасын жаңғырту мәселелерi жөнiндегi консультативтiк-кеңесшi орган ұсынымдарының негiзiнде Ұйымның уәкiлеттi органының шешiмi бойынша ұсынылған шарттарға жауап беретiн бланкiлiк қарызды (кредиттi) қоспағанда, бланкiлiк қарыздар (кредиттер) күмәндi және (немесе) үмiтсiз активтерге жатқызылмауға тиiс.
19. Егер:
кредит берудiң жалпы мерзiмiн ұзарту қарыз алушының қаржылық жағдайының нашарлауына байланысты болмаса және (немесе) қарыз алушыда Ұйым алдында мерзiмi өткен және (немесе) шығысқа шығарылған борышы, бiрақ бiр реттен артық болмаса;
шарт (бас келiсiмдер шеңберiнде жасалған шарттарды қоса алғанда) бойынша төлемдер мерзiмiн өзгерту қарыз алушының қаржылық жағдайының нашарлауына байланысты болмаса және (немесе) қарыз алушыда Ұйым алдында мерзiмi өткен және (немесе) шығысқа шығарылған борышы (қарызды (кредиттi) мерзiмiнен бұрын өтеуге байланысты кестелердiң өзгеруi ескерiлместен), бiрақ үш реттен артық болмаса мерзiмiн ұзарту мөлшерiн айқындау мақсатында мерзiмiн ұзартудың болуы ескерiлмейдi.
20. Мынадай:
Қазақстан Республикасынан тысқары жерде орналасқан (тiркелген) тауарлар, жылжымайтын, жылжымалы мүлiк;
Ұйыммен келiсiм бойынша жүргiзiлген ауыртпалықтарды қоспағанда, үшiншi тұлғалардың құқықтарымен ауыртпалық артылған мүлiк;
мемлекеттiк орган салған шектеуi бар мүлiк түрiнде қамтамасыз ету қабылданған қарыз (кредит) қамтамасыз етiлмеген деп танылады.
21. Қарыз алушыларға шетелдiк валютада берiлген қарыздар (кредиттер) бойынша, қарыз алушы тарапынан тиiстi хеджирлеу құралдары көзделмеген валюталық тәуекелдер бойынша «Қаржылық жағдай» өлшемiнiң жiктеу санаты бiр жiктеу санатына төмендейдi.
§ 2. Депозиттердi жiктеу ерекшелiктерi
22. Қазақстан Республикасының Үкiметi шешiмiнiң негiзiнде және (немесе) Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiне және (немесе) Ұйымның басқару органының шешiмдерiне сәйкес орналастырылған депозиттi қоспағанда, депозиттер күмәндi және (немесе) үмiтсiз активтерге жатқызылмауға тиiс.
23. Standard & Poor's агенттiгi берген А тобының рейтингiнен төмен емес жеке рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас рейтингi не Қазақстан Республикасының тәуелсiз рейтингiнiң бiр деңгейiнен кем емес жеке рейтингi бар шетел банкiнде не Қазақстан Республикасының резидент банкiнде орналастырылған (ашылған) депозит (оның iшiнде ағымдағы шоты) қаражатты депозиттен, оның iшiнде ағымдағы шоттан аудару бойынша кешiктiру болмаған жағдайда стандартты ретiнде жiктеледi.
24. Ұйым Standard & Poor's агенттiгiнiң А тобының рейтингiнен төмен емес жеке рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас рейтингi бар шетел банкiнде депозитiн орналастырған ағымдағы шотын ашқан жағдайда Ұйым құжаттамалық расталған деректер негiзiнде жарты жылда бiр реттен кем емес уақытта олардың қаржылық жағдайына мониторинг жүргiзедi.
25. Standard & Poor's агенттiгiнiң А тобының рейтингiнен төмен емес жеке рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас рейтингi бар не Қазақстан Республикасының резидент банкiнде Қазақстан Республикасының тәуелсiз рейтингiнiң бiр позициясынан төмен тәуелсiз рейтингi бар шетел банкiнде депозит орналастырған не ағымдағы шот ашқан жағдайда Ұйым құжаттамалық расталған деректер негiзiнде тоқсанына бiр рет олардың қаржылық жағдайына мониторинг жүргiзедi.
§ 3. Бiртектi қарыздарды (кредиттердi) жiктеу ерекшелiктерi
26. Ұйымның iшкi кредиттiк саясатында анықталған шарттарда берiлген және бiр қарыз алушыға тәуекелдi бағалау күнiндегi мөлшерi жиынтығында Ұйымның меншiктi капиталы шамасының 0,02 проценттен аспайтын қарыздар (кредиттер), егер осы Қағидалардың 31-тармағында өзгеше белгiленбесе, бiртектi қарыздардың (кредиттердiң) қоржынына қосылады.
27. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiмен белгiленген және жобаларды Қазақстан Республикасының экономикасын оның басым салаларында жаңғыртуға және әртараптандыруға бағытталған мемлекеттiк бағдарламаларға сәйкес iске асыратын заңды тұлғаларға берiлген қарыздар (кредиттер) бiртектi қарыздардың (кредиттердiң) қоржынына қосылмайды.
28. Ұйым бiртектi қарыздардың (кредиттердiң) қоржыны бойынша провизиялар (резервтер) қалыптастыру туралы шешiм қабылдаған кезде Ұйымның iшкi кредиттiк саясатында мыналар көзделуге тиiс:
қолданылатын бiртектiлiк белгiлерiнiң тiзбесi;
топтау жүргiзу тәртiбi, әдiстерi, мерзiмдерi;
мониторинг жүргiзу тәртiбi;
провизияларды (резервтердi) жiктеу (қайта жiктеу) және қалыптастыру, олардың мөлшерiн оларға қарсы ұлғайту немесе өзгерту жағына өзгерту әдiстемесi мен рәсiмдерi.
29. Қарыздардың (кредиттердiң) бiртектiлiгiнiң белгiлерi мыналар болуы мүмкiн:
қарыз алушының түрi;
кредит беру технологиясы;
нысаналы мақсаты;
қамтамасыз ету түрi;
кредит беру мерзiмi;
Ұйымның iшкi кредиттiк саясатымен анықталған әр түрлi кредит беру бағдарламалары бойынша өзге де белгiлер.
Мыналар бiртектiлiк белгiлерi болмайды:
мерзiмi өткен борыштардың болуы немесе болмауы;
мерзiмi өткен борыштар күндерiнiң саны;
жеке алынған қарыздар (кредиттер) бойынша кредиттiк тәуекелдер деңгейi;
мерзiмiн ұзартулар саны.
30. Әдiстеме бiртектi қарыздарды (кредиттердi) күмәндi және үмiтсiз санатқа жатқызу тәртiбiн анықтауға тиiс.
31. Ұйым Ұйымның iшкi кредиттiк саясатында көрсетiлген бiртектiлiк белгiлерiн иеленетiн қарыздарды (кредиттердi) Ұйымның iшкi нормативтiк құжаттарында белгiленген тәртiппен бiртектi қарыздардың (кредиттердiң) қоржынына енгiзбеуге құқылы.
32. Қарызды (кредиттi) бiртектi деп тану, сондай-ақ қарызды (кредиттi) бiртектi қарыздардың (кредиттердiң) қоржынына енгiзу шарт талаптарының негiзiнде оған қол қойылған күнi жүргiзiледi.
33. Шартқа қол қойылғаннан кейiн осы Ереженiң 34-тармағында көзделгеннен басқа кез келген талап өзгерген кезде бiртектi қарыздардың (кредиттердiң) қоржынын қайта топтауды өзгертуге әкеп соқтырмайды.
34. Егер қарыздың (кредиттiң) тәуекелдi бағалау күнiндегi мөлшерi Ұйымның меншiктi капиталы шамасының 0,02 процентiне тең болса немесе одан асса, қарызды (кредиттi) бiртектi деп тану тоқтатылады.
35. Олар бойынша бiртектi деп тану тоқтатылған, сондай-ақ бiртектi қарыздардың (кредиттердiң) тобына енгiзiлмеген қарыздар (кредиттер) осы Қағидалардың 50-60-тармақтарына сәйкес жiктеледi.
36. Ұйымның бiртектi қарыздар (кредиттер) бойынша тәуекелiне баға беру әдiстемесi жалпы алғанда жекелеген қарыздар (кредиттер) сапасының кемуiне және мұндай қарыздардың (кредиттердiң) қоржыннан алынуына байланысты провизиялар (резервтер) мөлшерiнiң өсуiн көздемеуi тиiс.
37. Егер бiртектi қарыздар (кредиттер) қоржынына енгiзiлген 30 (отыз) және одан артық күндiк мерзiмi бар мерзiмi өткен борыштардың мөлшерi (проценттiк үлесi) бiртектi қарыздар (кредиттер) қоржыны бойынша iс жүзiнде құрылған провизиялардың (резервтердiң) мөлшерiнен артық болса, онда Ұйым құрылған провизиялардың (резервтердiң) мөлшерi мен 30 (отыз) және одан артық күн мерзiмiмен мерзiмi өткен борыштардың мөлшерi арасындағы айырма сомасына провизияларды (резервтердi) қосымша қалыптастырады.
38. Бiртектi қарыздар (кредиттер) қоржыны бойынша активтердiң жiктемелiк санаты осы Қағидаларға 1-қосымшаның 4-кестесiне сәйкес анықталады.
39. Ұйым тоқсанына кемiнде бiр рет бiртектi қарыздар (кредиттер) қоржыны бойынша кредиттiк досьеге қоржынға жүргiзiлген талдау және оның нәтижелерi туралы ақпаратты құжаттамалық ресiмдейдi, оның iшiнде ұйымның бiртектi қарыздар (кредиттер) қоржыны бойынша кредиттiк тәуекел мөлшерi туралы тұжырымдарын, сондай-ақ провизиялардың (резервтердiң) есебi туралы ақпаратты енгiзедi.
§ 4. Дебиторлық берешектi жiктеу ерекшелiктерi
40. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмдерiн iске асыру салдарынан және (немесе) Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiне және (немесе) Ұйымның басқару органының шешiмдерiне сәйкес пайда болған дебиторлық берешектi қоспағанда, дебиторлық берешек күмәндi және (немесе) үмiтсiз активтерге жатқызылмауға тиiс. Бұл ретте дебиторлық берешек деп Ұйымның жедел, қайтарымдылық және өтеусiз (процентсiз) негiзде қарыздар (кредиттер) беруi салдарынан және (немесе) Ұйымның шартты мiндеттемелердi орындауы салдарынан туындаған берешек түсiнiледi.
41. Дебиторлық берешектi өтеу мерзiмiн куәландыратын құжаттармен расталмаған дебиторлық берешек пайда болған жағдайда, мұндай дебиторлық берешек мерзiмi өткен деп саналады және осы Қағидаларының талаптарына сәйкес пайда болған сәттен бастап он күнтiзбелiк күн өткен соң жiктелуге жатқызылады.
42. Дебиторлық берешектi өтеудiң мерзiмi өткен жағдайда дебиторлық берешек «Өтеу мерзiмiнiң өтуi» және «Қарыз алушыда (борышкерде) рейтингтiң болуы» өлшемдерi бойынша жiктеледi.
43. Дебиторлық берешектi өтеудiң мерзiмi өткен жағдайда және егер бiр дебитор есебiнен дебиторлық берешек Ұйымның меншiктi капиталының 5 (бес) процентiнен астамды құраса, дебиторлық берешек «Қаржылық жағдай», «Өтеу мерзiмiнiң өтуi» және «Қарыз алушыда (борышкерде) рейтингтiң болуы» өлшемдерi бойынша жiктеледi.
§ 5. Шартты мiндеттемелердi жiктеу ерекшелiктерi
44. Қазақстан Республикасы Президентiнiң немесе Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң жанындағы Қазақстан Республикасының экономикасын жаңғырту мәселелерi жөнiндегi консультативтiк-кеңесшi орган ұсынымдарының негiзiнде Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмдерiн iске асыру салдарынан және (немесе) Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiне және (немесе) Ұйымның басқару органының шешiмдерiне сәйкес пайда болған шартты мiндеттемелердi қоспағанда, шартты мiндеттемелер күмәндi және (немесе) үмiтсiз активтерге жатқызылмауға тиiс.
45. Олар бойынша ақша түрiнде өтелуi бар және Ұйым бухгалтерлiк есебiнiң тиiстi шоттарында көрсетiлген мiндеттемелердi қоспағанда, Ұйымның шартты мiндеттемелерi жiктелуге жатады.
46. Қарыз алушының (борышкердiң) қаржылық жағдайы нашарлаған және (немесе) сыйақы төлеуде кiдiрiс болған жағдайда шартты мiндеттеме «Қаржылық жағдай» және «Өтеу мерзiмiнiң өтуi» өлшемдерi бойынша жiктеледi.
47. Ұйым шарт талаптарынан туындайтын өз мiндеттемелерiн орындау кезiнде туындайтын талаптар, егер шартта оны қарызға (кредитке) қайта ресiмдеу көзделмесе, мiндеттемелер сомасына дебиторлық берешек қайта ресiмделедi.
§ 6. Өзге де активтердi жiктеу ерекшелiктерi
48. Ұйымның бағалы қағаздар қоржынында орналасқан бағалы қағаздар бойынша талаптар мен мынадай тиiстi анықтамаларды күмәндi және (немесе) үмiтсiз активке жатқызуға болмайды:
Standard & Poor's агенттiгiнiң «ВВВ-»-дан төмен емес халықаралық рейтингтiк бағасы бар немесе басқа да рейтингтiк агенттiктердiң бiреуiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi немесе Standard & Poor's агенттiгiнiң ұлттық шәкiлi бойынша «kzААА»-дан төмен емес немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар борыштық бағалы қағаздар;
Standard & Poor's агенттiгiнiң «ВВВ-»-дан төмен емес халықаралық рейтингiсi бағасы бар немесе басқа да рейтингтiк агенттiктердiң бiреуiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi немесе Standard & Poor's агенттiгiнiң ұлттық шәкiлi бойынша «kzААА»-дан төмен емес немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас рейтингi бар эмитенттер акциялары.
49. Ұйым инвестициялары (салымдары) заңды тұлғаның акцияларына (жарғы капиталындағы қатысу үлесi), сондай-ақ Standard & Poor's агенттiгiнiң «ВВВ-»-дан төмен емес тәуелсiз рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң ұқсас деңгейдегi рейтингi бар шет мемлекеттердiң орталық үкiметтерi шығарған мемлекеттiк мәртебесi бар бағалы қағаздар күмәндi және (немесе) үмiтсiз активке жатқызуға болмайды.
3. Активтер мен шартты мiндеттемелердi (инвестициялық
қарыздарды (кредиттердi) және олармен байланысты шартты
мiндеттемелердi, сондай-ақ бiртектi қарыздар (кредиттер)
қоржынына енгiзiлген қарыздарды (кредиттердi) қоспағанда)
жiктеген кезде өлшемдердi пайдалану ерекшелiгi
§1. Негiзгi қызмет түрi қарыз операцияларын жүзеге асыру
немесе талап ету құқықтарын сатып алу болып табылатын және
дауыс беретiн акцияларының (қатысу үлестерiнiң) жүз процентi
ұлттық басқарушы холдингке тиесiлi заңды тұлғаларға арналған
өлшемдердi пайдалану ерекшелiгi
50. Негiзгi қызмет түрi қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе талап ету құқықтарын сатып алу болып табылатын және дауыс беретiн акцияларының (қатысу үлестерiнiң) жүз процентi ұлттық басқарушы холдингке тиесiлi заңды тұлғалар активтер мен шартты мiндеттемелердi (инвестициялық қарыздарды (кредиттердi) және олармен байланысты шартты мiндеттемелердi, сондай-ақ бiртектi қарыздардың (кредиттердiң) қоржынына енгiзiлген қарыздарды (кредиттердi) қоспағанда) жiктеген кезде осы Қағидаларға 1-қосымшаның 1, 4-кестелерi қолданылады.
51. Қарыздарды (кредиттердi) жiктеген кезде осы Қағидаларға 1-қосымшаның 1-кестесiнiң 1-5-тармақтарында көзделген өлшемдер пайдаланылады.
52. Депозиттердi жiктеген кезде осы Қағидаларға 1-қосымшаның 1-кестесiнiң 1, 2, 5-тармақтарында көзделген өлшемдер пайдаланылады.
53. Дебиторлық берешектi, бағалы қағаздарды жiктеген кезде Ұйымның бағалы қағаздар қоржынында орналасқан акцияларды жiктеудi қоспағанда, осы Қағидаларға 1-қосымшаның 1-кестесiнiң 1, 2, 5-тармақтарында көзделген өлшемдер пайдаланылады.
54. Ұйымның бағалы қағаздар қоржынында орналасқан акцияларды жiктеген кезде осы Қағидаларға 1-қосымшаның 1-кестесiнiң 1 және 5-тармақтарында көзделген өлшемдер пайдаланылады.
55. Шартты мiндеттемелердi жiктеген кезде осы Қағидаларға 1-қосымшаның 1-кестесiнiң 1, 2, 5-тармақтарында көзделген өлшемдер пайдаланылады.
56. Активтiң (шартты мiндеттеменiң) жiктеу санаты активтi (шартты мiндеттеменi) бағалау баллдарының жалпы санын негiзге ала отырып, тиiстi өлшемдер бойынша анықталады.
57. Провизиялар (резервтер) осы Қағидаларға 1-қосымшаның 4-кестесiне сәйкес жiктеу санатын ескере отырып және тиiстi мөлшерлерде анықталады.
Салық салу мақсатында осы Ережеге сәйкес құрылған провизиялар (резервтер) мына формула бойынша анықталатын коэффициентте түзетiледi:
Т
К = ------ мұндағы,
ЖЖТ
К - коэффициент,
ЖЖТ - түзетулердi ескере отырып салық кезеңi iшiндегi жылдық жиынтық табыс,
Т - салық кезеңi iшiнде жиынтық жылдық кiрiске қосылған (қосылуға жататын) және Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмi және (немесе) Ұйымның Директорлар кеңесiнiң шешiмi және (немесе) тиiстi жылға арналған республикалық бюджет туралы Қазақстан Республикасының заңы нәтижесiнде пайда болған активтер бойынша алынған кiрiстер. Осы көрсеткiш Салық кодексiнiң 99-бабына сәйкес жиынтық жылдық кiрiстен алынып тастауға жататын кiрiстердi қамтымайды.
58. Қарыз алушының (борышкердiң, қарыз алушының) қаржылық жағдайы осы Қағидалардың 3-қосымшасына сәйкес айқындалады.
59. Қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) қаржылық жағдайы - кәсiпкерлiк қызметтi жүзеге асыратын заңды тұлғаның, жеке тұлғаның қызметi:
1) тұрақты – қарыз алушының (тең қарыз алушының) қаржылық жағдайы тұрақты; төлем қабiлетi бар, қаржы тасқындары қарызға қызмет көрсетуге мүмкiндiк бередi; 3-қосымшаға сәйкес есептелген коэффиценттердiң қолайлы маңызы; бизнестi дамытуға оң нарықтық шарттар бар; нарықта жақсы бәсеке позициясы бар; ресурстар мен капитал нарығына еркiн қол жеткiзедi, саны шектелген жеткiзушiлерге тәуелдiлiгi жоқ, шарттың қолданыс мерзiмi кезiнде қарыз алушының тең қарыз алушының қаржылық жағдайын нашарлатуға мүмкiндiк беретiн iшкi және сыртқы факторлар анықталған жоқ, қарыз алушының Ұйыммен өзiнiң мiндеттемелерi бойынша есептесу мүмкiндiгi күмән тудырмайды, мерзiмi бойынша активтер мен мiндеттемелерi шамалас; қарыз алушы (тең қарыз алушы) оң кредиттiк тарихқа ие;
2) қанағаттанарлық - «тұрақты» сипаттамасына жақын осы санаттағы қарыз алушының (тең қарыз алушының) қаржылық жағдайы, бiрақ, оның осы деңгейде ұзақ уақыт бойына ұстап тұру ықтималдылығы төмен болып табылады; 3-қосымшаға сәйкес есептелген коэффиценттердiң қолайлы маңызы; кiрiстердiң, төлем қабiлеттiлiгiнiң деңгейiнiң төмендеуi байқалды; динамикада ақша ағындарының елеусiз азаюы байқалды, ақша ағындары борыштың негiзгi бөлiгiн жапты; қарыз алушы (тең қарыз алушы) өзiнiң қаржылық жағдайын жақсарту үшiн шаралар қабылданады; жеткiзушiнiң тауарларын, қызмет көрсетулерiн және қарыз алушы тең қарыз алушы өнiмдерiн тұтынушылардың шоғырлануының ең төменгi тәуекелi жоқ қарыз алушының (тең қарыз алушының) қосымша ресурстарға қол жетiмдiлiгi бар болуына байланысты Ұйыммен өз мiндеттемелерi бойынша есеп айырысуға қабiлеттiлiгi күмән туғызбайды;
3) тұрақсыз – қарыз алушы (тең қарыз алушы) өз мiндеттемелерi бойынша мынадай факторлардың байқалуына байланысты Ұйыммен есептесе алмайды деген толық ықтималдық бар: қарыз алушының (тең қарыз алушының) тұрақты және елеулi қаржылық жағдайының нашарлау белгiлерi бар; шығынмен жұмыс iстеу, төлем қабiлеттiлiгiнiң төмен деңгейi, нарықтық үлесiнiң тұрақты түрде азаюы; сонымен бiрге қарыз алушының өз қаржылық жағдайын тұрақтандыруына және жақсартуына сенiм жоқ қарыз алушының (тең қарыз алушының) Ұйым алдындағы өз мiндеттемелерi бойынша есеп айырыса алмау ықтималдылығы жоғары; қарыз алушыға 1 жылдан астам емес мерзiмге санация жарияланған; қарыз алушыға (тең қарыз алушыға) материалдық зиян шектiрген, бiрақ оның қызметiн тоқтатпаған төтенше жағдай, сондай-ақ басқа жағдай орын алған; қарыз алушының (тең қарыз алушының) кредиттiк досьесi немесе қарыз алушының қаржылық жағдайын бағалауға қажеттi мәлiметтер жоқ;
4) өте қиын – қарыз алушы (тең қарыз алушы) өз мiндеттемелерi бойынша мынадай факторлардың байқалуына байланысты Ұйыммен есептесе алмайды деген толық ықтималдық бар: 3-қосымшада көрсетiлген барлық көрсеткiштер бұзғандығы расталатын қарыз алушының (тең қарыз алушының) қаржылық жағдайының тұрақты нашарлауы шиеленiстi деңгейге жеттi; нарықтық позициясын жоғалту; қарыз алушының терiс меншiк капиталының болуы; қарыз алушыға 1 жылдан астам мерзiмге санация жариялануы; қарыз алушының банкрот деп танылуы; қарыз алушыға (тең қарыз алушыға) материалдық зиян шектiрген және/немесе оның өз қызметiн жалғастыруға мүмкiндiк бермейтiн төтенше жағдай бар. Ұйымның iшкi нормативтiк құқықтық құжаттарында белгiленген тәртiппен кредиттеу бойынша құжаттаманы жүргiзу талаптарына сәйкес кредиттiк мониторинг бойынша құжаттаманың жоқтығы деп жiктеледi.
Дауыс берушi акцияларының (қатысу үлестерiнiң) жүз процентi ұлттық басқарушы холдингке тиесiлi заңды тұлғалардың қаржылық жағдайы шоғырландырған негiзде ұлттық басқарушы холдингтiң қаржылық жағдайына қарағанда төмен жiктелмейдi.
60. Қамтамасыз ету сапасы былайша жiктеледi:
1) сенiмдi – жиынтығы актив бойынша қарыз алушының кемiнде 100 процент мiндеттемелерiн жабатын өтiмдiлiгi жоғары қамтамасыз ету (негiзгi борыш және бiрiншi тоқсанның iшiнде қарыз (кредит) пайдалануға сыйақы алуға қажеттi, сондай-ақ жеңiлдiк берiлген кезеңдегi сыйақы бойынша, егер мұндай жеңiлдiктi Ұйым берсе), мыналар түрiнде:
Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң кепiлдiктер (кепiлдемелерi);
Қазақстан Республикасының мемлекеттiк бағалы қағаздары;
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резидент еместерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «А» тобынан төмен емес ұзақ мерзiмдi борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент емес банктерiнiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резиденттерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «А-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «А-» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктердiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi; кредитор банктiң депозитiндегi ақша кепiлi;
мемлекеттiк мәртебесi бар, шет мемлекеттердiң Үкiметтерi және орталық банктерi шығарған, Standard & Poor's агенттiгi берген «А-» тобынан төмен емес тәуелсiз рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар бағалы қағаздар;
монетарлық қымбат бағалы металдар;
Қазақстан Республикасының бiрiншi сыныпты эмитенттерiнiң вексельдерi;
Standard & Poor's агенттiгi берген «А» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент емес ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
Standard & Poor's агенттiгi берген «А-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
жалғыз акционерi мемлекет немесе ұлттық холдинг не ұлттық басқарушы холдинг болып табылатын заңды тұлғалардың кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
2) жақсы – осы тармақшада санамаланған қамтамасыз етуден тұратын және жиынтығы актив бойынша қарыз алушының кемiнде 90 процент мiндеттемелерiн жабатын қамтамасыз ету (негiзгi борыш және бiрiншi тоқсан iшiнде қарызды (кредиттi) пайдаланғаны үшiн сыйақы алуға қажеттi, сондай-ақ жеңiлдiк кезеңiндегi сыйақы бойынша, егер осындайды Ұйым ұсынса).
Осы тармақшаны қолдану мақсатында қамтамасыз етудi бағалау кезiнде қамтамасыз ету құнына мынадай коэффициенттер қолданылады:
осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетiлген өтiмдiлiгi жоғары қамтамасыз етуге 1 коэффициент;
мыналар:
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резидент еместерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резиденттерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi;
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктердiң осыған үқсас деңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент емес ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент ұйымдары шығарған бағалы қағаздар түрiндегi қамтамасыз етуге 0,9 коэффициент;
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ресiмделген жылжымайтын мүлiк түрiндегi қамтамасыз етудiң нарықтық құнына 0,7 коэффициент;
3) қанағаттанарлық – осы тармақшада санамаланған қамтамасыз етуден тұратын және жиынтығы актив бойынша қарыз алушының кемiнде 60 процент мiндеттемелерiн жабатын қамтамасыз ету (негiзгi борыш және бiрiншi тоқсан iшiнде қарызды (кредиттi) пайдаланғаны үшiн сыйақы алуға қажеттi, сондай-ақ жеңiлдiк берiлген кезең үшiн сыйақы бойынша, егер осындайды Ұйым ұсынса).
Осы тармақшаны қолдану мақсатында қамтамасыз етудi бағалау кезiнде қамтамасыз ету құнына мынадай коэффициенттер қолданылады:
осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетiлген өтiмдiлiгi жоғары қамтамасыз етуге 1 коэффициент;
мыналар:
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резидент еместерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резиденттерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi;
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент емес ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент ұйымдары шығарған бағалы қағаздар түрiнде қамтамасыз етуге 0,9 коэффициент;
мыналар:
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резидент еместерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резиденттерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «В-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «В-» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi түрiнде қамтамасыз етуге 0,8 коэффициент;
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ресiмделген жылжымайтын мүлiк түрiндегi қамтамасыз етудiң нарықтық құнына 0,7 коэффициент;
мыналар:
қарыз алушының дебиторлық берешегi;
қарыз алушының және/немесе кепiлгердiң жылжымалы мүлкi түрiнде қамтамасыз етуге 0,6 коэффициент;
4) қанағаттанарлықсыз – осы тармақшада санамаланған қамтамасыз етуден тұратын және жиынтығы актив бойынша қарыз алушының кемiнде 50 процент мiндеттемелерiн жабатын қамтамасыз ету (негiзгi борыш және бiрiншi тоқсан iшiнде қарызды (кредиттi) пайдаланғаны үшiн алуға қажеттi сыйақы, сондай-ақ жеңiлдiк берiлген кезең үшiн сыйақы бойынша, егер осындайды Ұйым ұсынса).
Осы тармақшаны қолдану мақсатында қамтамасыз етудi бағалау кезiнде қамтамасыз ету құнына мынадай коэффициенттер қолданылады:
осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетiлген өтiмдiлiгi жоғары қамтамасыз етуге 1 коэффициент;
мыналар:
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резидент еместерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резиденттерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi;
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент емес ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент ұйымдары шығарған бағалы қағаздар түрiнде қамтамасыз етуге 0,9 коэффициент;
мыналар:
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резидент еместерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резиденттерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «В-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «В-» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi түрiнде қамтамасыз етуге 0,8 коэффициент;
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ресiмделген жылжымайтын мүлiк түрiндегi қамтамасыз етудiң нарықтық құнына
0,7 коэффициент;
мыналар:
қарыз алушының дебиторлық берешегi;
қарыз алушының және/немесе кепiлгердiң жылжымалы мүлкi;
айналымдағы тауарлар түрiнде қамтамасыз етуге 0,6 коэффициент;
5) қамтамасыз етусiз – осы тармақшада санамаланған қамтамасыз етуден тұратын және жиынтығы актив бойынша қарыз алушының кемiнде
50 процент мiндеттемелерiн жабатын қамтамасыз ету (негiзгi борыш және бiрiншi тоқсан iшiнде қарызды (кредиттi) пайдаланғаны үшiн алуға қажеттi сыйақы, сондай-ақ жеңiлдiк берiлген кезең үшiн сыйақы бойынша, егер осындайды Ұйым ұсынса).
Осы тармақшаны қолдану мақсатында қамтамасыз етудi бағалау кезiнде қамтамасыз ету құнына мынадай коэффициенттер қолданылады:
осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетiлген өтiмдiлiгi жоғары қамтамасыз етуге 1 коэффициент;
мыналар:
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резидент еместерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резиденттерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi;
Standard & Poor's агенттiгi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi берiлген «ВВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент емес ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент ұйымдары шығарған бағалы қағаздар түрiнде қамтамасыз етуге 0,9 коэффициент;
мыналар:
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резидент еместерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резиденттерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «В-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «В-» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктердiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi түрiнде қамтамасыз етуге 0,8 коэффициент;
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ресiмделген жылжымайтын мүлiк түрiндегi қамтамасыз етудiң нарықтық құнына 0,7 коэффициент;
мыналар:
қарыз алушының дебиторлық берешегi;
қарыз алушының және/немесе кепiлгердiң жылжымалы мүлкi;
болашақта түсетiндi қоспағанда, айналымдағы тауарлар (төлем аккредиттелген операциялар бойынша жүзеге асырылатын сол тауарлардан басқа) түрiнде қамтамасыз етуге 0,6 коэффициент.
61. Ұйымның қамтамасыз ету сапасы мынаны қолдана отырып, қамтамасыз етудiң жүргiзiлген мониторингiнiң нәтижелерi бойынша анықталады:
жылжымайтын мүлiк бойынша – Қазақстан Республикасының бағалау қызметi туралы заңнамасына сәйкес бағалаушы мен қарыз алушы және (немесе) кепiлгер арасындағы шарт бойынша өткiзiлген бағалау туралы есепте анықталған жылжымайтын мүлiктiң нарықтық құны;
өзге қамтамасыз ету бойынша – Ұйымның iшкi нормативтiк құжатына сәйкес анықтаған құн.
62. Кредиттеу күнiнен бастап кезең iшiнде, сондай-ақ төлемдi өтеудiң бiрiншi мерзiмi болғанға дейiнгi кезеңде мерзiмi 7 (жетi) және одан астам жұмыс күнi мерзiмi өткен төлемдер болған кезде (төлемдердi мерзiмiнен бұрын өтеу жағдайларын қоспағанда) минус 1 балл мөлшерiнде «жiктелетiн актив бойынша төлемдердi өтеуде мерзiмi өткен төлем жоқ» жiктеу санатын бағалау қолданылмайды, 0 балл бағасы қолданылады.
§ 2. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiмен анықталған
және Қазақстан Республикасының экономикасын оның басым
салаларында жаңғырту мен әртараптандыруға бағытталған
мемлекеттiк бағдарламаларға сәйкес жобаларды iске
асыратын заңды тұлғаларға берiлген қарыздарды
(кредиттердi) қоспағанда, ұлттық басқарушы холдинг үшiн
өлшемдердi пайдалану ерекшелiгi
63. Активтер мен шартты мiндеттемелердi (инвестициялық қарыздарды (кредиттердi) және олармен байланысты шартты мiндеттемелердi, бiртектi қарыздар (кредиттер) портфелiне енгiзiлген қарыздарды (кредиттердi), сондай-ақ Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiмен анықталған және Қазақстан Республикасының экономикасын оның басым салаларында жаңғырту мен әртараптандыруға бағытталған мемлекеттiк бағдарламаларға сәйкес жобаларды iске асыратын заңды тұлғаларға берiлген қарыздарды (кредиттердi) қоспағанда) жiктеу кезiнде ұлттық басқарушы холдинг осы Қағидаларға 1-қосымшаның 2, 4-кестелерiн пайдаланады.
64. Қарыздарды (кредиттердi) жiктеу кезiнде осы Қағидаларға 1-қосымшаның 2-кестесiнiң 1-4-тармақтарында көзделген өлшемдер пайдаланылады.
65. Депозиттердi жiктеу кезiнде осы Қағидаларға 1-қосымшаның 2-кестесiнiң 1, 2, 4-тармақтарында көзделген өлшемдер пайдаланылады.
66. Бағалы қағаздарды, дебиторлық берешектi жiктеу кезiнде Ұйымның бағалы қағаздар портфелiндегi акцияларды жiктеудi қоспағанда, осы Қағидаларға 1-қосымшаның 2-кестесiнiң 1, 2, 4-тармақтарында көзделген өлшемдер пайдаланылады.
67. Ұйымның бағалы қағаздар портфелiндегi акцияларды жiктеу кезiнде осы Қағидаларға 1-қосымшаның 2-кестесiнiң 1 және 4-тармақтарында көзделген өлшемдер пайдаланылады.
68. Шартты мiндеттемелердi жiктеу кезiнде осы Қағидаларға 1-қосымшаның 2-кестесiнiң 1, 2, 4-тармақтарында көзделген өлшемдер пайдаланылады.
69. Активтiң (шартты мiндеттеменiң) жiктелу санаты тиiстi өлшемдер бойынша активтi (шартты мiндеттеменi) бағалау балының жалпы саны ескерiле отырып анықталады.
70. Провизиялар (резервтер) осы Қағидаларға 1-қосымшаның 4-кестесiне сәйкес жiктеу санатын ескере отырып және тиiстi мөлшерлерде анықталады.
Салық салу мақсатында осы Ережеге сәйкес құрылған провизиялар (резервтер) мына формула бойынша анықталатын коэффициентте түзетiледi:
Т
К = ------ мұндағы,
ЖЖТ
К - коэффициент,
ЖЖТ - түзетулердi ескере отырып салық кезеңi iшiндегi жылдық жиынтық табыс,
Т - салық кезеңi iшiнде жиынтық жылдық кiрiске қосылған (қосылуға жататын) және Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiн және (немесе) Ұйымның Директорлар кеңесiнiң шешiмiн және (немесе) тиiстi жылға арналған республикалық бюджет туралы Қазақстан Республикасының заңын iске асыру нәтижесiнде пайда болған активтер бойынша алынған кiрiстер. Осы көрсеткiш Салық кодексiнiң 99-бабына сәйкес жиынтық жылдық кiрiстен алынып тастауға жататын кiрiстердi қамтымайды.
71. Қарыз алушының (борышкердiң, қосалқы қарыз алушының) қаржылық жағдайы осы Қағидалардың 58-тармағында белгiленген тәртiппен анықталады.
72. Қамтамасыз ету сапасы осы Қағидалардың 60-61-тармақтарында белгiленген тәртiппен жiктеледi.
§ 3. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiмен анықталған
және Қазақстан Республикасының экономикасын оның басым
салаларында жаңғырту мен әртараптандыруға бағытталған
мемлекеттiк бағдарламаларға сәйкес жобаларды iске асыратын
заңды тұлғаларға ұлттық басқарушы холдинг берген қарыздарды
(кредиттердi) жiктеу өлшемдерiн пайдалану ерекшелiгi
73. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiмен анықталған және Қазақстан Республикасының экономикасын оның басым салаларында жаңғырту мен әртараптандыруға бағытталған мемлекеттiк бағдарламаларға сәйкес жобаларды iске асыратын заңды тұлғаларға ұлттық басқарушы холдинг берген қарыздарды (кредиттердi) жiктеу кезiнде осы Қағидаларға 1-қосымшаның 3-4-кестелерi пайдаланылады.
4. Инвестициялық қарыздарды (кредиттердi) және олармен
байланысты шартты мiндеттемелердi жiктеу ерекшелiгi
§ 1. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiмен анықталған
және Қазақстан Республикасының экономикасын оның басым
салаларында жаңғырту мен әртараптандыруға бағытталған
мемлекеттiк бағдарламаларға сәйкес жобаларды iске асыратын
заңды тұлғаларға берiлген инвестициялық қарыздарды
(кредиттердi) қоспағанда, инвестициялық қарыздарды
(кредиттердi) және олармен байланысты шартты мiндеттемелердi
жiктеу өлшемдерiн пайдалану ерекшелiгi
74. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiмен анықталған және Қазақстан Республикасының экономикасын оның басым салаларында жаңғырту мен әртараптандыруға бағытталған мемлекеттiк бағдарламаларға сәйкес жобаларды iске асыратын заңды тұлғаларға берiлген инвестициялық қарыздарды (кредиттердi) және шартты мiндеттемелердi қоспағанда, инвестициялық қарыздарды (кредиттердi) және олармен байланысты шартты мiндеттемелердi жiктеу кезiнде осы Қағидаларға 2-қосымшаның 1, 3-кестелерi пайдаланылады.
75. Қарыздарды (кредиттердi) жiктеу кезiнде осы Қағидаларға 2-қосымшаның 1-кестесiнiң 1-5-тармақтарында көзделген өлшемдер пайдаланылады.
76. Депозиттердi жiктеу кезiнде осы Қағидаларға 2-қосымшаның 1-кестесiнiң 1, 2, 5-тармақтарында көзделген өлшемдер пайдаланылады.
77. Дебиторлық берешектi, бағалы қағаздарды жiктеу кезiнде Ұйымның бағалы қағаздар портфелiндегi акцияларды жiктеудi қоспағанда, осы Қағидаларға 2-қосымшаның 1-кестесiнiң 1, 2, 5-тармақтарында көзделген өлшемдер пайдаланылады.
78. Ұйымның бағалы қағаздар портфелiндегi акцияларды жiктеу кезiнде осы Қағидаларға 2-қосымшаның 1-кестесiнiң 1 және 5-тармақтарында көзделген өлшемдер пайдаланылады.
Шартты мiндеттемелердi жiктеу кезiнде осы Қағидаларға 2-қосымшаның 1-кестесiнiң 1, 2, 5-тармақтарында көзделген өлшемдер пайдаланылады.
79. Активтiң (шартты мiндеттеменiң) жiктелу санаты тиiстi өлшемдер бойынша активтi (шартты мiндеттеменi) бағалау балының жалпы саны ескерiле отырып анықталады.
80. Провизиялар (резервтер) осы Қағидаларға 2-қосымшаның 3-кестесiне сәйкес жiктеу санатына сүйене отырып және тиiстi мөлшерлерде анықталады.
Салық салу мақсатында осы Қағидаларға сәйкес құрылған провизиялар (резервтер) мына формула бойынша анықталатын коэффициентте түзетiледi:
Т
К = ------ мұндағы,
ЖЖТ
К - коэффициент,
ЖЖТ - түзетулердi ескере отырып салық кезеңi iшiндегi жылдық жиынтық табыс,
Т - салық кезеңi iшiнде жиынтық жылдық кiрiске қосылған (қосылуға жататын) және Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiн және (немесе) Ұйымның Директорлар кеңесiнiң шешiмiн және (немесе) тиiстi жылға арналған республикалық бюджет туралы Қазақстан Республикасының заңын iске асыру нәтижесiнде пайда болған активтер бойынша алынған кiрiстер. Осы көрсеткiш Салық кодексiнiң 99-бабына сәйкес жиынтық жылдық кiрiстен алынып тастауға жататын кiрiстердi қамтымайды.
81. Қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) қаржылық жағдайы осы Қағидалардың 58-тармағында белгiленген тәртiппен анықталады.
82. Әдiстемеде қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) - заңды тұлғаны, кәсiпкерлiк қызметтi жүзеге асыратын жеке тұлғаның қаржылық жағдайы былайша жiктеледi:
1) тұрақты – болған жағдайда, оның iшiнде мынадай көрсеткiштер: қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) қаржылық жағдайы тұрақты; қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) төлем қабiлетi бар; ақша ағыны қарызға қызмет көрсетуге мүмкiндiк бередi; 3-қосымшаға сәйкес есептелген коэффициенттердiң мәнi жалпы қабылданған нормалар шегiнде; бизнестi дамытуға жағымды нарықтық шарттары; нарықта жақсы бәсеке ұстанымы бар; ресурстар мен капитал нарығына қол жетiмдi, саны шектелген өнiм берушiлерге тәуелдi емес, шарттың қолданылу мерзiмi iшiнде қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) қаржылық жағдайын бiршама нашарлатуға мүмкiндiк беретiн сыртқы немесе iшкi факторлар анықталған жоқ, қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) Ұйыммен өзiнiң мiндеттемелерi бойынша есептесу мүмкiндiгi күмән тудырмайды; жағымды кредиттiк тарихы бар;
2) қанағаттанарлық – болған жағдайда, оның iшiнде мынадай көрсеткiштер: «тұрақты» сипаттамасына жақын осы санаттағы қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) қаржылық жағдайы, бiрақ оны осы деңгейде ұзақ уақыт бойына ұстап тұру ықтималдылығы төмен болып табылады; кiрiстердiң, төлем қабiлетiнiң деңгейi кредит беру басталғаннан бастап үш жыл iшiнде борышкердiң бизнес-жоспарында көзделген деңгейде; серпiнде ақша ағындарының елеусiз азаюы байқалды, бұл ретте ағындар борыштың негiзгi бөлiгiн жабуға мүмкiндiк бередi; қарыз алушы (борышкер, тең қарыз алушы) өзiнiң қаржылық жағдайын жақсарту үшiн шаралар қабылдайды; тауарларды, қызметтердi берушiлердiң және қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) өнiмдерiн тұтынушылардың шоғырлануының ең төменгi тәуекелi бар; қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) қосымша ресурстарға қол жетiмдiлiгiне байланысты Ұйыммен өз мiндеттемелерi бойынша есеп айырысу мүмкiндiгi күмән туғызбайды;
3) тұрақсыз – болған жағдайда, оның iшiнде мынадай көрсеткiштер: қарыз алушы (борышкер, тең қарыз алушы) өз мiндеттемелерi бойынша мынадай факторлардың байқалуына байланысты Ұйыммен есептесе алмайды деген белгiлi ықтималдық бар: қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) тұрақты және елеулi қаржылық жағдайының нашарлау белгiлерi бар; кiрiстердiң, төлем қабiлетiнiң деңгейi кредит беру басталғаннан бастап үш жыл iшiнде борышкердiң бизнес-жоспарында көзделген деңгейде; нарықтық үлесi төмендедi; қарыз алушы (борышкер, тең қарыз алушы) қабылдайтын шаралар қаржылық жағдайды тұрақтандыру үшiн тиiмдi болатынына сенiм жоқ қарыз алушыға (борышкерге, тең қарыз алушыға) бiр жылдан аспайтын мерзiмге санация жарияланды; форс-можорлық мән-жайлар, сондай-ақ қарыз алушыға (борышкерге, тең қарыз алушыға) материалдық зиян шектiрген, бiрақ оның қызметiн тоқтатпаған өзге мән-жайлар орын алды;
4) өте қиын – болған жағдайда, оның iшiнде мынадай көрсеткiштер: қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) қаржылық жағдайының үнемi нашарлауы: төлем қабiлетсiздiгi, нарықтық ұстанымын жоғалтуы өте қиын деңгейге жеткiздi; қарыз алушыға (борышкерге, тең қарыз алушыға) бiр жылдан астам мерзiмге санация жарияланады; қарыз алушы (борышкер, тең қарыз алушы) банкрот деп танылды; қарыз алушыға (борышкерге, тең қарыз алушыға) материалдық зиян шектiрген және (немесе) өз қызметiн жалғастыруға мүмкiндiк бермейтiн форс-можорлық мән-жайлар орын алды, қарыз алушыда (тең қарыз алушыда) кредиттiк досье жоқ.
Жүз процент дауыс берушi акциялары (қатысу үлестерi) ұлттық басқарушы холдингке тиесiлi заңды тұлғалардың қаржылық жағдайын шоғырландырылған негiздегi ұлттық басқарушы холдингтiң қаржы жағдайынан төмен жiктеуге болмайды.
83. Қамтамасыз ету сапасы былайша жiктеледi:
1) сенiмдi – жиынтығы актив бойынша қарыз алушының кемiнде 100 процент мiндеттемелерiн жабатын өтiмдiлiгi жоғары қамтамасыз ету (негiзгi борыш және бiрiншi тоқсанның iшiнде қарыз (кредит) пайдалануға сыйақы алуға қажеттi, сондай-ақ жеңiлдiк кезеңiндегi сыйақы бойынша, егер мұндай жеңiлдiктi Ұйым берсе), мыналар түрiнде:
Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң кепiлдiктер (кепiлдемелерi);
Қазақстан Республикасының мемлекеттiк бағалы қағаздары;
заңды тұлғалардың – Қазақстан Республикасы резидент еместерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «А-» тобынан төмен емес ұзақ мерзiмдi борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент емес банктерiнiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
заңды тұлғалардың – Қазақстан Республикасы резиденттерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВВ+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент банктердiн кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВВ+» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi;
кредитор банктiң депозитiндегi ақша кепiлi және/немесе кредитор банктегi кепiлзат болып табылатын ақша;
мемлекеттiк мәртебесi бар, шет мемлекеттердiң Үкiметтерi және орталық банктерi шығарған, Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВВ+» тобынан төмен емес тәуелсiз рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар бағалы қағаздар;
монетарлық қымбат бағалы металдар;
Қазақстан Республикасының бiрiншi сыныпты эмитенттерiнiң вексельдерi;
Standard & Poor's агенттiгi берген «А-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент емес ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВВ+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
жалғыз акционерi мемлекет немесе ұлттық холдинг не ұлттық басқарушы холдинг болып табылатын заңды тұлғалардың кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
2) жақсы – осы тармақшада санамаланған қамтамасыз етуден тұратын және жиынтығы актив бойынша кемiнде 70 процент мiндеттемелерiн жабатын қамтамасыз ету (негiзгi борыш және бiрiншi тоқсан iшiнде қарызды (кредиттi) пайдаланғаны үшiн сыйақы алуға қажеттi, сондай-ақ жеңiлдiк берiлген кезең үшiн сыйақы бойынша, егер осындайды Ұйым ұсынса).
Осы тармақшаны қолдану мақсатында қамтамасыз етудi бағалау кезiнде қамтамасыз ету құнына мынадай коэффициенттер қолданылады:
осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетiлген өтiмдiлiгi жоғары қамтамасыз етуге 1 коэффициент;
мыналар:
заңды тұлғалардың – Қазақстан Республикасы резидент еместерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
заңды тұлғалардың – Қазақстан Республикасы резиденттерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген "В+" тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктердiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктердiң резервтегi аккредитивтерi;
тиiстi қаржы жылына арналған республикалық немесе жергiлiктi бюджеттерде инвестициялық қарыздар (кредиттер) бойынша борышкерлердiң мiндеттемелерiн өтеу және қызмет көрсету үшiн көзделген мүлiк;
төлем қабiлетi бар (қаржылық жағдайы тұрақты) заңды тұлғалардан кепiлдендiрiлген төлемдер бойынша түсетiн ақша;
Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi;
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктердiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент емес ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктердiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент ұйымдары шығарған бағалы қағаздар түрiнде қамтамасыз етуге 0,9 коэффициент;
3) қанағаттанарлық – осы тармақшада санамаланған қамтамасыз етуден тұратын және жиынтығы актив бойынша қарыз алушының кемiнде 60 процент мiндеттемелерiн жабатын қамтамасыз ету (негiзгi борыш және бiрiншi тоқсан iшiнде қарызды (кредиттi) пайдаланғаны үшiн сыйақы алуға қажеттi, сондай-ақ жеңiлдiк берiлген кезең үшiн сыйақы бойынша, егер осындайды Ұйым ұсынса).
Осы тармақшаны қолдану мақсатында қамтамасыз етудi бағалау кезiнде қамтамасыз ету құнына мынадай коэффициенттер қолданылады:
осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетiлген өтiмдiлiгi жоғары қамтамасыз етуге 1 коэффициент;
мыналар:
заңды тұлғалардың – Қазақстан Республикасы резидент еместерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
заңды тұлғалардың – Қазақстан Республикасы резиденттерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктердiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктiң резервтiк аккредитивтерi;
тиiстi қаржы жылына арналған республикалық немесе жергiлiктi бюджеттерде инвестициялық қарыздар (кредиттер) бойынша борышкерлердiң мiндеттемелерiн өтеу және қызмет көрсету үшiн көзделген мүлiк;
төлем қабiлетi бар (қаржы жағдайы тұрақты) заңды тұлғалардан кепiлдiк берiлген төлемдер бойынша түсетiн ақша;
Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi;
Standard & Poor's агенттiгi немесе осыған ұқсас Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерi берген «ВВ+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi бар Қазақстан Республикасының резиденттерi емес-ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
Standard & Poor's агенттiгi немесе осыған ұқсас Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерi берген «В+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi бар Қазақстан Республикасының резиденттерi емес-ұйымдары шығарған бағалы қағаздар түрiнде қамтамасыз етуге 0,9 коэффициент;
мыналар:
заңды тұлғалардың – Қазақстан Республикасы резидент еместерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
заңды тұлғалардың – Қазақстан Республикасы резидент еместерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «В-» тобынан темен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «В-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктердiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктiң резервтiк аккредитивтерi;
мүлiк, оның iшiнде бизнес-жоспарға сәйкес келешекте түсетiн мүлiк;
қаржы жылына сәйкес республикалық немесе жергiлiктi бюджеттердегi инвестициялық қарыздар (кредиттер) бойынша борышкердiң мiндеттемелерiн өтеу және қамтамасыз ету үшiн көзделген ақша;
төлем қабiлетi бар (қаржы жағдайы тұрақты) заңды тұлғалардан кепiлдiк берiлген төлемдер бойынша түсетiн ақша;
Standard & Poor's агенттiгi берген «В» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi түрiнде қамтамасыз етуге 0,8 коэффициент;
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ресiмделген жылжымайтын мүлiк түрiнде қамтамасыз етудiң нарықтық құнына
0,7 коэффициент;
мыналар:
қарыз алушының дебиторлық берешегi;
қарыз алушының және/немесе кепiлзат берушiнiң жылжымалы мүлкi; айналымдағы тауарлар түрiнде қамтамасыз етуге 0,6 коэффициент;
4) қанағаттанарлық – осы тармақшада санамаланған қамтамасыз етуден тұратын және жиынтығы актив бойынша қарыз алушының кемiнде 50 процент мiндеттемелерiн жабатын қамтамасыз ету (негiзгi борыш және бiрiншi тоқсан iшiнде қарызды (кредиттi) пайдаланғаны үшiн сыйақы алуға қажеттi, сондай-ақ жеңiлдiк берiлген кезең үшiн сыйақы бойынша, егер осындайды Ұйым ұсынса).
Осы тармақшаны қолдану мақсатында қамтамасыз етудi бағалау кезiнде қамтамасыз ету құнына мынадай коэффициенттер қолданылады:
осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетiлген өтiмдiлiгi жоғары қамтамасыз етуге 1 коэффициент;
мыналар:
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резидент еместерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резиденттерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан темен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктердiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктiң резервтiк аккредитивтерi;
тиiстi қаржы жылына арналған республикалық немесе жергiлiктi бюджеттерде инвестициялық қарыздар (кредиттер) бойынша борышкерлердiң мiндеттемелерiн өтеу және қызмет көрсету үшiн көзделген мүлiктер;
төлем қабiлеттiлiгi бар (қаржы жағдайы тұрақты) заңды тұлғалардан кепiлдiк берiлген төлемдер бойынша түсетiн ақша;
Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi;
Standard & Poor's агенттiгi немесе осыған ұқсас Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерi берген «ВВ+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi бар Қазақстан Республикасының резиденттерi емес-ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
Standard & Poor's агенттiгi немесе осыған ұқсас Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерi берген «В+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi бар Қазақстан Республикасының резиденттерi емес-ұйымдары шығарған бағалы қағаздар түрiнде қамтамасыз етуге 0,9 коэффициент;
мыналар:
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резидент еместерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резидент еместерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «В-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «В-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктiң резервтiк аккредитивтерi;
мүлiк, оның iшiнде бизнес-жоспарға сәйкес келешекте түсетiн мүлiк;
қаржы жылына сәйкес республикалық немесе жергiлiктi бюджеттердегi инвестициялық қарыздар (кредиттер) бойынша борышкердiң мiндеттемелерiн өтеу және қамтамасыз ету үшiн көзделген ақша;
төлем қаблеттiлiгi бар (қаржы жағдайы тұрақты) заңды тұлғалардан кепiлдiк берiлген төлемдер бойынша түсетiн ақша;
Standard & Poor's агенттiгi берген «В» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi түрiнде қамтамасыз етуге 0,8 коэффициент;
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ресiмделген жылжымайтын мүлiк түрiнде қамтамасыз етудiң нарықтық құнына
0,7 коэффициент;
мыналар:
қарыз алушының дебиторлық берешегi;
қарыз алушының және/немесе кепiлзат берушiнiң жылжымалы мүлкi;
айналымдағы тауарлар түрiнде қамтамасыз етуге 0,6 коэффициент;
5) қамтамасыз етусiз – жиынтығы актив бойынша қарыз алушының кемiнде 50 процент мiндеттемелерiн жабатын қамтамасыз ету (негiзгi борыш және бiрiншi тоқсан iшiнде қарызды (кредиттi) пайдаланғаны үшiн сыйақы алуға қажеттi, сондай-ақ жеңiлдiк берiлген кезең үшiн сыйақы бойынша, егер осындайды Ұйым ұсынса).
Осы тармақшаны қолдану мақсатында қамтамасыз етудi бағалау кезiнде қамтамасыз ету құнына мынадай коэффициенттер қолданылады:
осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетiлген өтiмдiлiгi жоғары қамтамасыз етуге 1 коэффициент;
мыналар:
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резидент еместерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резидент еместерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктiң резервтiк аккредитивтерi;
тиiстi қаржы жылына арналған республикалық немесе жергiлiктi бюджеттерде инвестициялық қарыздар (кредиттер) бойынша борышкерлердiң мiндеттемелерiн өтеу және қызмет көрсету үшiн көзделген мүлiк;
төлем қаблеттiлiгi бар (қаржы жағдайы тұрақты) заңды тұлғалардан кепiлдiк берiлген төлемдер бойынша түсетiн ақша;
Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi;
Standard & Poor's агенттiгi немесе осыған ұқсас Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерi берген «ВВ+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi бар Қазақстан Республикасының резиденттерi емес-ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
Standard & Poor's агенттiгi немесе осыған ұқсас Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерi берген «В+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi бар Қазақстан Республикасының резиденттерi емес-ұйымдары шығарған бағалы қағаздар түрiнде қамтамасыз етуге 0,9 коэффициент;
мыналар:
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резидент еместерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резидент еместерiнiң, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «В-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «В-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктiң резервтiк аккредитивтерi;
мүлiк, оның iшiнде бизнес-жоспарға сәйкес келешекте түсетiн мүлiк;
қаржы жылына сәйкес республикалық немесе жергiлiктi бюджеттердегi инвестициялық қарыздар (кредиттер) бойынша борышкердiң мiндеттемелерiн өтеу және қамтамасыз ету үшiн көзделген ақша;
төлем қаблеттiлiгi бар (қаржы жағдайы тұрақты) заңды тұлғалардан кепiлдiк берiлген төлемдер бойынша түсетiн ақша;
Standard & Poor's агенттiгi берген «В» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтiк агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi түрiнде қамтамасыз етуге 0,8 коэффициент;
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ресiмделген жылжымайтын мүлiк түрiнде қамтамасыз етудiң нарықтық құнына 0,7 коэффициент;
мыналар:
қарыз алушының дебиторлық берешегi;
қарыз алушының және/немесе кепiлзат берушiнiң жылжымалы мүлкi;
айналымдағы тауарлар түрiнде қамтамасыз етуге 0,6 коэффициент.
84. Ұйымның қамтамасыз ету сапасы жүргiзiлген қамтамасыз ету мониторингi нәтижелерi бойынша мыналарды қолдана отырып айқындалады:
жылжымайтын мүлiк бойынша - Қазақстан Республикасының бағалау қызметi туралы заңнамасына сәйкес бағалаушы мен қарыз алушы және (немесе) кепiлзат алушы арасында жасалған шарт бойынша жүргiзiлген бағалау жөнiндегi есепте айқындалған жылжымайтын мүлiктiң нарықтық құны;
өзге қамтамасыз ету бойынша - Ұйымның iшкi нормативтiк құжаттарына сәйкес анықталған құны.
§ 2. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiмен айқындалған
және Қазақстан Республикасының экономикасын оның басымды
салаларында жаңғырту мен әртараптандыруға бағытталған
мемлекеттiк бағдарламаларға сәйкес жобаларды iске асыратын
заңды тұлғаларға берiлген инвестициялық қарыздарды
(кредиттердi) жiктеу өлшемдерiн пайдалану ерекшелiгi
85. Ұлттық басқарушы холдинг Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiмен айқындалған және Қазақстан Республикасының экономикасын оның басымды салаларында жаңғырту мен әртараптандыруға бағытталған мемлекеттiк бағдарламаларға сәйкес жобаларды iске асыратын заңды тұлғаларға берiлген қарыздарды (кредиттердi) жiктеген кезде осы Қағидаларға 2-қосымшаның 2, 3-кестелерi пайдаланылады.
Қағидаларға
1-қосымша
Ұлттық басқарушы холдингтiң, сондай-ақ негiзгi қызмет түрi
қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе талап құқықтарын сатып
алу болып табылатын және дауыс беретiн акцияларының (қатысу
үлестерiнiң) жүз процентi ұлттық басқарушы холдингке тиесiлi,
заңды тұлғалар үшiн активтер мен шартты мiндеттемелердi
(инвестициялық қарыздар (кредиттер) және олармен байланысты
шарттық мiндеттемелердi, сондай-ақ бiртектi қарыздар
(кредиттер) қосылған қарыздарды қоспағанда) жiктеу өлшемдерi
1-кесте
№ |
Өлшемдер |
Жiктеу санаты |
Балдар |
||
1. |
Қаржылық жай-күйi |
||||
1.1. |
тұрақты |
0 |
|||
1.2. |
қанағаттанарлық |
+1 |
|||
1.3. |
тұрақсыз |
+2 |
|||
1.4. |
нашар |
+4 |
|||
2. |
Кешiктiрiлген өтеу мерзiмiнiң болуы |
||||
кредит бойынша |
салымдар (депозиттер), бағалы қағаздар және шартты мiндеттемелер бойынша |
дебиторлық берешек бойынша |
|||
2.1. |
жiктелетiн актив бойынша кешiктiрiлген төлемдердiң болмауы |
-1 |
|||
2.2. |
ағымдағы күнге дейiн төлемдердiң мерзiмiн өткiзуi бар болған және төлемдердi төлеу мерзiмi басталмаған қарыздар |
0 |
|||
2.3. |
7-30 күн |
7 күнге дейiн |
14 күнге дейiн |
+1.5 |
|
2.4. |
31-60 күн |
7 күннен 15 күнге дейiн |
14 күннен 30 күнге дейiн |
+2.5 |
|
2.5. |
61-90 күн |
15 күннен 30 күнге дейiн |
30 күннен 60 күнге дейiн |
+3.5 |
|
2.6. |
90 күннен астам |
30 күннен астам |
60 күннен астам |
+4.5 |
|
3. |
Қамтамасыз ету сапасы |
||||
3.1. |
Сенiмдi |
-3 |
|||
3.2. |
Жақсы |
-2 |
|||
3.3. |
қанағаттанарлық |
0 |
|||
3.4. |
қанағаттанғысыз |
+1 |
|||
3.5. |
қамтамасыз етiлмейдi |
+2 |
|||
4. |
Ұзарту |
||||
4.1. |
ұзартудың болмауы |
0 |
|||
4.2. |
ұзартудың болуы |
ұзартулар саны +1 балға көбейтiледi |
|||
5. |
Қарыз алушыда (борышкерде) рейтингтiң болуы |
||||
5.1. |
«А» және жоғары |
-3 |
|||
5.2. |
Қазақстан Республикасының рейтингiнен жоғары - «А»-ға дейiн |
-2 |
|||
5.3. |
Қазақстан Республикасының рейтингi деңгейiнде |
-1 |
|||
5.4. |
Қазақстан Республикасының рейтингiнен төмен және рейтингi жоқ |
0 |
|||
Ұлттық басқарушы холдинг үшiн (инвестициялық қарыздар
(кредиттер) және оларға байланысты шартты мiндеттемелердi,
сондай-ақ бiртектi қарыздар (кредиттер) қосылған қарыздарды,
сондай-ақ Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiмен
айқындалған және Қазақстан Республикасының экономикасын оның
басымды салаларында жаңғырту мен әртараптандыруға бағытталған
мемлекеттiк бағдарламаларға сәйкес жобаларды iске асыратын
заңды тұлғаларға берiлген қарыздарды (кредиттердi) қоспағанда)
активтер мен шартты мiндеттемелердi жiктеу өлшемдерi
2-кесте
№ |
Өлшемдер |
Жiктеу санаты |
Балдар |
||
1. |
Қаржылық жай-күйi |
||||
1.1. |
тұрақты |
0 |
|||
1.2. |
қанағаттанарлық |
+1 |
|||
1.3. |
тұрақсыз |
+2 |
|||
1.4. |
нашар |
+4 |
|||
2. |
Кешiктiрiлген өтеу мерзiмiнiң болуы |
||||
кредит бойынша |
салымдар (депозиттер), бағалы қағаздар және шартты мiндеттемелер бойынша |
дебиторлық берешек бойынша |
|||
2.1. |
жiктелетiн актив бойынша кешiктiрiлген төлемдердiң болмауы |
-1 |
|||
2.2. |
ағымдағы күнге дейiн төлемдердiң мерзiмiн өткiзуi бар болған және төлемдердi төлеу мерзiмi басталмаған қарыздар |
0 |
|||
2.3. |
7-30 күн |
7 күнге дейiн |
14 күнге дейiн |
+1.5 |
|
2.4. |
31-60 күн |
7 күннен 15 күнге дейiн |
14 күннен 30 күнге дейiн |
+2.5 |
|
2.5. |
61-90 күн |
15 күннен 30 күнге дейiн |
30 күннен 60 күнге дейiн |
+3.5 |
|
2.6. |
90 күннен астам |
30 күннен астам |
60 күннен астам |
+4.5 |
|
3. |
Қамтамасыз ету сапасы |
||||
3.1. |
Сенiмдi |
-3 |
|||
3.2. |
Жақсы |
-2 |
|||
3.3. |
қанағаттанарлық |
0 |
|||
3.4. |
қанағаттанғысыз |
+1 |
|||
3.5. |
қамтамасыз етiлмейдi |
+2 |
|||
4. |
Қарыз алушыда (борышкерде) рейтингтiң болуы |
||||
4.1. |
«А» және жоғары |
-3 |
|||
4.2. |
Қазақстан Республикасының рейтингiнен жоғары - «А»-ға дейiн |
-2 |
|||
4.3. |
Қазақстан Республикасының рейтингi деңгейiнде |
-1 |
|||
4.4. |
Қазақстан Республикасының рейтингiнен төмен және рейтингi жоқ |
0 |
|||
Ұлттық басқарушы холдингтiң Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң
шешiмiмен айқындалған және Қазақстан Республикасының
экономикасын оның басымды салаларында жаңғырту мен
әртараптандыруға бағытталған мемлекеттiк бағдарламаларға сәйкес
жобаларды iске асыратын заңды тұлғаларға берiлген қарыздарды
(кредиттердi) жiктеу өлшемдерi
3-кесте
№ |
Өлшемдер |
Жiктеу санаты |
Балдар |
1. |
Қаржылық жай-күйi |
||
1.1. |
жiктелетiн актив бойынша кешiктiрiлген төлемдердiң болмауы |
-1 |
|
1.2. |
ағымдағы күнге дейiн төлемдердiң мерзiмiн өткiзуi бар болған және төлемдердi төлеу мерзiмi басталмаған қарыздар |
0 |
|
1.3. |
30-60 күн |
+1.5 |
|
1.4. |
61-90 күн |
+2.5 |
|
1.5. |
91-120 күн |
+3.5 |
|
1.6. |
120 күннен астам |
+4.5 |
|
Тиiстi жiктеу санаттары үшiн провизиялардың (резервтердiң)
қажеттi көлемiнiң проценттiк мәндерiнiң шкаласы
4-кесте
Активтiң (шартты мiндеттеменiң, бiртектi қарыздар (кредиттер) қоржынының) жiктелу санатын айқындауға арналған балл саны * |
Активтiң (шартты мiндеттеменiң, бiртектi қарыздар (кредиттер) қоржынының) жiктелу санаты |
Активтер (шартты мiндеттемелер, бiртектi қарыздар (кредиттер) қоржыны) бойынша провизиялар (негiзгi борыш сомасының %) мөлшерi |
1-ге дейiн (коса алғанда) |
Стандартты |
|
Күмәндi: |
||
1-ден 2-ге дейiн (коса алғанда) |
1-санат |
5% - төлемдердi уақтылы және толық төлеген кезде |
2-санат |
10% - төлемдердi кешiктiрген және толық төлемеген кезде |
|
2-ден 3-ке дейiн (коса алғанда) |
3-санат |
20% - төлемдердi уақтылы және толық төлеген кезде |
4-санат |
25% - төлемдердi кешiктiрген және толық төлемеген кезде |
|
3-тен 4-ке дейiн (қоса алғанда) |
5-санат |
50% - барлық жағдайда |
4-тен 8-ге дейiн (коса алғанда) |
6-санат |
75% - барлық жағдайда |
8-ден жоғары |
Үмiтсiз |
100% - барлық жағдайда |
* Ескертпе:
Агроөнеркәсiптiк кешен саласындағы ұлттық басқарушы холдинг пен оның еншiлес ұйымдарына баллдар саны әрқашан 0-ге тең.
Қағидаларға
2-қосымша
Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiмен айқындалған
және Қазақстан Республикасының экономикасын оның басым
салаларында жаңғырту мен әртараптандыруға бағытталған
мемлекеттiк бағдарламаларға сәйкес жобаларды iске
асыратын заңды тұлғаларға берiлген инвестициялық
қарыздарды (кредиттердi) қоспағанда, инвестициялық
қарыздарды (кредиттердi) жiктеу өлшемдерi
1-кесте
№ |
Өлшемдер |
Жiктеу санаты |
Балдар |
||
1. |
Қаржылық жай-күйi |
||||
1.1. |
тұрақты |
0 |
|||
1.2. |
қанағаттанарлық |
+1 |
|||
1.3. |
тұрақсыз |
+2 |
|||
1.4. |
нашар |
+4 |
|||
2. |
Кешiктiрiлген өтеу мерзiмiнiң болуы |
||||
кредит бойынша |
салымдар (депозиттер), бағалы қағаздар және шартты мiндеттемелер бойынша |
дебиторлық берешек бойынша |
|||
2.1. |
жiктелетiн актив бойынша кешiктiрiлген төлемдердiң болмауы |
-1 |
|||
2.2. |
ағымдағы күнге дейiн төлемдердiң мерзiмiн өткiзуi бар болған және төлемдердi төлеу мерзiмi басталмаған қарыздар |
0 |
|||
2.3. |
7-30 күн |
7 күнге дейiн |
14 күнге дейiн |
+1.5 |
|
2.4. |
31-60 күн |
7 күннен 15 күнге дейiн |
14 күннен 30 күнге дейiн |
+2.5 |
|
2.5. |
61-90 күн |
15 күннен 30 күнге дейiн |
30 күннен 60 күнге дейiн |
+3.5 |
|
2.6. |
90 күннен астам |
30 күннен астам |
60 күннен астам |
+4.5 |
|
3. |
Қамтамасыз ету сапасы |
||||
3.1. |
Сенiмдi |
-3 |
|||
3.2. |
Жақсы |
-2 |
|||
3.3. |
қанағаттанарлық |
0 |
|||
3.4. |
қанағаттанғысыз |
+1 |
|||
3.5. |
қамтамасыз етiлмейдi |
+2 |
|||
4. |
Қарыз алушыда (борышкерде) рейтингтiң болуы |
||||
4.1. |
«А» және жоғары |
-3 |
|||
4.2. |
Қазақстан Республикасының рейтингiнен жоғары - «А»-ға дейiн |
-2 |
|||
4.3. |
Қазақстан Республикасының рейтингi деңгейiнде |
-1 |
|||
4.4. |
Қазақстан Республикасының рейтингiнен төмен және рейтингi жоқ |
0 |
|||
Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiмен айқындалған
және Қазақстан Республикасының экономикасын оның басым
салаларында жаңғырту мен әртараптандыруға бағытталған
мемлекеттiк бағдарламаларға сәйкес жобаларды iске
асыратын заңды тұлғаларға берiлген инвестициялық
қарыздарды (кредиттердi) жiктеу өлшемдерi
2-кесте
№ |
Өлшемдер |
Жiктеу санаты |
Балдар |
1. |
Кешiктiрiлген өтеу мерзiмiнiң болуы |
||
1.1. |
жiктелетiн актив бойынша кешiктiрiлген төлемдердiң болмауы |
-1 |
|
1.2. |
ағымдағы күнге дейiн төлемдердiң мерзiмiн өткiзуi бар болған және төлемдердi төлеу мерзiмi басталмаған қарыздар |
0 |
|
1.3. |
30-60 күн |
+1.5 |
|
1.4. |
61-90 күн |
+2.5 |
|
1.5. |
91-120 күн |
+3.5 |
|
1.6. |
120 күннен астам |
+4.5 |
|
Тиiстi жiктеу санаттары үшiн провизиялардың (резервтердiң)
қажеттi көлемiнiң проценттiк мәндерiнiң шкаласы
3-кесте
Активтiң (шартты мiндеттеменiң, бiртектi қарыздар (кредиттер) қоржынының) жiктелу санатын айқындауға арналған балл саны* |
Активтiң (шартты мiндеттеменiң, бiртектi қарыздар (кредиттер) қоржынының) жiктелу санаты |
Активтер (шартты мiндеттемелер, бiртектi қарыздар (кредиттер) қоржыны) бойынша провизиялар (негiзгi борыш сомасының %) мөлшерi |
1-ге дейiн (коса алғанда) |
Стандартты |
|
Күмәндi: |
||
1-ден 2-ге дейiн (коса алғанда) |
1-санат |
5% - төлемдердi уақтылы және толық төлеген кезде |
2-санат |
10% - төлемдердi кешiктiрген және толық төлемеген кезде |
|
2-ден 3-ке дейiн (коса алғанда) |
3-санат |
20% - төлемдердi уақтылы және толық төлеген кезде |
4-санат |
25% - төлемдердi кешiктiрген және толық төлемеген кезде |
|
3-тен 4-ке дейiн (қоса алғанда) |
5-санат |
50% - барлық жағдайда |
4-тен 8-ге дейiн (коса алғанда) |
6-санат |
75% - барлық жағдайда |
8-ден жоғары |
Үмiтсiз |
100% - барлық жағдайда |
* Ескертпе:
Агроөнеркәсiптiк кешен саласындағы ұлттық басқарушы холдинг пен оның еншiлес ұйымдарына баллдар саны әрқашан 0-ге тең.
Қағидаларға
3-қосымша
Қарыз алушының қаржылық жағдайын анықтау
1. Контрагент банктердiң және басқа да қаржы
институттарының қаржылық жағдайын анықтау өлшемдерi
1. Контрагент банктердiң және басқа да қаржы институттарының қаржылық жағдайын бағалау кезiнде «Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес әзiрленген Шоттардың жоспарына сәйкес бухгалтерлiк есеп шоттарында операцияларды көрсету тәртiбiнде қаржылық есептiлiктiң төменде көрсетiлген көрсеткiштерi пайдаланылады:
1-кесте
Шоттың коды |
Шоттың атауы |
1000 |
Ақша |
1050 |
Корреспонденттiк шоттар |
1100 |
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiне қойылатын талаптар |
1200 |
Әдiл құн бойынша пайда немесе шығын арқылы есептелетiн бағалы қағаздар |
1250 |
Басқа банктерге орналастырылған күрделi қаржы |
1300 |
Басқа банктерге берiлген қарыздар |
1306 |
Қарыздар бойынша басқа банктердiң мерзiмi өткен берешегi |
1309 |
Қаржы лизингi бойынша басқа банктердiң мерзiмi өткен берешегi |
1319 |
Баска банктерге берiлген (контрактивтiк) қарыздар және қаржы лизингi бойынша резервтер (провизиялар) |
1320 |
Банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдар берген қарыздар және қаржы лизингi |
1327 |
Банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдар берген қарыздар бойынша мерзiмi өткен берешек |
1328 |
Банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдар берген (контрактивтiк) қаржы лизингi бойынша мерзiмi өткен берешек |
1329 |
Банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдар берiлген (контрактивтiк) қарыздар және қаржы лизингтерi бойынша резервтер (провизиялар) |
1400 |
Клиенттерге қойылатын талаптар |
1409 |
Факторинг бойынша клиенттердiң мерзiмi өткен берешегi |
1421 |
Қаржы лизингi бойынша клиенттердiң мерзiмi өткен берешегi |
1423 |
Форфейтинг бойынша клиенттердiң мерзiмi өткен берешегi |
1424 |
Қарыздар бойынша клиенттердiң мерзiмi өткен берешегi |
1427 |
Сауда қызметiн қаржыландыру операциялары бойынша мерзiмi өткен берешек |
1428 |
Қарыздар және қаржы лизингтерi бойынша клиенттерге берiлген (контрактивтiк) резервтер (провизиялар) |
1450 |
Сатуға қолда бар бағалы қағаздар |
1458 |
Бағалы қағаздармен жасалатын «керi РЕПО» операциялары |
1470 |
Капиталға және қоса реттелген борышқа инвестициялар |
1475 |
Қоса реттелген борышқа инвестициялар (белсендi) |
1476 |
Өзге инвестициялар (белсендi) |
1480 |
Өтегенге дейiн ұсталатын бағалы қағаздар |
1600 |
Тауарлық-материалдық қорлар |
1650 |
Негiзгi құралдар және материалдық емес активтер |
1850 |
Өзге дебиторлар |
1880 |
Секьюритилендiрiлген активтер |
2010 |
Корреспонденттiк шоттар |
2020 |
Басқа банктер талап өткенге дейiнгi салымдар |
2030 |
Қазақстан Республикасының Үкiметiнен алынған қарыздар |
2040 |
Халықаралық қаржы ұйымдарынан алынған қарыздар |
2050 |
Басқа банктерден және банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардан алынған қарыздар |
2110 |
Овернайт қарыздар |
2120 |
Мерзiмдi салымдар |
2200 |
Клиенттердiң алдындағы мiндеттемелер |
2255 |
Бағалы қағаздармен жасалатын "РЕПО" операциялары |
2300 |
Айналымға шығарылған бағалы қағаздар |
2400 |
Қоса реттелген борыштар |
2850 |
Өзге кредиторлар |
3200 |
Жалпы банктiк тәуекелдерге арналған резервтер (провизиялар) |
3510 |
Резервтегi капитал (пассивтi) |
3580 |
Өткен жылдардың бөлiнбеген таза пайдасы (жабылмаған шығыны) (пассивтi) |
3599 |
Бөлiнбеген таза пайда (жабылмаған шығын) (пассивтi) |
4050 |
Корреспонденттiк шоттар бойынша сыйақы алуға байланысты кiрiстер |
4100 |
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiне орналастырылған салымдар бойынша сыйақы алуға байланысты кiрiстер |
4200 |
Бағалы қағаздар бойынша сыйақы алуға байланысты кiрiстер |
4250 |
Басқа банктерде орналастырылған салымдар бойынша сыйақы алуға байланысты кiрiстер |
4300 |
Басқа банктерде берген қарыздар бойынша сыйақы алуға байланысты кiрiстер |
4320 |
Банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдарға берiлген немесе банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардан алынған қарыздар және қаржы лизингi бойынша сыйақы алуға байланысты кiрiстер |
4400 |
Клиенттерге қойылатын талаптар бойынша сыйақы алуға байланысты кiрiстер |
4450 |
Өзге бағалы қағаздар бойынша сыйақы алуға байланысты кiрiстер |
4465 |
Бағалы қағаздармен жасалған «керi РЕПО» операциялары бойынша сыйақы алуға байланысты кiрiстер |
4475 |
Қоса реттелетiн борышқа инвестициялар бойынша сыйақы алуға байланысты кiрiстер |
4476 |
Өзге инвестициялар бойынша сыйақы алуға байланысты кiрiстер |
4480 |
Өтегенге дейiн ұсталатын бағалы қағаздар бойынша сыйақы алуға байланысты кiрiстер |
5020 |
Корреспонденттiк шоттар бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
5030 |
Қазақстан Республикасының Үкiметiнен және жергiлiктi атқарушы органдарынан алынған қарыздар бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
5040 |
Халықаралық қаржы ұйымдарынан алынған қарыздар бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
5050 |
Басқа банктерден алынған қарыздар бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
5060 |
Банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардан алынған қарыздар бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
5090 |
Сыйақы төлеуге байланысты басқа шығыстар |
5110 |
Овернайт қарыздар бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
5120 |
Басқа банктердiң салымдары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
5150 |
Филиалдармен есеп айырысулар бойынша шығыстар |
5200 |
Клиенттердiң талаптары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
5250 |
Бағалы қағаздармен «РЕПО» операциялары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
5300 |
Бағалы қағаздар бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
5400 |
Қоса реттелген борыш бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
5451 |
Басқа банктерге орналастырылған салымдар бойынша резервтерге (провизияларға) арналған қаражат бөлу |
5452 |
Басқа банктерге ұсынылған қарыздар мен қаржы лизингi бойынша резервтерге (провизияларға) арналған қаражат бөлу |
5455 |
Клиенттерге ұсынылған қарыздар мен қаржы лизингi бойынша резервтерге (провизияларға) арналған қаражат бөлу |
5464 |
Бағалы қағаздар бойынша резервтерге (провизияларға) арналған қаражат бөлу |
5466 |
Банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдарға ұсынылған қарыздар мен қаржы лизингi бойынша резервтерге (провизияларға) арналған қаражат бөлу |
6005 |
Шығарылған өтелмеген аккредитивтер бойынша ықтимал талаптар (белсендi) |
6010 |
Расталған өтелмеген аккредитивтер бойынша ықтимал талаптар (белсендi) |
6055 |
Берiлген немесе расталған кепiлдiктер бойынша ықтимал талаптар (белсендi) |
2. Қаржылық жағдайды анықтау үшiн мынадай көрсеткiштер пайдаланылады:
1) «Иммобилизацияланған қаражат» (ИҚ) - 1850, 1306, 1309, 1327, 1328, 1409, 1421, 1423, 1424, 1427, 1600, 1650 шоттары және 2850 шоты сомасының айырмасы ретiнде анықталады (ИҚ = 1850 + 1306 + 1309 + 1327 + 1328 + 1409 + 1421 + 1423 + 1424 + 1427 + 1600 + 1650 - 2850);
2) «Меншiктi капитал-брутто» (МКБ) - «Меншiктi капитал» және «Иммобилизацияланған қаражат» көрсеткiштерiнiң айырмасы ретiнде аныкталады;
3) «Кiрiс активтерi» (КА) - 1000, 1050, 1100, 1200, 1250, 1300, 1400, 1450, 1470 шоттарының сомасы ретiнде анықталады (КА = 1000 + 1050 + 1100 + 1200 + 1250 + 1300 + 1400 + 1450 + 1470);
4) «Кредиттер брутто» (КБ) - 1300, 1319, 1320, 1329, 1400, 1428, 6005, 6010, 6055 шоттарының сомасы ретiнде анықталады (КБ = 1300 + 1319 + 1320 + 1329 + 1400 + 1428 + 6005 + 6010 + 6055);
5) «Мерзiмi өткен кредитте» (МК) - 1306, 1309, 1327, 1328, 1409, 1421, 1423, 1424, 1427 шоттарының сомасы ретiнде анықталады (МК = 1306 + 1309 + 1327 + 1328 + 1409 + 1421 + 1423 + 1424 + 1427);
6) «Таза проценттiк кiрiс» - «резервтерге арналған шығыстар» (ТПК-РШ) - 4050, 4100, 4200, 4250, 4300, 4320, 4400, 4450, 4465, 4475, 4476, 4480 шоттарының сомасы және 5020, 5030, 5040, 5050, 5060, 5090, 5110, 5120, 5150, 5200, 5250, 5300, 5400, 5451, 5452, 5455, 5464, 5466 шоттарының сомасы айырма ретiнде анықталады ((ТПК-РШ) = (4050 + 4100 + 4200 + 4250 + 4300 + 4320 + 4400 + 4450 + 4465 + 4475 + 4476 + 4480) - (5020 + 5030 + 5040 + 5050 + 5060 + 5090 + 5110 + 5120 + 5150 + 5200 + 5250 + 5300 + 5400 + 5451 + 5452 + 5455 + 5464 + 5466));
7) «Проценттiк кiрiс әкелетiн активтер» (ПКА) - 1050, 1100, 1200, 1250, 1300, 1320, 1400, 1450, 1458, 1475, 1476, 1480, 1880 шоттарының сомасы ретiнде анықталады (ПКА = 1050 + 1100 + 1200 + 1250 + 1300 + 1320 + 1400 + 1450 + 1458 + 1475 + 1476 + 1480 + 1880);
8) «Таза пайда» + «Резервтер» + «Резервтiк қор» (ТРР) - 3599, 1319, 1329, 1428, 3200, 3510, 3580 шоттарының сомасы ретiнде анықталады (ТРР = 3599 + 1319 + 1329 + 1428 + 3200 + 3510 + 3580);
9) «Проценттiк кiрiстер» (ПК) - 4050, 4100, 4200, 4250, 4300, 4320, 4400, 4450, 4465, 4475, 4476, 4480 шоттарының сомасы ретiнде анықталады (ПК = 4050 + 4100 + 4200 + 4250 + 4300 + 4320 + 4400 + 4450 + 4465 + 4475 + 4476 + 4480);
10) «Проценттiк шығыстар» (ПШ) - 5020, 5030, 5040, 5050, 5060, 5090, 5110, 5120, 5150, 5200, 5250, 5300, 5400 шоттарының сомасы ретiнде анықталады (ПШ = 5020 + 5030 + 5040 + 5050 + 5060 + 5090 + 5110 + 5120 + 5150 + 5200 + 5250 + 5300 + 5400);
11) «Проценттiк мiндеттемелер» (ПМ) - 2010, 2020, 2030, 2040, 2050, 2110, 2120, 2200, 2255, 2300, 2400 шоттарының сомасы ретiнде анықталады (ПМ = 2010 + 2020 + 2030 + 2040 + 2050 + 2110 + 2120 + 2200 + 2255 + 2300 + 2400);
12) «Кредиттер бойынша кiрiс» (КК) - 4300, 4320, 4400 шоттарының сомасы ретiнде анықталады (КК = 4300 + 4320 + 4400);
13) «Кредиттер бойынша провизияларға арналған шығыстар» (КПШ) - 5452 және 5455 шоттарының сомасы ретiнде анықталады (КПШ = 5452 + 5455);
14) «Қалыптасқан провизиялар» (ҚП) - 1319, 1329, 1428 шоттарының сомасы ретiнде анықталады (ҚП = 1319 + 1329 + 1428);
3. Қаржылық жағдайды анықтау үшiн осы құжаттың 2-кестесiнiң 1-бағанында көрсетiлген әрбiр көрсеткiш бойынша қорытынды балдар есептеледi. Көрсеткiштiң қорытынды балы 3-бағандағы нормативтерге сәйкестiкке байланысты 4-бағаннан тиiстi балл берiледi.
2-кесте
Көрсеткiштiң атауы |
Есептеу тәртiбi |
Көрсеткiш нормативтерi |
Тиiстi балл |
1 |
2 |
3 |
4 |
Капитал иммобилизацисы коэффициентi |
иммобилизацияланған қаражат / меншiктi капитал – брутто |
0-10% |
0 |
10-30% |
5 |
||
30%-тен артық немесе терiс мәнi |
10 |
||
Автономия коэффициентi |
меншiктi капитал – нетто/ мiндеттемелер |
13%-тен артық |
0 |
6%-13% |
5 |
||
6%-тен кем |
10 |
||
Маневрлеу коэффициентi |
меншiктi капитал – нетто/ меншiктi капитал – брутто |
90%-тен артық |
0 |
70%-90% |
5 |
||
70%-тен кем немесе егер екеуi де терiс мәндi болса |
10 |
||
Капиталдың мультипликаторы |
активтер / меншiктi капитал |
700%-тен кем |
0 |
700%-900% |
5 |
||
900%-тен артық немесе терiс мәндi болса |
10 |
||
Жиынтық активтердегi кiрiстiк активтердiң үлес салмағы |
кiрiс активтерi / активтер |
80%-тен артық |
0 |
80%-тен-40%-ке дейiн |
5 |
||
40%-тен кем |
10 |
||
Жиынтық активтердегi кассалық қаражаттың үлес салмағы |
касса / активтер |
3%-тен артық |
0 |
Кредит – брутто (клиенттерге кредиттер, БАК, теңгерiмнен тыс талаптар) мен жиынтық активтер қатынасы |
кредиттер - брутто (БАК және теңгерiмнен тысты қоса алғанда) / активтер |
100%-тен кем |
0 |
100%-130% |
5 |
||
130%-тен артық |
10 |
||
Кредиттiк қоржындағы мерзiмi өткен және шектелген берешектiң үлесi |
мерзiмi өткен кредиттер/ кредиттер – брутто |
5%-тен кем |
0 |
5%-15% |
5 |
||
15%-тен артық |
10 |
||
Кредит тәуекелi коэффицентi |
кредиттер – брутто - қалыптасқан провизиялар / кредиттер – брутто |
85%-тен артық |
0 |
60%-85% |
5 |
||
60%-тен кем |
10 |
||
Тәуекелге түзетiлген таза проценттiк маржа |
таза проценттiк кiрiс - резервтерге арналған шығыстар / проценттiк кiрiс әкелетiн активтер |
2%-тен артық |
0 |
0,5%-2% |
5 |
||
0,5%-тен кем |
10 |
||
Тәуекелден қорғалу коэффициентi |
таза пайда + резервтер + резервтiк қор / кiрiс активтерi |
20%-тен артық |
0 |
11%-20% |
5 |
||
11%-тен кем |
10 |
||
ROA активтерiне қайтару |
таза пайда / активтер |
3%-тен артық |
0 |
1%-3% |
5 |
||
1%-тен кем |
10 |
||
ROA меншiктi капиталына қайтару |
таза пайда / меншiктi капитал |
18%-тен артық |
0 |
6%-18% |
5 |
||
6%-тен кем немесе егер екеуi де терiс мәндi болса |
10 |
||
Таза проценттiк маржа |
таза проценттiк кiрiс / проценттiк кiрiс әкелетiн активтер |
6%-тен артық |
0 |
3%-6% |
5 |
||
3%-тен артық |
10 |
||
Проценттiк спрэд |
(проценттiк кiрiстер/проценттiк кiрiс әкелетiн активтер) - (проценттiк шығыстар/проценттiк мiндеттемелер) |
6%-тен артық |
0 |
4%-6% |
5 |
||
4%-тен кем |
10 |
||
Кредиттер бойынша провизияларға арналған шығыстарға қатысты кредиттер бойынша кiрiстiң ара қатынасы |
кредиттiк кiрiс / кредиттiк провизияларға шығыстар |
35%-тен кем |
0 |
35%-55% |
5 |
||
55%-тен артық |
10 |
||
Левередж |
мiндеттемелер / меншiктi капитал – нетто |
600%-тен кем |
0 |
600%-810% |
5 |
||
810%-тен артық немесе терiс мәнi |
10 |
||
Депозиттердiң кредиттерге арақатынасы |
депозиттер / кредиттер |
80%-тен артық |
0 |
60%-80% |
5 |
||
60%-тен кем |
10 |
4. Қаржылық жағдайды анықтау үшiн барлық көрсеткiштер бойынша қорытынды балдар жинақтайды және алынған нәтиже құжаттың 3-кестесiне сәйкес қаржылық жағдайының жiктелуiн анықтайды. Егер қорытынды балдар сомасы кемiнде 75 балды құраса - контрагент-банктiң жағдайы «Тұрақты» болып жiктеледi, 76-ден 130-ге дейiнгi балдар - жағдайы «Қанағаттанарлық», 131-ден 154-қа дейiнгi балдар - жағдайы «Тұрақты емес», 154-тан артық балдар - жағдайы «Нашар».
3-кесте
Жағдайы |
Қорытынды балы |
Тұрақты |
<75 |
Қанағаттанарлық |
76-130 |
Тұрақты емес |
131-154 |
Нашар |
>=155 |
5. Егер контрагент банктiң рейтингi Қазақстан Республикасының егемен рейтингiне тең немесе жоғары болған жағдайда, онда жағдай «Тұрақты» деп саналады.
2. Корпоративтiк контрагенттердiң қаржылық
жағдайын жiктеу өлшемдерi
6. Корпоративтiк конграгенттердiң қаржылық жағдайы төменде келтiрiлген кестеге сәйкес есептеледi. 1-бағанда көрсетiлген әрбiр көрсеткiш 2-бағаннан шығатын есеп айырысу тәртiбiне сәйкес есептеледi және одан әрi оған 3-бағанға сәйкес тиiстi балды иеленедi:
4-кесте
Қаржылық көрсеткiштер |
Есеп айырысу тәртiбi |
Көрсеткiш нормативтерi |
Тиiстi балл |
Салмақтылық коэффициентi |
Қорытынды балл |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
1. Ағымдағы өтiмдiлiк коэффициентi |
Ағымдағы активтер / Ағымдағы мiндеттемелер |
>=80% |
0 |
2 |
|
50-80% |
5 |
||||
<50% |
10 |
||||
2. Мерзiмдi өтiмдiлiк коэффициентi |
Өтiмдi активтер /Ағымдағы мiндеттемелер |
>=65% |
0 |
2 |
|
20-65% |
5 |
||||
<20% |
10 |
||||
3. Қаржылық тұтқа |
Қарыздық қаражат / Меншiктi капитал |
<=67% |
0 |
4 |
|
67-233% |
5 |
||||
>233% |
10 |
||||
4. Автономия коэффициентi |
Қарыздық қаражат / Активтердiң барлығы |
<=40% |
0 |
4 |
|
40-70% |
5 |
||||
>70% |
10 |
||||
5. Сатудың рентабельдiлiгi, % |
Таза пайда / Түсiм |
>=14% |
0 |
3 |
|
7-14% |
5 |
||||
<7% |
10 |
||||
6. Меншiктi капиталдың рентабельдiлiгi (КОЕ), % |
Таза пайда / Меншiктi капитал |
>=12% |
0 |
3 |
|
5-12% |
5 |
||||
<5% |
10 |
||||
7. Бiр жыл iшiндегi активтердiң динамикасы |
Жыл соңындағы активтер (кезең) / жыл басындағы активтер (кезең) |
>15% |
0 |
2 |
|
5-15% |
5 |
||||
<5% |
10 |
||||
8. Бiр жыл iшiндегi таза пайда серпiнi |
Ағымдағы жыл iшiндегi таза пайда (кезең) / өткен жыл iшiндегi таза пайда (кезең) |
>=10% |
0 |
2 |
|
0-10% |
5 |
||||
<0% |
10 |
||||
9. Бiр жыл iшiнде операциялық қызметтен түскен ақшаның түсу серпiнi |
Ағымдағы жыл iшiнде операциялық қызметтен түскен ақша түсiмдерiнiң сомасы (кезең) / операциялық қызметтен түскен ақша түсiмдерiнiң сомасы (кезең) |
>=10% |
0 |
3 |
|
0-10% |
5 |
||||
<0% |
10 |
7. Көрсеткiштерден әрқайсысы бойынша алынған балдарды (6 бағана) жинақтайды және алынған нәтиже осы құжаттың 5-кестесіне сәйкес қаржылық жағдайының жiктелуiн анықтайды. Егер балдар сомасы кемiнде 130 балды құраса, контрагент-банктiң жағдайы «Тұрақты», 135-тен 175 балға дейiн - «Қанағаттанарлық» жағдай, 180-нан 200 балға дейiн - «Тұрақты емес» жағдай, 205-нан артық балға - «Нашар» жағдай болып жiктеледi.
5-кесте
Жағдайы |
Қорытынды балы |
Тұрақты |
<130 |
Қанағаттанарлық |
135-175 |
Тұрақты емес |
180-200 |
Нашар |
>205 |
